Галдан бошигт хаан

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="mn">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедиа</sitename>
    <dbname>mnwiki</dbname>
    <base>https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80_%D1%85%D1%83%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%81</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Тусгай</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Хэрэглэгч</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Хэрэглэгчийн яриа</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipedia-н хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файлын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаВики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаВикигийн хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Загвар</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Загварын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Тусламж</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Тусламжийн хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Ангилал</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Ангиллын хэлэлцүүлэг</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Галдан бошигт хаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5897</id>
    <revision>
      <id>708600</id>
      <parentid>706776</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T14:15:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.173.255.162</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18359" xml:space="preserve">{{Хаан
|title=Бошигт [[Хаан]]
|image=[[Файл:Galdan.jpg|230px]]
|reign=1644-1697
|full name=Галдан
|dynasty=[[Зүүнгар]]
|predecessor=[[Сэнгэ]] хунтайж
|successor=[[Цэвээнравдан]] [[хаан]]
|father=[[Эрдэнэбаатар хунтайж]]
}}

'''Галдан бошигт хаан''' (1644-1697) нь [[Зүүнгарын хаант улс]]ын хунтайж (1671-1677) байв. 1677 оннд Зүүнгарын хаан болж, 1679 онд Далай лам түүнд Бошигт цол өгсөн байна. 

Галдан 1644 онд [[Дөрвөн Ойрад]]ын зонхилох аймгуудын нэг, зүүн жигүүрийг өмгөөлөн явагч [[Цорос]] аймгийн тэргүүн [[Эрдэнэбаатар хунтайж|Эрдэнэбаатар Хотогчин хунтайжын]] зургадугаар [[Хүүхэд|хөвгүүн]] болон төржээ. Эрдэнэбаатар хунтайжийг 10, 11, 12 хөвгүүнтэй байсан гэсэн зөрүүтэй мэдээнүүд [[Сурвалж бичиг|сурвалж бичгүүдэд]] бий. Мөн [[хатан|хатадын]] тоог 5, 9 байсан гэсэн зөрүүтэй тоо ч бий. Ихэнх эрдэмтдийн санал нэгтэй байдаг ганцхан үнэн бол Галдан бошигт түүний зургадугаар хүү юм гэсэн мэдээ билээ.

== Бага нас ==
Галданг төрөхөд [[Ойрад]]ад их хөл үймээн болж түүнийг [[Зонхов]]ын шавь [[дүлжин]] [[Дагважалцан]]гийн [[хувилгаан]]аар өргөмжилжээ. Чингээд 7 наснаас нь [[Лхас]] хотноо [[V Далай лам]], [[Банчин Богд]] нарын дэргэд [[Их Шавь|шавь]] оруулсан байна. Тэр [[Төвөд]]өд 20 жил сууж [[Шарын шашин|шарын шашны]] эрдэмд гүнээ нэвтэрсэн юм.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Bawden|first1=C.R.|title=Modern History Mongolia Hb|date=2013|publisher=Routledge,|isbn=1136188223|pages=64|edition=revised}}&lt;/ref&gt;  Энэ үед Монголд бурханы шашин ид дэлгэрч байсан бөгөөд үүнээс өмнөх үед монголчууд Тэнгэрээ шүтэж амьдардаг байлаа. Төвөд боловсрол олсон Галдан  Далай ламын бүхнээс үнэнч шавь нарын нэг болжээ. Хожим тэрбээр Далай ламын төлөө бүх амьдралаа зориулсан байна. 

== Хаан болсон нь ==
[[Эрдэнэбаатар хунтайж|Эрдэнэбаатар]] хунтайжийн зургаадугаар хөвгүүн [[Сэнгэ хунтайж]] аавынхаа хунтайжын орыг залгамжилсан боловч эцэг нэг, эх ондоо ах нарынхаа гарт зэрлэгээр алуулав.&lt;ref name=&quot;Smith116&quot;&gt;Smith 1997, p. 116&lt;/ref&gt;  Энэ [[Сэнгэ]] бол [[Галдан бошигт]]ын төрсөн ах бөгөөд тэдний эх [[Юм Ага]] бол [[Эрдэнэбаатар хунтайж|Хотогчин хунтайжийн]] гуравдугаар [[хатан]] байсан бололтой. [[Сэнгэ]] [[хан]]ыг алсан [[Цэцэн тайж]], [[Зодов баатар]] нар [[хунтайж]]ийн [[их хатан|их хатны]] хөвгүүд байсан юм. Яагаад ч юм [[Эрдэнэбаатар хунтайж]] хатдынхаа хөвгүүдээс Торгуудын Шүхэр дайчины охин Юм Агагийн хөвгүүдийг ихэд тоон нэгийг нь хувилгаанаар тодруулж Төвөдөд суулгаад, нөгөөд нь хунтайжын суудлаа залгамжлуулсан нь цаанаа учиртай байсан бололтой. Сэнгийг алагдахад түүний хөвгүүн [[Цэвээнравдан]] нас бага байсан тул Галдан&lt;ref&gt;Martha Avery -The Tea Road: China and Russia meet across the Steppe, p.104&lt;/ref&gt;г Төвөдөөс дуудаж хунтайжын ор суулгасан нь эртний ёсыг дагасан хэрэг ажээ.

== Хүчирхэгжилт ==
Галдан бошигт [[Ойрад]]ад ирээд [[Цорос|Цорос аймгийн]] хунтайжын ширээнд сууж, тухайн үедээ Ойрадын [[Дөрвөн түмэн|дөрвөн түмнийг]] зонхилж асан [[Хошууд|Хошууд аймгийн]] тэргүүн [[Очирт цэцэн хан]]ы охин [[Ану хатан|Ану]]г өөрийн их [[хатан]] болгож,тархай бутархай [[Баруун Монголчууд|баруун монголчуудыг]] хүчээр нэгтгэн [[Зүүнгарын хаант улс]]ыг байгуулаад, энэ улсынхаа [[хаан]] нь болсон юм. Хаан цолыг Төвдийн далай ламаас авав.  Түүнийг зөвхөн баруун Монголыг төдийгүй бүх [[Монгол үндэстэн|монгол үндэстнийг]] нэгтгэн хүчирхэг, нэгдсэн улсыг байгуулах хэтийн зорилготой байсан гэж социализмийн үеийн түүхчид хэтрүүлэн дүгнэсэн байдаг. Тэрээр газар нутгаа тэлж, цэрэг армиа зузаатгасаар байв. 1686 он гэхэд [[Зүүнгарын хаант улс]]ын хүчирхэг саварт [[Хамил тойрог|Хами]], [[Турфан]], [[Кашгар]], [[Сайрам]], [[Бухар]], [[Самарканд]] зэрэг төв болон дундад [[Ази]]йн 1000 гаруй том жижиг хот атгагдсан байлаа. Энэ үед [[Төв Ази]]йн хамгийн хүчирхэг хүн нь Галдан бошигт байв.

Тэрээр [[Орос]]той [[Дипломат ёс|дипломат бодлого]] явуулж, худалдаа хийж, [[Элчин сайд|элчин төлөөлөгч]] солилцох бодлого барьсан юм. Энэ бол бүр ааваас нь уламжилсан найрсаг харилцаа байсан юм. [[Орос]], [[Хятад]]ыг холбосон [[Торгоны зам]]ыг хяналтдаа байлгаж байсан болохоор түүний хувьд таатай нөхцөл бүрдсэн байв.

== Халх-Зүүнгарын дайн ==
[[Файл:ジュンガル帝国.png|thumb|Галдан хаан халдсанаас халхын ноёд]]

Халхын дотоодод үүссэн Түшээт хан-Засагт хан нарын маргаан тэмцэлд Ойрадууд хөндлөнгөөс оролцох болсон нь эцэстээ энэ бүс нутагт дайны галыг өрджээ. Үнэндээ тэд бие биеийнхээ эсрэг гэхээсээ илүү хүчирхэг хоёр хөршийнхөө эрх ашгийг төлөөлсөн гэвэл үнэнд илүү дөхөх болов уу. Ойрадад Халхын Засагт хан  урваж, тэднийг Зүүнгарын хаант улс өмгөөлжээ. Зүүнгарын хаант улс Оросын дэмжлэг, Төвдийн турхиралтаар Халхын Түшээт ханыг довтлов. Ялагдсан Түшээт хан болон Халхууд Манж Чин гүрнээс тусламж гуйсан ч Манжаас өөртөө дагаар орсон тохиолдолд туслах болзол тулгав. Эх нутгаа булаан эзлэгчдээс чөлөөлөхийн тулд Манжтай хамтарсан цэрэг байгуулсанаар Галдан бошигтоос Халхууд хариугаа авсан ч эцэстээ Манжийн харьяат болж үлджээ. Ингэснээр Монголын хууль ёсны төр эцэслэж, Монгол төрөөс салан тусгаарлаж Зүүн гарын хаант улс байгуулаад байсан Ойрадууд түр тусгаар үлдэв. Гэвч, Зүүнгарын хаадын цэрэглэсэн тохиолдол бүр нь эхлээд Халхыг, дараа нь Төвд, Кашгарыг, эцэстээ өөрсдийгөө Манжид оруулах дараалсан эмгэнэлт шалтгаанаар дуусжээ.

Монгол доройтоход Мин улстай хамсаж төрийг унагасан Ойрадын Эсэн тайшийн түүх энэ удаа Манжтай хамсаж Галдан бошгот Монголоос өс авсан явдлаар давтагджээ. Харьд шахагдаж Монгол төр доройтохыг анаж ийнхүү довтолдог байв. Хожим Халх монголчууд булаагдсан нутгаа чөлөөлж аваад Манжийн дор амьдралаа сэргээж байтал Ойрадууд дахин довтлов. Харин энэ удаа Манж-Халхын цэргүүд өршөөлгүй сөрөг довтолгоо хийж, Ойрадыг бүрмөсөн цохижээ. Ойрадын нутагт Манж нар өргөн хэмжээний хядлага явуулсан гэдэг яриа бий. Ойрадууд Манжид дагасанаар Халх, Ойрадууд сая зэрэгцэж тайван амьдрах болов. Ойрад түмнийг Халх монголчууд ба Зүүн монголчууд өөрсдийн харьяат ард хэмээн үзэж төвхнүүлэхийг байнга оролдож ирсэн боловч тэд бие дааж салан тусгаарлахыг илүүд үзэж иржээ. Тэдний дотор нүүж очсон Цоросууд 1635 онд Төвдөөс &quot;хунтайж&quot; цол авч Цоросын хант улс байгуулсан нь угтаа Монгол төрөөс бус хариас цол үүсгэсэн Ойрадын тусгаарлалын шийдвэртэй эхлэл байв.

== Гэр бүл ==
Эцэг: [[Эрдэнэбаатар хунтайж|Хотогчин эрдэнэбаатар хунтайж]]

Эх: [[Торгууд|Торгуудын]] '''Юм Агас'''

Ах: [[Сэнгэ хунтайж]]

Хатан: [[Хошууд|Хошуудын]] [[Ану хатан]]

Хөвүүн: '''Сэвдэнбалжир тайж'''&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Arthur William|last1=Hummel|title=Eminent Chinese of the Ch'ing Period (1644-1912)|url=https://books.google.com/books?id=NhjanQEACAAJ|year=1944|publisher=Eds. US Government Printing Office|author-link1=Arthur William Hummel, Sr.|page=266}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Peter C|last1=Perdue|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|url=https://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-04202-5|page=289}}&lt;/ref&gt;

Охин: '''Юмчихай болон Бум'''&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Arthur William|last1=Hummel|title=Eminent Chinese of the Ch'ing Period (1644-1912)|url=https://books.google.com/books?id=NhjanQEACAAJ|year=1944|publisher=Eds. US Government Printing Office|author-link1=Arthur William Hummel, Sr.|page=266}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Peter C|last1=Perdue|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|url=https://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-04202-5|page=289}}&lt;/ref&gt;

== Галдан бошигт хааны шадар болон ойрын хүмүүс, тэдгээрийн хувь заяа==
- Дай Баатар Зайсан: Зуун Модны тулалдаанд их бууны суманд оногдож үхжээ.

- Болад Хожа: Зуун Модны тулалдаанд суманд xарвуулж үхжээ.

- Ану Xатан: Зуун Модны тулалдаанд цахиур бууны суманд оногдож үхжээ.

- Дамба Хашиха, Цагаан Шадар Хашиха: Зуун Модны тулалдаанaар 100 гаруй хүн дагуулан манж генерал Маскад дагаар оржээ.

- Цэрэнжав Тайж, Баатар Тайж, Мэй Зайсан, Маму Гүен Зайсан, Эринчин Хашиха, Бишрэлт Цорж: Зуун Модны тулалдаанaар хүмүүсийнхаа хамт манж генерал Фиянггад дагаар оржээ.

- Зайсан Түшээт Норов: Зуун Модны тулалдааны дараа Галдантай хэсэг хамт байж байгаад 80 хүн дагуулан Манжид дагаар оржээ(1697 оны эхээр).

- Үржинжав, Цэрэн, Аба: Галданг нас барсны дараа Цэвээнравданд баригдсан.

- Аралбай: Галданг нас барсны дараа өөрийгөө дүүжилж үхжээ.

- Данжин Омбо: Цэвээнравдангийн дүү. Галданг нас барсны дараа Цэвээнравдан руу очсон. Түүнийг шоронд хийсэн байна.

- Гэлэй Гүен: 1697 онд Галдангаас салан хүмүүсийнхээ хамтаар Манжид дагаар оржээ.

- Данжила: Галданг нас барсны дараа түүний охин Зунчихай, мөн Галдангийн үнсийг Далай ламд хүлээлгэж өгөхөөр явах замд нь Цэвээнрабдангийн цэргүүд довтолж Зунчихайг олзолжээ(1697 оны 7-р сар). Данжила Хами орчимын лал шашинтнууд руу зугтан тэднээр хамгаалуулан Бэйжинд очсон байна(1697 оны 10-р сар). Түүнд хүмүүсийнх нь хамт Жанчүүгийн давааны хойно нутаг зааж өгчээ. Мөн Манжийн хаанаас өндөр цол хэргэм хүртжээ.

- Ялгуусан Хутагт: Хошуудын Очирт Цэцэн Ханы хүү. Далай ламын элчээр Манжийн Сунши хаанд очиж байcaн. 1685 онд Хөххотын, 1687 онд Бэйжин хотын тэргүүн хамба болсон байна. Канши хааны элчээр Галдан Бошигт руу очиж байсан, удалгүй Галдангийн талд оржээ. Галданг нас барсны дарaa Цэвээнрабдан түүнийг Манжийн хаанд тушаасан байна. Түүнийг Бэйжингийн Их шар сүмд монгол ноёдын өмнө мөчлөж алжээ(1697.11.29).

- Цэнбэй Сангбу: Галдангийн хувийн эмч. Цэвээнрабданд баригдаад Манжийн хаанд хүргэгджээ. Түүнийг цаазалсан байна.

- Мөнх: Галдангийн бүх цэргийн жанжин бөгөөд Халхын болон Манжийн эсрэг дайныг удирдаж байсан. Энэ хүний талаарх мэдээлэл түүх судраас олдох нь ховор.

- Сэвдэнбалжир: Галдангийн 14 настай хүү. Хами орчимын лал шашинтнууд түүнийг барин Манжийн хаанд хүргүүлжээ(1697 оны 3-р сар). Канши түүнийг эцэгийнх нь хамт цаазлах хүсэлтэй байсан боловч Галданг нас барсны дараа амьд үлдээжээ. Сэвдэнбалжир Бэйжинд Зунчихай эгчтэйгээ нэг хэсэг амьдарч байгаад Манжийн хааны хэшигтэн цэрэгт орсон байна.&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Arthur William|last1=Hummel|title=Eminent Chinese of the Ch'ing Period (1644-1912)|url=https://books.google.com/books?id=NhjanQEACAAJ|year=1944|publisher=Eds. US Government Printing Office|author-link1=Arthur William Hummel, Sr.|page=266}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Peter C|last1=Perdue|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|url=https://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-04202-5|page=289}}&lt;/ref&gt;

- Зунчихай: Галдан, Ану хоёрын охин. Цэвээнрабдан түүнийг Манжийн хаанд хүргүүлжээ(1701 он). Тэнд дүү Сэвдэнбалжиртайгаа хамт амьдарч байгаад Манжийн хэшигтэн цэргийн Шагдар гэдэг хүнтэй суужээ.&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Arthur William|last1=Hummel|title=Eminent Chinese of the Ch'ing Period (1644-1912)|url=https://books.google.com/books?id=NhjanQEACAAJ|year=1944|publisher=Eds. US Government Printing Office|author-link1=Arthur William Hummel, Sr.|page=266}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|first1=Peter C|last1=Perdue|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|url=https://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC|year=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-04202-5|page=289}}&lt;/ref&gt;

- Цэрэнсанруб: Галдангийн хүү. Цэвээнрабдан түүнийг ээжийнх нь хамт(Бүрин) Манжийн хаанд хүргүүлэхээр явуулжээ. Гэвч замдаа нас барсан байна.

- Рабдан: 1702 онд хүмүүсээ аван Манжид дагаар оржээ.

== Эшлэл==
{{Reflist}}
[[Ангилал:Галдан бошигт| ]]
[[Ангилал:Зүүнгарын хаан]]
[[Ангилал:1644 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1697 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>02ei1xqgzqklijqxjvzxsjbx8u0z5ou</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хүндэт харуул</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8544</id>
    <revision>
      <id>708604</id>
      <parentid>680112</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T02:27:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5384" xml:space="preserve">[[File:Mongolian honor guard.jpg|thumb|]]
[[File:Dmitry Medvedev in Mongolia August 2009-7.jpg|thumb]]
'''Хүндэт харуул''' - Монгол төрийн хүндэт харуул өнө удаан жилийн урт түүхтэй билээ. Эртнээсээ Монголчууд эр цэргийн сор болсон залуусаа торгон цэрэг хэмээн цоллож, хаан ордноо хамгаалуулдаг байсан нь өдгөө цагт хүндэт харуул болон өргөжжээ. Өдгөө цагт төрийн хүндэт харуулын үүрэг өсөн нэмэгдэж, ёслол хийгээд харуул хамгаалалтын үүргийг зэрэг гүйцэтгэдэг болсон. Хүндэт харуул улаан СКС буугаар төр нийгмийн зүтгэлтнүүд гадны зочид төлөөлөгчидийг харуулдан хамгаалж сүрт жагсаалаараа цэргийн сүрийг үзүүлдэг билээ. Манай хүндэт харуулын цэргүүд хугацаат цэргийн албан хаагчид байдаг учир зарим орны хүндэт харуул адил мэргэжлийн түвшинд бэлтгэгдэж чадахгүй юм.

1974 онд анги байгуулагдсаны 50 жилийн ойг тохиолдуулан Ардын Их Хурлын тэргүүлэгчдийн зарлигаар Байлдааны гавьяаны одонгоор шагнагдсан бол Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын зарлигаар 2019 оны 10-р сард Зэвсэгт хүчний 032 дугаар ангийг Цэргийн гавьяаны улаан тугийн одонгоор шагнуулжээ.

Их эзэн Чингис хааны алдарт шадар хишигтэн цэргийн алтан аргамжийг бөхлөн, Монгол төрийн хүндэт харуулын нэн хариуцлагатай үүргийг нэр төртэй биелүүлж ирсэн Та бүхэнд анги байгуулагдсаны түүхт 95 жилийн ойн баярын мэндийг дэвшүүлье. Улаанбаатар цэргийн хүрээний ёс журам сахиулах Зэвсэгт хүчний 032 дугаар анги 1924 онд анхдугаар Үндсэн хуулиа батлан, БНМАУ-ыг тунхаглаж, Нийслэл хүрээг улсын нийслэл “Улаанбаатар хот” хэмээн нэрлэсэнтэй зэрэгцэн “Улаанбаатар хотын комендант” нэртэйгээр байгуулагдсан түүхтэй. Тус анги тайван цагийн бүтэц, орон тоо, зохион байгуулалтын дагуу хууль журмаар тогтоосон төрийн болон цэргийн ёслол хүндэтгэл; батлан хамгаалах, зэвсэгт хүчний байнгын удирдлагын байр, ангийн байрлалын харуул хамгаалалт; Улаанбаатар цэргийн хүрээнд ёс журам сахиулах гэсэн үндсэн үүрэгт ажил болон өдөр тутмын үйл ажиллагаа, цэргийн хангалт, үйлчилгээг тасралтгүй зохион байгуулж байна.

Монгол цэргийн шилдэг уламжлалыг хадгалж, олон түмэндээ “Хүндэт харуулын” хэмээн алдаршсан 032 дугаар анги Монгол Улсын хэмжээнд үндэсний баяр, түүхэн ой, онц чухал үйл явдал, нийтээр тэмдэглэх баяр, тэмдэглэлт өдрүүдийг ёслон тэмдэглэх, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын гишүүн, бусад албан тушаалтан тангараг өргөх, тамга шилжүүлэх, төрийн дээд шагнал олгох, цол хүртээх, эмгэнэн гашуудах зэрэг төрийн үндэсний ёслол болон Монгол Улсад айлчилсан гадаадын өндөр дээд хэмжээний зочдыг угтах, Итгэмжлэх жуух бичиг хүлээн авах, Дипломат төлөөлөгчийн газруудтай харилцах зэрэг гадаад бодлогыг хэрэгжүүлэх төрийн дипломат ёслолыг гүйцэтгэж, Монгол Улсын төрийн ёслолын нүүр царай болж, дүр төрхийг тодорхойлж ирсэн юм.

Хурандаа генерал Жамсрангийн Ёндон 1955 онд Монгол Улсад Хүндэт харуулын тусгай ротыг байгуулахад анхны захирагчаар нь томилогдож, ард олноо “Рапорт Ёндон” хэмээн алдаршсан юм.

== Цахим холбоос ==
{{Commonscat|Honour guards|Хүндэт харуул}}

[[Ангилал:Дипломат протокол]]
[[Ангилал:Цэргийн ёс заншил ба зан үйл]]</text>
      <sha1>mdt27r2fdaqtaehthte2wg2dqshl7s6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ингушет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9639</id>
    <revision>
      <id>708635</id>
      <parentid>707511</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T08:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artursanchir</username>
        <id>8388</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7224" xml:space="preserve">{{Инфобокс ОХУ-ын холбооны субъект
|нэр                 =Бүгд Найрамдах Ингушет Улс
|орос нэр            =Республика Ингушетия
|нутгийн нэр1        =ГӀалгӀай Мохк
|нутгийн нэр2        =
|нутгийн нэр3        =
|нутгийн нэр4        =
|нутгийн хэл1        =Ингуш
|нутгийн хэл2        =
|нутгийн хэл3        =
|нутгийн хэл4        =
|газрын зураг        =Map of Russia - Republic of Ingushetia (2008-03).svg
|газрын зургийн таних тэмдэг =
|сүлд                =Coat of Arms of Ingushetia.svg
|сүлдний холбоос     =
|далбаа              =Flag of Ingushetia.svg
|далбааны холбоос    =
|дууллын холбоос     =
|төв буюу нийслэл    =Нийслэл
|төвийн нэр          =[[Магас]]
|байгуулагдсан огноо =[[1992]] оны [[6 сарын 4]]
|статус              =БНУ
|статусын холбоос    =ОХУ-ын Бүгд Найрамдах Улсууд
|холбооны тойрог     =[[Өмнөд Холбооны тойрог|Өмнөд]]
|эдийн засгийн бүс   =[[Хойд Кавказын эдийн засгийн бүс|Хойд Кавказ]]
|кодын дугаар        =06
|нутаг дэвсгэр       =4000
|нутаг дэвсгэрийн эрэмбэ =81
|хүн ам              =800000
|хүн амын эрэмбэ     =73
|хотын хүн ам        =42.5%
|хөдөөний хүн ам     =57.5%
|хэлнүүд             =нүүд
|хэлний жагсаалт     =[[Орос хэл|орос]], [[Ингуш хэл|ингуш]]
|засаг огноо         =2008 оны 10 сарын 
|төрийн тэргүүн      =Ерөнхийлөгч
|төрийн тэргүүний нэр =[[Юнус-бек Евкуров]]
|ерөнхий сайдын алба =
|ерөнхий сайдын нэр  =
|хууль тогтоох байгууллага =Ардын Хурал
|үндсэн хуулийн төрөл =Үндсэн хууль
|үндсэн хуулийн нэр  =Бүгд Найрамдах Ингушет Улсын үндсэн хууль
|вэбсайт             =http://www.ingushetia.ru/
}}
[[Image:Ingush03.svg|thumb|180px|right]]
'''Бүгд Найрамдах Ингушет Улс''' ({{lang-ru|Республика Ингушетия}}, [[ингуш хэл]]: ''ГӀалгӀай Мохк'')нь [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[Өмнөд Холбооны тойрог]]т багтах [[Бүгд Найрамдах Улсын жагсаалт (ОХУ)|Бүгд Найрамдах Улс]] юм. [[Чечень]], [[Умард Осети]] болон [[Гүрж]] улстай хиллэнэ.

== Түүх ==
Оросууд ингуш ба [[чеченьчүүд]] нь угтаа нэг үндэстэн гэж ойлгож байсан боловч [[Оросын Хаант Улс|Хаант Орос Улс]] Хойд Кавказыг эзлэхэд бараг 200 жил ноцтой эсэргүүцэл үзүүлсэн зүүн хэсгээр нь нутагладаг догшин 'Нохчи' хэмээх угсаатанд чеченүүд гэж нэрлэж. Харин Оросод сайн дураараа элссэн баруун хэсгээр амьдардаг арай зөөлөн 'ГIалгIай' ястаныг ингуш гэж нэр өгжээ. 
* 1924 онд Ингушийн автономит муж байгуулагдсан.
* 1934 онод Чеченийн автономит мужтай нэгдэж, Чечень-Ингушийн автономит муж болов.
* 1936 онд Бүгд Найрамдах Автономит Чечень-Ингуш Улс болсон.
* 1943-44 онд [[дэлхийн хоёрдугаар дайн]]ы үеэр [[Герман]]ы талд тусалсан хэмээх шалтгаанаар [[Иосиф Сталин]]ы шийдвэрээр чечень, ингуш зэрэг үндэстнүүдийг [[Дундад Ази]], [[Сибирь]] лүү хүчээр нүүлгэн шилжүүлжээ.
* 1946 онд Бүгд Найрамдах Автономит Чечень-Ингуш Улсыг татан буулгаж, газар нутгийг нь Бүгд Найрамдах Автономит Хойд Осет Улсад нийлүүлэв. Энэ нь хожим Хойд Осеттэй зөрчил үүсэх үндэс болжээ.
* 1957 онд Бүгд Найрамдах Автономит Чечень-Ингуш Улсыг сэргээсэн боловч газар нутаг нь өмнөхөөсөө эрс багассан байна.
* 1990 оны 11 сард Оросоос тусгаарласнаа зарласан боловч ингушууд Орост үлдэх саналтай байлаа.
* 1991 рны 10 сард тус улсын ерөнхийлөгчийн сонгууль болоход ингушууд эсэргүүцсэн.
* 1991 оны 11 сар. Сарын өмнө болсон, ингушуудын бойкотлосон сонгуулиар сонгогдсон ерөнхийлөгч Бүгд Найрамдах Чечень-Ингуш Улсын тусгаар тогтнолыг тунхаглахад, ингушууд бүх нийтийн санал асуулга зохион байгуулж, Бүгд Найрамдах Ингуш Улс болон Чечениэс салахаар шийдсэн.
* 1991 оны 12 сард ОХУ-ын төв засгийн газар ба Чечень-Ингушийн засгийн газар БНИнгуш Улсыг хүлээн зөвшөөрөв.
* 1992 оны 6 сард ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн зарлигаар Бүгд Найрамдах Ингуш Улс албан ёсоор байгуулагдсан бөгөөд ингэхдээ Хойд Осетоос газар нутаг таслан өгчээ.
* 1992 оны 10 сард Бүгд Найрамдах Хойд Осет Улстай зэвсэгт мөргөлдөөн гарав.
* 1996 оны 1 сард албан ёсны нэрээ Бүгд Найрамдах Ингуш Улсаас Бүгд Найрамдах Ингушет Улс болгож өөрчилсөн.
* 1999 онд эхэлсэн [[Чеченийн нэгдүгээр дайн|Чеченийн дайны]] улмаас [[дүрвэгсэд]] тус улсын нутагт орж ирэн, дотоод байдал хурцадсан тул ОХУ-ын засгийн газар дотоодын цэргийн 2500 орчим хүнтэй арми илгээн, бие бүрэлдэхүүнээ 3 дахин ихэсгэсэн байна.

== Цахим холбоос ==
{{commonscat|Ingushetia}}

{{ОХУ-ын засаг захиргааны нэгжүүд}}
[[Ангилал:Ингушет| ]]
[[Ангилал:Оросын бүгд найрамдах улс]]
[[Ангилал:Оросын холбооны муж]]
[[Ангилал:Кавказын бүс нутаг]]</text>
      <sha1>h1ulpsu2j27slcsges7yl66dswuxmnh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монгол хаад</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14616</id>
    <revision>
      <id>708642</id>
      <parentid>708584</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T11:57:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30418" xml:space="preserve">[[Зураг:Guyuk khan's Stamp 1246.jpg|thumb|200px|[[Их Монгол Улс]]ын төрийн тамга]]
[[Зураг:Emperoryuandinastycollage.jpg|350px|thumb|[[Их Монгол Улс|Монголын Эзэнт Гүрний]] 15 хааны 8-ынх нь зураг]]
[[Зураг:Mongol Empire map.gif|350px|thumb|[[Их Монгол Улс|Монголын Эзэнт Гүрний]] тэлэлт болон хуваагдлын зураг]]
[[Зураг:Ih Mongol Uls.jpg|thumb|400px|Их Монгол Улсын хаад]]
[[Зураг:Mongol Ulss.jpg|thumb|500px|Бага хаад]]
{{Загвар:Монголын түүх}}
Энд '''[[монгол үндэстэн|монгол]] [[хаан|хаад]]''' '''[[хан]]гуудын''' нэр, хаанчилсан он жилийг дурдав.

==[[Хүннү улс]] (МЭӨ 209-МЭ 216 он)==
# [[Түмэн шаньюй]] (240-209 он)
# [[Модун шаньюй|'''Модун шаньюй''']] (МЭӨ 209-174 он)
# [[Лаошан шаньюй]] (МЭӨ 174-161 он)
# [[Жюнчэн шаньюй]] (МЭӨ161-126 он)
# [[Ичиси шаньюй]] (126-114)
# [[Увэй шаньюй]] (114-104)
# [[Үшилү шаньюй]] (104-102)
# [[Гоулихү шаньюй]] (102-101)
# [[Чедихөү шаньюй]] (101-96)
# [[Хүлүгү шаньюй]] (96-85)
# [[Хуяньди шаньюй]] (85-68)
# [[Шюйлюйчюаньчюй шаньюй]] (68-60)
# [[Уяньгюйди шаньюй]] (60-58)
# [[Хуханье шаньюй]] (58-31)
# [[Жижи шаньюй]] (МЭӨ 58-36 он)
# [[Фүжүлэй шаньюй]] (31-20)
# [[Соусе шаньюй]] (20-12)
# [[Чөяа шаньюй]] (12-8)
# [[Үжүлю шаньюй]] (МЭӨ 8- МЭ 13)
# [[Үлэй шаньюй|Үлэй шаньюй]] (13-18)
# [[Юй шаньюй]] (18-46)
# [[Удадихоу шаньюй]] (46-46)

=== [[Умард Хүннү]] (46-93 он) ===
# [[Пүнү шаньюй]] (46-?)
# [[Ёулю шаньюй]] (?-87), Пүнү шаньюйгийн ач хүү
# [[Умардын шаньюй]] (88-91), Ёулю шаньюйгийн дүү. Нэр нь түүхэнд бичигдсэнгүй. 
# [[Юйчужянь шаньюй]] (91-93), Ёулю шаньюйгийн дүү

=== [[Өмнөд Хүннү]]  (48-216) ===

# [[Би шаньюй]]  (48-56)
# [[Чюфү ёоуди шаньюй]] (56-57)
# [[Ифа Юлүти шаньюй]] (57-59)
# [[Шитун Шижү Хоуди шаньюй]] (59-63)
# [[Чючү Жюлинди шаньюй]] (63)
# [[Хүсе Шижү Хоуди шаньюй]] (63-85)
# [[Итү Юлүти шаньюй]] (85-88)
# [[Түньтүхэ шаньюй]] (88-93)
# [[Аньгүо шаньюй]] (93-94)
# [[Шизи шаньюй]] (94-98)
# [[Тань шаньюй]] (98-124)
# [[Ба шаньюй]] (124-128)
# [[Шюли шаньюй]] (128-142)
# [[Чэнью шаньюй]] (142-143)
# [[Доулоучү шаньюй]] (143-147)
# [[Жюйчөр шаньюй]] (147-172)
# [[Түтө Руоши Жүжю шаньюй]] (172-178)
# [[Хүжөн шаньюй]] (178-179)
# [[Чянчү шаньюй]] (179-188)
# [[Юфүлуо шаньюй]] (188-195)
# [[Хүчүчюань шаньюй]] (195-216)

==[[Сяньби|Сяньби улс]]==
# [[Таньшихуай|Таньшихуай хаан]] (156-181)
# [[Хэлянь]] (181-182), Таньшихуай хааны хүү. Дайнд амь үрэгдсэн.
# [[Цяньмань]] (182-?), Хэлянь хааны хүү.
# [[Күйтоу]] (?-210?), Таньшихуай хааны ач хүү.
# [[Бүдүгэнь]] (210?-233), Куйтоугийн дүү.
# [[Кэбинэн]] (210?-235), угсаа гарал нь тодорхойгүй Сяньбигийн аль нэг аймгийн удирдагч байсан. Хаан ширээг булаан авсан нэгэн. [[Цао Вэй улс|Цао Вэй улсын]] алуурчинд алуулсан.

==[[Нирун улс]]==
# [[Мугулюй|Южиулюй Мугульюй]] 
# [[Чаругуй хан]]
# [[Тунугуй хаан|Тунугуй хан]]
# [[Бати хаан]]
# [[Бисуюань хаан]]
# [[Пихоуба хаан]]
# [[Веньхети хаан]]
# [[Мангэти хаан]]
# [[Хэдуохан хаан]]
# [[Жарун хаан]], 402-410
# [[Хулюй хаан]], 410-414
# [[Датань хаан]], 414-429
# [[Ути хаан]], 429-444
# [[Тогочин хаан]], 444-450
# [[Ижин хаан]], 450-485
# [[Түлүн хаан]], 485-492
# [[Нагай хаан]], 492-506
# [[Футу хаан]], 506-508
# [[Чуну хаан]], 508-520
# [[Амгай хаан]], 520-552
# [[Поломэн хаан]], 521-524
# [[Тибэд хаан]], 552-553
# [[Дэнжу хаан]], 553
# [[Амаржин хаан]], 553-554
# [[Дэншузи хаан]], 555

== [[Хөх Түрэгийн хаант улс|Түрэгийн хаант улс]] (552-745) ==

# [[Буман хаан]] (551-552)
# [[Иссик хаан]] (552-554)
# [[Мукан хаан]] (554-572)
# [[Таспар хаан]] (572-581)
# [[Амрак|Амрак хаан]] (581)
# [[Ишбара хаан]] (581-587)
# [[Чоллыг Ябгу Бага хаан]] (587-588)
# [[Тулан хаан]] (588-599)

=== [[Зүүн Түрэг улс]] (599-630) ===

# [[Киминь хаан]] (599-603)
# [[Шиби хаан]] (603-619)
# [[Чуло хаан]] (619-620)
# [[Сэли хаан]] (620-630)

=== [[Хожуу Түрэгийн хаант улс]] (682-745) ===

# [[Элтэрэс хаан]] (682-693)
# [[Капаган хаан]] (693-716)
# [[Инел хаан]] (716)
# [[Билгэ хаан]] (716-734)
# [[Ижань хаан]] (734-739)
# [[Тэнгри хаан]] (739-741)
# [[Кутлук Ябгу хаан]] (741-742)
# [[Озмыш тегин]] (742-744)
# [[Баймэй хаан]] (744-745)

== [[Уйгур улс|Уйгурын хаант улс]] ==

# [[Кутлук Билгэ Күл хаан|Пэйло]] (744-747) [[Яклакар]] овгийн Хушу ноёны хүү
# [[Баянчор хаан]] (747-759), Күл Билгэ хааны хоёр дахь хүү
# [[Идигинь хаан]] (759-779), Баянчор хааны хоёр дахь хүү
# [[Дуньмохэ хаан]] (780-789), Баянчор хааны хүү Чабыш тэгиний ууган хүү
# [[Дулосы хаан]] (789-790), Дуньмохэ хааны хүү
# [[Фэнчэн хаан]] (790-795), Дулосы хааны хүү
# [[Алп Күтлүк хаан]] (795-805), [[Эдиз]] овгийн жанжин. 
# [[Күлүг Билгэ хаан]] (805-808)
# [[Бао-и хаан]] (808-821)
# [[Чүндэ хаан]] (821-824)
# [[Жаоли хаан]] (824-832)
# [[Жаншинь хаан]] (833-839)
# [[Касар хаан]] (839-840)
# [[Үже хаан]] (840-846)
# [[Энянь хаан]] (846-848)

== [[Кидан|Кидан Улс]] ==

# [[Амбагян|Елюй Амбагян]] (901-926), [[Кидан|Ляо улсын]] Тайзу хаан
# [[Яогу|Елюй Яогу]] (926-947), Ляо улсын Тайзун хаан
# [[Елюй Уюй]] (947-951), Ляо улсын Шизун хаан
# [[Елюй Жин]] (951-969), Ляо улсын Мүзун хаан
# [[Елюй Шянь]] (969-982), Ляо улсын Жинзун хаан
# [[Елюй Вэньшүнү]] (982-1031), Ляо улсын Шэньзун хаан
# [[Елюй Жыгү]] (1031-1055), Ляо улсын Шиньзун хаан
# [[Елюй Чала]] (1055-1101), Ляо улсын Даозун хаан
# [[Елюй Яньши]] (1101-1125), Ляо улсын Тяньзуоди хаан

== [[Хэрэйд|Хэрэйдийн ханлиг]] ==
# [[Маркуз Буюрук хан]]
# [[Сарык хан]]
# [[Куржакуз буюруг хан]]
# [[Тоорил хан]] (116?-1194; 1198-1203)
# [[Эрх Хара]] (1194-1198)
# [[Жаха Хамбу|Жаха хамбу]] (1203-1204)

== [[Найман|Найманы ханлиг]] ==
# [[Инанча билгэ хан]] (?-1201)
#[[Таян хан]] (1201-1204)
# Буюруг хан (1201-1205)
# [[Хүчлүг|Хүчүлүг хан]] (1204-1218)

== [[Хамаг Монгол|Хамаг Монголын ханлиг]] ==
# '''[[Хайду (хан)|Хайду хан]] (1080?-1100?)'''
# [[Тумбинай сэцэн]] (1100?-1130?)
# [[Хабул хан|'''Хабул хан''']] (1130?-1148)
# [[Амбагай хан|'''Амбагай хан''']] (1148-?)
# [[Хутула хан|'''Хутула хан''']] (?-1160?)
# [[Есүхэй баатар|'''Есүхэй баатар''']] (хан?) (1160-1171)
# [[Чингис хаан|'''Тэмүжин хан''']] (1189-1206)

==[[Их Монгол Улс]]==
1. '''[[Чингис хаан]]''' ([[1206]]-1227)  — 22 жил хаан суув. [[Есүхэй]]н хөвүүн. Их Монгол улсыг үндэслэгч.
&lt;br&gt;{{nbsp|5}}[[Тулуй ноён]] (1227-1229) — түр чөлөөний 2 жил хэрэг шийтгэв. [[Чингис хаан]]ы IV хүү.&lt;br&gt;2. '''[[Өгэдэй хаан]]''' (1229-[[1241]]) — 12 жил хаан суув. [[Чингис хаан]]ы III хүү.&lt;br&gt;{{nbsp|5}}Турхан хатан (1241-[[1246]]) — түр чөлөөний 5 жил хэрэг шийтгэв. [[Өгөөдэй хаан]]ы хатан.&lt;br&gt;3. '''[[Гүюг хаан]]''' ([[1246]]-1248) — 3 жил хаан суув. [[Өгөөдэй хаан]]ы ууган хүү.&lt;br&gt;{{nbsp|5}}[[Огул Каймиш хатан]]  (1248-1251) — түр чөлөөний 3 жил хэрэг шийтгэв. [[Гүюг хаан]]ы хатан.&lt;br&gt;4. '''[[Мөнх хаан]]''' (1251-1259) — 9 жил хаан суув. [[Тулуй]]н ууган хүү. 

5. '''[[Аригбуха хаан]]''' (1260-1264) — Хубилайтай зэрэгцэн хаан болоод эцэстээ ялагдсан. [[Тулуй]]н отгон хүү.

6. [[Хубилай хаан|'''Хубилай цэцэн хаан''']] (1264-1271) - [[Их Монгол Улс|Их Монгол Улсын]] 6 дахь хаан. Монголын төрийн төвийг Хятадад шилжүүлэн нүүлгэв.   

===[[Юань Улс]]===

# '''[[Хубилай хаан|Сэцэн (Хубилай) хаан]]''' (1260-1294) — 34 жил хаан суув. [[Тулуй|Тулуйн]] их хатнаас төрсөн 2-р хүү.
# '''[[Өлзийт Төмөр хаан|Өлзийт (Төмөр) хаан]]''' (1294-1307) — 13 жил хаан суув. [[Хубилай хаан|Хубилай хааны]] ач хөвгүүн. [[Чингим|Чингим тайжын]] отгон хүү.
# '''[[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг (Хайсан) хаан]]''' (1307-1311) — 4 жил хаан суув. [[Хубилай хаан|Хубилай хааны]] гуч.
# '''[[Аюурбарбад буянт хаан|Буянт (Аюурбарбад) хаан]]''' (1311-1320) — 9 жил хаан суув. [[Хубилай хаан|Хубилай хааны]] гуч. [[Дармабала|Дармабалын]] отгон хүү, [[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг хааны]] төрсөн дүү.
# '''[[Шадбал гэгээн хаан|Гэгээн (Шадбал) хаан]]''' (1321-1323) — 4 жил хаан суув. [[Аюурбарбад буянт хаан|Буянт хааны]] хүү.
# '''[[Есөнтөмөр хаан]]''' (1323-1328) — 5 жил хаан суув. [[Хубилай хаан|Хубилай хааны]] гуч, [[Гамала]] [[Жинь ван|жинь вангийн]] хүү.
# '''[[Аригиба хаан]]''' (1328) — 3 сар хаан суув. Есөнтөмөрийн хааны ахмад хөвгүүн
# '''[[Хүслэн хаан|Хутагт (Хүслэн) хаан]]''' (1329) — 7 сар хаан суув. [[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг хааны]] ахмад хүү.
# '''[[Төвтөмөр хаан|Заяат (Төвтөмөр) хаан]]''' (1328-1329, 1329-1332) — 4 жил хаан суув. [[Хайсан хүлэг хаан|Хүлэг хааны]] 2-р хүү.
# '''[[Ринчинбал хаан]]''' (1332) — 40 гаруй хоног хаан суув. [[Хүслэн хаан|Хүслэн хааны]] бага хүү.
# '''[[Тогоонтөмөр хаан|Ухаант (Тогоонтөмөр) хаан]]''' (1333-1370) — 38 жил хаан суув. [[Ринчинбал хаан|Ринчинбал хааны]] ах.

==[[Алтан Орд|Зүчийн Улс]]==
* [[Бат хан]] (1237-1256), Зүчийн хүү
* [[Сартаг]] (1255-1256), Батын хүү
* [[Улагчи]] (1257), Бат ханы хүү
* [[Бэрх]] (1257-1266), Бат ханы дүү, [[Улагчи|Улагчийг]] хороосон.
* [[Мөнхтөмөр]] (1266-1282), Бат ханы ач хүү.
* [[Тодмөнх]] (1282—1287), Мөнхтөмөр ханы хүү.
* [[Тулабуга]] (1287—1291)
* [[Тохта]] (1291—1312)
* [[Өзбег]] (1312-1341)
* [[Тинибег]] (1341-1342), Өзбег ханы хүү.
* [[Жанибег]] (1342—1357), Өзбег ханы дүү, Тинибегийг хороосон.
* [[Бердибег]] (1357—1361)
* [[Кульпа]] (1359-1360)
* [[Наурузбег]] (1360-1361)
* Хидырьбек (1361-1362)
* Төмөрхожа (1362)
* Абдаллах (1362-1370), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Мурид (1362-1367), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Азиз (1367-1369), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* II Жанибек (1369-1370), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Мухаммед Булак (1370-1379), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Тулунбек (1370-1373), (засаг баригч), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Айбек (1373-1376), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Араб шах (1376-1379), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Хаанбек (1375-1376), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Илбани (1373-1376), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* Хажи Черкесс (1375-1376), бодитоор бол [[Мамай]] захирч байв
* [[Урус]] (1376-1378), мөн Цагаан Ордны хан байсан бөгөөд Тохтамышын авга нь байв, ийнхүү Ордуудыг нэгтгэж чаджээ.
* [[Тохтамыш]] (1380-1395)
* Төмөркутлуг (1396-1401), жинхэнэ захирагч нь [[Эдигу]]
* Шадибек
* Болд султан
* Төмөр (1410-1412)
* Желал Ад Дин
* Керим Берди
* Кебек (Алтан Орд)
* Жаббар Берди
* Үлүг Мухаммед (1419-1421, 1428-1433)
* Давлет Берди
* Борак (1422-1427)
* Саид Ахмед (1433? - ?)
* Хүчүг Мухаммед (1459-1465)
* Ахмед (1465-1481)
* [[Шейх Ахмед]] (1481-1498, 1499-1502)
* Муртаза (1498-1499)

[[Зураг:Zuchi.jpg|thumb|400px|Алтан Ордын Улсын хаад]]

====[[Цагаан орд]]====
* [[Орда]] (1226–1251)
* [[Кун Куран]] (1251–c.1280) 
* [[Хүйнчи]] (c.1280–1302)
* [[Баян хан]] (1302–1309)
* [[Сашибуга]] (1309–1315)
* [[Илбасан]] (1315–1320)
* Мубарек хожа (1320–1344)
* Чимтай (1344–1374)
* [[Урус]] (1374–1376)
* Тогтакия (1376)
* Төмөрмелик (1377)
* [[Тохтамыш]] (1377–1378)
* Койричак (1378-1399)
* Борак (1423-1428)
* [[Мухаммед]] (1428-1431)
* Мустафа (1431-1446)

''Тус ордыг 1446 онд Абулхаир хаан өөртөө нэгтэгсэн''.

== [[Ил Хаант Улс]] ==
* [[Хүлэгү]] хан (1256-1265)
* [[Абаха]] хан (1265-1282)
* [[Тэкүдэр|Ахмед Тэкүдэр]] (1282-1284)
* [[Аргун]] (1284-1291)
* [[Гайхату]] (1291-1295)
* [[Байду]] (1295)
* [[Газан|Махмуд Газан]] (1295-1304)
* [[Өлзийт]] (1304-1316)
* [[Абу Саид (Ил Хан улс)|Абу Саид Бахадур]] (Абу саыд Баатар хан) (1316-1335)
* [[Арпа Кэүн]] (1335-1336)

Арпаг хорлосны дараа, Ил Хан улсын задралын үеэр байгуулагдсан тус бүс нутгийн улсууд өөр өөрсдийн удирдагчдыг хангаар өргөмжилжээ.

[[Зураг:Il_Khaan.jpg|thumb|300px|Ил Хаадын Улс]]

* [[Муса ил хан|Муса]] (1336-1336) (Багдадын Али Падшахын тоглоомын хан)
* [[Мухаммед ил хаан|Мухаммад]] (1336-1338) ([[Жалайр]]ын '''Хасан Бузург''' ноёны тоглоомын хан)
* [[Сати Бек ил хан]] (1338-1339) (Чобаныханы тоглоомын хан)
* [[Сулейман ил хан|Сулейман]] (1339-1343) (Чобаныханы тоглоомын хан, 1341-1343 онд Сарбадарууд хүлээн зөвшөөрсөн)
* [[Жахантөмөр ил хан]] (1339-1340) (Жалайрынханы тоглоомын хан)
* [[Ануширван]] (1343-1356) (Чобаныханы тоглоомын хан)
* [[II Газан]] (1356-1357) (зөвхөн зоосон дээр л хөрөг нь байсан)

''Зүүн Перс (Хорасан)-ээс ханд өргөмжлөгсөд:&quot;

* Тугайтөмөр (1338-1353) (1338-1349 онд Картууд; 1338-1339 ба 1340-1344 онд Жалайрууд; 1338-1341, 1344, 1353 онд Сарбадарууд тус тус хүлээн зөвшөөрсөн)
* Лухман (1353-1388) (Тугайтөмөрийн хүү)

==[[Цагадайн улс]]==
# [[Цагадай]] 1226-[[1242]]
# [[Хара Хүлэгү]] 1242-1246 d. [[1252]]
# [[Есөнмөнх]] 1246-1252
# Хархүлэгү (дахин суусан) 1252
# [[Мубарак шах]] 1252-1260
#*[[Ургана]] хатан (засаг баригч) 1252-1260
# [[Алгуй]] 1260-1266
# Мубарак шах (дахин суусан) 1266
# [[Барак (Цагадайн улс)|Барак]] 1266-1270
# [[Никпей]] 1270-1272?
# [[Бөхтөмөр]] ?1272-1287
# [[Дува]] 1287-1307
# [[Кунжик]] 1306-1308
# [[Талику]] 1308-1309
# [[Кебек]] 1309 d. 1325
# [[Эсэнбөх]] 1309-?1318
# Кебек (дахин суусан) ?1318-1325
# [[Илжигдэй]] 1325-1329
# [[Дува Төмөр]] 1329-1330
# [[Тармаширин]] 1331-1334
# [[Бузан]] 1334-1335
# [[Чанши]] 1335-1338
# [[Есөнтөмөр хан|Есөнтөмөр]] 1338-?1342
# [[Али султан]] 1342, [[Өгэдэй хаан|Өгэдэй хааны]] удам.
# [[Муххамед Пулад]] 1342-1343
# [[Казань хан|Казань]] 1343-1346
# [[Данишменж]] 1346-1348, [[Өгэдэй хаан|Өгэдэй хааны]] удам.

[[Зураг:Chagadai.jpg|thumb|500px|Цагаадайн Улсын хаад]]
''Цагадайн улс нь баруун (Мавренахр), зүүн [[Могулистан]] гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан.''

=== [[Мавереннахр]] улсын хаад ===
# [[Баян Кули]] (1348-1358)
# [[Төмөр шах]] (1358)
# [[Төглөгтөмөр|Туглугтөмөр]] (Могулистанд 1348-1363) (1358-1363)
# [[Ильяс хожа]] (Могулистанд 1363-1368) (1363 -1368)
# [[Адил султан]] (1363)
# [[Кабул шах]] (1364-1370)
# [[Сюргатмишь]] (1370-1384)
# [[Махмуд султан (Цагадайн улс)]] (1384-1402)

=== [[Моголистан|Моголистаны]] хаад (1347-1462) ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Цол
!Нэрс
!Хаанчлал
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Төглөгтөмөр|Төглөгтөмөр хаан]]&lt;small&gt;تغلق تیمور&lt;/small&gt;
|1348–1363 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Ильяс хожа]]&lt;small&gt;الیاس خوجہ&lt;/small&gt;
|1363–1368 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Камар ад-дин]]&lt;small&gt;قمر الدین خان دغلت&lt;/small&gt;
|1368–1392 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Хизр хожа]]&lt;small&gt;خضر خوجہ&lt;/small&gt;
|1389–1399 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Шамс-и-жахан]]&lt;small&gt;شمس جہان&lt;/small&gt;
|1399–1408 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|Муххамед хан (Моголстаны хаан)
&lt;small&gt;محمد خان&lt;/small&gt;
|1408–1415 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Накш хаан]]&lt;small&gt;نقش جہان&lt;/small&gt;
|1415–1418 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Увэйс хаан]]&lt;small&gt;اویس خان&lt;/small&gt;
|1418–1421 
''Эхний удаа''
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|Шэр Муххамед хаан
&lt;small&gt;شیر محمد&lt;/small&gt;
|1421–1425 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|Увэйс хаан
&lt;small&gt;اویس خان&lt;/small&gt;
|1425–1429 
''2 дахь удаа''
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[Сатук хаан]]&lt;small&gt;ستوق خان&lt;/small&gt;
|1429–1434 
|-
|''Хаан''&lt;small&gt;خان&lt;/small&gt;
|[[II Эсэнбөх]] 
&lt;small&gt;ایشان بغا ثانی&lt;/small&gt;
|1429–1462 
|}
1462 оноос тус улс нь '''[[Баруун Моголистан]]''', '''[[Уйгурстан]]''' гэж хоёр хэсэг болж задарсан. Баруун Моголстан нь 1514 оноос нэрээ сольж '''[[Яркендийн хаант улс]]''' болсон.

==== [[Баруун Моголистан Улс|Баруун Моголистаны]] хаад (1462-1514) ====
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Баруун Моголстан
!Зүүн Моголстан
|-
|[[Юнус хаан]]
&lt;small&gt;یونس خان&lt;/small&gt;
1462–1469 
|[[Дост Мухаммед хаан]]
&lt;small&gt;دوست محمد خان&lt;/small&gt;
1462–1468 
|-
|
|[[Кебек Султан Оглан]]
&lt;small&gt;قبق سلطان&lt;/small&gt;
1469 
|-
| colspan=&quot;4&quot; |[[Юнус хаан]]
&lt;small&gt;یونس خان&lt;/small&gt;
1469–1487 
|-
|[[Махмуд хаан]]
&lt;small&gt;محمود خان&lt;/small&gt;
1487–1508 
|[[Ахмед Алак]]
&lt;small&gt;احمد الاچ&lt;/small&gt;
1487–1503 
|-
|
|[[Мансур хаан]]
&lt;small&gt;منصور خان&lt;/small&gt;
1503–1508 
|-
| colspan=&quot;4&quot; |[[Мансур хаан]]
&lt;small&gt;منصور خان&lt;/small&gt;
1508–1514 
|-
|[[Султан Саид хаан]]
&lt;small&gt;سلطان سعید خان&lt;/small&gt;
1514–1533 
|[[Мансур хаан]]
&lt;small&gt;منصور خان&lt;/small&gt;
1514–1548
|-
|[[Абд ар Рашид хаан]]
&lt;small&gt;عبد الرشید خان&lt;/small&gt;
1533–1560 
|[[Шах хаан]]
&lt;small&gt;شاہ خان&lt;/small&gt;
1543–1560 
|-
|[[Абдул Карим хан(Яркенд)]]
&lt;small&gt;عبد الکریم خان&lt;/small&gt;
1560–1591  

[[Мухаммед султан (Могулстан)]] 

&lt;small&gt;محمد سلطان&lt;/small&gt;1592-1609  

[[Шуджа ад-дин Ахмад хаан]] 

&lt;small&gt;شجاع الدین احمد خان&lt;/small&gt; 

1609- 

1618 
|[[Абул Мухаммад хан (Турфан)]]
&lt;small&gt;ابوالمحمد خان&lt;/small&gt;
1570 
 
[[Сүфи хаан (Турфан)]]
&lt;small&gt;خان صُوفِيّ‎&lt;/small&gt;1570 
|}

==== Яркендийн хаант улсын хаад (1514-1677) ====

==[[Өгэдэй|Өгэдэйн]] улс (1265-1310) ==
# [[Хайду|'''Хайду''']] (1265-1301)
# [[Чапар]] (1301-1310)

==Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс==
# [[Аюушридар хаан|Билэгт (Аюушридар) хаан]] (1370-1378) — 9 жил хаан суув. Умард Юань Улсны [[Тогоонтөмөр хаан|Тогоонтөмөрийн]] хүү.
# [[Төгстөмөр хаан|Усхал (Төгстөмөр) хаан]] (1378-1388) — 11 жил хаан суув. Умард Юань Улсны [[Аюушридар хаан|Аюушридарын]] дүү.
# '''[[Зоригт хаан|Зоригт (Есүдар) хаан]]''' (1389-1391) — 4 жил хаан суув. [[Аригбөх|Аригбөх хааны]] хойчис.
# '''[[Энх хаан]]''' (1391-1393/94), [[Зоригт хаан|Зоригт хааны]] хүү. [[Алтан товч]] болон [[Мин улсын судар|Мин улсын түүхэнд]] нэр гардаг.
# [[Элбэг нигүүлсэгч хаан]] (Нигүүлсэгч цолтой) (1393/94-1399), Аюушридар хааны хүү?
# '''[[Гүнтөмөр хаан]]''' (1400-1402), [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] хүү?
# '''[[Үгч хашха хаан]]''' (Гүйличи), [[Өгэдэй хаан|Өгэдэй]] юмуу [[Аригбөх|Аригбөхийн]] удам гэж үздэг. 
# [[Өлзийтөмөр хаан]] (Жинхэнэ нэр нь Буяншир) (1403-1412)
# '''[[Дэлбэг хаан]]''' (1412-1415)
# '''[[Ойрадай хаан]]''' (1415-1425/1417?)
# '''[[Адай хаан]]''' (1425-1438), Хасарын удам юмуу Үгч хашха хааны хүү?
# [[Тайсун хаан]] Тогтобух (Тогтоабух) (1434-1452), [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] дүү '''Дүүрэнтөмөр Хархуцаг тайж'''ын хүү [[Ажай тайж|Ажай тайжын]] ахмад хөвгүүн.
# [[Агваржин хаан]] (Жонон) (1453), [[Тайсун хаан|Тайсун хааны]] дүү эсвэл ойр төрлийн хүн.
# '''[[Эсэн тайш|Эсэн хаан]]''' - (Тайш) Ойрадуудын захирагч. [[Тогоон тайш|Тогоон тайшийн]] хүү. (1453-1454)
# [[Махагүргис хаан]] (Үхэгт хаан цолтой) (1454-1465), Тайсун хааны хүү.
# [[Молон хаан]] (1465-1466), Тайсун хааны [[Горлос|Горлосын]] '''Алтайхан''' хатнаас төрсөн.
# [[Мандуул хаан]] (1475-1479), [[Ажай тайж|Ажай тайжын]] ойрад хатнаас төрсөн.
# [[Батмөнх Даян хаан]] (Даян хаан цолтой) (1480-1517), [[Баянмөнх жонон|Баянмөнх жононгийн]] хүү.
# [[Барсболд хаан]] (Жонон) (1517-1519)
# [[Боди Алаг хаан]] (1519-1547)
# [[Дарайсүн Гүдэн хаан]] (Гүдэн хаан цолтой) (1547-1557)
# [[Түмэн засагт хаан]] (1557-1592)
# [[Буян сэцэн хаан]] (Сэцэн хаан цолтой) (1592-1603)
# [[Лигдэн хаан|Лигдэн хутагт хаан]] ('''Хутагт''' суут Чингис даймин сэцэн, зүгүүдийг тийн бөгөөд ялгуугч бала чакраварти, дай тайсун, тэнгэрийн тэнгэр, дэлхий дахины хурмаст, алтан хүрдэнийг орчуулагч номын хаан)&lt;ref&gt;&quot;Монгол улсын түүх&quot; УБ., 2003. Гутгаар боть. тал 58&lt;/ref&gt; (1604-1634)

==== Хаан суусан байж болзошгүй хүмүүс ====
# [[Муулихай|Муулихай ван]] (1466-1470), Отчигины удам
# [[Баянмөнх жонон]] (1470-1472), сүүлд авга өвөг [[Мандуул хаан|Мандуул хаанд]] суудлаа тавьж өгсөн гэж [[Алтан товч|Алтан товчид]] өгүүлдэг.

===Түмэдийн хаад===
# [[Алтан хан|Алтан хаан]] (1542-1581)
# [[Сэнгэдүүрэн хан|Сэнгэдүүрэн сэцэн хаан]] (1582-1586)
# [[Намудай сэцэн хаан]] (1586-1607)
# [[Бошигт сэцэн хаан]] (1607-1627)

==[[Зүүнгарын хаант улс|Зүүнгарын улс]]==
* [[Эрдэнэбаатар хунтайж|'''Эрдэнэ баатар хунтайж''']] (1634-1668), Хархул догшин ноёны хүү.
* [[Сэнгэ хунтайж]] (1665-1671), Эрдэнэбаатар хунтайжын хүү.
* [[Галдан бошигт хаан|'''Галдан бошигт хаан''']] (1671-1697)
* [[Цэвээнравдан|'''Цэвээнравдан''']] '''зоригт хунтайж''' (1697-1727), Сэнгэ хунтайжын хүү.
* '''[[Галданцэрэн хаан|Галданцэрэн]] хунтайж''' (1727-1745)
* [[Цэвээндоржнамжил]] хунтайж (1745-1750)
* [[Лхамдаржаа]] хунтайж (1750-1753), Галданцэрэнгийн бага хатнаас төрсөн.
* [[Даваач]] хунтайж (1753-1755), Их Цэрэндондовын удам.

==[[Хошууд]]ын ханлиг ==
* [[Гүш хаан|Гүүш хан]] '''Төрбайх''' (1642-1655), [[Хасар|Хасарын]] хойчис
* '''[[Даян Очир хаан]]''' (1655-1669)
* '''[[Гончиг Далай хаан]]''' (1669-1698)
*'''[[Ванжил хаан]]''' (1698)
* [[Лхазан хаан]] (1698-1717)

==[[Халимагийн хант улс|Халимагийн]] хант улс==
* '''[[Хо өрлөг]]''' (?-1644)
* [[Шүхэр Дайчин]] (Шихир Дайчин), (1644-1661)
* [[Пунцаг хан]] (1661-1669)
* '''[[Аюук хан]]'''(Аюук, Аюуки, Аюка), (1669-1724)
* [[Цэрэндондог хан]] (1724-1735)
* [[Дондог-Омбо хан]] (1735-1741)
* [[Дондогдаш хан]] (1741-1761)
*'''[[Убаши]] хан''' (Убаш, Уваш, Увш), (1762-1771)

==[[Олноо Өргөгдсөн Монгол Улс]]==
*[[Богд хаан|Олноо Өргөгдсөн Богд хаан]] (1911-1919); (1921-1924)

==Мөн үзэх==
*[[Монгол Улсын төрийн тэргүүн]]
*[[Монголын хаадын төр барьсан жилийн жагсаалт]]
*[[Монгол хаадын ургийн хэлхээ]]

==Эшлэл==
&lt;references /&gt;

[[Ангилал:Монголын хаан| ]]
[[Ангилал:Монгол хан| ]]
[[Ангилал:Хаан]]
[[Ангилал:Ноёрхогчийн жагсаалт]]
[[Ангилал:Монголын түүхэн хүн|!]]</text>
      <sha1>jol7cr1aw7rfobp1cal3enf888w84v0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Боди Алаг хаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20524</id>
    <revision>
      <id>708639</id>
      <parentid>706728</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T11:52:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <comment>/* Хөвүүд */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3954" xml:space="preserve">{{Хаан
|name            =Боди Алаг хаан
|title           =Монголын хаан
|image           =
|caption         =
|reign           =1519–1547 
|coronation      =1519
|othertitles     =
|full name       =Боди Алаг
|successor       =[[Дарайсүн Гүдэн]] 
|queen           = 
|consort         = 
|issue           =
|royal house     =[[Боржигин]]
|dynasty         =[[Умард Юань]]
|father          =[[Төрболд]]
|mother          =
|date of birth   =1504
|place of birth  =
|date of death   =1547
|place of death  = Жодулун өндөр&lt;ref&gt;Лувсанданзан. Алтан товч. УБ., 2006. т.270&lt;/ref&gt;
|date of burial  =
|place of burial =
|}}
'''Боди Алаг хаан''' 1504 оны хөхөгчин үхэр жил төрж, 1547 оны улаагчин хонин жил таалал төгсчээ. 1519 оны цагаан луу жил хаан ор суусан. Хаан 42 насалжээ. Тэрээр [[Батмөнх Даян хаан]]ы хүү [[Төрболд]]ын ууган хүү юм. Даян хаан түүнийг хаан ширээ залгамжлагчаар тодруулсан. Даян хааныг нас барсны дараа Боди Алаг хаан Монголыг удирдахад туршлага бага, мөн дэндүү залуу байсан учраас Барсболд өөрийгөө хаан гэж зарлав. Гэсэн хэдий ч Боди Алаг өөрийн хааны хэргэм зэргийг Барсболдод тийм ч амар өгөхийг хүссэнгүй. Тухайн үеийн монголчууд дайн тулаанаас үнэхээр залхаж, энх тайвныг хүсэмжлэх болсон. Тиймээс туршлагатай сайн хаан хэрэгтэй байв. Хэдий тийм боловч Даян хааны дөрөв дэхь хөвгүүн Боди Алаг хаанд дагаар орсноор Боди Алаг хаан Барсболд жононгоос илүү хүчтэй болж, Барсболд жонон цус урсгахаас татгалзан буулт хийснээр гурван жил үргэлжилсэн хаан ширээний төлөөх тэмцэл төгсөж, Боди Алаг Монголын хаан ширээнд суув.

== Улс төрийн үйл ажиллагаа ==
1520-1544 он хүртэл [[Урианхайн түмний бослого|Урианхайн түмний бослогыг]] дарахаар цэргийн хүчийг удаа дараа хөдөлгөж, тэмцэл явуулсны үр дүнд Баруун түмний дэмжлэгтэйгээр ялалт байгуулсан. Ингэснээр урианхай нарыг түмэн бүрт жишэж хувааснаар хааны мэдэлд хоёр түмэн байх болж, аажимдаа хүч сулрах болсон.  

1547 он буюу &quot;хонин жилийн долоон сарын аравнаа Жодулун өндөрт тэнгэр болов.&quot;&lt;ref&gt;Лувсанданзан. Алтан товч. УБ., 2006. т.270&lt;/ref&gt;

== Гэр бүл ==

=== Хөвүүд ===
# [[Дарайсүн Гүдэн|'''Дарайсүн''']]
# '''[[Хөхэчүдэй|Хөхэчүдэй тайж]]'''
# '''[[Онгон дурал]]'''
# '''Умт тайж'''
# '''Гүнт тайж'''
{{s-start}}
{{Залгамжлал
| өмнө = [[Барсболд хаан]]
| албан_тушаал = [[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
| дараа = [[Дарайсүн Гүдэн]]
| он = [[1519]]-[[1547]]
}}
{{end}}
==Эшлэл==

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:Умард Юанийн ноёрхогч]]
[[Ангилал:1504 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1547 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>ee63ws300pj9am89kvf8kpy5tsv3k23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зоригт хаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23508</id>
    <revision>
      <id>708606</id>
      <parentid>708591</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:37:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4511" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Их Монгол Улс|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. Лу.[[Алтан товч]] болон Мин улсын сударт 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1393 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>9pcl6k1or7d2b7r633hv6c03s4o6lvf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708607</id>
      <parentid>708606</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:38:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4513" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Бага хаадын үе|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. Лу.[[Алтан товч]] болон Мин улсын сударт 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1393 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>hwzd6lf6bhcso4ktbtowdm0lv52v9ev</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708608</id>
      <parentid>708607</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:40:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4507" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Бага хаадын үе|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. Лу.[[Алтан товч]] ба Мин улсын сударт 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1393 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>ga5rzp4o4ijxdpxs3htbsee2gmnq2vk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708609</id>
      <parentid>708608</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:41:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4520" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Бага хаадын үе|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. “Лу.[[Алтан товч]]” ба “Мин улсын судар”-т 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1393 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>ljqjerqt0p6isd18u49scn1yvwb6oo4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708610</id>
      <parentid>708609</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:46:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4565" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Бага хаадын үе|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. “Лу.[[Алтан товч]]” ба “Мин улсын судар”-т 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1393 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин [[Эрдэнийн товч]]оо зэрэг Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>b5c1x82pd1iuzlgliceqcxbwntqg6x8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708611</id>
      <parentid>708610</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:48:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eupakistani</username>
        <id>78195</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4565" xml:space="preserve">{{Хаан|name=Зоригт хаан
|title=[[Умард Юань|Монгол Улсын]] [[хаан]]
|image= 
|caption=
|reign=1388–1391
|coronation=1388
|given name=Есүдэр?
|othertitles = Зоригт Хаан
|predecessor=[[Төгстөмөр хаан]] 
|successor=[[Энх хаан]]
|Posthumous name =
| heir            = 
| queen           = 
| consort         = 
| spouse 1        =
| spouse 2        =
| spouse 3        =
| spouse 4        =
| spouse 5        =
| spouse 6        =
|royal house=[[Боржигин]]
|dynasty=[[Умард Юань]]
| royal anthem    = 
|father=
|mother=
|birth_date=1358
|death_date=1391
|death_place=
|place of burial=
|}}
'''Зоригт хаан''' (1358-1391) бол [[Бага хаадын үе|Их Монгол Улсын]] бутралын дараах [[Монгол хаад|монгол хаан]] байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод хятадын Мин улсын түүхэн шастирд ''Зоригт хаан, Энх хаан'' гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. “Лу.[[Алтан товч]]” ба “Мин улсын судар”-т 1388-1391 онд '''Зоригт хаан Есүдэр''', 1391-1394 он хүртэл түүний хүү '''Энх''' нь хаан суусан гэж бичсэн байдаг. Харин [[Эрдэнийн товч]]оо зэрэг Монголын түүхэн сурвалж бичгүүдэд '''Энхзоригт хаан''' гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг [[Төгстөмөр хаан|Усхал хааны]] хүү гэж бичсэн нь харагдаж байдаг. Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд Зоригтыг [[Аригбөх]]ийн үр удам болох [[Есүдэр]] ноён гэж үздэг. Бас нөгөө хэсэг хятадын судлаачид Энх хаан нь Есүдэрийг залгамжилсан хүү нь юм гэдэг бол нөгөө хэсэг хятад судлаач эрдэмтэд '''Энх хаан''', '''Зоригт хаан''' нарыг өөр өөр цолтой нэг хүн буюу Есүдэр байх магадгүй гэж үздэг. Бас өөрөөр Төгстөмөр хааны хүү хэмээн үзэх явдал байна. Үүнийг баримтлагчид нь Энхзоригт хаан ч гэх нь бий.

== Цаг төрийн үйл явдал ==
[[Төгстөмөр хаан|Төгстөмөр Усгал хаан]] Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. [[Цагадай]] хааны удмын Гунашири [[Хамил тойрог|Хамид]] өөрийн жижиг улс [[Хар Дэлийн Хант Улс|Хар Дэлийг]] байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону,  сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.  

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг [[Тайнин харуул|Тайнинд]] түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ. 

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг [[Ляо ван Ажашир]] 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд '''Чжоу Син''' жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1388-1391
|өмнө=[[Төгстөмөр хаан|Усхал хаан]]
|дараа=[[Энх хаан]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1358 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1391 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>f8ob5h052n5al1x5wvabz9j897ljjtt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үгч хашха хаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24324</id>
    <revision>
      <id>708599</id>
      <parentid>708586</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T12:26:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>45.58.38.153</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3037" xml:space="preserve">{{Хаан
|name=Үгч хашха хаан
|title=Монгол улсын хаан
|image=[[File:オルク・テムル・ハーン.jpg|200px]]
|caption=
|reign= 1402-1408 
|coronation=
|given name= Ёлтөмөр&lt;br&gt;Гүйличи&lt;ref&gt;[[Мин улсын судар]]т бичигдсэн '''Гүйличи''' хоч гэдэг нь &quot;гуйлгачин&quot; гэсэн утгатай.&lt;/ref&gt;
|predecessor=[[Гүнтөмөр хаан]]
|successor=[[Өлзийтөмөр хаан]]
|royal house=[[Боржигин]] эсвэл [[Торгууд]] угсааных
|father= тодорхойгүй
|mother=
|date of birth=
|date of death=1408
|place of death=
|}}

'''Үгч хашха''' нь 1403 оны харагчин хонин жил хаан ширээг булаан авч 1408 оны хар хулгана жил алагджээ. Үгч хашха нь [[XIV-XVII зууны Монгол орон|15-р зууны эхэн үед Монгол улс]]ыг түр саатуулсан удирдагч юм. &quot;Хашха&quot; гэдэг нь [[Тунгус хэл]] дээрх хунтайж гэсэн утгатай үг юм. [[Төмөрийн улс]]ад эмхэтгэсэн янз бүрийн түүхийн материалаас үзэхэд, Гүнтөмөрийн дараа хаан ширээнд суусан нь [[Өгэдэй]] хааны гэр бүлийн '''Ёлтөмөр хаан''' байжээ.&lt;ref&gt; Монгол улсын түүх, гутгаар боть, УБ., 2003&lt;/ref&gt; Мөн [[Үгэчи хашиха]] бол Ёлтөмөр өөрөө биш, Ёлтөмөрийг утсан хүүхэлдэй хаан хэмээн дэмжсэн [[Ойрад]]ын удирдагч байж магадгүй юм.

Үгч хашха хаан нь Өгэдэйн удмынх байж болох бөгөөд Хасар, Тэмүгэгийн удам байх ч магадлалтай учир түүний гарал үүсэл тодорхойгүй байна. [[Гүнтөмөр хаан]] (1400-1402) өөрийн эцэг [[Элбэг нигүүлсэгч хаан]]&lt;nowiki/&gt;ийг алсаны дараа Дөрвөн Ойрадын захирагчаар [[Батула]]&lt;nowiki/&gt;г томилов. Энэ шийдвэрт Үгч хашха сэтгэл дундуур байв. Үгч хашха Гүнтөмөрийг буулгах төлөвлөгөө боловсруулж 1402 онд шинэ хаан болж Юань гүрэн гэх нэрийг өөрчлөв. Чинсан ноён [[Аругтай тайш]] нарын хоорондын маргалдааны дараа 1408 онд алагджээ.

{{s-start}}
{{залгамжлал
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
|он=1402-1408
|өмнө=[[Гүнтөмөр хаан]]
|дараа=[[Өлзийтөмөр хаан]]
}}
{{end}}

==Эшлэл==
&lt;gallery&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Ангилал:14-р зуунд төрсөн]]
[[Ангилал:1408 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>is66xpg6qmwh61sydli2g8phsmt28aq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дарайсүн Гүдэн хаан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24341</id>
    <revision>
      <id>708640</id>
      <parentid>706734</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T11:53:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Megzer moved page [[Дарайсүн Гүдэн]] to [[Дарайсүн Гүдэн хаан]]: Хаан цолыг орхигдуулсан байна. </comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3607" xml:space="preserve">{{Хаан
|name            =Дарайсүн Гүдэн хаан
|title           = Монголын хаан
|image           =
|caption         =
|reign           = 1547-1557
|coronation      =
|othertitles     =
|full name       =
|successor       =[[Түмэн засагт хаан]] 
|queen           = 
|consort         = 
|issue           =
|royal house     =[[Боржигин]]
|dynasty         = [[Умард Юань]]
|father          =[[Боди Алаг хаан]]
|mother          =
|date of birth   =1520
|place of birth  =
|date of death   =1557
|place of death  =
|date of burial  =
|place of burial =
|}}
'''Дарайсүн Гүдэн хаан''' нь 1520 оны цагаан луу жил төрсөн [[Боди Алаг хаан]]ы ахмад хөвгүүн.

[[Лу алтан товч]]ид өгүүлсэн нь:... Энэ хааны үед төр улс төвшдөж зургаан их улс /зургаан түмэн/ нэгдэж энхжин жаргуулав гэжээ.

== Улс төрийн үйл ажиллагаа ==
Дарайсүн 1548 оны шар бичин жил дор хаан ширээнд суужээ. Боди Алаг хааныг төр барьж ахуйд Зүүн Монголын Урианхай түмэн олон удаагийн бослого гаргаж, эцэстээ ялагдаж тараагдснаар хүчний тэнцвэр алдагдаж эхлэн Сайн алаг жононгийн хөвгүүдийн захирсан баруун гарын гурван түмэн илт хүчирхэгжиж эхэлсэн. Бодь алаг хааны сүүл үед  [[Түмэд|Түмэдийг]] [[Барсболд хаан|Барсболд жононгийн]] хүү [[Алтан хан]], [[Ордос|Ордосыг]] [[Гүнбилэг жонон]] нар захирч, Мин улстай дайтах, найрамдах зэрэгт биеэ даасан бодлого явуулж эхэлжээ. Улмаар Даян хааны зарим хөвгүүдийн харъяат отог аймгийг Барсболд жононгийн хөвгүүд булааж авснаар тухайн цагийн Монголын хүчний харьцаанд баруун гурван түмэн ноёрхож эхэлсэн. Ийм цаг үед Дарайсүн хаан Алтан хан болон Мин  улсын хүчинд шахагдан 1547 оны орчимд Шилийн голын нутгаас  одоогийн Жирэм аймгийн Хүрээ хошууны орчим нүүдэллэн очоод тэндээ Гүдэн хаан хэмээн алдаршиж, их төрөө төвшитгөн гүр улсаа энхжүүлэв.  Дарайсүн гүдэн хаан  1548 оноос 1557 оны улаагчин могой жил хүртэл 10 орчим жил Монголын хаан ширээнд суугаад 38 насан дор насан өөд болжээ.

== Гэр бүл ==
* Хөвүүд 
# [[Түмэн засагт хаан]]
# '''Зонт дурал'''
# '''Ёнду дурал''' 

{{s-start}}
{{Залгамжлал
| өмнө = [[Боди Алаг хаан]]
| албан_тушаал = [[Монгол хаад#Умард Юань Улс|Монголын Их Хаан]]
| дараа = [[Түмэн засагт хаан]]
| он = [[1548]]-[[1557]]
}}
{{end}}

[[Ангилал:1520 онд төрсөн]]
[[Ангилал:Боржигин]]
[[Ангилал:Монголын бага хаан]]
[[Ангилал:1557 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>k05n24a1laq7ytk5racvsn79wjv8v21</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монголд Бурханы шашин дэлгэрсэн түүх</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24637</id>
    <revision>
      <id>708633</id>
      <parentid>708585</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T07:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.177.97.214</ip>
      </contributor>
      <comment>үг үсгийн байрлал, алдаа</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46137" xml:space="preserve">'''Миний сургаал умраас умарт уламжлан дэлгэрнэ''' хэмээх бурхан багшийн өөрөө айлдсан гэдэг. Умар зүгийн дэлгэрэлт нь дундад азийн орнууд, [[Балба]], [[Төвд]], [[Монгол]], [[Буриад]] монгол, [[Хятад]], [[Солонгос]], [[Япон]] гэсэн орнуудыг хамарч байжээ. Лалар
Ийнхүү Их хөлгөний сургаал дунд,төв, зүүн, зүүнхойд Азийг хамарсан өргөн уудам нутагт дэлгэрсэн. Харин Энэтхэг орноо эрт үеийн нэгэн уламжлалт шүтлэг болох хиндү шашин газар аван нийтэд дэлгэрч, түүний хажуугаар ислам шашин зарим газар нөлөөлснөөр бурхны шашин эх нутагтаа 1600 гаруй жил түгэн хөгжсөний эцэст XI –XII зууны үед үндсэндээ шахагдан арилжээ.
Бурханы шашин түүний дотор Их хөлгөний сургаалийн онол эрдэм, соёлын их өв санг өвлөн хадгалж, хөгжүүлэх талаар үлэмжийн их үүрэг гүйцэтгэсэн орон бол Монгол, Төвөд хоёр юм.
Ер буддизм нь дан гагц шашин бус, Энэтхэг болон Азийн янз бүрийн улс орны соёлын өв сан, мэдлэг ухааны үнэт зүйлийг буддизм гэдэг нэгэн нэрний дор нэгтгэж байсан бөгөөд [[Ганжуур Данжуур]] үүний нэг нотолгоо болно.
Монгол оронд бурханы шашин дэлгэрсэн түүхийг тоймлон өгүүлсэн бүтээлийг Хорчойнжүн буюу Дээдийн ном Монгол орноо дэлгэрч гарсан ёс хэмээдэг. Энэ талаар Сүмбэ хамба Ишбалжир, [[Цахар гэвш Лувсанчүлтэм]], [[Зава Дамдин]] гавж зэрэг олон мэргэд бүтээлээ туурвиж байжээ. Үүнд, Дамдин гавшийн “Умар зүгийн их Монгол улс орны домгийн их шастир ухааныг баясгагч гайхамшигт Алтан дэвтэр”, Сүмбэ хамба Ишбалжирын “Энэтхэг, Хятад, Төвд, Монгол орноо дээдийн ном ямар мэт дэлгэрсэн ёс Галбарвас модон”, Дармадала гүүшийн “Их Монголын оронд дээдийн ном ямар мэт дэлгэрсэн ёсыг тодорхой өгүүлэгч Цагаан лянхуан эрхис” зэрэг Монгол орноо бурханы шашин дэлгэрсэн түүхийн тухай зохиолыг нэрлэж болох юм. Тэд Монгол оронд бурханы шашин гурван удаа дэлгэрсэн хэмээн өгүүлддэг.
Ийнхүү Монгол оронд бурхны шашин дэлгэрсэн түүх нь:
#[[Хүннү гүрэн|Хүннү гүрнээс]] [[Уйгур улс]] хүртлэх үед Энэтхэгээс шууд болон Дундад Азиар дамжин Бага, Их хөлгөний урсгалууд дэлгэрсэн үе буюу аргын тооллын өмнөх II зуунаас аргын тооллын XI зууныг хамрах бурхны шашны түрүү дэлгэрлийн үе
#[[Чингис хаан]]аас [[Тогоонтөмөр хаан]] хүртлэх их хаадын үед Төвдийн сажава хийгээд гармавагийн чиглэлүүд дэлгэрсэн буюу XIII-XIV зууны үеийн хамрах бурханы шашны дунд үеийн дэлгэрэлт
#[[Төвд]]өөс Богд [[Зонхов]]ын шашин дэлгэрч, хөгжсөн буюу XVI-XX зууны үеийг хамрах бурхны шашин дэргэрсэн гуравдугаар үе гэсэн өөр хоорондоо залгамж холбоо бүхий гурван үеийг хамардаг
Энэ гурван үе тус бүр тухайн үеийнхээ нийгэм,  соёл, эдийн засаг, оюун санааны байдалтай холбоотойгоор өөр өөрийн өнгө төрхтэй. Гэхдээ аль ч үед нь бурхны шашны ном сургаал, соёл, мэдлэг ухааны мөн чанар, сонгодог уламжлал агуулагдсаар ирсэн байна. Түүний зэрэгцээ нэгэн онцлог нь энэхүү түүхэн үйл явц дунд Монгол онцлог бүхий Буддизм бүрэлдэн тогтсон билээ.

== Төвөдийн шарын шашны Монгол дахь бодлого ==
1642 он гэхэд Хошуудын Гүүш хаан Төвөдийг бүрэн илбэн тохинуулж, захиргаандаа оруулснаар хаан ширээнд нь заларчээ. Улмаар түүхэн дэх хамгийн авьяаслаг Далай лам гэгдэх V Далай лам Лувсанжамцыг (1617-1682) Төвөдийн шашны тэргүүнд өргөмжилснөөр Төвөд болон Монгол оронд шарын шашин хэмээх Төвөдийн буддизмын нэгэн урсгал бүрэн ноёрхож эхлэв. Гэвч Гүүш хаан буюу Төрбайх хашир хүний хувьд Төвөдийн зарим том хийдийн лам нарыг Богд цолоор өргөмжлөн Далай ламыг “хэмжээнд нь барих” арга хэмжээ авч байсан байна. Тэд дотоод асуудлаа шийдсэн болохоор гадаад асуудалдаа зав гаргав. Тэр үед мандан хүчирхэгжиж байсан Манж дай чин гүрэнд уулаасаа хүчтэнийг дагадаг уламжлал ёсоороо сээтэн хаяж, мөн өглөгийн эзэн болсон Монгол оронд төвөдүүд “хараа” тавьж байлаа. Учир нь шарын шашныхны бичдэгээр өглөг буяны эзэн болсон монголчууд нь тэдний орлогын хамгийн том эх булаг, цэрэг улс төрийн хамгаалалт нь байсан билээ. Баяжиж хүчирхэгжсэн шарын шашин 1645 оноос алдарт Потала ордон мэтийн том төслүүдийг хэрэгжүүлж V Далай ламыг нас барснаас арваад жилийн хойно дуусгажээ. Ер нь Төвөдийн буддизм баяжиж хүчирхэгжсэн нь монголчууд энэ шашинд орсонтой салшгүй холбоотой. Харин Монгол орноос өргөл барьц нэртэй асар их баялаг гадагшаа урсаж эхэлснээр монголчуудын ядуурал, доройтлын гол эх үүсвэрүүдийн нэг болсон юм.

=== Өвөр Монголд шажин дэлгэрсэн нь ===
Монгол орны гадаад байдал нэн хүндэрсэн энэ үед Далай лам тэргүүтэй шарын шашныхан шинээр гарч ирж буй хүчирхэг энэхүү улсад тал засан улмаар 1642 онд Манжийн хааныг Манзшури бурханы хувилгаан гэж өргөмжилсөн нь Монголын тусгаар тогтнол эрх чөлөөний тэмцэлд оюун санааны маш том цохилт өгсөн юм. Ер нь Алтан хааныг нас бармагц тэд өөр нэг хүчтэн Мин гүрэнтэй холбоо тогтоохыг эрмэлзэж байсан байна.Тийм учраас Далай лам болон түүний дагалдан баясагч нарыг номхотгон ариутгахыг Лигдэн хаан нь зорьсон боловч харамсалтайгаар замдаа таалал төгсжээ. Шашны түүхчид Монголын сүүлчийн албан ёсны их хаан Лигдэнийг шашны дайсан гэж бичдэг авч Лигдэн хаан нь шашныг алагчилж үздэггүй байв.

Мөн Монголчуудыг оюун санааны хувьд нэгдэх замын хааж Монголын том аймаг, улс болгонд шашны тэргүүнүүдийг залжээ. Жишээ татваас: Эзэл, хуваа буюу хуваа, эзэл гэсэн бодлого баримтлан Халхад Жавзундамба, Ойрадад Галдан (1643-1697), өвөр Монголд Жанжаа хутагтуудыг шашны тэргүүнүүд болгон тусад нь өргөмжилсөн нь монгол орны бутралыг оюун санааныхан хүрээнд бататгав. Манжийн хаад Жанжаа хутагтыг эрхэмлэж байсан бол, Түвдүүд Ойрадыг илүүд үзэж байсан байна. Баримт дурдвал Манжийн түүхэнд ганцхан удаа л улсын багш хэмээх хүндэтгэлийг Далай ламд ч, Банчин богдод ч өгч байгаагүй мөртлөө Энх-Амгалан хааны үед Жанжаа хутагт өгч байж. Түвдүүд болохоор Галданг илт дэмжиж, түүнийг дайтахаар сахилаа өгч шар шувтлахад нь зөвшөөрч, хожим амьтаны амийг нигүүлсэн тэвчигч бурханы номт Далай ламын хүсэлтээр Зүүн Туркестаны лалын шашны тэмцэлдэгч нэг талыг дэмжиж дайтахыг хүсэж бичиг илгээж байлаа. Мөн Зүүнгарынхан Халх руу түрэмгийлэн довтлох нэг шалтагаа болгон Өндөр гэгээнийг Далай ламын элч төлөөлөгчөөс өндөр суудалд заларсан хэмээн яллаж байв. Хэдий тиймч Буддын шашин хүчтэй дэлгэрснээр дэвшилтэд үзэгдэл гарч соёл иргэншлийн тулгуур хот, суурин үүсэх бодит хөрс болсон. Жишээ нь: Богдын Хүрээ -Улаанбаатар, Хошуудын Авлай хийд- Казахстаны Семиплатиск, Цорсын гулзын (угалзын) хийд – Шинжааны Кульж, Өвөр Монголын Хөх хот зэрэг Монголын нутаг асан дээрхи эдгээр олон хотууд шарын шашны суурин хийдүүдээс үүсэлтэй.

=== Халхад шажин дэлгэрсэн нь ===
Алтанг шашны нөлөөгөөр нэр сүр олж байгааг дуулсан Монголын барьцамхай том ноёдууд юунд зүгээр сууж тэсэхэв. Түмэн засагт хаан болон Халхын толгой феодал Автай (1554-1588) зэрэг эрхэмүүд шашин дэлгэрүүлэхээр хөөцөлдөж эхлэв. Нэн ялангуяа хожмийн Монголын хамгийн том үндэстэн болсон өнөөгийн тусгаар Монгол улсын гол түшэг тулгуур, ноён багана Халхад Гэрсэнз хунтайжийн III хүү Онохуй үйзэний хүү Автай ноёны явуулсан шашны үйл явдалууд их анхаарал татах нь зайлшгүй билээ.

Автай сайн ноён Халхад шашин залсан тухай олон домог байдаг бөгөөд хоорондоо зөрөөтэй байдаг юм. Ямар ч байсан Түмдийн Алтан хаан шашинд орон нэр сүр нь нилээн бадарч байгааг сонссон Автай ноён бусдын жишгээр лам залахаар шийджээ. Эсвэл Автай нь тодорхой хэмжээнд тэр үеийн бүс нутгийн хамгийн хүчирхэг хүн Алтангаас хараат байсан учраас түүний улс төрийн бодлогыг дагахаас өөр замгүй байсан байж магадгүй. Халхын түүхчид Автайг Түвдэд очиж шашин залсан гэдэг боловч үнэн хэрэгтээ Түмдийн Хөх хотод очин Далай ламтай уулзаж шашин залсан бололтой. Энэ үед Далай лам түүнд Очирваний хувилгаан, Очир сайн хан цол өгснөөр Халхад анхны хан цолтой хүн буй болжээ. Ирээдүйд өөртэй нь өрсөлдөж магадгүй хан цолтой хүн бий болоход Далай лам Содномжамцыг ивээлдээ авсан Алтан хаан дуртай байхгүй нь ойлгомжтой. Гэхдээ түүний ивээлд орсон Далай лам халхын ноёнд энэ цолыг өгөхөөс өөр аргагүй байсныг бодоход Халх Монгол тэр үес тун хүчирхэг болж Монголын түүхийн тавцанд ноёлох аймаг болох замаа тавьжээ гэдгийг гэрчилдэг. Тэгэхлээр Далай ламтай Автай ноён нь Алтан хааныг өнгөрсөнөөс хойш 1587 онд очиж уулзсан гэдэг нь үнэн болов уу? Ийнхүү Халхад хан цолтой хүн бий болж Буддын шашин залснаар Автай сайн хааны нэр сүр алдаршиж Халхыг нэг үе бараг ганцаараа мэдэх шахаж Түшээт хааны өвөг дээдэс болжээ. Уламжлал ёсоор Хувилай хааны үеэс ирсэн шашныг хамгаалагч догшин дүртэй Махагал бурхан Монголын буддын шашны гол шүтээн болсон.

Халхад Автай хаан нь түүний нэг хувилбар Гомбогүр бурханыг залав. Бас зарим мэдээгээр бол Очирвань бурханыг хамт залжээ. Монголын хамгийн хатуу ширүүн, уур амьсгал бүхий бүс нутаг говь цөл ихтэй Халхаас ирсэн тул хамгийн хэрэгтэй зүйл нь болох ертөнцийг үүсгэгч хоёр дахь бурхан, бороо, хур үүл, аянга цахилгааныг эзэмшигч Очирваань бурханыг бэлэгдэж өгсөн байх. Эхэн үедээ Монгол оронд улаан болон шарын шашны урсгал нь падлийгүй байлаа. Жишээлбэл: Түмэн засагт хаанаас авахуулаад Лигдэн хаан хүртэл улааны лам нарыг шүтэж байсан. Автай сайн хаан Эрдэнэ зууг байгуулахдаа улааны лам Лодойнямбуугаар аравнайлуулж [18, 27х] байснаас шалтгаалан Халхын Богдууд Эрдэнэ зуугаас дайжин Их хүрээгээ нүүлгэж байсан бололтой. Гэтэл дорно зүгт Зүрчидийн Нурхайч (1575-1626) хэмээхээр толгойлуулсан Умард Алтан улс гэгч бий болон зальхай арга хэрэглэн, Монгол аймгуудын хагарал дээр тоглож эхэлсэн нь улаан шараар талцаж Монголчууд хядалцахад нөлөө үзүүлсэн нь дамжиггүй. Цахарын Лигдэн хаан (1592-1634) нь бүх Монголын хаан нэртэйгээс цаашгүй болж бусад аймгууд нь хэзээнээс Монголын албат байсан Зүрчидийн овд автан тэдний холбоотон болж эхлэв.

Монгол хэл дээр Буддын ном судруудыг орчуулуулж байсан. Ганжуур судрыг хүртэл бүрэн орчуулуулжээ. Хэдий Монголын сүүлчийн албан ёсны хаан Лигдэн таалал төгссөн боловч сүүлд түүний үр, ач хүү Бүрнээ ван Монголын их хааны угсаа гэдгээ нотлон хэзээ ч мартахгүй байж эгзэгтэй цаг үед Манжийн эсрэг бослого гарган байлдаж байгаад ах дүү нарынхаа хамт алуулжээ. Ингэж Монголын хаан ширээг албан ёсоор залгамжлагч нарыг Манж нар устгасан байна. Хэдий монголын олон ноёдууд харийнханы арга мэхэнд автан тэдний талд зүтгэх, эсвэл энэ хүнд үед идэвхгүй байр суурь баримталж байсан авч Халхын томоохон ноён, соён гэгээрүүлэгч Цогт тайж (1580-1637) Лигдэн хааны бодлогыг илт дэмжин Монгол хэл дээр ном судар орчуулуулах төдийгүй улс төрийн амьдралд идэвхитэй оролцон түүнийг дэмжихээр Хөх нуур руу хөдөлсөн. Шашны түүхчдийн үздэгээр бол нутаг орондоо хавчигдан нүүсэн ч гэлцдэг. Дашрамд өгүүлэхэд хожмийн нэрт эрдэмтэн, соён гэгээрүүлэгч, эх оронч, үндэсний үзэлтэн Бямбын Ренчин гуай эхийн талаасаа Цогт хун тайжийн дайн, тулааны хөл үймээнээр Орост дүрвэж гарсан үр садынх нь удам билээ.

Цогт тайж Хөх нуурт ирэх үед Лигдэн хаан нас барж хүү Эжээ хонгор нь эхийн хамт Манжид олзлогдсон хүнд үе байлаа. Цогт хунтайж уулаасаа ухаалаг шийдэмгий хүний хувьд Хөх нуурт ноёрхож байсан Түмдийн Хулачи ноёныг эрхэндээ оруулан улмаар Түвдийн улааны шашныхан болон хаад, ноёдыг өөртөө татан хүч хуримтлуулан шарын шашныг дарахаар шийджээ. Шашны талаас улааны шашныхан нь шарын шашин нь Монголчуудын цэргийн болон эдийн засгийн дэмжлэгээр (өргөл барьцаар) хүчирхэгжиж ноёрхож байгаад, Түвдийн хаад, ноёдууд нь болохоор шарын шашныхан улс төрийн эрх мэдлийн булаалцалдах болсонд дургүйцэн тэдний эсрэг тэмцэх болсноор Хөх нуурын Цогт хаан хэмээн алдаршиж эхэлсэн түүнийг дагах болжээ. Ингээд Ахмад рүү Арслан тайжид 10,000 цэрэг өгөн Түвд рүү “энхийг сахиулахаар” Түвдийн хаад, ноёд, улааны урсгалын хүсэлтээр илгээжээ.

Далай лам тэргүүтэй шарын шашныхан Монгол цэргийн сэтгэл, санаа, оюун ухааныг мохоох элдэв шашны дэг ёслолуудыг үйлдсэн боловч цогтой, золбоотой Халх Монголын дайчин цэргүүдээс мянган бурхадаараа хүрээлүүлээд ч хувь тавилангаасаа зайлах аргагүйг ойлгон тэр үеийн Монголын бас нэгэн хүчирхэг аймаг асан Дөрвөн Ойрадын холбооноос тусламж эрэлхийлсэн байна.

Монголын нэг том ноён Халхын Автай сайн ханы дүү Түмэнхэн ноён (хожмийн сайн ноён хан аймгийн өвөг) Монгол Далай ламаа өмгөөлөн Түвдэд цэрэглэн орсон боловч үймээн дарагдан, Далай лам үхсэн байсан тул түүний шарилын ажилд 10,000 лан мөнгө өргөн буцсанаас харахад Потала ордноос авахуулаад өдий төдий Түвдийн сүм хийдүүд тэр цаг үед баригдсан нь тохиолдол биш аж. Эндээс Монгол орны буян, заяаны хүчээр энэ ордон, сүм хийдүүд босжээ гээд хэлэхэд хилсдэхгүй. Харин өглөгийн эзэн болсон өгөөмөр сэтгэлтэй Монгол орон нь ядууран буурсаар хорьдугаар зууны эхээр шавар, гуулин бурханы цуглуулгатай, Монгол бичиг үсгээ гадарладаг хүн ховор мөртлөө энгийн хүн байтугай лам нар нь ч өөрсдөө ойлгодоггүй Түвд тарнийг хэн хүнгүй сайн цээжилсэн үндэстэн болж хувиржээ.

Халхын улс төр, угсаатны нэгдлийг хадгалах гэж Махасамади Цэцэн хан Шолой нь Түшээт ханыд зориуд очиж шашны тэргүүн тодруулах ажлыг зохион байгуулсан гэх. Тэр хоёр ч удаа Түшээт ханыд зорин очиж түүний жирэмсэн хатнаас хүү төрвөл Халхын шашны тэргүүн болгохыг зөвлөсөн байна. Тиймээс өөрийнхөө “гэгээн” цолыг Занабазарт өгсөн гэдэг. Цэцэн хан Шолойн нь тэр үед нүүрлэж байсан харийн түрэмгийлэл заналхийллээс болгоомжлон энэхүү үйлдлийг хийсэн юм.

Монгол орныхоо тусгаар тогтнолд ихэд санаа зовж байсан нь илэрхий. Тухайлбал: Лигдэн хутагт хааны хатан болон хүү Эжээ хонгорыг Манжуудад олзлогдохоос аврах гэж Халхад ирүүлэх гэсэн боловч бүтэлгүйтжээ. Өвөр Монголын Сөнид, Авга зэрэг аймгуудыг өөртөө дагаар оруулан тэр үеийн Манжийн хааны цолтой адилхан Гэгээн цэцэн хан гэж өргөмжлүүлснээрээ Манжийн эсрэг ямар нэгэн байдлаар сөрж байв. Сөнид аймгийг хатган Манжийн эсрэг босгон улмаар Халхын хангуудтайгаа хамтран Манжийн эсрэг Сөнидийн Тэнгис ванг өмгөөлөн байлдсан байна. Чухам иймээс өрсөлдөгч феодал Түшээт ханд буулт хийн түүнийг дэмжин Халхын улс төрийн нэгдлийг хадгалахыг илүүд үзсэн аж. Тэр үед Засагт ханыхан аль хэдийнээ Халхад хамгийн анхны хувилгаан Жалханзыг 1634 онд тодруулчихсан байлаа. Мөн тэд өөрсдийгөө Гэрсэнз хунтайжийн ахмад хөвгүүний удмын хувьд Халхыг захирах ёстой гэсэн үзэлтэй байсныг сөрж төв Халхын Түшээт ханыг дэмжсэнээрээ Шолой сэцэн хан алсыг харсан ажээ. Тэд өөр зуураа үйл ажиллагаагаа нэгтгээд зогсоогүй Ойрадуудтай холбоо тогтоон 1640 онд Ойрадын нутагт Халх, Зүүнгар, Халимаг ноёдуудын чуулган зохион байгуулав.

Петр хааны шинэчлэлээр Орос оронд барууныхныг ашиглан хөгжиж байсны дагуу 1719 онд Хятадад элчээр нь очиж байсан Европын тэргүүн гүрний иргэн Скот угсаатай Жон Белл (1691-1780) Монгол орноор дайран Бээжин орох замдаа “ … Эдгээр хүмүүс эрх чөлөөнд их дуртай… “[20, 22 х] хэмээн өөрийн хэвлүүлсэн тэмдэглэлдээ онцолж байсан бол ХХ зууны эхээр Монгол орноор заншилан тэнүүчилж байсан Европын хамгийн хоцрогдмол гүрэн Оросын тагнуул, туршуулуудын аль ч бүтээлд мохож, мөхөж байгаа ноомой хүлцэнгүй Монголын ард түмнийг дүрслэн, эзгүй шахуу болж байгаа ар Монголын газар нутагт санаархах Оросын империализмийн сувдаг шунал тачаалыг өдөөж байсан түүхтэй. Хэдийгээр Түвдийн буддизм Монгол оронд хүчтэй нэвтэрч эхэлсэн авч их гүрнээсээ өвлөсөн соёлын том тогооны шавхруу болж үлдсэн шашны нэр томьёогоо хэрэглэж, Түвд нэр томьёог тэр болгон хэрэглэлгүй, Самгард хэлээс авсан үгнүүдээрээ ашиглан хуучны орчуулгынхаа уламжлалыг хадгалж байсан байна.

== Манжийн шашны Монгол дахь бодлого ==
Манжууд нь 1635 он хүртэл Зүрчидүүд хэмээгдэн улсаа Хожуу Жин (Алтан гэсэн үг) гэж нэрлэж байсан ажээ. Харин Нурхачийг залгамжилсан дунд хүү Хун тайж нь 1635 оноос өөрийн ард түмний нэрийг Манж гэж улсаа Дай (их) Чин (ариун) гэж нэршүүлжээ. Манж гэдэг нэрийн талаар янз бүрийн таамаг байдаг бөгөөд одоо хүртэл яагаад Манж гэж өөрсдийгөө нэрлэх болсон тухай яг нарийн тодорхой батлагдсан баримт байдаггүй байна.

Жин улс нь Монголчуудыг өөрсдийн харьяалалдаа авч холбоотон болгож эхэлснээр Монголчуудын дайсан байгаад эцэстээ эзлэгдэж албат нь болсон Зүрчидийн Алтан улс гэж нэрлэгдэх нь тохиромжгүй байсан байх. Манж нар нь Зүрчидийн шууд удам бус түүний төрөл нь байсан бөгөөд бүрэлдэхүүндээ Монгол, Хятад угсаатныг шууд болон хошуу цэргийн зохион байгуулалтай нэгтгэснээр үнэндээ шинэ үндэстэн угсаатан болсон Монгол ноёд, хатадын байр суурь эхэн үед нь их хүчтэй нөлөөтэй байсан тул Буддын шашны нөлөөгөөр цэцэн мэргэний бэлэгдэл Манзушири бурханы нэрнээс Манж гэдэг үгээ авсан бололтой. Тухайлбал: Нурхачи өөрийгөө Манжшури бурханы хуваилгаан гэж байв. Хун тайжийн хаан цол нь Сэцэн/дээд эрдэмт хаан гэгдэж байсан.

=== Манж болон Түвд эв санааны нэгдэл ===
Манж болон Түвдүүдийн эв санааны нэгдэл нь Монголчуудын хагарч бутарсныг бэхжүүлэхэд илэрч байлаа. Тэд Чингис хааны цааз, засаг хууль ёсоор хэн дуртай хүн нь өөрийн дураар хаан цол зүүж явахыг хориглосон, зөвхөн түүний алтан ургийн хүн Монголчуудын Их Хуралдайгаар (одоогийн парламентийн хуралдаан маягаар) сонгогдон хаан болж улс гүрнээ нэгдсэн жолоодлогоор явах зарчмийг өөрчилжээ.Жишээ нь:

# Түмдийн Алтан ханд Далай ламаас Хувилай хааны бүх цолыг хэрэглэхийг зөвшөөрөн түүний үйл хэргийг залгамжлагч, хойд дүр нь гэж өргөмжилснөөр Монгол улсад хоёр их хааны засаглалыг бий болгож Монгол улс дээд зэргээр бутрах нөхцөлийн үндсийг тавьсан.
# Халхын Автайд хан цол өгснөөр Монголын хамгийн том аймгийг бүрэн тусгаар тогтнуулахад оюун санааы дэмжлэг болов.
# Далай лам бас л Автайн дүү Түмэнхэнд сайн ноён цол өгч халхын гурван хантай энэ зэрэгцүүлснээс улбаалаад Манжийн хаад халхын дотоод хэрэгт орох далим өгчээ. Дараахи нь Манжийн хаан зарлиг гарган Түмэнхэний ач Данзан ламыг халх  хангуудтай энэ зэрэгцүүлэн өргөмжлүүлж, Халх долоон хошууг найм болгосон. Сонирхууштай нь цэргийн тоо, галт зэвсгээр давуу Галдангийн довтолгоог Түшээт хааны цэрэг гурван өдөр, гурван шөнө няцааж байлдахад Данзан ламын үр Шамба эрх дайчингийн цэрэг Халхын цэргийн дэгийг эвдэн зугтааснаар Түшээт хааны цэрэг бүслэгдэн ихэнхи нь эцсээ хүртэл байлдсаар арваны нэг хүрэхгүй хувь нь Түшээт хааныхаа хамт бүслэлтийг сэтлэн мултарсан түүхтэй. Гэтэл эдний удам Цэрэн эфү (Манжийн хааны хүргэн), хүү Цэнгүнжав нар нь Монголчуудынхаа эсрэг гарамгай байлдаж Манж хаанд гавьяа байгуулснаар шагналд нь Сайн ноён аймаг үүсгэж Халх Монголыг дөрвөн аймаг болгож дахин задалсан. Бүр хожим эдний удам Наянт ван хэмээгч 1911 оны Монголын эрх чөлөөний тэмцлийг эсэргүүцэн тэмцэж байв.
# Хасарын угсааны хошуудын ноёдод хан цол олгож Ойрадын ноёлогч Цорос аймгийнхантай нь тэмцэлдэх үндэс тавьсан. 
# Далай лам бас л Чингисийн угсааны бус Галданд бошгот хаан цол олгож Халхын хангуудтай мөчөөрхөн тэмцэлдүүлэх үзэл сурталын үндэсийн өгсөн.

Мөн Монголчуудыг оюун санааны хувьд нэгдэх замын хааж Монголын том аймаг, улс болгонд шашны тэргүүнүүдийг залжээ. Жишээ татваас: Эзэл, хуваа буюу хуваа, эзэл гэсэн бодлого баримтлан Халхад Жавзундамба, Ойрадад Галдан (1643-1697), өвөр Монголд Жанжаа хутагтуудыг шашны тэргүүнүүд болгон тусад нь өргөмжилсөн нь монгол орны бутралыг оюун санааныхан хүрээнд бататгав. Манжийн хаад Жанжаа хутагтыг эрхэмлэж байсан бол, Түвдүүд Ойрадыг илүүд үзэж байсан байна. Баримт дурдвал Манжийн түүхэнд ганцхан удаа л улсын багш хэмээх хүндэтгэлийг Далай ламд ч, Банчин богдод ч өгч байгаагүй мөртлөө Энх-Амгалан хааны үед Жанжаа хутагт өгч байж. Түвдүүд болохоор Галданг илт дэмжиж, түүнийг дайтахаар сахилаа өгч шар шувтлахад нь зөвшөөрч, хожим амьтаны амийг нигүүлсэн тэвчигч бурханы номт Далай ламын хүсэлтээр Зүүн Туркестаны лалын шашны тэмцэлдэгч нэг талыг дэмжиж дайтахыг хүсэж бичиг илгээж байлаа. [21, 647x] Мөн Зүүнгарынхан Халх руу түрэмгийлэн довтлох нэг шалтагаа болгон Өндөр гэгээнийг  Далай ламын элч төлөөлөгчөөс өндөр суудалд заларсан хэмээн яллаж байв. [16, 240х]
Хэдий тиймч Буддын шашин хүчтэй дэлгэрснээр дэвшилтэд үзэгдэл гарч соёл иргэншлийн тулгуур хот, суурин үүсэх бодит хөрс болсон. Жишээ нь: Богдын Хүрээ -Улаанбаатар, Хошуудын Авлай хийд- Казахстаны Семиплатиск, Цорсын гулзын (угалзын) хийд – Шинжааны Кульж, Өвөр Монголын Хөх хот зэрэг Монголын нутаг асан дээрхи эдгээр олон хотууд шарын шашны суурин хийдүүдээс үүсэлтэй.

1642 онд Түвдийн Далай ламаас Манзшури бурханы хувилгаан дүр өргөмжлөл хүртсэн. Мөн Манж гэдэг үг нь тэдний хэлээр эр зориг гэсэн үгтэй нь адилхан дуудагддаг гэх шалтгаануудаар тэд өөрсдийгөө нэрлэсэн байх магадлалтай. Монгол орон тэр үед их том орон байсан болохоор аймаг болгон угсаатан болгон өөр өөр байгаль, газар зүйн бүсэд, эдийн засаг, улс төрийн нэгдэлтэй болчихсон, үүнээс улбаалаад сэтгэлгээ, оюуны цар хүрээ эрх ашиг нь тусдаа болчихсон байлаа. Өвөр монголчууд онцолбол Цахарууд олон жил улс төр, оюун санааны төв байсан бол аглагын 12 отог Халхууд нь Монгол орны хамгийн зах хязгаарын хоцрогдмол, бүдүүлэг соёлжоогүй хязгаар 1911 он хүртэл байжээ. Иймд Манжууд Монголчуудад ялгавартай хандаж байсан бөгөөд анх дагаж орсон хөрш зэргэлдээ Хорчин зэрэг аймгуудад хүндэтгэлтэй хандаж ах, дүү холбоотны ёсоор ханддаг байсан учир тэднийг шарын шашинд гүн автуулах явдлыг хориглон Манжийн Сэцэн хаан 1633 онд “Монголчууд лам нарын үгэнд маш итгэж эд малыг бүрэлгэн өгч хилсийг арилга, сүнсийг сайн газар төрүүл хэмээн ёдор татуулж, овоо үйлдүүлэх зэрэг нь их л мунхаг тэрслүү, үүнээс хойш цөм цаазлан байлгаваас зохимуй” [18, 92x] гэж байжээ. Учир нь тэдэнд Хятадыг эзлэх, даран захирч байхад Өвөр монголчуудын цэрэг, эдийн засгийн хүчин чадал нь стратегийн хувьд чухал ач холбогдолтой байв. Харин тэд Халхыг найдваргүй этгээд хэмээн тооцож байсан агаад гадаад Монгол хэмээн өвөр Монголчуудаас тусад нь ялгаварлаж тусгай өөр бодлого хэрэгжүүлэв. Тэдэнд найдваргүй Халхын цэрэг, эдийн засаг Зүүнгарын хаант улс унаснаас хойш хэрэгцээгүй болсон юм. Тухайлбал Халхууд тун найдвар муутай холбоотон гэдгээ түүхийн турш харуулан Чингүүнжавийн бослого гэх мэтээс авахуулаад хожим Хятадад гарсан бослогуудыг дарах зэрэг үйлсэд цэрэг гаргалгүй хойш суун тэр байтугай босож байсныг XIX зууны Халхын түүхэнд гарсан цэрэг Онолт, Энхтайван зэргээр удирдуулсан үймээнүүд харуулдаг. Ингээд Халхаас илүү хүн амтай Өвөр монголд 49 хошуу байсан бол Халхад 86 хошуу дээр нь шавь нар гэж тусдаа засаг захиргаа байгуулан маш ихээр задалж хаясан байна. Иймээс тэд Халхад шарын шашин дэлгэрэхийг машид дэмжин Амарбаясгалант гэх зэрэг хийдүүдийн барилгын ажлыг мөнгө санхүүгээр тэтгэж байлаа. Ингэснээр Халх нь дэлхийд төдийгүй Монгол угсаатан дундаа хамгийн бүдүүлэг хоцронгуй нь нэн хэтэрхий болж хүн амын ердийн өсөлт байтугай генетикийн хувьд бууран доройтсон.

=== Түвдэд гурван эрийн нэг нь лам байхад ===
Иймд үйлдвэрлэх хүчин хөгжүүлэх байтугай хүн амын тоон буурч, хүрээ, хийд тойрсон ганц бие эмэгтэйчүүдийн гэр лүү зурайх хамбын, цоржийн гэх мэт нэрэмжит жимүүд балархааргүй болжээ. Нөгөө талаас нь харахад эмэгтэйчүүдийн талаас илүү хувь нь нөхөргүй байсан гэж бодоход л дээрхи зүйлүүдийг нотлох шаардлагагүй ээ. Хамгийн ноцтой нь аль эрдэм ном сурах чадвартай сийрэг толгойнууд нь лам болж үр удмаа тасалснаар генетикийн хувьд ном сурах чадваргүйчүүд нь нь үр удмаа үлдээх сонголт (selection) явагдаж Монгол хүмүүсийн оюуны дундаж чадвар үе, үеэрээ муудаж байсан нь илэрхий. Ер нь Манжийн эхэн үеийн бодлогууд нь тун айхавтар байсан нь Монголын хошуу, аймаг, угсаатны бүлэг болон улс төрийн нэгдэл болгонд тус тусад нь өөрөөр хандаж бодлого явуулж байснаас харагддаг бөгөөд харин Монголын түүхчид түүнийг үл харгалзан нэг бол Монголчуудтай холбоотон байсан бүр ах дүүгийн холбоотой ойр байсан, Хятадад уусахаас хамгаалж байсан эсвэл заналт дайсан байж Монголчуудыг устгаж байсан гэсэн хэт нэг талыг барьсан дүгнэлтүүд нь учир дутагдалтайг дээрхи ялгавартай бодлогоос харж болно.

=== Халхад хоёр эр хүн тумын нэг нь лам байв ===
Манжуудад ч, Түвдүүдэд ч, Оросуудад ч Халх Монголчууд нь хамгийн найдваргүй, үл итгэж болох Монголчуудын бүлэг байсаар ирсэн түүхтэй. Уг шалтгаан нь Халхууд:Монгол орныхоо төв хэсэгт оршин гадны нөлөөнд бага автагдсан Монгол төрийн уламжлалдаа оюун санааны хувьд үнэнч байсанд оршдог. Иймд Манжууд Өвөр Монголыг дотночилон холбоотны ёсоор үздэг ахул Түвдүүд Хошууд тэргүүтэй Ойрадуудад илүү дотносож, хожим Оросууд Дөрвөд тэргүүтэй Увсын Ойрадуудаар Монгол орны удирдлагыг зонхилуулж байсан нь тохиолдол биш ээ.Хэдий тийм ч оюун санааы тусгаар байдлын ач холбогдлыг ухааран 1718 онд Ойрадын цэрэг Түвд болон Хөх нуурыг хяналтандаа оруулав.

Зүүнгарын нэрт жанжин Их Цэрэндондов нь Түвдийн асар өндөр уулсуудыг даван гэнэдүүлэн довтлож цэргийн урлагт дахин давтагдаагүй үзүүлбрээр Түвдийн хаан ширээнд заларч байсан Хошуудын хааныг нийт Монголын эрх ашигтай зөрчилдөж эхэлсний улмаас түлхэн унагажээ. Оюун санааы удирдлагаа хяналтандаа оруулж авахыг эрмэлзсэн Монголчуудын аюулыг олж харсан Манж гүрэн яаралтай арга хэмжээ аван цэргийн хүч явуулсан ч эхний удаадаа Зүүнгарынханы ялалтаар төгссөн. Харамсалтай нь Түвдүүдийн эсэргүүцэл, тэдний ар талд нь явуулсан элч төлөөлөгчдийн алах, зам харилцааг нь хорлон сүйтгэх террорист ажиллагааны улмаас Ойрадын цэрэг Зүүнгар нутагтайгаа холбоо тасарч хангалт болон сэтгэл санааны дэмжлэгээ алдан голдуу Монгол цэрэг дээр суурилсан дайсны хүчинд автан Түвдийг хяналтаасаа алдав. Ингэснээр Манжууд Түвдэд хяналтаа тогтоон Далай лам, Банчин Богдуудын дахин төрөх явцыг хянадаг болсон юм. Нэг жишээ дурдвал: Түвдийн (хошуудын) хааны өргөмжилсөн Далай ламыг хуурамч гэж зарлан Манж Чин улс VII Далай ламыг тавьсан байна.Халхын шарын шашин Манж, Түвдийн Монгол дахь шарын шашны гол тоглоом нь Халхын богдууд нь байлаа. Халхуудын Монгол угсаатны дундах байр суурь нь товойх тусам тэдний оюун санааны удирдагч Богдынх нь нэр нөлөө автоматаар өсөн өнгөрсөн зууны эхэн гэхэд нийт Монголын улс төрийн жүжгийн хамгийн гол дүрд хувирчээ.

==Эх сурвалж==
* «Буддын уламжлалт мэдлэг ухааны үндэс» номноос

[[Ангилал:Монголын түүх]]
[[Ангилал:Эртний Монголын түүх]]
[[Ангилал:Монгол угсаатны түүх]]
[[Ангилал:Монгол угсаатан улсуудын түүх| ]]
[[Ангилал:Монголд оршин тогтнож байсан улсууд]]</text>
      <sha1>obzk8ennh3sg3oeapnhcq524xt6qql8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708634</id>
      <parentid>708633</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T07:04:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>183.177.97.214</ip>
      </contributor>
      <comment>алдаа засав</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46148" xml:space="preserve">'''Миний сургаал умраас умарт уламжлан дэлгэрнэ''' хэмээх бурхан багшийн өөрөө айлдсан гэдэг. Умар зүгийн дэлгэрэлт нь дундад азийн орнууд, [[Балба]], [[Төвд]], [[Монгол]], [[Буриад]] монгол, [[Хятад]], [[Солонгос]], [[Япон]] гэсэн орнуудыг хамарч байжээ. Лалар
Ийнхүү Их хөлгөний сургаал дунд,төв, зүүн, зүүнхойд Азийг хамарсан өргөн уудам нутагт дэлгэрсэн. Харин Энэтхэг орноо эрт үеийн нэгэн уламжлалт шүтлэг болох хиндү шашин газар аван нийтэд дэлгэрч, түүний хажуугаар ислам шашин зарим газар нөлөөлснөөр бурхны шашин эх нутагтаа 1600 гаруй жил түгэн хөгжсөний эцэст XI –XII зууны үед үндсэндээ шахагдан арилжээ.
Бурханы шашин түүний дотор Их хөлгөний сургаалийн онол эрдэм, соёлын их өв санг өвлөн хадгалж, хөгжүүлэх талаар үлэмжийн их үүрэг гүйцэтгэсэн орон бол Монгол, Төвөд хоёр юм.
Ер буддизм нь дан гагц шашин бус, Энэтхэг болон Азийн янз бүрийн улс орны соёлын өв сан, мэдлэг ухааны үнэт зүйлийг буддизм гэдэг нэгэн нэрний дор нэгтгэж байсан бөгөөд [[Ганжуур Данжуур]] үүний нэг нотолгоо болно.
Монгол оронд бурханы шашин дэлгэрсэн түүхийг тоймлон өгүүлсэн бүтээлийг Хорчойнжүн буюу Дээдийн ном Монгол орноо дэлгэрч гарсан ёс хэмээдэг. Энэ талаар Сүмбэ хамба Ишбалжир, [[Цахар гэвш Лувсанчүлтэм]], [[Зава Дамдин]] гавж зэрэг олон мэргэд бүтээлээ туурвиж байжээ. Үүнд, Дамдин гавшийн “Умар зүгийн их Монгол улс орны домгийн их шастир ухааныг баясгагч гайхамшигт Алтан дэвтэр”, Сүмбэ хамба Ишбалжирын “Энэтхэг, Хятад, Төвд, Монгол орноо дээдийн ном ямар мэт дэлгэрсэн ёс Галбарвас модон”, Дармадала гүүшийн “Их Монголын оронд дээдийн ном ямар мэт дэлгэрсэн ёсыг тодорхой өгүүлэгч Цагаан лянхуан эрхис” зэрэг Монгол орноо бурханы шашин дэлгэрсэн түүхийн тухай зохиолыг нэрлэж болох юм. Тэд Монгол оронд бурханы шашин гурван удаа дэлгэрсэн хэмээн өгүүлддэг.
Ийнхүү Монгол оронд бурхны шашин дэлгэрсэн түүх нь:
#[[Хүннү гүрэн|Хүннү гүрнээс]] [[Уйгур улс]] хүртлэх үед Энэтхэгээс шууд болон Дундад Азиар дамжин Бага, Их хөлгөний урсгалууд дэлгэрсэн үе буюу аргын тооллын өмнөх II зуунаас аргын тооллын XI зууныг хамрах бурхны шашны түрүү дэлгэрлийн үе
#[[Чингис хаан]]аас [[Тогоонтөмөр хаан]] хүртлэх их хаадын үед Төвдийн сажава хийгээд гармавагийн чиглэлүүд дэлгэрсэн буюу XIII-XIV зууны үеийн хамрах бурханы шашны дунд үеийн дэлгэрэлт
#[[Төвд|Төвөд]]өөс Богд [[Зонхов]]ын шашин дэлгэрч, хөгжсөн буюу XVI-XX зууны үеийг хамрах бурхны шашин дэргэрсэн гуравдугаар үе гэсэн өөр хоорондоо залгамж холбоо бүхий гурван үеийг хамардаг
Энэ гурван үе тус бүр тухайн үеийнхээ нийгэм,  соёл, эдийн засаг, оюун санааны байдалтай холбоотойгоор өөр өөрийн өнгө төрхтэй. Гэхдээ аль ч үед нь бурхны шашны ном сургаал, соёл, мэдлэг ухааны мөн чанар, сонгодог уламжлал агуулагдсаар ирсэн байна. Түүний зэрэгцээ нэгэн онцлог нь энэхүү түүхэн үйл явц дунд Монгол онцлог бүхий Буддизм бүрэлдэн тогтсон билээ.

== Төвөдийн шарын шашны Монгол дахь бодлого ==
1642 он гэхэд Хошуудын Гүүш хаан Төвөдийг бүрэн илбэн тохинуулж, захиргаандаа оруулснаар хаан ширээнд нь заларчээ. Улмаар түүхэн дэх хамгийн авьяаслаг Далай лам гэгдэх V Далай лам Лувсанжамцыг (1617-1682) Төвөдийн шашны тэргүүнд өргөмжилснөөр Төвөд болон Монгол оронд шарын шашин хэмээх Төвөдийн буддизмын нэгэн урсгал бүрэн ноёрхож эхлэв. Гэвч Гүүш хаан буюу Төрбайх хашир хүний хувьд Төвөдийн зарим том хийдийн лам нарыг Богд цолоор өргөмжлөн Далай ламыг “хэмжээнд нь барих” арга хэмжээ авч байсан байна. Тэд дотоод асуудлаа шийдсэн болохоор гадаад асуудалдаа зав гаргав. Тэр үед мандан хүчирхэгжиж байсан Манж дай чин гүрэнд уулаасаа хүчтэнийг дагадаг уламжлал ёсоороо сээтэн хаяж, мөн өглөгийн эзэн болсон Монгол оронд төвөдүүд “хараа” тавьж байлаа. Учир нь шарын шашныхны бичдэгээр өглөг буяны эзэн болсон монголчууд нь тэдний орлогын хамгийн том эх булаг, цэрэг улс төрийн хамгаалалт нь байсан билээ. Баяжиж хүчирхэгжсэн шарын шашин 1645 оноос алдарт Потала ордон мэтийн том төслүүдийг хэрэгжүүлж V Далай ламыг нас барснаас арваад жилийн хойно дуусгажээ. Ер нь Төвөдийн буддизм баяжиж хүчирхэгжсэн нь монголчууд энэ шашинд орсонтой салшгүй холбоотой. Харин Монгол орноос өргөл барьц нэртэй асар их баялаг гадагшаа урсаж эхэлснээр монголчуудын ядуурал, доройтлын гол эх үүсвэрүүдийн нэг болсон юм.

=== Өвөр Монголд шажин дэлгэрсэн нь ===
Монгол орны гадаад байдал нэн хүндэрсэн энэ үед Далай лам тэргүүтэй шарын шашныхан шинээр гарч ирж буй хүчирхэг энэхүү улсад тал засан улмаар 1642 онд Манжийн хааныг Манзшури бурханы хувилгаан гэж өргөмжилсөн нь Монголын тусгаар тогтнол эрх чөлөөний тэмцэлд оюун санааны маш том цохилт өгсөн юм. Ер нь Алтан хааныг нас бармагц тэд өөр нэг хүчтэн Мин гүрэнтэй холбоо тогтоохыг эрмэлзэж байсан байна.Тийм учраас Далай лам болон түүний дагалдан баясагч нарыг номхотгон ариутгахыг Лигдэн хаан нь зорьсон боловч харамсалтайгаар замдаа таалал төгсжээ. Шашны түүхчид Монголын сүүлчийн албан ёсны их хаан Лигдэнийг шашны дайсан гэж бичдэг авч Лигдэн хаан нь шашныг алагчилж үздэггүй байв.

Мөн Монголчуудыг оюун санааны хувьд нэгдэх замын хааж Монголын том аймаг, улс болгонд шашны тэргүүнүүдийг залжээ. Жишээ татваас: Эзэл, хуваа буюу хуваа, эзэл гэсэн бодлого баримтлан Халхад Жавзундамба, Ойрадад Галдан (1643-1697), өвөр Монголд Жанжаа хутагтуудыг шашны тэргүүнүүд болгон тусад нь өргөмжилсөн нь монгол орны бутралыг оюун санааныхан хүрээнд бататгав. Манжийн хаад Жанжаа хутагтыг эрхэмлэж байсан бол, Түвдүүд Ойрадыг илүүд үзэж байсан байна. Баримт дурдвал Манжийн түүхэнд ганцхан удаа л улсын багш хэмээх хүндэтгэлийг Далай ламд ч, Банчин богдод ч өгч байгаагүй мөртлөө Энх-Амгалан хааны үед Жанжаа хутагт өгч байж. Түвдүүд болохоор Галданг илт дэмжиж, түүнийг дайтахаар сахилаа өгч шар шувтлахад нь зөвшөөрч, хожим амьтаны амийг нигүүлсэн тэвчигч бурханы номт Далай ламын хүсэлтээр Зүүн Туркестаны лалын шашны тэмцэлдэгч нэг талыг дэмжиж дайтахыг хүсэж бичиг илгээж байлаа. Мөн Зүүнгарынхан Халх руу түрэмгийлэн довтлох нэг шалтагаа болгон Өндөр гэгээнийг Далай ламын элч төлөөлөгчөөс өндөр суудалд заларсан хэмээн яллаж байв. Хэдий тиймч Буддын шашин хүчтэй дэлгэрснээр дэвшилтэд үзэгдэл гарч соёл иргэншлийн тулгуур хот, суурин үүсэх бодит хөрс болсон. Жишээ нь: Богдын Хүрээ -Улаанбаатар, Хошуудын Авлай хийд- Казахстаны Семиплатиск, Цорсын гулзын (угалзын) хийд – Шинжааны Кульж, Өвөр Монголын Хөх хот зэрэг Монголын нутаг асан дээрхи эдгээр олон хотууд шарын шашны суурин хийдүүдээс үүсэлтэй.

=== Халхад шажин дэлгэрсэн нь ===
Алтанг шашны нөлөөгөөр нэр сүр олж байгааг дуулсан Монголын барьцамхай том ноёдууд юунд зүгээр сууж тэсэхэв. Түмэн засагт хаан болон Халхын толгой феодал Автай (1554-1588) зэрэг эрхэмүүд шашин дэлгэрүүлэхээр хөөцөлдөж эхлэв. Нэн ялангуяа хожмийн Монголын хамгийн том үндэстэн болсон өнөөгийн тусгаар Монгол улсын гол түшэг тулгуур, ноён багана Халхад Гэрсэнз хунтайжийн III хүү Онохуй үйзэний хүү Автай ноёны явуулсан шашны үйл явдалууд их анхаарал татах нь зайлшгүй билээ.

Автай сайн ноён Халхад шашин залсан тухай олон домог байдаг бөгөөд хоорондоо зөрөөтэй байдаг юм. Ямар ч байсан Түмдийн Алтан хаан шашинд орон нэр сүр нь нилээн бадарч байгааг сонссон Автай ноён бусдын жишгээр лам залахаар шийджээ. Эсвэл Автай нь тодорхой хэмжээнд тэр үеийн бүс нутгийн хамгийн хүчирхэг хүн Алтангаас хараат байсан учраас түүний улс төрийн бодлогыг дагахаас өөр замгүй байсан байж магадгүй. Халхын түүхчид Автайг Түвдэд очиж шашин залсан гэдэг боловч үнэн хэрэгтээ Түмдийн Хөх хотод очин Далай ламтай уулзаж шашин залсан бололтой. Энэ үед Далай лам түүнд Очирваний хувилгаан, Очир сайн хан цол өгснөөр Халхад анхны хан цолтой хүн буй болжээ. Ирээдүйд өөртэй нь өрсөлдөж магадгүй хан цолтой хүн бий болоход Далай лам Содномжамцыг ивээлдээ авсан Алтан хаан дуртай байхгүй нь ойлгомжтой. Гэхдээ түүний ивээлд орсон Далай лам халхын ноёнд энэ цолыг өгөхөөс өөр аргагүй байсныг бодоход Халх Монгол тэр үес тун хүчирхэг болж Монголын түүхийн тавцанд ноёлох аймаг болох замаа тавьжээ гэдгийг гэрчилдэг. Тэгэхлээр Далай ламтай Автай ноён нь Алтан хааныг өнгөрсөнөөс хойш 1587 онд очиж уулзсан гэдэг нь үнэн болов уу? Ийнхүү Халхад хан цолтой хүн бий болж Буддын шашин залснаар Автай сайн хааны нэр сүр алдаршиж Халхыг нэг үе бараг ганцаараа мэдэх шахаж Түшээт хааны өвөг дээдэс болжээ. Уламжлал ёсоор Хувилай хааны үеэс ирсэн шашныг хамгаалагч догшин дүртэй Махагал бурхан Монголын буддын шашны гол шүтээн болсон.

Халхад Автай хаан нь түүний нэг хувилбар Гомбогүр бурханыг залав. Бас зарим мэдээгээр бол Очирвань бурханыг хамт залжээ. Монголын хамгийн хатуу ширүүн, уур амьсгал бүхий бүс нутаг говь цөл ихтэй Халхаас ирсэн тул хамгийн хэрэгтэй зүйл нь болох ертөнцийг үүсгэгч хоёр дахь бурхан, бороо, хур үүл, аянга цахилгааныг эзэмшигч Очирваань бурханыг бэлэгдэж өгсөн байх. Эхэн үедээ Монгол оронд улаан болон шарын шашны урсгал нь падлийгүй байлаа. Жишээлбэл: Түмэн засагт хаанаас авахуулаад Лигдэн хаан хүртэл улааны лам нарыг шүтэж байсан. Автай сайн хаан Эрдэнэ зууг байгуулахдаа улааны лам Лодойнямбуугаар аравнайлуулж [18, 27х] байснаас шалтгаалан Халхын Богдууд Эрдэнэ зуугаас дайжин Их хүрээгээ нүүлгэж байсан бололтой. Гэтэл дорно зүгт Зүрчидийн Нурхайч (1575-1626) хэмээхээр толгойлуулсан Умард Алтан улс гэгч бий болон зальхай арга хэрэглэн, Монгол аймгуудын хагарал дээр тоглож эхэлсэн нь улаан шараар талцаж Монголчууд хядалцахад нөлөө үзүүлсэн нь дамжиггүй. Цахарын Лигдэн хаан (1592-1634) нь бүх Монголын хаан нэртэйгээс цаашгүй болж бусад аймгууд нь хэзээнээс Монголын албат байсан Зүрчидийн овд автан тэдний холбоотон болж эхлэв.

Монгол хэл дээр Буддын ном судруудыг орчуулуулж байсан. Ганжуур судрыг хүртэл бүрэн орчуулуулжээ. Хэдий Монголын сүүлчийн албан ёсны хаан Лигдэн таалал төгссөн боловч сүүлд түүний үр, ач хүү Бүрнээ ван Монголын их хааны угсаа гэдгээ нотлон хэзээ ч мартахгүй байж эгзэгтэй цаг үед Манжийн эсрэг бослого гарган байлдаж байгаад ах дүү нарынхаа хамт алуулжээ. Ингэж Монголын хаан ширээг албан ёсоор залгамжлагч нарыг Манж нар устгасан байна. Хэдий монголын олон ноёдууд харийнханы арга мэхэнд автан тэдний талд зүтгэх, эсвэл энэ хүнд үед идэвхгүй байр суурь баримталж байсан авч Халхын томоохон ноён, соён гэгээрүүлэгч Цогт тайж (1580-1637) Лигдэн хааны бодлогыг илт дэмжин Монгол хэл дээр ном судар орчуулуулах төдийгүй улс төрийн амьдралд идэвхитэй оролцон түүнийг дэмжихээр Хөх нуур руу хөдөлсөн. Шашны түүхчдийн үздэгээр бол нутаг орондоо хавчигдан нүүсэн ч гэлцдэг. Дашрамд өгүүлэхэд хожмийн нэрт эрдэмтэн, соён гэгээрүүлэгч, эх оронч, үндэсний үзэлтэн Бямбын Ренчин гуай эхийн талаасаа Цогт хун тайжийн дайн, тулааны хөл үймээнээр Орост дүрвэж гарсан үр садынх нь удам билээ.

Цогт тайж Хөх нуурт ирэх үед Лигдэн хаан нас барж хүү Эжээ хонгор нь эхийн хамт Манжид олзлогдсон хүнд үе байлаа. Цогт хунтайж уулаасаа ухаалаг шийдэмгий хүний хувьд Хөх нуурт ноёрхож байсан Түмдийн Хулачи ноёныг эрхэндээ оруулан улмаар Түвдийн улааны шашныхан болон хаад, ноёдыг өөртөө татан хүч хуримтлуулан шарын шашныг дарахаар шийджээ. Шашны талаас улааны шашныхан нь шарын шашин нь Монголчуудын цэргийн болон эдийн засгийн дэмжлэгээр (өргөл барьцаар) хүчирхэгжиж ноёрхож байгаад, Түвдийн хаад, ноёдууд нь болохоор шарын шашныхан улс төрийн эрх мэдлийн булаалцалдах болсонд дургүйцэн тэдний эсрэг тэмцэх болсноор Хөх нуурын Цогт хаан хэмээн алдаршиж эхэлсэн түүнийг дагах болжээ. Ингээд Ахмад рүү Арслан тайжид 10,000 цэрэг өгөн Түвд рүү “энхийг сахиулахаар” Түвдийн хаад, ноёд, улааны урсгалын хүсэлтээр илгээжээ.

Далай лам тэргүүтэй шарын шашныхан Монгол цэргийн сэтгэл, санаа, оюун ухааныг мохоох элдэв шашны дэг ёслолуудыг үйлдсэн боловч цогтой, золбоотой Халх Монголын дайчин цэргүүдээс мянган бурхадаараа хүрээлүүлээд ч хувь тавилангаасаа зайлах аргагүйг ойлгон тэр үеийн Монголын бас нэгэн хүчирхэг аймаг асан Дөрвөн Ойрадын холбооноос тусламж эрэлхийлсэн байна.

Монголын нэг том ноён Халхын Автай сайн ханы дүү Түмэнхэн ноён (хожмийн сайн ноён хан аймгийн өвөг) Монгол Далай ламаа өмгөөлөн Түвдэд цэрэглэн орсон боловч үймээн дарагдан, Далай лам үхсэн байсан тул түүний шарилын ажилд 10,000 лан мөнгө өргөн буцсанаас харахад Потала ордноос авахуулаад өдий төдий Түвдийн сүм хийдүүд тэр цаг үед баригдсан нь тохиолдол биш аж. Эндээс Монгол орны буян, заяаны хүчээр энэ ордон, сүм хийдүүд босжээ гээд хэлэхэд хилсдэхгүй. Харин өглөгийн эзэн болсон өгөөмөр сэтгэлтэй Монгол орон нь ядууран буурсаар хорьдугаар зууны эхээр шавар, гуулин бурханы цуглуулгатай, Монгол бичиг үсгээ гадарладаг хүн ховор мөртлөө энгийн хүн байтугай лам нар нь ч өөрсдөө ойлгодоггүй Түвд тарнийг хэн хүнгүй сайн цээжилсэн үндэстэн болж хувиржээ.

Халхын улс төр, угсаатны нэгдлийг хадгалах гэж Махасамади Цэцэн хан Шолой нь Түшээт ханыд зориуд очиж шашны тэргүүн тодруулах ажлыг зохион байгуулсан гэх. Тэр хоёр ч удаа Түшээт ханыд зорин очиж түүний жирэмсэн хатнаас хүү төрвөл Халхын шашны тэргүүн болгохыг зөвлөсөн байна. Тиймээс өөрийнхөө “гэгээн” цолыг Занабазарт өгсөн гэдэг. Цэцэн хан Шолойн нь тэр үед нүүрлэж байсан харийн түрэмгийлэл заналхийллээс болгоомжлон энэхүү үйлдлийг хийсэн юм.

Монгол орныхоо тусгаар тогтнолд ихэд санаа зовж байсан нь илэрхий. Тухайлбал: Лигдэн хутагт хааны хатан болон хүү Эжээ хонгорыг Манжуудад олзлогдохоос аврах гэж Халхад ирүүлэх гэсэн боловч бүтэлгүйтжээ. Өвөр Монголын Сөнид, Авга зэрэг аймгуудыг өөртөө дагаар оруулан тэр үеийн Манжийн хааны цолтой адилхан Гэгээн цэцэн хан гэж өргөмжлүүлснээрээ Манжийн эсрэг ямар нэгэн байдлаар сөрж байв. Сөнид аймгийг хатган Манжийн эсрэг босгон улмаар Халхын хангуудтайгаа хамтран Манжийн эсрэг Сөнидийн Тэнгис ванг өмгөөлөн байлдсан байна. Чухам иймээс өрсөлдөгч феодал Түшээт ханд буулт хийн түүнийг дэмжин Халхын улс төрийн нэгдлийг хадгалахыг илүүд үзсэн аж. Тэр үед Засагт ханыхан аль хэдийнээ Халхад хамгийн анхны хувилгаан Жалханзыг 1634 онд тодруулчихсан байлаа. Мөн тэд өөрсдийгөө Гэрсэнз хунтайжийн ахмад хөвгүүний удмын хувьд Халхыг захирах ёстой гэсэн үзэлтэй байсныг сөрж төв Халхын Түшээт ханыг дэмжсэнээрээ Шолой сэцэн хан алсыг харсан ажээ. Тэд өөр зуураа үйл ажиллагаагаа нэгтгээд зогсоогүй Ойрадуудтай холбоо тогтоон 1640 онд Ойрадын нутагт Халх, Зүүнгар, Халимаг ноёдуудын чуулган зохион байгуулав.

Петр хааны шинэчлэлээр Орос оронд барууныхныг ашиглан хөгжиж байсны дагуу 1719 онд Хятадад элчээр нь очиж байсан Европын тэргүүн гүрний иргэн Скот угсаатай Жон Белл (1691-1780) Монгол орноор дайран Бээжин орох замдаа “ … Эдгээр хүмүүс эрх чөлөөнд их дуртай… “[20, 22 х] хэмээн өөрийн хэвлүүлсэн тэмдэглэлдээ онцолж байсан бол ХХ зууны эхээр Монгол орноор заншилан тэнүүчилж байсан Европын хамгийн хоцрогдмол гүрэн Оросын тагнуул, туршуулуудын аль ч бүтээлд мохож, мөхөж байгаа ноомой хүлцэнгүй Монголын ард түмнийг дүрслэн, эзгүй шахуу болж байгаа ар Монголын газар нутагт санаархах Оросын империализмийн сувдаг шунал тачаалыг өдөөж байсан түүхтэй. Хэдийгээр Түвдийн буддизм Монгол оронд хүчтэй нэвтэрч эхэлсэн авч их гүрнээсээ өвлөсөн соёлын том тогооны шавхруу болж үлдсэн шашны нэр томьёогоо хэрэглэж, Түвд нэр томьёог тэр болгон хэрэглэлгүй, Самгард хэлээс авсан үгнүүдээрээ ашиглан хуучны орчуулгынхаа уламжлалыг хадгалж байсан байна.

== Манжийн шашны Монгол дахь бодлого ==
Манжууд нь 1635 он хүртэл Зүрчидүүд хэмээгдэн улсаа Хожуу Жин (Алтан гэсэн үг) гэж нэрлэж байсан ажээ. Харин Нурхачийг залгамжилсан дунд хүү Хун тайж нь 1635 оноос өөрийн ард түмний нэрийг Манж гэж улсаа Дай (их) Чин (ариун) гэж нэршүүлжээ. Манж гэдэг нэрийн талаар янз бүрийн таамаг байдаг бөгөөд одоо хүртэл яагаад Манж гэж өөрсдийгөө нэрлэх болсон тухай яг нарийн тодорхой батлагдсан баримт байдаггүй байна.

Жин улс нь Монголчуудыг өөрсдийн харьяалалдаа авч холбоотон болгож эхэлснээр Монголчуудын дайсан байгаад эцэстээ эзлэгдэж албат нь болсон Зүрчидийн Алтан улс гэж нэрлэгдэх нь тохиромжгүй байсан байх. Манж нар нь Зүрчидийн шууд удам бус түүний төрөл нь байсан бөгөөд бүрэлдэхүүндээ Монгол, Хятад угсаатныг шууд болон хошуу цэргийн зохион байгуулалтай нэгтгэснээр үнэндээ шинэ үндэстэн угсаатан болсон Монгол ноёд, хатадын байр суурь эхэн үед нь их хүчтэй нөлөөтэй байсан тул Буддын шашны нөлөөгөөр цэцэн мэргэний бэлэгдэл Манзушири бурханы нэрнээс Манж гэдэг үгээ авсан бололтой. Тухайлбал: Нурхачи өөрийгөө Манжшури бурханы хуваилгаан гэж байв. Хун тайжийн хаан цол нь Сэцэн/дээд эрдэмт хаан гэгдэж байсан.

=== Манж болон Түвд эв санааны нэгдэл ===
Манж болон Түвдүүдийн эв санааны нэгдэл нь Монголчуудын хагарч бутарсныг бэхжүүлэхэд илэрч байлаа. Тэд Чингис хааны цааз, засаг хууль ёсоор хэн дуртай хүн нь өөрийн дураар хаан цол зүүж явахыг хориглосон, зөвхөн түүний алтан ургийн хүн Монголчуудын Их Хуралдайгаар (одоогийн парламентийн хуралдаан маягаар) сонгогдон хаан болж улс гүрнээ нэгдсэн жолоодлогоор явах зарчмийг өөрчилжээ.Жишээ нь:

# Түмдийн Алтан ханд Далай ламаас Хувилай хааны бүх цолыг хэрэглэхийг зөвшөөрөн түүний үйл хэргийг залгамжлагч, хойд дүр нь гэж өргөмжилснөөр Монгол улсад хоёр их хааны засаглалыг бий болгож Монгол улс дээд зэргээр бутрах нөхцөлийн үндсийг тавьсан.
# Халхын Автайд хан цол өгснөөр Монголын хамгийн том аймгийг бүрэн тусгаар тогтнуулахад оюун санааы дэмжлэг болов.
# Далай лам бас л Автайн дүү Түмэнхэнд сайн ноён цол өгч халхын гурван хантай энэ зэрэгцүүлснээс улбаалаад Манжийн хаад халхын дотоод хэрэгт орох далим өгчээ. Дараахи нь Манжийн хаан зарлиг гарган Түмэнхэний ач Данзан ламыг халх  хангуудтай энэ зэрэгцүүлэн өргөмжлүүлж, Халх долоон хошууг найм болгосон. Сонирхууштай нь цэргийн тоо, галт зэвсгээр давуу Галдангийн довтолгоог Түшээт хааны цэрэг гурван өдөр, гурван шөнө няцааж байлдахад Данзан ламын үр Шамба эрх дайчингийн цэрэг Халхын цэргийн дэгийг эвдэн зугтааснаар Түшээт хааны цэрэг бүслэгдэн ихэнхи нь эцсээ хүртэл байлдсаар арваны нэг хүрэхгүй хувь нь Түшээт хааныхаа хамт бүслэлтийг сэтлэн мултарсан түүхтэй. Гэтэл эдний удам Цэрэн эфү (Манжийн хааны хүргэн), хүү Цэнгүнжав нар нь Монголчуудынхаа эсрэг гарамгай байлдаж Манж хаанд гавьяа байгуулснаар шагналд нь Сайн ноён аймаг үүсгэж Халх Монголыг дөрвөн аймаг болгож дахин задалсан. Бүр хожим эдний удам Наянт ван хэмээгч 1911 оны Монголын эрх чөлөөний тэмцлийг эсэргүүцэн тэмцэж байв.
# Хасарын угсааны хошуудын ноёдод хан цол олгож Ойрадын ноёлогч Цорос аймгийнхантай нь тэмцэлдэх үндэс тавьсан. 
# Далай лам бас л Чингисийн угсааны бус Галданд бошгот хаан цол олгож Халхын хангуудтай мөчөөрхөн тэмцэлдүүлэх үзэл сурталын үндэсийн өгсөн.

Мөн Монголчуудыг оюун санааны хувьд нэгдэх замын хааж Монголын том аймаг, улс болгонд шашны тэргүүнүүдийг залжээ. Жишээ татваас: Эзэл, хуваа буюу хуваа, эзэл гэсэн бодлого баримтлан Халхад Жавзундамба, Ойрадад Галдан (1643-1697), өвөр Монголд Жанжаа хутагтуудыг шашны тэргүүнүүд болгон тусад нь өргөмжилсөн нь монгол орны бутралыг оюун санааныхан хүрээнд бататгав. Манжийн хаад Жанжаа хутагтыг эрхэмлэж байсан бол, Түвдүүд Ойрадыг илүүд үзэж байсан байна. Баримт дурдвал Манжийн түүхэнд ганцхан удаа л улсын багш хэмээх хүндэтгэлийг Далай ламд ч, Банчин богдод ч өгч байгаагүй мөртлөө Энх-Амгалан хааны үед Жанжаа хутагт өгч байж. Түвдүүд болохоор Галданг илт дэмжиж, түүнийг дайтахаар сахилаа өгч шар шувтлахад нь зөвшөөрч, хожим амьтаны амийг нигүүлсэн тэвчигч бурханы номт Далай ламын хүсэлтээр Зүүн Туркестаны лалын шашны тэмцэлдэгч нэг талыг дэмжиж дайтахыг хүсэж бичиг илгээж байлаа. [21, 647x] Мөн Зүүнгарынхан Халх руу түрэмгийлэн довтлох нэг шалтагаа болгон Өндөр гэгээнийг  Далай ламын элч төлөөлөгчөөс өндөр суудалд заларсан хэмээн яллаж байв. [16, 240х]
Хэдий тиймч Буддын шашин хүчтэй дэлгэрснээр дэвшилтэд үзэгдэл гарч соёл иргэншлийн тулгуур хот, суурин үүсэх бодит хөрс болсон. Жишээ нь: Богдын Хүрээ -Улаанбаатар, Хошуудын Авлай хийд- Казахстаны Семиплатиск, Цорсын гулзын (угалзын) хийд – Шинжааны Кульж, Өвөр Монголын Хөх хот зэрэг Монголын нутаг асан дээрхи эдгээр олон хотууд шарын шашны суурин хийдүүдээс үүсэлтэй.

1642 онд Түвдийн Далай ламаас Манзшури бурханы хувилгаан дүр өргөмжлөл хүртсэн. Мөн Манж гэдэг үг нь тэдний хэлээр эр зориг гэсэн үгтэй нь адилхан дуудагддаг гэх шалтгаануудаар тэд өөрсдийгөө нэрлэсэн байх магадлалтай. Монгол орон тэр үед их том орон байсан болохоор аймаг болгон угсаатан болгон өөр өөр байгаль, газар зүйн бүсэд, эдийн засаг, улс төрийн нэгдэлтэй болчихсон, үүнээс улбаалаад сэтгэлгээ, оюуны цар хүрээ эрх ашиг нь тусдаа болчихсон байлаа. Өвөр монголчууд онцолбол Цахарууд олон жил улс төр, оюун санааны төв байсан бол аглагын 12 отог Халхууд нь Монгол орны хамгийн зах хязгаарын хоцрогдмол, бүдүүлэг соёлжоогүй хязгаар 1911 он хүртэл байжээ. Иймд Манжууд Монголчуудад ялгавартай хандаж байсан бөгөөд анх дагаж орсон хөрш зэргэлдээ Хорчин зэрэг аймгуудад хүндэтгэлтэй хандаж ах, дүү холбоотны ёсоор ханддаг байсан учир тэднийг шарын шашинд гүн автуулах явдлыг хориглон Манжийн Сэцэн хаан 1633 онд “Монголчууд лам нарын үгэнд маш итгэж эд малыг бүрэлгэн өгч хилсийг арилга, сүнсийг сайн газар төрүүл хэмээн ёдор татуулж, овоо үйлдүүлэх зэрэг нь их л мунхаг тэрслүү, үүнээс хойш цөм цаазлан байлгаваас зохимуй” [18, 92x] гэж байжээ. Учир нь тэдэнд Хятадыг эзлэх, даран захирч байхад Өвөр монголчуудын цэрэг, эдийн засгийн хүчин чадал нь стратегийн хувьд чухал ач холбогдолтой байв. Харин тэд Халхыг найдваргүй этгээд хэмээн тооцож байсан агаад гадаад Монгол хэмээн өвөр Монголчуудаас тусад нь ялгаварлаж тусгай өөр бодлого хэрэгжүүлэв. Тэдэнд найдваргүй Халхын цэрэг, эдийн засаг Зүүнгарын хаант улс унаснаас хойш хэрэгцээгүй болсон юм. Тухайлбал Халхууд тун найдвар муутай холбоотон гэдгээ түүхийн турш харуулан Чингүүнжавийн бослого гэх мэтээс авахуулаад хожим Хятадад гарсан бослогуудыг дарах зэрэг үйлсэд цэрэг гаргалгүй хойш суун тэр байтугай босож байсныг XIX зууны Халхын түүхэнд гарсан цэрэг Онолт, Энхтайван зэргээр удирдуулсан үймээнүүд харуулдаг. Ингээд Халхаас илүү хүн амтай Өвөр монголд 49 хошуу байсан бол Халхад 86 хошуу дээр нь шавь нар гэж тусдаа засаг захиргаа байгуулан маш ихээр задалж хаясан байна. Иймээс тэд Халхад шарын шашин дэлгэрэхийг машид дэмжин Амарбаясгалант гэх зэрэг хийдүүдийн барилгын ажлыг мөнгө санхүүгээр тэтгэж байлаа. Ингэснээр Халх нь дэлхийд төдийгүй Монгол угсаатан дундаа хамгийн бүдүүлэг хоцронгуй нь нэн хэтэрхий болж хүн амын ердийн өсөлт байтугай генетикийн хувьд бууран доройтсон.

=== Түвдэд гурван эрийн нэг нь лам байхад ===
Иймд үйлдвэрлэх хүчин хөгжүүлэх байтугай хүн амын тоон буурч, хүрээ, хийд тойрсон ганц бие эмэгтэйчүүдийн гэр лүү зурайх хамбын, цоржийн гэх мэт нэрэмжит жимүүд балархааргүй болжээ. Нөгөө талаас нь харахад эмэгтэйчүүдийн талаас илүү хувь нь нөхөргүй байсан гэж бодоход л дээрхи зүйлүүдийг нотлох шаардлагагүй ээ. Хамгийн ноцтой нь аль эрдэм ном сурах чадвартай сийрэг толгойнууд нь лам болж үр удмаа тасалснаар генетикийн хувьд ном сурах чадваргүйчүүд нь нь үр удмаа үлдээх сонголт (selection) явагдаж Монгол хүмүүсийн оюуны дундаж чадвар үе, үеэрээ муудаж байсан нь илэрхий. Ер нь Манжийн эхэн үеийн бодлогууд нь тун айхавтар байсан нь Монголын хошуу, аймаг, угсаатны бүлэг болон улс төрийн нэгдэл болгонд тус тусад нь өөрөөр хандаж бодлого явуулж байснаас харагддаг бөгөөд харин Монголын түүхчид түүнийг үл харгалзан нэг бол Монголчуудтай холбоотон байсан бүр ах дүүгийн холбоотой ойр байсан, Хятадад уусахаас хамгаалж байсан эсвэл заналт дайсан байж Монголчуудыг устгаж байсан гэсэн хэт нэг талыг барьсан дүгнэлтүүд нь учир дутагдалтайг дээрхи ялгавартай бодлогоос харж болно.

=== Халхад хоёр эр хүн тумын нэг нь лам байв ===
Манжуудад ч, Түвдүүдэд ч, Оросуудад ч Халх Монголчууд нь хамгийн найдваргүй, үл итгэж болох Монголчуудын бүлэг байсаар ирсэн түүхтэй. Уг шалтгаан нь Халхууд:Монгол орныхоо төв хэсэгт оршин гадны нөлөөнд бага автагдсан Монгол төрийн уламжлалдаа оюун санааны хувьд үнэнч байсанд оршдог. Иймд Манжууд Өвөр Монголыг дотночилон холбоотны ёсоор үздэг ахул Түвдүүд Хошууд тэргүүтэй Ойрадуудад илүү дотносож, хожим Оросууд Дөрвөд тэргүүтэй Увсын Ойрадуудаар Монгол орны удирдлагыг зонхилуулж байсан нь тохиолдол биш ээ.Хэдий тийм ч оюун санааы тусгаар байдлын ач холбогдлыг ухааран 1718 онд Ойрадын цэрэг Түвд болон Хөх нуурыг хяналтандаа оруулав.

Зүүнгарын нэрт жанжин Их Цэрэндондов нь Түвдийн асар өндөр уулсуудыг даван гэнэдүүлэн довтлож цэргийн урлагт дахин давтагдаагүй үзүүлбрээр Түвдийн хаан ширээнд заларч байсан Хошуудын хааныг нийт Монголын эрх ашигтай зөрчилдөж эхэлсний улмаас түлхэн унагажээ. Оюун санааы удирдлагаа хяналтандаа оруулж авахыг эрмэлзсэн Монголчуудын аюулыг олж харсан Манж гүрэн яаралтай арга хэмжээ аван цэргийн хүч явуулсан ч эхний удаадаа Зүүнгарынханы ялалтаар төгссөн. Харамсалтай нь Түвдүүдийн эсэргүүцэл, тэдний ар талд нь явуулсан элч төлөөлөгчдийн алах, зам харилцааг нь хорлон сүйтгэх террорист ажиллагааны улмаас Ойрадын цэрэг Зүүнгар нутагтайгаа холбоо тасарч хангалт болон сэтгэл санааны дэмжлэгээ алдан голдуу Монгол цэрэг дээр суурилсан дайсны хүчинд автан Түвдийг хяналтаасаа алдав. Ингэснээр Манжууд Түвдэд хяналтаа тогтоон Далай лам, Банчин Богдуудын дахин төрөх явцыг хянадаг болсон юм. Нэг жишээ дурдвал: Түвдийн (хошуудын) хааны өргөмжилсөн Далай ламыг хуурамч гэж зарлан Манж Чин улс VII Далай ламыг тавьсан байна.Халхын шарын шашин Манж, Түвдийн Монгол дахь шарын шашны гол тоглоом нь Халхын богдууд нь байлаа. Халхуудын Монгол угсаатны дундах байр суурь нь товойх тусам тэдний оюун санааны удирдагч Богдынх нь нэр нөлөө автоматаар өсөн өнгөрсөн зууны эхэн гэхэд нийт Монголын улс төрийн жүжгийн хамгийн гол дүрд хувирчээ.

==Эх сурвалж==
* «Буддын уламжлалт мэдлэг ухааны үндэс» номноос

[[Ангилал:Монголын түүх]]
[[Ангилал:Эртний Монголын түүх]]
[[Ангилал:Монгол угсаатны түүх]]
[[Ангилал:Монгол угсаатан улсуудын түүх| ]]
[[Ангилал:Монголд оршин тогтнож байсан улсууд]]</text>
      <sha1>1s2oaylor3qvsc33tf8v0g174cqiaws</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жамсрангийн Ёндон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47250</id>
    <revision>
      <id>708605</id>
      <parentid>669270</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T03:03:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Avirmed Batsaikhan</username>
        <id>53733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4332" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name         = Жамсрангийн Ёндон
| image        =
| caption      = 
| birth_year   =  1923 оны 03 сарын 18-ны
| birth_place  = [[Монгол улс]]ын [[Сүхбаатар]] аймгийн [[Мөнххаан сум]]
| death        = {{death date and age2|1992|07|23|1923|1|1|mf=y}}
| nationality  = [[Монгол үндэстэн]]
|citizenship   = {{flag|Монгол}}
| occupation   = цэргийн зүтгэлтэн
| agent        = 
| alma_mater   =
| spouseэхнэр  = 
| children     = 
}}
[[Файл:Хурандаа генерал Жамсрангийн Ёндон.png|thumb|339x339px|Хурандаа генерал Жамсрангийн Ёндон]]
'''Жамсрангийн Ёндон''' (1923 оны 3-р сарын 18-нд Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан суманд төрсөн -1992 онд Улаанбаатар хотод нас барсан ) - [[Хурандаа Генерал]]. Монголын төр, цэргийн зүтгэлтэн, Чөлөөлөх дайнд оролцсон ахмад дайчин, БНМАУ-ын БХЯ-ны сайд, БХЯ-ны нэгдүгээр орлогч бөгөөд Жанжин штабын дарга, Цэргийн Ерөнхий дээд сургуулийн захирал, Хүндэт харуулын анхны дарга байсан.

== Боловсрол ==
Багадаа хүрээ хийдэд шавилан сууж дараа нь Цэргийн ерөнхий сургууль, ЗХУ-д Буудлага тактикийн дээд курс, Фрунзийн нэрэмжит Ерөнхий цэргийн академи, ЗХУ-ын Зэвсэгт хүчний Жанжин штабын академи төгссөн. 

== Намтар ==
* 1955 онд Хүндэт харуулын тусгай ротын анхны даргаар хошууч Ж.Ёндон томилогдож байжээ. 
* 1971-1974 онд ЗХЖШ-ын дарга
* Цэргийн ерөнхий дээд сургуулийн захирал,
* 1980-1982 онд БНМАУ-ын БХЯ-ны орлогч сайд,
* 1982-1989 онд БХЯ-ны сайдаар ажиллаж байсан.

хурандаа генерал Ж.Ёндонг цэргийн үе үеийнхэн эрхэмлэн хүндэтгэдэг бөгөөд 1955 онд Монгол Улсад Хүндэт харуулын тусгай ротыг байгуулахад анхны захирагчаар нь томилогдож, ард олноо “Рапорт Ёндон” хэмээн алдаршсан юм.

== Дурсгал, шагнал ==
Түүний бүтээлч хөдөлмөрийг үнэлж, төр засгаас Сүхбаатарын одонгоор хоёр удаа, Цэргийн гавъяаны улаан тугийн одон, Цэргийн гавъяаны одонгоор тус бүр гурван удаа, Алтан гадас одон, ойн медалиудаар шагнажээ.

Мөн ЗХУ-ын &quot;Улаан тугийн одон&quot;, &quot;Октябрийн хувьсгалын одон&quot; болон гадаадын олон орны одон медалиудаар шагнагдсан юм.

2021 онд Сүхбаатар аймгийн Баруун Урт хотноо Хурандаа генерал Ж.Ёндонгийн дурсгалд &quot;Соёмбо цогцолбор&quot;-ыг босгосон. 

“Жагсаалч Ж.Ёндон сан” ТББ-ын тэргүүн нь охин Ёндонгийн Наранцэцэг ажиллулж байна. 

&quot;Хурандаа гененрал Жамсрангийн Ёндон&quot; номыг хүүхдүүд нь хэвлүүлэн гаргасан.

{{Хөтлөгч мөр БНМАУ-ын Батлан Хамгаалахын сайд}}
{{Хөтлөгч мөр Монголын генералууд}}
{{DEFAULTSORT:Еондон, Жамсрангийн}}
[[Ангилал:БНМАУ-ын батлан хамгаалахын сайд]]
[[Ангилал:БНМАУ-ын хурандаа генерал]]
[[Ангилал:Монголын генерал]]
[[Ангилал:Мөнххааны хүн]]
[[Ангилал:Монголчууд]]
[[Ангилал:1923 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1992 онд өнгөрсөн]]</text>
      <sha1>4qflyeb0gd2vaj1od2al9l3bxu5zx5a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Содура</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52019</id>
    <revision>
      <id>708602</id>
      <parentid>629597</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T16:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>64.119.18.76</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Киноны дуу */рх</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3092" xml:space="preserve">{{Инфобокс Кино
| нэр            = Содура
| зураг          =
| зургийн хэмжээ =
| зургийн тайлбар= 
| найруулагч     = Б.Жаргалсайхан
| продюсер       = [[Лхагвадоржийн Балхжав|Л.Балхжав]] &lt;br /&gt; Ж.Баяр
| зохиолч        = С.Сумъяа &lt;br /&gt; О.Эрдэнэ
| тайлбарлагч    =
| жүжигчин       = Ч.Очгэрэл &lt;br /&gt; О.Амгаланбаатар &lt;br /&gt; С.Ариунбямба &lt;br /&gt; [[Цэвэгсүрэнгийн Батхуяг|Ц.Батхуяг]] &lt;br /&gt; С.Болормаа &lt;br /&gt; [[Амгаланбаатарын Өнөржаргал|А.Өнөржаргал]] &lt;br /&gt; М.Оюунсүрэн &lt;br /&gt; [[Пүрэвдоржийн Цэрэндагва|П.Цэрэндагва]] &lt;br /&gt; [[Дагвадоржийн Мэндбаяр|Д.Мэндбаяр]]
| хөгжим         = Л.Балхжав
| зураглаач      = Д.Цэрэнчимэд
| зураач         = Н.Болор-Эрдэнэ
| эвлүүлэг       = Ш.Тансаг
| студи          = [[Улаанбаатар телевиз|UBS телевиз]]
| компани        = 
| нээлт          = 2015 оны 3 дугаар сарын 20
| хугацаа        = 120 [[Минут|мин]]
| улс            = {{flag|Монгол}}
| хэл            = [[Монгол хэл|Монгол]]
| төсөв          = 
| орлого         = 
| өмнөх          =
| дараах         =
}}

«'''Содура'''» — [[2015 он|2015]] онд [[Монгол улс|Монгол]] улсад [[монгол хэл|монгол]] хэлээр бүтсэн драм төрлийн [[уран сайхны кино]].

[[С.Сумъяа]], [[О.Эрдэнэ]] нарын зохиолоор [[Б.Жаргалсайхан]] найруулж [[Лхагвадоржийн Балхжав|Л.Балхжав]] ерөнхий продюсерээр ажилласан [[UBS телевиз]]ийн хамт олны бүтээл “Содура” бүрэн хэмжээний уран сайхны кино юм. Монголын кино урлагт урд өмнө уран сайхны бүтээлийн тухайтад ор хөндөгдөөгүй их тайгын цаатан ардын аж амьдрал, зан заншил, соёл суртахуун төдийгүй тэдний өмнө өнөөдөр тулгамдаж буй хурц эгзэгтэй асуудлыг анхлан харуулсан бүтээл болжээ.

== Киноны дуу ==
{{tracklist
| extra_column = Уран бүтээлч
| title1       = Хайр 
| extra1       = Ч.Очгэрэл
| length1      = 5:15
| title2       = Хуримын дуу
| extra2       = Ч.Очгэрэл
| length2      = 2:02
| title3       = Содура
| extra3       = [[Батмөнхийн Сарантуяа|Б.Сарантуяа]]
| length3      = 6:01
}}
Содура киноны дуу нь анхны шөнө хийхийн өмнө сонсоход тохиромжтой</text>
      <sha1>3c8cytbeve3ls1ab9xxdt48j6u5hfs5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Умард Юань Улс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54848</id>
    <revision>
      <id>708612</id>
      <parentid>708485</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:06:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.173.255.162</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Их хаан Монголд эргэн ирсэн нь */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77521" xml:space="preserve">{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;float:right; border-collapse:collapse; border-color:#f2f2f4; margin-left:15px; margin-bottom:15px; width:380px; font-size:95%; border:1px solid #aaaaaa;&quot;
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; style=&quot;line-height:1.7em; background-color:#E0E0E0;&quot; | &lt;span style=&quot;font-size:1.5em&quot;&gt;'''Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс'''&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.7em&quot;&gt;{{MongolUnicode|ᠳᠥᠴᠢᠨ&lt;br /&gt; ᠳᠥᠷᠪᠡᠨ&lt;br /&gt; ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠤᠨ&lt;br /&gt; ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ&lt;br /&gt; ᠤᠯᠤᠰ}}&lt;/span&gt;
&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.5em&quot;&gt;'''Умард Юань'''&lt;/span&gt;&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-size:1.7em&quot;&gt;{{MongolUnicode|ᠤᠮᠠᠷᠠᠳᠤ&lt;br /&gt; ᠶᠤᠸᠠᠨ}}&lt;/span&gt;
|- align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background-color:#F2F2F4; background-color:#f2f2f4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс газрын зураг
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[File:Mongolia XVII.png|center|365px|Монгол Улс, [[Зүүнгар]], [[Хошуудын хант улс]], [[Хотгойд]]ын хант улс, [[Халимаг]]ийн хант улс, [[Моголистан]]]]
|-
| style=&quot;background:#ffffff&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; |
|-
| align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; style=&quot;background-color:#E0E0E0; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''Цаг тооны хэлхээс'''&lt;br /&gt;'''1368—1691 он'''
|-
| style=&quot;background:#ffffff&quot; align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; |
{| border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;100%&quot;
|+
|
|
|-
| width=&quot;45%&quot;  align=&quot;left&quot; valign=&quot;top&quot; |[[Юань улс|←]] [[File:Flag of Yuan Dynasty.jpg|25px]] [[Юань улс|Даян Их Монгол Улс]]
| align=&quot;right&quot; | 
| align=&quot;right&quot; | [[Дөрвөн Ойрадын холбоо|Дөрвөн Ойрад]] [[File:Flag of None.svg|25px]][[Дөрвөн Ойрадын холбоо|→]]&lt;br /&gt;[[Чин Улсын эрхшээл дэх Монгол орон|Монгол Манжийн эрхшээлд]] [[File:Flag of China (1889–1912).svg|25px]][[Чин улс|→]]&lt;br /&gt;[[Хар Дэлийн хант улс|Хар Дэлийн Хант Улс]] [[File:Flag of None.svg|25px]][[Хар Дэлийн хант улс|→]]
|}
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Үндсэн хууль|Хууль цааз]]'''
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[Их Засаг]]
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Албан ёсны хэл|Албан хэл]]'''
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[Монгол хэл|Монгол]], [[Хятад хэл|хятад]], [[Манж хэл|манж]]
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Нийслэл]]'''
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[Шанду]] (1368–1369)&lt;br /&gt;[[Инчан]] (1369–1370)&lt;br /&gt;[[Хархорум]] (1371–1388)
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Төрийн хэлбэр]]'''
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[Хэмжээгүй эрхт хаант засаг]]
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Төрийн тэргүүн]]'''&lt;br /&gt;– 1368–1370 он&lt;br /&gt;– 1370–1378 он&lt;br /&gt;– 1378–1388 он&lt;br /&gt;– 1388–1391 он&lt;br /&gt;– 1480–1517 он&lt;br /&gt;– 1603–1634 он
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | [[Хаан]] ([[Алтан ураг|алтан ургаас сонгоно]])&lt;br /&gt; [[Тогоонтөмөр хаан]]&lt;br /&gt; [[Аюушридар хаан]]&lt;br /&gt; [[Төгстөмөр хаан]]&lt;br /&gt; [[Зоригт хаан]]&lt;br /&gt; [[Батмөнх Даян хаан]]&lt;br /&gt; [[Лигдэн хаан]] &lt;small&gt;(''[[Монгол хаад#Умард Юань Улс|бүрэн жагсаалтыг үзэх]]'')&lt;/small&gt;
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''[[Нутаг дэвсгэр]]'''&lt;br /&gt;– 1550 он&lt;ref&gt;Rein Taagepera (September 1997). &quot;Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia&quot;. International Studies Quarterly 41 (3): 475–504.&lt;/ref&gt;
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | &lt;br /&gt;5.000.000&amp;nbsp;км²
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''Түүхэн он'''&lt;br /&gt;– 1368 он&lt;br /&gt;– 1388 он&lt;br /&gt;– 1483–1510 он&lt;br /&gt;– 1634 он&lt;br /&gt;– 1691 он
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | &lt;br /&gt;[[Юань улс|Юань Улс]] мөхөв&lt;br /&gt;[[Төгстөмөр хаан]] алагдсан&lt;br /&gt;[[Батмөнх Даян хаан|Даян хаан]] [[Монголчууд]]ыг дахин нэгтгэв&lt;br /&gt;Сүүлчийн [[хаан]] [[Лигдэн хаан|Лигдэн]] нас барав&lt;br /&gt;[[Долоннуурын чуулган]]
|-
| style=&quot;background-color:#F2F2F4; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | '''Улсын нутаг дэвсгэрт өнөөдөр'''
| style=&quot;background-color:#F9F9F9; border:1px solid #AAAAAA;&quot; | {{MNG}}, {{CHN}}, {{KAZ}}, {{RUS|Ziel=Оросын Холбооны Улс}}ын хэсэг
|}
'''Монгол Улс''' нь Юань гүрний дараа 1368-1691 он хүртэл оршин тогтнож байсан монголчуудын улс өөр өөр нэртэй байдаг. 1388 он хүртэл &quot;'''Их Юань'''&quot; нэрийг хэрэглэж байсан ба бусад үед '''Дөчин Дөрвөн хоёр''' буюу бүрнээрээ '''Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс''' (дөчин түмэн Монгол, дөрвөн түмэн Ойрад гэх үгнээс товчлон ингэж хэрэглэж байж) гэсэн албан ёсны нэртэй байжээ, харин [[Эсэн тайш]] хаан болсны дараа Их Юань гэж нэрлэгдэх болсон. Үүнийг Хятадыг захирч байсан Юань улсаас ялгахын тулд түүхчид &quot;'''Умард Юань'''&quot; гэж нэрлэдэг.&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=itKyDwAAQBAJ&amp;pg=PA47&amp;source=gbs_toc_r&amp;cad=3#v=onepage&amp;q&amp;f=false In the Shadow of the Mongol Empire: Ming China and Eurasia (October 2019) by David M. Robinson]&lt;/ref&gt; Мөн түүхийн судалгааны ном зохиолуудад энэ үеийг ''«Бага хаадын үеийн Монгол»'', ''«Улс төрийн бутралын үеийн Монгол»'', ''«14-17-р зууны Монгол»'' гэж нэрлэдэг. 14-17-р зууны Монголын түүхэн сурвалж номнуудад &quot;дөчин дөрвөн хоёр&quot; гэж бичсэн байдаг тул &quot;Дөчин дөрвөн хоёр&quot; гэж бас нэрлэдэг.&lt;ref&gt;[https://www.academia.edu/12644461/Монгол_улсын_түүх_3_р_боть Монгол улсын түүх-3-р боть]&lt;/ref&gt; 14-р зуунаас 1691 он хүртэл Монголын ноёд хоорондоо байнга хагаралдан тэмцэлдэж байлдаж байсан учир энэ үеийг улс төрийн бутралын үе гэдэг байна. Коммунист түүхийн шинжлэх ухааны үзлээр [[wiktionary:феодализм|феодализм]]ын буюу дундад зууны хамжлагат ёсны хөгжил тодорхой шатанд хүрмэгц хаад ноёд ийнхүү эрх мэдлийн төлөө тэмцэлдэж эхэлдэг бөгөөд үүгээр тухайн улсын феодализмын үе төгсч [[капитализм]]д буюу хөрөнгөтний нийгэмд шилжин ордог ажээ. 

==Их хаан Монголд эргэн ирсэн нь ==
{{Загвар:Монголын түүх}}
[[Тогоонтөмөр хаан]]ы үед Монголын байлдан дагуулагчид [[Хятад]], [[Монгол нутаг|Монгол]] болон бусад Азийн орнуудын ард түмнийг ихээр дарангуйлснаас тэдний амьдрал хэцүү болж, бослого хөдөлгөөн ихээр гарах болсон. Өдрөөс өдөрт хүчээ авсан бослого хөдөлгөөн нь Хятадад төвлөрсөн байсан [[Юань гүрэн|Юань гүрний]] төрийн ноёрхлыг түлхэн унагасан байна. Юань гүрний сүүлчийн хаан Тогоонтөмөр бараа бологч сайд, ноёд, торгон цэргээ дагуулан 1368 онд Монголдоо эргэж иржээ. Мингийн арми тэдгээрийг хөөж Монголд ялалт байгуулсан ч гэсэн Монголыг эзлэж чадсангүй. Гэлээ ч гэсэн 1380 онд Хархорум болон бусад Монголын хотуудыг сүйтгэжээ. Мөн Монголчуудын соёлын дэвшил хөгжлийг устгаж, Монголчууд XVI-XVII зууны сэргэн мандалт хүртлээ Их Монгол улсын өмнөх нүүдэлчин амьдрал руугаа эргэн оржээ. Өмнөхөөс ялгаатай нэг гол зүйл нь овгийн зохион байгуулалт биш, отог буюу газар нутгийн байршлын зохион байгуулалттай амьдрах болжээ. Минд хотуудаа сүйтгүүлэн шатаалгасны улмаас монгол ноёд дахиж хот барилгүй нүүдэллэн амьдрах болсон бололтой. Энэ нь дайсны довтолгооноос хамгаалах ач холбогдолтой байсан ба дайсан довтолсон тохиолдлолд хүн, мал, эд хөрөнгөө аваад хойд зүгт Сибирь рүү холдон нүүдэг байв. Ийнхүү монголчууд нүүдэллэн амьдарч ухрах, довтлох аль аль аргуудыг хэрэглэж байсан тул Хятадын Мин улс Монголыг бүхэлд эзэлж чадаагүй юм. 

1368 онд Тогоонтөмөр хаан, өвөг дээдсийнхээ байгуулсан уугуул нийслэл Дайду хотоос зугатан гарч, эх монгол нутагтаа ирснээр Монгол улсын түүх шинээр эхлэв. [[Тогоонтөмөр хаан]]ы ахмад хүү [[Аюушридар]] 1370 онд [[Хархорум]] хотноо нийслэн сууж, улсаа “Ар Юань” буюу “Умард Юань” хэмээн нэрийдсэн байна. Ингэж нэрлэсэн нь цаанаа учиртай байв. Жу овогтны Мин төрд авагдсан Их Юан улсыг дахин сэргээх бодлогыг [[Билэгт хаан]] гол зорилгоо болгожээ. Энэ зорилт хэдийгээр биелээгүй ч Төв Азийн элгэнд язгуур монголын төрт улс уг хэвээр оршин тогтнож эхэлжээ. Монгол улс эхэндээ Хятадыг эргүүлж эзлэх зорилготой дайтаж байсан ч 14-р зууны сүүлээс Хятадад уугуул нутгаа алдаж эхэлсэн тул Хятадын эдийн засгийн хавчлага хяхлага, Монголын хүчийг бутарган доройтуулах үйл ажиллагааг нь зогсоох болон хилээ хамгаалах зорилготой цэрэг, улс төрийн бодлогийг 17-р зуун хүртэл явуулжээ. Тэр үед Монголын хил өмнүүрээ Цагаан хэрэм, зүүн биедээ усны гурван зүрчид буюу манж нартай хиллэж, зүүн өмнөд тал нь Ляо-дунгийн хойгийг эзэлж, [[Бохайн тэнгис]]ээр Номхон далайд тулж байв.

1380-1410-аад оны хооронд Хятадын [[Мин улс]]ын (1368-1644) цэрэг Монгол улсыг удаа дараа довтолж, дээрэмдэн өвөлжөө билчээрийг шатаахын зэрэгцээ Мингийн засгийн газраас Монголчуудыг өөр хороондоо эвдрэн хямрах бодлогыг идэвхтэй явуулж байсан 14-р зуун 15-р зуунд Монголын улс төр туйлын донсолгоотой байв. 1388 онд [[Төгстөмөр]] [[Буйр нуур]]ын ойролцоо Мин улсын жанжин Лань Люй-гийн удирдсан цэрэгтэй тулалдаж, ялагджээ. Хархорумын зүг одох замд нь [[Туул гол]]ын орчимд түүний түшмэл [[Есүдэр]] гэгч довтлон цохьжээ. Есүдэрийн цэрэг Төгстөмөрийг гүйцэж очоод түүнийг хөвгүүний нь хамт хороожээ.&lt;ref&gt;Далай Ч., Монголын түүх (1260-1388), гутгаар дэвтэр, УБ., 1992&lt;/ref&gt;

1388-1408 онд Есүдэр, Энх, Элбэг, Гүнтөмөр, Ёлтөмөр таван хаадууд суусан. Эд нар цөм янз бүрийн хүний гарт амь үрэгджээ.

Монгол байн байн Хятад руу довтолж, тэр нь дотоодын ноёдод дарамт болж, эзэнт улсын улс төрийн бутрал улам хүчтэй болоход нөлөөлсөн байна. 1450-иад онд ойрдын [[Эсэн тайш]] бүх монголыг нэгэн удаа нэгтгэж өөрөө хаан ширээнд суусан боловч алтан ургийн ноёдын эсэргүүцэлтэй тулгарч 1455 онд алагдсанаар Монгол улс дахин задарч, хүчирхэг вассал ноёдын эзэмшилд хуваагджээ. Ноёд хааны захиргаанаас гарч, бие даахыг хичээн, эрх мэдэл, газар нутгийн төлөө тэмцэлдэж эхэлснээр хоорондоо эв эегүй болж, энэ нь бутралд хүргэсэн байна. Энэхүү бутрал нь 300 орчим жил үргэлжлэн Монголчууд болон [[Монгол]] орныг туйлдуулсан. Энэ хооронд (1368-1634 онд) Монгол улсын төрийг 22 хаан солигдон барьсан ч тэдний олонх нь хорлогдож, цаг бусаар хорвоог орхижээ. Хятад руу довтлох нь нэгд тэнд үлдсэн монголчуудаа чөлөөлөх хоёрт Хятадыг дахин эзлэх зорилготой байв. Дундад зууны монгол сурвалжуудад Тогоонтөмөр 40 түмэн монголоос 6 түмэнг (Халх, Өвөр Монголын 6 түмэн) авч гарав гэсэн байдаг ч ихэнх монголчууд уулаасаа Монголдоо байсан бололтой. Харин Хятадад 250,000-с&lt;ref&gt;Ч.Далайн &quot;Хятад дахь монголчууд&quot;&lt;/ref&gt; доошгүй монголчууд Хятадын хойд, төв, өмнөд хэсгээр байсан нь нилээд нь алагдаж үлдсэн нь Минд дагаар ороход хүрчээ. Юань улсад нийтдээ 1,5 саяаас доошгүй монголчууд байсан бололтой.

Энэ үед Хятадын хаан монголчуудыг нутагт нь буцаахгүй байх, устгах тушаал гаргажээ. Юннань зэрэг өмнөд мужуудад байсан монголчууд болон Юаний лал цэргүүд хамтран Хятадтай байлдсан ч давуу хүчинд дийлдэн ялагдав. 1382 онд Лян ван [[Басалаварми]]гийн цэрэг Мин гүрэнд ялагдаж [[Хунъү|Жу Юаньжан]] Юньнанийг Хятадад нэгтгэв. Бууж өгсөн монгол цэргүүд нэгэнт гэр бүлтэйгээ хамт нутаг буцаж чадаагүй тул Хятадын армийн бүрэлдэхүүнд орж Монголын эсрэг байлдах болов. 1388 онд [[Ляодун хойг|Ляодун]]ий урианхайн [[Нагачу]] ноён олон мянган цэргийнхээ хамт Минд бууж өгсөнөөр Монгол улс зүүн өмнөд нутгаа алджээ. Хятад Өмнөд Монголыг бүхэлд нь эзэлсэн ч Монгол улс Өмнөд Монголыг 15-р зуунд эргүүлэн авчээ. Хятадад 15-р зууны дунд хүртэл монгол сургууль ажилладаг, монгол хэлээр ном гаргадаг байсан байсан ба тэд яваандаа уусан алга болсон бололтой. Тэднээс үлдсэн цөөн тооны хүмүүс нь [[Сычуань]], [[Юньнань]] мужийн монголчууд болно. 1550-иад онд [[Түмэдийн Алтан хан]] Бээжинг довтлоход Мин улс монгол гаралтай цэргүүдийг түүний эсрэг тулалдуулсан байна. Эдгээр хүмүүс хавлага хяхалтаас болгоомжилж нэрээ хятад болгон өөрчилж өөрсдийн гарлаа хэдэн зуун жилийн турш нууж иржээ. 1950-иад оноос хойш тэдний зарим хэсэг нь монгол гэдгээ батлахын тулд нилээдгүй хөрөнгө зарж шүүхээр хөөцөлдсөний эцэст Хятадын засгийн газраас монгол гэдгийг нь хүлээн зөвшөөрчээ.

==Ойрадуудын хүчирхэгжилт==

“Алтан товч”-ийн мэдээ ёсоор Элбэг хааны өөрийн дүү Дүүрэнтөмөрийн эхнэрийг Өлзийтгуа гэдгийг хатан болгож авсаны гайгаар Ойрадын нэгэн захирагч Хуха Таюугийн хүү Өгчи Хашхи, Махмуд нар 10 түмэн монголоос дөрвийг нь салгаж тусгаарлан  “дөрвөн ойрад” болсон. Эх сурвалжуудад Тогоонтөмөр хаан 40 түмэн монголын 10 түмнийг авч ирсэн. Түүний дөрвөн түмэн нь ойрадууд гэж бичсэн байдаг. 1393 онд үхсэн [[Дөрвөн Ойрад]]ын ноён болох [[Мөнхтөмөр]]ийн гурван хүү Махмуд, Тайчин, Батболд нар Монголын хаанд захирагдахгүйгээ зарлажээ. Мин улсын шинэ хуанди Юн Лэ Монголчуудыг хямралд оруулахын тулд 1409 онд тэдгээр 3 тэргүүлэгчид цол хэргэм шагнасан байна. Үүнд дургүйцсэн Монголын хаан Буяншир 1409 онд Мингийн элчийг алж Ойрадтай байлдсан боловч ялагдаж Ойрадыг харяанаасаа бүрмөсөн гаргасан. Ийнхүү хүч нь суларсаныг ашиглан Юн лэ хаан биеэр цэрэг авч Монголд ирж Буянширийг бут цохиж түүнийг ойрадын нэг удирдагч Махмудаар алуулжээ. Махмуд Элбэгийн хүү Дэлбэгийг хаан болгон өөрөө тайш болж улсыг захирч эхэлсэн. Ийнхүү Ойрад хүчирхэг болсон учраас 1413 онд Минь улс Зүүн Монголын Аругтайд ван цол өгч дараа жил нь түүнтэй хүч хавсран Ойрадуудыг алба өгөөгүй гэдгээр шалтаглан довтлож Махмудын цэргийг хиар цохьжээ. Дэлбэг ч удалгүй 1415 онд өөд болж хаан ширээг Хэрнүүд овгийн Батболд, Өгчи хашхи нар авч баруун, зүүн монголоор нь хуваан хэсэг хугацаанд захиран суужээ. Тэдний гол түшиг тулгуур нь торгуудын Тайпин байсан ба эх сурвалжуудад тэд алтан ургийнхан биш тул “Эсхи хаад”-ын үе гэж бичигддэг. Гэвч тэднийг бусад ноёдууд дэмжээгүйн улмаас 1422 онд Хасарын удмын Хорчины Адай хаан болж Дөрвөн Ойрадыг бут цохижээ. 

1418 онд Тогоон тайш Ойрадыг удирдахаар боллоо. Тэрээр бүх Монголыг нэгтгэж Тайсуныг хаан болгоод өөрөө тайши (шадар сайд) нь болжээ. Түүний дараа хүү Эсэн тайш нь хятадтай дайтахаар болж байсан ч Тайсун хаан эсэргүүцэж больжээ. Тайсун хаан 1451 онд алагдснаар өөрийгөө хаанаар зарлажээ. Эсэн тайши Моголистантай байнга дайтаж байсан ба 1455 онд бослого гаргагчдад алагджээ.

==Монголын нэгдмэл байдал сэргэсэн нь==
[[Файл:Mongolia XVI.png|thumb|300px|Монгол орон 14-17-р зуунд: Монгол улс, [[Дөрвөн Ойрад]], [[Моголистан]]]]
[[Файл:Mongolia XVII.png|thumb|300px|Монгол улс, [[Зүүнгар]], [[Хошуудын хант улс]], [[Хотгойд]]ын хант улс, [[Халимаг]]ийн хант улс, [[Моголистан]]]]

Монголыг дахин нэгтгэж чадсан хүн бол Чингис хааны удам [[Батмөнх Даян хаан]] юм. Бутралын үеийн Монголын хамгийн хүчирхэг байсан үе нь Батмөнхийн үе бөгөөд энэ үед Хятад улс Монголд алба барьж байв. 1470-аад оноос [[Батмөнх Даян хаан]] монгол аймгуудыг нэгтгэж XVI зууны эх гэхэд хүчирхэг нэгдсэн төрийг тогтоож чаджээ. Энэхүү нэгдэл нь 1630-аад оныг хүртэл тогтвортой байснаар Монгол улсын соёл, эдийн засаг эрчимтэй хөгжжээ. 

Түүний өмнө хаан байсан Мандуул нь хүүгүй байсан тул бага хатан Мандухай Батмөнхтэй сууж түүний нэрээр улсыг захирч байжээ. Монгол судар бичигт: &quot;[[Тогоонтөмөр хаан]]аас хойш хэд хэдэн хаадын үе тасарч явахад&quot; [[Мандухай хатан]] Мандуул хааны дүү, Баянмөнх жононгийн 7 настай өнчин хүү Батмөнхийг Монголын нөлөө бүхий ноёдтой хамтран 1470 онд хаан ширээнд өргөмжилж, &quot;Даяарыг эзлэх болтугай&quot; хэмээн даян хаан цол олгожээ. 
Монгол улсыг нэгтгэх эрх ашгийн үүднээс [[Мандухай]] бага залуу Батмөнхийн хатан болсон. Батмөнх даян хааны төр барьж байх эхний үед улс төрийн үйл ажжиллагаанд Мандухай сэцэн хатны үүрэг их байсан. Тухайлбал: Мандухай Монгол ноёдын саланги, бутархай байдлыг арилгахын тулд Дөрвөн Ойрадыг дагуулан нэгтгэхийг чухалд үзэн өөрийн биеэр цэрэглэн дайрч хааны захиргаанд оруулсан байна.   

[[Батмөнх Даян хаан|Батмөнх хаан]]ы үйл ажиллагаа нь: 
* Монголын нутаг дэвсгэрийг хураан захирах
* Төрийн нэгдлийг хангахад чиглэгдсэн байсан. 
Батмөнхийг төр барьж байх үед биеэ дааж орших гэсэн ноёдын эсэргүүцэл ихээр гарч байсан ч тэдгээрийг цаг тухайд нь дарж байсан байна. Батмөнх хаан Монголыг нэгтгэн захирахдаа дараах шинэчлэлийн бодлогыг явуулсан. 

* Алтан ургийнхны байр суурийг бэхжүүлэх
* Эзэлсэн газраа өөрийн хөвгүүддээ хуваарилан өгөх гэх мэт. Эзэмшил нутгаа хөвгүүддээ хувь болгон таслан өгсөн нь Монголын үйлвэрлэх хүчинд эерэгээр нөлөөлжээ. Малчид эзэн ноёны тодорхой нутагт нүүдэллэж, мал аж ахуйг хөтлөх шинэ арга барил нэвтэрч, ноёнд ноогдуулах алба нарийн болж, улсын санг нэмэгдүүлж байжээ. 
Батмөнх даян хаан 1470 - 1517 онд Монголын төрийг барьснаар олон жил үргэлжилсэн феодалын хямрал дажин, гадаадын довтолгоо дайралтыг зогсоосон байна. Батмөнх халх түмний эзэн байгаад зогсоогүй бараг бүх Монголыг нэгтгэн захирсан их хаан билээ. Монголчууд нэгэн хааны эрхэнд орж захирагдах болсон нь Монголыг тусгаар тогтнох байдлыг бэхжүүлж, үйлдвэрлэх хүчний хөгжилд түлхэц болсон. 

Мандухай нь Ойрадыг цохин Монголыг нэгтгэж чадсан ч Батмөнх нас барсны дараа Монгол буцаад өмнөх хэвэндээ оржээ.

XVI зууны үед Монгол нь [[Мандухай]] хатны үр удмууд дунд Халх, Цахар, Түмэд зэргээр хуваагджээ. Даян хааны ач нараас Барсболд жононгийн хүү Алтан (1507-1582) хэдийгээр хаан ор залгаагүй боловч ихэд хүчирхэгжиж их хаанаас хан цол хүртжээ. Тэрээр Хятадад олон удаа довтолж, 1550 онд Бээжин хотыг бүсэлж байв. Аргагүй байдалд орсон Мин улсын эрх баригчид хилийн боомтоо нээхийг зөвшөөрч буулт хийж байж Монгол цэргийг буцаасан байна. Алтан хан 1557 онд Хөх хотыг байгуулжээ. Тэрээр 1577 онд Төвдөд очиж Төвдийн Дээд лам Содномжамцтай уулзан Бурханы шашинд оржээ.  Алтан хан Содномжамц ламд анх Далай лам гэдэг цолыг өгчээ. Энэ үед бас Халхын Автай сайн хан ч гэсэн Далай ламтай уулзахаар очжээ. Ингэснээр Монголын ихэнх том толгой ноёд Бурханы шашинд орж Монголын овог аймгуудын дунд Бурханы шашны Шар Малгайтны урсгал эрчимтэй дэлгэрэв. Автай хан 1585 онд хуучнаар ХарХорум хотын нутаг дэвсгэрийн орчимд [[Эрдэнэ зуу хийд|Эрдэнэ Зуу хийдийг]] байгуулжээ. 

XV-XVI зууны эхэн үе бол монголын соёл урлагийн хөгжил дэвшил сэргэн мандалтын үе юм. Энэ хөгжлийн үед архитектур, торгон зээгт наамал, мартан, [[Нагтан|нагтан шүтээн зурагнууд]] болон сийлбэрүүлд илүү хөгжсөн юм. Өргөмөл хүү [[Зая бандид Намхайжамц]] монголын үсэг тод бичгийг зохиосон юм. Халхын Бурханы шашны тэргүүн Анхдугаар Богд [[Занабазар]] Монголын ардын урлагийн сор болсон алдарт хорин нэгэн дарь эхийн баримлаа урлан бүтээсэн юм. Түүний уран бүтээлийн оргилууд нь Цагаан Дарь Эх болон Ногоон Дарь Эхийн баримлууд юм. Энэхүү уран бүтээлүүдээрээ монголын үзэсгэлэнт бүсгүйн төрхийг илэрхийлж өгчээ. Цагаан Дарь Эхийн зүүн мөрөн дээр лянхуа цэцэг байдаг бөгөөд midteend дэлбээлж буй лянхуй байдаг юм. Харин Ногоон Дарьт байдаг лянхуа цэцэг нь аль хэдийн дэлбээлчихсэн байдаг бөгөөд тун үзэсгэлэнтэй бүсгүйн дүрийн гаргажээ. Тэрээр өөрийн үзэсгэлэнт төрх байдалд сэтгэл хангалуун байдаг аж. Тэрээр бясалгалаас сэрж буй байдалтай лянхуа цэцгийн суудал дээр баруун хөлөө доошлуулан хүүхдээ хөхөөрөө хооллосон байдалтай суудаг. Олон олон сүм дуган Занабазарын төслөөр хэрэгжиж бүтээгдсэн байдаг. Тэрээр монголын соёмбо үсгийг зохиожээ.

14-17-р зууны Монгол улс нь Хүн, Сяньби, Жужан, Их Монгол улсаас нэг онцлог ялгаатай байсан нь өрнө, умар талдаа монголын алтан ургийн хаадын эзэгнэл нутгаар хиллэж байсанд оршино. 

15-р зуунд Монголын баруун талд [[Сибирийн ханлиг]] (15-р зуунаас-1598 он) байгуулагдан хиллэх болсон бөгөөд урьд нь Алтан Ордод харъяалагдаж байсан нутаг Сибирийн ханлигийн бүрэлдэхүүнд орсон бол Сибирийн ханлиг 16-р зууны сүүлээр Орост цохигдон хүч нь суларсан үеэс газар нутаг нь [[Казахын Хант Улс]], [[Дөрвөн Ойрад]]ын хилд оржээ.

XVI-XVII зууны үед [[Хотгойд]]ын Алтан ханы улс оршин тогтнож байсан. Хотгойдын Алтан ханы улсын хойд хил [[Красноярск]] хот, өмнөд хил нь Алтайн нурууны зүүн хэсэгт хүрч байсан бөгөөд тэд Тува, [[Енисейн киргиз]]үүдийг нэг хэсэг захирч байв. Ойрад, хотгойдууд Баруун Монголд ноёрхохын төлөө тэмцэлдэн хотгойдууд ойрадуудыг баруун тийш шахсан боловч 17-р зуунд хотгойдын хүч буурч Красноярск хавийн нутаг ойрдын захиргаанд оржээ.&lt;ref&gt;[http://sonin.mn/news/easy-page/48520 Краснояркаас Монгол цэргийн булш илрүүлэв] (2015-09-29) Оросын Шинжлэх ухааны академийн археологичид Красноярын хязгаарын Унюк уулнаас XVII зууны үеийн Монгол суурин илрүүлжээ. Суурингийн ойролцоох гурван булшийг малтан судлах ажил эхэлсэн аж.   Археологичид нэгдүгээр булшнаас 350 гаруй жилийн тэртээх хуяг, махир сэлэм олсон байна. Унюк уулын малтлагыг хийсэн археологичид эдгээр булшийг ойролцоогоор 1650-аад оны үед холбогдох монгол цэргийн оршуулга болов уу гэсэн таамаглалыг дэвшүүлжээ.   Красноярын хязгаар нь XVII зууны үед Монголын газар нутагт хамаарч байсан ба хожим оросууд түрж нутаглах болсон юм байна. Малтлага энэ улирал дуустал үргэлжлэх ба XVII зууны үеийн монголчуудын угсаатны зүйн судалгаанд үнэтэй хувь нэмэр оруулах олдворууд илэрсэн ажээ.   Х.Эрдэнэ Эх сурвалж: &quot;Монголын үнэн&quot; сонин&lt;/ref&gt;

==Засаг захиргааны зохион байгуулалт==
Монгол энэ үед Алтайн нуруунаас баруун тийш орших Баруун Монгол буюу [[Дөрвөн Ойрад]], түүнээс зүүн тийш орших Зүүн Монгол гэсэн 2 хэсэгт хуваагджээ. Зүүн Монгол нь баруун 3 түмэн, зүүн 3 түмэн нийт 6 түмэнтэй байсан бол Ойрад буюу Баруун Монгол 4 түмэнтэй байв.
*Зүүн түмэн: Халх, Цахар, Урианхай
*Баруун түмэн: Түмэд, Ордос, Юншээбү

[[Урианхай]] түмэн Өвөр Монголын зүүн урд нутаг, [[Ляонин]] мужид, ([[Чин Улсын эрхшээл дэх Монгол орон|Манжийн үе]]ийн [[Зуу-Удын чуулган]]), [[Цахар]] түмэн Урианхайн хойно одоогийн Өвөр Монголын [[Шилийн Гол аймаг]]т,  [[Юншээбүү]] түмэн [[Түмэд]], Цахарын дунд, [[Хаалган]] (Жанчхүү) хотын зүүн хойно, хойд талаар, [[Ордос]] түмэн [[Шар мөрөн|Шар мөрний]] урд эрэг буюу [[Ордосын тохой]]д, Түмэд түмэн [[Хөх хот]] орчимд байв. Юншээбү [[харчин]]тай ижилсэн сууж мөн адил харчин гэгдэх болж байв. 

[[Халх]] түмний баруун хэсэгт [[баяд]], [[хотгойд]], зүүн хэсэгт [[барга]] нар ордог байв. Цахар түмний хойд хэсэгт [[урад]], [[муумянган]], [[дөрвөн хүүхэд]] ([[зүүн дөрвөд]]), [[авга]], [[авга нар]], [[үзэмчин]], [[хуучид]] зэрэг аймаг амьдарч байв. Цахарыг харьяанд [[Их Хянганы нуруу]]ы зүүн, зүүн урд талаар байсан [[хорчин]], [[дагуур]], [[жарууд]], [[жалайд]], [[горлос]], [[аохан]] (ухуань), [[найман]], [[баарин]], [[хишигтэн]], [[онгуд]] нар бүрэлдүүлдэг байсан байна.

[[Файл:Mongolia 1600-1680.svg|thumb|300px|1600-1680 оны үед Монгол]]
Дөрвөн Ойрадын нутаг Увс нуур, Алтайн нуруу, [[Шинжаан]]ы хойд хэсэг, [[Казахстан]]ы зүүн хэсгээр байв. [[Хошууд]] Ойрадын нутгийн баруун өмнө талд ([[Хами]] орчим буюу Шинжааны зүүн хэсэгт), [[Цорос]], [[Өөлд]] хоёр [[Или мөрөн|Или мөрний]] эхэнд, Торгууд [[Тарвагатайн нуруу]]нд, [[Дөрвөд]], баяд хоёр хамгийн хойно [[Зайсан нуур]] орчимд [[Эрчис мөрөн|Эрчис мөрний]] эхээр нутаглаж байв. 14-17-р зууны үед одоогийн монгол үндэстний байршил, газар нутгийн хил, монгол гэсэн үзэл үндсэндээ тогтвортой болж тогтсон байсан ч 17-р зууны үеэс харийн түрэмгийлэлд өртөн тэр үеэс монголчуудын тоо цөөрч газар нутгаа алдан нутгаасаа шахагдахад хүрчээ. Энэ үед халх, өвөр монголчууд, буриадуудын байршил ерөнхийдөө тогтвортой байсан бол ойрадын хил хамгийн их өөрчлөгджээ. Буриадууд голчлон Байгаль нуурын баруун талаар [[Ангар мөрөн|Ангар]] мөрнөөс Монголын хил хүртэлх нутагт байсан бололтой бөгөөд 17-р зууныг хүртэл Байгалийн зүүн талаар байсан буриадуудын талаар бага мэдээлэл үлджээ.

==Харийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцэл==
=== Өмнөд Монгол Манжид эзлэгдсэн нь ===
16-р зууны сүүлээр дорно зүгт манж нар хүчирхэгжиж, хөрш монгол аймгуудтай ураг барилдах замаар өөртөө татаж эхэлсэн нь Монголын тусгаар тогтнолд аюул занал учруулав. Монгол улсын сүүлчийн хаан Лигдэн энэ аюулыг ухаарч сөрөн тэмцсэн боловч бусад ноёдын дэмжлэгийг авч чадалгүй 1634 онд тэнгэрт халив.

===Буриад Орост эзлэгдсэн нь===
{{See also|Сэлэнгийн суурингийн бүслэлт|Үдийн суурингийн бүслэлт|Ильиний слободагийн бүслэлт}}
Оросын хаант улс хүчирхэгжихийн хэрээр газар нутгаа тэлж өргөжүүлэх түрэмгий бодлого хэрэгжүүлж эхэлсэн байна. [[Орос]]ын баруун талд хүчирхэг хөршүүд байснаас уламжлан дундад зууны үед газар нутгаа тэлж чадаагүй бөгөөд зөвхөн Их Петр хааны шинэчлэлийн үр дүнд шинэчилсэн армийн хүчээр түрэмгий дайнуудыг хийсэн байна. Баруун талын хүчирхэг хөршийн эсрэг биш харин зүүн талын нүүдэлчдийн сул талыг анзаарсан оросууд өөрсдийн галт зэвсгийн давуу тал, хүний нөөцөд түшиглэн түрэмгийллийг ээлж дараалан шатлан өргөжүүлэх аргаар гүйцэтгэсэн. Эхний шатанд хүчээр сул Сибирийн ханлигийг бут цохин газар нутгийг нь эзэлсэний дараа Зүүнгарын хүчирхэг хаант улстай шууд хил залгах болсон ба [[Красноярск]]ийн чиглэлд хйисэн түрэмгийлэл нь [[Зүүнгар]]ын цэргийн хүчтэй хэд хэдэн удаагийн тулалдаанаар ялагдсан тул зогссон байна. Харин зүүнгарын харъяатуудын хойгуур тайгын отог овгуудын нутгийг эзлэн дорно зүг ахисаар [[Байгал нуур]] хавийн [[буриад]]уудын нутагт буюу Монгол улсын хойд хилд тулж иржээ. Орост хийгдэж буй газрын зурганд бутралын үеийн Өвөр Монгол, Зүүнгарын хилийг зөв зурдаг боловч 14-17-р зууны Монголын газрын зурганд өмнөд [[Сибирь|Сибирийг]] оруулалгүй зурдагаас орос иргэд тухайн үед Монголын хил өмнөд Сибирийг хамарч байсныг мэддэггүй байна.

{|
|[[Зураг:Mongol 17-r zuun.jpeg|right|thumb|100px|Монгол 17-р зуун]]
|[[Файл:Монгол 17-р зуунд.jpg|right|thumb|100px|Монгол 17-р зуунд]]
|[[File:Russia 1533-1896.gif|right|thumb|100px|1533-1896 оны Оросын байлдан дагуулал]]
|[[Файл:Баруун Сибирь 16-17-р зуун.jpg|right|thumb|100px|Баруун Сибирь 16-17-р зуун]]
|[[Файл:Монголчуудад шатаагдан сүйрсэн Орос суурин 17-р зуун.jpg|right|thumb|100px|Сүйрсэн орос суурин. Сэргээн зурсан нь]]
|-
|[[Файл:Баруун Сибирь дэх орос бэхлэлтүүд 16-17-р зуун.gif|right|thumb|100px|Баруун Сибирь дэх орос бэхлэлтүүд 16-17-р зуун]]
|[[Файл:Төв Сибирьт оросын бэхлэлтүүд байгуулагдсан нь XVII.gif|right|thumb|100px|Төв Сибирьт оросын бэхлэлтүүд байгуулагдсан нь]]
|[[Файл:Алс Дорнод Орост эзлэгдсэн нь XVII.jpg|right|thumb|100px|Алс Дорнод Орост эзлэгдсэн нь XVII]]
|[[Файл:Siberia XVI-XVII.jpg|right|thumb|100px|Сибирь XVI-XVII зуун]]
|[[Файл:Сибирь Орост эзлэгдсэн нь 16-17-р зуун.jpg|right|thumb|100px|Сибирь Орост эзлэгдсэн нь 16-17-р зуун]]
|}

Оросууд 1620-иод онд баруун буриадуудын нутгийн зах [[Зүлгэ]], [[Ангар мөрөн]]д тулж иржээ. Энэ үед буриадууд олон овогт хуваагдсан, маш тархай бутархай амьдардаг байв. Монголд өөр хоорондын тэмцэл хүчтэй явагдаж байсан тул буриадууд зөвхөн өөрсдийн хүчээр оросуудын эсрэг тэмцэх шаардлагатай болжээ. Оросууд гал зэвсэг ашиглан, бэхлэлт барьж бэхжин, буриадуудын эхнэр, хүүхдийг хядах, олзлон аваачих зэргээр алхам алхамаар урагшилсаар Байгаль нуурын хоёр талаар буриад монголчуудын нутагт гүн орсон аж. Буриадын зарим овгууд хүчинд автан тэдний эрхшээлд орж, алба төлж эхэлсэн бол зарим нь Монгол нутаг руу зугтах болжээ. Гэвч тухайн үед Монгол нутагт үймээн самуун ихтэй байсан тул тэдгээр нүүдэлчид эргэж нүүх болсон байна. Зүлгэ мөрнийг өгсөж ирсэн оросууд Верхоленск бэхлэлтийг барьжээ. Тэдэнд Онгой сэсэн, Ойлонго бөө тэргүүтэй абзай овгийнхон эеийг хичээн анх оросуудад алба барих болжээ. Харин эхиридийн шоно овгийнхон оросуудын эсрэг эрс тэмцэж эхэлсэн болно. 1628 онд Петр Бекетовын хасаг цэргүүд Ангар мөрнийг өгсөн ирж бэхлэлт барин, Ока голын буриадуудаас алба авч эхэлжээ.

1631 онд буриадууд Братскийн бэхлэлтийг довтолж шатаасан байна. 1641 оны 04-р сарын 30-нд буриадуудын тэмцлийн томоохон удирдагч эхиридийн буур аймгийн тэргүүн Шэбшэй баатар тулалдаанд амь үрэгдсэнээр оросууд давамгайлж эхэлжээ. 1640 онд Максим Перфильев Витим голоор дамжин Байгалийн зүүн талд гарчээ. 1645 онд Василий Колесников тэргүүтэй орос хасаг цэрэг Байгаль нуурыг гатлан Сэлэнгэ мөрний адагт гарч ирсэн боловч бэхжиж чадалгүй буцсан байна. 1646 онд дахин оролдлого хийж, Дээд Ангарын адагт бэхлэлт барьжээ. 1645 онд 2000 гаруй буриадууд Зүлгэ мөрний эрэгт баригдсан Верхоленскийн бэхлэлтийг гурван удаа довтолжээ. 1647 онд Енисейскээс илгээгдсэн Похабов тэргүүтэй цэргүүд Байгалийг гатлан ирж Үд, Сэлэнгэ мөрний хавиар ирэн буриадуудтай тулалдсан хэдий ч эрхшээлдээ оруулж чадалгүй 70 гаруй эхнэр, хүүхдийг олзлон авчээ. Буцах замдаа Байгалийн өмнө этгээдэд Култукийн бэхлэлтийг барьжээ.

1648 онд Похабовт туслуулахаар Иван Галкин тэргүүтэй 60 цэрэг илгээжээ. Иван Галкин Баргажин адагт бэхлэлт барин Баргажин, Сэлэнгэ, Хёлго голоорх буриадуудыг довтолж эхэлжээ. 1654 онд Братскийн бэхлэлтээс урагш Балаганы бэхлэлтийг барив. 1658, 1696 онуудад мөн оросуудын эсрэг бослого гарсан хэдий ч төдийлөн амжилт олсонгүй. 1661 онд Иркут голын эрэгт оросууд бэхлэлт цайз барьж эхэлсэн бөгөөд энэ нь 1686 онд Эрхүү хот болон өргөжжээ. 1665 онд Нэршүү болон Сэлэнгийн, 1666 онд Үдийн бэхлэлтүүдийг барьжээ. 1675 онд Сэлэнгийн бэхлэлтэд 30 гаруй хашаа байшин, 200 гаруй оросууд оршин суух болж. Энэхүү бэхлэлтээс гурав хоногийн газарт Түшээт ханы чулуун өргөө байжээ.

Ийнхүү Халхын хойд хязгаарыг оросууд эзэлж дууссан энэ үед л Халхын хан нар оросуудын эсрэг тэмцэх оролдлого хийж эхэлжээ. Хойд халхын томоохон овог болох табангууд нартай тулснаар оросууд хүчиндээ эрдэх нь багассан байна. 1682 оноос табангууд нар Сэлэнгэ, Үдийн бэхлэлтийн орчим ирж малыг туун одох, оросуудыг зодох зэргээр авирлах болсон тухай Иван Власов хэмээгч бичжээ. 1684 онд Сэлэнгийн бэхлэлтэд Очирой ханы элч ирж, өөрсдийн албат буриад нарыг чөлөөлөхийг оросуудаас шаарджээ. 1685 онд Сэлэнгийн бэхлэлтийг бүслэн хаасан байна. 1687 онд Очирой ханы цэрэг Сэлэнгийн бэхлэлтийг бүсэлсэн хэдий ч ялагдал хүлээжээ.

Энэ үед [[Манж Чин улс]]тай хилийн хэлэлцээр хийхээр 2000 цэрэгтэй явж байсан Федор Головин энэ тэмцэлд хүч хавсран табангуудын тайш Сэрэн-Сэкулайг бут цохижээ. Мөн бусад Монголын тайш нарыг Сэлэнгэ, Үд, Ильины замд тулалдаж ялжээ. 1688 онд Түшээт ханы дүү Шигшид баатар Хотгойдын Гэндэн баатрын дүүгийн хамт цэрэг хөдөлгөж Үд гол дахь орос бэхлэлтийг дайрч байв.

1688 онд Хёлго гол дээр табангуудын цэргийг Головин ялж табангуудын тайш зургаан зайсан, 30 шүүлэнгэ, 1200 гаруй өрх айлын хамт Оросод дагаар оржээ. 1689 онд удаа дараа ялагдал хүлээсэн табангуудын тайш нар Оросын харьяат болох гэрээ хийж, алба төлөх болжээ. Гэвч табангууд нар Оросын дарлалаас зугтан Монгол нутгийн гүн рүү нүүж одсон боловч 1718-1722 онуудад эргэн иржээ. 1689 оны 08-р сарын 25-нд Нэршүүд Федор Головин Манжийн элчтэй уулзан Эргүнэ мөрнөөс зүүн тийш нутгийн хилийг тогтжээ.

Харин 1727 оны 08-р сарын 20-нд Хиагт хотоос холгүй [[Буур гол]]ын эрэг дээр Оросын талаас Савва Рагузинский, Манжийн талаас Халхын Түшээт хан уулзаж [[Буурын гэрээ]] гэгчийг байгуулжээ. Энэ гэрээгээр [[Хиагт]]аас баруун тийш [[Енисей]] мөрний эх хүртэл, зүүн тийш Нэршүүгийн гэрээгээр тогтсон хил хүртэлх нутгийн хилийг тогтжээ. Ийнхүү хойд монголчууд бусад монголчуудаасаа таслагдан буриад хэмээх нэгэн нэрэн дор нэгдэх үйл явц эрчимжсэн байна. 
1570-аад онд Оросын эзэнт гүрний Ермак хэмээгч оргодол Уралыг даван зугтаж, 600-гаад хүнтэй бүлэг байгуулан Тобол хотыг эзлэн, гэмээ наманчилж Иван хаандаа өргөн барьснаар Монгол гүрний хоймроор Оросын колоничлолын гар орж ирээд түйвээхийн эхлэл боллоо. 1630-аад онд Оросын засгийн газраас бэлтгэн илгээсэн колоничлогчид Байгаль далайн баруун эрэгт ирж нутгийн монголчуудтай цус асгаруулсан байлдаан хийлээ. Тэр тухай Оросын судлаачид бичихдээ &quot;Ангарыг өгссөн цаашдын довтолгоон ихэд саатсан нь ангарын харгиа зэрэг байгалийн саадаас шалтгаалсан төдийгүй ихэнхдээ Ангарын эхэнд оршин суудаг монгол аймгийн буриад буюу &quot;братские люди&quot; хэмээгчдийн шаргуу эсэргүүцлээс шалтгаалсан юм. 1631 онд тэднийг эзлэх зорилгоор байгуулсан Братскийн (Буриадын-Д.Б) бэхлэлт цайз нэг бус удаа аюулд орж байсны дотор 1635 онд бүх гарнизон хядагдаж, зөвхөн 1936 онд оросын захиргааг сэргээж байлаа. Цаашдаа Ангарын эхэнд оршин суугчдыг дагуулах үйл явц тасралтгүй тэмцэлтэй тулгарч үргэлжилсээр тэдний олонхийг өмнө зүг халх монгол руу нь түрэн шахсанаар дууслаа. Ангарын эхэнд бэхжихийн тулд Братскийн цайзаас урагш 1654 онд Балаганы бэхлэлт байгуулав. Түүнээс 2 жилийн өмнө Похабов Эрхүү гол Ангарт цутгах газар өвөлжөө байгуулсанаар Ангар-Окийн буриадуудыг эзлэх үйл явц дуусав&quot; гэжээ. Буриадыг эзлэх анхны цэрэгжүүлсэн экспедицийг 1623 онд Ждан Козлов, Василий Лодыгин, Ананий Ивановоор толгойлуулан явуулж, цаашид ээлжлэн зүтгэсээр 1628 онд Яков Хрипуновоор толгойлуулсан эзлэн түрэмгийлэгчид анхны дайн хийж &quot;эмс, охид, хүүхдийг олзлон &quot; аваачаад, мөн онд Петр Бекетовынхон 40 буриадыг алж яргалсанаар колонийн байлдан дагуулалт эхэлсэн юм.

1641 оны 4 дүгээр сарын 30-нд Эхирисийн Шэвшэй баатар тулалдаанд алагдсанаар колоничлогчид Эхирис, булгадыг байлдаанд ялах боломж олсоныг түүхэнд тэмдэглэсэн байдаг. 1645 онд Зүлхийн эхирисүүд бослого гарган татвар төлөхөөс татгалзаж, түүнийг дарахаар явуулсан А.Бедаревын зэвсэгт отрядтай 50-аас доошгүй хүнтэйгээр өдөржин тулалдсан түүх нь буриадыг колончилсон үйлс цусан мөртэй байсны баримт юм.
Энэ үед Монгол улс дотоодын хямрал, Манжийн түрэлтэд сульдан хойд хязгаараа өмгөөлөх чадвар мөхөс байсан бөгөөд 1667 онд Зүүн гарын Сэнгэ тайж Красноярскийн бэхлэлтийг эзлэн колончилогчдод заналхийлж, 1669-70 онд Дайхан тайжийн монголчууд 15 мянган цэргээр Нерчийг эзлэн буриадуудыг хураан буцааж, 1674 онд Тавнангийн Гэгээн тайж цэрэглэн хөдөлж байв. 1684 онд Эрхүүд Очир-сайн ханы элч илгээж, Эрхүүгийн буриадууд монголын иргэд болохыг тайлбарлан хэлэлцээ хийхэд &quot;Танай монголын Очир сайн хан манай их эзний эртний албат буриадуудаас татвар авна гэдэг ухаан санаанд багтамгүй&quot; хэмээн дээрэлхээд элчийг хөөж буцаасан билээ.

1688 онд Баатар хун тайжийнхан 4 мянган цэргээр Уд хот болон сэлэнгийн хотыг дайрч байх үед Галдан бошигт Түшээт ханыг довтолсоноор монголын цэрэг нутаг буцаж. буриад нутгаа Орос гүрний колончилолоос өмгөөлөх хүч мөхсөн билээ. Оросууд үүнийг нь ашиглан 1688 оны 9 дүгээр сарын 16-нд тавнангуудыг довтолж 200 хүнийг алж, олон хүнийг мал хөрөнгөтэй нь олзолсон юм.
Ойрад болон Халхын хооронд байлдаан болж, манжууд халхыг дагуулан эзэлсэн нь буриад түмэн харийн эзлэгчдийг эсэргүүцэх үндсийг таслаад зогсоогүй манжийн дарлал, дотоодын дайны хүнд дарамтад дургүйцсэн монголчууд умард зүг нүүж, Оросын харъяат болох нөхцлийг бүрдүүлж байлаа. Ийнхүү 1680-аад оны сүүлчээс эхлэн Алтай, Хангайн уулсаар нутаглаж байсан Атаган, Ашабагад. Сонгоол, Үзөөн, Юншөөбү, Өөлд, Сартуул, Хатагин овгийнхон хойшоо нүүж Орост дагаар оржээ. Үүний нэг баримт нь эдүгээ Монгол Улсын иргэн 84 настай Ш. Тэрбиш гуайд хадгалагдан буй ХҮIII зууны үеийн гар бичмэл &quot;Туршихи-ийн намтар&quot; билээ.
Тэнд өгүүлэхдээ, &quot;Ашабагад яст Байбилгэ омогийн Туршихи Молхааны эрт төрсөн газар хэмээвээс Алтай, Хангай газраас Сайн ханы албат бөгөөд тэр орноос Бошигт ханд гахай жилийн өвлийн дунд сард цэрэг мордоод Бошигтын хоёр (хэсэг) цэргийг нь довтлоод чинагшид Бошигтод очиж дүрвээж орхиод хоол хүнс тасалдан буцаж иртэл хойт хулгана жилд Бошигт цэрэглэн биднийг довтолсон босгуулагсан...

1686 онд Их дээд император Цагаан хаанд залбиран ирж, Эрхүү хотноо айлтган мэдүүлж энэ их далайн хойтод Худайн гол хэмээх нутагт суусаар...&quot; гэхчилэн өгүүлжээ.
1690-ээд онд Түшээт ханы Охин тайжийнхан Сэлэнгийн тавнангуудтай нийлж, 1722 онд Сэцэн ханы Ээж гүнжийн албат болгож Түшээт ханаас өгсөн гурван тавнангийн отог Онон голын Биндэръяа нутгаасаа Хэнтийн хөвчийг нэвтлэн зугтаж Хёлго, Цөхийн голд суурьшсан юм.
Монгол улс манжид дагаар орж, Галдан бошигт ялагдсаны дараа Орос, Манж гүрнүүд шууд хиллэж, хилийг тогтоох асуудал Монгол төрийн мэдлээс давж, 1727-28 оны Буурын хэлэлцээр гэгчээр буриадыг өгөөд зогсоогүй. Халхын бүрэлдэхүүнд орж байсан хатагин, салжиудын хойт үзүүрийг сартуулын хамт таслан Орост өгсөн юм. Ийнхүү &quot;буриад&quot; гэдэг нэр нэгэн овог ястны нэр байснаа эртний өвөг монголын олон овог, аймгаас бүрдсэн нэгдэхүүний ерөнхий нэр болж

=== Халх Монгол Манжид эзлэгдсэн нь ===
{{Гол|Халх-Ойрадын дайн|Зүүнгар-Чин улсын дайн}}
Халхын ноёд 1688 он хүртэл алдсан нутгаа эргүүлэн авахын төлөө [[Оросын Холбооны Улс|Оростой]] дайтсаар байжээ. 

1639 онд шашны тэргүүнээр Занабазарыг өргөмжлөхдөө түүнд зориулж Өргөөг байгуулж өгчээ. Энэ нь чухамдаа нийслэлийг Хархорумаас шилжүүлэн Өргөөг нийслэлээ болгож, шарын шашин, улс төрийн төв болгосон үйл явдал байлаа. Халх, Ойрадын ноёд 1640 оны чуулганаар Монголыг шашны хүчээр нэгтгэн харийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцэхээр зорьж халх, ойрад гаралтай Занабазарыг шашны тэргүүнээр өргөмжилжээ. Занабазар 1680-аад онд Халх, Ойрадыг эвлэрүүлэхээр &quot;Жанлавцогзол&quot; номоо бүтээжээ. 

Лигдэн хааны хүү Эжээ Хонгороос хойш Халхыг хан цолтой ноёд буюу Түшээт хан, Цэцэн хан, Засагт Хан гурав толгойлон харийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцсээр байсан тул эн үеийн Монгол улсыг 1635 онд биш 1691 он хүртэл оршин тогтносон гэж үзэж болох юм. Бутралын үеийн Халхыг Халхын ханлиг, Халхын хант улс гэж нэрлэдэг ба Халхын удирдагчид бүх Монголыг удирдаж байсан ч 17-р зууны дунд үе гэхэд захиргаанд нь байсан Ойрад, Буриад, Өвөр Монгол бүгд захиргаанаас нь гарч зөвхөн Халхын нутаг л тэдний захиргаанд үлджээ.

Чахундорж 1688 онд Галданг довтлох хүртэл Манжид дагаар орох бодолгүй байсаныг Манжийн хааны хэлсэн үг гэрчилдэг. Тэрээр галт зэвсэгтэй Оростой Буриадыг буцааж авахын төлөө олонтоо дайтсан ч цөөн хэдэн ялалт байгуулжээ. Чахундорж Галдангийн дүүг алсан нь Галдан Халхад довтлох шалтгаан болсон юм. Галдан довтлохын өмнө 1000 лам тагнуулыг Халхад илгээн Галдан ер бусын хувилгаан хүн тул эсэргүүцэн тэмцэх нь үр дүнгүй, халхын хүн ардад аюул учируулахгүй хэмээн ухуулжээ. Зүүнгарын довтолгоонд сандарсан халхуудын нилээд хэсэг нь Өвөр Монгол руу дүрвэж харин Буриад руу дүрвэсэн хэсгийнх нь нилээд нь тэндээ үлдэж буриадуудтай холилджээ. Галданг Засагт хан дэмжиж байсан ч нас барсан байна. Галдан Цэцэн ханд захиа илгээн та надад дагах эсэх өөрөө мэд, дагахгүй ч байсан болно гэж хэлүүлсэн байдаг бөгөөд харин Чахундорж, Занабазар хоёрыг өөрт нь тушаан өгөхийг Манжаас шаардаж байв. Занабазар эвийн хүчээр Монголын нэгдлийг сэргээхийг зорьж байсан бол Галдан цэргийн хүчээр Монголыг нэгтгэх нь зөв зам гэж үзэж байсан бөгөөд түүнийгээ биелүүлэхийн тулд хангалттай цэрэг, эдийн засгийн хүчтэй болохыг зорьж байв. Галдан Казахстан, Киргиз, Уйгур зэрэг Төв Азийн орнууд, чухал худалдааны замуудыг эзэлсэний дараа хэдэн арван сая хүнтэй Хятадыг эзэлсэн Манжийн хүчтэй тулахад бэлэн болсон байна.  

Чахундорж Манжтай харилцаж Оростой дайтаж байсан бол Галдан Оростой харилцаа тогтоож Манжаас Монголыг чөлөөлөхийг зорьж байв. Ийм ч учираас Чахундоржид нэгэнт дайтаж байсан Орост дагах  бодол огт байсангүй. Галдан Цэвээнравданд Зүүнгарын төрийн эрхийг алдсаны дараа Оросоос зэр зэвсэг авахыг оролдсон ч эхэн үедээ Галданг дэмжиж байсан Орос шинэ хаан Цэвээнравданг дэмжин элчээ илгээсэн бөгөөд мөн манж нар ч Цэвээнравданг дэмжин элч илгээжээ. Учир нь Зүүнгарын хүч бутран хуваагдах нь Халхыг эзлэхийг зорьж байсан Манж, Буриадыг эзлэхийг зорьж байсан Орос хоёрт ашигтай байв. 

Галдан өвөр монголчуудад хандан &quot;Та бүхэн эртний өвгөдийн нэрийг гутаан бусдын боол болж үүрд дарлагдахыг хүлээлгүй миний их цэргийг угтан ирж, нийт хүч нэгэн сэтгэлээр улс гэрийг батлан сахиваас зохино. Бидний Монголчууд эрт урьдаас ( Манж-Хятадыг ) ээлжлэн эзэлж хүчирхэг идэрхэг байсаныг та бүхэн цөм мэдмой&quot; гэсэн захиа илгээж тусгаар тогтнолоо хамгаалахыг уриалж байсан ба зарим Өвөр Монгол ноёд түүнийг дэмжин хүнс, бусад бараа илгээж байв. Мөн [[Моголистан]]ы зарим ноёд түүнийг дэмжиж байв. Төвдүүд мөн түүнийг дэмжин зөвлөгөө өгч байсан ч Галдан дан ганц Төвдийн ятгалга, саналыг дагах бус өөрийн гэсэн зорилгоор үйл ажиллагаа явуулж байжээ. Төвдүүд нэгэнт тулан ирсэн манжийн түрэмгийллийг зогсоохын тулд Монголыг халхавч болгон ашиглахыг зорьж байсан гэж одоо үзэх болжээ.

Зүүнгарын дараагийн хаад Монголыг чөлөөлөхөөр тулдалдаж байсан бөгөөд тэд Халхийн ард иргэдэн хандан захиа илгээж байв. 

Занабазарын шийдвэрээр Халх Манжид дагаар орох шийдвэр гаргасан байдаг ч түүнд өөр бодол байсаныг түүний үг гэрчилдэг. Тухайлбал тэр &quot;мандах төрийг (Орос) дагаснаас мөхөх төрийг (Манж)  дагасан нь дээр&quot;, &quot; Манж 200 жилийн унахад Монгол тусгаар тогтноно&quot; гэж хэлсэн байдаг. 1712 онд Энх-Амгалан хаан ойрадуудыг хядах шийдвэр гаргахад Энх-Амгаланы лам багш болсон Занабазар болиулж байв. Хожим нь өндөр настай болсон Занабазар Бээжинд нас баржээ.

Ийнхүү 1630-1691 оны хооронд Өмнөд Монгол ба Халхын засаг ноёд удаа дараа Манжид бууж өгснөөр 1691 он гэхэд Ойрдын холбооноос бусад Монгол ханлиг, ванлигууд бүгд [[Манж Чин улс]]ад дагаар орж, Монгол улс бүхэлдээ Манжид дагаар оржээ. Аюушридараас [[Лигдэн хутагт хаан]] хүртэл 21 хаан үе залгамжилж 323 жил Монгол улс (Зүүнгар бүрмөсөн унах хүртэл 390 жил) оршин тогножээ.

==14-17-р зууны нийгэм==
===Соёл, шашин===
Энэ үед холбогдох зохиолууд бол [[Гэсэр]], [[Хув Нагварал]], [[Убаши]] Хун тайжийн тууж, [[Жангар]] юм. 14-16-р зуунаас үлдсэн монгол ном байдаггүй учир энэ үеийг монголын түүхийн харанхуй үе гэдэг бөгөөд 14-17-р зуун, манжийн үеийг тодруулахад хэрэглэж байгаа халх, ойрад, өвөр монголын түүхэн сурвалжууд 17-19-р зууны үед зохиогджээ. 18-19-р зуунд Монголын эрдэм шинжлэх ухааны төв нь Өвөр Монгол руу шилжиж тэндээс олон эрдэмтэд мэргэд төрөн гарч зохиол бүтээлээ туурвиж байсан юм. Мөн буриадууд өөрсдйин хэл аялгуун дээр ном бичиж байв.

[[Файл:Altankhan.jpg|thumb|Алтан хан бол Буддын шашны бэлгэ тэмдэг юм.]]
[[File:Buddhist sects.png|thumb|Важраяна буюу төвдийн шарын шашин Монгол, Төвдөд, махаяна урсгал Хятад, Солонгос, Япон, Вьетнамд, теравада урсгал ЗӨА-д тархжээ.]]

14-17-р зуунд өрнөсөн дотоодын хямралын улмаас ард түмэн доройтон зовж, улс орон сульдаж байх үед монголын хаад ноёд улс үндэстнээ итгэл бишрэлээр дахин нэгтгэж болох арга зам хайж байв. [[Монголд Бурханы шашин дэлгэрсэн түүх|Монголд буддизмыг хөгжүүлэх үндс]]ийг Түмэдийн Алтан хан (1507-1582) тавьсан бөгөөд тэрбээр Батмөнх Даян хааны гуравдугаар хүү Барсболд жононгийн хоёрдугаар хүү ажээ. Алтан хан Ойрд болон [[Хөхнуур]]ыг эзлэн Төвдөд довтолж Баянтал гэдэг газар Байшин хэмээх хот байгуулснаар одоогийн [[Хөх хот]]ын суурь тавигдсан байна. [[Төвд]]ийн их хамбад “[[Далай лам]] Очирдара” цол өргөмжилж, шашны хууль цаазыг хамтран гаргаж, бөөгийн ёсыг халан, шарын урсгалыг дэлгэрүүлэн хөгжүүлэх хөрс суурийг тавьсан юм. Түүний дараа Анхдугаар Богд Өндөр гэгээн Занабазар гол төлөөлөгч болон тодорч, лам нарын номт хувцас, уншлага, хурал номын дэг ёс, ая эгшиг бүхнийг Монгол орны эрс тэс цаг уур, газар зүйн байршил, монгол хүний зан заншил, ахуй нөхцөлийн онцлогтой уялдуулан “монголын” гэх өвөрмөц хэв шинжтэй бурханы шашныг үндэслэн хөгжүүлсэн гэдэг.&lt;ref&gt;[https://studybuddhism.com/mn/gunzgii-tuvshin/tuukh-soyol/mongolyn-burkhany-shashin/mongolyn-burkhany-shashny-tuukh Монголын Бурханы шашны түүх]&lt;/ref&gt;

Буддизм Монголд орж ирээд шууд [[бөө мөргөл]]ийг халах боломжгүй байсан тул алгуур аажмаар үзэл номлолоо дэлгэрүүлж, Бурхан багшаас гадна Жигжид, Гомбо, Дамдинчойжоо гэх мэт олон бурхадыг номлож, монголын тахилгат уул ус болгонд тохирох уншлагыг төвд хэлээр зохиож, уг ажиллагаагаа лам нараар удирдуулан хийлгэжээ. Буддын лам нар шарын бөө гэдэг дүрээр ард түмний дунд нэвтэрч мал муулан цусаар тахил өргөхийг хориглож, тэр тохиолдолд арав нугалан төлүүлдэг байжээ. Харин хойд хэсгийн тайга бүхий [[Хөвсгөл аймаг|Хөвсгөл]]д жинхэнэ бөө нар нуугдан үлдсэн нь тэр зүгт бартаа ихтэй, сүм хийдийн нөлөө бага байсантай холбоотой.

===Эдийн засаг===
Улс төрийн бутрал нь түүхэн хөгжлийн тодорхой нэгэн үе бөгөөд улс бүхэнд урт богино хугацаагаар үргэлжилдэг.Энэ нь монголд 14-17р зууны үедтохиож 300 орчим жил үргэлжилсэн.

==Мөн үзэх ==
*[[Монголын түүх]]
*[[Их Монгол Улс]]
*[[Юань гүрэн]]
*[[Казахстаны түүх]]
*[[Оросын түүх]]
*[[Хятадын түүх]]

==Газрын зураг==
&lt;gallery&gt;
Файл:Монголын физик газарзүйн атлас-монгол хэлээр.jpg|Монголын физик газарзүйн атлас-монгол хэлээр
Файл:Төв Ази 3.jpg|Төв Ази 
Файл:Европ , Ази физик газарзүйн атлас.jpg|Европ , Ази физик газарзүйн атлас
Файл:1500 on.jpg|1500 он
Файл:Их, Бага Хянган, Яблоны нуруу, Становын нуруу, Алданы өндөрлөг, Верхояны нуруу.jpg|[[Их Хянган]], [[Бага Хянган]]
Файл:Ази 1415 он.gif|Ази 1415 он
Файл:Ази1500он.gif|Ази 1500 он
Файл:Төв Ази 16-17-р зууны дунд үе.jpg|Төв Ази 16-17-р зууны дунд үе
Файл:Мин XVI-XVII зууны эх.jpg|Мин XVI-XVII зууны эх
File:Mongolia 1500 AD.jpg|1500 он
Файл:Монгол-Хятадын дайн 14-р зууны эх.gif|Монгол-Хятадын дайн 14-р зууны эх
Файл:1500 он 3.png|1500 он
Файл:1530 он.png|1530 он
Файл:Монгол, Хятадын хил 1600 он.jpg|Монгол, Хятадын хил 1600 он
Файл:1648 он.jpg|1648 он
File:Mongol and Oirat.png|Монгол, Дөрвөн Ойрд. Япон зураг
Файл:Map-Qing Dynasty 1616-en.jpg|Монгол, Дөрвөн Ойрад, Төвд, Моголистан, Мин 1616 он
Файл:Map-Qing Dynasty 1689-en.jpg|Монгол, Зүүнгар, Хошуудын хант улс, Манж 1689 он
&lt;/gallery&gt;

== Эшлэл ==
{{Reflist}}

==Гадаад холбоос ==
*[http://data.sur.mn/3aa18fb5-581a-4c47-99aa-65cfb7047165.pdf Монголын түүх 3-р боть 2003 он]
*[http://www.slideshare.net/enkhbaatarerdenebat/mongol-ulsiin-tvvh-iii-2003 Монголын түүх 2003]
* [http://puje.blog.gogo.mn/read/entry58885 Хув нагваралын тууж]
*[http://maylo.blogmn.net/97183/ih-yuan-guren-muhsunuus-hoishih-dain-tulaan.html Их Юан гүрэн мөхсөнөөс хойших дайн тулаан]
*[http://www.scc.msuac.edu.mn/uploads/file/722797-20131112.pdf Монголын улс төрийн бутрал]
*[http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000029/st028.shtml Всемирная история. Том 4. (1958 год): Монголия в XVI - первой половине XVII в]
*[http://www.rulit.net/author/boyarshinova-z-ya/naselenie-zapadnoj-sibiri-do-nachala-russkoj-kolonizacii-get-249674.html Население Западной Сибири до начала русской колонизации- татах линк]
*[http://it.wikipedia.hfut.cf/wiki/File:Tribes_and_first_Russian_settlements_in_Asia_in_16th_and_17th_century.jpg 16-р зууны сүүл болон 17-р зууны Оросын байлдан дагуулал (газрын зураг)]

{{s-start}}
{{Залгамжлал
|өмнө=[[Юань улс]]
|он=1368-1691
|албан_тушаал= Монгол Улс
|дараа=[[Дөрвөн Ойрадын холбоо|Дөрвөн Ойрад]]&lt;br/&gt;[[Манж Чин улс]]
}}
{{s-end}}

[[Ангилал:Википедиа:Онцлох өгүүлэл]]
[[Ангилал:Умард Юань Улс| ]]
[[Ангилал:14-р зууны Монголын түүх]]
[[Ангилал:15-р зууны Монголын түүх]]
[[Ангилал:16-р зууны Монголын түүх]]
[[Ангилал:17-р зууны Монголын түүх]]
[[Ангилал:Бага хаадын монгол улс| ]]
[[Ангилал:Дундад зууны Монголын түүх| ]]</text>
      <sha1>juqe4snxti3a60zahc03fxwjqv0zltp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ажай тайж</title>
    <ns>0</ns>
    <id>62387</id>
    <revision>
      <id>708613</id>
      <parentid>596567</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:29:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.173.255.162</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Намтар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2720" xml:space="preserve">'''Ажай тайж'''&lt;ref&gt;Ажай тайжийг Монголын ихэнх сурвалжид Хорчины Адай хааны нэртэй адилтгаж үзээд, түүнтэй андуурч, Адай ба Ажай нарыг нэг хүн гэж үзсэн тохиолдол их байдаг. Гэтэл Ажай тайж бол Ойрад нутагт сууж байсан Боржигин овгийн хүн юм. [[Адай хаан|Адай тайж]] нь 1425 оны орчимд их хаан болсон, Хавт Хасарын угсааны Боржигин овгийн хүн юм.&lt;/ref&gt; нь (1399－14?)， [[Хиад Боржигин|Хиад боржигин]] [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] хүү эсвэл дүү гэх '''Харуцаг Дүүрэнтөмөр хунтайж'''ийн '''Өлзийт Хообэйжиг'''ээс төрсөн.
 
==Намтар==
Түүнийг эхийн гэдсэнд байхад нь [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] зарлигаар [[Цорос|Чоросын]] [[Хуухай Даюу]] эцгийг нь хороож, эхийг нь Элбэг хаанд өгсөн. 1399 онд Элбэг хаан, Өлзийт гоо хатныхаа үгэнд итгээд, Хуухай даюугийн арьсыг өвчин алсан. Үүндээ харамсаж Хуухай даюугийн хүү [[Батула|Батулад]], [[Дөрвөн ойрдын холбоо|Дөрвөн Ойрдыг]] захируулахаар [[Чинсан|чинсан]] цол өгч явуулсан. Энэ явддаас болж, Монгол улс 2 хэсэг болж, 100 гаруй жилийн дотоодын дайн гарсан. Нялх ахуйд нь [[Гүйличи хаан]] хөвүүнчлэн өсгөж, баруун монголчуудын дунд өсч хүмүүжсэн бололтой. Түүний намтар их бүрхэг байдаг нь эрх мэдэлгүй байсантай холбоотой юм. Мөн хэзээ нас барсан нь тодорхойгүй үлдсэн. Түүний гурван хүү [[Тайсун хаан|Тогтобух]], [[Агваржин хаан|Агваржин]], [[Мандуул хаан|Мандуул]] нар нь Монголын их хааны [[Тамга|тамгыг]] атгаж байсан юм.

==Холбоотой мэдээлэл==
*[[Тайсун хаан]]
*[[Агваржин хаан]]
*[[Мандуул хаан]]

==Эшлэл==

[[Ангилал:1399 онд төрсөн]]
[[Ангилал:15-р зуунд өнгөрсөн]]
[[Ангилал:Боржигин]]</text>
      <sha1>c141d6eyvb3dozm4ufztcspexa0a074</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708614</id>
      <parentid>708613</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T04:33:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.173.255.162</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2720" xml:space="preserve">'''Ажай тайж'''&lt;ref&gt;Ажай тайжийг Монголын ихэнх сурвалжид Хорчины Адай хааны нэртэй адилтгаж үзээд, түүнтэй андуурч, Адай ба Ажай нарыг нэг хүн гэж үзсэн тохиолдол их байдаг. Гэтэл Ажай тайж бол Ойрад нутагт сууж байсан Боржигин овгийн хүн юм. [[Адай хаан|Адай тайж]] нь 1425 оны орчимд их хаан болсон, Хавт Хасарын угсааны Боржигин овгийн хүн юм.&lt;/ref&gt; нь (1399－14?)， [[Хиад Боржигин|Хиад боржигин]] [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] хүү эсвэл дүү гэх '''Харуцаг Дүүрэнтөмөр хунтайж'''ийн '''Өлзийт Хообэйжиг'''ээс төрсөн.
 
==Намтар==
Түүнийг эхийн гэдсэнд байхад нь [[Элбэг нигүүлсэгч хаан|Элбэг хааны]] зарлигаар [[Цорос|Чоросын]] [[Хуухай Даюу]] эцгийг нь хороож, эхийг нь Элбэг хаанд өгсөн. 1399 онд Элбэг хаан, Өлзийт гоо хатныхаа үгэнд итгээд, Хуухай даюугийн арьсыг өвчин алсан. Үүндээ харамсаж Хуухай даюугийн хүү [[Батула|Батулад]], [[Дөрвөн ойрдын холбоо|Дөрвөн Ойрдыг]] захируулахаар [[Чинсан|чинсан]] цол өгч явуулсан. Энэ явддаас болж, Монгол улс 2 хэсэг болж, 100 гаруй жилийн дотоодын дайн гарсан. Нялх ахуйд нь [[Үгэчи хашиха]] хөвүүнчлэн өсгөж, баруун монголчуудын дунд өсч хүмүүжсэн бололтой. Түүний намтар их бүрхэг байдаг нь эрх мэдэлгүй байсантай холбоотой юм. Мөн хэзээ нас барсан нь тодорхойгүй үлдсэн. Түүний гурван хүү [[Тайсун хаан|Тогтобух]], [[Агваржин хаан|Агваржин]], [[Мандуул хаан|Мандуул]] нар нь Монголын их хааны [[Тамга|тамгыг]] атгаж байсан юм.

==Холбоотой мэдээлэл==
*[[Тайсун хаан]]
*[[Агваржин хаан]]
*[[Мандуул хаан]]

==Эшлэл==

[[Ангилал:1399 онд төрсөн]]
[[Ангилал:15-р зуунд өнгөрсөн]]
[[Ангилал:Боржигин]]</text>
      <sha1>pi4i7tjv1phjmmp3itrn1ef6anas5qt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баярсайханы Орхонбаяр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>77734</id>
    <revision>
      <id>708616</id>
      <parentid>708541</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zorigt</username>
        <id>49</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/192.82.73.175|192.82.73.175]] ([[User talk:192.82.73.175|яриа]])-н хийсэн засваруудыг [[User:103.161.242.113|103.161.242.113]]-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6145" xml:space="preserve">{{Хүчитбөх
| зураг         = Орхонбаяр арслан.jpg|thumb|alt=Orkhonbayar Bayarsaikhan|Монгол улсын арслан Б.Орхонбаяр
|бүтэннэр       = Баярсайханы Орхонбаяр
|төрсөнон       = {{birth date and age|mf=yes|1998|7|1}}
|төрсөнгазар    = [[Монгол улс|Монгол]] улсын [[Сэлэнгэ аймаг|Сэлэнгэ]]&lt;br&gt;аймгийн [[Цагааннуур сум|Цагааннуур]] сум
|бөхийнцол      = '''[[Улсын арслан]]'''
|дуурьсгал      = Дууддаг нутаг
|дуурьсгасан    = [[Сэлэнгэ аймаг|Сэлэнгэ]] аймгийн&lt;br&gt;[[Цагааннуур сум|Цагааннуур]] сум
|цолахисанон    = байна
|цол1           = Улсын арслан
|цолон1         = 2022
|цол2           = Улсын харцага
|цолон2         = 2021
|цол3           = Улсын начин
|цолон3         = 2019
|цол4           = Аймгийн арслан
|цолон4         = 2018
|үзүүрлэсэн     = '''1''' ([[2022 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2022]])
|шөвгөрсөн      = '''3''' ([[2019 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2019]], [[2020 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2020]], [[2022 оны улсын наадмын бөх барилдаан|2022]])
|үнэнөдөр       = Улсын наадмын барилдааны амжилтыг [https://www.devjee.mn/w/-KiYk5VeDPhT2vMoLFSY devjee.mn] цахим хаягийн
                  2022-7-13-ны өдрийн
|жинөндөр=105 кг 182 см|төрсөнөдөр=}}
'''Баярсайханы Орхонбаяр''' (1998 оны 7-р сарын 1-нд Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд төрсөн) үндэсний бөхийн [[Улсын арслан]] цолтой бөх. 105 кг жинтэй, 182 см өндөр.

Боохой хэмээх улсын арслан Д.Данзангийн өлгий нутгийн хүчтэн тэрбээр “Таван хан” дэвжээ, “Хос түрүү” компанийн бөх, &quot;Аварга” БТДС-ийн оюутан.
Б.Орхонбаяр 2019 онд Төрийн наадамд 21 насандаа анх удаа барилдахдаа улсын начин цол хүртэн, монгол түмнээ баярлуулсан. Түүний амжилтыг өмнө нь дархан аварга Д.Дамдин, Х.Баянмөнх, Б.Бат-Эрдэнэ, улсын арслан Ө.Эрдэнэ-Очир, улсын гарьд Ж.Бат-Эрдэнэ тэргүүтэй наймхан бөх давтсан юм. 

Б.Орхонбаяр 2019 онд улсын начин болсон хамгийн залуу хүчтэн. Улмаар тухайн жил начин болсон хамгийн залуу бөхөд олгодог дааганы эзэн болов.
Тэрбээр 2020 оны улсын наадамд барилдахдаа зургаагийн даваанд шинээр улсын харцага болсон Б.Бат-Оршиход өвдөг шороодсон. Улмаар Б.Бат-Оршихоос допинг илэрсэн тул 2021 онд түүнд улсын харцага цол нөхөж олгосон юм.

Тэрбээр 2022 оны Улсын Их баяр наадмаар Ц.Содномдорж арслангаар 7 давж Улсын заан, [[Улсын заан]] Б.Бат-Өлзийгөөр 8 давж Улсын гарьд, [[Улсын даян аварга]] Н.Батсууриар 9 давж [[Улсын арслан]] цол хүртсэн.

== Амжилт ==

==== Улсын наадмын дэвжээнд ====
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Он
!Амжилт
!Бөхийн тоо
|-
!2019
|АХ-ын 98 жилийн ойн баяр наадамд улсын өсөх идэр начин Ч.Хөхчирэнгэрээр дөрөв, аймгийн арслан Ц.Сандагдоржтой тунан тав давж &quot;Монгол улсын начин&quot; цолыг хүртсэн.
!512
|-
!2020
|АХ-ын 99 жилийн ойн баяр наадамд улсын начин Б.Цэдэнсодномоор дөрөв, аймгийн арслан Д.Тогтохжаргалаар тав даван шөвгөрч начин цолоо батлан &quot;Өсөх идэр&quot; чимэг нэмсэн.
!512
|-
!2021
|2020 онд аймгийн арслан Б.Бат-Орших сэргээш хэрэглэсэн байсан тул давааг нь нөхөн олгож &quot;Монгол улсын харцага&quot; цолыг хүртсэн.
!13
|-
!2022
|АХ-ын 100,101 жилийн ойн баяр наадамд аймгийн арслан Д.Алтанцоожоор дөрөв, аймгийн арслан Д.Бадамгараваар тав, аймгийн арслан О.Цэцэнцэнгэлээр зургаа, улсын арслан Ц.Содномдоржоор долоо, улсын харцага Б.Бат-Өлзийгөөр найм, даян аварга Н.Батсууриар ес даван үзүүрлэж &quot;Монгол улсын арслан&quot; цол хүртсэн.
!1024
|}

==== Аймгийн наадмын дэвжээнд ====
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Он
!Амжилт
!Бөхийн тоо
|-
!2018
|Сэлэнгэ аймгийн баяр наадамд аймгийн харцага Н.Энхжаргалаар найм даван түрүүлж &quot;Аймгийн арслан&quot; цол хүртсэн.
!256
|-
!2019
|Сэлэнгэ аймгийн баяр наадамд аймгийн арслан Н.Баярбаатараар найм даван түрүүлж &quot;Аймгийн арслан&quot; цолоо баталж &quot;Хурц&quot; чимэг нэмсэн.
!256
|}

{{DEFAULTSORT:Орхонбаяр, Баярсайханы}}
[[Ангилал:Улсын арслан]]
[[Ангилал:Цагааннуурын хүн]]
[[Ангилал:1998 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>rsp65m9l1lu6rqmquo1kcbn4s3s6b51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Болдын Жавхлантөгс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>89910</id>
    <revision>
      <id>708636</id>
      <parentid>627253</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T09:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>31.173.242.9</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1596" xml:space="preserve">'''[[Болдын Жавхлан|Болдын]] Жавхлантөгс''' нь [[Архангай аймаг|Архангай]] аймгийн [[Батцэнгэл сум|Батцэнгэл]] сумын харьяат, [[үндэсний бөх]]ийн улсын харцага цолтой бөх.

==Амжилт==
=== Улсын наадмын дэвжээнд ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Он
!Амжилт
!Бөхийн тоо
|-
!1987
|АХ-ын 66 жилийн ойн баяр наадамд дархан аварга Ж.Мөнхбатаар тав, улсын заан Д.Мягмараар зургаа даван шөвгөрч &quot;Монгол улсын өсөх идэр начин&quot; цол хүртсэн.
!512
|-
!1993
|АХ-ын 72 жилийн ойн баяр наадамд улсын начин Л.Эрхбаяраар дөрөв, улсын заан Д.Хишигдоржоор тав, аймгийн заан (улсын заан) Д.Бумбаяраар зургаа даван шөвгөрч чимэг нэмсэн.
!512
|-
!1994
|АХ-ын 73 жилийн ойн баяр наадамд аймгийн начин (улсын начин) Л.Өлзийсайханаар дөрөв, улсын начин Ш.Батхуягаар тав, улсын заан З.Дүвчингээр зургаа даван шөвгөрч чимэг нэмсэн.
!768
|-
!2004
|Ерөнхийлөгчийн зарлигаар &quot;Монгол улсын харцага&quot; цол хүртсэн.
!N/A
|}

{{DEFAULTSORT:Жавхлантөгс, Болдын}}
[[Ангилал:Улсын харцага]]</text>
      <sha1>brsgdr494o3owjjz7u8jssq73rim8s3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кишида Фүмио</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116678</id>
    <revision>
      <id>708615</id>
      <parentid>708544</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:14:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Zorigt</username>
        <id>49</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Zorigt moved page [[Фүмио Кишида]] to [[Кишида Фүмио]] over a redirect without leaving a redirect: япон хүний нэр</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6448" xml:space="preserve">[[Файл:Fumio Kishida October 2017 Portrait2.jpg|thumb|Кишида Фүмио, 2017 он.]]
'''Кишида Фүмио''' ({{lang-ja|岸田 文雄}}, 1957 оны 7 дугаар срын 29-нд [[Япон]]ы [[Токио]] хотод төрсөн) - Японы улс төрийн зүтгэлтэн. 2021 оны 9 дүгээр сарын 29-нөөс [[Японы Либерал Ардчилсан Нам]]ын дарга. 2021 оны 10 дугаар сарын 4-нд Японы 100 дахь Ерөнхий сайдаар томилогдсон.

Японы Гадаад хэргийн сайдаар 2012 оны 12 дугаар сарны 26-наас 2017 оны 8 дугаар сарын 3-ны хооронд томилогдон ажилласан. 

== Намтар ==
Кишида 1957 оны 7 дугаар сарын 29-нд Токио хотын Шибүя дүүрэгт, улс төрчийн гэр бүлд төрсөн. Түүний эцэг Кишида Фүмитакэ болон өвөг эцэг Кишида Масаки нар Парламентын доод танхимын гишүүд байсан бөгөөд Ерөнхий сайд асан [[Миязава Киичи]] (1991-1993) түүний холын хамаатан юм. Аав нь [[Нью-Йорк хот]]од томилогдон ажиллаж байсан тул тэрбээр тус хотын Куинс дүүрэгт бага сургуульд сурч байжээ. Кишида Японы алдарт [[Васэда Их Сургууль|Васэда их сургууль]]&lt;nowiki/&gt;д хуулийн чиглэлээр суралцаж 1982 онд төгссөн. Тэнд ирээдүйн улс төрч Иваяа Такэшитай найзууд болж байжээ.

== Ажилласан байдал ==
Тэрбээр их сургуулиа төгсөөд Японы урт хугацааны кредитийн банк (одоогийн Шинсэй банк)-анд ажиллаж байгаад Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүний (аавынхаа) туслахаар ажиллаж байсан. 

Кишида анх 1993 оны долдугаар сард Японы парламентад &quot;Төлөөлөгчдийн танхим&quot;-ын гишүүнээр сонгогдсон. Кишида [[Фукуда Ясүо]]&lt;nowiki/&gt;гийн танхимд Окинава ба Хойд нутаг дэвсгэр (маргаантай [[Курилийн арлууд]]), шинжлэх ухаан, технологийн бодлого, амьдралын чанар, засгийн газрын шинэчлэлийн асуудал хариуцсан Төрийн сайдаар ажиллаж байсан. 

Кишида Фүмио бол Либерал Ардчилсан Намаас сонгогдсон Төлөөлөгчдийн танхимын гишүүн юм. 2012 оны 12 дугаар сарын 26-нд Ерөнхий сайд [[Абэ Шинзоо]]гийн танхимд Гадаад хэргийн сайдаар томилогдсон. 

Кишида дайнаас хойших үеийн Японд Гадаад хэргийн сайдын албыг хамгийн удаан хугацаанд хашсан хүн. 

2017 оны 8 дугаар сарын 3-ны өдөр Абэ Шинзогийн Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт ороход тэрбээр Гадаад хэргийн сайдын албан тушаалаасаа огцорч, Либерал Ардчилсан намын улс төрийн зөвлөлийн тэргүүн болжээ.

2021 оны 9 дүгээр сарын 29-нд Японы Либерал Ардчилсан намын даргааар сонгогдоод өмнөх намын дарга [[Сүга Ёшихидэ]]-гээс ажлыг нь авч 2021 оны 10 дугаар сарын 4-нд Японы Ерөнхий сайд нэр дэвшиж Төлөөлөгчдийн Танхимын 458 гишүүдийн 311 саналаар баталсан.    

== Үзэл бодол ==
[[Тайвань]], [[Хонконг]] дахь Хятадын нөлөөний талаар Кишида хэлэхдээ, &quot;Хятад улс Хонконгийг дарсны дараа&quot; [[Тайванийн хоолой]] нь &quot;дараагийн томоохон дипломат асуудал&quot; болж магадгүй бөгөөд Япон Тайваньтай илүү нягт хамтран ажиллахыг эрэлхийлэх ёстой гэжээ. АНУ-тай стратегийн түншлэл, Японы Батлан хамгаалах салбарын бэхжүүлэхийн төлөө байр суурьтай.

Мөн тэрбээр 2021 оны Либерал Ардчилсан Намын даргын сонгуулийн үеэр неолиберализм ба зохицуулалтаас ангижрах нь нийгэмд дэх эдийн засгийн (баян ядуугийн) ялгааг улам нэмэгдүүлсэн гэж үзэж, орлогын тэгш бус байдлыг бууруулахын тулд капитализмын шинэ хэлбэрийг эрэлхийлэхийг уриалсан улс төрч юм.

Үүнээс гадна тэрбээр Японы гэрлэсэн хосууд аль нэгийнхээ нэг овгийг сонгох албагүй буюу гэрлэсний дараа өөр өөрийн овгийг үлдээхийг мөн дэмжиж буйгаа илэрхийлжээ.

== Гэр бүл ==
Гэргий, гурван хүүхэдтэй.

{{Японы ерөнхий сайд нар}}

[[Ангилал:Японы ерөнхий сайд]]
[[Ангилал:Одооны засгийн газрын тэргүүн]]
[[Ангилал:Японы гадаад хэргийн сайд]]
[[Ангилал:Японы Либерал Ардчилсан Намын дарга]]
[[Ангилал:Японы сайд]]
[[Ангилал:Японы Төлөөлөгчдийн Танхимын гишүүн]]
[[Ангилал:Орани-Нассау одон шагналтан (их загалмай)]]
[[Ангилал:Васэда Их Сургуулийн төгсөгч]]
[[Ангилал:Хирошимагийн хүн]]
[[Ангилал:Япончууд]]
[[Ангилал:1957 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>f839nof73a63zidraaindy256fec65i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Назлы Толга Бреннинкмейер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123133</id>
    <revision>
      <id>708603</id>
      <parentid>706407</parentid>
      <timestamp>2022-08-14T19:11:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aranciodimassimo</username>
        <id>78193</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5855" xml:space="preserve">{{Infobox person}}
'''Назлы Толга Бреннинкмейер''' (1979 оны арваннэгдүгээр сарын 8-нд  [[Анкара]] хотод төрсөн) бол Туркийн сэтгүүлч, мэдээний хөтлөгч юм.

Тэрээр 7 настайдаа аавынхаа үүргийн улмаас Анкарагаас Истанбул руу нүүжээ. Эхлээд Эренкөй бага сургууль, дараа нь Үскүдар Америкийн ахлах сургуулийг төгссөн . Тэрээр их сургуулиа Мармара их сургуулийн Харилцааны факультетэд төгссөн . Дараа нь Галатасарай их сургуулийн Харилцааны факультетэд магистрын зэрэг хамгаалсан. Тэрээр 1998 онд их сургуульд сурч байх хугацаандаа Канал D -д дадлага хийх хүсэлтийг хүлээн авснаар сэтгүүлчийн ажлын гараагаа эхэлсэн. Анх Канал Д-д Гадаад мэдээний албанд ажиллаж эхэлсэн. Дараа нь Тунжай Өзкан ерөнхий редакторт өдөр тутмын болон шөнийн мэдээг танилцуулав. Канал D-д 4 жил ажилласны дараа Тунжай Өзкан 2002 онд Тунжай Өзкан болон Доган группын хоорондын үл ойлголцлын улмаас Дефне Самиели болон түүний багийн хамт Show TV -д шилжсэн. “Show TV”-д 1 жил ажиллахдаа өдөр шөнийн мэдээний хажуугаар онцгой ярилцлага өгсөн. Тэрээр 2003 онд Show TV-ийг орхиж, ижил нэвтрүүлгийн группын мэдээний суваг болох Skytürk рүү нүүсэн. Skytürk-д тэрээр эхлээд үдийн цайны шугаманд Назлы Толгатай &quot;Гүндэм&quot;, оройн цагаар Назлы Толгатай &quot;Мэдээний ширээ&quot; нэртэй нэвтрүүлэг бэлтгэж, толилуулсан. 2007 оны 1-р сард Доган Шентүркийн урилгаар Skytürk -ээс FOX болох TGRT руу шилжсэн. 2008 онд компанийн бодлогын дагуу FOX Ana Haber-ын цагийг 22:00 болгож, нэрийг нь Fox On Ana Haber болгон өөрчилсөн. 2013 оны 6-р сарын 14-нд тэрээр гэр бүл зохиож, гадаадад суурьшсан тул 7 жил орчим үргэлжилсэн мэдээний гол хөтлөгчийг орхисон. Назлы Толга бол [[Христ итгэл|Христийн шашинтан]] бөгөөд Голландын бизнесмэн Лоуренс Бреннинкмейертэй 2013 оны 8-р сарын 31-нд Сент Эсприт сүмд гэрлэсэн. 

Назлы Толга өөрөөсөө 15 сараар эгч Эда хэмээх эгчтэй бөгөөд сүүлийн жилүүдэд ээж болсон. &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnnturk.com/magazin/aski-ugruna-kariyerinden-vazgecmisti-eski-haber-spikeri-nazli-tolga-anne-oldu|title=Aşkı uğruna kariyerinden vazgeçmişti... Eski haber spikeri Nazlı Tolga anne oldu|language=Türkçe}}&lt;/ref&gt;

* Дэлхийн эдийн засгийн форум зэрэг олон самбар, бага хурал, олон улсын нээлтүүдэд; Тэрээр илтгэгч, хэлэлцүүлэгт оролцогч, модератор зэрэг янз бүрийн үүргийг гүйцэтгэсэн.
* Хөтлөгчөөс гадна хэвлэл мэдээллийн хувийн сургалтын төвд гурван жил (2010-2013) багшилжээ.
* Анкара хотод төрсөн Толгагийн аав Малатья, ээж нь Терме мужаас гаралтай .

== Бусад шагналууд &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/38-altin-kelebek-odulleri-20740179|title=Arşivlenmiş kopya}}&lt;/ref&gt; ==

* Айдын их сургууль 7. Уламжлалт харилцааны шагналууд - Шилдэг эмэгтэй мэдээний хөтлөгч
* Flip Newspaper TV Stars Award - Шилдэг эмэгтэй мэдээний хөтлөгч
* Алтан арслан - Хамгийн амжилттай мэдээллийн хөтлөгч, шилдэг мэдээллийн хөтөлбөр
* Foot Newspaper - 2010 оны шилдэг эмэгтэй мэдээний хөтлөгч
* Намык Кемал их сургуулийн хэвлэл мэдээллийн шагнал гардуулах ёслолын оны шилдэг мэдээний хөтлөгч шагнал (2013)
* Шилдэг хөтлөгч эмэгтэй - Yeni Yüzyıl University Communication Awards 2012
* Арэл Их Сургуулийн 2 дахь удаагийн Харилцаа холбооны шагнал гардуулах ёслолын шилдэг эмэгтэй мэдээ хөтлөгч
* 2012 оны Хэвлэл мэдээлэл, шинэ медиа шагнал &quot;Шилдэг мэдээ хөтлөгч&quot;
* Lions Achievement Awards &quot;Оны хамгийн амжилттай эмэгтэй мэдээний хөтлөгч&quot;
* Истанбул Айдын Их Сургуулийн Харилцаа Холбооны Шагнал, Оны шилдэг хөтлөгч (2013)

== Түүний ажилладаг сувгууд ==

* 1998-2002: Канал D
* 2002-2003: Show TV
* 2003-2007: Skyturk
* 2007-2013: FOX 

== Эх сурвалж ==
{{Reflist|30em}}
[[Ангилал:1979 онд төрсөн]]</text>
      <sha1>jkh4zb6rylqk44xrvhownbt8sm3xnum</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Онгон дурал</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123423</id>
    <revision>
      <id>708638</id>
      <parentid>708508</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T11:51:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <comment>/* Үр хойчис */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3517" xml:space="preserve">'''Онгон дурал''' бол Монголын их хаан [[Боди Алаг хаан|Боди алагийн]] таван хөвгүүний гурав дахь хөвгүүн болой. [[Хиад]] яст [[Боржигин]] овогтон. Цол нь '''Дурал ноён'''. Боди алаг хаан өөрийн хөвгүүдэд Цахар түмнээс өмч таслан өгөхөд Онгон дурхал ноёнд [[Үзэмчин]] аймгийг хувь өмч болгон өгснөөр Үзэмчиний хоёр хошууны ноёдын дээд өвөг болсон. 

== Үр хойчис ==
Тэрбээр [[Ирэхү баатар]], Байши бинт ноён, Баясхал эрдэнэ дүүргэч, Авандай илдэн, занги Дархан, [[Дорж сэцэн жонон (Үзэмчин)|Дорж сэцэн жонон]] хэмээх зургаан хөвгүүнтэй. 

'''Ирэхү баатар''' зургаан хөвгүүнтэй. &quot;Сэрэн эрдэнэ төрийн бэйл, Өлзийт мэргэн дайчин, Энхдэй баатар, Эрхэлун тайж, Сулин тайж, Сэбүн тайж&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;Раашпунцаг. Болор эрих. УБ., 2006. Дэд боть. т.555&lt;/ref&gt; болой. [[Сэрэн төрийн бэйл]] [[Чин гүрэн|Чин гүрэнд]] дагаар орж, [[Дээд эрдэмт|Дээд эрдэмт хаанаас]] [[Засаг ноён|засаг]], төрийн [[бэйл]] хэргэм хүртэж [[Зүүн үзэмчин хошуу|зүүн үзэмчин хошууны]] засаг ноён болсон.

'''Байши бинт ноёны''' үр Үзэмчиний баруун хошуун дахь Луусчины ноён буй.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;  '''Байсхал эрдэнэ''' үр үгүй.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; '''Авандай'''&lt;ref&gt;Гомбожавын &quot;Чингис эзний Алтан ургийн туух ''Гангын урсгал'' нэрт бичиг оршив&quot;-д Наяндай илдэн гэжээ&lt;/ref&gt; '''илдэн ноёны''' үрс үзэмчиний Шарнуудын ноёд ноён.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; '''Занги Дархан''' ноёны үрс Төбэдийн ноёд буюу.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;Гомбожав. Гангын урсгал. УБ., 2006. т.24&lt;/ref&gt; 

[[Дорж сэцэн жонон (Үзэмчин)|Дорж сэцэн жонон]] таван хөвгүүнтэй. Сэвдэн хан, Мэргэн [[Цөхүр|цөөхүр]] ноён Чойсингэ, Ачит хунтайж, Чонху тайж, Чэгэн тайж&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; эд болой. Дорж сэцэн жонон Чин гүрэнд дагаар орсонд Дээд эрдэмт хааны зарлигаар засаг, хошой чин вангийн хэргэм, [[Баруун Үзэмчин хошуу|баруун үзэмчин хошууны]] засаг ноён болгов. Дорж сэцэн жонон чин ван өөд болсны дараа Ачит хунтайжийн хөвгүүн Цагаанбабай тайж залгамжлан, засаг [[Чин ван|хошой чин ван]] болов. [[Цагаанбабай|Цагаанбабайг]] түүний хөвгүүн [[Судани сэцэн чин ван]] залгамжлав.


== Эшлэл ==

[[Ангилал:Боржигин]]
[[Ангилал:Монгол ноён]]
[[Ангилал:Үзэмчин]]
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>h0batv4r7n8vnyxg70vlxiwdtjw85sc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Найз</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123435</id>
    <revision>
      <id>708601</id>
      <timestamp>2022-08-14T16:14:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.9.46.22</ip>
      </contributor>
      <comment>Найз нөхөрлөл гэдэг нь хүмүүс бие биедээ ямар сонирхолтой, чухал, үнэ цэнэтэй байдгийг харуулдаг үзүүлэлт юм. Нөхөрлөлийн чанарын гол үзүүлэлт бол итгэлцэл, хүлцэл, харилцан ойлголцол, харилцан хүндэтгэл, уулзах, туслах чадвар, ойр дотно байх гэх мэт зүйлс юм.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="474" xml:space="preserve">Найз нөхөрлөл гэдэг нь хүмүүс бие биедээ ямар сонирхолтой, чухал, үнэ цэнэтэй байдгийг харуулдаг үзүүлэлт юм. Нөхөрлөлийн чанарын гол үзүүлэлт бол итгэлцэл, хүлцэл, харилцан ойлголцол, харилцан хүндэтгэл, уулзах, туслах чадвар, ойр дотно байх гэх мэт зүйлс юм.</text>
      <sha1>477sro38z2n5f2eiu04qjgbr84ut9qf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:Инфобокс парламентын сонгууль</title>
    <ns>10</ns>
    <id>123436</id>
    <revision>
      <id>708617</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:29:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;&lt;includeonly&gt;{{Infobox | templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css | child     = {{{child|{{{embed|}}}}}} | bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}  | title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}  | subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26953" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{{party1|}}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{{party2|}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{{party3|}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{{party4|}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{{party5|}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Infobox legislative election/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ceo40i3sjste14igmmjtn2sllwtfs6y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708621</id>
      <parentid>708617</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:35:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27989" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{{party1|}}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{{party2|}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{{party3|}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{{party4|}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{{party5|}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>oq526qy0zwjia0a9r01m7sgtmqgkpo1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708628</id>
      <parentid>708621</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:47:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28099" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party1|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party2|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party3|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party4|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party5|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>d12il5yox596dy3q8lk2oe4veuyspq0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708629</id>
      <parentid>708628</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:48:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28115" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| [[{{{party1}}}|{{{party1}}}]] }}}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party2|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party3|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party4|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party5|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bmkrxmie9ygsfmgrpwaaynf0eww2fpw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708630</id>
      <parentid>708629</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:49:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28104" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{Nobold|[[{{{party1}}}|{{{party1}}}]]}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party2|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party3|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party4|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party5|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>gte3vtg1fqonit0w9obt2kb939maaz7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708631</id>
      <parentid>708630</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28113" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{Nobold|[[{{{party1}}}|{{left|{{{party1}}}}}]]}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party2|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party3|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party4|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party5|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kw13b9gm966918c88p4kk08hvrr2gtd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708632</id>
      <parentid>708631</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:50:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28127" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{Infobox
| templatestyles = Инфобокс_парламентын_сонгууль/styles.css
| child     = {{{child|{{{embed|}}}}}}
| bodyclass = ib-legis-elect {{#if:{{{election_date|}}}|vevent}}

| title = {{#ifeq:{{{child|{{{embed|}}}}}}|yes|{{#if:{{{election_name|}}}|&lt;div class=&quot;ib-legis-elect-embed&quot;&gt;{{{election_name}}}&lt;/div&gt;}}|{{{election_name|{{PAGENAME}}}}}}}

| subheader1 = {{#if:{{{country|}}}|{{#ifexist:Template:Country data {{{country}}}|{{flagicon|{{{country}}}|variant={{{flag_year|}}}|size=50px}}&lt;hr /&gt;|&lt;span class=&quot;ib-legis-elect-error&quot;&gt;Unknown: {{{country}}}&lt;/span&gt;}}}}
| subheader2 = {{#if:{{{previous_election|}}}{{{next_election|}}}
  |{{succession links|leftstyle=width:20%;|centerstyle = width:60%;|rightstyle=width:20%;
     | left = {{{previous_election|}}}
     | center = {{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
     | right = {{{next_election|}}}
     }}
  |{{#if:{{{election_date|}}}|&lt;b&gt;{{{election_date}}}&lt;/b&gt;}}
  }}

| data1 = {{#if:{{{seats_for_election|}}}|&lt;hr /&gt;{{{seats_for_election}}}{{#if:{{{majority_seats|}}}|&lt;br /&gt;{{{majority_seats}}} seats needed for a majority}}}}

| label2 = Turnout
| data2 = {{{turnout|}}}

| label3 = Reporting
| data3 = {{#if:{{{reporting|}}}|{{center|{{Percentage bar|{{{reporting}}}|{{{reporting}}}%|1BCE0E}}}}as of '''{{{last_update}}} {{{time_zone}}}''' }}

| data4 = {{#if:{{{party1|}}}{{{party2|}}}{{{party3|}}}{{{party4|}}}{{{party5|}}}|&lt;nowiki /&gt;
{{(!}} class=&quot;wikitable ib-legis-elect-results plainrowheaders&quot;
{{!-}} class=&quot;nowrap&quot;
! Party {{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||!! Leader}}
{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! {{#ifeq:{{{ongoing|}}}|counting|Seats before|Current seats}}}}
|#default=
{{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Percentage vote share&quot;&gt;%&lt;/abbr&gt;}}
! Seats
{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes||! &lt;abbr title=&quot;Seat change from last election&quot;&gt;+/–&lt;/abbr&gt;}}
}}
{{!-}}
{{#if:{{{party1|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading1|}}}
 | party          = {{Nobold|[[{{{party1}}}|{{left|{{{party1}}}}}]]}}
 | party_link     = {{{party1_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader1|}}}|{{{leader1|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour1|}}}|{{{color1|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage1|}}}
 | seats          = {{{seats1|}}}
 | last_election  = {{{last_election1|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats1|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party2|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading2|}}}
 | party          = {{Nobold|[[{{{party2}}}|{{left|{{{party2}}}}}]]}}
 | party_link     = {{{party2_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader2|}}}|{{{leader2|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour2|}}}|{{{color2|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage2|}}}
 | seats          = {{{seats2|}}}
 | last_election  = {{{last_election2|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats2|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party3|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading3|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party3|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party3_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader3|}}}|{{{leader3|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour3|}}}|{{{color3|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage3|}}}
 | seats          = {{{seats3|}}}
 | last_election  = {{{last_election3|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats3|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party4|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading4|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party4|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party4_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader4|}}}|{{{leader4|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour4|}}}|{{{color4|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage4|}}}
 | seats          = {{{seats4|}}}
 | last_election  = {{{last_election4|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats4|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party5|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading5|}}}
 | party          = {{left|{{Nobold| {{{party5|}}} }}}}
 | party_link     = {{{party5_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader5|}}}|{{{leader5|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour5|}}}|{{{color5|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage5|}}}
 | seats          = {{{seats5|}}}
 | last_election  = {{{last_election5|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats5|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party6|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading6|}}}
 | party          = {{{party6|}}}
 | party_link     = {{{party6_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader6|}}}|{{{leader6|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour6|}}}|{{{color6|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage6|}}}
 | seats          = {{{seats6|}}}
 | last_election  = {{{last_election6|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats6|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party7|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading7|}}}
 | party          = {{{party7|}}}
 | party_link     = {{{party7_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader7|}}}|{{{leader7|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour7|}}}|{{{color7|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage7|}}}
 | seats          = {{{seats7|}}}
 | last_election  = {{{last_election7|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats7|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party8|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading8|}}}
 | party          = {{{party8|}}}
 | party_link     = {{{party8_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader8|}}}|{{{leader8|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour8|}}}|{{{color8|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage8|}}}
 | seats          = {{{seats8|}}}
 | last_election  = {{{last_election8|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats8|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party9|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading9|}}}
 | party          = {{{party9|}}}
 | party_link     = {{{party9_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader9|}}}|{{{leader9|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour9|}}}|{{{color9|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage9|}}}
 | seats          = {{{seats9|}}}
 | last_election  = {{{last_election9|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats9|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party10|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading10|}}}
 | party          = {{{party10|}}}
 | party_link     = {{{party10_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader10|}}}|{{{leader10|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour10|}}}|{{{color10|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage10|}}}
 | seats          = {{{seats10|}}}
 | last_election  = {{{last_election10|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats10|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party11|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading11|}}}
 | party          = {{{party11|}}}
 | party_link     = {{{party11_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader11|}}}|{{{leader11|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour11|}}}|{{{color11|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage11|}}}
 | seats          = {{{seats11|}}}
 | last_election  = {{{last_election11|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats11|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party12|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading12|}}}
 | party          = {{{party12|}}}
 | party_link     = {{{party12_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader12|}}}|{{{leader12|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour12|}}}|{{{color12|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage12|}}}
 | seats          = {{{seats12|}}}
 | last_election  = {{{last_election12|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats12|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party13|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading13|}}}
 | party          = {{{party13|}}}
 | party_link     = {{{party13_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader13|}}}|{{{leader13|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour13|}}}|{{{color13|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage13|}}}
 | seats          = {{{seats13|}}}
 | last_election  = {{{last_election13|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats13|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party14|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading14|}}}
 | party          = {{{party14|}}}
 | party_link     = {{{party14_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader14|}}}|{{{leader14|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour14|}}}|{{{color14|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage14|}}}
 | seats          = {{{seats14|}}}
 | last_election  = {{{last_election14|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats14|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party15|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading15|}}}
 | party          = {{{party15|}}}
 | party_link     = {{{party15_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader15|}}}|{{{leader15|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour15|}}}|{{{color15|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage15|}}}
 | seats          = {{{seats15|}}}
 | last_election  = {{{last_election15|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats15|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party16|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading16|}}}
 | party          = {{{party16|}}}
 | party_link     = {{{party16_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader16|}}}|{{{leader16|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour16|}}}|{{{color16|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage16|}}}
 | seats          = {{{seats16|}}}
 | last_election  = {{{last_election16|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats16|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party17|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading17|}}}
 | party          = {{{party17|}}}
 | party_link     = {{{party17_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader17|}}}|{{{leader17|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour17|}}}|{{{color17|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage17|}}}
 | seats          = {{{seats17|}}}
 | last_election  = {{{last_election17|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats17|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party18|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading18|}}}
 | party          = {{{party18|}}}
 | party_link     = {{{party18_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader18|}}}|{{{leader18|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour18|}}}|{{{color18|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage18|}}}
 | seats          = {{{seats18|}}}
 | last_election  = {{{last_election18|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats18|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party19|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading19|}}}
 | party          = {{{party19|}}}
 | party_link     = {{{party19_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader19|}}}|{{{leader19|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour19|}}}|{{{color19|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage19|}}}
 | seats          = {{{seats19|}}}
 | last_election  = {{{last_election19|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats19|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party20|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading20|}}}
 | party          = {{{party20|}}}
 | party_link     = {{{party20_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader20|}}}|{{{leader20|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour20|}}}|{{{color20|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage20|}}}
 | seats          = {{{seats20|}}}
 | last_election  = {{{last_election20|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats20|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party21|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading21|}}}
 | party          = {{{party21|}}}
 | party_link     = {{{party21_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader21|}}}|{{{leader21|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour21|}}}|{{{color21|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage21|}}}
 | seats          = {{{seats21|}}}
 | last_election  = {{{last_election21|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats21|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party22|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading22|}}}
 | party          = {{{party22|}}}
 | party_link     = {{{party22_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader22|}}}|{{{leader22|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour22|}}}|{{{color22|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage22|}}}
 | seats          = {{{seats22|}}}
 | last_election  = {{{last_election22|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats22|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party23|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading23|}}}
 | party          = {{{party23|}}}
 | party_link     = {{{party23_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader23|}}}|{{{leader23|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour23|}}}|{{{color23|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage23|}}}
 | seats          = {{{seats23|}}}
 | last_election  = {{{last_election23|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats23|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party24|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading24|}}}
 | party          = {{{party24|}}}
 | party_link     = {{{party24_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader24|}}}|{{{leader24|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour24|}}}|{{{color24|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage24|}}}
 | seats          = {{{seats24|}}}
 | last_election  = {{{last_election24|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats24|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party25|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading25|}}}
 | party          = {{{party25|}}}
 | party_link     = {{{party25_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader25|}}}|{{{leader25|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour25|}}}|{{{color25|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage25|}}}
 | seats          = {{{seats25|}}}
 | last_election  = {{{last_election25|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats25|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party26|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading26|}}}
 | party          = {{{party26|}}}
 | party_link     = {{{party26_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader26|}}}|{{{leader26|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour26|}}}|{{{color26|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage26|}}}
 | seats          = {{{seats26|}}}
 | last_election  = {{{last_election26|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats26|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party27|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading27|}}}
 | party          = {{{party27|}}}
 | party_link     = {{{party27_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader27|}}}|{{{leader27|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour27|}}}|{{{color27|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage27|}}}
 | seats          = {{{seats27|}}}
 | last_election  = {{{last_election27|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats27|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party28|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading28|}}}
 | party          = {{{party28|}}}
 | party_link     = {{{party28_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader28|}}}|{{{leader28|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour28|}}}|{{{color28|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage28|}}}
 | seats          = {{{seats28|}}}
 | last_election  = {{{last_election28|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats28|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party29|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading29|}}}
 | party          = {{{party29|}}}
 | party_link     = {{{party29_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader29|}}}|{{{leader29|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour29|}}}|{{{color29|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage29|}}}
 | seats          = {{{seats29|}}}
 | last_election  = {{{last_election29|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats29|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
 }}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party30|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading30|}}}
 | party          = {{{party30|}}}
 | party_link     = {{{party30_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader30|}}}|{{{leader30|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour30|}}}|{{{color30|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage30|}}}
 | seats          = {{{seats30|}}}
 | last_election  = {{{last_election30|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats30|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party31|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading31|}}}
 | party          = {{{party31|}}}
 | party_link     = {{{party31_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader31|}}}|{{{leader31|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour31|}}}|{{{color31|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage31|}}}
 | seats          = {{{seats31|}}}
 | last_election  = {{{last_election31|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats31|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party32|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading32|}}}
 | party          = {{{party32|}}}
 | party_link     = {{{party32_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader32|}}}|{{{leader32|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour32|}}}|{{{color32|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage32|}}}
 | seats          = {{{seats32|}}}
 | last_election  = {{{last_election32|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats32|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party33|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading33|}}}
 | party          = {{{party33|}}}
 | party_link     = {{{party33_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader33|}}}|{{{leader33|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour33|}}}|{{{color33|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage33|}}}
 | seats          = {{{seats33|}}}
 | last_election  = {{{last_election33|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats33|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party34|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading34|}}}
 | party          = {{{party34|}}}
 | party_link     = {{{party34_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader34|}}}|{{{leader34|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour34|}}}|{{{color34|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage34|}}}
 | seats          = {{{seats34|}}}
 | last_election  = {{{last_election34|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats34|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party35|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading35|}}}
 | party          = {{{party35|}}}
 | party_link     = {{{party35_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader35|}}}|{{{leader35|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour35|}}}|{{{color35|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage35|}}}
 | seats          = {{{seats35|}}}
 | last_election  = {{{last_election35|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats35|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party36|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading36|}}}
 | party          = {{{party36|}}}
 | party_link     = {{{party36_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader36|}}}|{{{leader36|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour36|}}}|{{{color36|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage36|}}}
 | seats          = {{{seats36|}}}
 | last_election  = {{{last_election36|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats36|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!-}}
{{#if:{{{party37|}}}|{{Инфобокс парламентын сонгууль/row
 | heading        = {{{heading37|}}}
 | party          = {{{party37|}}}
 | party_link     = {{{party37_link|}}}
 | party_leader   = {{If empty|{{{party_leader37|}}}|{{{leader37|}}}}}
 | colour         = {{If empty|{{{colour37|}}}|{{{color37|}}}}}
 | percentage     = {{{percentage37|}}}
 | seats          = {{{seats37|}}}
 | last_election  = {{{last_election37|}}}
 | current_seats  = {{{current_seats37|}}}
 | ongoing        = {{{ongoing|}}}
 | first_election = {{{first_election|}}}
 | noleader     = {{{noleader|}}}
 | nopercentage = {{{nopercentage|}}}
}}}}
{{!)}} 
&lt;div class=&quot;nowrap ib-legis-elect-disclaimer&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=This lists parties that won seats. See the complete results [[#{{{results_sec|Results}}}|below]].}}&lt;/div&gt;}}&lt;!--
 --&gt;{{#if:{{{map|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-map&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td class=&quot;infobox-image&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{map|}}}|upright={{#if:{{{map_upright|}}}|{{{map_upright}}}|1.3}}|alt={{{map_alt|}}}}}{{#if:{{{map_caption|}}}|&lt;div class=&quot;infobox-caption&quot;&gt;{{{map_caption|}}}&lt;/div&gt;}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;
}}{{#if:{{{before_election|}}}{{{after_election|}}}|&lt;table class=&quot;ib-legis-elect-befaft&quot;&gt;
 &lt;tr&gt;
  &lt;th {{#if:{{{before_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot;&gt;{{#if:{{{before_election|}}}|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=Incumbent {{{title}}}|#default={{{title}}} before}}}}&lt;/th&gt;
  &lt;th {{#if:{{{after_image|}}}|colspan=&quot;2&quot;}} scope=&quot;col&quot; class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{If empty|{{{posttitle|}}}|{{Delink|1={{{title}}}}} after}}}}}}&lt;/th&gt;
 &lt;/tr&gt;
 &lt;tr&gt;{{#if:{{{before_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{before_image|}}}|size={{{before_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{{before_election|}}}{{#if:{{{before_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{before_party_link|}}}|name={{{before_party}}}}}}}&lt;/td&gt;
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-befaft-right ib-legis-elect-50&quot;&gt;{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#if:{{{after_election|}}}|{{{after_election}}}{{#if:{{{after_party|}}}|&lt;br /&gt;{{Infobox election/shortname|link={{{after_party_link|}}}|name={{{after_party}}}}}}}}}}}&lt;/td&gt;{{#if:{{{after_image|}}}|
  &lt;td class=&quot;ib-legis-elect-aftimg&quot;&gt;{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{after_image|}}}|size={{{after_image_size|}}}|sizedefault=x65px}}&lt;/td&gt;}}
 &lt;/tr&gt;
 &lt;/table&gt;}}
| data5 = {{{module|}}}
}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nvdhhhuom85uxl7r7wylptu0j9l30pu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:Инфобокс парламентын сонгууль/doc</title>
    <ns>10</ns>
    <id>123437</id>
    <revision>
      <id>708618</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:29:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;{{Documentation subpage}} &lt;!-- Please place categories where indicated at the bottom of this page and interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]]) --&gt; {{Uses TemplateStyles|Template:Infobox legislative election/styles.css}} This infobox is used for a parliamentary election with multiple parties winning seats.  ==Usage== {{{{PAGENAMETDOC}} | election_name      = {{{election_name}}} | country            = {{{country}}} | flag_year          = {{{flag_year}}}...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6474" xml:space="preserve">{{Documentation subpage}}
&lt;!-- Please place categories where indicated at the bottom of this page and interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]]) --&gt;
{{Uses TemplateStyles|Template:Infobox legislative election/styles.css}}
This infobox is used for a parliamentary election with multiple parties winning seats.

==Usage==
{{{{PAGENAMETDOC}}
| election_name      = {{{election_name}}}
| country            = {{{country}}}
| flag_year          = {{{flag_year}}}
| previous_election  = {{{previous_election}}}
| next_election      = {{{next_election}}}
| election_date      = {{{election_date}}}
| seats_for_election = {{{seats_for_election}}}
| majority_seats     = {{{majority_seats}}}
| turnout            = {{{turnout}}}
| ongoing            = 

| party1             = {{{party1}}}
| colour1            = 
| leader1            = {{{leader1}}}
| percentage1        = {{{percentage1}}}
| seats1             = 20
| last_election1     = 0

| party2             = {{{party2}}}
| colour2            = 
| leader2            = {{{leader2}}}
| percentage2        = {{{percentage2}}}
| seats2             = 10
| last_election2     = 5
&lt;!-- | results_sec        = --&gt;

| map                = {{{map}}}
| map_upright        = 
| map_alt            = {{{map_alt}}}
| map_caption        = {{{map_caption}}}

| title              = {{{title}}}
| posttitle          = {{{posttitle}}}
| before_election    = {{{before_election}}}
| before_party       = {{{before_party}}}
| after_election     = {{{after_election}}}
| after_party        = {{{after_party}}}
}}

&lt;pre style=&quot;overflow:auto;&quot;&gt;
{{Infobox legislative election
| election_name      = 
| country            = 
| flag_year          = &lt;!-- if a variant is needed --&gt;
| previous_election  = 
| next_election      = 
| election_date      = 
| seats_for_election = &lt;!-- description-- &gt;
| majority_seats     = &lt;!-- number --&gt;
| turnout            = 
| reporting          =
| last_update        =
| time_zone          =
| ongoing            = &lt;!-- or future --&gt;
| first_election     = &lt;!-- yes/no (blank is no) --&gt;
| noleader           = &lt;!-- yes (blank is no) --&gt;
| nopercentage       = &lt;!-- yes (blank is no) --&gt;
| heading1           =
| party1             = 
| leader1            = 
| colour1            = 
| percentage1        = &lt;!-- incl. percentage sign --&gt;
| seats1             = 
| last_election1     = &lt;!-- Write 'new' if new party --&gt;
| heading2           =
| party2             = 
| leader2            = 
| colour2            = 
| percentage2        = &lt;!-- incl. percentage sign --&gt;
| seats2             = 
| last_election2     = &lt;!-- Write 'new' if new party --&gt;
| heading3           = &lt;!-- up to | heading35 = --&gt;
| party3             = &lt;!-- up to | party35 = --&gt;
| leader3            = &lt;!-- up to | leader35 = --&gt;
| colour3            = &lt;!-- up to | colour35 = --&gt;
| percentage3        = &lt;!-- up to | percentage35 = --&gt;
| seats3             = &lt;!-- up to | seats35 = --&gt;
| last_election3     = &lt;!-- up to | last_election35 = --&gt;
| results_sec        =
| map                = 
| map_upright        = 
| map_alt            = 
| map_caption        = 
| title              = &lt;!-- Prime Minister or similar --&gt;
| posttitle          =
| before_election    = 
| before_image       =
| before_image_size  = &lt;!-- default size is x65px --&gt;
| before_party       = 
| after_election     = 
| after_image        =
| after_image_size   = &lt;!-- default size is x65px --&gt;
| after_party        = 
}}
&lt;/pre&gt;

== Parameters ==
; &lt;code&gt;election_name&lt;/code&gt;
: Name of the elections.
; &lt;code&gt;country&lt;/code&gt;
: Name of the country or territory the elections are taking place in
; &lt;code&gt;previous_election&lt;/code&gt;
: Link to the previous elections (e.g. &lt;nowiki&gt;[[United Kingdom general election, 2010|2010]]&lt;/nowiki&gt;)
; &lt;code&gt;next_election&lt;/code&gt;
: Link to the following elections (e.g. &lt;nowiki&gt;[[United Kingdom general election, 2015|2015]]&lt;/nowiki&gt;)
; &lt;code&gt;election_date&lt;/code&gt;
: Date of the elections
; &lt;code&gt;seats_for_election&lt;/code&gt;
: Description of which seats this election is about, incl. chamber and how many
; &lt;code&gt;majority_seats&lt;/code&gt;
: The number of seats needed for a majority
; &lt;code&gt;first_election&lt;/code&gt;
: Change to &quot;yes&quot; if this the first election of its kind
; &lt;code&gt;nopercentage&lt;/code&gt;
: Set to &quot;yes&quot; to hide the percentage column
; &lt;code&gt;noleader&lt;/code&gt;
: Set to &quot;yes&quot; to hide the leader column
; &lt;code&gt;ongoing&lt;/code&gt;
: Change to &quot;yes&quot; if the election results haven't been released
; &lt;code&gt;results_sec&lt;/code&gt;
: Name of section in the article where the results of the election are listed.
; &lt;code&gt;turnout&lt;/code&gt;
: % [[voter turnout]]
; &lt;code&gt;party1..35&lt;/code&gt;
: Name of the party (e.g. United Party)
; &lt;code&gt;leader1..35&lt;/code&gt;
: Leader of the party
; &lt;code&gt;colour1..35&lt;/code&gt;
: Custom party colour
; &lt;code&gt;percentage1..35&lt;/code&gt;
: The party's popular vote share
; &lt;code&gt;seats1..35&lt;/code&gt;
: Number of seats won by the party
; &lt;code&gt;last_election1..35&lt;/code&gt;
:*Before an election takes place, use this to display the current number seats held by a party in the legislature
:*After the election takes place, use this for the number of seats won at the previous elections as  the template coding uses it to work out seat change
; &lt;code&gt;heading1..35&lt;/code&gt;
: Adds a heading above a particular results row
; &lt;code&gt;map&lt;/code&gt;
: Image file of a map
; &lt;code&gt;map_upright&lt;/code&gt;
: Map size scaling factor; default is &lt;code&gt;1.3&lt;/code&gt;
; &lt;code&gt;map_alt&lt;/code&gt;
: [[WP:ALT]]
; &lt;code&gt;map_caption&lt;/code&gt;
: Caption text, perhaps including a {{tl|Legend}}
; &lt;code&gt;title&lt;/code&gt;
: Title of the head of government (e.g. &lt;nowiki&gt;[[Prime Minister of the United Kingdom|Prime Minister]]&lt;/nowiki&gt;)
; &lt;code&gt;posttitle&lt;/code&gt;
: Title after the election
; &lt;code&gt;before_election&lt;/code&gt;
: Head of government before the elections
; &lt;code&gt;before_party&lt;/code&gt;
: Party of the head of government prior to the elections
; &lt;code&gt;before_image&lt;/code&gt;
: Image of the outgoing head of government, default size is x65px
; &lt;code&gt;after_election&lt;/code&gt;
: Head of government after the elections
; &lt;code&gt;after_party&lt;/code&gt;
: Party of the head of government after the elections
; &lt;code&gt;after_image&lt;/code&gt;
: Image of the elected head of government, default size is x65px

&lt;includeonly&gt;{{Sandbox other||
&lt;!-- Categories below this line, please; interwikis at Wikidata --&gt;
[[Category:Election and referendum infobox templates‎|Legislative Election]]
[[Category:Politics and government infobox templates|Legislative Election]]
[[Category:Embeddable templates]]
}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>2tm5zliplhgnlschmszxy0eu8c913mq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:PAGENAMETDOC</title>
    <ns>10</ns>
    <id>123438</id>
    <revision>
      <id>708619</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:30:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;{{#ifeq:{{#invoke:String|find|{{FULLPAGENAME}}|/sandbox%d*$|plain=false}}|0|{{{{#if:{{{1|}}}||FULL}}BASEPAGENAME}}|{{{{#if:{{{1|}}}||FULL}}PAGENAME}}}}&lt;noinclude&gt; {{Documentation|content= This template returns the current {{Tlx|FULLBASEPAGENAME}}, unless the title ends in &lt;code&gt;/sandbox&lt;/code&gt; plus any number of digits, in which case it returns the {{tlx|FULLPAGENAME}}. It is primarily meant for demonstrating the sandbox version of templates in their documentati...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="777" xml:space="preserve">{{#ifeq:{{#invoke:String|find|{{FULLPAGENAME}}|/sandbox%d*$|plain=false}}|0|{{{{#if:{{{1|}}}||FULL}}BASEPAGENAME}}|{{{{#if:{{{1|}}}||FULL}}PAGENAME}}}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation|content=
This template returns the current {{Tlx|FULLBASEPAGENAME}}, unless the title ends in &lt;code&gt;/sandbox&lt;/code&gt; plus any number of digits, in which case it returns the {{tlx|FULLPAGENAME}}. It is primarily meant for demonstrating the sandbox version of templates in their documentation.

This template takes one numbered parameter (&lt;code&gt;1&lt;/code&gt;); if anything is in this parameter then it will return &lt;code&gt;&amp;#123;&amp;#123;BASEPAGENAME&amp;#125;&amp;#125;&lt;/code&gt; and &lt;code&gt;&amp;#123;&amp;#123;PAGENAME&amp;#125;&amp;#125;&lt;/code&gt;, which have no namespace prefix.
}}
[[Category:Wikipedia magic word templates]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>kbwm4mti5boh3rbf4mjn2dhzea6agmo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:Инфобокс парламентын сонгууль/styles.css</title>
    <ns>10</ns>
    <id>123439</id>
    <revision>
      <id>708620</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:30:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;/* {{pp-template}} */ .ib-legis-elect { 	line-height: 1.5em; 	max-width: 32em; 	min-width: 22em; 	width: auto; }  .ib-legis-elect-embed { 	background-color: #ddd; 	font-size: 120%; 	font-weight: bold }  .ib-legis-elect .infobox-subheader { 	line-height: 130%; }  .ib-legis-elect-error { 	color: red; }  .ib-legis-elect .infobox-data { 	text-align: center; }  .ib-legis-elect .infobox-label { 	width: 5em; 	white-space: nowrap; }  .ib-legis-elect .infobox-below { 	pa...&quot;</comment>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="1355" xml:space="preserve">/* {{pp-template}} */
.ib-legis-elect {
	line-height: 1.5em;
	max-width: 32em;
	min-width: 22em;
	width: auto;
}

.ib-legis-elect-embed {
	background-color: #ddd;
	font-size: 120%;
	font-weight: bold
}

.ib-legis-elect .infobox-subheader {
	line-height: 130%;
}

.ib-legis-elect-error {
	color: red;
}

.ib-legis-elect .infobox-data {
	text-align: center;
}

.ib-legis-elect .infobox-label {
	width: 5em;
	white-space: nowrap;
}

.ib-legis-elect .infobox-below {
	padding: 0 3px
}

.ib-legis-elect-results {
	width: 100%;
	margin: 0;
}

.ib-legis-elect-results th[scope=&quot;row&quot;] {
	background-color: transparent;
}

.ib-legis-elect-results tr:nth-child(odd),
.ib-legis-elect-results tr:nth-child(odd) th[scope=&quot;row&quot;] {
	background-color: #eee;
}

td.ib-legis-elect-percent,
td.ib-legis-elect-seats {
	text-align: right;
}

.ib-legis-elect-p {
	color: green;
}

.ib-legis-elect-m {
	color: red;
}

.ib-legis-elect-disclaimer {
	font-style: italic;
	padding: 0.3em;
}

.ib-legis-elect-map {
	width: 100%;
	border-spacing: 0;
	border-top:1px #aaa solid;
}

.ib-legis-elect-befaft {
	width: 100%;
	border-spacing: 0;
	border-top:1px #aaa solid;
}

.ib-legis-elect-befaft th,
.ib-legis-elect-50 {
	width: 50%;
}

.ib-legis-elect-befaft-right {
	text-align: right;
}

.ib-legis-elect-befimg {
	padding-right: 3px;
}

.ib-legis-elect-aftimg {
	padding-left: 3px;
}</text>
      <sha1>7j3wqvlwpeepojdmeyymnknn7nfg0i2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Загвар:Инфобокс парламентын сонгууль/row</title>
    <ns>10</ns>
    <id>123440</id>
    <revision>
      <id>708622</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:36:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;{{#if:{{{heading|}}}  | ! colspan=5 {{!}} {{{heading}}} {{!-}} }} ! scope=&quot;row&quot; style=&quot;{{#if:{{{colour|}}}|border-left: 4px solid {{{colour}}};|{{#ifeq: {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1={{#invoke:string|replace|source={{{party}}}|pattern=^(%[%[%s*[^%]%[]*%]%]).*$|replace=%1|plain=false}}}}|color|error=NOTHERE}} | NOTHERE || border-left: 4px solid {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1=...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1651" xml:space="preserve">{{#if:{{{heading|}}}
 | ! colspan=5 {{!}} {{{heading}}}
{{!-}} }}
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;{{#if:{{{colour|}}}|border-left: 4px solid {{{colour}}};|{{#ifeq: {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1={{#invoke:string|replace|source={{{party}}}|pattern=^(%[%[%s*[^%]%[]*%]%]).*$|replace=%1|plain=false}}}}|color|error=NOTHERE}} | NOTHERE || border-left: 4px solid {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1={{#invoke:string|replace|source={{{party}}}|pattern=^(%[%[%s*[^%]%[]*%]%]).*$|replace=%1|plain=false}}}}|color}};}}}}&quot; | {{Infobox election/shortname|link={{{party_link}}}|name={{{party}}}}}
{{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||{{!}} {{{party_leader|}}}
 }}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-percent&quot; {{!}} {{{percentage|}}}
 }}}}{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{{seats|}}}}}|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes={{{current_seats|}}}|#default={{{seats|}}}}}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} {{#if:{{Both|{{{seats|}}}|{{{last_election|}}}}}|class=&quot;nowrap ib-legis-elect-seats {{#iferror:{{#expr:{{{last_election}}}}}||{{#ifexpr:{{{seats}}}&gt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-p|{{#ifexpr:{{{seats}}}&lt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-m}}}}}}&quot; {{!}} {{#ifeq:{{lc:{{{last_election}}}}}|new|New|{{PNsign|{{#expr:{{{seats}}}-{{{last_election}}}}}}}}}}}
 }}}}&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rg5bmf3bl5izyv4rxdnofu1w8nm8gdz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708623</id>
      <parentid>708622</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:39:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1354" xml:space="preserve">{{#if:{{{heading|}}}
 | ! colspan=5 {{!}} {{{heading}}}
{{!-}} }}scope=&quot;row&quot; style=&quot;background-color: transparent; {{#if:{{{colour|}}}|border-left: 4px solid {{{colour}}};|{{#ifexist:Template:{{{party}}}/meta/color|border-left: 4px solid {{{{{party}}}/meta/color}};}}}} font-weight: normal; text-align: left;&quot; | {{Infobox election/shortname|name={{{party}}}}}
{{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||{{!}} {{{party_leader|}}}
 }}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-percent&quot; {{!}} {{{percentage|}}}
 }}}}{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{{seats|}}}}}|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes={{{current_seats|}}}|#default={{{seats|}}}}}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} {{#if:{{Both|{{{seats|}}}|{{{last_election|}}}}}|class=&quot;nowrap ib-legis-elect-seats {{#iferror:{{#expr:{{{last_election}}}}}||{{#ifexpr:{{{seats}}}&gt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-p|{{#ifexpr:{{{seats}}}&lt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-m}}}}}}&quot; {{!}} {{#ifeq:{{lc:{{{last_election}}}}}|new|New|{{PNsign|{{#expr:{{{seats}}}-{{{last_election}}}}}}}}}}}
 }}}}&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>odw2up6hvnl85f10hevhcnfz0jfouln</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708624</id>
      <parentid>708623</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:40:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1182" xml:space="preserve">{{#if:{{{heading|}}}
 | colspan=5 {{!}} {{{heading}}}
{{!-}}
!}}scope=&quot;row&quot; style=&quot;background-color: transparent; {{#if:{{{colour|}}}|border-left: 4px solid {{{colour}}};|{{#ifexist:Template:{{{party}}}/meta/color|border-left: 4px solid {{{{{party}}}/meta/color}};}}}} font-weight: normal; text-align: left;&quot; | {{Infobox election/shortname|name={{{party}}}}}
| {{{party_leader|}}}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&amp;#32;
{{!}} style=&quot;text-align: right;&quot; {{!}} {{{percentage|}}}
 }}{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&amp;#32;
{{!}} style=&quot;text-align: right;&quot; {{!}} {{{seats|}}}}}|&amp;#32;
{{!}} style=&quot;text-align: right;&quot; {{!}} {{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes={{{seats_before|}}}|#default={{{seats|}}}}}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&amp;#32;
{{!}} {{#if:{{Both|{{{seats|}}}|{{{seats_before|}}}}}|style=&quot;text-align: right; white-space: nowrap; {{#iferror:{{#expr:{{{seats_before}}}}}||{{#ifexpr:{{{seats}}}&gt;{{{seats_before}}}|color: green;|{{#ifexpr:{{{seats}}}&lt;{{{seats_before}}}|color: red;}}}}}}&quot; {{!}} {{#ifeq:{{lc:{{{seats_before}}}}}|new|New|{{PNsign|{{#expr:{{{seats}}}-{{{seats_before}}}}}}}}}}}
 }}}}</text>
      <sha1>l2eaqhx5015frgnoa2ven9wwdvts2ra</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>708625</id>
      <parentid>708624</parentid>
      <timestamp>2022-08-15T06:40:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1651" xml:space="preserve">{{#if:{{{heading|}}}
 | ! colspan=5 {{!}} {{{heading}}}
{{!-}} }}
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;{{#if:{{{colour|}}}|border-left: 4px solid {{{colour}}};|{{#ifeq: {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1={{#invoke:string|replace|source={{{party}}}|pattern=^(%[%[%s*[^%]%[]*%]%]).*$|replace=%1|plain=false}}}}|color|error=NOTHERE}} | NOTHERE || border-left: 4px solid {{#invoke:Political party|fetch|{{#invoke:delink|delink|wikilinks=target|1={{#invoke:string|replace|source={{{party}}}|pattern=^(%[%[%s*[^%]%[]*%]%]).*$|replace=%1|plain=false}}}}|color}};}}}}&quot; | {{Infobox election/shortname|link={{{party_link}}}|name={{{party}}}}}
{{#ifeq:{{{noleader|}}}|yes||{{!}} {{{party_leader|}}}
 }}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default={{#ifeq:{{{nopercentage|}}}|yes||&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-percent&quot; {{!}} {{{percentage|}}}
 }}}}{{#ifeq:{{{first_election|}}}|yes|{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{{seats|}}}}}|&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} class=&quot;ib-legis-elect-seats&quot; {{!}} {{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes={{{current_seats|}}}|#default={{{seats|}}}}}{{#switch:{{{ongoing|}}}|counting|yes=|#default=&lt;nowiki&gt;&lt;/nowiki&gt;
{{!}} {{#if:{{Both|{{{seats|}}}|{{{last_election|}}}}}|class=&quot;nowrap ib-legis-elect-seats {{#iferror:{{#expr:{{{last_election}}}}}||{{#ifexpr:{{{seats}}}&gt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-p|{{#ifexpr:{{{seats}}}&lt;{{{last_election}}}|ib-legis-elect-m}}}}}}&quot; {{!}} {{#ifeq:{{lc:{{{last_election}}}}}|new|New|{{PNsign|{{#expr:{{{seats}}}-{{{last_election}}}}}}}}}}}
 }}}}&lt;noinclude&gt;{{Documentation}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rg5bmf3bl5izyv4rxdnofu1w8nm8gdz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Political party</title>
    <ns>828</ns>
    <id>123441</id>
    <revision>
      <id>708626</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:41:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;local p = {}  local default_color = '&amp;#35;F8F9FA'  local categories = { 	party_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with unknown party]]', 	shortname_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with missing shortname]]', 	color_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with missing color]]', }  local function create_error(error_message) 	return string.format('&lt;strong class=&quot;error&quot;&gt;%s&lt;/strong&gt;', error_message) end  local fun...&quot;</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="3146" xml:space="preserve">local p = {}

local default_color = '&amp;#35;F8F9FA'

local categories = {
	party_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with unknown party]]',
	shortname_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with missing shortname]]',
	color_not_in_list = '[[Category:Pages using Political party with missing color]]',
}

local function create_error(error_message)
	return string.format('&lt;strong class=&quot;error&quot;&gt;%s&lt;/strong&gt;', error_message)
end

local function getFirstLetter(party)
	local index = mw.ustring.sub(party, 1, 1)
	-- Set index for non-A-Z starts
	if string.match(index, '%A') then
		return '1'
	end
	return string.upper(index)
end

local function stripToNil(text)
	-- If text is a string, return its trimmed content, or nil if empty.
	-- Otherwise return text (which may, for example, be nil).
	if type(text) == 'string' then
		text = text:match('(%S.-)%s*$')
		local delink = require('Module:Delink')._delink
		text = delink({text, wikilinks = &quot;target&quot;})
	end
	return text
end

-- Example of having all the data - color and names - in one table. Requires one page to be edited instead of two when adding a new party.
function p._fetch(args)
	if not args[1] then
		return create_error(&quot;parameter 1 should be a party name.&quot;)
	end

	if not args[2] then
		return create_error(&quot;parameter 2 should be the output type.&quot;)
	end

 	local party = stripToNil(args[1])
	local out_type = stripToNil(args[2])
	if out_type == 'colour' then
		out_type = 'color'
	end
	local index = getFirstLetter(party)
	
	-- Load data from submodule
	local data = mw.loadData('Module:Political party/' .. index)
	local data_all = data.full

	local party_alt = data.alternate[party]
	local party_info
	if party_alt then
		if data_all[party_alt] then
			party_info = data_all[party_alt]
		else
			index = getFirstLetter(party_alt)
			data = mw.loadData('Module:Political party/' .. index)
			party_info = data.full[party_alt]
		end
	else
		party_info = data_all[party]
	end

	-- Check if database value exists
	-- * Not even in database - return given error or input
	-- * No color - return error
	-- * No shortname/abbrev - return first non-blank of abbrev-&gt;shortname-&gt;input
	if not party_info then
		if out_type == 'color' then
			return args.error or default_color
		else
			return args.error or party
		end
	end
	local return_value = party_info[out_type]
	if return_value == &quot;&quot; then
		if out_type == 'color' then
			return args.error or create_error(&quot;Value not in template. Please request that it be added.&quot;)
		elseif out_type == 'abbrev' then
			if party_info.shortname ~= &quot;&quot; then
				return party_info.shortname
			else
				return party
			end
		elseif out_type == 'shortname' then
			if party_info.abbrev ~= &quot;&quot; then
				return party_info.abbrev 
			else
				return party
			end
		else
			return party
		end
	end

	if out_type == 'color' and string.find(return_value, '#') then
		return_value = string.gsub(return_value, '#', '&amp;#35;')
	end
	return return_value	
end

function p.fetch(frame)
	-- Initialise and populate variables
	local getArgs = require(&quot;Module:Arguments&quot;).getArgs
	local args = getArgs(frame)
	
	return p._fetch(args)
end

return p</text>
      <sha1>a22nrs3mu7354d8vgqm4gvq2do7ny9y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Political party/1</title>
    <ns>828</ns>
    <id>123442</id>
    <revision>
      <id>708627</id>
      <timestamp>2022-08-15T06:42:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>202.131.248.109</ip>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;-- Constant data used by [[Module:Political party]]  local alternate = { 	[&quot;\&quot;Union\&quot; Political Movement&quot;] = &quot;Mișcarea Politică Unirea&quot;, 	[&quot;20 Party Alliance&quot;] = &quot;Bangladesh Nationalist Party&quot;, 	[&quot;2020 USR-PLUS Alliance&quot;] = &quot;USR PLUS&quot;, 	[&quot;99% - Civic Voice&quot;] = &quot;99% – Civic Voice&quot;, 	[&quot;ČSSD&quot;] = &quot;Czech Social Democratic Party&quot;, 	[&quot;İYİ Party&quot;] = &quot;İyi Party&quot;, 	[&quot;Život – National Party&quot;] = &quot;Life – National Party&quot;, }  local full = { 	[&quot;¡Sí Se Puede! Elda...&quot;</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="3364" xml:space="preserve">-- Constant data used by [[Module:Political party]]

local alternate = {
	[&quot;\&quot;Union\&quot; Political Movement&quot;] = &quot;Mișcarea Politică Unirea&quot;,
	[&quot;20 Party Alliance&quot;] = &quot;Bangladesh Nationalist Party&quot;,
	[&quot;2020 USR-PLUS Alliance&quot;] = &quot;USR PLUS&quot;,
	[&quot;99% - Civic Voice&quot;] = &quot;99% – Civic Voice&quot;,
	[&quot;ČSSD&quot;] = &quot;Czech Social Democratic Party&quot;,
	[&quot;İYİ Party&quot;] = &quot;İyi Party&quot;,
	[&quot;Život – National Party&quot;] = &quot;Life – National Party&quot;,
}

local full = {
	[&quot;¡Sí Se Puede! Elda&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#612D62&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;1 of 5 million&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#bb0004&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;1 Territory Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color=&quot;#6E1D55&quot;, shortname = &quot;1 Territory&quot;,},
	[&quot;10 Times Better&quot;] = {abbrev = &quot;10VM&quot;, color = &quot;#F56000&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;100% andaluces&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#007B33&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;100% for Colombia&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#3A7CA5&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;100% Sabadell&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#1A1818&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;123 Democratic Alliance&quot;] = {abbrev = &quot;123DA&quot;, color = &quot;#0000c8&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;19th of April Movement&quot;] = {abbrev = &quot;M-19&quot;, color = &quot;#ed1c24&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;1Law4All Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#8FC745&quot;, shortname = &quot;1Law4All&quot;,},
	[&quot;1País&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#0A1172&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;2047 HK Monitor&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#D71F2B&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;21st Century Australia Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#1B9DFF&quot;, shortname = &quot;21st Century&quot;,},
	[&quot;25 May Citizens' Alternative&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#F47C01&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;26th of July Movement&quot;] = {abbrev = &quot;M-26-7&quot;, color = &quot;#8B0000&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;3V Movement&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#D56A6A&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;50PLUS&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#92107D&quot;, shortname = &quot;50+&quot;,},
	[&quot;5165 National Conservative Movement Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#294BAD&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;7.1 People Pile&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#FF7312&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;99 Movement&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#FBCA0B&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;99 MP Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#FFC0CB&quot;, shortname = &quot;99 MP&quot;,},
	[&quot;99% – Civic Voice&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#b00c28&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;À gauche toute!&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#DC143C&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Åland Centre&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#a6ce39&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Åland Coalition&quot;] = {abbrev = &quot;ÅS&quot;, color = &quot;white&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Åland Social Democrats&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#c60d1a&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Ålandic Democracy&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#2b2b2b&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Árja&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#26BB45&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Ávjovári Moving Sámi List&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#1e88d2&quot;, shortname = &quot;Moving Sámi List&quot;,},
	[&quot;Ávila Free of Tolls&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#1046AC&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Écija Puede&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#702663&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Écologie Solidaire&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#77FF77&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Éirígí&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#00A550&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;És el moment&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#CF6A71&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;İyi Party&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#3db5e6&quot;, shortname = &quot;İYİ&quot;,},
	[&quot;Ñ Platform&quot;] = {abbrev = &quot;&quot;, color = &quot;#EAD816&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
	[&quot;Șor Party&quot;] = {abbrev = &quot;ȘOR&quot;, color = &quot;#5CBB72&quot;, shortname = &quot;&quot;,},
}

return {
	full = full,
	alternate = alternate,
}</text>
      <sha1>g936yoyq8tyd0g6k3np59ygc2oq37ix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дорж сэцэн жонон (Үзэмчин)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123443</id>
    <revision>
      <id>708637</id>
      <timestamp>2022-08-15T11:49:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <comment>Хуудас үүсгэв: &quot;'''Дорж сэцэн жонон''' (?-1646) нь XVII зууны эхэн үеийн [[Умард Юань Улс|Монголын]] [[Үзэмчин]] аймгийн тэргүүн ноён. [[Боржигин]] овогтон. Цол нь '''Сэцэн жонон'''. Тэрбээр [[Боди Алаг хаан|Боди алаг хааны]] гутгаар хөвгүүн [[Онгон дурал]] ноёны отгон хөвгүүн. 1620-иод онд Ца...&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3890" xml:space="preserve">'''Дорж сэцэн жонон''' (?-1646) нь XVII зууны эхэн үеийн [[Умард Юань Улс|Монголын]] [[Үзэмчин]] аймгийн тэргүүн ноён. [[Боржигин]] овогтон. Цол нь '''Сэцэн жонон'''. Тэрбээр [[Боди Алаг хаан|Боди алаг хааны]] гутгаар хөвгүүн [[Онгон дурал]] ноёны отгон хөвгүүн. 1620-иод онд [[Цахар түмэн|Цахарын]] [[Лигдэн хаан|Лигдэн хааны]] улс төрийн бодлого үйл ажиллагаанд дургүйцсэн [[Хуучид]], [[Үзэмчин]], [[Сөнид]], [[Авга хошуу|Авга]] аймгийн ноёд нутгаасаа дүрвэж, [[Ар Халх|Ар Халхын]] зүүн гарын ноён [[Шолой сэцэн хан|Далай жонон Шолойн]] нутаг [[Хэрлэнбаян-Улаан|Хэрлэнбаян улаан]], [[Гүн Галуутай|Гүн галуутайд]] нүүж ирсний дотор Дорж сэцэн жонон Үзэмчин аймгаа удирдаж иржээ. Улмаар Далай жонон Шолойд '''Махасамади гэгээн сэцэн хан''' хэмээх цол өргөмжилжээ. 1635 онд [[Сэцэн хан Шолой]], [[Чин гүрэн|Чин гүрэнд]] [[есөн цагааны алба]] өргөсний дараа, 1637 онд Дорж сэцэн жонон [[Үзэмчин]] аймгаа дагуулж, Чин гүрэнд дагаар оржээ.  Ингээд өвөрлөгч ноёд Халхад удаан суух боломжгүй болсон учир хуучин нутагтаа нүүж очсон. 1641 онд засаг, [[Чин ван|хошой чин ван]] цолоор шагнуулж, [[Баруун Үзэмчин хошуу|баруун үзэмчин хошууг]] захируулжээ. Түүний [[жонон]] цолыг нь халж, '''сэцэн''' чимэгийг хэвээр үлдээж сэцэн чин ван хэмээх болжээ. 1646 онд [[Сөнид|Сөнидийн]] [[Тэнгис мэргэн ван|Тэнгис мэргэн жүн ван]] Халх руу зугтах үед өөд болсон.

== Үр хойчис ==
Дорж сэцэн жонон таван хөвгүүнтэй. Сэвдэн хан, Мэргэн [[Цөхүр|цөөхүр]] ноён Чойсингэ, Ачит хунтайж, Чонху тайж, Чэгэн тайж эд болой. 1646 онд Дорж сэцэн чин ван өөд болсны дараа Ачит хунтайжийн хөвгүүн [[Цагаанбабай]] залгамжлан, засаг [[Чин ван|хошой чин ван]] болов. [[Цагаанбабай]] ван бээр Хулту тайж, чин ван Судани, Сумадай, Субуди, гүн Удари, Адари хэмээх зургаан хөвгүүнтэй.  Хоёрдугаар хөвгүүн Судани нь цолыг залгамжлан чин вангийн суурийг залгамжлав. 

Чин ван [[Судани]] нь Сэбдэндонров, гүн Лхаванжамц, гүн Дэлэгванчиг гурвуул бүлгээ.&lt;ref&gt;Раашпунцаг. Болор эрих. УБ., 2006. Дэд боть. т.556&lt;/ref&gt; 
Гүн Удари нь төвд сургуулийн тэргүүн амбан бөгөөд тэргүүн зэрэг тайж Гүмүжав бүлгээ. Ван [[Сэбдэндонров|Сэбдэндонровыг]] түүний хөвгүүн чин ван Равдан залгамжилжээ. 

== Эшлэл ==
[[Ангилал:1646 онд өнгөрсөн]]
[[Ангилал:Боржигин]]
[[Ангилал:Монгол ноён]]
[[Ангилал:Үзэмчин]]</text>
      <sha1>6xwq0mtgog5psrcxsh9kzj39ig96f4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дарайсүн Гүдэн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123444</id>
    <redirect title="Дарайсүн Гүдэн хаан" />
    <revision>
      <id>708641</id>
      <timestamp>2022-08-15T11:53:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Megzer</username>
        <id>20491</id>
      </contributor>
      <comment>Megzer moved page [[Дарайсүн Гүдэн]] to [[Дарайсүн Гүдэн хаан]]: Хаан цолыг орхигдуулсан байна. </comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#ЧИГЛҮҮЛЭГ [[Дарайсүн Гүдэн хаан]]</text>
      <sha1>nmiorh802df7hnjlqsa2xzewoc4xz1l</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>