उस्मानाबाद

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="mr">
  <siteinfo>
    <sitename>विकिपीडिया</sitename>
    <dbname>mrwiki</dbname>
    <base>https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">मिडिया</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">विशेष</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">चर्चा</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">सदस्य</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">सदस्य चर्चा</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">विकिपीडिया</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">विकिपीडिया चर्चा</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">चित्र</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">चित्र चर्चा</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">मिडियाविकी</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">मिडियाविकी चर्चा</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">साचा</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">साचा चर्चा</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">सहाय्य</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">सहाय्य चर्चा</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">वर्ग</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">वर्ग चर्चा</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">दालन</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">दालन चर्चा</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">विभाग</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">विभाग चर्चा</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>उस्मानाबाद</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1857</id>
    <revision>
      <id>2139373</id>
      <parentid>2135252</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>1.23.195.201</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12736" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
| स्थानिक_नाव = धाराशिव 
| इतर_नाव = धाराशिव
| टोपणनाव = 
| प्रकार = शहर 
| अक्षांश = 18.17 
| रेखांश = 76.05
| शोधक_स्थान= right 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र 
| जिल्हा = [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव]] 
| नेता_पद = प्रशासक
| नेता_नाव = हरिकल्याण येलगट्टे &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokrajyalive.com/2022/03/blog-post_346.html|title=जिजाऊ चौक ते बोंबले हनुमान चौक रस्त्याच्या कामाचा शुभारंभ|access-date=2022-03-29}}&lt;/ref&gt;
| उंची = 647
| लोकसंख्या_वर्ष  = 2011 
| लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५
| लोकसंख्या_घनता = 
| क्षेत्रफळ_आकारमान= sq. km 
| क्षेत्रफळ_एकूण =  
| एसटीडी_कोड =  ०२४७२
| पिन_कोड = ४१३५०१
| आरटीओ_कोड = MH-25
| लिंग_गुणोत्तर = १.०७६
| unlocode = 
| संकेतस्थळ = osmanabad.gov.in
| तळटिपा = 
| लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''धाराशिव''' (प्रस्तावित '''धाराशिव''')([[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] : Osmanabad) शहर हे [[धाराशिव जिल्हा|धाराशिव जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. त्याचे नाव ७व्या निजाम [[मीर उस्मान अली खान]] नंतर ठेवले गेले आहे. शहराचे जुने नाव धाराशिवची ग्रामदैवत असलेल्या धारासुर मर्दिनी या देवीच्या नावावरून धाराशिव असल्याचे खुप पुरावे सापडतात पण निजामशाही मधील राजा उस्मान अली खान याच्या नावावरून धाराशिव शहराचे नाव उस्मानाबाद झाल्याचेही संदर्भ आढळतात.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.amarujala.com/india-news/maharashtra-cm-uddhav-thackeray-is-consistent-to-change-name-of-cities|title=कांग्रेस का विरोध मुख्यमंत्री ठाकरे पर बेअसर, ट्विटर पर उस्मानाबाद को लिखा 'धाराशिव'|publisher=Amar Ujala}}&lt;/ref&gt;

इ.स. २०११ च्या जनगणनेनुसार उस्मानाबाद शहराची लोकसंख्या ११२०८५ होती. पैकी ५८०९८ पुरुष तर ५३९८७ स्त्रिया होत्या. १३३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. उस्मानाबाद शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे.

उस्मानाबादमध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे उपकेंद्र आहे.

== इतिहास ==
उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याच्या नावावरून पडले. उस्मानाबादचे पूर्वीचे नाव धाराशिव असे होते.

तुळजाभवानी ही उस्मानाबादची कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. [[तुळजापूर]] गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते.आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भूईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. [[नळदुर्ग]] किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. [[नळदुर्ग]] जवळ [[अणदूर]] येथील खंडोबाचे [[मंदिर]], [[तेर]] येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. उस्मानाबाद शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर तसेच शमशोद्दीन गाझी यांचा दर्गा प्रसिद्ध आहे.

शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. उस्मानाबाद शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव’ नावाची जैन लेणी आहेत. उस्मानाबादचा इतिहास रामायण काळापासून आढळतो. वनवासात असताना काही काळ रामाने या ठिकाणी वास्तव केल्याचे सांगतात. उस्मानाबाद शहरानजीक पापनाश येथे सीतेची नहाणी आहे. या परिसरात केवड्याची झाडे आहेत. त्यापूर्वी उस्मानाबाद मौर्य, सातवाहन, राष्ट्रकूट आणि यादवांचे राज्य होते. त्यानंतर उस्मानाबाद बहामणी आणि विजापूर संस्थानात अाले. १९४८ पर्यंत उस्मानाबाद [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. उस्मानाबादची शेळी प्रशिद्ध आहे

या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. उस्मानाबाद शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्या जवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] हे उस्मानाबाद पासून १५ कि. मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे.
== खास पदार्थ ==
उस्मानाबादचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहेत. खवा, मैदा आणि साखरेचा पाक यापासून बनवलेले गुलाब जामून स्वादिष्ट आहेत. याशिवाय उस्मानाबादी शेळीचे चवदार मटन प्रसिद्ध आहे. या मटनाचा शेरवा किंवा रस्सा वैशिष्ट्यपूर्ण असून मटन शिजवलेल्या गरम पाण्यात हळद, तीखट, काळा मसाला, मिरची, लसूण, अद्रक, कोथिंबीर आदी टाकून त्यापासून बनवलेला शेरवा लोकप्रिय आहे.

कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत.

== वाहतूक ==
उस्मानाबाद शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२&lt;ref&gt;[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]&lt;/ref&gt; वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[औरंगाबाद]]-[[बीड]]-उस्मानाबाद-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर|विजयपूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो.

उस्मानाबाद शहर रेल्वे ने जोडले आहे. उस्मानाबाद हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. उस्मानाबाद येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर,पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत.

== हेसुद्धा पहा ==
*[[उस्मानाबाद जिल्हा]]
*[[हैदराबाद संस्थान]]

==संदर्भ==
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख]

[[वर्ग:उस्मानाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]]</text>
      <sha1>h5nwwxo0h0ie6b6nh7cempa4jmljqzb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139374</id>
      <parentid>2139373</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:32:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>1.23.195.201</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12041" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
| स्थानिक_नाव = धाराशिव 
| प्रकार = शहर 
| अक्षांश = 18.17 
| रेखांश = 76.05
| शोधक_स्थान= right 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र 
| जिल्हा = [[धाराशिव]] 
| नेता_पद = प्रशासक
| नेता_नाव = हरिकल्याण येलगट्टे &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokrajyalive.com/2022/03/blog-post_346.html|title=जिजाऊ चौक ते बोंबले हनुमान चौक रस्त्याच्या कामाचा शुभारंभ|access-date=2022-03-29}}&lt;/ref&gt;
| उंची = 647
| लोकसंख्या_वर्ष  = 2011 
| लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५
| लोकसंख्या_घनता = 
| क्षेत्रफळ_आकारमान= sq. km 
| क्षेत्रफळ_एकूण =  
| एसटीडी_कोड =  ०२४७२
| पिन_कोड = ४१३५०१
| आरटीओ_कोड = MH-25
| लिंग_गुणोत्तर = १.०७६
| unlocode = 
| संकेतस्थळ = osmanabad.gov.in
| तळटिपा = 
| लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''धाराशिव'''([[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] : Dharashiva) शहर हे [[धाराशिव जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. शहराचे जुने नाव धाराशिवची ग्रामदैवत असलेल्या धारासुर मर्दिनी या देवीच्या नावावरून धाराशिव असल्याचे खुप पुरावे सापडतात &lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.amarujala.com/india-news/maharashtra-cm-uddhav-thackeray-is-consistent-to-change-name-of-cities|title=कांग्रेस का विरोध मुख्यमंत्री ठाकरे पर बेअसर, ट्विटर पर उस्मानाबाद को लिखा 'धाराशिव'|publisher=Amar Ujala}}&lt;/ref&gt;

इ.स. २०११ च्या जनगणनेनुसार धाराशिव शहराची लोकसंख्या ११२०८५ होती. पैकी ५८०९८ पुरुष तर ५३९८७ स्त्रिया होत्या. १३३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. उस्मानाबाद शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे.

धाराशिवमध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे उपकेंद्र आहे.

== इतिहास ==
उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याच्या नावावरून पडले. उस्मानाबादचे पूर्वीचे नाव धाराशिव असे होते.

तुळजाभवानी ही उस्मानाबादची कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. [[तुळजापूर]] गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते.आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भूईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. [[नळदुर्ग]] किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. [[नळदुर्ग]] जवळ [[अणदूर]] येथील खंडोबाचे [[मंदिर]], [[तेर]] येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. उस्मानाबाद शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर तसेच शमशोद्दीन गाझी यांचा दर्गा प्रसिद्ध आहे.

शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. उस्मानाबाद शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव’ नावाची जैन लेणी आहेत. उस्मानाबादचा इतिहास रामायण काळापासून आढळतो. वनवासात असताना काही काळ रामाने या ठिकाणी वास्तव केल्याचे सांगतात. उस्मानाबाद शहरानजीक पापनाश येथे सीतेची नहाणी आहे. या परिसरात केवड्याची झाडे आहेत. त्यापूर्वी उस्मानाबाद मौर्य, सातवाहन, राष्ट्रकूट आणि यादवांचे राज्य होते. त्यानंतर उस्मानाबाद बहामणी आणि विजापूर संस्थानात अाले. १९४८ पर्यंत उस्मानाबाद [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. उस्मानाबादची शेळी प्रशिद्ध आहे

या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. उस्मानाबाद शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्या जवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] हे उस्मानाबाद पासून १५ कि. मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे.
== खास पदार्थ ==
उस्मानाबादचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहेत. खवा, मैदा आणि साखरेचा पाक यापासून बनवलेले गुलाब जामून स्वादिष्ट आहेत. याशिवाय उस्मानाबादी शेळीचे चवदार मटन प्रसिद्ध आहे. या मटनाचा शेरवा किंवा रस्सा वैशिष्ट्यपूर्ण असून मटन शिजवलेल्या गरम पाण्यात हळद, तीखट, काळा मसाला, मिरची, लसूण, अद्रक, कोथिंबीर आदी टाकून त्यापासून बनवलेला शेरवा लोकप्रिय आहे.

कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत.

== वाहतूक ==
उस्मानाबाद शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२&lt;ref&gt;[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]&lt;/ref&gt; वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[औरंगाबाद]]-[[बीड]]-उस्मानाबाद-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर|विजयपूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो.

उस्मानाबाद शहर रेल्वे ने जोडले आहे. उस्मानाबाद हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. उस्मानाबाद येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर,पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत.

== हेसुद्धा पहा ==
*[[उस्मानाबाद जिल्हा]]
*[[हैदराबाद संस्थान]]

==संदर्भ==
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख]

[[वर्ग:उस्मानाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]]</text>
      <sha1>poh6hol25ptjid8sog5uvejlr6232rr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139394</id>
      <parentid>2139374</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T02:58:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/1.23.195.201|1.23.195.201]] ([[User talk:1.23.195.201|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12799" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
| स्थानिक_नाव = उस्मानाबाद 
| इतर_नाव = धाराशिव
| टोपणनाव = 
| प्रकार = शहर 
| अक्षांश = 18.17 
| रेखांश = 76.05
| शोधक_स्थान= right 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र 
| जिल्हा = [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद]] 
| नेता_पद = प्रशासक
| नेता_नाव = हरिकल्याण येलगट्टे &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokrajyalive.com/2022/03/blog-post_346.html|title=जिजाऊ चौक ते बोंबले हनुमान चौक रस्त्याच्या कामाचा शुभारंभ|access-date=2022-03-29}}&lt;/ref&gt;
| उंची = 647
| लोकसंख्या_वर्ष  = 2011 
| लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५
| लोकसंख्या_घनता = 
| क्षेत्रफळ_आकारमान= sq. km 
| क्षेत्रफळ_एकूण =  
| एसटीडी_कोड =  ०२४७२
| पिन_कोड = ४१३५०१
| आरटीओ_कोड = MH-25
| लिंग_गुणोत्तर = १.०७६
| unlocode = 
| संकेतस्थळ = osmanabad.gov.in
| तळटिपा = 
| लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''उस्मानाबाद''' (प्रस्तावित '''धाराशिव''')([[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] : Osmanabad) शहर हे [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. त्याचे नाव ७व्या निजाम [[मीर उस्मान अली खान]] नंतर ठेवले गेले आहे. शहराचे जुने नाव उस्मानाबादची ग्रामदैवत असलेल्या धारासुर मर्दिनी या देवीच्या नावावरून धाराशिव असल्याचे खुप पुरावे सापडतात पण निजामशाही मधील राजा उस्मान अली खान याच्या नावावरून धाराशिव शहराचे नाव उस्मानाबाद झाल्याचेही संदर्भ आढळतात.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.amarujala.com/india-news/maharashtra-cm-uddhav-thackeray-is-consistent-to-change-name-of-cities|title=कांग्रेस का विरोध मुख्यमंत्री ठाकरे पर बेअसर, ट्विटर पर उस्मानाबाद को लिखा 'धाराशिव'|publisher=Amar Ujala}}&lt;/ref&gt;

इ.स. २०११ च्या जनगणनेनुसार उस्मानाबाद शहराची लोकसंख्या ११२०८५ होती. पैकी ५८०९८ पुरुष तर ५३९८७ स्त्रिया होत्या. १३३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. उस्मानाबाद शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे.

उस्मानाबादमध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे उपकेंद्र आहे.

== इतिहास ==
उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याच्या नावावरून पडले. उस्मानाबादचे पूर्वीचे नाव धाराशिव असे होते.

तुळजाभवानी ही उस्मानाबादची कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. [[तुळजापूर]] गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते.आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भूईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. [[नळदुर्ग]] किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. [[नळदुर्ग]] जवळ [[अणदूर]] येथील खंडोबाचे [[मंदिर]], [[तेर]] येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. उस्मानाबाद शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर तसेच शमशोद्दीन गाझी यांचा दर्गा प्रसिद्ध आहे.

शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. उस्मानाबाद शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव’ नावाची जैन लेणी आहेत. उस्मानाबादचा इतिहास रामायण काळापासून आढळतो. वनवासात असताना काही काळ रामाने या ठिकाणी वास्तव केल्याचे सांगतात. उस्मानाबाद शहरानजीक पापनाश येथे सीतेची नहाणी आहे. या परिसरात केवड्याची झाडे आहेत. त्यापूर्वी उस्मानाबाद मौर्य, सातवाहन, राष्ट्रकूट आणि यादवांचे राज्य होते. त्यानंतर उस्मानाबाद बहामणी आणि विजापूर संस्थानात अाले. १९४८ पर्यंत उस्मानाबाद [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. उस्मानाबादची शेळी प्रशिद्ध आहे

या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. उस्मानाबाद शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्या जवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] हे उस्मानाबाद पासून १५ कि. मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे.
== खास पदार्थ ==
उस्मानाबादचे गुलाब जामून प्रसिद्ध आहेत. खवा, मैदा आणि साखरेचा पाक यापासून बनवलेले गुलाब जामून स्वादिष्ट आहेत. याशिवाय उस्मानाबादी शेळीचे चवदार मटन प्रसिद्ध आहे. या मटनाचा शेरवा किंवा रस्सा वैशिष्ट्यपूर्ण असून मटन शिजवलेल्या गरम पाण्यात हळद, तीखट, काळा मसाला, मिरची, लसूण, अद्रक, कोथिंबीर आदी टाकून त्यापासून बनवलेला शेरवा लोकप्रिय आहे.

कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत.

== वाहतूक ==
उस्मानाबाद शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२&lt;ref&gt;[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]&lt;/ref&gt; वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[औरंगाबाद]]-[[बीड]]-उस्मानाबाद-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर|विजयपूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो.

उस्मानाबाद शहर रेल्वे ने जोडले आहे. उस्मानाबाद हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. उस्मानाबाद येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर,पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत.

== हेसुद्धा पहा ==
*[[उस्मानाबाद जिल्हा]]
*[[हैदराबाद संस्थान]]

==संदर्भ==
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख]

[[वर्ग:उस्मानाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]]</text>
      <sha1>dw8zchu2z8x3hk3pb514d5jzytgbtmk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139395</id>
      <parentid>2139394</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:00:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12092" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
| स्थानिक_नाव = उस्मानाबाद 
| इतर_नाव = धाराशिव
| टोपणनाव = 
| प्रकार = शहर 
| अक्षांश = 18.17 
| रेखांश = 76.05
| शोधक_स्थान= right 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र 
| जिल्हा = [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद]] 
| नेता_पद = प्रशासक
| नेता_नाव = हरिकल्याण येलगट्टे &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokrajyalive.com/2022/03/blog-post_346.html|title=जिजाऊ चौक ते बोंबले हनुमान चौक रस्त्याच्या कामाचा शुभारंभ|access-date=2022-03-29}}&lt;/ref&gt;
| उंची = 647
| लोकसंख्या_वर्ष  = 2011 
| लोकसंख्या_एकूण = ११२,०८५
| लोकसंख्या_घनता = 
| क्षेत्रफळ_आकारमान= sq. km 
| क्षेत्रफळ_एकूण =  
| एसटीडी_कोड =  ०२४७२
| पिन_कोड = ४१३५०१
| आरटीओ_कोड = MH-25
| लिंग_गुणोत्तर = १.०७६
| unlocode = 
| संकेतस्थळ = osmanabad.gov.in
| तळटिपा = 
| लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''उस्मानाबाद''' (प्रस्तावित '''धाराशिव''')([[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]] : Osmanabad) शहर हे [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद जिल्ह्याचे]] प्रशासकीय मुख्यालय आहे. त्याचे नाव ७व्या निजाम [[मीर उस्मान अली खान]] नंतर ठेवले गेले आहे. शहराचे जुने नाव उस्मानाबादची ग्रामदैवत असलेल्या धारासुर मर्दिनी या देवीच्या नावावरून धाराशिव असल्याचे खुप पुरावे सापडतात पण निजामशाही मधील राजा उस्मान अली खान याच्या नावावरून धाराशिव शहराचे नाव उस्मानाबाद झाल्याचेही संदर्भ आढळतात.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.amarujala.com/india-news/maharashtra-cm-uddhav-thackeray-is-consistent-to-change-name-of-cities|title=कांग्रेस का विरोध मुख्यमंत्री ठाकरे पर बेअसर, ट्विटर पर उस्मानाबाद को लिखा 'धाराशिव'|publisher=Amar Ujala}}&lt;/ref&gt;

इ.स. २०११ च्या जनगणनेनुसार उस्मानाबाद शहराची लोकसंख्या ११२०८५ होती. पैकी ५८०९८ पुरुष तर ५३९८७ स्त्रिया होत्या. १३३४६ व्यक्ती ६ वर्षांखालील होत्या. उस्मानाबाद शहराचे लिंग गुणोत्तर १००० पुरुषांमागे ९२९ स्त्रिया आहे. साक्षरता प्रमाण ८८.१५% आहे. पुरुष साक्षरता ९३.४५% आहे, तर स्त्री साक्षरता ८२.५२% आहे.

उस्मानाबादमध्ये डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचे उपकेंद्र आहे.

== इतिहास ==
उस्मानाबाद हे नाव [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानचा]] निझाम [[मीर उस्मान अली खान]] याच्या नावावरून पडले. उस्मानाबादचे पूर्वीचे नाव धाराशिव असे होते.

तुळजाभवानी ही उस्मानाबादची कुलस्वामिनी म्हणून मानली जाते. तुळजाभवानीचे हे देवस्थान देवीच्या साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक आहे. [[तुळजापूर]] गाव नवरात्रात भक्तांनी गजबजलेले असते.आणि येथे मोठ्या प्रमाणात भाविक जमत असतात. जिल्ह्यातील नळदुर्ग येथील जलदुर्ग आणि परंडा येथील भूईकोट किल्ला प्रसिद्ध आहेत. [[नळदुर्ग]] किल्ल्यातील नर-मादी धबधबा प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला बोरी नदीला नैसर्गिक खंदक समजून त्यानुसार बांधलेला असून, येथील जलमहाल हा वास्तूशास्त्राचा उत्कृष्ट नमुना आहे. [[नळदुर्ग]] जवळ [[अणदूर]] येथील खंडोबाचे [[मंदिर]], [[तेर]] येथील संत गोरोबा काकांचे मंदिर, डोमगाव येथील कल्याणस्वामींचे मंदिर प्रसिद्ध आहेत. उस्मानाबाद शहरातील धारासूर मर्दिनीचे मंदिर तसेच शमशोद्दीन गाझी यांचा दर्गा प्रसिद्ध आहे.

शहराच्या बाहेर हातळादेवीचे रम्य मंदिर आहे. हे मंदिर हतलई नावाने ओळखले जाते. शहराचा मध्यभागातून भोगावती नदी वाहते. उस्मानाबाद शहराच्या जवळच आठ किलोमीटर अंतरावर 'धाराशिव’ नावाची जैन लेणी आहेत. उस्मानाबादचा इतिहास रामायण काळापासून आढळतो. वनवासात असताना काही काळ रामाने या ठिकाणी वास्तव केल्याचे सांगतात. उस्मानाबाद शहरानजीक पापनाश येथे सीतेची नहाणी आहे. या परिसरात केवड्याची झाडे आहेत. त्यापूर्वी उस्मानाबाद मौर्य, सातवाहन, राष्ट्रकूट आणि यादवांचे राज्य होते. त्यानंतर उस्मानाबाद बहामणी आणि विजापूर संस्थानात अाले. १९४८ पर्यंत उस्मानाबाद [[हैदराबाद संस्थान|हैदराबाद संस्थानात]] होते. उस्मानाबादची शेळी प्रशिद्ध आहे

या जिल्ह्यामध्ये परंडा व नळदुर्ग या ठिकाणी किल्ले आहेत. तुळजापूर या ठिकाणी तुळजा भवानीचे भव्य मंदिर आहे. उस्मानाबाद शहराला ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. बालाघाट डोंगर रागामध्ये वसलेले गाव आहे. त्या जवळ तुळजाभवानी देवीचे मंदिर जवळ लाभले गेले आहे. त्या ठिकाणी प्रसिद्ध असे हतलादेवी मंदिर ही आहे. [[श्री दत्त मंदिर संस्थान रुईभर]] हे उस्मानाबाद पासून १५ कि. मी. अंतरावर दत्तमहाराजांचं एक अतिभव्य मंदिर आहे. त्यातील बांधकाम काळ्या पाषाणातील असून त्यावर अत्यंत सुबक व उठावदार नक्षीकाम आहे.
== खास पदार्थ ==
उस्मानाबादचे गुलाब जामून तसेच उस्मानाबादी शेळीचे  मटन प्रसिद्ध आहे. कुंथलगिरी जवळील धुळे-सोलापूर या राष्ट्रीय महामार्गावरील सरमकुंडी फाटा येथील खवा, पेढे प्रसिद्ध आहेत.

== वाहतूक ==
उस्मानाबाद शहर राष्ट्रीय महामार्ग ५२&lt;ref&gt;[https://morth.nic.in/sites/default/files/Details-of-National-Highways-as-on-31.03.pdf Details of National Highways (NHs) as on 31.03.2019]&lt;/ref&gt; वर वसले आहे. हा राष्ट्रीय महामार्ग [[संगरूर]]([[पंजाब]])-[[हिस्सार]]([[हरियाणा]])-[[कोटा]]-[[इंदूर]]-[[धुळे]]-[[औरंगाबाद]]-[[बीड]]-उस्मानाबाद-[[तुळजापूर]]-[[सोलापूर]]-[[विजापूर|विजयपूर]]-[[हुबळी]]-[[अंकोला]]([[कर्नाटक]]) असा जातो.

उस्मानाबाद शहर रेल्वे ने जोडले आहे. उस्मानाबाद हे लातूर रोड ते मिरज जंक्शन या रेल्वेमार्गावरील महत्त्वाचे रेल्वे स्थानक आहे. उस्मानाबाद येथून पुणे, मुंबई, कोल्हापूर,पंढरपूर, मिरज, लातूर, नांदेड, परभणी, परळी वैजनाथ, अकोला नागपूर, हैदराबाद, निजामाबाद, बिदर आदी ठिकाणी जाण्यासाठी रेल्वेगाड्या उपलब्ध आहेत.

== हेसुद्धा पहा ==
*[[उस्मानाबाद जिल्हा]]
*[[हैदराबाद संस्थान]]

==संदर्भ==
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/FINAL_GAZETTEE1/index.html महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावरील {{लेखनाव}} विषयक लेख]

[[वर्ग:उस्मानाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:मराठवाडा|शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:हैदराबादचे निजाम]]</text>
      <sha1>47byijb8y52g3td80m6bqx6idxzid35</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>औरंगाबाद</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9189</id>
    <revision>
      <id>2139353</id>
      <parentid>2139022</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:00:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2402:3A80:C90:CA3B:62C9:F509:1E6A:7901</ip>
      </contributor>
      <comment>/* संगीत */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52754" xml:space="preserve">{{जिल्हा_शहर|ज=औरंगाबाद जिल्हा|श=औरंगाबाद}}
{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार                     = शहर 
|स्थानिक_नाव=औरंगाबाद &lt;br/&gt;&lt;br/&gt;  संभाजीनगर
|आकाशदेखावा                 = Meister des Mahâjanaka Jâtaka 001.jpg
|आकाशदेखावा_शीर्षक            = [[अजिंठा लेणी]]
|शोधक_स्थान=right 
| अक्षांश = 19| अक्षांशमिनिटे =52 | अक्षांशसेकंद = 48  
| रेखांश = 75| रेखांशमिनिटे = 19| रेखांशसेकंद = 12
|राज्य_नाव =महाराष्ट्र
|जिल्हा=[[औरंगाबाद जिल्हा|औरंगाबाद]]
|नेता_पद_१  =महापौर
|नेता_नाव_१ = [[नंदकुमार घोडेले]] 
|नेता_पद_२ = महानगरपालिका आयुक्त
|नेता_नाव_२ = आस्तिक कुमार पांडेय
|नेता_पद_३ = पोलीस आयुक्त
|नेता_नाव_३ = चिरंजीव प्रसाद 
|उन्नतांश=513
|लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
|लोकसंख्या_एकूण = ११,७५,११६
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ         = &lt;ref name=&quot;GOI_2011&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत
&lt;!-- --&gt;|दुवा   = http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/2719_PART_B_DCHB_AURANGABAD.pdf २०११|title=DISTRICT CENSUS HANDBOOK AURANGABAD&lt;!-- --&gt;}}&lt;/ref&gt;
|क्षेत्रफळ_एकूण =138.5 
|एसटीडी_कोड = 0240 
|पिन_कोड = 431001 
|आरटीओ_कोड= MH-20 
|संकेतस्थळ = www.aurangabadmahapalika.org
|संकेतस्थळ_नाव              = औरंगाबाद महापालिका संकेतस्थळ 
|स्वयंवर्गीत                 = नाही 
|इतर_नाव=
|टोपणनाव=५२ दारांचे शहर
|जवळचे_शहर=अहमदनगर, जालना
|लिंग_गुणोत्तर=
|लोकसंख्या_मेट्रो=
|लोकसंख्या_शहरी=
|लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''औरंगाबाद'''({{Lang-ur|{{Nastaliq|اورنگ‌آباد}}}}) (प्रस्तावित: '''छत्रपती संभाजीनगर'''), हे [[महाराष्ट्र]] राज्यातील एक महत्त्वाचे, मध्यवर्ती, औद्यौगिक केंद्र व ऐतिहासिक पर्यटनकेंद्र आहे. ते [[मराठवाडा]] विभागाचे मुख्यालय आहे. औरंगाबाद हे नाव [[औरंगजेब]]   ह्या [[मुघल]] सम्राटाच्या नावावरून त्याच्या मृत्यूनंतर ठेवले गेले असावे. जुने नाव खडकी होते. हे शहर संभाजीनगर नावाने ही ओळखले जाते. औरंगाबादला ५२ दरवाजांचे शहर म्हणून ओळखले जाते. आजही जुन्या औरंगाबाद शहरात अशी अनेक महाद्वारे अर्थात दरवाजे आहेत. मुंबई उच्च न्यायालयाचे खंडपीठ औरंगाबादेत आहे. औरंगाबाद हे जगातले एक सर्वाधिक वेगाने वाढणारे [[औद्योगिक क्रांती|औद्यौगिक]] शहर आहे. हे मराठवाड्याच्या व त्यासोबतच महाराष्ट्र पर्यटनाच्या राजधानीचे शहर आहे.&lt;ref&gt;[http://timesofindia.indiatimes.com/news/india/11-Indian-cities-among-worlds-fastest-growing/articleshow/2481744.cms जगाच्या जलदरितीने वाढणाऱ्या शहरांमधील ११ भारतीय शहरे.]&lt;/ref&gt; औरंगाबाद शहराचे नाव बदलून '''छत्रपती संभाजीनगर''' करण्याचा निर्णय प्रथम [[उद्धव ठाकरे]] यांच्या मंत्रिमंडळात २९ जून २०२२ रोजी आणि तदनंतर १७ जुलै २०२२ रोजी [[एकनाथ शिंदे]] यांच्या मंत्रिमंडळात मंजूर झाला.

पैठण ही सातवाहन राजघराण्याची शाही राजधानी, तसेच दौलताबाद किंवा देवगिरी ही यादव घराण्याची राजधानी, आधुनिक औरंगाबादच्या हद्दीत स्थित आहेत. इ.स. १३०८ मध्ये सुलतान अलाउद्दीन खलजींच्या कारकिर्दीत हा प्रदेश दिल्ली सल्तनतला जोडला गेला होता. १३२७ मध्ये, दिल्ली सल्तनतची राजधानी दिल्लीहून दौलताबाद (सध्याच्या औरंगाबादमध्ये) येथे सुलतान मुहम्मद बिन तुगलकांच्या कारकिर्दीत स्थानांतरित झाली, ज्याने दिल्लीच्या लोकसंख्येचे मोठ्या प्रमाणावर दौलताबाद येथे स्थलांतर करण्याचे आदेश दिले. तथापि, मुहम्मद बिन तुघलक यांनी १33४ मध्ये आपला निर्णय बदलला आणि राजधानी दिल्लीला परत नेली. १४९९ मध्ये, दौलताबाद अहमदनगर सल्तनतचा एक भाग बनला. इथिओपियाचे लष्करी नेते मलिक अंबर यांनी अहमदनगर सल्तनतची राजधानी म्हणून सेवा बजावण्यासाठी आधुनिक औरंगाबादच्या ठिकाणी १६१० मध्ये खडकी नावाचे नवीन शहर स्थापन केले. ते गुलाम म्हणून भारतात आले पण ते गुलाब म्हणून लोकप्रिय पंतप्रधान बनले. अहमदनगर सल्तनतचे मलिक अंबर याच्यानंतर त्याचा मुलगा फतेह खान यांनी नाव बदलून फतेहनगर केले. १६३६ मध्ये औरंगाजेब, जो त्यावेळी डेक्कन प्रांताचा मोगल वाइसरॉय होता, त्यांनी या शहराला मोगल साम्राज्यात जोडले. १६५३ मध्ये औरंगजेबाने शहराचे नाव बदलून &quot;औरंगाबाद&quot; केले आणि त्यास मुगल साम्राज्याच्या डेक्कन प्रदेशाची राजधानी बनविली. १७२४ मध्ये डेक्कनचा मोगल गव्हर्नर निजाम असफ प्रथम, पहिला मोगल साम्राज्यातून निघाला आणि त्याने स्वतःच्या असफ जाही राजवंशाची स्थापना केली. १७६३ मध्ये हैदराबाद शहराकडे त्यांची राजधानी हस्तांतरित होईपर्यंत औरंगाबादला हैदराबादची राजधानी बनवले होते. ब्रिटीश राजवटीत हैदराबाद राज्य एक राजसत्ता बनले आणि १५० वर्षे ते तसे राहिले. १९५५ पर्यंत औरंगाबाद हे हैदराबाद राज्याचा भाग राहिले. १९६० मध्ये औरंगाबाद व मराठी भाषिक मराठवाडा हा महाराष्ट्र राज्याचा एक भाग बनला.&lt;ref&gt;{{जर्नल स्रोत|date=2019-10-01|title=Marathi language|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Marathi_language&amp;oldid=919061085|journal=Wikipedia|language=en}}&lt;/ref&gt; औरंगाबादचे नामकरन संभाजीनगर करण्याची मागणी आहे.

== इतिहास ==
औरंगाबाद हे शहर ज्या परिसरात वसलेले आहे, त्याचा इतिहास सातवाहन या काळापर्यंत आढळून येतो. विक्रमादित्य राजाच्या काळातही या परिसराचा उल्लेख आहे. सातवाहनाच्या काळात खाम नदीकिनारी अनेक लहान मोठी खेडी होती. त्यापैकी एक असलेले ''खडकी'' हे आजचे औरंगाबाद मानले जाते आहे. सातव्या शतकात या गावाच्या उत्तरेस बुद्धलेणी व विहार खोदण्यात आले. नंतरच्या शतकामध्ये या गावाचा राजतलक किंवा राजतडाग म्हणूनही उल्लेख आढळतो. चौदाव्या शतकापर्यंत या परिसरात देवगिरीच्या यादवांचे राज्य होते.

===सतरावे शतक===
काही इतिहासकारांच्या मते [[इ.स. १६०४|१६०४]] मध्ये [[अहमदनगर|अहमदनगरचा]] निजामशहा मूर्तझा द्वितीय याचा मंत्री मलिक अंबर याने औरंगाबाद हे शहर वसवले आहे. परंतु हे गाव पूर्वीपासूनच अस्तित्वात होते मलिक अंबरने फक्त त्याचे नाव बदलून फतेहपूर ठेवले होते. [[इ.स. १६३४|१६३४]] मध्ये औरंगजेब ह्या (खडकी/फतेहपूर) शहरात दख्खन विभागाचा सुभेदार म्हणून आला. [[इ.स. १६४४|१६४४]] मध्ये तो आग्ऱ्याला परत गेला. त्यानंतर [[इ.स. १६८१|१६८१]] मध्ये औरंगजेब मुघल बादशाह असताना पुन्हा ह्या शहरात आला. [[इ.स. १७०७|१७०७]] मध्ये त्याच्या मृत्यूपर्यंत औरंगजेब इथेच राहिला. औरंगाबाद शहराजवळ असणाऱ्या [[खुलताबाद]] या छोट्याशा गावात औरंगजेबाची कबर आहे.

===अठरावे शतक===
इ.स. १७०७ नंतर औरंगाबादचा ताबा हैदराबादच्या [[निजाम राजवट|निझाम राजवटीकडे]] आला.

===एकोणिसावे शतक===
इ.स. १८८९ मध्ये औरंगाबादेत पहिली कापूस प्रक्रिया गिरणी उभी राहिली, त्यात सातशे जणांना रोजगार मिळाला.

===विसावे शतक===
निझाम राज्यात हैदराबाद-गोदावरी व्हॅली रेल्वेची सुरुवात झाल्यानंतर इ.स. १९०० च्या सुमारास शहर आणि परिसरात अनेक जिनिंग कारखाने सुरू झाले. औरंगाबादला महाविद्यालय सुरू झाले आणि उच्च शिक्षणाची मुहुर्तमेढ रोवली गेली. शहरात पदवीशिक्षण घेतलेल्यांची संख्या वाढली. उद्योगव्यवसायाला प्रारंभ झाला.  विसाव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत हैदराबाद संस्थांनातही देशाच्या अन्य भागाप्रमाणेच स्वातंत्र्यासाठी चळवळ सुरू झाली होती. हैदराबाद स्टेट कॉंग्रेसच्या नेतृत्वाखाली लढा उभारला गेला. औरंगाबाद हे या लढ्याचे एक केंद्र बनले.

हैदराबाद संस्थानाच्या विलीनीकरणानंतर मराठवाड्यासह औरंगाबाद शहर ही भाषिक आधारावर महाराष्ट्राशी जोडण्यात आले. संयुक्त महाराष्ट्राची स्थापना १ मे, १९६०ला झाली. त्या दिवशीपासून औरंगाबाद महाराष्ट्राचा भाग बनले. 

== संभाजीनगर नामांतर ==
शिवसेना प्रमुख स्वर्गिय श्री [[बाळ ठाकरे|बाळासाहेब ठाकरे]] यांनी या शहराचे नाव '''संभाजीनगर''' व्हावे अशी ईच्छा व्यक्त केली होती. आणि त्यांनी या शहराला संभाजीनगर नाव दिलेलेच आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/maharashtra/subhash-desai-on-sambhajinagar-temple-reopening-covid-19-pps96|title='संभाजीनगर नावासाठी आम्हाला कुणाच्या परवानगीची गरज नाही'|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-03-18}}&lt;/ref&gt;  पण ते सरकारी स्तरावर कार्यवाहीत आले नाही. विभागीय आयुक्तांकडे नामांतराबाबतचा प्रस्तावही पाठवण्यात आला आहे असे दिसून् येते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesofmaharashtra.com/2021/08/blog-post_545.html|title=औरंगाबादचे संभाजीनगर असे नामांतर करण्याबाबत सुभाष देसाईंचे मोठे विधान - Times of Maharashtra|website=www.timesofmaharashtra.com|access-date=2022-03-18}}&lt;/ref&gt; पालकमंत्री सुभाष देसाई यांच्या कडून अधिकृत लेटरहेडवरच आता संभाजीनगरचा अधिकृतपणे उल्लेख केला जात आहे.[https://www.sarkarnama.in/rajya-aurangabad/balasaheb-thackeray-has-named-city-sambhajinagar-now-no-ones-permission-required]  मात्र संभाजी नगर असे नामांतर करण्याला काँग्रेस पक्षाने विरोध केल्याचे दिसून येते.[https://www.bbc.com/marathi/india-46152067] २९ जून २०२२ रोजी औरंगाबाद शहराचे नाव बदलून '''संभाजीनगर''' करण्याचा निर्णय उद्धव ठाकरेंच्या मंत्रिमंडळात मंजूर झाला.

== भूगोल ==
{{climate chart
|औरंगाबाद
|12|29|2.8
|14|32|2.1
|19|36|3.3
|22|38|3.5
|25|39|24.4
|24|34|114.2
|22|30|115.6
|21|29|119.6
|21|30|121.6
|19|32|60.8
|15|30|10.7
|12|28|6.5
|source=[http://weather.msn.com/monthly_averages.aspx?&amp;wealocations=wc%3aINXX0184&amp;setunit=C एमएसएन वेदर]
|float=right
|clear=leftt
}}

भौगोलिकदृष्ट्या औरंगाबाद उत्तर अक्षांश १९°५३'४७&quot; - पूर्व रेखांश ७५°२३'५४&quot; याठिकाणी वसलेले आहे. हे शहर चारही बाजूनीं टेकड्या आणि डोंगरांनी वेढलेले आहे. उत्तरेकडून दक्षिणेकडे असा जमिनीचा उतार आढळून येतो. अनेक लहानलहान टेकड्यांवर शहर वसलेले आहे. त्यामुळे शहरातून अनेक नाले वाहतात. ते दक्षिण- नैर्ऋत्येस वाहात जातात. शहराच्या उत्तरेस डोंगररांग आहे. दक्षिणेसही डोंगर आहेत. औरंगाबाद जिल्ह्यात मध्यम ते भारी स्वरूपाची काळी मृदा आहे जिच्या मध्ये कॅल्शिअम आणि मॅग्नेशिअमचे प्रमाण अधिक आढळून येते.

'''तापमान :''' औरंगाबादचे वार्षिक तापमान ९ ते ४० अंश सेल्सिअस दरम्यान असते. शहराला भेट देण्याचा आल्हाददायक काळ हा हिवाळ्यात, ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान आहे.&lt;ref&gt;[http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/gazetteer.php?level=2&amp;showFile=1&amp;gazetteerSqlId=20020423103801&amp;gazetteerMainId=&amp;gazetteerFile2Id=20020423105420&amp;distId=19&amp;gazId=20020422121541&amp;pubYear=&amp;fileExists=1&amp;headingSqlName=General&amp;chapter= महाराष्ट्र शासनाचे संकेतस्थळ]&lt;/ref&gt;

'''पर्जन्यमान :''' पडत असलेल्या पावसापैकी सर्वाधिक पाऊस जून ते सप्टेंबर या काळात पडतो साधारणपणे ९.० ते ६९३ मिलीमीटर/महिना हे पावसाचे प्रमाण असते. सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान हे ७२५ मिलीमीटर असते.

{{Infobox Weather
|metric_first = yes
|single_line = yes
|location  = Aurangabad
|Jan_Hi_°C = 29 |Jan_REC_Hi_°C =
|Feb_Hi_°C = 32|Feb_REC_Hi_°C =
|Mar_Hi_°C = 36 |Mar_REC_Hi_°C =
|Apr_Hi_°C = 38|Apr_REC_Hi_°C =
|May_Hi_°C = 38|May_REC_Hi_°C =
|Jun_Hi_°C = 34|Jun_REC_Hi_°C =
|Jul_Hi_°C = 30|Jul_REC_Hi_°C =
|Aug_Hi_°C = 30|Aug_REC_Hi_°C =
|Sep_Hi_°C = 29|Sep_REC_Hi_°C =
|Oct_Hi_°C = 32|Oct_REC_Hi_°C =
|Nov_Hi_°C = 30|Nov_REC_Hi_°C =
|Dec_Hi_°C = 28|Dec_REC_Hi_°C =
|Year_Hi_°C = 32|Year_REC_Hi_°C =
|Jan_Lo_°C =12 |Jan_REC_Lo_°C =
|Feb_Lo_°C =14 |Feb_REC_Lo_°C =
|Mar_Lo_°C = 19 |Mar_REC_Lo_°C =
|Apr_Lo_°C =22 |Apr_REC_Lo_°C =
|May_Lo_°C =25 |May_REC_Lo_°C =
|Jun_Lo_°C =24 |Jun_REC_Lo_°C =
|Jul_Lo_°C =22|Jul_REC_Lo_°C =
|Aug_Lo_°C =21|Aug_REC_Lo_°C =
|Sep_Lo_°C =21|Sep_REC_Lo_°C =
|Oct_Lo_°C =19|Oct_REC_Lo_°C =
|Nov_Lo_°C =15 |Nov_REC_Lo_°C =
|Dec_Lo_°C =12 |Dec_REC_Lo_°C =
|Year_Lo_°C =20 |Year_REC_Lo_°C =
&lt;!--**** use mm or cm but not both! ****--&gt;
|Jan_Precip_cm = |Jan_Precip_mm =2.8
|Feb_Precip_cm = |Feb_Precip_mm =2.1
|Mar_Precip_cm = |Mar_Precip_mm =3.3
|Apr_Precip_cm = |Apr_Precip_mm =3.5
|May_Precip_cm = |May_Precip_mm =24.4
|Jun_Precip_cm = |Jun_Precip_mm =114.2
|Jul_Precip_cm = |Jul_Precip_mm =115.6
|Aug_Precip_cm = |Aug_Precip_mm =119.6
|Sep_Precip_cm = |Sep_Precip_mm =121.6
|Oct_Precip_cm = |Oct_Precip_mm =60.8
|Nov_Precip_cm = |Nov_Precip_mm =10.7
|Dec_Precip_cm = |Dec_Precip_mm =6.5
|Year_Precip_cm = |Year_Precip_mm =725
|source = weather.msn.com/monthly_averages.aspx?&amp;wealocations=wc%3aINXX0184&amp;setunit=C MSN Weather
|accessdate = 2008-07-26
}}

==शहराची रचना==
औरंगाबाद हे ऐतिहासिक दृष्ट्या महत्त्वाचे शहर आहे. औरंगाबाद शहरातील ५२ दरवाजे व खिडक्या प्रसिद्ध आहेत. सद्यस्थितीतील यातील अनेक दरवाजे हे शेवटची घटका मोजत आहेत.  औरंगाबादला जागतिक महत्त्व आहे. औरंगाबाद या शहराला महाराष्ट्राची पर्यटनाची राजधानी म्हणून ओळखले जाते. औरंगाबादला राजतडाग, खडकी , फतेहपूर म्हणून सुद्धा ओळखले जाते.

औरंगाबाद शहरातील दरवाजे पुढील प्रमाणे आहेत. भडकल गेट, मकई गेट, दिल्ली गेट, रोशन गेट, पैठण गेट, रंगीन दरवाजा, कटकट गेट, जाफर गेट, बारापुला गेट, नौबत गेट, हाथी गेट, नूर गेट इ. आहेत. सध्या काही दरवाजे हे इतिहास जमा झाले आहेत. एकूण ५२ पैकी २१ दरवाजे व १ खिडकी उभी आहेत. औरंगाबादचे विशेष असे की या शहराला ५२ दरवाजे, ५२ खिडक्या आणि ५२ पुरे (बेगमपुरा, उस्मानपुरा इ.) होते.

== प्रशासकीय व्यवस्था ==
औरंगाबाद महानगरपालिका ही औरंगाबाद शहराचा कारभार पाहणारी स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे. एकूण आठ झोन मध्ये ११८ वॉर्डात महानगरपालिका क्षेत्राची विभागणी झाली आहे.  शहरालगतच्या लष्कराच्या ताब्यातील परिसराचा कारभार पाहण्यासाठी औरंगाबाद छावणी मंडळ (कॅन्टोन्मेंट बोर्ड) ही संस्था अस्तित्वात आहे.

===लोकसभा, विधानसभेत प्रतिनिधित्व===
औरंगाबाद लोकसभा मतदारसंघात संपूर्ण औरंगाबाद शहराचा समावेश होतो. महाराष्ट्राच्या विधानसभेच्या तीन जागा औरंगाबाद महानगरपालिका क्षेत्रात प्रामुख्याने आहेत. औरंगाबाद (पूर्व) औरंगाबाद (मध्य) आणि औरंगाबाद (पश्चिम) अशी या तीनही विधानसभा मतदारसंघांची नावे आहेत

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ औरंगाबादचे लोकप्रतिनिधी
! लोकसभा मतदारसंघ !! विधानसभा औरंगाबाद पूर्व || विधानसभा औरंगाबाद मध्य || विधानसभा औरंगाबाद पश्चिम
|-
| खासदार [[इम्तियाज जलील]]|| आमदार [[अतुल सावे ]]|| आमदार [[प्रदीप जैस्वाल]] || आमदार [[संजय शिरसाट]] 
|}

== अर्थव्यवस्था ==
[[File:Prozone-mall-aurangabad1.jpg|thumbnail|प्रोझोन मॉल औरंगाबाद]]
गुजरात आणि सिंधमधील व्यापारी ठाण्यांना दक्षिण भारताच्या व्यापारी केंद्रांशी जोडणारा महत्त्वाचा मार्ग औरंगाबादहून जात होता. याच मार्गावरचा महत्त्वाचा थांबा म्हणून औरंगाबाद विकसित झाले असावे असे मानता येते. शहरात गुजराती व्यापारी समाजाचे वास्तव्य ऐतिहासिक काळापासून आहे. कापूस लोकर आणि वनस्पतीजन्य तेलांचा व्यवसाय इथे ऐतिहासिक काळापासून चालतो

कापूस आणि रेशीम यांच्या एकत्रीकरणातून तयार झालेल्या हिमरू नावाच्या वस्त्रप्रकारासाठी औरंगाबाद ओळखले जाते. पैठणी या नावाने आजही लोकप्रिय असलेल्या रेशमी साड्यांचे उत्पादनही औरंगाबाद परिसरात मोठ्या प्रमाणात होई. पैठण या औरंगाबादच्या जवळच्या गावाच्या नावावरूनच या प्रकाराचे नाव पडले. हिमरू शाली आणि पैठण्यांच्या व्यवसायाची कालौघात बरीच पडझड झाली असली तर औरंगाबाद सिल्क मिल्स आणि स्टॅंडर्ड सिल्क मिल्स सारख्या उद्योगांमध्ये आजही रेशमी आणि हिमरू वस्त्रांचे उत्पादन चालते. औरंगाबादेमध्ये औद्यौगिक वसाहती १९७० च्या दशकात सुरू झाल्या.

=== उद्योगधंदे ===
येथील एमआयडीसी (महाराष्ट्र इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेन्ट काॅर्पोरेशन) बरीच मोठी असून येथे स्वयंचलित वाहने आणि वाहनांचे सुटे भाग, घरातील वापराच्या इलेक्ट्रॉनिक वस्तू,  बिअर आणि व्हिस्की, चामडे, औषधनिर्मिती, रबर, बी-बियाणे आणि कीटकनाशके ही औरंगाबादेतील प्रमुख उत्पादने होत. निर्लेप, लुपिन लॅबोरेटरी, ग्रीव्ह्ज कॉटन लिमिटेड, गरवारे पॉलिस्टर्स, औरंगाबाद सिल्क मिल्स, केविल सोल्यूशन इंडिया प्रायव्हेट लिमिटेड यांचे प्रकल्प आहेत. शिवाय अनेक भारतीय आणि परदेशी बहुराष्ट्रीय कंपन्या आणि उद्योगसमूहांचे कारखाने औरंगाबादेत आहेत. अनेक नवीन उद्योग उभे राहत आहेत. ही एमआयडीसी पुणे रस्त्यावर आहे.

{{col-begin}}
{{col-5}}
* [[व्हीडिओकॉन]]
* [[Škoda India|स्कोडा ऑटो]]
* [[वाॅकहार्ट]]
* [[जॉन्सन ॲन्ड जॉन्सन]]
* [[सीमेन्स]]
{{col-break}}
* [[गुड ईयर टायर व रबर कंपनी]]
* [[बजाज ऑटो लिमिटेड]]
* [[कोलगेट-पामोलिव्ह]]
* [[केनस्टार]]
* [[एंड्रेस हौजर]]
* [[व्हिजन पेट्रोकेमिकल्स]]
{{col-end}}
* [[गरवारे]]
* [[अजंता फार्मा]]
* [[लुपिन फार्मा]]
* [[विप्रो]]
* [[एंडुअरन्स सिस्टिम्स]]
* [[ऋचा इंजिनिअरिंग]]
* कॅनपॅक
* इंडोजर्मन टूलरूम

प्रोझॉन मॉल येथील मोठा बाजार आहे.

==सांस्कृतिक जीवन==
===साहित्य===
जेष्ठ साहित्यिक [[रा.रं.बोराडे]], कवी वीरा राठोड, कविवर्य [[प्रा.दासू वैद्य]], बालकवी [[गणेश घुले]] आदी अनेक नावे उल्लेखनीय आहेत.

=== नाट्य ===
ज्याप्रमाणे औरंगाबाद जिल्ह्यान पर्यटनाच्या दृष्टीतून अनेकांच्या भुवया उंचावल्या त्याच औरंगाबादने कितेक वर्षांपासून नाट्य व सिने क्षेत्रात आपलं वर्चस्व कायम अव्वल स्थानी राखून आहे. सुप्रसिद्ध साहित्यिक अजित दळवी द्वारा लिखित अनेक नाटकांनी महाराष्ट्रातील जनसामान्यांच्या मनावर कोरलीत. अलिकडे त्यांनी &quot;कायद्याचे बोला&quot; या चित्रपटाची पटकथा लिहीली. शिवाय [[प्रतिक्षा लोणकर]], [[चंद्रकांत कुलकर्णी]], [[मकरंद अनासपुरे]], चला हवा फेम [[योगेश सिरसाठ]], बाळू मामांच्या नावाने चांगभल, स्वराज्य रक्षक संभाजी या मालिकेतून प्रेक्षकांच्या मनावर अधिराज्य गाजवणारा [[रोहित देशमुख]], राजा राणीची ग जोडी फेम [[शैलेश कोरडे]], [[मंजिरी पवार]], [[दिपक अंभुरे]], [[प्रविण डाळिंबीकर]], [[रमाकांत भालेराव]], [[प्राजक्ता सुपेकर]], [[सुनील कांबळे]], आदी दिग्गज कलावंतानी आपल्या करीयरची सुरुवात औरंगाबादेपासून केली आणि मग ते मुंबईला चमकले. त्याआधी, कुमार देशमुख, आलोक चौधरी, विजय दिवाण, त्र्यंबक महाजन अशा अनेक नामवंत कलाकारांनी राज्य नाट्य स्पर्धा, कामगार राज्य नाट्य स्पर्धा गाजवलेल्या व अनेकदा जिंकल्यातही. '[[व-हाड निघालंय लंडनला]]' या विश्वविक्रमी नाटकाचे सर्वेसर्वा [[लक्ष्मण देशपांडे|लक्ष्मणराव देशपांडे]] हेही औरंगाबादचे रहिवासी होते.

===संगीत===
यशराज मुखाटे नामांकित संगीत करणारे हे देखील संभाजीनगर चे आहेत

===चित्र-शिल्प===

==वाहतूक==
===हवाई वाहतूक=== 
औरंगाबाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे चिकलठाणा येथे स्थित आहे. येथून हैदराबाद, दिल्ली, उदैपूर, मुंबई, जयपूर, पुणे आणि नागपूर साठी विमान सेवा उपलब्ध आहे. २००८ पासून हज्ज यात्रा साठी विमान सेवा उपलब्ध झाली आहे. सद्यस्थितीत विमानतळाच्या इमारतीचे नवीनीकरण करण्यात आले आहे. विमानतळ औरंगाबाद शहराच्या मध्यवर्ती बसस्थानकापासून १० कि.मी. अंतरावर आहे.

===रेल्वे वाहतूक===
औरंगाबाद (स्टेशन कोड:AWB) हे दक्षिण-मध्य रेल्वेच्या नांदेड विभागाच्या सिकंदराबाद-मनमाड ब्रॉ़डगेज लोहमार्गावर असलेले एक रेल्वे-स्थानक आहे. औरंगाबाद पासून नांदेड, मुंबई, दिल्ली, हैदराबाद, शिर्डी, नागपूर, नाशिक, पुणे,  अमृतसर, अंबाला, निझामाबाद, कुर्नुल, रेनिगुंटा, विशाखापट्टनम्, इरोडे, मदुराई, भोपाळ, ग्वालियर, वडोदरा, चेन्नई, तिरुपती, रामेश्वरम , अहमदाबाद  आणि राजकोटपर्यंत रेल्वे-सेवा उपलब्ध आहे.

===रस्ते वाहतूक===
औरंगाबाद महाराष्ट्र आणि इतर राज्यांत विविध प्रमुख शहरे रस्त्यांनी जोडले आहे.राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक २११ हा शहरातूनच जातो.जालना, पुणे, अहमदनगर, नांदेड, नागपूर, बीड आणि मुंबई ही शहरे रस्त्याने जोडलेली आहेत आणि हा मार्ग सध्या राष्ट्रीय महामार्ग मानक चार लेन रोड मध्ये बदलविल्या जात आहे. नवीन नागपूर-औरंगाबाद-मुंबई एक्सप्रेस हायवे देखील विकसित केला जात आहे. औरंगाबाद येथून शिर्डी येथे जाता येते, रस्ताने हे अंतर ८५ कि.मी. एवढे आहे.

== प्रसिद्ध शिक्षण संस्था ==
=== विद्यापीठ ===
औरंगाबादमध्ये दोन विद्यापीठे आहेत — [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]] आणि [[महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ, औरंगाबाद|महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ]].

[[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]] हे विद्यापीठ मराठवाड्यातील [[औरंगाबाद जिल्हा|औरंगाबाद]], [[जालना जिल्हा|जालना]], [[बीड जिल्हा|बीड]], [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद]] या जिल्ह्यात असलेल्या शासकीय मान्यताप्राप्त संस्थांचा कारभार पाहाते. [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी वेरूळ-अजिंठ्यालगतच औरंगाबाद परिसरात एक मोठे शिक्षण, ज्ञानकेंद्र उभारण्याची योजना आखली होती. प्रामुख्याने आधुनिक शिक्षणापासून वंचित राहिलेल्या समाजातील बहुसंख्यकांसाठी हे नियोजन होते. औरंगाबाद शहराजवळच्या भागाचे [[नागसेनवन]] असे नामकरण करून तेथे पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीच्या [[मिलिंद महाविद्यालय]]ाची स्थापना त्यांनी केली. याच परिसरात भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर मराठवाडा विद्यापीठ स्थापन करण्यात आले. पुढे [[नामांतर आंदोलन|नामांतराच्या लढ्यानंतर]] [[शरद पवार]] मुख्यमंत्री असताना महाराष्ट्र शासनाने &quot;मराठवाडा विद्यापीठ&quot; याचे नाव बदलून &quot;डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ&quot; असे केले. या विद्यापीठाच्या परिसरामध्ये १६व्या शतकातील पहाडसिंग याने बांधलेला [[सोनेरी महाल]] आहे. त्यासोबत फुटा मकबरा व काही जुन्या वस्तू आहेत.

[[महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ, औरंगाबाद|महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ]] हे औरंगाबाद एक राज्य विद्यापीठ आहे. महाराष्ट्र राष्ट्रीय कायदा विद्यापीठ अधिनियम, २०१४ च्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकारद्वारे २०१७ मध्ये स्थापण करण्यात आले. हे मुंबई व नागपूर नंतर राज्यातील तिसरे आणि अंतिम राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ आहे. हे भारताच्या २१व्या क्रमांकाचे राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ आहे.
{{multicol}}

=== अभियांत्रिकी ===
* [http://www.dietms.org/ म. शि. प्र. मं. संचालित देवगिरी अभियांत्रिकी महाविद्यालय]
* [http://www.mit.asia/   एम.आय.टी महाविद्यालय]
* [[शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय, औरंगाबाद|शासकिय अभियांत्रिकी महविद्यालय]]
* [http://www.mitindia.net/web/ मराठवाडा प्राद्यौगिकी संस्था ]
* [http://www.jnec.ac.in/ म.गा.मि. जवाहरलाल नेहरु अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [https://www.pescoe.ac.in/ पी.ई.एस. अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [http://www.hitechengg.org/ हायटेक इंस्टीटूट आफ टेक्नोलॉजी, अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [https://www.eescoet.org/ईसीईटी-एव्हरेस्ट कॉलेज ऑफ इंजिनीअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी]
 {{multicol-break}}

=== वैद्यकीय ===
* शासकीय वैद्यकीय महविद्यालय व शासकीय कर्क रोग रुग्णालय औरंगाबाद
* म.गा.मि. वैद्यकीय महविद्यालय
* शासकीय दंतविद्या महाविद्यालय
* भगवान होमियोपेथिक महाविद्यालय
* फोस्टर डेव्हलपमेंट होमियोपेथिक महाविद्यालय्
* वाय. बी. चव्हाण कॉलेज ऑफ फार्मसी
{{multicol-break}}

=== कला, वाणिज्य आणि विज्ञान ===
* सरस्वती भुवन महविद्यालय
* देवगिरी महविद्यालय 
* विवेकानंद महविद्यालय
* पंडित जवाहरलाल नेहरु महाविद्यालय 
* डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर महाविद्यालय
* मौलाना आझाद महाविद्यालय
* वसंतराव नाईक महाविद्यालय
* छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय
* [[मिलिंद महाविद्यालय]]
* शासकीय महाविद्यालय 
* माणिकचंद पहाडे विधि महाविद्यालय
* महात्मा गांधी मिशन वैद्यकीय महाविद्यालय
* मराठवाडा इन्स्टिटयूट ऑफ टेक्नॉलॉजी
* [http://www.ykmaurangabad.org यशवंत कला महाविद्यालय]

=== मॅनेजमेन्ट कॉलेज ===
* मराठवाडा इन्स्टीटयूट ऑफ मॅनेजमेन्ट &amp; रिसर्च
* महात्मा गांधी मिशन इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* राजर्षी शाहू इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* देवगिरी इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* मौलाना आ़झाद इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट

===== हॉस्पिटल =====
* श्रद्धा हास्पिटल 
* कमलनयन बजाज हॉस्पिटल
* सेठ नंदलाल धुत हॉस्पिटल
* एम.जि.एम वैद्यकीय महविद्यालय व हॉस्पिटल
* हेडगेवार हॉस्पिटल
* माणिक हॉस्पिटल आणि रिसचॅ सेंटर
* सिंघमा हॉस्पिटल
* दुनाखे हॉस्पिटल 
* सिटी केयर हॉस्पिटल
* सरकारी कैंसर हॉस्पिटल
* मॉस्क हॉस्पिटल
* लिलावती हॉस्पिटल 
* गोल्डन केयर हॉस्पिटल
* रोपळेकर हॉस्पिटल
* आधार क्रिटिकल हॉस्पिटल 
* ब्रैन हॉस्पिटल 
* चौबे हॉस्पिटल
* साई युरोलॉजी हॉस्पिटल
* साई हॉस्पिटल
* डागा हॉस्पिटल 
* न्यु लाईफ हॉस्पिटल
* पाटिल हॉस्पिटल
* डॉ.काळबांडे हॉस्पिटल
* प्यासिफिक हॉस्पिटल
* आयकान हॉस्पिटल
* शासकीय वैदकीय महाविद्यालय व रुग्णालय घाटी 
* औरंगाबाद जिल्हा सामान्य रुग्णालय चिकलठाणा औरंगाबाद 
* शासकीय कर्करोग रुग्णालय औरंगाबाद 
{{multicol-end}}

== प्रेक्षणीय स्थळे ==
{{multicol}}
* [[सिद्धार्थ उद्यान व प्राणी संग्रहालय]]
* [[घृष्णेश्वर मंदिर]] ([[ज्योतिर्लिंग]])
* [[बीबी का मकबरा]]
* [[औरंगाबाद लेणी]]
* [[पाणचक्की]]
* [[सोनेरी महाल]]
* [[अंतुर किल्ला]] 
* [[गौताळा अभयारण्य]]
* [[पितळखोरे लेणी]] {{multicol-break}}
* [[खुल्ताबाद]]
* व्हॅली ऑफ सेन्ट्स &lt;small&gt;¥1&lt;/small&gt;
* दरवाजे &lt;small&gt;¥2&lt;/small&gt; 
* [[गौताळा अभयारण्य]]
* म्हैसमाळ
* संत ज्ञानेश्वर उद्यान
* [[पैठण]]
* जायकवाडी धरण पक्षी अभयारण्य
{{multicol-break}}
[[चित्र:bibika.jpg|thumb|बीबी का मकबरा]]
{{multicol-end}}
&lt;small&gt;
¥1 - इथे अंदाजे १५०० सुफी संतांना दफनविण्यात आलेले आहे{{संदर्भ हवा}}
देवगड - दत्ताचे देवस्थान 
औरंगाबाद लेणी 
बुद्ध लेणी 
¥2 - मुघल शासनकाळात औरंगाबादला ४ मुख्य व ९ इतर दरवाजे होते. यातील पैठण गेट आणि रोशन गेट प्रसिद्ध आहेत
&lt;/small&gt;
* प्रोझोन मॉल 
* डी मार्ट मॉल
* रिलायन्स मॉल

हॉस्पिटल

घाटी - मराठवाड्यातील सर्वात मोठे शासकीय रूग्णालय. याठिकाणी विदर्भ, खानदेशातील रूग्णही उपचारासाठी येतात. तसेच अद्यावत सुविधा आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून उपचार पद्धती केली जाते.

===दरवाजे===
भारतात इतर अनेक मध्ययुगीन शहरांपासून औरंगाबादला उभे राहिलेल्या गोष्टींपैकी 52 गोष्टी &quot;गेट्स&quot; आहेत, त्यापैकी प्रत्येक स्थानिक इतिहासाचा किंवा त्याच्याशी संबंध असलेल्या व्यक्ती होत्या. औरंगाबादला &quot;गेट्स ऑफ सिटी&quot; म्हणून मोठ्या प्रमाणात ओळखले जाते.

52 पैकी केवळ 4 मुख्य आणि 9 इतर गेट टिकून आहेत, सर्वात प्रसिद्ध, सर्वात जुने आणि सर्वात मोठ्या निजाम पॅलेस (पॅलेस ऑफ निजाम) जवळ भडकल गेट आहे.
वाडीचा किल्ला.
सोयगाव शहारा पासुन 4 किमी अंतरावर वडीचा किल्ला आहे येथील निसर्गरम्य वातावरण प्रेक्षणीय आहे.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
* [http://aurangabad.nic.in/htmldocs/index.htm औरंगाबाद एन.आय.सी]
* [http://www.aurangabadmahapalika.org औरंगाबाद महानगरपालिका]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Aurangabad%2C_Maharashtra इंग्लिश विकिपिडीयावर औरंगाबाद]
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/gazetteer.php?distId=19&amp;gazId=20020422121541 गॅझेटीयर]
{{NSEW|[[जळगाव]]|[[बीड]]|[[जालना]]|[[अहमदनगर]]|||||}}
{{महाराष्ट्रातील जिल्हे}}

[[वर्ग:औरंगाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रातील शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]]
[[वर्ग:संभाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]]</text>
      <sha1>entsp58wli0srwacfak5s8ivj8gcpsh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139354</id>
      <parentid>2139353</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:03:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2402:3A80:C90:CA3B:62C9:F509:1E6A:7901</ip>
      </contributor>
      <comment>/* संगीत */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52791" xml:space="preserve">{{जिल्हा_शहर|ज=औरंगाबाद जिल्हा|श=औरंगाबाद}}
{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार                     = शहर 
|स्थानिक_नाव=औरंगाबाद &lt;br/&gt;&lt;br/&gt;  संभाजीनगर
|आकाशदेखावा                 = Meister des Mahâjanaka Jâtaka 001.jpg
|आकाशदेखावा_शीर्षक            = [[अजिंठा लेणी]]
|शोधक_स्थान=right 
| अक्षांश = 19| अक्षांशमिनिटे =52 | अक्षांशसेकंद = 48  
| रेखांश = 75| रेखांशमिनिटे = 19| रेखांशसेकंद = 12
|राज्य_नाव =महाराष्ट्र
|जिल्हा=[[औरंगाबाद जिल्हा|औरंगाबाद]]
|नेता_पद_१  =महापौर
|नेता_नाव_१ = [[नंदकुमार घोडेले]] 
|नेता_पद_२ = महानगरपालिका आयुक्त
|नेता_नाव_२ = आस्तिक कुमार पांडेय
|नेता_पद_३ = पोलीस आयुक्त
|नेता_नाव_३ = चिरंजीव प्रसाद 
|उन्नतांश=513
|लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
|लोकसंख्या_एकूण = ११,७५,११६
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ         = &lt;ref name=&quot;GOI_2011&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत
&lt;!-- --&gt;|दुवा   = http://censusindia.gov.in/2011census/dchb/2719_PART_B_DCHB_AURANGABAD.pdf २०११|title=DISTRICT CENSUS HANDBOOK AURANGABAD&lt;!-- --&gt;}}&lt;/ref&gt;
|क्षेत्रफळ_एकूण =138.5 
|एसटीडी_कोड = 0240 
|पिन_कोड = 431001 
|आरटीओ_कोड= MH-20 
|संकेतस्थळ = www.aurangabadmahapalika.org
|संकेतस्थळ_नाव              = औरंगाबाद महापालिका संकेतस्थळ 
|स्वयंवर्गीत                 = नाही 
|इतर_नाव=
|टोपणनाव=५२ दारांचे शहर
|जवळचे_शहर=अहमदनगर, जालना
|लिंग_गुणोत्तर=
|लोकसंख्या_मेट्रो=
|लोकसंख्या_शहरी=
|लोकसंख्या_क्रमांक=
|अधिकृत_भाषा=मराठी
}}
'''औरंगाबाद'''({{Lang-ur|{{Nastaliq|اورنگ‌آباد}}}}) (प्रस्तावित: '''छत्रपती संभाजीनगर'''), हे [[महाराष्ट्र]] राज्यातील एक महत्त्वाचे, मध्यवर्ती, औद्यौगिक केंद्र व ऐतिहासिक पर्यटनकेंद्र आहे. ते [[मराठवाडा]] विभागाचे मुख्यालय आहे. औरंगाबाद हे नाव [[औरंगजेब]]   ह्या [[मुघल]] सम्राटाच्या नावावरून त्याच्या मृत्यूनंतर ठेवले गेले असावे. जुने नाव खडकी होते. हे शहर संभाजीनगर नावाने ही ओळखले जाते. औरंगाबादला ५२ दरवाजांचे शहर म्हणून ओळखले जाते. आजही जुन्या औरंगाबाद शहरात अशी अनेक महाद्वारे अर्थात दरवाजे आहेत. मुंबई उच्च न्यायालयाचे खंडपीठ औरंगाबादेत आहे. औरंगाबाद हे जगातले एक सर्वाधिक वेगाने वाढणारे [[औद्योगिक क्रांती|औद्यौगिक]] शहर आहे. हे मराठवाड्याच्या व त्यासोबतच महाराष्ट्र पर्यटनाच्या राजधानीचे शहर आहे.&lt;ref&gt;[http://timesofindia.indiatimes.com/news/india/11-Indian-cities-among-worlds-fastest-growing/articleshow/2481744.cms जगाच्या जलदरितीने वाढणाऱ्या शहरांमधील ११ भारतीय शहरे.]&lt;/ref&gt; औरंगाबाद शहराचे नाव बदलून '''छत्रपती संभाजीनगर''' करण्याचा निर्णय प्रथम [[उद्धव ठाकरे]] यांच्या मंत्रिमंडळात २९ जून २०२२ रोजी आणि तदनंतर १७ जुलै २०२२ रोजी [[एकनाथ शिंदे]] यांच्या मंत्रिमंडळात मंजूर झाला.

पैठण ही सातवाहन राजघराण्याची शाही राजधानी, तसेच दौलताबाद किंवा देवगिरी ही यादव घराण्याची राजधानी, आधुनिक औरंगाबादच्या हद्दीत स्थित आहेत. इ.स. १३०८ मध्ये सुलतान अलाउद्दीन खलजींच्या कारकिर्दीत हा प्रदेश दिल्ली सल्तनतला जोडला गेला होता. १३२७ मध्ये, दिल्ली सल्तनतची राजधानी दिल्लीहून दौलताबाद (सध्याच्या औरंगाबादमध्ये) येथे सुलतान मुहम्मद बिन तुगलकांच्या कारकिर्दीत स्थानांतरित झाली, ज्याने दिल्लीच्या लोकसंख्येचे मोठ्या प्रमाणावर दौलताबाद येथे स्थलांतर करण्याचे आदेश दिले. तथापि, मुहम्मद बिन तुघलक यांनी १33४ मध्ये आपला निर्णय बदलला आणि राजधानी दिल्लीला परत नेली. १४९९ मध्ये, दौलताबाद अहमदनगर सल्तनतचा एक भाग बनला. इथिओपियाचे लष्करी नेते मलिक अंबर यांनी अहमदनगर सल्तनतची राजधानी म्हणून सेवा बजावण्यासाठी आधुनिक औरंगाबादच्या ठिकाणी १६१० मध्ये खडकी नावाचे नवीन शहर स्थापन केले. ते गुलाम म्हणून भारतात आले पण ते गुलाब म्हणून लोकप्रिय पंतप्रधान बनले. अहमदनगर सल्तनतचे मलिक अंबर याच्यानंतर त्याचा मुलगा फतेह खान यांनी नाव बदलून फतेहनगर केले. १६३६ मध्ये औरंगाजेब, जो त्यावेळी डेक्कन प्रांताचा मोगल वाइसरॉय होता, त्यांनी या शहराला मोगल साम्राज्यात जोडले. १६५३ मध्ये औरंगजेबाने शहराचे नाव बदलून &quot;औरंगाबाद&quot; केले आणि त्यास मुगल साम्राज्याच्या डेक्कन प्रदेशाची राजधानी बनविली. १७२४ मध्ये डेक्कनचा मोगल गव्हर्नर निजाम असफ प्रथम, पहिला मोगल साम्राज्यातून निघाला आणि त्याने स्वतःच्या असफ जाही राजवंशाची स्थापना केली. १७६३ मध्ये हैदराबाद शहराकडे त्यांची राजधानी हस्तांतरित होईपर्यंत औरंगाबादला हैदराबादची राजधानी बनवले होते. ब्रिटीश राजवटीत हैदराबाद राज्य एक राजसत्ता बनले आणि १५० वर्षे ते तसे राहिले. १९५५ पर्यंत औरंगाबाद हे हैदराबाद राज्याचा भाग राहिले. १९६० मध्ये औरंगाबाद व मराठी भाषिक मराठवाडा हा महाराष्ट्र राज्याचा एक भाग बनला.&lt;ref&gt;{{जर्नल स्रोत|date=2019-10-01|title=Marathi language|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Marathi_language&amp;oldid=919061085|journal=Wikipedia|language=en}}&lt;/ref&gt; औरंगाबादचे नामकरन संभाजीनगर करण्याची मागणी आहे.

== इतिहास ==
औरंगाबाद हे शहर ज्या परिसरात वसलेले आहे, त्याचा इतिहास सातवाहन या काळापर्यंत आढळून येतो. विक्रमादित्य राजाच्या काळातही या परिसराचा उल्लेख आहे. सातवाहनाच्या काळात खाम नदीकिनारी अनेक लहान मोठी खेडी होती. त्यापैकी एक असलेले ''खडकी'' हे आजचे औरंगाबाद मानले जाते आहे. सातव्या शतकात या गावाच्या उत्तरेस बुद्धलेणी व विहार खोदण्यात आले. नंतरच्या शतकामध्ये या गावाचा राजतलक किंवा राजतडाग म्हणूनही उल्लेख आढळतो. चौदाव्या शतकापर्यंत या परिसरात देवगिरीच्या यादवांचे राज्य होते.

===सतरावे शतक===
काही इतिहासकारांच्या मते [[इ.स. १६०४|१६०४]] मध्ये [[अहमदनगर|अहमदनगरचा]] निजामशहा मूर्तझा द्वितीय याचा मंत्री मलिक अंबर याने औरंगाबाद हे शहर वसवले आहे. परंतु हे गाव पूर्वीपासूनच अस्तित्वात होते मलिक अंबरने फक्त त्याचे नाव बदलून फतेहपूर ठेवले होते. [[इ.स. १६३४|१६३४]] मध्ये औरंगजेब ह्या (खडकी/फतेहपूर) शहरात दख्खन विभागाचा सुभेदार म्हणून आला. [[इ.स. १६४४|१६४४]] मध्ये तो आग्ऱ्याला परत गेला. त्यानंतर [[इ.स. १६८१|१६८१]] मध्ये औरंगजेब मुघल बादशाह असताना पुन्हा ह्या शहरात आला. [[इ.स. १७०७|१७०७]] मध्ये त्याच्या मृत्यूपर्यंत औरंगजेब इथेच राहिला. औरंगाबाद शहराजवळ असणाऱ्या [[खुलताबाद]] या छोट्याशा गावात औरंगजेबाची कबर आहे.

===अठरावे शतक===
इ.स. १७०७ नंतर औरंगाबादचा ताबा हैदराबादच्या [[निजाम राजवट|निझाम राजवटीकडे]] आला.

===एकोणिसावे शतक===
इ.स. १८८९ मध्ये औरंगाबादेत पहिली कापूस प्रक्रिया गिरणी उभी राहिली, त्यात सातशे जणांना रोजगार मिळाला.

===विसावे शतक===
निझाम राज्यात हैदराबाद-गोदावरी व्हॅली रेल्वेची सुरुवात झाल्यानंतर इ.स. १९०० च्या सुमारास शहर आणि परिसरात अनेक जिनिंग कारखाने सुरू झाले. औरंगाबादला महाविद्यालय सुरू झाले आणि उच्च शिक्षणाची मुहुर्तमेढ रोवली गेली. शहरात पदवीशिक्षण घेतलेल्यांची संख्या वाढली. उद्योगव्यवसायाला प्रारंभ झाला.  विसाव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत हैदराबाद संस्थांनातही देशाच्या अन्य भागाप्रमाणेच स्वातंत्र्यासाठी चळवळ सुरू झाली होती. हैदराबाद स्टेट कॉंग्रेसच्या नेतृत्वाखाली लढा उभारला गेला. औरंगाबाद हे या लढ्याचे एक केंद्र बनले.

हैदराबाद संस्थानाच्या विलीनीकरणानंतर मराठवाड्यासह औरंगाबाद शहर ही भाषिक आधारावर महाराष्ट्राशी जोडण्यात आले. संयुक्त महाराष्ट्राची स्थापना १ मे, १९६०ला झाली. त्या दिवशीपासून औरंगाबाद महाराष्ट्राचा भाग बनले. 

== संभाजीनगर नामांतर ==
शिवसेना प्रमुख स्वर्गिय श्री [[बाळ ठाकरे|बाळासाहेब ठाकरे]] यांनी या शहराचे नाव '''संभाजीनगर''' व्हावे अशी ईच्छा व्यक्त केली होती. आणि त्यांनी या शहराला संभाजीनगर नाव दिलेलेच आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/maharashtra/subhash-desai-on-sambhajinagar-temple-reopening-covid-19-pps96|title='संभाजीनगर नावासाठी आम्हाला कुणाच्या परवानगीची गरज नाही'|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-03-18}}&lt;/ref&gt;  पण ते सरकारी स्तरावर कार्यवाहीत आले नाही. विभागीय आयुक्तांकडे नामांतराबाबतचा प्रस्तावही पाठवण्यात आला आहे असे दिसून् येते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesofmaharashtra.com/2021/08/blog-post_545.html|title=औरंगाबादचे संभाजीनगर असे नामांतर करण्याबाबत सुभाष देसाईंचे मोठे विधान - Times of Maharashtra|website=www.timesofmaharashtra.com|access-date=2022-03-18}}&lt;/ref&gt; पालकमंत्री सुभाष देसाई यांच्या कडून अधिकृत लेटरहेडवरच आता संभाजीनगरचा अधिकृतपणे उल्लेख केला जात आहे.[https://www.sarkarnama.in/rajya-aurangabad/balasaheb-thackeray-has-named-city-sambhajinagar-now-no-ones-permission-required]  मात्र संभाजी नगर असे नामांतर करण्याला काँग्रेस पक्षाने विरोध केल्याचे दिसून येते.[https://www.bbc.com/marathi/india-46152067] २९ जून २०२२ रोजी औरंगाबाद शहराचे नाव बदलून '''संभाजीनगर''' करण्याचा निर्णय उद्धव ठाकरेंच्या मंत्रिमंडळात मंजूर झाला.

== भूगोल ==
{{climate chart
|औरंगाबाद
|12|29|2.8
|14|32|2.1
|19|36|3.3
|22|38|3.5
|25|39|24.4
|24|34|114.2
|22|30|115.6
|21|29|119.6
|21|30|121.6
|19|32|60.8
|15|30|10.7
|12|28|6.5
|source=[http://weather.msn.com/monthly_averages.aspx?&amp;wealocations=wc%3aINXX0184&amp;setunit=C एमएसएन वेदर]
|float=right
|clear=leftt
}}

भौगोलिकदृष्ट्या औरंगाबाद उत्तर अक्षांश १९°५३'४७&quot; - पूर्व रेखांश ७५°२३'५४&quot; याठिकाणी वसलेले आहे. हे शहर चारही बाजूनीं टेकड्या आणि डोंगरांनी वेढलेले आहे. उत्तरेकडून दक्षिणेकडे असा जमिनीचा उतार आढळून येतो. अनेक लहानलहान टेकड्यांवर शहर वसलेले आहे. त्यामुळे शहरातून अनेक नाले वाहतात. ते दक्षिण- नैर्ऋत्येस वाहात जातात. शहराच्या उत्तरेस डोंगररांग आहे. दक्षिणेसही डोंगर आहेत. औरंगाबाद जिल्ह्यात मध्यम ते भारी स्वरूपाची काळी मृदा आहे जिच्या मध्ये कॅल्शिअम आणि मॅग्नेशिअमचे प्रमाण अधिक आढळून येते.

'''तापमान :''' औरंगाबादचे वार्षिक तापमान ९ ते ४० अंश सेल्सिअस दरम्यान असते. शहराला भेट देण्याचा आल्हाददायक काळ हा हिवाळ्यात, ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान आहे.&lt;ref&gt;[http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/gazetteer.php?level=2&amp;showFile=1&amp;gazetteerSqlId=20020423103801&amp;gazetteerMainId=&amp;gazetteerFile2Id=20020423105420&amp;distId=19&amp;gazId=20020422121541&amp;pubYear=&amp;fileExists=1&amp;headingSqlName=General&amp;chapter= महाराष्ट्र शासनाचे संकेतस्थळ]&lt;/ref&gt;

'''पर्जन्यमान :''' पडत असलेल्या पावसापैकी सर्वाधिक पाऊस जून ते सप्टेंबर या काळात पडतो साधारणपणे ९.० ते ६९३ मिलीमीटर/महिना हे पावसाचे प्रमाण असते. सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान हे ७२५ मिलीमीटर असते.

{{Infobox Weather
|metric_first = yes
|single_line = yes
|location  = Aurangabad
|Jan_Hi_°C = 29 |Jan_REC_Hi_°C =
|Feb_Hi_°C = 32|Feb_REC_Hi_°C =
|Mar_Hi_°C = 36 |Mar_REC_Hi_°C =
|Apr_Hi_°C = 38|Apr_REC_Hi_°C =
|May_Hi_°C = 38|May_REC_Hi_°C =
|Jun_Hi_°C = 34|Jun_REC_Hi_°C =
|Jul_Hi_°C = 30|Jul_REC_Hi_°C =
|Aug_Hi_°C = 30|Aug_REC_Hi_°C =
|Sep_Hi_°C = 29|Sep_REC_Hi_°C =
|Oct_Hi_°C = 32|Oct_REC_Hi_°C =
|Nov_Hi_°C = 30|Nov_REC_Hi_°C =
|Dec_Hi_°C = 28|Dec_REC_Hi_°C =
|Year_Hi_°C = 32|Year_REC_Hi_°C =
|Jan_Lo_°C =12 |Jan_REC_Lo_°C =
|Feb_Lo_°C =14 |Feb_REC_Lo_°C =
|Mar_Lo_°C = 19 |Mar_REC_Lo_°C =
|Apr_Lo_°C =22 |Apr_REC_Lo_°C =
|May_Lo_°C =25 |May_REC_Lo_°C =
|Jun_Lo_°C =24 |Jun_REC_Lo_°C =
|Jul_Lo_°C =22|Jul_REC_Lo_°C =
|Aug_Lo_°C =21|Aug_REC_Lo_°C =
|Sep_Lo_°C =21|Sep_REC_Lo_°C =
|Oct_Lo_°C =19|Oct_REC_Lo_°C =
|Nov_Lo_°C =15 |Nov_REC_Lo_°C =
|Dec_Lo_°C =12 |Dec_REC_Lo_°C =
|Year_Lo_°C =20 |Year_REC_Lo_°C =
&lt;!--**** use mm or cm but not both! ****--&gt;
|Jan_Precip_cm = |Jan_Precip_mm =2.8
|Feb_Precip_cm = |Feb_Precip_mm =2.1
|Mar_Precip_cm = |Mar_Precip_mm =3.3
|Apr_Precip_cm = |Apr_Precip_mm =3.5
|May_Precip_cm = |May_Precip_mm =24.4
|Jun_Precip_cm = |Jun_Precip_mm =114.2
|Jul_Precip_cm = |Jul_Precip_mm =115.6
|Aug_Precip_cm = |Aug_Precip_mm =119.6
|Sep_Precip_cm = |Sep_Precip_mm =121.6
|Oct_Precip_cm = |Oct_Precip_mm =60.8
|Nov_Precip_cm = |Nov_Precip_mm =10.7
|Dec_Precip_cm = |Dec_Precip_mm =6.5
|Year_Precip_cm = |Year_Precip_mm =725
|source = weather.msn.com/monthly_averages.aspx?&amp;wealocations=wc%3aINXX0184&amp;setunit=C MSN Weather
|accessdate = 2008-07-26
}}

==शहराची रचना==
औरंगाबाद हे ऐतिहासिक दृष्ट्या महत्त्वाचे शहर आहे. औरंगाबाद शहरातील ५२ दरवाजे व खिडक्या प्रसिद्ध आहेत. सद्यस्थितीतील यातील अनेक दरवाजे हे शेवटची घटका मोजत आहेत.  औरंगाबादला जागतिक महत्त्व आहे. औरंगाबाद या शहराला महाराष्ट्राची पर्यटनाची राजधानी म्हणून ओळखले जाते. औरंगाबादला राजतडाग, खडकी , फतेहपूर म्हणून सुद्धा ओळखले जाते.

औरंगाबाद शहरातील दरवाजे पुढील प्रमाणे आहेत. भडकल गेट, मकई गेट, दिल्ली गेट, रोशन गेट, पैठण गेट, रंगीन दरवाजा, कटकट गेट, जाफर गेट, बारापुला गेट, नौबत गेट, हाथी गेट, नूर गेट इ. आहेत. सध्या काही दरवाजे हे इतिहास जमा झाले आहेत. एकूण ५२ पैकी २१ दरवाजे व १ खिडकी उभी आहेत. औरंगाबादचे विशेष असे की या शहराला ५२ दरवाजे, ५२ खिडक्या आणि ५२ पुरे (बेगमपुरा, उस्मानपुरा इ.) होते.

== प्रशासकीय व्यवस्था ==
औरंगाबाद महानगरपालिका ही औरंगाबाद शहराचा कारभार पाहणारी स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे. एकूण आठ झोन मध्ये ११८ वॉर्डात महानगरपालिका क्षेत्राची विभागणी झाली आहे.  शहरालगतच्या लष्कराच्या ताब्यातील परिसराचा कारभार पाहण्यासाठी औरंगाबाद छावणी मंडळ (कॅन्टोन्मेंट बोर्ड) ही संस्था अस्तित्वात आहे.

===लोकसभा, विधानसभेत प्रतिनिधित्व===
औरंगाबाद लोकसभा मतदारसंघात संपूर्ण औरंगाबाद शहराचा समावेश होतो. महाराष्ट्राच्या विधानसभेच्या तीन जागा औरंगाबाद महानगरपालिका क्षेत्रात प्रामुख्याने आहेत. औरंगाबाद (पूर्व) औरंगाबाद (मध्य) आणि औरंगाबाद (पश्चिम) अशी या तीनही विधानसभा मतदारसंघांची नावे आहेत

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ औरंगाबादचे लोकप्रतिनिधी
! लोकसभा मतदारसंघ !! विधानसभा औरंगाबाद पूर्व || विधानसभा औरंगाबाद मध्य || विधानसभा औरंगाबाद पश्चिम
|-
| खासदार [[इम्तियाज जलील]]|| आमदार [[अतुल सावे ]]|| आमदार [[प्रदीप जैस्वाल]] || आमदार [[संजय शिरसाट]] 
|}

== अर्थव्यवस्था ==
[[File:Prozone-mall-aurangabad1.jpg|thumbnail|प्रोझोन मॉल औरंगाबाद]]
गुजरात आणि सिंधमधील व्यापारी ठाण्यांना दक्षिण भारताच्या व्यापारी केंद्रांशी जोडणारा महत्त्वाचा मार्ग औरंगाबादहून जात होता. याच मार्गावरचा महत्त्वाचा थांबा म्हणून औरंगाबाद विकसित झाले असावे असे मानता येते. शहरात गुजराती व्यापारी समाजाचे वास्तव्य ऐतिहासिक काळापासून आहे. कापूस लोकर आणि वनस्पतीजन्य तेलांचा व्यवसाय इथे ऐतिहासिक काळापासून चालतो

कापूस आणि रेशीम यांच्या एकत्रीकरणातून तयार झालेल्या हिमरू नावाच्या वस्त्रप्रकारासाठी औरंगाबाद ओळखले जाते. पैठणी या नावाने आजही लोकप्रिय असलेल्या रेशमी साड्यांचे उत्पादनही औरंगाबाद परिसरात मोठ्या प्रमाणात होई. पैठण या औरंगाबादच्या जवळच्या गावाच्या नावावरूनच या प्रकाराचे नाव पडले. हिमरू शाली आणि पैठण्यांच्या व्यवसायाची कालौघात बरीच पडझड झाली असली तर औरंगाबाद सिल्क मिल्स आणि स्टॅंडर्ड सिल्क मिल्स सारख्या उद्योगांमध्ये आजही रेशमी आणि हिमरू वस्त्रांचे उत्पादन चालते. औरंगाबादेमध्ये औद्यौगिक वसाहती १९७० च्या दशकात सुरू झाल्या.

=== उद्योगधंदे ===
येथील एमआयडीसी (महाराष्ट्र इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेन्ट काॅर्पोरेशन) बरीच मोठी असून येथे स्वयंचलित वाहने आणि वाहनांचे सुटे भाग, घरातील वापराच्या इलेक्ट्रॉनिक वस्तू,  बिअर आणि व्हिस्की, चामडे, औषधनिर्मिती, रबर, बी-बियाणे आणि कीटकनाशके ही औरंगाबादेतील प्रमुख उत्पादने होत. निर्लेप, लुपिन लॅबोरेटरी, ग्रीव्ह्ज कॉटन लिमिटेड, गरवारे पॉलिस्टर्स, औरंगाबाद सिल्क मिल्स, केविल सोल्यूशन इंडिया प्रायव्हेट लिमिटेड यांचे प्रकल्प आहेत. शिवाय अनेक भारतीय आणि परदेशी बहुराष्ट्रीय कंपन्या आणि उद्योगसमूहांचे कारखाने औरंगाबादेत आहेत. अनेक नवीन उद्योग उभे राहत आहेत. ही एमआयडीसी पुणे रस्त्यावर आहे.

{{col-begin}}
{{col-5}}
* [[व्हीडिओकॉन]]
* [[Škoda India|स्कोडा ऑटो]]
* [[वाॅकहार्ट]]
* [[जॉन्सन ॲन्ड जॉन्सन]]
* [[सीमेन्स]]
{{col-break}}
* [[गुड ईयर टायर व रबर कंपनी]]
* [[बजाज ऑटो लिमिटेड]]
* [[कोलगेट-पामोलिव्ह]]
* [[केनस्टार]]
* [[एंड्रेस हौजर]]
* [[व्हिजन पेट्रोकेमिकल्स]]
{{col-end}}
* [[गरवारे]]
* [[अजंता फार्मा]]
* [[लुपिन फार्मा]]
* [[विप्रो]]
* [[एंडुअरन्स सिस्टिम्स]]
* [[ऋचा इंजिनिअरिंग]]
* कॅनपॅक
* इंडोजर्मन टूलरूम

प्रोझॉन मॉल येथील मोठा बाजार आहे.

==सांस्कृतिक जीवन==
===साहित्य===
जेष्ठ साहित्यिक [[रा.रं.बोराडे]], कवी वीरा राठोड, कविवर्य [[प्रा.दासू वैद्य]], बालकवी [[गणेश घुले]] आदी अनेक नावे उल्लेखनीय आहेत.

=== नाट्य ===
ज्याप्रमाणे औरंगाबाद जिल्ह्यान पर्यटनाच्या दृष्टीतून अनेकांच्या भुवया उंचावल्या त्याच औरंगाबादने कितेक वर्षांपासून नाट्य व सिने क्षेत्रात आपलं वर्चस्व कायम अव्वल स्थानी राखून आहे. सुप्रसिद्ध साहित्यिक अजित दळवी द्वारा लिखित अनेक नाटकांनी महाराष्ट्रातील जनसामान्यांच्या मनावर कोरलीत. अलिकडे त्यांनी &quot;कायद्याचे बोला&quot; या चित्रपटाची पटकथा लिहीली. शिवाय [[प्रतिक्षा लोणकर]], [[चंद्रकांत कुलकर्णी]], [[मकरंद अनासपुरे]], चला हवा फेम [[योगेश सिरसाठ]], बाळू मामांच्या नावाने चांगभल, स्वराज्य रक्षक संभाजी या मालिकेतून प्रेक्षकांच्या मनावर अधिराज्य गाजवणारा [[रोहित देशमुख]], राजा राणीची ग जोडी फेम [[शैलेश कोरडे]], [[मंजिरी पवार]], [[दिपक अंभुरे]], [[प्रविण डाळिंबीकर]], [[रमाकांत भालेराव]], [[प्राजक्ता सुपेकर]], [[सुनील कांबळे]], आदी दिग्गज कलावंतानी आपल्या करीयरची सुरुवात औरंगाबादेपासून केली आणि मग ते मुंबईला चमकले. त्याआधी, कुमार देशमुख, आलोक चौधरी, विजय दिवाण, त्र्यंबक महाजन अशा अनेक नामवंत कलाकारांनी राज्य नाट्य स्पर्धा, कामगार राज्य नाट्य स्पर्धा गाजवलेल्या व अनेकदा जिंकल्यातही. '[[व-हाड निघालंय लंडनला]]' या विश्वविक्रमी नाटकाचे सर्वेसर्वा [[लक्ष्मण देशपांडे|लक्ष्मणराव देशपांडे]] हेही औरंगाबादचे रहिवासी होते.

===संगीत===
नामांकित असे यशराज मुखाटे उत्कृष्ट संगीत करणारे हे देखील संभाजीनगर चे आहेत .

===चित्र-शिल्प===

==वाहतूक==
===हवाई वाहतूक=== 
औरंगाबाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हे चिकलठाणा येथे स्थित आहे. येथून हैदराबाद, दिल्ली, उदैपूर, मुंबई, जयपूर, पुणे आणि नागपूर साठी विमान सेवा उपलब्ध आहे. २००८ पासून हज्ज यात्रा साठी विमान सेवा उपलब्ध झाली आहे. सद्यस्थितीत विमानतळाच्या इमारतीचे नवीनीकरण करण्यात आले आहे. विमानतळ औरंगाबाद शहराच्या मध्यवर्ती बसस्थानकापासून १० कि.मी. अंतरावर आहे.

===रेल्वे वाहतूक===
औरंगाबाद (स्टेशन कोड:AWB) हे दक्षिण-मध्य रेल्वेच्या नांदेड विभागाच्या सिकंदराबाद-मनमाड ब्रॉ़डगेज लोहमार्गावर असलेले एक रेल्वे-स्थानक आहे. औरंगाबाद पासून नांदेड, मुंबई, दिल्ली, हैदराबाद, शिर्डी, नागपूर, नाशिक, पुणे,  अमृतसर, अंबाला, निझामाबाद, कुर्नुल, रेनिगुंटा, विशाखापट्टनम्, इरोडे, मदुराई, भोपाळ, ग्वालियर, वडोदरा, चेन्नई, तिरुपती, रामेश्वरम , अहमदाबाद  आणि राजकोटपर्यंत रेल्वे-सेवा उपलब्ध आहे.

===रस्ते वाहतूक===
औरंगाबाद महाराष्ट्र आणि इतर राज्यांत विविध प्रमुख शहरे रस्त्यांनी जोडले आहे.राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक २११ हा शहरातूनच जातो.जालना, पुणे, अहमदनगर, नांदेड, नागपूर, बीड आणि मुंबई ही शहरे रस्त्याने जोडलेली आहेत आणि हा मार्ग सध्या राष्ट्रीय महामार्ग मानक चार लेन रोड मध्ये बदलविल्या जात आहे. नवीन नागपूर-औरंगाबाद-मुंबई एक्सप्रेस हायवे देखील विकसित केला जात आहे. औरंगाबाद येथून शिर्डी येथे जाता येते, रस्ताने हे अंतर ८५ कि.मी. एवढे आहे.

== प्रसिद्ध शिक्षण संस्था ==
=== विद्यापीठ ===
औरंगाबादमध्ये दोन विद्यापीठे आहेत — [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]] आणि [[महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ, औरंगाबाद|महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ]].

[[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]] हे विद्यापीठ मराठवाड्यातील [[औरंगाबाद जिल्हा|औरंगाबाद]], [[जालना जिल्हा|जालना]], [[बीड जिल्हा|बीड]], [[उस्मानाबाद जिल्हा|उस्मानाबाद]] या जिल्ह्यात असलेल्या शासकीय मान्यताप्राप्त संस्थांचा कारभार पाहाते. [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांनी वेरूळ-अजिंठ्यालगतच औरंगाबाद परिसरात एक मोठे शिक्षण, ज्ञानकेंद्र उभारण्याची योजना आखली होती. प्रामुख्याने आधुनिक शिक्षणापासून वंचित राहिलेल्या समाजातील बहुसंख्यकांसाठी हे नियोजन होते. औरंगाबाद शहराजवळच्या भागाचे [[नागसेनवन]] असे नामकरण करून तेथे पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीच्या [[मिलिंद महाविद्यालय]]ाची स्थापना त्यांनी केली. याच परिसरात भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर मराठवाडा विद्यापीठ स्थापन करण्यात आले. पुढे [[नामांतर आंदोलन|नामांतराच्या लढ्यानंतर]] [[शरद पवार]] मुख्यमंत्री असताना महाराष्ट्र शासनाने &quot;मराठवाडा विद्यापीठ&quot; याचे नाव बदलून &quot;डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ&quot; असे केले. या विद्यापीठाच्या परिसरामध्ये १६व्या शतकातील पहाडसिंग याने बांधलेला [[सोनेरी महाल]] आहे. त्यासोबत फुटा मकबरा व काही जुन्या वस्तू आहेत.

[[महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ, औरंगाबाद|महाराष्ट्र राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ]] हे औरंगाबाद एक राज्य विद्यापीठ आहे. महाराष्ट्र राष्ट्रीय कायदा विद्यापीठ अधिनियम, २०१४ च्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकारद्वारे २०१७ मध्ये स्थापण करण्यात आले. हे मुंबई व नागपूर नंतर राज्यातील तिसरे आणि अंतिम राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ आहे. हे भारताच्या २१व्या क्रमांकाचे राष्ट्रीय विधी विद्यापीठ आहे.
{{multicol}}

=== अभियांत्रिकी ===
* [http://www.dietms.org/ म. शि. प्र. मं. संचालित देवगिरी अभियांत्रिकी महाविद्यालय]
* [http://www.mit.asia/   एम.आय.टी महाविद्यालय]
* [[शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय, औरंगाबाद|शासकिय अभियांत्रिकी महविद्यालय]]
* [http://www.mitindia.net/web/ मराठवाडा प्राद्यौगिकी संस्था ]
* [http://www.jnec.ac.in/ म.गा.मि. जवाहरलाल नेहरु अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [https://www.pescoe.ac.in/ पी.ई.एस. अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [http://www.hitechengg.org/ हायटेक इंस्टीटूट आफ टेक्नोलॉजी, अभियांत्रिकी महविद्यालय]
* [https://www.eescoet.org/ईसीईटी-एव्हरेस्ट कॉलेज ऑफ इंजिनीअरिंग अँड टेक्नॉलॉजी]
 {{multicol-break}}

=== वैद्यकीय ===
* शासकीय वैद्यकीय महविद्यालय व शासकीय कर्क रोग रुग्णालय औरंगाबाद
* म.गा.मि. वैद्यकीय महविद्यालय
* शासकीय दंतविद्या महाविद्यालय
* भगवान होमियोपेथिक महाविद्यालय
* फोस्टर डेव्हलपमेंट होमियोपेथिक महाविद्यालय्
* वाय. बी. चव्हाण कॉलेज ऑफ फार्मसी
{{multicol-break}}

=== कला, वाणिज्य आणि विज्ञान ===
* सरस्वती भुवन महविद्यालय
* देवगिरी महविद्यालय 
* विवेकानंद महविद्यालय
* पंडित जवाहरलाल नेहरु महाविद्यालय 
* डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर महाविद्यालय
* मौलाना आझाद महाविद्यालय
* वसंतराव नाईक महाविद्यालय
* छत्रपती शिवाजी महाविद्यालय
* [[मिलिंद महाविद्यालय]]
* शासकीय महाविद्यालय 
* माणिकचंद पहाडे विधि महाविद्यालय
* महात्मा गांधी मिशन वैद्यकीय महाविद्यालय
* मराठवाडा इन्स्टिटयूट ऑफ टेक्नॉलॉजी
* [http://www.ykmaurangabad.org यशवंत कला महाविद्यालय]

=== मॅनेजमेन्ट कॉलेज ===
* मराठवाडा इन्स्टीटयूट ऑफ मॅनेजमेन्ट &amp; रिसर्च
* महात्मा गांधी मिशन इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* राजर्षी शाहू इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* देवगिरी इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट
* मौलाना आ़झाद इन्स्टिटयूट ऑफ मॅनेजमेण्ट

===== हॉस्पिटल =====
* श्रद्धा हास्पिटल 
* कमलनयन बजाज हॉस्पिटल
* सेठ नंदलाल धुत हॉस्पिटल
* एम.जि.एम वैद्यकीय महविद्यालय व हॉस्पिटल
* हेडगेवार हॉस्पिटल
* माणिक हॉस्पिटल आणि रिसचॅ सेंटर
* सिंघमा हॉस्पिटल
* दुनाखे हॉस्पिटल 
* सिटी केयर हॉस्पिटल
* सरकारी कैंसर हॉस्पिटल
* मॉस्क हॉस्पिटल
* लिलावती हॉस्पिटल 
* गोल्डन केयर हॉस्पिटल
* रोपळेकर हॉस्पिटल
* आधार क्रिटिकल हॉस्पिटल 
* ब्रैन हॉस्पिटल 
* चौबे हॉस्पिटल
* साई युरोलॉजी हॉस्पिटल
* साई हॉस्पिटल
* डागा हॉस्पिटल 
* न्यु लाईफ हॉस्पिटल
* पाटिल हॉस्पिटल
* डॉ.काळबांडे हॉस्पिटल
* प्यासिफिक हॉस्पिटल
* आयकान हॉस्पिटल
* शासकीय वैदकीय महाविद्यालय व रुग्णालय घाटी 
* औरंगाबाद जिल्हा सामान्य रुग्णालय चिकलठाणा औरंगाबाद 
* शासकीय कर्करोग रुग्णालय औरंगाबाद 
{{multicol-end}}

== प्रेक्षणीय स्थळे ==
{{multicol}}
* [[सिद्धार्थ उद्यान व प्राणी संग्रहालय]]
* [[घृष्णेश्वर मंदिर]] ([[ज्योतिर्लिंग]])
* [[बीबी का मकबरा]]
* [[औरंगाबाद लेणी]]
* [[पाणचक्की]]
* [[सोनेरी महाल]]
* [[अंतुर किल्ला]] 
* [[गौताळा अभयारण्य]]
* [[पितळखोरे लेणी]] {{multicol-break}}
* [[खुल्ताबाद]]
* व्हॅली ऑफ सेन्ट्स &lt;small&gt;¥1&lt;/small&gt;
* दरवाजे &lt;small&gt;¥2&lt;/small&gt; 
* [[गौताळा अभयारण्य]]
* म्हैसमाळ
* संत ज्ञानेश्वर उद्यान
* [[पैठण]]
* जायकवाडी धरण पक्षी अभयारण्य
{{multicol-break}}
[[चित्र:bibika.jpg|thumb|बीबी का मकबरा]]
{{multicol-end}}
&lt;small&gt;
¥1 - इथे अंदाजे १५०० सुफी संतांना दफनविण्यात आलेले आहे{{संदर्भ हवा}}
देवगड - दत्ताचे देवस्थान 
औरंगाबाद लेणी 
बुद्ध लेणी 
¥2 - मुघल शासनकाळात औरंगाबादला ४ मुख्य व ९ इतर दरवाजे होते. यातील पैठण गेट आणि रोशन गेट प्रसिद्ध आहेत
&lt;/small&gt;
* प्रोझोन मॉल 
* डी मार्ट मॉल
* रिलायन्स मॉल

हॉस्पिटल

घाटी - मराठवाड्यातील सर्वात मोठे शासकीय रूग्णालय. याठिकाणी विदर्भ, खानदेशातील रूग्णही उपचारासाठी येतात. तसेच अद्यावत सुविधा आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून उपचार पद्धती केली जाते.

===दरवाजे===
भारतात इतर अनेक मध्ययुगीन शहरांपासून औरंगाबादला उभे राहिलेल्या गोष्टींपैकी 52 गोष्टी &quot;गेट्स&quot; आहेत, त्यापैकी प्रत्येक स्थानिक इतिहासाचा किंवा त्याच्याशी संबंध असलेल्या व्यक्ती होत्या. औरंगाबादला &quot;गेट्स ऑफ सिटी&quot; म्हणून मोठ्या प्रमाणात ओळखले जाते.

52 पैकी केवळ 4 मुख्य आणि 9 इतर गेट टिकून आहेत, सर्वात प्रसिद्ध, सर्वात जुने आणि सर्वात मोठ्या निजाम पॅलेस (पॅलेस ऑफ निजाम) जवळ भडकल गेट आहे.
वाडीचा किल्ला.
सोयगाव शहारा पासुन 4 किमी अंतरावर वडीचा किल्ला आहे येथील निसर्गरम्य वातावरण प्रेक्षणीय आहे.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
* [http://aurangabad.nic.in/htmldocs/index.htm औरंगाबाद एन.आय.सी]
* [http://www.aurangabadmahapalika.org औरंगाबाद महानगरपालिका]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Aurangabad%2C_Maharashtra इंग्लिश विकिपिडीयावर औरंगाबाद]
* [http://www.maharashtra.gov.in/english/gazetteer/gazetteer.php?distId=19&amp;gazId=20020422121541 गॅझेटीयर]
{{NSEW|[[जळगाव]]|[[बीड]]|[[जालना]]|[[अहमदनगर]]|||||}}
{{महाराष्ट्रातील जिल्हे}}

[[वर्ग:औरंगाबाद जिल्हा]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रातील शहरे]]
[[वर्ग:मराठवाड्यातील शहरे]]
[[वर्ग:१० जानेवारी २०१८ कार्यशाळा]]
[[वर्ग:संभाजी महाराज यांच्या नावे असलेल्या गोष्टी]]</text>
      <sha1>8zus3wcptl6yyyv4fgx1p7mb76fxzmf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>मराठी संकेतस्थळे</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13075</id>
    <revision>
      <id>2139318</id>
      <parentid>2139317</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:03:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mjchakule</username>
        <id>142000</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* काही उपयुक्त संकेतस्थळे */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73964" xml:space="preserve">{{मराठीसंकेतस्थळे मथळासंपादनसूचना साचा}}

[[सेर्न]]चे अभियंता [[टिम बर्नर्स-ली]] यांनी १९९० मध्ये [[महाजाल|आंतरजाला]]ची सुरुवात केली&lt;ref&gt;[http://info.cern.ch/ The website of the world's first-ever web server&quot;.] Retrieved on 2008-08-30.&lt;/ref&gt;. सेर्न या संस्थेने ३० एप्रिल १९९३ पासून आंतरजाल संकल्पना सर्वांना मुक्त केली.&lt;ref&gt;Cailliau, Robert. [http://www.w3.org/History.html &quot;A Little History of the World Wide Web&quot;]. Retrieved on 2007-02-16.&lt;/ref&gt;

सध्या जगाच्या कानाकोपऱ्यात असणाऱ्या [[मराठी]] माणसांना इंटरनेटने एकत्र आणले आहे. आधुनिक जगाचे संवाद माध्यम असणाऱ्या सायबर विश्वात अगदी आत्मविश्वासाने संचार करून मराठीनेही ‘अमृताशी पैजा जिंकणारी भाषा‘ हा ज्ञानेश्वरांनी व्यक्त केलेला विश्वास सार्थ ठरविला आहे. तुकारामाची गाथा, छत्रपती शिवाजी महाराज, शाहिरी काव्य ते थेट गदिमा, पुलंपर्यंतची मराठी मनात घर करून बसलेली अनेक श्रद्धास्थाने इंटरनेटवर उपलब्ध आहेत. 

सध्या संपूर्णपणे मराठीत असलेल्या संकेतस्थळांची एकूण संख्या --- एवढी आहे.{{संदर्भ हवा}}

==मराठी संकेतस्थळांच्या निर्मितीचा इतिहास==
[[फॉन्ट]] डाउनलोड करावी लागणारी संकेतस्थळे,  डायनॅमिक एनकोडिंगमधील संकेतस्थळे व युनिकोडमधील संकेतस्थळे असे मराठीतील सुरुवातीच्या संकेतस्थळांचे प्रमुख टप्पे आहेत.

सुरुवातीच्या काळात आंतरजालावर रोमन लिपीचा वापर करत मराठी लिहिण्याशिवाय पर्याय नव्हता. मराठी पीपल२ हा याहू ग्रुप सर्वाधिक मराठी व्यक्तींना सदस्य करून रोमनलिपीचा वापर करून कार्यरत राहिला आहे.{{संदर्भ हवा}}डायनॅमिक फॉन्ट वापरून तयार केलेल्या मायबोली डॉट कॉमने प्रथम मराठीतून संवाद घडवून आघाडी घेतली{{संदर्भ हवा}}. मराठीतील पहिले वृत्तपत्रीय संकेतस्थळ [[लोकमत]]चे www.lokmat.com हे १९९८ मध्ये सुरू झाले. या वृत्तपत्रात सर्वप्रथम मराठी डायनॅमिक फॉन्ट वापरला गेला. ई-सकाळ हे युनिकोडमध्ये बनविलेले पहिले मराठी वृत्तपत्रीय संकेतस्थळ. ई-सकाळने सुरुवातीच्या काळात मराठीत रूपांतरणाची सुविधा उपलब्ध करून दिली होती.

==मराठीतील पहिले संकेत स्थळ==
==मराठी संकेतस्थळांच्या विकासाचे टप्पे==

==मराठी संकेतस्थळांचे शैक्षणिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक योगदान==
&lt;!--या विभागाचे विकिकरण करण्यात सहयोग करा
मराठी संकेतस्थळांचे शैक्षणिक,सामाजिक आणि सांस्कृतिक  योगदान बद्दल अजून जाणीवपूर्वक अभ्यास झाल्याची नोंद नाही.--&gt;

१९८५ नंतर राजीव गांधींनी भारतात केलेली संगणक क्रांती,जवळपास त्याच काळात महाराष्ट्राचे तत्कालीन [[मुख्यमंत्री]][[वसंतदादा पाटील]] यांनी महाराष्ट्राच्या [[शिक्षण]] क्षेत्रात खासगी संस्थाना दिलेला प्रवेश,१९९१ नंतर झालेले आर्थिक उदारीकरण आणि त्याच कालावधीत [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] आणि इतर पाश्चात्त्य देशात भारतीय संगणक अभियंत्यांना आणि कंपन्याना वाढलेली मागणी पूर्ण करताना शिक्षण क्षेत्रात अग्रणी असलेल्या मराठी समुदायपण जगभर स्थलांतरित झाला. आंतरजाल, ईमेल आणि मराठी संकेतस्थळे यांनी या समुद्रापार राहणाऱ्या, तसेच बृहन्‌मराठी समाजाची मातृभूमीशी,  मित्रांशी तसेच मराठी भाषेची आणि संस्कृतीची नाळ जोडून ठेवण्याचे मोठे भरीव कार्य केले.{{संदर्भ हवा}}   

या काळात मराठी खऱ्या अर्थाने ग्लोबल झाली. महाराष्ट्र भूमीत वावरणाऱ्या मराठीने 'हे विश्वची माझे घर' ही उक्ती सार्थ ठरवली. मराठी ग्लोबल होताना साहजिकच तिची माध्यमे वेगळी आहेत. इथे पत्राना नव्हे तर ई - पत्रांना महत्त्व आहे. आपण ग्लोबल मराठीच्या काळात आहोत. हा काळ इंटरनेटचा, म्हणजेच शुद्ध मराठीत महाजालाचा आहे. त्यामुळे सध्या महाजालावर मराठी काय म्हणते, हे जाणणे काळाची गरज आहे.

संत तुकारामांची संपूर्ण अभंगगाथा इंटरनेटवर (www.tukaram.com) उपलब्ध आहे.
तुकारामांचे तब्बल साडेचार हजार [[अभंग]] या संकेतस्थळावर मूळ मराठीत वाचायला मिळतातच, शिवाय महाराष्ट्रातील या महान संताचा परिचय करून देणारे [[हिंदी भाषा|हिंदी]], [[स्पॅनिश]], रशियन, [[जर्मन]] आणि इंग्रजी भाषेतील लेखही या संकेतस्थळावर आहेत. ज्ञानेश्वरांची ‘ज्ञानेश्वरी‘ मूळ स्वरूपात मराही विकिस्रोत प्रकल्पात उपलब्ध आहेत.

सहज सोप्या आणि प्रासादिक रचनांमुळे महाराष्ट्राचे आधुनिक वाल्मिकी म्हणून ज्यांचा गौरव केला जातो, ते [[गदिमा]]ही या सायबरविश्वात  भेटतात. १३ [[ऑक्टोबर महिना|ऑक्टोबर]] [[इ.स. १९९८]] मध्ये www.gadima.com हे संकेतस्थळ सुरू झाले असून, आजवर सुमारे ५३ लाख सायबरयात्रींनी या संकेतस्थळास भेट दिली आहे.{{संदर्भ हवा}} मराठी काव्यविश्वात स्वतःचे अढळ स्थान निर्माण करणाऱ्या कुसुमाग्रजांची कविताही www.kusumanjali.com या संकेतस्थळावर वाचता येऊ शकते. मराठीतील अनेक नामवंत दिनदर्शिका, प्रमुख वृत्तपत्रे, इंटरनेटवर आहेत. कळव्यातील स्मिता मनोहर या तरुणीने वेब डिझायनिंगचा डिप्लोमा करीत असताना अभ्यासक्रमाचा भाग म्हणून महाराष्ट्राचे लाडके व्यक्तिमत्त्व असणाऱ्या [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्याविषयीचे www.puladeshpande.net हे संकेतस्थळ निर्माण केले. 

बदलत्या काळाची स्पंदने टिपून वाचन संस्कृतीचा प्रसार करण्यासाठी कार्यरत असणाऱ्या [ग्रंथाली]]नेही www.marathividyapeeth.org{{मृत दुवा}} या संकेतस्थळाद्वारे जगभरातील मराठी माणसांशी संवाद साधला होता. ग्रंथालीने या संकेतस्थळास मराठी विद्यापीठ म्हटले होते. जगभरातील मराठी माणसांना महाराष्ट्रात काय सुरू आहे, याबाबत उत्सुकता असते. तर नाट्य कलावंतांमध्ये [[दिलीप प्रभावळकर]] (www.dilipprabhavalkar.com) आणि [[प्रशांत दामले]] (www.prashantdamle.com) यांची संकेतस्थळे आवर्जून भेट देण्याजोगी आहेत. [[आरोग्य]] डॉट कॉम (www.aarogya.com) हे आरोग्यविषयक इत्थंभूत माहिती देणारे संकेतस्थळ इंग्रजीप्रमाणेच मराठीतही उपलब्ध आहे.

==पारिभाषिक शब्दांची निर्मिती==
इंग्रजी शब्दांना चपखल मराठी पारिभाषिक शब्द न आठवणे ही संकेतस्थळांवर मराठीत लेखन करताना येणारी एक अडचण असते. याकरिता विविध मराठी संकेतस्थळांवर विशेष चर्चा पाने निर्माण करून चर्चा केल्या जातात व शब्दभांडार, विक्शनरी अशा  माध्यमांतून मराठी शब्दांचे संकलन होते. मराठी शब्दांना जनमानसांत रुजवण्याचे प्रयत्‍नदेखील बरीच संकेतस्थळे करतात.

==मराठी संकेतस्थळांसमोरची तांत्रिक आव्हाने==
आंतरजालावर या संकेतस्थळांनी मराठी आणले तरी त्यांचा उद्देश त्या त्या संकेतस्थळाची भरभराट व्हावी असा होता का खरोखरच मराठीची भरभराट व्हावी असा होता? उदा. अनेकदा मनोगतावर इथले सॉफ्टवेअर मुक्तस्रोत करावे अशा मागण्या येऊनही मनोगतकारांनी ते टाळले. (त्यात काही धोरणाचा भाग असेल आणि चालक म्हणून तो त्यांचा निर्णय  आहे). पण त्यामुळे नवीन संकेतस्थळ तयार करणाऱ्यांना अडचणी आल्या. यावर सगळ्यात पहिल्यांदा देवनागरीमध्ये मुक्तस्रोत सुविधा निर्माण करणाऱ्या ओंकार जोशींना विसरून चालणार नाही. त्यांनी कुणालाही फुकट देवनागरीत लेखन करता येईल अशी सुविधा निर्माण केली हा मराठी संकेतस्थळांच्या वाटचालीतला मैलाचा दगड आहे.

मराठी ओपनसोर्स या याहू ग्रुपचे सभासद कुठलाही गाजावाजा न करता विविध सॉफ्टवेअरचे स्थानिकीकरण आणि मराठीत भाषांतर करत आहेत. मराठी संकेतस्थळांच्याही पलीकडेही आंतरजालावर मराठी आहे हे विसरून चालणार नाही.

आज द्रुपल आणि गमभन प्रणालीवर अनेक मराठी संकेतस्थळे तयार होत आहेत. पण काही अपवाद वगळता मराठी संकेतस्थळांच्या चालकांपैकी कुणीही त्यांना सापडलेल्या त्रुटी आणि त्यावरचे उपाय यांच्या माहितीची मुक्तपणे देवाणघेवाण करताना दिसत नाहीत. सगळ्यात पहिल्यांदा हा विचार मिलिंद भांडारकर यानी मनोगतावर मांडल्याचे आठवते. 

आज गमभन आणि द्रुपल यांनी दिलेले योगदान (इश्यू क्यू) पाहिले तर लोकायत, मायबोली  यासारख्या मोजक्याच संकेतस्थळांनी आपआपल्या परीने हे मुक्तस्रोत जाहीर करून समाजाचे ऋण फेडायचा प्रयत्‍न केलेला दिसतो. संकेतस्थळे ही कोणत्याही साक्षर व्यक्तीस सहज हाताळण्याजोगा मार्ग आहे. परंतु सरळ सामान्य उपयोगकर्त्यांच्या हातात पोहचण्याकरिता आडचणीचा मार्ग अजूनही दूरचा आहे. संकेतस्थळांचे उपलब्ध होणे वाचक-लेखकाकडे संगणक व इंटरनेट सुविधा असण्यावर अवलंबून आहे. संगणक आणि इंटरनेट जेथे उपलब्ध आहेत तेथेही मराठी फॉंन्‍ट्‌स उपलब्ध असतीलच याची खात्री नसते. काही संकेतस्थळांवर त्यांचेचे स्वतःचे फ़ॉन्ट्‍स असल्याने तिथे ही अडचण जाणवत नाही. त्याशिवाय ऑपरेटिंग सिस्टिम्ज़ आणि ब्राउझर्स(न्याहाळक) आजही प्राधान्याने इंग्रजी भाषेतच  आहेत.
मराठी संकेतस्थळे सतत नव्यानव्या तांत्रिक प्रगतीस सामावून घेण्याची आव्हाने पेलण्याचा शक्यतेवढा प्रयत्‍न करताना दिसत आहेत. सध्या मोबाइल फोनवर मराठी संकेतस्थळांची उपलब्धता असणे हे असेच एक आव्हान आहे.&lt;ref&gt;लोकायतवर [http://www.lokayat.com/node/25 मोबाईलवर मराठी संकेतस्थळे] ही चर्चा १९ जून २००९ १ वाजून ४२ मिनिटांनी दिसली. त्याप्रमाणे&lt;/ref&gt;
==मराठी fonts==

== आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर (कंटेंट मॅनेजमेंट सॉफ्टवेअर) ==
'आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर' ('कंटेंट मॅनेजमेंट सॉफ्टवेर', लघुरूप: CMS) म्हणजे संकेतस्थळावरील मजकूर व व्हिडिओ, चित्रे इत्यादी बहुमाध्यमी आशयाचे व्यवस्थापन करणारी सॉफ्टवेअर प्रणाली होय. संकेतस्थळावरील विविध प्रकारांतील माहिती वापरकर्त्यांना सोप्या स्वरूपात वापरता यावी, हा आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअरांचा उद्देश असतो. मराठी संकेतस्थळे चालवण्यासाठी ड्रूपल, मीडियाविकी यांसारख्या देवनागरी मराठी लिपी वापरण्यास सक्षम अशा आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर प्रणाल्या वापरल्या जातात.

=== ड्रूपल ===
ड्रूपल ([http://www.drupal.in/ ड्रूपल अधिकृत संकेतस्थळ]) हे आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर चर्चात्मक मराठी संकेतस्थळांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते &lt;ref&gt;http://www.drupal.in/&lt;/ref&gt;. [[एनट्रान्स]] ([http://entrans.sourceforge.net/ एनट्रान्स अधिकृत संकेतस्थळ]) या देवनागरी टंकलेखनासाठी उपलब्ध पॅकेजातील 'इंडिक वेब इनपुट' या उपयोजनात 'मुक्त जीएनयू परवाना' वापरून काही बाबी बदलून टेक्स्टएरिया आणि टेक्स्टफील्ड यांसाठी [[लिप्यंतर|लिप्यंतरणाची]] सोय करण्यात आली आहे. लिप्यंतरणासाठी केवळ उच्चारानुसारी (फोनेटिक) कीबोर्ड ठेवण्यात आला आहे. ड्रूपलशिवाय जूमला, टायपो किंवा अन्य आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअरांसाठीदेखील ही सुविधा किरकोळ बदल करून वापरता येते.

=== मीडियाविकी ===
'''[[:mw:MediaWiki/mr|मीडियाविकी]]''' (http://www.mediawiki.org) हे एक लोकप्रिय आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर आहे. [[विकिपीडिया|मराठी विकिपीडिया]] व [[wikt:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विक्शनरी]], [[b:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विकिबुक्स]], [[q:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विकिक्वोट्स]] यांसारखे मराठीतील अन्य विकिमीडिया सहप्रकल्प या सॉफ्टवेर प्रणालीवर चालतात. हे सॉफ्टवेअर [[मुक्तस्रोत]] असून याच्या सॉफ्टवेअर विकसनात सहभाग घेण्यास मुक्तप्रवेश आहे. मराठीतील स्वतःचे स्वतंत्र संकेतस्थळ बनवण्यासाठी कोणासही हे सॉफ्टवेअर मुक्त वापरता येते.

==मराठी संकेतस्थळांसमोरची आर्थिक मॉडेले आणि आव्हाने==
==मराठी संकेतस्थळांचे भविष्यातील स्वरूप==

==फॉन्ट डाउनलोड करावी लागणारी संकेतस्थळे==
किरण भावे यांचे  www.kiranfont.com या त्यांनी तयार केलेल्या संकेतस्थळावरून फाँट डाऊनलोड करता येतात. या फाँटाच्या साहाय्यानेही काही मराठी तसेच संस्कृत भाषा, त्यातील विविध विषयांचे साहित्य यांचा परिचय करून देणारे गीर्वाणभारती (www. girvanbharati.com) हे संकेतस्थळ आहे.

==डायनॅमिक फॉन्टमधील संकेतस्थळे==
==युनिकोडमधील संकेतस्थळे==

==मराठी संकेतस्थळांचे युनिकोडीकरण==
==लोकप्रिय संकेतस्थळे==
* [http://www.sureshbhat.in/ सुरेश भट]
:हे मराठी भाषेतील सुरेश भट यांच्या साहित्यासंबंधी संकेतस्थळ आहे
* [http://www.gadima.com/ ग.दि. माडगूळकर]
:हे मराठी भाषेतील गदिमांच्या साहित्यासंबंधीचे संकेतस्थळ आहे

==महाराष्ट्र आणि मराठीविषयक पण मराठी भाषेत नसलेली संकेतस्थळे ==

==महाराष्ट्र मंडळांच्या संकेत स्थळांचे कार्य==
परदेशात मराठी माणसांनी त्या अनोळखी प्रदेशात मराठी मंडळांची स्थापना करून स्वतःची ओळख जपली. संस्कृती जिवंत ठेवली. जशी मराठी माणसाने प्रगती केली तशीच त्याच्या मंडळांनी. मंडळांच्या कक्षा रुंदावल्या आणि आजमितीस जगभरच्या मराठी मंडळांनी अनेक चांगले उपक्रम राबवत तिथे जन्मलेल्या पुढच्या पिढीला माय मराठीची जपणूक करायला चांगले काम केले आहे. &lt;ref name=&quot; रोहन जुवेकर&quot;&gt;[maharashtratimes.indiatimes.com/international/global-maharashtra/-/articleshow/4964962.cms? डॉट कॉम मधले मराठी जग महाराष्ट्र टाइम्स दिनांक Jul 9, 2009, 07.40 PM IST लेखक रोहन जुवेकर] संस्थळावरील लेख जसा पाहिला.&lt;/ref&gt;

परदेशस्थ मराठी मंडळांनी गेल्या काही वर्षात महाराष्टातल्या अनेक दिग्गजांना विशेष आमंत्रण देऊन त्यांचा आपल्या कर्मभूमीत सत्कार केला आणि ही मंडळे महाराष्ट्रातील मराठी माणसाला महत्त्वाची वाटू लागली. मराठी प्रसारमाध्यमांनी त्यांच्या उपक्रमांची दखल घ्यायला सुरुवात केली आणि लक्षात आले की ही मंडळे खूप फॉरवर्ड आहेत. महाराष्ट्राच्या प्रगतीसाठी काय करता येईल याचा विचार या मंडळांमध्ये होतोय. महत्त्वाचे म्हणजे या सर्व मंडळांनी आपल्या वेबसाइट तयार करून आपल्या उपक्रमांची सविस्तर माहिती त्यात दिली आहे. कुणाला मंडळाच्या सदस्यांशी संवाद साधायचा असेल, त्यांच्या माध्यमातून महाराष्ट्रासाठी काही करायचे असेल किंवा मराठी संस्कृतीसाठी एखादा उपक्रम राबवायचा असेल तर त्यासाठीचे मार्गदर्शन या मंडळांच्या वेबसाइटवर असते. या साइट बघितल्या तरी तिकडल्या मंडळांचे उपक्रम लक्षात येतात. गुगलवर नुसता marathi mandal असे टाइप करून सर्च केले तरी मराठी मंडळांच्या अनेक साइटची यादीच दिसते. मात्र या सगळ्या साइट पाहताना एक बाब ठळकपणे लक्षात येते ती म्हणजे , अनेक साइटचा बराचसा मजकूर हा इंग्रजीतच आहे. महाराष्ट्र टाइम्सचे लेखक रोहन जुवेकर यांच्या मतानुसार मंडळांचे कार्यक्रम मराठी आणि त्यांच्या साइट मात्र इंग्रजी हा प्रकार समजण्यापलIकडे आहे. सर्वच साइटवर मंडळाची माहिती, त्यांच्या स्थापनेपासूनचा इतिहास, मंडळाचे उपक्रम आणि भविष्यातील कार्यक्रम ही माहिती प्रामुख्याने आहे. तसेच त्यांच्या कार्यक्रमांचे फोटो आहेत.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''bmmonline.org'''
बृहनमहाराष्ट्र मंडळ या अमेरिकेतील मराठी मंडळाची साइट सर्वांचे तुतारी वाजवतच स्वागत करते. अमेरिकेत १९८१ साली स्थापन झालेल्या बीएमएमचा आतापर्यंतचा इतिहास, त्यांचे उपक्रम याबाबत साइटवर माहिती आहे. अमेरिकेत राहून उत्कृष्ट मराठी साहित्य निर्मितीचा प्रयत्न करणाऱ्या एनआरएमसाठी या साइटवर साहित्य सहवास ही खास लिंक आहे. बीएमएम बझारमध्ये पुस्तक खरेदीची सोय आहे तर बृहनमहाराष्ट्र वृत्तमध्ये मंडळाच्या कार्याचा आढावा घेणारा अहवाल. दरवर्षी कन्व्हेन्शनचे आयोजन करणाऱ्या बीएमएमच्या वर्षभरातील अन्य कार्यक्रमांची माहिती आगामी कार्यक्रममध्ये आहे. साइटच्या मुख्य लिंक डावीकडे आहेत. या लिंकवर कर्सर नेताच लिंकचे मराठी नाव वाचण्याची सोय तिथे आहे. या पद्धतीने साइटमधून मराठीपण जपणारी आतल्या पानांवर मात्र इंग्रजीमध्येच वाचावी लागते. याच साइटवर महाराष्ट्र मंडळे येथे अमेरिका आणि कॅनडातील अन्य मराठी मंडळांच्या लिंक पाहण्याची सोय आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mbmtoronto.com''' वेबसाइटला मॉडर्न लुक आहे. कॅनडातल्या मराठी भाषिक मंडळाची mbmtoronto.com ही साइट अमेरिकेच्या बीएमएमच्या सदस्य मंडळांपैकी एका मंडळाची आहे. यात मंडळाचा इतिहास , उपक्रम आणि मंडळाचे सदस्यत्व कसे घ्यायचे याची माहिती देणाऱ्या लिंक्स आहेत.  &lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mmlondon.co.uk'''
लंडनमध्ये असलेल्या महाराष्ट्र मंडळ, लंडनची mmlondon.co.uk ही साइट इंग्लडमधील सर्व मराठी मंडळांची तसेच महाराष्ट्रासाठी कार्यरत अन्य सेवाभावी मंडळाच्या लिंक्स आपल्याला उपलब्ध करून देते. युझफुल लिंक्स मध्ये अनेक सेवाभावी मंडळांच्या साइटची यादी आहे. हेच या साइटचे फार मोठे वैशिष्ट्य आहे. अनेक विशेष उपक्रम राबवणाऱ्या या मंडळाच्यावतीने वाचनालय चालवण्यात येते. क्रिडा महोत्सवाचे आयोजन करण्यात येते. त्याबाबत साइटवर थोडक्यात माहिती आढळते. फोटोंचा संग्रह ही या साइटची खासीयत आहे पण मोठ्या फाइल असल्यामुळे कमी इंटरनेट स्पीड असणाऱ्या भागातील युजरना फोटो पाहणे कठीण आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''marathi.org.au'''
मराठी मंडळ सिडनीची marathi.org.au ही साइट ऑस्ट्रेलियातील मराठी माणसांच्या उपक्रमांची माहिती मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. या साइटच्या युजफुल लिंकमध्ये आपल्याला मराठी वृत्तपत्रांच्या वेबसाइटची यादी मिळते. वृत्तपत्रावर क्लिक करून थेट त्याच्या साइटवर जाता येते. साइटवर पैसे भारतात पाठवण्यासाठी मनी ट्रान्सफरची सोय आहे. मंडळाच्या कार्यक्रमांचे फोटो आहेत पण ते खास वाटत नाहीत. हीच या साइटची उणीव आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''sutra.co.jp/marathi/newSite/main.html'''
जपानच्या टोकियो मराठी मंडळाची साइटचे ( sutra.co.jp/marathi/newSite/main.html ) वैशिष्ट्य म्हणजे अन्य मंडळांच्या साइटप्रमाणे या साइटची पाने इंग्रजीत नाहीत तर चक्क मराठीत आहेत. साइट जपानी आणि इंग्रजी भाषेतही उपलब्ध आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''marathimandal-norway.no'''
मराठी मंडळांच्या अन्य साइट पाहून नॉर्वेच्या मंडळाची ( marathimandal-norway.no ) साइट पाहताना मात्र ही साइट बरेच दिवस अपडेट झाली नसावी अशी शंका येते. अतिशय साधी सजावट आणि तीन वर्षांपूर्वीची माहिती त्यात आढळते.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mmabudhabi.com'''
mmabudhabi.com या अबुधाबी येथील मराठी मंडळाच्या साइटचे पहिले पान मराठीत मजकुराने भरलेले आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''maharashtramandalkenya.com'''
अमेरिका , युरोपमध्येच मराठी मंडळे आहेत हा समज दूर करणारे एक मराठी मंडळ आफ्रिकेत नैरोबीत आहे. त्यांनी नुकतीच आपली साइट सुरू केली आहे , maharashtramandalkenya.com .&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

==याहू, एम्‌एस्‌एन इत्यादी ग्रुप्सचे मराठी व महाराष्ट्राकरिता योगदान==
ऑनलाइन मराठी ग्रुप्स(याहू,गूगल,एम्‌एस्‌एन) आणि (ऑर्कुट,फेसबुक इत्यादींवरील)तसेच (बॅचमेट डॉटकॉम इत्यादी) कम्युनिटीजच्या निर्मितीबद्दल(evolution) व सामाजिक योगदानाबद्दल लिहा, केवळ दुवे नका देऊ! धन्यवाद.


==पुरस्कारप्राप्त संकेतस्थळे==

महाराष्ट्र शासनातर्फे २००६ मध्ये व २०१० मध्ये अशी दोन वेळा मराठी संकेतस्थळांची स्पर्धा घेतली आहे.

'''२००६ मध्ये घेतलेल्या मराठी संकेतस्थळांच्या स्पर्धेचा निकाल'''

राज्य मराठी विकास संस्थेने जनभारती C-DAC व महाराष्ट्र शासनाच्या IT विभागाच्या सहकार्याने मराठी वेबसाइट स्पर्धा घेण्यात आली त्याचे निकाल खालीलप्रमाणे:

•प्रथम पुरस्कार : अवकाशवेध (सचिन पिळणकर, Prabhadevi, Mumbai) 

•द्वितीय पुरस्कार : मनोगत (महेश वेलणकर, Florida, U.S.A.) 

•तृतीय पुरस्कार : ट्रेक्षितीज (प्राजक्ता महाजन, Dombivali) 

•तृतीय पुरस्कार : तरुणाई (वंदना खरे, Pukar, Fort, Mumbai) 

•Consolation पुरस्कार पु.ल.देशपांडे (स्मिता मनोहर, kalwa, Thane) 

•Consolation पुरस्कार माय कोल्हापूर (एस.वी. रानडे, Sangali) 

''शेवटच्या फेरीचे परीक्षक होते''

◦डॉ.बाळ फोंडके (Ex-Director National Institute of Science Communication) 

◦डॉ. अलका इराणी (Chief Investigator, Janabhaaratii) 

◦डॉ. अरुणचंद्र पाठक (Executive Editor and Secretary Gazetteers Dept. Govt of Maharashtra) 

◦प्रा.एम.जी.राजाध्यक्ष (Ex. Dean. J.J. School of Applied Arts) 

◦प्रा. हृषीकेश जोशी (I.I.T. Powai) 
◦श्री. अच्युत पालव (Chief Executive,Resonanse Advertising and eminent caligrapher)

'''२०१० मध्ये घेतलेल्या मराठी संकेतस्थळांच्या स्पर्धेचा निकाल'''

शासकीय संकेतस्थळांचा गट

प्रथम क्रमांक (रु. १५०००/-)   :  http://www.yashada.org 

द्वितीय क्रमांक (रु. १००००/-) :  http://www.adfmaharashtra.in 

तृतीय क्रमांक (विभागून)         :  http://mudkhednp.gov.in 
(प्रत्येकी रु.२५००/-)            : http://www.zpdhule.gov.in 

'''इतर'''
प्रथम क्रमांक (विभागून)      : http://www.arogyavidya.org
(प्रत्येकी रु.१७५००/-)      : http://www.baljagat.com 

द्वितीय क्रमांक (विभागून)   :  http://www.mr.upakram.org 
(प्रत्येकी रु.१००००/-)      : http://www.sahajach.com 

तृतीय क्रमांक (विभागून)     : http://www.tukaram.com 
(प्रत्येकी रु. ७५००/-)        : http://www.champralekhan.com 

''प्राथमिक फेरी'' 
श्री.विकास सोनवणी, प्रा. उदय रोटे, श्रीम. काजल नाईक, श्री. अतुल ढेंगरे, प्रा. संतोष क्षीरसागर, प्रा. अविनाश रूगे, श्री. अमोल माळी,श्री. गिरीश पतके, श्रीमती शुभदा नंदर्षी, श्री. अमोल सुरोशे, श्रीमती शारदा सायवन, श्री. उदय कुलकर्णी

''अंतिम फेरी''
श्रीमती अलका इराणी, श्री. सतीश तांबे, श्री. चिन्मय केळकर

'''राज्य मराठी विकास संस्था - संकेतस्थळ''' - http://rmvs.maharashtra.gov.in/rmvs/

......................................

==शैक्षणिक संकेतस्थळे==
http://marathishabda.com/moodle

[http://techedu.in/ techedu.in]

[https://www.mahasarav.com mahasarav.com]

==साहित्यविश्वाला वाहिलेली संकेतस्थळे==
===मराठी ग्रंथ===
* [[www.marathipustake.org मराठी पुस्तके येथून प्रताधिकारमुक्त मराठी पुस्तके मोफत उतरवून घेता येतात]]

==मराठी वृत्तपत्रे==
जवळजवळ १५ मराठी वृत्तपत्रांच्या ई - आवृत्या आहेत.( पहा http://batmidar2.blogspot.com/ मराठी वृत्तपत्रे विभाग)विविध वृत्तपत्रांची सतत अपडेट होणारी संस्थळे आहेत. 'ई - सकाळ' ने (www.esakal.com), महाराष्ट्र टाइम्स, लोकसत्ता इत्यादी वृत्तपत्रांच्या संस्थळांच्या वाचकांना प्रतिसाद देण्याची सोय उपलब्ध असते.  या विविध ई-पत्रांना दिवसाला लाखो व्यक्ती भेट देतात {{संदर्भ हवा}}. याशिवाय दोन वृत्तवाहिन्या संस्थळावर उपलब्ध आहेत. फक्त नेटवर असणारे एक चॅनेलदेखील आहे. (www.nautankitv.com) याशिवाय कळते - समजते (www/batamidar2.blogspot.com) द्वारे ई - पत्रकारिताही केली जाते. तर बातमीदार(www.batamidar.blogspot.com) सारखे संस्थळ पत्रकारांवर सतत नजर ठेवून असते.

वृत्तपत्रांची अधिकॄत संकेतस्थळे :
*[http://www.gavakari.in गांवकरी]
*[http://www.batmya.com batmya.com ऑनलाइन मराठी बातम्या ]
*[http://www.esakal.com सकाळ]
*[http://www.lokmat.com दैनिक लोकमत]
*[http://www.loksatta.com लोकसत्ता]
*[http://maharashtratimes.indiatimes.com महाराष्ट्र टाइम्स]
*[http://www.saamana.com/ सामना]
*[http://www.pudhari.com/ दैनिक पुढारी]
*[http://www.tarunbharat.com/ तरुण भारत]

==मराठी साप्ताहिके व मासिके==
*[http://www.saptahiksakal.com/sapsakal/sapsakal/rightframe.html साप्ताहिक सकाळ]
*[http://www.loksatta.com/lokprabha/ लोकप्रभा]
*[http://www.chitralekha.com/ चित्रलेखा]
*[http://www.chaprak.com/ साहित्य चपराक]

==शासकीय संकेतस्थळे==
महाराष्ट्र सरकारचे अधिकृत संकेतस्थळ (www.maharashtra.gov.in) संपूर्णपणे मराठीत असून येथे आपण आपल्या(?) भाषेत कोणतीही माहिती मिळवू शकतो. याशिवाय सतत अपडेट राहणारे (www.mahanews.gov.in) हे संकेतस्थळ आहे. याशिवाय जवळजवळ सर्व जिल्ह्यांची आणि महापालिकांची संकेतस्थळे आहेत. महाराष्ट्र खऱ्या अर्थाने ई - गव्हर्नन्समध्ये पुढारलेले आहे, असे यावरून वाटते. महाराष्ट्राच्या ऐतिहासिक दस्तऐवजाचे महत्त्व असलेली गॅझेटियर्स(दर्शनिका)सुद्धा शासकीय संकेतस्थळांवर उपलब्ध आहेत.

http://www.ildc.in/Marathi/Mindex.aspx
मराठी भाषा तंत्रज्ञानामध्ये विकसित उपकरणें सर्वसामान्यांपर्यंत पोहचविण्याच्या उद्देशाने भारत सरकारच्या माहिती तंत्रज्ञान विभागाच्या तरतुदीअंतर्गत www.ildc.gov.in तसेच www.ildc.in वेबसाईट मार्फत व्यवस्था करण्यात आली आहे

{| class=&quot;wikitable&quot; 
|- 
| शासकीय खाते || संकेतस्थळ
|- 
| 3 || 4
|}

==शैक्षणिक संकेतस्थळे==  
{| class=&quot;wikitable&quot; 
|- 
| शैक्षणिक संस्था/विभाग  || संकेतस्थळ
|- 
| 3 || 4
|}
[https://nitinsir.in/ स्पर्धा परीक्षा विषयक माहिती] 

==मराठी वेबमास्टर्स==

==काही उपयुक्त संकेतस्थळे==
* [https://nitinsir.in/ स्पर्धा परीक्षा विषयक माहिती स्पर्धा परीक्षा] 
*[http://www.marathiwebsites.com/] मराठीमध्ये अत्याधुनिक संकेतस्थळे बनवण्यासाठी आवश्यक ते तंत्रज्ञान, माहिती व सेवा पुरवतात.
*[https://bolmarathi.com/ बोल मराठी]  ब्लॉग बनवायला शिका अगदी सोप्या भाषेत.. 
*
*[http://kanokani.maayboli.com कानोकानी.कॉम :मराठीतले लोकप्रिय स्थळ. जे तुम्हाला हवे, ते कानोकानीने तुमच्यापर्यंत  पोहोचवावे ]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://shodh.marathijagat.in/ गूगल मराठीजगत शोध - मराठी व इतर देवनागरी भाषांसाठी (युनिकोड) शोधयंत्र]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
[http://majhablog.in]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
*[http://www.marathimati.com मराठीमाती डॉट कॉम]||वर्गीकरण||विशेष/[[मराठीमाती]]
*&lt;!--मराठीतून मराठीचा वारसा पुढे नेणारी एक अस्सल मराठमोळी वेबसाईट © २००१ - २००८.--&gt;[http://www.marathimati.net/ मराठीमाती डॉट नेट] वर्डप्रेस या संगणक कार्य प्रणालीचा वापर करून बनविलेले मराठीमाती परिवाराचे नवीन संकेतस्थळ.
*[http://marathipatrakar.blogspot.com/ मराठी पत्रकारांसाठी उपयुक्त वेबलॉग]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathiads.com/ मराठी छोट्या जाहिराती]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathi-motivation.com/ प्रेरणादायी मराठी साहित्य]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.mahitidarshak.com मराठी उपयुक्त माहिती]||रोजच्या जीवनातील उपयुक्त मराठी माहिती पुरविणारे संकेतस्थळ. 
*[http://www.aisiakshare.com/ ऐसीअक्षरे] जगभर पसरलेल्या मराठी भाषकांच्या खुल्या अभिव्यक्तीसाठी असणारे आंतरजालीय व्यासपीठ. साहित्य आणि चर्चांची प्रतवारी करण्याची आणि वाचकांच्या प्रतिसादांना श्रेणी देण्याची सुविधा देणारे पहिले मराठी संस्थळ.
*[http://www.manogat.com/ मनोगत]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.anamika.co.in/ अनामिका मराठी वाचनालय़... ग्रंथालय]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.maayboli.com मायबोली]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathiworld.com मराठीवर्ल्ड]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.cfilt.iitb.ac.in/wordnet/webmwn/ मराठी शब्दबंध]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.google.co.in/search?hl=mr&amp;q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80&amp;btnG=Google+%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%A7&amp;meta= गुगल मराठी शोध]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://marathiblogs.net/ मराठी ब्लॉग्स]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathimitra.com/ मराठी मित्र मराठी शिकण्यासाठी]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.rasik.com/books/index.html मराठी पुस्तके]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/molesworth/ मराठी इंग्रजी शब्दकोश]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://marathijagat.net/ मराठी जगत &gt;&gt; इथे मराठीचिये नगरी...]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://marathisamuday.blogspot.com/ मराठी समुदाय]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://dailychintoo.blogspot.com समग्र चिंटू संग्रह (Collection of Chintoo (Chintu) cartoon strips)]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathishabda.com मराठी शब्द]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathisuchi.com मराठीसूची-Free Marathi Link Sharing and Marathi Blogs aggregator]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास

मराठी भाषेतील मुक्त शब्दभांडार -
http://thebhandarkars.com/shabdabhandar/index.php?title=Main_Page||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

http://saanjavel.blogspot.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
http://www.marathionline.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
[http://marathi-motivation.com/ प्रेरणादायी साहित्यासाठी] 
 http://mr.wikipedia.org/wiki/Main_Page ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

मराठी भाषेतील विकिपीडियामध्ये आपले स्वागत आहे. 'विकिपीडिया' हा एक मुक्त ज्ञानकोश आहे. ही त्याची मराठी आवृत्ती आपण घडवू शकता. मराठी भाषेत 'विकिपीडिया' संकलित करण्यास हातभार लावा. 'विकिपीडिया'मध्ये लेखांची भर घालण्यासाठी (संकलित/संपादित करण्यासाठी) मदतीचा लेख येथे उपलब्ध आहे. तसेच मराठीचा संगणकीय वापर करण्यासाठीदेखील हा लेख उपयोगी आहे. सध्या(?) 'विकिपीडिया'मध्ये लेखांची एकूण संख्या १३६(?) आहे. मराठीभाषाप्रेमींनी ह्या उपक्रमाला हातभार लावल्यास विकिपीडिया लवकरच प्रगती करेल.

http://maayboli.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
&lt;a href=&quot;https://marathi-motivation.com&quot;&gt;Marathi Motivation&lt;/a&gt;

हे 'मनोगत'प्रमाणेच परंतु किंचित निराळे आहे. ह्यात काही पूर्वनियोजित असे कप्पे असतात. त्यात तुम्ही तुमचे लिखाण लिहू शकता.

http://marathiworld.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

http://www.mazikavita.com/main.html||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

माझी कविता

सदर संकेतस्थळावर चंद्रशेखर गोखले, गिरीश ओक, निशिगंधा वाड आदींच्या मोजक्याच कविता उपलब्ध आहेत.

पुलदेशपांडे. नेट

इथे पुलंच्या बहुरूपी व्यक्तिमत्त्वाची ओळख पटवणारे अनेक दुवे आहेत. flash  मधील एक &quot;बहुरूपी पुलं&quot;ही. त्यांची अनेक छायाचित्रे, काही पत्रे, काही कविता, लेख, चाहत्यांची पत्रे, हस्ताक्षर इत्यादीही इथे उपलब्ध आहे.

सदर संकेतस्थळास आजवर ३ वर्षात साधारणपणे ८० हजार वेळा भेट दिली गेली आहे..... अर्थात पुन्हापुन्हा भेट देण्याजोगे आहे.

पुलदेशपांडे . नेट http://www.puladeshpande.net/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास  

खगोलशास्त्रावरील मराठीतून माहिती देणारे संकेतस्थळ अवकाशवेध. यावर आपली सूर्यमाला, ग्रह,  तारे व नक्षत्रांबद्दल माहिती उपलब्ध आहे.

तसेच काही चित्रे, या महिन्याचे आकाश इत्यादी माहिती आहे

http://www.avakashvedh.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

 http://web.archive.org/web/20041211233538/http://n.1asphost.com/puladeshpande/AntuBarva.html अंतु बर्वा||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

या दुव्यावर काही मराठी पुस्तके online आहेत.  http://www.rasik.com/marathi/index.html||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

जर खरेदी करावीशी वाटली तर येथे पुस्तके विकत मिळतात.

(या संकेतस्थळाचा मी फक्त वाचक आहे. त्याव्यतिरिक्त माझा त्यांच्याशी काही संबंध नाही).
 

रसिकपुस्तके संकेतस्थळ आहे तर छान; पण या स्थळावरचा मजकूर युनिकोडित नसल्यामुळे ह्या स्थळाचा गूगल, याहू इ. सारख्या सर्वसाधारण शोधसाधनांद्वारे शोध करता येत नाही. म्हणून एखाद्या पुस्तकाबद्दल जर माहिती काढायची असली किंवा विकत घ्यायचे असले तर पानेच्या पाने शोधत बसावी लागतात. जर हे संकेतस्थळ युनिकोडित करण्यात आले तर फ़ायदा होईल; ग्राहकांचा तर होईलच, पण त्यामुळे अधिक पुस्तके विकली गेल्यामुळे रसिक पुस्तकवाल्यांचादेखील. मनोगत युनिकोडित असल्याचा हाच तर मुख्य फ़ायदा मला जाणवतो. उदा. जर कोणाला पोहे बनवण्याची पाकक्रिया हवी असली तर फक्त गूगलवर 'पोहे' हा शब्द शोधण्याची गरज आहे.. हा शोध त्यांना सरळ मनोगतवरच्या रोहिणीच्या पोहे बनवण्याची पाककृती लिहिलेल्या पानावर नेऊन सोडतो.... खरं तर मराठी बातमीपत्राच्या संकेतस्थळांनीसुद्धा युनिकोडचा वापर केला तर आपण बातम्यादेखील गूगलवर सरळ मराठीत शोधू शकू..[http://www.manogat.com/node/950#comment-8506]

 
http://www.cfilt.iitb.ac.in/marathi_Corpus/ ही काही उपयुक्त मराठी लेख/पुस्तके आहेत. याही दुव्याची माहिती मनोगतावर इतरत्र मिळाली..
वर्गीकरणविशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास  

या ही संकेतस्थळाची माहिती मनोगतानेच दिली (?) इथे मराठीसह अनेक भारतीय भाषांचे विशाल शब्दकोश युनिकोडमधे उपलब्ध आहेत.  

http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/molesworth/वर्गीकरणविशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास

== डॉट कॉम मधले मराठी जग ==

==तात्पुरती यादी
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;

|-
|बाह्यदुवा नाव
|वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-आई तुळजाभवानी[http://www.mahapooja.co.cc/||तुळजापूर||[तुळजापूरची माहिती]

|-
|- मराठी संस्कृती आणि खास मराठी माणसांच्या बहुतेक गरजांसाठी[ http://www.majhisanskruti.com/|| संस्कृती||
|-

| http://www.maharashtra.gov.in/&lt;nowiki/&gt;||शासकीय||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.GuruBirbal.com/
|आर्थिक साक्षरता
|विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
|-
|http://www.aathavanitli-gani.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.dilipprabhawalkar.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.kanokani.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.natak.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.marathimati.com ||वर्गीकरण||विशेष/[[मराठीमाती]]
|-
|http://www.marathimati.net ||वर्गीकरण||विशेष/[[मराठीमाती]]
|-
|http://www.marathimitra.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.Marathiworld.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.marathishabda.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.meemaza.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.mumbai-masala.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.mymarathi.org/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.Aathavanitli-Gani.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.gadima.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.natak.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.prashantdamle.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.dailykesari.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.dainikaikya.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.deshdoot.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.deshonnati.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.lokmat.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.loksatta.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.maharashtratimes.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.pudhari.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.saamana.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.esakal.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.tarunbharat.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.avakashvedh.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.chintoo.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.ekata.ca/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.aisiakshare.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.maayboli.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.bmmonline.org/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.manogat.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.rss.org||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.ramdas.org ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.satpudamanudevi.org ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.shanishinganapur.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.SwamiSamarth.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
|-
|http://www.tukaram.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.prashantdamle.com/&lt;nowiki/&gt;||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|[http://www.mahasarav.com/ https://mahasarav.com]
|शैक्षणिक 
|विशेष/मराठी लेखदुवा
|-
|[https://www.aamchimarathi.com/ https://aamchimarathi.com]
|वर्गीकरण
|विशेष/मराठी लेखदुवा
|}
ऐक्य,
केसरी,
तरूण भारत,
देशोन्नती,
देशदूत,
पुढारी,
महाराष्ट्र टाइम्स,
लोकमत,
लोकसत्ता,
सकाळ,
सामना.

----
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
|-
! header 1
! header 2
! header 3
|-
| row 1, cell 1
| row 1, cell 2
| row 1, cell 3
|-
| row 2, cell 1
| row 2, cell 2
| row 2, cell 3
|}

==हेसुद्धा पाहा==
*[[दालन:मराठी संकेतस्थळे]]
*[[विकिपीडिया:मराठी संकेतस्थळे परस्पर सहकार्य प्रकल्प]]
== संदर्भ व नोंदी ==
{{संदर्भयादी}} 


===नोंदी===

{{ विस्तार }}

[[वर्ग:मराठी संकेतस्थळे]]
[[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]]
[[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]]</text>
      <sha1>7suuz8ri9nky7faj2spbzegw1b88d9g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139400</id>
      <parentid>2139318</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:13:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65619" xml:space="preserve">{{मराठीसंकेतस्थळे मथळासंपादनसूचना साचा}}
{{बदल}}
[[सेर्न]]चे अभियंता [[टिम बर्नर्स-ली]] यांनी १९९० मध्ये [[महाजाल|आंतरजाला]]ची सुरुवात केली&lt;ref&gt;[http://info.cern.ch/ The website of the world's first-ever web server&quot;.] Retrieved on 2008-08-30.&lt;/ref&gt;. सेर्न या संस्थेने ३० एप्रिल १९९३ पासून आंतरजाल संकल्पना सर्वांना मुक्त केली.&lt;ref&gt;Cailliau, Robert. [http://www.w3.org/History.html &quot;A Little History of the World Wide Web&quot;]. Retrieved on 2007-02-16.&lt;/ref&gt;

सध्या जगाच्या कानाकोपऱ्यात असणाऱ्या [[मराठी]] माणसांना इंटरनेटने एकत्र आणले आहे. आधुनिक जगाचे संवाद माध्यम असणाऱ्या सायबर विश्वात अगदी आत्मविश्वासाने संचार करून मराठीनेही ‘अमृताशी पैजा जिंकणारी भाषा‘ हा ज्ञानेश्वरांनी व्यक्त केलेला विश्वास सार्थ ठरविला आहे. तुकारामाची गाथा, छत्रपती शिवाजी महाराज, शाहिरी काव्य ते थेट गदिमा, पुलंपर्यंतची मराठी मनात घर करून बसलेली अनेक श्रद्धास्थाने इंटरनेटवर उपलब्ध आहेत. 

सध्या संपूर्णपणे मराठीत असलेल्या संकेतस्थळांची एकूण संख्या --- एवढी आहे.{{संदर्भ हवा}}

==मराठी संकेतस्थळांच्या निर्मितीचा इतिहास==
[[फॉन्ट]] डाउनलोड करावी लागणारी संकेतस्थळे,  डायनॅमिक एनकोडिंगमधील संकेतस्थळे व युनिकोडमधील संकेतस्थळे असे मराठीतील सुरुवातीच्या संकेतस्थळांचे प्रमुख टप्पे आहेत.

सुरुवातीच्या काळात आंतरजालावर रोमन लिपीचा वापर करत मराठी लिहिण्याशिवाय पर्याय नव्हता. मराठी पीपल२ हा याहू ग्रुप सर्वाधिक मराठी व्यक्तींना सदस्य करून रोमनलिपीचा वापर करून कार्यरत राहिला आहे.{{संदर्भ हवा}}डायनॅमिक फॉन्ट वापरून तयार केलेल्या मायबोली डॉट कॉमने प्रथम मराठीतून संवाद घडवून आघाडी घेतली{{संदर्भ हवा}}. मराठीतील पहिले वृत्तपत्रीय संकेतस्थळ [[लोकमत]]चे www.lokmat.com हे १९९८ मध्ये सुरू झाले. या वृत्तपत्रात सर्वप्रथम मराठी डायनॅमिक फॉन्ट वापरला गेला. ई-सकाळ हे युनिकोडमध्ये बनविलेले पहिले मराठी वृत्तपत्रीय संकेतस्थळ. ई-सकाळने सुरुवातीच्या काळात मराठीत रूपांतरणाची सुविधा उपलब्ध करून दिली होती.

==मराठीतील पहिले संकेत स्थळ==
==मराठी संकेतस्थळांच्या विकासाचे टप्पे==

==मराठी संकेतस्थळांचे शैक्षणिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक योगदान==
&lt;!--या विभागाचे विकिकरण करण्यात सहयोग करा
मराठी संकेतस्थळांचे शैक्षणिक,सामाजिक आणि सांस्कृतिक  योगदान बद्दल अजून जाणीवपूर्वक अभ्यास झाल्याची नोंद नाही.--&gt;

१९८५ नंतर राजीव गांधींनी भारतात केलेली संगणक क्रांती,जवळपास त्याच काळात महाराष्ट्राचे तत्कालीन [[मुख्यमंत्री]][[वसंतदादा पाटील]] यांनी महाराष्ट्राच्या [[शिक्षण]] क्षेत्रात खासगी संस्थाना दिलेला प्रवेश,१९९१ नंतर झालेले आर्थिक उदारीकरण आणि त्याच कालावधीत [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] आणि इतर पाश्चात्त्य देशात भारतीय संगणक अभियंत्यांना आणि कंपन्याना वाढलेली मागणी पूर्ण करताना शिक्षण क्षेत्रात अग्रणी असलेल्या मराठी समुदायपण जगभर स्थलांतरित झाला. आंतरजाल, ईमेल आणि मराठी संकेतस्थळे यांनी या समुद्रापार राहणाऱ्या, तसेच बृहन्‌मराठी समाजाची मातृभूमीशी,  मित्रांशी तसेच मराठी भाषेची आणि संस्कृतीची नाळ जोडून ठेवण्याचे मोठे भरीव कार्य केले.{{संदर्भ हवा}}   

या काळात मराठी खऱ्या अर्थाने ग्लोबल झाली. महाराष्ट्र भूमीत वावरणाऱ्या मराठीने 'हे विश्वची माझे घर' ही उक्ती सार्थ ठरवली. मराठी ग्लोबल होताना साहजिकच तिची माध्यमे वेगळी आहेत. इथे पत्राना नव्हे तर ई - पत्रांना महत्त्व आहे. आपण ग्लोबल मराठीच्या काळात आहोत. हा काळ इंटरनेटचा, म्हणजेच शुद्ध मराठीत महाजालाचा आहे. त्यामुळे सध्या महाजालावर मराठी काय म्हणते, हे जाणणे काळाची गरज आहे.

संत तुकारामांची संपूर्ण अभंगगाथा इंटरनेटवर (www.tukaram.com) उपलब्ध आहे.
तुकारामांचे तब्बल साडेचार हजार [[अभंग]] या संकेतस्थळावर मूळ मराठीत वाचायला मिळतातच, शिवाय महाराष्ट्रातील या महान संताचा परिचय करून देणारे [[हिंदी भाषा|हिंदी]], [[स्पॅनिश]], रशियन, [[जर्मन]] आणि इंग्रजी भाषेतील लेखही या संकेतस्थळावर आहेत. ज्ञानेश्वरांची ‘ज्ञानेश्वरी‘ मूळ स्वरूपात मराही विकिस्रोत प्रकल्पात उपलब्ध आहेत.

सहज सोप्या आणि प्रासादिक रचनांमुळे महाराष्ट्राचे आधुनिक वाल्मिकी म्हणून ज्यांचा गौरव केला जातो, ते [[गदिमा]]ही या सायबरविश्वात  भेटतात. १३ [[ऑक्टोबर महिना|ऑक्टोबर]] [[इ.स. १९९८]] मध्ये www.gadima.com हे संकेतस्थळ सुरू झाले असून, आजवर सुमारे ५३ लाख सायबरयात्रींनी या संकेतस्थळास भेट दिली आहे.{{संदर्भ हवा}} मराठी काव्यविश्वात स्वतःचे अढळ स्थान निर्माण करणाऱ्या कुसुमाग्रजांची कविताही www.kusumanjali.com या संकेतस्थळावर वाचता येऊ शकते. मराठीतील अनेक नामवंत दिनदर्शिका, प्रमुख वृत्तपत्रे, इंटरनेटवर आहेत. कळव्यातील स्मिता मनोहर या तरुणीने वेब डिझायनिंगचा डिप्लोमा करीत असताना अभ्यासक्रमाचा भाग म्हणून महाराष्ट्राचे लाडके व्यक्तिमत्त्व असणाऱ्या [[पु.ल. देशपांडे]] यांच्याविषयीचे www.puladeshpande.net हे संकेतस्थळ निर्माण केले. 

बदलत्या काळाची स्पंदने टिपून वाचन संस्कृतीचा प्रसार करण्यासाठी कार्यरत असणाऱ्या [ग्रंथाली]]नेही www.marathividyapeeth.org{{मृत दुवा}} या संकेतस्थळाद्वारे जगभरातील मराठी माणसांशी संवाद साधला होता. ग्रंथालीने या संकेतस्थळास मराठी विद्यापीठ म्हटले होते. जगभरातील मराठी माणसांना महाराष्ट्रात काय सुरू आहे, याबाबत उत्सुकता असते. तर नाट्य कलावंतांमध्ये [[दिलीप प्रभावळकर]] (www.dilipprabhavalkar.com) आणि [[प्रशांत दामले]] (www.prashantdamle.com) यांची संकेतस्थळे आवर्जून भेट देण्याजोगी आहेत. [[आरोग्य]] डॉट कॉम (www.aarogya.com) हे आरोग्यविषयक इत्थंभूत माहिती देणारे संकेतस्थळ इंग्रजीप्रमाणेच मराठीतही उपलब्ध आहे.

==पारिभाषिक शब्दांची निर्मिती==
इंग्रजी शब्दांना चपखल मराठी पारिभाषिक शब्द न आठवणे ही संकेतस्थळांवर मराठीत लेखन करताना येणारी एक अडचण असते. याकरिता विविध मराठी संकेतस्थळांवर विशेष चर्चा पाने निर्माण करून चर्चा केल्या जातात व शब्दभांडार, विक्शनरी अशा  माध्यमांतून मराठी शब्दांचे संकलन होते. मराठी शब्दांना जनमानसांत रुजवण्याचे प्रयत्‍नदेखील बरीच संकेतस्थळे करतात.

==मराठी संकेतस्थळांसमोरची तांत्रिक आव्हाने==
आंतरजालावर या संकेतस्थळांनी मराठी आणले तरी त्यांचा उद्देश त्या त्या संकेतस्थळाची भरभराट व्हावी असा होता का खरोखरच मराठीची भरभराट व्हावी असा होता? उदा. अनेकदा मनोगतावर इथले सॉफ्टवेअर मुक्तस्रोत करावे अशा मागण्या येऊनही मनोगतकारांनी ते टाळले. (त्यात काही धोरणाचा भाग असेल आणि चालक म्हणून तो त्यांचा निर्णय  आहे). पण त्यामुळे नवीन संकेतस्थळ तयार करणाऱ्यांना अडचणी आल्या. यावर सगळ्यात पहिल्यांदा देवनागरीमध्ये मुक्तस्रोत सुविधा निर्माण करणाऱ्या ओंकार जोशींना विसरून चालणार नाही. त्यांनी कुणालाही फुकट देवनागरीत लेखन करता येईल अशी सुविधा निर्माण केली हा मराठी संकेतस्थळांच्या वाटचालीतला मैलाचा दगड आहे.

मराठी ओपनसोर्स या याहू ग्रुपचे सभासद कुठलाही गाजावाजा न करता विविध सॉफ्टवेअरचे स्थानिकीकरण आणि मराठीत भाषांतर करत आहेत. मराठी संकेतस्थळांच्याही पलीकडेही आंतरजालावर मराठी आहे हे विसरून चालणार नाही.

आज द्रुपल आणि गमभन प्रणालीवर अनेक मराठी संकेतस्थळे तयार होत आहेत. पण काही अपवाद वगळता मराठी संकेतस्थळांच्या चालकांपैकी कुणीही त्यांना सापडलेल्या त्रुटी आणि त्यावरचे उपाय यांच्या माहितीची मुक्तपणे देवाणघेवाण करताना दिसत नाहीत. सगळ्यात पहिल्यांदा हा विचार मिलिंद भांडारकर यानी मनोगतावर मांडल्याचे आठवते. 

आज गमभन आणि द्रुपल यांनी दिलेले योगदान (इश्यू क्यू) पाहिले तर लोकायत, मायबोली  यासारख्या मोजक्याच संकेतस्थळांनी आपआपल्या परीने हे मुक्तस्रोत जाहीर करून समाजाचे ऋण फेडायचा प्रयत्‍न केलेला दिसतो. संकेतस्थळे ही कोणत्याही साक्षर व्यक्तीस सहज हाताळण्याजोगा मार्ग आहे. परंतु सरळ सामान्य उपयोगकर्त्यांच्या हातात पोहचण्याकरिता आडचणीचा मार्ग अजूनही दूरचा आहे. संकेतस्थळांचे उपलब्ध होणे वाचक-लेखकाकडे संगणक व इंटरनेट सुविधा असण्यावर अवलंबून आहे. संगणक आणि इंटरनेट जेथे उपलब्ध आहेत तेथेही मराठी फॉंन्‍ट्‌स उपलब्ध असतीलच याची खात्री नसते. काही संकेतस्थळांवर त्यांचेचे स्वतःचे फ़ॉन्ट्‍स असल्याने तिथे ही अडचण जाणवत नाही. त्याशिवाय ऑपरेटिंग सिस्टिम्ज़ आणि ब्राउझर्स(न्याहाळक) आजही प्राधान्याने इंग्रजी भाषेतच  आहेत.
मराठी संकेतस्थळे सतत नव्यानव्या तांत्रिक प्रगतीस सामावून घेण्याची आव्हाने पेलण्याचा शक्यतेवढा प्रयत्‍न करताना दिसत आहेत. सध्या मोबाइल फोनवर मराठी संकेतस्थळांची उपलब्धता असणे हे असेच एक आव्हान आहे.&lt;ref&gt;लोकायतवर [http://www.lokayat.com/node/25 मोबाईलवर मराठी संकेतस्थळे] ही चर्चा १९ जून २००९ १ वाजून ४२ मिनिटांनी दिसली. त्याप्रमाणे&lt;/ref&gt;
==मराठी fonts==

== आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर (कंटेंट मॅनेजमेंट सॉफ्टवेअर) ==
'आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर' ('कंटेंट मॅनेजमेंट सॉफ्टवेर', लघुरूप: CMS) म्हणजे संकेतस्थळावरील मजकूर व व्हिडिओ, चित्रे इत्यादी बहुमाध्यमी आशयाचे व्यवस्थापन करणारी सॉफ्टवेअर प्रणाली होय. संकेतस्थळावरील विविध प्रकारांतील माहिती वापरकर्त्यांना सोप्या स्वरूपात वापरता यावी, हा आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअरांचा उद्देश असतो. मराठी संकेतस्थळे चालवण्यासाठी ड्रूपल, मीडियाविकी यांसारख्या देवनागरी मराठी लिपी वापरण्यास सक्षम अशा आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर प्रणाल्या वापरल्या जातात.

=== ड्रूपल ===
ड्रूपल ([http://www.drupal.in/ ड्रूपल अधिकृत संकेतस्थळ]) हे आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर चर्चात्मक मराठी संकेतस्थळांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते &lt;ref&gt;http://www.drupal.in/&lt;/ref&gt;. [[एनट्रान्स]] ([http://entrans.sourceforge.net/ एनट्रान्स अधिकृत संकेतस्थळ]) या देवनागरी टंकलेखनासाठी उपलब्ध पॅकेजातील 'इंडिक वेब इनपुट' या उपयोजनात 'मुक्त जीएनयू परवाना' वापरून काही बाबी बदलून टेक्स्टएरिया आणि टेक्स्टफील्ड यांसाठी [[लिप्यंतर|लिप्यंतरणाची]] सोय करण्यात आली आहे. लिप्यंतरणासाठी केवळ उच्चारानुसारी (फोनेटिक) कीबोर्ड ठेवण्यात आला आहे. ड्रूपलशिवाय जूमला, टायपो किंवा अन्य आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअरांसाठीदेखील ही सुविधा किरकोळ बदल करून वापरता येते.

=== मीडियाविकी ===
'''[[:mw:MediaWiki/mr|मीडियाविकी]]''' (http://www.mediawiki.org) हे एक लोकप्रिय आशय व्यवस्थापन सॉफ्टवेअर आहे. [[विकिपीडिया|मराठी विकिपीडिया]] व [[wikt:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विक्शनरी]], [[b:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विकिबुक्स]], [[q:mr:मुखपृष्ठ|मराठी विकिक्वोट्स]] यांसारखे मराठीतील अन्य विकिमीडिया सहप्रकल्प या सॉफ्टवेर प्रणालीवर चालतात. हे सॉफ्टवेअर [[मुक्तस्रोत]] असून याच्या सॉफ्टवेअर विकसनात सहभाग घेण्यास मुक्तप्रवेश आहे. मराठीतील स्वतःचे स्वतंत्र संकेतस्थळ बनवण्यासाठी कोणासही हे सॉफ्टवेअर मुक्त वापरता येते.

==मराठी संकेतस्थळांसमोरची आर्थिक मॉडेले आणि आव्हाने==
==मराठी संकेतस्थळांचे भविष्यातील स्वरूप==

==फॉन्ट डाउनलोड करावी लागणारी संकेतस्थळे==
किरण भावे यांचे  www.kiranfont.com या त्यांनी तयार केलेल्या संकेतस्थळावरून फाँट डाऊनलोड करता येतात. या फाँटाच्या साहाय्यानेही काही मराठी तसेच संस्कृत भाषा, त्यातील विविध विषयांचे साहित्य यांचा परिचय करून देणारे गीर्वाणभारती (www. girvanbharati.com) हे संकेतस्थळ आहे.

==डायनॅमिक फॉन्टमधील संकेतस्थळे==
==युनिकोडमधील संकेतस्थळे==

==मराठी संकेतस्थळांचे युनिकोडीकरण==
==लोकप्रिय संकेतस्थळे==
* [http://www.sureshbhat.in/ सुरेश भट]
:हे मराठी भाषेतील सुरेश भट यांच्या साहित्यासंबंधी संकेतस्थळ आहे
* [http://www.gadima.com/ ग.दि. माडगूळकर]
:हे मराठी भाषेतील गदिमांच्या साहित्यासंबंधीचे संकेतस्थळ आहे

==महाराष्ट्र आणि मराठीविषयक पण मराठी भाषेत नसलेली संकेतस्थळे ==

==महाराष्ट्र मंडळांच्या संकेत स्थळांचे कार्य==
परदेशात मराठी माणसांनी त्या अनोळखी प्रदेशात मराठी मंडळांची स्थापना करून स्वतःची ओळख जपली. संस्कृती जिवंत ठेवली. जशी मराठी माणसाने प्रगती केली तशीच त्याच्या मंडळांनी. मंडळांच्या कक्षा रुंदावल्या आणि आजमितीस जगभरच्या मराठी मंडळांनी अनेक चांगले उपक्रम राबवत तिथे जन्मलेल्या पुढच्या पिढीला माय मराठीची जपणूक करायला चांगले काम केले आहे. &lt;ref name=&quot; रोहन जुवेकर&quot;&gt;[maharashtratimes.indiatimes.com/international/global-maharashtra/-/articleshow/4964962.cms? डॉट कॉम मधले मराठी जग महाराष्ट्र टाइम्स दिनांक Jul 9, 2009, 07.40 PM IST लेखक रोहन जुवेकर] संस्थळावरील लेख जसा पाहिला.&lt;/ref&gt;

परदेशस्थ मराठी मंडळांनी गेल्या काही वर्षात महाराष्टातल्या अनेक दिग्गजांना विशेष आमंत्रण देऊन त्यांचा आपल्या कर्मभूमीत सत्कार केला आणि ही मंडळे महाराष्ट्रातील मराठी माणसाला महत्त्वाची वाटू लागली. मराठी प्रसारमाध्यमांनी त्यांच्या उपक्रमांची दखल घ्यायला सुरुवात केली आणि लक्षात आले की ही मंडळे खूप फॉरवर्ड आहेत. महाराष्ट्राच्या प्रगतीसाठी काय करता येईल याचा विचार या मंडळांमध्ये होतोय. महत्त्वाचे म्हणजे या सर्व मंडळांनी आपल्या वेबसाइट तयार करून आपल्या उपक्रमांची सविस्तर माहिती त्यात दिली आहे. कुणाला मंडळाच्या सदस्यांशी संवाद साधायचा असेल, त्यांच्या माध्यमातून महाराष्ट्रासाठी काही करायचे असेल किंवा मराठी संस्कृतीसाठी एखादा उपक्रम राबवायचा असेल तर त्यासाठीचे मार्गदर्शन या मंडळांच्या वेबसाइटवर असते. या साइट बघितल्या तरी तिकडल्या मंडळांचे उपक्रम लक्षात येतात. गुगलवर नुसता marathi mandal असे टाइप करून सर्च केले तरी मराठी मंडळांच्या अनेक साइटची यादीच दिसते. मात्र या सगळ्या साइट पाहताना एक बाब ठळकपणे लक्षात येते ती म्हणजे , अनेक साइटचा बराचसा मजकूर हा इंग्रजीतच आहे. महाराष्ट्र टाइम्सचे लेखक रोहन जुवेकर यांच्या मतानुसार मंडळांचे कार्यक्रम मराठी आणि त्यांच्या साइट मात्र इंग्रजी हा प्रकार समजण्यापलIकडे आहे. सर्वच साइटवर मंडळाची माहिती, त्यांच्या स्थापनेपासूनचा इतिहास, मंडळाचे उपक्रम आणि भविष्यातील कार्यक्रम ही माहिती प्रामुख्याने आहे. तसेच त्यांच्या कार्यक्रमांचे फोटो आहेत.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''bmmonline.org'''
बृहनमहाराष्ट्र मंडळ या अमेरिकेतील मराठी मंडळाची साइट सर्वांचे तुतारी वाजवतच स्वागत करते. अमेरिकेत १९८१ साली स्थापन झालेल्या बीएमएमचा आतापर्यंतचा इतिहास, त्यांचे उपक्रम याबाबत साइटवर माहिती आहे. अमेरिकेत राहून उत्कृष्ट मराठी साहित्य निर्मितीचा प्रयत्न करणाऱ्या एनआरएमसाठी या साइटवर साहित्य सहवास ही खास लिंक आहे. बीएमएम बझारमध्ये पुस्तक खरेदीची सोय आहे तर बृहनमहाराष्ट्र वृत्तमध्ये मंडळाच्या कार्याचा आढावा घेणारा अहवाल. दरवर्षी कन्व्हेन्शनचे आयोजन करणाऱ्या बीएमएमच्या वर्षभरातील अन्य कार्यक्रमांची माहिती आगामी कार्यक्रममध्ये आहे. साइटच्या मुख्य लिंक डावीकडे आहेत. या लिंकवर कर्सर नेताच लिंकचे मराठी नाव वाचण्याची सोय तिथे आहे. या पद्धतीने साइटमधून मराठीपण जपणारी आतल्या पानांवर मात्र इंग्रजीमध्येच वाचावी लागते. याच साइटवर महाराष्ट्र मंडळे येथे अमेरिका आणि कॅनडातील अन्य मराठी मंडळांच्या लिंक पाहण्याची सोय आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mbmtoronto.com''' वेबसाइटला मॉडर्न लुक आहे. कॅनडातल्या मराठी भाषिक मंडळाची mbmtoronto.com ही साइट अमेरिकेच्या बीएमएमच्या सदस्य मंडळांपैकी एका मंडळाची आहे. यात मंडळाचा इतिहास , उपक्रम आणि मंडळाचे सदस्यत्व कसे घ्यायचे याची माहिती देणाऱ्या लिंक्स आहेत.  &lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mmlondon.co.uk'''
लंडनमध्ये असलेल्या महाराष्ट्र मंडळ, लंडनची mmlondon.co.uk ही साइट इंग्लडमधील सर्व मराठी मंडळांची तसेच महाराष्ट्रासाठी कार्यरत अन्य सेवाभावी मंडळाच्या लिंक्स आपल्याला उपलब्ध करून देते. युझफुल लिंक्स मध्ये अनेक सेवाभावी मंडळांच्या साइटची यादी आहे. हेच या साइटचे फार मोठे वैशिष्ट्य आहे. अनेक विशेष उपक्रम राबवणाऱ्या या मंडळाच्यावतीने वाचनालय चालवण्यात येते. क्रिडा महोत्सवाचे आयोजन करण्यात येते. त्याबाबत साइटवर थोडक्यात माहिती आढळते. फोटोंचा संग्रह ही या साइटची खासीयत आहे पण मोठ्या फाइल असल्यामुळे कमी इंटरनेट स्पीड असणाऱ्या भागातील युजरना फोटो पाहणे कठीण आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''marathi.org.au'''
मराठी मंडळ सिडनीची marathi.org.au ही साइट ऑस्ट्रेलियातील मराठी माणसांच्या उपक्रमांची माहिती मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. या साइटच्या युजफुल लिंकमध्ये आपल्याला मराठी वृत्तपत्रांच्या वेबसाइटची यादी मिळते. वृत्तपत्रावर क्लिक करून थेट त्याच्या साइटवर जाता येते. साइटवर पैसे भारतात पाठवण्यासाठी मनी ट्रान्सफरची सोय आहे. मंडळाच्या कार्यक्रमांचे फोटो आहेत पण ते खास वाटत नाहीत. हीच या साइटची उणीव आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''sutra.co.jp/marathi/newSite/main.html'''
जपानच्या टोकियो मराठी मंडळाची साइटचे ( sutra.co.jp/marathi/newSite/main.html ) वैशिष्ट्य म्हणजे अन्य मंडळांच्या साइटप्रमाणे या साइटची पाने इंग्रजीत नाहीत तर चक्क मराठीत आहेत. साइट जपानी आणि इंग्रजी भाषेतही उपलब्ध आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''marathimandal-norway.no'''
मराठी मंडळांच्या अन्य साइट पाहून नॉर्वेच्या मंडळाची ( marathimandal-norway.no ) साइट पाहताना मात्र ही साइट बरेच दिवस अपडेट झाली नसावी अशी शंका येते. अतिशय साधी सजावट आणि तीन वर्षांपूर्वीची माहिती त्यात आढळते.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''mmabudhabi.com'''
mmabudhabi.com या अबुधाबी येथील मराठी मंडळाच्या साइटचे पहिले पान मराठीत मजकुराने भरलेले आहे.&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

'''maharashtramandalkenya.com'''
अमेरिका , युरोपमध्येच मराठी मंडळे आहेत हा समज दूर करणारे एक मराठी मंडळ आफ्रिकेत नैरोबीत आहे. त्यांनी नुकतीच आपली साइट सुरू केली आहे , maharashtramandalkenya.com .&lt;ref name=&quot;रोहन जुवेकर&quot;/&gt;

==याहू, एम्‌एस्‌एन इत्यादी ग्रुप्सचे मराठी व महाराष्ट्राकरिता योगदान==
ऑनलाइन मराठी ग्रुप्स(याहू,गूगल,एम्‌एस्‌एन) आणि (ऑर्कुट,फेसबुक इत्यादींवरील)तसेच (बॅचमेट डॉटकॉम इत्यादी) कम्युनिटीजच्या निर्मितीबद्दल(evolution) व सामाजिक योगदानाबद्दल लिहा, केवळ दुवे नका देऊ! धन्यवाद.


==पुरस्कारप्राप्त संकेतस्थळे==

महाराष्ट्र शासनातर्फे २००६ मध्ये व २०१० मध्ये अशी दोन वेळा मराठी संकेतस्थळांची स्पर्धा घेतली आहे.

'''२००६ मध्ये घेतलेल्या मराठी संकेतस्थळांच्या स्पर्धेचा निकाल'''

राज्य मराठी विकास संस्थेने जनभारती C-DAC व महाराष्ट्र शासनाच्या IT विभागाच्या सहकार्याने मराठी वेबसाइट स्पर्धा घेण्यात आली त्याचे निकाल खालीलप्रमाणे:

•प्रथम पुरस्कार : अवकाशवेध (सचिन पिळणकर, Prabhadevi, Mumbai) 

•द्वितीय पुरस्कार : मनोगत (महेश वेलणकर, Florida, U.S.A.) 

•तृतीय पुरस्कार : ट्रेक्षितीज (प्राजक्ता महाजन, Dombivali) 

•तृतीय पुरस्कार : तरुणाई (वंदना खरे, Pukar, Fort, Mumbai) 

•Consolation पुरस्कार पु.ल.देशपांडे (स्मिता मनोहर, kalwa, Thane) 

•Consolation पुरस्कार माय कोल्हापूर (एस.वी. रानडे, Sangali) 

''शेवटच्या फेरीचे परीक्षक होते''

◦डॉ.बाळ फोंडके (Ex-Director National Institute of Science Communication) 

◦डॉ. अलका इराणी (Chief Investigator, Janabhaaratii) 

◦डॉ. अरुणचंद्र पाठक (Executive Editor and Secretary Gazetteers Dept. Govt of Maharashtra) 

◦प्रा.एम.जी.राजाध्यक्ष (Ex. Dean. J.J. School of Applied Arts) 

◦प्रा. हृषीकेश जोशी (I.I.T. Powai) 
◦श्री. अच्युत पालव (Chief Executive,Resonanse Advertising and eminent caligrapher)

'''२०१० मध्ये घेतलेल्या मराठी संकेतस्थळांच्या स्पर्धेचा निकाल'''

शासकीय संकेतस्थळांचा गट

प्रथम क्रमांक (रु. १५०००/-)   :  http://www.yashada.org 

द्वितीय क्रमांक (रु. १००००/-) :  http://www.adfmaharashtra.in 

तृतीय क्रमांक (विभागून)         :  http://mudkhednp.gov.in 
(प्रत्येकी रु.२५००/-)            : http://www.zpdhule.gov.in 

'''इतर'''
प्रथम क्रमांक (विभागून)      : http://www.arogyavidya.org
(प्रत्येकी रु.१७५००/-)      : http://www.baljagat.com 

द्वितीय क्रमांक (विभागून)   :  http://www.mr.upakram.org 
(प्रत्येकी रु.१००००/-)      : http://www.sahajach.com 

तृतीय क्रमांक (विभागून)     : http://www.tukaram.com 
(प्रत्येकी रु. ७५००/-)        : http://www.champralekhan.com 

''प्राथमिक फेरी'' 
श्री.विकास सोनवणी, प्रा. उदय रोटे, श्रीम. काजल नाईक, श्री. अतुल ढेंगरे, प्रा. संतोष क्षीरसागर, प्रा. अविनाश रूगे, श्री. अमोल माळी,श्री. गिरीश पतके, श्रीमती शुभदा नंदर्षी, श्री. अमोल सुरोशे, श्रीमती शारदा सायवन, श्री. उदय कुलकर्णी

''अंतिम फेरी''
श्रीमती अलका इराणी, श्री. सतीश तांबे, श्री. चिन्मय केळकर

'''राज्य मराठी विकास संस्था - संकेतस्थळ''' - http://rmvs.maharashtra.gov.in/rmvs/

......................................

==शैक्षणिक संकेतस्थळे==
http://marathishabda.com/moodle

[http://techedu.in/ techedu.in]

[https://www.mahasarav.com mahasarav.com]

==साहित्यविश्वाला वाहिलेली संकेतस्थळे==
===मराठी ग्रंथ===
* [[www.marathipustake.org मराठी पुस्तके येथून प्रताधिकारमुक्त मराठी पुस्तके मोफत उतरवून घेता येतात]]

==मराठी वृत्तपत्रे==

वृत्तपत्रांची अधिकॄत संकेतस्थळे :
*[http://www.gavakari.in गांवकरी]
*[http://www.batmya.com batmya.com ऑनलाइन मराठी बातम्या ]
*[http://www.esakal.com सकाळ]
*[http://www.lokmat.com दैनिक लोकमत]
*[http://www.loksatta.com लोकसत्ता]
*[http://maharashtratimes.indiatimes.com महाराष्ट्र टाइम्स]
*[http://www.saamana.com/ सामना]
*[http://www.pudhari.com/ दैनिक पुढारी]
*[http://www.tarunbharat.com/ तरुण भारत]

==मराठी साप्ताहिके व मासिके==
*[http://www.saptahiksakal.com/sapsakal/sapsakal/rightframe.html साप्ताहिक सकाळ]
*[http://www.loksatta.com/lokprabha/ लोकप्रभा]
*[http://www.chitralekha.com/ चित्रलेखा]
*[http://www.chaprak.com/ साहित्य चपराक]

==शासकीय संकेतस्थळे==
महाराष्ट्र सरकारचे अधिकृत संकेतस्थळ (www.maharashtra.gov.in) संपूर्णपणे मराठीत असून येथे आपण आपल्या(?) भाषेत कोणतीही माहिती मिळवू शकतो. याशिवाय सतत अपडेट राहणारे (www.mahanews.gov.in) हे संकेतस्थळ आहे. याशिवाय जवळजवळ सर्व जिल्ह्यांची आणि महापालिकांची संकेतस्थळे आहेत. महाराष्ट्र खऱ्या अर्थाने ई - गव्हर्नन्समध्ये पुढारलेले आहे, असे यावरून वाटते. महाराष्ट्राच्या ऐतिहासिक दस्तऐवजाचे महत्त्व असलेली गॅझेटियर्स(दर्शनिका)सुद्धा शासकीय संकेतस्थळांवर उपलब्ध आहेत.

http://www.ildc.in/Marathi/Mindex.aspx
मराठी भाषा तंत्रज्ञानामध्ये विकसित उपकरणें सर्वसामान्यांपर्यंत पोहचविण्याच्या उद्देशाने भारत सरकारच्या माहिती तंत्रज्ञान विभागाच्या तरतुदीअंतर्गत www.ildc.gov.in तसेच www.ildc.in वेबसाईट मार्फत व्यवस्था करण्यात आली आहे

{| class=&quot;wikitable&quot; 
|- 
| शासकीय खाते || संकेतस्थळ
|- 
| 3 || 4
|}

==शैक्षणिक संकेतस्थळे==  
{| class=&quot;wikitable&quot; 
|- 
| शैक्षणिक संस्था/विभाग  || संकेतस्थळ
|- 
| 3 || 4
|}
[https://nitinsir.in/ स्पर्धा परीक्षा विषयक माहिती] 

==मराठी वेबमास्टर्स==

==काही उपयुक्त संकेतस्थळे==
* [https://nitinsir.in/ स्पर्धा परीक्षा विषयक माहिती स्पर्धा परीक्षा] 
*[http://www.marathiwebsites.com/] मराठीमध्ये अत्याधुनिक संकेतस्थळे बनवण्यासाठी आवश्यक ते तंत्रज्ञान, माहिती व सेवा पुरवतात.
*[https://bolmarathi.com/ बोल मराठी]  ब्लॉग बनवायला शिका अगदी सोप्या भाषेत.
*
*[http://kanokani.maayboli.com कानोकानी.कॉम :मराठीतले लोकप्रिय स्थळ. जे तुम्हाला हवे, ते कानोकानीने तुमच्यापर्यंत  पोहोचवावे ]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://shodh.marathijagat.in/ गूगल मराठीजगत शोध - मराठी व इतर देवनागरी भाषांसाठी (युनिकोड) शोधयंत्र]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
[http://majhablog.in]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
*[http://www.marathimati.com मराठीमाती डॉट कॉम]||वर्गीकरण||विशेष/[[मराठीमाती]]
*&lt;!--मराठीतून मराठीचा वारसा पुढे नेणारी एक अस्सल मराठमोळी वेबसाईट © २००१ - २००८.--&gt;[http://www.marathimati.net/ मराठीमाती डॉट नेट] वर्डप्रेस या संगणक कार्य प्रणालीचा वापर करून बनविलेले मराठीमाती परिवाराचे नवीन संकेतस्थळ.
*[http://www.marathiads.com/ मराठी छोट्या जाहिराती]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.aisiakshare.com/ ऐसीअक्षरे] जगभर पसरलेल्या मराठी भाषकांच्या खुल्या अभिव्यक्तीसाठी असणारे आंतरजालीय व्यासपीठ. 
*[http://www.manogat.com/ मनोगत]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.anamika.co.in/ अनामिका मराठी वाचनालय़... ग्रंथालय]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.maayboli.com मायबोली]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathiworld.com मराठीवर्ल्ड]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.cfilt.iitb.ac.in/wordnet/webmwn/ मराठी शब्दबंध]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.google.co.in/search?hl=mr&amp;q=%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80&amp;btnG=Google+%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%A7&amp;meta= गुगल मराठी शोध]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://marathiblogs.net/ मराठी ब्लॉग्स]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathimitra.com/ मराठी मित्र मराठी शिकण्यासाठी]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.rasik.com/books/index.html मराठी पुस्तके]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/molesworth/ मराठी इंग्रजी शब्दकोश]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://marathijagat.net/ मराठी जगत &gt;&gt; इथे मराठीचिये नगरी...]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathishabda.com मराठी शब्द]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
*[http://www.marathisuchi.com मराठीसूची-Free Marathi Link Sharing and Marathi Blogs aggregator]||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास

मराठी भाषेतील मुक्त शब्दभांडार -
http://thebhandarkars.com/shabdabhandar/index.php?title=Main_Page||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 


http://www.marathionline.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
 http://mr.wikipedia.org/wiki/Main_Page ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

http://maayboli.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
&lt;a href=&quot;https://marathi-motivation.com&quot;&gt;Marathi Motivation&lt;/a&gt;

हे 'मनोगत'प्रमाणेच परंतु किंचित निराळे आहे. ह्यात काही पूर्वनियोजित असे कप्पे असतात. त्यात तुम्ही तुमचे लिखाण लिहू शकता.

http://marathiworld.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

http://www.mazikavita.com/main.html||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

माझी कविता

सदर संकेतस्थळावर चंद्रशेखर गोखले, गिरीश ओक, निशिगंधा वाड आदींच्या मोजक्याच कविता उपलब्ध आहेत.

पुलदेशपांडे . नेट http://www.puladeshpande.net/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास  

खगोलशास्त्रावरील मराठीतून माहिती देणारे संकेतस्थळ अवकाशवेध. यावर आपली सूर्यमाला, ग्रह,  तारे व नक्षत्रांबद्दल माहिती उपलब्ध आहे.

तसेच काही चित्रे, या महिन्याचे आकाश इत्यादी माहिती आहे

http://www.avakashvedh.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

 http://web.archive.org/web/20041211233538/http://n.1asphost.com/puladeshpande/AntuBarva.html अंतु बर्वा||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

या दुव्यावर काही मराठी पुस्तके online आहेत.  http://www.rasik.com/marathi/index.html||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

[http://www.manogat.com/node/950#comment-8506]

http://www.cfilt.iitb.ac.in/marathi_Corpus/ ही काही उपयुक्त मराठी लेख/पुस्तके आहेत. याही दुव्याची माहिती मनोगतावर इतरत्र मिळाली..
वर्गीकरणविशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास  


http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/molesworth/वर्गीकरणविशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास

== डॉट कॉम मधले मराठी जग ==

==तात्पुरती यादी
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;

|-
|बाह्यदुवा नाव
|वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-आई तुळजाभवानी[http://www.mahapooja.co.cc/||तुळजापूर||[तुळजापूरची माहिती]

|-
|- मराठी संस्कृती आणि खास मराठी माणसांच्या बहुतेक गरजांसाठी[ http://www.majhisanskruti.com/|| संस्कृती||
|-

| http://www.maharashtra.gov.in/&lt;nowiki/&gt;||शासकीय||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.GuruBirbal.com/
|आर्थिक साक्षरता
|विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
|-
|http://www.aathavanitli-gani.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.dilipprabhawalkar.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.kanokani.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.natak.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.marathimati.com ||वर्गीकरण||विशेष/[[मराठीमाती]]
|-
|http://www.marathimitra.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.Marathiworld.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.marathishabda.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.meemaza.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.mumbai-masala.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.mymarathi.org/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.Aathavanitli-Gani.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.gadima.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.natak.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.prashantdamle.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.dailykesari.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.dainikaikya.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.deshdoot.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.deshonnati.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.lokmat.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.loksatta.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.maharashtratimes.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.pudhari.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.saamana.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.esakal.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.tarunbharat.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.avakashvedh.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.chintoo.com/ ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.ekata.ca/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.aisiakshare.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.maayboli.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.bmmonline.org/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.manogat.com/||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.rss.org||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.ramdas.org ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.satpudamanudevi.org ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.shanishinganapur.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|http://www.SwamiSamarth.com ||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास
|-
|http://www.tukaram.com||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 

|-
|http://www.prashantdamle.com/&lt;nowiki/&gt;||वर्गीकरण||विशेष/मराठी विकिपीडियातील लेखदुवा असल्यास 
|-
|[http://www.mahasarav.com/ https://mahasarav.com]
|शैक्षणिक 
|विशेष/मराठी लेखदुवा
|-
|[https://www.aamchimarathi.com/ https://aamchimarathi.com]
|वर्गीकरण
|विशेष/मराठी लेखदुवा
|}
ऐक्य,
केसरी,
तरूण भारत,
देशोन्नती,
देशदूत,
पुढारी,
महाराष्ट्र टाइम्स,
लोकमत,
लोकसत्ता,
सकाळ,
सामना.

----
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
|-
! header 1
! header 2
! header 3
|-
| row 1, cell 1
| row 1, cell 2
| row 1, cell 3
|-
| row 2, cell 1
| row 2, cell 2
| row 2, cell 3
|}

==हेसुद्धा पाहा==
*[[दालन:मराठी संकेतस्थळे]]
*[[विकिपीडिया:मराठी संकेतस्थळे परस्पर सहकार्य प्रकल्प]]
== संदर्भ व नोंदी ==
{{संदर्भयादी}} 


===नोंदी===

{{ विस्तार }}

[[वर्ग:मराठी संकेतस्थळे]]
[[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]]
[[वर्ग:संदर्भांचे इंग्रजी-मराठी भाषांतर हवे]]</text>
      <sha1>ch7sj9sga9liajz7suawt50qewvry4s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>तिलकरत्ने दिलशान</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20512</id>
    <revision>
      <id>2139406</id>
      <parentid>2030928</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:43:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kishor pendepu</username>
        <id>138372</id>
      </contributor>
      <comment>Photo📷 added</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7807" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट क्रिकेटपटू संपूर्ण माहिती
|          नाव = तिलकरत्ने दिलशान
|             देश= श्रीलंका 
|    देश_इंग्लिश_नाव = Sri Lanka
|             image   =Tillakaratne Dilshan portrait.jpg
|            पूर्ण नाव = तिलकरत्ने  मुदियासेलागे दिलशान
|              living = true
|          दिनांकजन्म = १४
|        महिनाजन्म = १०
|        वर्षजन्म  = १९७६
|        स्थान_जन्म = कालुतारा
|      देश_जन्म = [[श्रीलंका]]
|              height = १.७५m
|
|             फलंदाजीची पद्धत = उजखोरा
|             गोलंदाजीची पद्धत = उजव्या हाताने [[ऑफ स्पिन]]
|                विशेषता = [[फलंदाज]]
|       international = True
|       कसोटी सामना पदार्पण दिनांक = १८ नोव्हेंबर
|       कसोटी सामना पदार्पणवर्ष = १९९९
|    कसोटी सामना पदार्पण विरूद्ध = झिम्बाब्वे
|             कसोटी सामने = ८०
|        शेवटचा कसोटी सामना दिनांक = २ डिसेंबर
|        शेवटचा कसोटी सामना वर्ष = २००९
|     शेवटचा कसोटी सामना विरूद्ध = भारत
|        आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना पदार्पण दिनांक = ११ डिसेंबर
|        आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना पदार्पणवर्ष = १९९९
|     आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना पदार्पण विरूद्ध = झिम्बाब्वे
|              आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने = १०२
|         शेवटचा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना दिनांक = ९ जून
|         शेवटचा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना वर्ष = २०१०
|      शेवटचा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना विरूद्ध = झिम्बाब्वे
|            shirt number = २३
|               संघ१ = कलातुरा 
|               वर्ष१ = १९९६&amp;ndash;१९९७
|               संघ२ = सिंघा स्पोर्ट्स 
|               वर्ष२ = १९९७&amp;ndash;१९९८
|               संघ३ = सॅबेस्टीयन
|               वर्ष३ = १९९८&amp;ndash;२०००
|               संघ४ = ब्लूमफिल्ड
|               वर्ष४ = २०००&amp;ndash;present
|               संघ५ = बस्नाहिरा
|               वर्ष५ = २००७&amp;ndash;present
|               संघ६ = [[दिल्ली डेरडेव्हिल्स]]
|               वर्ष६ = २००८&amp;ndash;present
|               संघ७ = नॉर्थन डीस्ट्रीक्ट नाईट्स
|               वर्ष७ = २०१०
|          
|             columns = ४
|             column१ = [[कसोटी सामना|कसोटी]]
|            सामने१ = ६६
|               धावा१ = ३,९९०
|            फलंदाजीची सरासरी१ = ४२.४४
|           शतके/अर्धशतके१ = ११/१६
|          सर्वोच्च धावसंख्या१ = १६८
|         चेंडू१ = १३०४
|            बळी१ = १९
|           गोलंदाजीची सरासरी१ = ३३.३१
|            ५ बळी१ = ०
|             १० बळी१ = ०
|       सर्वोत्तम गोलंदाजी१ = ४/१०
|  झेल/यष्टीचीत१ = ७३/&amp;ndash;
|             column२ = [[एकदिवसीय क्रिकेट|ए.सा.]]
|            सामने२ = १९४
|               धावा२ = ४,९५६
|            फलंदाजीची सरासरी२ = ३५.१४
|           शतके/अर्धशतके२ = ८/२०
|          सर्वोच्च धावसंख्या२ = १६०
|         चेंडू२ = २,९७७
|            बळी२ = ५४
|           गोलंदाजीची सरासरी२ = ४३.८७
|            ५ बळी२ = ०
|             १० बळी२ = ०
|       सर्वोत्तम गोलंदाजी२ = ४/२९
|  झेल/यष्टीचीत२ = ८१/१
|             column३ = [[प्रथम श्रेणी क्रिकेट|प्र.श्रे.]]
|            सामने३ = २०१
|               धावा३ = ११,६५६
|            फलंदाजीची सरासरी३ = ३८.५९
|           शतके/अर्धशतके३ = ३०/४९
|          सर्वोच्च धावसंख्या३ = २००[[not out|*]]
|         चेंडू३ = ३,९१६
|            बळी३ = ६२
|           गोलंदाजीची सरासरी३ = ३०.३८
|            ५ बळी३ = १
|             १० बळी३ = ०
|       सर्वोत्तम गोलंदाजी३ = ५/४९
|  झेल/यष्टीचीत३ = ३३७/२३
|             column४ = [[लिस्ट - अ सामने|लि.अ.]]
|            सामने४ = २८९
|               धावा४ = ८,२८३
|            फलंदाजीची सरासरी४ = ३८.१७
|           शतके/अर्धशतके४ = १५/४०
|          सर्वोच्च धावसंख्या४ = १८८
|         चेंडू४ = ४,३३७
|            बळी४ = ८९
|           गोलंदाजीची सरासरी४ = ३७.६८
|            ५ बळी४ = ०
|             १० बळी४ = ०
|       सर्वोत्तम गोलंदाजी४ = ४/१७
|  झेल/यष्टीचीत४ = १५९/८
|                दिनांक= ७ फेब्रुवारी
|                वर्ष = २०११
|              source = http://www.cricketarchive.com/Archive/Players/7/7392/7392.html CricketArchive
}}

{{Stub-श्रीलंकेचे क्रिकेटपटू}}
{{श्रीलंका संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २०११}}
{{श्रीलंका संघ - क्रिकेट विश्वचषक, २००७}}
{{बंगलोर रॉयल चॅलेंजर्स संघ}}

[[वर्ग:श्रीलंकेचे क्रिकेट खेळाडू|दिलशान, तिलकरत्ने]]
[[वर्ग:दिल्ली डेअरडेव्हिल्स माजी खेळाडू]]
[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]</text>
      <sha1>9iy7ceddjqjgbn4w9klfch5k1a8tjn6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अर्नेस्ट ब्रोमली</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22483</id>
    <revision>
      <id>2139450</id>
      <parentid>1495281</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:07:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3044" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट क्रिकेटपटू संपूर्ण माहिती|
नाव = अर्नेस्ट हार्वे ब्रोमली|
संघ = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|
देश = ओस्ट्रेलिया|
चित्र = -|
फलंदाजीची पद्धत = ---|
गोलंदाजीची पद्धत = ---|
कसोट्या = ---|
आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने = ---|
कसोटी धावा = ---|
धावा२ = ---|
फलंदाजीची सरासरी१ = ---|
फलंदाजीची सरासरी२ = ---|
शतके/अर्धशतके१ = ---|
शतके/अर्धशतके२ = ---|
सर्वोच्च धावसंख्या१ = ---|
सर्वोच्च धावसंख्या२ = ---|
कसोटी षटके = --- |
ODI overs = ---|
बळी१ = ---|
बळी२ = ---|
गोलंदाजीची सरासरी१ = ---|
गोलंदाजीची सरासरी२ =  ---|
५ बळी१ = ---|
५ बळी२ = ---|
१० बळी१ = ---|
सर्वोत्तम गोलंदाजी१ = ---|
सर्वोत्तम गोलंदाजी२ =  ---|
झेल/यष्टीचीत१ = ---|
झेल/यष्टीचीत२ = ---|
दिनांक =  मे २|
वर्ष = २००७|
source = ---
}}
'''अर्नेस्ट हार्वे ब्रॉमली''' (२ सप्टेंबर, १९१२ - १ फेब्रुवारी १९६७) हा एक ऑस्ट्रेलियन क्रिकेटपटू होता जो दोन कसोटी सामने खेळला होता.

अर्नेस्ट चे शिक्षण ख्रिश्चन ब्रदर्स कॉलेज, पर्थ (आताचे ऍक्विनास कॉलेज ) येथे झाले होते. त्याने १९२८ मध्ये वेस्टर्न ऑस्ट्रेलियासाठी प्रथम श्रेणी क्रिकेट खेळण्यासाठी हे महाविद्यालय सोडले आणि १९३३ मध्ये ऑस्ट्रेलियासाठी क्रिकेट खेळणारा तो पहिला वेस्टर्न ऑस्ट्रेलियन बनला. 

{{Stub-ओस्ट्रेलियन क्रिकेटपटू}}

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}
  
[[वर्ग:ऑस्ट्रेलियाचे क्रिकेट खेळाडू|ब्रोमली, अर्नेस्ट]]
[[वर्ग:ऑस्ट्रेलियाचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]]
[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]</text>
      <sha1>ruf331ipqdqk6gf6fbhw7vb7jix9li4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अर्नी मॅककॉर्मिक</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22488</id>
    <revision>
      <id>2139448</id>
      <parentid>1495243</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:01:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4327" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट क्रिकेटपटू संपूर्ण माहिती|
नाव = अर्नी मॅककॉर्मिक|
संघ = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट|
देश = ओस्ट्रेलिया|
चित्र = -|
फलंदाजीची पद्धत = ---|
गोलंदाजीची पद्धत = ---|
कसोट्या = ---|
आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामने = ---|
कसोटी धावा = ---|
धावा२ = ---|
फलंदाजीची सरासरी१ = ---|
फलंदाजीची सरासरी२ = ---|
शतके/अर्धशतके१ = ---|
शतके/अर्धशतके२ = ---|
सर्वोच्च धावसंख्या१ = ---|
सर्वोच्च धावसंख्या२ = ---|
कसोटी षटके = --- |
ODI overs = ---|
बळी१ = ---|
बळी२ = ---|
गोलंदाजीची सरासरी१ = ---|
गोलंदाजीची सरासरी२ =  ---|
५ बळी१ = ---|
५ बळी२ = ---|
१० बळी१ = ---|
सर्वोत्तम गोलंदाजी१ = ---|
सर्वोत्तम गोलंदाजी२ =  ---|
झेल/यष्टीचीत१ = ---|
झेल/यष्टीचीत२ = ---|
दिनांक =  मे २|
वर्ष = २००७|
source = ---
}}
'''अर्नेस्ट लेस्ली मॅककॉर्मिक''' (१६ मे १९०६ - २८ जून १९९१) हा ऑस्ट्रेलियन क्रिकेटपटू होता जो १९३५ ते १९३८ पर्यंत १३ कसोटी सामन्यांमध्ये खेळला होता.

मॅककॉर्मिक एक वाद्य-निर्माता आणि ज्वेलर होता. १९६०-६१ च्या वेस्ट इंडिजच्या ऑस्ट्रेलिया दौर्‍यानंतर, डोनाल्ड ब्रॅडमन आणि ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट बोर्ड ऑफ कंट्रोल यांनी मॅककॉर्मिक यांना दोन्ही संघांमधील कसोटी सामन्यांच्या मालिकेतील विजेत्यांसाठी शाश्वत ट्रॉफी तयार करण्याची जबाबदारी दिली. त्याच्या डिझाईनमध्ये टाय टेस्टमध्ये वापरण्यात आलेला चेंडू समाविष्ट करण्यात आला होता आणि वेस्ट इंडिजच्या कर्णधाराच्या सन्मानार्थ फ्रँक वॉरेल ट्रॉफीचे नाव देण्यात आले होते.&lt;ref&gt;{{Cite web | url = http://www.espncricinfo.com/wisdenalmanack/content/story/235387.html | title = Obituary – Ernie McCormick| work = Wisden Almanack | accessdate= 19 July 2017| year=1992}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web | url = http://www.nma.gov.au/collections/collection_interactives/cricketing_journeys/cricket_html/the_tied_test_film/the_tied_test_film_a_fitting_tribute | title = The tied Test film: A fitting tribute| publisher = [[National Museum of Australia]] | accessdate= 19 July 2017| archiveurl=https://web.archive.org/web/20171202052702/http://www.nma.gov.au/collections/collection_interactives/cricketing_journeys/cricket_html/the_tied_test_film/the_tied_test_film_a_fitting_tribute | archivedate= 2 December 2017|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;


== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}


{{Stub-ओस्ट्रेलियन क्रिकेटपटू}}
[[वर्ग:ऑस्ट्रेलियाचे क्रिकेट खेळाडू|मॅककॉर्मिक, अर्नी]]
[[वर्ग:ऑस्ट्रेलियाचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]]
[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]</text>
      <sha1>gzu1t3ni9b6nix658zcexeerl67bp9f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>काटोल</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30937</id>
    <revision>
      <id>2139488</id>
      <parentid>2139240</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14370" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार                     = तालुका
|स्थानिक_नाव               = काटोल काटोल
|इतर_नाव                  = कुन्तलापुर्
|टोपणनाव                  = 
|राज्य_नाव                  =  [[महाराष्ट्र]] 
|मेट्रो                      = &lt;!-- फक्त शेजार /उपनगर साठी --&gt;
|आकाशदेखावा                 = India Maharashtra location map.svg
|आकाशदेखावा_शीर्षक            = महाराष्ट्रराज्य 
|अक्षांश =21 |अक्षांशमिनिटे =16 |अक्षांशसेकंद =27 
|रेखांश= 78|रेखांशमिनिटे=35 |रेखांशसेकंद=24 
|मुळ_नकाशा                = &lt;!-- only if default map not wanted --&gt;
|शोधक_स्थान                 = &lt;!-- left/right --&gt;
|मुळ_नकाशा_पट्टी            = हो&lt;!-- हो/नाही --&gt;
|आतील_नकाशा_चिन्ह          = हो&lt;!-- हो/नाही --&gt;
|नकाशा_शीर्षक               = 
|क्षेत्रफळ_एकूण               = 
|क्षेत्रफळ_आकारमान            = 
|क्षेत्रफळ_क्रमांक              = 
|क्षेत्रफळ_एकूण_संदर्भ           = 
|क्षेत्रफळ_मेट्रो                 = 
|क्षेत्रफळ_मेट्रो_संदर्भ            = 
|उंची                   = 
|उंची_संदर्भ               = 
|समुद्री_किनारा               = 
|हवामान                   = 
|वर्षाव                     = 
|तापमान_वार्षिक             = 
|तापमान_हिवाळा             = 
|तापमान_उन्हाळा             = 
|मुख्यालय                = &lt;!-- फक्त जिल्हांसाठीच--&gt;
|मोठे_शहर                 = 
|मोठे_मेट्रो                  = 
|जवळचे_शहर                =
|प्रांत                      = 
|विभाग                    = नागपूर
|जिल्हा                    = &lt;!-- नावे --&gt;
|लोकसंख्या_एकूण             = 
|लोकसंख्या_वर्ष               = 
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ         = 
|लोकसंख्या_घनता             = 
|लिंग_गुणोत्तर                = 
|साक्षरता                   = 
|साक्षरता_पुरुष              = 
|साक्षरता_स्त्री                 = 
|अधिकृत_भाषा                = मराठी 
|नेता_पद_१                  = अनिल देशमुख
|नेता_नाव_१                 = 
|नेता_पद_२                  = 
|नेता_नाव_२                 = 
|संसदीय_मतदारसंघ           = रामटेक
|विधानसभा_मतदारसं          = कतोल-नरखेड
|न्यायक्षेत्र_शीर्षक_१             = [[तहसील]] 
|न्यायक्षेत्र_नाव_१              = काटोल
|न्यायक्षेत्र_शीर्षक_२             = [[पंचायत समिती]] 
|न्यायक्षेत्र_नाव_२               = काटोल
|न्यायक्षेत्र_शीर्षक_३             = 
|न्यायक्षेत्र_नाव_३               = 
|कोरे_शीर्षक_१               = 
|कोरे_उत्तर_१                = 
|एसटीडी_कोड                 = 07112
|पिन_कोड                   = 441302
|आरटीओ_कोड                = 
|संकेतस्थळ                 = 
|संकेतस्थळ_नाव              = 
|दालन                      = 
|तळटिपा                   = 
|गुणक_शीर्षक             = हो&lt;!-- हो/नाही --&gt;
|स्वयंवर्गीत                 = हो&lt;!-- हो/नाही --&gt;
}}
'''काटोल''' हा [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र]] राज्यातील [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्याचा]] एक तालुका आहे. काटोल शहर हे त्याचे मुख्यालय आहे. शहरात एक [[चंडिका|चंडिकेचे]] व एक [[सरस्वती]]चे अशी दोन पुरातन मंदिरे आहेत.
==प्रास्ताविक==
त्याचप्रमाणे येथे हनुमान मंदिर तळ्याची पार येथील हनुमान मंदिर अतिशय पुरातन असून त्यालगतच असलेले शिवमंदिर अतिशय पुरातन आहे,शिवमंदिराचे बांधकाम अतिशय पुरातन शिल्पकलेने बनलेले असून प्राचीन काळापासून या मंदिरात गं.भा.नर्मदाबाई वैष्णव आणि त्यांचे वंशज सेवादान करीत आहेत.दरवर्षी येथे नवरात्री महोत्सव साजरा केला जातो,आणि हजारांच्या संख्येत भक्तजन दर्शनाला येतात आणि भव्य जत्रेचे आयोजन केले जाते,या शहराजवळ ८ मैल अंतरावर पारडसिंगा हे गाव वसलेले आहे, ऐतिहासिक आणि धार्मिकदृष्ट्या या गावाचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. येथे श्री.अनुसया माता देवस्थान अतिशय दर्शनीय स्थळ असून शेकडो भाविकभक्त नित्यनियमाने दररोज दर्शनाला येतात देवस्थानासमोर एक उंच टेकडी असून याची उंची ३८९ फूट आहे,टेकडीवर पंचमुखी हनुमानाचे सुंदर मंदिर असून उंच जागी प्राचीन शिवलिंगाची स्थापना करण्यात आली आहे,या टेकडीवर जाण्यासाठी मार्ग सुलभ व्हावा म्हणून संस्थानाने वाटेच्या दोन्ही बाजूंनी झाडे लावली आहेत, जागोजागी पाण्याचे हौद आहेत,त्याचप्रमाणे टेकडीच्या मागच्या बाजूला जड वाहने ये-जा करण्यासाठी २२६ मीटर लांबीच्या मार्गाचे निर्माण करण्यात आले आहे.

==तालुक्यातील गावे==
[[अहमदनगर (काटोल)]] [[आजणगाव (काटोल)]] [[आकेवाडा]] [[आलागोंदी]] [[अंबाडा (काटोल)]] [[अमनेरगोंदी]] [[बाबुळखेडा]] [[भाजीपाणी]] [[भोरगड]] [[भुडकमडका]] [[बिडजटांझरी]] [[बिहळगोंदी]] [[बिलवरगोंदी]] [[बोपापूर (काटोल)]] [[बोरडोह (काटोल)]] [[बोरगाव (काटोल)]] [[बोरगोंडी]] [[बोरी (काटोल)]] [[बोरखेडी (काटोल)]] [[ब्रम्हपुरी (काटोल)]] [[चाकडोह (काटोल)]] [[चंदनपारडी]] [[चारगाव (काटोल)]] [[चौकीगड]] [[चौरेपठार]] [[चेंडकापूर (काटोल)]] [[चिचाळा (काटोल)]] [[चिचोळी]] [[चिखली (काटोल)]] [[चिखलागड]] [[देलवाडी]] [[धामणगाव (काटोल)]] [[धानकुंडव]] [[धवळापूर]] [[धीवरवाडी]] [[धोतीवाडा]] [[धुरखेडा (काटोल)]] [[दिग्रस (काटोल)]] [[दोडकी (काटोल)]] [[डोंगरगाव (काटोल)]] [[डोरली (काटोल)]] [[दुधाळा (काटोल)]] [[एळकापार]] [[फेटरी]] [[गणेशपुर]] [[गंगाळडोह]] [[गरमसुर]] [[घरतवाडा]] [[घोरपड (काटोल)]] [[घुबडी (काटोल)]] [[गोलारखापा]] [[गोंदीदिग्रस]] [[गोंदीखापा]] [[गोंदीमोहगाव]] [[गोन्ही (काटोल)]] [[गुजरखेडी]] [[हरणखुरी (काटोल)]] [[हरदोळी (काटोल)]] [[हातळा (काटोल)]] [[इसापुर]] [[इसासणी]] [[जामगड]] [[जाटंकोहळा]] [[जाटंझरी]] [[जाटलापुर]] [[जुनापाणी (काटोल)]] [[जुनेवणी]] [[कचरीसावंगा]] [[कळंभा]] [[कालकुही]] [[कालमुंडा]] [[कामठी (काटोल)]] [[कार्ला (काटोल)]] [[कातलाबोडी]] [[कवडीमेट]] [[केदारपुर]] [[केळापुर (काटोल)]] [[खडकी (काटोल)]] [[खैरी (काटोल)]] [[खामळी]] [[खंडाळा (काटोल)]] [[खाणगाव (काटोल)]] [[खाणवाडी (काटोल)]] [[खापा]] [[खापरी (काटोल)]] [[खुरसापुर]] [[खुटांबा]] [[किंकीधोडा]] [[कोहळा (काटोल)]] [[कोकर्डा (काटोल)]] [[कोळंबी (काटोल)]] [[कोल्हु]] [[कोंढाळी]] [[कोंढासावळी]] [[कोतवालबारडी]] [[कुंडी (काटोल)]] [[लाडगाव (काटोल)]] [[लाखोळी]] [[लामधाम]] [[लिंगा (काटोल)]] [[मालेगाव (काटोल)]] [[मलकापुर (काटोल)]] [[मांदळा (काटोल)]] [[मरगसुर]] [[मासळी]] [[मासोड (काटोल)]] [[मेंढेपठार]] [[मेंडकी (काटोल)]] [[मेटपांजरा]] [[म्हासळा (काटोल)]] [[म्हासखापरा]] [[मिनीवाडा]] [[मोहगाव (काटोल)]] [[मोहखेडी]] [[मुकणी]] [[मुरळी (काटोल)]] [[मुरती (काटोल)]] [[नायगाव (काटोल)]] [[नांदा]] [[नंडोरा]] [[पालगोंदी]] [[पांचधार]] [[पांढरढाकणी]] [[पांजरा (काटोल)]] [[पानवाडी (काटोल)]] [[पारडसिंगा]] [[पारडी (काटोल)]] [[पारसोडी (काटोल)]] [[पठार (काटोल)]] [[प्रतापगड (काटोल)]] [[पुसागोंदी]] [[राजणी (काटोल)]] [[रांधोडा]] [[राऊळगाव (काटोल)]] [[रिढोरा (काटोल)]] [[रिंगणाबोडी]] [[सबकुंड]] [[सळाई (काटोल)]] [[सावोळी]] [[शेकापुर]] [[शिरमी]] [[शिवकामठ]] [[सिरसावाडी]] [[सोनेगाव (काटोल)]] [[सोनखांब]] [[सोनमोह]] [[सोनोळी (काटोल)]] [[सोनपुर (काटोल)]] [[तांदुळवणी]] [[तापणी]] [[ताराबोडी]] [[तारोडा (काटोल)]] [[उबगी (काटोल)]] [[वसंतनगर (काटोल)]] [[वाधोणा (काटोल)]] [[वडविहारा]] [[वाघोडा (काटोल)]] [[वाई (काटोल)]] [[वाजबोडी]] [[वळणी]] [[वांदळी (काटोल)]] [[येणविहीरा]] [[येणवा]] [[येरळा (काटोल)]] [[झिलपा]]

==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासचे तालुके==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate


{{विस्तार}}

{{नागपूर जिल्ह्यातील तालुके}}

[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील तालुके]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रातील तालुके]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>0nzhjyok0jvwe638jn2tjpix49j77n2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अर्नेस्ट हेकॉक्स</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33792</id>
    <revision>
      <id>2139451</id>
      <parentid>1853816</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:23:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5361" xml:space="preserve">''' अर्नेस्ट जेम्स हेकॉक्स''' (१ ऑक्टोबर , १८९९ - १३ ऑक्टोबर, १९५०) हे पाश्चात्य कथांचे अमेरिकन लेखक होते.&lt;ref name=OCHC&gt;{{cite web |url= http://www.ochcom.org/haycox/|title= Ernest Haycox (1899–1950)|author= Haycox, Ernest, Jr.|publisher= Oregon Cultural Heritage Commission|access-date=June 14, 2010}}&lt;/ref&gt; 

हेकॉक्सचा जन्म पोर्टलँड, ओरेगॉन येथे १ ऑक्टोबर, १८९९ रोजी विल्यम जेम्स हेकॉक्स आणि माजी मार्था बर्गहार्ट यांच्या घरी झाला. वॉशिंग्टन राज्य आणि ओरेगॉन या दोन्ही स्थानिक शाळांमध्ये शिक्षण घेतल्यानंतर, ते १९१५ मध्ये युनायटेड स्टेट्स आर्मीमध्ये भरती झाले. इ.स. १९१६ मध्ये ते मेक्सिकन सीमेवर तैनात होते. पहिल्या महायुद्धादरम्यान ते युरोपमध्ये होते आणि त्यानंतर त्यांनी पोर्टलँडमधील रीड कॉलेजमध्ये एक वर्ष घालवले.&lt;ref name=Oregon&gt;Corning, Howard M. (1989) ''Dictionary of Oregon History''. Binfords &amp; Mort Publishing. p. 110.&lt;/ref&gt; १९२३ मध्ये, हेकॉक्स यांनी ओरेगॉन विद्यापीठातून पत्रकारितेतील कला शाखेची पदवी प्राप्त केली, जिथे त्यांनी प्राध्यापक डब्ल्यूएफजी थॅचर यांच्या हाताखाली लेखन सुरू केले. १९२५ मध्ये, हेकॉक्सने जिल एम. कॉर्डशी लग्न केले आणि त्यांना दोन मुले झाली.&lt;ref&gt;[http://flash.uoregon.edu/F00/hoa.html Five join SOJC's Hall of Achievement] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060903013245/http://flash.uoregon.edu/F00/hoa.html |date=September 3, 2006 }}&lt;/ref&gt;

त्यांनी दोन डझन कादंबर्‍या आणि सुमारे ३०० लघुकथा लिहिल्या. त्यापैकी बर्‍याच कथा १९२० च्या दशकाच्या सुरुवातीला 'पल्प मॅगझिन' मध्ये आल्या. १९३० आणि ४० च्या दशकात, ते १९३१ पासून कॉलियर्स वीकली आणि १९४३ पासून द सॅटरडे इव्हनिंग पोस्टचे नियमित योगदानकर्ते होते. त्यांच्या कामाच्या चाहत्यांमध्ये गर्ट्रूड स्टीन आणि अर्नेस्ट हेमिंग्वे यांचा समावेश होता.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ochcom.org/haycox|title=Oregon Cultural Heritage Commission|work=ochcom.org}}&lt;/ref&gt;

== फिल्मोग्राफी ==
* युनियन पॅसिफिक (1939), ट्रबल शूटर (1936) वर आधारित
* स्टेजकोच (1939),  &quot;स्टेज टू लॉर्ड्सबर्ग&quot; (1937) या लघुकथेवर आधारित
* सनडाउन जिम (1942), सनडाउन जिम (1937) वर आधारित
* अपाचे ट्रेल (1942), &quot;स्टेज स्टेशन&quot; (1939) या लघुकथेवर आधारित.
* अबिलीन टाउन (1946), ट्रेल टाउनवर आधारित(1941)
* कॅन्यन पॅसेज (1946), कॅन्यन पॅसेज (1945) वर आधारित
* मॅन इन द सॅडल (1952), मॅन इन द सॅडल (1938) वर आधारित
* अपाचे वॉर स्मोक (1952), लघुकथेवर आधारित &quot;स्टेज स्टेशन&quot; (1939)
* बगल्स इन द आफ्टरनून (1952), बिगल्स इन द आफ्टरनून (1943) वर आधारित
* द फार कंट्री (1954),  अल्डर गुल्च (1942) वर अंशतः आधारित
* स्टेजकोच (1966), &quot;स्टेज टू लॉर्ड्सबर्ग&quot; (1937) या लघुकथेवर आधारित

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:इंग्लिश लेखक|हेकॉक्स, अर्नेस्ट]]
[[वर्ग:इ.स. १८९९ मधील जन्म]]
[[वर्ग:इ.स. १९५० मधील मृत्यू]]
[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]</text>
      <sha1>4f35x1smcehs8zs5huap190b8a7xtbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारताचा स्वातंत्र्यलढा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44490</id>
    <revision>
      <id>2139323</id>
      <parentid>2119607</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T13:11:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4042:2E05:11DB:0:0:6F48:E808</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ऐतिहासिक पार्श्वभूमी */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29885" xml:space="preserve">'''भारताचा स्वातंत्र्यलढा''' ही [[भारत|भारतातील]] [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]] आणि नंतर [[युनायटेड किंग्डम]]चे आधिपत्य घालवून स्वतंत्र, स्थानिक सरकार बनवण्यासाठीची चळवळ होती.ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने व्यापाराच्या निमित्ताने भारतात आपला वसाहतवाद रुजविला.इ.स. १७५७ ते इ.स.१८५७ असा हा प्रदीर्घ काळ होता. त्यानंतर भारतावर व्यापारी अंमल प्रस्थापित केल्यानंतर ब्रिटिश साम्राज्याचे वर्चस्व भारताच्या उपखंडात प्रस्थापित झाले. इ.स, १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर पुन्हा [[इ.स.१९४७]] सालापर्यंत भारतीय नागरिकांनी देशावरील ब्रिटिशांचे वर्चस्व झुगारून देण्यासाठी ९० वर्षे संघर्ष केलेला आहे. जगातील सर्व वसाहतवादी सत्तांच्या विरोधातही भारतीय क्रांतिकारी लढले आहेत. या सर्वांच्या संघर्षातून आणि बलिदानातून [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी अंतिमतः; भारताला स्वातंत्र्य मिळाले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=NRpBDwAAQBAJ&amp;pg=PT225&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjarL2IpuHcAhXLfisKHWgpBh4Q6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Bhartachya Parrashtra Dhornacha Punarvichar: Aavhane aani Neeti|last=Sikri|first=Rajiv|date=2017-11-20|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789351507147|language=en}}&lt;/ref&gt;

== ऐतिहासिक पार्श्वभूमी ==
[[पोर्तुगीज]] खलाशी [[वास्को द गामा|वास्को- द- गामा]] हा इ.स.१४९८ साली समुद्रमार्गे [[कालिकत]] बंदरात आला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=hx1hDwAAQBAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=vasco+da+gama+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjbhuOBreHcAhXLWysKHb9sCQkQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=vasco%20da%20gama%20in%20india&amp;f=false|title=Vasco da Gama: First European to Reach India by Sea|last=Landau|first=Jennifer|date=2016-07-15|publisher=The Rosen Publishing Group, Inc|isbn=9781499438062|language=en}}&lt;/ref&gt; व्यापाराच्या विस्तारासाठी त्याच्या मागोमाग [[डच]], [[फ्रेंच]] यांनीही भारतीय उपखंडात प्रवेश केला. भारताच्या समृद्धीचे आणि संपन्नतेचे आकर्षण जगभरातील सर्वच साम्राज्यांना होते. सुरत येथे इ.स. १६१३ साली डचांचे पहिले व्यापारी केंद्र उभारले गेले.त्यांच्यानंतर भारतात प्रविष्ट झालेल्या [[ब्रिटिश]] व्यापारी वर्गाने फ्रेंच आणि पोर्तुगीज यांच्याशी संघर्ष केला नाही. 
परकीय आक्रमक सत्तांनी भारताच्या निरनिराळ्या प्रदेशात आपले पाय रोवायला सुरुवात केली होती. मोगलांचे आक्रमण ही सुद्धा एक विशेष घटना भारताच्या इतिहासात नोंद घेण्याजोगी आहे. मोगलांची सत्ता १८ व्या शतकाच्या मध्यात संपुष्टात आली आणि ब्रिटिश राज्यकर्त्यांनी या संधीचा फायदा घेतला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=fX2zMfWqIzMC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=history+of+colonialism+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwib14C3q-HcAhXJR30KHaPsAp84ChDoAQg2MAM#v=onepage&amp;q=history%20of%20colonialism%20in%20india&amp;f=false|title=Indian Society and the Making of the British Empire|last=Bayly|first=C. A.|last2=Bayly|first2=Christopher Alan|date=1987|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521386500|language=en}}&lt;/ref&gt; इ.स.१८५७ च्या उठावात भारतीयांचा पराभव करून ब्रिटिशांनी ईस्ट इंडिया कंपनीचे वर्चस्व भारतात प्रस्थापित केले होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=jd0WDgAAQBAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=history+of+colonialism+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwib14C3q-HcAhXJR30KHaPsAp84ChDoAQhVMAg#v=onepage&amp;q=history%20of%20colonialism%20in%20india&amp;f=false|title=India and the British Empire|last=Peers|first=Douglas M.|last2=Gooptu|first2=Nandini|date=2017-02-09|publisher=Oxford University Press|isbn=9780192513526|language=en}}&lt;/ref&gt; त्या जोरावर १८ व्या शतकातही ब्रिटिशांनी भारतावर आपले वर्चस्व अबाधित राखण्यासाठी प्रयत्न केले आणि त्यात ते यशस्वी झाले.
[[File:Flag of the British East India Company (1801).svg|thumb|ईस्ट इंडिया कंपनीचा ध्वज]]खूप छान आहे

==[[१८५७ चे स्वातंत्र्ययुद्ध]](स्वातंत्र्यसमर)==
[[File:Indian Rebellion of 1857.jpg|thumb|१८५७चा उठाव]]
ब्रिटिशांच्या व्यापारामुळे आणि वसाहतवादी धोरणामुळे त्यांची भारतावर स्थापन झालेली सत्ता मोडून काढण्यासाठी इ.स.१८५७  साली भारतीयांनी उठाव केला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=ypg9DwAAQBAJ&amp;pg=PT3&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIYzAJ#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=1857 स्‍वतंत्रता का संग्राम - 1857 swatantrata ka mahasangram|last=Devsare|first=Dr Hari Krishna|date=2017-11-09|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|isbn=9789352786701|language=hi}}&lt;/ref&gt; इंग्रजानी भारतीय नागरिकांवर लादलेल्या प्रक्षोभक कायद्यामुळे भारतातील प्रजेचा असंतोष वाढत होता.रावसाहेब पेशवे, [[तात्या टोपे]], [[मंगल पांडे]] ,झाशीची [[राणी लक्ष्मीबाई]] अशी काही विशेष नावे या उठावाशी संबंधित आहेत.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=IWg6DwAAQBAJ&amp;pg=PA7&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIRDAE#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=Monthly Current Affairs September-October 2017: Monthly Current Affairs September-October 2017|last=Group|first=SSGC|date=2017-10-18|language=hi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=sdEvgngDNTIC&amp;pg=PA46&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIXDAI#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=Svatantratā saṅgrāma meṃ achūtoṃ kā yogadāna|last=D.C.Dinkar|date=2008|publisher=Gautam Book Center|isbn=9788187733720|language=hi}}&lt;/ref&gt; हा उठाव अयशस्वी ठरला असला तरी यांच्या झुंजार पराक्रमाने भारतीय इतिहासात मोलाची भर घातलेली आहे.
या लढ्याच्या अपयशाची परिणती म्हणून ब्रिटिश राणीचा अंमल भारतावर सुरू झाला.

==[[बंगाल]]ची फाळणी आणि [[वंगभंग चळवळ]]==
इ.स.१९०५ साली [[लॉर्ड कर्झन]] याने बंगालची फाळणी केली. पूर्व बंगाल आणि [[आसाम]] हे प्रांत एकत्र केले आणि दुसरीकडे [[पश्चिम बंगाल]]ची स्वतंत्र रचना केली. त्याच्या या कृत्यामुळे भारतीय नागरिक संतप्त झाले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=mr9uAAAAMAAJ&amp;q=partition+of+bengal&amp;dq=partition+of+bengal&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjR-o3o8uLcAhVJtY8KHYy2A9IQ6AEIMzAC|title=Partition of Bengal: Significant Signposts, 1905-1911|last=Ghosha|first=Nityapriẏa|date=2005|publisher=Sahitya Samsad|isbn=9788179550656|language=en}}&lt;/ref&gt;  [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी या घटनेचातीव्र निषेध नोंदविला होता. या फाळणीच्या विरोधात भारतीयांनी १९०८ साली वंगभंग चळवळ सुरू केली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=8L1wBgAAQBAJ&amp;pg=PT55&amp;dq=vang+bhang+movement&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiEgenC8-LcAhWMq48KHYqVCzYQ6AEIMjAC#v=onepage&amp;q=vang%20bhang%20movement&amp;f=false|title=Series-12 Indian National Movement &amp; Constitutional Development|publisher=Pratiyogita Darpan|language=hi}}&lt;/ref&gt; 
[[File:Anushilan samiti symbol.jpg|thumb|अनुशीलन समितीचे चिहन]]
==देशभक्तांची चळवळ==
[[File:Lal Bal Pal.jpg|thumb|लाल -बाल -पाल]]
*'''चळवळीच्या प्रेरणा देणारे नेतृत्व'''-
देशातील युवकांना विशेषतः देशभक्तीचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी अनेक व्यक्तीनी सामाजिक आणि राजकीय क्षेत्रात आपल्या कार्याचा ठसा उमटविला आणि आपल्या कार्यातून देशातील नागरिकांना आवाहन केले. [[स्वामी विवेकानंद]], [[योगी अरविंद]], [[रवींद्रनाथ टागोर]],[[भगिनी निवेदिता]], [[लाला लजपतराय]],सय्यद अहमद खान, बंकीमचंद्र चटर्जी,[[दादाभाई नौरोजी]] यासारख्या अनेक व्यक्तींचे योगदान महत्त्वाचे ठरले आहे.लाल-बाल-पाल ही त्रयी म्हणजे लाला लजपतराय, बाळ गंगाधर टिळक आणि बिपीनचंद्र पाल यांनी या सर्व क्रांतीकार्याची धुरा पेलली असे म्हणायला प्रत्यवाय नसावा. लोकमान्य टिळक यांना मंडाले येथे झालेली राजद्रोहाच्या आरोपासाठी जन्मठेप, स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांना झालेली अंदमानच्या काळ्या समुद्रावरील जन्मठेप या ऐतिहासिक घटना स्वातंत्र्यसंग्रामात महत्त्वाच्या ठरल्या आहेत.भगिनी निवेदिता यांच्या कल्पनेनुसार अवनींद्रनाथ ठाकूर यांनी क्रांतीकार्याला प्रेरक असे भारतमातेचे चित्र तयार केले. हे चित्र सर्वत्र प्रसारित करण्यात आले.
[[File:Bharat Mata.jpg|thumb|अवनींद्रनाथ ठाकूर यांनी काढलेले भारतमातेचे चित्र]]  
*'''मिठाचा सत्याग्रह-'''
ब्रिटिश सत्तेचा  भारतावरील अंमल  मोडून काढण्यासाठी भारतात पद्धतशीरपणे  आणि नियोजनपूर्वक चळवळ आखली गेली. यांच्या धुरीणांनी समाजाला आवाहन केले आणि भारताचे नागरिक स्वतःच्या प्रेरणेने या स्वातंत्र्य चळवळीत सहभागी झाले हे याचे वैशिष्ट्य म्हणून सांगता येईल.[[महात्मा गांधी]] यांच्या नेतृत्वाने केला गेलेला दांडी येथील [[मिठाचा सत्याग्रह]] हा याचेच एक उदाहरण होय.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=OYRUDwAAQBAJ&amp;pg=PT201&amp;dq=%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A5%80+%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiekur83eHcAhXZXisKHeV4DNkQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A5%80%20%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Raj se Swaraj|last=Pradhan|first=Ram Chandra|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789352664337|language=hi}}&lt;/ref&gt; गांधीजी हे लंडन येथून ब्यारीस्टर शिक्षण संपादन करून परत भारतात आले. त्यांच्या अहिंसेच्या तत्त्वाला अनुसरून त्यांनी स्वातंत्र्य प्राप्तीसाठी लोकांना संघटित केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=RcpmDwAAQBAJ&amp;pg=PT18&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjU4anvhOPcAhUUXysKHVvvDZU4ChDoAQgqMAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Vastradware Swatantrayaprapti: Gandhipraneet Swadeshi Krantimadheel Aavahanachi Meemansa|last=Gonsalves|first=Peter|date=2018-07-30|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789352807840|language=mr}}&lt;/ref&gt;  मिठाचा सत्याग्रह किंवा ब्रिटिश राजवटीशी असहकार चळवळ या चळवळी त्यांच्या नेतृत्वाने झाल्या. स्वातंत्र्य प्राप्त करण्यात अशा चळवळींना थेट यश आले नसले तरी त्यामुळे देशातील नागरिकांत स्वातंत्र्याची जाणीव वाढविण्यात अशा चळवळींचे योगदान महत्त्वाचे ठरले.  
* '''स्वदेशी चळवळ'''-
परदेशी मालावर भारतीयांनी बंदी घातली आणि स्वदेशी मालाचा पुरस्कार करण्याचे भारतीय नागरिकांना आवाहन केले. [[स्वातंत्र्यवीर सावरकर]] यांनी पुण्यात परदेशी कपड्यांची होळी केल्याची घटना इतिहासात महत्त्वाची मानली जाते. [[लोकमान्य टिळक]] यांनी स्वदेशीचे व्रत घेण्याचे लोकांना आवाहन केले. भारतीय उद्योगांना चालना देण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=1X4JAQAAIAAJ&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwizyO-33uHcAhUYX30KHcp_BWgQ6AEINzAC|title=Tiḷaka vicāra|last=Keḷakara|first=Bhā Kr̥|date=1981|publisher=Śrīvidyā Prakāśana|language=mr}}&lt;/ref&gt; याद्वारे ब्रिटिशांच्या जुलूमाला विरोध करण्याचे शिकस्तीचे प्रयत्न करून भारतीयांनी आपला असंतोष व्यक्त केला. या चळवळीने संपूर्ण भारतातील क्रांतीकार्याला जोर चढला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=dxtBDwAAQBAJ&amp;pg=PT43&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwizyO-33uHcAhUYX30KHcp_BWgQ6AEIRTAE#v=onepage&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80%20%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;f=false|title=Bose Bandhu aani Bhartiya Swatantrya: Marmbandhatalya Aathvadi|last=Bose|first=Madhuri|date=2017-04-17|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789386042620|language=en}}&lt;/ref&gt; स्वराज्य, स्वभाषा, स्वदेशी या सूत्रांनी भारतीय नागरिकांत प्रेरणा जागी ठेवण्याचे कार्य या चळवळींनी केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=0lZvBQAAQBAJ&amp;pg=PA96&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0+%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B3%E0%A4%95&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi9rMKt5eHcAhWBfn0KHfffCcwQ6AEINjAC#v=onepage&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%20%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%20%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%20%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B3%E0%A4%95&amp;f=false|title=Lokmanya Bal Gangadhar Tilak|last=Yamini|first=Rachna Bhola|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789350484166|language=hi}}&lt;/ref&gt;

*'''असहकार चळवळ-''' 
ब्रिटीशांनी स्थापन केलेल्या सरकारी संस्था, न्यायालये यावर बहिष्कार घालणे,कर न भरणे,शैक्षणिक संस्थांवर बहिष्कार घालणे अशा विविध मार्गांचा अवलंब करून भारतीयांनी ब्रिटीश सत्तेविरुद्ध आपला विरोध दर्शविला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=dxtBDwAAQBAJ&amp;pg=PT132&amp;dq=%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi0nr-BrOLcAhWJWysKHe-7AUEQ6AEIPzAD#v=onepage&amp;q=%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%20%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;f=false|title=Bose Bandhu aani Bhartiya Swatantrya: Marmbandhatalya Aathvadi|last=Bose|first=Madhuri|date=2017-04-17|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789386042620|language=en}}&lt;/ref&gt;

==अन्य नोंद घेण्याजोगी क्रांतीकार्ये==
[[File:Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|thumb|भगतसिंग,सुखदेव,राजगुरू]]
* डिसेंबर १९०९ मध्ये [[अनंत कान्हेरे]] यांनी जॅक्सनचा केलेला वध
*१९२९ मध्ये [[भगतसिंग]],[[सुखदेव]] आणि [[राजगुरू]] यांनी  इन्कलाब जिंदाबादच्या घोषणा देत केलेला बॉम्बहल्ला आणि या तिघांना मिळालेली फाशीची शिक्षा
*[[आझाद हिंद सेना]]- नेताजी [[सुभाषचंद्र बोस]] यांनी काँग्रेस मधून बाहेर पडून फॉरवर्ड ब्लॉक नावाचा स्वतःचा पक्ष स्थापन केला आणि ब्रिटिशांशी लढण्यासाठी आझाद हिंद सेनेची स्थापना केली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=wwdRDwAAQBAJ&amp;pg=PT14&amp;dq=%E0%A4%86%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A6+%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6+%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiOkNWJhuPcAhUMM48KHQApAjEQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%86%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A6%20%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%20%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Azad Hind Fauz|last=Kumar|first=Dinkar|date=2014-01-01|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789384343064|language=hi}}&lt;/ref&gt;

==महायुद्धे==
[[पहिले महायुद्ध|पहिल्या महायुद्धा]]त ब्रिटिशांच्या प्रभावामुळे भारताने युद्धात सर्वतोपरी सहाय्य दिले होते [[दुसरे महायुद्ध|दुस-या महायुद्धा]]च्या वेळीही ब्रिटिश भारताला त्यात ओढू पाहत होते. तथापि सुभाषचंद्र बोस आणि अन्य काही भारतीय नेते यांना ते मान्य नव्हते.

==[[भारत|भारता]]ला स्वातंत्र्यप्राप्ती==
[[File:The Great Indian National Flag.jpg|thumb|स्वतंत्र भारताचा राष्ट्रध्वज]]
इ.स.१९४२ साली तत्कालीन नॅशनल काँग्रेस पक्षाच्या नेत्यांनी  ब्रिटिशांकडे भारताच्या स्वातंत्र्याची जोरदार मागणी करायला सुरुवात केली. छोडो भारत असे या आंदोलनाचे नाव होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=IYgeAAAAMAAJ&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi8prPOhePcAhXMdn0KHS_NCVwQ6AEIOjAC|title=Gāndhī-parva|last=Parvate|first=Trimbak Vishnu|date=1985|publisher=Mahārāshṭra Rājya Sāhitya Sãskr̥tī Maṇḍaḷa|language=mr}}&lt;/ref&gt; यामध्ये संपूर्ण भारतातून मोठ्या प्रमाणावर उत्सफूरतपणे लोकांनी सहभाग नोंदविला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=3DhLDwAAQBAJ&amp;pg=PT387&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiM-K3dg-PcAhUHvY8KHcH5Ao4Q6AEIMDAB#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=BHARTIYA SWATANTRYA LADHYATIL STRIYA|last=MODY|first=NAWAZ B.|date=2008-05-01|publisher=Mehta Publishing House|isbn=9788177663600|language=mr}}&lt;/ref&gt; भारतीयांचा संघर्ष ब्रिटिश सत्ता दडपून शकली नाही आणि क्रांतीकारकांच्या ब्लिदानातून भारताला स्वातंत्र्य मिळण्याची चिन्हे दिसू लागली. गव्हर्नर&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=_V8RAQAAIAAJ&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjU4anvhOPcAhUUXysKHVvvDZU4ChDoAQgyMAE|title=Śāstrīya vicārapaddhati|last=Shah|first=Amritlal B.|date=1963|publisher=Samāja Prabodhana Saṃsthā|language=mr}}&lt;/ref&gt; माउंटबॅटन यांनी जून १९४७ मध्ये भारत आणि [[पाकिस्तान]] अशी भारताची फाळणी जाहीर केली. भारतीय स्वातंत्र्य कायद्यानुसार १४ ऑगस्ट १९४७ला पाकिस्तान या नव्या स्वतंत्र राष्ट्राची निर्मिती झाली आणि लगेचच १५ ऑगस्ट १९४७ला भारताला स्वातंत्र्य आणि सार्वभौमत्व मिळाले.

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;
{{भारतीय स्वातंत्र्यलढा}}
==चित्रदालन==
&lt;gallery&gt;
File:Tantiatope.jpg|thumb|तात्या टोपे
File:Rani of jhansi.jpg|thumb|झाशीशी राणी लक्ष्मीबाई
File:Bal G. Tilak.jpg|thumb|बाळ गंगाधर टिळक
File:Gandhi at Dandi 5 April 1930.jpg|thumb|दांडीचा मिठाचा सत्याग्रह
File:Savarkar3xt.jpg|thumb|स्वातंत्र्यवीर सावरकर
&lt;/gallery&gt;

[[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्यलढा]]</text>
      <sha1>s9dt9rovtdubdimfr4akrenzr5ymnby</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139352</id>
      <parentid>2139323</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:46:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/2409:4042:2E05:11DB:0:0:6F48:E808|2409:4042:2E05:11DB:0:0:6F48:E808]] ([[User talk:2409:4042:2E05:11DB:0:0:6F48:E808|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29842" xml:space="preserve">'''भारताचा स्वातंत्र्यलढा''' ही [[भारत|भारतातील]] [[ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी]] आणि नंतर [[युनायटेड किंग्डम]]चे आधिपत्य घालवून स्वतंत्र, स्थानिक सरकार बनवण्यासाठीची चळवळ होती.ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने व्यापाराच्या निमित्ताने भारतात आपला वसाहतवाद रुजविला.इ.स. १७५७ ते इ.स.१८५७ असा हा प्रदीर्घ काळ होता. त्यानंतर भारतावर व्यापारी अंमल प्रस्थापित केल्यानंतर ब्रिटिश साम्राज्याचे वर्चस्व भारताच्या उपखंडात प्रस्थापित झाले. इ.स, १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर पुन्हा [[इ.स.१९४७]] सालापर्यंत भारतीय नागरिकांनी देशावरील ब्रिटिशांचे वर्चस्व झुगारून देण्यासाठी ९० वर्षे संघर्ष केलेला आहे. जगातील सर्व वसाहतवादी सत्तांच्या विरोधातही भारतीय क्रांतिकारी लढले आहेत. या सर्वांच्या संघर्षातून आणि बलिदानातून [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी अंतिमतः; भारताला स्वातंत्र्य मिळाले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=NRpBDwAAQBAJ&amp;pg=PT225&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjarL2IpuHcAhXLfisKHWgpBh4Q6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A4%BE%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Bhartachya Parrashtra Dhornacha Punarvichar: Aavhane aani Neeti|last=Sikri|first=Rajiv|date=2017-11-20|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789351507147|language=en}}&lt;/ref&gt;

== ऐतिहासिक पार्श्वभूमी ==
[[पोर्तुगीज]] खलाशी [[वास्को द गामा|वास्को- द- गामा]] हा इ.स.१४९८ साली समुद्रमार्गे [[कालिकत]] बंदरात आला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=hx1hDwAAQBAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=vasco+da+gama+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjbhuOBreHcAhXLWysKHb9sCQkQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=vasco%20da%20gama%20in%20india&amp;f=false|title=Vasco da Gama: First European to Reach India by Sea|last=Landau|first=Jennifer|date=2016-07-15|publisher=The Rosen Publishing Group, Inc|isbn=9781499438062|language=en}}&lt;/ref&gt; व्यापाराच्या विस्तारासाठी त्याच्या मागोमाग [[डच]], [[फ्रेंच]] यांनीही भारतीय उपखंडात प्रवेश केला. भारताच्या समृद्धीचे आणि संपन्नतेचे आकर्षण जगभरातील सर्वच साम्राज्यांना होते. सुरत येथे इ.स. १६१३ साली डचांचे पहिले व्यापारी केंद्र उभारले गेले.त्यांच्यानंतर भारतात प्रविष्ट झालेल्या [[ब्रिटिश]] व्यापारी वर्गाने फ्रेंच आणि पोर्तुगीज यांच्याशी संघर्ष केला.
परकीय आक्रमक सत्तांनी भारताच्या निरनिराळ्या प्रदेशात आपले पाय रोवायला सुरुवात केली होती. मोगलांचे आक्रमण ही सुद्धा एक विशेष घटना भारताच्या इतिहासात नोंद घेण्याजोगी आहे. मोगलांची सत्ता १८ व्या शतकाच्या मध्यात संपुष्टात आली आणि ब्रिटिश राज्यकर्त्यांनी या संधीचा फायदा घेतला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=fX2zMfWqIzMC&amp;printsec=frontcover&amp;dq=history+of+colonialism+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwib14C3q-HcAhXJR30KHaPsAp84ChDoAQg2MAM#v=onepage&amp;q=history%20of%20colonialism%20in%20india&amp;f=false|title=Indian Society and the Making of the British Empire|last=Bayly|first=C. A.|last2=Bayly|first2=Christopher Alan|date=1987|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521386500|language=en}}&lt;/ref&gt; इ.स.१८५७ च्या उठावात भारतीयांचा पराभव करून ब्रिटिशांनी ईस्ट इंडिया कंपनीचे वर्चस्व भारतात प्रस्थापित केले होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=jd0WDgAAQBAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=history+of+colonialism+in+india&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwib14C3q-HcAhXJR30KHaPsAp84ChDoAQhVMAg#v=onepage&amp;q=history%20of%20colonialism%20in%20india&amp;f=false|title=India and the British Empire|last=Peers|first=Douglas M.|last2=Gooptu|first2=Nandini|date=2017-02-09|publisher=Oxford University Press|isbn=9780192513526|language=en}}&lt;/ref&gt; त्या जोरावर १८ व्या शतकातही ब्रिटिशांनी भारतावर आपले वर्चस्व अबाधित राखण्यासाठी प्रयत्न केले आणि त्यात ते यशस्वी झाले.
[[File:Flag of the British East India Company (1801).svg|thumb|ईस्ट इंडिया कंपनीचा ध्वज]]

==[[१८५७ चे स्वातंत्र्ययुद्ध]](स्वातंत्र्यसमर)==
[[File:Indian Rebellion of 1857.jpg|thumb|१८५७चा उठाव]]
ब्रिटिशांच्या व्यापारामुळे आणि वसाहतवादी धोरणामुळे त्यांची भारतावर स्थापन झालेली सत्ता मोडून काढण्यासाठी इ.स.१८५७  साली भारतीयांनी उठाव केला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=ypg9DwAAQBAJ&amp;pg=PT3&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIYzAJ#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=1857 स्‍वतंत्रता का संग्राम - 1857 swatantrata ka mahasangram|last=Devsare|first=Dr Hari Krishna|date=2017-11-09|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|isbn=9789352786701|language=hi}}&lt;/ref&gt; इंग्रजानी भारतीय नागरिकांवर लादलेल्या प्रक्षोभक कायद्यामुळे भारतातील प्रजेचा असंतोष वाढत होता.रावसाहेब पेशवे, [[तात्या टोपे]], [[मंगल पांडे]] ,झाशीची [[राणी लक्ष्मीबाई]] अशी काही विशेष नावे या उठावाशी संबंधित आहेत.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=IWg6DwAAQBAJ&amp;pg=PA7&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIRDAE#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=Monthly Current Affairs September-October 2017: Monthly Current Affairs September-October 2017|last=Group|first=SSGC|date=2017-10-18|language=hi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=sdEvgngDNTIC&amp;pg=PA46&amp;dq=1857+%E0%A4%95%E0%A5%80+%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiTia_0seHcAhVWfSsKHXsRBMIQ6AEIXDAI#v=onepage&amp;q=1857%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF&amp;f=false|title=Svatantratā saṅgrāma meṃ achūtoṃ kā yogadāna|last=D.C.Dinkar|date=2008|publisher=Gautam Book Center|isbn=9788187733720|language=hi}}&lt;/ref&gt; हा उठाव अयशस्वी ठरला असला तरी यांच्या झुंजार पराक्रमाने भारतीय इतिहासात मोलाची भर घातलेली आहे.
या लढ्याच्या अपयशाची परिणती म्हणून ब्रिटिश राणीचा अंमल भारतावर सुरू झाला.

==[[बंगाल]]ची फाळणी आणि [[वंगभंग चळवळ]]==
इ.स.१९०५ साली [[लॉर्ड कर्झन]] याने बंगालची फाळणी केली. पूर्व बंगाल आणि [[आसाम]] हे प्रांत एकत्र केले आणि दुसरीकडे [[पश्चिम बंगाल]]ची स्वतंत्र रचना केली. त्याच्या या कृत्यामुळे भारतीय नागरिक संतप्त झाले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=mr9uAAAAMAAJ&amp;q=partition+of+bengal&amp;dq=partition+of+bengal&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjR-o3o8uLcAhVJtY8KHYy2A9IQ6AEIMzAC|title=Partition of Bengal: Significant Signposts, 1905-1911|last=Ghosha|first=Nityapriẏa|date=2005|publisher=Sahitya Samsad|isbn=9788179550656|language=en}}&lt;/ref&gt;  [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी या घटनेचातीव्र निषेध नोंदविला होता. या फाळणीच्या विरोधात भारतीयांनी १९०८ साली वंगभंग चळवळ सुरू केली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=8L1wBgAAQBAJ&amp;pg=PT55&amp;dq=vang+bhang+movement&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiEgenC8-LcAhWMq48KHYqVCzYQ6AEIMjAC#v=onepage&amp;q=vang%20bhang%20movement&amp;f=false|title=Series-12 Indian National Movement &amp; Constitutional Development|publisher=Pratiyogita Darpan|language=hi}}&lt;/ref&gt; 
[[File:Anushilan samiti symbol.jpg|thumb|अनुशीलन समितीचे चिहन]]
==देशभक्तांची चळवळ==
[[File:Lal Bal Pal.jpg|thumb|लाल -बाल -पाल]]
*'''चळवळीच्या प्रेरणा देणारे नेतृत्व'''-
देशातील युवकांना विशेषतः देशभक्तीचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी अनेक व्यक्तीनी सामाजिक आणि राजकीय क्षेत्रात आपल्या कार्याचा ठसा उमटविला आणि आपल्या कार्यातून देशातील नागरिकांना आवाहन केले. [[स्वामी विवेकानंद]], [[योगी अरविंद]], [[रवींद्रनाथ टागोर]],[[भगिनी निवेदिता]], [[लाला लजपतराय]],सय्यद अहमद खान, बंकीमचंद्र चटर्जी,[[दादाभाई नौरोजी]] यासारख्या अनेक व्यक्तींचे योगदान महत्त्वाचे ठरले आहे.लाल-बाल-पाल ही त्रयी म्हणजे लाला लजपतराय, बाळ गंगाधर टिळक आणि बिपीनचंद्र पाल यांनी या सर्व क्रांतीकार्याची धुरा पेलली असे म्हणायला प्रत्यवाय नसावा. लोकमान्य टिळक यांना मंडाले येथे झालेली राजद्रोहाच्या आरोपासाठी जन्मठेप, स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांना झालेली अंदमानच्या काळ्या समुद्रावरील जन्मठेप या ऐतिहासिक घटना स्वातंत्र्यसंग्रामात महत्त्वाच्या ठरल्या आहेत.भगिनी निवेदिता यांच्या कल्पनेनुसार अवनींद्रनाथ ठाकूर यांनी क्रांतीकार्याला प्रेरक असे भारतमातेचे चित्र तयार केले. हे चित्र सर्वत्र प्रसारित करण्यात आले.
[[File:Bharat Mata.jpg|thumb|अवनींद्रनाथ ठाकूर यांनी काढलेले भारतमातेचे चित्र]]  
*'''मिठाचा सत्याग्रह-'''
ब्रिटिश सत्तेचा  भारतावरील अंमल  मोडून काढण्यासाठी भारतात पद्धतशीरपणे  आणि नियोजनपूर्वक चळवळ आखली गेली. यांच्या धुरीणांनी समाजाला आवाहन केले आणि भारताचे नागरिक स्वतःच्या प्रेरणेने या स्वातंत्र्य चळवळीत सहभागी झाले हे याचे वैशिष्ट्य म्हणून सांगता येईल.[[महात्मा गांधी]] यांच्या नेतृत्वाने केला गेलेला दांडी येथील [[मिठाचा सत्याग्रह]] हा याचेच एक उदाहरण होय.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=OYRUDwAAQBAJ&amp;pg=PT201&amp;dq=%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A5%80+%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiekur83eHcAhXZXisKHeV4DNkQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A5%80%20%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Raj se Swaraj|last=Pradhan|first=Ram Chandra|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789352664337|language=hi}}&lt;/ref&gt; गांधीजी हे लंडन येथून ब्यारीस्टर शिक्षण संपादन करून परत भारतात आले. त्यांच्या अहिंसेच्या तत्त्वाला अनुसरून त्यांनी स्वातंत्र्य प्राप्तीसाठी लोकांना संघटित केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=RcpmDwAAQBAJ&amp;pg=PT18&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjU4anvhOPcAhUUXysKHVvvDZU4ChDoAQgqMAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Vastradware Swatantrayaprapti: Gandhipraneet Swadeshi Krantimadheel Aavahanachi Meemansa|last=Gonsalves|first=Peter|date=2018-07-30|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789352807840|language=mr}}&lt;/ref&gt;  मिठाचा सत्याग्रह किंवा ब्रिटिश राजवटीशी असहकार चळवळ या चळवळी त्यांच्या नेतृत्वाने झाल्या. स्वातंत्र्य प्राप्त करण्यात अशा चळवळींना थेट यश आले नसले तरी त्यामुळे देशातील नागरिकांत स्वातंत्र्याची जाणीव वाढविण्यात अशा चळवळींचे योगदान महत्त्वाचे ठरले.  
* '''स्वदेशी चळवळ'''-
परदेशी मालावर भारतीयांनी बंदी घातली आणि स्वदेशी मालाचा पुरस्कार करण्याचे भारतीय नागरिकांना आवाहन केले. [[स्वातंत्र्यवीर सावरकर]] यांनी पुण्यात परदेशी कपड्यांची होळी केल्याची घटना इतिहासात महत्त्वाची मानली जाते. [[लोकमान्य टिळक]] यांनी स्वदेशीचे व्रत घेण्याचे लोकांना आवाहन केले. भारतीय उद्योगांना चालना देण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=1X4JAQAAIAAJ&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwizyO-33uHcAhUYX30KHcp_BWgQ6AEINzAC|title=Tiḷaka vicāra|last=Keḷakara|first=Bhā Kr̥|date=1981|publisher=Śrīvidyā Prakāśana|language=mr}}&lt;/ref&gt; याद्वारे ब्रिटिशांच्या जुलूमाला विरोध करण्याचे शिकस्तीचे प्रयत्न करून भारतीयांनी आपला असंतोष व्यक्त केला. या चळवळीने संपूर्ण भारतातील क्रांतीकार्याला जोर चढला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=dxtBDwAAQBAJ&amp;pg=PT43&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwizyO-33uHcAhUYX30KHcp_BWgQ6AEIRTAE#v=onepage&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A5%80%20%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;f=false|title=Bose Bandhu aani Bhartiya Swatantrya: Marmbandhatalya Aathvadi|last=Bose|first=Madhuri|date=2017-04-17|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789386042620|language=en}}&lt;/ref&gt; स्वराज्य, स्वभाषा, स्वदेशी या सूत्रांनी भारतीय नागरिकांत प्रेरणा जागी ठेवण्याचे कार्य या चळवळींनी केले.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=0lZvBQAAQBAJ&amp;pg=PA96&amp;dq=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0+%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B3%E0%A4%95&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi9rMKt5eHcAhWBfn0KHfffCcwQ6AEINjAC#v=onepage&amp;q=%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%20%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0%20%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%20%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%B3%E0%A4%95&amp;f=false|title=Lokmanya Bal Gangadhar Tilak|last=Yamini|first=Rachna Bhola|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789350484166|language=hi}}&lt;/ref&gt;

*'''असहकार चळवळ-''' 
ब्रिटीशांनी स्थापन केलेल्या सरकारी संस्था, न्यायालये यावर बहिष्कार घालणे,कर न भरणे,शैक्षणिक संस्थांवर बहिष्कार घालणे अशा विविध मार्गांचा अवलंब करून भारतीयांनी ब्रिटीश सत्तेविरुद्ध आपला विरोध दर्शविला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=dxtBDwAAQBAJ&amp;pg=PT132&amp;dq=%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi0nr-BrOLcAhWJWysKHe-7AUEQ6AEIPzAD#v=onepage&amp;q=%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A4%B9%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%20%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;f=false|title=Bose Bandhu aani Bhartiya Swatantrya: Marmbandhatalya Aathvadi|last=Bose|first=Madhuri|date=2017-04-17|publisher=SAGE Publishing India|isbn=9789386042620|language=en}}&lt;/ref&gt;

==अन्य नोंद घेण्याजोगी क्रांतीकार्ये==
[[File:Bhagat Singh Sukh Dev Raj Guru.jpg|thumb|भगतसिंग,सुखदेव,राजगुरू]]
* डिसेंबर १९०९ मध्ये [[अनंत कान्हेरे]] यांनी जॅक्सनचा केलेला वध
*१९२९ मध्ये [[भगतसिंग]],[[सुखदेव]] आणि [[राजगुरू]] यांनी  इन्कलाब जिंदाबादच्या घोषणा देत केलेला बॉम्बहल्ला आणि या तिघांना मिळालेली फाशीची शिक्षा
*[[आझाद हिंद सेना]]- नेताजी [[सुभाषचंद्र बोस]] यांनी काँग्रेस मधून बाहेर पडून फॉरवर्ड ब्लॉक नावाचा स्वतःचा पक्ष स्थापन केला आणि ब्रिटिशांशी लढण्यासाठी आझाद हिंद सेनेची स्थापना केली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=wwdRDwAAQBAJ&amp;pg=PT14&amp;dq=%E0%A4%86%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A6+%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6+%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiOkNWJhuPcAhUMM48KHQApAjEQ6AEIKDAA#v=onepage&amp;q=%E0%A4%86%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A6%20%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%A6%20%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A4%BE&amp;f=false|title=Azad Hind Fauz|last=Kumar|first=Dinkar|date=2014-01-01|publisher=Prabhat Prakashan|isbn=9789384343064|language=hi}}&lt;/ref&gt;

==महायुद्धे==
[[पहिले महायुद्ध|पहिल्या महायुद्धा]]त ब्रिटिशांच्या प्रभावामुळे भारताने युद्धात सर्वतोपरी सहाय्य दिले होते [[दुसरे महायुद्ध|दुस-या महायुद्धा]]च्या वेळीही ब्रिटिश भारताला त्यात ओढू पाहत होते. तथापि सुभाषचंद्र बोस आणि अन्य काही भारतीय नेते यांना ते मान्य नव्हते.

==[[भारत|भारता]]ला स्वातंत्र्यप्राप्ती==
[[File:The Great Indian National Flag.jpg|thumb|स्वतंत्र भारताचा राष्ट्रध्वज]]
इ.स.१९४२ साली तत्कालीन नॅशनल काँग्रेस पक्षाच्या नेत्यांनी  ब्रिटिशांकडे भारताच्या स्वातंत्र्याची जोरदार मागणी करायला सुरुवात केली. छोडो भारत असे या आंदोलनाचे नाव होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=IYgeAAAAMAAJ&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF+%E0%A4%9A%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A4%B3&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi8prPOhePcAhXMdn0KHS_NCVwQ6AEIOjAC|title=Gāndhī-parva|last=Parvate|first=Trimbak Vishnu|date=1985|publisher=Mahārāshṭra Rājya Sāhitya Sãskr̥tī Maṇḍaḷa|language=mr}}&lt;/ref&gt; यामध्ये संपूर्ण भारतातून मोठ्या प्रमाणावर उत्सफूरतपणे लोकांनी सहभाग नोंदविला.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=3DhLDwAAQBAJ&amp;pg=PT387&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiM-K3dg-PcAhUHvY8KHcH5Ao4Q6AEIMDAB#v=onepage&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%20%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;f=false|title=BHARTIYA SWATANTRYA LADHYATIL STRIYA|last=MODY|first=NAWAZ B.|date=2008-05-01|publisher=Mehta Publishing House|isbn=9788177663600|language=mr}}&lt;/ref&gt; भारतीयांचा संघर्ष ब्रिटिश सत्ता दडपून शकली नाही आणि क्रांतीकारकांच्या ब्लिदानातून भारताला स्वातंत्र्य मिळण्याची चिन्हे दिसू लागली. गव्हर्नर&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=_V8RAQAAIAAJ&amp;q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF+%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjU4anvhOPcAhUUXysKHVvvDZU4ChDoAQgyMAE|title=Śāstrīya vicārapaddhati|last=Shah|first=Amritlal B.|date=1963|publisher=Samāja Prabodhana Saṃsthā|language=mr}}&lt;/ref&gt; माउंटबॅटन यांनी जून १९४७ मध्ये भारत आणि [[पाकिस्तान]] अशी भारताची फाळणी जाहीर केली. भारतीय स्वातंत्र्य कायद्यानुसार १४ ऑगस्ट १९४७ला पाकिस्तान या नव्या स्वतंत्र राष्ट्राची निर्मिती झाली आणि लगेचच १५ ऑगस्ट १९४७ला भारताला स्वातंत्र्य आणि सार्वभौमत्व मिळाले.

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;
{{भारतीय स्वातंत्र्यलढा}}
==चित्रदालन==
&lt;gallery&gt;
File:Tantiatope.jpg|thumb|तात्या टोपे
File:Rani of jhansi.jpg|thumb|झाशीशी राणी लक्ष्मीबाई
File:Bal G. Tilak.jpg|thumb|बाळ गंगाधर टिळक
File:Gandhi at Dandi 5 April 1930.jpg|thumb|दांडीचा मिठाचा सत्याग्रह
File:Savarkar3xt.jpg|thumb|स्वातंत्र्यवीर सावरकर
&lt;/gallery&gt;

[[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्यलढा]]</text>
      <sha1>63ah34rjnczw9v6gtsllgkdqsi6kq56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>राष्ट्रीय ध्वज</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51625</id>
    <revision>
      <id>2139364</id>
      <parentid>2106370</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:35:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:54EF:AC08:0:0:C24:28C5</ip>
      </contributor>
      <comment>G</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2973" xml:space="preserve">{{विस्तार}}

राष्ट्रीय ध्वज हे एखाद्या देशाचे चिन्ह असते.तो त्या देशाद्वारे फडकविला जातो किंवा क्वचित तेथील नागरिकांद्वारेही.सरकारी व (कोठे खाजगी, त्या देशातील नियमांप्रमाणे/कायद्यांप्रमाणे) इमारतींवरही तो फडकविल्या जातो.काही देशात राष्ट्रीय ध्वज हा फक्त काही दिवशीच गैरसरकारी इमारतींवर फडकविल्या जातो.{{संदर्भ हवा}}

==इतिहास==
देशाची ओळख म्हणजे त्या देशाचा ध्वज असतो. त्या ध्वजावरील प्रतीक पाहून तो देश ओळखला जातो. जगात सर्वप्रथम म्हणजे १२१९ मध्ये डेन्मार्क आणि १३३९ मध्ये स्विर्त्झलंड या देशांनी ध्वजाची परंपरा सुरू केली. आता जवळजवळ सर्वच देशांनी या परंपरेचे अनुकरण केले आहे. सुरुवातीला लाकडाच्या ध्वजावर विविध आकृत्या बनवून त्याचा उपयोग ध्वज म्हणून केला जात असे.
 
पहिल्यांदा रोमने कापडाच्या ध्वजाची सुरुवात केली. अगदी पूर्वी सैनिक ध्वजाचा उपयोग करत होते, असे इतिहासकारांचे म्हणणे आहे. सैनिकांना एकत्र करण्यासाठी एका ठिकाणी झेंडा गाडून त्यावर कपडा बांधला जात असे. तो हलता कपडा पाहून सैनिक त्याठिकाणी एकत्र जमत असत.
== राष्ट्रीय ध्वज महिती
==

==सामान्यांपेक्षा वेगळे असणारे ध्वज==
==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}
==बाह्य दुवे==
{{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}}

[[वर्ग:राष्ट्रीय ध्वज]]
[[वर्ग:देशाची राष्ट्रचिन्हे|राष्ट्रध्वज]]
[[वर्ग:देशानुसार ध्वज| ]]</text>
      <sha1>iz6sesm20o286z57jyqgwlw8yafmlrv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारताचे राष्ट्रपती</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54951</id>
    <revision>
      <id>2139365</id>
      <parentid>2103075</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:37:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vishal D. bansode</username>
        <id>146691</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नवीन राष्ट्रपति</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21007" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    = Ram Nath Kovind official portrait.jpg
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                = [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[रामनाथ कोविंद|द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३१)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| [[विद्यमान]]
| [[व्यंकय्या नायडू]]
|align=&quot;left&quot;| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>cyg728wuk6gk57er48fkxcrx4rk2xca</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139367</id>
      <parentid>2139365</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:38:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vishal D. bansode</username>
        <id>146691</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20968" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                = [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[रामनाथ कोविंद|द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३१)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| [[विद्यमान]]
| [[व्यंकय्या नायडू]]
|align=&quot;left&quot;| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>ry9w5y1xuzlyydlrmb55ap8w0f39mtw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139368</id>
      <parentid>2139367</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:40:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vishal D. bansode</username>
        <id>146691</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20934" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                = [[द्रौपदी मुर्मू ]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २१ जुलै २०२२
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३१)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| [[विद्यमान]]
| [[व्यंकय्या नायडू]]
|align=&quot;left&quot;| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>240ob9092ewp2ei41ubpqu24i8r8qmt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139369</id>
      <parentid>2139368</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:43:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vishal D. bansode</username>
        <id>146691</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21027" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                = [[द्रौपदी मुर्मू ]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २१ जुलै २०२२
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३१)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| [[]]
| [[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[विद्यमान]]
| [[२१ जुलै २०२२]]
| [[व्यंकय्या नायडू]]
|align=&quot;left&quot;| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>nrv00lwvl30brzwgpmrg30qc0eev3zt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139372</id>
      <parentid>2139369</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Omega45</username>
        <id>127466</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21349" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३१)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>4287ss9tmntodq4w4tclwu9gx9puwaz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139393</id>
      <parentid>2139372</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T02:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hemantmali.in</username>
        <id>145729</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */ माहिती अद्यावत केली.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21349" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(१९३१-२०१५)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३५)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>15j20nfa2xkughfiall4tk0bqwbrubr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139396</id>
      <parentid>2139393</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:01:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hemantmali.in</username>
        <id>145729</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */ माहिती अद्यावत केली. 
मृत्यू नोंद.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21349" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(१९३१-२०१५)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(१९३५-२०२०)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>k0275i8ofu6pkbvkqqega8sfosur1sx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139397</id>
      <parentid>2139396</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hemantmali.in</username>
        <id>145729</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */ जन्म वर्ष टाकण्यात आले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21377" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(१९३१-२०१५)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(१९३५-२०२०)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद
जन्म - १९४५]]
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>o9vk3pbi7qapqg3cneq5c0blgxsdyxw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139398</id>
      <parentid>2139397</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:04:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hemantmali.in</username>
        <id>145729</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */ जन्म वर्ष टाकण्यात आले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21377" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(१९३१-२०१५)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(१९३५-२०२०)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
जन्म - १९४५
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>53za1o6eu5jlos0syzl1nz83qrfmizn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139399</id>
      <parentid>2139398</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:07:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Hemantmali.in</username>
        <id>145729</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */ जन्म वर्ष टाकण्यात आले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21405" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा
| post                     = राष्ट्रपती
| body                     = भारता
| native_name              = &lt;sub&gt;President of India&lt;/sub&gt;
| flag                     = Flag of the President of India (1950–1971).svg
| flagsize                 = 110px
| flagborder               =  Presidential Standard
| flagcaption              = 
| insignia                 = Emblem of India.svg
| insigniasize             = 120px
| insigniacaption          = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]]
| image                    
| imagesize                = 
| alt                      = 
| incumbent                =  [[रामनाथ कोविंद]]
| acting                     =
| incumbentsince           = २५ जुलै २०१७
| type                     = 
| status                   = 
| department               =  
| style                    = राष्ट्रपती महोदय&lt;br&gt;{{small|(भारतात)}}&lt;br&gt;Honourable President of India&lt;br&gt;{{small|(भारताबाहेर)}}
| member_of                = 
| reports_to               = 
| residence                = [[राष्ट्रपती भवन]]
| seat                     = 
| nominator                = 
| appointer                = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया
| appointer_qualified      = 
| termlength               = ५ वर्ष
| termlength_qualified     = 
| constituting_instrument  = 
| precursor                = 
| formation                = [[भारताचे संविधान]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| first                    = [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br&gt;२६ जानेवारी १९५०
| last                     = 
| abolished                = 
| succession               = 
| abbreviation             = 
| unofficial_names         = 
| deputy                   = 
| salary                   = ५,००,००० (प्रति माह)&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;
| website                  = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India]
}}

व्यवस्थेचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते तर [[द्रौपदी मुर्मू]]  हे भारताचे [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत.

[[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मण्डळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेला महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत सम्पायच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे.

[[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, अध्यक्ष काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण ) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पन्तप्रधानांना [[पंतप्रधान|पन्तप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बन्धनकारक आहे.

== इतिहास ==
[[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य|स्वातन्त्र्य]] म्हणून स्वातन्त्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक सम्पूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&amp;redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}&lt;/ref&gt; [[राजेंद्र प्रसाद|राजेन्द्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}&lt;/ref&gt; अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे.

==यादी==
१९५० सालच्या पदनिर्मितीनंतर आजवर १३ व्यक्ती भारताचे राष्ट्रपती राहिले आहेत.
* (*) हे चिन्ह व गहूवर्णाचा पार्श्वरंग काळजीवाहू राष्ट्रपती दर्शवतो.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot; width=&quot;98%&quot;
|-
! #
! नाव
! चित्र
! पदग्रहण
! पद सोडले
! [[भारताचे उपराष्ट्रपती|उप-राष्ट्रपती]]
! टीपा
|-
| १
| डॉ. [[राजेंद्र प्रसाद]]&lt;br/&gt;(१८८४-१९६३)
| [[चित्र:Food Minister Rajendra Prasad during a radio broadcast in Dec 1947 cropped.jpg|100px]]
| २६ जानेवारी १९५०
| १३ मे १९६२
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
|align=&quot;left&quot;|[[बिहार]] राज्याचे रहिवासी असलेले डॉ. राजेंद्र प्रसाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hinduonnet.com/2002/05/07/stories/2002050700690800.htm |title=डॉ.राजेंद्र प्रसाद (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=The Hindu |location=India |दिनांक=७ मे १९५२ }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,811816,00.html |title=
गणतंत्र दिवस (इंग्रजी मजकूर) |accessdate=30 November 2008 |work=Time |दिनांक=६ फेब्रुवारी १९५०}}&lt;/ref&gt; ते एक स्वातंत्र्यसैनिक देखील होते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.hindu.com/2006/12/10/stories/2006121013240200.htm |title=राजेंद्र प्रसाद यांची जयंती साजरी केली गेली (इंग्रजी मजकूर)| accessdate=३० नोव्हेंबर २००८ |work=The Hindu |location=India |दिनांक=१० डिसेंबर २००६ }}&lt;/ref&gt; 
|-
| २
| डॉ. [[सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]&lt;br/&gt;(१८८८-१९७५)
| [[Image:Radhakrishnan.jpg|100px]]
| १३ मे १९६२
| १३ मे १९६७
| डॉ. [[झाकिर हुसेन]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. राधाकृष्णन हे एक ख्यातनाम तत्त्ववेत्ते होते.
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 3
| [[झाकिर हुसेन]]&lt;br/&gt;(१८९७-१९६९)
| {{चित्र हवे}}
| १३ मे १९६७
| ३ मे १९६९ 
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]
|align=&quot;left&quot;|डॉ. हुसेन ह्यांना [[पद्म विभूषण]] व [[भारतरत्न]] हे पुरस्कार मिळाले होते.
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]] *&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
|{{चित्र हवे}}
| ३ मे १९६९
| २० जुलै १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]] *&lt;br/&gt;(१९०५-१९९२)
| {{चित्र हवे}}
| २० जुलै १९६९
| २४ ऑगस्ट १९६९
| 
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती होण्यापूर्वी हिदायतुल्ला भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे सरन्यायाधीश होते.
|-
| ४
| [[वराहगिरी वेंकट गिरी]]&lt;br/&gt;(१८९४-१९८०)
| [[चित्र:Varahagiri Venkata Giri.jpg|100px]]
| २४ ऑगस्ट १९६९
| २४ ऑगस्ट १९७४ 
| [[गोपाल स्वरूप पाठक]]
|align=&quot;left&quot;|कार्यवाहू व निर्वाचित पदांवर असणारे वेंकट गिरी हे आजवरचे एकमेव राष्ट्रपती  आहेत.
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 5
| [[फक्रुद्दीन अली अहमद]]&lt;br/&gt;(१९०५-१९७७)
| [[चित्|100 px]]
| २४ ऑगस्ट १९७४
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| [[बी.डी. जत्ती]]
|align=&quot;left&quot;|
|- style=&quot;background-color:Wheat&quot;
| [[बी.डी. जत्ती]] *&lt;br/&gt;(१९१२-२००२)
| {{चित्र हवे}}
| ११ फेब्रुवारी १९७७
| २५ जुलै १९७७
|
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ६
| [[नीलम संजीव रेड्डी]]&lt;br/&gt;(१९१३-१९९६)
| [[Image:NeelamSanjeevaReddy.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९७७
| २५ जुलै १९८२
| [[मोहम्मद हिदायतुल्ला]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ७
| [[झैल सिंग]]&lt;br/&gt;(१९१६-१९९४)
| [[चित्र:ZailSingh.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८२
| २५ जुलै १९८७
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]]
|align=&quot;left&quot;|१९७२ साली झैल सिंग [[पंजाब]]चे मुख्यमंत्री तर १९८० साली भारताचे गृहमंत्री होते.
|-
| ८
| [[रामस्वामी वेंकटरमण]] &lt;br/&gt;(१९१०-२००९)
| [[Image:R Venkataraman.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९८७
| २५ जुलै १९९२
| [[शंकरदयाळ शर्मा]]
|align=&quot;left&quot;|वेंकटरमण हे एक स्वातंत्र्यसेनानी होते व ब्रिटिश राजवटीत त्यांना तुरुंगवास भोगायला लागला होता.
|-
| ९
| [[शंकरदयाळ शर्मा]] &lt;br/&gt;(१९१८-१९९९)
| [[Image:Shankar Dayal Sharma 36.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९२
| २५ जुलै १९९७
| [[के.आर. नारायणन]]
|align=&quot;left&quot;|ृराष्ट्रपती होण्यापूर्वी शर्मा हे [[मध्य प्रदेश]] राज्याचे मुख्यमंत्री होते.
|-
| १०
| [[के.आर. नारायणन]] &lt;br/&gt;(१९२०-२००५)
| [[Image:K. R. Narayanan.jpg|100px]]
| २५ जुलै १९९७
| २५ जुलै २००२
| [[कृष्णकांत]]
|align=&quot;left&quot;|
|-
| ११
| डॉ. [[ए.पी.जे. अब्दुल कलाम]]&lt;br/&gt;(१९३१-२०१५)
| [[चित्र:Abdulkalam04052007.jpg|100 px]]
| २५ जुलै २००२
| २५ जुलै २००७
| [[भैरोसिंग शेखावत]]
|align=&quot;left&quot;|अब्दुल कलाम हे एक शास्त्रज्ञ होते. भारताचा अंतराळ कार्यक्रम राबवण्यात त्यांची आघाडीची भूमिका होती.&lt;ref&gt;{{स्रोत पुस्तक |title=आण्विक स्वप्नांचे कैदी (इंग्रजी मजकूर) |last=Ramana |first=M. V. |coauthors=Reddy, C. Rammanohar |year=2002 |publisher=Orient Longman |location=New Delhi |isbn= |page=169 |दुवा=http://books.google.com/books?id=IjZA-bQde1wC&amp;pg=RA1-PA169&amp;dq=%22Abdul+Kalam%22+%22%22Pokhran-II%22}}&lt;/ref&gt; त्यांना देखील [[भारतरत्न]] पुरस्कार मिळाला होता.&lt;ref name=&quot;Misra&quot;&gt;{{स्रोत पुस्तक|last1=Tyagi|first1=Kavita|last2=Misra|first2=Padma|title=मूळ तांत्रिक दळणवळण(इंग्रजी मजकूर)|दुवा=http://books.google.com/books?id=N3ixJ62qwqcC&amp;pg=PA124|accessdate=2 May 2012|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|isbn=978-81-203-4238-5|page=124}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/FullcoverageStoryPage.aspx?id=d1dfada8-d9b3-4783-ad6a-44f56165dd9fWho%20will%20be%20India%27s%20next%20President_Special|title='कलाम हे  लोकांचे खरे राष्ट्रपती होते' (इंग्रजी मजकूर){{मृत दुवा}}|दिनांक=२४ जुलै २००७|newspaper=[[Hindustan Times]]|agency=Indo-Asian News Service|accessdate=2 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.hindu.com/2007/04/14/stories/2007041411130100.htm|title=लोकांच्या राष्ट्रपतींनी ते पुन्हा केले(इंग्रजी मजकूर)|last=Perappadan |first=Bindu Shajan |दिनांक=१४ एप्रिल २००७|newspaper=[[The Hindu]]|accessdate=2 May 2012 |location=Chennai, India}}&lt;/ref&gt;
|-
| १२
| [[प्रतिभा पाटील]]&lt;br/&gt;(जन्म १९३४)
| [[File:PratibhaIndia.jpg|100px]]
| २५ जुलै २००७
| २५ जुलै २०१२
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;|राष्ट्रपती बनणाऱ्या पाटील ह्या पहिल्या महिला होत्या.
|-
| १३
| [[प्रणव मुखर्जी]]&lt;br/&gt;(१९३५-२०२०)
| [[File:Pranab Mukherjee-World Economic Forum Annual Meeting Davos 2009 crop(2).jpg|100px]] 
| २५ जुलै २०१२
| २५ जुलै २०१७
| [[मोहम्मद हमीद अन्सारी]]
|align=&quot;left&quot;| मुखर्जी मनमोहनसिंग सरकारमध्ये अर्थमंत्री होते.
|-
| १४
| [[रामनाथ कोविंद]]
जन्म - १९४५
| [[File:RamNathKovind.png|100px]]
| २५ जुलै २०१७
| २५ जुलै २०२२
| [[व्यंकय्या नायडू]]
| २०१५ ते २०१७ या काळात बिहार राज्याचे राज्यपाल होते.२५ जुलै, २०१७ पासून पासून या पदावर आहेत. रामनाथ कोविन्द याचं जन्म उत्तर प्रदेश येतील कानपुर जिल्हयात डेरापुर, कानपुर या एका  छोट्याशा गावात झाला.
|-
|१५
|[[द्रौपदी मुर्मू]]
जन्म - १९५८
| [[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|100px]]
|२५ जुलै २०२२
|
|
|२०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते.
|}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

==बाह्य दुवे==
#[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ]

[[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]]
[[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]]
[[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]]
[[वर्ग:याद्या]]
[[वर्ग:भारतीय संसद]]</text>
      <sha1>fglnmkvhsp18i3tmcladq6ezvilzmvk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>आर्यमान रामसे</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63572</id>
    <revision>
      <id>2139452</id>
      <parentid>1929342</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:31:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3169" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अभिनेता
| पार्श्वभूमी_रंग = silver
| नाव = आर्यमन
| चित्र = 
| चित्र_रुंदी = 150px
| चित्र_शीर्षक = आर्यमन
| पूर्ण_नाव = आर्यमन
| जन्म_दिनांक = 
| जन्म_स्थान = 
| मृत्यू_दिनांक = 
| मृत्यू_स्थान = 
| इतर_नावे = 
| कार्यक्षेत्र = [[अभिनेता]]
| राष्ट्रीयत्व = 
| भाषा = 
| कारकीर्द_काळ = 
| प्रमुख_नाटके = 
| प्रमुख_चित्रपट = 
| प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = 
| पुरस्कार = 
| वडील_नाव = 
| आई_नाव = 
| पती_नाव =  
| पत्नी_नाव = 
| अपत्ये = 
| संकेतस्थळ = 
| तळटीपा = 
}}
'''आर्यमान रामसे''' (जन्म 22 ऑगस्ट 1980), किंवा फक्त आर्यमन, हा एक भारतीय अभिनेता आहे जो बॉलीवूड चित्रपटांमध्ये दिसतो. तो निर्माता केशूचा मुलगा आणि सामाजिक कार्यकर्ता देखील आहे.

रॅमसेने ''फॅमिली: टाईज ऑफ ब्लड (2006)'' मधून बॉलिवूडमध्ये पदार्पण केले आणि त्याच्या कामगिरीसाठी त्याला फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट पुरुष पदार्पण पुरस्कारासाठी नामांकन मिळाले. आर्यमानचा जन्म २२ ऑगस्ट १९८० रोजी, एका सिंधी कुटुंबात केशू रामसे (रामसे ब्रदर्स) यांच्या घरी झाला. त्यांनी मुंबईतील मिठीबाई महाविद्यालयात शिक्षण घेतले. त्याला त्याच्या वडिलांनी आपल्या ऍक्शन ड्रामा चित्रपट, फॅमिली - टाईज ऑफ ब्लड (2006) मध्ये भूमिका दिली, ज्यामध्ये त्याने अक्षय कुमार आणि अमिताभ बच्चन यांच्यासोबत काम केले होते.  हा चित्रपट फारसा चालला नाही परंतु त्याला  ''फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट पुरुष पदार्पण पुरस्कार'' चे नामांकन मिळाले.

[[वर्ग:हिंदी चित्रपट अभिनेते]]</text>
      <sha1>q5vy8ufe7al1wulcyxad8by2sy2s5pj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139453</id>
      <parentid>2139452</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:31:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>संतोष गोरे ने लेख [[अर्यमण रामसे]] वरुन [[आर्यमान रामसे]] ला हलविला: अचूक नाव</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3169" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट अभिनेता
| पार्श्वभूमी_रंग = silver
| नाव = आर्यमन
| चित्र = 
| चित्र_रुंदी = 150px
| चित्र_शीर्षक = आर्यमन
| पूर्ण_नाव = आर्यमन
| जन्म_दिनांक = 
| जन्म_स्थान = 
| मृत्यू_दिनांक = 
| मृत्यू_स्थान = 
| इतर_नावे = 
| कार्यक्षेत्र = [[अभिनेता]]
| राष्ट्रीयत्व = 
| भाषा = 
| कारकीर्द_काळ = 
| प्रमुख_नाटके = 
| प्रमुख_चित्रपट = 
| प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = 
| पुरस्कार = 
| वडील_नाव = 
| आई_नाव = 
| पती_नाव =  
| पत्नी_नाव = 
| अपत्ये = 
| संकेतस्थळ = 
| तळटीपा = 
}}
'''आर्यमान रामसे''' (जन्म 22 ऑगस्ट 1980), किंवा फक्त आर्यमन, हा एक भारतीय अभिनेता आहे जो बॉलीवूड चित्रपटांमध्ये दिसतो. तो निर्माता केशूचा मुलगा आणि सामाजिक कार्यकर्ता देखील आहे.

रॅमसेने ''फॅमिली: टाईज ऑफ ब्लड (2006)'' मधून बॉलिवूडमध्ये पदार्पण केले आणि त्याच्या कामगिरीसाठी त्याला फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट पुरुष पदार्पण पुरस्कारासाठी नामांकन मिळाले. आर्यमानचा जन्म २२ ऑगस्ट १९८० रोजी, एका सिंधी कुटुंबात केशू रामसे (रामसे ब्रदर्स) यांच्या घरी झाला. त्यांनी मुंबईतील मिठीबाई महाविद्यालयात शिक्षण घेतले. त्याला त्याच्या वडिलांनी आपल्या ऍक्शन ड्रामा चित्रपट, फॅमिली - टाईज ऑफ ब्लड (2006) मध्ये भूमिका दिली, ज्यामध्ये त्याने अक्षय कुमार आणि अमिताभ बच्चन यांच्यासोबत काम केले होते.  हा चित्रपट फारसा चालला नाही परंतु त्याला  ''फिल्मफेअर सर्वोत्कृष्ट पुरुष पदार्पण पुरस्कार'' चे नामांकन मिळाले.

[[वर्ग:हिंदी चित्रपट अभिनेते]]</text>
      <sha1>q5vy8ufe7al1wulcyxad8by2sy2s5pj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>नवापूर विधानसभा मतदारसंघ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>68427</id>
    <revision>
      <id>2139413</id>
      <parentid>1919218</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:05:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4042:4C02:D7A8:8898:7A2D:5BD7:DC58</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Members of Legislative Assembly */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5905" xml:space="preserve">'''नवापूर विधानसभा मतदारसंघ''' उत्तर महाराष्ट्रातील मतदारसंघ आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |लेखक= |title= भारत परिसीमन आयोग यांची अधिसू्चना| विदा संकेतस्थळ दुवा=http://wayback.archive.org/web/20090219014012/http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf | विदा दिनांक=३० जुलैै २०१४|दुवा=http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf |कृती= |प्रकाशक= मुख्य निवडणुक अधिकारी, महाराष्ट्र राज्य|दिनांक= |अ‍ॅक्सेसदिनांक=8 October 2009}}&lt;/ref&gt;
==Members of Legislative Assembly==
'''Key'''

{{Party index link|Peasants and Workers Party of India}} {{Party index link|Independent politician}} {{Party index link|Indian National Congress}} {{Party index link|Samajwadi Party}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!colspan=&quot;2&quot;|Election!!Member!!Party
|-
| style=&quot;background-color: {{party color|Peasants and Workers Party of India}}&quot; |
| [[1952 Bombay Legislative Assembly election|1952]]
| [[Suraji Lashkari Valvi]]
| [[Peasants and Workers Party of India]]
|-
| style=&quot;background-color: {{party color|Independent politician}}&quot; |
| [[1957 Bombay Legislative Assembly election|1957]]
| [[Abraham Dongarsing Chaudhary]]
[[Noprya master]] 
| [[Independent politician|Independent]]
|-
| rowspan=&quot;11&quot; style=&quot;background-color: {{party color|Indian National Congress}}&quot; |
| [[1962 Maharashtra Legislative Assembly election|1962]]
|rowspan=&quot;2&quot;|[[Dharma Jayaram Kokani]]
|rowspan=&quot;11&quot;| [[Indian National Congress]]
|-
| [[1967 Maharashtra Legislative Assembly election|1967]]
|-
| [[1972 Maharashtra Legislative Assembly election|1962]]
| [[Surupsingh Hirya Naik]]
|-
| [[1978 Maharashtra Legislative Assembly election|1978]]
| [[Zina Samya Vasave]]
|-
| [[1980 Maharashtra Legislative Assembly election|1980]]
| [[Manikrao Hodlya Gavit]]
|-
| 1981&lt;br&gt;(by-polls)
|rowspan=&quot;6&quot;| [[Surupsingh Hirya Naik]]
|-
| [[1985 Maharashtra Legislative Assembly election|1985]]
|-
| [[1990 Maharashtra Legislative Assembly election|1990]]
|-
| [[1995 Maharashtra Legislative Assembly election|1995]]
|-
| [[1999 Maharashtra Legislative Assembly election|1999]]
|-
| [[2004 Maharashtra Legislative Assembly election|2004]]
|-
| style=&quot;background-color: {{party color|Samajwadi Party}}&quot; |
| [[2009 Maharashtra Legislative Assembly election|2009]]
| [[Sharad Krishnarao Gavit]]
| [[Samajwadi party]]
|-
| rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;background-color: {{party color|Indian National Congress}}&quot; |
| [[2014 Maharashtra Legislative Assembly election|2014]]
| [[Surupsingh Hirya Naik]]
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Indian National Congress]]
|-
| [[2019 Maharashtra Legislative Assembly election|2019]]
| [[Shirishkumar Surupsingh Naik]]
|}

== आमदार ==
{{विधानसभा मतदारसंघ आमदार सूची महाराष्ट्र
|आ१३=[[शरद गावित]]
|प१३=[[समाजवादी पक्ष]]
|आ१४=[[सुरूपसिंग नाइक]]
|प१५=[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]]
}}
{|class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
! colspan=3 width=600{{!}} [[महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक २००९]]
|-
!colspan=3|नवापूर
|-
|-
!उमेदवार
![[पक्ष]]
!मत
|-
|[[शरद गावित]]
|[[समाजवादी पार्टी|सपा]]
|७५,७१९
|-
|NAIK SURUPSING HIRYA
|[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]] 
|७४,०२४
|-
|NAIK DILIP SHASHIKUMAR
|[[अपक्ष]]
|११,८५३
|-
|ANIL MOHAN VASAVE
|[[भाजप]] 
|६,१६६
|-
|VASAVE ARJUNSING DIVANSING
|[[भारीप बहुजन महासंघ|भाबम]]
|३,६७०
|-
|GAVIT SHARAD FATTESING
|[[अपक्ष]]
|१,८९२
|-
|GAVIT ISHWAR NURJI
|[[बहुजन समाज पक्ष|बसपा]]
|१,६१०
|-
|GAVIT SOBAJI DEVLYA
|[[अपक्ष]]
|१,३९०
|}

== [[२०१४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुका]] ==
=== विजयी ===
* [[सुरूपसिंग नाईक]] - [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]
== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
* {{संकेतस्थळ स्रोत | दुवा=http://eci.nic.in/eci_main/electionanalysis/AE/S13/partycomp81.htm | प्रकाशक=[[भारतीय निवडणूक आयोग]] | भाषा=इंग्रजी | title=भारतीय निवडणूक आयोगाच्या संकेतस्थळावर {{लेखनाव}} निवडणुकांतील इ.स. १९७८ पासूनच्या निवडणुकांचे पक्षनिहाय मतदानाच्या टक्केवारीचे तुलनात्मक विश्लेषण | ॲक्सेसदिनांक=२१ जुलै, इ.स. २०१३}}

{{विस्तार}}

[[वर्ग:नवापूर विधानसभा मतदारसंघ| ]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार जिल्ह्यामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार (लोकसभा मतदारसंघ)]]</text>
      <sha1>bo2bq7vf0cnqvqcvwdzhafc3uxobqof</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139414</id>
      <parentid>2139413</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:06:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4042:4C02:D7A8:8898:7A2D:5BD7:DC58</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3772" xml:space="preserve">'''नवापूर विधानसभा मतदारसंघ''' उत्तर महाराष्ट्रातील मतदारसंघ आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |लेखक= |title= भारत परिसीमन आयोग यांची अधिसू्चना| विदा संकेतस्थळ दुवा=http://wayback.archive.org/web/20090219014012/http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf | विदा दिनांक=३० जुलैै २०१४|दुवा=http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf |कृती= |प्रकाशक= मुख्य निवडणुक अधिकारी, महाराष्ट्र राज्य|दिनांक= |अ‍ॅक्सेसदिनांक=8 October 2009}}&lt;/ref&gt;
== आमदार ==
{{विधानसभा मतदारसंघ आमदार सूची महाराष्ट्र
|आ१३=[[शरद गावित]]
|प१३=[[समाजवादी पक्ष]]
|आ१४=[[सुरूपसिंग नाइक]]
|प१५=[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]]
}}
{|class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
! colspan=3 width=600{{!}} [[महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक २००९]]
|-
!colspan=3|नवापूर
|-
|-
!उमेदवार
![[पक्ष]]
!मत
|-
|[[शरद गावित]]
|[[समाजवादी पार्टी|सपा]]
|७५,७१९
|-
|NAIK SURUPSING HIRYA
|[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]] 
|७४,०२४
|-
|NAIK DILIP SHASHIKUMAR
|[[अपक्ष]]
|११,८५३
|-
|ANIL MOHAN VASAVE
|[[भाजप]] 
|६,१६६
|-
|VASAVE ARJUNSING DIVANSING
|[[भारीप बहुजन महासंघ|भाबम]]
|३,६७०
|-
|GAVIT SHARAD FATTESING
|[[अपक्ष]]
|१,८९२
|-
|GAVIT ISHWAR NURJI
|[[बहुजन समाज पक्ष|बसपा]]
|१,६१०
|-
|GAVIT SOBAJI DEVLYA
|[[अपक्ष]]
|१,३९०
|}

== [[२०१४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुका]] ==
=== विजयी ===
* [[सुरूपसिंग नाईक]] - [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]
== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
* {{संकेतस्थळ स्रोत | दुवा=http://eci.nic.in/eci_main/electionanalysis/AE/S13/partycomp81.htm | प्रकाशक=[[भारतीय निवडणूक आयोग]] | भाषा=इंग्रजी | title=भारतीय निवडणूक आयोगाच्या संकेतस्थळावर {{लेखनाव}} निवडणुकांतील इ.स. १९७८ पासूनच्या निवडणुकांचे पक्षनिहाय मतदानाच्या टक्केवारीचे तुलनात्मक विश्लेषण | ॲक्सेसदिनांक=२१ जुलै, इ.स. २०१३}}

{{विस्तार}}

[[वर्ग:नवापूर विधानसभा मतदारसंघ| ]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार जिल्ह्यामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार (लोकसभा मतदारसंघ)]]</text>
      <sha1>kjfidkqknl28oy0w7abwuv5n6tzyaam</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139445</id>
      <parentid>2139414</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <comment>/* २०१४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुका */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3883" xml:space="preserve">'''नवापूर विधानसभा मतदारसंघ''' उत्तर महाराष्ट्रातील मतदारसंघ आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |लेखक= |title= भारत परिसीमन आयोग यांची अधिसू्चना| विदा संकेतस्थळ दुवा=http://wayback.archive.org/web/20090219014012/http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf | विदा दिनांक=३० जुलैै २०१४|दुवा=http://ceo.maharashtra.gov.in/pdf/Notification_Marathi.pdf |कृती= |प्रकाशक= मुख्य निवडणुक अधिकारी, महाराष्ट्र राज्य|दिनांक= |अ‍ॅक्सेसदिनांक=8 October 2009}}&lt;/ref&gt;
== आमदार ==
{{विधानसभा मतदारसंघ आमदार सूची महाराष्ट्र
|आ१३=[[शरद गावित]]
|प१३=[[समाजवादी पक्ष]]
|आ१४=[[सुरूपसिंग नाइक]]
|प१५=[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]]
}}
{|class=&quot;wikitable collapsible collapsed&quot;
! colspan=3 width=600{{!}} [[महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक २००९]]
|-
!colspan=3|नवापूर
|-
|-
!उमेदवार
![[पक्ष]]
!मत
|-
|[[शरद गावित]]
|[[समाजवादी पार्टी|सपा]]
|७५,७१९
|-
|NAIK SURUPSING HIRYA
|[[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]] 
|७४,०२४
|-
|NAIK DILIP SHASHIKUMAR
|[[अपक्ष]]
|११,८५३
|-
|ANIL MOHAN VASAVE
|[[भाजप]] 
|६,१६६
|-
|VASAVE ARJUNSING DIVANSING
|[[भारीप बहुजन महासंघ|भाबम]]
|३,६७०
|-
|GAVIT SHARAD FATTESING
|[[अपक्ष]]
|१,८९२
|-
|GAVIT ISHWAR NURJI
|[[बहुजन समाज पक्ष|बसपा]]
|१,६१०
|-
|GAVIT SOBAJI DEVLYA
|[[अपक्ष]]
|१,३९०
|}

== २०१४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुका ==
{{मुख्य|२०१४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुका}}
=== विजयी ===
* [[सुरूपसिंग नाईक]] - [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
* {{संकेतस्थळ स्रोत | दुवा=http://eci.nic.in/eci_main/electionanalysis/AE/S13/partycomp81.htm | प्रकाशक=[[भारतीय निवडणूक आयोग]] | भाषा=इंग्रजी | title=भारतीय निवडणूक आयोगाच्या संकेतस्थळावर {{लेखनाव}} निवडणुकांतील इ.स. १९७८ पासूनच्या निवडणुकांचे पक्षनिहाय मतदानाच्या टक्केवारीचे तुलनात्मक विश्लेषण | ॲक्सेसदिनांक=२१ जुलै, इ.स. २०१३}}

{{विस्तार}}

[[वर्ग:नवापूर विधानसभा मतदारसंघ| ]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार जिल्ह्यामधील विधानसभा मतदारसंघ]]
[[वर्ग:नंदुरबार (लोकसभा मतदारसंघ)]]</text>
      <sha1>7ux09n0zc43ry1f8lqr1mx8yqqcyc5b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>शेतकरी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>75485</id>
    <revision>
      <id>2139390</id>
      <parentid>2112953</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T02:03:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Govr1</username>
        <id>138437</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18773" xml:space="preserve">{{विकिकरण}}
'''शेतकरी'''  ही [[शेती]]  धारण करणारी व्यक्ती असते. शेेती कसणारा तो शेतकरी. शेतकरी हा ग्राम व्यवस्था आणि कृषी समाजरचनेचा कणा आहे. 'गावगाडा'कार त्रि.ना.आत्रे 'गाव वसविण्याचे आणि काळी वहीतीला  आणण्याचे' श्रेय कुणबीकीला देतात. त्यांच्या मते खेडणे म्हणजे जमिनीची मशागत करणे आणि खेडुत म्हणजे जमीन कसणारा. असा प्रत्यक्ष जमीन कसणारा मालक असो  वा कुळ, मिरासदार असो वा बटाईदार. प्रत्यक्ष जमीन कसणारा म्हणजे शेतकरी होय. शेतात येणाऱ्या पिकाच्या उत्पन्नावरून शेतकऱ्याची उपजीविका चालते. 

'''जगाचा पोशिंदा म्हणून खरी ओळख'''

रात्रंदिवस काबाडकष्ट करून शेतकरी अन्नधान्य पिकवतात. भारतातील अर्थ व्यवस्था देखील शेती उद्योगाशी निगडित आहे. भारतीय समाज  व्यवस्थेतील शेतकरी हा अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे. शेतीवर उद्योगधंदे, पशुधन आणि मानवी जीवन अवलंबून असते. शेतीचे चाके थांबल्यास सर्व जनजीवन उध्वस्त होण्या शिवाय पर्याय नसतो. कारण अन्नधान्य, भाजीपाला, दुग्धजन्य पदार्थ या सारखे जिवनाश्यक बाबीचा निर्माता हा शेतकरी आहे. समाजव्यवस्था अबाधित रहावी म्हणून उन, पाऊस, थंडी, वादळी वारा अशां आपदांचा कसलाही  विचार न करता, न थकता बारामाही राबणारा पोशिंदा म्हणजेच शेतकरी होय. सर्वांना लागणारे अन्नधान्य तो पिकवतो म्हणून त्याला जगाचा पोशिंदा म्हटल्या जाते. त्यामुळे या कृषीप्रधान देशात शेती व शेतकऱ्यांना सन्मानाचा दर्जा दिला जावे. त्यांच्याप्रति कृतज्ञता व्यक्त व्हावी. या शेतकरी निष्ठेने शेतकऱ्यांच्या सन्मानार्थ महाराष्ट्रात [[थेट शेतकऱ्यांच्या बांधावर मोहीम|'थेट शेतकऱ्यांच्या बांधावर']] ही अभिनव मोहीम, संकल्पना शेतकरीपुत्र प्रसिद्ध साहित्यिक [[एकनाथ पवार]] यांनी सर्वप्रथम सुरू केली. आज ही एक प्रथा ,पर्व म्हणून रुढ झाली आहे. यातून थेट बांधावर शेतकरी सन्मान, शेतकरी कृतज्ञता व शेतकरी समुपदेशनाची उपक्रम मोठ्या प्रमाणात पहायला मिळते. त्यामुळे शेतकऱ्यांना थेट बांधावर आत्मबळ देणारा व सन्मान करणारा राज्य म्हणून महाराष्ट्र हे देशातील पहिले राज्य ठरले आहे.

==इतिहास== 
शेती ही फार पुरातन काळापासून चालत आलेली आहे. तिचा उगम आदिमानवाच्या विचारातून आणि स्रियांच्या लागवडतंत्रातून झाला. भारतात जास्तीत जास्त लोक ग्रामीण भागात शेती करतात. आपल्या भारतात पूर्वीपासून सखोल शेती केली जाते. म्हणून भारताला ''''कृषी प्रधान'''' देश म्हटले जाते. मान्सूूनवर आधारित शेेती ही एक  नैसर्गिक जीवनपद्धती आहे.'''महाराष्ट्रातील शेतकरी इतिहास''' लिहिणे, अभ्यासणे आणि जतन करणे आवश्यक आहे. शेतकरीवर्ग प्राचीन काळापासून  व्यवस्थेचा बळी आहे.   

== पहिले शेतकरी मुख्यमंत्री ते शेतकरी कैवारी ==

कृषी प्रधान देश आणि कृषीप्रधान महाराष्ट्र म्हणून आपल्या देशाची व महाराष्ट्राची ओळख आहे. देशाचा कणाच शेती आणि शेतकरी आहे. शेतकरी म्हणजे शेतात राबराब राबणारा, शेती कसणारा वर्ग. देशाच्या स्वातंत्र्य प्राप्तीनंतर व भाषावार प्रांत रचनेनुसार राज्य स्थापना झाली. त्यानुसार महाराष्ट्र राज्याची देखील सन १९६० मध्ये विदर्भ, मराठवाडा मिळून निर्मिती झाली. याच महाराष्ट्रातून देशाला [[वसंतराव नाईक]] याांच्या रुपाने पहिला शेतकरी मुख्यमंत्री मिळाला. वसंतराव नाईक हे हाडाचे प्रगतशील शेतकरी होते. राज्यात सर्वाधिक काळ मुख्यमंत्री म्हणून राहण्याचा मान त्यांनाच मिळाला. यामागे त्यांची शेतकरी प्रति असलेली निष्ठा आणि लोककल्याणकारी धोरणांची उभारणी हे कारणीभूत असल्याचे मानले जाते. हरितक्रांती, श्वेतकक्रांती वसंतराव नाईक यांनी घडवून आणली. शेतकरी समृद्ध व सन्मानाने जगावा यावर त्यांचा अधिक भर होता. शेतकरी कल्याणकारी धोरणांचा महामेरू म्हणून ओळख असली तरी शेतकरी कष्टकरी वर्ग त्यांना आपला कैवारी मानतात. महाराष्ट्र शासन कृषी प्रधान￼ असणाऱ्या महाराष्ट्राचा पावन पर्व म्हणून मानला जाणारा '[[कृषि दिन (महाराष्ट्र)|कृषी दिन]]' हा दिवस हरितक्रांती व श्वेत क्रांतीचे जनक वसंतराव नाईक यांची जयंती म्हणून सर्वत्र साजरा केला होतो. आधुनिक गीत रामायणकार, प्रख्यात कवी गदिमा अर्थात ग. दि. माडगूळकर यांनी तर शेतकऱ्यांचे कैवारी मानले जाणारे वसंतराव नाईक यांच्या शेती व शेतकरी निष्ठा, हरितक्रांती बाबत सुंदर वर्णन केले आहे., &quot;वसंतराव नाईक यांनी उघडया जमिनीला सन्मानाने हिरव्या पाचूचे वस्त्र नेसवले आहे. &quot;    

         
==शेतकऱ्यांना लागणाऱ्या मूलभूत गोष्टी==
शेतकऱ्यांला शेती करण्यासाठी लागणाऱ्या गोष्टींमध्ये प्रथम &quot;सुपीक&quot; [[जमीन]] आणि नंतर &quot;[[पाणी]]&quot; लागते. शेतीला मुबलक पाणी असेल तरच शेती करणे शक्य आहे. तिसरी आवश्यक गोष्ट म्हणजे &quot;मनुष्यबळ&quot;. हे असले की शेतकरी शेतातील पिकांची निगा राखू शकतो. चौथे म्हणजे शेती करतांना येणारा खर्च पूर्ण करण्यासाठी लागणारा &quot;पैसा&quot; (भांडवल). आणि शेवटी जेथे तो त्याचा उत्पादित शेतमाल विकतो, ती &quot;बाजार पेठ&quot;.  शेतकऱ्यांसाठी त्याची शेतीच सर्व काही असते. त्याच्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह आणि जगातील अन्य उद्योग करणारे लोक हे कळत न कळत या शेतकऱ्यावर अवलंबून असतात.

==शेतकऱ्यावर येणारी संकटे==
शेती करताना शेतकऱ्याला बेमोसमी पाऊस, ओला [[दुष्काळ]], कोरडा दुष्काळ, बाजारपेठेतील बाजारभावात होणारी घसरण, शेतीसाठी सावकाराकडून किंवा बँक इ. कडून घेतलेले कर्ज परतफेडीची मुदत, निर्यातीतील होणारे शासकीय बदल अशा अचानक येणाऱ्या अनेक संकटांचा सामना करावा लागतो, हवामानात अचानक होणाऱ्या बदलांमुळे शेतातील पिकांचे नुकसान होते. हजारो रुपये खर्च करून शेतकरी आपला शेतमाल तयार करतो त्याची काळजी घेतो. पण त्याच्या कष्टाला दरवेळी फळ मिळतेच असे नाही. शेतकरी निसर्गावर अवलंबून असल्याने शास्वत कमाईचा नक्की अंदाज बांधणे कठीण असते तसेच शेतकऱ्यांसमोर हमीभावाची समस्या आहे

==शेतकऱ्यांचे मित्र==
[[गाय]], [[बैल]], [[म्हैस]], [[रेडा]], [[साप]], [[बेडूक]], [[फुलपाखरू|फुलपाखरे]], [[मधमाशी|मधमाश्या]] [[कोंबडी|कोंबड्या]], [[शेळी|शेळ्या]] गांडूळ असे अनेक प्राणी शेतकऱ्याचे मित्र असतात. सर्व पक्षी शेतातील धान्य खाऊन फस्त करतात अशी एक गैरसमजूत आहे. काही पक्षी  शेतातील धान्य खात नसून पिकाची काढणी झाल्यावर शेतात पडलेले दाणे टिपतात. निसर्गातील कीड नियंत्रण आणि सारपटणाऱ्या प्राण्यांचे संतुलन राखण्याचे काम पक्षी करतात. 

पिकांचे नुकसान करतात म्हणून [[अमेरिका|अमेरिकेतील]] लोकांनी 'कॅरोलविना पॅराकीट' या पोपटाच्या सुंदर प्रजातीचा वंशच संपवून टाकला. माअोच्या आदेशानंतर चिनी नागरिकांनी लाखो चिमण्यांची कत्तल केली, त्याचा परिणाम शेतीवर झाल्याने चीनला उपासामारीचा सामना करावा लागला.  पिकाचे उत्पादनच न झाल्याने लाखो लोक मृत्युमुखी पडले. शेवटी चीन सरकारला रशियातून [[चिमणी|चिमण्या]] आयात कराव्या लागल्या.

== भारतातील शेतकरी ==
भारतातील शेतकरी हा जागतिकीकणानंतर आधुनिक शेतीकडे थोड्याफार प्रमणात वळला. त्याआधी तो पारंपारिक पद्धतीने शेती करत असे. तो शेतामध्ये शेंद्रिय खते वापरत असे. पारंपारिक शेतीमध्ये त्याला भेडसावणाऱ्या समस्यांमध्ये पिकावरील रोगराई, पाण्याची टंचाई ई. समस्या भेडसावत असत. पण जागतिकीकरणानंतर भारतातील शेतकरी आधुनिक शेतीकडे वळला.

==शरद जोशी==
[[शरद जोशी (शेतकरी नेता)|शरद जोशी]] हे शॆतकऱ्यांचे एक नेते होते.
{{विस्तार}}

==शेतकरी विषयावरील पुस्तके==
* चाळीस शतकांचे शेतकरी (डाॅ. जयंतराव पाटील)
* पाण्याशप्पथ (प्रदीप पुरंदरे)
* भारत समृद्ध शेती : गरीब शेतकरी (अनुवादित, मूळ इंग्रजी लेखक - डाॅ रमाकांत पितळे; मराठी अनुवाद - संजीव रायपायले)
* मराठी शेतकरी (कृषी ॲप)
* महात्मा फुले आणि शॆतकरी चळवळ (डाॅ अशोक चौसाळकर)
* योद्धा शेतकरी ([[शरद जोशी]])
* [[शरद जोशी]] : शोध अस्वस्थ कल्लोळाचा (वसुंधरा काशीकर-भागवत) 
* शेतकरी आत्महत्या कारणे व शाश्वत उपाय (विनायक हेगाणा) 
* शेतकरी जेव्हा जागा होतो (अभिमन्यू सूर्यवंशी)
* शेतकरी नावाचा माणूस (बाळासाहेब जगताप ) 
* शॆतकरी राजा (शंकर सखाराम)
* शेतकरी संघटना : विचार आणि कार्यपद्धती (शरद जोशी)
* शेतकी मासिक (महाराष्ट्र सरकारचे मोफत प्रकाशन)
* शॆतकऱ्याचा असूड (महात्मा फुले)
* शॆतकऱ्यांची आत्महत्या (वास्तव आणु उपाय) - लेखक : डाॅ संभाजी काळे, डाॅ. विलास खंदारे)
* शॆतकऱ्यांची राजकीय भूमिका (डाॅ. गिरधर पाटील)
* शेतकऱ्यांच्या 'मित्रां'वर डॉ. राजू कसंबे यांनी 'शेतातील पक्षी' नावाचे पुस्तक लिहिले आहे.
* शेतकऱ्यांचे स्वराज्य (लेखक - प्रबोधनकार ठाकरे)
* स्वामीनाथन : भूकमुक्तीचा ध्यास (अतुल देऊळगाकर)
*शेतकरी जीवनसंघर्ष : ऐतिहासिक परामर्श   (डाॅ.रवीन्द्र  कानडजे )
*लढवय्या कॉम्रेड पुंजाबाबा गोवर्धने ( सुमन हुकमतराव गोवर्धने )


{{संदर्भयादी}}


[[वर्ग:शेतकरी]]
[[वर्ग:शेती]]
[[वर्ग:पक्षी]]</text>
      <sha1>7bvl50ie477xwj31ye2uh0c7csui7s5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139392</id>
      <parentid>2139390</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T02:48:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Govr1</username>
        <id>138437</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18757" xml:space="preserve">{{विकिकरण}}
'''शेतकरी'''  ही [[शेती]]  धारण करणारी व्यक्ती असते. शेेती कसणारा तो शेतकरी. शेतकरी हा ग्राम व्यवस्था आणि कृषी समाजरचनेचा कणा आहे. 'गावगाडा'कार त्रि.ना.आत्रे 'गाव वसविण्याचे आणि काळी वहीतीला  आणण्याचे' श्रेय कुणबीकीला देतात. त्यांच्या मते खेडणे म्हणजे जमिनीची मशागत करणे आणि खेडुत म्हणजे जमीन कसणारा. असा प्रत्यक्ष जमीन कसणारा मालक असो  वा कुळ, मिरासदार असो वा बटाईदार. प्रत्यक्ष जमीन कसणारा म्हणजे शेतकरी होय. शेतात येणाऱ्या पिकाच्या उत्पन्नावरून शेतकऱ्याची उपजीविका चालते. 

'''जगाचा पोशिंदा म्हणून खरी ओळख'''

रात्रंदिवस काबाडकष्ट करून शेतकरी अन्नधान्य पिकवतात. भारतातील अर्थ व्यवस्था देखील शेती उद्योगाशी निगडित आहे. भारतीय समाज  व्यवस्थेतील शेतकरी हा अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे. शेतीवर उद्योगधंदे, पशुधन आणि मानवी जीवन अवलंबून असते. शेतीचे चाके थांबल्यास सर्व जनजीवन उध्वस्त होण्या शिवाय पर्याय नसतो. कारण अन्नधान्य, भाजीपाला, दुग्धजन्य पदार्थ या सारखे जिवनाश्यक बाबीचा निर्माता हा शेतकरी आहे. समाजव्यवस्था अबाधित रहावी म्हणून उन, पाऊस, थंडी, वादळी वारा अशां आपदांचा कसलाही  विचार न करता, न थकता बारामाही राबणारा पोशिंदा म्हणजेच शेतकरी होय. सर्वांना लागणारे अन्नधान्य तो पिकवतो म्हणून त्याला जगाचा पोशिंदा म्हटल्या जाते. त्यामुळे या कृषीप्रधान देशात शेती व शेतकऱ्यांना सन्मानाचा दर्जा दिला जावे. त्यांच्याप्रति कृतज्ञता व्यक्त व्हावी. या शेतकरी निष्ठेने शेतकऱ्यांच्या सन्मानार्थ महाराष्ट्रात [[थेट शेतकऱ्यांच्या बांधावर मोहीम|'थेट शेतकऱ्यांच्या बांधावर']] ही अभिनव संकल्पना शेतकरीपुत्र, प्रसिद्ध साहित्यिक [[एकनाथ पवार]] यांनी सर्वप्रथम सुरू केली. आज ही एक प्रथा ,पर्व म्हणून रुढ झाली आहे. यातून थेट बांधावर शेतकरी सन्मान, शेतकरी कृतज्ञता व शेतकरी समुपदेशनाची उपक्रम मोठ्या प्रमाणात पहायला मिळते. त्यामुळे शेतकऱ्यांना थेट बांधावर आत्मबळ देणारा व सन्मान करणारा राज्य म्हणून महाराष्ट्र हे देशातील पहिले राज्य ठरले आहे.

==इतिहास== 
शेती ही फार पुरातन काळापासून चालत आलेली आहे. तिचा उगम आदिमानवाच्या विचारातून आणि स्रियांच्या लागवडतंत्रातून झाला. भारतात जास्तीत जास्त लोक ग्रामीण भागात शेती करतात. आपल्या भारतात पूर्वीपासून सखोल शेती केली जाते. म्हणून भारताला ''''कृषी प्रधान'''' देश म्हटले जाते. मान्सूूनवर आधारित शेेती ही एक  नैसर्गिक जीवनपद्धती आहे.'''महाराष्ट्रातील शेतकरी इतिहास''' लिहिणे, अभ्यासणे आणि जतन करणे आवश्यक आहे. शेतकरीवर्ग प्राचीन काळापासून  व्यवस्थेचा बळी आहे.   

== पहिले शेतकरी मुख्यमंत्री ते शेतकरी कैवारी ==

कृषी प्रधान देश आणि कृषीप्रधान महाराष्ट्र म्हणून आपल्या देशाची व महाराष्ट्राची ओळख आहे. देशाचा कणाच शेती आणि शेतकरी आहे. शेतकरी म्हणजे शेतात राबराब राबणारा, शेती कसणारा वर्ग. देशाच्या स्वातंत्र्य प्राप्तीनंतर व भाषावार प्रांत रचनेनुसार राज्य स्थापना झाली. त्यानुसार महाराष्ट्र राज्याची देखील सन १९६० मध्ये विदर्भ, मराठवाडा मिळून निर्मिती झाली. याच महाराष्ट्रातून देशाला [[वसंतराव नाईक]] याांच्या रुपाने पहिला शेतकरी मुख्यमंत्री मिळाला. वसंतराव नाईक हे हाडाचे प्रगतशील शेतकरी होते. राज्यात सर्वाधिक काळ मुख्यमंत्री म्हणून राहण्याचा मान त्यांनाच मिळाला. यामागे त्यांची शेतकरी प्रति असलेली निष्ठा आणि लोककल्याणकारी धोरणांची उभारणी हे कारणीभूत असल्याचे मानले जाते. हरितक्रांती, श्वेतकक्रांती वसंतराव नाईक यांनी घडवून आणली. शेतकरी समृद्ध व सन्मानाने जगावा यावर त्यांचा अधिक भर होता. शेतकरी कल्याणकारी धोरणांचा महामेरू म्हणून ओळख असली तरी शेतकरी कष्टकरी वर्ग त्यांना आपला कैवारी मानतात. महाराष्ट्र शासन कृषी प्रधान￼ असणाऱ्या महाराष्ट्राचा पावन पर्व म्हणून मानला जाणारा '[[कृषि दिन (महाराष्ट्र)|कृषी दिन]]' हा दिवस हरितक्रांती व श्वेत क्रांतीचे जनक वसंतराव नाईक यांची जयंती म्हणून सर्वत्र साजरा केला होतो. आधुनिक गीत रामायणकार, प्रख्यात कवी गदिमा अर्थात ग. दि. माडगूळकर यांनी तर शेतकऱ्यांचे कैवारी मानले जाणारे वसंतराव नाईक यांच्या शेती व शेतकरी निष्ठा, हरितक्रांती बाबत सुंदर वर्णन केले आहे., &quot;वसंतराव नाईक यांनी उघडया जमिनीला सन्मानाने हिरव्या पाचूचे वस्त्र नेसवले आहे. &quot;    

         
==शेतकऱ्यांना लागणाऱ्या मूलभूत गोष्टी==
शेतकऱ्यांला शेती करण्यासाठी लागणाऱ्या गोष्टींमध्ये प्रथम &quot;सुपीक&quot; [[जमीन]] आणि नंतर &quot;[[पाणी]]&quot; लागते. शेतीला मुबलक पाणी असेल तरच शेती करणे शक्य आहे. तिसरी आवश्यक गोष्ट म्हणजे &quot;मनुष्यबळ&quot;. हे असले की शेतकरी शेतातील पिकांची निगा राखू शकतो. चौथे म्हणजे शेती करतांना येणारा खर्च पूर्ण करण्यासाठी लागणारा &quot;पैसा&quot; (भांडवल). आणि शेवटी जेथे तो त्याचा उत्पादित शेतमाल विकतो, ती &quot;बाजार पेठ&quot;.  शेतकऱ्यांसाठी त्याची शेतीच सर्व काही असते. त्याच्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह आणि जगातील अन्य उद्योग करणारे लोक हे कळत न कळत या शेतकऱ्यावर अवलंबून असतात.

==शेतकऱ्यावर येणारी संकटे==
शेती करताना शेतकऱ्याला बेमोसमी पाऊस, ओला [[दुष्काळ]], कोरडा दुष्काळ, बाजारपेठेतील बाजारभावात होणारी घसरण, शेतीसाठी सावकाराकडून किंवा बँक इ. कडून घेतलेले कर्ज परतफेडीची मुदत, निर्यातीतील होणारे शासकीय बदल अशा अचानक येणाऱ्या अनेक संकटांचा सामना करावा लागतो, हवामानात अचानक होणाऱ्या बदलांमुळे शेतातील पिकांचे नुकसान होते. हजारो रुपये खर्च करून शेतकरी आपला शेतमाल तयार करतो त्याची काळजी घेतो. पण त्याच्या कष्टाला दरवेळी फळ मिळतेच असे नाही. शेतकरी निसर्गावर अवलंबून असल्याने शास्वत कमाईचा नक्की अंदाज बांधणे कठीण असते तसेच शेतकऱ्यांसमोर हमीभावाची समस्या आहे

==शेतकऱ्यांचे मित्र==
[[गाय]], [[बैल]], [[म्हैस]], [[रेडा]], [[साप]], [[बेडूक]], [[फुलपाखरू|फुलपाखरे]], [[मधमाशी|मधमाश्या]] [[कोंबडी|कोंबड्या]], [[शेळी|शेळ्या]] गांडूळ असे अनेक प्राणी शेतकऱ्याचे मित्र असतात. सर्व पक्षी शेतातील धान्य खाऊन फस्त करतात अशी एक गैरसमजूत आहे. काही पक्षी  शेतातील धान्य खात नसून पिकाची काढणी झाल्यावर शेतात पडलेले दाणे टिपतात. निसर्गातील कीड नियंत्रण आणि सारपटणाऱ्या प्राण्यांचे संतुलन राखण्याचे काम पक्षी करतात. 

पिकांचे नुकसान करतात म्हणून [[अमेरिका|अमेरिकेतील]] लोकांनी 'कॅरोलविना पॅराकीट' या पोपटाच्या सुंदर प्रजातीचा वंशच संपवून टाकला. माअोच्या आदेशानंतर चिनी नागरिकांनी लाखो चिमण्यांची कत्तल केली, त्याचा परिणाम शेतीवर झाल्याने चीनला उपासामारीचा सामना करावा लागला.  पिकाचे उत्पादनच न झाल्याने लाखो लोक मृत्युमुखी पडले. शेवटी चीन सरकारला रशियातून [[चिमणी|चिमण्या]] आयात कराव्या लागल्या.

== भारतातील शेतकरी ==
भारतातील शेतकरी हा जागतिकीकणानंतर आधुनिक शेतीकडे थोड्याफार प्रमणात वळला. त्याआधी तो पारंपारिक पद्धतीने शेती करत असे. तो शेतामध्ये शेंद्रिय खते वापरत असे. पारंपारिक शेतीमध्ये त्याला भेडसावणाऱ्या समस्यांमध्ये पिकावरील रोगराई, पाण्याची टंचाई ई. समस्या भेडसावत असत. पण जागतिकीकरणानंतर भारतातील शेतकरी आधुनिक शेतीकडे वळला.

==शरद जोशी==
[[शरद जोशी (शेतकरी नेता)|शरद जोशी]] हे शॆतकऱ्यांचे एक नेते होते.
{{विस्तार}}

==शेतकरी विषयावरील पुस्तके==
* चाळीस शतकांचे शेतकरी (डाॅ. जयंतराव पाटील)
* पाण्याशप्पथ (प्रदीप पुरंदरे)
* भारत समृद्ध शेती : गरीब शेतकरी (अनुवादित, मूळ इंग्रजी लेखक - डाॅ रमाकांत पितळे; मराठी अनुवाद - संजीव रायपायले)
* मराठी शेतकरी (कृषी ॲप)
* महात्मा फुले आणि शॆतकरी चळवळ (डाॅ अशोक चौसाळकर)
* योद्धा शेतकरी ([[शरद जोशी]])
* [[शरद जोशी]] : शोध अस्वस्थ कल्लोळाचा (वसुंधरा काशीकर-भागवत) 
* शेतकरी आत्महत्या कारणे व शाश्वत उपाय (विनायक हेगाणा) 
* शेतकरी जेव्हा जागा होतो (अभिमन्यू सूर्यवंशी)
* शेतकरी नावाचा माणूस (बाळासाहेब जगताप ) 
* शॆतकरी राजा (शंकर सखाराम)
* शेतकरी संघटना : विचार आणि कार्यपद्धती (शरद जोशी)
* शेतकी मासिक (महाराष्ट्र सरकारचे मोफत प्रकाशन)
* शॆतकऱ्याचा असूड (महात्मा फुले)
* शॆतकऱ्यांची आत्महत्या (वास्तव आणु उपाय) - लेखक : डाॅ संभाजी काळे, डाॅ. विलास खंदारे)
* शॆतकऱ्यांची राजकीय भूमिका (डाॅ. गिरधर पाटील)
* शेतकऱ्यांच्या 'मित्रां'वर डॉ. राजू कसंबे यांनी 'शेतातील पक्षी' नावाचे पुस्तक लिहिले आहे.
* शेतकऱ्यांचे स्वराज्य (लेखक - प्रबोधनकार ठाकरे)
* स्वामीनाथन : भूकमुक्तीचा ध्यास (अतुल देऊळगाकर)
*शेतकरी जीवनसंघर्ष : ऐतिहासिक परामर्श   (डाॅ.रवीन्द्र  कानडजे )
*लढवय्या कॉम्रेड पुंजाबाबा गोवर्धने ( सुमन हुकमतराव गोवर्धने )


{{संदर्भयादी}}


[[वर्ग:शेतकरी]]
[[वर्ग:शेती]]
[[वर्ग:पक्षी]]</text>
      <sha1>am3neg033ja3q6la5btppx9e8xvx50h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>क्रांतिकारक</title>
    <ns>0</ns>
    <id>76128</id>
    <revision>
      <id>2139389</id>
      <parentid>2097114</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T01:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lahumang</username>
        <id>146695</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>लहुजी वस्ताद हे १८५७ चे क्रांतिकारक होते व ते सर्व क्रांतीकारकांचे गुरू होते</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5827" xml:space="preserve">क्रांती करणाऱ्या व/किंवा अशा कार्यवाहीत भाग घेणाऱ्या व्यक्तींना क्रांतिकारक म्हणतात.
इ.स. १८५७ चे भारतीय स्वातंत्र्ययुद्धात [[मंगल पांडे]], [[तात्या टोपे]], झाशीची [[राणी लक्ष्मीबाई]], [[नानासाहेब पेशवे]], शेवटचा मुघल बादशाहा [[बहादूरशाह जफर]] वगैरे स्वातंत्रवीरांचा सक्रिय सहभाग होता. मात्र स्वातंत्र्ययुद्ध अयशस्वी झाले, आणि भारतात ब्रिटिश सरकारचे शासन सुरू झाले. त्यापूर्वी आणि त्यानंतरही ज्या क्रांतिकारांनी भारताला स्वातंत्र्य मिळावे यासाठी हरप्रकारे प्रयत्‍न केले अशा काही क्रांतिकारकांची ही यादी:'

* [[अनंत लक्ष्मण कान्हेरे]]
* [[उमाजी नाईक]] - १८५७ च्या कितीतरी आधीचा क्रांतिकारक
* [[चंद्रशेखर आझाद]]
* [[मंगल पांडे]]
* [[दामोदर हरी चाफेकर]]
* [[नाना पाटील]]
* [[बाळकृष्ण हरी चाफेकर]]
* [[भगतसिंग]]
* [[मदनलाल धिंग्रा]]
* [[राजगुरू]]
* [[लहुजी राघोजी साळवे]] - १८५७ च्या आधी, [[पेशवाई|मुख्य]] क्रांतिकारकाांचे गुरु
* [[हरी मकाजी नाईक]]
* [[वासुदेव बळवंत फडके]] - १८५७ च्या सुमारास स्वतंत्रपणे लढणारा क्रांतिकारक
* [[वासुदेव हरी चाफेकर]]
* [[विष्णू गणेश पिंगळे]]
* [[विनायक दामोदर सावरकर]]
* [[भगतसिंग]]
* [[राजगुरू]]
* [[सुखदेव]]
* [[सुभाषचंद्र बोस]]
* [[सेनापती बापट]]
* [[हेमू कलानी]]
* [[बिरसा मुंडा]]
* [[बेगम हजरत महल]]
* [[कुंवरसिंह]]
* [[राणी चेन्नमा]]
* [[बहादूरशाह जफर]]
* [[खुदीराम बोस]]
* प्रितीलता वड्डेदार
* [[बुधू भगत]]
* [[शंभुधन फुंगलोसा]]
* [[शंकर शहा]]
* [[दर्यावसिंह ठाकूर]]
* [[सुरेंद्र साए]]
* [[चारुचंद्र बोस]]
* [[रंगो बापूजी गुप्ते]]
* [[गोमाजी रामा पाटील]]
* [[हिराजी गोमाजी पाटील]]
* [[झिपरु चांगो गवळी]]
* [[आनंदीबाई झिपरु गवळी]]
* [[नारायण नागो पाटील]]
* [[दिनकर बाळु पाटील]]
* [[गौतम पोशा भोईर]]
* [[विश्राम घोले]]
* [[यशवंतराव होळकर ]]
* [[राणी गाइदिनल्यू ]]
* [[ राघोजी भांगरे ]] 1818 ते 1845
* डाॅ. [[सदाशिव खानखोजे]]
* [[कोंडाजी नवले]] 
*  रामजी किरवे 
* [[बिरसा मुंडा]] 
* [[खाज्या नाईक]]
* [[झलकारी बाई]] 
*  [[त्रंबक डेंगळे]]  (पेशवाई)
*  [[जयनाथ सिंह]] 
*  [[राजा नंदकुमार]] 
*  राजा चेतसिंह 
*  तिलाका मांझी 
*  पझसी राजा -[[केरल वर्मा]] 
*  [[मुधोजीराजे भोसले]] 
*  [[घानासिंह]] 
* [[युवराज चैनसिंह]] 
* [[राणी चेन्नमा]] 
*  तीरथसिंह 
*  आत्माराम चौकेकर 
*  [[फोंड  सावंत]] 
*  [[सुई मुंडा]] 
*  चिमासाहेब भोसले 
*  [[गंगानारायण]] 
*  फकुन आणि बरुआ 
*  [[चक्र बिष्णोई]]
*   शम्भूदान 
*  [[राणी जिंदान कौर]] 
*  [[मूलराज]] 
* [[सिदो कान्हू]] 
*  [[मंगल पांडे]]
*  [[ईश्वरी पांडे]] 
*  [[कुमारी मैना]] 
*  [[अजिदुल्ला खाँ]] 
*  [[मुहंमद अली]] 
*  [[भीमाबाई]] 
*  [[राणा बेनो माधोसिंह]] 
*  [[फिरोजशहा]] 
*  [[वाजिद अली शहा ]]
*  [[बेगम हजरत महल]] 
*  [[मौलवी अहमदुल्ला शहा]] 
*  [[कुंवरसिंह]] 

  
{{विस्तार}}


[[वर्ग:भारतीय क्रांतिकारक]]

[[ar:ثوري]]
[[de:Revolutionär]]
[[en:Revolutionary]]
[[et:Revolutsionäär]]
[[ja:革命家]]
[[la:Rerum novarum cupidi]]
[[ro:Revoluţionar]]
[[uk:Революціонер]]</text>
      <sha1>8b2xva8uefbyybrnblooasc5y1njwf2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>वार (काल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>77120</id>
    <revision>
      <id>2139428</id>
      <parentid>2100570</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:12:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.233.76.59</ip>
      </contributor>
      <comment>/* वारांची नावे */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9919" xml:space="preserve">{{हा लेख|कालमापनातील एकक वार|वार (निःसंदिग्धीकरण)}}
हिंदू पंचांगानुसार [[सूर्य]] [[पूर्व|पूर्वेस]] उगवल्यावर [[पश्चिम|पश्चिमेस]] मावळून परत दुसऱ्या दिवशी उगवण्यापर्यंतच्या कालास '''वार''' असे म्हणतात. मुसलमान सूर्यास्तानंतर पुढचा वार सुरू झाला असे समजतात तर आंतरराष्ट्रीय पद्धतीनुसार मध्यरात्री बारानंतर नवीन वार सुरू होतो. तिन्ही पद्धतींमध्ये सूर्योदय ते सूर्यास्त या काळात एकच समान वार असतो. वारांनाच वासर असेही म्हटले जाते.
एका आठवड्यात सात वार असतात. पंचांगाच्या पाच अंगांपैकी एक ‘वार’ आहे. असे असले तरी वार आणि आठवडा या संकल्पना आपण ग्रीकांकडून घेतल्या असे एक मत मांडले जाते.{{संदर्भ हवा}} हिंदू पद्धतीत पंधरवड्यातील दिवसांना तिथींची नावे होती, पण आठवड्याच्या दिवसांना नव्हती असे निरीक्षण केल्याने हा विचार मांडला जात असावा. [[आर्यभट्ट]] (इसवी सनाचे चौथे किंवा सहावे शतक) या विद्वान [[ज्योतिर्विद]] व खगोलशास्त्रज्ञाने वारांच्या क्रमवारीनुसार त्यांची संस्कृत नावे प्रचलित केली, असे मानले जाते.{{संदर्भ हवा}}

==शं.बा.दीक्षित यांचे मत==
भारतीय ज्योतिषशास्त्राचा प्राचीन व अर्वाचीन इतिहास या शंकर बाळकृष्ण दीक्षित यांनी १८९६ साली 
लिहिलेल्या ग्रंथात पृष्ठ १०८ (वरदा बुक्स आवृत्ती १९८९) मध्ये ते म्हणत्तात,&quot; सर्व भारत (महाभारत)
मी स्वतः ज्योतिषदृष्टीने वाचले आहे, त्यात मला सात वार आणि मेषादि राशी कोठे आढळ्ल्या 
नाहीत.&quot; &quot;शकापूर्वी ५०० च्या सुमारास मेषादि संज्ञा आमच्या देशात प्रचारत आल्या आणि
त्यापूर्वी सुमरे ५०० वर्षे वार आले असावेत&quot; वार आणि राशी या खाल्डियन, इजिप्शियन वा ग्रीक 
संस्कृतींकडून आपल्याकडे आल्या असे त्यांचे मत आहे.

==आर्यभट्ट याने मांडलेले भारतीय सूत्र==   
'''आ मंदात्‌‌ शीघ्रपर्यंतम् होरेशा:''' 
अर्थ - मंदगतीच्या ग्रहापासून शीघ्रगतीच्या ग्रहापर्यंत होरे सुरू असतात.
मंदग्रह ते शीघ्र ग्रह पुढील प्रमाणे आहेत - शनी, गुरू, मंगळ , रवि, शुक्र, बुध, चंद्र.
एका दिवसाचे २४ होरे असतात. होरा म्हणजे तास. प्रत्येक होरा एका एका ग्रहाला दिलेला असतो. सूर्योदयाच्या वेळेस ज्या ग्रहाचा होरा असतो त्याचे नाव त्या दिवशीच्या वारास दिलेले असते.

=== संकल्पना विवरण ===
वारांची रचना कशी झाली याचे उत्तर भारतीय ज्योतिष शास्त्रात वराहमिहिर याने नोंदवलेले पाहावयास मिळते. शनिवारनंतर रविवार का येतो हे पाहण्यासाठी होरे कसे मोजले जातात हे पाहिले जाते. उदा. शनिवारी पहिला होरा शनीचा, दुसरा गुरूचा, तिसरा मंगळाचा, चवथा रवीचा, पाचवा शुक्राचा, सहावा बुधाचा, सातवा चंद्राचा असे पुढील होरे येत जातात. याप्रमाणे रांगेने २४वा होरा मंगळाचा येतो. येथे एका दिवसाचे २४ तास पूर्ण होतात. पुढील दिवस सुरू होतो तो त्यापुढील होऱ्याने म्हणजे रवीच्या होऱ्याने. म्हणून शनिवारनंतर रविवार येतो.

थोडक्यात असे की --

सूर्याला मध्यभागी ठेवून चंद्र आणि इतर ग्रहांपैकी त्याकाळी माहीत असलेल्या पाच ग्रहांचा, सूर्य प्रदक्षणेला सर्वात जास्त वेळ लागणाऱ्या ग्रहापासून सर्वात कमी वेळ लागणाऱ्या ग्रहापर्यंत अनुक्रम लावला की तो शनी, गुरू, मंगळ, रवी, शुक्र, बुध, चंद्र(सोम) असा येईल. कोणत्याही वारापासून सुरुवात करून पुढचे दोन वार गाळून जो वार येईल तो त्या ग्रहाचा वार.  म्हणून शनीवारनंतर दोन नावे गाळून रविवार येतो आणि असेच सोमवार, मंगळवार वगैरे. 

यावरून लक्षात यावे की वारांचा क्रम भारतीयांनी ठरवला.

==वारांची नावे==
सूर्य, चंद्र व आकाशातील डोळ्यांना दिसणारे प्रमुख ग्रह यांच्या नावांवरून वारांना संस्कृत नावे दिली आहेत.

* [[रविवार]] किंवा आदित्यवा(स)र / भानुवासर :, बोली मराठी आइतवार, इंग्रजीत Sunday, हिंदीत इतवार
* [[सोमवार]] किंवा इंदुवार, इंग्रजीत Monday, उर्दूत पीर
* [[मंगळवार]] किंवा भौमवार, इंग्रजीत Tuesday, हिंदीत मंगल
* [[बुधवार]] किंवा सौम्यवार, इंग्रजीत Wednesday हिंदीत बुध
* [[गुरुवार]] किंवा बृहस्पतिवार, इंग्रजीत Thursday, उर्दूत जुमेरात
* [[शुक्रवार]] किंवा भृगुवार, इंग्रजीत Friday, उर्दूत जुम्मा
* [[शनिवार]] किंवा मंदवार, इंग्रजीत Saturday, हिंदीत शनीचर

संस्कृत नावे आकाशस्थ गोलांच्या नावांवरून आली असली तरी, सर्व इंग्रजी नावे तशी नाहीत. उदा० ट्यूजडे ते फ्रायडे या वारांची नावे अनुक्रमे टिऊ (जरमॅनिक देवत्ता), वोडन( अँग्लो-सॅक्सन देवता), थॉर (नॉर्स देव) आणि फ़िग (नॉर्स स्त्रीदेवता) यांच्या नावांवरून ठेवली गेली.

==संदर्भ==
१. http://mr.upakram.org/node/170

२. http://mr.upakram.org/node/191

{{विस्तार}}

[[वर्ग:हिंदू कालमापन]]
[[वर्ग:हिंदू पंचांग]]
[[वर्ग:ज्योतिष]]
[[वर्ग:भारताची राष्ट्रीय दिनदर्शिका]]
[[वर्ग:हिंदू दिनदर्शिका]]</text>
      <sha1>iadebfdl1bu5jvqtl6sozbcg2r0g6b4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा</title>
    <ns>4</ns>
    <id>103482</id>
    <revision>
      <id>2139321</id>
      <parentid>2138958</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:52:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HarryNº2</username>
        <id>146678</id>
      </contributor>
      <comment>/* Translation wanted for Wikidata */ नवीन विभाग</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106672" xml:space="preserve">{{सुचालन चावडी}}
{{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes|
&lt;center&gt;[[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा १|१]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा २|२]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ३|३]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ४|४]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ५|५]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ६|६]],
[[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ७|७]] &lt;/center&gt;
}}

== उत्पात ==

{{साद प्रचालक}}, कृपया हे पहा 

# [https://mr.wikipedia.org/s/5f95 सिध्दांत घेगडमल ]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5fk1 सिध्दांत घेगडमल (भारतीय मॉडल)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5fk1 सिद्धांत घेगडमल (भारतीय मॉडल)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5gyo सिद्धांत घेगडमल(Model)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5f9u सिद्धांत घेगडमल]  

वरील पान Siddhant Ghegadmal आणि SBG Ghegadmal नावाची व्यक्ती परत परत बनवत आहे. कृपया इतिहास तपासावा, सदस्य जास्तच उत्पात माजवत आहे.  -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १३:४५, १९ ऑक्टोबर २०२१ (IST)

:{{साद|संतोष गोरे}}
:नोंद घेतली. या सदस्याने पुन्हा उत्पात केल्यास पानावर साद द्यावी. धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:५७, २१ ऑक्टोबर २०२१ (IST)
:{{साद|अभय नातू}} पुन्हा एकदा निर्मिती झालीय. सदरील व्यक्तीचे दोन अकाउंट मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी विकिपीडियावर प्रतिबंधित आहेत. आता हे तिसरे अकाउंट आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १८:५१, ३० ऑक्टोबर २०२१ (IST)

== राज शून्य एक शून्य दोन ==

&lt;nowiki&gt;Raj0102 हा सदस्य संतोष गोरे या सदस्याला त्याच्या पोस्ट एडिट न करण्याविषयी धमकीयुक्त भाषा वापरत आहे. पण दुर्दैवाने विकिची पायाभरणीच एकमेकांच्या पोस्ट एडिट करण्याच्या कल्पनेतून झालेली असल्यामुळे अशा धमक्यांचा काहीही फायदा होणारा नाही. ह्या युजरला तात्पुरते ब्लॉक करणे माझ्या मते गरजेचे आहे. &lt;/nowiki&gt; [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १३:४७, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

:[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] आपल्या सावध भूमिकेबद्दल धन्यवाद. विकिपीडियावर असेच सर्वांनी सावध असायला हवे, जेणेकरून कोणत्याही सदस्यास जर कुणी चुकीच्या पद्धतीने त्रास देत असेल तर इतरांनी यात लक्ष घातल्यास सक्रिय सदस्यांची निश्चितच संख्या वाढेल. असो.
:मी मुद्दामच त्या सदस्याकडे दुर्लक्ष केले.. आणि त्याचा परिणाम चांगला झाला, तो सदस्य काहीवेळात गप्प बसला. दुर्लक्ष करण्याचे मुख्य कारण म्हणजे, तो निष्क्रिय सदस्य आहे. तो कुठेही संपादने करत नाही. जर सक्रिय असता तर त्याचा उपद्व्याप वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नव्हती. आपण सक्रिय सदस्यांना पहिले सूचना देतो, नाही ऐकले की अजून एक दोन सूचना किंवा ताकीद देणे आवश्यक असते, आणि यानंतर ही जर उपद्व्याप थांबले नाहीत तर मग कारवाईची विनंती करतो. बरोबर ना... -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १६:३०, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

::{{साद|Shantanuo}}, ही बाब लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. संबंधित सदस्याला संदेश दिलेला आहे. पुन्हा अशी संपादने आढळल्यास येथे किंवा थेट मला संदेश द्यावा.
::{{साद|संतोष गोरे}}, या खोडसाळपणाकडे दुर्लक्ष करणे हा आपला मोठेपणा आहे परंतु याची नोंद द्यावी म्हणजे सतत असा व्यत्यय आणणाऱ्या कृतींची दखल घेता येईल.
::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:२७, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

== अलीकडील बदल ==
{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} नमस्कार, सध्या [[सदस्य:Usernamekiran]] आणि [[सदस्य:KiranBOT]] द्वारे मोठ्या प्रमाणावर संपादने होत आहेत. यामुळे 'अलीकडील बदल' या विभागात मोठ्या प्रमाणावर संपादनाची यादी येत आहे. यातून उत्पात आणि चुकीची संपादने करणाऱ्या इतर सदस्यांना शोधणे अवघड होत आहे. यावर काही उपाय करता येईल का कृपया मार्गदर्शन करावे-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ०९:२९, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{साद|संतोष गोरे}}
:KiranBOT हे सांगकाम्या (Bot) खाते आहे. त्याला बॉटफ्लॅग दिल्यावर त्याचे बदल अलीकडील बदल मध्ये दिसणार नाहीत. परंतु सध्याच तयार झाल्यामुळे हा फ्लॅग अजून देण्यात आलेला नाही. आपण सहसा १४ दिवस थांबतो परंतु या खात्यासाठी अपवाद करता येईल. त्यासाठी सूचना देत [[विकिपीडिया:Bot/विनंत्या#सदस्य:KiranBOT|येथे]] आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:३९, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)
::धन्यवाद -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ११:४७, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

::माझ्या मते असा अपवाद न करता १४ दिवस थांबण्याचा नियमच रद्द करावा.  बॉट फ्लॅग देण्याचा किंवा काढून घेण्याचा निर्णय प्रचालकांकडून लगेच अमलात यायला हवा.  निवडणुका / मतदान वगैरे गोष्टी महत्त्वाच्या असतात, पण कधी? जेव्हा सदस्यसंख्या मोठी असेल तेव्हा. लहान विकींनी त्वरित निर्णय घेणे आवश्यक असते. ज्यांना निर्णय पटणार नाही त्यांना इथे म्हणजे चावडीवर अपील करण्याची सोय आहेच. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १३:३८, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:::लवकरात लवकर botflag मिळावा अशी मीपण विनंती करतो. botflag मिळेपर्यंत मी bot account मधून काम थांबवतो. तोपर्यंत मी माझ्या खात्यातून bot साठी असणारी काही edits करतो.
:::इंग्रजी विकिपीडियावर botflag साठी वेगळी प्रक्रिया आहे. त्यामध्ये bot ची सर्वसाधारण कार्यप्रणाली विचारल्या जाते, व bot चालकाला तांत्रिक ज्ञान किती आहे ते बघितल्या जाते.  ह्या नंतर ५० ते २०० एडिट्स ची चाचणी होते. ह्या दरम्यान  कोणाला काही आक्षेप असेल तर त्यावर चर्चा केल्या जाते. सर्वकाही व्यवस्थित असेल तर ताबडतोब botflag मिळतो. तरीसुद्धा पूर्ण प्रक्रियेस कमीतकमी २ ते ३ दिवसांचा कालावधी लागतो. पण तिथे &quot;waiting period&quot;/थांबण्याचा कालावधी नाही. Shantanuoनी म्हटल्याप्रमाणे नंतर काही अडचण आल्यास चावडीवर आक्षेप/चर्चा करता येतेच. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २०:१६, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:::: अलीकडील बदल या विभागात मोठ्या प्रमाणावर यादी येत आहे ती चेक करणे संपादकांना झेपत नाही म्हणून एखाद्याने आपले काम स्थगित ठेवावे हा विरोधाभास झाला. इंग्रजी विकीवर तर एखाद्या मिनटात शेकडो पाने बदलत असतात. मोठ्या विकीशी तुलना होऊ शकत नाही याची मला कल्पना आहे. पण मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५४, ८ डिसेंबर २०२१ (IST)

::होय, तुमचं म्हणणं काही अंशी बरोबर आहे. पण इंग्रजी विकिपीडियावर १२०+ प्रचालक, २०० च्या जवळपास द्रुत्मघारकार तसेच इतर काही अकाउंट आहेत जे सतत सक्रिय असतात.

::आणि काल मराठी विकिपीडियावर बहुतेक कुणीतरी कुठेतरी कार्यशाळा आयोजित केली असावी, त्यामुळे संपदनांची रांग लागली होती. याकरिता मराठी विकिपीडियावरील सक्रिय सदस्य गाफील राहिले होते. याच बरोबर मराठी विकिपीडियावर कडक नियम नसून सुद्धा उत्पात मानावेत अशी संपादने वाढली होती. त्यामुळे काहीकाळ तरी येथील संपादने काटेकोरपणे तपासणे आवश्यक आहे असे मला वाटते. बाकी १४ दिवसांचा waiting period नसावा हेही तितकेच खरे आहे -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १४:५९, ८ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{साद|Shantanuo}}
:''मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती.''
:?? असे का वाटले? आपले बरेच नियम, संकेत अनेक महिन्या, वर्षांपूर्वी केलेले होते. तेव्हा मराठी विकिपीडिया उदयोन्मुख होता. जरी तो आजही उदयोन्मुख असला तरीही आकार नक्कीच वाढला आहे (४-५ पट!). आपले नियम बदलता येत नाहीत असे मुळीच नाही परंतु त्यावर साधकबाधक चर्चा व्हावी ही अपेक्षा.
:तुमच्या वरील संदेशाशी मी सहमत आहे आणि त्यानुसार मी बॉट विनंती पानावर संदेश दिला आहे. तेथे १-२ दिवस थांबण्याचे कारण &quot;'प्रचालक मनमानी करतात'' अशी निरर्थक आवई उठू नये हे. असे पूर्वी अनेकदा झाल्याने ताकही फुंकुन पीत आहे :-)
:असो. सध्या KiranBOT खात्यास बॉटफ्लॅग द्यावा व थांबण्याचा नियम काढण्याबद्दल चावडीवर प्रस्ताव घालावा असे सुचवतो.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:५८, ९ डिसेंबर २०२१ (IST)

==साचा:माहितीचौकट चित्रपट==
नमस्कार. प्रचालकांना [[साचा:माहितीचौकट चित्रपट]] मधील 
&lt;pre style=&quot;overflow: auto&quot;&gt;
{{
#if:{{{निर्मिती वर्ष|}}}
|{{#ifexist: वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट|[[वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील चित्रपट]]}}
}}
&lt;/pre&gt;
वरील मथळ्याच्या जागी खालील मथळा टाकण्याची विनंती. 
&lt;pre style=&quot;overflow: auto&quot;&gt;
{{
#if:{{{निर्मिती वर्ष|}}}
|{{#ifexist: वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट|[[वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट]]}}
}}
&lt;/pre&gt;

—usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०९:३१, १२ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{झाले}} -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:०९, १३ डिसेंबर २०२१ (IST)
::dhanyavaad. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १०:११, १३ डिसेंबर २०२१ (IST)

== एक शंका: न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड? ==
('''खालील चर्चा सदस्य चर्चा:Usernamekiran येथून हलवली''') &lt;small&gt;—usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०२:१२, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST)&lt;/small&gt;

नमस्कार, एक शंका होती, ती तुम्हाला विचारतो आहे. न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड या पैकी कोणता शब्द योग्य आहे? म्हणजे समजा न्यू झीलॅंड असा वापरला तर मग इंग्लंडचे पण इंग्लॅंड व्हायला पाहिजे. आयर्लंडचे आर्यलॅंड असायला पाहिजे. माझ्यामते न्यूझीलंड हा शब्द ठिक वाटतो. उच्चार करताना देखील आपण न्यूझीलंड म्हणतो, न्यू झीलॅंड नाही. आपला अभिप्राय कळवा. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ७ फेब्रुवारी २०२२, ११:३४

:{{ping|Aditya tamhankar}} नमस्कार. New Zealand चे योग्य नाव &quot;न्यू झीलंड&quot; असे आहे. हे मला आधीच माहीत होते, पण त्यादिवशी गडबडीत मला लक्षात नाही आले. न्यू झीलंड चे इंग्रजी भाषेतील अधिकृत नाव &quot;New Zealand&quot; (मध्ये space) असे आहे. इतर उदाहरणे तुम्ही आधीच वर दिलेली आहेत. चूक लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. मी आत्ता लेख योग्य नावावर हलवतो, व इतर लेखातील नाव उद्या बरोबर करतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:२८, ७ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

कृपया, न्यू झीलॅंड चे न्यू झीलंड हा बदल करण्या अगोदर प्रचालक तसेच चावडीवर बोलून घ्यावे. कारण १०० हून अधिक लेखांचे नाव न्यू झीलॅंड येथे स्थलांतरित केले गेले आहेत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ००:१२, ८ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{ping|Khirid Harshad}} प्रतिसाद देण्यास उशीर झाला त्याबद्दल क्षमस्व. तुम्ही म्हटल्याप्रमाणे त्या पानावर १०० पेक्षा अधिक दुवे जोडलेले होते. पण ते दुवे मी AWB वापरून दुरुस्त केले :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २३:३२, १० फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{ping|Usernamekiran}} एक विनंती आहे, क्रिकेटविषयक जे लेख आहेत त्या लेखांच्या हेडिंग मध्ये पण जिथे न्यू झीलंड असा बदल असेल तो लेख पण न्यू झीलंड असा स्थानांतरित कराल का? उदा. [[न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा झिम्बाब्वे दौरा, १९९२-९३]] हा लेख [[न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचा झिम्बाब्वे दौरा, १९९२-९३]] वर स्थानांतरित करणे आणि इतर असे अनेक लेख जे न्यूझीलंड हा शब्द वापरून बनवले गेलेत. धन्यवाद. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ११ फेब्रुवारी २०२२, १३:१९

{{ping|Khirid Harshad|Aditya tamhankar}} तुम्ही म्हटल्याप्रमाणे स्थानांतर व बदल करता येतील. पण त्याआधी क्रिकेट व देश संदर्भातील लेखांची वर्गवारी करायला हवी. त्यानंतर लेखांचे स्थानांतर करणे सोपे जाईल. देशांचे वर्ग मी हाताळू शकतो, पण क्रिकेट च्या वर्गांसाठी मला थोडीफार मदत/मार्गदर्शन लागेल. संदर्भासाठी तुम्ही इंग्रजी विकिपीडियावर हि [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Cricket category] व [[:वर्ग:क्रिकेट]] बघू शकता. आपण सध्या फक्त महत्वाच्या वर्गांपासून सुरुवात करू. जर काही दिवस इथे कोणी आक्षेप/विरोध नाही दर्शवला तर आपण काम सुरु करू. जर कोणाला काही सल्ला द्यायचा असेल, तर द्यावा हि विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०२:१३, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

== Sandbox link ==

Apologies for writing in English. Please feel free to translate my text.

I'm holding a global RFC regarding Sandbox link ([[:en:User:4nn1l2/sandbox|example]]) at Meta: [[metawiki:Requests for comment/Enable sandbox for all Wikipedias|m:Requests for comment/Enable sandbox for all Wikipedias]]. I was told by User:Lucas Werkmeister that Marathi Wikipedia as a large project does not have Sandbox link enabled.

* Does Marathi Wikipedia want the Sandbox link enabled?

If there is consensus for enabling that on Marathi Wikipedia, I will do that as part of the global settings. But if Marathi Wikipedia does not want that, I can simply omit the Marathi Wikipedia from my proposal. No hard feelings at all :) I have personally not found Sandbox links harmful in any way, shape, or form. Thanks [[सदस्य:4nn1l2|4nn1l2]] ([[सदस्य चर्चा:4nn1l2|चर्चा]]) ०८:३७, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{साद|4nn1}}
:Thanks for reaching out.
:As a general guideline, w:mr strives to stay in sync with other wikimedia projects and to that end, I would expect that the w:mr community would want this enabled. I will let individual members express their opinions as well but unless there's any opposition, you may plan on enabling sandbox link for w:mr
:Thanks again.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:२४, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)
::{{कौल|Y|Tiven2240}} @[[सदस्य:4nn1l2|4nn1l2]] this will surely help new users to write and improve articles before they are in mainnamespace. Looks good for me [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १८:४७, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

== अर्ध्या ल चे योग्य लिखाण ==
[[File:Display problem L.png|thumb|display problem on wikipedia]]
जोडाक्षरात ल पूर्वपदावर असल्यास त्याचे 'ल्य' असे लिखाण न होता 'ल्‌य' असे होत आहे. विंडोज – क्रोम, फायफॉक्स दोन्हीत ही समस्या आली तर लिनक्स प्रणालीत ते जोडाक्षर योग्य दिसते. उदाहरण म्हणून हे चित्र पहा. हा टंकाचा विषय आहे हे उघड आहे, पण मला जर विंडोजमध्ये योग्य 'ल्य' हवा असेल तर काय करावे लागेल? [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:५१, १३ मार्च २०२२ (IST)

ही समस्या खाली दिलेल्या विंडोज प्रणालीत दिसून आली. 
* Windows 10 Home Single Language
* Windows server 2019

ही समस्या खाली दिलेल्या विंडोज प्रणालीत '''दिसून आली नाही'''.
* windows 7 ultimate

विंडोज ७ अल्टिमेट किंवा लिनक्स वापरणे हा पर्याय आहे पण मला विचारायचे आहे की कल्याण हा शब्द फक्त मलाच कल्‌याण असा दिसतो आहे की असे बरेच लोक आहेत?

[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:०२, २० मार्च २०२२ (IST)

== बँकेच्या पानांवर उत्पात ==
{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} काही विशिष्ट आय पी ॲड्रेस वरून [[एच.डी.एफ.सी. बँक]], [[कॅनरा बँक]], [[युनियन बँक ऑफ इंडिया]], [[बँक ऑफ महाराष्ट्र]], [[देना बँक]], [[भारतीय स्टेट बँक]] आणि [[भारतीय रिझर्व्ह बँक]] या पानांवर कस्टमर केअर म्हणून एक मोबाईल नंबर टाकण्यात आला होता. यामुळे एखाद्या वाचकाला आर्थिक धोका होण्याची शक्यता आहे. टायविन यांनी काही पानांवरील संपादने साफ केलेली दिसलीत. विनंती आहे की वरील इतर पानांवरील आजची संपादने उडवावीत आणि पाने अर्ध सुरक्षित करावीत.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १६:१५, १९ मार्च २०२२ (IST)

:{{झाले}} --२०:०४, १९ मार्च २०२२ (IST) [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २०:०४, १९ मार्च २०२२ (IST)

::{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} नमस्कार, मला वाटते की सर्व बँकेच्या पानांना कायम अर्धसुरक्षित करावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १०:२३, ९ जून २०२२ (IST)

::{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} सौम्य स्मरण-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १०:४४, १२ जून २०२२ (IST)

:::पाने (अर्ध / पूर्ण) सुरक्षित करणे विकीच्या मूळ तत्त्वात बसणारे नाही. या सूचनेला माझा विरोध आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:५९, १२ जून २०२२ (IST)
::::@[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यादीतील काही लेखांना संरक्षित केले आहे, @[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] उत्पात असल्यास संरक्षित करणे विकी धोरणात बसते. धन्यवाद --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:४६, १२ जून २०२२ (IST)

:पानांवर अंकपत्यांवरुन उत्पात होत असेल तर अशी पाने अर्धसुरक्षित करणे हेच बरोबर. असे करण्याने लॉग्ड-इन सदस्यांना संपादने करण्यास मज्जाव होत नाही.
:तुम्ही म्हणल्याप्रमाणे येथे संपादकांची वानवा आहे. अशात इतरांनी टाकलेली घाण काढण्यात या संपादकांचा वेळ गेल्यास त्यांच्याकडून होणारे योगदान रोडावेल.
:ही पान अर्धसुरक्षित करताना त्यांना ५-७-१५ दिवसांची मुदत घालणे हा एक पर्याय आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:१३, १२ जून २०२२ (IST)

:: आय. पी. ऍड्रेस 157.35.1.213 वरून कोणीतरी स्वतःचा फोन नंबर दिलेला दिसतो. हा ऍड्रेस बिहारमधील असून तो कायमचा ब्लॉक केला तरी मराठी विकीला फारसा फरक पडणार नाही. एक/ दोन आय. पी. ऍड्रेस ब्लॉक करूनही उत्पात सुरुच राहीला तर पाने सुरक्षित करावीत असे मला वाटते. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ११:५१, १४ जून २०२२ (IST)


== वर्गवारीचे धोरण ==
रुपी_कौर या लेखाला सुमारे २५ वर्ग जोडले गेले आहेत. “पंजाबी वंशाचे कॅनेडियन लोक”, “ब्रॅम्प्टनमधील लोक”, “वॉटरलू विद्यापीठाचे माजी विद्यार्थी” अशा वर्गात आणखी किती लेख येणे अपेक्षित आहे? &quot;चार आण्याची कोंबडी, बारा आण्याचा मसाला&quot; अशी स्थिती आहे. वर्गांची संख्या अगदी मोजकी हवी आणि ते एकमेकांशी आतून जोडले गेलेले असावेत. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५३, ३१ मार्च २०२२ (IST)

:वर्गांची योग्य वर्गवारी करून केवळ एकच योग्य वर्ग ठेवण्यात आला तर हे टळू शकते. उदा: &quot;भारतीय कवयित्री &gt; पंजाबी भाषेतील कवयित्री&quot; व &quot;भारतीय स्त्रीवादी &gt; भारतीय स्त्रीवादी लेखिका&quot; अशाप्रकारे वर्गांची रचना असल्यास वर्ग आपोआप कमी होतील. ह्या लेखाव्यतिरिक्त उदाहरण द्यायचे झाल्यास, &quot;भारत &gt; महाराष्ट्र &gt; विदर्भ &gt; यवतमाळ &gt; वणी &gt; वणीमधील कोळश्याच्या खाणी&quot; अशी वर्गवारी असल्यास &quot;कोळशाची खाण, वणी&quot; ह्या लेखामध्ये केवळ &quot;वणीमधील कोळश्याच्या खाणी&quot; ह्या एका वर्गाची गरज असते, फार तर &quot;वणी&quot; हा वर्ग टाकता येऊ शकतो. भारत/महाराष्ट्र/विदर्भ ह्या वर्गांची गरज नाही. इंग्रजी विकिपीडियावर &quot;over categorised&quot;, आणि &quot;under categorised&quot; अशे सुद्धा वर्ग आहेत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १३:०१, ३१ मार्च २०२२ (IST)
::बऱ्याच बाबतीत मार्गदर्शक तत्वे असण्याची गरज आहे, पण लेखांची एकूण संख्या, आणि ऍक्टिव्ह एडिटर्स कमी असल्यामुळे कधी कधी त्याची गरज नाही वाटत. मला वाटते जर जास्तच मार्गदर्शक तत्वे असतील, तर नवीन संपादक येण्याची शक्यता कमी होते. सध्या तरी मला फक्त [[विकिपीडिया:उल्लेखनीयता]] चे पालन व्हावे असे वाटते. PR कंपन्यांनी मराठी विकिपीडिया वर नुसता धुमाकूळ घातलाय. नवीन चित्रपट/मालिका येताच त्यावर लेख लिहितात. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १३:०१, ३१ मार्च २०२२ (IST)

==इतर भाषिक शीर्षक==
Irawati_Karve या पानाचे पुनर्निर्देशन इरावती कर्वे या पानाकडे केले होते. ते काढू नये. कारण विकीसोर्सवरील tinyurl.com/irawatikarve या पानावरील नेव्हिगेशन बार वरून मराठी विकीवर येण्यासाठी हे बनविले होते. नेव्हिगेशन बारच्या लिंक्स आपोआप बनतात. त्या मराठीत लिहिता येत नाहीत. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:४८, १२ एप्रिल २०२२ (IST)
:{{साद|Shantanuo}}
:लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. Tinyurl वरील शीर्षके कशी बदलता येतील याची पुन्हा एकदा चौकशी केल्यास त्यानुसार बदल करता येतील
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:५२, १३ एप्रिल २०२२ (IST)

:: विकीसोर्सवरील साहित्यिक:इरावती_कर्वे या पानावरील &quot;sister projects” विभागातील दुवा जर कोणी मराठी करू शकला तर मग विकीवर इंग्रजी पानाची आवश्यकता राहणार नाही. [[File:Iravati karve.png|thumb|Iravati karve in English]] [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:११, १३ एप्रिल २०२२ (IST)
:::@[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] तिकडले प्रचालकानी कॅस्कॅडींग संरक्षण लावल्यामुळे तपासणी करणे अवगद आहे. कृपया संरक्षण कमी केल्यास काही बदल करता येऊ शकेल असे वाटते. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०९:३५, १६ एप्रिल २०२२ (IST)

==जवळपासची गावे==
&quot;जवळपासची गावे&quot; या विभागात काही नावे दोनदा आलेली दिसतात. प्रत्येक नाव एकदाच (unique) ठेवून अकारविल्हे (sort) मांडणी करण्यासाठी खाली दिलेली जावा-स्क्रिप्ट सुविधा वापरली.

https://codepen.io/shantanuo/pen/bGLboom

उदाहरण म्हणून बेल्हे गावाच्या लेखातील हा फरक पहा. [[special:permalink/2107015]] विकीच्या संपादकांनी अशा बुकमार्कचा उपयोग केल्यास त्यांचा बराच वेळ वाचू शकेल. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १४:२८, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

:याचा वापर नक्की कसा करायचा?
:मोबाईल वरून सुद्धा वापर करता येतो का?-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १५:४०, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

:: मोबाईलचे माहीत नाही. मी डेस्कटॉपवरून वापरतो. ती लिंक क्लिक-ड्रॅग करून ब्राऊजरच्या लिंक्स टूलबारवर आणून ठेवायची. मग पान संपादन करताना त्यावर क्लिक केली की त्यातील जावा-स्क्रिप्ट कोडमुळे दोन बाण दिसू लागतात. या चित्रात दाखविल्याप्रमाणे. अकारविल्हे (ascending) किंवा उलट (descending) सॉर्ट करता येतात गावांची नावे. [[File:Nearby bookmarklet.png|thumb|]] [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १६:०९, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

उदाहरणार्थ &quot;माळी&quot; या लेखात नागपूरमध्ये आढळणारी आडनावे अशी दिली आहेत.

बारस्कर,वहेकर,निकाजु, पाचघरे,हराळे, वानखडे, गोरडे, बिरे, कुटे, श्रीखंडे, दहीकर, पवार, चांदुरकर, कुबाडे, केवते, हजारे, लाखे, नावडे, गांजरे, चांदोरे, बोडके, मगरे, वैद्य, चिमोटे, महाजन, घोळशे, चौधरी, परोपते, माळी, वाघ, हराळे,कोल्हे, हराळे,लांडगे, येवले, बनकर, डोंगरे, वाळके, फुसे, चिमोटे, केने, बर्डे, धाडसे, वाकडे, मसुरकर, राउत, जम्बुलकर,मानेकर, चरपे, वानखडे

यात &quot;चिमोटे&quot;, &quot;वानखडे&quot; दोनदा तर &quot;हराळे&quot; तिनदा आले आहे आणि ते &quot;हजारे&quot; या नावालगत यायला हवे होते. मी ही जावास्क्रीप्ट सुविधा वापरून अकारविल्हे असे लिहिले असते.

कुटे, कुबाडे, केने, केवते, कोल्हे, गांजरे, गोरडे, घोळशे, चरपे, चांदुरकर, चांदोरे, चिमोटे, चौधरी, जम्बुलकर, डोंगरे, दहीकर, धाडसे, नावडे, निकाजु, परोपते, पवार, पाचघरे, फुसे, बनकर, बर्डे, बारस्कर, बिरे, बोडके, मगरे, मसुरकर, महाजन, मानेकर, माळी, येवले, राउत, लांडगे, लाखे, वहेकर, वाकडे, वाघ, वानखडे, वाळके, वैद्य, श्रीखंडे, हजारे, हराळे

जर आपल्याला ही सूचना योग्य वाटली तर पानाचे पुनर्लेखन करावे नाहीतर दुर्लक्ष करावे. सामान्य सदस्यांना हे समजावणे कठीण आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:१७, १८ जून २०२२ (IST)


== मराठी स्पेलचेक ==
मजकुरातील चुकीचे शब्द वेगळे काढून त्यांना पर्यायी शब्द देणारे ऍडऑन लिब्रेऑफिससाठी बनविले आहे.

https://extensions.libreoffice.org/en/extensions/show/20640

कोणाला आवडले तर अवश्य वापर करावा. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १६:१९, ११ मे २०२२ (IST)

== प्रमाणलेखनासाठी एकच बॉट ==

माझ्यामते प्रमाण लेखनात सुधारणा करण्यासाठी फक्त एकच बॉट वापरावा. उदा. सांगकाम्या या बॉटने केलेले  दोन बदल (उदा. &quot;सर्वोतम → सर्वोत्तम&quot; किंवा &quot;स्त्रोत → स्रोत&quot;) KiranBOT_II द्वारे करून घ्यावेत. तो बॉट चालवणाऱ्या किरण यांना यासाठी वेळ नसेल तर दुसऱ्या कुणीतरी ती स्क्रिप्ट कशी चालवायची ते शिकून घेणे आवश्यक आहे. जर त्यासाठी कुणी तयार नसेल तर विकिपीडियाचा आणखी प्रचार आणि प्रसार होईपर्यंत थांबावे लागेल! [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५५, ३ जून २०२२ (IST)

:असे का? जर शुद्धलेखन प्रमाणलेखनाप्रमाणे होत असेल तर कोणासही ते करण्यास हरकत नसावी परंतु आपली कारणे जाणून घेण्यास उत्सुक आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]])

बरीच कारणे आहेत…
# किरण बॉटची स्क्रिप्ट रोज चालते. इतर बॉट चार सहा महिन्यातून एकदा चालतात. तोपर्यंत त्या चुका तशाच राहतात.
# किरण बॉटमध्ये शब्दांचे विभाग पाडले आहेत.  उदा. &quot;योग्य रकार&quot; &quot;नियम x.x&quot; ते समजायला सोपे पडते.
#  प्रोग्रॅम लिहून किरण बॉटच्या बदलांचा मागोवा घेता येतो. तसा इतर बॉटचा घेता येत नाही. उदाहरणार्थ खालील कमेंटमधील &quot;म्युचुअल फंड&quot; आणि (१२) याला काहीतरी विशेष अर्थ असेल जो फक्त त्या बॉटच्या कर्त्यालाच माहीत आहे.   /* म्युचुअल फंड */शुद्धलेखन, replaced: स्त्रोत → स्रोत (12) using AWB  पण त्यामुळे पायथॉन किंवा इतर भाषेत कोड लिहता येत नाही.
# ज्यांना विकीपीडियातील बदल पहायचे आहेत पण शुद्धलेखनात इंटरेस्ट नाही, ते KiranBOT_II वगळून इतर सर्व बदल पाहू शकतात. तर ज्यांना फक्त शुद्धलेखन हा एकच विषय अभ्यासायचा असेल ते फक्त त्याच बॉटवर नजर ठेवू शकतात.
# अनपेक्षित बदल तपासणे, बदलांच्या संख्येची नोंद ठेवणे, कोणते शब्द बदलले त्याचा बॅकअप ठेवणे वगैरे कारकुनी स्वरूपाची कामे एक दोन सदस्यांवर सोपविता येतात.

[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ११:४९, ३ जून २०२२ (IST)

:उत्तराबद्दल धन्यवाद. तुमची काही कारणे पटत असली तरी सगळी कारणे पटत नाहीत.
:१, २ -- किरणबॉट रोज चालत असल्यास त्याद्वारे बदल करुन घेणे चांगलेच परंतु त्यासाठी इतरांना मज्जाव का करावे हे नाही कळले. जेव्हा चुका लक्षात येतात तेव्हा ते सुधारण्यास दोन-तीन मार्ग आहेत -- स्वतः हाताने बदल करणे, किरणबॉट, स्वतःचा बॉट. यांपैकी कोणताही मार्ग निवडल्यास निकाल एकच आहे -- सुधारलेले शुद्धलेखन. असे असता एकाच प्रकारे हे बदल व्हावेत असा आग्रह करू नये.
:३ -- असा मागोवा घेतल्याने काय निष्पन्न होईल? तसेच हाच मागोवा इतरांनी केलेल्या बदलांवरही थोड्या प्रयत्नाने करता येईल. यात हाताने केलेले बदलही असावेत.
:४ -- इतर बॉटद्वारे झालेले बदल किरणबॉटप्रमाणेच ''अलीकडील बदल''मध्ये दिसत नाहीत. दोन बॉटमध्ये या बाबतील फरक काय असेल हे नाही कळले.
:५ -- हे बरोबर असले तरी इतरांनी केलेले बदल पूर्णपणे कधीच ''रेग्युलेट'' करता येणार नाहीत कारण कोणीही येथे लेखन करावे असा आपला संकेत आहे.
:तरी '''शुद्धलेखनाचे बदल शक्यतो किरणबॉटकडून करुन घ्यावे पण इतरांना मज्जाव करू नये''' असा संकेत असावा. यासाठी हे बदल करुन घेण्यासाठीची प्रक्रिया काय आहे हे लिहून ठेवल्यास त्याला अधिक प्रसिद्धी देउयात म्हणजे अधिकाधिक लोक किरणबॉट वापरण्यास प्रवृत्त होतील.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:३७, ४ जून २०२२ (IST)

* मला वरील एकूण चर्चा पूर्णपणे समजली नाही, पण जेवढी समजली त्यावर/त्यासंदर्भात मी काही विचार मांडू शकतो:
:# एखादेवेळेस माझी सक्रियता कमी-जास्त होऊ शकते, पण काही दिवसानंतर मी विकिपीडियावर रोजच सक्रिय असेल. 
:## मी bot ह्या हेतूने बनवलाय कि यदा कदाचित भविष्यात जर माझी येथील सक्रियता कमी झाली किंवा पूर्णपणे थांबली तरी ह्या bot ची संपादने व शुद्धलेखन अवितरतपणे चालतील. 
:# KiranBOT II पूर्णपणे स्वयंचलित आहे, व तो toolforge server वरून चालतो. समजा मी काही कारणांमुळे दोन महिने ऑनलाईन येऊ शकलो नाही तरी bot रोज ठरलेल्या वेळेवर त्याचं काम करेल.
:# AWB मधून संपादने करताना लेखांची यादी बनवणे थोडं त्रासदायक आहे, व एकावेळेस जास्तीत जास्त २५,००० पानांची यादी तयार होऊ शकते. यादी तयार झाल्यावर सुद्धा शुद्धलेखनाचे काम AWB पेक्षा KiranBOT द्वारे सोयीस्कर राहील. (AWB आपल्या संगणकावरून चालते, तर KiranBOT server वरून चालतो). आणि KiranBOT एकदा सुरु झाल्यास लेख नामविश्वातील जेवढी पाने आहेत तेवढी सगळी (आपोआप) वाचतो/संपादित करतो.
:# AWB मार्फत शुद्धलेखन करायचे असल्यास संपादकाचा वेळ व ताकद वाया जाते, आणि ते संपादन एकदाच व काही ठराविक पानांवरच होते. त्यापेक्षा बदल करायचे शब्द मला सांगितल्यास ते kiranbot च्या यादीत नेहेमीसाठीच राहतील व रोज त्याप्रमाणे बदल होत राहतील.
:# मराठी नसणाऱ्या एखाद्या शब्दाचे प्रमाण लेखन काय असावे हा थोडा अवघड विषय आहे (उदा: सोविएत/सोव्हिएत, एरलाईन/एअरलाईन). अशा साशंक शदांबद्दल चर्चा होऊन एकमत होणे गरजेचं आहे, नाहीतर एक bot एक शब्द, तर दुसरा bot वेगळा शब्द टाकेल. 
:# सध्या KiranBOT च्या प्रत्येक edit summary मध्ये [[सदस्य:KiranBOT II/typos]] ला दुआ देण्यात आलेला आहे. मी तिथे लिहिलंय कि &quot;जर तुम्हाला काही शब्द बदलायचे असतील तर त्याबद्दल सदस्य चर्चा:KiranBOT II/typos वर चर्चा करणे योग्य राहील.&quot; bot ची संपादने &quot;अलीकडील बदल&quot; मध्ये दिसत नाहीत, पण निरीक्षण सूचीमध्ये दिसतात. जर मला कोणी काही बदल सुचवले तर ते स्वागतार्हच आहे. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:१३, ५ जून २०२२ (IST)

== Khirid_Harshad या सदस्याचे योगदान ==
Khirid_Harshad या सदस्याचे विशेष:योगदान पाहिले तर त्यावर This account is globally locked. अशी पाटी येत आहे. त्यांच्या चर्चापानावर त्यांनी नक्की काय उत्पात केला याचा उल्लेख नाही. माझा त्या सदस्याशी काही संबंध नाही पण नेमक्या कोणत्या कारणाने हद्दपारी झाली हे जाणून घ्यायचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:१४, १२ जून २०२२ (IST)

:{{साद|Shantanuo}} कृपया [https://en.m.wikipedia.org/wiki/User:Yeu_aga_maj हे पहा] yeu aga maj, tejas parte आणि khirid harshad ह्या एकच व्यक्ती असल्याचे मागेच समजले होते. तसेच yeu aga maj हे खाते वैश्विक पातळीवर प्रतिबंधित असल्याचे देखील पूर्वीच दिसून आले होते. परंतु मराठी विकिपीडियावर khirid harshad या खात्याचे योगदान चांगले होते. त्यामुळे आपण त्यांना कधी प्रश्न केला नव्हता. परंतु आज हे खाते देखील वैश्विक पातळीवर प्रतिबंधित झाल्याचे समजले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १३:४३, १२ जून २०२२ (IST)

:: तुम्ही दिलेला दुवा मी पाहिला. मला त्यांच्या स्वतःच्या किंवा त्यांच्या इतर अकाउंटमधून इंग्रजी विकीवर केलेला एकही उत्पात दिसला नाही. इंग्रजी विकीवर हजारो एडिटर्स आहेत. मराठी विकीवर गेल्या ३० दिवसात १० पेक्षा जास्त संपादनं करणारे (बॉट आणि संपादकांशिवाय) किती सदस्य आहेत? कोणत्याही चर्चेशिवाय, कसलीही पूर्वकल्पना न देता, लहान सहान कारणावरून सदस्यांना काढून टाकण्याची इंग्रजीसारखी चैन मराठीला परवडणार आहे का? ते जाऊ द्या. मी दुसरे उदाहरण देतो [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAuth/PradipsBhosale PradipsBhosale] या सदस्याला फक्त दोन एडिटनंतर ग्लोबली बॅन केले गेले. &quot;स्वातंत्र्य दिन (भारत)&quot; आणि &quot;रक्षाबंधन&quot; या दोन लेखाखाली त्याच्या स्वतःच्या ब्लॉगची लिंक दिली हे खरे, पण ती पोस्ट रक्षाबंधन याच विषयावर होती हे लक्षात घेतले पाहिजे. लहान मूल एका दिवसात चालायला/ धावायला सुरुवात करत नाही. तसे नवीन सदस्य एका दिवसात तुमच्या विकीची नियमावली शिकत नाहीत. मी ९ डिसेंबरच्या पोस्टमध्ये याच चावडीवर &quot;मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती.&quot; असे म्हटले तर कोणीतरी &quot;असे का वाटले?&quot; असे विचारले. मराठी विकीला मोठे व्हायचे असेल तर सदस्यांना सांभाळून घेणे गरजेचे आहे. क्रियाशील सदस्य हीच विकीची खरी ताकद आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १५:०८, १२ जून २०२२ (IST)

:{{साद|Shantanuo}},
:हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियाच्या प्रचालकांनी घातलेला नाही असे दिसते, तरी तुमची (योग्य) अशी प्रतिक्रिया मेटावर घालावी.
:धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:१०, १२ जून २०२२ (IST)

:: मेटावर काहीही प्रतिक्रिया दिली तरी ते प्रथम लोकल विकीवर याची चर्चा झाली आहे का? असे विचारतात. “हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियाच्या प्रचालकांनी घातलेला नाही” या स्पष्टीकरणाबद्दल धन्यवाद. हा ब्लॉक प्रचालकांच्या (किंवा त्यांच्या प्रतिनिधीच्या अथवा मराठी विकीवरील सदस्याच्या) विनंतीवरून घालण्यात आला आहे का? की AmandaNP यांनी आपल्या फावल्या वेळेचा सदुपयोग करून अचानक निर्णय घेतला? [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:२८, १३ जून २०२२ (IST)

::: {{साद|Shantanuo}} कृपया [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Special:MobileDiff/21882485 PradipsBhosale] आणि [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Special:MobileDiff/23382197 Khirid Harshad] हे पाहावे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:१२, १८ जून २०२२ (IST)

:cc: {{साद|संतोष गोरे|Khirid Harshad}}

::बरोबर आहे. हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियावरील नसून, &quot;ग्लोबल&quot; आहे. म्हणजे ते खाते एकाच फटक्यात विकिमीडियाच्या १५०-२०० विकिपीडिया व इतर वेबसाइट्स वर ब्लॉक झाले आहे. AmandaNP ह्यांनी checkuser टूल वापरून user:Yeu aga maj व user:Khirid Harshad हे दोन्ही एकाच व्यक्तींचे खाते असल्याची खातरजमा केली आहे. खात्री असलेले इतर खाते [[:en:Category:Wikipedia sockpuppets of Yeu aga maj]] तर संशयित [[:en:Category:Suspected Wikipedia sockpuppets of Yeu aga maj]] इथे आहेत. इंग्रजी विकीपेडियावर TV मालिका, व त्यातील अभिनेत्यांचे लेख लिहण्यासाठी पैसे घेऊन संपादन करणाऱ्यांची संख्या खूप आहे. Khirid Harshad त्यातील एक असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यांचे येथील बहुतांश संपादने चांगली असली, तरी काही संशयास्पद बाबी होत्या. त्या मला काही दिवसांपूर्वी लक्षात आल्या होत्या, पण मी माझा गैरसमज समजून दुर्लक्ष केले होते. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २१:३५, १२ जून २०२२ (IST)

::: एखाद्या धर्मादाय संस्थेने (किंवा कंपनीने/ व्यक्तीने) पैसे देऊन विकीवर काम करून घेतले तर अशा व्यक्तीला (पैसे घेणाऱ्या - देणाऱ्या नव्हे) १५०/ २०० विकीवरून कायमचे हद्दपार करावे असा संकेत मला विकीवर कुठे वाचायला मिळेल? समजा &quot;झी मराठी” या कंपनीत काम करणाऱ्या एखाद्या व्यक्तीने त्याला माहीत असलेल्या विषयावर कंपनीच्या वेळेत किंवा संध्याकाळी / रात्री विकीचे सर्व नियम सांभाळून लिखाण केले तर त्याला तुमची हरकत आहे का? एखाद्या सदस्याबद्दल काही संशय असेल तर तो सदस्य ॲक्टीव्ह असतानाच चर्चा करायला हवी. तो सदस्य बॅन झाल्यावर तो आपली बाजू इथे मांडू शकणार नाही हे नक्की झाल्यावर संशय व्यक्त करणे नैतिकतेला धरून होत नाही. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:०२, १३ जून २०२२ (IST)

::::{{साद|Shantanuo}}, कृपया आपण मेटा वर चर्चा सुरू करून आम्हाला देखील साद घालावी. आपण तेथे हे नोंदवू शकतो की Khirid Harshad चा मराठी विकिपीडियावर कोणत्याही प्रकारचा उत्पात झालेला नाहीये, त्यामुळे त्यांच्या प्रतिबंधाची पातळी वैश्विक वरून केवळ इंग्रजी विकिपीडियासाठीची करावी. Khirid Harshad चे मराठी आणि इंग्रजी व्यतिरिक्त इतर विकिपीडियावर योगदान जवळपास नाहीये.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:१३, १३ जून २०२२ (IST)

::::: अभय नातू, Tiven2240 आणि किरण या तिघांपैकी दोघांना हा सदस्य परत हवा असेल तर या सूचनेचा विचार करता येईल. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:२९, १३ जून २०२२ (IST)

:::::: संपादने कोणीही केली तरी त्यात आक्षेपार्ह्य काहीच नाही. माझे म्हणणे फक्त एवढेच आहे कि संपादने विकिपीडियाच्या धोरणास अनुसरून असावी, ती एकतर्फी किंवा छुप्या पद्धतीने प्रचारात्मक/जाहिरातबाजीची नसावीत. सध्या Khirid_Harshad चे मराठी विकिपीडियावरील प्रतिबंध उठवण्यासाठी Shantanu, व संतोष ह्यांचा होकार दिसतोय, माझासुद्धा आहे. मी आत्ता meta वर निर्बंध उठवण्याची विनंती करतो, व त्यानंतर आपल्याला Khirid_Harshad सोबत चर्चा करता येईल. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:००, १३ जून २०२२ (IST)
:::::: मी  AmandaNP ला meta वर विनंती केली, व येथील चर्चेचा दुवा सुद्धा दिला. त्यांचे उत्तर आल्यावर मी इथे कळवेल. तिथे टिप्पणी करण्याची सध्यातरी गरज वाटत नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:३६, १३ जून २०२२ (IST)

::::::: {{साद|Khirid_Harshad}} किरण यांनी केलेल्या प्रयत्नामुळे तुमच्यावरील ब्लॉक काढण्यात आला आहे. पण त्याचबरोबर तुम्ही &quot;Desai Aditya&quot;, &quot;Sweetu Appu Deepu&quot;, &quot;Sidhu Shubh Shash&quot; अशा वेगवेगळ्या नावांनी इंग्रजी विकीवर वावरत आहात असा आरोप मेटावरील संबंधित प्रचालकांनी केला आहे. एकाच नावाने (सर्व ठिकाणी) लॉग-इन करून तुम्हाला काम करायचे आहे. परत पकडले गेलात तर मी (आणि बहुधा इतर कुणीही) तुमचा कैवार घेणार नाही. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:१९, १५ जून २०२२ (IST)

:::::::: {{साद|Shantanuo}} मी मराठी विकिपीडियावर Khirid Harshad याच नावाने संपादने करीत होतो. परंतु हे अकाऊंट ब्लॉक केल्यावर फक्त Desai Aditya याने संपादने केली होती. बाकीच्या दोन अकाऊंटचा उल्लेख केला आहे त्याने मी कधीच येथे संपादने केली नाहीत. तसेच इंग्रजी विकिपीडियावर माझी अकाऊंट ब्लॉक असल्यामुळे मी तेथे आता कोणत्याच अकाऊंटने संपादने करीत नाही फक्त मराठी विकिपीडियावर योगदान देत आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:०७, १८ जून २०२२ (IST)

: तुम्हा सर्वांच्या प्रयत्नांमुळे माझ्यावरचा ब्लॉक काढण्यात आला त्याबद्दल मी तुमचा खूप आभारी आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:०३, १८ जून २०२२ (IST)

::{{ping|Khirid Harshad}} [[User:Shantanuo|Shantanuo]] ह्यांनी म्हटल्याप्रमाणे ह्यापुढे केवळ एकाच खात्याचा उपयोग करावा, व निर्गम करून (लॉग आऊट करून) संपादने करू नका. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १९ जून २०२२ (IST)

==साचा:माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम==
नमस्कार. काही दिवसांपूर्वी मी [[साचा:माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम]] मधून &quot;आधी&quot;, &quot;नंतर&quot; काढले, व &quot;हंगाम संख्या&quot; टाकले [[special:diff/2075839]]. त्यानंतर माझ्या सदस्य चर्चा पानावर त्याबद्दल चर्चा झाली होती: [[सदस्य_चर्चा:Usernamekiran/Archive_2#माहितीचौकट_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम]]. पण नंतर &quot;आधी&quot;, &quot;नंतर&quot; पुन्हा टाकण्यात आले. मी माझ्या चर्चा पानावर नमूद केलेले परत इथे नकल-डकव करतो:

* मराठी विकिपीडिया हा एक ज्ञानकोश आहे. सध्या मालिकेचे लेख निव्वळ टाइम-टेबल आणि जाहिराती झालेले आहेत. en:Template:Infobox_television#Parameters मध्ये &quot;preceded_by&quot; (आपल्या साच्यातील &quot;आधी&quot;) ची माहिती दिली आहे: This parameter should not be used to indicate a program that preceded another in a television lineup (i.e. the 8pm show vs the 8:30pm show), or to indicate what show replaced another in a specific time slot (ex: Temperatures Rising held the 8pm time slot before being replaced by Happy Days).
* थोडक्यात सांगायचे झाले तर ८ नंतर ८:३० चा कार्यक्रम असं टाकू नये, आणि ८ वाजताचा &quot;अ&quot; कार्यक्रम संपल्यानंतर त्याच्या जागेवर ८ वाजता &quot;ब&quot; कार्यक्रम सुरु झाला असंही टाकू नये. देवमाणूस संपल्यानंतर देवमाणूस २ हा कार्यक्रम सुरु झाला, केवळ हे योग्य आहे.
* इंग्रजी विकिपीडियाची नक्कल म्हणून नाही, तर &quot;मालिकांचा प्रसारणाचा वेळ&quot; हा मुद्दा मुळातच ज्ञानकोशीय नाही. एखादी मालिका बंद झाल्यावर १० वर्षानंतर त्याच्या वेळेचा कोणाला काही फरक पडत नाही. voot, netflix, zee5 असे वेग-वेगळे app असल्यामुळे प्रसारण वेळेची आता कोणाला जास्त किंमत नाहीये. आणि टीव्ही चॅनल्स सुद्धा त्यांची वेळ सारखी बदलत असतात. त्यामुळे त्यांच्या प्रत्येक वेळा आपण अद्ययावत करणेपण बरोबर नाही. एखादी मालिका सुरु झाली तेव्हा तिची पहिली वेळ टाकली तरी पुरे असावं. उदाहरण द्यायच झालं, तर वादळवाट ह्या मालिकेची वेळ बदलली होती, आणि वादळवाट या लेखावर दोन साचे सोडले तर जास्त माहिती नाहीये. {{tl|झी मराठी रात्री ९च्या मालिका}} व {{tl|झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}} हे साचे सुद्धा निव्वळ जाहिरातबाजीचा प्रकार आहेत.
वरील मुद्द्यांना अनुसरून, व TV माध्यमांकडून मराठी विकिपीडियाचा जाहिरातबाजी साठीचा होणारा उपयोग टाळण्यासाठी &quot;माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम&quot; साच्यातून &quot;आधी&quot; व &quot;नंतर&quot; काढण्याची मी विनंती करतो. ह्यावर आपले समर्थन/विरोध नमूद करून, किंवा नवीन काही कल्पना/सल्ला असेल तर त्याप्रमाणे चर्चा करून साच्यात काय ठेवावे व काय ठेवू नये हे औपचारिकरीत्या ठरवावे हि विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:३६, १२ जून २०२२ (IST)

::आधी आणि नंतर हे चूक पद्धतीने वापरले जात आहे असे यावरून समजते. हरकत नाही, काढून टाकावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:०६, १३ जून २०२२ (IST)

: माझे मत असे आहे की, आधी आणि नंतर हे दोन्ही असावे कारण जरी मालिकांच्या लेखांमध्ये ८ नंतर ८.३० किंवा ८ आधी ७.३० च्या मालिकांचा उल्लेख करण्यात आला असला तरी बिग बॉस मराठी च्या पानांवर त्याचा योग्य पद्धतीने वापर केला गेला आहे असे दिसून येते जसे की [[बिग बॉस मराठी २]] वर आधी [[बिग बॉस मराठी १]] आणि नंतर [[बिग बॉस मराठी ३]] असा वापर केला गेला आहे. म्हणजेच नवीन / जुन्या पर्वाच्या पानांकरिता त्याचा वापर केला गेला आहे. याचा [[रात्रीस खेळ चाले २]] या पानावर सुद्धा [[रात्रीस खेळ चाले]] आणि [[रात्रीस खेळ चाले ३]] असा वापर होऊ शकतो. परंतु तेथे तो केला गेलेला दिसत नाहीये. म्हणून या बाबींचा विचार करून योग्य तो निर्णय घ्यावा. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:२०, १८ जून २०२२ (IST)

== नाट्यमंडळीकडून चा उत्पात  ==

{{साद|अभय नातू|Tiven2240}}, नमस्कार गेल्या काही दिवसांपासून [[आकाश भडसावळे]], [[अभिजात नाट्यसंस्था]], [[प्रदीप दळवी]] तसेच [[टिळक आणि आगरकर (नाटक)]] या लेखांची निर्मिती, पानावरील सुचालन साचे काढणे असे खोडसाळ प्रकार होत आहेत. यात 2401:4900:560e:a83c:31a1:8a97:7b2a:7318, &lt;br&gt; 2401:4900:5609:cfca:7577:8f7:38a:fd10, &lt;br&gt;  2401:4900:5195:6BD6:1:0:9196:5EDE, &lt;br&gt; 2401:4900:1988:98cc:1:2:211f:dc94, या व अशाच मिळत्याजुळत्या अनोंदनिकृत अंकपत्त्याचा सहभाग आहे. यापैकी एका अंकपत्त्याच्या चर्चापानावर मी [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A4%BE:2401:4900:5603:EAFB:C135:FE81:796D:4E07 हा संदेश] टाकला होता. कृपया पुढील योग्य तो निर्णय आपण घ्यावा ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:०९, १६ जून २०२२ (IST)

:दखल घेतली.
:उत्पात सध्या थांबलेला दिसत आहे. पुन्हा झाल्यास कारवाई केली जाईल.
:लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०४:३२, १८ जून २०२२ (IST)

== छोटी पाने व विस्मरणातील लेख ==
{{साद|अभय नातू }}, {{साद|Tiven2240 }}, {{साद|Usernamekiran }}, {{साद|Sandesh9822 }}, {{साद|Rockpeterson }}, {{साद|Omkar Jack }}, {{साद|अमर राऊत }}, {{साद|Omega45 }}, {{साद|Khirid Harshad }}, {{साद|आर्या जोशी }}, {{साद|ज्ञानदा गद्रे-फडके }}, {{साद|Aditya tamhankar }}, {{साद|Katyare }}, {{साद|Nitin.kunjir }} नमस्कार, वरील साद घातलेली सदस्यांची नावे ही केवळ माहीत असलेली आहेत म्हणून येथे टाकलेली आहेत. मुळात ही '''साद''' सर्वच नवीन जुन्या मराठीप्रेमी सदस्यांसाठी आहे. आपण सर्व जण मराठी विकिपीडियावर सक्रिय असून आपल्या प्रत्येकाचे विविध आवडते विषय आहेत. त्याशिवाय 'चित्रपट', 'आपला धर्म', 'राजकीय नेते' आणि 'चालू विषय' यावर सहसा आपण नवीन लेख निर्मिती करत असतो. गेल्या अनेक दिवसांपासून माझ्या लक्षात आलेली गोष्ट म्हणजे [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]], [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]], [[विशेष:कमीत कमी आवर्तने|सगळ्यात कमी बदल असलेले लेख]] तसेच [[विकिपीडिया:डेटाबेस अहवाल/विस्मरणातील लेख|अत्याधिक काळ संपादने न झालेली पाने]] येथील लेख हे थोडे दुर्लक्षित असल्यासारखे आहेत. यामुळे या लेखांवर पान काढा चा साचा लावला जातो/जाऊ शकतो. असे झाल्यास मराठी विकिपीडियावरील लेख संख्या [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] वरून पुढे पुढे जाण्याऐवजी मागे पडत जाईल. यामुळे विकिपीडियाच्या जागतिक क्रमवारीत मराठी विकिपीडिया, जो की वेगाने पुढे जात होता तो अजून मागे पडेल आणि इतर भाषिक विकिपीडिया आपल्या पुढे जातील. तेव्हा वरील विभागातील लेखात '''आपल्याला जमेल तसे''' आणि '''जमेल तेव्हा''' किमान एक दोन परिच्छेदाची भर घातली तर हे संकट काहीसे दूर होईल असे मला वाटते. कृपया यावर आपापली मते व्यक्त करावीत ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १७:५५, १३ जुलै २०२२ (IST)

:मला वाटते काही काळ नवीन लेख तयार करण्याऐवजी आहेत त्या लेखांचा दर्जा सुधरवण्यावर भर द्यायला हवा. प्रसिद्धीमाध्यमात (वृत्तपत्रांत किंवा तत्सम) सध्या मराठी विकिपीडियाबद्दल काय मत आहे याची मला कल्पना नाही, पण माझ्या मित्रपरिवारामध्ये मराठी विकिपीडियाची प्रतिमा/इमेज तेवढी चांगली नाही (मी फक्त लेखांबद्दल बोलतोय). जर सर्वसाधारण वाचकांचीसुद्धा हीच भावना असेल तर वाचक परत येण्याची शक्यता कमी आहे. जर लेख चांगल्या स्थितीत असतील तर वाचक संख्या, व त्या योगाने संपादक वाढण्याची शक्यता आहे. हे माझे वैयक्तिक मत आहे. ह्या कारणामुळे मी ख्रिश्चन नाही तरी &quot;बायबल&quot; लेख सुधरवण्याचा प्रयत्न करत आहे. सध्या त्या लेखात भरपूर नकल-डकव व वैयक्तिक विचार आहेत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:५४, १३ जुलै २०२२ (IST)

::आपण या समस्येकडे लक्ष वेधले याचा आनंद आहे, मी विद्यमान लेखांमध्ये नक्कीच योगदान देईन कारण आपला मुख्य उद्देश विकिपीडियावर दर्जेदार सामग्रीसह (अधिक माहिती) लेखांची संख्या वाढवणे आहे. [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १८:५५, १३ जुलै २०२२ (IST)

:::कल्पना चांगली आहे. मीसुद्धा नवीन लेख तयार करणे याबरोबर जुने लेख दुरुस्त करणे, सुधारणे या गोष्टींवर भर देण्याचा प्रयत्न करीन. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:५१, १३ जुलै २०२२ (IST)
::::मला असे वाटते की, मराठी वाचकांना धरुन लेख बनवले गेले पाहिजेत, कारण मी पाहतोय की बरेच लेख हे मराठी वाचकांच्या परिघाबाहेर आहेत, महाराष्ट्राविषयीचे लेख (व्यक्ती, स्थान, ऐतिहासिक लेख) सुद्धा फार अपुर्ण आहेत, त्यांचा दर्जा सुधारायला हवा, मी ही त्यामुळे हल्ली नवीन लेख खूप कमी बनवत आहे, त्यापेक्षा मी जास्त वाचक संख्या असलेले लेख सुधारण्याचा प्रयत्न करत आहे. आणि जर लेख वारंवार अपडेट होत राहिला तर तो गुगल शोधांमध्येही वरच्या स्थानी येतो. [[सदस्य:Omega45|Omega45]] ([[सदस्य चर्चा:Omega45|चर्चा]]) २३:०६, १३ जुलै २०२२ (IST)

:::::चर्चेचा विषय पाहून अतिशय आनंद झाला. खरोखरच जे लेख वाढवणे शक्य त्यांना जरुर वाढवायला हवे. या विषयावर मी आधीही काम केले आहे, आणि [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]] व [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]] अंतर्गत येणारे अनेक लेख मी विस्तृत केलेले आहेत. नंतरच्या काळात हे काम मागे पडले. किमान ५००० लेख या दोन श्रेणींत येत असतील. पण सर्वांच्या सहकार्याने शक्य तेवढे लेख सुधारले जातील आणि विस्तारले जातील, यात शंका नाही. सदस्यांनी आपल्या आवडीचे आणि आपल्याला ज्ञात असणारे छोटे व रिकामे लेख समृद्ध करायला हवे. मी सुद्धा नक्कीच योगदान देईल. --[[User:Sandesh9822|'''&lt;span style=&quot;background color: black; color: orange&quot;&gt;संदेश&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color: blue&quot;&gt; हिवाळे&lt;/span&gt;'''&lt;span style=&quot;color: green&quot;&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Sandesh9822|&lt;span style=&quot;color: maroon&quot;&gt;चर्चा&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; ००:११, १४ जुलै २०२२ (IST)

:१००% सहमत.
:''मला वाटते काही काळ नवीन लेख तयार करण्याऐवजी आहेत त्या लेखांचा दर्जा सुधरवण्यावर भर द्यायला हवा.''
:मी गेले काही महिने यावर अधिकाधिक वेळ दिला आहे. यासाठी दोन प्रकारे प्रयत्न करता येतील
::१. [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]] येथील पानांमध्ये भर घालणे.
::२. [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]] या वर्गातील लेखांमध्ये भर घालणे
:हे करताना जे लेख वाचविता येण्यासारखे नसतील ते घालविणे. परंतु यासाठी काळजी घेणे आवश्यक आहे. सरसकट लेख काढण्यापेक्षा ज्या लेखांना पुढे भविष्य नाही (उदा. - लेखक मिळणार नाहीत, वाचक मिळणार नाहीत असे किंवा असंबद्ध विषयांवरील लेख) असे लेख काढावेत. सदस्य पाने, चर्चा पाने यांचे पुनरावलोकन करण्यात व काढण्यात सध्या वेळ घालवू नये.
:याशिवाय जे लेख मशीन ट्रान्सलेशन वापरुन तयार केले गेले आहेत त्यांत व्याकरण व शुद्धलेखनाच्या अनेक चुका आहेत. हे लेख सुधारणेही गरजेचे आहे. यासाठी {{t|मट्रा}} साचा असलेले लेख पहावेत.
:हे सगळे करीत असताना संतोष गोरे यांनी म्हणल्याप्रमाणे घटत्या लेखसंख्येकडे दुर्लक्ष करुन चालणार नाही, तरी मला वाटते ८५,००० च्या आसपास लेखसंख्या सध्या कायम राखून पुढील काही आठवडे दर्जा सुधारण्याकडे लक्ष द्यावे व त्यानंतर १,००,००० लेखसंख्येकडे एल्गार करावा!
:तुम्हा सर्व (आणि इतरही!) मंडळीनी याकडे लक्ष घालून मराठी विकिपीडियाचा दर्जा व आवाका वाढविण्यास पुढाकार घेतल्याबद्दल अनेकदा धन्यवाद!
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:२५, १४ जुलै २०२२ (IST)

:: Omega45 ह्यांचे म्हणणे अगदी बरोबर आहे. सध्या &quot;विशेष:छोटी पाने&quot; मध्ये असणारे बहुतांश लेख हे अमराठी विषयांसंदर्भात आहेत. अशा लेखांचे विस्तारीकरण सुद्धा अवघड आहे. मीपण ह्याच मताचा आहे कि सध्या आपण मराठी/महाराष्ट्राविषयी लेखांना किंवा अशा लेखांना प्राधान्य द्यायला पाहिजे कि ज्यामध्ये सर्वसाधारण मराठी वाचकाला रस असावा. सध्या मी {{tl|भौतिकशास्त्र}} मधील लेखांचा विस्तार करण्याचा प्रयत्न करतोय, पण विकिपीडियासाठी म्हणावा तेवढा वेळ मिळत नाहीये.
:: काही वर्षांपूर्वी मराठी विकिपीडियावर मासिक सुरु झाले  होते, पण ते नंतर बंद पडले. इंग्रजी विकिपीडिया वर एक उपक्रम/विकिप्रोजेक्ट आहे, त्यामध्ये ते एका आठवड्यात कोणता लेख सुधरवायचा हे ठरवतात. त्या धर्तीवर आपण जर प्रत्येक महिन्याला कोणत्या लेखांना प्रधान्य द्यायचं हे ठरवून त्या लेखांवर काम केलं तर? उदाहरण द्यायचं झालं तर मे महिन्यात महिन्यात महाराष्ट्राचा इतिहास, महाराष्ट्राचं राजकारण, भूगोल इत्यादी विषयांवर काम करता येईल. ऑगस्ट महिन्यात भारताचा इतिहास, तर ऑक्टोबर महिन्यात दिवाळी व महाराष्ट्रातील सर्व सणांवर काम करता येईल. थोडक्यात सांगायचे तर, प्रत्येक महिन्यात काही व्यापक विषय ठरवून त्यावर काम केले तर एकमेकांच्या मदतीने सहजपणे जास्त काम होईल, व नवीन लेखसुद्धा तयार होतील. येणाऱ्या महिन्यात कोणत्या विषयावर काम करायचं आहे हे प्रत्येक शेवटच्या आठवड्यात ठरवता येईल, व नंतर इच्छुक मंडळींना नियतकालिकामार्फत ते कळवता येईल. साहजिकच, कोणत्या लेखावर काम करावे व करू नये याला कोणी बांधील नाही. ज्याला जे काम करायचे आहे ते करता येते. पण जर भरपूर संपादकांचा ओघ/लक्ष काही ठराविक लेखांकडे असेल तर आपोआपच भरीव संपादने होतील. तुम्हा सर्वांचा काय विचार आहे? —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १२:५७, १४ जुलै २०२२ (IST)

:''काही वर्षांपूर्वी मराठी विकिपीडियावर मासिक सुरु झाले  होते''
:आपण हे मासिक सदर या नावाखाली करतो. गेले अनेक महिने मुखपृष्ठावर लावण्यासारखा लेख झालेला नाही. [[विकिपीडिया:मुखपृष्ठ_सदर_लेख_नामनिर्देशन|उमेदवार लेख येथे]] आहेत. त्यांत सुधारणा केल्यास, किंवा नवीन लेख उमेदवार करुन त्यांत भर घातल्यास हे पुढे चालविता येईल.
:''त्यामध्ये ते एका आठवड्यात कोणता लेख सुधरवायचा''
:[[विकिपीडिया:प्रकल्प बावन्नकशी २०१०|हा ही उपक्रम]] आपण राबविला. प्रत्येक आठवड्याला एक प्रमाणे वर्षाला ५२ लेख सुधारण्याचा हा प्रयत्न होता.
:याशिवाय [[विकिपीडिया:उदयोन्मुख लेख|उदयोन्मुख लेख]] हे सदर सुद्धा पुढे चालविल्यास लेख सुधारण्यास (आणि मुखपृष्ठ ताजे राहण्यास) मदत होईल. वस्तुतः सध्या अनेक लेख या वर्गात मोडतात. त्यांपैकी एक [[विकिपीडिया:उदयोन्मुख लेख नामनिर्देशन|या पानावर]] निवडावा.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:०४, १५ जुलै २०२२ (IST)

== Translation wanted for Wikidata ==

Hi! I'm a Wikidata contributor, and I'm looking for a translation to add to Wikidata in your language. What is the translation for

# surname/family name =
# given name/first name =
# male given name/male first name =
# female given name/female first name =
# unisex given name/unisex first name =

Thanks for your help and best regards, [[सदस्य:HarryNº2|HarryNº2]] ([[सदस्य चर्चा:HarryNº2|चर्चा]]) १८:२२, २१ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>kiahhks7a4o6ni9ltzv4kwsd1vzfzqe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139322</id>
      <parentid>2139321</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:57:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HarryNº2</username>
        <id>146678</id>
      </contributor>
      <comment>[[Special:Contributions/HarryNº2|HarryNº2]] ([[User talk:HarryNº2|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2139321 परतवली. wrong language Wikipedia</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106136" xml:space="preserve">{{सुचालन चावडी}}
{{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes|
&lt;center&gt;[[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा १|१]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा २|२]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ३|३]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ४|४]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ५|५]], [[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ६|६]],
[[विकिपीडिया:चावडी/इतर चर्चा/जुनी चर्चा ७|७]] &lt;/center&gt;
}}

== उत्पात ==

{{साद प्रचालक}}, कृपया हे पहा 

# [https://mr.wikipedia.org/s/5f95 सिध्दांत घेगडमल ]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5fk1 सिध्दांत घेगडमल (भारतीय मॉडल)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5fk1 सिद्धांत घेगडमल (भारतीय मॉडल)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5gyo सिद्धांत घेगडमल(Model)]
# [https://mr.wikipedia.org/s/5f9u सिद्धांत घेगडमल]  

वरील पान Siddhant Ghegadmal आणि SBG Ghegadmal नावाची व्यक्ती परत परत बनवत आहे. कृपया इतिहास तपासावा, सदस्य जास्तच उत्पात माजवत आहे.  -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १३:४५, १९ ऑक्टोबर २०२१ (IST)

:{{साद|संतोष गोरे}}
:नोंद घेतली. या सदस्याने पुन्हा उत्पात केल्यास पानावर साद द्यावी. धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:५७, २१ ऑक्टोबर २०२१ (IST)
:{{साद|अभय नातू}} पुन्हा एकदा निर्मिती झालीय. सदरील व्यक्तीचे दोन अकाउंट मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी विकिपीडियावर प्रतिबंधित आहेत. आता हे तिसरे अकाउंट आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १८:५१, ३० ऑक्टोबर २०२१ (IST)

== राज शून्य एक शून्य दोन ==

&lt;nowiki&gt;Raj0102 हा सदस्य संतोष गोरे या सदस्याला त्याच्या पोस्ट एडिट न करण्याविषयी धमकीयुक्त भाषा वापरत आहे. पण दुर्दैवाने विकिची पायाभरणीच एकमेकांच्या पोस्ट एडिट करण्याच्या कल्पनेतून झालेली असल्यामुळे अशा धमक्यांचा काहीही फायदा होणारा नाही. ह्या युजरला तात्पुरते ब्लॉक करणे माझ्या मते गरजेचे आहे. &lt;/nowiki&gt; [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १३:४७, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

:[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] आपल्या सावध भूमिकेबद्दल धन्यवाद. विकिपीडियावर असेच सर्वांनी सावध असायला हवे, जेणेकरून कोणत्याही सदस्यास जर कुणी चुकीच्या पद्धतीने त्रास देत असेल तर इतरांनी यात लक्ष घातल्यास सक्रिय सदस्यांची निश्चितच संख्या वाढेल. असो.
:मी मुद्दामच त्या सदस्याकडे दुर्लक्ष केले.. आणि त्याचा परिणाम चांगला झाला, तो सदस्य काहीवेळात गप्प बसला. दुर्लक्ष करण्याचे मुख्य कारण म्हणजे, तो निष्क्रिय सदस्य आहे. तो कुठेही संपादने करत नाही. जर सक्रिय असता तर त्याचा उपद्व्याप वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नव्हती. आपण सक्रिय सदस्यांना पहिले सूचना देतो, नाही ऐकले की अजून एक दोन सूचना किंवा ताकीद देणे आवश्यक असते, आणि यानंतर ही जर उपद्व्याप थांबले नाहीत तर मग कारवाईची विनंती करतो. बरोबर ना... -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १६:३०, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

::{{साद|Shantanuo}}, ही बाब लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. संबंधित सदस्याला संदेश दिलेला आहे. पुन्हा अशी संपादने आढळल्यास येथे किंवा थेट मला संदेश द्यावा.
::{{साद|संतोष गोरे}}, या खोडसाळपणाकडे दुर्लक्ष करणे हा आपला मोठेपणा आहे परंतु याची नोंद द्यावी म्हणजे सतत असा व्यत्यय आणणाऱ्या कृतींची दखल घेता येईल.
::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:२७, ४ डिसेंबर २०२१ (IST)

== अलीकडील बदल ==
{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} नमस्कार, सध्या [[सदस्य:Usernamekiran]] आणि [[सदस्य:KiranBOT]] द्वारे मोठ्या प्रमाणावर संपादने होत आहेत. यामुळे 'अलीकडील बदल' या विभागात मोठ्या प्रमाणावर संपादनाची यादी येत आहे. यातून उत्पात आणि चुकीची संपादने करणाऱ्या इतर सदस्यांना शोधणे अवघड होत आहे. यावर काही उपाय करता येईल का कृपया मार्गदर्शन करावे-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ०९:२९, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{साद|संतोष गोरे}}
:KiranBOT हे सांगकाम्या (Bot) खाते आहे. त्याला बॉटफ्लॅग दिल्यावर त्याचे बदल अलीकडील बदल मध्ये दिसणार नाहीत. परंतु सध्याच तयार झाल्यामुळे हा फ्लॅग अजून देण्यात आलेला नाही. आपण सहसा १४ दिवस थांबतो परंतु या खात्यासाठी अपवाद करता येईल. त्यासाठी सूचना देत [[विकिपीडिया:Bot/विनंत्या#सदस्य:KiranBOT|येथे]] आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:३९, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)
::धन्यवाद -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ११:४७, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

::माझ्या मते असा अपवाद न करता १४ दिवस थांबण्याचा नियमच रद्द करावा.  बॉट फ्लॅग देण्याचा किंवा काढून घेण्याचा निर्णय प्रचालकांकडून लगेच अमलात यायला हवा.  निवडणुका / मतदान वगैरे गोष्टी महत्त्वाच्या असतात, पण कधी? जेव्हा सदस्यसंख्या मोठी असेल तेव्हा. लहान विकींनी त्वरित निर्णय घेणे आवश्यक असते. ज्यांना निर्णय पटणार नाही त्यांना इथे म्हणजे चावडीवर अपील करण्याची सोय आहेच. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १३:३८, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:::लवकरात लवकर botflag मिळावा अशी मीपण विनंती करतो. botflag मिळेपर्यंत मी bot account मधून काम थांबवतो. तोपर्यंत मी माझ्या खात्यातून bot साठी असणारी काही edits करतो.
:::इंग्रजी विकिपीडियावर botflag साठी वेगळी प्रक्रिया आहे. त्यामध्ये bot ची सर्वसाधारण कार्यप्रणाली विचारल्या जाते, व bot चालकाला तांत्रिक ज्ञान किती आहे ते बघितल्या जाते.  ह्या नंतर ५० ते २०० एडिट्स ची चाचणी होते. ह्या दरम्यान  कोणाला काही आक्षेप असेल तर त्यावर चर्चा केल्या जाते. सर्वकाही व्यवस्थित असेल तर ताबडतोब botflag मिळतो. तरीसुद्धा पूर्ण प्रक्रियेस कमीतकमी २ ते ३ दिवसांचा कालावधी लागतो. पण तिथे &quot;waiting period&quot;/थांबण्याचा कालावधी नाही. Shantanuoनी म्हटल्याप्रमाणे नंतर काही अडचण आल्यास चावडीवर आक्षेप/चर्चा करता येतेच. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २०:१६, ७ डिसेंबर २०२१ (IST)

:::: अलीकडील बदल या विभागात मोठ्या प्रमाणावर यादी येत आहे ती चेक करणे संपादकांना झेपत नाही म्हणून एखाद्याने आपले काम स्थगित ठेवावे हा विरोधाभास झाला. इंग्रजी विकीवर तर एखाद्या मिनटात शेकडो पाने बदलत असतात. मोठ्या विकीशी तुलना होऊ शकत नाही याची मला कल्पना आहे. पण मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५४, ८ डिसेंबर २०२१ (IST)

::होय, तुमचं म्हणणं काही अंशी बरोबर आहे. पण इंग्रजी विकिपीडियावर १२०+ प्रचालक, २०० च्या जवळपास द्रुत्मघारकार तसेच इतर काही अकाउंट आहेत जे सतत सक्रिय असतात.

::आणि काल मराठी विकिपीडियावर बहुतेक कुणीतरी कुठेतरी कार्यशाळा आयोजित केली असावी, त्यामुळे संपदनांची रांग लागली होती. याकरिता मराठी विकिपीडियावरील सक्रिय सदस्य गाफील राहिले होते. याच बरोबर मराठी विकिपीडियावर कडक नियम नसून सुद्धा उत्पात मानावेत अशी संपादने वाढली होती. त्यामुळे काहीकाळ तरी येथील संपादने काटेकोरपणे तपासणे आवश्यक आहे असे मला वाटते. बाकी १४ दिवसांचा waiting period नसावा हेही तितकेच खरे आहे -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १४:५९, ८ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{साद|Shantanuo}}
:''मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती.''
:?? असे का वाटले? आपले बरेच नियम, संकेत अनेक महिन्या, वर्षांपूर्वी केलेले होते. तेव्हा मराठी विकिपीडिया उदयोन्मुख होता. जरी तो आजही उदयोन्मुख असला तरीही आकार नक्कीच वाढला आहे (४-५ पट!). आपले नियम बदलता येत नाहीत असे मुळीच नाही परंतु त्यावर साधकबाधक चर्चा व्हावी ही अपेक्षा.
:तुमच्या वरील संदेशाशी मी सहमत आहे आणि त्यानुसार मी बॉट विनंती पानावर संदेश दिला आहे. तेथे १-२ दिवस थांबण्याचे कारण &quot;'प्रचालक मनमानी करतात'' अशी निरर्थक आवई उठू नये हे. असे पूर्वी अनेकदा झाल्याने ताकही फुंकुन पीत आहे :-)
:असो. सध्या KiranBOT खात्यास बॉटफ्लॅग द्यावा व थांबण्याचा नियम काढण्याबद्दल चावडीवर प्रस्ताव घालावा असे सुचवतो.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:५८, ९ डिसेंबर २०२१ (IST)

==साचा:माहितीचौकट चित्रपट==
नमस्कार. प्रचालकांना [[साचा:माहितीचौकट चित्रपट]] मधील 
&lt;pre style=&quot;overflow: auto&quot;&gt;
{{
#if:{{{निर्मिती वर्ष|}}}
|{{#ifexist: वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट|[[वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील चित्रपट]]}}
}}
&lt;/pre&gt;
वरील मथळ्याच्या जागी खालील मथळा टाकण्याची विनंती. 
&lt;pre style=&quot;overflow: auto&quot;&gt;
{{
#if:{{{निर्मिती वर्ष|}}}
|{{#ifexist: वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट|[[वर्ग:इ.स. {{{निर्मिती वर्ष}}} मधील {{{भाषा}}} चित्रपट]]}}
}}
&lt;/pre&gt;

—usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०९:३१, १२ डिसेंबर २०२१ (IST)

:{{झाले}} -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:०९, १३ डिसेंबर २०२१ (IST)
::dhanyavaad. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १०:११, १३ डिसेंबर २०२१ (IST)

== एक शंका: न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड? ==
('''खालील चर्चा सदस्य चर्चा:Usernamekiran येथून हलवली''') &lt;small&gt;—usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०२:१२, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST)&lt;/small&gt;

नमस्कार, एक शंका होती, ती तुम्हाला विचारतो आहे. न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड या पैकी कोणता शब्द योग्य आहे? म्हणजे समजा न्यू झीलॅंड असा वापरला तर मग इंग्लंडचे पण इंग्लॅंड व्हायला पाहिजे. आयर्लंडचे आर्यलॅंड असायला पाहिजे. माझ्यामते न्यूझीलंड हा शब्द ठिक वाटतो. उच्चार करताना देखील आपण न्यूझीलंड म्हणतो, न्यू झीलॅंड नाही. आपला अभिप्राय कळवा. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ७ फेब्रुवारी २०२२, ११:३४

:{{ping|Aditya tamhankar}} नमस्कार. New Zealand चे योग्य नाव &quot;न्यू झीलंड&quot; असे आहे. हे मला आधीच माहीत होते, पण त्यादिवशी गडबडीत मला लक्षात नाही आले. न्यू झीलंड चे इंग्रजी भाषेतील अधिकृत नाव &quot;New Zealand&quot; (मध्ये space) असे आहे. इतर उदाहरणे तुम्ही आधीच वर दिलेली आहेत. चूक लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. मी आत्ता लेख योग्य नावावर हलवतो, व इतर लेखातील नाव उद्या बरोबर करतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:२८, ७ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

कृपया, न्यू झीलॅंड चे न्यू झीलंड हा बदल करण्या अगोदर प्रचालक तसेच चावडीवर बोलून घ्यावे. कारण १०० हून अधिक लेखांचे नाव न्यू झीलॅंड येथे स्थलांतरित केले गेले आहेत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ००:१२, ८ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{ping|Khirid Harshad}} प्रतिसाद देण्यास उशीर झाला त्याबद्दल क्षमस्व. तुम्ही म्हटल्याप्रमाणे त्या पानावर १०० पेक्षा अधिक दुवे जोडलेले होते. पण ते दुवे मी AWB वापरून दुरुस्त केले :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २३:३२, १० फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{ping|Usernamekiran}} एक विनंती आहे, क्रिकेटविषयक जे लेख आहेत त्या लेखांच्या हेडिंग मध्ये पण जिथे न्यू झीलंड असा बदल असेल तो लेख पण न्यू झीलंड असा स्थानांतरित कराल का? उदा. [[न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा झिम्बाब्वे दौरा, १९९२-९३]] हा लेख [[न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचा झिम्बाब्वे दौरा, १९९२-९३]] वर स्थानांतरित करणे आणि इतर असे अनेक लेख जे न्यूझीलंड हा शब्द वापरून बनवले गेलेत. धन्यवाद. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ११ फेब्रुवारी २०२२, १३:१९

{{ping|Khirid Harshad|Aditya tamhankar}} तुम्ही म्हटल्याप्रमाणे स्थानांतर व बदल करता येतील. पण त्याआधी क्रिकेट व देश संदर्भातील लेखांची वर्गवारी करायला हवी. त्यानंतर लेखांचे स्थानांतर करणे सोपे जाईल. देशांचे वर्ग मी हाताळू शकतो, पण क्रिकेट च्या वर्गांसाठी मला थोडीफार मदत/मार्गदर्शन लागेल. संदर्भासाठी तुम्ही इंग्रजी विकिपीडियावर हि [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Cricket category] व [[:वर्ग:क्रिकेट]] बघू शकता. आपण सध्या फक्त महत्वाच्या वर्गांपासून सुरुवात करू. जर काही दिवस इथे कोणी आक्षेप/विरोध नाही दर्शवला तर आपण काम सुरु करू. जर कोणाला काही सल्ला द्यायचा असेल, तर द्यावा हि विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०२:१३, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

== Sandbox link ==

Apologies for writing in English. Please feel free to translate my text.

I'm holding a global RFC regarding Sandbox link ([[:en:User:4nn1l2/sandbox|example]]) at Meta: [[metawiki:Requests for comment/Enable sandbox for all Wikipedias|m:Requests for comment/Enable sandbox for all Wikipedias]]. I was told by User:Lucas Werkmeister that Marathi Wikipedia as a large project does not have Sandbox link enabled.

* Does Marathi Wikipedia want the Sandbox link enabled?

If there is consensus for enabling that on Marathi Wikipedia, I will do that as part of the global settings. But if Marathi Wikipedia does not want that, I can simply omit the Marathi Wikipedia from my proposal. No hard feelings at all :) I have personally not found Sandbox links harmful in any way, shape, or form. Thanks [[सदस्य:4nn1l2|4nn1l2]] ([[सदस्य चर्चा:4nn1l2|चर्चा]]) ०८:३७, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

:{{साद|4nn1}}
:Thanks for reaching out.
:As a general guideline, w:mr strives to stay in sync with other wikimedia projects and to that end, I would expect that the w:mr community would want this enabled. I will let individual members express their opinions as well but unless there's any opposition, you may plan on enabling sandbox link for w:mr
:Thanks again.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:२४, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)
::{{कौल|Y|Tiven2240}} @[[सदस्य:4nn1l2|4nn1l2]] this will surely help new users to write and improve articles before they are in mainnamespace. Looks good for me [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १८:४७, १९ फेब्रुवारी २०२२ (IST)

== अर्ध्या ल चे योग्य लिखाण ==
[[File:Display problem L.png|thumb|display problem on wikipedia]]
जोडाक्षरात ल पूर्वपदावर असल्यास त्याचे 'ल्य' असे लिखाण न होता 'ल्‌य' असे होत आहे. विंडोज – क्रोम, फायफॉक्स दोन्हीत ही समस्या आली तर लिनक्स प्रणालीत ते जोडाक्षर योग्य दिसते. उदाहरण म्हणून हे चित्र पहा. हा टंकाचा विषय आहे हे उघड आहे, पण मला जर विंडोजमध्ये योग्य 'ल्य' हवा असेल तर काय करावे लागेल? [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:५१, १३ मार्च २०२२ (IST)

ही समस्या खाली दिलेल्या विंडोज प्रणालीत दिसून आली. 
* Windows 10 Home Single Language
* Windows server 2019

ही समस्या खाली दिलेल्या विंडोज प्रणालीत '''दिसून आली नाही'''.
* windows 7 ultimate

विंडोज ७ अल्टिमेट किंवा लिनक्स वापरणे हा पर्याय आहे पण मला विचारायचे आहे की कल्याण हा शब्द फक्त मलाच कल्‌याण असा दिसतो आहे की असे बरेच लोक आहेत?

[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:०२, २० मार्च २०२२ (IST)

== बँकेच्या पानांवर उत्पात ==
{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} काही विशिष्ट आय पी ॲड्रेस वरून [[एच.डी.एफ.सी. बँक]], [[कॅनरा बँक]], [[युनियन बँक ऑफ इंडिया]], [[बँक ऑफ महाराष्ट्र]], [[देना बँक]], [[भारतीय स्टेट बँक]] आणि [[भारतीय रिझर्व्ह बँक]] या पानांवर कस्टमर केअर म्हणून एक मोबाईल नंबर टाकण्यात आला होता. यामुळे एखाद्या वाचकाला आर्थिक धोका होण्याची शक्यता आहे. टायविन यांनी काही पानांवरील संपादने साफ केलेली दिसलीत. विनंती आहे की वरील इतर पानांवरील आजची संपादने उडवावीत आणि पाने अर्ध सुरक्षित करावीत.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १६:१५, १९ मार्च २०२२ (IST)

:{{झाले}} --२०:०४, १९ मार्च २०२२ (IST) [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २०:०४, १९ मार्च २०२२ (IST)

::{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} नमस्कार, मला वाटते की सर्व बँकेच्या पानांना कायम अर्धसुरक्षित करावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १०:२३, ९ जून २०२२ (IST)

::{{साद|अभय नातू|Tiven2240}} सौम्य स्मरण-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १०:४४, १२ जून २०२२ (IST)

:::पाने (अर्ध / पूर्ण) सुरक्षित करणे विकीच्या मूळ तत्त्वात बसणारे नाही. या सूचनेला माझा विरोध आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:५९, १२ जून २०२२ (IST)
::::@[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यादीतील काही लेखांना संरक्षित केले आहे, @[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] उत्पात असल्यास संरक्षित करणे विकी धोरणात बसते. धन्यवाद --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:४६, १२ जून २०२२ (IST)

:पानांवर अंकपत्यांवरुन उत्पात होत असेल तर अशी पाने अर्धसुरक्षित करणे हेच बरोबर. असे करण्याने लॉग्ड-इन सदस्यांना संपादने करण्यास मज्जाव होत नाही.
:तुम्ही म्हणल्याप्रमाणे येथे संपादकांची वानवा आहे. अशात इतरांनी टाकलेली घाण काढण्यात या संपादकांचा वेळ गेल्यास त्यांच्याकडून होणारे योगदान रोडावेल.
:ही पान अर्धसुरक्षित करताना त्यांना ५-७-१५ दिवसांची मुदत घालणे हा एक पर्याय आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:१३, १२ जून २०२२ (IST)

:: आय. पी. ऍड्रेस 157.35.1.213 वरून कोणीतरी स्वतःचा फोन नंबर दिलेला दिसतो. हा ऍड्रेस बिहारमधील असून तो कायमचा ब्लॉक केला तरी मराठी विकीला फारसा फरक पडणार नाही. एक/ दोन आय. पी. ऍड्रेस ब्लॉक करूनही उत्पात सुरुच राहीला तर पाने सुरक्षित करावीत असे मला वाटते. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ११:५१, १४ जून २०२२ (IST)


== वर्गवारीचे धोरण ==
रुपी_कौर या लेखाला सुमारे २५ वर्ग जोडले गेले आहेत. “पंजाबी वंशाचे कॅनेडियन लोक”, “ब्रॅम्प्टनमधील लोक”, “वॉटरलू विद्यापीठाचे माजी विद्यार्थी” अशा वर्गात आणखी किती लेख येणे अपेक्षित आहे? &quot;चार आण्याची कोंबडी, बारा आण्याचा मसाला&quot; अशी स्थिती आहे. वर्गांची संख्या अगदी मोजकी हवी आणि ते एकमेकांशी आतून जोडले गेलेले असावेत. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५३, ३१ मार्च २०२२ (IST)

:वर्गांची योग्य वर्गवारी करून केवळ एकच योग्य वर्ग ठेवण्यात आला तर हे टळू शकते. उदा: &quot;भारतीय कवयित्री &gt; पंजाबी भाषेतील कवयित्री&quot; व &quot;भारतीय स्त्रीवादी &gt; भारतीय स्त्रीवादी लेखिका&quot; अशाप्रकारे वर्गांची रचना असल्यास वर्ग आपोआप कमी होतील. ह्या लेखाव्यतिरिक्त उदाहरण द्यायचे झाल्यास, &quot;भारत &gt; महाराष्ट्र &gt; विदर्भ &gt; यवतमाळ &gt; वणी &gt; वणीमधील कोळश्याच्या खाणी&quot; अशी वर्गवारी असल्यास &quot;कोळशाची खाण, वणी&quot; ह्या लेखामध्ये केवळ &quot;वणीमधील कोळश्याच्या खाणी&quot; ह्या एका वर्गाची गरज असते, फार तर &quot;वणी&quot; हा वर्ग टाकता येऊ शकतो. भारत/महाराष्ट्र/विदर्भ ह्या वर्गांची गरज नाही. इंग्रजी विकिपीडियावर &quot;over categorised&quot;, आणि &quot;under categorised&quot; अशे सुद्धा वर्ग आहेत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १३:०१, ३१ मार्च २०२२ (IST)
::बऱ्याच बाबतीत मार्गदर्शक तत्वे असण्याची गरज आहे, पण लेखांची एकूण संख्या, आणि ऍक्टिव्ह एडिटर्स कमी असल्यामुळे कधी कधी त्याची गरज नाही वाटत. मला वाटते जर जास्तच मार्गदर्शक तत्वे असतील, तर नवीन संपादक येण्याची शक्यता कमी होते. सध्या तरी मला फक्त [[विकिपीडिया:उल्लेखनीयता]] चे पालन व्हावे असे वाटते. PR कंपन्यांनी मराठी विकिपीडिया वर नुसता धुमाकूळ घातलाय. नवीन चित्रपट/मालिका येताच त्यावर लेख लिहितात. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १३:०१, ३१ मार्च २०२२ (IST)

==इतर भाषिक शीर्षक==
Irawati_Karve या पानाचे पुनर्निर्देशन इरावती कर्वे या पानाकडे केले होते. ते काढू नये. कारण विकीसोर्सवरील tinyurl.com/irawatikarve या पानावरील नेव्हिगेशन बार वरून मराठी विकीवर येण्यासाठी हे बनविले होते. नेव्हिगेशन बारच्या लिंक्स आपोआप बनतात. त्या मराठीत लिहिता येत नाहीत. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:४८, १२ एप्रिल २०२२ (IST)
:{{साद|Shantanuo}}
:लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. Tinyurl वरील शीर्षके कशी बदलता येतील याची पुन्हा एकदा चौकशी केल्यास त्यानुसार बदल करता येतील
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:५२, १३ एप्रिल २०२२ (IST)

:: विकीसोर्सवरील साहित्यिक:इरावती_कर्वे या पानावरील &quot;sister projects” विभागातील दुवा जर कोणी मराठी करू शकला तर मग विकीवर इंग्रजी पानाची आवश्यकता राहणार नाही. [[File:Iravati karve.png|thumb|Iravati karve in English]] [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:११, १३ एप्रिल २०२२ (IST)
:::@[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] तिकडले प्रचालकानी कॅस्कॅडींग संरक्षण लावल्यामुळे तपासणी करणे अवगद आहे. कृपया संरक्षण कमी केल्यास काही बदल करता येऊ शकेल असे वाटते. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०९:३५, १६ एप्रिल २०२२ (IST)

==जवळपासची गावे==
&quot;जवळपासची गावे&quot; या विभागात काही नावे दोनदा आलेली दिसतात. प्रत्येक नाव एकदाच (unique) ठेवून अकारविल्हे (sort) मांडणी करण्यासाठी खाली दिलेली जावा-स्क्रिप्ट सुविधा वापरली.

https://codepen.io/shantanuo/pen/bGLboom

उदाहरण म्हणून बेल्हे गावाच्या लेखातील हा फरक पहा. [[special:permalink/2107015]] विकीच्या संपादकांनी अशा बुकमार्कचा उपयोग केल्यास त्यांचा बराच वेळ वाचू शकेल. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १४:२८, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

:याचा वापर नक्की कसा करायचा?
:मोबाईल वरून सुद्धा वापर करता येतो का?-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १५:४०, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

:: मोबाईलचे माहीत नाही. मी डेस्कटॉपवरून वापरतो. ती लिंक क्लिक-ड्रॅग करून ब्राऊजरच्या लिंक्स टूलबारवर आणून ठेवायची. मग पान संपादन करताना त्यावर क्लिक केली की त्यातील जावा-स्क्रिप्ट कोडमुळे दोन बाण दिसू लागतात. या चित्रात दाखविल्याप्रमाणे. अकारविल्हे (ascending) किंवा उलट (descending) सॉर्ट करता येतात गावांची नावे. [[File:Nearby bookmarklet.png|thumb|]] [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १६:०९, २९ एप्रिल २०२२ (IST)

उदाहरणार्थ &quot;माळी&quot; या लेखात नागपूरमध्ये आढळणारी आडनावे अशी दिली आहेत.

बारस्कर,वहेकर,निकाजु, पाचघरे,हराळे, वानखडे, गोरडे, बिरे, कुटे, श्रीखंडे, दहीकर, पवार, चांदुरकर, कुबाडे, केवते, हजारे, लाखे, नावडे, गांजरे, चांदोरे, बोडके, मगरे, वैद्य, चिमोटे, महाजन, घोळशे, चौधरी, परोपते, माळी, वाघ, हराळे,कोल्हे, हराळे,लांडगे, येवले, बनकर, डोंगरे, वाळके, फुसे, चिमोटे, केने, बर्डे, धाडसे, वाकडे, मसुरकर, राउत, जम्बुलकर,मानेकर, चरपे, वानखडे

यात &quot;चिमोटे&quot;, &quot;वानखडे&quot; दोनदा तर &quot;हराळे&quot; तिनदा आले आहे आणि ते &quot;हजारे&quot; या नावालगत यायला हवे होते. मी ही जावास्क्रीप्ट सुविधा वापरून अकारविल्हे असे लिहिले असते.

कुटे, कुबाडे, केने, केवते, कोल्हे, गांजरे, गोरडे, घोळशे, चरपे, चांदुरकर, चांदोरे, चिमोटे, चौधरी, जम्बुलकर, डोंगरे, दहीकर, धाडसे, नावडे, निकाजु, परोपते, पवार, पाचघरे, फुसे, बनकर, बर्डे, बारस्कर, बिरे, बोडके, मगरे, मसुरकर, महाजन, मानेकर, माळी, येवले, राउत, लांडगे, लाखे, वहेकर, वाकडे, वाघ, वानखडे, वाळके, वैद्य, श्रीखंडे, हजारे, हराळे

जर आपल्याला ही सूचना योग्य वाटली तर पानाचे पुनर्लेखन करावे नाहीतर दुर्लक्ष करावे. सामान्य सदस्यांना हे समजावणे कठीण आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:१७, १८ जून २०२२ (IST)


== मराठी स्पेलचेक ==
मजकुरातील चुकीचे शब्द वेगळे काढून त्यांना पर्यायी शब्द देणारे ऍडऑन लिब्रेऑफिससाठी बनविले आहे.

https://extensions.libreoffice.org/en/extensions/show/20640

कोणाला आवडले तर अवश्य वापर करावा. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १६:१९, ११ मे २०२२ (IST)

== प्रमाणलेखनासाठी एकच बॉट ==

माझ्यामते प्रमाण लेखनात सुधारणा करण्यासाठी फक्त एकच बॉट वापरावा. उदा. सांगकाम्या या बॉटने केलेले  दोन बदल (उदा. &quot;सर्वोतम → सर्वोत्तम&quot; किंवा &quot;स्त्रोत → स्रोत&quot;) KiranBOT_II द्वारे करून घ्यावेत. तो बॉट चालवणाऱ्या किरण यांना यासाठी वेळ नसेल तर दुसऱ्या कुणीतरी ती स्क्रिप्ट कशी चालवायची ते शिकून घेणे आवश्यक आहे. जर त्यासाठी कुणी तयार नसेल तर विकिपीडियाचा आणखी प्रचार आणि प्रसार होईपर्यंत थांबावे लागेल! [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:५५, ३ जून २०२२ (IST)

:असे का? जर शुद्धलेखन प्रमाणलेखनाप्रमाणे होत असेल तर कोणासही ते करण्यास हरकत नसावी परंतु आपली कारणे जाणून घेण्यास उत्सुक आहे.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]])

बरीच कारणे आहेत…
# किरण बॉटची स्क्रिप्ट रोज चालते. इतर बॉट चार सहा महिन्यातून एकदा चालतात. तोपर्यंत त्या चुका तशाच राहतात.
# किरण बॉटमध्ये शब्दांचे विभाग पाडले आहेत.  उदा. &quot;योग्य रकार&quot; &quot;नियम x.x&quot; ते समजायला सोपे पडते.
#  प्रोग्रॅम लिहून किरण बॉटच्या बदलांचा मागोवा घेता येतो. तसा इतर बॉटचा घेता येत नाही. उदाहरणार्थ खालील कमेंटमधील &quot;म्युचुअल फंड&quot; आणि (१२) याला काहीतरी विशेष अर्थ असेल जो फक्त त्या बॉटच्या कर्त्यालाच माहीत आहे.   /* म्युचुअल फंड */शुद्धलेखन, replaced: स्त्रोत → स्रोत (12) using AWB  पण त्यामुळे पायथॉन किंवा इतर भाषेत कोड लिहता येत नाही.
# ज्यांना विकीपीडियातील बदल पहायचे आहेत पण शुद्धलेखनात इंटरेस्ट नाही, ते KiranBOT_II वगळून इतर सर्व बदल पाहू शकतात. तर ज्यांना फक्त शुद्धलेखन हा एकच विषय अभ्यासायचा असेल ते फक्त त्याच बॉटवर नजर ठेवू शकतात.
# अनपेक्षित बदल तपासणे, बदलांच्या संख्येची नोंद ठेवणे, कोणते शब्द बदलले त्याचा बॅकअप ठेवणे वगैरे कारकुनी स्वरूपाची कामे एक दोन सदस्यांवर सोपविता येतात.

[[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ११:४९, ३ जून २०२२ (IST)

:उत्तराबद्दल धन्यवाद. तुमची काही कारणे पटत असली तरी सगळी कारणे पटत नाहीत.
:१, २ -- किरणबॉट रोज चालत असल्यास त्याद्वारे बदल करुन घेणे चांगलेच परंतु त्यासाठी इतरांना मज्जाव का करावे हे नाही कळले. जेव्हा चुका लक्षात येतात तेव्हा ते सुधारण्यास दोन-तीन मार्ग आहेत -- स्वतः हाताने बदल करणे, किरणबॉट, स्वतःचा बॉट. यांपैकी कोणताही मार्ग निवडल्यास निकाल एकच आहे -- सुधारलेले शुद्धलेखन. असे असता एकाच प्रकारे हे बदल व्हावेत असा आग्रह करू नये.
:३ -- असा मागोवा घेतल्याने काय निष्पन्न होईल? तसेच हाच मागोवा इतरांनी केलेल्या बदलांवरही थोड्या प्रयत्नाने करता येईल. यात हाताने केलेले बदलही असावेत.
:४ -- इतर बॉटद्वारे झालेले बदल किरणबॉटप्रमाणेच ''अलीकडील बदल''मध्ये दिसत नाहीत. दोन बॉटमध्ये या बाबतील फरक काय असेल हे नाही कळले.
:५ -- हे बरोबर असले तरी इतरांनी केलेले बदल पूर्णपणे कधीच ''रेग्युलेट'' करता येणार नाहीत कारण कोणीही येथे लेखन करावे असा आपला संकेत आहे.
:तरी '''शुद्धलेखनाचे बदल शक्यतो किरणबॉटकडून करुन घ्यावे पण इतरांना मज्जाव करू नये''' असा संकेत असावा. यासाठी हे बदल करुन घेण्यासाठीची प्रक्रिया काय आहे हे लिहून ठेवल्यास त्याला अधिक प्रसिद्धी देउयात म्हणजे अधिकाधिक लोक किरणबॉट वापरण्यास प्रवृत्त होतील.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:३७, ४ जून २०२२ (IST)

* मला वरील एकूण चर्चा पूर्णपणे समजली नाही, पण जेवढी समजली त्यावर/त्यासंदर्भात मी काही विचार मांडू शकतो:
:# एखादेवेळेस माझी सक्रियता कमी-जास्त होऊ शकते, पण काही दिवसानंतर मी विकिपीडियावर रोजच सक्रिय असेल. 
:## मी bot ह्या हेतूने बनवलाय कि यदा कदाचित भविष्यात जर माझी येथील सक्रियता कमी झाली किंवा पूर्णपणे थांबली तरी ह्या bot ची संपादने व शुद्धलेखन अवितरतपणे चालतील. 
:# KiranBOT II पूर्णपणे स्वयंचलित आहे, व तो toolforge server वरून चालतो. समजा मी काही कारणांमुळे दोन महिने ऑनलाईन येऊ शकलो नाही तरी bot रोज ठरलेल्या वेळेवर त्याचं काम करेल.
:# AWB मधून संपादने करताना लेखांची यादी बनवणे थोडं त्रासदायक आहे, व एकावेळेस जास्तीत जास्त २५,००० पानांची यादी तयार होऊ शकते. यादी तयार झाल्यावर सुद्धा शुद्धलेखनाचे काम AWB पेक्षा KiranBOT द्वारे सोयीस्कर राहील. (AWB आपल्या संगणकावरून चालते, तर KiranBOT server वरून चालतो). आणि KiranBOT एकदा सुरु झाल्यास लेख नामविश्वातील जेवढी पाने आहेत तेवढी सगळी (आपोआप) वाचतो/संपादित करतो.
:# AWB मार्फत शुद्धलेखन करायचे असल्यास संपादकाचा वेळ व ताकद वाया जाते, आणि ते संपादन एकदाच व काही ठराविक पानांवरच होते. त्यापेक्षा बदल करायचे शब्द मला सांगितल्यास ते kiranbot च्या यादीत नेहेमीसाठीच राहतील व रोज त्याप्रमाणे बदल होत राहतील.
:# मराठी नसणाऱ्या एखाद्या शब्दाचे प्रमाण लेखन काय असावे हा थोडा अवघड विषय आहे (उदा: सोविएत/सोव्हिएत, एरलाईन/एअरलाईन). अशा साशंक शदांबद्दल चर्चा होऊन एकमत होणे गरजेचं आहे, नाहीतर एक bot एक शब्द, तर दुसरा bot वेगळा शब्द टाकेल. 
:# सध्या KiranBOT च्या प्रत्येक edit summary मध्ये [[सदस्य:KiranBOT II/typos]] ला दुआ देण्यात आलेला आहे. मी तिथे लिहिलंय कि &quot;जर तुम्हाला काही शब्द बदलायचे असतील तर त्याबद्दल सदस्य चर्चा:KiranBOT II/typos वर चर्चा करणे योग्य राहील.&quot; bot ची संपादने &quot;अलीकडील बदल&quot; मध्ये दिसत नाहीत, पण निरीक्षण सूचीमध्ये दिसतात. जर मला कोणी काही बदल सुचवले तर ते स्वागतार्हच आहे. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:१३, ५ जून २०२२ (IST)

== Khirid_Harshad या सदस्याचे योगदान ==
Khirid_Harshad या सदस्याचे विशेष:योगदान पाहिले तर त्यावर This account is globally locked. अशी पाटी येत आहे. त्यांच्या चर्चापानावर त्यांनी नक्की काय उत्पात केला याचा उल्लेख नाही. माझा त्या सदस्याशी काही संबंध नाही पण नेमक्या कोणत्या कारणाने हद्दपारी झाली हे जाणून घ्यायचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:१४, १२ जून २०२२ (IST)

:{{साद|Shantanuo}} कृपया [https://en.m.wikipedia.org/wiki/User:Yeu_aga_maj हे पहा] yeu aga maj, tejas parte आणि khirid harshad ह्या एकच व्यक्ती असल्याचे मागेच समजले होते. तसेच yeu aga maj हे खाते वैश्विक पातळीवर प्रतिबंधित असल्याचे देखील पूर्वीच दिसून आले होते. परंतु मराठी विकिपीडियावर khirid harshad या खात्याचे योगदान चांगले होते. त्यामुळे आपण त्यांना कधी प्रश्न केला नव्हता. परंतु आज हे खाते देखील वैश्विक पातळीवर प्रतिबंधित झाल्याचे समजले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १३:४३, १२ जून २०२२ (IST)

:: तुम्ही दिलेला दुवा मी पाहिला. मला त्यांच्या स्वतःच्या किंवा त्यांच्या इतर अकाउंटमधून इंग्रजी विकीवर केलेला एकही उत्पात दिसला नाही. इंग्रजी विकीवर हजारो एडिटर्स आहेत. मराठी विकीवर गेल्या ३० दिवसात १० पेक्षा जास्त संपादनं करणारे (बॉट आणि संपादकांशिवाय) किती सदस्य आहेत? कोणत्याही चर्चेशिवाय, कसलीही पूर्वकल्पना न देता, लहान सहान कारणावरून सदस्यांना काढून टाकण्याची इंग्रजीसारखी चैन मराठीला परवडणार आहे का? ते जाऊ द्या. मी दुसरे उदाहरण देतो [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAuth/PradipsBhosale PradipsBhosale] या सदस्याला फक्त दोन एडिटनंतर ग्लोबली बॅन केले गेले. &quot;स्वातंत्र्य दिन (भारत)&quot; आणि &quot;रक्षाबंधन&quot; या दोन लेखाखाली त्याच्या स्वतःच्या ब्लॉगची लिंक दिली हे खरे, पण ती पोस्ट रक्षाबंधन याच विषयावर होती हे लक्षात घेतले पाहिजे. लहान मूल एका दिवसात चालायला/ धावायला सुरुवात करत नाही. तसे नवीन सदस्य एका दिवसात तुमच्या विकीची नियमावली शिकत नाहीत. मी ९ डिसेंबरच्या पोस्टमध्ये याच चावडीवर &quot;मोठे व्हायचेच नाही याची कल्पना नव्हती.&quot; असे म्हटले तर कोणीतरी &quot;असे का वाटले?&quot; असे विचारले. मराठी विकीला मोठे व्हायचे असेल तर सदस्यांना सांभाळून घेणे गरजेचे आहे. क्रियाशील सदस्य हीच विकीची खरी ताकद आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १५:०८, १२ जून २०२२ (IST)

:{{साद|Shantanuo}},
:हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियाच्या प्रचालकांनी घातलेला नाही असे दिसते, तरी तुमची (योग्य) अशी प्रतिक्रिया मेटावर घालावी.
:धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:१०, १२ जून २०२२ (IST)

:: मेटावर काहीही प्रतिक्रिया दिली तरी ते प्रथम लोकल विकीवर याची चर्चा झाली आहे का? असे विचारतात. “हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियाच्या प्रचालकांनी घातलेला नाही” या स्पष्टीकरणाबद्दल धन्यवाद. हा ब्लॉक प्रचालकांच्या (किंवा त्यांच्या प्रतिनिधीच्या अथवा मराठी विकीवरील सदस्याच्या) विनंतीवरून घालण्यात आला आहे का? की AmandaNP यांनी आपल्या फावल्या वेळेचा सदुपयोग करून अचानक निर्णय घेतला? [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:२८, १३ जून २०२२ (IST)

::: {{साद|Shantanuo}} कृपया [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Special:MobileDiff/21882485 PradipsBhosale] आणि [https://meta.m.wikimedia.org/wiki/Special:MobileDiff/23382197 Khirid Harshad] हे पाहावे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:१२, १८ जून २०२२ (IST)

:cc: {{साद|संतोष गोरे|Khirid Harshad}}

::बरोबर आहे. हा ब्लॉक मराठी विकिपीडियावरील नसून, &quot;ग्लोबल&quot; आहे. म्हणजे ते खाते एकाच फटक्यात विकिमीडियाच्या १५०-२०० विकिपीडिया व इतर वेबसाइट्स वर ब्लॉक झाले आहे. AmandaNP ह्यांनी checkuser टूल वापरून user:Yeu aga maj व user:Khirid Harshad हे दोन्ही एकाच व्यक्तींचे खाते असल्याची खातरजमा केली आहे. खात्री असलेले इतर खाते [[:en:Category:Wikipedia sockpuppets of Yeu aga maj]] तर संशयित [[:en:Category:Suspected Wikipedia sockpuppets of Yeu aga maj]] इथे आहेत. इंग्रजी विकीपेडियावर TV मालिका, व त्यातील अभिनेत्यांचे लेख लिहण्यासाठी पैसे घेऊन संपादन करणाऱ्यांची संख्या खूप आहे. Khirid Harshad त्यातील एक असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यांचे येथील बहुतांश संपादने चांगली असली, तरी काही संशयास्पद बाबी होत्या. त्या मला काही दिवसांपूर्वी लक्षात आल्या होत्या, पण मी माझा गैरसमज समजून दुर्लक्ष केले होते. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २१:३५, १२ जून २०२२ (IST)

::: एखाद्या धर्मादाय संस्थेने (किंवा कंपनीने/ व्यक्तीने) पैसे देऊन विकीवर काम करून घेतले तर अशा व्यक्तीला (पैसे घेणाऱ्या - देणाऱ्या नव्हे) १५०/ २०० विकीवरून कायमचे हद्दपार करावे असा संकेत मला विकीवर कुठे वाचायला मिळेल? समजा &quot;झी मराठी” या कंपनीत काम करणाऱ्या एखाद्या व्यक्तीने त्याला माहीत असलेल्या विषयावर कंपनीच्या वेळेत किंवा संध्याकाळी / रात्री विकीचे सर्व नियम सांभाळून लिखाण केले तर त्याला तुमची हरकत आहे का? एखाद्या सदस्याबद्दल काही संशय असेल तर तो सदस्य ॲक्टीव्ह असतानाच चर्चा करायला हवी. तो सदस्य बॅन झाल्यावर तो आपली बाजू इथे मांडू शकणार नाही हे नक्की झाल्यावर संशय व्यक्त करणे नैतिकतेला धरून होत नाही. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १०:०२, १३ जून २०२२ (IST)

::::{{साद|Shantanuo}}, कृपया आपण मेटा वर चर्चा सुरू करून आम्हाला देखील साद घालावी. आपण तेथे हे नोंदवू शकतो की Khirid Harshad चा मराठी विकिपीडियावर कोणत्याही प्रकारचा उत्पात झालेला नाहीये, त्यामुळे त्यांच्या प्रतिबंधाची पातळी वैश्विक वरून केवळ इंग्रजी विकिपीडियासाठीची करावी. Khirid Harshad चे मराठी आणि इंग्रजी व्यतिरिक्त इतर विकिपीडियावर योगदान जवळपास नाहीये.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:१३, १३ जून २०२२ (IST)

::::: अभय नातू, Tiven2240 आणि किरण या तिघांपैकी दोघांना हा सदस्य परत हवा असेल तर या सूचनेचा विचार करता येईल. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:२९, १३ जून २०२२ (IST)

:::::: संपादने कोणीही केली तरी त्यात आक्षेपार्ह्य काहीच नाही. माझे म्हणणे फक्त एवढेच आहे कि संपादने विकिपीडियाच्या धोरणास अनुसरून असावी, ती एकतर्फी किंवा छुप्या पद्धतीने प्रचारात्मक/जाहिरातबाजीची नसावीत. सध्या Khirid_Harshad चे मराठी विकिपीडियावरील प्रतिबंध उठवण्यासाठी Shantanu, व संतोष ह्यांचा होकार दिसतोय, माझासुद्धा आहे. मी आत्ता meta वर निर्बंध उठवण्याची विनंती करतो, व त्यानंतर आपल्याला Khirid_Harshad सोबत चर्चा करता येईल. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:००, १३ जून २०२२ (IST)
:::::: मी  AmandaNP ला meta वर विनंती केली, व येथील चर्चेचा दुवा सुद्धा दिला. त्यांचे उत्तर आल्यावर मी इथे कळवेल. तिथे टिप्पणी करण्याची सध्यातरी गरज वाटत नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:३६, १३ जून २०२२ (IST)

::::::: {{साद|Khirid_Harshad}} किरण यांनी केलेल्या प्रयत्नामुळे तुमच्यावरील ब्लॉक काढण्यात आला आहे. पण त्याचबरोबर तुम्ही &quot;Desai Aditya&quot;, &quot;Sweetu Appu Deepu&quot;, &quot;Sidhu Shubh Shash&quot; अशा वेगवेगळ्या नावांनी इंग्रजी विकीवर वावरत आहात असा आरोप मेटावरील संबंधित प्रचालकांनी केला आहे. एकाच नावाने (सर्व ठिकाणी) लॉग-इन करून तुम्हाला काम करायचे आहे. परत पकडले गेलात तर मी (आणि बहुधा इतर कुणीही) तुमचा कैवार घेणार नाही. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) ०९:१९, १५ जून २०२२ (IST)

:::::::: {{साद|Shantanuo}} मी मराठी विकिपीडियावर Khirid Harshad याच नावाने संपादने करीत होतो. परंतु हे अकाऊंट ब्लॉक केल्यावर फक्त Desai Aditya याने संपादने केली होती. बाकीच्या दोन अकाऊंटचा उल्लेख केला आहे त्याने मी कधीच येथे संपादने केली नाहीत. तसेच इंग्रजी विकिपीडियावर माझी अकाऊंट ब्लॉक असल्यामुळे मी तेथे आता कोणत्याच अकाऊंटने संपादने करीत नाही फक्त मराठी विकिपीडियावर योगदान देत आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:०७, १८ जून २०२२ (IST)

: तुम्हा सर्वांच्या प्रयत्नांमुळे माझ्यावरचा ब्लॉक काढण्यात आला त्याबद्दल मी तुमचा खूप आभारी आहे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:०३, १८ जून २०२२ (IST)

::{{ping|Khirid Harshad}} [[User:Shantanuo|Shantanuo]] ह्यांनी म्हटल्याप्रमाणे ह्यापुढे केवळ एकाच खात्याचा उपयोग करावा, व निर्गम करून (लॉग आऊट करून) संपादने करू नका. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १९ जून २०२२ (IST)

==साचा:माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम==
नमस्कार. काही दिवसांपूर्वी मी [[साचा:माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम]] मधून &quot;आधी&quot;, &quot;नंतर&quot; काढले, व &quot;हंगाम संख्या&quot; टाकले [[special:diff/2075839]]. त्यानंतर माझ्या सदस्य चर्चा पानावर त्याबद्दल चर्चा झाली होती: [[सदस्य_चर्चा:Usernamekiran/Archive_2#माहितीचौकट_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम]]. पण नंतर &quot;आधी&quot;, &quot;नंतर&quot; पुन्हा टाकण्यात आले. मी माझ्या चर्चा पानावर नमूद केलेले परत इथे नकल-डकव करतो:

* मराठी विकिपीडिया हा एक ज्ञानकोश आहे. सध्या मालिकेचे लेख निव्वळ टाइम-टेबल आणि जाहिराती झालेले आहेत. en:Template:Infobox_television#Parameters मध्ये &quot;preceded_by&quot; (आपल्या साच्यातील &quot;आधी&quot;) ची माहिती दिली आहे: This parameter should not be used to indicate a program that preceded another in a television lineup (i.e. the 8pm show vs the 8:30pm show), or to indicate what show replaced another in a specific time slot (ex: Temperatures Rising held the 8pm time slot before being replaced by Happy Days).
* थोडक्यात सांगायचे झाले तर ८ नंतर ८:३० चा कार्यक्रम असं टाकू नये, आणि ८ वाजताचा &quot;अ&quot; कार्यक्रम संपल्यानंतर त्याच्या जागेवर ८ वाजता &quot;ब&quot; कार्यक्रम सुरु झाला असंही टाकू नये. देवमाणूस संपल्यानंतर देवमाणूस २ हा कार्यक्रम सुरु झाला, केवळ हे योग्य आहे.
* इंग्रजी विकिपीडियाची नक्कल म्हणून नाही, तर &quot;मालिकांचा प्रसारणाचा वेळ&quot; हा मुद्दा मुळातच ज्ञानकोशीय नाही. एखादी मालिका बंद झाल्यावर १० वर्षानंतर त्याच्या वेळेचा कोणाला काही फरक पडत नाही. voot, netflix, zee5 असे वेग-वेगळे app असल्यामुळे प्रसारण वेळेची आता कोणाला जास्त किंमत नाहीये. आणि टीव्ही चॅनल्स सुद्धा त्यांची वेळ सारखी बदलत असतात. त्यामुळे त्यांच्या प्रत्येक वेळा आपण अद्ययावत करणेपण बरोबर नाही. एखादी मालिका सुरु झाली तेव्हा तिची पहिली वेळ टाकली तरी पुरे असावं. उदाहरण द्यायच झालं, तर वादळवाट ह्या मालिकेची वेळ बदलली होती, आणि वादळवाट या लेखावर दोन साचे सोडले तर जास्त माहिती नाहीये. {{tl|झी मराठी रात्री ९च्या मालिका}} व {{tl|झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}} हे साचे सुद्धा निव्वळ जाहिरातबाजीचा प्रकार आहेत.
वरील मुद्द्यांना अनुसरून, व TV माध्यमांकडून मराठी विकिपीडियाचा जाहिरातबाजी साठीचा होणारा उपयोग टाळण्यासाठी &quot;माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम&quot; साच्यातून &quot;आधी&quot; व &quot;नंतर&quot; काढण्याची मी विनंती करतो. ह्यावर आपले समर्थन/विरोध नमूद करून, किंवा नवीन काही कल्पना/सल्ला असेल तर त्याप्रमाणे चर्चा करून साच्यात काय ठेवावे व काय ठेवू नये हे औपचारिकरीत्या ठरवावे हि विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:३६, १२ जून २०२२ (IST)

::आधी आणि नंतर हे चूक पद्धतीने वापरले जात आहे असे यावरून समजते. हरकत नाही, काढून टाकावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:०६, १३ जून २०२२ (IST)

: माझे मत असे आहे की, आधी आणि नंतर हे दोन्ही असावे कारण जरी मालिकांच्या लेखांमध्ये ८ नंतर ८.३० किंवा ८ आधी ७.३० च्या मालिकांचा उल्लेख करण्यात आला असला तरी बिग बॉस मराठी च्या पानांवर त्याचा योग्य पद्धतीने वापर केला गेला आहे असे दिसून येते जसे की [[बिग बॉस मराठी २]] वर आधी [[बिग बॉस मराठी १]] आणि नंतर [[बिग बॉस मराठी ३]] असा वापर केला गेला आहे. म्हणजेच नवीन / जुन्या पर्वाच्या पानांकरिता त्याचा वापर केला गेला आहे. याचा [[रात्रीस खेळ चाले २]] या पानावर सुद्धा [[रात्रीस खेळ चाले]] आणि [[रात्रीस खेळ चाले ३]] असा वापर होऊ शकतो. परंतु तेथे तो केला गेलेला दिसत नाहीये. म्हणून या बाबींचा विचार करून योग्य तो निर्णय घ्यावा. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:२०, १८ जून २०२२ (IST)

== नाट्यमंडळीकडून चा उत्पात  ==

{{साद|अभय नातू|Tiven2240}}, नमस्कार गेल्या काही दिवसांपासून [[आकाश भडसावळे]], [[अभिजात नाट्यसंस्था]], [[प्रदीप दळवी]] तसेच [[टिळक आणि आगरकर (नाटक)]] या लेखांची निर्मिती, पानावरील सुचालन साचे काढणे असे खोडसाळ प्रकार होत आहेत. यात 2401:4900:560e:a83c:31a1:8a97:7b2a:7318, &lt;br&gt; 2401:4900:5609:cfca:7577:8f7:38a:fd10, &lt;br&gt;  2401:4900:5195:6BD6:1:0:9196:5EDE, &lt;br&gt; 2401:4900:1988:98cc:1:2:211f:dc94, या व अशाच मिळत्याजुळत्या अनोंदनिकृत अंकपत्त्याचा सहभाग आहे. यापैकी एका अंकपत्त्याच्या चर्चापानावर मी [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A4%BE:2401:4900:5603:EAFB:C135:FE81:796D:4E07 हा संदेश] टाकला होता. कृपया पुढील योग्य तो निर्णय आपण घ्यावा ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १२:०९, १६ जून २०२२ (IST)

:दखल घेतली.
:उत्पात सध्या थांबलेला दिसत आहे. पुन्हा झाल्यास कारवाई केली जाईल.
:लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०४:३२, १८ जून २०२२ (IST)

== छोटी पाने व विस्मरणातील लेख ==
{{साद|अभय नातू }}, {{साद|Tiven2240 }}, {{साद|Usernamekiran }}, {{साद|Sandesh9822 }}, {{साद|Rockpeterson }}, {{साद|Omkar Jack }}, {{साद|अमर राऊत }}, {{साद|Omega45 }}, {{साद|Khirid Harshad }}, {{साद|आर्या जोशी }}, {{साद|ज्ञानदा गद्रे-फडके }}, {{साद|Aditya tamhankar }}, {{साद|Katyare }}, {{साद|Nitin.kunjir }} नमस्कार, वरील साद घातलेली सदस्यांची नावे ही केवळ माहीत असलेली आहेत म्हणून येथे टाकलेली आहेत. मुळात ही '''साद''' सर्वच नवीन जुन्या मराठीप्रेमी सदस्यांसाठी आहे. आपण सर्व जण मराठी विकिपीडियावर सक्रिय असून आपल्या प्रत्येकाचे विविध आवडते विषय आहेत. त्याशिवाय 'चित्रपट', 'आपला धर्म', 'राजकीय नेते' आणि 'चालू विषय' यावर सहसा आपण नवीन लेख निर्मिती करत असतो. गेल्या अनेक दिवसांपासून माझ्या लक्षात आलेली गोष्ट म्हणजे [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]], [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]], [[विशेष:कमीत कमी आवर्तने|सगळ्यात कमी बदल असलेले लेख]] तसेच [[विकिपीडिया:डेटाबेस अहवाल/विस्मरणातील लेख|अत्याधिक काळ संपादने न झालेली पाने]] येथील लेख हे थोडे दुर्लक्षित असल्यासारखे आहेत. यामुळे या लेखांवर पान काढा चा साचा लावला जातो/जाऊ शकतो. असे झाल्यास मराठी विकिपीडियावरील लेख संख्या [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] वरून पुढे पुढे जाण्याऐवजी मागे पडत जाईल. यामुळे विकिपीडियाच्या जागतिक क्रमवारीत मराठी विकिपीडिया, जो की वेगाने पुढे जात होता तो अजून मागे पडेल आणि इतर भाषिक विकिपीडिया आपल्या पुढे जातील. तेव्हा वरील विभागातील लेखात '''आपल्याला जमेल तसे''' आणि '''जमेल तेव्हा''' किमान एक दोन परिच्छेदाची भर घातली तर हे संकट काहीसे दूर होईल असे मला वाटते. कृपया यावर आपापली मते व्यक्त करावीत ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) १७:५५, १३ जुलै २०२२ (IST)

:मला वाटते काही काळ नवीन लेख तयार करण्याऐवजी आहेत त्या लेखांचा दर्जा सुधरवण्यावर भर द्यायला हवा. प्रसिद्धीमाध्यमात (वृत्तपत्रांत किंवा तत्सम) सध्या मराठी विकिपीडियाबद्दल काय मत आहे याची मला कल्पना नाही, पण माझ्या मित्रपरिवारामध्ये मराठी विकिपीडियाची प्रतिमा/इमेज तेवढी चांगली नाही (मी फक्त लेखांबद्दल बोलतोय). जर सर्वसाधारण वाचकांचीसुद्धा हीच भावना असेल तर वाचक परत येण्याची शक्यता कमी आहे. जर लेख चांगल्या स्थितीत असतील तर वाचक संख्या, व त्या योगाने संपादक वाढण्याची शक्यता आहे. हे माझे वैयक्तिक मत आहे. ह्या कारणामुळे मी ख्रिश्चन नाही तरी &quot;बायबल&quot; लेख सुधरवण्याचा प्रयत्न करत आहे. सध्या त्या लेखात भरपूर नकल-डकव व वैयक्तिक विचार आहेत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:५४, १३ जुलै २०२२ (IST)

::आपण या समस्येकडे लक्ष वेधले याचा आनंद आहे, मी विद्यमान लेखांमध्ये नक्कीच योगदान देईन कारण आपला मुख्य उद्देश विकिपीडियावर दर्जेदार सामग्रीसह (अधिक माहिती) लेखांची संख्या वाढवणे आहे. [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १८:५५, १३ जुलै २०२२ (IST)

:::कल्पना चांगली आहे. मीसुद्धा नवीन लेख तयार करणे याबरोबर जुने लेख दुरुस्त करणे, सुधारणे या गोष्टींवर भर देण्याचा प्रयत्न करीन. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:५१, १३ जुलै २०२२ (IST)
::::मला असे वाटते की, मराठी वाचकांना धरुन लेख बनवले गेले पाहिजेत, कारण मी पाहतोय की बरेच लेख हे मराठी वाचकांच्या परिघाबाहेर आहेत, महाराष्ट्राविषयीचे लेख (व्यक्ती, स्थान, ऐतिहासिक लेख) सुद्धा फार अपुर्ण आहेत, त्यांचा दर्जा सुधारायला हवा, मी ही त्यामुळे हल्ली नवीन लेख खूप कमी बनवत आहे, त्यापेक्षा मी जास्त वाचक संख्या असलेले लेख सुधारण्याचा प्रयत्न करत आहे. आणि जर लेख वारंवार अपडेट होत राहिला तर तो गुगल शोधांमध्येही वरच्या स्थानी येतो. [[सदस्य:Omega45|Omega45]] ([[सदस्य चर्चा:Omega45|चर्चा]]) २३:०६, १३ जुलै २०२२ (IST)

:::::चर्चेचा विषय पाहून अतिशय आनंद झाला. खरोखरच जे लेख वाढवणे शक्य त्यांना जरुर वाढवायला हवे. या विषयावर मी आधीही काम केले आहे, आणि [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]] व [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]] अंतर्गत येणारे अनेक लेख मी विस्तृत केलेले आहेत. नंतरच्या काळात हे काम मागे पडले. किमान ५००० लेख या दोन श्रेणींत येत असतील. पण सर्वांच्या सहकार्याने शक्य तेवढे लेख सुधारले जातील आणि विस्तारले जातील, यात शंका नाही. सदस्यांनी आपल्या आवडीचे आणि आपल्याला ज्ञात असणारे छोटे व रिकामे लेख समृद्ध करायला हवे. मी सुद्धा नक्कीच योगदान देईल. --[[User:Sandesh9822|'''&lt;span style=&quot;background color: black; color: orange&quot;&gt;संदेश&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color: blue&quot;&gt; हिवाळे&lt;/span&gt;'''&lt;span style=&quot;color: green&quot;&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Sandesh9822|&lt;span style=&quot;color: maroon&quot;&gt;चर्चा&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; ००:११, १४ जुलै २०२२ (IST)

:१००% सहमत.
:''मला वाटते काही काळ नवीन लेख तयार करण्याऐवजी आहेत त्या लेखांचा दर्जा सुधरवण्यावर भर द्यायला हवा.''
:मी गेले काही महिने यावर अधिकाधिक वेळ दिला आहे. यासाठी दोन प्रकारे प्रयत्न करता येतील
::१. [[विशेष:छोटी पाने|छोटी पाने]] येथील पानांमध्ये भर घालणे.
::२. [[:वर्ग:रिकामी पाने|रिकामी पाने]] या वर्गातील लेखांमध्ये भर घालणे
:हे करताना जे लेख वाचविता येण्यासारखे नसतील ते घालविणे. परंतु यासाठी काळजी घेणे आवश्यक आहे. सरसकट लेख काढण्यापेक्षा ज्या लेखांना पुढे भविष्य नाही (उदा. - लेखक मिळणार नाहीत, वाचक मिळणार नाहीत असे किंवा असंबद्ध विषयांवरील लेख) असे लेख काढावेत. सदस्य पाने, चर्चा पाने यांचे पुनरावलोकन करण्यात व काढण्यात सध्या वेळ घालवू नये.
:याशिवाय जे लेख मशीन ट्रान्सलेशन वापरुन तयार केले गेले आहेत त्यांत व्याकरण व शुद्धलेखनाच्या अनेक चुका आहेत. हे लेख सुधारणेही गरजेचे आहे. यासाठी {{t|मट्रा}} साचा असलेले लेख पहावेत.
:हे सगळे करीत असताना संतोष गोरे यांनी म्हणल्याप्रमाणे घटत्या लेखसंख्येकडे दुर्लक्ष करुन चालणार नाही, तरी मला वाटते ८५,००० च्या आसपास लेखसंख्या सध्या कायम राखून पुढील काही आठवडे दर्जा सुधारण्याकडे लक्ष द्यावे व त्यानंतर १,००,००० लेखसंख्येकडे एल्गार करावा!
:तुम्हा सर्व (आणि इतरही!) मंडळीनी याकडे लक्ष घालून मराठी विकिपीडियाचा दर्जा व आवाका वाढविण्यास पुढाकार घेतल्याबद्दल अनेकदा धन्यवाद!
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:२५, १४ जुलै २०२२ (IST)

:: Omega45 ह्यांचे म्हणणे अगदी बरोबर आहे. सध्या &quot;विशेष:छोटी पाने&quot; मध्ये असणारे बहुतांश लेख हे अमराठी विषयांसंदर्भात आहेत. अशा लेखांचे विस्तारीकरण सुद्धा अवघड आहे. मीपण ह्याच मताचा आहे कि सध्या आपण मराठी/महाराष्ट्राविषयी लेखांना किंवा अशा लेखांना प्राधान्य द्यायला पाहिजे कि ज्यामध्ये सर्वसाधारण मराठी वाचकाला रस असावा. सध्या मी {{tl|भौतिकशास्त्र}} मधील लेखांचा विस्तार करण्याचा प्रयत्न करतोय, पण विकिपीडियासाठी म्हणावा तेवढा वेळ मिळत नाहीये.
:: काही वर्षांपूर्वी मराठी विकिपीडियावर मासिक सुरु झाले  होते, पण ते नंतर बंद पडले. इंग्रजी विकिपीडिया वर एक उपक्रम/विकिप्रोजेक्ट आहे, त्यामध्ये ते एका आठवड्यात कोणता लेख सुधरवायचा हे ठरवतात. त्या धर्तीवर आपण जर प्रत्येक महिन्याला कोणत्या लेखांना प्रधान्य द्यायचं हे ठरवून त्या लेखांवर काम केलं तर? उदाहरण द्यायचं झालं तर मे महिन्यात महिन्यात महाराष्ट्राचा इतिहास, महाराष्ट्राचं राजकारण, भूगोल इत्यादी विषयांवर काम करता येईल. ऑगस्ट महिन्यात भारताचा इतिहास, तर ऑक्टोबर महिन्यात दिवाळी व महाराष्ट्रातील सर्व सणांवर काम करता येईल. थोडक्यात सांगायचे तर, प्रत्येक महिन्यात काही व्यापक विषय ठरवून त्यावर काम केले तर एकमेकांच्या मदतीने सहजपणे जास्त काम होईल, व नवीन लेखसुद्धा तयार होतील. येणाऱ्या महिन्यात कोणत्या विषयावर काम करायचं आहे हे प्रत्येक शेवटच्या आठवड्यात ठरवता येईल, व नंतर इच्छुक मंडळींना नियतकालिकामार्फत ते कळवता येईल. साहजिकच, कोणत्या लेखावर काम करावे व करू नये याला कोणी बांधील नाही. ज्याला जे काम करायचे आहे ते करता येते. पण जर भरपूर संपादकांचा ओघ/लक्ष काही ठराविक लेखांकडे असेल तर आपोआपच भरीव संपादने होतील. तुम्हा सर्वांचा काय विचार आहे? —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १२:५७, १४ जुलै २०२२ (IST)

:''काही वर्षांपूर्वी मराठी विकिपीडियावर मासिक सुरु झाले  होते''
:आपण हे मासिक सदर या नावाखाली करतो. गेले अनेक महिने मुखपृष्ठावर लावण्यासारखा लेख झालेला नाही. [[विकिपीडिया:मुखपृष्ठ_सदर_लेख_नामनिर्देशन|उमेदवार लेख येथे]] आहेत. त्यांत सुधारणा केल्यास, किंवा नवीन लेख उमेदवार करुन त्यांत भर घातल्यास हे पुढे चालविता येईल.
:''त्यामध्ये ते एका आठवड्यात कोणता लेख सुधरवायचा''
:[[विकिपीडिया:प्रकल्प बावन्नकशी २०१०|हा ही उपक्रम]] आपण राबविला. प्रत्येक आठवड्याला एक प्रमाणे वर्षाला ५२ लेख सुधारण्याचा हा प्रयत्न होता.
:याशिवाय [[विकिपीडिया:उदयोन्मुख लेख|उदयोन्मुख लेख]] हे सदर सुद्धा पुढे चालविल्यास लेख सुधारण्यास (आणि मुखपृष्ठ ताजे राहण्यास) मदत होईल. वस्तुतः सध्या अनेक लेख या वर्गात मोडतात. त्यांपैकी एक [[विकिपीडिया:उदयोन्मुख लेख नामनिर्देशन|या पानावर]] निवडावा.
:[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:०४, १५ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>lc17bwqc6aqa6q23ngrc6fgn1ept31l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>विकिपीडिया चर्चा:नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन</title>
    <ns>5</ns>
    <id>126803</id>
    <revision>
      <id>2139433</id>
      <parentid>1910751</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:57:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>कचरु उमक</username>
        <id>146664</id>
      </contributor>
      <comment>डाँ.अंबादास सगट</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51603" xml:space="preserve">डॉ. अंबादास सगट हे एक चिंतनशील विचारवंत, साहित्यिक आणि सामाजिक कार्यकर्ते म्हणून महाराष्ट्राला परिचित आहेत. त्यांचं लेखन संशोधनपर आणि वैचारिक प्रगल्भता असलेले लेखन आहे. सामाजिक जाणिवेतून आलेल्या व वास्तवाचे भान असलेल्या डॉ. अंबादास सगट यांच्या लिखाणातून बंधुभाव, न्याय आणि समताधिष्ठित एकात्म समाज जीवनाची सृष्टी अनुभवायला मिळते. डॉ. सगटांची एकूण बारा पुस्तक प्रकाशित झालेली आहेत. मातंग आणि सांस्कृतिक राष्ट्रसंघ भारत हे तेरावे पुस्तक आहे. सामाजिक व राष्ट्रीय एकात्मतेच्या प्रक्रियेतील सामाजिक न्यायाच्या चळवळीसाठी आणि त्यात काम करणाऱ्या कार्यकर्त्यांसाठी, सगट सरांचे साहित्य, एक अखंड पाझरणारा प्रेरणास्रोत आहे. चिंतनशील आणि अभ्यास व्यक्तिमत्त्व असलेले सगट सर, सामाजिक न्यायाच्या चळवळीचे चालते बोलते विद्यापीठ आहेत; त्यांचं साहित्य म्हणजे एक वैचारिक खजिनाच आहे.

मातंग आणि सांस्कृतिक राष्ट्रसंघ भारत' या ग्रंथातून मातंग समाजाची प्राचीनता आणि त्याचं या भारत देशाच्या उभारणीत, जडणघडणीत असलेलं योगदान सरांनी अतिशय चिकित्सापूर्ण पद्धतीने मांडले आहे. भारतीय संस्कृतीच्या निर्मितीत मातंगांचे कार्य कर्तृत्व व यातील त्याचा मोलाचा आणि महत्त्वाचा सहभाग, सरांनी साधार व अभ्यासपूर्ण रितीने नोंदविला आहे. हा ग्रंथ सामाजिक एकात्मता आणि राष्ट्रीय एकसंघतेची गौरवगाथा आहे.

आम्ही, सामाजिक, राष्ट्रीय एकात्मता आणि सामाजिक न्यायाच्या चळवळीचे पाईक, नामचे प्रेरणास्थान असलेल्या डॉ. सगट सरांच्या पुढील प्रेरणास्रोत निर्मितीच्या प्रतिक्षेत आहोत; त्यासाठी त्यांना हार्दिक शुभेच्छा आणि आता हा माहितीपूर्ण ग्रंथ दिल्याबद्दल नःपूर्वक धन्यवाद !
डॉ. अंबादास भिमाजी सगट शिक्षण : एम.ए. (हिंदी), पीएच.डी., एम.ए. (समाजशास्त्र). एम.ए.

नाव:

(इतिहास), बी.एड., रा. भा. पंडित, कृषी पदविका.

वास्तव्य किष्किंधा समरसता कॉलनी, कॉलेज रोड, कन्नड ता. कन्नड, जि. औरंगाबाद

ग्रंथसंपदा :

१) डागणी (काव्यसंग्रह), डागणी प्रकाशन, कन्नड

२) अण्णाभाऊ साठे (पुस्तिका), भारतीय विचार साधना, पुणे. ३) गौरवशाली ऐतिहासिक शौर्य परंपरा आणि मातंग समाज, भाविसा, पुणे.

४) अण्णाभाऊ साठे : व्यक्ती आणि वाड्मय, भारतीय विचार साधना, पुणे.

५) मराठी शाहिरी वाङ्मय परंपरा आणि अण्णाभाऊ साठे, भाविसा, पुणे, ६) महाराष्ट्रातील धर्मांतर आणि आरक्षण, भारतीय दलित संसद, औरंगाबाद.

७) संवैधानिक आरक्षणाचे जातिगटवार वितरण: तत्त्व, विचार आणि

व्यवहार, भारतीय दलित संसद, औरंगाबाद. ८) फुर्मान गड्या रं! आता फिरू दे टकुरं हाती असू दे टिकुरं!,

भादसं, औरंगाबाद.

९) महात्मा फुले व्यक्ती, विचार आणि क्रांतिकार्य, लोकसाहित्य प्रकाशन, औरंगाबाद

१०) दलित साहित्य आणि मुक्ता साळवेचा निबंध, लोकसाहित्य प्रकाशन, औरंगाबाद.

(११) संवैधानिक व सामाजिक न्यायाची कैफियत भारतीय दलित संसद, औरंगाबाद

१२) संवैधानिक तथा सामाजिक न्याय की कैफियत मिशन जस्टीस, दिल्ली.१३) मातंग आणि सांस्कृतिक राष्ट्रसंघ भारत

साधना, पुणे.

आगामी

भारतीय विचार

(विविध नियतकालिक, वृत्तपत्र, विशेषांक, ग्रंथ विशेष यातून विविध विषयांवरील लेख, निबंध, कथा, कविता प्रसिद्ध ) सामाजिक व संस्थात्मक कार्य :

तत्त्वचिंतक अण्णाभाऊंचे मौलिक विचार-दर्शन. माजी उपनगराध्यक्ष, नगर परिषद, कन्नड, माजी शिक्षण व नियोजन सभापती, नगर परिषद, कन्नड, संस्थापक उपाध्यक्ष, विश्वस्त मंडल, लहुजी साळवे कर्मचारी कल्याण महासंघ, महाराष्ट्र, ईमेल: ambadasbsagat@gmail.com

उपाध्यक्ष, कन्नड तालुका औद्योगिक बहुद्देशीय ग्रामीण सहकारी संस्था, कन्नड. संस्थापक अध्यक्ष, भारतीय दलित संसद, महाराष्ट्र (सामाजिक न्यायची चळवळ) संपर्क :

भ्रमणध्वनी क्र. ९४२३१५४०३६ / ९१७५८२०९०७

== लिपी नव्हे 'विपी'च हवे का ? ==

{{साद|सुहास बनसोडे}}

नमस्कार,

प्रथमत: आपल्या संपादन प्रयत्नांबद्दल आभार. विपी हा शब्द विकिपीडिया शब्दाचा शॉर्टफॉर्म म्हणून वापरला गेला असण्याची शक्यता वाटते. कदाचित पूर्ण विकिपीडिया शब्द वापरल्यास वाचकांचा गोंधळ होणार नाही, आपण केलेला बदल पुन्हा एकदा तपासून पाहिल्यास बरे पडेल किंवा कसे. परत एकदा धन्यवाद आणि शुभेच्छा.

[[सदस्य:Mahitgar|माहितगार (-खुलं खुलं आभाळ तसा.. मीही खुला खुला.. दारं, खिडक्या, भिंती यांची.. सवय झाली तुला..? )]] ([[सदस्य चर्चा:Mahitgar|चर्चा]]) १३:३८, २१ डिसेंबर २०१५ (IST)

हो [[सदस्य:Rajendra Apugade|Rajendra Apugade]] ([[सदस्य चर्चा:Rajendra Apugade|चर्चा]]) २०:१८, ८ जुलै २०१९ (IST)

== मराठी लेखन साहित्य ==

लेखक व त्याची ग्रंथसंपदा या विषयी चर्चा..
 यादव बा-हाळे १६:५६, ३१ मे २०१८ (IST)

== Mpsc  ==

Exam [[सदस्य:Suryawanshi Mahesh Sanjay|Suryawanshi Mahesh Sanjay]] ([[सदस्य चर्चा:Suryawanshi Mahesh Sanjay|चर्चा]]) १९:१८, २४ डिसेंबर २०१८ (IST)

17 Feb 2019 [[सदस्य:Suryawanshi Mahesh Sanjay|Suryawanshi Mahesh Sanjay]] ([[सदस्य चर्चा:Suryawanshi Mahesh Sanjay|चर्चा]]) १९:१९, २४ डिसेंबर २०१८ (IST)

== महाराष्ट्राची लोकसंस्कृती : कलापथक ==

 भारतातील लोकांना शेतात घाम गाळून, कबाडकष्ट करुन अन्नधान्य पिकवावे लागते. या कष्ट करणाऱ्यांना करमणुकीची आवश्यकता असते. म्हणून लोकांनीच आपल्या कल्पनेप्रमाणे करमणुकीचे वेगवेगळे प्रकार निर्माण केले. त्याच या लोककला होत. पुढे यातील काही लोककला जातिपरत्वे रुढ झाल्या. गावकुसाबाहेरच्या लोकांना कलेची आवड होतीच. त्यांनी ढोलकी आणि तुणतुण्यावर गाणी म्हणून आपली करमणूक करुन घेण्यास सुरुवात केली. “महाराष्ट्रात रुढ असलेल्या करमणुकीच्या प्रकाराची प्रथा इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात होऊन गेलेल्या ‘हाल’ या राजाच्या काळापासून सापडते. हाल राजा हा सातवाहनाच्या वंशातला असून, त्याची राजधानी ‘प्रतिष्ठान’ उर्फ पैठण येथे होती.”  
महाराष्ट्रात वेगवेगळे लोककला प्रकार बघायला मिळतात. लोककलेच्या उपासकांनी काही अमुल्य कलांचे अजूनही जतन करुन ठेवले आहे. परंतू काही लोककला काळाच्या ओघात नष्ट किंवा नामशेष होऊ लागल्या आहेत. त्यांचे जतन आणि संवंर्धन करणे काळाची गरज आहे. लोकांनी लोकांच्या मनोरंजनासाठी निर्माण केलेल्या या लोककला नामशेष होऊ नयेत म्हणून शासनाने चांगली पावले उचलली आहेत. अनेक लोककला प्रकारांना शासनाने अनुदान द्यायला सुरुवात केली आहे. कलापथक किंवा कलाजत्रा म्हणजे गावोगावी फिरुन भक्तीगिते, लोकगिते गाणाऱ्या किंवा पौराणिक गोष्टी सांगणाऱ्या कलाकारांचे पथक, अशी ढोबळमानाने व्याख्या करता येईल. लोकशिक्षण हे त्यांचे ध्येय असते.
पेशवाईनंतर पारतंत्र्याच्या काळात छत्रपती शाहू महाराजांनी शाहीर वर्गाचा उपयोग सामाजिक विषमता घालवण्यासाठी केला. त्याचप्रमाणे सत्यशोधक समाजानेही या माध्यमांचा वापर केला. समाजातील मागासलेपनावर, जाचक रुढी परंपरांवर, शेतकऱ्यांच्या शोचनीय अवस्थेवर, धार्मिक अवडंबरावर, शाहिरांनी लावण्या, पोवाडे रचले आणि त्याव्दारेच समाजात सुधारणा घडवून आणल्या. कलापथकांच्या माध्यमातून केलेले प्रबोधन म्हणजे केवळ ज्ञान नसून, सामान्य माणसाला प्रगत जीवनाकडे नेणारी दृष्टी होय. या जीवनदृष्टीबरोबरच अलौकीक व भव्य जीवनाबद्दलची लालसा त्याच्या मनात निर्माण करणे हेच कलापथकाचे प्रमुख कार्य असते, हे छत्रपती शाहू महाराजांना ज्ञात होते, म्हणूनच त्यांनी लोककलांना आणि त्यांचे जतन करणाऱ्या कलावंतांना राजाश्रय देण्याचा निर्णय घेतला.
गणेशोत्सवाच्या काळात गावोगावी गणेश मेळे व्हायचे, आजही काही ठिकाणी होतात. ग्रामीण भागातील लोकांना नऊ दहा दिवस विविध मनोरंजनाची मेजवाणी मिळते. दिवसभर कामधंदा करुन, थकूनभागून आलेले कष्टकरी लोक आणि स्त्रीयांसह बालगोपाळ रात्री सुरु होणाऱ्या मेळ्याच्या कार्यक्रमाची वाट पाहत असतात. गावागावांतून प्रत्येक दिवशी नवीन गणेश मेळा मंडळाचा कार्यक्रम ठरविलेला असायचा. या मेळ्यातून गायन, वादन, नाच, नाटके, नकला अशा सर्व कलाप्रकारांचे एकत्रीत सादरीकरण होत असे. नामांकितांबरोबरच नवोदित कलाकरांनाही या मेळ्यातून आपापले कलाप्रकार सादर करायला मिळायचे. अनेक वर्षे चाललेल्या या गणेश मेळ्यातून अनेक दिग्गज कलाकार उदयाला आले आहेत. मेळ्यांचा भार न सोसवणाऱ्या काही पांढरपेशा शाहिरांनी कलापथके काढली. पोवाड्याच्या माध्यमातून त्यांनी राजकीय व सामाजिक प्रचाराचे कार्यही केले आहे. शाहिरांचे कलापथक अशीच ती संकल्पना होती. याच कलावंतांनी १९५५ च्या आसपास लोकनाट्याचा बाज सुरु केला. त्यात पोवाड्याशिवाय अन्य कलाप्रकार सादर करण्यात येऊ लागले. १९ व्या शतकात समाज जागृती, समाज प्रबोधन, वैचारिक आणि पक्षीय प्रचार इत्यादी विविध उद्देशाने काही नाट्यरुपांची आणि तमाशाप्रधान लोकनाट्याची निर्मिती झाली. तमाशाचा उपयोग सामाजिक व राजकीय प्रचारासाठी करण्यात आला. कलापथके ही त्याचीच एक परिणत अवस्था असल्याचे सांगितले जाते.
लोककलेच्या लौकिक प्रयोजनासंबंधी विचार आणि त्यातून लोक शिक्षणासाठी लोककलांचा वापर, हा भारतीय संस्कृतीचा अंगभूत भाग आहे. एकनाथी भारुडांपासून ते आजच्या अंधश्रध्दा निर्मुलन समितीच्या रिंगणनाट्यापर्यंत विविध कला थकल्या भागलेल्या लोकांच्या मनाचा ठाव घेताना दिसतात. कालानुरुप त्यांचे स्वरुप बदलले असले तरी लोकरंजन आणि लोकशिक्षण हि सुत्रे एकत्रितपणे आणि प्रभावीपणे काम करताना दिसतात. कलाप्रकार बदल स्विकारत असला तरी त्यांचा उद्देश मात्र लोकरंजनातून प्रबोधन असाच राहिला आहे.
आपला देश स्वतंत्र होण्यापूर्वीच जयप्रकाश नारायण म्हणत, ‘सन बयालीस की क्रांती अधुरी है, हमें और आगे जाना है..’ – या पुढच्या तयारीचा भाग म्हणून नवभारत घडवण्याच्या उमेदीने १९४२ साली लालबावटा कलापथकाची आणि १९४८ साली राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाची निर्मिती झाली. असा उल्लेख सापडतो, परंतू त्यावरही सखोल संशोधन होणे गरजेचे आहे. या संबंध काळाच्या तपशीलवार लेखी नोंदी उपलब्ध होत नाहीत. कलापथकांचा उद्देश लोकप्रबोधन असला तरी लालबावटा कलापथकाचे कार्य वेगळे आणि राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाचे कार्य वेगळे होते. लालबावटाने लोकसंस्कृतीचे जतन करण्याबरोबर कामगार आणि वंचित, दुर्लक्षीत वर्गाचे प्रबोधन करण्याकडे कल ठेवला होता. त्यासाठी त्यांनी पोवाडे, लावण्या, गाणी अशा माध्यमांचा वापर केला. राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकांनी स्वातंत्र्य आंदोलनासाठी जनमत तयार करणे, सामाजिक प्रश्नांवर प्रहार करणे, नाटिका, वगाच्या माध्यमातून आणि विविध प्रकारच्या गीतांतून प्रेरणादायी विचार संक्रमीत करण्याचे कार्य केले.
या काळात कलापथकात दाखल होणारी मुले-मुली विभिन्न स्तरातली असत. पण ती एका कुटुंबातील असावीत, असा जिव्हाळ्याचा बंध त्यांच्यात निर्माण होत असे. राष्ट्राभिमानाचा जोश, शिस्त, भरपूर अंगमेहनत याचबरोबरीने तिथल्या एकूण वातावरणात मोकळेपणा आणि मजाही असे. 
संयुक्त महाराष्ट्राची चळवळ लोकमानसात रुजविण्याचे महान आणि महत्त्वपूर्ण काम शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमर शेख आणि शाहीर द. न. गव्हाणकर यांनी केले. मुंबई, मराठवाडा, विदर्भ, कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र यांच्यासह सीमा प्रदेशातील विविध भागातील हजारो ठिकाणी शाहिरांनी आपल्या लालबावटा कलापथकाचे कार्यक्रम सादर केले. त्याच्यामुळे लोक प्रेरित झाले. हजारो, लाखो लोक भारावून जात व लढ्यात सहभागी होत.
आधुनिक शाहिरी परंपरेचा आविष्कार होऊन जे नवे प्रवाह उदयास आले आहेत, त्यापैकी जलसा आणि कलापथके प्रभावी ठरली होती. पुढे दीर्घकाळ या कलाप्रकारांनी समाजप्रबोधन, वैचारिक, सामाजिक क्षेत्रात आपला प्रभाव टिकवून ठेवला.
१९६०-७० पर्यंत दक्षिण व मध्य मुंबईच्या कामगार राहत असलेल्या भागात अनेक चाळी होत्या. तेथे घरकाम करणारे बानकोटी बाले असायचे. दोन चार घरी भांडीकुंडी करुन ते आपली गुजरान करीत असत. चाळीच्या बोळात किंवा गॅलरीत वास्तव्य करीत असत. अशा लोकांची कलापथके होती. मोजकी वाद्ये व ठरलेल्या भडक वेशात त्यांचे फेर धरुन केलेले नृत्य ‘बाल्या नाच’ म्हणून त्याकाळात प्रसिद्ध होते. नाच करणाऱ्यांच्या मधोमध ढोलकी, पेटी वगैरे वाजविणारे बसायचे. त्यांच्याभोवती हे बाले फेर धरुन नाचायचे. एका ठेक्यावर पाय आपटून त्यांचा नाच होत असे. संपूर्ण चाळ हादरुन जाईल असा तो नाच असायचा. 
‘पारबती बाई बसली न्हायाला, बसली न्हायाला,
तिनं आंगीचा मल काढीला, मल काढीला,
आनि मग तेचा गन लिपीला, गन लिपीला’ 
असे गाणे म्हणून वाद्याच्या तालावर हे बाले नाचत असत. चाळीच्या बोळातच हा कार्यक्रम चालत असल्याने प्रेक्षकांना बसण्याची वेगळी व्यवस्था नव्हती. आपापल्या घरातून लोक हा कार्यक्रम बघायचे.
जलसा, कलापथक आणि पथनाट्य हे आधुनिक शाहिरांचे प्रवाह आहेत. ‘जलसा’ हा कलाप्रकार महात्मा फुले यांच्या सत्यशोधक विचारांचा प्रसार करण्यासाठी अस्तित्वात आला. त्यास ‘सत्यशोधक जलसा’ असे म्हटले जावू लागले. मराठी भाषा, मराठी वाङमय आणि मराठी लोककला या प्रकारातून जी एक सांस्कृतिक धारा विकसित होत गेली, त्यात 'जलसा' हा प्रकार विकसित होत गेला. हा कला प्रकार महात्मा फुले यांच्या सत्यशोधक समाजाने रंजनातून लोक जागृती करण्यासाठी निर्माण केला. त्यातून आंबेडकरी जलसे निर्माण झाले. त्याचा वापर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे विचार आणि कार्य समाजाच्या तळागाळापर्यंत पोहचविण्यासाठी करण्यात आला. सामाजिक परिवर्तनाचे माध्यम म्हणून आंबेडकरी जलशांचे कार्य मोलाचे ठरले. हजारो वर्षांची गुलामगिरी, अन्याय, जुलूम, उपासमार, मानहानी, अव्हेरलेले त्यांचे मानवी हक्क मिळविण्यासाठीचा संघर्ष या जलशातून प्रकट होताना दिसतो. यात भिमराव करडक, केरुजी घेगडे, अर्जून भालेराव, केरु गायकवाड, वामनदादा कर्डक यांचे योगदान मोलाचे आहे.
दुसरा आधुनिक शाहिरीचा प्रकार म्हणजे कलापथके होय. जलशांप्रमाणेच ‘कलापथक’ हा प्रबोधनात्मक शाहिरीचा एक प्रकार १९४५ च्या सुमारास उदयास आला. शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमरशेख आणि शाहीर द. न. गव्हाणकर यांनी ‘लाल बावटा कलापथका’ची स्थापना करुन शाहिरी परंपरेमध्ये नव्याने मोलाची भर घातली. गाणी, पोवाडे, लावण्या, वग, नाट्य किंवा लोकनाट्य या शाहिरी ढंगांच्या दृकश्राव्य गटास ‘कलापथक’ हे अर्थपूर्ण नाव मिळाले. या कलापथकाचा प्रभाव खऱ्या अर्थाने संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीच्या माध्यमातून निर्माण झाला. १९४५ ते १९६० पर्यंत यासंबंधी भाषिक अस्मितेच्या प्रेरणा, जनभावना या कलापथकाने जनतेसमोर मांडल्या.  महाराष्ट्रात एक नवचैतन्य निर्माण केले. त्या काळात जी प्रभावी कलापथके होती, त्यात लालबावटा कलापथक हे अत्यंत प्रभावी होते. याशिवाय जी कलापथके महाराष्ट्रात अस्तित्वात होती, ती सर्वच कलापथके आपल्या पक्षाचा, संघटनेचा, दलाच्या विचारांचा प्रसार करीत होती. यामध्ये पक्षीय, वैचारिक प्रवाहही होते. साम्यवादी कलापथके, समाजवादी कलापथके, काँग्रेस सेवादलाची कलापथके आणि आंबेडकरवादी भीम कलापथकेही होती. 
महाराष्ट्राच्या तमाशा व कलापथकाच्या जुन्या परंपरेला नवी वर्गीय दृष्टी देण्याचा प्रयत्न लालबावटा कलापथकातील शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमर शेख आणि शाहीर द. न. गव्हणाकर यांनी केला. अण्णाभाऊंची शाहिरी कविता जनमाणसांध्ये रुजविण्याचे काम लालबावटा कलापथकाने केले. हे कलापथक म्हणजे कामगारांना संघटित करुन, अन्यायाच्या विरोधात लढण्यासाठी प्रेरणा देणारी एक शक्तीच होती. लालबावटा कलापथकातून सामाजिक क्रांतिसाठी आवश्यक असणारा विद्रोह पेरला गेला. त्यामुळेच या कलापथकाच्या कार्यक्रमांवर सरकारने नंतर बंदी आणली. संयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलन काळात शाहिरी परंपरेच्या या आधुनिक कलापथकाने मराठी भाषिकांचा, त्यांच्या अस्मितेच्या, अभिमानाला साद घालण्यात लालबावटा कलापथक यशस्वी झाले. 
स्वातंत्र्योत्तर काळात तमाशातील अश्लीलतेमुळे दारुबंदीप्रमाणेच तमाशाबंदीही करण्यात आली. तत्कालिन मुंबई सरकारचे मुख्यमंत्री मोरारजी देसाई यांनी लोकनाट्यावर बंदी घातली. ‘तमाशा सुधार समितीने’ काही अटी घालून दिल्या, त्या अटी तमाशा फडांनी मान्य करुन, त्या चाकोरीत तमाशाचे प्रयोग करण्याच्या अटींवर तो पुन्हा सुरु करण्यात आला. या बंदीच्या काळात लालबावटा कलापथकाची संपूर्ण जबाबदारी शाहीर गव्हाणकर यांच्याकडेच होती. अण्णाभाऊंच्या लोकनाट्यावर सरकारने बंदी घातलेली असतानाही शाहीर गव्हाणकर यांनी मुंबई, बेळगाव, इचलकरंजी, जयसिंगपूर, कोल्हापूर, निपाणी, कारवार या भागात कलापथकाचे कार्यक्रम आयोजिक केले होते. त्यामुळे संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीची ताकद वाढली होती. सरकारच्या या धोरणामुळे कलापथकांना बळ मिळाले.
१९२७ च्या महाडच्या सत्याग्रहानंतर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी सांगितलेला विचार आपल्या बांधवांना समजावून सांगण्यासाठी ‘संगीत जलसा’ वा ‘संगीत कलापथक’ निर्माण झाले. महाडचा रणसंग्राम, काळाराम-मंदीर प्रवेश, ब्राम्हण-अस्पृश्य संवाद, दारू, सट्टा इ. विषयांवर वग रचून, जलशांद्वारा लोकांचे प्रबोधन शाहीर केरू अर्जुन घेगडे, अकोल्याचे केरू बाबा गायकवाड, नासिकचे भीमराव कर्डक या नामवंत तमाशागिरांनी आपल्या तमाशांतून केले. त्यानंतर ‘आंबेडकरी जलसा’, ‘आंबेडकरी तमाशा’ अशी नावे रूढ झालेली दिसतात.
साम्यवादी विचारांचा आणि संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीचा प्रसार करण्यासाठी कलापथकांतून वर्गविग्रह, कामगार-भांडवलदार संघर्ष, शेतकऱ्यांची दुःखे इ. विषयांवर वग सादर केलेले दिसून येतात. शाहीर अमर शेख यांनी सर्जेराव फरारी, जाऊ तिथं खाऊ हे वग लिहिले. अण्णाभाऊ साठे यांनी आपल्या कलापथकाला ‘लोकनाट्य’ अशी संज्ञा दिली.  अकलेची गोष्ट,  शेटजीचे इलेक्शन,  बेकायदेशीर,  माझी मुंबई,  मूक मिरवणूक,  लोकमंत्र्याचा दौरा  इ. लोकनाट्ये लिहिली. पारंपरिक तमाशातील बतावणीचा कौशल्याने वापर करून अण्णाभाऊ साठे यांनी वगांची रचना केली. शाहीर विश्वासराव फाटे यांनीही सात दिवसाचा राजा, वगैरे सात लोकनाट्ये लिहिली आहेत. शाहीर नानिवडेकरांचे फॅशनचा वग, किसरूळचा शेतकरी, वसाडगावचा जमीनदार हे वग लोकप्रिय होते. राम उगावकर, आत्माराम पाटील, शाहीर पुंडलिक फरांदे, शाहीर बापूसाहेब विभुते, शाहीर पांडुरंग वनमाळी, शाहीर खामकर, शेख जैनू चाँद इ. नामवंतांचा या संदर्भात उल्लेख करता येईल. शाहीर साबळे यांनी नाटकातला बंदिस्तपणा आणि तमाशातील विस्कळितपणा टाळून रामराज्यात एक रात्र, ग्यानबाची मेख, आंधळ दळतंय इ. मुक्तनाट्ये लिहिली. लोकगीते आणि लोककला यांचा कौशल्याने वापर करून उपरोधात्मक शैलीच्या द्वारे शाहीर साबळे यांनी मुक्तनाट्यांतून प्रबोधन केले.
अलिकडे तमाशाचे स्वरुप नाटकासारखे होत चालले आहे, पण तो तमाशाचा प्रकार नव्हे. त्याशिवाय अलिकडच्या वीस-पंचवीस वर्षात तमाशावरुन त्याला ‘लोकनाट्य’ म्हणण्याची पध्दत पडली. असा एक प्रकार उत्पन्न झाला आहे. या लोकनाट्याचे विषय बहुधा राजकीय पक्ष, राजकीय परिस्थिती हेच असतात. सरकारी नियमातून पळवाट काढण्यासाठी लोकनाट्यातील काही बाज उचलून तो ‘कलापथक’ म्हणून सादर करण्यात येऊ लागला. कलापथकाचा हेतू लोकांची करमणूक करणे आणि विशिष्ट पक्षाचा प्रचार लोकांच्या मनावर बिंबविणे हाच असतो. अशा कलापथकात जातीचा आणि विशिष्ट पक्षाचा प्रचार केल्यामुळे बरीच मंडळी दुखावतात. कलापथकाला प्रेक्षक मिळत नाही, म्हणूनच अशी कलापथके जशी लवकर निर्माण होतात, तशीच ती लवकर नष्टही होतात.
लोकरंजनातून लोकशिक्षण हे ब्रीद घेऊन निर्माण झालेल्या राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाने स्वातंत्र्याच्या आंदोलनासाठी प्रबोधन केले. निळू फुले यांच्या अभिनयाचा पाया राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाने घातला. या कलापथकाव्दारे प्रबोधन आणि मनोरंजन यांचा संयोग साधून लोकनाट्ये व्हायची. त्यातला अर्धा भाग लिखित आणि अर्धा स्वयंस्फूर्त असायचा. या कलापथकाने ‘महाराष्ट्र दर्शन’ या कार्यक्रमाचे ३०० प्रयोग केले. या कलापथकातून निळू फुले यांच्या बरोबरच राम नगरकर, दादा कोंडके, स्मिता पाटील, प्रमोद पवार, झेलम परांजपे, सुहिना थत्ते, ज्योती सुभाष, लोकशाहीर दत्ताराम म्हात्रे आणि लोकसाहित्याचे अभ्यासक, ज्येष्ठ नृत्य दिग्दर्शक सदानंद राणे यांच्यासारखे महान कलाकार लोकरंगभूमी आणि चित्रपटसृष्टीला दिले.
राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकातून स्वातंत्र्याच्या आंदोलनाबरोबरच स्त्री भ्रूणहत्या, बलात्कार, बॉम्ब स्फोट, घातपात, गुन्हेगारी, शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या असे अनेक विषय सादर करुन लोक प्रबोधन केले आहे.
स्वयंस्फूर्तीने दाखल होणारी मोठी ऊर्जा आणि सेवादलाचा ध्येयलक्षी हेतू, या माध्यमातून कलापथकाने नवनवे कार्यक्रम निर्माण केले. अभिजात कलापरंपरेशी नाते ठेवत आणि त्याच वेळी लोकपरंपरेचा धागा सांभाळत नवा आशय प्रभावीपणे पोचवणारे अनेक कार्यक्रम कलापथकाने सादर केले.
सामान्य माणसाचा जीवनस्तर उंचावणे तो अधिकाधिक निर्दोष बनवणे यासाठी आवश्यक ती भूमी तयार करण्याचे, जीवनदृष्टी घडवण्याचे काम केले आहे. समूहगान, नृत्य, तमाशा, लोकनाट्य इत्यादीमधून सामूहिकतेचे संस्कार नकळत झाले. हे कलाप्रकार लोकांच्या जवळ आणले. त्यामुळे कला, कलाशिक्षण याविषयीची लोकमानसातील नकारात्मक भावना सौम्य होण्यास हातभार लागला. त्यातून नवा, परिवर्तनाला पोषक आशय मांडण्याच्या प्रयत्नामुळे वैचारिक जागृतीचे कामही काही प्रमाणात घडले आहे.
कलापथकांचे आजचे अस्तित्व नगण्य आहे. परंतू हा प्रवाह कुंठित होतो, असे जाणवत नाही. यातूनच ‘कलापथक’ हा कलाप्रकार समाजातील विविध प्रश्नांवर आपल्या शाहिरी आणि अभिनयाने भाष्य करतो.
१९४८ ते १९६० याकाळात कलापथकाच्या एकजिनसी रचनेत बदल झाले. राष्ट्रसेवा दलाच्या १९६० च्या ‘महाराष्ट्र दर्शन’ या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने व्यावसायिक कलाकार आले. कलापथकातील सहभागींना सेवादलाच्या शाखाप्रवृत्तीचा अनुभव असावा, हा विचार मागे पडला. त्यापूर्वी कलापथकाचे कार्यक्रम स्थानिक सामान्य कार्यकर्ते आयोजित करत. कलापथकातील मंडळी त्या त्या गावी कार्यकर्त्यांकडे रहात-जेवत. ‘महाराष्ट्र दर्शन’पासून कलापथकाचा ताफा मोठा झाला. साहजिकच सामान्य कार्यकर्त्यांच्या घराशी असणारा संबंध क्षीण होत गेला. बाहेरही एकूण जीवनसरणी बदलत होती. १९८० नंतर ध्येयवादापासून तुटलेला, स्वातंत्र्यसंग्रामाची वास्तपुस्त नसलेला नवमध्यमवर्ग निर्माण झाला, ही कलापथकाची शेवटच्या काळातली कोंडी होती. कलापथक थांबले ते संघटनात्मक निर्णयाने आणि बदलत्या काळाचे संदर्भही त्याला थांबवणारे ठरले.
विकोपाला गेलेल्या व्यवहारीपणामुळे आज नागर जीवनातील मिथ्याचा नाश झाला आहे. सुखोपभोगांची अनंत साधने प्रत्यही वाढत असूनही आधुनिक माणूस तृप्त नाही, शांत नाही. त्याच्या तृष्णा शमविण्याचे काम केवळ लोककलाच करु शकतात. त्यासाठी लोककलांचे जतन आणि संवर्धन करणे आवश्यक आहे. केवळ लोकसंस्कृतिच्या उपासकांनीच नाही, तर संशोधक आणि बुध्दीवादी लोकांनीही त्यासाठी आपले योगदान द्यायला हवे. 
महाराष्ट्राच्या सर्व लोककला टिकून राहाव्यात, या लोककलेचा वारसा जतन व संवर्धन करण्यासाठी या लोककलांना उत्तेजन देण्याच्या हेतूने राज्याच्या कानाकोपऱ्यात विशेषत: ग्रामीण भागात तमाशा, लावणी,  दशावतार,  खडीगंमत, शाहिरी इत्यादीसारख्या कला सादर करणाऱ्या लोककलांच्या कलापथकांना महाराष्ट्र शासनाने भांडवली अनुदान व प्रयोग अनुदान पॅकेज योजना सन २००८-०९ मध्ये सुरु केली आहे. प्रतिवर्षी प्राप्त होणाऱ्या अर्जांच्या संख्येनुसार कलापथकांना भांडवली व प्रयोग अनुदान मंजूर करण्यात येते.
यामध्ये पूर्णवेळ तमाशासाठी वीस लाख रुपये, हंगामी तमाशा/दशावतारसाठी दहा लाख, खडीगंमत/शाहिरी कलाप्रकारासाठी दहा लाख आणि संगीतबारीसाठी दहा लाख रुपये असे एकूण पन्नास लाख रुपयांचे भांडवली अनुदान दिले जाते. तसेच 
पूर्णवेळ ढोलकी फड/तमाशा फडासाठी साठ लाख रुपये, हंगामी तमाशा फड आणि दशावतार मंडळांसाठी एक लाख वीस हजार, खडी गंमत कला पथके आणि शाहिरी पथके/ लावणी, कला पथके (संगीत बारी) साठी ४२ लाख असे एकूण दोन कोटी २२ लाख रुपयांचे प्रयोग अनुदान दरवर्षी दिले जाते.
'''--प्रा.डॉ. बाबा बोराडे.'''
प्रकाशन : कमांडर दिवाळी अंक २०१९</text>
      <sha1>9w2vvrtf7ld8ab8n2bdehoreij0cav4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139444</id>
      <parentid>2139433</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:48:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/कचरु उमक|कचरु उमक]] ([[User talk:कचरु उमक|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:सांगकाम्या|सांगकाम्या]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43525" xml:space="preserve">'''welcome'''

== लिपी नव्हे 'विपी'च हवे का ? ==

{{साद|सुहास बनसोडे}}

नमस्कार,

प्रथमत: आपल्या संपादन प्रयत्नांबद्दल आभार. विपी हा शब्द विकिपीडिया शब्दाचा शॉर्टफॉर्म म्हणून वापरला गेला असण्याची शक्यता वाटते. कदाचित पूर्ण विकिपीडिया शब्द वापरल्यास वाचकांचा गोंधळ होणार नाही, आपण केलेला बदल पुन्हा एकदा तपासून पाहिल्यास बरे पडेल किंवा कसे. परत एकदा धन्यवाद आणि शुभेच्छा.

[[सदस्य:Mahitgar|माहितगार (-खुलं खुलं आभाळ तसा.. मीही खुला खुला.. दारं, खिडक्या, भिंती यांची.. सवय झाली तुला..? )]] ([[सदस्य चर्चा:Mahitgar|चर्चा]]) १३:३८, २१ डिसेंबर २०१५ (IST)

हो [[सदस्य:Rajendra Apugade|Rajendra Apugade]] ([[सदस्य चर्चा:Rajendra Apugade|चर्चा]]) २०:१८, ८ जुलै २०१९ (IST)

== मराठी लेखन साहित्य ==

लेखक व त्याची ग्रंथसंपदा या विषयी चर्चा..
 यादव बा-हाळे १६:५६, ३१ मे २०१८ (IST)

== Mpsc  ==

Exam [[सदस्य:Suryawanshi Mahesh Sanjay|Suryawanshi Mahesh Sanjay]] ([[सदस्य चर्चा:Suryawanshi Mahesh Sanjay|चर्चा]]) १९:१८, २४ डिसेंबर २०१८ (IST)

17 Feb 2019 [[सदस्य:Suryawanshi Mahesh Sanjay|Suryawanshi Mahesh Sanjay]] ([[सदस्य चर्चा:Suryawanshi Mahesh Sanjay|चर्चा]]) १९:१९, २४ डिसेंबर २०१८ (IST)

== महाराष्ट्राची लोकसंस्कृती : कलापथक ==

 भारतातील लोकांना शेतात घाम गाळून, कबाडकष्ट करुन अन्नधान्य पिकवावे लागते. या कष्ट करणाऱ्यांना करमणुकीची आवश्यकता असते. म्हणून लोकांनीच आपल्या कल्पनेप्रमाणे करमणुकीचे वेगवेगळे प्रकार निर्माण केले. त्याच या लोककला होत. पुढे यातील काही लोककला जातिपरत्वे रुढ झाल्या. गावकुसाबाहेरच्या लोकांना कलेची आवड होतीच. त्यांनी ढोलकी आणि तुणतुण्यावर गाणी म्हणून आपली करमणूक करुन घेण्यास सुरुवात केली. “महाराष्ट्रात रुढ असलेल्या करमणुकीच्या प्रकाराची प्रथा इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात होऊन गेलेल्या ‘हाल’ या राजाच्या काळापासून सापडते. हाल राजा हा सातवाहनाच्या वंशातला असून, त्याची राजधानी ‘प्रतिष्ठान’ उर्फ पैठण येथे होती.”  
महाराष्ट्रात वेगवेगळे लोककला प्रकार बघायला मिळतात. लोककलेच्या उपासकांनी काही अमुल्य कलांचे अजूनही जतन करुन ठेवले आहे. परंतू काही लोककला काळाच्या ओघात नष्ट किंवा नामशेष होऊ लागल्या आहेत. त्यांचे जतन आणि संवंर्धन करणे काळाची गरज आहे. लोकांनी लोकांच्या मनोरंजनासाठी निर्माण केलेल्या या लोककला नामशेष होऊ नयेत म्हणून शासनाने चांगली पावले उचलली आहेत. अनेक लोककला प्रकारांना शासनाने अनुदान द्यायला सुरुवात केली आहे. कलापथक किंवा कलाजत्रा म्हणजे गावोगावी फिरुन भक्तीगिते, लोकगिते गाणाऱ्या किंवा पौराणिक गोष्टी सांगणाऱ्या कलाकारांचे पथक, अशी ढोबळमानाने व्याख्या करता येईल. लोकशिक्षण हे त्यांचे ध्येय असते.
पेशवाईनंतर पारतंत्र्याच्या काळात छत्रपती शाहू महाराजांनी शाहीर वर्गाचा उपयोग सामाजिक विषमता घालवण्यासाठी केला. त्याचप्रमाणे सत्यशोधक समाजानेही या माध्यमांचा वापर केला. समाजातील मागासलेपनावर, जाचक रुढी परंपरांवर, शेतकऱ्यांच्या शोचनीय अवस्थेवर, धार्मिक अवडंबरावर, शाहिरांनी लावण्या, पोवाडे रचले आणि त्याव्दारेच समाजात सुधारणा घडवून आणल्या. कलापथकांच्या माध्यमातून केलेले प्रबोधन म्हणजे केवळ ज्ञान नसून, सामान्य माणसाला प्रगत जीवनाकडे नेणारी दृष्टी होय. या जीवनदृष्टीबरोबरच अलौकीक व भव्य जीवनाबद्दलची लालसा त्याच्या मनात निर्माण करणे हेच कलापथकाचे प्रमुख कार्य असते, हे छत्रपती शाहू महाराजांना ज्ञात होते, म्हणूनच त्यांनी लोककलांना आणि त्यांचे जतन करणाऱ्या कलावंतांना राजाश्रय देण्याचा निर्णय घेतला.
गणेशोत्सवाच्या काळात गावोगावी गणेश मेळे व्हायचे, आजही काही ठिकाणी होतात. ग्रामीण भागातील लोकांना नऊ दहा दिवस विविध मनोरंजनाची मेजवाणी मिळते. दिवसभर कामधंदा करुन, थकूनभागून आलेले कष्टकरी लोक आणि स्त्रीयांसह बालगोपाळ रात्री सुरु होणाऱ्या मेळ्याच्या कार्यक्रमाची वाट पाहत असतात. गावागावांतून प्रत्येक दिवशी नवीन गणेश मेळा मंडळाचा कार्यक्रम ठरविलेला असायचा. या मेळ्यातून गायन, वादन, नाच, नाटके, नकला अशा सर्व कलाप्रकारांचे एकत्रीत सादरीकरण होत असे. नामांकितांबरोबरच नवोदित कलाकरांनाही या मेळ्यातून आपापले कलाप्रकार सादर करायला मिळायचे. अनेक वर्षे चाललेल्या या गणेश मेळ्यातून अनेक दिग्गज कलाकार उदयाला आले आहेत. मेळ्यांचा भार न सोसवणाऱ्या काही पांढरपेशा शाहिरांनी कलापथके काढली. पोवाड्याच्या माध्यमातून त्यांनी राजकीय व सामाजिक प्रचाराचे कार्यही केले आहे. शाहिरांचे कलापथक अशीच ती संकल्पना होती. याच कलावंतांनी १९५५ च्या आसपास लोकनाट्याचा बाज सुरु केला. त्यात पोवाड्याशिवाय अन्य कलाप्रकार सादर करण्यात येऊ लागले. १९ व्या शतकात समाज जागृती, समाज प्रबोधन, वैचारिक आणि पक्षीय प्रचार इत्यादी विविध उद्देशाने काही नाट्यरुपांची आणि तमाशाप्रधान लोकनाट्याची निर्मिती झाली. तमाशाचा उपयोग सामाजिक व राजकीय प्रचारासाठी करण्यात आला. कलापथके ही त्याचीच एक परिणत अवस्था असल्याचे सांगितले जाते.
लोककलेच्या लौकिक प्रयोजनासंबंधी विचार आणि त्यातून लोक शिक्षणासाठी लोककलांचा वापर, हा भारतीय संस्कृतीचा अंगभूत भाग आहे. एकनाथी भारुडांपासून ते आजच्या अंधश्रध्दा निर्मुलन समितीच्या रिंगणनाट्यापर्यंत विविध कला थकल्या भागलेल्या लोकांच्या मनाचा ठाव घेताना दिसतात. कालानुरुप त्यांचे स्वरुप बदलले असले तरी लोकरंजन आणि लोकशिक्षण हि सुत्रे एकत्रितपणे आणि प्रभावीपणे काम करताना दिसतात. कलाप्रकार बदल स्विकारत असला तरी त्यांचा उद्देश मात्र लोकरंजनातून प्रबोधन असाच राहिला आहे.
आपला देश स्वतंत्र होण्यापूर्वीच जयप्रकाश नारायण म्हणत, ‘सन बयालीस की क्रांती अधुरी है, हमें और आगे जाना है..’ – या पुढच्या तयारीचा भाग म्हणून नवभारत घडवण्याच्या उमेदीने १९४२ साली लालबावटा कलापथकाची आणि १९४८ साली राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाची निर्मिती झाली. असा उल्लेख सापडतो, परंतू त्यावरही सखोल संशोधन होणे गरजेचे आहे. या संबंध काळाच्या तपशीलवार लेखी नोंदी उपलब्ध होत नाहीत. कलापथकांचा उद्देश लोकप्रबोधन असला तरी लालबावटा कलापथकाचे कार्य वेगळे आणि राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाचे कार्य वेगळे होते. लालबावटाने लोकसंस्कृतीचे जतन करण्याबरोबर कामगार आणि वंचित, दुर्लक्षीत वर्गाचे प्रबोधन करण्याकडे कल ठेवला होता. त्यासाठी त्यांनी पोवाडे, लावण्या, गाणी अशा माध्यमांचा वापर केला. राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकांनी स्वातंत्र्य आंदोलनासाठी जनमत तयार करणे, सामाजिक प्रश्नांवर प्रहार करणे, नाटिका, वगाच्या माध्यमातून आणि विविध प्रकारच्या गीतांतून प्रेरणादायी विचार संक्रमीत करण्याचे कार्य केले.
या काळात कलापथकात दाखल होणारी मुले-मुली विभिन्न स्तरातली असत. पण ती एका कुटुंबातील असावीत, असा जिव्हाळ्याचा बंध त्यांच्यात निर्माण होत असे. राष्ट्राभिमानाचा जोश, शिस्त, भरपूर अंगमेहनत याचबरोबरीने तिथल्या एकूण वातावरणात मोकळेपणा आणि मजाही असे. 
संयुक्त महाराष्ट्राची चळवळ लोकमानसात रुजविण्याचे महान आणि महत्त्वपूर्ण काम शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमर शेख आणि शाहीर द. न. गव्हाणकर यांनी केले. मुंबई, मराठवाडा, विदर्भ, कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र यांच्यासह सीमा प्रदेशातील विविध भागातील हजारो ठिकाणी शाहिरांनी आपल्या लालबावटा कलापथकाचे कार्यक्रम सादर केले. त्याच्यामुळे लोक प्रेरित झाले. हजारो, लाखो लोक भारावून जात व लढ्यात सहभागी होत.
आधुनिक शाहिरी परंपरेचा आविष्कार होऊन जे नवे प्रवाह उदयास आले आहेत, त्यापैकी जलसा आणि कलापथके प्रभावी ठरली होती. पुढे दीर्घकाळ या कलाप्रकारांनी समाजप्रबोधन, वैचारिक, सामाजिक क्षेत्रात आपला प्रभाव टिकवून ठेवला.
१९६०-७० पर्यंत दक्षिण व मध्य मुंबईच्या कामगार राहत असलेल्या भागात अनेक चाळी होत्या. तेथे घरकाम करणारे बानकोटी बाले असायचे. दोन चार घरी भांडीकुंडी करुन ते आपली गुजरान करीत असत. चाळीच्या बोळात किंवा गॅलरीत वास्तव्य करीत असत. अशा लोकांची कलापथके होती. मोजकी वाद्ये व ठरलेल्या भडक वेशात त्यांचे फेर धरुन केलेले नृत्य ‘बाल्या नाच’ म्हणून त्याकाळात प्रसिद्ध होते. नाच करणाऱ्यांच्या मधोमध ढोलकी, पेटी वगैरे वाजविणारे बसायचे. त्यांच्याभोवती हे बाले फेर धरुन नाचायचे. एका ठेक्यावर पाय आपटून त्यांचा नाच होत असे. संपूर्ण चाळ हादरुन जाईल असा तो नाच असायचा. 
‘पारबती बाई बसली न्हायाला, बसली न्हायाला,
तिनं आंगीचा मल काढीला, मल काढीला,
आनि मग तेचा गन लिपीला, गन लिपीला’ 
असे गाणे म्हणून वाद्याच्या तालावर हे बाले नाचत असत. चाळीच्या बोळातच हा कार्यक्रम चालत असल्याने प्रेक्षकांना बसण्याची वेगळी व्यवस्था नव्हती. आपापल्या घरातून लोक हा कार्यक्रम बघायचे.
जलसा, कलापथक आणि पथनाट्य हे आधुनिक शाहिरांचे प्रवाह आहेत. ‘जलसा’ हा कलाप्रकार महात्मा फुले यांच्या सत्यशोधक विचारांचा प्रसार करण्यासाठी अस्तित्वात आला. त्यास ‘सत्यशोधक जलसा’ असे म्हटले जावू लागले. मराठी भाषा, मराठी वाङमय आणि मराठी लोककला या प्रकारातून जी एक सांस्कृतिक धारा विकसित होत गेली, त्यात 'जलसा' हा प्रकार विकसित होत गेला. हा कला प्रकार महात्मा फुले यांच्या सत्यशोधक समाजाने रंजनातून लोक जागृती करण्यासाठी निर्माण केला. त्यातून आंबेडकरी जलसे निर्माण झाले. त्याचा वापर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे विचार आणि कार्य समाजाच्या तळागाळापर्यंत पोहचविण्यासाठी करण्यात आला. सामाजिक परिवर्तनाचे माध्यम म्हणून आंबेडकरी जलशांचे कार्य मोलाचे ठरले. हजारो वर्षांची गुलामगिरी, अन्याय, जुलूम, उपासमार, मानहानी, अव्हेरलेले त्यांचे मानवी हक्क मिळविण्यासाठीचा संघर्ष या जलशातून प्रकट होताना दिसतो. यात भिमराव करडक, केरुजी घेगडे, अर्जून भालेराव, केरु गायकवाड, वामनदादा कर्डक यांचे योगदान मोलाचे आहे.
दुसरा आधुनिक शाहिरीचा प्रकार म्हणजे कलापथके होय. जलशांप्रमाणेच ‘कलापथक’ हा प्रबोधनात्मक शाहिरीचा एक प्रकार १९४५ च्या सुमारास उदयास आला. शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमरशेख आणि शाहीर द. न. गव्हाणकर यांनी ‘लाल बावटा कलापथका’ची स्थापना करुन शाहिरी परंपरेमध्ये नव्याने मोलाची भर घातली. गाणी, पोवाडे, लावण्या, वग, नाट्य किंवा लोकनाट्य या शाहिरी ढंगांच्या दृकश्राव्य गटास ‘कलापथक’ हे अर्थपूर्ण नाव मिळाले. या कलापथकाचा प्रभाव खऱ्या अर्थाने संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीच्या माध्यमातून निर्माण झाला. १९४५ ते १९६० पर्यंत यासंबंधी भाषिक अस्मितेच्या प्रेरणा, जनभावना या कलापथकाने जनतेसमोर मांडल्या.  महाराष्ट्रात एक नवचैतन्य निर्माण केले. त्या काळात जी प्रभावी कलापथके होती, त्यात लालबावटा कलापथक हे अत्यंत प्रभावी होते. याशिवाय जी कलापथके महाराष्ट्रात अस्तित्वात होती, ती सर्वच कलापथके आपल्या पक्षाचा, संघटनेचा, दलाच्या विचारांचा प्रसार करीत होती. यामध्ये पक्षीय, वैचारिक प्रवाहही होते. साम्यवादी कलापथके, समाजवादी कलापथके, काँग्रेस सेवादलाची कलापथके आणि आंबेडकरवादी भीम कलापथकेही होती. 
महाराष्ट्राच्या तमाशा व कलापथकाच्या जुन्या परंपरेला नवी वर्गीय दृष्टी देण्याचा प्रयत्न लालबावटा कलापथकातील शाहीर अण्णाभाऊ साठे, शाहीर अमर शेख आणि शाहीर द. न. गव्हणाकर यांनी केला. अण्णाभाऊंची शाहिरी कविता जनमाणसांध्ये रुजविण्याचे काम लालबावटा कलापथकाने केले. हे कलापथक म्हणजे कामगारांना संघटित करुन, अन्यायाच्या विरोधात लढण्यासाठी प्रेरणा देणारी एक शक्तीच होती. लालबावटा कलापथकातून सामाजिक क्रांतिसाठी आवश्यक असणारा विद्रोह पेरला गेला. त्यामुळेच या कलापथकाच्या कार्यक्रमांवर सरकारने नंतर बंदी आणली. संयुक्त महाराष्ट्राच्या आंदोलन काळात शाहिरी परंपरेच्या या आधुनिक कलापथकाने मराठी भाषिकांचा, त्यांच्या अस्मितेच्या, अभिमानाला साद घालण्यात लालबावटा कलापथक यशस्वी झाले. 
स्वातंत्र्योत्तर काळात तमाशातील अश्लीलतेमुळे दारुबंदीप्रमाणेच तमाशाबंदीही करण्यात आली. तत्कालिन मुंबई सरकारचे मुख्यमंत्री मोरारजी देसाई यांनी लोकनाट्यावर बंदी घातली. ‘तमाशा सुधार समितीने’ काही अटी घालून दिल्या, त्या अटी तमाशा फडांनी मान्य करुन, त्या चाकोरीत तमाशाचे प्रयोग करण्याच्या अटींवर तो पुन्हा सुरु करण्यात आला. या बंदीच्या काळात लालबावटा कलापथकाची संपूर्ण जबाबदारी शाहीर गव्हाणकर यांच्याकडेच होती. अण्णाभाऊंच्या लोकनाट्यावर सरकारने बंदी घातलेली असतानाही शाहीर गव्हाणकर यांनी मुंबई, बेळगाव, इचलकरंजी, जयसिंगपूर, कोल्हापूर, निपाणी, कारवार या भागात कलापथकाचे कार्यक्रम आयोजिक केले होते. त्यामुळे संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीची ताकद वाढली होती. सरकारच्या या धोरणामुळे कलापथकांना बळ मिळाले.
१९२७ च्या महाडच्या सत्याग्रहानंतर डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी सांगितलेला विचार आपल्या बांधवांना समजावून सांगण्यासाठी ‘संगीत जलसा’ वा ‘संगीत कलापथक’ निर्माण झाले. महाडचा रणसंग्राम, काळाराम-मंदीर प्रवेश, ब्राम्हण-अस्पृश्य संवाद, दारू, सट्टा इ. विषयांवर वग रचून, जलशांद्वारा लोकांचे प्रबोधन शाहीर केरू अर्जुन घेगडे, अकोल्याचे केरू बाबा गायकवाड, नासिकचे भीमराव कर्डक या नामवंत तमाशागिरांनी आपल्या तमाशांतून केले. त्यानंतर ‘आंबेडकरी जलसा’, ‘आंबेडकरी तमाशा’ अशी नावे रूढ झालेली दिसतात.
साम्यवादी विचारांचा आणि संयुक्त महाराष्ट्राच्या चळवळीचा प्रसार करण्यासाठी कलापथकांतून वर्गविग्रह, कामगार-भांडवलदार संघर्ष, शेतकऱ्यांची दुःखे इ. विषयांवर वग सादर केलेले दिसून येतात. शाहीर अमर शेख यांनी सर्जेराव फरारी, जाऊ तिथं खाऊ हे वग लिहिले. अण्णाभाऊ साठे यांनी आपल्या कलापथकाला ‘लोकनाट्य’ अशी संज्ञा दिली.  अकलेची गोष्ट,  शेटजीचे इलेक्शन,  बेकायदेशीर,  माझी मुंबई,  मूक मिरवणूक,  लोकमंत्र्याचा दौरा  इ. लोकनाट्ये लिहिली. पारंपरिक तमाशातील बतावणीचा कौशल्याने वापर करून अण्णाभाऊ साठे यांनी वगांची रचना केली. शाहीर विश्वासराव फाटे यांनीही सात दिवसाचा राजा, वगैरे सात लोकनाट्ये लिहिली आहेत. शाहीर नानिवडेकरांचे फॅशनचा वग, किसरूळचा शेतकरी, वसाडगावचा जमीनदार हे वग लोकप्रिय होते. राम उगावकर, आत्माराम पाटील, शाहीर पुंडलिक फरांदे, शाहीर बापूसाहेब विभुते, शाहीर पांडुरंग वनमाळी, शाहीर खामकर, शेख जैनू चाँद इ. नामवंतांचा या संदर्भात उल्लेख करता येईल. शाहीर साबळे यांनी नाटकातला बंदिस्तपणा आणि तमाशातील विस्कळितपणा टाळून रामराज्यात एक रात्र, ग्यानबाची मेख, आंधळ दळतंय इ. मुक्तनाट्ये लिहिली. लोकगीते आणि लोककला यांचा कौशल्याने वापर करून उपरोधात्मक शैलीच्या द्वारे शाहीर साबळे यांनी मुक्तनाट्यांतून प्रबोधन केले.
अलिकडे तमाशाचे स्वरुप नाटकासारखे होत चालले आहे, पण तो तमाशाचा प्रकार नव्हे. त्याशिवाय अलिकडच्या वीस-पंचवीस वर्षात तमाशावरुन त्याला ‘लोकनाट्य’ म्हणण्याची पध्दत पडली. असा एक प्रकार उत्पन्न झाला आहे. या लोकनाट्याचे विषय बहुधा राजकीय पक्ष, राजकीय परिस्थिती हेच असतात. सरकारी नियमातून पळवाट काढण्यासाठी लोकनाट्यातील काही बाज उचलून तो ‘कलापथक’ म्हणून सादर करण्यात येऊ लागला. कलापथकाचा हेतू लोकांची करमणूक करणे आणि विशिष्ट पक्षाचा प्रचार लोकांच्या मनावर बिंबविणे हाच असतो. अशा कलापथकात जातीचा आणि विशिष्ट पक्षाचा प्रचार केल्यामुळे बरीच मंडळी दुखावतात. कलापथकाला प्रेक्षक मिळत नाही, म्हणूनच अशी कलापथके जशी लवकर निर्माण होतात, तशीच ती लवकर नष्टही होतात.
लोकरंजनातून लोकशिक्षण हे ब्रीद घेऊन निर्माण झालेल्या राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाने स्वातंत्र्याच्या आंदोलनासाठी प्रबोधन केले. निळू फुले यांच्या अभिनयाचा पाया राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकाने घातला. या कलापथकाव्दारे प्रबोधन आणि मनोरंजन यांचा संयोग साधून लोकनाट्ये व्हायची. त्यातला अर्धा भाग लिखित आणि अर्धा स्वयंस्फूर्त असायचा. या कलापथकाने ‘महाराष्ट्र दर्शन’ या कार्यक्रमाचे ३०० प्रयोग केले. या कलापथकातून निळू फुले यांच्या बरोबरच राम नगरकर, दादा कोंडके, स्मिता पाटील, प्रमोद पवार, झेलम परांजपे, सुहिना थत्ते, ज्योती सुभाष, लोकशाहीर दत्ताराम म्हात्रे आणि लोकसाहित्याचे अभ्यासक, ज्येष्ठ नृत्य दिग्दर्शक सदानंद राणे यांच्यासारखे महान कलाकार लोकरंगभूमी आणि चित्रपटसृष्टीला दिले.
राष्ट्रसेवा दलाच्या कलापथकातून स्वातंत्र्याच्या आंदोलनाबरोबरच स्त्री भ्रूणहत्या, बलात्कार, बॉम्ब स्फोट, घातपात, गुन्हेगारी, शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या असे अनेक विषय सादर करुन लोक प्रबोधन केले आहे.
स्वयंस्फूर्तीने दाखल होणारी मोठी ऊर्जा आणि सेवादलाचा ध्येयलक्षी हेतू, या माध्यमातून कलापथकाने नवनवे कार्यक्रम निर्माण केले. अभिजात कलापरंपरेशी नाते ठेवत आणि त्याच वेळी लोकपरंपरेचा धागा सांभाळत नवा आशय प्रभावीपणे पोचवणारे अनेक कार्यक्रम कलापथकाने सादर केले.
सामान्य माणसाचा जीवनस्तर उंचावणे तो अधिकाधिक निर्दोष बनवणे यासाठी आवश्यक ती भूमी तयार करण्याचे, जीवनदृष्टी घडवण्याचे काम केले आहे. समूहगान, नृत्य, तमाशा, लोकनाट्य इत्यादीमधून सामूहिकतेचे संस्कार नकळत झाले. हे कलाप्रकार लोकांच्या जवळ आणले. त्यामुळे कला, कलाशिक्षण याविषयीची लोकमानसातील नकारात्मक भावना सौम्य होण्यास हातभार लागला. त्यातून नवा, परिवर्तनाला पोषक आशय मांडण्याच्या प्रयत्नामुळे वैचारिक जागृतीचे कामही काही प्रमाणात घडले आहे.
कलापथकांचे आजचे अस्तित्व नगण्य आहे. परंतू हा प्रवाह कुंठित होतो, असे जाणवत नाही. यातूनच ‘कलापथक’ हा कलाप्रकार समाजातील विविध प्रश्नांवर आपल्या शाहिरी आणि अभिनयाने भाष्य करतो.
१९४८ ते १९६० याकाळात कलापथकाच्या एकजिनसी रचनेत बदल झाले. राष्ट्रसेवा दलाच्या १९६० च्या ‘महाराष्ट्र दर्शन’ या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने व्यावसायिक कलाकार आले. कलापथकातील सहभागींना सेवादलाच्या शाखाप्रवृत्तीचा अनुभव असावा, हा विचार मागे पडला. त्यापूर्वी कलापथकाचे कार्यक्रम स्थानिक सामान्य कार्यकर्ते आयोजित करत. कलापथकातील मंडळी त्या त्या गावी कार्यकर्त्यांकडे रहात-जेवत. ‘महाराष्ट्र दर्शन’पासून कलापथकाचा ताफा मोठा झाला. साहजिकच सामान्य कार्यकर्त्यांच्या घराशी असणारा संबंध क्षीण होत गेला. बाहेरही एकूण जीवनसरणी बदलत होती. १९८० नंतर ध्येयवादापासून तुटलेला, स्वातंत्र्यसंग्रामाची वास्तपुस्त नसलेला नवमध्यमवर्ग निर्माण झाला, ही कलापथकाची शेवटच्या काळातली कोंडी होती. कलापथक थांबले ते संघटनात्मक निर्णयाने आणि बदलत्या काळाचे संदर्भही त्याला थांबवणारे ठरले.
विकोपाला गेलेल्या व्यवहारीपणामुळे आज नागर जीवनातील मिथ्याचा नाश झाला आहे. सुखोपभोगांची अनंत साधने प्रत्यही वाढत असूनही आधुनिक माणूस तृप्त नाही, शांत नाही. त्याच्या तृष्णा शमविण्याचे काम केवळ लोककलाच करु शकतात. त्यासाठी लोककलांचे जतन आणि संवर्धन करणे आवश्यक आहे. केवळ लोकसंस्कृतिच्या उपासकांनीच नाही, तर संशोधक आणि बुध्दीवादी लोकांनीही त्यासाठी आपले योगदान द्यायला हवे. 
महाराष्ट्राच्या सर्व लोककला टिकून राहाव्यात, या लोककलेचा वारसा जतन व संवर्धन करण्यासाठी या लोककलांना उत्तेजन देण्याच्या हेतूने राज्याच्या कानाकोपऱ्यात विशेषत: ग्रामीण भागात तमाशा, लावणी,  दशावतार,  खडीगंमत, शाहिरी इत्यादीसारख्या कला सादर करणाऱ्या लोककलांच्या कलापथकांना महाराष्ट्र शासनाने भांडवली अनुदान व प्रयोग अनुदान पॅकेज योजना सन २००८-०९ मध्ये सुरु केली आहे. प्रतिवर्षी प्राप्त होणाऱ्या अर्जांच्या संख्येनुसार कलापथकांना भांडवली व प्रयोग अनुदान मंजूर करण्यात येते.
यामध्ये पूर्णवेळ तमाशासाठी वीस लाख रुपये, हंगामी तमाशा/दशावतारसाठी दहा लाख, खडीगंमत/शाहिरी कलाप्रकारासाठी दहा लाख आणि संगीतबारीसाठी दहा लाख रुपये असे एकूण पन्नास लाख रुपयांचे भांडवली अनुदान दिले जाते. तसेच 
पूर्णवेळ ढोलकी फड/तमाशा फडासाठी साठ लाख रुपये, हंगामी तमाशा फड आणि दशावतार मंडळांसाठी एक लाख वीस हजार, खडी गंमत कला पथके आणि शाहिरी पथके/ लावणी, कला पथके (संगीत बारी) साठी ४२ लाख असे एकूण दोन कोटी २२ लाख रुपयांचे प्रयोग अनुदान दरवर्षी दिले जाते.
'''--प्रा.डॉ. बाबा बोराडे.'''
प्रकाशन : कमांडर दिवाळी अंक २०१९</text>
      <sha1>f8k2wp87rn5xyarjz0iynd3glwsasts</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>साचा:मोठी शहरे</title>
    <ns>10</ns>
    <id>130540</id>
    <revision>
      <id>2139538</id>
      <parentid>1169937</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:51:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5772" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| {{#if:{{{class|&lt;noinclude&gt;
x
&lt;/noinclude&gt;}}} | class=&quot;navbox&quot; style=&quot;width: 100%&quot; | width=&quot;100%&quot; style=&quot;margin-left: auto; margin-right: auto; width: 100%; border: 1px solid darkgray; background: #f9f9f9&quot; }}
&lt;!-- TITLE &amp; SOURCE --&gt;
!colspan=&quot;10&quot; style=&quot;padding:0.3em 0; line-height:1.4em; &lt;!--(for sake of wrapped line plus footnote ref)--&gt;&quot;| {{navbar|{{{name|{{FULLPAGENAME}}}}}|mini=1|style=float: left; margin-left:0.75em}} &lt;span style=&quot;font-size:120%;&quot;&gt;[[{{{country}}}]]मधील मोठी शहरे&lt;/span&gt;&lt;br/&gt;&lt;span style=&quot;font-weight:normal;&quot;&gt;{{#if:{{{stat_ref|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{{stat_ref|Source?}}} | Source? }}&lt;/span&gt;
|- &lt;!-- TABLE HEADINGS --&gt;
{{#if:{{{img_1|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | !  }}&lt;!-- blank heading over images 1 &amp; 2 --&gt;
! क्रम 
! {{#ifexist: {{{country}}}मधील शहरांची यादी | [[{{{country}}}मधील शहरांची यादी|नाव]] | नाव }} 
! {{{div_name}}}
! लोकसंख्या
{{#if:{{{city_11|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | &lt;!-- determines whether there should be two columns or just one --&gt;
!  क्रम 
! {{#ifexist: {{{country}}}मधील शहरांची यादी | [[{{{country}}}मधील शहरांची यादी|नाव]] | नाव }} 
! {{{div_name}}}
!  लोकसंख्या
}} &lt;!-- ends if --&gt;
{{#if:{{{img_3|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | !  }}&lt;!-- blank heading over images 3 &amp; 4 --&gt;
|-
{{#if:{{{img_1|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | &lt;!-- IMAGES 1 &amp; 2 --&gt;
{{!}} rowspan=11 style=&quot;text-align: center&quot; {{!}} [[File:{{{img_1|Information example page2 300px.jpg}}}|border|120px|{{{city_1}}}]]&lt;br&gt;[[{{{city_1}}}]]&lt;br&gt;
[[File:{{{img_2|Information example page2 300px.jpg}}}|border|120px|{{{city_2}}}]]&lt;br&gt;[[{{{city_2}}}]] }}
&lt;!-- LIST OF CITIES, SUBDIVISIONS, POPULATION FIGURES --&gt;
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 1 ||align=left | '''[[{{{city_1}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_1}}}]] || {{{pop_1}}} {{#if:{{{city_11|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 11 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_11}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_11}}}]] {{!!}} {{{pop_11}}}
}}
{{#if:{{{img_3|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | &lt;!-- IMAGES 3 &amp; 4 --&gt;
{{!}} rowspan=11 style=&quot;text-align: center&quot; {{!}} [[File:{{{img_3|Information example page2 300px.jpg}}}|border|120px|{{{city_3}}}]]&lt;br&gt;[[{{{city_3}}}]]&lt;br&gt;
[[File:{{{img_4|Information example page2 300px.jpg}}}|border|120px|{{{city_4}}}]]&lt;br&gt;[[{{{city_4}}}]] }}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 2 ||align=left | '''[[{{{city_2}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_2}}}]] || {{{pop_2}}} {{#if:{{{city_12|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 12 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_12}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_12}}}]] {{!!}} {{{pop_12}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 3 ||align=left | '''[[{{{city_3}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_3}}}]] || {{{pop_3}}} {{#if:{{{city_13|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 13 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_13}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_13}}}]] {{!!}} {{{pop_13}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 4 ||align=left | '''[[{{{city_4}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_4}}}]] || {{{pop_4}}} {{#if:{{{city_14|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 14 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_14}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_14}}}]] {{!!}} {{{pop_14}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 5 ||align=left | '''[[{{{city_5}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_5}}}]] || {{{pop_5}}} {{#if:{{{city_15|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 15 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_15}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_15}}}]] {{!!}} {{{pop_15}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 6 ||align=left | '''[[{{{city_6}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_6}}}]] || {{{pop_6}}} {{#if:{{{city_16|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 16 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_16}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_16}}}]] {{!!}} {{{pop_16}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 7 ||align=left | '''[[{{{city_7}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_7}}}]] || {{{pop_7}}} {{#if:{{{city_17|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 17 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_17}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_17}}}]] {{!!}} {{{pop_17}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 8 ||align=left | '''[[{{{city_8}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_8}}}]] || {{{pop_8}}} {{#if:{{{city_18|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 18 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_18}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_18}}}]] {{!!}} {{{pop_18}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 9 ||align=left | '''[[{{{city_9}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_9}}}]] || {{{pop_9}}} {{#if:{{{city_19|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 19 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_19}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_19}}}]] {{!!}} {{{pop_19}}}
}}
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 10 ||align=left | '''[[{{{city_10}}}]]''' ||align=left | [[{{{div_10}}}]] || {{{pop_10}}} {{#if:{{{city_20|&lt;noinclude&gt;x&lt;/noinclude&gt;}}} | {{!!}} align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; {{!}} 20 {{!!}}align=left {{!}} '''[[{{{city_20}}}]]''' {{!!}}align=left {{!}} [[{{{div_20}}}]] {{!!}} {{{pop_20}}}
}}
|- 
|}&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[वर्ग:भौगोलिक साचे]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>twf6acpntraqyfhg5z12fmmqpbw1bte</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>माळी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>160419</id>
    <revision>
      <id>2139404</id>
      <parentid>2134696</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:31:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4042:2D0F:45:0:0:668B:C801</ip>
      </contributor>
      <comment>/* वर्धा */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39573" xml:space="preserve">[[File:Mallees, or Gardeners (9805808934).jpg|thumb|पश्चिम भारतातील माळी (इ.स. १८५५ – १८६२) ]]
'''माळी''' ही भारतात आढळून येणारी एक व्यावसायिक जात आहे. हा समाज पारंपरिकपणे मळे लावणारा किंवा मळेवाला म्हणून काम करत होता. माळी समाजात अनेक पोटजाती आहेत. माळी [[उत्तर भारत]]ात, [[पूर्व भारत]]ात तसेच [[नेपाळ]]मध्ये, [[महाराष्ट्र]]ात आणि तराई प्रदेशात आढळतात. महाराष्ट्रामध्ये माळी जात ही [[इतर मागास वर्ग]] ([[ओबीसी]]) प्रवर्गात येते. माळी समाज हा मुखत्वे शेती करणारा कुणबी समाजाशी साम्य असलेला समाज आहे. काही ठिकाणी हा समाज [[बलुतेदार]] आहे तर काही ठिकाणी [[अलुतेदार]] आहे. सर्व माळी उपजातींचा मूळ उगम, संस्कृती, इतिहास किंवा सामाजिक स्थितीत समानता नसते. राजस्थानचा राजपूत माळी हा राजपूत यांच्यातील गट आहे आणि १८९१ च्या मारवार राज्यातील जनगणना अहवालातील राजपूत उपवर्गाच्या अंतर्गत समाविष्ट होते.

'''इतिहास आणि मूळ -'''

माळी जात ही एक क्षत्रिय जात आहे. लोक क्षत्रिय मूळचे सूर्यवंशी क्षत्रिय आहेत आणि त्यातील काही चंद्रवंशी क्षत्रिय मूळचे आहेत.

पर्शियन, युनानी, मुघल आक्रमणकर्त्यांच्या हल्ल्यानंतर   मालवा(अवन्ति-विदिशा) इत्यादी अनेक राज्यांचे पतन झाल्यावर क्षत्रियांनी त्यांअवन्तिच्या धर्माचा आणि स्त्रियांचा सन्मान वाचवण्यासाठी जमीन सोडली. ते भारतीय उपमहाद्वीपच्या इतर भागांमध्ये पसरले आणि त्यांनी कृषी व्यवसाय सुरू केला.

माळी हे क्षत्रिय आहेत राजा सागर-सागरवंशी क्षत्रिय माळीच्या सूर्यवंशी क्षत्रिय कुळाचे, कुशवाह क्षत्रिय -कुशा श्रीरामाचा मोठा मुलगा, शूरसैनी क्षत्रिय- शत्रुघ्नचा मुलगा आणि नंतरची अनेक राज्ये.

==उगम==

हे लोक शेती व्यवसाय करणारे असल्यामुळे [[फुले]], फळे, भाज्या, [[कांदा]], [[ऊस]], [[हळद]], जिरे इत्यादी बागायती पिके काढणे हा माळी समाजाचा मुख्य व्यवसाय आहे. त्यांच्यात फुलमाळी, अद्यप्रभू, अद्यशेटी, बावणे, हळदे, जिरे, काच, कडू, क्षीरसागर, लिंगायत, पदे, उंडे आदि तेरा पोटभेद आहेत. मात्र यात प्रामुख्याने फुलमाळी, हळदे, जिरे, काच माळी यांची संख्या जास्त आहे.

** [['''फुलमाळी''']] हे फुलेमळे पिकवणे व विकणे हा व्यवसाय करणारे असून, त्यांनाच [[सावतामाळी]] असेही म्हणतात. या समाजातील लोक आपल्या पागोट्याला फुलांचा गुच्छा लावत नाहीत. तसेच चप्पल बुटांवर फुलांची नक्षी काढत नाहीत. 

**'''लिंगायतमाळी''' हे लोक गळ्यात लिंग धारण करतात, शिवउपासक असुन मांसाहारी जेवण करत नाहीत.
** '''जिरेमाळी''' हे जिरे पिकवीत असत. राजा सगर-सगरवंशी क्षत्रिय माळीच्या सूर्यवंशी क्षत्रिय कुळाचे, कुशवाह क्षत्रिय -कुशा श्रीरामाचा मोठा मुलगा, शूरसैनी क्षत्रिय- शत्रुघ्नचा मुलगा आणि नंतरची अनेक राज्ये. म्हणुन त्याना सगरवंशी म्हणून पन  ओळखल्या जाते.भगवान राम के पूर्वज 
इक्ष्वाकु वंशी राजा भगीरथ के प्रयासों से ही गंगा नदी स्वर्ग से धरती पर आई थी।

** '''हळदेमाळी''' हे हळद पिकवीत असत. 

**'''मराठामाळी'''- मराठा माळी हे [[कुणबी]] असावेत, पुढे धंद्यावरून वेगळी जात बनली.

**'''क्षत्रियमाळी'''- [[क्षात्रधर्म]] या ग्रंथात क्षत्रिय माळी समाजाबद्दल सविस्तर माहिती देण्यात आली आहे. उत्तर भारतात मालव, मोहेल, यादव, सोळंकी, चव्हाण, पवार, वाघेला, ही मुळे मराठा व राजपूत यांच्या कुळगोत्रातील जमाती असून परकीय आक्रमणामुळे देशोधडीला लागले. अन्य प्रांतात जाऊन त्यांनी मळा किंवा शेती काम करावयास सुरुवात केली म्हणून त्यांना माळी असे संबोधण्यात येऊ लागले.
त्यातून 'क्षत्रिय माळी' ही माळी समाजाची पोटजात मानली जाऊ लागली. याशिवाय त्यांच्यात राजपूत माळी, सैनी माळी, पोटभेद पडले. सर्व माळी क्षत्रियांचे गोत्र आणि आडनावे आणि वंश हे राजपूतांचे आणि मराठय़ाचे एक असल्याने शहाण्णव कुळात त्यांची आडनावे आहेत. क्षत्रिय माळी समाजाचे पोटभेद असे,- सैनी, श्रीमाळी, वीरमाळी, करमाळी, गंधमाळी, मालव, मालो, माला, काछी, दासी, दोसी, सागर, आहार, अहरी, अंध, अंदी , मैना कहार, खईरा, वाघीलवाल आदि. 

**[[मुस्लिम]] समाजातील [[बागवान]] हे पूर्वीचे माळी असल्याचे सांगण्यात येते. 
बहुतांश माळी समाज आजही हा शेतीविषयक व्यवसाय करत आहे.

==पौराणिक आख्यायिका==
नवखंड पुष्कराज मध्ये भगवान [[ब्रम्हदेव]]चे मंदिर आहे,त्या ठिकाणी महायज्ञाचे आयोजन केले होते, तेथे ३३ कोटी देव व शंकर आणि पार्वतीसुद्धा बसले होते. महादेवाने आपल्या अंगाचा मळ काढला व यज्ञात टाकला यज्ञातून तेजस्वी पुरुष निर्माण झाला. त्या पुरुषाचे तेज सूर्याप्रमाणे होते, व त्याच्या हातामध्ये पांढरे फूल होते. त्याचे तेज पाहून देवलोक घाबरले. नारद मुनींनी विचारले की हा तेजस्वी पुरुष कोण आहे ? तर भगवान ब्रह्मदेवांनी महादेवांना विचारले,की हा तेजस्वी पुरुष कोण ?
तेव्हा महादेवांनी सांगितले की, माझ्या मळापासून तयार झालेला हा पुरुष सदैव हातामध्ये पांढरे फूल घेऊन माळी समाजात जन्म घेईल. तेव्हापासून माळी समाजाची उत्पत्ती झाली.
माळी हा शब्द माला (संस्कृत)या शब्दापासून बनला आहे.

==माळी समाजातील पोट जाती व इतिहास==
महाराष्ट्रातील माळी समाज हा कोणत्याही एका शाखेच्या नसून अनेक पोटजाती आणि शाखा, पोटशाखा यांचा समावेश त्यात आहे. महाराष्ट्रात प्रामुख्याने फुलमाळी, क्षत्रिय माळी, वनमाळी, पानमाळी, डांगमाळी, हळदीमाळी, जिरेमाळी, गासेमाळी, काशी माळी, काचमाळी, कोसरे माळी, मरार माळी, पहाड माळी, लोणार माळी, पंचकळसी, चौकळशी, आगारी माळी, लिंगायत माळी आदि पोट जाती व शाखा आढळतात. 

मराठा माळी-मराठा माळी हे कुणबी असावेत, पुढे धंद्यावरून वेगळी जात बनली. त्यांच्यात फुलमाळी, अद्यप्रभू, अद्यशेटी, बावणे, हळदे, जिरे, काच, कडू, क्षीरसागर, लिंगायत, पदे, उंडे आदि तेरा पोटभेद आहेत. मात्र यात प्रामुख्याने फुलमाळी, हळदे, जिरे, काच माळी यांची संख्या जास्त आहे. माळी समाज समानतेचा संदेश देतो आणि उच्च आणि नीच असा भेद करत नाही. 

फुलमाळी हे फुलांचा व्यवसाय करणारे असून, त्यांनाच सावतामाळी असेही म्हणतात. या समाजातील लोक आपल्या पागोट्याला फुलांचा गुच्छा लावत नाहीत. तसेच चप्पल बुटांवर फुलांची नक्षी काढत नाहीत. जिरे माळी हे जिरे पिकवीत तर हळदे माळी हे हळद पिकवीत. त्यांना त्यानुसार पोटजातीचे नाव मिळाले असावे, असे म्हटले जाते. फुले, फळे, भाज्या, ऊस, हळद, जिरे आदि बागायती पिके काढणे हा त्यांचा मुख्य व्यवसाय आहे. 

क्षत्रिय माळी- क्षात्रधर्म या ग्रंथात क्षत्रिय माळी समाजाबद्दल सविस्तर माहिती देण्यात आली आहे. उत्तर भारतात मालव, मोहेल, यादव, सोळंकी, चव्हाण, पवार, वाघेला, ही मुळे मराठा व राजपूत यांच्या कुळगोत्रातील जमात असून परकीय आक्रमणामुळे देशोधडीला लागले. अन्य प्रांतात जाऊन त्यांनी मळा किंवा शेती काम करावयास सुरुवात केली म्हणून त्यांना माळी असे संबोधण्यात येऊ लागले. त्यातून 'क्षत्रिय माळी' ही माळी समाजाची पोटजात मानली जाऊ लागली. याशिवाय त्यांच्यात राजपूत माळी, सैनी माळी, माशीमाळी, काशीमाळी, जिरेमाळी, हळदी माळी आदि पोटभेद पडले. सर्व माळी क्षत्रियांची गोत्रे आणि आडनावे आणि वंश हे राजपूतांचे आणि मराठय़ाचे एक असल्याने शहाण्णव कुळात त्यांची आडनावे आहेत. 

क्षत्रिय माळी समाजाचे पोटभेद असे. सैनी, श्रीमाळी, वीरमाळी, करमाळी, गंधमाळी, मालव, मालो, माला, काछी, दासी, दोसी, बागवान, राऊत, सागर, आहार, अहरी, अंध, अंदी , मैना कहार, खईरा, वाघीलवाल आदि.

==सैनी माळी समाज==
१९३० च्या दशकात जेव्हा भारत ब्रिटिश राजवटीखाली होता, तेव्हा राजस्थानच्या क्षत्रिय माळी समुदायाने आणि इतर उत्तर भारतीय माळी लोकांनी उपनाम सैनी स्वीकारले.

==माळी समाजातील प्रसिद्ध व्यक्ती==
* [[सावता माळी]]
*[[राजासगर]]
* [[महात्मा फुले]]
* [[सावित्रीबाई फुले]]
* [[नारायण मेघाजी लोखंडे]]
* [[निळू फुले]]
* [[छगन भुजबळ]]
* [[राजीव सातव]]
* [[विनोद पुंड]]
* [[अशोक गेहलोत]]
* [[गजमल माळी]]
* 
*
*

==माळी समाजातील काही जिल्हानिहाय आडनावे==
माळी समाजाची जिल्हा निहाय आडनाव यामध्ये प्रामुख्याने आढळली जाणारी नावे आहेत .
माळी समाजाची वंशावळ लिहणारे भाट काही वर्षांच्या अंतराने महाराष्ट्रात येतात. आणि वंशावळ लिहितात .खालील यादीत काही आडनावे नसतील.उपलब्ध स्रोतांवरून ही नावे घेतली आहेत.

===नाशिक===
अंतरे, आहेर, उगले, उबाळे, एनडाइत, कचरे, कमोद, कमोदकर, कांबळे, काठे, काश्मिरे, कुटे, कुलधार, कोठुळे, खसाळे, खैरनार, खैरे, खोडे, गवळी, गांगुर्डे, गाडेकर, गायकवाड, गायखे, गीते, चाफेकर, चौरे, जंजाळे, जगझाप, जगताप, जाधव, जेजुरकर, झगडे, तांबे, ताजने, ताठे, तिडके, तिसगे, तुपे, थालकर, थोरात, धनवटे, नवगिरे, नवले, नाईक, निकम, निफाडे, पगार, पडोळे, पाचोरे, पाटील, पुंड, पुणेकर, पैठणकर, फरांदे, फुलारे, बच्छाव, बटवाल, बनकर, बागुल, बोराडे, भंदुरे, भडके, भांबरे, भालेराव, भुजबळ, मंडलिक, महाजन, महाजन
, मालकर, माळी, मिठे, मेहेत्रे, मोकल, मोटकरी, मोहन, मौले, म्हैसे, रहाणे, राउत, रानमाळी, रासकर, लोखंडे, लोणारे, वझरे, वनमाळी, वाघ, वाघचौरे, वायकांडे, विधाते, वेरुळे, वेलजाळी, शिंदे, शेरताठे, शेलार, शेवकर, शेवाळे, साळवे, साळुंके, सुरसे, सूर्यवंशी, सोनवणे, हराळे, हिवाळे

===अहमदनगर===
अनप, अनारसे, अभंग, आंबेकर, आखाडे, आगरकर, आनंदकर, आळेकर, इत्ते, इनामके, उकंडे, एटक, औटी, कन्हेरकर, करंडे, कांदे, काळोखे, कानडे, कुलंगे, कोथिम्बिरे, क्षीरसागर, खरपुडे, खराडे, खामकर, खेडकर, खेतमाळीस, गडगे, गडालकर, गरुडकर, गाडीलकर, गाडेकर, गायकवाड, गिरमे, गुल्दगड, गोंधळे, गोरे, घोडेकर, घोलप, चाकणे, चिपाडे, चेडे, चौधरी, चौरे, जगताप, जयकर, जांभूळकर, जाधव, जाम्भे, जेजुरकर, झगडे, झोके, झोडगे, टेंभे, ठाणगे, डाके, तरटे, ताजने, ताठे, दरवडे, दळवी, दातरंगे, देंडगे, धाडगे, धोंडे, नन्नावरे, नवले, नाईकवाडी, नागरे, पंधाडे, पडळकर, पडोळे, पवार, पांढरकर, पांढरे, पानधडे, पुंड, फरांदे, फुलमाळी, फुलसुंदर, बढे, बनकर, बनसुडे, बहिर्याडे, बागडे, बारावकर, बेल्हेकर, बोडखे, बोरावके, बोरुडे, बोलगे, भरीतकर, भुजबळ, मंडलिक, महाजन, मालकर, माळी, मुळे, मेमाणे, मेहेत्रे, मोटे, मोरे, म्हस्के, रसाळ, राउत, रायकर, रासकर, लेंडकर, लोंढे, लोखंडे, वऱ्हाडे, वाघ, विधाते, व्यवहारे, शिंदे, शिरसाठ, शेंडगे, शेंडे, शेलार, सजन, ससाणे, साबळे, साळुंके, सुडके, सुपेकर, सुरसे, सूर्यवंशी, हजारे, हराळे, हिरवे, हिरे, हुमे, होले

===नागपूर===
कुटे, कुबाडे, केने, केवते, कोल्हे, गांजरे, गोरडे, घोळशे, चरपे, चांदुरकर, चांदोरे, चिमोटे, चौधरी, जम्बुलकर, डोंगरे, दहीकर, धाडसे, नावडे, निकाजु, परोपते, पवार, पाचघरे, फुसे, बनकर, बर्डे, बारस्कर, बिरे, बोडके, मगरे, मसुरकर, महाजन, मानेकर, माळी, येवले, राउत, लांडगे, लाखे, वहेकर, वाकडे, वाघ, वानखडे, वानखडे, वाळके, वैद्य, श्रीखंडे, हजारे, हराळे

===पुणे===
अणेराव, अनारसे, अभंग, आगरकर, आदलिंगे, आरु, आल्हाट, इनामके, ऊगले, करपे, कर्णे, काठोळे, कादबाने, कापरे, काळे, कावळे, कुडके, कुदळे, कुरळे, केदारी, केळकर, कोद्रे, कोल्हे, खरात, गदादे, गरुडे, गायकवाड, गिरमे, गुंजकर, गोंधळे, गोरे, चवरे, चिचाटे, चिपाडे, जगताप, जमदाडे, जयकर, जांबूकर, जाधव, जावलीकर, झगडे, झुरंग, टकले, टिकोरे, टिळेकर, डांगमाळी, डोके, तळेकर, ताम्हाणे, दप्तरे, दळवी, दुधाळ, धसाडे, धाडगे, धामधेरे, नंदे, ननावरे, नवले, नाळे, नेवसे, पडोळे, परंडवाल, पाबळ, पिंगळे, पिसे, पैठणकर, फडरे, फरांदे, फुलसुंदर, फुलारी, फुले, बटवाल, बधे, बनकर, बाणेकर, बिडवाई, बिरदवडे, बिर्दावडे, बिर्मल, बुरडे, बोरकर, बोराटे, बोरावके, भडके, भास्कर, भुजबळ, भोंग, भोंगळे, भोगले, मंडलिक, मते, माडोकार, माळी, म्हेेेत्रे, यादव, राऊत, रायकर, रासकर, लग्गड, लडकत, लांडगे, लावले, लाहवे, लाहुडकार, लेंडघर, लोखंडे, लोणकर, वचकल, वढणे, वाघ, वाघमारे, वाघोले, वाडकर, वाये, वाव्हळ, विधाते, व्यवहारे, शिंदे, शिवरकर, शेंडे, शेवकरी, शेवते, ससाणे, सातव, साळुंखे, सुरडकार, हराळे, हिंगणे, हिवरकर, होले

===जालना===
आंबेकर, कदम(रेवगाव), काळे, केरकळ, खरात, खान्देभारद, खालसे, खैरे, गते, गाढवे, गालाबे, गिरम, गोरे, घायाळ, घोलप, चिंचाने, चौधरी, जईद, जवंजाळ, जाधव, झरेकर, झोरे, टीलेकर, ठाकरे, तिडके, देवकर, धानुरे, पडोळे, पवार, पाचफुले, पाटील, पौलबुद्धे, बनकर, बोरकर, मगर, माळोदे, मेहेत्रे, मोठे, मोहिते, राउत, राऊत, लांडगे, वाघ, वाघमारे, वानखेडे, विधाते, शिंगणे, शिंदे, शेरकर, शेवाळे, सपकाळ, साबळे, हरकल, हराळे

===हिंगोली===
अनखुळे, आराडे, कदम, काठोळे, काळे, गवळी, गोबाडे, गोरे, घोडके, चोपनेपाटिल, जावळे, टोन्पे, डाके, डुकरे, ढोले, देशमुख, धामणकर, धामणे, नाईकनवरे, नागुलकर, पडोळे, पांडव, पांगसे, पायघन, पारीस्कर, पुंड, पोपळघट, बोराडे, भडके, भोने, मत्ते, राऊत, लहाबर
, लाड, वाठ, वाशिमकर, सारंग, सोनवणे, सोनुने, हराळे

===सातारा===
अभंग, काळोखे, कुदळे, कोरे, क्षीरसागर, गवळी, गोरे, घनवट, जमदाडे, जाधव, टिळेकर, डांगरे, तांबे, ताटे, तोडकर, दगडे, धोकटे, ननावरे, नवले, नाळे, पडोळे, पांढरे, पाटील, फरांदे, बंकर, बनसोडे, बोराटे, भुजबळ, माळी, यादव, राउत, रासकर, शिंदे, शेंडे, हराळे, होवाळ

===बुलडाणा===
आगळे, आढाव, आसोलकार, इंगळे, इरतकर, उगले, उमरकर, काठोळे, कानडे, काळे, खरात, खंडागळे, खंडारे, गडे, गणोरकर, गवांदे, गिऱ्हे, घोलप, चंदनशिव, चांगाडे, चावरे, चावळे, चिंचोलकार, चोपडे, जढाळ, जवळकार, जाधव, झाडे, डांगे, डोईफोडे, ढोरे, ढोले, तडस, तानकर, तायडे, तोंपे, दांडगे, देशमाने, धामणकार, नागुलकर, नावकर, निमकर्डे, पडोळे, पार्कीस्कर, पुंड, पेटकर, पैघन, पोटदुखे, पोपळघात, फुलझाडे, बंडे, बगाडे, बहादरे, बाईसकार, बोंबटकार, बोराडे, बोऱ्हाडे, भड, भराड, भोणे, भोपळे, मसने, महाजन, मारोडकार, मोरे, राऊत, राखोंडे, लाड, लोखंडे, वाघमारे, वाथ, वानखडे, वानखेडे, वानेरे, वावगे, शिरसागर, शेगोकार, सपकाळ, सोनटके, सोनुने, हराळे

===जळगाव===
अहिरराव, इंगळे, करस्कार, क्षीरसागर, खैरनार, गावले, घोंगडे, चौधरी, जाधव, झाल्टे, तायडे, थोरात, देवरे, देशमुख, निकम, नेरकर, पडोळे, पाटील, बच्छाव, बनकर, बागुल, बाविस्कर, बिरारी, भडांगे, भामरे, महाजन, महाले, मोरे, राउत, रोकडे, वानखेडे, वारुळे, सूर्यवंशी, सोनावणे, हराळे

===बीड===
अरसुडे, कडू, काळे, कुदाळे, गणगे, गवळी, गायकवाड, गोरे, गोर्माळी, जमदाडे, जाधव, जिरे, झीरमाळे, डाके, तुपे, दुधाळ, धवळे, धोंडे, धोडे, पडोळे, फुल्झाल्के, बनकर, मणेरी, माळी, यादव, राउत, रावसे, लगड, लोखंडे, वाघुले, वाडे, शिंदे, शेलार, सत्त्वधर, सिंगारे, हराळे, नाईक

===धुळे===
खैरनार, जगदाळे, जाधव, देवरे, पडोळे, बागुल, महाजन, महाले, माळी, वाघ, सोनावणे, सौंदाणे, हजारे, हराळे

===अमरावती===
अकार्ते, अम्बाडकर, आगलावे, आमले, कडू, कविटकर, कांडलकर, काळे, कुंभारखाने, कुब‌ळे, कोरड, खसाळे, खेरडे, गणोरकर, गहुकार, गाने, गोंगे, गोरडे, गोल्हर, घाटोळ, चर्जन, चांदोरे, जावरकर, जुनघरे, जेवाडे, झाडे, टवलारे, तिखे, धनोकार, नाथे, नानोटे, निकाजु, निमकर, पडोळे, पवार, पाटि, पेटकर, पोटदुखे, फुटाणे, बकाले, बनसोड, बेलसरे, बेलोकार, बोबडे, भगत, भुयार, भोयर, मडघे, मालखेडे, मेंधे, मेहरे, राउत, रोठेकर, लंगळे, लोखंडे, वहेकर, वांगे, वासनकर, हराळे, हाडोळे, होले

===यवतमाळ===
इंगळे, कथले, कुंभारखाने, गोल्हर, घावडे, चरडे, चिंचोरकर, जावरकर, जिचकार, दिवाणे, धनोकर, धोबे, नल्हे, नाकतोडे, पुसदकर, पोटदुखे, भंगे, संदे, सरडे, हराळे

===वर्धा===
काळे, खसाळे, खेरडे, गोंगे, गोरे, जांभळे, तीखे, थेटे, बोबडे, मेहत्रे, राउत, वाके, हराळे,
सुरसे

===सांगली===
अडसूळ, इरळे, कोरे, खोबरे, चौगुले, जाधव, तोडकर, दुर्गाडे, पडोळे, पिसे, फडथरे, फुले, बनकर, बनसोडे, बरगाले, बालटे, भडके, मंडले, माईनकर, मानकर, माळी, मेंढे, मोतुगडे, म्हेत्रे, येवारे, राउत, लांडगे, लिंगे, लोखंडे, वांडरे, वाघमारे, शिवणकर, सागर, हराळे

===अकोला=== 
आमले, कानडे, गणगणे, गवांदे, गोंगे, चंदनशिव, चावळे, चिंचोळकर, चिपडे, चोपड, जढाळ, डांगे, डोईफोडे, ढोरे, ढोले, ढोणे, तोंपे, धनोकार, नागुलकर, नावकार, पार्कीस्कर, पुंड, पेटकर, पैघन, पोपळ्घात, बिलबिले, बुंदे, बोचरे, बोऱ्हाडे, भड, भुस्कुटे, भोणे, मसने, माडोकार, मासोदकार, लाहुडकार, लोखंडे, वाठ, वाढोकार, वानखेडे, शेवाळकर, हराळे, हाडोळे, हुशे, हुसे

===औरंगाबाद=== 
आंतरकर, आजगर, कातबणे, काळे, कुदळे, गहाळ, गान्हार, गायकवाड, गोरे, जावळे, जाधव, जेजुरकर, जैवळ, ठाणगे, ढवळे, ढोके, ताजणे, तारव, तिडके, थोरात, दिलवाले, देवकर, धोंडे, नवले, पडोळे, पवार, पुंड, पेरकर, पैठणे, फुलसुंदर, बनकर, भडके, भालेराव, भुजबळ, भुमकर, मैंद, राऊत, रामकर, वाघ, वाघचौरे, वानखेडे, शिँदे, शिनगारे, शिरसाठ, सागर, सोणवणे, हराळे, हाजारे, हेकडे

===वाशीम=== 
अढाउ, अढाऊ, अम्बाडकर, आंबेकर, आकोलकर, आखरे, आघाडे, आमले, इंगळे, इंगोले, उडाखे, उमाळे, कडू, कणेर, कथिलकर, कळसकर, कविटकर, कांडलकर, काटोलकर, काळपांडे, काळे, कुले, कोरडे, खटाळे, खडसे, खरबडे, खरासे, खलोकार, खेरडे, खोडस्कर, गणगणे, गणोरकर, गवळी, गांजरे, गाभणे, गिऱ्हे, गोरडे, घाटे, घोडे, चतुरकर, चरपे, चर्जन, चिमोटे, चौधरी, जठाळे, जसापुरे, जाधव, जामोदकर, जुनघरे, झगडे, झाडे, टवलारे, टेम्भारे, ठोंबरे, डेहनकर, डोंगरे, ढोक, ढोकणे, ढोले, तडस, तायडे, दहीकर, दाते, देशमुख, धनोकार, धर्माळे, धाकुलकर, धाडसे, नवलकर, नवले, नागापुरे, नाथे, नानोटे, नार्सिंगकार, निमकर, पडोळे, पवार, पाटील, पेठकर, पोहनकर, बगाडे, बनकर., बनसोड, बम्बळकर, बानाईत, बिर्हे, बुरनासे, बेलसरे, बोबडे, बोळाखे, बोळे, भगत, भड, भडके, भभूतकर, भुयार, भूस्कडे, भोगे, भोजने, भोपळे, भोयर, मडघे, मांडवकर, मांडवगणे, मानकर, मारोडकर, मेंढे, मेहरे, मोरे, रडके, राऊत, राखोंडे, राजनकर, लेकुरवाळे, लोखंडे, वांगे, वाकेकर, वाघमारे, वाडोकर, वानखडे, वालोकार, वावगे, वाशिम्कार, वैराळे, व्यवहारे, शाहाकार, श्यामसुंदर, सदाफळे, सरडे, सातव, सुंदरकर, सोनूने, हराळे, हाडोळे, होले

===लातूर===
क्षीरसागर, खडके, खडबडे, गोरे, चाम्भार्गे, जगताप, फुलसुंदर, फूटाने, बुरबुरे, माने, माळी, म्हेत्रे, राऊत, लोखंडे, वाघमारे, शिंदे, हराळे

===कोल्हापूर===
उमाळे, कर्णकर, कळसकर, गिऱ्हे, चौगुले, डोंगरे, देशमुख, धोंडे, नागापुरे, पवार, पाटील, बत्तीसे, बाचकर, मानकर, माळी, म्हेत्रे, वैराळे, व्यवहारे, सूर्यवंशी, हराळे, हिवरे

===नंदुरबार===
कर्णकर, देवरे, पवार, पिंपरे, बत्तीसे, मगरे, महाजन, माळी, राणे, लोखंडे, शेंडे, सागर, सूर्यवंशी, सोनुने, हराळे, हिवरे

===रायगड===
अपराध, कंटक, कवळे, गुरव, घरत, टेकाळकर, ठाकूर, थळकर, नाईक, पराड, पाटील, बेडेकर, भगत, भायदे, मळेकर, मसाल, माळी, म्हात्रे, राऊत, राऊळ, राणे, रानवडे, रायकर, वर्तक, वार्डे, वाळंज, विरकुड, हराळे

===परभणी=== 
ईखे, गायकवाड, गिराम, गोरे, चपाटे, चौके, जावळे, बुलबुले, बोरकर, रासवे, वाघमारे, वीरकर, सतवधर, समि़द्रे, सातव, हराळे, हारकळ

===उस्मानाबाद=== 
क्षीरसागर, खडके, खडबडे, गोरे, चाम्भार्गे, जगताप, फुलसुंदर, फूटाने, बुरबुरे, माळी, माने, म्हेत्रे, राऊत, लोखंडे, वाघमारे, शिंदे, हराळे

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:ओबीसी जाती]]
[[वर्ग:महाराष्ट्रामधील जाती]]</text>
      <sha1>jbg1pixsdh7f5uuicezwo33z0ikq7dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक) कायदा, १९८९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>195440</id>
    <revision>
      <id>2139421</id>
      <parentid>2034643</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:15:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>अमर राऊत ने लेख [[अ‍ॅट्रॉसिटी कायदा]] वरुन [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक) कायदा, १९८९]] ला हलविला: अचूक नाव</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5628" xml:space="preserve">'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>d3emfza1vvxh9dpt2mnken9llx7fe6z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139423</id>
      <parentid>2139421</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:23:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन भर घातली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11317" xml:space="preserve">'''अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९''' (कायद्याचे योग्य नाव)&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20131108010230/http://164.100.47.132/LssNew/psearch/Result15.aspx?dbsl=3161&amp;ser=&amp;smode=t#3000*25|title=Untitled Page|date=2013-11-08|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt; हा अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींवरील अत्याचार आणि द्वेषपूर्ण गुन्हे रोखण्यासाठी लागू केलेला भारतीय संसदेचा कायदा आहे. हा कायदा एससी/एसटी कायदा, पीओए, अत्याचार प्रतिबंधक कायदा किंवा फक्त अॅट्रॉसिटी कायदा म्हणून ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20180924070507/http://socialjustice.nic.in/Home/Error?aspxerrorpath=/schedule/welcome.htm|title=Error : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|date=2018-09-24|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

जेव्हा विद्यमान तरतुदी (जसे की नागरी हक्क संरक्षण कायदा 1955 आणि भारतीय दंड संहिता) या गुन्ह्यांना तपासण्यासाठी अपर्याप्त असल्याचे आढळून आले (कायद्यातील 'अत्याचार' म्हणून परिभाषित) तेव्हा ते लागू करण्यात आले.[1] अनुसूचित जाती आणि जमातींवरील सततचा घोर अपमान आणि गुन्हे ओळखून संसदेने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा 1989 मंजूर केला. हा कायदा भारताच्या संसदेत 11 सप्टेंबर 1989 रोजी मंजूर करण्यात आला आणि 30 जानेवारी 1990 रोजी अधिसूचित करण्यात आला. त्यात 2015 मध्ये सर्वसमावेशक सुधारणा करण्यात आली आणि 26 जानेवारी 2016 रोजी अधिसूचित करण्यात आली. अधिनियमाचे नियम 31 मार्च 1995 रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि सुधारित नियम 14 एप्रिल 2016 रोजी अधिसूचित केले. 20 मार्च 2018 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालात नमूद केल्यानुसार या कायद्याच्या गैरवापराची अनेक प्रकरणे देशाच्या विविध भागांतून नोंदवली गेली आहेत. या निकालात, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अपमान किंवा दुखापत केल्याचा आरोप असलेल्या व्यक्तीच्या तात्काळ अटकेवर बंदी घातली. अनियंत्रित अटक टाळण्यासाठी अनुसूचित समुदायाचा सदस्य. ऑगस्ट 2018 मध्ये, भारताच्या संसदेने कलम 18A(1)(a) समाविष्ट करून या निर्णयाला ओव्हरराइड करण्यासाठी (20 ऑगस्ट 2018 पासून लागू होणारी) एक दुरुस्ती मंजूर केली, 'कोणत्याही व्यक्ती आणि कलमांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्यासाठी प्राथमिक चौकशीची आवश्यकता नाही. 18A(1)(b), तपास अधिकाऱ्याला आवश्यक असल्यास, या कायद्यान्वये गुन्हा केल्याचा आरोप असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या अटकेसाठी मंजुरीची आवश्यकता नाही आणि या अंतर्गत प्रदान केलेल्या व्यतिरिक्त कोणतीही प्रक्रिया नाही. कायदा किंवा संहिता लागू होईल. कोणत्याही न्यायालयाच्या आदेशाला न जुमानता, अनुसूचित समुदायांवरील अत्याचाराचा आरोप असलेल्या व्यक्तीसाठी या सुधारणा स्पष्टपणे अटकपूर्व जामीन नाकारतात.

'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.

== इतर ==
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>blpcxkevmwioggv2pdjtvxb8tt8yzai</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139424</id>
      <parentid>2139423</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:24:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>संदर्भ जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11708" xml:space="preserve">'''अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९''' (कायद्याचे योग्य नाव)&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20131108010230/http://164.100.47.132/LssNew/psearch/Result15.aspx?dbsl=3161&amp;ser=&amp;smode=t#3000*25|title=Untitled Page|date=2013-11-08|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt; हा अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींवरील अत्याचार आणि द्वेषपूर्ण गुन्हे रोखण्यासाठी लागू केलेला भारतीय संसदेचा कायदा आहे. हा कायदा एससी/एसटी कायदा, पीओए, अत्याचार प्रतिबंधक कायदा किंवा फक्त अॅट्रॉसिटी कायदा म्हणून ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20180924070507/http://socialjustice.nic.in/Home/Error?aspxerrorpath=/schedule/welcome.htm|title=Error : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|date=2018-09-24|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bbc.com/marathi/india-43485952|title=अॅट्रॉसिटी अॅक्टबद्दल सुप्रीम कोर्ट काय म्हणाले? जाणून घ्या 11 मुद्द्यांत|date=2018-03-21|website=BBC News मराठी|language=mr|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

जेव्हा विद्यमान तरतुदी (जसे की नागरी हक्क संरक्षण कायदा 1955 आणि भारतीय दंड संहिता) या गुन्ह्यांना तपासण्यासाठी अपर्याप्त असल्याचे आढळून आले (कायद्यातील 'अत्याचार' म्हणून परिभाषित) तेव्हा ते लागू करण्यात आले.[1] अनुसूचित जाती आणि जमातींवरील सततचा घोर अपमान आणि गुन्हे ओळखून संसदेने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा 1989 मंजूर केला. हा कायदा भारताच्या संसदेत 11 सप्टेंबर 1989 रोजी मंजूर करण्यात आला आणि 30 जानेवारी 1990 रोजी अधिसूचित करण्यात आला. त्यात 2015 मध्ये सर्वसमावेशक सुधारणा करण्यात आली आणि 26 जानेवारी 2016 रोजी अधिसूचित करण्यात आली. अधिनियमाचे नियम 31 मार्च 1995 रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि सुधारित नियम 14 एप्रिल 2016 रोजी अधिसूचित केले. 20 मार्च 2018 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालात नमूद केल्यानुसार या कायद्याच्या गैरवापराची अनेक प्रकरणे देशाच्या विविध भागांतून नोंदवली गेली आहेत. या निकालात, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अपमान किंवा दुखापत केल्याचा आरोप असलेल्या व्यक्तीच्या तात्काळ अटकेवर बंदी घातली. अनियंत्रित अटक टाळण्यासाठी अनुसूचित समुदायाचा सदस्य. ऑगस्ट 2018 मध्ये, भारताच्या संसदेने कलम 18A(1)(a) समाविष्ट करून या निर्णयाला ओव्हरराइड करण्यासाठी (20 ऑगस्ट 2018 पासून लागू होणारी) एक दुरुस्ती मंजूर केली, 'कोणत्याही व्यक्ती आणि कलमांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्यासाठी प्राथमिक चौकशीची आवश्यकता नाही. 18A(1)(b), तपास अधिकाऱ्याला आवश्यक असल्यास, या कायद्यान्वये गुन्हा केल्याचा आरोप असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या अटकेसाठी मंजुरीची आवश्यकता नाही आणि या अंतर्गत प्रदान केलेल्या व्यतिरिक्त कोणतीही प्रक्रिया नाही. कायदा किंवा संहिता लागू होईल. कोणत्याही न्यायालयाच्या आदेशाला न जुमानता, अनुसूचित समुदायांवरील अत्याचाराचा आरोप असलेल्या व्यक्तीसाठी या सुधारणा स्पष्टपणे अटकपूर्व जामीन नाकारतात.

'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.

== इतर ==
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>mh3lx9c1261juzwb33lxzilze8xolt7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139425</id>
      <parentid>2139424</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:25:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>भर घातली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11907" xml:space="preserve">'''अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९''' (कायद्याचे योग्य नाव)&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20131108010230/http://164.100.47.132/LssNew/psearch/Result15.aspx?dbsl=3161&amp;ser=&amp;smode=t#3000*25|title=Untitled Page|date=2013-11-08|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt; हा [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती|अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीं]]&lt;nowiki/&gt;वरील अत्याचार आणि द्वेषपूर्ण गुन्हे रोखण्यासाठी लागू केलेला [[भारतीय संसद|भारतीय संसदे]]&lt;nowiki/&gt;चा एक कायदा आहे. हा कायदा '''एससी/एसटी कायदा, पीओए, अत्याचार प्रतिबंधक कायदा''' किंवा फक्त '''अॅट्रॉसिटी कायदा''' म्हणून देखील ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20180924070507/http://socialjustice.nic.in/Home/Error?aspxerrorpath=/schedule/welcome.htm|title=Error : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|date=2018-09-24|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bbc.com/marathi/india-43485952|title=अॅट्रॉसिटी अॅक्टबद्दल सुप्रीम कोर्ट काय म्हणाले? जाणून घ्या 11 मुद्द्यांत|date=2018-03-21|website=BBC News मराठी|language=mr|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

जेव्हा विद्यमान तरतुदी (जसे की नागरी हक्क संरक्षण कायदा 1955 आणि भारतीय दंड संहिता) या गुन्ह्यांना तपासण्यासाठी अपर्याप्त असल्याचे आढळून आले (कायद्यातील 'अत्याचार' म्हणून परिभाषित) तेव्हा ते लागू करण्यात आले. अनुसूचित जाती आणि जमातींवरील सततचा घोर अपमान आणि गुन्हे ओळखून संसदेने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा १९८९ मंजूर केला. हा कायदा भारताच्या संसदेत ११ सप्टेंबर १९८९ रोजी मंजूर करण्यात आला आणि 30 जानेवारी 1990 रोजी अधिसूचित करण्यात आला. त्यात 2015 मध्ये सर्वसमावेशक सुधारणा करण्यात आली आणि 26 जानेवारी 2016 रोजी अधिसूचित करण्यात आली. अधिनियमाचे नियम 31 मार्च 1995 रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि सुधारित नियम 14 एप्रिल 2016 रोजी अधिसूचित केले. 20 मार्च 2018 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालात नमूद केल्यानुसार या कायद्याच्या गैरवापराची अनेक प्रकरणे देशाच्या विविध भागांतून नोंदवली गेली आहेत. या निकालात, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अपमान किंवा दुखापत केल्याचा आरोप असलेल्या व्यक्तीच्या तात्काळ अटकेवर बंदी घातली. अनियंत्रित अटक टाळण्यासाठी अनुसूचित समुदायाचा सदस्य. ऑगस्ट 2018 मध्ये, भारताच्या संसदेने कलम 18A(1)(a) समाविष्ट करून या निर्णयाला ओव्हरराइड करण्यासाठी (20 ऑगस्ट 2018 पासून लागू होणारी) एक दुरुस्ती मंजूर केली, 'कोणत्याही व्यक्ती आणि कलमांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्यासाठी प्राथमिक चौकशीची आवश्यकता नाही. 18A(1)(b), तपास अधिकाऱ्याला आवश्यक असल्यास, या कायद्यान्वये गुन्हा केल्याचा आरोप असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या अटकेसाठी मंजुरीची आवश्यकता नाही आणि या अंतर्गत प्रदान केलेल्या व्यतिरिक्त कोणतीही प्रक्रिया नाही. कायदा किंवा संहिता लागू होईल. कोणत्याही न्यायालयाच्या आदेशाला न जुमानता, अनुसूचित समुदायांवरील अत्याचाराचा आरोप असलेल्या व्यक्तीसाठी या सुधारणा स्पष्टपणे अटकपूर्व जामीन नाकारतात.

'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.

== इतर ==
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>lno1neealha87em2iny9062rrib11b4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139426</id>
      <parentid>2139425</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:26:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>माहितीचौकट जोडली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11968" xml:space="preserve">{{विकिडेटा माहितीचौकट}}

'''अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९''' (कायद्याचे योग्य नाव)&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20131108010230/http://164.100.47.132/LssNew/psearch/Result15.aspx?dbsl=3161&amp;ser=&amp;smode=t#3000*25|title=Untitled Page|date=2013-11-08|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt; हा [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती|अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीं]]&lt;nowiki/&gt;वरील अत्याचार आणि द्वेषपूर्ण गुन्हे रोखण्यासाठी लागू केलेला [[भारतीय संसद|भारतीय संसदे]]&lt;nowiki/&gt;चा एक कायदा आहे. हा कायदा '''एससी/एसटी कायदा, पीओए, अत्याचार प्रतिबंधक कायदा''' किंवा फक्त '''अॅट्रॉसिटी कायदा''' म्हणून देखील ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20180924070507/http://socialjustice.nic.in/Home/Error?aspxerrorpath=/schedule/welcome.htm|title=Error : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|date=2018-09-24|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bbc.com/marathi/india-43485952|title=अॅट्रॉसिटी अॅक्टबद्दल सुप्रीम कोर्ट काय म्हणाले? जाणून घ्या 11 मुद्द्यांत|date=2018-03-21|website=BBC News मराठी|language=mr|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

जेव्हा विद्यमान तरतुदी (जसे की नागरी हक्क संरक्षण कायदा 1955 आणि भारतीय दंड संहिता) या गुन्ह्यांना तपासण्यासाठी अपर्याप्त असल्याचे आढळून आले (कायद्यातील 'अत्याचार' म्हणून परिभाषित) तेव्हा ते लागू करण्यात आले. अनुसूचित जाती आणि जमातींवरील सततचा घोर अपमान आणि गुन्हे ओळखून संसदेने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा १९८९ मंजूर केला. हा कायदा भारताच्या संसदेत ११ सप्टेंबर १९८९ रोजी मंजूर करण्यात आला आणि 30 जानेवारी 1990 रोजी अधिसूचित करण्यात आला. त्यात 2015 मध्ये सर्वसमावेशक सुधारणा करण्यात आली आणि 26 जानेवारी 2016 रोजी अधिसूचित करण्यात आली. अधिनियमाचे नियम 31 मार्च 1995 रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि सुधारित नियम 14 एप्रिल 2016 रोजी अधिसूचित केले. 20 मार्च 2018 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालात नमूद केल्यानुसार या कायद्याच्या गैरवापराची अनेक प्रकरणे देशाच्या विविध भागांतून नोंदवली गेली आहेत. या निकालात, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अपमान किंवा दुखापत केल्याचा आरोप असलेल्या व्यक्तीच्या तात्काळ अटकेवर बंदी घातली. अनियंत्रित अटक टाळण्यासाठी अनुसूचित समुदायाचा सदस्य. ऑगस्ट 2018 मध्ये, भारताच्या संसदेने कलम 18A(1)(a) समाविष्ट करून या निर्णयाला ओव्हरराइड करण्यासाठी (20 ऑगस्ट 2018 पासून लागू होणारी) एक दुरुस्ती मंजूर केली, 'कोणत्याही व्यक्ती आणि कलमांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्यासाठी प्राथमिक चौकशीची आवश्यकता नाही. 18A(1)(b), तपास अधिकाऱ्याला आवश्यक असल्यास, या कायद्यान्वये गुन्हा केल्याचा आरोप असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या अटकेसाठी मंजुरीची आवश्यकता नाही आणि या अंतर्गत प्रदान केलेल्या व्यतिरिक्त कोणतीही प्रक्रिया नाही. कायदा किंवा संहिता लागू होईल. कोणत्याही न्यायालयाच्या आदेशाला न जुमानता, अनुसूचित समुदायांवरील अत्याचाराचा आरोप असलेल्या व्यक्तीसाठी या सुधारणा स्पष्टपणे अटकपूर्व जामीन नाकारतात.

'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.

== इतर ==
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>2ix7xljr5futw5a8bcxr1w39uh14did</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139427</id>
      <parentid>2139426</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T07:35:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>चित्रे जोडली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14049" xml:space="preserve">{{विकिडेटा माहितीचौकट}}{{Short description|Official designations given to various groups of indigenous people in India}}
[[चित्र:2011_Census_Scheduled_Caste_caste_distribution_map_India_by_state_and_union_territory.svg|इवलेसे|2011 च्या जनगणनेनुसार राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशानुसार भारतातील अनुसूचित जाती वितरण नकाशा.&lt;ref name=&quot;2011Census&quot;&gt;[http://www.censusindia.gov.in/2011-Documents/SCST%20Presentation%2028-10-2013.ppt Census of India 2011, Primary Census Abstract]{{PPTlink}}, Scheduled castes and scheduled tribes, Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, Government of India (28 October 2013).&lt;/ref&gt; पंजाबमध्ये अनुसूचित जाती (~32%) लोकसंख्येची सर्वाधिक टक्केवारी होती, तर भारतातील बेट प्रदेश आणि तीन ईशान्येकडील राज्यांमध्ये 0% होती.&lt;ref name=&quot;2011Census&quot; /&gt;]]
[[चित्र:2011_Census_Scheduled_Tribes_distribution_map_India_by_state_and_union_territory.svg|इवलेसे|2011 च्या जनगणनेनुसार राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशानुसार भारतातील अनुसूचित जमाती वितरण नकाशा. मिझोराम आणि लक्षद्वीपमध्ये ST (~95%) लोकसंख्येची सर्वाधिक टक्केवारी होती, तर पंजाब आणि हरियाणा.&lt;ref name=&quot;2011Census&quot; /&gt;]]


'''अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९''' (कायद्याचे योग्य नाव)&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20131108010230/http://164.100.47.132/LssNew/psearch/Result15.aspx?dbsl=3161&amp;ser=&amp;smode=t#3000*25|title=Untitled Page|date=2013-11-08|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt; हा [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती|अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जम]]&lt;nowiki/&gt;[[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती|ात]]&lt;nowiki/&gt;[[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती|ीं]]&lt;nowiki/&gt;वरील अत्याचार आणि द्वेषपूर्ण गुन्हे रोखण्यासाठी लागू केलेला [[भारतीय संसद|भारतीय स]]&lt;nowiki/&gt;[[भारतीय संसद|ंस]]&lt;nowiki/&gt;[[भारतीय संसद|दे]]&lt;nowiki/&gt;चा एक कायदा आहे. हा कायदा '''एससी/एसटी कायदा, पीओए, अत्याचार प्रतिबंधक कायदा''' किंवा फक्त '''अॅट्रॉसिटी कायदा''' म्हणून देखील ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20180924070507/http://socialjustice.nic.in/Home/Error?aspxerrorpath=/schedule/welcome.htm|title=Error : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|date=2018-09-24|website=web.archive.org|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bbc.com/marathi/india-43485952|title=अॅट्रॉसिटी अॅक्टबद्दल सुप्रीम कोर्ट काय म्हणाले? जाणून घ्या 11 मुद्द्यांत|date=2018-03-21|website=BBC News मराठी|language=mr|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

जेव्हा विद्यमान तरतुदी (जसे की नागरी हक्क संरक्षण कायदा 1955 आणि भारतीय दंड संहिता) या गुन्ह्यांना तपासण्यासाठी अपर्याप्त असल्याचे आढळून आले (कायद्यातील 'अत्याचार' म्हणून परिभाषित) तेव्हा ते लागू करण्यात आले. अनुसूचित जाती आणि जमातींवरील सततचा घोर अपमान आणि गुन्हे ओळखून संसदेने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा १९८९ मंजूर केला. हा कायदा भारताच्या संसदेत ११ सप्टेंबर १९८९ रोजी मंजूर करण्यात आला आणि 30 जानेवारी 1990 रोजी अधिसूचित करण्यात आला. त्यात 2015 मध्ये सर्वसमावेशक सुधारणा करण्यात आली आणि 26 जानेवारी 2016 रोजी अधिसूचित करण्यात आली. अधिनियमाचे नियम 31 मार्च 1995 रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि सुधारित नियम 14 एप्रिल 2016 रोजी अधिसूचित केले. 20 मार्च 2018 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निकालात नमूद केल्यानुसार या कायद्याच्या गैरवापराची अनेक प्रकरणे देशाच्या विविध भागांतून नोंदवली गेली आहेत. या निकालात, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने अपमान किंवा दुखापत केल्याचा आरोप असलेल्या व्यक्तीच्या तात्काळ अटकेवर बंदी घातली. अनियंत्रित अटक टाळण्यासाठी अनुसूचित समुदायाचा सदस्य. ऑगस्ट 2018 मध्ये, भारताच्या संसदेने कलम 18A(1)(a) समाविष्ट करून या निर्णयाला ओव्हरराइड करण्यासाठी (20 ऑगस्ट 2018 पासून लागू होणारी) एक दुरुस्ती मंजूर केली, 'कोणत्याही व्यक्ती आणि कलमांविरुद्ध एफआयआर नोंदवण्यासाठी प्राथमिक चौकशीची आवश्यकता नाही. 18A(1)(b), तपास अधिकाऱ्याला आवश्यक असल्यास, या कायद्यान्वये गुन्हा केल्याचा आरोप असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीच्या अटकेसाठी मंजुरीची आवश्यकता नाही आणि या अंतर्गत प्रदान केलेल्या व्यतिरिक्त कोणतीही प्रक्रिया नाही. कायदा किंवा संहिता लागू होईल. कोणत्याही न्यायालयाच्या आदेशाला न जुमानता, अनुसूचित समुदायांवरील अत्याचाराचा आरोप असलेल्या व्यक्तीसाठी या सुधारणा स्पष्टपणे अटकपूर्व जामीन नाकारतात.

'''अ‍ॅट्रॉसिटी अ‍ॅक्ट''' हा [[भारत|भारताच्या]] संसदेने १९८९मध्ये पारित केलेला कायदा आहे. हा कायदा अनुसूचित जाती-जमातींवर अत्याचारास प्रतिबंध करतो.

== इतर ==
पुढील कृत्ये या कायद्याने गुन्हा ठरविली गेली आहेत.

* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तीला योग्य वा अयोग्य पदार्थ खाण्याची व पिण्याची सक्ती करणे.
* जातीय भावनेतून शारीरिक इजा करणे, त्रास देणे, अपमान करणे.
* नग्न धिंड काढणे, मानवी अप्रतिष्ठा करणे.
* जमिनीचा गैरप्रकारे उपभोग घेणे. 
* स्वतच्या मालकीच्या जमीन व पाणीवापरात अडथळा निर्माण करणे.
* वेठबिगारी करण्यास सक्ती करणे.
* धाक दाखवून मतदान करण्यास भाग पाडणे.
* अनुसूचित जाती व जमातींच्या व्यक्तीच्या विरोधात खोटे गुन्हे दाखल करणे.
* लोकसेवकास खोटी माहिती पुरविणे.
* सार्वजनिक ठिकाणी अपमान करणे.
* प्रार्थनास्थळे, नदी, विहिरी, पाणवठे अशा सार्वजनिक ठिकाणी प्रवेश नाकारणे.
* प्रार्थनास्थळास अथवा घरास आग लावणे.
* पिण्याचे पाणी दूषित किंवा घाण करणे.
* महिलांचा विनयभंग करणे.
* महिलांचा लैंगिक छळ करणे.
* घर किंवा गाव सोडून जाण्यास भाग पाडणे.
* खोटी साक्ष वा पुरावा देणे.
* पुरावा नाहीसा करणे.
* लोकसेवकाने कोणताही अपराध करणे.

या कायद्याच्या अंमलबजावणीची जबाबदारी राज्य सरकार व पोलिसांची आहे. त्यासाठी पुढील गोष्टी त्यांनी करणे अनिवार्य ठरवले गेले आहे.
* राज्यस्तरावर मुख्यमंत्र्यांच्या अध्यक्षतेखाली दक्षता समिती स्थापन करणे.
* दक्षता समितीने वर्षांतून दोनदा बैठका घेऊन जातीय अत्याचारांच्या प्रकरणांचा आढावा घेणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालवणाऱ्या विशेष सरकारी वकिलाच्या कामगिरीचा दर तीन महिन्यांनी आढावा घेणे.
* राज्यातील जातीय अत्याचार व त्यास प्रतिबंध करण्यासाठी करण्यात आलेल्या कारवाईचा प्रत्येक वर्षांच्या ३१ मार्चपर्यंत केंद्र सरकारला अहवाल सादर करणे.
* जातीय अत्याचारांचे खटले चालविण्यासाठी विशेष न्यायालयाची स्थापना करणे.
* विशेष सरकारी वकिलाची नेमणूक करणे.
* सामूहिक दंड आकारण्याचा राज्य सरकारला अधिकार.
* जातीय अत्याचार घडलेल्या किंवा घडण्याची शक्यता असलेल्या भागातील किंवा गावातील शस्त्रास्त्रांचे परवाने रद्द करणे.
* अनुसूचित जाती व जमातीच्या व्यक्तींना स्वसंरक्षणासाठी शस्त्रास्त्रांचे परवाने देणे.
* अटकपूर्व जामीन नाकारणे.
* पीडित व्यक्तीला किंवा कुटुंबाला आर्थिक मदत देणे व त्यांचे योग्य पुनर्वसन करणे.
* जातीय अत्याचाराचा विभाग घोषित करणे.

[[वर्ग:भारतातील कायदे]]
[[वर्ग:जाती अभ्यास]]
[[वर्ग:दलित]]
[[वर्ग:दलित अभ्यास]]
[[वर्ग:जातीय हिंसाचार]]</text>
      <sha1>kxf85h99o68094l1wfk3v9xg915aq0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अनंत ओगले</title>
    <ns>0</ns>
    <id>237800</id>
    <revision>
      <id>2139334</id>
      <parentid>2124250</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:34:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>माध्या</username>
        <id>146681</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3378" xml:space="preserve">{{बदल}}अनंत शंकर ओगले हे एक मराठी लेखक आहेत. त्यांच्या पुस्तकांचे विषय हे बव्हंशी ऐतिहासिक आहेत. त्यांनी अनेक चरित्रे लिहिली आहेत.
{{विस्तार}}
त्त्यांचे पुत्र '''गोपाळ अनंत ओगल''' यांच्या पुढाकाराने
'''महाराष्ट्र''' वृतपत्र सुरु झाले 

==अनंत ओगले यांची पुस्तके==
* अजात शत्रू (छत्रपती [[शाहू महाराज]] यांच्या जीवनावरची चरित्र कहाणी)
* अठ्ठेचाळीसचा अग्निप्रलय 
* अ‍ॅडॉल्फ [[हिटलर]] : एका झंझावाती गरुडाची कहाणी (कादंबरी)
* अस्त गांधीयुगाचा आणि नंतर 
* आया मल्हार ([[मल्हारराव होळकर]] यांच्या जीवनावरची कादंबरी)
* करुणासागर ([[जोतिबा फुले]] यांच्या जीवनावरची कादंबरी)
* जळीत (महात्मा गांधींच्या हत्येनंतर झालेल्या महाराष्ट्रातील जळिताच्या पार्श्र्वभूमीवरची कादंबरी)
* तो एक राजहंस ([[बालगंधर्व]]ांच्या जीवनावरील संगीत नाटक, सहलेखक - [[आकाश भडसावळे]])
* ध्रुवाचा तारा (डाॅ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या जीवनावरील चरित्रात्मक कादंबरी)
* दयानंद (स्वामी [[दयानंद सरस्वती]] यांचे चरित्र)
* पहिला हिंदुहृदयसम्राट ([[वि.दा. सावरकर|सावरकरांचे]] व्यक्तिचित्रण)
* फाळणी भारताची, कहाणी [[गांधी]] हत्येची 
* भाषाशिवाजी [[विष्णूशास्त्री चिपळूणकर]] (आधीचे नाव वृत्तसुदर्शन)
* वृत्तसुदर्शन ([[विष्णूशास्त्री चिपळूणकर]] यांच्या जीवनावरील कादंबरी); भाषाशिवाजी या नावाने पुनःप्रकाशित
* होय ! मी [[वि.दा. सावरकर|सावरकर]] बोलतोय (नाटक)
* बखर मराठेशाहीची (लढवय्ये मराठ्यांचा इतिहास)
* बखर हिंदुमहासभेची ([[हिंदू महासभा]] या संस्थेचा इतिहास)


[[वर्ग:मराठी लेखक]]</text>
      <sha1>2hzkmwqvjstr5isk4ogozi5ghwhzeo8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139434</id>
      <parentid>2139334</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:00:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — उकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#उकार|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3378" xml:space="preserve">{{बदल}}अनंत शंकर ओगले हे एक मराठी लेखक आहेत. त्यांच्या पुस्तकांचे विषय हे बव्हंशी ऐतिहासिक आहेत. त्यांनी अनेक चरित्रे लिहिली आहेत.
{{विस्तार}}
त्त्यांचे पुत्र '''गोपाळ अनंत ओगल''' यांच्या पुढाकाराने
'''महाराष्ट्र''' वृतपत्र सुरू झाले 

==अनंत ओगले यांची पुस्तके==
* अजात शत्रू (छत्रपती [[शाहू महाराज]] यांच्या जीवनावरची चरित्र कहाणी)
* अठ्ठेचाळीसचा अग्निप्रलय 
* अ‍ॅडॉल्फ [[हिटलर]] : एका झंझावाती गरुडाची कहाणी (कादंबरी)
* अस्त गांधीयुगाचा आणि नंतर 
* आया मल्हार ([[मल्हारराव होळकर]] यांच्या जीवनावरची कादंबरी)
* करुणासागर ([[जोतिबा फुले]] यांच्या जीवनावरची कादंबरी)
* जळीत (महात्मा गांधींच्या हत्येनंतर झालेल्या महाराष्ट्रातील जळिताच्या पार्श्र्वभूमीवरची कादंबरी)
* तो एक राजहंस ([[बालगंधर्व]]ांच्या जीवनावरील संगीत नाटक, सहलेखक - [[आकाश भडसावळे]])
* ध्रुवाचा तारा (डाॅ. [[बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या जीवनावरील चरित्रात्मक कादंबरी)
* दयानंद (स्वामी [[दयानंद सरस्वती]] यांचे चरित्र)
* पहिला हिंदुहृदयसम्राट ([[वि.दा. सावरकर|सावरकरांचे]] व्यक्तिचित्रण)
* फाळणी भारताची, कहाणी [[गांधी]] हत्येची 
* भाषाशिवाजी [[विष्णूशास्त्री चिपळूणकर]] (आधीचे नाव वृत्तसुदर्शन)
* वृत्तसुदर्शन ([[विष्णूशास्त्री चिपळूणकर]] यांच्या जीवनावरील कादंबरी); भाषाशिवाजी या नावाने पुनःप्रकाशित
* होय ! मी [[वि.दा. सावरकर|सावरकर]] बोलतोय (नाटक)
* बखर मराठेशाहीची (लढवय्ये मराठ्यांचा इतिहास)
* बखर हिंदुमहासभेची ([[हिंदू महासभा]] या संस्थेचा इतिहास)


[[वर्ग:मराठी लेखक]]</text>
      <sha1>abmy387x9pvm7z0e3se2822csazltfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253703</id>
    <revision>
      <id>2139416</id>
      <parentid>2135686</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aditya tamhankar</username>
        <id>80177</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="329887" xml:space="preserve">खालील यादी भारतीय क्रिकेट संघाने आतापर्यंत खेळलेल्या सर्व अधिकृत आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची आहे. भारताने १३ जुलै १९७४ रोजी इंग्लंडविरुद्ध पहिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना खेळला.

भारताने [[१९८३ क्रिकेट विश्वचषक|१९८३]] आणि [[२०११ क्रिकेट विश्वचषक|२०११]] हे दोन विश्वचषक जिंकले तर [[२००३ क्रिकेट विश्वचषक|२००३]]च्या विश्वचषकात भारताला उपविजेतेपदावर समाधान मानावे लागले. १९९८ सालामध्ये सुरू झालेली चॅम्पियन्स ट्रॉफी भारताने [[२००२ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी|२००२]] आणि [[२०१३ आय.सी.सी. चॅम्पियन्स ट्रॉफी|२०१३]] साली जिंकली तर [[२०१७ आय.सी.सी चॅम्पियन्स ट्रॉफी|२०१७]]च्या स्पर्धेत भारत उपविजेता ठरला.
== सुची ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:75px&quot; | चिन्ह
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:350px&quot; | अर्थ
|-
! scope=&quot;row&quot; |सामना क्र.
| भारताने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्याचा क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; |आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
| आयसीसी सदस्यांचे आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; | तारीख
| सामन्याची तारीख
|-
! scope=&quot;row&quot; |विरुद्ध संघ
| ज्या संघाविरुद्ध आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना खेळला त्या देशाचे ध्वजासहित नाव
|-
! scope=&quot;row&quot; | स्थळ
| कोणत्या मैदानावर सामना झाला
|-
! scope=&quot;row&quot; | विजेता
| सामन्याचा विजेता/अनिर्णित
|-
| bgcolor=#cfc| || सामना विविध स्पर्धेत खेळवला गेला त्या स्पर्धेच्या दुव्यासहित
|}
==भारताने देशानुसार खेळलेल्या प्रथम आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्याची तारीख==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; width: 400px;&quot;
|-
! संघ !! प्रथम आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामना
|-
|align=left|{{cr|ENG}} || १३ जुलै १९७४
|-
|align=left|[[पुर्व आफ्रिका क्रिकेट|पुर्व आफ्रिका]] || ११ जून १९७५
|-
|align=left|{{cr|NZ}} || १४ जून १९७५
|-
|align=left|{{cr|PAK}} || १ ऑक्टोबर १९७८
|-
|align=left|{{cr|WIN}} || ९ जून १९७९
|-
|align=left|{{cr|SL}} || १६ जून १९७९	
|-
|align=left|{{cr|AUS}} || ६ डिसेंबर १९८०
|-
|align=left|{{cr|ZIM}} || ११ जून १९८३
|-
|align=left|{{cr|BAN}} || २७ ऑक्टोबर १९८८
|-
|align=left|{{cr|RSA|1928}}&lt;br&gt;ब्रिटिश आधिपत्याखालील दक्षिण आफ्रिका || १० नोव्हेंबर १९९१
|-
|align=left|{{cr|UAE}} || १३ एप्रिल १९९४
|-
|align=left|{{cr|RSA}}&lt;br&gt;प्रजासत्ताक दक्षिण आफ्रिका || १८ फेब्रुवारी १९९५
|-
|align=left|{{cr|KEN}} || १८ फेब्रुवारी १९९६
|-
|align=left|{{cr|NED}} || १२ फेब्रुवारी २००३
|-
|align=left|{{cr|NAM}} || २३ फेब्रुवारी २००३
|-
|align=left|{{cr|BER}} || १९ मार्च २००७
|-
|align=left|{{cr|IRE}} || २३ जून २००७
|-
|align=left|{{cr|SCO}} || १६ ऑगस्ट २००७
|-
|align=left|{{cr|HK}} || २५ जून २००८
|-
|align=left|{{cr|AFG|२०१३}} || ५ जून २०१४
|}

==भारताने मैदानानुसार खेळलेल्या एकदिवसीय सामन्यांची संख्या==
{| class=&quot;wikitable ubsortable&quot; style=&quot;text-align:left; white-space:nowrap&quot;
|-
! देश. 
! मैदान
! भारताने खेळलेल्या सामन्याची संख्या
|-
|rowspan=9 | {{cr|AUS}} || [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || १६
|-
| [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || २०
|-
| [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || २२
|-
| [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || १५
|-
| [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || १४
|-
| [[उत्तर टास्मानिया क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[टास्मानिया]] || १
|-
| [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || ५
|-
| [[रे मिशेल ओव्हल]], [[मॅके]] || १
|-
| [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || २
|-
|rowspan=4 | {{cr|BAN}} || [[एम.ए. अझीझ स्टेडियम]], [[चट्टग्राम|चितगाव]] || २
|-
| [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || २०
|-
| [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || २२
|-
| [[फतुल्ला ओस्मानी मैदान|लक्ष्मी नारायण ठाकूर मैदान]], [[फतुल्ला]] || २
|-
| {{cr|CAN}} || [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || १९
|-
|rowspan=14 | {{cr|ENG}} || [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || १०
|-
| [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || १६
|-
| [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || ८
|-
| [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || ११
|-
| [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन]], [[बर्मिंगहॅम]] || १२
|-
| [[ग्रेस रोड]], [[लेस्टर]] || २
|-
| [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || ६
|-
| [[नेविल मैदान]], [[इंग्लंड|टर्नब्रिज वेल्स]] || १
|-
| [[काउंटी मैदान, चेम्सफोर्ड|काउंटी मैदान]], [[इंग्लंड|चेम्सफोर्ड]] || १
|-
| [[काउंटी मैदान, होव|काउंटी मैदान]], [[इंग्लंड|होव]] || १
|-
| [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || ३
|-
| [[टाँटन काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[इंग्लंड|टाँटन]] || १
|-
| [[रिव्हरसाईड मैदान]], [[चेस्टर-ली-स्ट्रीट]] || २
|-
| [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || ५
|-
|rowspan=42 | {{cr|IND}} || [[इंदिरा प्रियदर्शिनी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || ३
|-
| [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || ९
|-
| [[इंदिरा गांधी स्टेडियम]], [[विजयवाडा]] || १
|-
| [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || ९
|-
| [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || १
|-
| [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|फाटोर्डा स्टेडियम]], [[मडगाव]] || ५
|-
| [[सरदार वल्लभभाई पटेल मैदान]], [[अहमदाबाद]] || १
|-
| [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || १५
|-
| [[मोती बाग मैदान]], [[बडोदा]] || ३
|-
| [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || ९
|-
| [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || १२
|-
| [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || ३
|-
| [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || ७
|-
| [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || ९
|-
| [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || ५
|-
| [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर|बेंगलुरु]] || २१
|-
| [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || ९
|-
| [[विद्यापीठ मैदान, तिरुवनंतपुरम|विद्यापीठ मैदान]], [[तिरुवनंतपुरम]] || २
|-
| [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]] || १
|-
| [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || ७
|-
| [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || ५
|-
| [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || ८
|-
| [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || २०
|-
| [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || २
|-
| [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || १४
|-
| [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || ४
|-
| [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || ८
|-
| [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[चिंचवड]] || ४
|-
| [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || १७
|-
| [[गांधी मैदान]], [[जालंदर]] || २
|-
| [[गांधी क्रीडा संकुल मैदान]], [[अमृतसर]] || २
|-
| [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || १६
|-
| [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || ११
|-
| [[बरखातुल्लाह खान स्टेडियम]], [[जोधपूर]] || २
|-
| [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || १३
|-
| [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || ९
|-
| [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || ६
|-
| [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || १४
|-
| [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || २१
|-
| [[सेक्टर १६ स्टेडियम]], [[चंदिगढ]] || ४
|-
| [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || २२
|-
| [[शेर-ए-काश्मीर मैदान]], [[श्रीनगर]] || २
|}

==यादी== 
{| class=&quot;wikitable ubsortable&quot; style=&quot;text-align:left; white-space:nowrap&quot;
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|-
| १ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64951.html १२] || १३ जुलै १९७४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|ENG}} || rowspan=2 | 
|-
| २ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64952.html १३] || १५-१६ जुलै १९७४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65035.html १९] || ७ जून १९७५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}} || rowspan=3 | [[१९७५ क्रिकेट विश्वचषक]]  
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65040.html २४] || ११ जून १९७५ || {{cr|पूर्व आफ्रिका}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65044.html २८] || १४ जून १९७५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|NZ}}
|-
| ६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64156.html ३५] || २१ फेब्रुवारी १९७६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 |
|-
| ७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64157.html ३६] || २२ फेब्रुवारी १९७६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|NZ}} 
|-
| ८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64165.html ५४] || १ ऑक्टोबर १९७८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[अयुब नॅशनल स्टेडियम]], [[क्वेट्टा]] || {{cr|IND}} 
|-
| ९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64166.html ५५] || १३ ऑक्टोबर १९७८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[जिन्ना स्टेडियम, सियालकोट|जिन्ना स्टेडियम]], [[सियालकोट]] || {{cr|PAK}}
|-
| १० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64167.html ५६] || ३ नोव्हेंबर १९७८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[झफर अली स्टेडियम]], [[पंजाब, पाकिस्तान|सरगोधा]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65050.html ६१] || ९ जून १९७९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|WIN}} || rowspan=3 | [[१९७९ क्रिकेट विश्वचषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65054.html ६५] || १३ जून १९७९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65057.html ६८] || १६-१८ जून १९७९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65302.html ९७] || ६ डिसेंबर १९८० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}} || rowspan=10 | [[१९८०-८१ ऑस्ट्रेलिया तिरंगी मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65304.html ९९] || ९ डिसेंबर १९८० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65305.html १००] || १८ डिसेंबर १९८० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65306.html १०२] || २१ डिसेंबर १९८० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65307.html १०३] || २३ डिसेंबर १९८० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65308.html १०४] || ८ जानेवारी १९८१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65309.html १०५] || १० जानेवारी १९८१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65310.html १०६] || ११ जानेवारी १९८१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65312.html १०८] || १५ जानेवारी १९८१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65313.html १०९] || १८ जानेवारी १९८१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| २४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64177.html ११६] || १४ फेब्रुवारी १९८१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|NZ}} || rowspan=17 | 
|- 
| २५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64178.html ११७] || १५ फेब्रुवारी १९८१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| २६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64180.html १२५] || २५ नोव्हेंबर १९८१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार वल्लभभाई पटेल मैदान]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| २७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64181.html १३१] || २० डिसेंबर १९८१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[गांधी मैदान]], [[जालंदर]] || {{cr|IND}}
|- 
| २८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64182.html १४३] || २७ जानेवारी १९८२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| २९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64972.html १५२] || २ जून १९८२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64973.html १५३] || ४ जून १९८२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64191.html १५६] || १२ सप्टेंबर १९८२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[गांधी क्रिडा संकुल मैदान]], [[अमृतसर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64192.html १५७] || १५ सप्टेंबर १९८२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64193.html १५९] || २६ सप्टेंबर १९८२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64197.html १६२] || ३ डिसेंबर १९८२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[जिन्ना स्टेडियम, गुजराणवाला|जिन्ना स्टेडियम]], [[गुजराणवाला]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64198.html १६३] || १७ डिसेंबर १९८२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[इब्न-ए-कासीम बाग स्टेडियम]], [[मुलतान]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64199.html १६४] || ३१ डिसेंबर १९८२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64200.html १७२] || २१ जानेवारी १९८३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64205.html १८७] || ९ मार्च १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64209.html १९१] || २९ मार्च १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[अल्बियन स्पोर्ट्स कॉम्प्लेक्स]], [[गयाना]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64210.html १९२] || ७ एप्रिल १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[वेस्ट इंडीज|ग्रेनाडा]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65067.html २००] || ९-१० जून १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|IND}} || rowspan=8 | [[१९८३ क्रिकेट विश्वचषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65071.html २०४] || ११ जून १९८३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ENG}} [[ग्रेस रोड]], [[लेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65074.html २०७] || १३ जून १९८३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65077.html २१०] || १५ जून १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65083.html २१६] || १८ जून १९८३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ENG}} [[नेविल मैदान]], [[केंट|टर्नब्रिज वेल्स]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65086.html २१९] || २० जून १९८३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|ENG}} [[काउंटी मैदान, चेम्सफोर्ड|काउंटी मैदान]], [[इंग्लंड|चेम्सफोर्ड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65088.html २२१] || २२ जून १९८३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65090.html २२३] || २५ जून १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64215.html २२४] || १० सप्टेंबर १९८३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}} || rowspan=7 | 
|- 
| ५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64216.html २२५] || २ ऑक्टोबर १९८३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64217.html २२६] || १३ ऑक्टोबर १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[शेर-ए-काश्मीर मैदान]], [[श्रीनगर]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64218.html २२७] || ९ नोव्हेंबर १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[मोती बाग मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64219.html २२८] || १ डिसेंबर १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64220.html २२९] || ७ डिसेंबर १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64221.html २३०] || १७ डिसेंबर १९८३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65669.html २६०] || ८ एप्रिल १९८४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[१९८४ आशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65670.html २६१] || १३ एप्रिल १९८४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64234.html २६७] || २८ सप्टेंबर १९८४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|AUS}} || rowspan=12 | 
|- 
| ५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64235.html २६८] || १ ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विद्यापीठ मैदान, तिरुवनंतपुरम|विद्यापीठ मैदान]], [[तिरुवनंतपुरम]] || अनिर्णित
|- 
| ६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64236.html २६९] || ३ ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || अनिर्णित
|- 
| ६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64237.html २७०] || ५ ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64238.html २७१] || ६ ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64239.html २७२] || १२ ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[अयुब नॅशनल स्टेडियम]], [[क्वेट्टा]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64240.html २७३] || ३० ऑक्टोबर १९८४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[जिन्ना स्टेडियम, सियालकोट|जिन्ना स्टेडियम]] || अनिर्णित
|- 
| ६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64246.html २७९] || ५ डिसेंबर १९८४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64248.html २८१] || २७ डिसेंबर १९८४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64251.html २९३] || २० जानेवारी १९८५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64252.html २९५] || २३ जानेवारी १९८५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64253.html २९८] || २७ जानेवारी १९८५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सेक्टर १६ स्टेडियम]], [[चंदिगढ]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65721.html ३०९] || २० फेब्रुवारी १९८५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९८५ विश्व क्रिकेट अजिंक्यपद स्पर्धा]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65724.html ३१२] || २६ फेब्रुवारी १९८५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65727.html ३१५] || ३ मार्च १९८५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65728.html ३१६] || ५ मार्च १९८५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65731.html ३१९] || १० मार्च १९८५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65732.html ३२१] || २२ मार्च १९८५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[१९८५ चारदेशीय चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65735.html ३२५] || २९ मार्च १९८५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64261.html ३३२] || २५ ऑगस्ट १९८५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| ७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64262.html ३३३] || २१ सप्टेंबर १९८५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} 
|- 
| ७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64263.html ३३४] || २२ सप्टेंबर १९८५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65737.html ३४०] || १७ नोव्हेंबर १९८५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}} || rowspan=2 | [[१९८५ शारजा चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65738.html ३४१] || २२ नोव्हेंबर १९८५ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65392.html ३४८] || ११ जानेवारी १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|IND}} || rowspan=12 | [[१९८६ ऑस्ट्रेलिया तिरंगी मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65393.html ३४९] || १२ जानेवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65395.html ३५१] || १६ जानेवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65396.html ३५२] || १८ जानेवारी १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65398.html ३५४] || २१ जानेवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65399.html ३५५] || २३ जानेवारी १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65400.html ३५६] || २५ जानेवारी १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65401.html ३५७] || २६ जानेवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65404.html ३६०] || ३१ जानेवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65405.html ३६१] || २ फेब्रुवारी १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|AUS}} [[उत्तर टास्मानिया क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[टास्मानिया]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65406.html ३६२] || ५ फेब्रुवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65407.html ३६३] || ९ फेब्रुवारी १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65812.html ३८१] || १० एप्रिल १९८६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९८६ ऑस्ट्रेलेशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65814.html ३८३] || १३ एप्रिल १९८६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65816.html ३८५] || १८ एप्रिल १९८६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64982.html ३८६] || २४ मे १९८६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | 
|- 
| ९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64983.html ३८७] || २६ मे १९८६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64285.html ३९०] || ७ सप्टेंबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64286.html ३९१] || ९ सप्टेंबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[शेर-ए-काश्मीर मैदान]], [[श्रीनगर]] || {{cr|AUS}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| १०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64287.html ३९२] || २४ सप्टेंबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || अनिर्णित || rowspan=4 | 
|- 
| १०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64288.html ३९३] || २ ऑक्टोबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64289.html ३९४] || ५ ऑक्टोबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64290.html ३९५] || ७ ऑक्टोबर १९८६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65835.html ४०१] || २७ नोव्हेंबर १९८६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९८६ शारजा चॅम्पियन्स ट्रॉफी]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65837.html ४०३] || ३० नोव्हेंबर १९८६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65840.html ४०६] || ५ डिसेंबर १९८६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- 
| १०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64296.html ४०७] || २४ डिसेंबर १९८६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|SL}} || rowspan=11 | 
|- 
| १०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64297.html ४१५] || ११ जानेवारी १९८७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64298.html ४१६] || १३ जानेवारी १९८७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| १११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64299.html ४१७] || १५ जानेवारी १९८७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[मोती बाग मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64300.html ४१९] || १७ जानेवारी १९८७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64301.html ४२६] || २७ जानेवारी १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ११४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64302.html ४३४] || १८ फेब्रुवारी १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ११५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64304.html ४३६] || २० मार्च १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64306.html ४३८] || २२ मार्च १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ११७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64307.html ४३९] || २४ मार्च १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ११८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64308.html ४४०] || २६ मार्च १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ११९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65739.html ४४२] || २ एप्रिल १९८७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९८७ शारजा चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65741.html ४४४] || ५ एप्रिल १९८७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65744.html ४४७] || १० एप्रिल १९८७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65093.html ४५३] || ९ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|AUS}} || rowspan=7 | [[१९८७ क्रिकेट विश्वचषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65098.html ४५८] || १४ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;
| १२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65101.html ४६१] || १७ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;
| १२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65105.html ४६५] || २२ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;
| १२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65109.html ४६९] || २६ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;
| १२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65114.html ४७४] || ३१ ऑक्टोबर १९८७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;
| १२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65116.html ४७६] || ५ नोव्हेंबर १९८७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64313.html ४८१] || ८ डिसेंबर १९८७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|WIN}} || rowspan=8 | 
|- 
| १३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64314.html ४८२] || २३ डिसेंबर १९८७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| १३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64315.html ४८३] || २ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}} 
|- 
| १३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64316.html ४८७] || ५ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| १३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64317.html ४८९] || ७ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| १३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64318.html ४९७] || १९ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| १३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64319.html ५००] || २२ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| १३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64320.html ५०२] || २५ जानेवारी १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[विद्यापीठ मैदान, तिरुवनंतपुरम|विद्यापीठ मैदान]], [[तिरुवनंतपुरम]] || {{cr|WIN}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65745.html ५१२] || २५ मार्च १९८८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९८८ शारजा चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65746.html ५१३] || २७ मार्च १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65749.html ५१७] || १ एप्रिल १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65841.html ५२३] || १६ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९८८ शारजा चॅम्पियन्स ट्रॉफी]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65843.html ५२५] || १९ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65844.html ५२६] || २१ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65675.html ५२९] || २७ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[एम.ए. अझीझ स्टेडियम]], [[चट्टग्राम|चितगाव]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[१९८८ आशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65676.html ५३०] || २९ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65678.html ५३२] || ३१ ऑक्टोबर १९८८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65680.html ५३४] || ४ नोव्हेंबर १९८८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64332.html ५३६] || १० डिसेंबर १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[इंदिरा प्रियदर्शिनी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}} || rowspan=9 | 
|- 
| १४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64333.html ५३८] || १२ डिसेंबर १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64334.html ५४१] || १५ डिसेंबर १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64335.html ५४३] || १७ डिसेंबर १९८८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[मोती बाग मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- 
| १५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64338.html ५५६] || ७ मार्च १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64340.html ५५८] || ९ मार्च १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64342.html ५६०] || ११ मार्च १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64344.html ५६२] || १८ मार्च १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[अँटिगा रिक्रिएशन मैदान]], [[अँटिगा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64345.html ५६३] || २१ मार्च १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[बाउर्डा]], [[गयाना]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65846.html ५६९] || १३ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|WIN}} || rowspan=4 | [[१९८९ शारजा चॅम्पियन्स ट्रॉफी]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65848.html ५७२] || १५ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65849.html ५७३] || १६ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65851.html ५७७] || २० ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65920.html ५८०] || २२ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[नेहरू चषक, १९८९]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65922.html ५८२] || २३ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65923.html ५८३] || २५ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65927.html ५८७] || २७ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65929.html ५८९] || २८ ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65931.html ५९१] || ३० ऑक्टोबर १९८९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64346.html ५९३] || १८ डिसेंबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[जिन्ना स्टेडियम, गुजराणवाला|जिन्ना स्टेडियम]], [[गुजराणवाला]] || {{cr|PAK}} || rowspan=3 | 
|- 
| १६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64347.html ५९४] || २० डिसेंबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || अनिर्णित
|- 
| १६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64348.html ५९५] || २२ डिसेंबर १९८९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65933.html ६१२] || १ मार्च १९९० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[युनिव्हर्सिटी ओव्हल]], [[ड्युनेडिन]] || {{cr|NZ}} || rowspan=4 | [[१९९० न्यू झीलंड तिरंगी मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65934.html ६१३] || ३ मार्च १९९० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65936.html ६१६] || ६ मार्च १९९० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बेसिन रिझर्व]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65937.html ६१८] || ८ मार्च १९९० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65817.html ६२३] || २५ एप्रिल १९९० || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|SL}} || rowspan=2 | [[१९९० ऑस्ट्रेलेशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65819.html ६२५] || २७ एप्रिल १९९० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- 
| १७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64998.html ६३४] || १८ जुलै १९९० || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 |
|- 
| १७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64999.html ६३५] || २० जुलै १९९० || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- 
| १७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64361.html ६४४] || १ डिसेंबर १९९० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64362.html ६४६] || ५ डिसेंबर १९९० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|IND}}
|- 
| १७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64363.html ६४८] || ८ डिसेंबर १९९० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|नेहरू स्टेडियम]], [[मडगाव]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65681.html ६५७] || २५ डिसेंबर १९९० || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[सेक्टर १६ स्टेडियम]], [[चंदिगढ]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९९०-९१ आशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65682.html ६५८] || २८ डिसेंबर १९९० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65684.html ६६१] || ४ जानेवारी १९९१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65941.html ६८०] || १८ ऑक्टोबर १९९१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९१ विल्स चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65942.html ६८१] || १९ ऑक्टोबर १९९१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65944.html ६८३] || २२ ऑक्टोबर १९९१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65945.html ६८४] || २३ ऑक्टोबर १९९१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65946.html ६८५] || २५ ऑक्टोबर १९९१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- 
| १८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64375.html ६८६] || १० नोव्हेंबर १९९१ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| १८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64376.html ६८७] || १२ नोव्हेंबर १९९१ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64377.html ६८८] || १४ नोव्हेंबर १९९१ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|RSA|1928}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65479.html ६९२] || ६ डिसेंबर १९९१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || बरोबरीत || rowspan=10 | [[१९९१-९२ ऑस्ट्रेलिया तिरंगी मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65480.html ६९३] || ८ डिसेंबर १९९१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65481.html ६९४] || १० डिसेंबर १९९१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65483.html ६९६] || १४ डिसेंबर १९९१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65484.html ६९७] || १५ डिसेंबर १९९१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65487.html ७०२] || ११ जानेवारी १९९२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65489.html ७०५] || १४ जानेवारी १९९२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65490.html ७०७] || १६ जानेवारी १९९२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65491.html ७०९] || १८ जानेवारी १९९२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65492.html ७११] || २० जानेवारी १९९२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65119.html ७१५] || २२ फेब्रुवारी १९९२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|ENG}} || rowspan=8 | [[१९९२ क्रिकेट विश्वचषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65126.html ७२२] || २८ फेब्रुवारी १९९२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[रे मिशेल ओव्हल]], [[मॅके]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65129.html ७२५] || १ मार्च १९९२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65133.html ७२९] || ४ मार्च १९९२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65136.html ७३२] || ७ मार्च १९९२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65141.html ७३७] || १० मार्च १९९२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|NZ}} [[बेसिन रिझर्व]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65144.html ७४०] || १२ मार्च १९९२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[युनिव्हर्सिटी ओव्हल]], [[ड्युनेडिन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65149.html ७४५] || १५ मार्च १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64395.html ७६४] || २५ ऑक्टोबर १९९२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=20 | 
|- 
| २१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64399.html ७७०] || ७ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[सहारा पार्क न्यूलॅंड्स|न्यूलॅंड्स क्रिकेट मैदान]], [[केप टाउन]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64400.html ७७२] || ९ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64401.html ७७४] || ११ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[सुपरस्पोर्ट्‌स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|- 
| २१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64404.html ७७९] || १३ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64405.html ७८१] || १५ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[स्प्रिंगबॉक पार्क|मानगुआंग ओव्हल]], [[ब्लूमफॉंटेन]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64406.html ७८३] || १७ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|सहारा स्टेडियम किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA|1928}}
|- 
| २१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64407.html ७८४] || १९ डिसेंबर १९९२ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|RSA|1928}} [[बफेलो पार्क]], [[ईस्ट लंडन]] || {{cr|IND}}
|- 
| २१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64411.html ७९४] || १८ जानेवारी १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| २१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64412.html ७९५] || २१ जानेवारी १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सेक्टर १६ स्टेडियम]], [[चंदिगढ]] || {{cr|IND}}
|- 
| २१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64413.html ८०९] || २६ फेब्रुवारी १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| २२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64414.html ८११] || १ मार्च १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| २२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64416.html ८१३] || ४ मार्च १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64417.html ८१४] || ५ मार्च १९९३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64420.html ८१७] || १९ मार्च १९९३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64423.html ८२०] || २२ मार्च १९९३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64426.html ८२३] || २५ मार्च १९९३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64433.html ८३३] || २५ जुलै १९९३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| २२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64434.html ८३४] || १२ ऑगस्ट १९९३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| २२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64435.html ८३५] || १४ ऑगस्ट १९९३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[डि सॉयसा मैदान]], [[मोराटुवा]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65961.html ८४६] || ७ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[हिरो चषक, १९९३-९४]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65966.html ८५१] || १६ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65967.html ८५२] || १८ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65970.html ८५५] || २२ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65971.html ८५६] || २४ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|RSA|1928}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65973.html ८५८] || २७ नोव्हेंबर १९९३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| २३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64445.html ८७९] || १५ फेब्रुवारी १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}} || rowspan=7 | 
|- 
| २३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64447.html ८८१] || १८ फेब्रुवारी १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| २३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64449.html ८८३] || २० फेब्रुवारी १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[गांधी मैदान]], [[जालंदर]] || {{cr|SL}}
|- 
| २३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64462.html ८९६] || २५ मार्च १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|NZ}}
|- 
| २३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64463.html ८९७] || २७ मार्च १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| २४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64464.html ८९८] || ३० मार्च १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बेसिन रिझर्व]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|IND}}
|- 
| २४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64465.html ८९९] || २ एप्रिल १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65826.html ९०४] || १३ एप्रिल १९९४ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[१९९४ ऑस्ट्रेलेशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65828.html ९०६] || १५ एप्रिल १९९४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65832.html ९१०] || १९ एप्रिल १९९४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65834.html ९१२] || २२ एप्रिल १९९४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65974.html ९२१] || ४ सप्टेंबर १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित || rowspan=4 | [[१९९४ सिंगर विश्व मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65975.html ९२२] || ५ सप्टेंबर १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65977.html ९२४] || ९ सप्टेंबर १९९४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65980.html ९२७] || १७ सप्टेंबर १९९४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| २५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64475.html ९३१] || १७ ऑक्टोबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|WIN}} || rowspan=2 | 
|- 
| २५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64476.html ९३३] || २० ऑक्टोबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65997.html ९३६] || २३ ऑक्टोबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[विल्स विश्व मालिका, १९९४-९५]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65999.html ९३९] || २८ ऑक्टोबर १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66000.html ९४१] || ३० ऑक्टोबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66002.html ९४४] || ३ नोव्हेंबर १९९४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66003.html ९४७] || ५ नोव्हेंबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| २५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64480.html ९४९] || ७ नोव्हेंबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[इंदिरा प्रियदर्शिनी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| २५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64481.html ९५०] || ९ नोव्हेंबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| २५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64482.html ९५१] || ११ नोव्हेंबर १९९४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66019.html ९७६] || १६ फेब्रुवारी १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|NZ}} || rowspan=3 | [[१९९५ बँक ऑफ न्यू झीलंड दशकपुर्ती मालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66020.html ९७७] || १८ फेब्रुवारी १९९५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66022.html ९७९] || २२ फेब्रुवारी १९९५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|NZ}} [[कॅरिसब्रुक्स]], [[ड्युनेडिन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65685.html ९९३] || ५ एप्रिल १९९५ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[१९९५ आशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65687.html ९९५] || ७ एप्रिल १९९५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65689.html ९९७] || ९ एप्रिल १९९५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65691.html ९९९] || १४ एप्रिल १९९५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- 
| २६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64502.html १०१५] || १५ नोव्हेंबर १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 |
|- 
| २६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64503.html १०१६] || १८ नोव्हेंबर १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[गांधी क्रिडा संकुल मैदान]], [[अमृतसर]] || {{cr|IND}}
|-
| २६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64504.html १०१७] || २४ नोव्हेंबर १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|IND}}
|- 
| २७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64505.html १०१८] || २६ नोव्हेंबर १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|NZ}}
|- 
| २७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64506.html १०१९] || २९ नोव्हेंबर १९९५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65161.html १०५२] || १८ फेब्रुवारी १९९६ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}} || rowspan=7 | [[१९९६ क्रिकेट विश्वचषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65165.html १०५६] || २१ फेब्रुवारी १९९६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65174.html १०६५] || २७ फेब्रुवारी १९९६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[ऑस्ट्रेलिया]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65179.html १०७०] || २ मार्च १९९६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65184.html १०७५] || ६ मार्च १९९६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65187.html १०७८] || ९ मार्च १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65190.html १०८१] || १३ मार्च १९९६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66027.html १०८९] || ३ एप्रिल १९९६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SIN}} [[सिंगापूर क्रिकेट क्लब मैदान]], [[सिंगापूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[१९९५-९६ सिंगर चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66028.html १०९१] || ५ एप्रिल १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SIN}} [[सिंगापूर क्रिकेट क्लब मैदान]], [[सिंगापूर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65754.html १०९४] || १२ एप्रिल १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}} || rowspan=5 | [[१९९६ शारजाह चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65756.html १०९७] || १४ एप्रिल १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65757.html १०९८] || १५ एप्रिल १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65759.html ११००] || १७ एप्रिल १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65760.html ११०१] || १९ एप्रिल १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|RSA}}
|- 
| २८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65017.html ११०२] || २३-२४ मे १९९६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || अनिर्णित || rowspan=3 | 
|- 
| २८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65018.html ११०३] || २५ मे १९९६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|ENG}}
|- 
| २८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65019.html ११०४] || २६-२७ मे १९९६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65982.html ११०६] || २८ ऑगस्ट १९९६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=3 | [[१९९६ सिंगर विश्वमालिका]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65984.html १११०] || १ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65986.html १११३] || ६ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66030.html १११५] || १६ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९६ भारत-पाकिस्तान मैत्री चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66031.html १११६] || १७ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66032.html १११७] || १८ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66033.html १११८] || २१ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66034.html १११९] || २३ सप्टेंबर १९९६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66059.html ११२७] || १७ ऑक्टोबर १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|RSA}} || rowspan=4 | [[टायटन चषक, १९९६-९७]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66061.html ११२९] || २१ ऑक्टोबर १९९६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66062.html ११३०] || २३ ऑक्टोबर १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66064.html ११३२] || २९ ऑक्टोबर १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|RSA}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66066.html ११३७] || ३ नोव्हेंबर १९९६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[टायटन चषक, १९९६-९७]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66067.html ११३८] || ६ नोव्हेंबर १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ३०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64533.html ११५१] || १४ डिसेंबर १९९६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} || rowspan=1 | 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66068.html ११६७] || २३ जानेवारी १९९७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[स्प्रिंगबॉक पार्क]], [[ब्लूमफाँटेन]] || {{cr|RSA}} || rowspan=8 | [[१९९६-९७ स्टँडर्ड बँक आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66070.html ११६९] || २७ जानेवारी १९९७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|RSA}} [[बोलंड बँक पार्क]], [[पार्ल]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66073.html ११७२] || २ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66074.html ११७३] || ४ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[बफेलो पार्क]], [[ईस्ट लंडन]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66075.html ११७४] || ७ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|ZIM}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66076.html ११७५] || ९ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|RSA}} [[विलोमूर पार्क]], [[बेनोनी, ग्वाटेंग|बेनोनी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66077.html ११७६] || १२ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|सहारा स्टेडियम किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66078.html ११७७] || १३ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|सहारा स्टेडियम किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ३१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64537.html ११७८] || १५ फेब्रुवारी १९९७ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|ZIM}} || rowspan=5 | 
|- 
| ३१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64552.html १२००] || २६ एप्रिल १९९७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ३१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64553.html १२०१] || २७ एप्रिल १९९७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64554.html १२०२] || ३० एप्रिल १९९७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[अर्नोस वेल मैदान]], [[किंग्स्टन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ३१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64555.html १२०३] || ३ मे १९९७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66110.html १२०६] || १४ मे १९९७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[पेप्सी इंडिपेंडन्स चषक, १९९७]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66111.html १२०७] || १७ मे १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66113.html १२०९] || २१ मे १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65694.html १२१८] || १८ जुलै १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=4 | [[१९९७ आषिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65695.html १२१९] || २० जुलै १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65697.html १२२१] || २४ जुलै १९९७ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65698.html १२२२] || २६ जुलै १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| ३२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64557.html १२२३] || १७ ऑगस्ट १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=4 | 
|- 
| ३२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64558.html १२२४] || २० ऑगस्ट १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| ३२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64559.html १२२५] || २३ ऑगस्ट १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- 
| ३२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64560.html १२२६] || २४ ऑगस्ट १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66035.html १२२७] || १३ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[१९९७ भारत-पाकिस्तान मैत्री चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66036.html १२२८] || १४ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66037.html १२२९] || १७ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66038.html १२३०] || १८ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66039.html १२३१] || २० सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66040.html १२३२] || २१ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ३३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64561.html १२३३] || २८ सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नियाझ स्टेडियम]], [[हैदराबाद, पाकिस्तान]] || {{cr|PAK}} || rowspan=3 | 
|- 
| ३३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64562.html १२३४] || ३० सप्टेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64564.html १२३६] || २ ऑक्टोबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65873.html १२५९] || ११ डिसेंबर १९९७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|ENG}} || rowspan=3 | [[१९९७-९८ सिंगर अकाई चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65876.html १२६२] || १४ डिसेंबर १९९७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65878.html १२६४] || १६ डिसेंबर १९९७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ३४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64567.html १२६७] || २२ डिसेंबर १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| ३४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64568.html १२६८] || २५ डिसेंबर १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || अनिर्णित
|- 
| ३४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64569.html १२६९] || २८ डिसेंबर १९९७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|फाटोर्डा स्टेडियम]], [[मडगाव]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66131.html १२७१] || १० जानेवारी १९९८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९७-९८ बांगलादेश स्वतंत्रता रौप्यमहोत्सव चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66132.html १२७३] || ११ जानेवारी १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66134.html १२७६] || १४ जानेवारी १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66135.html १२७७] || १६ जानेवारी १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66136.html १२७९] || १८ जानेवारी १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66137.html १३००] || १ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[पेप्सी त्रिकोणी मालिका, १९९७-९८]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66139.html १३०५] || ५ एप्रिल १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66140.html १३०८] || ७ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66141.html १३११] || ९ एप्रिल १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66143.html १३१६] || १४ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65768.html १३१९] || १७ एप्रिल १९९८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९७-९८ कोका-कोला चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65770.html १३२२] || १७ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|AUS}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65771.html १३२३] || १७ एप्रिल १९९८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|NZ}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65773.html १३२५] || १७ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|AUS}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65774.html १३२७] || १७ एप्रिल १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66144.html १३२८] || १४ मे १९९८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[कोका-कोला त्रिकोणी मालिका, १९९७-९८]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66146.html १३३०] || २० मे १९९८ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66148.html १३३५] || २५ मे १९९८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66149.html १३३६] || २८ मे १९९८ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|KEN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66150.html १३३७] || ३१ मे १९९८ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66151.html १३३८] || १९ जून १९९८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९८ निदाहास चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66153.html १३४०] || २३ जून १९९८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66154.html १३४१] || १ जुलै १९९८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66155.html १३४२] || १ जुलै १९९८ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66157.html १३४४] || १ जुलै १९९८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66041.html १३४९] || १२ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९८ भारत-पाकिस्तान मैत्री चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66042.html १३५०] || १३ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66043.html १३५१] || १६ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66044.html १३५२] || १९ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66045.html १३५३] || २० सप्टेंबर १९९८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ३७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64589.html १३५४] || २६ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| ३७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64590.html १३५४] || २७ सप्टेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64591.html १३५४] || ३० सप्टेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66165.html १३६०] || २८ ऑक्टोबर १९९८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[१९९८ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66168.html १३६३] || ३१ ऑक्टोबर १९९८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65880.html १३६६] || ६ नोव्हेंबर १९९८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९७-९८ कोका-कोला चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65882.html १३६९] || ८ नोव्हेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65883.html १३७०] || ९ नोव्हेंबर १९९८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65885.html १३७३] || ११ नोव्हेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|ZIM}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65886.html १३७४] || १३ नोव्हेंबर १९९८ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64598.html १३७८] || ९ जानेवारी १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ओवेन डेलानी पार्क]], [[टाउपू]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 |
|- 
| ३८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64599.html १३८१] || १२ जानेवारी १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64600.html १३८३] || १४ जानेवारी १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बेसिन रिझर्व]], [[वेलिंग्टन]] || अनिर्णित
|- 
| ३८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64601.html १३८५] || १६ जानेवारी १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ३८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64602.html १३८७] || १९ जानेवारी १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66212.html १४१५] || २२ मार्च १९९९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[पेप्सी चषक, १९९८-९९]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66213.html १४१७] || २४ मार्च १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66215.html १४२६] || ३० मार्च १९९९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66216.html १४२७] || १ एप्रिल १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/662127.html १४२८] || ४ एप्रिल १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65776.html १४३०] || ८ एप्रिल १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}} || rowspan=5 | [[१९९८-९९ कोका-कोला चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65777.html १४३१] || ९ एप्रिल १९९९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65778.html १४३२] || ११ एप्रिल १९९९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65780.html १४३५] || १३ एप्रिल १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/657781.html १४३७] || १६ एप्रिल १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65194.html १४४४] || १५ मे १९९९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[काउंटी मैदान, होव|काउंटी मैदान]], [[होव]] || {{cr|RSA}} || rowspan=3 | [[१९९९ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65200.html १४५०] || १९ मे १९९९ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ENG}} [[ग्रेस रोड]], [[लेस्टर]] || {{cr|ZIM}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65207.html १४५७] || २३ मे १९९९ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65213.html १४६३] || २६ मे १९९९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[टाँटन काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[टाँटन]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[१९९९ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65217.html १४६७] || २९-३० मे १९९९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65223.html १४७३] || ४ जून १९९९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65226.html १४७६] || ८ जून १९९९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65230.html १४८०] || १२ जून १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66226.html १४८६] || २३ ऑगस्ट १९९९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[गाली आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[गाली, श्रीलंका|गाली]] || {{cr|AUS}} || rowspan=4 | [[१९९९ ऐवा चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66227.html १४८७] || २५ ऑगस्ट १९९९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66229.html १४८९] || २८ ऑगस्ट १९९९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66230.html १४९०] || २९ ऑगस्ट १९९९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66233.html १४९३] || ४ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|SIN}} [[कलांग मैदान]], [[सिंगापूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[१९९९ सिंगापूर चॅलेंज]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66234.html १४९४] || ५ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|SIN}} [[कलांग मैदान]], [[सिंगापूर]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66235.html १४९५] || ७ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|SIN}} [[कलांग मैदान]], [[सिंगापूर]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66236.html १४९६] || ८ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|SIN}} [[कलांग मैदान]], [[सिंगापूर]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66046.html १४९७] || ११ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[१९९९ डीएमसी चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66047.html १४९८] || १२ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66048.html १४९९] || १४ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|CAN}} [[टोराँटो क्रिकेट, स्केटिंग आणि कर्लिंग मैदान]], [[टोराँटो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66242.html १५०४] || २६ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[१९९९ केन्या एलजी चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66244.html १५०६] || २९ सप्टेंबर १९९९ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66246.html १५०८] || १ ऑक्टोबर १९९९ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66247.html १५०९] || ३ ऑक्टोबर १९९९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ४२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64630.html १५२२] || ५ नोव्हेंबर १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | 
|- 
| ४२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64631.html १५२३] || ८ नोव्हेंबर १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64632.html १५२४] || ११ नोव्हेंबर १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64633.html १५२५] || १४ नोव्हेंबर १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ४२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64634.html १५२६] || १७ नोव्हेंबर १९९९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65588.html १५३७] || १० जानेवारी २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|PAK}} || rowspan=8 | [[कार्लटन आणि युनायटेड मालिका, १९९९-२०००]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65589.html १५३९] || १२ जानेवारी २००० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65590.html १५४०] || १४ जानेवारी २००० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65593.html १५४३] || २१ जानेवारी २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65595.html १५४७] || २५ जानेवारी २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३़१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65596.html १५४८] || २६ जानेवारी २००० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65597.html १५५०] || २८ जानेवारी २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65598.html १५५२] || ३० जानेवारी २००० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ४३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64657.html १५७२] || ९ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ४३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64658.html १५७३] || १२ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64659.html १५७४] || १५ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ४३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64660.html १५७५] || १७ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64661.html १५७६] || १९ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65782.html १५७७] || २२ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|RSA}} || rowspan=4 | [[२००० कोका-कोला चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65783.html १५७८] || २३ मार्च २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65785.html १५८०] || २६ मार्च २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|PAK}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65786.html १५८१] || २७ मार्च २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65700.html १५९७] || ३०-३१ मे २००० || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[२००० आशिया चषक]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65701.html १५९८] || १ जून २००० || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65703.html १६००] || ३ जून २००० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66170.html १६३०] || ३ ऑक्टोबर २००० || {{cr|KEN}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[२००० आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी]] 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66173.html १६३३] || ७ ऑक्टोबर २००० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66178.html १६३८] || १३ ऑक्टोबर २००० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66179.html १६३९] || १५ ऑक्टोबर २००० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|KEN}} [[जिमखाना क्लब मैदान]], [[नैरोबी]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65894.html १६४०] || २० ऑक्टोबर २००० || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[२००० शारजाह चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65896.html १६४४] || २२ ऑक्टोबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65898.html १६४८] || २६ ऑक्टोबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65899.html १६५०] || २७ ऑक्टोबर २००० || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65900.html १६५२] || २९ ऑक्टोबर २००० || {{cr|SL}} || {{flagicon|UAE}} [[शारजा क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[शारजाह]] || {{cr|SL}}
|- 
| ४५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64680.html १६५६] || २ डिसेंबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}} || rowspan=10 | 
|- 
| ४५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64681.html १६५७] || ५ डिसेंबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64682.html १६५८] || ८ डिसेंबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[बरखातुल्लाह खान स्टेडियम]], [[जोधपूर]] || {{cr|ZIM}}
|- 
| ४५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64683.html १६५९] || ११ डिसेंबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64684.html १६६०] || १४ डिसेंबर २००० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64706.html १६९६] || २५ मार्च २००१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64708.html १६९८] || २८ मार्च २००१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ४६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64709.html १६९९] || ३१ मार्च २००१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, इंदूर|नेहरू स्टेडियम]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64710.html १७००] || ३ एप्रिल २००१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[इंदिरा प्रियदर्शिनी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ४६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64711.html १७०१] || ६ एप्रिल २००१ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|फाटोर्डा स्टेडियम]], [[मडगाव]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66313.html १७२९] || २४ जून २००१ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२००१ झिम्बाब्वे कोका-कोला चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66314.html १७३०] || २७ जून २००१ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66315.html १७३१] || ३० जून २००१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66317.html १७३३] || ४ जुलै २००१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66318.html १७३४] || ७ जुलै २००१ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66320.html १७३६] || २० जुलै २००१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|NZ}} || rowspan=7 | [[२००१ श्रीलंका कोका-कोला चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66321.html १७३७] || २२ जुलै २००१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66323.html १७३९] || २६ जुलै २००१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66324.html १७४०] || २८ जुलै २००१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66326.html १७४२] || १ ऑगस्ट २००१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66327.html १७४३] || २ ऑगस्ट २००१ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66328.html १७४४] || ५ ऑगस्ट २००१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66098.html १७५२] || ५ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}} || rowspan=7 | [[२००१ स्टँडर्ड बँक तिरंगी मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66100.html १७५७] || १० ऑक्टोबर २००१ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66101.html १७५८] || १२ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|RSA}} [[स्प्रिंगबॉक पार्क|मानगुआंग ओव्हल]], [[ब्लूमफाँटेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66103.html १७६१] || १७ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|RSA}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|KEN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66104.html १७६२] || १९ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[बफेलो पार्क]], [[ईस्ट लंडन]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66106.html १७६४] || २४ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|RSA}} [[बोलंड बँक पार्क]], [[पार्ल]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66107.html १७६६] || २६ ऑक्टोबर २००१ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|सहारा स्टेडियम किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ४८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64736.html १७८८] || १९ जानेवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}} || rowspan=14 | 
|- 
| ४८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64738.html १७९२] || २२ जानेवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ४८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64741.html १७९५] || २५ जानेवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64742.html १७९८] || २८ जानेवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64743.html १८००] || ३१ जानेवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ४८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64744.html १८०३] || ३ फेब्रुवारी २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ४९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64753.html १८१४] || ७ मार्च २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|ZIM}} 
|- 
| ४९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64754.html १८१५] || १० मार्च २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64755.html १८१६] || १३ मार्च २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|ZIM}} 
|- 
| ४९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64756.html १८१७] || १६ मार्च २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64757.html १८१८] || १९ मार्च २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64768.html १८३६] || २९ मार्च २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ४९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64769.html १८३७] || १ जून २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ४९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64770.html १८३८] || २ जून २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66284.html १८४८] || २९ जून २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[नॅटवेस्ट मालिका, २००२]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66285.html १८४९] || ३० जून २००२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66287.html १८५१] || ४ जुलै २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रिव्हरसाईड मैदान]], [[चेस्टर-ली-स्ट्रीट]] || अनिर्णित
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66288.html १८५२] || ६ जुलै २००२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[एज्बास्टन क्रिकेट मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[नॅटवेस्ट मालिका, २००२]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66290.html १८५४] || ९ जुलै २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66291.html १८५५] || ११ जुलै २००२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66292.html १८५६] || १३ जुलै २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66182.html १८७६] || १४ सप्टेंबर २००२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२००२ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66190.html १८८४] || २२ सप्टेंबर २००२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66192.html १८८६] || २५ सप्टेंबर २००२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66194.html १८८८] || २९ सप्टेंबर २००२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66195.html १८८९] || ३० सप्टेंबर २००२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित
|- 
| ५१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64785.html १८९३] || ६ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|WIN}} || rowspan=14 | 
|- 
| ५११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64786.html १८९४] || ९ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64787.html १८९५] || १२ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64788.html १८९६] || १५ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64789.html १८९७] || १८ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64790.html १८९८] || २१ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बरखातुल्लाह खान स्टेडियम]], [[जोधपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64792.html १९००] || २४ नोव्हेंबर २००२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[इंदिरा गांधी स्टेडियम]], [[विजयवाडा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ५१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64813.html १९२६] || २६ डिसेंबर २००२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ५१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64814.html १९२७] || २९ डिसेंबर २००२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ५१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64815.html १९२८] || १ जानेवारी २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ५२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64816.html १९२९] || ४ जानेवारी २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[क्वीन्सटाउन इव्हेंट्स सेंटर]], [[क्वीन्सटाउन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ५२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64817.html १९३०] || ८ जानेवारी २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64818.html १९३३] || ११ जानेवारी २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64819.html १९३५] || १४ जानेवारी २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65241.html १९४८] || १२ फेब्रुवारी २००३ || {{cr|NED}} || {{flagicon|RSA}} [[बोलंड बँक पार्क]], [[पार्ल]] || {{cr|IND}} || rowspan=11 | [[२००३ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65244.html १९५१] || १५ फेब्रुवारी २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65250.html १९५७] || १९ फेब्रुवारी २००३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65257.html १९६४] || २३ फेब्रुवारी २००३ || {{cr|NAM}} || {{flagicon|RSA}} [[सिटी ओव्हल]], [[पीटरमारित्झबर्ग]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65262.html १९६९] || २६ फेब्रुवारी २००३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65268.html १९७५] || १ मार्च २००३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65276.html १९८३] || ७ मार्च २००३ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[केप टाउन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65278.html १९८५] || १० मार्च २००३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65281.html १९८८] || १४ मार्च २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65285.html १९९२] || २० मार्च २००३ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65286.html १९९३] || २३ मार्च २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66350.html २००१] || ११ एप्रिल २००३ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२००३ टीव्हीएस चषक (बांगलादेश)]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66350.html २००२] || १३ एप्रिल २००३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66350.html २००४] || १६ एप्रिल २००३ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66350.html २००६] || १८ एप्रिल २००३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66350.html २००७] || २१ एप्रिल २००३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66364.html २०५१] || २३ ऑक्टोबर २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || अनिर्णित || rowspan=7 | [[टीव्हीएस चषक (भारत) २००३-०४]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66365.html २०५२] || २६ ऑक्टोबर २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66367.html २०५४] || १ नोव्हेंबर २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66369.html २०५६] || ६ नोव्हेंबर २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66371.html २०६१] || १२ नोव्हेंबर २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66372.html २०६२] || १५ नोव्हेंबर २००३ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[लाल बहादूर शास्त्री मैदान, हैदराबाद|लाल बहादूर शास्त्री मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66373.html २०६४] || १८ नोव्हेंबर २००३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65643.html २०७७] || ९ जानेवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}} || rowspan=10 | [[२००३-०४ व्हीबी मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65645.html २०८०] || १४ जानेवारी २००४ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|AUS}} [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65647.html २०८४] || १८ जानेवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65648.html २०८५] || २० जानेवारी २००४ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65649.html २०८६] || २२ जानेवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65650.html २०८७] || २४ जानेवारी २००४ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65653.html २०९३] || १ फेब्रुवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65654.html २०९५] || ३ फेब्रुवारी २००४ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65655.html २०९७] || ६ फेब्रुवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65656.html २०९८] || ८ फेब्रुवारी २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ५५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64880.html २११२] || १३ मार्च २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ५५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64882.html २११४] || १६ मार्च २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[रावळपिंडी क्रिकेट स्टेडियम]], [[रावळपिंडी]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ५५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64883.html २११५] || १९ मार्च २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[अरबाब नियाझ स्टेडियम]], [[पेशावर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ५६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64884.html २११६] || २१ मार्च २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64885.html २११७] || २४ मार्च २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65707.html २१४४] || १६ जुलै २००४ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२००४ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65711.html २१४८] || १८ जुलै २००४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65712.html २१४९] || २१ जुलै २००४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65715.html २१५२] || २५ जुलै २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65716.html २१५३] || २७ जुलै २००४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65718.html २१५५] || १ ऑगस्ट २००४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66374.html २१५७] || २१ ऑगस्ट २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|NED}} [[व्ही.आर.ए. क्रिकेट मैदान]], [[ॲमस्टलवीन]] || {{cr|PAK}} || rowspan=2 | [[२००४ व्हिडियोकॉन चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66375.html २१५९] || २३ ऑगस्ट २००४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|NED}} [[व्ही.आर.ए. क्रिकेट मैदान]], [[ॲमस्टलवीन]] || अनिर्णित
|- 
| ५७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65032.html २१६४] || १ सप्टेंबर २००४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|ENG}} || rowspan=3 | 
|- 
| ५७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65033.html २१६५] || ३ सप्टेंबर २००४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|-
| ५७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/65034.html २१६७] || ५ सप्टेंबर २००४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66198.html २१७०] || ११ सप्टेंबर २००४ || {{cr|KEN}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | [[२००४ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66207.html २१७९] || १९ सप्टेंबर २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/66384.html २१९२] || १३ नोव्हेंबर २००४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|PAK}} || [[पाकिस्तान क्रिकेट संघाचा भारत दौरा, २००४-०५#२००४-०५ बीसीसीआय प्लॅटिनम महोत्सवी सामना|२००४ बीसीसीआय प्लॅटिनम महोत्सवी सामना]]
|- 
| ५७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64914.html २१९९] || २३ डिसेंबर २००४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[एम.ए. अझीझ स्टेडियम]], [[चट्टग्राम|चितगाव]] || {{cr|IND}} || rowspan=9 | 
|- 
| ५७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64916.html २२०१] || २६ डिसेंबर २००४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|BAN}}
|- 
| ५७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64917.html २२०२] || २७ डिसेंबर २००४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम (ढाका)|बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64938.html २२३५] || २ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64939.html २२३६] || ५ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64940.html २२३७] || ९ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ५८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64941.html २२३८] || १२ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ५८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64942.html २२३९] || १५ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ५८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/64943.html २२४०] || १७ एप्रिल २००५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/214634.html २२६२] || ३० जुलै २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[२००५ इंडियन ऑईल चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/214742.html २२६३] || ३१ जुलै २००५ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/214921.html २२६५] || ३ ऑगस्ट २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/215286.html २२६७] || ७ ऑगस्ट २००५ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/215449.html २२६८] || ९ ऑगस्ट २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/217116.html २२७३] || २६ ऑगस्ट २००५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | [[२००५ व्हिडियोकॉन तिरंगी मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/217481.html २२७४] || २९ ऑगस्ट २००५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/217811.html २२७८] || २ सप्टेंबर २००५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/217979.html २२८०] || ४ सप्टेंबर २००५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/218250.html २२८१] || ६ सप्टेंबर २००५ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ५९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/223018.html २२८६] || २५ ऑक्टोबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | 
|- 
| ५९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/223334.html २२८७] || २८ ऑक्टोबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|-
| ५९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/223634.html २२९०] || ३१ ऑक्टोबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/223902.html २२९१] || ३ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, पुणे|नेहरू स्टेडियम]], [[पुणे]] || {{cr|IND}}  
|- 
| ५९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/224231.html २२९४] || ६ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/224556.html २२९५] || ९ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|-   
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| ६०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/225437.html २२९६] || १२ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}} || rowspan=16 |
|- 
| ६०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/225959.html २२९७] || १६ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ६०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/226315.html २२९८] || १९ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/226358.html २२९९] || २५ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ६०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/226359.html २३००] || २८ नोव्हेंबर २००५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/235831.html २३२४] || ६ फेब्रुवारी २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[अरबाब नियाझ स्टेडियम]], [[पेशावर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ६०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/236520.html २३२७] || ९ फेब्रुवारी २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[रावळपिंडी क्रिकेट स्टेडियम]], [[रावळपिंडी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/236809.html २३२९] || १३ फेब्रुवारी २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[गद्दाफी मैदान]], [[लाहोर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/237222.html २३३१] || १६ फेब्रुवारी २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[मुलतान क्रिकेट मैदान]], [[मुलतान]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/237571.html २३३३] || १९ फेब्रुवारी २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238188.html २३५७] || २८ मार्च २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238189.html २३५८] || ३१ मार्च २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[नाहर सिंग स्टेडियम]], [[फरिदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238190.html २३५९] || ३ एप्रिल २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|फाटोर्डा स्टेडियम]], [[मडगाव]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238191.html २३६०] || ६ एप्रिल २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238193.html २३६१] || १२ एप्रिल २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[कीनान स्टेडियम]], [[जमशेदपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/238194.html २३६२] || १५ एप्रिल २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/244510.html २३६३] || १८ एप्रिल २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम]], [[अबु धाबी]] || {{cr|PAK}} || rowspan=2 | [[२००५-०६ डीएलएफ चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/244511.html २३६४] || १९ एप्रिल २००६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम]], [[अबु धाबी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/239915.html २३७७] || १८ मे २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ६२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/239916.html २३७९] || २० मे २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ६२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/239917.html २३८०] || २३ मे २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ६२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/239918.html २३८१] || २६ मे २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ६२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/239919.html २३८२] || २८ मे २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/256665.html २४०५] || १८-१९ ऑगस्ट २००६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[सिंहलीज क्रिकेट मैदान]], [[कोलंबो]] || अनिर्णित || [[२००६ युनिटेक चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/256607.html २४१४] || १४ सप्टेंबर २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|MAS}} [[किन्रर अकॅडेमी ओव्हल]], [[क्वालालंपूर]] || {{cr|WIN}} || rowspan=4 | [[२००६-०७ डीएलएफ चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/256608.html २४१६] || १६ सप्टेंबर २००६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|MAS}} [[किन्रर अकॅडेमी ओव्हल]], [[क्वालालंपूर]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/256612.html २४१९] || २० सप्टेंबर २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|MAS}} [[किन्रर अकॅडेमी ओव्हल]], [[क्वालालंपूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/256614.html २४२१] || २२ सप्टेंबर २००६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|MAS}} [[किन्रर अकॅडेमी ओव्हल]], [[क्वालालंपूर]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249745.html २४२९] || १५ ऑक्टोबर २००६ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[२००६ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249753.html २४३७] || २६ ऑक्टोबर २००६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249756.html २४४०] || २९ ऑक्टोबर २००६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249211.html २४४७] || २२ नोव्हेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA}} || rowspan=12 | 
|- 
| ६३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249212.html २४४९] || २६ नोव्हेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[केपटाउन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ६३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249213.html २४५२] || २९ नोव्हेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ६३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/249214.html २४५८] || ३ डिसेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ६३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267706.html २४८०] || २१ जानेवारी २००७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267707.html २४८५] || २४ जानेवारी २००७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267708.html २४८७] || २७ जानेवारी २००७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ६३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267709.html २४९३] || ३१ जानेवारी २००७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267710.html २५१४] || ८ फेब्रुवारी २००७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || अनिर्णित
|- 
| ६४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267712.html २५२०] || ११ फेब्रुवारी २००७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267715.html २५२२] || १४ फेब्रुवारी २००७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, मडगाव|फाटोर्डा स्टेडियम]], [[मडगाव]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/267713.html २५२५] || १७ फेब्रुवारी २००७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/247464.html २५३८] || १७ मार्च २००७ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|BAN}} || rowspan=3 | [[२००७ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/247468.html २५४२] || १९ मार्च २००७ || {{cr|BER}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/247476.html २५५०] || २३ मार्च २००७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/282688.html २५८२] || १० मे २००७ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=2 | 
|- 
| ६४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/282689.html २५८३] || १२ मे २००७ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/293071.html २५९०] || २३ जून २००७ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|Northern Ireland}} [[सिव्हिल सर्व्हिस क्रिकेट क्लब मैदान]], [[बेलफास्ट]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[२००७ फ्युचर चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/293076.html २५९२] || २६ जून २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|Northern Ireland}} [[सिव्हिल सर्व्हिस क्रिकेट क्लब मैदान]], [[बेलफास्ट]] || {{cr|RSA}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/293077.html २५९३] || २९ जून २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|Northern Ireland}} [[सिव्हिल सर्व्हिस क्रिकेट क्लब मैदान]], [[बेलफास्ट]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/293078.html २५९५] || १ जुलै २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|Northern Ireland}} [[सिव्हिल सर्व्हिस क्रिकेट क्लब मैदान]], [[बेलफास्ट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/275789.html २६०८] || १६ ऑगस्ट २००७ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|SCO}} [[टिटवूड]], [[ग्लासगो]] || {{cr|IND}} || rowspan=20 | 
|- 
| ६५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258471.html २६११] || २१ ऑगस्ट २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258472.html २६१३] || २४ ऑगस्ट २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258473.html २६१६] || २७ ऑगस्ट २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258474.html २६१७] || ३० ऑगस्ट २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258475.html २६१८] || २ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258476.html २६१९] || ५ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/258477.html २६२०] || ८ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ६६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297793.html २६२१] || २९ सप्टेंबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || अनिर्णित
|- 
| ६६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297794.html २६२३] || २ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297795.html २६२५] || ५ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|AUS}}
|-
| ६६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297796.html २६२७] || ८ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सेक्टर १६ स्टेडियम]], [[चंदिगढ]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297797.html २६२९] || ११ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297798.html २६३१] || १४ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ६६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297799.html २६३२] || १७ ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297801.html २६४३] || ५ नोव्हेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297802.html २६४४] || ८ नोव्हेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ६७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297803.html २६४५] || ११ नोव्हेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297804.html २६४६] || १५ नोव्हेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297805.html २६४७] || १८ नोव्हेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291359.html २६७०] || ३ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || अनिर्णित || rowspan=10 | [[२००७-०८ कॉमनवेल्थ बँक मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291360.html २६७२] || ५ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291362.html २६७५] || १० फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291363.html २६७६] || १२ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291365.html २६८०] || १७ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291366.html २६८१] || १९ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291368.html २६८५] || २४ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291369.html २६८६] || २६ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291371.html २६८८] || २ मार्च २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291372.html २६८९] || ४ मार्च २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/345469.html २७०५] || १० जून २००८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[बांगलादेश त्रिकोणी मालिका, २००८]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/345470.html २७०६] || १२ जून २००८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/345471.html २७०७] || १४ जून २००८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335349.html २७१६] || २५ जून २००८ || {{cr|HK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२००८ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335351.html २७१७] || २६ जून २००८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335352.html २७२१] || २८ जून २००८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335355.html २७३०] || २ जुलै २००८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335356.html २७३२] || ३ जुलै २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/335358.html २७३५] || ६ जुलै २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|PAK}} [[नॅशनल स्टेडियम, कराची|नॅशनल स्टेडियम]], [[कराची]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/343732.html २७४२] || १८ ऑगस्ट २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}} || rowspan=9 | 
|- 
| ६९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/343733.html २७४५] || २० ऑगस्ट २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/343734.html २७५०] || २४ ऑगस्ट २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366341.html २७५५] || २७ ऑगस्ट २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/343736.html २७५६] || २९ ऑगस्ट २००८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361043.html २७७४] || १४ नोव्हेंबर २००८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361044.html २७७७] || १७ नोव्हेंबर २००८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ६९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361045.html २७७८] || २० नोव्हेंबर २००८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361046.html २७८१] || २३ नोव्हेंबर २००८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}  
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| ७०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361047.html २७८३] || २६ नोव्हेंबर २००८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}} || rowspan=15 | 
|- 
| ७०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386530.html २८०६] || २८ जानेवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386531.html २८१०] || ३१ जानेवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386532.html २८१३] || ३ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386533.html २८१५] || ५ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386534.html २८१८] || ८ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| ७०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366623.html २८२१] || ३ मार्च २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366626.html २८२२] || ६ मार्च २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || अनिर्णित
|- 
| ७०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366627.html २८२३] || ८ मार्च २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366624.html २८२४] || ११ मार्च २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366625.html २८२५] || १४ मार्च २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ७१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/377313.html २८५२] || २६ जून २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/377314.html २८५३] || २८ जून २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/377315.html २८५४] || ३ जुलै २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/377316.html २८५५] || ५ जुलै २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/403382.html २८८६] || ११ सप्टेंबर २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[श्रीलंका त्रिकोणी मालिका, २००९]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/403381.html २८८७] || १२ सप्टेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/403383.html २८८९] || १४ सप्टेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/415278.html २८९८] || २६ सप्टेंबर २००९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|PAK}} || rowspan=3 | [[२००९ आयसीसी चँपियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/415281.html २९०१] || २८ सप्टेंबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/415284.html २९०४] || ३० सप्टेंबर २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416236.html २९१३] || २५ ऑक्टोबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|AUS}} || rowspan=11 | 
|- 
| ७२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416237.html २९१५] || २८ ऑक्टोबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416238.html २९१८] || २१ ऑक्टोबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416239.html २९१९] || २ नोव्हेंबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ७२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416240.html २९२३] || ५ नोव्हेंबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ७२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/416241.html २९२५] || ८ नोव्हेंबर २००९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ७२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430886.html २९३२] || १५ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[माधवराव सिंधिया क्रिकेट मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430887.html २९३३] || १८ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[नागपूर]] || {{cr|SL}}
|- 
| ७३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430888.html २९३४] || २१ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430889.html २९३५] || २४ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430890.html २९३६] || २७ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/434259.html २९३८] || ५ जानेवारी २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[बांगलादेश त्रिकोणी मालिका, २०१०]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/434260.html २९३९] || ७ जानेवारी २०१० || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/434262.html २९४१] || १० जानेवारी २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/434263.html २९४२] || ११ जानेवारी २०१० || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/434264.html २९४३] || १३ जानेवारी २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- 
| ७३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/441827.html २९६१] || २१ फेब्रुवारी २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | 
|- 
| ७३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/441828.html २९६२] || २४ फेब्रुवारी २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[कॅप्टन रूप सिंग स्टेडियम]], [[ग्वाल्हेर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/441829.html २९६३] || २७ फेब्रुवारी २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452146.html २९८१] || २८ मे २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|ZIM}} || rowspan=4 | [[झिम्बाब्वे त्रिकोणी मालिका, २०१०]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452147.html २९८३] || ३० मे २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452149.html २९८६] || ३ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452150.html २९८८] || ५ जून २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/455232.html २९९३] || १६ जून २०१० || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[२०१० आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/455234.html २९९६] || १९ जून २०१० || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/455236.html २९९९] || २२ जून २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/455237.html ३००१] || २४ जून २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/456662.html ३०३०] || १० ऑगस्ट २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | [[श्रीलंका त्रिकोणी मालिका, २०१०]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/456663.html ३०३२] || १६ ऑगस्ट २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/456666.html ३०३८] || २२ ऑगस्ट २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/456665.html ३०३९] || २५ ऑगस्ट २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/456668.html ३०४०] || २८ ऑगस्ट २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|SL}}
|- 
| ७५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/464529.html ३०६०] || २० ऑक्टोबर २०१० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}} || rowspan=11 | 
|- 
| ७५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/467883.html ३०७०] || २८ नोव्हेंबर २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, गुवाहाटी|नेहरू स्टेडियम]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/467884.html ३०७२] || १ डिसेंबर २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/467885.html ३०७४] || ४ डिसेंबर २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[आयपीसीएल क्रीडा संकुल मैदान]], [[बडोदा]] || {{cr|IND}}
|-
| ७५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/467886.html ३०७६] || ७ डिसेंबर २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/467887.html ३०७७] || १० डिसेंबर २०१० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463150.html ३०७९] || १२ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ७६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463151.html ३०८०] || १५ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463152.html ३०८२] || १८ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[केपटाउन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463153.html ३०८४] || २१ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ७६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463154.html ३०८७] || २३ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433558.html ३१००] || १९ फेब्रुवारी २०११ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=9 | [[२०११ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433568.html ३११०] || २७ फेब्रुवारी २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433578.html ३१२१] || ६ मार्च २०११ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433582.html ३१२४] || ९ मार्च २०११ || {{cr|NED}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433586.html ३१२८] || १२ मार्च २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|RSA}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433599.html ३१४१] || २० मार्च २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433601.html ३१४३] || २४ मार्च २०११ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433605.html ३१४७] || ३० मार्च २०११ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/433606.html ३१४८] || २ एप्रिल २०११ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|-
| ७७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489221.html ३१५९] || ६ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}} || rowspan=20 | 
|- 
| ७७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489222.html ३१६०] || ८ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489223.html ३१६१] || ११ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सर व्हिव्हियन रिचर्ड्‌स स्टेडियम]], [[अँटिगा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ७७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489224.html ३१६२] || १३ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सर व्हिव्हियन रिचर्ड्‌स स्टेडियम]], [[अँटिगा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489225.html ३१६३] || १६ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474477.html ३१८६] || ३ सप्टेंबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रिव्हरसाईड मैदान]], [[चेस्टर-ली-स्ट्रीट]] || अनिर्णित
|- 
| ७८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474478.html ३१८७] || ६ सप्टेंबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ७८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474479.html ३१८९] || ९ सप्टेंबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ७८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474480.html ३१९१] || ११ सप्टेंबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || बरोबरीत
|-
| ७८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474481.html ३१९५] || १६ सप्टेंबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|ENG}}
|-
| ७८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521218.html ३१९९] || १४ ऑक्टोबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|-
| ७८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521219.html ३२०१] || १७ ऑक्टोबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|-
| ७८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521220.html ३२०५] || २० ऑक्टोबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|-
| ७८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521221.html ३२०७] || २३ ऑक्टोबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|-
| ७८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521222.html ३२१०] || २५ ऑक्टोबर २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-
| ७८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/536929.html ३२१७] || २९ नोव्हेंबर २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|-
| ७९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/536930.html ३२१९] || २ डिसेंबर २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|-
| ७९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/536931.html ३२२१] || ५ डिसेंबर २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|WIN}}
|-
| ७९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/536932.html ३२२३] || ८ डिसेंबर २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|-
| ७९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/536933.html ३२२४] || ११ डिसेंबर २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518956.html ३२३१] || ५ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}} || rowspan=7 | [[२०१२ कॉमनवेल्थ बँक त्रिकोणी मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518957.html ३२३३] || ८ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518959.html ३२३७] || १२ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518960.html ३२३९] || १४ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518962.html ३२४४] || १९ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}  
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518963.html ३२४६] || २१ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518965.html ३२५०] || २६ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}  
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518966.html ३२५१] || २८ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|AUS}} [[बेलेराइव्ह ओव्हल]], [[होबार्ट]] || {{cr|IND}} || rowspan=1 | [[२०१२ कॉमनवेल्थ बँक त्रिकोणी मालिका]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/535795.html ३२५९] || १३ मार्च २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=3 | [[२०१२ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/535797.html ३२६१] || १६ मार्च २०१२ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|BAN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/535798.html ३२६३] || १८ मार्च २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ८०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564781.html ३२९१] || २१ जुलै २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[महिंद राजपक्ष आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[हंबन्टोटा]] || {{cr|IND}} || rowspan=13 | 
|- 
| ८०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564782.html ३२९२] || २४ जुलै २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[महिंद राजपक्ष आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[हंबन्टोटा]] || {{cr|SL}}
|- 
| ८०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564783.html ३२९३] || २८ जुलै २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564784.html ३२९४] || ३१ जुलै २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564785.html ३२९५] || ४ ऑगस्ट २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589308.html ३३१४] || ३० डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ८११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589309.html ३३१५] || ३ जानेवारी २०१३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ८१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589310.html ३३१६] || ६ जानेवारी २०१३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565812.html ३३१८] || ११ जानेवारी २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|ENG}}
|-
| ८१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565813.html ३३२०] || १५ जानेवारी २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565814.html ३३२२] || १९ जानेवारी २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565815.html ३३२७] || २३ जानेवारी २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565816.html ३३२९] || २७ जानेवारी २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/578614.html ३३६३] || ६ जून २०१३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०१३ आय.सी.सी. चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/578619.html ३३६८] || ११ जून २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/578623.html ३३७२] || १५ जून २०१३ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/566947.html ३३७६] || २० जून २०१३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/566948.html ३३७७] || २३ जून २०१३ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/597924.html ३३८०] || ३० जून २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}} || rowspan=5 | [[वेस्ट इंडीज त्रिकोणी मालिका, २०१३|२०१३ सेलकॉन मोबाईल ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/597925.html ३३८२] || २ जुलै २०१३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/597926.html ३३८३] || ५ जुलै २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/597928.html ३३८७] || ९ जुलै २०१३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/597929.html ३३८८] || ११ जुलै २०१३ || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/643665.html ३३९५] || २४ जुलै २०१३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=22 | 
|- 
| ८२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/643667.html ३३९७] || २६ जुलै २०१३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|-
| ८३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/643669.html ३३९९] || २८ जुलै २०१३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/643675.html ३४०२] || १ ऑगस्ट २०१३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/643677.html ३४०३] || ३ ऑगस्ट २०१३ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[क्वीन्स स्पोर्ट्स क्लब]], [[बुलावायो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647249.html ३४१९] || १३ ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647251.html ३४२०] || १६ ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंह मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647253.html ३४२१] || १९ ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647255.html ३४२२] || २३ ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || अनिर्णित
|- 
| ८३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647259.html ३४२४] || ३० ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647261.html ३४२८] || २ नोव्हेंबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/676529.html ३४३६] || २१ नोव्हेंबर २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/676531.html ३४३७] || २४ नोव्हेंबर २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ८४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/676533.html ३४३९] || २७ नोव्हेंबर २०१३ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/648651.html ३४४२] || ५ डिसेंबर २०१३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ८४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/648653.html ३४४३] || ८ डिसेंबर २०१३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ८४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/648655.html ३४४४] || ११ डिसेंबर २०१३ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || अनिर्णित
|- 
| ८४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667641.html ३४५६] || १९ जानेवारी २०१४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ८४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667643.html ३४५८] || २२ जानेवारी २०१४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ८४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667645.html ३४६२] || २५ जानेवारी २०१४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || बरोबरीत
|- 
| ८४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667647.html ३४६५] || २८ जानेवारी २०१४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ८४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667649.html ३४६७] || ३१ जानेवारी २०१४ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/710293.html ३४७४] || २६ फेब्रुवारी २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[खान साहेब ओस्मानी मैदान|लक्ष्मी नारायण ठाकूर मैदान]], [[फतुल्ला]] || {{cr|IND}} || rowspan=4 | [[२०१४ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/710297.html ३४७६] || २८ फेब्रुवारी २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[खान साहेब ओस्मानी मैदान|लक्ष्मी नारायण ठाकूर मैदान]], [[फतुल्ला]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/710301.html ३४७९] || २ मार्च २०१४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|PAK}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/710307.html ३४८३] || ५ मार्च २०१४ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/744679.html ३४९७] || १५ जून २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=15 | 
|- 
| ८५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/744681.html ३४९८] || १७ जून २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/744683.html ३४९९] || १९ जून २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || अनिर्णित
|- 
| ८५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667723.html ३५१७] || २७ ऑगस्ट २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667725.html ३५२०] || ३० ऑगस्ट २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667727.html ३५२३] || २ सप्टेंबर २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667729.html ३५२५] || ५ सप्टेंबर २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ८६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/770121.html ३५३१] || ८ ऑक्टोबर २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नेहरू स्टेडियम, कोची|नेहरू स्टेडियम]], [[कोची]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ८६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/770123.html ३५३३] || ११ ऑक्टोबर २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/770127.html ३५३५] || १७ ऑक्टोबर २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/792289.html ३५३९] || २ नोव्हेंबर २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/792291.html ३५४०] || ६ नोव्हेंबर २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/792293.html ३५४३] || ९ नोव्हेंबर २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/792295.html ३५४४] || १३ नोव्हेंबर २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/792297.html ३५४७] || १६ नोव्हेंबर २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/754749.html ३५८२] || १८ जानेवारी २०१५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}} || rowspan=4 | [[कार्लटन मिड त्रिकोणी मालिका, २०१५]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/754753.html ३५८६] || २० जानेवारी २०१५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/754757.html ३५९२] || २६ जानेवारी २०१५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || अनिर्णित
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/754759.html ३५९५] || ३० जानेवारी २०१५ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656405.html ३६०२] || १५ फेब्रुवारी २०१५ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}} || rowspan=8 | [[२०१५ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656423.html ३६१०] || २२ फेब्रुवारी २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656439.html ३६१८] || २८ फेब्रुवारी २०१५ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656453.html ३६२५] || ६ मार्च २०१५ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656465.html ३६३१] || १० मार्च २०१५ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656475.html ३६३६] || १४ मार्च २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656485.html ३६४१] || १९ मार्च २०१५ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/656493.html ३६४५] || २६ मार्च २०१५ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/870731.html ३६५८] || १८ जून २०१५ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|BAN}} || rowspan=20 | 
|- 
| ८८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/870733.html ३६६०] || २१ जून २०१५ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|BAN}}
|- 
| ८८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/870735.html ३६६१] || २४ जून २०१५ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885959.html ३६६२] || १० जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885965.html ३६६५] || १२ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885967.html ३६६७] || १४ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903593.html ३६८९] || ११ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ८८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903595.html ३६९२] || १४ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903597.html ३६९५] || १८ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ८९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903599.html ३६९८] || २२ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903601.html ३७००] || २५ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ८९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895807.html ३७२३] || १२ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[वाका मैदान]], [[पर्थ]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895809.html ३७२४] || १५ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895811.html ३७२५] || १७ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895813.html ३७२६] || २० जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895815.html ३७२७] || २३ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007649.html ३७४२] || ११ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007651.html ३७४४] || १३ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}  
|- 
| ८९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007653.html ३७४६] || १५ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1030219.html ३७९६] || १६ ऑक्टोबर २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|IND}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| ९०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1030221.html ३७९७] || २० ऑक्टोबर २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|NZ}} || rowspan=7 | 
|- 
| ९०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1030223.html ३७९८] || २३ ऑक्टोबर २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1030225.html ३७९९] || २६ ऑक्टोबर २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ९०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1030227.html ३८००] || २९ ऑक्टोबर २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034819.html ३८१९] || १५ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034821.html ३८२१] || १९ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034823.html ३८२४] || २२ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1022353.html ३८७८] || ४ जून २०१७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०१७ आय.सी.सी. चॅम्पियन्स ट्रॉफी]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1022361.html ३८८२] || ८ जून २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|SL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९१० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1022367.html ३८८६] || ११ जून २०१७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1022373.html ३८९१] || १५ जून २०१७ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९१२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1022375.html ३८९४] || १८ जून २०१७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ९१३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098206.html ३८९५] || २३ जून २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || अनिर्णित || rowspan=30 | 
|- 
| ९१४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098207.html ३८९६] || २५ जून २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098208.html ३८९८] || ३० जून २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सर व्हिव्हियन रिचर्ड्‌स स्टेडियम]], [[अँटिगा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098209.html ३९००] || २ जुलै २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सर व्हिव्हियन रिचर्ड्‌स स्टेडियम]], [[अँटिगा]] || {{cr|WIN}} 
|- 
| ९१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098210.html ३९०२] || ६ जुलै २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९१८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109605.html ३९०५] || २० ऑगस्ट २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणगीरी डंबुला आंतरराष्ट्रीय मैदान]], [[डंबुला]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९१९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109606.html ३९०६] || २४ ऑगस्ट २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109607.html ३९०७] || २७ ऑगस्ट २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109608.html ३९०८] || ३१ ऑगस्ट २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109609.html ३९०९] || ३ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119496.html ३९१०] || १७ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119497.html ३९१२] || २१ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119498.html ३९१४] || २४ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119499.html ३९१७] || २८ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|AUS}}
|-
| ९२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119500.html ३९१९] || १ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|-
| ९२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120090.html ३९२८] || २२ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|NZ}}
|-
| ९२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120091.html ३९३१] || २५ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120092.html ३९३२] || २९ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122726.html ३९३९] || १० डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|SL}}
|-
| ९३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122727.html ३९४१] || १३ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122728.html ३९४२] || १७ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122279.html ३९६९] || १ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122280.html ३९७०] || ४ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122281.html ३९७१] || ७ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[केपटाउन]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122282.html ३९७३] || १० फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}}
|-
| ९३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122283.html ३९७६] || १३ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सेंट जॉर्जेस ओव्हल]], [[पोर्ट एलिझाबेथ]] || {{cr|IND}}
|-
| ९३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122284.html ३९७८] || १६ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]] || {{cr|IND}}
|-
| ९४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119546.html ४०१४] || १२ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|-
| ९४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119547.html ४०१६] || १४ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|-
| ९४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119548.html ४०१८] || १७ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153246.html ४०३९] || १८ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|HK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२०१८ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153247.html ४०४०] || १९ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153249.html ४०४२] || २१ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153251.html ४०४४] || २३ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153253.html ४०४६] || २५ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153255.html ४०४८] || २८ सप्टेंबर २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157754.html ४०५६] || २१ ऑक्टोबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|IND}} || rowspan=18 | 
|- 
| ९५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157755.html ४०५९] || २४ ऑक्टोबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || बरोबरीत
|- 
| ९५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157756.html ४०६२] || २७ ऑक्टोबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ९५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157757.html ४०६३] || २९ ऑक्टोबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157758.html ४०६४] || १ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144997.html ४०७७] || १२ जानेवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ९५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144998.html ४०७८] || १५ जानेवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144999.html ४०७९] || १८ जानेवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153691.html ४०८२] || २३ जानेवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153692.html ४०८५] || २६ जानेवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153693.html ४०८८] || २८ जानेवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153694.html ४०९१] || ३१ जानेवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ९६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153695.html ४०९२] || ३ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168242.html ४१०२] || २ मार्च २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168243.html ४१०६] || ५ मार्च २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168244.html ४१०९] || ८ मार्च २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ९६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168245.html ४१११] || १० मार्च २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ९६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168246.html ४११३] || १३ मार्च २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144490.html ४१५०] || ५ जून २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}} || rowspan=9 | [[२०१९ क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144496.html ४१५५] || ९ जून २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|ENG}} [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144504.html ४१६१] || १६ जून २०१९ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144510.html ४१६९] || २२ जून २०१९ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144516.html ४१७५] || २७ जून २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144520.html ४१७९] || ३० जून २०१९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144522.html ४१८२] || २ जुलै २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144526.html ४१८७] || ६ जुलै २०१९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|ENG}} [[हेडिंग्ले मैदान, लीड्स|हेडिंग्ले मैदान]], [[लीड्स]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144528.html ४१९०] || ९-१० जुलै २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ९७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188624.html ४१९६] || ८ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[प्रोव्हिडन्स मैदान]], [[गयाना]] || अनिर्णित || rowspan=25 | 
|- 
| ९७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188625.html ४१९७] || ११ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188626.html ४१९९] || १४ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187021.html ४२२१] || १५ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ९८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187022.html ४२२२] || १८ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187023.html ४२२३] || २२ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187027.html ४२३१] || १४ जानेवारी २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ९८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187028.html ४२३२] || १७ जानेवारी २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187029.html ४२३३] || १९ जानेवारी २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ९८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187682.html ४२३५] || ५ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ९८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187683.html ४२३९] || ८ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|NZ}}
|-
| ९८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187684.html ४२४३] || ११ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|NZ}}
|-
| ९८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223955.html ४२६५] || २७ नोव्हेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|-
| ९८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223956.html ४२६६] || २९ नोव्हेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|-
| ९९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223957.html ४२६७] || २ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|IND}}
|-
| ९९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243393.html ४२८१] || २३ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|-
| ९९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243394.html ४२८३] || २६ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|ENG}}
|-
| ९९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243395.html ४२८४] || २८ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|-
| ९९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262755.html ४३०७] || १८ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} 
|-
| ९९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262756.html ४३०९] || २० जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|-
| ९९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262757.html ४३१२] || २३ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} 
|-
| ९९७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1277082.html ४३४४] || १९ जानेवारी २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|SA}} [[बोलंड बँक पार्क]], [[दक्षिण आफ्रिका|पार्ल]] ||  {{cr|SA}}
|- 
| ९९८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1277083.html ४३४६] || २१ जानेवारी २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|SA}} [[बोलंड बँक पार्क]], [[दक्षिण आफ्रिका|पार्ल]] ||  {{cr|SA}}
|- 
| ९९९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1277084.html ४३४९] || २३ जानेवारी २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|SA}} [[न्यूलँड क्रिकेट मैदान|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[केपटाउन]] || {{cr|SA}}
|-   
| १००० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278676.html ४३५३] || ६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नरेंद्र मोदी स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| १००१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278677.html ४३५५] || ९ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नरेंद्र मोदी स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}} ||  rowspan=17 |
|-  
| १००२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278678.html ४३५६] || ११ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[नरेंद्र मोदी स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १००३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276907.html ४४२४] || १२ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}}  [[द ओव्हल]], [[लंडन]] || {{cr|IND}}
|- 
| १००४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276908.html ४४२८] || १४ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १००५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276909.html ४४३३] || १७ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान|ओल्ड ट्रॅफर्ड]], [[मॅंचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १००६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317900.html] || २२ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || TBD
|- 
| १००७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317901.html] || २४ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || TBD
|- 
| १००८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317902.html] || २७ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || TBD
|- 
| १००९ ||[ ] || १८ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || TBD
|- 
| १०१० ||[ ] || २० ऑगस्ट २०२२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || TBD
|- 
| १०११ ||[ ] || २२ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || TBD
|- 
| १०१२ ||[ ] || ६ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || TBD
|- 
| १०१३ ||[ ] || ९ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[इकाना आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, लखनौ|अटल बिहारी स्टेडियम]], [[लखनौ]] || TBD
|- 
| १०१४ ||[ ] || ११ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || TBD
|- 
| १०१५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322278.html] || २५ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || TBD
|- 
| १०१६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322279.html] || २७ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || TBD
|- 
| १०१७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322280.html] || ३० नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[हॅगले ओव्हल]], [[क्राइस्टचर्च]] || TBD  
|}

==हे ही पहा==
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी]]
{{देशानुसार एकदिवसीय सामन्यांची यादी}}

[[वर्ग:भारतीय क्रिकेट]]</text>
      <sha1>d9ta4zoom3k080n20eqhryd770dfjm3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254743</id>
    <revision>
      <id>2139418</id>
      <parentid>2136180</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:55:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aditya tamhankar</username>
        <id>80177</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62938" xml:space="preserve">खालील यादी भारतीय क्रिकेट संघाने आतापर्यंत खेळलेल्या सर्व अधिकृत आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची आहे. भारताने १ डिसेंबर २००६ रोजी दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध पहिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला.


== सुची ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:75px&quot; | चिन्ह
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:350px&quot; | अर्थ
|-
! scope=&quot;row&quot; |सामना क्र.
| भारताने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याचा क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; |आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
| आयसीसी सदस्यांचे आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; | तारीख
| सामन्याची तारीख
|-
! scope=&quot;row&quot; |विरुद्ध संघ
| ज्या संघाविरुद्ध आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला त्या देशाचे ध्वजासहित नाव
|-
! scope=&quot;row&quot; | स्थळ
| कोणत्या मैदानावर सामना झाला
|-
! scope=&quot;row&quot; | विजेता
| सामन्याचा विजेता/अनिर्णित
|-
| bgcolor=#cfc| || सामना विविध स्पर्धेत खेळवला गेला त्या स्पर्धेच्या दुव्यासहित
|}
==भारताने देशानुसार खेळलेल्या प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याची तारीख==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; width: 400px;&quot;
|-
! संघ !! प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना
|-
|align=left|{{cr|RSA}} || १ डिसेंबर २००६
|-
|align=left|{{cr|SCO}} || १३ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|PAK}} || १४ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|NZ}} || १६ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|ENG}} || १९ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|AUS}} || २२ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|SL}} || १० फेब्रुवारी २००९
|-
|align=left|{{cr|BAN}} || ६ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|IRE}} || १० जून २००९
|-
|align=left|{{cr|WIN}} || १२ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|AFG|२०१३}} || १ मे २०१०
|-
|align=left|{{cr|ZIM}} || १२ जून २०१०
|-
|align=left|{{cr|UAE}} || ३ मार्च २०१६
|-
|align=left|{{cr|NAM}} || ८ नोव्हेंबर २०२१
|}

==यादी== 
{| class=&quot;wikitable ubsortable&quot; style=&quot;text-align:left; white-space:nowrap&quot;
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|-
| १ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/255954.html १०] || १ डिसेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} || 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287859.html २६] || १३ सप्टेंबर २००७ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || अनिर्णित || rowspan=7 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००७|२००७ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]  
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287862.html २९] || १४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287865.html ३२] || १६ सप्टेंबर २००७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|NZ}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287873.html ४०] || १९ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287876.html ४३] || २० सप्टेंबर २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287878.html ४५] || २२ सप्टेंबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287879.html ४६] || २४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297800.html ४७] || २० ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| १० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291356.html ५२] || १ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386535.html ८२] || १० फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386494.html ८४] || २५ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}}
|- 
| १३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366622.html ८५] || २७ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/355994.html ९३] || ६ जून २००९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००९|२००९ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356001.html १०१] || १० जून २००९ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356006.html १०५] || १२ जून २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356010.html १०९] || १४ जून २००९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356014.html ११३] || १६ जून २००९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|RSA}}
|- 
| १९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430884.html १२६] || ९ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|SL}} || rowspan=2 | 
|- 
| २० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430885.html १२७] || १२ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412679.html १५३] || १ मे २०१० || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१०|२०१० ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412682.html १५५] || २ मे २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412691.html १६५] || ७ मे २०१० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412695.html १६९] || ९ मे २०१० || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412699.html १७३] || ११ मे २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|SL}}
|- 
| २६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452153.html १८२] || १२ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=11 |
|- 
| २७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452154.html १८३] || १३ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463149.html १९६] || ९ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489200.html २००] || ४ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474476.html २०४] || ३१ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521217.html २१४] || २९ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518954.html २१७] || १ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}} 
|- 
| ३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518955.html २१८] || ३ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}} 
|-
| ३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/556252.html २४२] || ३० मार्च २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}}
|-
| ३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564786.html २५५] || ७ ऑगस्ट २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|-
| ३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565820.html २६१] || ११ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533274.html २६५] || १९ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१२|२०१२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533281.html २७२] || २३ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533287.html २७८] || २८ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533291.html २८२] || ३० सप्टेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533295.html २८६] || २ ऑक्टोबर २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565810.html २९२] || २० डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565811.html २९४] || २२ डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589306.html २९६] || २५ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589307.html २९८] || २८ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647247.html ३३१] || १० ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682921.html ३७८] || २१ मार्च २०१४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१४|२०१४ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682929.html ३८२] || २३ मार्च २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682943.html ३८९] || २८ मार्च २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682951.html ३९३] || ३० मार्च २०१४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682963.html ३९९] || ४ एप्रिल २०१४ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682965.html ४००] || ६ एप्रिल २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- 
| ५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667731.html ४०५] || ७ सप्टेंबर २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|ENG}} || rowspan=11 | 
|- 
| ५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885969.html ४४०] || १७ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885971.html ४४२] || १९ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}}
|- 
| ५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903587.html ४५६] || २ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903589.html ४५७] || ५ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895817.html ४८५] || २६ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|-
| ५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895819.html ४८६] || २९ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895821.html ४८९] || ३१ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963697.html ४९६] || ९ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963699.html ४९७] || १२ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963701.html ४९९] || १४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966745.html ५०९] || २४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०१६ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966751.html ५१२] || २७ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966757.html ५१५] || १ मार्च २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966761.html ५१७] || ३ मार्च २०१६ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966765.html ५२१] || ६ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951329.html ५३५] || १५ मार्च २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१६|२०१६ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951341.html ५४१] || १९ मार्च २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951353.html ५४७] || २३ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951363.html ५५३] || २७ मार्च २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951371.html ५५६] || ३१ मार्च २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007655.html ५५८] || १८ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}} || rowspan=21 | 
|- 
| ७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007657.html ५५९] || २० जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007659.html ५६०] || २२ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041615.html ५६२] || २७ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041617.html ५६३] || २८ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || अनिर्णित 
|- 
| ७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034825.html ५९२] || २६ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034827.html ५९३] || २९ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034829.html ५९४] || १ फेब्रुवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098211.html ६१७] || ९ जुलै २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109610.html ६१८] || ६ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119501.html ६२३] || ७ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119502.html ६२४] || १० ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120093.html ६३०] || १ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120094.html ६३१] || ४ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]]  || {{cr|NZ}}
|- 
| ८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120095.html ६३२] || ७ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122729.html ६३३] || २० डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122730.html ६३४] || २२ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122731.html ६३५] || २४ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122285.html ६५२] || १८ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122286.html ६५४] || २१ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]]  || {{cr|RSA}}
|- 
| ९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122287.html ६५५] || २४ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[केपटाउन]]  || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५६] || ६ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[२०१८ निदाहास चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५७] || ८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५९] || १२ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६०] || १४ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६२] || १८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140992.html ६७८] || २७ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} ||
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| १०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140993.html ६८०] || २९ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} || rowspan=45 | 
|- 
| १०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119543.html ६८४] || ३ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119544.html ६८८] || ६ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119545.html ६९०] || ८ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157759.html ७०७] || ४ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157760.html ७०९] || ६ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157761.html ७१०] || ११ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144990.html ७१२] || २१ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144991.html ७१३] || २३ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || अनिर्णित
|- 
| ११० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144992.html ७१४] || २५ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153696.html ७३५] || ६ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153697.html ७३७] || ८ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153698.html ७३८] || १० फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168247.html ७४८] || २४ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168248.html ७४९] || २७ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188621.html ८४२] || ३ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188622.html ८४३] || ४ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188623.html ८४६] || ६ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[प्रोव्हिडन्स मैदान]], [[गयाना]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187005.html ८८८] || १८ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187006.html ८९३] || २२ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|SA}}
|- 
| १२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187013.html १०००] || ३ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|BAN}}
|- 
| १२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187014.html १००७] || ७ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187015.html १०१४] || १० नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187018.html १०२०] || ६ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187019.html १०२२] || ८ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187020.html १०२४] || ११ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202242.html १०२५] || ५ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || अनिर्णित
|- 
| १२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202243.html १०२६] || ७ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202244.html १०२७] || १० जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187677.html १०३१] || २४ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187678.html १०३४] || २६ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187679.html १०३५] || २९ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187680.html १०३६] || ३१ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187681.html १०३७] || २ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223952.html १११४] || ४ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223953.html १११५] || ६ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223954.html १११६] || ८ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243388.html ११३१] || १२ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243389.html ११३२] || १४ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243390.html ११३३] || १६ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243391.html ११३५] || १८ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243392.html ११३८] || २० मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262758.html १२०४] || २५ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262759.html १२०६] || २८ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| १४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262760.html १२०७] || २९ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273727.html १३६१] || २४ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|PAK}} || rowspan=5 | [[२०२१ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273739.html १३८१] || ३१ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|NZL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273744.html १३९०] || ३ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|UAE}} [[शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम]], [[अबुधाबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273748.html १३९६] || ५ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273753.html १४१०] || ८ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NAM}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278671.html १४३४] || १७ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंग मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=24 | 
|-  
| १५२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278672.html १४४०] || १९ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278673.html १४४६] || २१ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278679.html १४६७] || १६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278680.html १४७३] || १८ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278681.html १४७९] || २० फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278684.html १४९२] || २४ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम|अटल बिहारी इकाना स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278685.html १४९३] || २६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278686.html १४९४] || २७ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278687.html १५५४] || ९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278688.html १५६९] || १२ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278689.html १५७१] || १४ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. रेड्डी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278690.html १५७२] || १७ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278691.html १५७५] || १९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || अनिर्णित
|- 
| १६५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८०] || २६ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|- 
| १६६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८६] || २८ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276904.html १६१६] || ७ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276905.html १६२८] || ९ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276906.html १६३१] || १० जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|ENG}}
|-  
| १७० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317903.html ] || २९ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[ब्रायन लारा क्रिकेट अकादमी]], [[त्रिनिदाद]] || TBD
|-  
| १७१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317904.html ] || १ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317905.html ] || २ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317906.html ] || ६ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|-  
| १७४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317907.html ] || ७ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७५ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD || rowspan=6 | [[२०२२ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७६ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७७ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७८ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७९ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८० ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|-  
| १८१ ||[ ] || २० सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || TBD || rowspan=6 |
|-  
| १८२ ||[ ] || २३ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || TBD
|-  
| १८३ ||[ ] || २५ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद || TBD
|-  
| १८४ ||[ ] || २८ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपूरम]] || TBD
|-  
| १८५ ||[ ] || १ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || TBD
|-  
| १८६ ||[ ] || ३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर स्टेडियम]], [[इंदूर]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298150.html] || २३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD || rowspan=7 | [[२०२२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298157.html] || २७ ऑक्टोबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298164.html ] || ३० ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|AUS}} [[पर्थ स्टेडियम]], [[पर्थ]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298169.html ] || २ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298176.html ] || ६ नोव्हेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD
|-  
| १९२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322275.html] || १८ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || TBD || rowspan=3 |
|-  
| १९३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322276.html] || २० नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || TBD
|-  
| १९४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322277.html] || २२ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || TBD
|}

==हे ही पहा==
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]

[[वर्ग:भारतीय क्रिकेट]]</text>
      <sha1>6xy2wi6qd4iuzfsplhqdsqxr998wzlg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139419</id>
      <parentid>2139418</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:55:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aditya tamhankar</username>
        <id>80177</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62938" xml:space="preserve">खालील यादी भारतीय क्रिकेट संघाने आतापर्यंत खेळलेल्या सर्व अधिकृत आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची आहे. भारताने १ डिसेंबर २००६ रोजी दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध पहिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला.


== सुची ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:75px&quot; | चिन्ह
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:350px&quot; | अर्थ
|-
! scope=&quot;row&quot; |सामना क्र.
| भारताने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याचा क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; |आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
| आयसीसी सदस्यांचे आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; | तारीख
| सामन्याची तारीख
|-
! scope=&quot;row&quot; |विरुद्ध संघ
| ज्या संघाविरुद्ध आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला त्या देशाचे ध्वजासहित नाव
|-
! scope=&quot;row&quot; | स्थळ
| कोणत्या मैदानावर सामना झाला
|-
! scope=&quot;row&quot; | विजेता
| सामन्याचा विजेता/अनिर्णित
|-
| bgcolor=#cfc| || सामना विविध स्पर्धेत खेळवला गेला त्या स्पर्धेच्या दुव्यासहित
|}
==भारताने देशानुसार खेळलेल्या प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याची तारीख==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; width: 400px;&quot;
|-
! संघ !! प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना
|-
|align=left|{{cr|RSA}} || १ डिसेंबर २००६
|-
|align=left|{{cr|SCO}} || १३ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|PAK}} || १४ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|NZ}} || १६ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|ENG}} || १९ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|AUS}} || २२ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|SL}} || १० फेब्रुवारी २००९
|-
|align=left|{{cr|BAN}} || ६ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|IRE}} || १० जून २००९
|-
|align=left|{{cr|WIN}} || १२ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|AFG|२०१३}} || १ मे २०१०
|-
|align=left|{{cr|ZIM}} || १२ जून २०१०
|-
|align=left|{{cr|UAE}} || ३ मार्च २०१६
|-
|align=left|{{cr|NAM}} || ८ नोव्हेंबर २०२१
|}

==यादी== 
{| class=&quot;wikitable ubsortable&quot; style=&quot;text-align:left; white-space:nowrap&quot;
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|-
| १ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/255954.html १०] || १ डिसेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} || 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287859.html २६] || १३ सप्टेंबर २००७ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || अनिर्णित || rowspan=7 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००७|२००७ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]  
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287862.html २९] || १४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287865.html ३२] || १६ सप्टेंबर २००७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|NZ}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287873.html ४०] || १९ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287876.html ४३] || २० सप्टेंबर २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287878.html ४५] || २२ सप्टेंबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287879.html ४६] || २४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297800.html ४७] || २० ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| १० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291356.html ५२] || १ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386535.html ८२] || १० फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386494.html ८४] || २५ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}}
|- 
| १३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366622.html ८५] || २७ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/355994.html ९३] || ६ जून २००९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००९|२००९ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356001.html १०१] || १० जून २००९ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356006.html १०५] || १२ जून २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356010.html १०९] || १४ जून २००९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356014.html ११३] || १६ जून २००९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|RSA}}
|- 
| १९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430884.html १२६] || ९ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|SL}} || rowspan=2 | 
|- 
| २० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430885.html १२७] || १२ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412679.html १५३] || १ मे २०१० || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१०|२०१० ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412682.html १५५] || २ मे २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412691.html १६५] || ७ मे २०१० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412695.html १६९] || ९ मे २०१० || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412699.html १७३] || ११ मे २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|SL}}
|- 
| २६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452153.html १८२] || १२ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=11 |
|- 
| २७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452154.html १८३] || १३ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463149.html १९६] || ९ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489200.html २००] || ४ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474476.html २०४] || ३१ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521217.html २१४] || २९ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518954.html २१७] || १ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}} 
|- 
| ३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518955.html २१८] || ३ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}} 
|-
| ३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/556252.html २४२] || ३० मार्च २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}}
|-
| ३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564786.html २५५] || ७ ऑगस्ट २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|-
| ३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565820.html २६१] || ११ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533274.html २६५] || १९ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१२|२०१२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533281.html २७२] || २३ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533287.html २७८] || २८ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533291.html २८२] || ३० सप्टेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533295.html २८६] || २ ऑक्टोबर २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565810.html २९२] || २० डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565811.html २९४] || २२ डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589306.html २९६] || २५ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589307.html २९८] || २८ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647247.html ३३१] || १० ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682921.html ३७८] || २१ मार्च २०१४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१४|२०१४ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682929.html ३८२] || २३ मार्च २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682943.html ३८९] || २८ मार्च २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682951.html ३९३] || ३० मार्च २०१४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682963.html ३९९] || ४ एप्रिल २०१४ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682965.html ४००] || ६ एप्रिल २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- 
| ५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667731.html ४०५] || ७ सप्टेंबर २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|ENG}} || rowspan=11 | 
|- 
| ५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885969.html ४४०] || १७ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885971.html ४४२] || १९ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}}
|- 
| ५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903587.html ४५६] || २ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903589.html ४५७] || ५ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895817.html ४८५] || २६ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|-
| ५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895819.html ४८६] || २९ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895821.html ४८९] || ३१ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963697.html ४९६] || ९ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963699.html ४९७] || १२ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963701.html ४९९] || १४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966745.html ५०९] || २४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०१६ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966751.html ५१२] || २७ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966757.html ५१५] || १ मार्च २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966761.html ५१७] || ३ मार्च २०१६ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966765.html ५२१] || ६ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951329.html ५३५] || १५ मार्च २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१६|२०१६ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951341.html ५४१] || १९ मार्च २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951353.html ५४७] || २३ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951363.html ५५३] || २७ मार्च २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951371.html ५५६] || ३१ मार्च २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007655.html ५५८] || १८ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}} || rowspan=21 | 
|- 
| ७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007657.html ५५९] || २० जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007659.html ५६०] || २२ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041615.html ५६२] || २७ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041617.html ५६३] || २८ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || अनिर्णित 
|- 
| ७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034825.html ५९२] || २६ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034827.html ५९३] || २९ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034829.html ५९४] || १ फेब्रुवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098211.html ६१७] || ९ जुलै २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109610.html ६१८] || ६ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119501.html ६२३] || ७ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119502.html ६२४] || १० ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120093.html ६३०] || १ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120094.html ६३१] || ४ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]]  || {{cr|NZ}}
|- 
| ८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120095.html ६३२] || ७ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122729.html ६३३] || २० डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122730.html ६३४] || २२ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122731.html ६३५] || २४ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122285.html ६५२] || १८ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122286.html ६५४] || २१ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]]  || {{cr|RSA}}
|- 
| ९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122287.html ६५५] || २४ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[केपटाउन]]  || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५६] || ६ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[२०१८ निदाहास चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५७] || ८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५९] || १२ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६०] || १४ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६२] || १८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140992.html ६७८] || २७ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} ||
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| १०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140993.html ६८०] || २९ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} || rowspan=45 | 
|- 
| १०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119543.html ६८४] || ३ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119544.html ६८८] || ६ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119545.html ६९०] || ८ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157759.html ७०७] || ४ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157760.html ७०९] || ६ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157761.html ७१०] || ११ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144990.html ७१२] || २१ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144991.html ७१३] || २३ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || अनिर्णित
|- 
| ११० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144992.html ७१४] || २५ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153696.html ७३५] || ६ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153697.html ७३७] || ८ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153698.html ७३८] || १० फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168247.html ७४८] || २४ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168248.html ७४९] || २७ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188621.html ८४२] || ३ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188622.html ८४३] || ४ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188623.html ८४६] || ६ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[प्रोव्हिडन्स मैदान]], [[गयाना]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187005.html ८८८] || १८ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187006.html ८९३] || २२ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|SA}}
|- 
| १२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187013.html १०००] || ३ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|BAN}}
|- 
| १२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187014.html १००७] || ७ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187015.html १०१४] || १० नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187018.html १०२०] || ६ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187019.html १०२२] || ८ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187020.html १०२४] || ११ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202242.html १०२५] || ५ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || अनिर्णित
|- 
| १२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202243.html १०२६] || ७ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202244.html १०२७] || १० जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187677.html १०३१] || २४ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187678.html १०३४] || २६ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187679.html १०३५] || २९ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187680.html १०३६] || ३१ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187681.html १०३७] || २ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223952.html १११४] || ४ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223953.html १११५] || ६ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223954.html १११६] || ८ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243388.html ११३१] || १२ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243389.html ११३२] || १४ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243390.html ११३३] || १६ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243391.html ११३५] || १८ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243392.html ११३८] || २० मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262758.html १२०४] || २५ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262759.html १२०६] || २८ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| १४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262760.html १२०७] || २९ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273727.html १३६१] || २४ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|PAK}} || rowspan=5 | [[२०२१ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273739.html १३८१] || ३१ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|NZL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273744.html १३९०] || ३ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|UAE}} [[शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम]], [[अबुधाबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273748.html १३९६] || ५ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273753.html १४१०] || ८ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NAM}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278671.html १४३४] || १७ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंग मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=24 | 
|-  
| १५२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278672.html १४४०] || १९ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278673.html १४४६] || २१ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278679.html १४६७] || १६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278680.html १४७३] || १८ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278681.html १४७९] || २० फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278684.html १४९२] || २४ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम|अटल बिहारी इकाना स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278685.html १४९३] || २६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278686.html १४९४] || २७ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278687.html १५५४] || ९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278688.html १५६९] || १२ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278689.html १५७१] || १४ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. रेड्डी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278690.html १५७२] || १७ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278691.html १५७५] || १९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || अनिर्णित
|- 
| १६५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८०] || २६ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|- 
| १६६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८६] || २८ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276904.html १६१६] || ७ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276905.html १६२८] || ९ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276906.html १६३१] || १० जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|ENG}}
|-  
| १७० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317903.html ] || २९ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[ब्रायन लारा क्रिकेट अकादमी]], [[त्रिनिदाद]] || TBD
|-  
| १७१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317904.html ] || १ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317905.html ] || २ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317906.html ] || ६ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|-  
| १७४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317907.html ] || ७ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७५ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD || rowspan=6 | [[२०२२ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७६ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७७ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७८ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७९ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८० ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|-  
| १८१ ||[ ] || २० सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || TBD || rowspan=6 |
|-  
| १८२ ||[ ] || २३ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || TBD
|-  
| १८३ ||[ ] || २५ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद || TBD
|-  
| १८४ ||[ ] || २८ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपूरम]] || TBD
|-  
| १८५ ||[ ] || १ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || TBD
|-  
| १८६ ||[ ] || ३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर स्टेडियम]], [[इंदूर]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298150.html] || २३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD || rowspan=5 | [[२०२२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298157.html] || २७ ऑक्टोबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298164.html ] || ३० ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|AUS}} [[पर्थ स्टेडियम]], [[पर्थ]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298169.html ] || २ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298176.html ] || ६ नोव्हेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD
|-  
| १९२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322275.html] || १८ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || TBD || rowspan=3 |
|-  
| १९३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322276.html] || २० नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || TBD
|-  
| १९४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322277.html] || २२ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || TBD
|}

==हे ही पहा==
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]

[[वर्ग:भारतीय क्रिकेट]]</text>
      <sha1>efcyqe22bloyxduedn46qjcagq5rynw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139420</id>
      <parentid>2139419</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T05:56:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aditya tamhankar</username>
        <id>80177</id>
      </contributor>
      <comment>/* यादी */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62953" xml:space="preserve">खालील यादी भारतीय क्रिकेट संघाने आतापर्यंत खेळलेल्या सर्व अधिकृत आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची आहे. भारताने १ डिसेंबर २००६ रोजी दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध पहिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला.


== सुची ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:75px&quot; | चिन्ह
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;width:350px&quot; | अर्थ
|-
! scope=&quot;row&quot; |सामना क्र.
| भारताने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याचा क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; |आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
| आयसीसी सदस्यांचे आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
|-
! scope=&quot;row&quot; | तारीख
| सामन्याची तारीख
|-
! scope=&quot;row&quot; |विरुद्ध संघ
| ज्या संघाविरुद्ध आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना खेळला त्या देशाचे ध्वजासहित नाव
|-
! scope=&quot;row&quot; | स्थळ
| कोणत्या मैदानावर सामना झाला
|-
! scope=&quot;row&quot; | विजेता
| सामन्याचा विजेता/अनिर्णित
|-
| bgcolor=#cfc| || सामना विविध स्पर्धेत खेळवला गेला त्या स्पर्धेच्या दुव्यासहित
|}
==भारताने देशानुसार खेळलेल्या प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्याची तारीख==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; width: 400px;&quot;
|-
! संघ !! प्रथम आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामना
|-
|align=left|{{cr|RSA}} || १ डिसेंबर २००६
|-
|align=left|{{cr|SCO}} || १३ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|PAK}} || १४ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|NZ}} || १६ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|ENG}} || १९ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|AUS}} || २२ सप्टेंबर २००७
|-
|align=left|{{cr|SL}} || १० फेब्रुवारी २००९
|-
|align=left|{{cr|BAN}} || ६ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|IRE}} || १० जून २००९
|-
|align=left|{{cr|WIN}} || १२ जून २००९
|-
|align=left|{{cr|AFG|२०१३}} || १ मे २०१०
|-
|align=left|{{cr|ZIM}} || १२ जून २०१०
|-
|align=left|{{cr|UAE}} || ३ मार्च २०१६
|-
|align=left|{{cr|NAM}} || ८ नोव्हेंबर २०२१
|}

==यादी== 
{| class=&quot;wikitable ubsortable&quot; style=&quot;text-align:left; white-space:nowrap&quot;
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|-
| १ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/255954.html १०] || १ डिसेंबर २००६ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} || 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287859.html २६] || १३ सप्टेंबर २००७ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || अनिर्णित || rowspan=7 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००७|२००७ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]  
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287862.html २९] || १४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || बरोबरीत
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287865.html ३२] || १६ सप्टेंबर २००७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|NZ}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287873.html ४०] || १९ सप्टेंबर २००७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287876.html ४३] || २० सप्टेंबर २००७ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287878.html ४५] || २२ सप्टेंबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/287879.html ४६] || २४ सप्टेंबर २००७ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/297800.html ४७] || २० ऑक्टोबर २००७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[ब्रेबॉर्न स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| १० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/291356.html ५२] || १ फेब्रुवारी २००८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386535.html ८२] || १० फेब्रुवारी २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/386494.html ८४] || २५ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[लॅंसेस्टर पार्क]], [[क्राइस्टचर्च]] || {{cr|NZ}}
|- 
| १३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/366622.html ८५] || २७ फेब्रुवारी २००९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/355994.html ९३] || ६ जून २००९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००९|२००९ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356001.html १०१] || १० जून २००९ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356006.html १०५] || १२ जून २००९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356010.html १०९] || १४ जून २००९ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[लॉर्ड्स क्रिकेट मैदान|लॉर्ड्स]], [[लंडन]] || {{cr|ENG}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/356014.html ११३] || १६ जून २००९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|RSA}}
|- 
| १९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430884.html १२६] || ९ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|SL}} || rowspan=2 | 
|- 
| २० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/430885.html १२७] || १२ डिसेंबर २००९ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412679.html १५३] || १ मे २०१० || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१०|२०१० ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412682.html १५५] || २ मे २०१० || {{cr|RSA}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412691.html १६५] || ७ मे २०१० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412695.html १६९] || ९ मे २०१० || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[केन्सिंग्टन ओव्हल]], [[ब्रिजटाउन]] || {{cr|WIN}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| २५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/412699.html १७३] || ११ मे २०१० || {{cr|SL}} || {{flagicon|WIN}} [[डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, सेंट लुसिया|डॅरेन सॅमी राष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[सेंट लुसिया]] || {{cr|SL}}
|- 
| २६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452153.html १८२] || १२ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} || rowspan=11 |
|- 
| २७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/452154.html १८३] || १३ जून २०१० || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/463149.html १९६] || ९ जानेवारी २०११ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा स्टेडियम किंग्जमेड, दरबान|किंग्जमेड]], [[दरबान|डर्बन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| २९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/489200.html २००] || ४ जून २०११ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[क्वीन्स पार्क ओव्हल]], [[पोर्ट ऑफ स्पेन]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/474476.html २०४] || ३१ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/521217.html २१४] || २९ ऑगस्ट २०११ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|ENG}} 
|- 
| ३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518954.html २१७] || १ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}} 
|- 
| ३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/518955.html २१८] || ३ फेब्रुवारी २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}} 
|-
| ३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/556252.html २४२] || ३० मार्च २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]] || {{cr|RSA}}
|-
| ३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/564786.html २५५] || ७ ऑगस्ट २०१२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[पलेकेले आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[कँडी]] || {{cr|IND}}
|-
| ३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565820.html २६१] || ११ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|NZ}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533274.html २६५] || १९ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१२|२०१२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533281.html २७२] || २३ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533287.html २७८] || २८ सप्टेंबर २०१२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|AUS}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533291.html २८२] || ३० सप्टेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/533295.html २८६] || २ ऑक्टोबर २०१२ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565810.html २९२] || २० डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | 
|- 
| ४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/565811.html २९४] || २२ डिसेंबर २०१२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589306.html २९६] || २५ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|PAK}}
|- 
| ४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/589307.html २९८] || २८ डिसेंबर २०१२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| ४६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/647247.html ३३१] || १० ऑक्टोबर २०१३ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682921.html ३७८] || २१ मार्च २०१४ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=6 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१४|२०१४ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682929.html ३८२] || २३ मार्च २०१४ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ४९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682943.html ३८९] || २८ मार्च २०१४ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682951.html ३९३] || ३० मार्च २०१४ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682963.html ३९९] || ४ एप्रिल २०१४ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ५२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/682965.html ४००] || ६ एप्रिल २०१४ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|SL}}
|- 
| ५३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/667731.html ४०५] || ७ सप्टेंबर २०१४ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|ENG}} || rowspan=11 | 
|- 
| ५४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885969.html ४४०] || १७ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}}
|- 
| ५५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/885971.html ४४२] || १९ जुलै २०१५ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}}
|- 
| ५६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903587.html ४५६] || २ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धर्मशाळा]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/903589.html ४५७] || ५ ऑक्टोबर २०१५ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|RSA}}
|- 
| ५८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895817.html ४८५] || २६ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || {{cr|IND}}
|-
| ५९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895819.html ४८६] || २९ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/895821.html ४८९] || ३१ जानेवारी २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963697.html ४९६] || ९ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|SL}}
|- 
| ६२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963699.html ४९७] || १२ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ६३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/963701.html ४९९] || १४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966745.html ५०९] || २४ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}} || rowspan=5 | [[२०१६ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966751.html ५१२] || २७ फेब्रुवारी २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966757.html ५१५] || १ मार्च २०१६ || {{cr|SL}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966761.html ५१७] || ३ मार्च २०१६ || {{cr|UAE}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/966765.html ५२१] || ६ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|BAN}} [[शेर-ए-बांगला क्रिकेट मैदान]], [[ढाका]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ६९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951329.html ५३५] || १५ मार्च २०१६ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|NZ}} || rowspan=5 | [[२०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २०१६|२०१६ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951341.html ५४१] || १९ मार्च २०१६ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951353.html ५४७] || २३ मार्च २०१६ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951363.html ५५३] || २७ मार्च २०१६ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ७३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/951371.html ५५६] || ३१ मार्च २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007655.html ५५८] || १८ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|ZIM}} || rowspan=21 | 
|- 
| ७५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007657.html ५५९] || २० जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1007659.html ५६०] || २२ जून २०१६ || {{cr|ZIM}} || {{flagicon|ZIM}} [[हरारे स्पोर्ट्स क्लब]], [[हरारे]] || {{cr|IND}} 
|- 
| ७७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041615.html ५६२] || २७ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ७८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1041617.html ५६३] || २८ ऑगस्ट २०१६ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || अनिर्णित 
|- 
| ७९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034825.html ५९२] || २६ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीन पार्क]], [[कानपूर]] || {{cr|ENG}}
|- 
| ८० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034827.html ५९३] || २९ जानेवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1034829.html ५९४] || १ फेब्रुवारी २०१७ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1098211.html ६१७] || ९ जुलै २०१७ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[सबिना पार्क]], [[जमैका]] || {{cr|WIN}}
|- 
| ८३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1109610.html ६१८] || ६ सप्टेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119501.html ६२३] || ७ ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|- 
| ८५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119502.html ६२४] || १० ऑक्टोबर २०१७ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ८६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120093.html ६३०] || १ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120094.html ६३१] || ४ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]]  || {{cr|NZ}}
|- 
| ८८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1120095.html ६३२] || ७ नोव्हेंबर २०१७ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ८९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122729.html ६३३] || २० डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122730.html ६३४] || २२ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122731.html ६३५] || २४ डिसेंबर २०१७ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122285.html ६५२] || १८ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[वॉन्डरर्स स्टेडियम, जोहान्सबर्ग|वॉन्डरर्स स्टेडियम]], [[जोहान्सबर्ग]]  || {{cr|IND}}
|- 
| ९३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122286.html ६५४] || २१ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सुपरस्पोर्ट्स पार्क]], [[सेंच्युरियन]]  || {{cr|RSA}}
|- 
| ९४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1122287.html ६५५] || २४ फेब्रुवारी २०१८ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|RSA}} [[सहारा पार्क न्यूलँड्स|न्यूलँड्स आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[केपटाउन]]  || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५६] || ६ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} || rowspan=5 | [[२०१८ निदाहास चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५७] || ८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६५९] || १२ मार्च २०१८ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६०] || १४ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| ९९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1133817.html ६६२] || १८ मार्च २०१८ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140992.html ६७८] || २७ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} ||
|-
! सामना क्र. 
! आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० क्र.
! तारीख
! विरुद्ध संघ
! स्थळ
! विजेता
! स्पर्धेतील भाग
|- 
| १०१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1140993.html ६८०] || २९ जून २०१८ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}} || rowspan=45 | 
|- 
| १०२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119543.html ६८४] || ३ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट मैदान]], [[मँचेस्टर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119544.html ६८८] || ६ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|Wales}} [[सोफिया गार्डन्स]], [[कार्डिफ]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १०४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1119545.html ६९०] || ८ जुलै २०१८ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ब्रिस्टल काउंटी मैदान|काउंटी मैदान]], [[ब्रिस्टल]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157759.html ७०७] || ४ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157760.html ७०९] || ६ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1157761.html ७१०] || ११ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई|एम.ए. चिदंबरम स्टेडियम]], [[चेन्नई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १०८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144990.html ७१२] || २१ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[ब्रिस्बेन क्रिकेट मैदान|द गॅब्बा]], [[ब्रिस्बेन]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १०९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144991.html ७१३] || २३ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || अनिर्णित
|- 
| ११० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1144992.html ७१४] || २५ नोव्हेंबर २०१८ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १११ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153696.html ७३५] || ६ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153697.html ७३७] || ८ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1153698.html ७३८] || १० फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || {{cr|NZ}}
|- 
| ११४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168247.html ७४८] || २४ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी क्रिकेट मैदान]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1168248.html ७४९] || २७ फेब्रुवारी २०१९ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|AUS}}
|- 
| ११६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188621.html ८४२] || ३ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188622.html ८४३] || ४ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1188623.html ८४६] || ६ ऑगस्ट २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[प्रोव्हिडन्स मैदान]], [[गयाना]] || {{cr|IND}}
|- 
| ११९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187005.html ८८८] || १८ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187006.html ८९३] || २२ सप्टेंबर २०१९ || {{cr|RSA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || {{cr|SA}}
|- 
| १२१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187013.html १०००] || ३ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|BAN}}
|- 
| १२२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187014.html १००७] || ७ नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187015.html १०१४] || १० नोव्हेंबर २०१९ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187018.html १०२०] || ६ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187019.html १०२२] || ८ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपुरम]] || {{cr|WIN}}
|- 
| १२६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187020.html १०२४] || ११ डिसेंबर २०१९ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[वानखेडे स्टेडियम]], [[मुंबई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202242.html १०२५] || ५ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || अनिर्णित
|- 
| १२८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202243.html १०२६] || ७ जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || {{cr|IND}}
|- 
| १२९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1202244.html १०२७] || १० जानेवारी २०२० || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[महाराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[चिंचवड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187677.html १०३१] || २४ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187678.html १०३४] || २६ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[ईडन पार्क]], [[ऑकलंड]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187679.html १०३५] || २९ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[सेडन पार्क]], [[हॅमिल्टन, न्यू झीलंड|हॅमिल्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187680.html १०३६] || ३१ जानेवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || बरोबरीत
|- 
| १३४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1187681.html १०३७] || २ फेब्रुवारी २०२० || {{cr|NZ}} || {{flagicon|NZ}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223952.html १११४] || ४ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[मानुका ओव्हल]], [[कॅनबेरा]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३६ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223953.html १११५] || ६ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|IND}}
|- 
| १३७ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1223954.html १११६] || ८ डिसेंबर २०२० || {{cr|AUS}} || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || {{cr|AUS}}
|- 
| १३८ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243388.html ११३१] || १२ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १३९ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243389.html ११३२] || १४ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४० ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243390.html ११३३] || १६ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|ENG}}
|- 
| १४१ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243391.html ११३५] || १८ मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४२ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1243392.html ११३८] || २० मार्च २०२१ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|IND}} [[सरदार पटेल स्टेडियम]], [[अहमदाबाद]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४३ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262758.html १२०४] || २५ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|IND}}
|- 
| १४४ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262759.html १२०६] || २८ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}}
|- 
| १४५ ||[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262760.html १२०७] || २९ जुलै २०२१ || {{cr|SL}} || {{flagicon|SL}} [[रणसिंगे प्रेमदासा मैदान]], [[कोलंबो]] || {{cr|SL}} 
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273727.html १३६१] || २४ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|PAK}} || rowspan=5 | [[२०२१ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273739.html १३८१] || ३१ ऑक्टोबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|NZL}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273744.html १३९०] || ३ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|AFG|२०१३}} || {{flagicon|UAE}} [[शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम]], [[अबुधाबी]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १४९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273748.html १३९६] || ५ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|SCO}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १५० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1273753.html १४१०] || ८ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NAM}} || {{flagicon|UAE}} [[दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[दुबई]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278671.html १४३४] || १७ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[सवाई मानसिंग मैदान]], [[जयपूर]] || {{cr|IND}} || rowspan=24 | 
|-  
| १५२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278672.html १४४०] || १९ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[जेएससीए आंतरराष्ट्रीय मैदान संकुल]], [[रांची]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278673.html १४४६] || २१ नोव्हेंबर २०२१ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278679.html १४६७] || १६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278680.html १४७३] || १८ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278681.html १४७९] || २० फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|IND}} [[ईडन गार्डन्स]], [[कोलकाता]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278684.html १४९२] || २४ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[भारतरत्न श्री अटल बिहारी वाजपेयी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम|अटल बिहारी इकाना स्टेडियम]], [[लखनौ]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278685.html १४९३] || २६ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १५९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278686.html १४९४] || २७ फेब्रुवारी २०२२ || {{cr|SL}} || {{flagicon|IND}} [[एच.पी.सी.ए. मैदान]], [[धरमशाळा]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278687.html १५५४] || ९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[अरुण जेटली क्रिकेट मैदान]], [[दिल्ली]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278688.html १५६९] || १२ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बाराबती स्टेडियम]], [[कटक]] || {{cr|SA}}
|-  
| १६२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278689.html १५७१] || १४ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[डॉ. वाय.एस. राजशेखर रेड्डी एसीए-व्हिडीसीए क्रिकेट मैदान|डॉ. वाय.एस. रेड्डी स्टेडियम]], [[विशाखापट्टणम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278690.html १५७२] || १७ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[सौराष्ट्र क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[राजकोट]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1278691.html १५७५] || १९ जून २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम, बंगळूर|एम. चिन्नास्वामी स्टेडियम]], [[बंगळूर]] || अनिर्णित
|- 
| १६५ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८०] || २६ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|- 
| १६६ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1303307.html १५८६] || २८ जून २०२२ || {{cr|IRE}} || {{flagicon|IRE}} [[मालाहाईड क्रिकेट क्लब मैदान]], [[डब्लिन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276904.html १६१६] || ७ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[रोझ बोल (क्रिकेट मैदान)|रोझ बोल]], [[साउथहँप्टन]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276905.html १६२८] || ९ जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[एजबॅस्टन मैदान, बर्मिंगहॅम|एजबॅस्टन]], [[बर्मिंगहॅम]] || {{cr|IND}}
|-  
| १६९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1276906.html १६३१] || १० जुलै २०२२ || {{cr|ENG}} || {{flagicon|ENG}} [[ट्रेंट ब्रिज मैदान, नॉटिंगहॅम|ट्रेंट ब्रिज मैदान]], [[नॉटिंगहॅम]] || {{cr|ENG}}
|-  
| १७० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317903.html ] || २९ जुलै २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[ब्रायन लारा क्रिकेट अकादमी]], [[त्रिनिदाद]] || TBD
|-  
| १७१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317904.html ] || १ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317905.html ] || २ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|WIN}} [[वॉर्नर पार्क]], [[बासेतेर]] || TBD
|-  
| १७३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317906.html ] || ६ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|-  
| १७४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1317907.html ] || ७ ऑगस्ट २०२२ || {{cr|WIN}} || {{flagicon|USA}} [[सेंट्रल ब्रॉवर्ड रिजनल पार्क]], [[फ्लोरिडा]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७५ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD || rowspan=6 | [[२०२२ आशिया चषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७६ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७७ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७८ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १७९ ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८० ||[ ] || सप्टेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|UAE}} TBD || TBD
|-  
| १८१ ||[ ] || २० सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[पंजाब क्रिकेट असोसिएशन मैदान]], [[मोहाली]] || TBD || rowspan=6 |
|-  
| १८२ ||[ ] || २३ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[विदर्भ क्रिकेट असोसिएशन स्टेडियम]], [[नागपूर]] || TBD
|-  
| १८३ ||[ ] || २५ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|AUS}} || {{flagicon|IND}} [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मैदान]], [[हैदराबाद]] || TBD
|-  
| १८४ ||[ ] || २८ सप्टेंबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[ग्रीनफील्ड आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम]], [[तिरुवनंतपूरम]] || TBD
|-  
| १८५ ||[ ] || १ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[बर्सापारा क्रिकेट मैदान]], [[गुवाहाटी]] || TBD
|-  
| १८६ ||[ ] || ३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|IND}} [[होळकर क्रिकेट मैदान]], [[इंदूर]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८७ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298150.html] || २३ ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|PAK}} || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD || rowspan=5 | [[२०२२ ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक]]
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८८ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298157.html] || २७ ऑक्टोबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[सिडनी क्रिकेट मैदान]], [[सिडनी]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १८९ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298164.html ] || ३० ऑक्टोबर २०२२ || {{cr|SA}} || {{flagicon|AUS}} [[पर्थ स्टेडियम]], [[पर्थ]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९० ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298169.html ] || २ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|BAN}} || {{flagicon|AUS}} [[ॲडलेड ओव्हल]], [[ॲडलेड]] || TBD
|- style=&quot;background:#cfc;&quot;
| १९१ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1298176.html ] || ६ नोव्हेंबर २०२२ || TBD || {{flagicon|AUS}} [[मेलबर्न क्रिकेट मैदान]], [[मेलबर्न]] || TBD
|-  
| १९२ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322275.html] || १८ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[वेस्टपॅक मैदान]], [[वेलिंग्टन]] || TBD || rowspan=3 |
|-  
| १९३ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322276.html] || २० नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[बे ओव्हल]], [[माऊंट माउंगानुई]] || TBD
|-  
| १९४ ||[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1322277.html] || २२ नोव्हेंबर २०२२ || {{cr|NZL}} || {{flagicon|NZL}} [[मॅकलीन पार्क]], [[नेपियर]] || TBD
|}

==हे ही पहा==
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय क्रिकेट संघाने खेळलेल्या आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय महिला क्रिकेट संघाने खेळलेल्या महिला आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा कसोटी सामन्यांची यादी]]
* [[भारतीय १९ वर्षाखालील क्रिकेट संघाने खेळलेल्या युवा आंतरराष्ट्रीय एकदिवसीय सामन्यांची यादी]]

[[वर्ग:भारतीय क्रिकेट]]</text>
      <sha1>kdq2yler1y9wdar7hrho0jubkfigsuc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>इ.स.१२ फेब्रुवारी १६८९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254859</id>
    <revision>
      <id>2139349</id>
      <parentid>2029583</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:44:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="750" xml:space="preserve">{{पान काढा|कारण=सराव पान}}
१२ फेब्रुवारी १६८९
रायगडचे किल्लेदार &quot;चांगोजी काटकर&quot; आणि &quot;येसाजी कंक&quot; यांनी राजाराम महाराजांस मंचकावर बसवले. कारण १ फेब्रुवारी १६८९ रोजी छत्रपती
शंभू  [[ मुघल |  मुघलांनी ]] कैद केले होते आणि स्वराज्याचा राज्यकारभार पुढे चालवण्यासाठी राजाराम महाराजांची निवड केली.</text>
      <sha1>83i4pmr3hqbtld9rmtoplworyjs8085</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य:Rockpeterson</title>
    <ns>2</ns>
    <id>255157</id>
    <revision>
      <id>2139348</id>
      <parentid>2139283</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>/* लेख तयार केले */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19073" xml:space="preserve">&lt;table align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;border:1px solid #000000;background-color:#ffffff;&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{User mr}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{UsersSpeak|mr|Marathi|'''मराठी'''}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{द्रुतमाघारकार}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{१००० संपादने}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt; 
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्य विकिप्रकल्प भारतातील राजकारण}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/आयोजक आणि परीक्षक}}&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्य मिशन ६६,६६६}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्य महाराष्ट्र}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सकोबो|en|इंग्रजी लिहु ,वाचु व|'''इंग्रजी'''}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्यचौकट पुणेकर}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;{{सदस्यचौकट हॉटकॅट}}&lt;/tr&gt;&lt;/td&gt;
&lt;/table&gt;नमस्कार मी पुण्यातील संगणक शास्त्राचा विद्यार्थी आहे. मी मराठी विकिपीडियावर माझ्या ज्ञानाचे योगदान देण्यासाठी येथे आहे.मी मराठी विकिपीडियावरील अलीकडील बदलांचे पुनरावलोकनकर्ता आहे. मदतनीस आणि जाणकार लेख तयार करुन मराठी विकिपीडिया अधिक माहितीपूर्ण बनविणे हे माझे उद्दीष्ट आहे.

== माझ्या आवडीचे विषय आहेत ==

* भौतिकशास्त्र
* जिवंत लोकांची चरित्रे
* तंत्रज्ञान
* गणित
* विज्ञान
* चित्रपटांबद्दल लेख

== माझे प्रकल्प ==
[[विकिपीडिया:विकिप्रकल्प चित्रपट]]

[[विकिपीडिया:विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र]]

== मी तयार केलेली साचे ==
[[साचा:सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट|सदस्य विकिप्रकल्प चित्रपट]]

[[साचा:सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र|सदस्य विकिप्रकल्प भौतिकशास्त्र]]

[[साचा:माहितीचौकट फुटबॉल खेळाडू|माहितीचौकट फुटबॉल खेळाडू]]

[[साचा:माहितीचौकट कॅमेरा|माहितीचौकट कॅमेरा]]

[[साचा:१००० संपादने| १००० संपादने ]]

[[साचा:माहितीचौकट यूट्यूब चॅनल|माहितीचौकट यूट्यूब चॅनल]]

[[साचा:विकिब्रेक|विकिब्रेक]]

[[साचा:परीक्षा|परीक्षा]]

[[साचा:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१]]

[[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]

== विकिपीडिया आशियाई महिना २०२० लेख ==

[[हाँगकाँग डिझनी लँड]] 

[[दुबई फ्रेम]]

[[जॅकी चॅन]]

[[दुबई संग्रहालय]]

== लेख तयार केले ==
&lt;div style=&quot;height: 300px; overflow:auto; border: 1.5px solid #242424; width: 700px; background: transparent; padding: 4px; text-align: left;&quot;&gt;
{{refbegin|3}}
[[परिपत्रक गती]]

[[आदिती पोहनकर]]

[[वस्तुमान केंद्र]]

[[अनुज सैनी]]

[[मार्कस पॅटरसन]]

[[सिद्धार्थ चांदेकर]]

[[व्हेंटिलेटर (२०१६ चित्रपट)]]

[[दिमित्री होगन]]

[[विक्की कौशल]]

[[भाग्यश्री शिंदे]]

[[माधव देवचके]]

[[भारतीय डिजिटल पार्टी]]

[[अभिषेक अर्चना श्रीवास्तव]]

[[द फॅमिली मॅन (दूरचित्रवाणी मालिका)]]

[[लय भारी (चित्रपट)]]

[[अलोन्झो वेगा]]

[[सिद्धांत चतुर्वेदी]]

[[कोटा फॅक्टरी (वेब मालिका)]]

[[सॅक्रेड गेम्स (दूरचित्रवाणी मालिका)]]

[[बेताल (वेब ​​मालिका)]]

[[शिव ठाकरे]]

[[एबी आणि सीडी (चित्रपट)]]

[[हिरकणी (चित्रपट)]]

[[छिछोरे (चित्रपट)]]

[[भारतीय माहिती तंत्रज्ञान संस्था, पुणे]]

[[फिबोनाची श्रेणी]]

[[अवनी बी सोनी]]

[[भयभीत (चित्रपट)]]

[[आनंदी गोपाळ (चित्रपट)]]

[[गुंजन सक्सेना: द कारगिल गर्ल]]

[[बाघी ३ (चित्रपट)]]

[[मलंग (चित्रपट)]]

[[मंदार राव देसाई]]

[[इरादा पक्का (चित्रपट)]]

[[मुंबई पुणे मुंबई ३ (चित्रपट)]]

[[सुरेश वरपुडकर]]

[[सुरेश देशमुख]]

[[फिल हीथ]]

[[महदी परसाफर]]

[[कच्चा लिंबू (चित्रपट)]]

[[कमल किशोर मिश्रा]]

[[बाबाजानी दुराणी]]

[[मनीष बसीर]] 

[[डब्बू रत्नानी]]

[[मिर्झापूर (दूरचित्रवाणी मालिका)]]

[[तनुज केवलरमणी]]

[[अभिषेक बॅनर्जी (अभिनेता)]]

[[अँपियरचा सर्किट नियम]]

[[तारा सुतारिया]]

[[शुभम सिंह धंदा]]

[[नितीश राणा]]

[[लक्ष्मी (चित्रपट)]]

[[शरद केळकर]]

[[आयफोन १२]]

[[मोहित मित्रा]]

[[दुबई फ्रेम]]

[[हाँगकाँग डिझनी लँड]]

[[जॅकी चॅन]]

[[दुबई संग्रहालय]]

[[मिस इंडिया (चित्रपट)]]

[[अमर पटनायक]]

[[लुडो (चित्रपट)]]

[[प्रतीक गांधी]]

[[जॉब्स (चित्रपट)]]

[[वन रूम किचन (चित्रपट)]]

[[चिंटू २ (चित्रपट)]]

[[दर्शन बुधरानी]]

[[सुधाकर बोकडे]]

[[योगेश टिळेकर]]

[[हॉटेल मुंबई (चित्रपट)]]

[[तानी (चित्रपट)]]

[[मिसमॅच्ड (मालिका)]]

[[शेमलेस (दूरचित्रवाणी मालिका)]]

[[बैजनाथ मंदिर]]

[[अ‍ॅलिफॅटिक संयुग]]

[[अनिल कुमार (खेळाडू)]]

[[संत कुमार]]

[[अक्रिती काकर]]

[[अरुण आलाट]]

[[विश्वास गांगुर्डे]]

[[मीत पालन]]

[[ऑरोर पॅरिएन्टे]]

[[एके व्हर्सेस एके (चित्रपट)]]

[[कूली नंबर १‎]]

[[घराबाहेर]]

[[कीथ बॅरिश]]

[[डेव्हिड धवन]]

[[धुरळा (चित्रपट)]]

[[लता भगवान करे (चित्रपट)]]

[[बिनधास्त (चित्रपट)]]

[[कैरी (चित्रपट)]]

[[आई थोर तुझे उपकार]]

[[काल (मराठी चित्रपट)]]

[[निक मॅककँडलेस]]

[[अल्बर्ट बर्गर]]

[[निर्मला मच्छिंद्र कांबळे]]

[[८३ (चित्रपट)]]

[[नेबर्स (चित्रपट)]]

[[मिस यू मिस (चित्रपट)]]

[[वेगळी वाट (चित्रपट)]]

[[चोरीचा मामला]]

[[प्रियदर्शन जाधव]]

[[द व्हाइट टायगर (चित्रपट)]]

[[आदर्श गौरव]]

[[अपूर्वा सोनी‎]]

[[त्रिभंगा (चित्रपट)]]

[[कागज (चित्रपट)]]

[[बलिदान (चित्रपट)]]

[[कुलदीपक (चित्रपट)]]

[[विजय कुमार सिन्हा]]

[[राहुल मिश्रा]]

[[नक्षराजसिंह सिसोडीया]]

[[मुंबई सागा]]

[[विक्की वेलिंगकर (चित्रपट)]]

[[वन्स मोर (चित्रपट)]]

[[अवनी पांचाल]]

[[ओजल नलावडी]]

[[पुनीत कौर]]

[[बारायण]]

[[मंत्र (चित्रपट)]]

[[शिकारी (चित्रपट)]]

[[लग्न मुबारक‎]]

[[अस्ताद काळे]]

[[रणांगण (चित्रपट)]]

[[महासत्ता २०३५ (चित्रपट)]]

[[वाघेऱ्या]]

[[मॉम]]

[[अस्मिता देशमुख]]

[[छत्रपती शिवाजी (चित्रपट)]]

[[ओ माय घोस्ट]]

[[कमिल मिस्झल]]

[[सतीश मोटलिंग]]

[[रुही]]

[[द बिग बुल]]

[[अद्वैत दादरकर]]

[[राधे (हिंदी चित्रपट)]]

[[पीटर (मराठी चित्रपट)]]

[[निखिल राऊत]]

[[पार्कर एगर्टन]]

[[गंगूबाई काठियावाडी (चित्रपट)]]

[[फ्री हिट डांका]]

[[टिम बार्नेस]]

[[कौशल जोशी]]

[[सिद्धार्थ शुक्ला]]

[[समांतर (दूरचित्रवाणी मालिका)‎]]

[[हरीश शंकर]]

[[लंडन विद्यापीठ]]

[[सिडनहॅम कॉलेज ऑफ कॉमर्स]]

[[हिंदू कॉलनी]]

[[लिसीप्रिया कांगुजम‎]]

[[झीशान खान]]

[[अरुण कृष्णमूर्ती‎]]

[[तौक्ते चक्रीवादळ]]

[[वरुण आदित्य]]

[[तपन शेठ]]

[[अल्मा मॅटरस‎]]

[[एकनाथ गीते]]

[[यतींदर सिंग]]

[[बाळूमामाच्या नावानं चांगभलं]]

[[बोनस ‎(मराठी चित्रपट)]]

[[रिक विल्यम]]

[[पंकज जहाँ]]

[[अंकित सिवाच]]

[[सहज सिंह]]

[[खेळ आयुष्याचा]]

[[ग्रहण (वेब मालिका)]]

[[विंडोज ११]]

[[श्रबानी देवधर]]

[[चांद मोहम्मद]]

[[फ्लाइट]]

[[द पॉवर]]

[[मॅन्युअल दि गेरोनिमो]]

[[लुडविग गुट्टमॅन]]

[[नितेंद्रसिंग रावत]]

[[आशिष रॉय]]

[[हस्ले इंडिया]]

[[आशिष चौधरी (क्रिकेट खेळाडू)]]

[[डायना दीया]]

[[बॉनहॅम्स]]

[[फिलिप्स‎]]

[[अल्तुराश आर्ट]]

[[बिग बॉस ओटीटी‎]]

[[मिलिंद गाबा]]

[[ती परत आलीये]]

[[वैदेही - शतजन्माचे आपुले नाते]]

[[सायना (चित्रपट)]]

[[झोंबिवली]]

[[बेफाम (चित्रपट)]]

[[शेरशाह (चित्रपट)]]

[[बेल बॉटम (हिंदी चित्रपट)]]

[[मैदान (हिंदी चित्रपट)]]

[[राहुल मित्रा]]

[[शिवानी रावत]]

[[लैंगिक समानता]]

[[पवनदीप राजन]]

[[कनका राजन]]

[[सावित्री साहनी]]

[[सिमरन बहादूर]]

[[पूर्णिमा राऊ]]

[[शालू निगम]]

[[तेजस्विनी अनंत कुमार]]

[[पदला भुदेवी]]

[[सुचेता दलाल]]

[[सुभाष शिंदे]]

[[विक्रम गायकवाड]]

[[रेश्मा माने]]

[[पूजा गेहलोत]]

[[एन्जी किवान]]

[[अंबिका पिल्लई]]

[[सीमा तबस्सुम]]

[[काशिका कपूर]]

[[बी प्राक]]

[[रश्मी शेट्टी]]

[[अमर गुप्ता ]]

[[ईस्ट कोस्ट पार्क]]

[[धमाका (२०२१ चित्रपट)]]

[[द मीडियम (२०२१ चित्रपट)]]

[[क्षमा चंदन]]

[[अमृत ​​कौर]]

[[विमला देवी शर्मा]]

[[यश ब्रह्मभट्ट]]

[[अशोक दिलवाली]]

[[स्नेहल ब्रह्मभट्ट]]

[[शिवानी वर्मा‎]]

[[हरपाल सिंग सोखी]]

[[नताशा गांधी]]

[[नीता मेहता]]

[[जेक सितलानी]]

[[क्रेड]]

[[चंदीगड करे आशिकी]]

[[दुती चंद]]

[[नुपूर पाटील]]

[[शार्क टँक इंडिया]]

[[अनुपम मित्तल]]

[[मुखपृष्ठ/चाचणी]]

[[ऑल ऑफ अस आर डेड]]

[[पुलियट्टम]]

[[लुथांग]]

[[लुक्सॉन्ग बाका]]

[[कोळी नृत्य]]

[[जागरण गोंधळ]]

[[रॉकेट बॉईज]]

[[कमल दिगिया]]

[[राहुल पांडे]]

[[देशराज पटैरिया]]

[[अरविंद वेगडा]]

[[अनुभा भोंसले]]

[[मिहिर बोस]]

[[गिरीश प्रभुणे]]

[[श्रीकांत त्यागी]]

[[जयदीप सिंग]]

[[निस्था चक्रवर्ती]]

[[फैझल शकशीर]]

[[ट्रॉय जोन्स]]

[[मिहिका कुशवाह]]

[[जर्सी (चित्रपट)]]

[[दस्वी (चित्रपट)]]

[[के.जी.एफ. २]]

[[भूल भुलैया २]]

[[रनवे ३४]]

[[हिरोपंती २]]

[[निमृत अहलुवालिया]]

[[इशिता राज शर्मा]]

[[प्रिया पारमिता पॉल]]

[[नॅली पिमेंटेल]]

[[हुआन व्हियोरो]]

[[अशोक दवे]]

[[प्रणव पंड्या]]

[[गोपाल गोस्वामी]]

[[जुगजुग जीयो (चित्रपट)]]

[[अनुपम नाथ]]

[[विक्रम कचेर]]

[[अनिरुद्ध काला]]

[[इंदिरा शर्मा]]

[[इरा दत्ता]]

[[तारिक खान]]

[[वीर दास]]

[[सत्या व्यास]]

[[करिश्मा मेहता]]

[[महेश तोष्णीवाल]]
{{refend}}
&lt;/div&gt;

== वगळलेले लेख ==
[[पुष्करएवा पोलिना]]

[[द वायरल फीवर (यूट्यूब चॅनेल)]]

[[महेश राऊत]]

[[वेरोनिका वाणीज]]

[[डेवोन ट्रू]]

[[दिव्या जैन]]

[[आदित्य कुमार शर्मा]]

[[मनमीत सिंग गुप्ता]]

[[दिलर खरकिया]]

== लेख विस्तृत ==
[[आयुष्मान खुराणा]]

[[त्रिकोणमिती]]

[[भुईमूग]]

[[नशीबवान (चित्रपट)]]

[[विश्वकर्मा विद्यापीठ]]

[[बकेट लिस्ट (मराठी चित्रपट)]]

[[सोसायटी चहा]]

[[सुंदर पिचई]]

[[कट्यार काळजात घुसली (चित्रपट)]]

[[हरिश्‍चंद्राची फॅक्टरी]]

[[जोगवा (चित्रपट)]]

[[भारतीय तंत्रज्ञान संस्था चेन्नई]]

[[हिंदुस्तान टाइम्स]]

[[भुवन बाम]]

[[देवमाणूस]]

[[अमोल मिटकरी]]

[[तुला पाहते रे]]

[[अमित त्रिवेदी]]

[[मेघा धाडे]]

[[फुलपाखरू (दूरचित्रवाणी मालिका)]]

[[रूपाली भोसले]]

[[अनिल शिरोळे]]

[[राम शिरोमणी वर्मा]]

[[गिरीश चंद्र]]

[[डॉक्टर डॉक्टर (चित्रपट)]]

== प्रलंबित कामे ==
[[वैतरणा नदी (पौराणिक)]]

[[बैजनाथ मंदिर]]

[[महेश राऊत]]</text>
      <sha1>93o93ct122b8mctuk8q5go0qam3au10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>तुला पाहते रे</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258743</id>
    <revision>
      <id>2139456</id>
      <parentid>2134714</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:51:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4040:D95:A4EF:0:0:2988:7F08</ip>
      </contributor>
      <comment>/* कलाकार */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31228" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम
| कार्यक्रम = तुला पाहते रे
| चित्र =
| लोगो_चित्र_शीर्षक = 
| उपशीर्षक = 
| प्रकार = 
| निर्मिती संस्था = 
| दिग्दर्शक = गिरीश मोहिते
| कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] 
| देश = [[भारत]]
| भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]]
| वर्ष संख्या = 
| एपिसोड संख्या = २९८
| कार्यकारी निर्माता = 
| सुपरवायझिंग निर्माता = 
| असोसिएट निर्माता = 
| सह निर्माता = 
| कथा संकलन = 
| संकलन = 
| स्थळ = 
| कॅमेरा = 
| चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८:३० वाजता
| वाहिनी = [[झी मराठी]]
| चित्र प्रकार = 
| ध्वनी प्रकार = 
| पहिला भाग = 
| प्रथम प्रसारण = १३ ऑगस्ट २०१८
| शेवटचे प्रसारण = २० जुलै २०१९
| आधी = [[माझ्या नवऱ्याची बायको]]
| नंतर = [[स्वराज्यरक्षक संभाजी]]
| सारखे = 
}}
{{झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}}

'''तुला पाहते रे''' ही मराठी भाषेतील दूरदर्शन मालिका आहे. ही मालिका [[झी मराठी]]वर प्रसारित झाली होती. मालिकेमधील मुख्य कलाकार [[सुबोध भावे]], [[शिल्पा तुळसकर]] आणि [[गायत्री दातार]] आहेत.

== कलाकार ==

* [[सुबोध भावे]] - गजेंद्र पाटील / विक्रांत दादासाहेब सरंजामे 
* [[गायत्री दातार]] - ईशा अरुण निमकर / ईशा विक्रांत सरंजामे 
* [[शिल्पा तुळसकर]] - राजनंदिनी दादासाहेब सरंजामे / राजनंदिनी गजेंद्र पाटील 
* [[उमेश जगताप]] - विलास झेंडे 
* [[विद्या करंजीकर]] - स्नेहलता दादासाहेब सरंजामे ऊर्फ आईसाहेब 
* [[आशुतोष गोखले]] - जयदीप दादासाहेब सरंजामे 
* [[अनिल खोपकर]] - दादासाहेब सरंजामे 
* [[पूर्णिमा डे]] - सोनिया जयदीप सरंजामे 
* [[अभिज्ञा भावे]] - मायरा कारखानीस 
* [[संदेश जाधव]] - जालिंदर माने 
* [[अशोक सावंत]] - सर्जेराव जोशी 
* [[लीना पालेकर]] - मंदा कुलकर्णी 
* [[सतीश जोशी]] - परांजपे 
* [[गार्गी फुले]] - पुष्पा अरुण निमकर 
* [[मोहिनीराज गटणे]] - अरुण निमकर 
* [[प्रथमेश देशपांडे]] - बिपीन टिल्लू 
* [[सोनल पवार]] - रुपाली मोरे

==विशेष भाग==
# वय विसरायला लावतं तेच खरं प्रेम! (१३ ऑगस्ट २०१८)
# ईशामुळे कोट्यवधी विक्रांतला पटणार दोन रुपयांची किंमत. (२० ऑगस्ट २०१८)
# नव्याने प्रेमात पाडणारी प्रेमकहाणी! (२१ ऑक्टोबर २०१८)
# विक्रांत ईशाला घालणार लग्नाची मागणी. (९ डिसेंबर २०१८)
# नव्या वर्षाचं पहिलं लग्न! (१३ जानेवारी २०१९) 
# विक्रांत सरंजामेचा मुखवट्यामागचा खरा चेहरा समोर येणार. (८ फेब्रुवारी २०१९)

== टीआरपी ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; | आठवडा
! rowspan=&quot;2&quot; | वर्ष
! colspan=&quot;2&quot; | TRP
! rowspan=&quot;2&quot; | संदर्भ
|-
! TVT
! क्रमांक
|-
|आठवडा ३३
|२०१८
|५.१
|२
|
|-
|आठवडा ३४
|२०१८
|४.४
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Majhya Navryachi Bayko rules the TRP chart; Tula Pahate Re secures its position to the top five shows|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/marathi/mazhya-navryachi-bayko-rules-the-trp-chart-tula-pahate-re-secures-its-position-to-the-top-five-shows/articleshow/65621980.cms|access-date=2021-03-08|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३५
|२०१८
|५.५
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Lagira Zhala Ji out of Top 5 list; Tula Pahate Re makes it to the Top 3|url=https://m.timesofindia.com/tv/news/marathi/lagira-zhala-ji-out-of-top-5-list-tula-pahate-re-makes-it-to-the-top-3/amp_articleshow/65750013.cms|access-date=2021-03-08|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३६
|२०१८
|५.०
|३
|
|-
|आठवडा ३७
|२०१८
|५.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Team Tula Pahate Re celebrates after topping TRP charts; See pics|url=https://m.timesofindia.com/tv/news/marathi/team-tula-pahate-re-celebrates-after-topping-trp-charts-see-pics/amp_articleshow/65899861.cms|access-date=2021-08-11|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३८
|२०१८
|५.१
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=टीआरपीच्या रेसमध्ये तुला पाहते रे ही मालिका तिसऱ्या स्थानी, जाणून घ्या कोणती मालिका आहे पहिल्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/mazhya-navryachi-bayko-rules-trp-chart-tula-pahate-re-secures-its-position-top-five-shows/amp/|access-date=2021-08-11|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३९
|२०१८
|४.८
|३
|
|-
|आठवडा ४०
|२०१८
|५.१
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'माझ्या नवऱ्याची बायको' नंबर वनवर, नव्या शनायाची चालली जादू|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/serial-trp-mazya-navryachi-bayako-shanaya-309538.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४१
|२०१८
|४.५
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: यावेळी चालली नाही सुबोधची जादू, टीआरपीमध्ये मोठा बदल|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/trp-ratings-sambhaji-tula-pahte-re-310960-page-2.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४२
|२०१८
|५.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनायापुढे इतर मालिकांची 'हवा' गेली!|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-mazya-navryachi-bayako-312479.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४३
|२०१८
|६.६
|१
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'शनाया'ची जादू झाली फिकी, विक्रांत सरंजामे ठरला वरचढ!|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/trp-meter-tula-pahte-re-becomes-1-number-313787.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४४
|२०१८
|७.०
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: राधिका आणि विक्रांत सरंजामेला 'याने' टाकलं मागे|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/updatetrp-meter-utsav-natyancha-number-one-316071.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४५
|२०१८
|५.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: दिवाळीच्या आठवड्यात नवऱ्याच्या बायकोचं दर्शन वाढलं|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-serial-rettings-316755.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४६
|२०१८
|६.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनाया पुन्हा एकदा जिंकली, विक्रांत आला एक पाऊल मागे|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-1-trp-meter-sambhaji-tula-pahte-re-318330.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४७
|२०१८
|५.९
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=जाणून घ्या, कोणती मालिका ठरली ‘नंबर वन’?|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/trp-ratings-of-marathi-serials-tula-pahate-re-swarajyarakshak-sambhaji-mazhya-navryachi-bayko-1797870/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४८
|२०१८
|६.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: आदेश भाऊजींचं 'झिंगाट' झालं लोकप्रिय, 'हवा'चं भवितव्य धोक्यात|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-zin-zing-zingat-in-top-5-shows-322075.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४९
|२०१८
|५.०
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=३०० कोटींची मालकीण राधिका विक्रांत सरंजामेवर पडली भारी!|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/marathi-serial-trp-rating-of-1-december-to-7-december-1805290/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५०
|२०१८
|६.५
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=राधिका सुभेदारसमोर विक्रांत सरंजामेची फिल्मी स्टाइल पडली फिकी|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/weekly-trp-list-marathi-serials-mazya-navryachi-bayko-ahead-of-tula-pahate-re-1809429/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५१
|२०१८
|५.४
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=तुला पाहते रे घसरली तिसऱ्या क्रमांकावर, ही मालिका ठरली अव्वल|url=https://www.lokmat.com/television/mazhya-navryachi-bayko-no-one-barc-ratings/amp/|access-date=2021-08-30|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५२
|२०१८
|४.०
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'स्वराज्यरक्षक संभाजी' मालिकेनं बदललं टीआरपीचं गणित|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/news/trp-meter-sambhaji-serial-now-on-2-number-and-on-5th-tula-pahte-re-328532.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=स्वराज्यरक्षक संभाजी मालिकेच्या फॅन्ससाठी खूशखबर, टीआरपी रेसमध्ये मालिका दुसऱ्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/tula-pahate-re-falls-number-5-while-swarajyarakshak-sambhaji-climbs-trp-ladder/|access-date=2021-12-01|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १
|२०१९
|५.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=नव्या वर्षातही ‘राधिका’ काही पहिला नंबर सोडेना!|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/martahi-trp-rating-from-29-december-to-4-january-2019-1821241/lite/|access-date=2021-08-22|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २
|२०१९
|७.८
|१
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनायाच्या लग्नापेक्षा विक्रांत सरंजामेचं लग्न पडलं भारी, टीआरपीत वर्षातला सर्वात मोठा बदल|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-now-tula-pahte-re-serial-becomes-no-1-in-trp-meter-332654-page-4.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३
|२०१९
|५.७
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: ईशाच्या लग्नानंतर प्रेक्षकांनी मालिकेशी केला ‘ब्रेकअप’|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/news/trp-meter-mazya-navryachi-bayko-number-1-and-on-no-2-tujhyat-jiv-ranjgala-marathi-serial-334909.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४
|२०१९
|३.७
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: पाठकबाईंची निवडणूक भारी पडली ईशा-विक्रांतच्या संसारावर|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/serial-tula-pahte-re-becomes-no-5-in-trp-ratings-336886.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १६
|२०१९
|३.०
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=टीआरपी रँकिंगमध्ये झी मराठीवरील 'ही' मालिका अव्वल स्थानावर|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/marathi-serial-television-ratting-point-mazya-navryachi-bayako-367164.html|access-date=2021-07-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १७
|२०१९
|२.९
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=तुला पाहते रे टीआरपीच्या रेसमध्ये चौथ्या नंबरवर, जाणून घ्या कोणती मालिका आहे पहिल्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/zee-marathis-mazya-navryachi-bayko-no-one-one-trp-chart/amp/|access-date=2021-08-30|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २१
|२०१९
|२.९
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शेलिब्रिटी पॅटर्नची 'हवा' वाढली, तर शनायाचं स्थान धोक्यात|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-chala-hava-yeu-dya-no-2-and-mazya-navryachi-bayako-first-sd-378481.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २३
|२०१९
|२.८
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=ईशा-विक्रांतच्या भांडणात संभाजी महाराजांनी मारली बाजी!|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/marathi-serial-trp-ranking-sambhaji-maharaj-tula-pahte-re-and-majha-navryachi-bayko-mhmn-382388.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २७
|२०१९
|३.७
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: राधिका शनायाच्या जुगलबंदीने सगळ्यांची गेली 'हवा', या आहेत टाॅप ५ मालिका|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-trp-meter-rating-mazya-navryachi-bayako-number-1-sambhaji-at-no-3-tuzyat-jiv-rangala-zee-marathi-mhsd-389790.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २८
|२०१९
|३.६
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: झी मराठीच्या वर्चस्वाला धक्का, कलर्स मराठीची 'ही' मालिका TOP 5 मध्ये|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/new-trp-rating-trp-meter-balumamachya-navane-changbhale-is-on-5th-no-swarajyarakshak-sambhaji-no-3-mazya-navryachi-bayako-no-1-zee-marathi-colors-marathi-mhsd-391979.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=TRP च्या शर्यतीत टॉप ५ मध्ये झी मराठीचा रेकॉर्ड मोडत कलर्स मराठीची एन्ट्री|url=https://www.lokmat.com/television/top-5-race-trpcolors-marathis-entry-top-5/amp/|access-date=2021-12-01|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २९
|२०१९
|३.७
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: प्रेक्षक म्हणताहेत राणादा 'तुझ्यात जीव रंगला', 'या' मालिकेनं गमावलं आपलं स्थान|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/in-trp-rating-tuzyat-jiv-rangala-becomes-no-1-and-mazya-navryachi-bayako-at-2nd-zee-marathi-marathi-serial-mhsd-394080.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|}

==पुनर्निर्मिती==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
!भाषा
!नाव
!वाहिनी
!प्रकाशित
|-
| [[कन्नड]]
| जोथे जोथेयाली
| [[झी कन्नडा]]
| ०९ सप्टेंबर २०१९ - चालू
|-
| [[तेलुगू]]
| प्रेमा एन्था मधुरम
| [[झी तेलुगू]]
| १० फेब्रुवारी २०२० - चालू
|-
| [[मल्याळम]]
| नियुम् न्जानुम्
| [[झी केरलाम]]
| १० फेब्रुवारी २०२० - चालू
|-
| [[तामिळ]]
| निथाने एन्थान पुन्वासन्थाम
| [[झी तमिळ]]
| २४ फेब्रुवारी २०२० - २५ डिसेंबर २०२१
|-
| [[उडिया]]
| केमिती कहिबी कहा
| [[झी सार्थक]]
| १८ जानेवारी २०२१ - १२ मार्च २०२२
|-
| [[पंजाबी]]
| अखियॉं उदीक दिया
| [[झी पंजाबी]]
| २२ मार्च - २७ ऑगस्ट २०२१
|-
| [[हिंदी]]
| तेरे बिना जीया जाए ना
| [[झी टीव्ही]]
| ०९ नोव्हेंबर २०२१ - चालू
|-
| [[बंगाली]]
| तुमी जे अमर
| [[झी बांग्ला]]
| रद्द
|}

== कथानक ==
विक्रांत सरंजामे ([[सुबोध भावे]]) एक श्रीमंत व्यापारी असतो जो एक विधुर असतो आणि त्याच्या विधवा आई स्नेहलता सरंजामे ऊर्फ आईसाहेब (विद्या करंजीकर) आणि छोटा भाऊ जयदीप सरंजामे (आशुतोष गोखले) बरोबर [[कर्जत]], [[महाराष्ट्र]] मध्ये राहतो. तो एकदा ईशा निमकरला ([[गायत्री दातार]]) एका रिक्षात भेटतो जी एक गरीब चाळीत राहणारी बाई असते. तो तिच्या प्रेमात पडतो आणि तिला त्याची कर्मचारी म्हणुन त्याच्या कंपनीमध्ये नोकरीवर ठेवतो. दरम्यान, विक्रांतचा ऑफिसमधला सहाय्यक आणि मित्र विलास झेंडे त्याला ईशापासून वेगळा करायचा प्रयत्न करतो. तथापि, विक्रांत आणि ईशा सगळ्यांना पटवण्यात यशस्वी होतात आणि खुप मोठं लग्न करतात. त्यांच्या लग्नानंतर लवकरच गोष्टी अनअपेक्षितपणे बदलायला सुरू होतात. विक्रांत आणि झेंडेची एक काळी बाजू दाखवली जाते. असं अचानकपणे प्रकट होतं की विक्रांतनी ईशाची तिचा वापर करून सरंजामेंची मालमत्ता मिळवण्यासाठी लग्न केलं कारण त्याच्या स्वर्गीय बाबा दादासाहेब सरंजामे ह्यांनी त्यांच्या विल मध्ये एक असा क्लॉस टाकला होता की त्याची प्रथम-बायको राजनंदिनी सरंजामे ही मालमत्तेची खरी मालकीण आहे. तथापि, ईशाला हे कळून धक्का बसतो की विक्रांतचं खरं नाव आहे &quot;गजेंद्र पाटील&quot; आणि तो सरंजामेंच्या कंपनीमध्ये फसवणूक करतोय. तिला हे सुद्धा कळतं की राजनंदिनी ही आईसाहेबांची मुलगी आणि जयदीपची बहीण होती. फार त्रासलेली ईशा मग विक्रांतला त्याच्या सत्याबद्दल एका हॉटेलमध्ये ओरडते आणि निघून जाते. विक्रांत तिचा विश्वास परत मिळवण्यासाठी तिला भूतकाळातली एक खोटी गोष्ट सांगतो. पुढे, तो ईशाला सरंजामे घरातल्या एका बंद खोलीत घेऊन जातो जिथे राजनंदिनीचे कपडे, बूट, दागिने, पिशव्या वगैरे त्यानी सुरक्षितपणे ठेवले असतात. तथापि, ईशा राजनंदिनीचा फोटो बघुन बेशुद्ध पडते आणि तिला राजनंदिनीचं आयुष्य स्वप्नात दिसतं जे एका फ्लॅशबॅक मध्ये दाखवलं जातं: ''मध्यमवयीन राजनंदिनी सरंजामे ([[शिल्पा तुळसकर]]) तिची आई आईसाहेब आणि बाबा दादासाहेब सरंजामे (अनिल खोपकर) ह्यांच्या बरोबर कर्जत मध्ये राहत होती. एकदा तिच्या गाडीचा टायर पंक्चर झालेला ज्यामुळे तिला एका रिक्षानी जावं लागलं ज्यात आधीच एक मुलगा बसलेला. तो मुलगा होता गजेंद्र पाटील जो एक गरीब शिक्षित पण बेरोजगार अनाथ होता आणि त्याचा रूममेट विलास झेंडे बरोबर एका चाळीत राहत होता. गजेंद्र आणि राजनंदिनी एकमेकांच्या प्रेमात पडलेले आणि ते त्यांनी कबुल केलं. गजेंद्रनी सरंजामेंची मालमत्ता मिळवण्यासाठी राजनंदिनीशी लग्न केलेलं. त्यानी त्याचं नाव पण बदलून &quot;विक्रांत सरंजामे&quot; ठेवलं. दादासाहेबांना त्याच्या विरुद्ध सगळे पुरावे मिळाले आणि त्यांनी त्याच्या अपमान केला. त्यांच्या सूद घेण्यासाठी विक्रांतनी त्यांना चुकीचं औषध घ्यायला लावली ज्यामुळे दादासाहेबांचा मृत्यू  झाला. राजनंदिनीला त्याच्यावर संशय आला आणि तिनी त्याच्या ऑफिस कॅबिनमध्ये एक मायक्रोफोन लावला ज्यात विक्रांतचा आणि झेंडेचा डाव रेकॉर्ड झाला. हा पुरावा मिळवल्यावर,  राजनंदिनीनी  विक्रांतला आणि झेंडेला पोलिसात द्यायची धमकी दिली. तथापि, त्याला हे करायचं नव्हतं तरीही विक्रांतनी तिला गच्चीवरून ढकलून दिलं, ज्यामुळे राजनंदिनीचा [[मृत्यू]] झाला.'' वर्तमान-काळात, ईशाला हे स्वप्न बघुन हे सुद्धा कळतं की ती खरच राजनंदिनीचा &quot;[[पुनर्जन्म]]&quot; आहे. ईशा मग विक्रांत कडून बदला घ्यायचा ठरवते. झेंडेला तिच्यावर संशय येतो आणि तो विक्रांतला तिचा डाव सांगायचा प्रयत्न करतो. विक्रांत त्याच्यावर विश्वास ठेवत नाही आणि त्याला मारून टाकतो. शेवटी, ईशा विक्रांतला ब्रेनवॉश करते आणि त्याला आईसाहेब, जयदीप, सर्जेराव आणि दुसऱ्यांसमोर सत्य कबुली करायला लावते. विक्रांत मग ईशाला तिच्याशी बोलण्यासाठी गच्चीवर बोलावतो. आधी आईसाहेबांना असं वाटतं की विक्रांत ईशाला गच्चीवरून ढकलून देईल, जसं त्यानी राजनंदिनीला मारून टाकलं. गच्चीवर, विक्रांत त्याचं ईशावरचं प्रेम कबुल करतो. तथापि, तो शेवटी धक्कादायकपणे गच्चीवरून उडी मारून आत्महत्या करतो, कारण त्याला त्याच्या अपराधा बरोबर करार करता येत नाही. ईशा सुद्धा सरंजामे घर सोडते, असं सांगून की तिला &quot;ईशा निमकर&quot; म्हणुनच जगायचं आहे. काही महिन्यांनंतर, निमकरांचा नवीन खानपान व्यवसाय दाखवला जातो. ही मालिका सगळ्या पत्रांची खरी नावं प्रेक्षकांना दाखवण्यात संपते.

==पुरस्कार==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ [[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार २०१८]]
!श्रेणी
!प्राप्तकर्ता
!भूमिका
|-
|सर्वोत्तम वडील
|मोहिनीराज गटणे
|अरुण निमकर
|-
|सर्वोत्तम आई
|गार्गी थत्ते-फुले
|पुष्पा निमकर
|-
|सर्वोत्तम व्यक्तिरेखा पुरुष
|मोहिनीराज गटणे
|अरुण निमकर
|-
|सर्वोत्कृष्ट अभिनेता
|[[सुबोध भावे]]
|विक्रांत सरंजामे
|-
|सर्वोत्तम कुटुंब
|निमकर कुटुंब
|
|-
|सर्वोत्तम मालिका
|अपर्णा केतकर, अतुल केतकर
|निर्माते
|-
|सर्वोत्कृष्ट शीर्षकगीत
|[[अशोक पत्की]]
|संगीत दिग्दर्शक
|}

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]
[[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]</text>
      <sha1>c69bxgrxpdfk0gfkaol1qfjre8th79a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139510</id>
      <parentid>2139456</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:38:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>43.242.226.33</ip>
      </contributor>
      <comment>/* कलाकार */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31680" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम
| कार्यक्रम = तुला पाहते रे
| चित्र =
| लोगो_चित्र_शीर्षक = 
| उपशीर्षक = 
| प्रकार = 
| निर्मिती संस्था = 
| दिग्दर्शक = गिरीश मोहिते
| कलाकार = [[#कलाकार|खाली पहा]] 
| देश = [[भारत]]
| भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]]
| वर्ष संख्या = 
| एपिसोड संख्या = २९८
| कार्यकारी निर्माता = 
| सुपरवायझिंग निर्माता = 
| असोसिएट निर्माता = 
| सह निर्माता = 
| कथा संकलन = 
| संकलन = 
| स्थळ = 
| कॅमेरा = 
| चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८:३० वाजता
| वाहिनी = [[झी मराठी]]
| चित्र प्रकार = 
| ध्वनी प्रकार = 
| पहिला भाग = 
| प्रथम प्रसारण = १३ ऑगस्ट २०१८
| शेवटचे प्रसारण = २० जुलै २०१९
| आधी = [[माझ्या नवऱ्याची बायको]]
| नंतर = [[स्वराज्यरक्षक संभाजी]]
| सारखे = 
}}
{{झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}}

'''तुला पाहते रे''' ही मराठी भाषेतील दूरदर्शन मालिका आहे. ही मालिका [[झी मराठी]]वर प्रसारित झाली होती. मालिकेमधील मुख्य कलाकार [[सुबोध भावे]], [[शिल्पा तुळसकर]] आणि [[गायत्री दातार]] आहेत.

== कलाकार ==
* [[सुबोध भावे]] - विक्रांत सरंजामे / गजेंद्र रघू पाटील (गजा)
* [[गायत्री दातार]] - ईशा अरुण निमकर / ईशा विक्रांत सरंजामे
* [[शिल्पा तुळसकर]] - राजनंदिनी सरंजामे / राजनंदिनी गजेंद्र पाटील
* [[अभिज्ञा भावे]] - मायरा कारखानीस
* मोहिनीराज गटणे - अरुण निमकर
* गार्गी फुले-थत्ते - पुष्पा अरुण निमकर
* अनिल खोपकर - दादासाहेब सरंजामे
* विद्या करंजीकर - स्नेहलता सरंजामे (आईसाहेब)
* उमेश जगताप - विलास झेंडे
* आशुतोष गोखले - जयदीप सरंजामे
** मल्हार भावे - छोटा जयदीप
* पौर्णिमा डे - सोनिया जयदीप सरंजामे
* संदेश जाधव - जालिंदर माने
* अशोक सावंत - सर्जेराव
* लीना पालेकर - मंदा
* प्रथमेश देशपांडे - बिपिन टिल्लू
* सोनल पवार - रुपाली
* चित्रा गाडगीळ - रुपालीची आई
* रविंद्र कुलकर्णी - बिपिनचे बाबा
* सुरभी भावे-दामले - पिंकी मावशी
* भाग्येश पाटील - वृत्तनिवेदक
* लीना पंडित - वाडकर
* सोनाली खटावकर - सपना
* केदार आठवले - मिहीर
* सतीश जोशी - परांजपे
* स्वानंद देसाई - एफ.एम.
* ऊर्मिला काटकर - जोगतीण

==विशेष भाग==
# वय विसरायला लावतं तेच खरं प्रेम! (१३ ऑगस्ट २०१८)
# ईशामुळे कोट्यवधी विक्रांतला पटणार दोन रुपयांची किंमत. (२० ऑगस्ट २०१८)
# नव्याने प्रेमात पाडणारी प्रेमकहाणी! (२१ ऑक्टोबर २०१८)
# विक्रांत ईशाला घालणार लग्नाची मागणी. (९ डिसेंबर २०१८)
# नव्या वर्षाचं पहिलं लग्न! (१३ जानेवारी २०१९) 
# विक्रांत सरंजामेचा मुखवट्यामागचा खरा चेहरा समोर येणार. (८ फेब्रुवारी २०१९)

== टीआरपी ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; | आठवडा
! rowspan=&quot;2&quot; | वर्ष
! colspan=&quot;2&quot; | TRP
! rowspan=&quot;2&quot; | संदर्भ
|-
! TVT
! क्रमांक
|-
|आठवडा ३३
|२०१८
|५.१
|२
|
|-
|आठवडा ३४
|२०१८
|४.४
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Majhya Navryachi Bayko rules the TRP chart; Tula Pahate Re secures its position to the top five shows|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/marathi/mazhya-navryachi-bayko-rules-the-trp-chart-tula-pahate-re-secures-its-position-to-the-top-five-shows/articleshow/65621980.cms|access-date=2021-03-08|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३५
|२०१८
|५.५
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Lagira Zhala Ji out of Top 5 list; Tula Pahate Re makes it to the Top 3|url=https://m.timesofindia.com/tv/news/marathi/lagira-zhala-ji-out-of-top-5-list-tula-pahate-re-makes-it-to-the-top-3/amp_articleshow/65750013.cms|access-date=2021-03-08|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३६
|२०१८
|५.०
|३
|
|-
|आठवडा ३७
|२०१८
|५.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Team Tula Pahate Re celebrates after topping TRP charts; See pics|url=https://m.timesofindia.com/tv/news/marathi/team-tula-pahate-re-celebrates-after-topping-trp-charts-see-pics/amp_articleshow/65899861.cms|access-date=2021-08-11|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३८
|२०१८
|५.१
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=टीआरपीच्या रेसमध्ये तुला पाहते रे ही मालिका तिसऱ्या स्थानी, जाणून घ्या कोणती मालिका आहे पहिल्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/mazhya-navryachi-bayko-rules-trp-chart-tula-pahate-re-secures-its-position-top-five-shows/amp/|access-date=2021-08-11|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३९
|२०१८
|४.८
|३
|
|-
|आठवडा ४०
|२०१८
|५.१
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'माझ्या नवऱ्याची बायको' नंबर वनवर, नव्या शनायाची चालली जादू|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/serial-trp-mazya-navryachi-bayako-shanaya-309538.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४१
|२०१८
|४.५
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: यावेळी चालली नाही सुबोधची जादू, टीआरपीमध्ये मोठा बदल|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/trp-ratings-sambhaji-tula-pahte-re-310960-page-2.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४२
|२०१८
|५.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनायापुढे इतर मालिकांची 'हवा' गेली!|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-mazya-navryachi-bayako-312479.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४३
|२०१८
|६.६
|१
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'शनाया'ची जादू झाली फिकी, विक्रांत सरंजामे ठरला वरचढ!|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/trp-meter-tula-pahte-re-becomes-1-number-313787.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४४
|२०१८
|७.०
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: राधिका आणि विक्रांत सरंजामेला 'याने' टाकलं मागे|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/updatetrp-meter-utsav-natyancha-number-one-316071.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४५
|२०१८
|५.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: दिवाळीच्या आठवड्यात नवऱ्याच्या बायकोचं दर्शन वाढलं|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-serial-rettings-316755.html|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]|access-date=2021-12-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४६
|२०१८
|६.३
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनाया पुन्हा एकदा जिंकली, विक्रांत आला एक पाऊल मागे|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-1-trp-meter-sambhaji-tula-pahte-re-318330.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४७
|२०१८
|५.९
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=जाणून घ्या, कोणती मालिका ठरली ‘नंबर वन’?|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/trp-ratings-of-marathi-serials-tula-pahate-re-swarajyarakshak-sambhaji-mazhya-navryachi-bayko-1797870/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४८
|२०१८
|६.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: आदेश भाऊजींचं 'झिंगाट' झालं लोकप्रिय, 'हवा'चं भवितव्य धोक्यात|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-zin-zing-zingat-in-top-5-shows-322075.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४९
|२०१८
|५.०
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=३०० कोटींची मालकीण राधिका विक्रांत सरंजामेवर पडली भारी!|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/marathi-serial-trp-rating-of-1-december-to-7-december-1805290/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५०
|२०१८
|६.५
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=राधिका सुभेदारसमोर विक्रांत सरंजामेची फिल्मी स्टाइल पडली फिकी|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/weekly-trp-list-marathi-serials-mazya-navryachi-bayko-ahead-of-tula-pahate-re-1809429/lite/|access-date=2021-04-07|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५१
|२०१८
|५.४
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=तुला पाहते रे घसरली तिसऱ्या क्रमांकावर, ही मालिका ठरली अव्वल|url=https://www.lokmat.com/television/mazhya-navryachi-bayko-no-one-barc-ratings/amp/|access-date=2021-08-30|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ५२
|२०१८
|४.०
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: 'स्वराज्यरक्षक संभाजी' मालिकेनं बदललं टीआरपीचं गणित|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/news/trp-meter-sambhaji-serial-now-on-2-number-and-on-5th-tula-pahte-re-328532.html|access-date=2021-12-01|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=स्वराज्यरक्षक संभाजी मालिकेच्या फॅन्ससाठी खूशखबर, टीआरपी रेसमध्ये मालिका दुसऱ्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/tula-pahate-re-falls-number-5-while-swarajyarakshak-sambhaji-climbs-trp-ladder/|access-date=2021-12-01|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १
|२०१९
|५.६
|२
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=नव्या वर्षातही ‘राधिका’ काही पहिला नंबर सोडेना!|url=https://www.loksatta.com/manoranjan-news/martahi-trp-rating-from-29-december-to-4-january-2019-1821241/lite/|access-date=2021-08-22|website=[[लोकसत्ता]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २
|२०१९
|७.८
|१
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शनायाच्या लग्नापेक्षा विक्रांत सरंजामेचं लग्न पडलं भारी, टीआरपीत वर्षातला सर्वात मोठा बदल|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-now-tula-pahte-re-serial-becomes-no-1-in-trp-meter-332654-page-4.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ३
|२०१९
|५.७
|३
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: ईशाच्या लग्नानंतर प्रेक्षकांनी मालिकेशी केला ‘ब्रेकअप’|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/news/trp-meter-mazya-navryachi-bayko-number-1-and-on-no-2-tujhyat-jiv-ranjgala-marathi-serial-334909.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा ४
|२०१९
|३.७
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: पाठकबाईंची निवडणूक भारी पडली ईशा-विक्रांतच्या संसारावर|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/serial-tula-pahte-re-becomes-no-5-in-trp-ratings-336886.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १६
|२०१९
|३.०
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=टीआरपी रँकिंगमध्ये झी मराठीवरील 'ही' मालिका अव्वल स्थानावर|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/marathi-serial-television-ratting-point-mazya-navryachi-bayako-367164.html|access-date=2021-07-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा १७
|२०१९
|२.९
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=तुला पाहते रे टीआरपीच्या रेसमध्ये चौथ्या नंबरवर, जाणून घ्या कोणती मालिका आहे पहिल्या क्रमांकावर|url=https://www.lokmat.com/television/zee-marathis-mazya-navryachi-bayko-no-one-one-trp-chart/amp/|access-date=2021-08-30|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २१
|२०१९
|२.९
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: शेलिब्रिटी पॅटर्नची 'हवा' वाढली, तर शनायाचं स्थान धोक्यात|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/trp-meter-chala-hava-yeu-dya-no-2-and-mazya-navryachi-bayako-first-sd-378481.html|access-date=2021-08-11|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २३
|२०१९
|२.८
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=ईशा-विक्रांतच्या भांडणात संभाजी महाराजांनी मारली बाजी!|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/marathi-serial-trp-ranking-sambhaji-maharaj-tula-pahte-re-and-majha-navryachi-bayko-mhmn-382388.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २७
|२०१९
|३.७
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: राधिका शनायाच्या जुगलबंदीने सगळ्यांची गेली 'हवा', या आहेत टाॅप ५ मालिका|url=https://lokmat.news18.com/photogallery/entertainment/update-trp-meter-rating-mazya-navryachi-bayako-number-1-sambhaji-at-no-3-tuzyat-jiv-rangala-zee-marathi-mhsd-389790.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २८
|२०१९
|३.६
|४
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: झी मराठीच्या वर्चस्वाला धक्का, कलर्स मराठीची 'ही' मालिका TOP 5 मध्ये|url=https://lokmat.news18.com/amp/photogallery/entertainment/new-trp-rating-trp-meter-balumamachya-navane-changbhale-is-on-5th-no-swarajyarakshak-sambhaji-no-3-mazya-navryachi-bayako-no-1-zee-marathi-colors-marathi-mhsd-391979.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=TRP च्या शर्यतीत टॉप ५ मध्ये झी मराठीचा रेकॉर्ड मोडत कलर्स मराठीची एन्ट्री|url=https://www.lokmat.com/television/top-5-race-trpcolors-marathis-entry-top-5/amp/|access-date=2021-12-01|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|आठवडा २९
|२०१९
|३.७
|५
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=#TRP मीटर: प्रेक्षक म्हणताहेत राणादा 'तुझ्यात जीव रंगला', 'या' मालिकेनं गमावलं आपलं स्थान|url=https://lokmat.news18.com/entertainment/in-trp-rating-tuzyat-jiv-rangala-becomes-no-1-and-mazya-navryachi-bayako-at-2nd-zee-marathi-marathi-serial-mhsd-394080.html|access-date=2021-09-03|website=[[न्यूज १८ लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|}

==पुनर्निर्मिती==
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
!भाषा
!नाव
!वाहिनी
!प्रकाशित
|-
| [[कन्नड]]
| जोथे जोथेयाली
| [[झी कन्नडा]]
| ०९ सप्टेंबर २०१९ - चालू
|-
| [[तेलुगू]]
| प्रेमा एन्था मधुरम
| [[झी तेलुगू]]
| १० फेब्रुवारी २०२० - चालू
|-
| [[मल्याळम]]
| नियुम् न्जानुम्
| [[झी केरलाम]]
| १० फेब्रुवारी २०२० - चालू
|-
| [[तामिळ]]
| निथाने एन्थान पुन्वासन्थाम
| [[झी तमिळ]]
| २४ फेब्रुवारी २०२० - २५ डिसेंबर २०२१
|-
| [[उडिया]]
| केमिती कहिबी कहा
| [[झी सार्थक]]
| १८ जानेवारी २०२१ - १२ मार्च २०२२
|-
| [[पंजाबी]]
| अखियॉं उदीक दिया
| [[झी पंजाबी]]
| २२ मार्च - २७ ऑगस्ट २०२१
|-
| [[हिंदी]]
| तेरे बिना जीया जाए ना
| [[झी टीव्ही]]
| ०९ नोव्हेंबर २०२१ - चालू
|-
| [[बंगाली]]
| तुमी जे अमर
| [[झी बांग्ला]]
| रद्द
|}

== कथानक ==
विक्रांत सरंजामे ([[सुबोध भावे]]) एक श्रीमंत व्यापारी असतो जो एक विधुर असतो आणि त्याच्या विधवा आई स्नेहलता सरंजामे ऊर्फ आईसाहेब (विद्या करंजीकर) आणि छोटा भाऊ जयदीप सरंजामे (आशुतोष गोखले) बरोबर [[कर्जत]], [[महाराष्ट्र]] मध्ये राहतो. तो एकदा ईशा निमकरला ([[गायत्री दातार]]) एका रिक्षात भेटतो जी एक गरीब चाळीत राहणारी बाई असते. तो तिच्या प्रेमात पडतो आणि तिला त्याची कर्मचारी म्हणुन त्याच्या कंपनीमध्ये नोकरीवर ठेवतो. दरम्यान, विक्रांतचा ऑफिसमधला सहाय्यक आणि मित्र विलास झेंडे त्याला ईशापासून वेगळा करायचा प्रयत्न करतो. तथापि, विक्रांत आणि ईशा सगळ्यांना पटवण्यात यशस्वी होतात आणि खुप मोठं लग्न करतात. त्यांच्या लग्नानंतर लवकरच गोष्टी अनअपेक्षितपणे बदलायला सुरू होतात. विक्रांत आणि झेंडेची एक काळी बाजू दाखवली जाते. असं अचानकपणे प्रकट होतं की विक्रांतनी ईशाची तिचा वापर करून सरंजामेंची मालमत्ता मिळवण्यासाठी लग्न केलं कारण त्याच्या स्वर्गीय बाबा दादासाहेब सरंजामे ह्यांनी त्यांच्या विल मध्ये एक असा क्लॉस टाकला होता की त्याची प्रथम-बायको राजनंदिनी सरंजामे ही मालमत्तेची खरी मालकीण आहे. तथापि, ईशाला हे कळून धक्का बसतो की विक्रांतचं खरं नाव आहे &quot;गजेंद्र पाटील&quot; आणि तो सरंजामेंच्या कंपनीमध्ये फसवणूक करतोय. तिला हे सुद्धा कळतं की राजनंदिनी ही आईसाहेबांची मुलगी आणि जयदीपची बहीण होती. फार त्रासलेली ईशा मग विक्रांतला त्याच्या सत्याबद्दल एका हॉटेलमध्ये ओरडते आणि निघून जाते. विक्रांत तिचा विश्वास परत मिळवण्यासाठी तिला भूतकाळातली एक खोटी गोष्ट सांगतो. पुढे, तो ईशाला सरंजामे घरातल्या एका बंद खोलीत घेऊन जातो जिथे राजनंदिनीचे कपडे, बूट, दागिने, पिशव्या वगैरे त्यानी सुरक्षितपणे ठेवले असतात. तथापि, ईशा राजनंदिनीचा फोटो बघुन बेशुद्ध पडते आणि तिला राजनंदिनीचं आयुष्य स्वप्नात दिसतं जे एका फ्लॅशबॅक मध्ये दाखवलं जातं: ''मध्यमवयीन राजनंदिनी सरंजामे ([[शिल्पा तुळसकर]]) तिची आई आईसाहेब आणि बाबा दादासाहेब सरंजामे (अनिल खोपकर) ह्यांच्या बरोबर कर्जत मध्ये राहत होती. एकदा तिच्या गाडीचा टायर पंक्चर झालेला ज्यामुळे तिला एका रिक्षानी जावं लागलं ज्यात आधीच एक मुलगा बसलेला. तो मुलगा होता गजेंद्र पाटील जो एक गरीब शिक्षित पण बेरोजगार अनाथ होता आणि त्याचा रूममेट विलास झेंडे बरोबर एका चाळीत राहत होता. गजेंद्र आणि राजनंदिनी एकमेकांच्या प्रेमात पडलेले आणि ते त्यांनी कबुल केलं. गजेंद्रनी सरंजामेंची मालमत्ता मिळवण्यासाठी राजनंदिनीशी लग्न केलेलं. त्यानी त्याचं नाव पण बदलून &quot;विक्रांत सरंजामे&quot; ठेवलं. दादासाहेबांना त्याच्या विरुद्ध सगळे पुरावे मिळाले आणि त्यांनी त्याच्या अपमान केला. त्यांच्या सूद घेण्यासाठी विक्रांतनी त्यांना चुकीचं औषध घ्यायला लावली ज्यामुळे दादासाहेबांचा मृत्यू  झाला. राजनंदिनीला त्याच्यावर संशय आला आणि तिनी त्याच्या ऑफिस कॅबिनमध्ये एक मायक्रोफोन लावला ज्यात विक्रांतचा आणि झेंडेचा डाव रेकॉर्ड झाला. हा पुरावा मिळवल्यावर,  राजनंदिनीनी  विक्रांतला आणि झेंडेला पोलिसात द्यायची धमकी दिली. तथापि, त्याला हे करायचं नव्हतं तरीही विक्रांतनी तिला गच्चीवरून ढकलून दिलं, ज्यामुळे राजनंदिनीचा [[मृत्यू]] झाला.'' वर्तमान-काळात, ईशाला हे स्वप्न बघुन हे सुद्धा कळतं की ती खरच राजनंदिनीचा &quot;[[पुनर्जन्म]]&quot; आहे. ईशा मग विक्रांत कडून बदला घ्यायचा ठरवते. झेंडेला तिच्यावर संशय येतो आणि तो विक्रांतला तिचा डाव सांगायचा प्रयत्न करतो. विक्रांत त्याच्यावर विश्वास ठेवत नाही आणि त्याला मारून टाकतो. शेवटी, ईशा विक्रांतला ब्रेनवॉश करते आणि त्याला आईसाहेब, जयदीप, सर्जेराव आणि दुसऱ्यांसमोर सत्य कबुली करायला लावते. विक्रांत मग ईशाला तिच्याशी बोलण्यासाठी गच्चीवर बोलावतो. आधी आईसाहेबांना असं वाटतं की विक्रांत ईशाला गच्चीवरून ढकलून देईल, जसं त्यानी राजनंदिनीला मारून टाकलं. गच्चीवर, विक्रांत त्याचं ईशावरचं प्रेम कबुल करतो. तथापि, तो शेवटी धक्कादायकपणे गच्चीवरून उडी मारून आत्महत्या करतो, कारण त्याला त्याच्या अपराधा बरोबर करार करता येत नाही. ईशा सुद्धा सरंजामे घर सोडते, असं सांगून की तिला &quot;ईशा निमकर&quot; म्हणुनच जगायचं आहे. काही महिन्यांनंतर, निमकरांचा नवीन खानपान व्यवसाय दाखवला जातो. ही मालिका सगळ्या पत्रांची खरी नावं प्रेक्षकांना दाखवण्यात संपते.

==पुरस्कार==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ [[झी मराठी उत्सव नात्यांचा पुरस्कार २०१८]]
!श्रेणी
!प्राप्तकर्ता
!भूमिका
|-
|सर्वोत्तम वडील
|मोहिनीराज गटणे
|अरुण निमकर
|-
|सर्वोत्तम आई
|गार्गी थत्ते-फुले
|पुष्पा निमकर
|-
|सर्वोत्तम व्यक्तिरेखा पुरुष
|मोहिनीराज गटणे
|अरुण निमकर
|-
|सर्वोत्कृष्ट अभिनेता
|[[सुबोध भावे]]
|विक्रांत सरंजामे
|-
|सर्वोत्तम कुटुंब
|निमकर कुटुंब
|
|-
|सर्वोत्तम मालिका
|अपर्णा केतकर, अतुल केतकर
|निर्माते
|-
|सर्वोत्कृष्ट शीर्षकगीत
|[[अशोक पत्की]]
|संगीत दिग्दर्शक
|}

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]
[[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]</text>
      <sha1>k3pdboogtfb63fvcoj2r769k7w9dmrm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>माझी तुझी रेशीमगाठ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>289553</id>
    <revision>
      <id>2139531</id>
      <parentid>2138142</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:48:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:4040:D95:A4EF:0:0:2988:7F08</ip>
      </contributor>
      <comment>/* कलाकार */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17400" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम
| कार्यक्रम = माझी तुझी रेशीमगाठ
| चित्र = 
| लोगो_चित्र_शीर्षक = 
| उपशीर्षक = 
| प्रकार = 
| निर्माता = 
| निर्मिती संस्था = 
| दिग्दर्शक = 
| क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = 
| सूत्रधार =
| दिग्दर्शक = अजय मयेकर  
| कलाकार = [[प्रार्थना बेहेरे]], [[श्रेयस तळपदे]], मायरा वैकुळ
| पंच = 
| आवाज = 
| अभिवाचक = 
| थीम संगीत संगीतकार = 
| शीर्षकगीत = 
| अंतिम संगीत = 
| संगीतकार = 
| देश = [[भारत]]
| भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]]
| वर्ष संख्या = 
| एपिसोड संख्या = 
| कार्यकारी निर्माता = 
| सुपरवायझिंग निर्माता = 
| असोसिएट निर्माता = 
| सह निर्माता = 
| कथा संकलन = 
| संकलन = 
| स्थळ = 
| कॅमेरा = 
| चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८.३० वाजता
| वाहिनी = [[झी मराठी]]
| चित्र प्रकार = 
| ध्वनी प्रकार = 
| प्रथम प्रसारण = २३ ऑगस्ट २०२१
| शेवटचे प्रसारण = चालू
| आधी = [[तू तेव्हा तशी]]
| नंतर = [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]]
| सारखे = 
}}
{{झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}}

== कलाकार ==

* [[श्रेयस तळपदे]] - यशवर्धन इंद्रजीत चौधरी ऊर्फ यश; नेहाचा नवरा, परीचा बाबा, समीरचा मित्र आणि आजोबांचा नातू 
* [[प्रार्थना बेहेरे]] - नेहा कामत / नेहा यशवर्धन चौधरी; यशची बायको, परीची आई, समीरची वहिनी आणि आजोबांची नातसून 
* [[मायरा वैकुळ]] - परी नेहा कामत / परी यशवर्धन चौधरी; नेहा व यशची मुलगी, समीरची पुतणी आणि आजोबांची पणती
* [[संकर्षण कर्‍हाडे]] - समीर देशपांडे; यशचा मित्र, नेहाचा मानलेला भाऊ आणि परीचा काका 
* [[मोहन जोशी]] / [[प्रदीप वेलणकर]] - जगन्नाथ चौधरी ऊर्फ आजोबा; यशचे आजोबा, नेहाचे आजेसासरे आणि परीचे पणजोबा 
* [[निखील राजेशिर्के]] - अविनाश के.; नेहाचा पहिला नवरा आणि परीचा पहिला बाबा 
* [[शीतल क्षीरसागर]] - सीमा सत्यजित चौधरी; सत्यजितची बायको, आजोबांची थोरली सून आणि यशची थोरली काकू 
* [[अतुल महाजन]] - सत्यजित जगन्नाथ चौधरी; सीमाचा नवरा, आजोबांचा थोरला मुलगा आणि यशचा थोरला काका 
* [[स्वाती पानसरे]] - मिथीला विश्वजीत चौधरी; विश्वजीतची बायको, आजोबांची धाकटी सून आणि यशची धाकटी काकू 
* [[आनंद काळे]] - विश्वजीत जगन्नाथ चौधरी; मिथिलाचा नवरा, आजोबांचा धाकटा मुलगा आणि यशचा धाकटा काका 
* [[वेद आंब्रे]] - पुष्कराज सत्यजित चौधरी; आजोबांचा धाकटा नातू आणि यशचा धाकटा काकेभाऊ
* [[काजल काटे]] - शेफाली कुलकर्णी; नेहाची मैत्रीण 
* [[अजित केळकर]] - बंडोपंत नाईक ऊर्फ बंडू काका; नेहा व परीचा शेजारी 
* [[मानसी मागीकर]] - अरुणा बंडोपंत नाईक ऊर्फ बंडू काकू; नेहा व परीची शेजारीण 
* [[स्वाती देवल]] - मीनाक्षी कामत; नेहाची वहिनी आणि परीची मामी

== विशेष भाग ==
# धागा धागा विणतो आता, माझी तुझी रेशीमगाठ. &lt;u&gt;(२३ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# परीच्या वाढदिवशी नेहाची होणार फ्रेंडशी भेट. &lt;u&gt;(२४ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# ती तशी असूच शकत नाही! नकळत यश व्यक्त करतो नेहाच्या प्रामाणिकपणाबद्दल विश्वास. &lt;u&gt;(२५ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# असं म्हणतात हक्काच्या माणसांवरच राग निघतो! यशने नकळत नेहावर काढलेल्या रागाचं परी ठरणार औषध. &lt;u&gt;(२६ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# नेहा आणि परीच्या लाईफमध्ये यश घेऊन येणार स्माईलवाली मॅजिक. &lt;u&gt;(२७ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# आपली काळजी घ्यायला हक्काचं माणूस लागतंच! नेहाच्या आपुलकीने यश भारावून जातो. &lt;u&gt;(२८ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# परी आणि यशच्या वाढत्या मैत्रीने नेहा झाली खट्टू. (३० ऑगस्ट २०२१)
# नेहाच्या भाबडेपणामुळे आजोबांच्या कचाट्यात सापडणार बिचारा यश. (०१ सप्टेंबर २०२१)
# दारावर घराच्या जप्तीची नोटीस असताना परी पाहतेय पॅलेसचं स्वप्न. &lt;u&gt;(०३ सप्टेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# अडचणीत आलेल्या नेहाला यश देऊ शकेल का साथ? (०६ सप्टेंबर २०२१)
# कठीण प्रसंगात यश कशी करणार नेहाची सोबत? (०८ सप्टेंबर २०२१)
# नेहासमोर येईल का यशची खरी ओळख? (१० सप्टेंबर २०२१)
# नेहा आणि परीसोबत यश अनुभवणार रविवारच्या सुट्टीची धमाल. (१३ सप्टेंबर २०२१)
# आई आणि परीसाठी हवंय एक छोटंसं घर! नेहाची घरासाठीची धडपड पाहून यश होणार भावूक. (१५ सप्टेंबर २०२१)
# आईच्या कष्टांना परी लावतेय हातभार, फ्रेंड देणार परीची साथ. (१७ सप्टेंबर २०२१)
# विसर्जनाच्या कार्यक्रमात होणार परीचा डान्स परफॉर्मन्स, सोबतीला रंगणार बंडूकाकांचा धमाल नाट्यप्रवेश. (२० सप्टेंबर २०२१)
# नेहामुळे आजोबा-समीरच्या तावडीत सापडणार बिचारा यश. (२२ सप्टेंबर २०२१)
# यशचं जुळवण्यासाठी नेहा करणार पावभाजीचा बेत, काय होणार बिचाऱ्या यशचं? (२४ सप्टेंबर २०२१)
# ॲडव्हान्स सॅलरीची रक्कम पाहून नेहाला सिम्मी सुनावणार, यश कशी करणार नेहाची मदत? (२७ सप्टेंबर २०२१)
# दुखावलेल्या परी आणि नेहामध्ये यश सारं आलबेल करणार. (२९ सप्टेंबर २०२१)
# नेहाच्या मदतीसाठी धावून येणार तिचा हक्काचा मित्र यशवर्धन. (०१ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहाच्या आजारपणात यश आणि परी घेणार तिची काळजी. (०४ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहावर परीला पाळणाघरात ठेवायची वेळ येणार. (०६ ऑक्टोबर २०२१)
# परीसाठी तळमळणाऱ्या नेहाची घालमेल पाहून यश होणार अस्वस्थ. (०८ ऑक्टोबर २०२१)
# यश परत मिळवून देणार बंडू काका-काकूंचं घर. (१८ ऑक्टोबर २०२१)
# हरवलेल्या परीला शोधून परांजपे नेहाच्या मनात जागा मिळवणार का? (२० ऑक्टोबर २०२१)
# विसरले शब्द हरपले भान, नेहाचा बदललेला अंदाज पाहून यश हरवून जातो. (२२ ऑक्टोबर २०२१)
# यशने फाईलमध्ये लपवलेली चिठ्ठी नेहापर्यंत पोहोचणार का? (२५ ऑक्टोबर २०२१)
# यशला उमगणार परफेक्ट लाईफ पार्टनरचा अर्थ. (२७ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहामुळे पुन्हा जुळणार यश-समीरची गट्टी. &lt;u&gt;(३१ ऑक्टोबर २०२१)&lt;/u&gt;
# यशने ऑफिसमध्ये ओळख लपवल्याचं गुपित सिम्मीला कळणार. (०१ नोव्हेंबर २०२१)
# चौधरींच्या घरच्या भावी लक्ष्मीची पाऊलं घरात पडणार, नेहाच्या हातून यशच्या घरचं लक्ष्मीपूजन पूर्ण होणार. (०३ नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहासाठी पाठवणार खास भेट. (०५ नोव्हेंबर २०२१)
# नेहाच्या आयुष्यात यश आणणार आनंदाचे क्षण. (०८ नोव्हेंबर २०२१)
# नेहा-परांजपेच्या भेटीने वाढणार यशची अस्वस्थता. (१० नोव्हेंबर २०२१)
# नेहाच्या खोटं बोलण्याने यश दुखावणार. (१२ नोव्हेंबर २०२१)
# यशच्या खरेपणावर नेहाचा विश्वास पाहून यश अस्वस्थ होणार. (१५ नोव्हेंबर २०२१)
# यशवर दिली जाणार नवी जबाबदारी, परांजपेसोबत लग्नासाठी मिळवणार का नेहाचा होकार? (१७ नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहाला परांजपेसोबत लग्न करायला सांगू शकेल का? (१९ नोव्हेंबर २०२१)
# परीचा होकार मिळाला तर परांजपेसोबत लग्न करेल का नेहा? &lt;u&gt;(२४ नोव्हेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# आईच्या भल्यासाठी डायबेटिस असूनही परीचा निर्जळी उपवास, परीच्या या चिमुकल्या प्रयत्नाचे काय होतील परिणाम? (२७ नोव्हेंबर २०२१)
# परी घेणार परांजपेचा इंटरव्ह्यू. (३० नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहाशी जोडू पाहतोय घरमालक-भाडेकरूचं प्रेमळ नातं. &lt;u&gt;(२१ डिसेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# नेहासोबत सुंदर भविष्याच्या स्वप्नात हरवणार यश. &lt;u&gt;(२५ डिसेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# यशच्या काळजीने होणार नेहाची तळमळ, हे प्रेम नाही तर काय? &lt;u&gt;(०१ जानेवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# यशने घेतलेल्या निर्णयाने नेहाला बसला धक्का. &lt;u&gt;(०१ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहा आणि यशच्या प्रेमाची स्वप्नपूर्ती. &lt;u&gt;(०६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# परीचा पॅलेसचा हट्ट यश करेल का पूर्ण? &lt;u&gt;(१६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# यश आणि नेहाची प्रेमकहाणी घेणार सुंदर वळण. &lt;u&gt;(२६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहाला मनवण्यासाठी चौधरी बॉईजची गँग तयार. &lt;u&gt;(२० मार्च २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहाच्या गैरहजेरीत यश निभावतोय परीच्या आई-बाबांची दुहेरी भूमिका. (०२ जून २०२२)
# नेहा-परीचं सत्य आजोबांसमोर आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा डाव. (०६ जून २०२२)
# नेहा-यशच्या साखरपुड्यात परीच्या हातून घडली जादू. (०९ जून २०२२)
# माझ्या आईच्या लग्नाला यायचं हं. &lt;u&gt;(१२ जून २०२२)&lt;/u&gt;
# यश आणि नेहा मिळून बांधत आहेत आयुष्याची रेशीमगाठ. (१५ जून २०२२)
# नेहा ओळखू शकेल का अविनाशला, तिच्या भूतकाळाला? (१८ जून २०२२)
# नेहा आणि यशची रेशीमगाठ आणखी घट्ट होणार. (२२ जून २०२२)
# नेहा करु शकेल का ती निष्पाप असल्याचं सिद्ध? (२५ जून २०२२)
# नेहा आणि यशच्या नात्यात कटुता आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा खेळ. (२९ जून २०२२)
# नेहा-यशच्या नात्यामध्ये दुरावा आणेल का अविनाश? (०२ जुलै २०२२)
# नेहा ओळखू शकेल का अविनाशचा आवाज? (०६ जुलै २०२२)
# नेहासमोर सिम्मीचं सत्य उघड. (०९ जुलै २०२२)

[[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]
[[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]</text>
      <sha1>pqd7bjyj7qwnj75qudbx8qwy04ytj9p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139533</id>
      <parentid>2139531</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:48:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Special:Contributions/2409:4040:D95:A4EF:0:0:2988:7F08|2409:4040:D95:A4EF:0:0:2988:7F08]] ([[User talk:2409:4040:D95:A4EF:0:0:2988:7F08|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:43.242.226.38|43.242.226.38]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16057" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम
| कार्यक्रम = माझी तुझी रेशीमगाठ
| चित्र = 
| लोगो_चित्र_शीर्षक = 
| उपशीर्षक = 
| प्रकार = 
| निर्माता = 
| निर्मिती संस्था = 
| दिग्दर्शक = 
| क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = 
| सूत्रधार =
| दिग्दर्शक = अजय मयेकर  
| कलाकार = [[प्रार्थना बेहेरे]], [[श्रेयस तळपदे]], मायरा वैकुळ
| पंच = 
| आवाज = 
| अभिवाचक = 
| थीम संगीत संगीतकार = 
| शीर्षकगीत = 
| अंतिम संगीत = 
| संगीतकार = 
| देश = [[भारत]]
| भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]]
| वर्ष संख्या = 
| एपिसोड संख्या = 
| कार्यकारी निर्माता = 
| सुपरवायझिंग निर्माता = 
| असोसिएट निर्माता = 
| सह निर्माता = 
| कथा संकलन = 
| संकलन = 
| स्थळ = 
| कॅमेरा = 
| चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८.३० वाजता
| वाहिनी = [[झी मराठी]]
| चित्र प्रकार = 
| ध्वनी प्रकार = 
| प्रथम प्रसारण = २३ ऑगस्ट २०२१
| शेवटचे प्रसारण = चालू
| आधी = [[तू तेव्हा तशी]]
| नंतर = [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]]
| सारखे = 
}}
{{झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}}

== कलाकार ==
* [[श्रेयस तळपदे]] - यशवर्धन चौधरी (यश)
* [[प्रार्थना बेहेरे]] - नेहा कामत / नेेेहा यशवर्धन चौधरी 
* मायरा वैकुळ - परी कामत
* [[संकर्षण कऱ्हाडे]] - समीर
* [[मोहन जोशी]] - जगन्नाथ चौधरी (जग्गू)
** [[प्रदीप वेलणकर]] - जगन्नाथ चौधरी
* निखिल राजेशिर्के - अविनाश
* शीतल क्षीरसागर - सीमा सत्यजित चौधरी (सिम्मी)
* स्वाती पानसरे - मिथिला विश्वजीत चौधरी
* चैतन्य चंद्रात्रे - राजन परांजपे
* स्वाती देवल - मीनाक्षी कामत
* आनंद काळे - विश्वजीत जगन्नाथ चौधरी
* वेद आंब्रे - पुष्कराज सत्यजित चौधरी (पिकुचू)
* अतुल महाजन - सत्यजित जगन्नाथ चौधरी
* मानसी मागीकर - अरुणा बंडोपंत नाईक
* अजित केळकर - बंडोपंत नाईक (बंडू)
* काजल काटे - शेफाली
* दिनेश कानडे - घारतोंडे
* वर्षा घाटपांडे - अनुराधा कर्णिक
* प्रणाली ओव्हाळ - गुड्डी
* चारुता सुपेकर - प्रीती
* सानिका बनारसवाले-जोशी - चारूलता
* जेन कटारिया - जेसिका
* गौरी केंद्रे - मोहिनी

== विशेष भाग ==
# धागा धागा विणतो आता, माझी तुझी रेशीमगाठ. &lt;u&gt;(२३ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# परीच्या वाढदिवशी नेहाची होणार फ्रेंडशी भेट. &lt;u&gt;(२४ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# ती तशी असूच शकत नाही! नकळत यश व्यक्त करतो नेहाच्या प्रामाणिकपणाबद्दल विश्वास. &lt;u&gt;(२५ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# असं म्हणतात हक्काच्या माणसांवरच राग निघतो! यशने नकळत नेहावर काढलेल्या रागाचं परी ठरणार औषध. &lt;u&gt;(२६ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# नेहा आणि परीच्या लाईफमध्ये यश घेऊन येणार स्माईलवाली मॅजिक. &lt;u&gt;(२७ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# आपली काळजी घ्यायला हक्काचं माणूस लागतंच! नेहाच्या आपुलकीने यश भारावून जातो. &lt;u&gt;(२८ ऑगस्ट २०२१)&lt;/u&gt;
# परी आणि यशच्या वाढत्या मैत्रीने नेहा झाली खट्टू. (३० ऑगस्ट २०२१)
# नेहाच्या भाबडेपणामुळे आजोबांच्या कचाट्यात सापडणार बिचारा यश. (०१ सप्टेंबर २०२१)
# दारावर घराच्या जप्तीची नोटीस असताना परी पाहतेय पॅलेसचं स्वप्न. &lt;u&gt;(०३ सप्टेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# अडचणीत आलेल्या नेहाला यश देऊ शकेल का साथ? (०६ सप्टेंबर २०२१)
# कठीण प्रसंगात यश कशी करणार नेहाची सोबत? (०८ सप्टेंबर २०२१)
# नेहासमोर येईल का यशची खरी ओळख? (१० सप्टेंबर २०२१)
# नेहा आणि परीसोबत यश अनुभवणार रविवारच्या सुट्टीची धमाल. (१३ सप्टेंबर २०२१)
# आई आणि परीसाठी हवंय एक छोटंसं घर! नेहाची घरासाठीची धडपड पाहून यश होणार भावूक. (१५ सप्टेंबर २०२१)
# आईच्या कष्टांना परी लावतेय हातभार, फ्रेंड देणार परीची साथ. (१७ सप्टेंबर २०२१)
# विसर्जनाच्या कार्यक्रमात होणार परीचा डान्स परफॉर्मन्स, सोबतीला रंगणार बंडूकाकांचा धमाल नाट्यप्रवेश. (२० सप्टेंबर २०२१)
# नेहामुळे आजोबा-समीरच्या तावडीत सापडणार बिचारा यश. (२२ सप्टेंबर २०२१)
# यशचं जुळवण्यासाठी नेहा करणार पावभाजीचा बेत, काय होणार बिचाऱ्या यशचं? (२४ सप्टेंबर २०२१)
# ॲडव्हान्स सॅलरीची रक्कम पाहून नेहाला सिम्मी सुनावणार, यश कशी करणार नेहाची मदत? (२७ सप्टेंबर २०२१)
# दुखावलेल्या परी आणि नेहामध्ये यश सारं आलबेल करणार. (२९ सप्टेंबर २०२१)
# नेहाच्या मदतीसाठी धावून येणार तिचा हक्काचा मित्र यशवर्धन. (०१ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहाच्या आजारपणात यश आणि परी घेणार तिची काळजी. (०४ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहावर परीला पाळणाघरात ठेवायची वेळ येणार. (०६ ऑक्टोबर २०२१)
# परीसाठी तळमळणाऱ्या नेहाची घालमेल पाहून यश होणार अस्वस्थ. (०८ ऑक्टोबर २०२१)
# यश परत मिळवून देणार बंडू काका-काकूंचं घर. (१८ ऑक्टोबर २०२१)
# हरवलेल्या परीला शोधून परांजपे नेहाच्या मनात जागा मिळवणार का? (२० ऑक्टोबर २०२१)
# विसरले शब्द हरपले भान, नेहाचा बदललेला अंदाज पाहून यश हरवून जातो. (२२ ऑक्टोबर २०२१)
# यशने फाईलमध्ये लपवलेली चिठ्ठी नेहापर्यंत पोहोचणार का? (२५ ऑक्टोबर २०२१)
# यशला उमगणार परफेक्ट लाईफ पार्टनरचा अर्थ. (२७ ऑक्टोबर २०२१)
# नेहामुळे पुन्हा जुळणार यश-समीरची गट्टी. &lt;u&gt;(३१ ऑक्टोबर २०२१)&lt;/u&gt;
# यशने ऑफिसमध्ये ओळख लपवल्याचं गुपित सिम्मीला कळणार. (०१ नोव्हेंबर २०२१)
# चौधरींच्या घरच्या भावी लक्ष्मीची पाऊलं घरात पडणार, नेहाच्या हातून यशच्या घरचं लक्ष्मीपूजन पूर्ण होणार. (०३ नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहासाठी पाठवणार खास भेट. (०५ नोव्हेंबर २०२१)
# नेहाच्या आयुष्यात यश आणणार आनंदाचे क्षण. (०८ नोव्हेंबर २०२१)
# नेहा-परांजपेच्या भेटीने वाढणार यशची अस्वस्थता. (१० नोव्हेंबर २०२१)
# नेहाच्या खोटं बोलण्याने यश दुखावणार. (१२ नोव्हेंबर २०२१)
# यशच्या खरेपणावर नेहाचा विश्वास पाहून यश अस्वस्थ होणार. (१५ नोव्हेंबर २०२१)
# यशवर दिली जाणार नवी जबाबदारी, परांजपेसोबत लग्नासाठी मिळवणार का नेहाचा होकार? (१७ नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहाला परांजपेसोबत लग्न करायला सांगू शकेल का? (१९ नोव्हेंबर २०२१)
# परीचा होकार मिळाला तर परांजपेसोबत लग्न करेल का नेहा? &lt;u&gt;(२४ नोव्हेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# आईच्या भल्यासाठी डायबेटिस असूनही परीचा निर्जळी उपवास, परीच्या या चिमुकल्या प्रयत्नाचे काय होतील परिणाम? (२७ नोव्हेंबर २०२१)
# परी घेणार परांजपेचा इंटरव्ह्यू. (३० नोव्हेंबर २०२१)
# यश नेहाशी जोडू पाहतोय घरमालक-भाडेकरूचं प्रेमळ नातं. &lt;u&gt;(२१ डिसेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# नेहासोबत सुंदर भविष्याच्या स्वप्नात हरवणार यश. &lt;u&gt;(२५ डिसेंबर २०२१)&lt;/u&gt;
# यशच्या काळजीने होणार नेहाची तळमळ, हे प्रेम नाही तर काय? &lt;u&gt;(०१ जानेवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# यशने घेतलेल्या निर्णयाने नेहाला बसला धक्का. &lt;u&gt;(०१ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहा आणि यशच्या प्रेमाची स्वप्नपूर्ती. &lt;u&gt;(०६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# परीचा पॅलेसचा हट्ट यश करेल का पूर्ण? &lt;u&gt;(१६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# यश आणि नेहाची प्रेमकहाणी घेणार सुंदर वळण. &lt;u&gt;(२६ फेब्रुवारी २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहाला मनवण्यासाठी चौधरी बॉईजची गँग तयार. &lt;u&gt;(२० मार्च २०२२)&lt;/u&gt;
# नेहाच्या गैरहजेरीत यश निभावतोय परीच्या आई-बाबांची दुहेरी भूमिका. (०२ जून २०२२)
# नेहा-परीचं सत्य आजोबांसमोर आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा डाव. (०६ जून २०२२)
# नेहा-यशच्या साखरपुड्यात परीच्या हातून घडली जादू. (०९ जून २०२२)
# माझ्या आईच्या लग्नाला यायचं हं. &lt;u&gt;(१२ जून २०२२)&lt;/u&gt;
# यश आणि नेहा मिळून बांधत आहेत आयुष्याची रेशीमगाठ. (१५ जून २०२२)
# नेहा ओळखू शकेल का अविनाशला, तिच्या भूतकाळाला? (१८ जून २०२२)
# नेहा आणि यशची रेशीमगाठ आणखी घट्ट होणार. (२२ जून २०२२)
# नेहा करु शकेल का ती निष्पाप असल्याचं सिद्ध? (२५ जून २०२२)
# नेहा आणि यशच्या नात्यात कटुता आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा खेळ. (२९ जून २०२२)
# नेहा-यशच्या नात्यामध्ये दुरावा आणेल का अविनाश? (०२ जुलै २०२२)
# नेहा ओळखू शकेल का अविनाशचा आवाज? (०६ जुलै २०२२)
# नेहासमोर सिम्मीचं सत्य उघड. (०९ जुलै २०२२)

[[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]
[[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]]</text>
      <sha1>rfc1szasv55hudxldxhl735lvjm2c85</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>स्टार प्रवाह महाएपिसोड</title>
    <ns>0</ns>
    <id>292093</id>
    <revision>
      <id>2139405</id>
      <parentid>2137605</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:41:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>43.242.226.40</ip>
      </contributor>
      <comment>/* दोन तासांचे विशेष भाग */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16316" xml:space="preserve">= १३ जुलै २०२० ते ११ जुलै २०२१ =
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! * !! सून सासू सून !! दख्खनचा राजा जोतिबा !! [[सहकुटुंब सहपरिवार]] !! [[आई कुठे काय करते!]] !! [[रंग माझा वेगळा]] !! [[फुलाला सुगंध मातीचा]] !! [[मुलगी झाली हो]] !! [[सुख म्हणजे नक्की काय असतं!]] !! सांग तू आहेस का? !! डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर !! तुझ्या इश्काचा नादखुळा
|-
| १६ ऑगस्ट २०२०
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|-
| १३ सप्टेंबर २०२०
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| २० सप्टेंबर २०२०
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|-
| २७ सप्टेंबर २०२०
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|-
| ०४ ऑक्टोबर २०२०
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|-
| ११ ऑक्टोबर २०२०
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|-
| १८ ऑक्टोबर २०२०
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|-
| २५ ऑक्टोबर २०२०
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
|-
| ०१ नोव्हेंबर २०२०
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ०८ नोव्हेंबर २०२०
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|-
| १५ नोव्हेंबर २०२०
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २२ नोव्हेंबर २०२०
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| २९ नोव्हेंबर २०२०
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| ०६ डिसेंबर २०२०
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| १३ डिसेंबर २०२०
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २० डिसेंबर २०२०&lt;ref&gt;{{Cite web|title=टीआरपी रेसमध्ये स्टार प्रवाहच्याच सगळ्या मालिका अव्वल, दोन मालिकांच्या महाएपिसोडचा देखील समावेश|url=https://www.lokmat.com/television/mulgi-jhali-ho-ranks-top-trp-barc-india-a588/amp/|website=[[लोकमत]]}}&lt;/ref&gt;
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| २७ डिसेंबर २०२०
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| ०३ जानेवारी २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| १० जानेवारी २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| १७ जानेवारी २०२१
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| २४ जानेवारी २०२१
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|-
| ३१ जानेवारी २०२१
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|-
| ०७ फेब्रुवारी २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
|-
| १४ फेब्रुवारी २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २१ फेब्रुवारी २०२१
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|-
| २८ फेब्रुवारी २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|-
| ०७ मार्च २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| १४ मार्च २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|-
| २१ मार्च २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|-
| २८ मार्च २०२१
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|-
| ०४ एप्रिल २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
|
|
|
|-
| १८ एप्रिल २०२१
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ०९ मे २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|-
| ०४ जुलै २०२१
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|-
| ११ जुलै २०२१
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|-
| १५ ऑगस्ट २०२१
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|}

= १२ जुलै २०२१ ते ३ जुलै २०२२ =
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! * !! [[लग्नाची बेडी (मालिका)|लग्नाची बेडी]] !! [[स्वाभिमान - शोध अस्तित्वाचा]] !! [[सहकुटुंब सहपरिवार]] !! [[आई कुठे काय करते!]] !! [[रंग माझा वेगळा]] !! [[फुलाला सुगंध मातीचा]] !! [[मुलगी झाली हो]] !! [[सुख म्हणजे नक्की काय असतं!]] !! [[ठिपक्यांची रांगोळी (मालिका)|ठिपक्यांची रांगोळी]] !! जय भवानी जय शिवाजी !! अबोली !! पिंकीचा विजय असो
|-
| १८ जुलै २०२१
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| २५ जुलै २०२१
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|-
| ०१ ऑगस्ट २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ०८ ऑगस्ट २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| २२ ऑगस्ट २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|-
| २९ ऑगस्ट २०२१
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|-
| ०५ सप्टेंबर २०२१
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|-
| १२ सप्टेंबर २०२१
|
|
|
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
|
|
|
|
|-
| १९ सप्टेंबर २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| २६ सप्टेंबर २०२१
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ०३ ऑक्टोबर २०२१
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|-
| १० ऑक्टोबर २०२१
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|-
| १७ ऑक्टोबर २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| २४ ऑक्टोबर २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ३१ ऑक्टोबर २०२१
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
| दुपारी २ आणि संध्या. ६
|
|
|
|
|
|-
| ०७ नोव्हेंबर २०२१
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|-
| ०५ डिसेंबर २०२१
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| १२ डिसेंबर २०२१
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| १९ डिसेंबर २०२१
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
|-
| २६ डिसेंबर २०२१
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|-
| ०९ जानेवारी २०२२
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ३० जानेवारी २०२२
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|-
| ६ फेब्रुवारी २०२२
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|-
| १३ फेब्रुवारी २०२२
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २० फेब्रुवारी २०२२
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|-
| २७ फेब्रुवारी २०२२
|
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| ०६ मार्च २०२२
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|-
| २० मार्च २०२२
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २७ मार्च २०२२
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|-
| १२ जून २०२२
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|-
| १९ जून २०२२
|
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
|-
| २६ जून २०२२
|
|
|
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| ०३ जुलै २०२२
| दुपारी १२ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|}

= ४ जुलै २०२२ ते चालू =
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! * !! [[लग्नाची बेडी (मालिका)|लग्नाची बेडी]] !! मुरांबा !! [[स्वाभिमान - शोध अस्तित्वाचा]] !! [[सहकुटुंब सहपरिवार]] !! [[आई कुठे काय करते!]] !! [[रंग माझा वेगळा]] !! [[फुलाला सुगंध मातीचा]] !! [[तुझेच मी गीत गात आहे]] !! [[सुख म्हणजे नक्की काय असतं!]] !! [[ठिपक्यांची रांगोळी (मालिका)|ठिपक्यांची रांगोळी]] !! अबोली !! पिंकीचा विजय असो
|-
| १० जुलै २०२२
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि रात्री ८
|
|
|
|
|-
| १७ जुलै २०२२
|
|
| दुपारी २ आणि संध्या. ७
|
|
|
|
|
|
| दुपारी १ आणि रात्री ८
|
|
|}

= दोन तासांचे विशेष भाग =
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! * !! [[मुलगी झाली हो]] !! [[सुख म्हणजे नक्की काय असतं!]] !! जय भवानी जय शिवाजी !! नवे लक्ष्य
|-
| ११ एप्रिल २०२१
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| १५ ऑगस्ट २०२१
|
|
|
| रात्री ९
|-
| १४ नोव्हेंबर २०२१
|
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|-
| २१ नोव्हेंबर २०२१
| दुपारी १ आणि संध्या. ७
|
|
|
|-
| २८ नोव्हेंबर २०२१
|
|
| दुपारी १
|
|-
| १३ मार्च २०२२
|
|
|
| संध्या. ७ आणि रात्री १०
|-
| २४ जुलै २०२२
|
|
|
| रात्री १०
|}

= मी होणार सुपरस्टार =
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! * !! पर्व पहिले !! जल्लोष डान्सचा !! छोटे उस्ताद
|-
| १२ जानेवारी २०२०
| दुपारी १२
|
|
|-
| २८ नोव्हेंबर २०२१
|
| संध्या. ७
|
|-
| ८ मे २०२२
|
|
| संध्या. ७
|}

= संदर्भ =
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:स्टार प्रवाह]]</text>
      <sha1>n5qd1ztcb59wohtpl4cwpniv0di6wwf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सन मराठी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297010</id>
    <revision>
      <id>2139407</id>
      <parentid>2136998</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:46:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>43.242.226.40</ip>
      </contributor>
      <comment>/* महाएपिसोड */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10952" xml:space="preserve">'''सन मराठी''' ही सन टीव्ही नेटवर्कच्या मालकीचे मराठी भाषेतील मोफत प्रसारण असणारी दूरचित्रवाणी वाहिनी आहे.&lt;ref&gt;{{cite web|title=मराठी मनोरंजनविश्वात नवा स्पर्धक; ‘सन मराठी’ वाहिनीचे पदार्पण; बाजारपेठेच्या विस्ताराची अपेक्षा|url=https://www.loksatta.com/manoranjan/sun-tv-network-launch-sun-marathi-channel-on-17-october-zws-70-2632296/lite/|work=[[लोकसत्ता]]|access-date=३१ डिसेंबर २०२१}}&lt;/ref&gt; या वाहिनीचे प्रथम प्रसारण १७ ऑक्टोबर २०२१ रोजी करण्यात आले.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sun TV Network to launch Marathi GEC on 17 October|url=https://www.exchange4media.com/media-tv-news/sun-tv-network-to-launch-marathi-gec-on-17-october-116191.html|work=exchange4media|access-date=३१ डिसेंबर २०२१}}&lt;/ref&gt; सन मराठी ही सनची अदक्षिण भारतीय बाजारपेठेतील दुसरी आणि पश्चिम भारतीय मार्केटमधील पहिली वाहिनी आहे. या वाहिनीचे घोषवाक्य  &quot;सोहळा नात्यांचा&quot; असे आहे. महिन्यांच्या प्रत्येक रविवारी [[सन मराठी महाएपिसोड]] प्रसारित केले जातात.

== प्रसारित कार्यक्रम ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! प्रसारित दिनांक
! मालिका
! वेळ (सोम-शनि)
! रुपांतरण
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १७ ऑक्टोबर २०२१
| आभाळाची माया
| संध्या. ७ वाजता
| तमिळ टीव्ही मालिका वनाथाई पोला
|-
| जाऊ नको दूर... बाबा
| संध्या. ७.३० वाजता
| तेलुगू टीव्ही मालिका पौर्णामी
|-
| ३० मे २०२२
| माझी माणसं
| रात्री ८ वाजता
| तमिळ टीव्ही मालिका कायल
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| १७ ऑक्टोबर २०२१
| कन्यादान
| रात्री ८.३० वाजता
| तमिळ टीव्ही मालिका मेट्टी ओली
|-
| संत गजानन शेगावीचे
| रात्री ९ वाजता
|
|-
| नंदिनी
| रात्री ९.३० वाजता
| तमिळ टीव्ही मालिका नंदिनी (पुनर्मुद्रित)
|-
| सुंदरी
| रात्री १० वाजता
| कन्नड टीव्ही मालिका सुंदरी
|}

== पूर्व प्रसारित मालिका ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! प्रसारित दिनांक
! मालिका
! वेळ (सोम-शनि)
! शेवटचे प्रसारण
! पुनर्मुद्रण
|-
| १४ मार्च २०२२
| जय हनुमान
| संध्या. ६ वाजता
| ११ जून २०२२
| कन्नड टीव्ही मालिका जय हनुमान
|}

== नवीन वेळ ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! प्रसारित दिनांक
! मालिका
! वेळ (सोम-शनि)
! आधीची वेळ
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| ३० मे २०२२
| आभाळाची माया
| संध्या. ७ वाजता
| रात्री ८ वाजता
|-
| सुंदरी
| रात्री १० वाजता
| संध्या. ७ वाजता
|}

== महाएपिसोड ==
=== ऑक्टोबर २०२१ ते एप्रिल २०२२ ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|तारीख
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|कार्यक्रम
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|वेळ
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| ५ डिसेंबर २०२१
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''कन्यादान''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १२ डिसेंबर २०२१
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १९ डिसेंबर २०२१
| ''सुंदरी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''आभाळाची माया''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| २६ डिसेंबर २०२१
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''कन्यादान''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| ०९ जानेवारी २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| ०६ मार्च २०२२
| ''कन्यादान''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १३ मार्च २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| २० मार्च २०२२
| ''आभाळाची माया''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| २७ मार्च २०२२
| ''सुंदरी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| ०३ एप्रिल २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १० एप्रिल २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''कन्यादान''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| १७ एप्रिल २०२२
| ''जय हनुमान''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''आभाळाची माया''
| संध्या. ७.३०
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| २४ एप्रिल २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''सुंदरी''
| संध्या. ७.३०
|}

=== मे २०२२ - चालू ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|तारीख
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|कार्यक्रम
!style=&quot;background:#3CB371;&quot;|वेळ
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| ०१ मे २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| संध्या. ७.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ८.३०
|-
| ''बोल बिन्धास''
| रात्री ९.३०
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| ०८ मे २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''कन्यादान''
| संध्या. ७.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ८.३०
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| १५ मे २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ६.३०
|-
| ''आभाळाची माया''
| संध्या. ७.३०
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ८.३०
|-
| ''बोल बिन्धास''
| रात्री ९.३०
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| २२ मे २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''सुंदरी''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| २९ मे २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| ०५ जून २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''सुंदरी''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| १२ जून २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''आभाळाची माया''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| १९ जून २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| २६ जून २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''कन्यादान''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| ०३ जुलै २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''जाऊ नको दूर... बाबा''
| रात्री ८
|-
| ''संत गजानन शेगावीचे''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| १७ जुलै २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''माझी माणसं''
| रात्री ८
|-
| ''कन्यादान''
| रात्री ९
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| २४ जुलै २०२२
| ''नंदिनी''
| संध्या. ७
|-
| ''आभाळाची माया''
| रात्री ८
|-
| ''सुंदरी''
| रात्री ९
|}

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

== बाह्य दुवे ==
[https://www.sunnetwork.in/Default.aspx?Lang=marathi/ सन मराठीचे अधिकृत संकेतस्थळ]

{{मराठी दूरचित्रवाहिन्या}}

[[वर्ग:सन मराठी]]
[[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिन्या]]
[[वर्ग:प्रादेशिक वाहिन्या]]</text>
      <sha1>bv9hw1v1kcq0ksk2mmsi9ai6tp6ds4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>विकिपीडिया:डेटाबेस अहवाल/विस्मरणातील लेख</title>
    <ns>4</ns>
    <id>304113</id>
    <revision>
      <id>2139375</id>
      <parentid>2137499</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:15:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Community Tech bot</username>
        <id>109654</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>अहवाल अद्ययावत केला.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38525" xml:space="preserve">अत्याधिक काळ संपादने न झालेली ५०० पाने (पुनर्निर्देशन, व निःसंदिग्धीकरण पाने सोडून). -- [[सदस्य:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[सदस्य चर्चा:Community Tech bot|चर्चा]]) &lt;onlyinclude&gt;०५:४५, २२ जुलै २०२२ (IST)&lt;/onlyinclude&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; 
 |- 
! लेख
! शेवटचे संपादन
! संपादनांची संख्या
|- 
| [[बाभळी (बंधारा)]]
| 2008-04-12 07:37:21
| 6
|- 
| [[मूत्रवहसंस्था]]
| 2008-05-23 09:19:13
| 3
|- 
| [[फुले (आडनाव)]]
| 2008-11-07 09:24:07
| 2
|- 
| [[हळबे]]
| 2008-11-20 16:31:10
| 1
|- 
| [[सातवळेकर]]
| 2008-11-20 16:33:40
| 1
|- 
| [[पिंगे]]
| 2008-11-23 11:22:21
| 1
|- 
| [[पाडगावकर]]
| 2008-11-23 11:27:05
| 1
|- 
| [[प्रभुणे]]
| 2008-11-23 11:31:07
| 1
|- 
| [[आगरकर]]
| 2008-11-23 12:34:06
| 1
|- 
| [[धोंड (आडनाव)]]
| 2008-11-24 04:44:20
| 1
|- 
| [[वाड]]
| 2008-11-24 04:53:09
| 1
|- 
| [[बेलवलकर]]
| 2008-12-10 15:26:44
| 1
|- 
| [[गजानन नारायणराव जाधव]]
| 2009-01-23 07:53:24
| 2
|- 
| [[चक्की]]
| 2009-01-24 05:01:47
| 2
|- 
| [[मथुरा दूध]]
| 2009-02-05 17:25:46
| 3
|- 
| [[गोंद्या मारतंय तंगड (चित्रपट)]]
| 2009-03-01 00:00:42
| 2
|- 
| [[डावजेकर]]
| 2009-04-06 10:38:59
| 1
|- 
| [[ढसाळ]]
| 2009-04-06 10:47:43
| 1
|- 
| [[वाटवे]]
| 2009-04-06 11:45:40
| 2
|- 
| [[माझा नाटकी संसार]]
| 2009-04-11 09:44:44
| 1
|- 
| [[स्टुडिओ (मराठी पुस्तक)]]
| 2009-04-11 10:28:58
| 1
|- 
| [[खैरे]]
| 2009-04-13 08:04:28
| 1
|- 
| [[वरेरकर]]
| 2009-04-13 08:13:37
| 1
|- 
| [[शंकरशेट]]
| 2009-04-13 13:30:58
| 1
|- 
| [[कहाते]]
| 2009-04-14 09:37:50
| 1
|- 
| [[शेलार]]
| 2009-05-02 11:29:15
| 1
|- 
| [[धोत्रे]]
| 2009-05-02 11:47:02
| 1
|- 
| [[शिरधनकर]]
| 2009-05-02 15:34:25
| 1
|- 
| [[पर्व (मराठी कादंबरी)]]
| 2009-05-07 09:38:33
| 2
|- 
| [[शेवाळकर]]
| 2009-05-08 07:06:43
| 1
|- 
| [[सुदाम्याचे पोहे]]
| 2009-06-30 05:29:35
| 1
|- 
| [[यावल अभयारण्य]]
| 2009-08-03 11:33:05
| 2
|- 
| [[नायगाव अभयारण्य]]
| 2009-08-04 10:04:33
| 1
|- 
| [[ज्ञानगंगा अभयारण्य]]
| 2009-08-05 08:25:06
| 2
|- 
| [[नरनाळा अभयारण्य]]
| 2009-08-05 08:49:06
| 1
|- 
| [[भामरागड अभयारण्य]]
| 2009-08-05 08:58:25
| 1
|- 
| [[देवडोह]]
| 2009-09-01 16:49:12
| 2
|- 
| [[व्रणरोपक]]
| 2009-09-04 07:15:33
| 2
|- 
| [[रक्तवर्धक]]
| 2009-09-04 11:05:39
| 1
|- 
| [[अग्निवंशी क्षत्रिय]]
| 2009-09-22 15:51:13
| 1
|- 
| [[परुळेकर]]
| 2009-10-05 00:37:52
| 1
|- 
| [[केचे]]
| 2009-10-05 00:50:43
| 1
|- 
| [[ढेरे]]
| 2009-10-05 04:14:22
| 1
|- 
| [[शहाणे]]
| 2009-10-05 04:36:22
| 1
|- 
| [[काणेकर]]
| 2009-10-05 04:41:00
| 1
|- 
| [[महाराष्ट्र राज्य मराठी वृत्तपत्र लेखक संघ]]
| 2009-10-15 06:33:59
| 6
|- 
| [[मिठाई]]
| 2009-10-21 15:53:55
| 1
|- 
| [[पूर्वज]]
| 2009-10-21 16:36:27
| 2
|- 
| [[यशवंतराव चव्हाण प्रतिष्ठान]]
| 2009-10-22 17:46:35
| 3
|- 
| [[जेजुरी (पुस्तक)]]
| 2009-11-15 14:13:11
| 5
|- 
| [[नंदू साटम]]
| 2009-11-29 16:05:03
| 1
|- 
| [[संचमान लिंबू]]
| 2009-12-01 09:12:49
| 3
|- 
| [[चिमुलकर]]
| 2009-12-10 06:55:42
| 1
|- 
| [[गोंधळेकर]]
| 2009-12-10 07:06:10
| 1
|- 
| [[धोपेश्वरकर]]
| 2009-12-10 07:12:33
| 1
|- 
| [[सखाराम गटणे]]
| 2009-12-13 06:34:45
| 6
|- 
| [[राजू नायक]]
| 2009-12-22 14:23:07
| 2
|- 
| [[विक्रमोर्वशीय]]
| 2010-01-02 16:06:22
| 6
|- 
| [[कानिफनाथ गड]]
| 2010-01-17 17:00:15
| 4
|- 
| [[सिरियस ब्लॅक]]
| 2010-01-19 01:41:41
| 3
|- 
| [[अश्मारोहण]]
| 2010-01-23 16:23:11
| 4
|- 
| [[गिरमीट]]
| 2010-01-25 14:00:09
| 1
|- 
| [[पानदान]]
| 2010-01-27 09:37:12
| 1
|- 
| [[वैश्य सोनार]]
| 2010-01-31 02:55:29
| 5
|- 
| [[धनैषणा]]
| 2010-02-03 06:26:14
| 1
|- 
| [[परलोकैषणा]]
| 2010-02-03 06:27:11
| 1
|- 
| [[बळवली]]
| 2010-02-06 02:55:31
| 3
|- 
| [[माने]]
| 2010-02-07 21:24:44
| 1
|- 
| [[प्रशिक्षण]]
| 2010-02-12 16:51:40
| 2
|- 
| [[राज्य सरकारी कर्मचारी]]
| 2010-02-13 03:38:00
| 2
|- 
| [[तंतु-काच]]
| 2010-02-22 22:56:20
| 3
|- 
| [[थत्ते]]
| 2010-02-24 06:23:31
| 2
|- 
| [[आठवले]]
| 2010-02-24 07:24:55
| 1
|- 
| [[धूपपात्र]]
| 2010-02-24 08:55:41
| 1
|- 
| [[सहाण]]
| 2010-02-24 09:23:03
| 1
|- 
| [[जमीनीचे आम्लिकरण]]
| 2010-02-25 09:05:27
| 1
|- 
| [[फाळके स्मारक]]
| 2010-03-01 14:57:10
| 5
|- 
| [[देवनाळ]]
| 2010-03-21 12:57:42
| 1
|- 
| [[म्युचुअल फंडाचे प्रकार]]
| 2010-03-22 03:04:47
| 1
|- 
| [[देवनवरी]]
| 2010-04-24 08:02:45
| 1
|- 
| [[महाडिक]]
| 2010-05-07 20:32:15
| 4
|- 
| [[महाराष्ट्रातील घरगुती शीतपेये]]
| 2010-05-08 09:35:24
| 3
|- 
| [[बांधवगढ राष्ट्रीय उद्यान]]
| 2010-05-11 01:52:14
| 4
|- 
| [[फाळके]]
| 2010-05-15 16:56:50
| 1
|- 
| [[नाट्यछटा]]
| 2010-05-29 15:37:56
| 2
|- 
| [[चिंधी]]
| 2010-06-01 09:50:15
| 1
|- 
| [[२०१० फिफा विश्वचषक मानांकन]]
| 2010-06-19 20:29:23
| 3
|- 
| [[जगशांती प्रकाशन]]
| 2010-06-20 15:57:17
| 4
|- 
| [[सौदी रियाल]]
| 2010-06-22 21:53:00
| 4
|- 
| [[मराठी भाषेचा इतिहास (पुस्तक)]]
| 2010-06-30 10:54:11
| 2
|- 
| [[अडगुलं मडगुलं (पुस्तक)]]
| 2010-06-30 10:54:18
| 3
|- 
| [[मराठी भाषेचे मूळ (पुस्तक)]]
| 2010-06-30 10:54:47
| 3
|- 
| [[लेखसंग्रह]]
| 2010-07-01 15:16:19
| 3
|- 
| [[खडक आणि पाणी]]
| 2010-07-12 15:54:15
| 2
|- 
| [[मेणा]]
| 2010-07-18 05:51:57
| 1
|- 
| [[लॉरेन्स बर्कली राष्ट्रीय प्रयोगशाळा]]
| 2010-07-31 11:32:56
| 2
|- 
| [[निर्माता]]
| 2010-08-02 06:53:18
| 3
|- 
| [[कांत]]
| 2010-08-03 18:49:53
| 2
|- 
| [[काबुलीवाला (बंगाली चित्रपट)]]
| 2010-08-05 16:52:41
| 6
|- 
| [[जोहर]]
| 2010-08-12 13:45:11
| 2
|- 
| [[फजर]]
| 2010-08-12 15:13:38
| 3
|- 
| [[धापेवाडा]]
| 2010-08-20 08:40:29
| 3
|- 
| [[बोरू]]
| 2010-08-26 15:26:37
| 3
|- 
| [[परकर]]
| 2010-08-27 15:40:32
| 2
|- 
| [[राहुरी खुर्द]]
| 2010-08-27 17:00:05
| 2
|- 
| [[सौकारपेट]]
| 2010-09-02 15:46:09
| 4
|- 
| [[चेपाक्कम]]
| 2010-09-18 10:44:49
| 2
|- 
| [[गहुला]]
| 2010-09-19 21:16:55
| 2
|- 
| [[ऑफिस सूटांची यादी]]
| 2010-09-22 08:39:43
| 3
|- 
| [[जागतिक वसुंधरा दिन]]
| 2010-09-27 10:45:43
| 4
|- 
| [[राजव्यवहारकोष]]
| 2010-09-28 13:50:37
| 6
|- 
| [[विलंबित लय]]
| 2010-09-29 09:41:01
| 3
|- 
| [[रुमा]]
| 2010-11-07 03:16:23
| 4
|- 
| [[सनद (काव्यसंग्रह)]]
| 2010-11-21 08:30:36
| 6
|- 
| [[स्पर्शाची पालवी]]
| 2010-12-15 22:16:34
| 3
|- 
| [[६४ स्टुडियो]]
| 2010-12-24 07:29:01
| 1
|- 
| [[डोळके]]
| 2010-12-30 15:18:11
| 2
|- 
| [[पीतांबर]]
| 2011-01-02 08:19:13
| 2
|- 
| [[नेल्लै बोलीभाषा]]
| 2011-01-08 04:09:34
| 4
|- 
| [[प्रेमा देसम]]
| 2011-01-08 04:14:56
| 4
|- 
| [[इलन्कै बोलीभाषा]]
| 2011-01-08 04:44:05
| 3
|- 
| [[राणीनं डाव जिंकला (चित्रपट)]]
| 2011-01-08 15:42:05
| 7
|- 
| [[इरसाल कार्टी (चित्रपट)]]
| 2011-01-08 15:46:05
| 7
|- 
| [[व्हाया दार्जिलिंग (२००८ चित्रपट)]]
| 2011-01-08 15:53:44
| 3
|- 
| [[नवरे सगळे गाढव (चित्रपट)]]
| 2011-01-08 16:09:22
| 10
|- 
| [[तू सुखकर्ता (चित्रपट)]]
| 2011-01-08 16:09:39
| 6
|- 
| [[अण्णा वडगावकर]]
| 2011-01-13 12:07:56
| 5
|- 
| [[देवता (चित्रपट)]]
| 2011-01-13 17:13:43
| 8
|- 
| [[वैराट पॉइंट, चिखलदरा]]
| 2011-01-19 14:16:46
| 3
|- 
| [[तमिळ (नाव)]]
| 2011-01-21 18:35:46
| 6
|- 
| [[तो आणि ती]]
| 2011-01-22 11:17:28
| 3
|- 
| [[गेलिक फुटबॉल]]
| 2011-01-24 02:51:05
| 6
|- 
| [[सहोदर]]
| 2011-01-31 01:50:10
| 4
|- 
| [[विमला पाटील]]
| 2011-02-04 16:48:43
| 2
|- 
| [[कंबर]]
| 2011-02-07 16:18:46
| 4
|- 
| [[आंबेरी-मालवण]]
| 2011-02-09 17:39:57
| 9
|- 
| [[पोसरी नदी]]
| 2011-02-14 12:25:09
| 1
|- 
| [[मुखपृष्ठकार]]
| 2011-02-25 05:19:47
| 2
|- 
| [[दुसरा कुमारगुप्त]]
| 2011-03-11 15:56:01
| 3
|- 
| [[राग मधमाद सारंग]]
| 2011-03-14 02:38:40
| 8
|- 
| [[राग लंकादहन सारंग]]
| 2011-03-14 03:00:37
| 4
|- 
| [[राग बडहंस सारंग]]
| 2011-03-14 03:01:57
| 4
|- 
| [[तांबडा]]
| 2011-03-14 13:00:00
| 6
|- 
| [[धर्मशाळा]]
| 2011-03-17 18:38:05
| 2
|- 
| [[राजीव आगाशे]]
| 2011-03-20 15:02:38
| 5
|- 
| [[माणूस नावाचे बेट]]
| 2011-03-21 01:41:59
| 4
|- 
| [[बोरगाव खुर्द]]
| 2011-03-21 03:38:01
| 2
|- 
| [[शिजविणे]]
| 2011-03-24 08:44:03
| 10
|- 
| [[घड्याळजी]]
| 2011-03-25 08:00:01
| 1
|- 
| [[श्रावणी शनिवार]]
| 2011-03-25 18:19:16
| 1
|- 
| [[तांबोळी]]
| 2011-03-27 12:12:54
| 2
|- 
| [[मोहटा देवी]]
| 2011-03-28 17:28:22
| 6
|- 
| [[अस्थिशस्त्रक्रिया]]
| 2011-03-29 17:24:55
| 2
|- 
| [[इंदूरकर]]
| 2011-04-03 20:19:51
| 2
|- 
| [[घाटे]]
| 2011-04-09 09:20:10
| 2
|- 
| [[नई तालीम]]
| 2011-04-09 18:26:49
| 3
|- 
| [[टूमूकुमाके राष्ट्रीय उद्यान]]
| 2011-04-10 07:02:04
| 2
|- 
| [[सांगवी हवेली]]
| 2011-04-12 15:13:31
| 2
|- 
| [[केळी सांगवी]]
| 2011-04-12 16:37:02
| 2
|- 
| [[गुणवंतराय आचार्य]]
| 2011-04-18 05:13:16
| 2
|- 
| [[दबावगट]]
| 2011-04-18 05:19:00
| 4
|- 
| [[तारळा नदी]]
| 2011-04-18 05:54:55
| 4
|- 
| [[नेस वाडिया महाविद्यालय]]
| 2011-04-18 06:44:47
| 3
|- 
| [[फडकर]]
| 2011-04-18 06:48:25
| 3
|- 
| [[नरहरीपेटा]]
| 2011-04-18 10:29:19
| 2
|- 
| [[वाक्रो]]
| 2011-04-18 10:29:49
| 2
|- 
| [[माउंट म्यॉरी चर्च, वांद्रे]]
| 2011-04-18 12:01:51
| 4
|- 
| [[पचन]]
| 2011-04-18 12:35:06
| 3
|- 
| [[बंदिवान मी या संसारी (चित्रपट)]]
| 2011-04-18 13:48:32
| 15
|- 
| [[दक्षिण महाराष्ट्र]]
| 2011-04-18 14:28:51
| 5
|- 
| [[पुरचुंडी (पुस्तक)]]
| 2011-04-20 20:59:52
| 4
|- 
| [[मराठी वाङमयाचा (गाळीव) इतिहास]]
| 2011-04-20 21:01:06
| 6
|- 
| [[सान्त गणित]]
| 2011-04-24 03:35:14
| 6
|- 
| [[चौरी]]
| 2011-04-27 15:19:26
| 6
|- 
| [[सराफी बाजार]]
| 2011-04-30 04:09:54
| 3
|- 
| [[दंताळी]]
| 2011-05-03 12:23:20
| 2
|- 
| [[जेम्स पॉटर]]
| 2011-05-05 19:51:10
| 8
|- 
| [[मुंबई विभाग]]
| 2011-05-07 14:20:11
| 5
|- 
| [[झींगा]]
| 2011-05-12 15:30:43
| 4
|- 
| [[राखाडी]]
| 2011-05-15 09:11:41
| 3
|- 
| [[सह्याद्री (पुस्तक)]]
| 2011-05-24 18:20:13
| 6
|- 
| [[राग सुहा कानडा]]
| 2011-05-26 03:46:59
| 4
|- 
| [[इडलीपात्र]]
| 2011-06-01 15:13:02
| 4
|- 
| [[इशा]]
| 2011-06-02 01:30:01
| 3
|- 
| [[चतुःशृंगी]]
| 2011-06-07 02:45:48
| 7
|- 
| [[चिंचखेडे]]
| 2011-06-08 21:55:57
| 4
|- 
| [[प्रोग्रेसिव्ह ड्रॅमॅटिक असोसिएशन]]
| 2011-06-12 03:38:03
| 4
|- 
| [[सत्यकथा (मासिक)]]
| 2011-06-14 15:23:05
| 6
|- 
| [[साप्ताहिक सकाळ]]
| 2011-06-14 15:28:04
| 2
|- 
| [[प्राचीन भाषा]]
| 2011-06-16 03:47:02
| 8
|- 
| [[विरुद्ध कोन]]
| 2011-06-17 02:02:03
| 1
|- 
| [[विशालकोन]]
| 2011-06-17 02:30:33
| 1
|- 
| [[प्रविशालकोन]]
| 2011-06-17 03:44:25
| 3
|- 
| [[लघुकोन]]
| 2011-06-17 03:45:00
| 6
|- 
| [[कोज्या]]
| 2011-06-17 04:12:46
| 6
|- 
| [[कोटिकोन]]
| 2011-06-17 05:10:17
| 5
|- 
| [[अनुपूरक कोन]]
| 2011-06-17 05:20:21
| 2
|- 
| [[चित्र]]
| 2011-06-19 15:31:23
| 4
|- 
| [[पं. बाळकृष्णबुवा संगीत साधना मंडळ]]
| 2011-06-19 15:39:37
| 3
|- 
| [[पिशीमावशी आणि तिची भुतावळ]]
| 2011-06-21 14:56:01
| 4
|- 
| [[शा.श. १७५८]]
| 2011-06-22 16:40:32
| 5
|- 
| [[शा.श. १८२२]]
| 2011-06-22 16:43:07
| 2
|- 
| [[शा.श. १२१२]]
| 2011-06-22 17:04:33
| 1
|- 
| [[तिल्लारी धरण]]
| 2011-06-23 17:09:37
| 5
|- 
| [[बोरी धरण]]
| 2011-06-23 17:09:59
| 4
|- 
| [[वाघड धरण]]
| 2011-06-23 17:10:27
| 4
|- 
| [[राग रायसा कानडा]]
| 2011-06-24 17:08:22
| 4
|- 
| [[सुग्रण]]
| 2011-06-30 17:58:01
| 2
|- 
| [[मेकेलेन]]
| 2011-07-06 15:44:06
| 3
|- 
| [[आंबटी]]
| 2011-07-17 17:04:20
| 4
|- 
| [[मार्कंडेय नदी]]
| 2011-07-20 15:36:12
| 3
|- 
| [[डवरणी]]
| 2011-07-21 03:59:14
| 2
|- 
| [[इंदिरा गांधी राष्ट्रीय उड्डाण ॲकॅडमी]]
| 2011-07-22 01:05:21
| 9
|- 
| [[गोवित्री नदी]]
| 2011-07-22 14:09:36
| 6
|- 
| [[एकलहरे]]
| 2011-07-27 08:31:17
| 2
|- 
| [[छपारा]]
| 2011-08-02 18:30:15
| 5
|- 
| [[श्रावणी मंगळवार]]
| 2011-08-03 09:27:49
| 2
|- 
| [[श्रावणी रविवार]]
| 2011-08-03 09:29:56
| 5
|- 
| [[शाकव्रत]]
| 2011-08-03 15:14:44
| 1
|- 
| [[चांद्रव्रत]]
| 2011-08-03 15:40:53
| 1
|- 
| [[भागाई वाडी]]
| 2011-08-13 12:58:40
| 8
|- 
| [[शोभिवंत वनस्पती]]
| 2011-08-13 16:24:20
| 2
|- 
| [[पुरंदर]]
| 2011-08-15 13:53:37
| 9
|- 
| [[सॅटर्डे क्लब]]
| 2011-08-16 06:48:00
| 7
|- 
| [[मराठा (इंग्लिश वृत्तपत्र)]]
| 2011-08-17 15:00:16
| 12
|- 
| [[दारुक]]
| 2011-08-21 16:02:31
| 7
|- 
| [[विकिसोर्स]]
| 2011-08-27 16:38:51
| 1
|- 
| [[मंगेशकर]]
| 2011-08-28 06:21:33
| 2
|- 
| [[कुंभार (कीटक)]]
| 2011-08-28 09:43:55
| 1
|- 
| [[सौराष्ट्रातील जिल्हे]]
| 2011-09-05 15:18:34
| 6
|- 
| [[पाध्ये]]
| 2011-09-11 19:15:07
| 2
|- 
| [[अपूर्णांक संख्या]]
| 2011-09-13 07:49:00
| 6
|- 
| [[इ.स.पू. ३११४]]
| 2011-09-13 10:39:23
| 6
|- 
| [[एकबटना]]
| 2011-09-14 09:45:47
| 3
|- 
| [[राग काफी कानडा]]
| 2011-09-15 09:32:44
| 5
|- 
| [[कियाड]]
| 2011-09-15 14:53:09
| 2
|- 
| [[कुलुआ डोंगर]]
| 2011-09-15 15:20:26
| 4
|- 
| [[कॅसाब्लांका (चित्रपट)]]
| 2011-09-15 15:42:36
| 5
|- 
| [[गुणवा]]
| 2011-09-17 08:14:55
| 4
|- 
| [[प्रक्षेपक स्थान]]
| 2011-09-17 11:26:53
| 1
|- 
| [[प्रक्षेपक यान]]
| 2011-09-17 11:27:10
| 2
|- 
| [[वार (माप)]]
| 2011-09-17 12:09:34
| 1
|- 
| [[घटम]]
| 2011-09-17 12:37:23
| 4
|- 
| [[के. अर्जुनन]]
| 2011-09-17 16:20:51
| 3
|- 
| [[जगदंबा]]
| 2011-09-18 08:10:17
| 7
|- 
| [[जलधि]]
| 2011-09-18 08:42:17
| 4
|- 
| [[हुबळीकर]]
| 2011-09-18 15:49:28
| 4
|- 
| [[जांभळा]]
| 2011-09-19 21:28:14
| 4
|- 
| [[पारवा]]
| 2011-09-19 21:30:33
| 3
|- 
| [[तिळाचे तेल]]
| 2011-09-20 07:03:09
| 3
|- 
| [[तुळसगांव]]
| 2011-09-20 07:07:54
| 5
|- 
| [[धन संख्या]]
| 2011-09-20 09:04:44
| 5
|- 
| [[श्रीरामपूर उपविभाग]]
| 2011-09-20 09:20:44
| 3
|- 
| [[राग नायकी कानडा]]
| 2011-09-20 13:36:17
| 5
|- 
| [[पद्य]]
| 2011-09-20 15:34:58
| 3
|- 
| [[परवाना राजवट]]
| 2011-09-20 15:36:54
| 2
|- 
| [[पाम्माकुले]]
| 2011-09-21 08:50:45
| 2
|- 
| [[पुणे शहराची जैवविविधता]]
| 2011-09-21 14:16:21
| 3
|- 
| [[पुरुषोत्तम वालावलकर]]
| 2011-09-21 14:25:01
| 2
|- 
| [[पुत्र]]
| 2011-09-21 14:27:56
| 5
|- 
| [[शृंगाररस]]
| 2011-09-22 15:05:15
| 3
|- 
| [[जहांगीर हॉस्पिटल, पुणे]]
| 2011-09-25 12:18:16
| 3
|- 
| [[तुणतुणे]]
| 2011-09-29 14:23:02
| 4
|- 
| [[दादामहाराज सातारकर]]
| 2011-10-01 12:19:50
| 2
|- 
| [[रानवा]]
| 2011-10-01 14:36:20
| 3
|- 
| [[नक्कल (लोककला)]]
| 2011-10-03 15:40:01
| 2
|- 
| [[नकलाकार]]
| 2011-10-03 15:43:12
| 4
|- 
| [[द लास्ट लीयर (२००८ चित्रपट)]]
| 2011-10-03 16:37:33
| 5
|- 
| [[बनस्तारी]]
| 2011-10-04 14:22:01
| 4
|- 
| [[क्रिकेट यष्टी]]
| 2011-10-05 03:33:35
| 6
|- 
| [[सहअभिनेत्री]]
| 2011-10-05 04:32:33
| 2
|- 
| [[प्रयोगशाळा]]
| 2011-10-05 05:01:41
| 3
|- 
| [[स्निग्धता]]
| 2011-10-05 06:15:52
| 2
|- 
| [[मिलॉर्ड]]
| 2011-10-06 20:26:06
| 4
|- 
| [[बेळगांव तालुका]]
| 2011-10-08 02:48:18
| 7
|- 
| [[नायिका (चित्रपट पात्र)]]
| 2011-10-10 10:51:04
| 3
|- 
| [[शालू]]
| 2011-10-10 13:06:41
| 2
|- 
| [[जिनी विजली]]
| 2011-10-11 11:18:22
| 8
|- 
| [[पलारुवी धबधबा]]
| 2011-10-16 17:11:40
| 6
|- 
| [[सॅमसंग एसजीएच बी२२०]]
| 2011-10-16 20:42:41
| 11
|- 
| [[बैलहोंगल तालुका]]
| 2011-10-19 12:38:36
| 5
|- 
| [[गोकाक तालुका]]
| 2011-10-21 16:37:08
| 5
|- 
| [[नागकेशर]]
| 2011-10-22 01:06:10
| 5
|- 
| [[भारतीय इतिहासातील सहा सोनेरी पाने]]
| 2011-10-28 06:51:11
| 5
|- 
| [[गडदर्शन (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:04:21
| 1
|- 
| [[गड आणि कोट (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:04:37
| 1
|- 
| [[राजगड (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:04:46
| 1
|- 
| [[इये महाराष्ट्र देशी (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:05:15
| 1
|- 
| [[चला जरा भटकायला (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:05:19
| 1
|- 
| [[साद सह्याद्रीची, भटकंती किल्ल्यांची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:05:23
| 1
|- 
| [[सोबत दुर्गांची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:05:51
| 1
|- 
| [[मैत्री सागरदुर्गांची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:05:55
| 1
|- 
| [[दुर्गांच्या देशात (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:06:00
| 1
|- 
| [[गडांचा राजा - राजगड (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:06:27
| 1
|- 
| [[शिवतीर्थाच्या आख्यायिका (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:10:00
| 1
|- 
| [[महाराष्ट्र स्थलदर्शन (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:10:05
| 1
|- 
| [[महाराष्ट्र निसर्गदर्शन (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:10:08
| 1
|- 
| [[कोकणचा मानबिंदू – सिंधुदुर्ग (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:10:17
| 1
|- 
| [[एव्हरेस्ट - राजा हिमशिखरांचा (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:12:25
| 1
|- 
| [[आडवाटेवरचा महाराष्ट्र (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:14:20
| 1
|- 
| [[अथातो दुर्गजिज्ञासा (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:15:23
| 1
|- 
| [[लोणार (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:15:35
| 1
|- 
| [[हिमाईच्या कुशीत (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:16:27
| 1
|- 
| [[किल्ले पाहू या (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:16:51
| 1
|- 
| [[पर्वणी सूर्यग्रहणाची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:17:34
| 1
|- 
| [[भटकंतीतून विज्ञान (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:18:02
| 1
|- 
| [[लोणार - एक वैज्ञानिक चमत्कार (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:18:38
| 1
|- 
| [[सिंहगड (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:20:27
| 1
|- 
| [[कोकणातील पर्यटन (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:20:54
| 1
|- 
| [[विज्ञानाची नवलतीर्थे (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:24:54
| 1
|- 
| [[योद्धा जनरल झोरावरसिंग (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:29:25
| 1
|- 
| [[सफर दिवेआगरची.... निसर्गराज श्रीवर्धन परिसराची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:30:24
| 1
|- 
| [[प्रतापगड परिसरातील परिसरदर्शन (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:33:07
| 1
|- 
| [[प्रतापसूर्य बाजीराव (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:33:47
| 1
|- 
| [[सहली मौजेच्या, पावसाळ्यात भिजायच्या (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:34:32
| 1
|- 
| [[भटकंती, रायगड जिल्ह्याची (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 07:35:54
| 1
|- 
| [[इतिहास घडवणार्‍या वनस्पती (पुस्तक)]]
| 2011-10-28 12:23:39
| 3
|- 
| [[छांदोग्योपनिषद्]]
| 2011-10-29 04:46:11
| 3
|- 
| [[बृहदारण्यकोपनिषद]]
| 2011-10-29 05:03:40
| 10
|- 
| [[गोष्टी शिवकालाच्या (पुस्तक)]]
| 2011-10-29 05:16:31
| 1
|- 
| [[शुक्ल पक्ष]]
| 2011-10-29 06:59:27
| 13
|- 
| [[प्रलंबपादासन]]
| 2011-10-30 01:01:10
| 2
|- 
| [[विद्युत विसंवाहक]]
| 2011-10-31 16:32:32
| 5
|- 
| [[नाथ (गोरक्षनाथ मंदिर)]]
| 2011-11-01 17:28:35
| 2
|- 
| [[देव पावला (चित्रपट)]]
| 2011-11-13 03:48:38
| 3
|- 
| [[नवरा बायको (चित्रपट)]]
| 2011-11-13 03:48:41
| 3
|- 
| [[पुढचे पाऊल (चित्रपट)]]
| 2011-11-13 03:48:47
| 3
|- 
| [[वर पाहिजे (चित्रपट)]]
| 2011-11-13 03:48:56
| 3
|- 
| [[झंग जिल्हा]]
| 2011-11-15 11:40:11
| 4
|- 
| [[कल (मानसिक)]]
| 2011-11-18 13:28:19
| 2
|- 
| [[जर्मनीचे राष्ट्रगीत]]
| 2011-11-19 15:21:02
| 5
|- 
| [[जावेद अख्तर (क्रिकेट पंच)]]
| 2011-11-23 02:13:39
| 4
|- 
| [[कुबेर (बल्गेरियन राज्यकर्ता)]]
| 2011-11-24 05:48:38
| 4
|- 
| [[चेकमेट (चित्रपट)]]
| 2011-11-30 07:07:38
| 10
|- 
| [[फत्तर आणि फुलें]]
| 2011-12-06 22:14:48
| 5
|- 
| [[पूर्णोत्संग]]
| 2011-12-07 18:02:07
| 1
|- 
| [[वेदिश्री]]
| 2011-12-07 18:02:27
| 1
|- 
| [[स्वाती सातवाहन]]
| 2011-12-07 18:04:39
| 1
|- 
| [[पुलुमावी चौथा]]
| 2011-12-07 18:08:51
| 1
|- 
| [[स्कंदस्तंभि]]
| 2011-12-07 18:21:59
| 3
|- 
| [[स्कंदस्वाती]]
| 2011-12-07 18:26:03
| 2
|- 
| [[स्वातिकर्ण]]
| 2011-12-07 18:28:41
| 2
|- 
| [[गाठी]]
| 2011-12-14 16:33:04
| 2
|- 
| [[मत्स्य]]
| 2011-12-20 17:15:53
| 3
|- 
| [[आर्थिक विकासदर]]
| 2011-12-20 19:26:50
| 3
|- 
| [[शा.श. १११०]]
| 2011-12-21 14:43:04
| 1
|- 
| [[शा.श. १६३७]]
| 2011-12-21 15:14:38
| 1
|- 
| [[शा.श. १७१२]]
| 2011-12-21 15:18:18
| 1
|- 
| [[तळणी]]
| 2011-12-21 19:21:44
| 2
|- 
| [[वसंत गवाणकर]]
| 2011-12-21 22:55:26
| 8
|- 
| [[अकोल्मीझ्टली]]
| 2011-12-22 15:08:00
| 3
|- 
| [[गोगावले]]
| 2011-12-22 16:05:29
| 3
|- 
| [[शा.श. १६६६]]
| 2011-12-22 16:16:33
| 3
|- 
| [[शा.श. १७४१]]
| 2011-12-22 16:16:35
| 4
|- 
| [[सय्यद बंडा]]
| 2011-12-22 16:54:29
| 6
|- 
| [[माल्थस]]
| 2011-12-22 19:15:28
| 2
|- 
| [[राष्ट्रीय तंत्रज्ञान दिवस]]
| 2011-12-23 00:08:41
| 3
|- 
| [[गुजरात दिन]]
| 2011-12-23 00:51:25
| 3
|- 
| [[सोमरस]]
| 2011-12-23 02:44:50
| 6
|- 
| [[अत्रे]]
| 2011-12-23 02:54:36
| 2
|- 
| [[राग कौसी कानडा]]
| 2011-12-23 02:55:12
| 7
|- 
| [[अविनाश पाटील (तबलावादक)]]
| 2011-12-23 02:57:48
| 5
|- 
| [[आदिती कैकिणी उपाध्या]]
| 2011-12-23 03:01:02
| 3
|- 
| [[दिल अपना और प्रीत पराई (चित्रपट)]]
| 2011-12-23 03:32:55
| 3
|- 
| [[न्याय व्यवहार कोश]]
| 2011-12-24 03:52:58
| 2
|- 
| [[शेठ दगडुराम कटारिया प्रशाला]]
| 2011-12-24 15:44:21
| 5
|- 
| [[यम (अष्टांगयोग)]]
| 2011-12-25 13:13:26
| 6
|- 
| [[पंच द्रविड]]
| 2011-12-25 14:03:21
| 4
|- 
| [[गंगाधर वासुदेव चिपळोणकर]]
| 2011-12-25 14:19:36
| 7
|- 
| [[बालमोहन नाटक मंडळी]]
| 2011-12-25 14:21:01
| 2
|- 
| [[गरवारे]]
| 2011-12-25 14:46:11
| 2
|- 
| [[विंडोज सर्व्हर]]
| 2011-12-25 16:26:49
| 3
|- 
| [[शा.श. १९९८]]
| 2011-12-25 16:29:31
| 2
|- 
| [[महाकवी कालिदास कलामंदिर]]
| 2011-12-25 17:06:07
| 6
|- 
| [[ऋषिकेश कामेरकर]]
| 2011-12-25 18:17:00
| 7
|- 
| [[प्रीमियर हॉकी लीग २००७, संघ]]
| 2011-12-25 21:14:00
| 5
|- 
| [[ग्रामदैवत]]
| 2011-12-25 21:54:17
| 5
|- 
| [[पिपरिया]]
| 2011-12-25 23:50:15
| 4
|- 
| [[इ.स. २००० मधील चित्रपट]]
| 2011-12-26 10:45:02
| 11
|- 
| [[वर्षा]]
| 2011-12-26 12:18:10
| 8
|- 
| [[महिला २०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००९]]
| 2011-12-26 14:07:39
| 3
|- 
| [[दशपदी]]
| 2011-12-26 16:24:35
| 3
|- 
| [[हेमंत]]
| 2011-12-26 21:11:10
| 7
|- 
| [[जगदीश ठाकोर]]
| 2011-12-27 11:16:21
| 5
|- 
| [[विक्रमभाई अर्जनभाई मादम आहिर]]
| 2011-12-27 11:16:51
| 5
|- 
| [[चार दिवस सासूचे (चित्रपट)]]
| 2011-12-27 11:33:56
| 6
|- 
| [[शरीरशास्त्र]]
| 2011-12-27 11:37:00
| 10
|- 
| [[बुध (ज्योतिष)]]
| 2011-12-27 12:30:13
| 5
|- 
| [[नेपच्यून (ज्योतिष)]]
| 2011-12-27 12:30:16
| 5
|- 
| [[प्लुटो (ज्योतिष)]]
| 2011-12-27 12:30:22
| 4
|- 
| [[फळझाडे]]
| 2011-12-27 12:31:43
| 7
|- 
| [[बटान]]
| 2011-12-27 19:43:11
| 3
|- 
| [[लोकसाहित्याची रुपरेषा (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 22:09:56
| 5
|- 
| [[ओळख किल्ल्यांची - भाग १ (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 22:14:25
| 2
|- 
| [[ओळख किल्ल्यांची - भाग २ (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 22:16:24
| 3
|- 
| [[ओळख किल्ल्यांची - भाग ३ (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 22:16:56
| 2
|- 
| [[शिवनेरी - नाणेघाट- हरिश्चंद्रगड व परिसर (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 22:22:19
| 2
|- 
| [[पेंढारकर]]
| 2011-12-27 23:03:36
| 4
|- 
| [[गडसंच (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 23:17:04
| 3
|- 
| [[पुरंदरच्या बुरुजावरुन (पुस्तक)]]
| 2011-12-27 23:17:07
| 3
|- 
| [[झालाच पाहिजे!]]
| 2011-12-27 23:39:18
| 7
|- 
| [[धर्मपुत्र (चित्रपट)]]
| 2011-12-28 00:20:53
| 3
|- 
| [[गुलबर्गा विभाग]]
| 2011-12-28 00:30:53
| 2
|- 
| [[दिनेश मोंगिया]]
| 2011-12-30 01:03:59
| 16
|- 
| [[रितींदरसिंग सोधी]]
| 2011-12-30 01:04:20
| 17
|- 
| [[मनिंदरसिंग]]
| 2011-12-30 01:05:09
| 15
|- 
| [[फारूख इंजिनीयर]]
| 2011-12-30 01:05:39
| 17
|- 
| [[मनोज प्रभाकर]]
| 2011-12-30 01:06:35
| 15
|- 
| [[वामन कुमार]]
| 2011-12-30 01:07:57
| 13
|- 
| [[रुस्तमजी जमशेदजी]]
| 2011-12-30 01:09:03
| 12
|- 
| [[रंगा सोहोनी]]
| 2011-12-30 01:10:39
| 10
|- 
| [[निरोद चौधरी]]
| 2011-12-30 01:11:37
| 10
|- 
| [[शुटे बॅनर्जी]]
| 2011-12-30 01:11:43
| 10
|- 
| [[माधव मंत्री]]
| 2011-12-30 01:12:01
| 11
|- 
| [[हिरालाल गायकवाड]]
| 2011-12-30 01:12:12
| 12
|- 
| [[न्यालचंद शाह]]
| 2011-12-30 01:12:18
| 10
|- 
| [[विजय राजिंदरनाथ]]
| 2011-12-30 01:12:35
| 11
|- 
| [[चंद्रशेखर गडकरी]]
| 2011-12-30 01:12:53
| 10
|- 
| [[पनानमल पंजाबी]]
| 2011-12-30 01:13:06
| 10
|- 
| [[गुंडीबैल सुंदरम]]
| 2011-12-30 01:13:47
| 10
|- 
| [[चंद्रकांत पाटणकर]]
| 2011-12-30 01:13:53
| 11
|- 
| [[वसंत रांजणे]]
| 2011-12-30 01:14:11
| 11
|- 
| [[रामनाथ केणी]]
| 2011-12-30 01:14:17
| 13
|- 
| [[अरविंद आपटे]]
| 2011-12-30 01:14:39
| 12
|- 
| [[वेनटप्पा मुदियाह]]
| 2011-12-30 01:14:50
| 11
|- 
| [[बुधि कुंदरन]]
| 2011-12-30 01:15:12
| 12
|- 
| [[ए.जी. मिल्खासिंघ]]
| 2011-12-30 01:15:18
| 10
|- 
| [[राजिंदर पाल]]
| 2011-12-30 01:15:36
| 10
|- 
| [[उत्पल चटर्जी]]
| 2011-12-30 01:16:36
| 12
|- 
| [[जयंतीलाल केणिया]]
| 2011-12-30 01:17:06
| 10
|- 
| [[रामनाथ परकार]]
| 2011-12-30 01:17:12
| 10
|- 
| [[यजुर्वेन्द्रसिंग]]
| 2011-12-30 01:17:51
| 11
|- 
| [[मडिरेड्डी नरसिंहराव]]
| 2011-12-30 01:17:56
| 11
|- 
| [[दिलीप दोशी]]
| 2011-12-30 01:18:13
| 14
|- 
| [[प्रणब रॉय]]
| 2011-12-30 01:18:36
| 11
|- 
| [[राकेश शुक्ल]]
| 2011-12-30 01:18:53
| 11
|- 
| [[टी.ए. शेखर]]
| 2011-12-30 01:19:00
| 12
|- 
| [[लक्ष्मण शिवरामकृष्णन]]
| 2011-12-30 01:19:06
| 12
|- 
| [[रघुराम भट]]
| 2011-12-30 01:19:12
| 10
|- 
| [[चंद्रकांत पंडित]]
| 2011-12-30 01:19:36
| 11
|- 
| [[एम. वेंकटरामन]]
| 2011-12-30 01:20:10
| 15
|- 
| [[डेव्हिड जॉन्सन]]
| 2011-12-30 01:24:37
| 12
|- 
| [[सरदिंदू मुखर्जी]]
| 2011-12-30 01:25:24
| 11
|- 
| [[मनो]]
| 2012-01-07 15:39:35
| 6
|- 
| [[विनय मांडके]]
| 2012-01-07 15:41:31
| 4
|- 
| [[शब्बीर कपूर]]
| 2012-01-07 15:41:46
| 3
|- 
| [[मोहन सीताराम द्रविड]]
| 2012-01-07 17:49:47
| 14
|- 
| [[धैर्यशील शिरोळे]]
| 2012-01-08 15:39:50
| 4
|- 
| [[राय (गेर नृत्य)]]
| 2012-01-08 16:58:54
| 4
|- 
| [[नस्ती उठाठेव]]
| 2012-01-14 07:11:37
| 6
|- 
| [[नंदादेवी राष्ट्रीय उद्यान]]
| 2012-01-14 19:37:42
| 3
|- 
| [[भारनियमन]]
| 2012-01-17 16:26:59
| 2
|- 
| [[स्वरुप आनंद]]
| 2012-01-22 04:50:45
| 10
|- 
| [[सायुज्यता]]
| 2012-01-22 10:56:21
| 5
|- 
| [[इ.स. २३६४ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 11:56:34
| 2
|- 
| [[इ.स. २२६९ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 11:56:36
| 2
|- 
| [[इ.स. २०६४ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 11:56:38
| 2
|- 
| [[इ.स. २३५१ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:01:50
| 2
|- 
| [[इ.स. २३७८ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:01:53
| 2
|- 
| [[इ.स. २३७२ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:01:55
| 2
|- 
| [[इ.स. २३७१ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:01:57
| 3
|- 
| [[इ.स. २३७३ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:01:59
| 2
|- 
| [[इ.स. २३७४ (स्टार ट्रेक कथानकातील वर्ष)]]
| 2012-01-22 12:02:01
| 2
|- 
| [[गोपाळ गोविंद फाटक]]
| 2012-01-22 19:02:34
| 3
|- 
| [[साष्टांग नमस्कार (नाटक)]]
| 2012-01-23 15:14:40
| 7
|- 
| [[गुराब]]
| 2012-01-24 23:02:49
| 2
|- 
| [[कडू]]
| 2012-01-27 15:02:01
| 7
|- 
| [[तिठा]]
| 2012-01-28 15:52:40
| 5
|- 
| [[मेहफूज (युफोरिया)]]
| 2012-01-28 19:23:50
| 8
|- 
| [[जनगणना]]
| 2012-01-30 19:33:46
| 3
|- 
| [[अनुवंशशास्त्र]]
| 2012-01-30 19:36:55
| 5
|- 
| [[विश्वनाथ नागेशकर]]
| 2012-02-01 14:26:27
| 8
|- 
| [[सुदर्शन रंगमंच]]
| 2012-02-01 14:26:37
| 5
|- 
| [[विनायक चतुर्थी]]
| 2012-02-02 08:38:54
| 2
|- 
| [[बुद्धिप्रामाण्यवाद]]
| 2012-02-02 19:31:40
| 5
|- 
| [[विनायक रामचंद्र आठवले]]
| 2012-02-08 10:40:54
| 6
|- 
| [[कोटणीस]]
| 2012-02-10 04:46:11
| 2
|- 
| [[कार्लोवित्झचा तह]]
| 2012-02-15 15:10:52
| 7
|- 
| [[जनाना]]
| 2012-02-18 09:14:09
| 2
|- 
| [[संलग्न कोन]]
| 2012-02-21 20:11:24
| 2
|- 
| [[सेनादत्त पेठ, पुणे]]
| 2012-03-05 11:08:29
| 5
|- 
| [[विलयबिंदू]]
| 2012-03-16 11:20:10
| 2
|- 
| [[गोल]]
| 2012-03-17 20:58:34
| 4
|- 
| [[तिळे]]
| 2012-03-19 21:25:42
| 5
|- 
| [[निर्जीव]]
| 2012-03-23 12:30:15
| 3
|- 
| [[षड्दर्शने]]
| 2012-03-25 10:25:02
| 3
|- 
| [[कुशाचे राज्य]]
| 2012-03-25 11:13:04
| 5
|- 
| [[सिंबायोसिस]]
| 2012-03-26 20:33:05
| 5
|- 
| [[कथासंग्रह]]
| 2012-03-27 11:06:34
| 4
|- 
| [[पठार नदी]]
| 2012-04-08 09:01:00
| 1
|- 
| [[मून नदी]]
| 2012-04-08 09:01:28
| 1
|- 
| [[वान नदी]]
| 2012-04-08 09:01:36
| 1
|- 
| [[सिपना नदी]]
| 2012-04-08 09:08:03
| 1
|- 
| [[शहानूर नदी]]
| 2012-04-08 09:10:03
| 2
|- 
| [[सॅप एच.आर.]]
| 2012-04-08 11:40:57
| 7
|- 
| [[पुणंद नदी]]
| 2012-04-13 02:07:24
| 5
|- 
| [[पिंपलाद नदी]]
| 2012-04-13 02:07:36
| 6
|- 
| [[पार नदी]]
| 2012-04-13 02:07:59
| 5
|- 
| [[नार नदी]]
| 2012-04-13 02:08:30
| 5
|- 
| [[धामण नदी]]
| 2012-04-13 02:08:49
| 5
|}</text>
      <sha1>fxnv6menyh40p6iqsr5x9tdy6zf4o3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चर्चा:इचलकरंजी महानगरपालिका</title>
    <ns>1</ns>
    <id>304382</id>
    <revision>
      <id>2139351</id>
      <parentid>2109511</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:45:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>पान '{{पान काढा}}' वापरून बदलले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">{{पान काढा}}</text>
      <sha1>a1jq1ihchw9b44blvfkod53yrvk36lp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>द्रौपदी मुर्मू</title>
    <ns>0</ns>
    <id>306969</id>
    <revision>
      <id>2139343</id>
      <parentid>2138741</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:17:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:52F9:A79:32D3:D102:4769:8D84</ip>
      </contributor>
      <comment>/* २०२२ ची राष्ट्रपती पदाची निवडणूक */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16501" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट पदाधिकारी
| सन्मानवाचक पूर्वप्रत्यय =
| नाव =द्रौपदी मुर्मू
| सन्मानवाचक प्रत्यय =
| चित्र =Governor of Jharkhand Draupadi Murmu in December 2016.jpg
| चित्र आकारमान = 220px
| लघुचित्र =
| चित्र शीर्षक = डिसेंबर २०१६ मध्ये द्रौपदी मुर्मू
| क्रम =
| पद = झारखंडच्या राज्यपाल
| कार्यकाळ_आरंभ = १८ मे २०१५
| कार्यकाळ_समाप्ती = १२ जुलै २०२१
| राष्ट्रपती =
| पंतप्रधान =
| राज्यपाल =
| गव्हर्नर-जनरल =
| मागील = सय्यद अहमद
| पुढील = रमेश बायस
| मतदारसंघ =
| बहुमत =
| क्रम2 = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| पद2 = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| कार्यकाळ_आरंभ2        = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| कार्यकाळ_समाप्ती2        = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| उपराष्ट्रपती2      = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| उपपंतप्रधान2  = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| डेप्युटी2             = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| लेफ्टनंट2         = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| सम्राट2            = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| राष्ट्रपती2          = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| पंतप्रधान2      = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| राज्यपाल2           = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| मागील2         = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| पुढील2          = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| मतदारसंघ2       = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| बहुमत2           = &lt;!-- अंक बद्दलुन आठ वेळा वापरु शकतो --&gt;
| जन्मदिनांक           = {{Birth date and age|df=y|1958|06|20}}
| जन्मस्थान            = बैदापोसी, [[मयूरभंज जिल्हा]], [[ओडिशा]]
| मृत्युदिनांक           =
| मृत्युस्थान            =
| राष्ट्रीयत्व               = भारतीय
| पक्ष                  = [[भारतीय जनता पक्ष]]
| शिक्षण                 = [[कला शाखेतील पदवी]]
| इतरपक्ष               =
| आई                  =
| वडील                  =
| पती                  = शामचरण मुर्मू
| पत्नी                  =
| नाते                  =
| अपत्ये                = ३
| निवास                =
| शाळा_महाविद्यालय      = [[रमादेवी महिला विद्यापीठ]], [[भुवनेश्वर]]
| व्यवसाय              =
| धंदा                  =
| कार्यरत               =
| धर्म                  =
| पुरस्कार               =
| सही                  =
| संकेतस्थळ             =
| तळटीपा               =
}}
'''द्रौपदी मुर्मू''' (जन्म: [[२० जून]], [[इ.स. १९५८|१९५८]]) या एक भारतीय राजकारणी आणि [[भारतीय जनता पक्ष|भारतीय जनता पक्षाच्या]] सदस्या आहेत.  २०२२ च्या भारतीय राष्ट्रपती निवडणुकीसाठी त्या भाजपप्रणित [[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]]च्या अधिकृत उमेदवार आहेत. [[भारताचे राष्ट्रपती|भारताच्या राष्ट्रपतीपदासाठी]] नामनिर्देशित होणाऱ्या [[अनुसूचित जमाती|अनुसूचित जमातीच्या]] ([[आदिवासी]]) त्या दुसऱ्या व्यक्ती आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/india-news/draupadi-murmu-former-jharkhand-governor-is-bjps-choice-for-president-3088291|title=Draupadi Murmu, Former Jharkhand Governor, Is BJP's Choice For President|website=NDTV.com|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.moneycontrol.com/news/politics/bjp-led-nda-names-draupadi-murmu-as-candidate-for-presidential-polls-8719581.html|title=BJP-led NDA names Draupadi Murmu, former governor of Jharkhand as candidate for presidential polls|website=Moneycontrol|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;

त्यांनी यापूर्वी २०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते. त्या मूळ [[ओडिशा]] राज्यातील असून पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करणाऱ्या [[झारखंड|झारखंडच्या]] त्या पहिल्या राज्यपाल आहेत.

== वैयक्तिक आयुष्य ==
द्रौपदी मुर्मू यांचा जन्म २० जून १९५८ रोजी [[ओडिशा]]तील [[मयूरभंज जिल्हा|मयूरभंज जिल्ह्यातील]] बडीपोसी गावात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव बिरांची नारायण तुडू आहे. द्रौपदी मुर्मू ह्या ओडिसातील [[संथाल]] नावाच्या एका आदिवासी जमातीच्या आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indiadarpanlive.com/president-election-bjp-nda-candidate-draupadi-murmu-selection-reason/|title=भाजपने राष्ट्रपती पदासाठी मूर्मू यांची निवड का केली? एका दगडात मारले अनेक पक्षी|date=2022-06-21|website=India Darpan Live|language=en-US|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/marathi/india-61886438|title=द्रौपदी मुर्मू कोण आहेत, ज्यांना भाजपने राष्ट्रपतिपदाची उमेदवारी दिलीय|language=mr}}&lt;/ref&gt; त्यांचे वडील आणि आजोबा दोघेही [[पंचायती राज|पंचायती राज प्रणाली]] अंतर्गत [[सरपंच|गावप्रमुख]] होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|title=Governor reaches out|date=4 April 2018|work=Hindustan|location=Ranchi}}&lt;/ref&gt; इ.स. १९७९ मध्ये भुवनेश्वरच्या [[रमादेवी महिला विद्यापीठ|रमादेवी महिला विद्यापीठातून]] द्रौपदी मुर्मू यांनी [[कला शाखेतील पदवी]] प्राप्त केली.

द्रौपदी मुर्मू यांनी श्याम चरण मुर्मू यांच्याशी लग्न केले. या जोडप्याला दोन मुलगे आणि एक मुलगी असून पैकी मुलगे मरण पावले आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/india/who-is-draupdi-murmu-next-president-narendra-modi-pranab-mukherjee-4701597/|title=Who is Draupadi Murmu?|date=2017-06-13|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;

== कारकीर्द ==
त्यांनी ओडिशा सरकारसाठी लिपिक म्हणून आपल्या व्यावसायिक कारकिर्दीची सुरुवात केली. पुढे त्या पाटबंधारे आणि ऊर्जा विभागात कनिष्ठ सहाय्यक झाल्या. नंतरच्या काळात त्यांनी शिक्षिका म्हणूनही काम केले.&lt;ref name=bbc2&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.bbc.com/marathi/india-61890820 |title=द्रौपदी मुर्मू : सरकारी कारकून ते राष्ट्रपतिपदाच्या उमेदवारपर्यंतचा प्रवास - BBC News मराठी |लेखक= |दिनांक= |प्रकाशक= | संकेतस्थळ=बी.बी.सी. मराठी |अ‍ॅक्सेसदिनांक=२३ जून २०२२ |विदा संकेतस्थळ दुवा= |विदा दिनांक=}}&lt;/ref&gt;

त्यांनी श्री अरबिंदो इंटिग्रल एज्युकेशन अँड रिसर्च सेंटर, रायरंगपूर येथे मानद शिक्षिका म्हणून काम केले.&lt;ref name=&quot;bbc2&quot; /&gt;

=== स्थानिक राजकारण ===
मुर्मू १९९७ मध्ये रायरंगपूर नगर पंचायतीच्या नगरसेविका म्हणून निवडून आल्या होत्या. त्यांनी [[भारतीय जनता पक्ष|भारतीय जनता पार्टी]] अनुसूचित जमाती मोर्चाच्या राष्ट्रीय उपाध्यक्षा म्हणूनही काम केले आहे.&lt;ref name=&quot;bbc2&quot; /&gt;

ओडिशातील [[भारतीय जनता पक्ष]] आणि [[बिजू जनता दल]] युती सरकारच्या काळात, त्या ६ मार्च २००० ते ६ ऑगस्ट २००२ पर्यंत वाणिज्य आणि परिवहन राज्यमंत्री तर ६ ऑगस्ट २००२ ते १६ मे २००४ पर्यंत मत्स्यव्यवसाय आणि पशु संसाधन विकास राज्यमंत्री होत्या.&lt;ref name=&quot;myref4&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/Draupadi-Murmu-Jharkhand-Guv/2015/05/13/article2811852.ece|title=Draupadi Murmu Jharkhand Guv|website=New Indian Express|access-date=2015-05-13}}&lt;/ref&gt; २०००-२००४ आणि २००४-२००९ मध्ये रायरंगपूर विधानसभा मतदारसंघातील [[आमदार]] होत्या.&lt;ref name=&quot;myref2&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://ibnlive.in.com/news/narendra-modi-government-appoints-four-governors/545256-37.html|title=Narendra Modi government appoints four Governors|website=[[IBN Live]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515043617/http://ibnlive.in.com/news/narendra-modi-government-appoints-four-governors/545256-37.html|archive-date=2015-05-15|access-date=2015-05-12}}&lt;/ref&gt; त्यांना २००७ मध्ये ओडिशा विधानसभेने 'सर्वोत्कृष्ट आमदार' म्हणून नीलकंठ पुरस्काराने सन्मानित केले.

=== राज्यपालपद ===
त्या झारखंडच्या पहिल्या महिला राज्यपाल होत्या.&lt;ref name=&quot;IBNlive 2015&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://m.ibnlive.com/news/india/draupadi-murmu-sworn-in-as-first-woman-governor-of-jharkhand-993328.html|title=Draupadi Murmu sworn in as first woman Governor of Jharkhand-I News – IBNLive Mobile|date=18 May 2015|website=[[IBN Live]]|access-date=18 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;myref1&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Modi-government-names-new-governors-for-Jharkhand-five-NE-states/articleshow/47253194.cms?|title=Modi government names new governors for Jharkhand, five NE states|website=[[The Times of India]]|access-date=2015-05-12}}&lt;/ref&gt; भारतातील राजकारणात राज्यपाल म्हणून नियुक्त झालेल्या ओडिशातील त्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आदिवासी नेत्या आहेत.

== २०२२ ची राष्ट्रपती पदाची निवडणूक ==
''मुख्य लेख: [[भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक, २०२२]२१ जुले २०२२ मध्ये भारताच्या नवीन राष्ट्रपति म्हणून निवडून आले  आहेत
&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/draupadi-murmu-to-be-ndas-candidate-for-presidential-polls/articleshow/92368505.cms|title=Draupadi Murmu to be NDA's candidate for presidential polls {{!}} India News - Times of India |website=The Times of India|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;

== हे देखील पहा ==

* [[झारखंडचे राज्यपाल]]
* [[भारताचे राष्ट्रपती]]
* [[संथाळी भाषा]]

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी|30em}}

== बाह्य दुवे ==
{{कॉमन्स वर्ग|Draupadi Murmu|द्रौपदी मुर्मू}}
{{DEFAULTSORT:मुर्मू, द्रौपदी}}
[[वर्ग:झारखंडचे राज्यपाल]]
[[वर्ग:हयात व्यक्ती]]
[[वर्ग:इ.स. १९५८ मधील जन्म]]
[[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]]
[[वर्ग:भारतीय जनता पक्षातील राजकारणी]]
[[वर्ग:भारतीय महिला राजकारणी]]
[[वर्ग:ओडिशा राज्याच्या संवैधानिक व्यक्ती]]
[[वर्ग:ओडिशामधील व्यक्ती]]
[[वर्ग:आदिवासी महिला]]
[[वर्ग:ओडिसा विधानसभेचे सदस्य]]</text>
      <sha1>734ppr8czuv7uvc6t10oq2j4prpl5kp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139371</id>
      <parentid>2139343</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T19:10:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Omega45</username>
        <id>127466</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17471" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट पदाधिकारी
| सन्मानवाचक पूर्वप्रत्यय =
| नाव = द्रौपदी मुर्मू
| सन्मानवाचक प्रत्यय =
| चित्र = Governor of Jharkhand Draupadi Murmu in December 2016.jpg
| चित्र आकारमान =220px
| लघुचित्र =
| चित्र शीर्षक = डिसेंबर २०१६ मध्ये द्रौपदी मुर्मू
| क्रम =
| पद = [[भारताचे राष्ट्रपती|भारताच्या १५ व्या राष्ट्रपती]]
| कार्यकाळ_आरंभ = २२ जुलै २०२२
| कार्यकाळ_समाप्ती =
| उपराष्ट्रपती = [[व्यंकय्या नायडू]]
| उपपंतप्रधान =
| डेप्युटी =
| लेफ्टनंट =
| सम्राट =
| राष्ट्रपती =
| पंतप्रधान = [[नरेंद्र मोदी]]
| राज्यपाल =
| गव्हर्नर-जनरल =
| मागील = [[रामनाथ कोविंद]]
| पुढील =
| मतदारसंघ =
| बहुमत =
| क्रम1 =
| पद1 = [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या राज्यपाल]]
| कार्यकाळ_आरंभ1 = १८ मे २०१५
| कार्यकाळ_समाप्ती1 = १२ जुलै २०२१
| उपराष्ट्रपती1 =
| उपपंतप्रधान1 =
| डेप्युटी1 =
| लेफ्टनंट1 =
| सम्राट1 =
| राष्ट्रपती1 =
| पंतप्रधान1 =
| राज्यपाल1 =
| गव्हर्नर-जनरल1 =
| मागील1 = सय्यद अहमद
| पुढील1 = रमेश बायस
| मतदारसंघ1 =
| बहुमत1 =
| क्रम2 =
| पद2 = राज्यमंत्री (स्वतंत्र कारभार), ओडिशा शासन
| कार्यकाळ_आरंभ2 = ६ ऑगस्ट २००२
| कार्यकाळ_समाप्ती2 = १६ मे २००४
| उपराष्ट्रपती2 =
| उपपंतप्रधान2 =
| डेप्युटी2 =
| लेफ्टनंट2 =
| सम्राट2 =
| राष्ट्रपती2 =
| पंतप्रधान2 =
| राज्यपाल2 =
| गव्हर्नर-जनरल2 =
| मागील2 =
| पुढील2 =
| मतदारसंघ2 =
| बहुमत2 =
| क्रम3 =
| पद3 =
| कार्यकाळ_आरंभ3 = ६ मार्च २०००
| कार्यकाळ_समाप्ती3 = ६ ऑगस्ट २००२
| उपराष्ट्रपती3 =
| उपपंतप्रधान3 =
| डेप्युटी3 =
| लेफ्टनंट3 =
| सम्राट3 =
| राष्ट्रपती3 =
| पंतप्रधान3 =
| राज्यपाल3 =
| गव्हर्नर-जनरल3 =
| मागील3 =
| पुढील3 =
| मतदारसंघ3 =
| बहुमत3 =
| क्रम4 =
| पद4 = आमदार, [[ओडिशा विधानसभा]]
| कार्यकाळ_आरंभ4 = ५ मार्च २०००
| कार्यकाळ_समाप्ती4 = २१ मे २००९
| उपराष्ट्रपती4 =
| उपपंतप्रधान4 =
| डेप्युटी4 =
| लेफ्टनंट4 =
| सम्राट4 =
| राष्ट्रपती4 =
| पंतप्रधान4 =
| राज्यपाल4 =
| गव्हर्नर-जनरल4 =
| मागील4 =
| पुढील4 =
| मतदारसंघ4 = रायरंगपूर
| बहुमत4 =

| जन्मदिनांक           = {{Birth date and age|df=y|1958|06|20}}
| जन्मस्थान            = बैदापोसी, [[मयूरभंज जिल्हा]], [[ओडिशा]]
| मृत्युदिनांक           =
| मृत्युस्थान            =
| राष्ट्रीयत्व               = भारतीय
| पक्ष                  = [[भारतीय जनता पक्ष]]
| शिक्षण                 = [[कला शाखेतील पदवी]]
| इतरपक्ष               =
| आई                  =
| वडील                  =
| पती                  = शामचरण मुर्मू
| पत्नी                  =
| नाते                  =
| अपत्ये                = ३
| निवास                =
| शाळा_महाविद्यालय      = [[रमादेवी महिला विद्यापीठ]], [[भुवनेश्वर]]
| व्यवसाय              =
| धंदा                  =
| कार्यरत               =
| धर्म                  =
| पुरस्कार               =
| सही                  =
| संकेतस्थळ             =
| तळटीपा               =
}}
'''द्रौपदी मुर्मू''' (जन्म: [[२० जून]], [[इ.स. १९५८|१९५८]]) या एक भारतीय राजकारणी आणि [[भारतीय जनता पक्ष|भारतीय जनता पक्षाच्या]] सदस्या आहेत.  २०२२ च्या भारतीय राष्ट्रपती निवडणुकीसाठी त्या भाजपप्रणित [[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]]च्या अधिकृत उमेदवार आहेत. [[भारताचे राष्ट्रपती|भारताच्या राष्ट्रपतीपदासाठी]] नामनिर्देशित होणाऱ्या [[अनुसूचित जमाती|अनुसूचित जमातीच्या]] ([[आदिवासी]]) त्या दुसऱ्या व्यक्ती आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/india-news/draupadi-murmu-former-jharkhand-governor-is-bjps-choice-for-president-3088291|title=Draupadi Murmu, Former Jharkhand Governor, Is BJP's Choice For President|website=NDTV.com|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.moneycontrol.com/news/politics/bjp-led-nda-names-draupadi-murmu-as-candidate-for-presidential-polls-8719581.html|title=BJP-led NDA names Draupadi Murmu, former governor of Jharkhand as candidate for presidential polls|website=Moneycontrol|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;

त्यांनी यापूर्वी २०१५ ते २०२१ या कालावधीत [[झारखंडचे राज्यपाल|झारखंडच्या नवव्या राज्यपाल]] म्हणून काम पाहिले होते. त्या मूळ [[ओडिशा]] राज्यातील असून पाच वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण करणाऱ्या [[झारखंड|झारखंडच्या]] त्या पहिल्या राज्यपाल आहेत.

== वैयक्तिक आयुष्य ==
द्रौपदी मुर्मू यांचा जन्म २० जून १९५८ रोजी [[ओडिशा]]तील [[मयूरभंज जिल्हा|मयूरभंज जिल्ह्यातील]] बडीपोसी गावात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव बिरांची नारायण तुडू आहे. द्रौपदी मुर्मू ह्या ओडिसातील [[संथाल]] नावाच्या एका आदिवासी जमातीच्या आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indiadarpanlive.com/president-election-bjp-nda-candidate-draupadi-murmu-selection-reason/|title=भाजपने राष्ट्रपती पदासाठी मूर्मू यांची निवड का केली? एका दगडात मारले अनेक पक्षी|date=2022-06-21|website=India Darpan Live|language=en-US|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/marathi/india-61886438|title=द्रौपदी मुर्मू कोण आहेत, ज्यांना भाजपने राष्ट्रपतिपदाची उमेदवारी दिलीय|language=mr}}&lt;/ref&gt; त्यांचे वडील आणि आजोबा दोघेही [[पंचायती राज|पंचायती राज प्रणाली]] अंतर्गत [[सरपंच|गावप्रमुख]] होते.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|title=Governor reaches out|date=4 April 2018|work=Hindustan|location=Ranchi}}&lt;/ref&gt; इ.स. १९७९ मध्ये भुवनेश्वरच्या [[रमादेवी महिला विद्यापीठ|रमादेवी महिला विद्यापीठातून]] द्रौपदी मुर्मू यांनी [[कला शाखेतील पदवी]] प्राप्त केली.

द्रौपदी मुर्मू यांनी श्याम चरण मुर्मू यांच्याशी लग्न केले. या जोडप्याला दोन मुलगे आणि एक मुलगी असून पैकी मुलगे मरण पावले आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/india/who-is-draupdi-murmu-next-president-narendra-modi-pranab-mukherjee-4701597/|title=Who is Draupadi Murmu?|date=2017-06-13|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;

== कारकीर्द ==
त्यांनी ओडिशा सरकारसाठी लिपिक म्हणून आपल्या व्यावसायिक कारकिर्दीची सुरुवात केली. पुढे त्या पाटबंधारे आणि ऊर्जा विभागात कनिष्ठ सहाय्यक झाल्या. नंतरच्या काळात त्यांनी शिक्षिका म्हणूनही काम केले.&lt;ref name=bbc2&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=https://www.bbc.com/marathi/india-61890820 |title=द्रौपदी मुर्मू : सरकारी कारकून ते राष्ट्रपतिपदाच्या उमेदवारपर्यंतचा प्रवास - BBC News मराठी |लेखक= |दिनांक= |प्रकाशक= | संकेतस्थळ=बी.बी.सी. मराठी |अ‍ॅक्सेसदिनांक=२३ जून २०२२ |विदा संकेतस्थळ दुवा= |विदा दिनांक=}}&lt;/ref&gt;

त्यांनी श्री अरबिंदो इंटिग्रल एज्युकेशन अँड रिसर्च सेंटर, रायरंगपूर येथे मानद शिक्षिका म्हणून काम केले.&lt;ref name=&quot;bbc2&quot; /&gt;

=== स्थानिक राजकारण ===
मुर्मू १९९७ मध्ये रायरंगपूर नगर पंचायतीच्या नगरसेविका म्हणून निवडून आल्या होत्या. त्यांनी [[भारतीय जनता पक्ष|भारतीय जनता पार्टी]] अनुसूचित जमाती मोर्चाच्या राष्ट्रीय उपाध्यक्षा म्हणूनही काम केले आहे.&lt;ref name=&quot;bbc2&quot; /&gt;

ओडिशातील [[भारतीय जनता पक्ष]] आणि [[बिजू जनता दल]] युती सरकारच्या काळात, त्या ६ मार्च २००० ते ६ ऑगस्ट २००२ पर्यंत वाणिज्य आणि परिवहन राज्यमंत्री तर ६ ऑगस्ट २००२ ते १६ मे २००४ पर्यंत मत्स्यव्यवसाय आणि पशु संसाधन विकास राज्यमंत्री होत्या.&lt;ref name=&quot;myref4&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/Draupadi-Murmu-Jharkhand-Guv/2015/05/13/article2811852.ece|title=Draupadi Murmu Jharkhand Guv|website=New Indian Express|access-date=2015-05-13}}&lt;/ref&gt; २०००-२००४ आणि २००४-२००९ मध्ये रायरंगपूर विधानसभा मतदारसंघातील [[आमदार]] होत्या.&lt;ref name=&quot;myref2&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://ibnlive.in.com/news/narendra-modi-government-appoints-four-governors/545256-37.html|title=Narendra Modi government appoints four Governors|website=[[IBN Live]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515043617/http://ibnlive.in.com/news/narendra-modi-government-appoints-four-governors/545256-37.html|archive-date=2015-05-15|access-date=2015-05-12}}&lt;/ref&gt; त्यांना २००७ मध्ये ओडिशा विधानसभेने 'सर्वोत्कृष्ट आमदार' म्हणून नीलकंठ पुरस्काराने सन्मानित केले.

=== राज्यपालपद ===
त्या झारखंडच्या पहिल्या महिला राज्यपाल होत्या.&lt;ref name=&quot;IBNlive 2015&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://m.ibnlive.com/news/india/draupadi-murmu-sworn-in-as-first-woman-governor-of-jharkhand-993328.html|title=Draupadi Murmu sworn in as first woman Governor of Jharkhand-I News – IBNLive Mobile|date=18 May 2015|website=[[IBN Live]]|access-date=18 May 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;myref1&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Modi-government-names-new-governors-for-Jharkhand-five-NE-states/articleshow/47253194.cms?|title=Modi government names new governors for Jharkhand, five NE states|website=[[The Times of India]]|access-date=2015-05-12}}&lt;/ref&gt; भारतातील राजकारणात राज्यपाल म्हणून नियुक्त झालेल्या ओडिशातील त्या पहिल्या महिला आणि पहिल्या आदिवासी नेत्या आहेत.

== २०२२ ची राष्ट्रपती पदाची निवडणूक ==
''मुख्य लेख: [[भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक, २०२२]२१ जुले २०२२ मध्ये भारताच्या नवीन राष्ट्रपति म्हणून निवडून आले  आहेत
&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/draupadi-murmu-to-be-ndas-candidate-for-presidential-polls/articleshow/92368505.cms|title=Draupadi Murmu to be NDA's candidate for presidential polls {{!}} India News - Times of India |website=The Times of India|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;

== हे देखील पहा ==

* [[झारखंडचे राज्यपाल]]
* [[भारताचे राष्ट्रपती]]
* [[संथाळी भाषा]]

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी|30em}}

== बाह्य दुवे ==
{{कॉमन्स वर्ग|Draupadi Murmu|द्रौपदी मुर्मू}}
{{DEFAULTSORT:मुर्मू, द्रौपदी}}
[[वर्ग:झारखंडचे राज्यपाल]]
[[वर्ग:हयात व्यक्ती]]
[[वर्ग:इ.स. १९५८ मधील जन्म]]
[[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]]
[[वर्ग:भारतीय जनता पक्षातील राजकारणी]]
[[वर्ग:भारतीय महिला राजकारणी]]
[[वर्ग:ओडिशा राज्याच्या संवैधानिक व्यक्ती]]
[[वर्ग:ओडिशामधील व्यक्ती]]
[[वर्ग:आदिवासी महिला]]
[[वर्ग:ओडिसा विधानसभेचे सदस्य]]</text>
      <sha1>jpbtzphy1bvkt5s52x9gb7dbxzklesc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>रोहित खंडेलवाल</title>
    <ns>0</ns>
    <id>307438</id>
    <revision>
      <id>2139319</id>
      <parentid>2134799</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T12:25:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2146" xml:space="preserve">'''रोहित खंडेलवाल''' (जन्म १९ ऑगस्ट १९८९), एक भारतीय मॉडेल, अभिनेता, टेलिव्हिजन व्यक्तिमत्व, मिस्टर इंडिया २०१५ चा विजेता आणि २०१६ स्पर्धेत मिस्टर वर्ल्डचा मुकुट पटकावणारा पहिला आशियाई आहे.

{{माहितीचौकट अभिनेता
| पार्श्वभूमी_रंग = 
| नाव = रोहित खंडेलवाल
| चित्र = Rohit Khandelwal at Femina Miss India 2018 cropped.jpg
| चित्र_रुंदी = 250px
| चित्र_शीर्षक = 
| पूर्ण_नाव = 
| जन्म_दिनांक = १९ ऑगस्ट १९८९
| जन्म_स्थान = 
| मृत्यू_दिनांक = 
| मृत्यू_स्थान = 
| इतर_नावे = 
| कार्यक्षेत्र = मॉडेल, अभिनेता
| राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]]
| भाषा = 
| शिक्षण = 
| प्रशिक्षण_संस्था = 
| कारकीर्द_काळ = 
| प्रमुख_नाटके = 
| प्रमुख_चित्रपट = 
| प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = 
| पुरस्कार = 
| वडील_नाव = 
| आई_नाव = 
| पती_नाव = 
| पत्नी_नाव = 
| नातेवाईक = 
| अपत्ये = 
| स्वाक्षरी = 
| स्वाक्षरीशीर्षक_पर्याय = 
| ट्विटर = 
| संकेतस्थळ = 
| धर्म = [[हिंदू]]
| तळटिपा = 
}}

[[वर्ग:हिंदी दूरचित्रवाहिनी अभिनेते]]
[[वर्ग:इ.स. १९८९ मधील जन्म]]
[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]</text>
      <sha1>ek92d3wrefef969g21kg149h6iqvqvv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>हाथरस सामूहिक बलात्कार व हत्या, २०२०</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308137</id>
    <revision>
      <id>2139366</id>
      <parentid>2138661</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:37:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24580" xml:space="preserve">{{विकिडेटा माहितीचौकट}}

१४ सप्टेंबर २०२० रोजी उत्तर प्रदेशातील [[हाथरस]] जिल्ह्यात एका १९ वर्षीय [[दलित]] महिलेवर चार उच्चवर्णीय पुरुषांनी [[सामूहिक बलात्कार]] केला. दोन आठवड्यांनंतर [[दिल्ली]]&lt;nowiki/&gt;च्या रुग्णालयात तिचा मृत्यू झाला होता.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/rape-survivor-moved-to-delhi-spine-damage-permanent/articleshow/78375589.cms|title=Rape survivor moved to Delhi, ‘spine damage permanent’ {{!}} India News - Times of India|last=Sep 29|first=Anuja Jaiswal / TNN /|last2=2020|website=The Times of India|language=en|access-date=2022-07-16|last3=Ist|first3=06:32}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/india/hathras-dalit-gangrape-victim-dies-6629876/|title=Hathras gangrape: Dalit woman succumbs to injuries in Delhi; security beefed up outside hospital amid protests|date=2020-10-04|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-07-16}}&lt;/ref&gt;

सुरुवातीला असे नोंदवले गेले की एका आरोपीने तिची हत्या करण्याचा प्रयत्न केला होता. नंतर मॅजिस्ट्रेटला दिलेल्या निवेदनात पीडितेने तिच्यावर [[बलात्कार]] झाल्याचे सांगून चार आरोपींची नावे दिली.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/opinion/editorials/hathras-dalit-woman-gangrape-6654041/|title=Impunity in Hathras|date=2020-10-01|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-07-16}}&lt;/ref&gt; घटना घडल्यानंतर पहिल्या १० दिवसांत कोणालाही अटक करण्यात आली नसल्याचा दावा पीडितेच्या भावाने केला. तिच्या मृत्यूनंतर पीडितेचे तिच्या कुटुंबाच्या संमतीशिवाय पोलिसांनी जबरदस्तीने [[अंत्यसंस्कार]] केले. हा दावा पोलिसांनी नाकारला.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/hathras-horror-police-victim-s-family-give-contradictory-accounts-1727098-2020-09-30|title=Hathras horror: Police, victim’s family give contradictory accounts|last=DelhiSeptember 30|first=Tanseem Haider Himanshu Mishra New|last2=September 30|first2=2020UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2022-07-16|last3=Ist|first3=2020 22:24}}&lt;/ref&gt;  

या प्रकरणाला आणि त्यानंतरच्या हाताळणीला देशभरातून मीडियाचे व्यापक लक्ष आणि निषेध प्राप्त झाला. या घटनेनंतर [[योगी आदित्यनाथ]] सरकारच्या विरोधात कार्यकर्ते आणि विरोधकांची अनेक निषेध प्रदर्शने झाली.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.thehindu.com/news/national/hathras-gang-rape-opposition-parties-demand-resignation-of-up-chief-minister-yogi-adityanath/article32734523.ece|title=Hathras gang-rape: Opposition parties demand resignation of U.P. Chief Minister Yogi Adityanath|date=2020-09-30|others=Special Correspondent|location=New Delhi|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

== घटना ==

ही घटना १४ सप्टेंबर २०२० रोजी घडली, जेव्हा १९ वर्षीय पीडित [[दलित]] महिला गुरांचा चारा घेण्यासाठी शेतात गेली होती. संदीप, रामू, लवकुश आणि रवी या चार पुरुषांनी कथितरित्या तिला तिच्या गळ्याभोवती दुपट्टा घालून ओढून नेले. यामुळे तिच्या पाठीच्या कण्याला इजा झाली. [[बलात्कार|बलात्काराचा]] आरोप असलेले चार उच्चवर्णीय पुरुष ठाकूर जातीतील आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.outlookindia.com/website/story/india-news-heres-why-caste-matters-when-a-dalit-woman-is-raped/361253|title=Here’s Why Caste Matters When A Dalit Woman Is Raped|date=2022-02-14|website=https://www.outlookindia.com/|language=en|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt; या हिंसाचारामुळे तिला पाठीच्या कण्याला गंभीर दुखापत झाली आणि तिची [[जीभ]] कापली गेली.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/opinion/columnists/pritish-nandy/another-girl-raped-and-murdered/articleshow/78524751.cms|title=Another girl, raped and murdered|last=N|first=ByPritish|last2=N|first2=yPritish|website=Mumbai Mirror|language=en|access-date=2022-07-17|last3=Oct 7|first3=y / Updated:|last4=2020|last5=Ist|first5=04:00}}&lt;/ref&gt; मुलीने बलात्काराच्या प्रयत्नाला प्रतिकार केल्याने गुन्हेगारांनी तिचा गळा दाबण्याचा प्रयत्न केला. [[गळा]] दाबला जात असताना तिने जीभ चावली. तिच्या रडण्याचा आवाज तिच्या आईने ऐकून [[शेत|शेतात]] आली तेव्हा पीडित मुलगी पडलेल्या अवस्थेत आढळून आली.

पीडितेला प्रथम चांद पा पोलीस ठाण्यात नेण्यात आले, जिथे पोलिसांनी तिचे दावे नाकारले आणि कुटुंबाच्या म्हणण्यानुसार त्यांचा अपमान केला. पोलिसांनी २० सप्टेंबर रोजी तक्रार नोंदवली. (घटना१४ सप्टेंबर रोजी घडली होती.) २२ सप्टेंबर रोजी पोलीसांनी पीडितेचा जबाब नोंदवला.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/hathras-case-cops-contradict-victim-s-statement/story-ZZLwQAdckGVk2jZAWcAmyL.html|title=Hathras case: Cops contradict victim’s statement|date=2020-10-01|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt; पीडितेने नोंदवलेल्या ३ जबाबांत  &quot;तिच्यावर [[बलात्कार]] झाला&quot; असे तिने नमूद केले आणि तिने प्रतिकार करण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा तिचा [[गळा]] दाबला गेला.

पीडितेला सुरुवातीला १४ सप्टेंबर रोजी [[अलीगढ|अलिगढ]] येथील [[जवाहरलाल नेहरू]] मेडिकल कॉलेज आणि हॉस्पिटलमध्ये दाखल करण्यात आले होते, तेव्हा तिच्या पाठीचा कणा गंभीरपणे खराब झाला होता. त्यानंतर तिची प्रकृती बिघडल्याने तिला [[दिल्ली]]&lt;nowiki/&gt;तील सफदरजंग रुग्णालयात हलवण्यात आले. पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, पीडितेचा तिच्या दुपट्ट्याने गळा आवळून खून करण्यात आला होता. २९ सप्टेंबर २०२० रोजी तिचा मृत्यू झाला. पीडितेच्या आईने सांगितले की संदीप आणि लवकुश अनेक महिन्यांपासून तिचा आणि पीडितेचा छळ करत होते.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-54351744|title=Hathras gang rape: India victim cremated 'without family's consent'|date=2020-09-30|language=en-GB}}&lt;/ref&gt; 

शवविच्छेदनाने मृत्यूचे कारण &quot;मस्तिष्काच्या मणक्याला ब्लंट-फोर्स ट्रामामुळे झालेली दुखापत&quot; म्हणून नोंदवले आणि वैद्यकीय इतिहासात &quot;[[बलात्कार]] आणि [[गळा]] दाबून मारणे&quot; असा संदर्भ दिला.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/lucknow/hathras-gangrape-accused-were-harassing-her-for-months-says-mother-of-19-year-old/story-6MwdIIiEG2x7KHN0BUkQDN.html|title=Hathras gangrape: Accused were harassing her for months, says mother of 19-year-old|date=2020-10-04|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt;

== अंत्यसंस्कार ==
२९ सप्टेंबर २०२० रोजी रात्री सुमारे २:३० वाजता [[उत्तर प्रदेश]] पोलिसांनी पीडितेच्या कुटुंबीयांच्या संमती किंवा माहितीशिवाय तिच्यावर [[अंत्यसंस्कार]] केले.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; पीडितेच्या [[भाऊ|भावाने]] आरोप केला की हे कुटुंबाच्या संमतीशिवाय केले गेले आणि त्यांना त्यांच्या घरात कोंडून ठेवण्यात आले. [[पेट्रोल]]&lt;nowiki/&gt;चा वापर अंत्यसंस्कारासाठी केला जात असल्याचा आरोपही त्यांनी केला.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatvnews.com/news/india/hathras-gangrape-up-adg-prashant-kumar-denies-claims-of-forceful-cremation-of-victim-says-family-consent-taken-653409|title=Hathras horror: UP ADG denies claims of forceful cremation, says family's consent was taken|last=Pathak|first=Analiza|date=2020-09-30|website=www.indiatvnews.com|language=en|access-date=2022-07-17}}&lt;/ref&gt; 

तथापि प्रशांत कुमार, एडीजी ([[कायदा]] व सुव्यवस्था) यांनी सांगितले की कुटुंबाची संमती घेण्यात आली होती. सक्तीच्या अंत्यसंस्कारामुळे [[अलाहाबाद उच्च न्यायालय|अलाहाबाद उच्च न्यायालया]]&lt;nowiki/&gt;ने स्वतःहून दखल घेतली. खंडपीठाने पीडितेचे कुटुंब, [[जिल्हा दंडाधिकारी]] आणि [[पोलिस अधिक्षक|पोलीस अधिक्षक]] यांनाही हजर राहण्यास सांगितले. खंडपीठाने पुढे सांगितले की, &quot;२९/०९/२०२० रोजी पीडितेच्या मृत्यूनंतर तिच्या अंत्यसंस्कारापर्यंत घडलेल्या घटनांनी आपल्या [[विवेकबुद्धी]]&lt;nowiki/&gt;ला धक्का बसला आहे.&quot;&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|last=Rashid|first=Omar|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/cremation-of-hathras-rape-victim-shocked-our-conscience-says-allahabad-high-court/article32747271.ece|title=Hathras gang rape {{!}} Cremation of victim shocked our conscience, says Allahabad High Court|date=2020-10-01|location=Lucknow|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

== पोलीस आणि प्रशासन ==
समाज माध्यमांतून ही बातमी सुरुवातीला उघडकीस आली तेव्हा [[आग्रा]] पोलिस, [[हाथरस]] जिल्हा दंडाधिकारी आणि [[यूपी]]&lt;nowiki/&gt;च्या माहिती आणि जनसंपर्क विभाग या सर्वांनी या घटनेला &quot;''फेक न्यूज''&quot; म्हटले.

नंतर एका वरिष्ठ यूपी पोलिस अधिकाऱ्याने असा दावा केला की फॉरेन्सिक अहवालानुसार नमुन्यांमध्ये [[शुक्राणू]] आढळले नाहीत आणि काही लोकांनी &quot;जातीय तणाव&quot; निर्माण करण्यासाठी या घटनेला &quot;टविस्ट&quot; केले होते. अधिकाऱ्याने असेही सांगितले की फॉरेन्सिक अहवालात पीडितेवर [[बलात्कार]] झाला नसल्याचे उघड झाले आहे. परंतु समीक्षकांनी आरोप केला की हा पुरावा अविश्वसनीय आहे. मार्गदर्शक तत्त्वांचा हवाला देऊन ते म्हणाले की शुक्राणूंची चाचणी करण्यासाठी हल्ला मागील तीन दिवसात झाला असेल तरच फक्त स्वॅब घेतला पाहिजे. तीन ते चार दिवसांनंतर, फक्त वीर्य तपासण्यासाठी स्वॅब घ्यावा, शुक्राणूंसाठी नाही. कुमार यांनी असेही सांगितले की फॉरेन्सिक अहवालात &quot;[[वीर्य]] किंवा [[वीर्य उत्सर्जन]] नाही&quot; असे आढळले आहे; [[बीबीसी]]&lt;nowiki/&gt;ने उद्धृत केलेल्या एका सेवानिवृत्त अधिकाऱ्याने टीका केली की &quot;पोलिस अधिकाऱ्यांनी निष्कर्षापर्यंत जाऊ नये. स्वतःहून [[वीर्य]] असणे किंवा नसणे हे बलात्कार सिद्ध करत नाही. आम्हाला इतर परिस्थितीजन्य आणि इतर पुराव्याची खूप गरज आहे.&quot;

पीडितेच्या कुटुंबीयांनी प्रशासनाकडून त्यांच्यावर दबाव आणल्याचा आरोप केला. एक व्हिडिओ समोर आला ज्यामध्ये हातरसचे [[जिल्हा दंडाधिकारी]] त्यांचे निवेदन बदलण्यासाठी कुटुंबावर दबाव आणताना दिसत आहेत. &quot;तुमची विश्वासार्हता खराब करू नका. हे मीडियाचे लोक एक दोन दिवसात निघून जातील. अर्धे आधीच निघून गेले आहेत, बाकीचे २-३ दिवसांत निघून जातील. आम्हीच तुमच्या पाठीशी उभे आहोत. आता ते अवलंबून आहे. तुमची साक्ष बदलत राहायची असेल तर तुमच्यावर....&quot;

३ ऑक्टोबर रोजी राज्य सरकारने पोलिस अधिक्षकांसह पाच पोलिस अधिकाऱ्यांना निलंबित केले. [[द वायर (भारत)|द वायर]] आणि इतरांनी वृत्त दिले की उत्तर प्रदेश सरकारने कन्सेप्ट पीआर या मुंबई जनसंपर्क फर्मला काम दिले. पीआर फर्मने कथितपणे प्रेस रिलीझ (सरकारच्या वतीने) पाठवले की हातरस किशोरीवर बलात्कार झाला नाही. प्रेस विज्ञप्तीमध्ये उत्तर प्रदेश राज्याला जातीय अशांततेत ढकलण्याच्या षड्यंत्राचाही उल्लेख करण्यात आला होता. ४ ऑक्टोबर रोजी [[योगी आदित्यनाथ]] यांनी [[सीबीआय]] चौकशीची शिफारस केली. पीडितेचे कुटुंब सीबीआय तपासाच्या बाजूने नव्हते आणि या प्रकरणाची न्यायालयीन चौकशी व्हावी अशी त्यांची इच्छा होती. तथापि, केंद्र सरकारच्या अधिसूचनेनंतर सीबीआयने १० ऑक्टोबर रोजी देशव्यापी संतापाच्या पार्श्वभूमीवर तपास सुरू केला.

उत्तर प्रदेश सरकारने एक &quot;''खोल रुजलेले षड्यंत्र''&quot; आणि [[हाथरस]]&lt;nowiki/&gt;मध्ये जाती आधारित [[दंगल|दंगली]] भडकवण्याचा आणि योगी सरकारची बदनामी करण्याचा &quot;''आंतरराष्ट्रीय कट''&quot; असल्याचा दावा केला. कथित सामूहिक बलात्कारानंतर उत्तर प्रदेश पोलिसांनी १९ [[एफआयआर]] दाखल केल्या. मुख्य एफआयआरवर पोलिसांनी सूचीबद्ध केलेल्या आरोपांमध्ये जातीवर आधारित फूट भडकावणे, धार्मिक भेदभाव, इलेक्ट्रॉनिक पुरावे, राज्याविरुद्ध कट रचणे आणि बदनामी करणे यांचा समावेश आहे. योगी आदित्यनाथ यांनी याआधी त्यांच्या पक्ष कार्यकर्त्यांना &quot;ज्यांना जातीय आणि जातीय दंगली भडकवायचे आहेत त्यांचा पर्दाफाश करण्यास सांगितले होते&quot;. UP पोलिसांनी बेकायदेशीर क्रियाकलाप (प्रतिबंध) कायद्यांतर्गत दिल्ली स्थित पत्रकार सिद्दीक कप्पनसह ४ पुरुषांना, [[मथुरा]] टोल प्लाझा वर, पॉप्युलर फ्रंट ऑफ इंडिया PFI शी कथित संबंध असल्याबद्दल, गावाकडे जात असताना ताब्यात घेतले. जातीय आणि सांप्रदायिक हिंसाचार भडकावण्यासाठी हे पुरुष हातरसला जात असल्याचा आरोप प्रशासनाने केला.

== अटक आणि नुकसान भरपाई ==
हातरस पोलिसांनी [[खूनाचा प्रयत्न]], [[सामूहिक बलात्कार]] आणि [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंध) कायदा, १९८९]] चे उल्लंघन केल्याच्या आरोपाखाली चार आरोपींना अटक केली - संदीप, रामू, लवकुश आणि रवी. आरोपींपैकी एक असलेला रवी आणि त्याच्या वडिलांना 15-20 वर्षांपूर्वी पीडितेच्या आजोबांवर हल्ला केल्याप्रकरणी अटक करण्यात आली होती.  पीडितेच्या भावाने दावा केला की घटनेच्या पहिल्या 10 दिवसात कोणतीही अटक झाली नाही. 

एसएसपी विक्रांत वीर यांनी चंदपा पोलिस स्टेशनच्या एसएचओची पोलिस लाईन्समध्ये तत्काळ कारवाई न केल्यामुळे [[बदली]] केली. राज्य सरकार, योगी आदित्यनाथ आणि जिल्हा प्रशासनाने पीडित कुटुंबाला ₹२५ लाखची भरपाई आणि कुटुंबातील एका सदस्याला कनिष्ठ सहाय्यक नोकरी देण्याची घोषणा केली. याशिवाय, कुटुंबाला राज्य नागरी विकास संस्था (SUDA) योजनेंतर्गत हातरस येथे घर देखील दिले जाईल.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/up-cm-yogi-adityanath-speaks-to-father-of-hathras-gangrape-victim-announces-rs-25-lakh-compensation-1727065-2020-09-30|title=UP CM Yogi Adityanath speaks to father of Hathras gangrape victim, announces Rs 25 lakh compensation|last=Hathras/LucknowSeptember 30|first=Chitra Tripathi Shivendra Srivastava|last2=September 30|first2=2020UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2022-07-16|last3=Ist|first3=2020 20:17}}&lt;/ref&gt; 

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:भारतातील बलात्कार]]
[[वर्ग:हाथरस जिल्हा]]</text>
      <sha1>2ho1mjjct7my1bms80ewsrjrpjlimle</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>इचलकरंजी महानगरपालिका</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308232</id>
    <revision>
      <id>2139350</id>
      <parentid>2138345</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:45:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1359" xml:space="preserve">{{पान काढा|कारण=सराव पान}}
इचलकरंजी नगरपालिकेचे रुपांतर महापालिकेत झाले असून तशी घोषणा करण्यात आली आहे. इचलकरंजी आता राज्यातील 28 वी महापालिका घोषित करण्यात आली आहे. त्यामुळे कोल्हापूर जिल्ह्यातील महापालिकांची संख्या आता दोनवर पोहोचली आहे.

राज्य शासनाच्या वतीने इचलकरंजी महानगरपालिकेची घोषणा करण्यात आली आहे. इचलकरंजीची ओळख ही महाराष्ट्राचे मॅन्चेस्टर अशी आहे. वस्त्रोद्योगासाठी इचलकरंजी हे प्रसिद्ध असून लोकसंख्याही मोठी आहे. त्यामुळेच इचलकरंजी ही महानगरपालिका घोषित करावी यासाठी अनेक वर्षे मागणी सुरू होती.</text>
      <sha1>dzxh0yzsfu80e9teeqpnjo4fnckhqpo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक, २०२२</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308290</id>
    <revision>
      <id>2139340</id>
      <parentid>2138988</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:49:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Omega45</username>
        <id>127466</id>
      </contributor>
      <comment>/* इलेक्टोरल कॉलेज */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14530" xml:space="preserve">'''२०२२ची [[भारतीय राष्ट्रपती]] निवडणूक''' ही [[भारत|भारतातील]] १६वी [[राष्ट्रपती]] पदाची निवडणूक असेल. [[राम नाथ कोविंद]] हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत. [[भारतीय संविधान|भारतीय राज्यघटनेच्या]] कलम ५६(१) मध्ये अशी तरतूद आहे की भारताचे राष्ट्रपती पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी पदावर राहतील. राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांच्या कार्यकाळाच्या समाप्तीमुळे, कार्यालय भरण्यासाठी या निवडणुकीचे मतदान १८ जुलै २०२२ रोजी झाले आणि मतमोजणी २१ जुलै २०२२ रोजी होणार आहे. 

२१ जून २०२२ रोजी, [[भाजप]]&lt;nowiki/&gt;चे माजी नेते [[यशवंत सिन्हा]] यांची २०२२ च्या राष्ट्रपती निवडणुकीसाठी एकमताने [[संयुक्त पुरोगामी आघाडी|यूपीए]] आणि इतर विरोधी पक्षांचे सामान्य उमेदवार म्हणून निवड करण्यात आली. त्याच दिवशी [[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी|एनडीए]]&lt;nowiki/&gt;ने राष्ट्रपतीपदाचा उमेदवार म्हणून [[द्रौपदी मुर्मू]] यांची निवड केली.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/draupadi-murmu-nda-presidential-candidate-1965179-2022-06-21|title=Droupadi Murmu, tribal leader and former governor, is NDA's choice for president|last=DelhiJune 21|first=Ashok Singhal New|last2=June 22|first2=2022UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2022-07-19|last3=Ist|first3=2022 01:38}}&lt;/ref&gt;

== निवडणूक वेळापत्रक ==
राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती निवडणूक कायदा  १९५२ च्या कलम (४) च्या पोटकलम (१) अन्वये, [[भारताचे राष्ट्रपती|भारताच्या राष्ट्रपतींच्या]] निवडणुकीचे वेळापत्रक भारताच्या [[भारतीय निवडणूक आयोग|निवडणूक आयोगाने]] ९ जून २०२२ रोजी जाहीर केले आहे. &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/india/election-commission-presidential-elections-schedule-7960672/|title=Presidential elections on July 18, counting, if needed, on July 21: Election Commission|date=2022-06-09|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-06-09}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!अ.क्र.
!'''कार्यक्रम'''
!'''तारीख'''
!'''दिवस'''
|-
!१.
|निवडणूक बोलावणारी निवडणूक आयोगाची अधिसूचना जारी करणे
|१५ जून २०२२
| rowspan=&quot;2&quot; |बुधवार
|-
!२.
|नामांकन दाखल करण्याची शेवटची तारीख
|29 जून 2022
|-
!३.
|नामनिर्देशनपत्रांच्या छाननीची तारीख
|30 जून 2022
|गुरुवार
|-
!4.
|उमेदवारी अर्ज मागे घेण्याची शेवटची तारीख
|2 जुलै 2022
|शनिवार
|-
!५.
|आवश्यक असल्यास, मतदान घेतले जाईल अशी तारीख
|18 जुलै 2022
|सोमवार
|-
!6.
|आवश्यक असल्यास, मोजणीची तारीख घेतली जाईल
|18 जुलै 2022
|सोमवार
|-
!७.
|शेवटची तारीख ज्या दिवशी मतमोजणी केली जाईल, आवश्यक असल्यास, घेतली जाईल
|21 जुलै 2022
|गुरुवार
|}

== इलेक्टोरल कॉलेज ==

=== इलेक्टोरल कॉलेज सदस्य संख्या ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |गृह 
| bgcolor=&quot;{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=&quot;{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=gray |
! rowspan=&quot;2&quot; |एकूण
|-
![[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी|एनडीए]]
![[संयुक्त पुरोगामी आघाडी|यूपीए]]
!इतर
|-
![[लोकसभा]]
|{{Composition bar|336|543|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|110|543|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|97|543|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|५४३
|-
![[राज्यसभा]]
|{{Composition bar|108|233|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|50|233|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|74|233|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|228&lt;br /&gt; (5 रिक्त)
|-
!राज्यांच्या [[विधानसभा]]
|{{Composition bar|1768|4123|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1033|4123|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1225|4123|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|४,०२६&lt;br /&gt; (९७ रिक्त)
|-
!एकूण
|{{Composition bar|2216|4797|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1193|4797|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1391|4797|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
!४,७९७
|}

=== इलेक्टोरल कॉलेज मत मूल्य रचना ===

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |गृह 
| bgcolor=&quot;{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=&quot;{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=gray |
! rowspan=&quot;2&quot; |एकूण
|-
![[National Democratic Alliance|एनडीए]]
![[United Progressive Alliance|यूपीए]]
!इतर
|-
!लोकसभेची मते
|{{Composition bar|235200|380100|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|77000|380100|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|67900|380100|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''380,100'''
|-
!राज्यसभेची मते
|{{Composition bar|72800|159600|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|37100|159600|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|49700|159600|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''159,600'''&lt;br /&gt;{{small|(excluding 5 vacant seats)}}
|-
!राज्य विधानसभांची मते
|{{Composition bar|219347|542291|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|145384|542291|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|177528|542291|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''542,291'''&lt;br /&gt;{{small|(excluding 7 vacant seats)}}
|-
!एकूण मते
!{{Composition bar|527347|1081991|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!{{Composition bar|259484|1081991|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!{{Composition bar|295128|1081991|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!१,०८१,९९१
|}

* जम्मू-काश्मीर विधानसभा बरखास्त करून [[राष्ट्रपती राजवट]] लागू करण्यात आली होती. [[जम्मू आणि काश्मीर (केंद्रशासित प्रदेश)|जम्मू-काश्मीरमधील]] [[राज्यसभा|राज्यसभेच्या]] सर्व ४ जागा आणि विधानसभेच्या ९० जागा रिक्त आहेत.
* [[त्रिपुरा|त्रिपुराची]] राज्यसभेची एकमेव जागाही रिक्त आहे.
* विविध राज्यांमधील [[विधानसभा|राज्य विधानसभेच्या]] एकूण ७ जागा ( [[गुजरात विधानसभा|गुजरातच्या]] ४, [[महाराष्ट्र विधानसभा|महाराष्ट्र]], [[त्रिपुरा विधानसभा|त्रिपुरा]] आणि [[पश्चिम बंगाल विधानसभा|पश्चिम बंगालमधील]] प्रत्येकी १) देखील रिक्त आहेत.
* पुद्दुचेरी विधानसभेच्या ३ जागा राज्यपालांनी नामनिर्देशित केल्या असल्याने राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र नाहीत. 

राज्यपालांनी नामनिर्देशित केल्या असल्याने राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र नाहीत.

== उमेदवार ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!नाव
!जन्मले
!युती
!पदे भूषवली
!गृहराज्य
!तारीख जाहीर केली
! class=&quot;unsortable&quot; |संदर्भ
|-
| data-sort-value=&quot;Murmu&quot; |
[[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|150x150अंश]][[द्रौपदी मुर्मू]]
|{{birth date and age|1958|6|20|df=y}}&lt;br /&gt;Baidaposi, ओडिशा
|[[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; ( [[भारतीय जनता पक्ष|भाजप]] )
|
* झारखंडच्या राज्यपाल {{small|(2015–2021)}}
* ओडिशा विधानसभा सदस्यRairangpur {{small|(2000–2009)}}
* राज्यमंत्री  {{small|(2000–2004)}}
|ओडिशा
| rowspan=&quot;2&quot; |21 जून 2022
|&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/draupadi-murmu-nda-presidential-candidate-1965179-2022-06-21|title=Draupadi Murmu, tribal leader and former governor, is NDA's choice for president|last=Singhal|first=Ashok|date=21 June 2022|website=India Today|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;
|-
| data-sort-value=&quot;Sinha&quot; |[[File:Yashwant_Sinha_IMF.jpg|150x150अंश]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;[[यशवंत सिन्हा]]
|{{birth date and age|1937|11|06|df=y}}&lt;br /&gt;[[Patna]], [[Bihar]]
|संयुक्त विरोधी पक्ष&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; (  [[अखिल भारतीय तृणमूल काँग्रेस]])
|
* [[Minister of External Affairs (India)|External Affairs Minister of India]] {{small|(2002–2004)}}
* [[Leader of the House in Rajya Sabha]] {{small|(1990–1991)}}
* [[Minister of Finance (India)|Finance Minister of India]] {{small|(1990–1991, 1998–2002)}}
* [[Member of Parliament, Lok Sabha]] from [[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]] {{small|(1998–2004, 2009–14)}}
* [[Member of Parliament, Rajya Sabha]] from [[Jharkhand]] from {{small|(2004–2009)}}
* Member of Parliament, Rajya Sabha from [[Bihar]] from {{small|(1988–1994)}}
|[[Bihar|बिहार]]
|&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.livemint.com/news/india/opposition-fields-yashwant-sinha-as-president-candidate-11655807632818.html|title=Opposition fields Yashwant Sinha as Presidential candidate|last=Livemint|date=2022-06-21|website=mint|language=en|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;
|}

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>pnvkw3uxkbj6g8js13oygtld6lldmfz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139346</id>
      <parentid>2139340</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Omega45</username>
        <id>127466</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15841" xml:space="preserve">'''२०२२ची [[भारतीय राष्ट्रपती]] निवडणूक''' ही [[भारत|भारतातील]] १६वी [[राष्ट्रपती]] पदाची निवडणूक असेल. [[राम नाथ कोविंद]] हे भारताचे विद्यमान राष्ट्रपती आहेत. [[भारतीय संविधान|भारतीय राज्यघटनेच्या]] कलम ५६(१) मध्ये अशी तरतूद आहे की भारताचे राष्ट्रपती पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी पदावर राहतील. राष्ट्रपती राम नाथ कोविंद यांच्या कार्यकाळाच्या समाप्तीमुळे, कार्यालय भरण्यासाठी या निवडणुकीचे मतदान १८ जुलै २०२२ रोजी झाले आणि मतमोजणी २१ जुलै २०२२ रोजी होणार आहे. 

२१ जून २०२२ रोजी, [[भाजप]]&lt;nowiki/&gt;चे माजी नेते [[यशवंत सिन्हा]] यांची २०२२ च्या राष्ट्रपती निवडणुकीसाठी एकमताने [[संयुक्त पुरोगामी आघाडी|यूपीए]] आणि इतर विरोधी पक्षांचे सामान्य उमेदवार म्हणून निवड करण्यात आली. त्याच दिवशी [[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी|एनडीए]]&lt;nowiki/&gt;ने राष्ट्रपतीपदाचा उमेदवार म्हणून [[द्रौपदी मुर्मू]] यांची निवड केली.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/draupadi-murmu-nda-presidential-candidate-1965179-2022-06-21|title=Droupadi Murmu, tribal leader and former governor, is NDA's choice for president|last=DelhiJune 21|first=Ashok Singhal New|last2=June 22|first2=2022UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2022-07-19|last3=Ist|first3=2022 01:38}}&lt;/ref&gt;

== निवडणूक वेळापत्रक ==
राष्ट्रपती आणि उपराष्ट्रपती निवडणूक कायदा  १९५२ च्या कलम (४) च्या पोटकलम (१) अन्वये, [[भारताचे राष्ट्रपती|भारताच्या राष्ट्रपतींच्या]] निवडणुकीचे वेळापत्रक भारताच्या [[भारतीय निवडणूक आयोग|निवडणूक आयोगाने]] ९ जून २०२२ रोजी जाहीर केले आहे. &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/india/election-commission-presidential-elections-schedule-7960672/|title=Presidential elections on July 18, counting, if needed, on July 21: Election Commission|date=2022-06-09|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-06-09}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!अ.क्र.
!'''कार्यक्रम'''
!'''तारीख'''
!'''दिवस'''
|-
!१.
|निवडणूक बोलावणारी निवडणूक आयोगाची अधिसूचना जारी करणे
|१५ जून २०२२
| rowspan=&quot;2&quot; |बुधवार
|-
!२.
|नामांकन दाखल करण्याची शेवटची तारीख
|29 जून 2022
|-
!३.
|नामनिर्देशनपत्रांच्या छाननीची तारीख
|30 जून 2022
|गुरुवार
|-
!4.
|उमेदवारी अर्ज मागे घेण्याची शेवटची तारीख
|2 जुलै 2022
|शनिवार
|-
!५.
|आवश्यक असल्यास, मतदान घेतले जाईल अशी तारीख
|18 जुलै 2022
|सोमवार
|-
!6.
|आवश्यक असल्यास, मोजणीची तारीख घेतली जाईल
|18 जुलै 2022
|सोमवार
|-
!७.
|शेवटची तारीख ज्या दिवशी मतमोजणी केली जाईल, आवश्यक असल्यास, घेतली जाईल
|21 जुलै 2022
|गुरुवार
|}

== इलेक्टोरल कॉलेज ==

=== इलेक्टोरल कॉलेज सदस्य संख्या ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |गृह 
| bgcolor=&quot;{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=&quot;{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=gray |
! rowspan=&quot;2&quot; |एकूण
|-
![[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी|एनडीए]]
![[संयुक्त पुरोगामी आघाडी|यूपीए]]
!इतर
|-
![[लोकसभा]]
|{{Composition bar|336|543|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|110|543|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|97|543|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|५४३
|-
![[राज्यसभा]]
|{{Composition bar|108|233|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|50|233|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|74|233|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|228&lt;br /&gt; (5 रिक्त)
|-
!राज्यांच्या [[विधानसभा]]
|{{Composition bar|1768|4123|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1033|4123|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1225|4123|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|४,०२६&lt;br /&gt; (९७ रिक्त)
|-
!एकूण
|{{Composition bar|2216|4797|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1193|4797|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
|{{Composition bar|1391|4797|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=150|per=1}}
!४,७९७
|}

=== इलेक्टोरल कॉलेज मत मूल्य रचना ===

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |गृह 
| bgcolor=&quot;{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=&quot;{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}&quot; |
| bgcolor=gray |
! rowspan=&quot;2&quot; |एकूण
|-
![[National Democratic Alliance|एनडीए]]
![[United Progressive Alliance|यूपीए]]
!इतर
|-
!लोकसभेची मते
|{{Composition bar|235200|380100|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|77000|380100|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|67900|380100|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''380,100'''
|-
!राज्यसभेची मते
|{{Composition bar|72800|159600|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|37100|159600|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|49700|159600|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''159,600'''&lt;br /&gt;{{small|(excluding 5 vacant seats)}}
|-
!राज्य विधानसभांची मते
|{{Composition bar|219347|542291|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|145384|542291|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|{{Composition bar|177528|542291|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
|'''542,291'''&lt;br /&gt;{{small|(excluding 7 vacant seats)}}
|-
!एकूण मते
!{{Composition bar|527347|1081991|{{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!{{Composition bar|259484|1081991|{{भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस/meta/color}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!{{Composition bar|295128|1081991|gray|background-color=|border border-color=darkgray|width=190|per=1}}
!१,०८१,९९१
|}

* जम्मू-काश्मीर विधानसभा बरखास्त करून [[राष्ट्रपती राजवट]] लागू करण्यात आली होती. [[जम्मू आणि काश्मीर (केंद्रशासित प्रदेश)|जम्मू-काश्मीरमधील]] [[राज्यसभा|राज्यसभेच्या]] सर्व ४ जागा आणि विधानसभेच्या ९० जागा रिक्त आहेत.
* [[त्रिपुरा|त्रिपुराची]] राज्यसभेची एकमेव जागाही रिक्त आहे.
* विविध राज्यांमधील [[विधानसभा|राज्य विधानसभेच्या]] एकूण ७ जागा ( [[गुजरात विधानसभा|गुजरातच्या]] ४, [[महाराष्ट्र विधानसभा|महाराष्ट्र]], [[त्रिपुरा विधानसभा|त्रिपुरा]] आणि [[पश्चिम बंगाल विधानसभा|पश्चिम बंगालमधील]] प्रत्येकी १) देखील रिक्त आहेत.
* पुद्दुचेरी विधानसभेच्या ३ जागा राज्यपालांनी नामनिर्देशित केल्या असल्याने राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र नाहीत. 

राज्यपालांनी नामनिर्देशित केल्या असल्याने राष्ट्रपती निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र नाहीत.

== उमेदवार ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!नाव
!जन्मले
!युती
!पदे भूषवली
!गृहराज्य
!तारीख जाहीर केली
! class=&quot;unsortable&quot; |संदर्भ
|-
| data-sort-value=&quot;Murmu&quot; |
[[File:Governor_of_Jharkhand_Draupadi_Murmu_in_December_2016.jpg|150x150अंश]][[द्रौपदी मुर्मू]]
|{{birth date and age|1958|6|20|df=y}}&lt;br /&gt;Baidaposi, ओडिशा
|[[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; ( [[भारतीय जनता पक्ष|भाजप]] )
|
* झारखंडच्या राज्यपाल {{small|(2015–2021)}}
* ओडिशा विधानसभा सदस्यRairangpur {{small|(2000–2009)}}
* राज्यमंत्री  {{small|(2000–2004)}}
|ओडिशा
| rowspan=&quot;2&quot; |21 जून 2022
|&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/draupadi-murmu-nda-presidential-candidate-1965179-2022-06-21|title=Draupadi Murmu, tribal leader and former governor, is NDA's choice for president|last=Singhal|first=Ashok|date=21 June 2022|website=India Today|language=en|access-date=2022-06-21}}&lt;/ref&gt;
|-
| data-sort-value=&quot;Sinha&quot; |[[File:Yashwant_Sinha_IMF.jpg|150x150अंश]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;[[यशवंत सिन्हा]]
|{{birth date and age|1937|11|06|df=y}}&lt;br /&gt;[[Patna]], [[Bihar]]
|संयुक्त विरोधी पक्ष&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;br /&gt; (  [[अखिल भारतीय तृणमूल काँग्रेस]])
|
* [[Minister of External Affairs (India)|External Affairs Minister of India]] {{small|(2002–2004)}}
* [[Leader of the House in Rajya Sabha]] {{small|(1990–1991)}}
* [[Minister of Finance (India)|Finance Minister of India]] {{small|(1990–1991, 1998–2002)}}
* [[Member of Parliament, Lok Sabha]] from [[Hazaribagh Lok Sabha constituency|Hazaribagh]] {{small|(1998–2004, 2009–14)}}
* [[Member of Parliament, Rajya Sabha]] from [[Jharkhand]] from {{small|(2004–2009)}}
* Member of Parliament, Rajya Sabha from [[Bihar]] from {{small|(1988–1994)}}
|[[Bihar|बिहार]]
|&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.livemint.com/news/india/opposition-fields-yashwant-sinha-as-president-candidate-11655807632818.html|title=Opposition fields Yashwant Sinha as Presidential candidate|last=Livemint|date=2022-06-21|website=mint|language=en|access-date=2022-06-22}}&lt;/ref&gt;
|}
== निकाल ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=text-align:right
|+ 2022 च्या भारतीय राष्ट्रपती निवडणुकीचे निकाल&lt;ref&gt;[https://indianexpress.com/article/india/election-commission-presidential-elections-schedule-7960672/ Presidential elections on July 18, counting, if needed, on July 21: Election Commission]&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=2|उमेदवार 
! युती
! वैयक्तिक&lt;br /&gt;मते
! इलेक्टोरल&lt;br /&gt;कॉलेज मते 
!% 
|-
| bgcolor={{भारतीय जनता पक्ष/meta/color}}|
| align=left|[[द्रौपदी मुर्मू]]
| align=left|[[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]]
| 2,824
| 676,803
| 64.03
|-
| bgcolor=gray|
| align=left|[[यशवंत सिन्हा]]
| align=left|संयुक्त विरोधी पक्ष
| 1,877
| 380,177
| 35.97
|-
| colspan=&quot;6&quot; |
|-
| colspan=3 align=left| वैध मते 
| 4,701
| 1,056,980
| 
|-
| colspan=3 align=left| कोरी आणि अवैध मते
| 53  
| 10,500 
| 
|-
| colspan=3 align=left|'''एकूण'''
| 4754
| 
| '''100'''
|-
| colspan=3 align=left|नोंदणीकृत मतदार / मतदान
|4,796
|1,081,991
|
|}
== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>lkxjlvw9tyzmj406d4e5waybgm6i96y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>२००८ कॅनडा चौरंगी टी२० मालिका</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308297</id>
    <revision>
      <id>2139376</id>
      <parentid>2139063</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:21:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>अभय नातू ने लेख [[२००८ कॅनडा चौरंगी ट्वेन्टी-२० मालिका]] वरुन [[२००८ कॅनडा चौरंगी टी२० मालिका]] ला हलविला: शीर्षकलेखन संकेत</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14550" xml:space="preserve">कॅनडामधील २००८ चौरंगी ट्वेंटी२० मालिका ही १० ते १३ ऑक्टोबर २००८ या कालावधीत कॅनडामध्ये आयोजित ट्वेन्टी-२० आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट सामन्यांची एक स्पर्धा होती. कॅनडा, पाकिस्तान, श्रीलंका आणि झिम्बाब्वे हे चार सहभागी संघ आहेत. किंग सिटी, ओंटारियो येथील मॅपल लीफ क्रिकेट क्लबच्या नॉर्थ-वेस्ट मैदानावर हे सामने खेळले गेले. फायनलमध्ये श्रीलंकेने पाकिस्तानचा पाच गडी राखून पराभव केला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Jayasuriya and Mendis hand Sri Lanka title|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373860.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=13 October 2008}}&lt;/ref&gt;

==खेळाडू==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! {{cr|CAN}}
! {{cr|PAK}}&lt;ref&gt;{{cite news|title=Shoaib in for Canada, but not Yousuf|url=http://www.espncricinfo.com/pakistan/content/story/372804.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=7 October 2008}}&lt;/ref&gt;
! {{cr|SRI}}&lt;ref&gt;{{cite news|title=Vaas and Silva omitted for Canada series|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/369968.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=17 September 2008}}&lt;/ref&gt;
! {{cr|ZIM}}
|-
|valign=top|
[[सुनील धनीराम]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|कर्णधार]])&lt;br&gt;
[[अब्दुल समद]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उपकर्णधार]])&lt;br&gt;
[[हरवीर बैदवान]]&lt;br&gt;
बाळाजी राव&lt;br&gt;
उमर भाटी&lt;br&gt;
मनोज डेव्हिड&lt;br&gt;
अबझल डीन&lt;br&gt;
करुण जेठी&lt;br&gt;
[[संदीप ज्योती]]&lt;br&gt;
इयॉन कचेय&lt;br&gt;
मोहम्मद इक्बाल&lt;br&gt;
[[आशिफ मुल्ला]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[हेन्री ओसिंडे]]&lt;br&gt;
[[रिझवान चीमा]]&lt;br&gt;
|valign=top|
[[शोएब मलिक]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|कर्णधार]])&lt;br&gt;
[[मिसबाह-उल-हक]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|उपकर्णधार]])&lt;br&gt;
अब्दुर रौफ&lt;br&gt;
अनवर अली&lt;br&gt;
[[फवाद आलम]]&lt;br&gt;
[[कामरान अकमल]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[खालिद लतीफ]]&lt;br&gt;
[[सलमान बट]]&lt;br&gt;
[[शाहिद आफ्रिदी]]&lt;br&gt;
[[शोएब अख्तर]]&lt;br&gt;
[[शोएब खान]]&lt;br&gt;
[[सोहेल खान]]&lt;br&gt;
[[सोहेल तन्वीर]]&lt;br&gt;
[[उमर गुल]]&lt;br&gt;
युनूस खान&lt;br&gt;
|valign=top|
[[महेला जयवर्धने]] ([[कर्णधार (क्रिकेट) |कर्णधार]])&lt;br&gt;
दिलहारा लोकुहेट्टीगे&lt;br&gt;
[[तिलकरत्ने दिलशान]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[दिलहारा फर्नांडो]]&lt;br&gt;
[[सनथ जयसूर्या]]&lt;br&gt;
थिलिना कंदंबी&lt;br&gt;
चमारा कपुगेदरा&lt;br&gt;
[[नुवान कुलसेकरा]]&lt;br&gt;
[[जीवंत कुलतुंगा]]&lt;br&gt;
परवीझ महारूफ&lt;br&gt;
[[अजंथा मेंडिस]]&lt;br&gt;
जहाँ मुबारक&lt;br&gt;
[[थिलन तुषारा]]&lt;br&gt;
[[महेला उदावत्ते]]&lt;br&gt;
कौशल्या वीरारत्ने&lt;br&gt;
|valign=top|
[[प्रोस्पेर उत्सेया]] ([[कर्णधार (क्रिकेट) |कर्णधार]])&lt;br&gt;
रेजिस चकाबवा ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[चमु चिभाभा]]&lt;br&gt;
[[एल्टन चिगुम्बुरा]]&lt;br&gt;
[[ग्रॅम क्रेमर]]&lt;br&gt;
[[कीथ डबेंगवा]]&lt;br&gt;
टिमिसेन मारुमा&lt;br&gt;
हॅमिल्टन मसाकादझा&lt;br&gt;
[[स्टुअर्ट मत्सिकनेरी]]&lt;br&gt;
ख्रिस मपोफू&lt;br&gt;
तवंडा मुपारीवा&lt;br&gt;
तराई मुजरबानी&lt;br&gt;
[[रे प्राइस]]&lt;br&gt;
तातेंडा तैबू ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
केफास झुवाओ
|}

==गट स्टेज==
{{Limited overs matches
 | date = १० ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १०६/८ (१७ षटके)
 | score2 = १०७/५ (१६ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1= तातेंडा तैबू ४०[[नाबाद|*]] (४०)
 | wickets1 = [[अजंथा मेंडिस]] ४/१५ (४ षटके)
 | runs2 = [[तिलकरत्ने दिलशान]] ३३ (३८)
 | wickets2 = [[रे प्राइस]] २/९ (४ षटके)
 | result = श्रीलंकाने ५ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361653.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[अजंथा मेंडिस]] (श्रीलंका)
 | rain = पावसामुळे सामना 17 षटकांसाठी कमी करण्यात आला.
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १० ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 = १३७/७ (२० षटके)
 | score2 = १०२/९ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= [[सलमान बट]] ७४ (५६)
 | wickets1 = [[हरवीर बैदवान]] ३/१५ (३ षटके)
 | runs2 = [[रिझवान चीमा]] ३४ (४२)
 | wickets2 = [[शोएब अख्तर]] २/११ (३ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ३५ धावांनी विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361654.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[सलमान बट]] (पाकिस्तान)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = ११ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|CAN}}
 | score1 = १३५/७ (२० षटके)
 | score2 = १३५/९ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|ZIM}}
 | runs1= करुण जेठी २४ (२४)
 | wickets1 = [[एल्टन चिगुम्बुरा]] २/३१ (३ षटके)
 | runs2 = तातेंडा तैबू ३७ (३८)
 | wickets2 = [[हरवीर बैदवान]] ३/२७ (४ षटके)
 | result = सामना बरोबरीत सुटला; झिम्बाब्वेने बॉल-आउट ३-१ ने जिंकले
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361655.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = तातेंडा तैबू (झिंबाब्वे)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = ११ ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|SRI}}
 | score1 = १३७/९ (२० षटके)
 | score2 = १४१/७ (१९.५ षटके)
 | team2 = {{cr|PAK}}
 | runs1= जहाँ मुबारक ३९ (२९)
 | wickets1 = [[उमर गुल]] ४/१३ (३ षटके)
 | runs2 = [[शोएब मलिक]] ४२[[नाबाद|*]] (३३)
 | wickets2 = कौशल्या वीरारत्ने ४/१९ (४ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ३ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361656.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[शोएब मलिक]] (पाकिस्तान)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १२ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १०७/८ (२० षटके)
 | score2 = ११०/३ (१९ षटके)
 | team2 = {{cr|PAK}}
 | runs1= हॅमिल्टन मसाकादझा ५३ (३८)
 | wickets1 = [[फवाद आलम]] ३/७ (३ षटके)
 | runs2 = [[शोएब खान]] ५० (५४)
 | wickets2 = ख्रिस मपोफू ३/१६ (३ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ७ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361657.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[शोएब खान]] (पाकिस्तान)
 | rain =
 | notes = या सामन्यामुळे पाकिस्तान अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Khan and Butt propel Pakistan into final|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373690.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo}}&lt;/ref&gt;
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १२ ऑक्टोबर 2008
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|SRI}}
 | score1 = १५३/७ (२० षटके)
 | score2 = १३८ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= [[महेला जयवर्धने]] ३५ (२१)
 | wickets1 = बाळाजी राव ३/२१ (४ षटके)
 | runs2 = [[रिझवान चीमा]] ६८ (४३)
 | wickets2 = [[अजंथा मेंडिस]] ४/१७ (४ षटके)
 | result = श्रीलंकेचा १५ धावांनी विजय झाला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361658.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[अजंथा मेंडिस]] (श्रीलंका)
 | rain =
 | notes = या सामन्याच्या परिणामी श्रीलंका अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Sri Lanka made to sweat by Cheema|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373707.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo}}&lt;/ref&gt;
}}

==तिसरे स्थान प्लेऑफ==
{{Limited overs matches
 | date = १३ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १८४/५ (२० षटके)
 | score2 = ७५ (१९.२ षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= हॅमिल्टन मसाकादझा ७९ (५२)
 | wickets1 = [[प्रोस्पेर उत्सेया]] ३/२६ (४ षटके)
 | runs2 = [[अब्दुल समद]] २९ (२३)
 | wickets2 = बाळाजी राव २/३३ (४ षटके)
 | result = झिम्बाब्वे १०९ धावांनी जिंकला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361659.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = हॅमिल्टन मसाकादझा (झिम्बाब्वे)
 | rain =
}}

==फायनल==
{{Limited overs matches
 | date = १३ ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 = १३२/७ (२० षटके)
 | score2 = १३३/५ (१९ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1= [[सलमान बट]] ४४ (४१)
 | wickets1 = [[शोएब मलिक]] २/१७ (४ षटके)
 | runs2 = [[सनथ जयसूर्या]] ४० (३४)
 | wickets2 = [[अजंथा मेंडिस]] ३/२३ (४ षटके)
 | result = श्रीलंका ५ गडी राखून विजय मिळवला 
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361660.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[सनथ जयसूर्या]] (श्रीलंका)
 | rain =
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}</text>
      <sha1>8njj4liffv79taphvbgp81bsc0qq1pd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139378</id>
      <parentid>2139376</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:23:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14625" xml:space="preserve">कॅनडामधील २००८ चौरंगी ट्वेंटी२० मालिका ही १० ते १३ ऑक्टोबर २००८ या कालावधीत कॅनडामध्ये आयोजित ट्वेन्टी-२० आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट सामन्यांची एक स्पर्धा होती. कॅनडा, पाकिस्तान, श्रीलंका आणि झिम्बाब्वे हे चार सहभागी संघ आहेत. किंग सिटी, ओंटारियो येथील मॅपल लीफ क्रिकेट क्लबच्या नॉर्थ-वेस्ट मैदानावर हे सामने खेळले गेले. फायनलमध्ये श्रीलंकेने पाकिस्तानचा पाच गडी राखून पराभव केला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Jayasuriya and Mendis hand Sri Lanka title|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373860.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=13 October 2008}}&lt;/ref&gt;

==खेळाडू==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! {{cr|CAN}}
! {{cr|PAK}}&lt;ref&gt;{{cite news|title=Shoaib in for Canada, but not Yousuf|url=http://www.espncricinfo.com/pakistan/content/story/372804.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=7 October 2008}}&lt;/ref&gt;
! {{cr|SRI}}&lt;ref&gt;{{cite news|title=Vaas and Silva omitted for Canada series|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/369968.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo|date=17 September 2008}}&lt;/ref&gt;
! {{cr|ZIM}}
|-
|valign=top|
[[सुनील धनीराम]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|कर्णधार]])&lt;br&gt;
[[अब्दुल समद]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उपकर्णधार]])&lt;br&gt;
[[हरवीर बैदवान]]&lt;br&gt;
बाळाजी राव&lt;br&gt;
उमर भाटी&lt;br&gt;
मनोज डेव्हिड&lt;br&gt;
अबझल डीन&lt;br&gt;
करुण जेठी&lt;br&gt;
[[संदीप ज्योती]]&lt;br&gt;
इयॉन कचेय&lt;br&gt;
मोहम्मद इक्बाल&lt;br&gt;
[[आशिफ मुल्ला]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[हेन्री ओसिंडे]]&lt;br&gt;
[[रिझवान चीमा]]&lt;br&gt;
|valign=top|
[[शोएब मलिक]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|कर्णधार]])&lt;br&gt;
[[मिसबाह-उल-हक]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)|उपकर्णधार]])&lt;br&gt;
अब्दुर रौफ&lt;br&gt;
अनवर अली&lt;br&gt;
[[फवाद आलम]]&lt;br&gt;
[[कामरान अकमल]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[खालिद लतीफ]]&lt;br&gt;
[[सलमान बट]]&lt;br&gt;
[[शाहिद आफ्रिदी]]&lt;br&gt;
[[शोएब अख्तर]]&lt;br&gt;
[[शोएब खान]]&lt;br&gt;
[[सोहेल खान]]&lt;br&gt;
[[सोहेल तन्वीर]]&lt;br&gt;
[[उमर गुल]]&lt;br&gt;
युनूस खान&lt;br&gt;
|valign=top|
[[महेला जयवर्धने]] ([[कर्णधार (क्रिकेट) |कर्णधार]])&lt;br&gt;
दिलहारा लोकुहेट्टीगे&lt;br&gt;
[[तिलकरत्ने दिलशान]] ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[दिलहारा फर्नांडो]]&lt;br&gt;
[[सनथ जयसूर्या]]&lt;br&gt;
थिलिना कंदंबी&lt;br&gt;
चमारा कपुगेदरा&lt;br&gt;
[[नुवान कुलसेकरा]]&lt;br&gt;
[[जीवंत कुलतुंगा]]&lt;br&gt;
परवीझ महारूफ&lt;br&gt;
[[अजंथा मेंडिस]]&lt;br&gt;
जहाँ मुबारक&lt;br&gt;
[[थिलन तुषारा]]&lt;br&gt;
[[महेला उदावत्ते]]&lt;br&gt;
कौशल्या वीरारत्ने&lt;br&gt;
|valign=top|
[[प्रोस्पेर उत्सेया]] ([[कर्णधार (क्रिकेट) |कर्णधार]])&lt;br&gt;
रेजिस चकाबवा ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
[[चमु चिभाभा]]&lt;br&gt;
[[एल्टन चिगुम्बुरा]]&lt;br&gt;
[[ग्रॅम क्रेमर]]&lt;br&gt;
[[कीथ डबेंगवा]]&lt;br&gt;
टिमिसेन मारुमा&lt;br&gt;
हॅमिल्टन मसाकादझा&lt;br&gt;
[[स्टुअर्ट मत्सिकनेरी]]&lt;br&gt;
ख्रिस मपोफू&lt;br&gt;
तवंडा मुपारीवा&lt;br&gt;
तराई मुजरबानी&lt;br&gt;
[[रे प्राइस]]&lt;br&gt;
तातेंडा तैबू ([[यष्टिरक्षक]])&lt;br&gt;
केफास झुवाओ
|}

==गट स्टेज==
{{Limited overs matches
 | date = १० ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १०६/८ (१७ षटके)
 | score2 = १०७/५ (१६ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1= तातेंडा तैबू ४०[[नाबाद|*]] (४०)
 | wickets1 = [[अजंथा मेंडिस]] ४/१५ (४ षटके)
 | runs2 = [[तिलकरत्ने दिलशान]] ३३ (३८)
 | wickets2 = [[रे प्राइस]] २/९ (४ षटके)
 | result = श्रीलंकाने ५ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361653.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[अजंथा मेंडिस]] (श्रीलंका)
 | rain = पावसामुळे सामना 17 षटकांसाठी कमी करण्यात आला.
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १० ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 = १३७/७ (२० षटके)
 | score2 = १०२/९ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= [[सलमान बट]] ७४ (५६)
 | wickets1 = [[हरवीर बैदवान]] ३/१५ (३ षटके)
 | runs2 = [[रिझवान चीमा]] ३४ (४२)
 | wickets2 = [[शोएब अख्तर]] २/११ (३ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ३५ धावांनी विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361654.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[सलमान बट]] (पाकिस्तान)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = ११ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|CAN}}
 | score1 = १३५/७ (२० षटके)
 | score2 = १३५/९ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|ZIM}}
 | runs1= करुण जेठी २४ (२४)
 | wickets1 = [[एल्टन चिगुम्बुरा]] २/३१ (३ षटके)
 | runs2 = तातेंडा तैबू ३७ (३८)
 | wickets2 = [[हरवीर बैदवान]] ३/२७ (४ षटके)
 | result = सामना बरोबरीत सुटला; झिम्बाब्वेने बॉल-आउट ३-१ ने जिंकले
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361655.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = तातेंडा तैबू (झिंबाब्वे)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = ११ ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|SRI}}
 | score1 = १३७/९ (२० षटके)
 | score2 = १४१/७ (१९.५ षटके)
 | team2 = {{cr|PAK}}
 | runs1= जहाँ मुबारक ३९ (२९)
 | wickets1 = [[उमर गुल]] ४/१३ (३ षटके)
 | runs2 = [[शोएब मलिक]] ४२[[नाबाद|*]] (३३)
 | wickets2 = कौशल्या वीरारत्ने ४/१९ (४ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ३ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361656.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[शोएब मलिक]] (पाकिस्तान)
 | rain =
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १२ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १०७/८ (२० षटके)
 | score2 = ११०/३ (१९ षटके)
 | team2 = {{cr|PAK}}
 | runs1= हॅमिल्टन मसाकादझा ५३ (३८)
 | wickets1 = [[फवाद आलम]] ३/७ (३ षटके)
 | runs2 = [[शोएब खान]] ५० (५४)
 | wickets2 = ख्रिस मपोफू ३/१६ (३ षटके)
 | result = पाकिस्तानने ७ गडी राखून विजय मिळवला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361657.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[शोएब खान]] (पाकिस्तान)
 | rain =
 | notes = या सामन्यामुळे पाकिस्तान अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Khan and Butt propel Pakistan into final|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373690.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo}}&lt;/ref&gt;
}}
----
{{Limited overs matches
 | date = १२ ऑक्टोबर 2008
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|SRI}}
 | score1 = १५३/७ (२० षटके)
 | score2 = १३८ (२० षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= [[महेला जयवर्धने]] ३५ (२१)
 | wickets1 = बाळाजी राव ३/२१ (४ षटके)
 | runs2 = [[रिझवान चीमा]] ६८ (४३)
 | wickets2 = [[अजंथा मेंडिस]] ४/१७ (४ षटके)
 | result = श्रीलंकेचा १५ धावांनी विजय झाला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361658.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[अजंथा मेंडिस]] (श्रीलंका)
 | rain =
 | notes = या सामन्याच्या परिणामी श्रीलंका अंतिम फेरीसाठी पात्र ठरला.&lt;ref&gt;{{cite news|title=Sri Lanka made to sweat by Cheema|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/story/373707.html|accessdate=26 August 2017|work=ESPNcricinfo}}&lt;/ref&gt;
}}

==तिसरे स्थान प्लेऑफ==
{{Limited overs matches
 | date = १३ ऑक्टोबर २००८
 | time = १३:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|ZIM}}
 | score1 = १८४/५ (२० षटके)
 | score2 = ७५ (१९.२ षटके)
 | team2 = {{cr|CAN}}
 | runs1= हॅमिल्टन मसाकादझा ७९ (५२)
 | wickets1 = [[प्रोस्पेर उत्सेया]] ३/२६ (४ षटके)
 | runs2 = [[अब्दुल समद]] २९ (२३)
 | wickets2 = बाळाजी राव २/३३ (४ षटके)
 | result = झिम्बाब्वे १०९ धावांनी जिंकला
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361659.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = हॅमिल्टन मसाकादझा (झिम्बाब्वे)
 | rain =
}}

==फायनल==
{{Limited overs matches
 | date = १३ ऑक्टोबर २००८
 | time = १७:३० जीएमटी
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 = १३२/७ (२० षटके)
 | score2 = १३३/५ (१९ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1= [[सलमान बट]] ४४ (४१)
 | wickets1 = [[शोएब मलिक]] २/१७ (४ षटके)
 | runs2 = [[सनथ जयसूर्या]] ४० (३४)
 | wickets2 = [[अजंथा मेंडिस]] ३/२३ (४ षटके)
 | result = श्रीलंका ५ गडी राखून विजय मिळवला 
 | report = [http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/361660.html धावफलक]
 | venue = मॅपल लीफ क्रिकेट क्लब, किंग सिटी, [[ओंटारियो]]
 | umpires = करन बेनी (कॅनडा) आणि [[मार्क बेन्सन]] (इंग्लंड)
 | motm = [[सनथ जयसूर्या]] (श्रीलंका)
 | rain =
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:इ.स. २००८ मधील क्रिकेट]]</text>
      <sha1>1jccyk0ihcx7piv91ghijcb0o5xchk1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चर्चा:इ.स. २०२२ मधील मराठी चित्रपटांची यादी</title>
    <ns>1</ns>
    <id>308305</id>
    <revision>
      <id>2139401</id>
      <parentid>2138883</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:17:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1105" xml:space="preserve">== संदर्भ ==
{{साद|Omega45}} नमस्कार, आपण या पानावर संपादन करत असताना संदर्भ देखील उडवलेले दिसत आहेत. कारण समजले नाही-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) २१:३२, १९ जुलै २०२२ (IST)

:{{साद|Omega45}} सौम्य smarn-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ०८:४७, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>p9p9omhqh9vcfxahgn7u2ody2uxzcg2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139402</id>
      <parentid>2139401</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T03:17:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1115" xml:space="preserve">== संदर्भ ==
{{साद|Omega45}} नमस्कार, आपण या पानावर संपादन करत असताना संदर्भ देखील उडवलेले दिसत आहेत. कारण समजले नाही-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) २१:३२, १९ जुलै २०२२ (IST)

:{{साद|Omega45}} सौम्य स्मरण-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; संतोष&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue&quot;&gt; गोरे &lt;/span&gt;''']]  ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|&lt;span style=&quot;text-shadow:grey 3px 3px 1px;&quot;&gt; 💬&lt;/span&gt;]] ) ०८:४७, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>k4w496v7q0hfowan4wz427fr6h4ati2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भारतीय उपराष्ट्रपती निवडणूक, २०२२</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308331</id>
    <revision>
      <id>2139379</id>
      <parentid>2138990</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:25:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3436" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट निवडणूक|election_name={{लेखनाव}}|country=भारत|type=उपराष्ट्रपती|ongoing=yes|turnout=|election_date=६ ऑगस्ट २०२२|image1=Governor of West Bengal Jagdeep Dhankhar with Prime Minister of India Narendra Modi (cropped).jpg|nominee1=[[Jagdeep Dhankhar]]|alliance1=एनडीए|party1=भाजप|home_state1=[[राजस्थान]]|states_carried1=|electoral_vote1=|percentage1=|image2=[[File:Margaret_Alva.jpg|131px]]|nominee2=[[Margaret Alva]]|alliance2=[[यूपीए]]|party2=भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|home_state2=[[कर्नाटक]]|states_carried2=|electoral_vote2=|percentage2=|title=[[भारतीय उपराष्ट्रपती]]|before_election=[[एम. वैंकय्या नायडू]]|before_party=भाजप|after_election=|after_party=}}

भारतीय उपराष्ट्रपतीपदासाठी साठी ६ ऑगस्ट २०२२ रोजी निवडणूक होणार आहे. भारतीय निवडणूक आयोगाने ही घोषणा केली आहे. भारतीय राज्यघटनेच्या कलम ५६(१) मध्ये अशी तरतूद आहे की [[भारताचे उपराष्ट्रपती]] पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी पदावर राहतील आणि ६ ऑगस्ट २०२२ रोजी त्यांची नियुक्ती होईल. &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{स्रोत बातमी|url=https://www.thehindu.com/news/national/election-for-vice-president-on-august-6-election-commission/article65579489.ece|title=Vice-Presidential poll on August 6|date=2022-06-29|work=The Hindu|language=en-IN|issn=0971-751X|access-date=2022-07-09}}&lt;/ref&gt; या निवडणुकीतील विजेता विद्यमान उपराष्ट्रपती [[व्यंकय्या नायडू]] यांची जागा घेईल. १६ जुलै २०२२ रोजी, [[पश्चिम बंगालचे राज्यपाल|पश्चिम बंगालचे तत्कालीन राज्यपाल]] [[जगदीप धनखर]] यांना [[भारतीय जनता पक्ष|भाजपने]] उपराष्ट्रपती पदाचे उमेदवार म्हणून नामांकन दिले होते. &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/jagdeep-dhankhar-named-nda-s-candidate-for-vice-president-101657981364877.html|title=BJP names Bengal governor Jagdeep Dhankhar as NDA candidate for Vice President|date=2022-07-16|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-16}}&lt;/ref&gt; १७ जुलै २०२२ रोजी, [[मार्गारेट अल्वा]] यांना यूपीएने विरोधी पक्षांचे उपराष्ट्रपती पदाचे उमेदवार म्हणून घोषित केले.

== संदर्भ ==

[[वर्ग:भारताचे उपराष्ट्रपती|निवडणूक]]</text>
      <sha1>60ad1srp2rpgafyhsyy6kskrkzwhaar</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बांगलादेश क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००८-०९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308342</id>
    <revision>
      <id>2139381</id>
      <parentid>2139126</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:27:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4246" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name   = बांगलादेश क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००८-०९
| team1_image   = Flag of Bangladesh.svg
| team1_name    = बांगलादेश
| team2_image   = Flag of South Africa.svg
| team2_name    = दक्षिण आफ्रिका
| from_date     = ५ नोव्हेंबर २००८
| to_date       = ३० नोव्हेंबर २००८
| team1_captain = मोहम्मद अश्रफुल
| team2_captain = ग्रॅम स्मिथ
| no_of_tests              = 2
| team1_tests_won          = 0
| team2_tests_won          = 2
| team1_tests_most_runs    = [[जुनैद सिद्दिकी]] (११८)
| team2_tests_most_runs    = [[अश्वेल प्रिन्स]] (२२१)
| team1_tests_most_wickets = [[शाकिब अल हसन]] (११)
| team2_tests_most_wickets = [[मखाया न्टिनी]] (११)
| player_of_test_series    = [[अश्वेल प्रिन्स]] (दक्षिण आफ्रिका)
| no_of_ODIs              = 3
| team1_ODIs_won          = 0
| team2_ODIs_won          = 2
| team1_ODIs_most_runs    = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (७८)
| team2_ODIs_most_runs    = [[हाशिम आमला]]  (१७५)
| team1_ODIs_most_wickets = [[नईम इस्लाम]] (४)
| team2_ODIs_most_wickets = [[डेल स्टेन]] (७)
| player_of_ODI_series    = [[हाशिम आमला]] (दक्षिण आफ्रिका)
| no_of_twenty20s           = 1
| team1_twenty20s_won       = 0
| team2_twenty20s_won       = 1
| team1_twenty20s_most_runs = [[तमीम इक्बाल]] (२५)
| team2_twenty20s_most_runs = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (३६)
| team1_twenty20s_most_wickets = अब्दुर रज्जाक (४)
| team2_twenty20s_most_wickets = [[जोहान बोथा]] (२)
| player_of_twenty20_series = अब्दुर रज्जाक (बांगलादेश)
}}
बांगलादेश क्रिकेट संघाने ५ ते ३० नोव्हेंबर २००८ दरम्यान दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला. त्यांनी दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध एक ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय, तीन एकदिवसीय आणि दोन कसोटी सामने खेळले.

==टी२०आ मालिका==
===फक्त टी२०आ===
{{Limited overs matches
| date = ५ नोव्हेंबर २००८
| team1 = {{cr-rt|RSA}}
| score1 = ११८/७ (१४ षटके)
| score2 = १०९/८ (१४ षटके)
| team2 = {{cr|BAN}}
| runs1 = [[एबी डिव्हिलियर्स]] ३६ (२६)
| wickets1 = अब्दुर रज्जाक ४/१६ (३ षटके)
| runs2 = [[तमीम इक्बाल]] २५ (२४)
| wickets2 = [[जोहान बोथा]] २/१५ (३ षटके)
| result = दक्षिण आफ्रिकेने १२ धावांनी विजय मिळवला (डी/एल)
| report = [http://www.espncricinfo.com/rsavbdesh/engine/match/350347.html धावफलक]
| venue = न्यू वांडरर्स स्टेडियम, [[जोहान्सबर्ग]]
| umpires = मारायस इरास्मस (दक्षिण आफ्रिका) आणि [[ब्रायन जेर्लिंग]] (दक्षिण आफ्रिका)
| motm = अब्दुर रज्जाक (बांगलादेश)
| rain = पावसामुळे सामना 14 षटकांपर्यंत कमी करण्यात आला.
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]
[[वर्ग:इ.स. २००८ मधील क्रिकेट]]</text>
      <sha1>1we66uzgrkhrjnxdzj7mzrbzi76nbbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>प्रथम माहिती अहवाल</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308368</id>
    <revision>
      <id>2139439</id>
      <parentid>2139230</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:11:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4047" xml:space="preserve">'''प्रथम माहिती अहवाल'''( [[इंग्रजी]]: First Information Report/FIR ) हा दखलपात्र गुन्ह्याची माहिती मिळाल्यावर तयार केलेला दस्तऐवज असतो, जो [[भारतीय उपखंड|भारतीय उपखंडातील]] आणि आग्नेय आशियाई देशांपैकी [[भारत]], [[बांगलादेश]], [[म्यानमार]] आणि [[पाकिस्तान]] येथील पोलीसांद्वारे तयार केला जातो. [[सिंगापूर|सिंगापूरमध्ये]] कोणत्याही गुन्हेगारी गुन्ह्याची माहिती मिळाल्यावर पोलीस हा अहवाल तयार करतात. 

हे दस्तावेज सामान्यत: दखलपात्र गुन्ह्यातील पीडित व्यक्तीने किंवा त्यांच्या वतीने पोलिसांकडे नोंदवलेल्या तक्रारीनंतर तयार केले जाते, परंतु कोणीही अशी तक्रार तोंडी किंवा लेखी पोलिसांना करू शकते, म्हणून दखलपात्र गुन्ह्यांबद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे. हे गुन्हे गंभीर  असतात जसे की खून, बलात्कार किंवा दरोडा, जे समाजासाठी तत्काळ धोका निर्माण करतात 

अदखलपात्र गुन्ह्यासाठी समुदाय सेवा रजिस्टरमध्ये किंवा स्टेशन डायरीमध्ये नोंद केली जाते.

प्रत्येक एफआयआर महत्त्वाचा असतो कारण ती फौजदारी न्यायाची प्रक्रिया गतीमान करते. पोलीस ठाण्यात एफआयआर दाखल झाल्यानंतरच पोलीस बहुतेक प्रकरणांचा तपास करतात. पोलिस अधिकाऱ्यांसह, दखलपात्र गुन्ह्याबद्दल माहिती असलेल्या कोणालाही एफआयआर दाखल करता येईल.

कायद्यात वर्णन केल्याप्रमाणे:

* जेव्हा दखलपात्र गुन्ह्याची माहिती तोंडी दिली जाते, तेव्हा पोलिसांनी ती लिहून ठेवली पाहिजे.
* तक्रारदार किंवा माहितीचा पुरवठादार यांना पोलिसांनी नोंदवलेली माहिती त्यांना वाचून दाखवावी अशी मागणी करण्याचा अधिकार आहे.
* पोलिसांनी एकदा माहिती नोंदवली की, ती माहिती देणाऱ्या व्यक्तीची स्वाक्षरी असणे आवश्यक आहे.
* तक्रारदाराला एफआयआरची मोफत प्रत मिळू शकते.

एफआयआरमध्ये तारीख, वेळ, ठिकाण, घटनेचे तपशील आणि गुंतलेल्या व्यक्तीचे वर्णन समाविष्ट असते.</text>
      <sha1>bz98q7kpooipm7nkyuj8q315op8xuvm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>विवेकबुद्धी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308371</id>
    <revision>
      <id>2139442</id>
      <parentid>2139243</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:17:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6577" xml:space="preserve">[[File:Vincent_Willem_van_Gogh_022.jpg|इवलेसे|[[फिंसेंत फान घो|व्हिन्सेंट व्हॅन गॉग]], 1890. क्रोलर-म्युलर संग्रहालय . ''द गुड समारिटन'' (डेलाक्रोक्स नंतर).]]
'''विवेक''' किंवा '''विवेकबुद्धी''' ही एक संज्ञानात्मक प्रक्रिया असते जी एखाद्या व्यक्तीच्या [[नीतिशास्त्र|नैतिक तत्त्वज्ञान]] किंवा मूल्य प्रणालीवर आधारित भावना आणि तर्कसंगत विचार निर्माण करते. 

सहानुभूतीशील मध्यवर्ती मज्जासंस्थेच्या प्रतिसादांप्रमाणे, तत्काळ संवेदनात्मक धारणा तसेच प्रतिक्षेपी प्रतिसादांवर आधारित सहवासामुळे विवेकबुद्धी उत्तेजित भावना व विचारांच्या विरूद्ध असते. सामान्य शब्दात, विवेकाचे वर्णन अनेकदा केले जाते, जेव्हा एखादी व्यक्ती त्यांच्या नैतिक मूल्यांशी विरोध करणारे कृत्य करते तेव्हा पश्चातापाची भावना निर्माण होते. एखाद्या कृतीपूर्वी नैतिक निर्णयाची विवेकबुद्धी कितपत माहिती देते आणि असे नैतिक निर्णय कारणावर आधारित असावेत किंवा नसावेत यावरून आधुनिक इतिहासाच्या बहुतेक भागांतून मानवी जीवनाच्या नैतिकतेच्या मूलभूत सिद्धांतांमधील रोमँटिसिझम आणि इतर प्रतिगामी सिद्धांत यांच्यात वाद झाला आहे. 

सद्सद्विवेकबुद्धीची धार्मिक दृश्ये सामान्यतः सर्व मानवांमध्ये अंतर्भूत असलेल्या नैतिकतेशी, हितकारक विश्वाशी आणि/किंवा देवत्वाशी जोडलेली दिसतात. धर्माची वैविध्यपूर्ण, पौराणिक, सैद्धांतिक, कायदेशीर, संस्थात्मक आणि भौतिक वैशिष्ट्ये विवेकाच्या उत्पत्ती आणि कार्याविषयी अनुभवात्मक, भावनिक, [[अध्यात्म|आध्यात्मिक]] किंवा चिंतनशील विचारांशी सुसंगत असू शकत नाहीत. &lt;ref&gt;Ninian Smart. ''The World's Religions: Old Traditions and Modern Transformations''. Cambridge University Press. 1989. pp. 10–21.&lt;/ref&gt; सामान्य धर्मनिरपेक्ष किंवा [[विज्ञान|वैज्ञानिक]] दृश्ये विवेकाची क्षमता कदाचित अनुवांशिकरित्या निर्धारित मानतात, त्याचा विषय कदाचित [[संस्कृती|संस्कृतीचा]] भाग म्हणून शिकलेला किंवा अंकित केलेला आहे. &lt;ref&gt;Peter Winch. ''Moral Integrity''. Basil Blackwell. Oxford. 1968&lt;/ref&gt;

विवेकासाठी सामान्यतः वापरल्या जाणाऱ्या रुपकांमध्ये &quot;आतला आवाज&quot;, &quot;आतला प्रकाश&quot;, &lt;ref name=&quot;autogenerated2000&quot;&gt;Rosemary Moore. ''The Light in Their Consciences: The Early Quakers in Britain 1646–1666''. Pennsylvania State University Press, University Park, PA. 2000. {{ISBN|978-0-271-01988-8}},&lt;/ref&gt; किंवा सॉक्रेटिसचे ग्रीक लोक ज्याला त्याचे &quot; डेमोनिक चिन्ह&quot; म्हणत त्यावर अवलंबून राहणे, एक टाळणारा आतला आवाज तेव्हाच ऐकला जातो. चूक करणार आहे. विवेक, खालील विभागांमध्ये तपशीलवार सांगितल्याप्रमाणे, राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय कायद्यातील एक संकल्पना आहे, &lt;ref name=&quot;autogenerated1948&quot;&gt;United Nations. [[Universal Declaration of Human Rights]], G.A. res. 217A (III), U.N. Doc A/810 at 71 (1948). http://www.un.org/en/documents/udhr/ accessed 22 October 2009.&lt;/ref&gt; संपूर्ण जगाला लागू होईल अशी संकल्पना वाढत्या प्रमाणात केली जात आहे, &lt;ref name=&quot;autogenerated2001&quot;&gt;Booth K, Dunne T and Cox M (eds). ''How Might We Live? Global Ethics in the New Century''. Cambridge University Press. Cambridge 2001 p. 1.&lt;/ref&gt; सार्वजनिक भल्यासाठी असंख्य उल्लेखनीय कृतींना प्रेरित केले आहे &lt;ref name=&quot;artforamnesty1&quot;&gt;[https://www.amnesty.org/en/blog/art-for-amnesty/ambassador-of-conscience Amnesty International. Ambassador of Conscience Award]. Retrieved 31 December 2013.&lt;/ref&gt; आणि साहित्य, संगीत आणि चित्रपटाच्या अनेक प्रमुख कलाकृतींचा विषय आहे. &lt;ref&gt;Wayne C Booth. ''The Company We Keep: An Ethics of Fiction''. University of California Press. Berkeley. 1988. p. 11 and Ch. 2.&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>9mjrhplspz1vl126nrrd939bz2as1dk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भाऊसाहेब महाराज</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308381</id>
    <revision>
      <id>2139441</id>
      <parentid>2139259</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:12:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9811" xml:space="preserve">{{काम चालू}}
'''भाऊसाहेब महाराज''' ( c. 1843 - इ.स. 1914) हे इंचेगेरी संप्रदायाचे संस्थापक होते. सुप्रसिद्ध भारतीय संत [[निसर्गदत्त महाराज]] हे त्यांचे गुरू होते.

== चरित्र ==

=== पार्श्वभूमी ===
भाऊसाहेब महाराजांचा जन्म १८४३ मध्ये व्यंकटेश खंडेराव देशपांडे म्हणून झाला. {{Sfn|Boucher|year unknown}} {{Sfn|Dabade|1998}} भाऊसाहेब महाराज [[देशस्थ ब्राह्मण]] जातीचे होते, {{Sfn|Dabade|1998}} {{Sfn|Boucher|year unknown}} {{Sfn|Kher|1895}}

=== अध्यात्मिक जीवन ===
कोटणीस यांच्या म्हणण्यानुसार, भाऊसाहेब महाराज यांना [[संत तुकाराम]] {{Sfn|Kotnis|1963}} (१५७७-१६५०), यांचा पुनर्जन्म म्हणून मानले जात होते. त्यांनी त्यांचे मागील कार्य पूर्ण करण्यासाठी नीलवणी लिंगायत समाजात पुन्हा जन्म घेतला होता. वयाच्या चौदाव्या वर्षी ते त्यांचे गुरू श्री निंबर्गी यांना भेटले. {{Sfn|Boucher|year unknown}} निंबर्गी यांच्या विनंतीवरून, {{Sfn|Boucher|year unknown}} &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeBhausaheb&quot; /&gt; भाऊसाहेब महाराज देशपांडे (१८४३ उमदी - १९१४ इंचगिरी) &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeBhausaheb&quot;&gt;[http://www.gurudevranade.com/bmhis.html Gurudev R.D. Ranade, ''Sadguru Shri Bhausaheb Maharaj Umdikar'']&lt;/ref&gt; यांनी मंत्र दीक्षा घेतली {{Sfn|Boucher|year unknown}} श्री रघुनाथप्रिया साधू महाराज, {{Sfn|Boucher|year unknown}} &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeBhausaheb&quot; /&gt; जे श्री गुरुलिंगजंगम महाराजांचे कट्टर अनुयायी आणि एकनिष्ठ शिष्य होते. &lt;ref&gt;R.D. Ranade (1982), ''Mysticism In Maharashtra''&lt;/ref&gt; &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeBhausaheb&quot; /&gt; भाऊसाहेब महाराज निंबर्गी महाराजांचे शिष्य झाले. &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeBhausaheb&quot; /&gt;

== शिकवण ==

=== मुंगीचा मार्ग ===
भाऊसाहेब महाराज आणि त्यांचे विद्यार्थी गुरुदेव रानडे यांच्या ''शिकवणींना पिपिलिका मार्ग'', &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;nondualite.free.fr-Siddharameshwar&quot;&gt;[http://nondualite.free.fr/c_profile.htm http://nondualite.free.fr, ''Shri Sadguru Siddharameshwar Maharaj'']&lt;/ref&gt; म्हणजे &quot;मुंगीचा मार्ग&quot;, &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;nondualite.free.fr-Siddharameshwar&quot; /&gt; &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;sadguru.us-birdsway&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://sadguru.us/thebirdsway.html|title=sadguru.us, ''The Bird's way''|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150330175504/http://sadguru.us/thebirdsway.html|archive-date=2015-03-30|access-date=2014-10-03}}&lt;/ref&gt; असे म्हणतात, तर त्यांचे विद्यार्थी सिद्धरामेश्वर महाराज यांची शिकवण, आणि सिद्धरामेश्वर महाराजांचे शिष्य निसर्गदत्त महाराज आणि रणजित महाराज यांना ''विहंगम मार्ग'', &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;nondualite.free.fr-Siddharameshwar&quot; /&gt; किंवा &quot;पक्ष्यांचा मार्ग&quot;, आत्म-शोधाचा थेट मार्ग असे संबोधले जाते. &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;sadguru.us-birdsway&quot; /&gt; [note 1] रणजित महाराज टिप्पणी करतात:
{{Quote|There are two ways to realize: the bird's way or ant's way. By meditation (or ant's way) one can realize. The word or name has so much power. The name you were given by your parents  has done so many things. Mantra is given by the master, but it is a  very long way for the understanding. By chanting or saying the  mantra you can go to the final reality.There are only two things:  one is reality, the other is illusion. One word only can wipe out  illusion.

So one thought [i.e. mantra] from the Master who has realized is sufficient to realize. It is a very lengthy way, that's the only  thing. So my Master found the shortest way, by thinking. By  unthinking you have become the smallest creature, and by thinking you  can become the greatest of the great, why not? If you don't have the  capacity to understand by thinking, the bird's way, then you can go by way of meditation. It is the long way and you have to meditate for many hours a day. People say they meditate, but most don't know how to meditate. They say that God is one and myself is another one,  that is the duality. It will never end that way.

So one word is sufficient from the Master. Words can cut words, thoughts can cut thoughts in a fraction of a second. It can take you  beyond the words, that is yourself. In meditation you have to  eventually submerge your ego, the meditator, and the action of the  meditation, and finally yourself. It is a long way.{{sfn|Ranjit Maharaj|1999}}}}

=== नाम-योग ===
भाऊसाहेब महाराजांची शिकवण ''नाम-योग'' नावाच्या पुस्तकात संकलित केली गेली, ही संज्ञा पुस्तकाच्या संकलकांनी आणि अनुवादकांनी तयार केली आहे, तर भाऊसाहेब महाराजांनी स्वतः निंबर्गी महाराजांप्रमाणेच याला ज्ञान मार्ग म्हटले आहे. {{Sfn|Boucher|year unknown}} संपादकांनी लिहिले:
{{Quote|&quot;Nama-Yoga&quot; is a word specially coined by us to designate the Spiritual Philosophy and Discipline of Sri [Bhausaheb] Maharaj. He himself called it Jnana-Marga - or Path of self-realisation. We have, however, used &quot;Nama-Yoga&quot; in a double sense. In fact, both the words - Nama and Yoga carry double meaning. Nama means i) Meditation on Divine Name and ii) Divinity in posse. Like many other saints, to Sri [Bhausaheb] Maharaj also, [[Nāma]] (name) and [[Rūpa]] (form) of God were identical. The Name itself was God. Yoga means Spiritual union or realisation of god. In the first sense, Nama-Yoga represents the Path, while in the second sense, it represents the Goal, as meditation, on Divine Name, if properly practiced, will lead to the realisation of the vision and bliss of the lord.{{sfn|Boucher|year unknown}}}}

== वंश ==
त्याच्या आत्मप्रबोधनानंतर त्याला निंबर्गी यांनी आपला उत्तराधकारी म्हणून घोषित केले {{Sfn|Boucher|year unknown}} आणि इंचेगेरी संप्रदायाची स्थापना केली. {{Sfn|Frydman|1987}} श्री भाऊसाहेब महाराजांचे अनेक विद्यार्थी होते, त्यापैकी  पुढीप्रमाणे काही होत:

* जिगजीवनीचे श्री अंबुराव महाराज (1857 जिगजेवणी - 1933 इंचगिरी) &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeAmburao&quot;&gt;[http://www.gurudevranade.com/amhis.htm Gurudev R.D. Ranade, ''Sadguru Shri Amburao Maharaj'']&lt;/ref&gt; {{Sfn|Frydman|1987}}
* निंबाळचे [[रामचंद्र दत्तात्रेय रानडे|श्री गुरुदेव रानडे]] &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeAmburao&quot; /&gt; &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;RanadeRanade&quot;&gt;[http://www.gurudevranade.com/gmhis.html Gurudev R.D. Ranade, ''Shri Gurudev R. D. Ranade'']&lt;/ref&gt; {{Sfn|Frydman|1987}} &lt;ref group=&quot;web&quot; name=&quot;BridgeIndia&quot;&gt;[http://bridge-india.blogspot.nl/2011/08/shri-gurudev-r-d-ranade.html Bridge-India, ''Shri Gurudev R.D. Ranade'']&lt;/ref&gt;
* गिरिमल्लेश्वर महाराज {{Sfn|Frydman|1987}}
* श्री सिद्धरामेश्वर महाराज (1875-1936) {{Sfn|Boucher|year unknown}} {{Sfn|Frydman|1987}}
{{Navnath Sampradaya – Inchegiri Sampradaya}}

== हे देखील पहा ==

* [[अद्वैत वेदान्त|अद्वैत वेदांत]]

== नोट्स ==
{{संदर्भयादी|2|group=note}}

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी|2}}

== स्रोत ==

=== प्रकाशित स्रोत ===
 

=== वेब स्रोत ===
{{संदर्भयादी|group=web}}
[[वर्ग:हिंदू संत]]
[[वर्ग:मराठी व्यक्ती]]</text>
      <sha1>2pu0k9rt4ystxz84at9kxnjf5aidru0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>नाडार (जाती/चादी)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308416</id>
    <redirect title="नाडार (जात)" />
    <revision>
      <id>2139320</id>
      <timestamp>2022-07-21T12:27:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>[[नाडार (जात)]] कडे पुनर्निर्देशित</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[नाडार (जात)]]</text>
      <sha1>tguo60kdnem8fsbbbz687zd0sa0q81w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:VEDANG V BEHERE</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308417</id>
    <revision>
      <id>2139324</id>
      <timestamp>2022-07-21T13:28:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="279" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=VEDANG V BEHERE}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १८:५८, २१ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>lby56wens3wei31rnzclf3k8l1eivo9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००८-०९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308418</id>
    <revision>
      <id>2139325</id>
      <timestamp>2022-07-21T13:43:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाने 20 फेब्रुवारी ते 17 एप्रिल 2009 दरम्यान दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला, दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, दोन ट्वेंटी-20 आंतरराष्ट्रीय सामने आणि पाच एकदिव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="806" xml:space="preserve">ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाने 20 फेब्रुवारी ते 17 एप्रिल 2009 दरम्यान दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला, दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, दोन ट्वेंटी-20 आंतरराष्ट्रीय सामने आणि पाच एकदिवसीय सामने खेळले.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००८-०९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]</text>
      <sha1>jo10jpkegjbuqwtulg2052tyucqvglk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139326</id>
      <parentid>2139325</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T13:57:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3653" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
|  series_name              = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००८-०९ |
|  team1_image              = Flag of South Africa.svg |
|  team1_name               = दक्षिण आफ्रिका |
|  team2_image              = Flag of Australia.svg |
|  team2_name               = ऑस्ट्रेलिया |
|  from_date                = २० फेब्रुवारी २००९ |
|  to_date                  = १७ एप्रिल २००९ |
|  team1_captain            = ग्रॅम स्मिथ |
|  team2_captain            = रिकी पाँटिंग |
|  no_of_tests              = 3 |
|  team1_tests_won          = 1 |
|  team2_tests_won          = 2 |
|  team1_tests_most_runs    = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (३५७) |
|  team2_tests_most_runs    = फिलिप ह्यूजेस (४१५) |
|  team1_tests_most_wickets = [[डेल स्टेन]] (१६) |
|  team2_tests_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१६) |
|  player_of_test_series    = [[मिचेल जॉन्सन]] |
|  no_of_ODIs               = 5 |
|  team1_ODIs_won           = 3 |
|  team2_ODIs_won           = 2 |
|  team1_tests_most_runs    = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (३५७) |
|  team2_tests_most_runs    = फिलिप ह्यूजेस (४१५) |
|  team1_tests_most_wickets = [[डेल स्टेन]] (१६) |
|  team2_tests_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१६) |
|  player_of_test_series    = [[मिचेल जॉन्सन]] |
|  no_of_ODIs               = 5 |
|  team1_ODIs_won           = 3 |
|  team2_ODIs_won           = 2 |
|  team1_ODIs_most_runs     = [[हर्शेल गिब्स]] (२५३) |
|  team2_ODIs_most_runs     = [[ब्रॅड हॅडिन]] (२०९)  |
|  team1_ODIs_most_wickets  = [[डेल स्टेन]] (१०) |
|  team2_ODIs_most_wickets  = [[मिचेल जॉन्सन]] (१३) |
|  player_of_ODI_series     = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (दक्षिण आफ्रिका) |
|  no_of_twenty20s               = 2 |
|  team1_twenty20s_won           = 2 |
|  team2_twenty20s_won           = 0 |
|  team1_twenty20s_most_runs     =  [[अल्बी मॉर्केल]] (५१)|
|  team2_twenty20s_most_runs     =  [[डेव्हिड हसी]] (११५)|
|  team1_twenty20s_most_wickets  =  [[रॉबिन पीटरसन]] (३)|
|  team2_twenty20s_most_wickets  =  [[डेव्हिड हसी]] (२)|
|  player_of_twenty20_series = [[डेव्हिड हसी]] (ऑस्ट्रेलिया)
}}

ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाने २० फेब्रुवारी ते १७ एप्रिल २००९ दरम्यान दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला, दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय आणि पाच एकदिवसीय सामने खेळले.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००८-०९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]</text>
      <sha1>i5q9rtnhimntzjtb7q7j60f2ne8e7e9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139327</id>
      <parentid>2139326</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:09:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6320" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
|  series_name              = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००८-०९ |
|  team1_image              = Flag of South Africa.svg |
|  team1_name               = दक्षिण आफ्रिका |
|  team2_image              = Flag of Australia.svg |
|  team2_name               = ऑस्ट्रेलिया |
|  from_date                = २० फेब्रुवारी २००९ |
|  to_date                  = १७ एप्रिल २००९ |
|  team1_captain            = ग्रॅम स्मिथ |
|  team2_captain            = रिकी पाँटिंग |
|  no_of_tests              = 3 |
|  team1_tests_won          = 1 |
|  team2_tests_won          = 2 |
|  team1_tests_most_runs    = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (३५७) |
|  team2_tests_most_runs    = फिलिप ह्यूजेस (४१५) |
|  team1_tests_most_wickets = [[डेल स्टेन]] (१६) |
|  team2_tests_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१६) |
|  player_of_test_series    = [[मिचेल जॉन्सन]] |
|  no_of_ODIs               = 5 |
|  team1_ODIs_won           = 3 |
|  team2_ODIs_won           = 2 |
|  team1_tests_most_runs    = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (३५७) |
|  team2_tests_most_runs    = फिलिप ह्यूजेस (४१५) |
|  team1_tests_most_wickets = [[डेल स्टेन]] (१६) |
|  team2_tests_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१६) |
|  player_of_test_series    = [[मिचेल जॉन्सन]] |
|  no_of_ODIs               = 5 |
|  team1_ODIs_won           = 3 |
|  team2_ODIs_won           = 2 |
|  team1_ODIs_most_runs     = [[हर्शेल गिब्स]] (२५३) |
|  team2_ODIs_most_runs     = [[ब्रॅड हॅडिन]] (२०९)  |
|  team1_ODIs_most_wickets  = [[डेल स्टेन]] (१०) |
|  team2_ODIs_most_wickets  = [[मिचेल जॉन्सन]] (१३) |
|  player_of_ODI_series     = [[एबी डिव्हिलियर्स]] (दक्षिण आफ्रिका) |
|  no_of_twenty20s               = 2 |
|  team1_twenty20s_won           = 2 |
|  team2_twenty20s_won           = 0 |
|  team1_twenty20s_most_runs     =  [[अल्बी मॉर्केल]] (५१)|
|  team2_twenty20s_most_runs     =  [[डेव्हिड हसी]] (११५)|
|  team1_twenty20s_most_wickets  =  [[रॉबिन पीटरसन]] (३)|
|  team2_twenty20s_most_wickets  =  [[डेव्हिड हसी]] (२)|
|  player_of_twenty20_series = [[डेव्हिड हसी]] (ऑस्ट्रेलिया)
}}

ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाने २० फेब्रुवारी ते १७ एप्रिल २००९ दरम्यान दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला, दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय आणि पाच एकदिवसीय सामने खेळले.

==ट्वेन्टी-२० मालिका==

===पहिला ट्वेन्टी-२०===
{{Limited overs matches 
  | date = २७ मार्च २००९
  | team1 = {{cr-rt|AUS}}
  | score1 = १६६/७ (२० षटके)|
  | score2 = १६८/६ (१९.२ षटके)|
  | team2 = {{cr|RSA}}
  | runs1 = [[डेव्हिड हसी]] ८८[[नाबाद|*]] (४४)|
  | wickets1 = [[रॉबिन पीटरसन]] ३/३० (४ षटके)|
  | runs2 = [[अल्बी मॉर्केल]] ३७ (१९)|
  | wickets2 = [[डेव्हिड हसी]] २/२१ (४ षटके)|
  | result = {{cr|RSA}} ४ गडी राखून विजयी|
  | report = [http://content.cricinfo.com/rsavaus2009/engine/current/match/350475.html धावफलक] |
  | venue = न्यू वांडरर्स स्टेडियम, [[जोहान्सबर्ग]], दक्षिण आफ्रिका |
  | umpires = मारायस इरास्मस आणि रुडी कोर्टझेन |
  | motm =  [[डेव्हिड हसी]] |
  | rain = दक्षिण आफ्रिकेने नाणेफेक जिंकून क्षेत्ररक्षणाचा निर्णय घेतला
}}

===दुसरा ट्वेन्टी-२०===
{{Limited overs matches 
  | date = २९ मार्च २००९
  | team1 = {{cr-rt|RSA}}
  | score1 = १५६/५ (२० षटके) |
  | score2 = १३९/८ (२० षटके) |
  | team2 = {{cr|AUS}}
  | runs1 = रोएलोफ व्हॅन डर मर्वे ४८ (३०) |
  | wickets1 = शेन हारवुड २/२१ (४ षटके) |
  | runs2 = [[डेव्हिड हसी]] २७ (१८) |
  | wickets2 = [[जोहान बोथा]] २/१६ (४ षटके) |
  | result = {{cr|RSA}} १७ धावांनी विजयी|
  | report = [http://content.cricinfo.com/rsavaus2009/engine/match/350476.html धावफलक]|
  | venue = [[सुपरस्पोर्ट पार्क]], [[सेंच्युरियन]], दक्षिण आफ्रिका |
  | umpires = मारायस इरास्मस आणि [[ब्रायन जेर्लिंग]] (दोन्ही दक्षिण आफ्रिका) |
  | motm = रोएलोफ व्हॅन डर मर्वे |
  | rain = ऑस्ट्रेलियाने नाणेफेक जिंकून क्षेत्ररक्षणाचा निर्णय घेतला
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००८-०९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]</text>
      <sha1>nn98exkm9nz41ewb19q5ohvnqsm9ker</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>पाकिस्तानविरुद्ध ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308419</id>
    <revision>
      <id>2139328</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:18:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाने संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये 22 एप्रिल 2009 ते 7 मे 2009 या कालावधीत पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि एक ट्वेंटी20 सामना पाकिस्तानशी खेळला.  ==संद...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="730" xml:space="preserve">ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाने संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये 22 एप्रिल 2009 ते 7 मे 2009 या कालावधीत पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि एक ट्वेंटी20 सामना पाकिस्तानशी खेळला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>ldwugu6ccx839okoiznob128uusq1ib</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139331</id>
      <parentid>2139328</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:30:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2678" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तानविरुद्ध ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of Pakistan.svg |
| team1_name               = पाकिस्तान|
| team2_image              = Flag of Australia.svg | 
| team2_name               = ऑस्ट्रेलिया|
| from_date                = २२ एप्रिल २००९ |
| to_date                  = ७ मे २००९ |
| team1_captain            = युनूस खान| 
| team2_captain            = [[मायकेल क्लार्क]]|
| no_of_ODIs               = 5 |
| team1_ODIs_won           = 2 |
| team2_ODIs_won           = 3 |
| team1_ODIs_most_runs     = [[कामरान अकमल]] १९२ |
| team2_ODIs_most_runs     = [[शेन वॉटसन]] २७१ |
| team1_ODIs_most_wickets  = [[शाहिद आफ्रिदी]] १० |
| team2_ODIs_most_wickets  = नॅथन हॉरिट्झ ८ |
| player_of_ODI_series     = [[मायकेल क्लार्क]]|
| no_of_twenty20s               = 1|
| team1_twenty20s_won           = 1|
| team2_twenty20s_won           = 0|
| team1_twenty20s_most_runs     = [[कामरान अकमल]] ५९|
| team2_twenty20s_most_runs     = [[शेन वॉटसन]] ३३|
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[उमर गुल]] ४|
| team2_twenty20s_most_wickets  = नॅथन हॉरिट्झ १|
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]] आणि [[उमर गुल]]|
}}

ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाने संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये २२ एप्रिल २००९ ते ७ मे २००९ या कालावधीत पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि एक ट्वेंटी२० सामना पाकिस्तानशी खेळला. या मालिकेला 'द चपल कप' असे नाव देण्यात आले आणि २००२ नंतरचा हा पहिला गेम आहे.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>4wfdw8a2k8vmiqcvgc0ixa0ua6ob5h0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139335</id>
      <parentid>2139331</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3918" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तानविरुद्ध ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of Pakistan.svg |
| team1_name               = पाकिस्तान|
| team2_image              = Flag of Australia.svg | 
| team2_name               = ऑस्ट्रेलिया|
| from_date                = २२ एप्रिल २००९ |
| to_date                  = ७ मे २००९ |
| team1_captain            = युनूस खान| 
| team2_captain            = [[मायकेल क्लार्क]]|
| no_of_ODIs               = 5 |
| team1_ODIs_won           = 2 |
| team2_ODIs_won           = 3 |
| team1_ODIs_most_runs     = [[कामरान अकमल]] १९२ |
| team2_ODIs_most_runs     = [[शेन वॉटसन]] २७१ |
| team1_ODIs_most_wickets  = [[शाहिद आफ्रिदी]] १० |
| team2_ODIs_most_wickets  = नॅथन हॉरिट्झ ८ |
| player_of_ODI_series     = [[मायकेल क्लार्क]]|
| no_of_twenty20s               = 1|
| team1_twenty20s_won           = 1|
| team2_twenty20s_won           = 0|
| team1_twenty20s_most_runs     = [[कामरान अकमल]] ५९|
| team2_twenty20s_most_runs     = [[शेन वॉटसन]] ३३|
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[उमर गुल]] ४|
| team2_twenty20s_most_wickets  = नॅथन हॉरिट्झ १|
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]] आणि [[उमर गुल]]|
}}

ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाने संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये २२ एप्रिल २००९ ते ७ मे २००९ या कालावधीत पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि एक ट्वेंटी२० सामना पाकिस्तानशी खेळला. या मालिकेला 'द चपल कप' असे नाव देण्यात आले आणि २००२ नंतरचा हा पहिला गेम आहे.

==टी२०आ मालिका==
{{Limited overs matches
| date = ७ मे २००९
| team1 = {{cr-rt|AUS}}
| score1 =  १०८ (१९.५ षटके)
| score2 =  १०९/३ (१६.२ षटके)
| team2 = {{cr|PAK}}
| runs1 =  [[शेन वॉटसन]] ३३ (१४)
| wickets1 = [[उमर गुल]] ४/८ (४ षटके)
| runs2 =  [[कामरान अकमल]] ५९* (४२)
| wickets2 = नॅथन हॉरिट्झ १/२० (३.२ षटके)
| result = पाकिस्तानने ७ गडी राखून विजय मिळवला 
| report = [http://content.cricinfo.com/pakvaus2009/engine/current/match/392615.html धावफलक]
| venue = दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियम, [[दुबई]]
| umpires = [[अलीम दार]] (पाकिस्तान) आणि जमीर हैदर (पाकिस्तान)
| motm = [[शाहिद आफ्रिदी]] आणि [[उमर गुल]]
| rain = पाकिस्तानने नाणेफेक जिंकून क्षेत्ररक्षणाचा निर्णय घेतला.
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>1bmp8ix446e4lxa2mb8896m3d9r1god</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सत्या व्यास</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308420</id>
    <revision>
      <id>2139329</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:28:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>भारतीय लेखक</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2397" xml:space="preserve">'''सत्या व्यास''' (जन्म १ जानेवारी १९८०, बोकारो, झारखंड) हे आधुनिक हिंदीचे लेखक आहेत. बनारस हिंदू विद्यापीठातून ते कायद्याचे पदवीधर आहेत. तो बोकारो स्टील सिटीमध्ये जन्मला आणि वाढला आणि त्याने ५ सर्वाधिक विकल्या गेलेल्या हिंदी कादंबऱ्या लिहिल्या आहेत

== लेखन कारकीर्द ==
व्यास यांचे पहिले पुस्तक बनारस टॉकीज, २०१५ मध्ये प्रकाशित झाले. दिल्ली दरबार, चौरासी / ८४, बागी बलिया, आणि उफ कोलकाता ही त्यांची इतर पुस्तके आहेत. सत्या व्यास विस्तृत शैलीत आणि वेगवेगळ्या पार्श्वभूमीत लिहितात. त्यांची पुस्तके अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झाली आहेत. बनारस टॉकीजचे आसामी, मणिपुरीमध्ये भाषांतर करण्यात आले आहे.दिल्ली दरबारचे इंग्रजीत भाषांतर वेस्टलँड प्रकाशकांनी केले आहे.त्याचे चौरासी या पुस्तकाचे उर्दू आणि पंजाबीमध्ये भाषांतरही झाले आहे आणि ते ओटीटीवरील टेलि सिरीजमध्ये रूपांतरित केले जात आहे.

== उल्लेखनीय कार्य ==

* बनारस टॉकीज - २०१५
* दिल्ली दरबार - २०१६
* चौरासी - २०१८
* बागी बलिया - २०१९
* उफ कोलकाता - २०२०
* ग्रहण (वेबसीरिज)

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>j2egp1646hw8h5q3u59093opgcgt860</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139333</id>
      <parentid>2139329</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:33:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>संदर्भ आणि इंटरलिंक</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3916" xml:space="preserve">'''सत्या व्यास''' (जन्म [[जानेवारी १|१ जानेवारी]] [[इ.स. १९८०|१९८०]], बोकारो, झारखंड) हे आधुनिक हिंदीचे लेखक आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.newindianexpress.com/magazine/2020/dec/06/underdog-to-primary-character-decoding-pankaj-tripathisrise-to-fame-and-what-makes-him-stand-out-2231444.html|title=Underdog to primary character: Decoding Pankaj Tripathi's rise to fame and what makes him stand out|website=The New Indian Express|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt; बनारस हिंदू विद्यापीठातून ते कायद्याचे पदवीधर आहेत. तो बोकारो स्टील सिटीमध्ये जन्मला आणि वाढला आणि त्याने ५ सर्वाधिक विकल्या गेलेल्या हिंदी कादंबऱ्या लिहिल्या आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/my-life-feels-like-a-fairy-tale-in-the-middle-of-its-happy-ending-says-actor-pankaj-tripathi/story-iM5pqkXD23kBjEiJLHKPGI.html|title=My life feels like a fairy tale in the middle of its happy ending, says actor Pankaj Tripathi|date=2020-11-06|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== लेखन कारकीर्द ==
व्यास यांचे पहिले पुस्तक बनारस टॉकीज, २०१५ मध्ये प्रकाशित झाले. दिल्ली दरबार, चौरासी / ८४, बागी बलिया, आणि उफ कोलकाता ही त्यांची इतर पुस्तके आहेत.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://theprint.in/india/bestselling-hindi-novel-banaras-talkies-now-in-english/1011834/|title=Bestselling Hindi novel 'Banaras Talkies' now in English|last=PTI|date=2022-06-25|website=ThePrint|language=en-US|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt; सत्या व्यास विस्तृत शैलीत आणि वेगवेगळ्या पार्श्वभूमीत लिहितात. त्यांची पुस्तके अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झाली आहेत. बनारस टॉकीजचे आसामी, मणिपुरीमध्ये भाषांतर करण्यात आले आहे.दिल्ली दरबारचे इंग्रजीत भाषांतर वेस्टलँड प्रकाशकांनी केले आहे.त्याचे चौरासी या पुस्तकाचे उर्दू आणि पंजाबीमध्ये भाषांतरही झाले आहे आणि ते ओटीटीवरील टेलि सिरीजमध्ये रूपांतरित केले जात आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/books/features/bollywood-lyricists-dominate-poetry-list-in-hindi-bestsellers/articleshow/65212940.cms|title=Bollywood lyricists dominate poetry list in Hindi bestsellers - Times of India|website=The Times of India|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== उल्लेखनीय कार्य ==

* बनारस टॉकीज - २०१५
* दिल्ली दरबार - २०१६
* चौरासी - २०१८
* बागी बलिया - २०१९
* उफ कोलकाता - २०२०
* ग्रहण (वेबसीरिज)

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>r1pfso503fv51z1uftrzpygx6nyvaqv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:माध्या</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308421</id>
    <revision>
      <id>2139330</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:28:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="282" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=माध्या}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १९:५८, २१ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>e0urontwhg70wc9eifq4v2qwce9rpet</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:Tushar balasaheb yelwande</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308422</id>
    <revision>
      <id>2139332</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="289" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Tushar balasaheb yelwande}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) २०:०३, २१ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>q3jkcfxfu5ji618462r0y786gvx3tsa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>करिश्मा मेहता</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308423</id>
    <revision>
      <id>2139336</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:45:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>भारतीय महिला लेखक आणि छायाचित्रकार</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3704" xml:space="preserve">'''करिश्मा मेहता''' एक लेखिका आणि छायाचित्रकार आहे. जानेवारी २०१४ मध्ये लॉन्च झालेल्या ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या वेबसाइटच्या त्या संस्थापक आणि व्यवस्थापक आहेत आणि ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या संबंधित पुस्तकाच्या लेखिका आहेत. ती एक स्वतंत्र लेखिका आणि टेडएक्स प्रस्तुतकर्ता देखील आहे.

== शिक्षण आणि मागील जीवन ==
मेहता यांचा जन्म बॉम्बेमध्ये झाला आणि त्यांचे पालनपोषण बॉम्बे स्कॉटिश स्कूल, माहीममध्ये झाले. तिने बंगलोरमधील बोर्डिंग स्कूलमध्ये दोन वर्षे आणि नंतर यूकेमध्ये तीन वर्षे कॉलेजमध्ये शिक्षण घेतले. २०१३ मध्ये, मेहता नॉटिंगहॅम, यूके येथे अर्थशास्त्र आणि व्यवसायाचे विद्यार्थी होते आणि त्यांनी नॉटिंगहॅम विद्यापीठातून व्यवसाय आणि अर्थशास्त्रात पदवी घेतली.

== कारकीर्द ==
जानेवारी २०१४ मध्ये, तिने छायाचित्रकार ब्रॅंडन स्टॅंटन यांच्या ह्युमन्स ऑफ न्यूयॉर्क फेसबुक पेजपासून प्रेरणा घेऊन ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे फेसबुक पेज सुरू केले. २०१३ मध्ये ह्युमन्स ऑफ न्यू यॉर्क पेज शोधल्यानंतर तिने मुंबईसाठी असेच पेज शोधण्याचा प्रयत्न केला आणि एकही पेज न सापडल्यानंतर त्यांनी एक लोगो तयार केला आणि स्वतः फेसबुक पेज बनवले.

तिने सुरुवातीला दोन इंटर्नसोबत काम केले. वेबसाइटसाठी विषय शोधण्यासाठी, मेहता रस्त्यावरील लोकांशी संपर्क साधतात आणि त्यांच्या कॅमेराने त्यांचे छायाचित्र घेण्यास सांगतात आणि त्यांना प्रश्न विचारतात. २०१६ मध्ये, तिने ऑनलाइन प्रकाशित न झालेल्या पोस्ट्ससह, स्वत: प्रकाशित पुस्तकात संकलित केले. , ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे, वेबसाइटला निधी देण्यासाठी थेट पैसे उभारण्याचा तिचा पहिला प्रयत्न.

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>du6ll6p9cfjufpts5mndmkejoexs2h8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139338</id>
      <parentid>2139336</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T14:46:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>संदर्भ जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5084" xml:space="preserve">'''करिश्मा मेहता''' एक लेखिका आणि छायाचित्रकार आहे. जानेवारी २०१४ मध्ये लॉन्च झालेल्या ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या वेबसाइटच्या त्या संस्थापक आणि व्यवस्थापक आहेत आणि ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या संबंधित पुस्तकाच्या लेखिका आहेत. ती एक स्वतंत्र लेखिका आणि टेडएक्स प्रस्तुतकर्ता देखील आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/cities/mumbai/being-the-humans-of-bombay/|title=Being the humans of Bombay|date=2014-04-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/art-and-culture/meet-karishma-mehta-the-woman-behind-humans-of-bombay/story-Zwhwt3VJmysEGx62ZsuukJ.html|title=Meet Karishma Mehta, the woman behind Humans of Bombay|date=2016-05-05|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== शिक्षण आणि मागील जीवन ==
मेहता यांचा जन्म बॉम्बेमध्ये झाला आणि त्यांचे पालनपोषण बॉम्बे स्कॉटिश स्कूल, माहीममध्ये झाले. तिने बंगलोरमधील बोर्डिंग स्कूलमध्ये दोन वर्षे आणि नंतर यूकेमध्ये तीन वर्षे कॉलेजमध्ये शिक्षण घेतले. २०१३ मध्ये, मेहता नॉटिंगहॅम, यूके येथे अर्थशास्त्र आणि व्यवसायाचे विद्यार्थी होते आणि त्यांनी नॉटिंगहॅम विद्यापीठातून व्यवसाय आणि अर्थशास्त्रात पदवी घेतली.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|last=Lakhe|first=Amruta|url=https://www.thehindu.com/news/cities/mumbai/from-the-heart-through-a-lens/article8474697.ece|title=From the heart, through a lens|date=2016-04-14|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

== कारकीर्द ==
जानेवारी २०१४ मध्ये, तिने छायाचित्रकार ब्रॅंडन स्टॅंटन यांच्या ह्युमन्स ऑफ न्यूयॉर्क फेसबुक पेजपासून प्रेरणा घेऊन ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे फेसबुक पेज सुरू केले. २०१३ मध्ये ह्युमन्स ऑफ न्यू यॉर्क पेज शोधल्यानंतर तिने मुंबईसाठी असेच पेज शोधण्याचा प्रयत्न केला आणि एकही पेज न सापडल्यानंतर त्यांनी एक लोगो तयार केला आणि स्वतः फेसबुक पेज बनवले.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.khaleejtimes.com/lifestyle/meet-the-humans-of-bombay-founder|title=Meet the Humans of Bombay founder|last=Rodrigues|first=Janice|website=Khaleej Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

तिने सुरुवातीला दोन इंटर्नसोबत काम केले. वेबसाइटसाठी विषय शोधण्यासाठी, मेहता रस्त्यावरील लोकांशी संपर्क साधतात आणि त्यांच्या कॅमेराने त्यांचे छायाचित्र घेण्यास सांगतात आणि त्यांना प्रश्न विचारतात. २०१६ मध्ये, तिने ऑनलाइन प्रकाशित न झालेल्या पोस्ट्ससह, स्वत: प्रकाशित पुस्तकात संकलित केले. , ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे, वेबसाइटला निधी देण्यासाठी थेट पैसे उभारण्याचा तिचा पहिला प्रयत्न.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.thebetterindia.com/39315/humans-of-bombay-facebook-karishma-mehta/|title=Meet the Human Behind 'Humans of Bombay'|last=Singh|first=Tanaya|date=2015-11-26|website=The Better India|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>1dxc8wrrvtb9b6v8r7obevvgluj8up3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139435</id>
      <parentid>2139338</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:03:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग|अधिक माहिती]]); शुद्धलेखन — शहराचे अचूक नाव ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#शहराचे अचूक नाव|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5087" xml:space="preserve">'''करिश्मा मेहता''' एक लेखिका आणि छायाचित्रकार आहे. जानेवारी २०१४ मध्ये लॉन्च झालेल्या ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या वेबसाइटच्या त्या संस्थापक आणि व्यवस्थापक आहेत आणि ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे या संबंधित पुस्तकाच्या लेखिका आहेत. ती एक स्वतंत्र लेखिका आणि टेडएक्स प्रस्तुतकर्ता देखील आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indianexpress.com/article/cities/mumbai/being-the-humans-of-bombay/|title=Being the humans of Bombay|date=2014-04-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/art-and-culture/meet-karishma-mehta-the-woman-behind-humans-of-bombay/story-Zwhwt3VJmysEGx62ZsuukJ.html|title=Meet Karishma Mehta, the woman behind Humans of Bombay|date=2016-05-05|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== शिक्षण आणि मागील जीवन ==
मेहता यांचा जन्म बॉम्बेमध्ये झाला आणि त्यांचे पालनपोषण बॉम्बे स्कॉटिश स्कूल, माहीममध्ये झाले. तिने बंगलोरमधील बोर्डिंग स्कूलमध्ये दोन वर्षे आणि नंतर यूकेमध्ये तीन वर्षे कॉलेजमध्ये शिक्षण घेतले. २०१३ मध्ये, मेहता नॉटिंगहॅम, यूके येथे अर्थशास्त्र आणि व्यवसायाचे विद्यार्थी होते आणि त्यांनी नॉटिंगहॅम विद्यापीठातून व्यवसाय आणि अर्थशास्त्रात पदवी घेतली.&lt;ref&gt;{{स्रोत बातमी|last=Lakhe|first=Amruta|url=https://www.thehindu.com/news/cities/mumbai/from-the-heart-through-a-lens/article8474697.ece|title=From the heart, through a lens|date=2016-04-14|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

== कारकीर्द ==
जानेवारी २०१४ मध्ये, तिने छायाचित्रकार ब्रॅंडन स्टॅंटन यांच्या ह्युमन्स ऑफ न्यू यॉर्क फेसबुक पेजपासून प्रेरणा घेऊन ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे फेसबुक पेज सुरू केले. २०१३ मध्ये ह्युमन्स ऑफ न्यू यॉर्क पेज शोधल्यानंतर तिने मुंबईसाठी असेच पेज शोधण्याचा प्रयत्न केला आणि एकही पेज न सापडल्यानंतर त्यांनी एक लोगो तयार केला आणि स्वतः फेसबुक पेज बनवले.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.khaleejtimes.com/lifestyle/meet-the-humans-of-bombay-founder|title=Meet the Humans of Bombay founder|last=Rodrigues|first=Janice|website=Khaleej Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

तिने सुरुवातीला दोन इंटर्नसोबत काम केले. वेबसाइटसाठी विषय शोधण्यासाठी, मेहता रस्त्यावरील लोकांशी संपर्क साधतात आणि त्यांच्या कॅमेराने त्यांचे छायाचित्र घेण्यास सांगतात आणि त्यांना प्रश्न विचारतात. २०१६ मध्ये, तिने ऑनलाइन प्रकाशित न झालेल्या पोस्ट्ससह, स्वतः प्रकाशित पुस्तकात संकलित केले. , ह्युमन्स ऑफ बॉम्बे, वेबसाइटला निधी देण्यासाठी थेट पैसे उभारण्याचा तिचा पहिला प्रयत्न.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.thebetterindia.com/39315/humans-of-bombay-facebook-karishma-mehta/|title=Meet the Human Behind 'Humans of Bombay'|last=Singh|first=Tanaya|date=2015-11-26|website=The Better India|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>hnvexgu2hbh35eii76p14c892ga9fmc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य:Tushar balasaheb yelwande</title>
    <ns>2</ns>
    <id>308424</id>
    <revision>
      <id>2139337</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:45:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tushar balasaheb yelwande</username>
        <id>146682</id>
      </contributor>
      <comment>राजकारण आणि समाजकारण</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1531" xml:space="preserve">hello everyone . आज आपण राजकारण आणि समाजकारण यात सध्या चालू असलेली घुसळण पाहुयात. आज समाजकारण फक्त आपल्याला भासाऊन त्यात राजकीय लोक राजकारण करू पाहत आहेत. कधी जातीवाद, कधी हिंदुत्व ,कधी आरक्षण अशा अनेक गोष्टी आपल्यासमोर आणून फूट पाडण्याचा त्यांचा हेतू आहे. मुळात त्यांना समाजाचे प्रश्न न सोडवता स्वतःची जागा कशी मजबूत होईल हे ही लोक पाहत आहेत. आता डोळ्यासमोर आहे आपल्या केंद्र सरकार  ने जे वार्षिक बजेट सादर केलं त्यात फक्त आणि फक्त मध्यमवर्गीय कुटुंब,नोकरदार, बेरोजगार यांना काही फायदा नाही. पण हे मुद्दे लक्षात न घेता फक्त जनतेची दिशाभूल चालू आहे. समाजकारण यात कोठेही दिसून येत नाही. क्षमस्व</text>
      <sha1>65347mqrh1eu8lns6tylin8p3iiqvp9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139347</id>
      <parentid>2139337</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T17:40:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>या पानावरील सगळा मजकूर काढला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बांगलादेश क्रिकेट संघाचा वेस्ट इंडीज दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308425</id>
    <revision>
      <id>2139339</id>
      <timestamp>2022-07-21T14:48:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: बांगलादेश क्रिकेट संघाने 3 जुलै 2009 ते 2 ऑगस्ट 2009 या कालावधीत 2009 आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडिजचा दौरा केला.  ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}}  {{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}  वर्ग:बांगलादेश क...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="554" xml:space="preserve">बांगलादेश क्रिकेट संघाने 3 जुलै 2009 ते 2 ऑगस्ट 2009 या कालावधीत 2009 आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडिजचा दौरा केला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे वेस्ट इंडीज दौरे]]</text>
      <sha1>97cp9877yfub9efkegyn87tfa45yvj5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139341</id>
      <parentid>2139339</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:05:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5708" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = बांगलादेश क्रिकेट संघाचा वेस्ट इंडीज दौरा, २००९
| team1_image              = Flag of Bangladesh.svg
| team1_name               = बांगलादेश
| team2_image              = WestIndiesCricketFlagPre1999.svg
| team2_name               = वेस्ट इंडिज 
| from_date                = ३ जुलै २००९
| to_date                  = २ ऑगस्ट २००९
| team1_captain            = [[मश्रफी मोर्तझा]] (पहिली कसोटी) &lt;br /&gt;[[शाकिब अल हसन]]
| team2_captain            = [[फ्लॉइड रेफर]]
| no_of_tests              = 2
| team1_tests_won          = 2
| team2_tests_won          = 0
| team1_tests_most_runs    = [[तमीम इक्बाल]] (१९७)
| team2_tests_most_runs    = [[डेव्हिड बर्नार्ड]] (१९१)
| team1_tests_most_wickets = [[शाकिब अल हसन]] (१३)
| team2_tests_most_wickets = [[केमार रोच]] (१३)
| player_of_test_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 3
| team2_ODIs_won           = 0
| team1_ODIs_most_runs     = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (१४०)
| team2_ODIs_most_runs     = ट्रॅव्हिस डॉलिन (१४८)
| team1_ODIs_most_wickets  = अब्दुर रज्जाक (७)
| team2_ODIs_most_wickets  = [[केमार रोच]] (१०)
| player_of_ODI_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_twenty20s               = 1
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 1
| team1_twenty20s_most_runs     = [[नईम इस्लाम]] (२७)
| team2_twenty20s_most_runs     = [[डेव्हन स्मिथ]] (३७) &lt;br /&gt;ट्रॅव्हिस डॉलिन (३७)
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[निकिता मिलर]] (२) &lt;br /&gt;[[डॅरेन सॅमी]] (२)
| player_of_twenty20_series     = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडिज)
}}
बांगलादेश क्रिकेट संघाने ३ जुलै २००९ ते २ ऑगस्ट २००९ या कालावधीत २००९ आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडिजचा दौरा केला. या दौऱ्यात दोन कसोटी मालिका, तीन एकदिवसीय मालिका आणि एक ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय मालिका होती.

वेस्ट इंडीज क्रिकेट बोर्ड आणि वेस्ट इंडिज खेळाडू संघटना यांच्यातील औद्योगिक कारवाईमुळे, वेस्ट इंडिजने एक कमकुवत संघ मैदानात उतरवला जो मालिकेदरम्यान त्याच्या संपूर्ण पहिल्या एकादशला गहाळ होता.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/cricket/international/australia/6323555/Australia-relief-at-West-Indies-players-strike-resolution.html|title=Australia relief at West Indies players strike resolution|newspaper=The Telegraph|location=London|date=14 October 2009|access-date=23 March 2012}}&lt;/ref&gt;

बांगलादेशने दुर्बल झालेल्या वेस्ट इंडिज संघाला सहजतेने जबाबदार धरून कसोटी मालिका २-० आणि एकदिवसीय मालिका ३-० ने जिंकली. कसोटी मालिकेत, बांगलादेशने आतापर्यंत फक्त दुसरा आणि तिसरा कसोटी विजय नोंदवला, दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला आणि दुसरा कसोटी विजय, दौरा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि पहिला कसोटी मालिका व्हाईटवॉश. एकदिवसीय मालिकेत, बांगलादेशचा कसोटी राष्ट्राविरुद्ध दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि कसोटी राष्ट्राविरुद्धची पहिली मालिका व्हाईटवॉश होती.&lt;!-- बांगलादेशने २००६-०७ मध्ये झिम्बाब्वेचा व्हाईटवॉश केला होता, पण त्यावेळी झिम्बाब्वे हे कसोटी राष्ट्र नव्हते. --&gt; ट्वेंटी-२० सामना वेस्ट इंडिजने जिंकला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे वेस्ट इंडीज दौरे]]</text>
      <sha1>sh9wua3nfh4v8ghvb2q9y5lf1i4fuym</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139342</id>
      <parentid>2139341</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:12:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6969" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = बांगलादेश क्रिकेट संघाचा वेस्ट इंडीज दौरा, २००९
| team1_image              = Flag of Bangladesh.svg
| team1_name               = बांगलादेश
| team2_image              = WestIndiesCricketFlagPre1999.svg
| team2_name               = वेस्ट इंडिज 
| from_date                = ३ जुलै २००९
| to_date                  = २ ऑगस्ट २००९
| team1_captain            = [[मश्रफी मोर्तझा]] (पहिली कसोटी) &lt;br /&gt;[[शाकिब अल हसन]]
| team2_captain            = [[फ्लॉइड रेफर]]
| no_of_tests              = 2
| team1_tests_won          = 2
| team2_tests_won          = 0
| team1_tests_most_runs    = [[तमीम इक्बाल]] (१९७)
| team2_tests_most_runs    = [[डेव्हिड बर्नार्ड]] (१९१)
| team1_tests_most_wickets = [[शाकिब अल हसन]] (१३)
| team2_tests_most_wickets = [[केमार रोच]] (१३)
| player_of_test_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 3
| team2_ODIs_won           = 0
| team1_ODIs_most_runs     = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (१४०)
| team2_ODIs_most_runs     = ट्रॅव्हिस डॉलिन (१४८)
| team1_ODIs_most_wickets  = अब्दुर रज्जाक (७)
| team2_ODIs_most_wickets  = [[केमार रोच]] (१०)
| player_of_ODI_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_twenty20s               = 1
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 1
| team1_twenty20s_most_runs     = [[नईम इस्लाम]] (२७)
| team2_twenty20s_most_runs     = [[डेव्हन स्मिथ]] (३७) &lt;br /&gt;ट्रॅव्हिस डॉलिन (३७)
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[निकिता मिलर]] (२) &lt;br /&gt;[[डॅरेन सॅमी]] (२)
| player_of_twenty20_series     = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडिज)
}}
बांगलादेश क्रिकेट संघाने ३ जुलै २००९ ते २ ऑगस्ट २००९ या कालावधीत २००९ आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडिजचा दौरा केला. या दौऱ्यात दोन कसोटी मालिका, तीन एकदिवसीय मालिका आणि एक ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय मालिका होती.

वेस्ट इंडीज क्रिकेट बोर्ड आणि वेस्ट इंडिज खेळाडू संघटना यांच्यातील औद्योगिक कारवाईमुळे, वेस्ट इंडिजने एक कमकुवत संघ मैदानात उतरवला जो मालिकेदरम्यान त्याच्या संपूर्ण पहिल्या एकादशला गहाळ होता.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/cricket/international/australia/6323555/Australia-relief-at-West-Indies-players-strike-resolution.html|title=Australia relief at West Indies players strike resolution|newspaper=The Telegraph|location=London|date=14 October 2009|access-date=23 March 2012}}&lt;/ref&gt;

बांगलादेशने दुर्बल झालेल्या वेस्ट इंडिज संघाला सहजतेने जबाबदार धरून कसोटी मालिका २-० आणि एकदिवसीय मालिका ३-० ने जिंकली. कसोटी मालिकेत, बांगलादेशने आतापर्यंत फक्त दुसरा आणि तिसरा कसोटी विजय नोंदवला, दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला आणि दुसरा कसोटी विजय, दौरा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि पहिला कसोटी मालिका व्हाईटवॉश. एकदिवसीय मालिकेत, बांगलादेशचा कसोटी राष्ट्राविरुद्ध दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि कसोटी राष्ट्राविरुद्धची पहिली मालिका व्हाईटवॉश होती.&lt;!-- बांगलादेशने २००६-०७ मध्ये झिम्बाब्वेचा व्हाईटवॉश केला होता, पण त्यावेळी झिम्बाब्वे हे कसोटी राष्ट्र नव्हते. --&gt; ट्वेंटी-२० सामना वेस्ट इंडिजने जिंकला.

==टी२०आ मालिका==
===फक्त टी२०आ===
{{Limited overs matches
| date = २ ऑगस्ट २००९
| team1 = {{cr-rt|BAN}}
| score1 = ११८/९ (२० षटके)
| score2 = ११९/५ (१६.५ षटके)
| team2 = {{cr|WIN}}
| runs1 = [[नईम इस्लाम]] २७ (१८)
| wickets1 = [[निकिता मिलर]] २/२२ (४ षटके)
| runs2 = [[डेव्हन स्मिथ]] ३७ (२७)
| wickets2 = [[मोहम्मद अश्रफुल]] २/१८ (२ षटके)
| result = वेस्ट इंडिज ५ गडी राखून जिंकला
| report = [http://www.espncricinfo.com/wivbdesh2009/engine/match/401076.html धावफलक]
| venue = [[वॉर्नर पार्क]], बसेटेरे, [[सेंट किट्स]]
| umpires = क्लाइड डंकन (वेस्ट इंडिज) आणि नॉर्मन माल्कम (वेस्ट इंडीज)
| motm = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडीज)
| rain = बांगलादेशने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे वेस्ट इंडीज दौरे]]</text>
      <sha1>o2nqvaxuxgubz9lkzfwdbmgxrv5gv5l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139382</id>
      <parentid>2139342</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T00:52:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6965" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = बांगलादेश क्रिकेट संघाचा वेस्ट इंडीज दौरा, २००९
| team1_image              = Flag of Bangladesh.svg
| team1_name               = बांगलादेश
| team2_image              = WestIndiesCricketFlagPre1999.svg
| team2_name               = वेस्ट इंडिज 
| from_date                = ३ जुलै २००९
| to_date                  = २ ऑगस्ट २००९
| team1_captain            = [[मश्रफी मोर्तझा]] (पहिली कसोटी) &lt;br /&gt;[[शाकिब अल हसन]]
| team2_captain            = फ्लॉइड रेफर
| no_of_tests              = 2
| team1_tests_won          = 2
| team2_tests_won          = 0
| team1_tests_most_runs    = [[तमीम इक्बाल]] (१९७)
| team2_tests_most_runs    = [[डेव्हिड बर्नार्ड]] (१९१)
| team1_tests_most_wickets = [[शाकिब अल हसन]] (१३)
| team2_tests_most_wickets = [[केमार रोच]] (१३)
| player_of_test_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 3
| team2_ODIs_won           = 0
| team1_ODIs_most_runs     = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (१४०)
| team2_ODIs_most_runs     = ट्रॅव्हिस डॉलिन (१४८)
| team1_ODIs_most_wickets  = अब्दुर रज्जाक (७)
| team2_ODIs_most_wickets  = [[केमार रोच]] (१०)
| player_of_ODI_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_twenty20s               = 1
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 1
| team1_twenty20s_most_runs     = [[नईम इस्लाम]] (२७)
| team2_twenty20s_most_runs     = [[डेव्हन स्मिथ]] (३७) &lt;br /&gt;ट्रॅव्हिस डॉलिन (३७)
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[निकिता मिलर]] (२) &lt;br /&gt;[[डॅरेन सॅमी]] (२)
| player_of_twenty20_series     = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडिज)
}}
बांगलादेश क्रिकेट संघाने ३ जुलै २००९ ते २ ऑगस्ट २००९ या कालावधीत २००९ आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडिजचा दौरा केला. या दौऱ्यात दोन कसोटी मालिका, तीन एकदिवसीय मालिका आणि एक ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय मालिका होती.

वेस्ट इंडीज क्रिकेट बोर्ड आणि वेस्ट इंडिज खेळाडू संघटना यांच्यातील औद्योगिक कारवाईमुळे, वेस्ट इंडिजने एक कमकुवत संघ मैदानात उतरवला जो मालिकेदरम्यान त्याच्या संपूर्ण पहिल्या एकादशला गहाळ होता.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/cricket/international/australia/6323555/Australia-relief-at-West-Indies-players-strike-resolution.html|title=Australia relief at West Indies players strike resolution|newspaper=The Telegraph|location=London|date=14 October 2009|access-date=23 March 2012}}&lt;/ref&gt;

बांगलादेशने दुर्बल झालेल्या वेस्ट इंडिज संघाला सहजतेने जबाबदार धरून कसोटी मालिका २-० आणि एकदिवसीय मालिका ३-० ने जिंकली. कसोटी मालिकेत, बांगलादेशने आतापर्यंत फक्त दुसरा आणि तिसरा कसोटी विजय नोंदवला, दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला आणि दुसरा कसोटी विजय, दौरा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि पहिला कसोटी मालिका व्हाईटवॉश. एकदिवसीय मालिकेत, बांगलादेशचा कसोटी राष्ट्राविरुद्ध दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि कसोटी राष्ट्राविरुद्धची पहिली मालिका व्हाईटवॉश होती.&lt;!-- बांगलादेशने २००६-०७ मध्ये झिम्बाब्वेचा व्हाईटवॉश केला होता, पण त्यावेळी झिम्बाब्वे हे कसोटी राष्ट्र नव्हते. --&gt; ट्वेंटी-२० सामना वेस्ट इंडिजने जिंकला.

==टी२०आ मालिका==
===फक्त टी२०आ===
{{Limited overs matches
| date = २ ऑगस्ट २००९
| team1 = {{cr-rt|BAN}}
| score1 = ११८/९ (२० षटके)
| score2 = ११९/५ (१६.५ षटके)
| team2 = {{cr|WIN}}
| runs1 = [[नईम इस्लाम]] २७ (१८)
| wickets1 = [[निकिता मिलर]] २/२२ (४ षटके)
| runs2 = [[डेव्हन स्मिथ]] ३७ (२७)
| wickets2 = [[मोहम्मद अश्रफुल]] २/१८ (२ षटके)
| result = वेस्ट इंडिज ५ गडी राखून जिंकला
| report = [http://www.espncricinfo.com/wivbdesh2009/engine/match/401076.html धावफलक]
| venue = [[वॉर्नर पार्क]], बसेटेरे, [[सेंट किट्स]]
| umpires = क्लाइड डंकन (वेस्ट इंडिज) आणि नॉर्मन माल्कम (वेस्ट इंडीज)
| motm = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडीज)
| rain = बांगलादेशने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे वेस्ट इंडीज दौरे]]</text>
      <sha1>h00hvy9n734ancxco7r0mex0rdgc09i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139440</id>
      <parentid>2139382</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#गट २|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6965" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = बांगलादेश क्रिकेट संघाचा वेस्ट इंडीज दौरा, २००९
| team1_image              = Flag of Bangladesh.svg
| team1_name               = बांगलादेश
| team2_image              = WestIndiesCricketFlagPre1999.svg
| team2_name               = वेस्ट इंडिज 
| from_date                = ३ जुलै २००९
| to_date                  = २ ऑगस्ट २००९
| team1_captain            = [[मश्रफी मोर्तझा]] (पहिली कसोटी) &lt;br /&gt;[[शाकिब अल हसन]]
| team2_captain            = फ्लॉइड रेफर
| no_of_tests              = 2
| team1_tests_won          = 2
| team2_tests_won          = 0
| team1_tests_most_runs    = [[तमीम इक्बाल]] (१९७)
| team2_tests_most_runs    = [[डेव्हिड बर्नार्ड]] (१९१)
| team1_tests_most_wickets = [[शाकिब अल हसन]] (१३)
| team2_tests_most_wickets = [[केमार रोच]] (१३)
| player_of_test_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 3
| team2_ODIs_won           = 0
| team1_ODIs_most_runs     = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (१४०)
| team2_ODIs_most_runs     = ट्रॅव्हिस डॉलिन (१४८)
| team1_ODIs_most_wickets  = अब्दुर रज्जाक (७)
| team2_ODIs_most_wickets  = [[केमार रोच]] (१०)
| player_of_ODI_series     = [[शाकिब अल हसन]] (बांगलादेश)
| no_of_twenty20s               = 1
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 1
| team1_twenty20s_most_runs     = [[नईम इस्लाम]] (२७)
| team2_twenty20s_most_runs     = [[डेव्हन स्मिथ]] (३७) &lt;br /&gt;ट्रॅव्हिस डॉलिन (३७)
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[मोहम्मद अश्रफुल]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[निकिता मिलर]] (२) &lt;br /&gt;[[डॅरेन सॅमी]] (२)
| player_of_twenty20_series     = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडिज)
}}
बांगलादेश क्रिकेट संघाने ३ जुलै २००९ ते २ ऑगस्ट २००९ या कालावधीत २००९ आंतरराष्ट्रीय हंगामात वेस्ट इंडीजचा दौरा केला. या दौऱ्यात दोन कसोटी मालिका, तीन एकदिवसीय मालिका आणि एक ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय मालिका होती.

वेस्ट इंडीज क्रिकेट बोर्ड आणि वेस्ट इंडीज खेळाडू संघटना यांच्यातील औद्योगिक कारवाईमुळे, वेस्ट इंडीजने एक कमकुवत संघ मैदानात उतरवला जो मालिकेदरम्यान त्याच्या संपूर्ण पहिल्या एकादशला गहाळ होता.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/sport/cricket/international/australia/6323555/Australia-relief-at-West-Indies-players-strike-resolution.html|title=Australia relief at West Indies players strike resolution|newspaper=The Telegraph|location=London|date=14 October 2009|access-date=23 March 2012}}&lt;/ref&gt;

बांगलादेशने दुर्बल झालेल्या वेस्ट इंडीज संघाला सहजतेने जबाबदार धरून कसोटी मालिका २-० आणि एकदिवसीय मालिका ३-० ने जिंकली. कसोटी मालिकेत, बांगलादेशने आतापर्यंत फक्त दुसरा आणि तिसरा कसोटी विजय नोंदवला, दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला आणि दुसरा कसोटी विजय, दौरा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि पहिला कसोटी मालिका व्हाईटवॉश. एकदिवसीय मालिकेत, बांगलादेशचा कसोटी राष्ट्राविरुद्ध दौरा करणारा संघ म्हणून पहिला मालिका विजय आणि कसोटी राष्ट्राविरुद्धची पहिली मालिका व्हाईटवॉश होती.&lt;!-- बांगलादेशने २००६-०७ मध्ये झिम्बाब्वेचा व्हाईटवॉश केला होता, पण त्यावेळी झिम्बाब्वे हे कसोटी राष्ट्र नव्हते. --&gt; ट्वेंटी-२० सामना वेस्ट इंडीजने जिंकला.

==टी२०आ मालिका==
===फक्त टी२०आ===
{{Limited overs matches
| date = २ ऑगस्ट २००९
| team1 = {{cr-rt|BAN}}
| score1 = ११८/९ (२० षटके)
| score2 = ११९/५ (१६.५ षटके)
| team2 = {{cr|WIN}}
| runs1 = [[नईम इस्लाम]] २७ (१८)
| wickets1 = [[निकिता मिलर]] २/२२ (४ षटके)
| runs2 = [[डेव्हन स्मिथ]] ३७ (२७)
| wickets2 = [[मोहम्मद अश्रफुल]] २/१८ (२ षटके)
| result = वेस्ट इंडिज ५ गडी राखून जिंकला
| report = [http://www.espncricinfo.com/wivbdesh2009/engine/match/401076.html धावफलक]
| venue = [[वॉर्नर पार्क]], बसेटेरे, [[सेंट किट्स]]
| umpires = क्लाइड डंकन (वेस्ट इंडिज) आणि नॉर्मन माल्कम (वेस्ट इंडीज)
| motm = [[डॅरेन सॅमी]] (वेस्ट इंडीज)
| rain = बांगलादेशने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:बांगलादेश क्रिकेट संघाचे वेस्ट इंडीज दौरे]]</text>
      <sha1>h5q8ym9hr99mb41m4vjs62gv4lqc3yw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>महेश तोष्णीवाल</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308426</id>
    <revision>
      <id>2139344</id>
      <timestamp>2022-07-21T15:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>भारतीय लेखक आणि पत्रकार</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2886" xml:space="preserve">'''महेश तोष्णीवाल''' (जन्म ९ ऑगस्ट १९७५ - कानपूर, उत्तर प्रदेश) हे एक भारतीय लेखक आणि पत्रकार आहेत. तो WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम) आणि लुक हवं आय फ्लाय यासारख्या प्रकाशनांसाठी ओळखला जातो. २०१९ मध्ये त्यांना जागरण जोश पुरस्कारांद्वारे वर्षातील सर्वोत्तम लेखक म्हणून सन्मानित करण्यात आले.

== शिक्षण आणि करिअर ==
तोष्णीवाल यांनी डॉन बॉस्को स्कूल आणि सेंट झेवियर कॉलेजमधून शिक्षण पूर्ण केले. २००३ मध्ये ते टाइम्स ऑफ इंडियामध्ये पत्रकार म्हणून सामील झाले आणि त्यांनी जीवनाचे धडे आणि मार्गदर्शन याबद्दल लिहिले. २००८ मध्ये ते द प्रिंट न्यूजपेपरचे मुख्य संपादक झाले. २०१५ मध्ये त्यांनी WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम) हे पुस्तक लिहिले आणि प्रकाशित केले जे सर्वाधिक विकले जाणारे पुस्तक ठरले. २०२२ मध्ये त्यांनी लुक हाऊ आय फ्लाय, यू कॅन मेक देम फ्लाय आणि ग्रो 100% इन हंड्रेड डेज प्रकाशित केले. २०२२ मध्ये त्यांना हिंदी पुस्तकांच्या बेस्ट सेलर श्रेणीतील गुडरीड्स पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

== पुस्तके ==

* WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम)
* तुम्ही त्यांना उडवू शकता
* मी कसा उडतो ते पहा
* शंभर दिवसात १००% वाढ

== पुरस्कार ==
जागरण जोश पुरस्कारद्वारे वर्षातील सर्वोत्तम लेखक  (२०१९) 

सर्वोत्कृष्ट विक्रेता श्रेणीतील गुडरीड्स पुरस्कार (२०२२)

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>6ngqyu2s5p43tkdhe78ehyf3fg1sf8p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139345</id>
      <parentid>2139344</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T15:50:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rockpeterson</username>
        <id>121621</id>
      </contributor>
      <comment>संदर्भ जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4142" xml:space="preserve">'''महेश तोष्णीवाल''' (जन्म [[ऑगस्ट ९|९ ऑगस्ट]] [[इ.स. १९७५|१९७५]] - [[कानपूर|कानपूर, उत्तर प्रदेश]]) हे एक भारतीय लेखक आणि पत्रकार आहेत. तो WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम) आणि लुक हवं आय फ्लाय यासारख्या प्रकाशनांसाठी ओळखला जातो.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/brand-stories/bringing-wow-in-people-s-lives-meet-mahesh-toshniwal-a-life-success-coach-101649160692789.html|title=Bringing ‘WOW’ in people's lives, meet Mahesh Toshniwal, a life success coach|date=2022-04-05|website=Hindustan Times|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt; २०१९ मध्ये त्यांना जागरण जोश पुरस्कारांद्वारे वर्षातील सर्वोत्तम लेखक म्हणून सन्मानित करण्यात आले.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.outlookindia.com/outlook-spotlight/life-success-coach-mahesh-toshniwal-aka-mwt-speaks-about-the-power-of-positivity-news-198107|title=Life Success Coach Mahesh Toshniwal Aka MWT Speaks About The Power Of Positivity|date=2022-05-23|website=https://www.outlookindia.com/|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== शिक्षण आणि करिअर ==
तोष्णीवाल यांनी डॉन बॉस्को स्कूल आणि सेंट झेवियर कॉलेजमधून शिक्षण पूर्ण केले. २००३ मध्ये ते टाइम्स ऑफ इंडियामध्ये पत्रकार म्हणून सामील झाले आणि त्यांनी जीवनाचे धडे आणि मार्गदर्शन याबद्दल लिहिले. २००८ मध्ये ते द प्रिंट न्यूजपेपरचे मुख्य संपादक झाले. २०१५ मध्ये त्यांनी WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम) हे पुस्तक लिहिले आणि प्रकाशित केले जे सर्वाधिक विकले जाणारे पुस्तक ठरले. २०२२ मध्ये त्यांनी लुक हाऊ आय फ्लाय, यू कॅन मेक देम फ्लाय आणि ग्रो 100% इन हंड्रेड डेज प्रकाशित केले. २०२२ मध्ये त्यांना हिंदी पुस्तकांच्या बेस्ट सेलर श्रेणीतील गुडरीड्स पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.oneindia.com/partner-content/life-coach-mahesh-toshniwal-says-that-he-wants-to-continue-inspiring-people-through-his-sessions-3426057.html|title=Life Coach Mahesh Toshniwal Says That He Wants To Continue Inspiring People Through His Sessions|last=Cariappa|first=Anuj|date=2022-06-27|website=https://www.oneindia.com|language=en|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== पुस्तके ==

* WOW (वर्ड्स ऑफ विस्डम)
* तुम्ही त्यांना उडवू शकता
* मी कसा उडतो ते पहा
* शंभर दिवसात १००% वाढ

== पुरस्कार ==
जागरण जोश पुरस्कारद्वारे वर्षातील सर्वोत्तम लेखक  (२०१९) 

सर्वोत्कृष्ट विक्रेता श्रेणीतील गुडरीड्स पुरस्कार (२०२२)

== संदर्भ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>ssb3huit0lofx3f2kuzbir922exh7lt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>एफआयआर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308427</id>
    <redirect title="प्रथम माहिती अहवाल" />
    <revision>
      <id>2139355</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:14:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>[[प्रथम माहिती अहवाल]] कडे पुनर्निर्देशित</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[प्रथम माहिती अहवाल]]

__अनुक्रमणिकाहवीच__</text>
      <sha1>k7yhc9j2utbcf72o1740lt8ilegb2rq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खूनाचा प्रयत्न</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308428</id>
    <redirect title="हत्येचा प्रयत्न" />
    <revision>
      <id>2139356</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:15:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>[[हत्येचा प्रयत्न]] कडे पुनर्निर्देशित</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="139" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[हत्येचा प्रयत्न]]

__अनुक्रमणिकाहवीच__</text>
      <sha1>ktur2x4fd0cdrjqpm12is0mlz9ljcgh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>एफ.आय.आर.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308429</id>
    <redirect title="प्रथम माहिती अहवाल" />
    <revision>
      <id>2139357</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:16:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>[[प्रथम माहिती अहवाल]] कडे पुनर्निर्देशित</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[प्रथम माहिती अहवाल]]

__अनुक्रमणिकाहवीच__</text>
      <sha1>k7yhc9j2utbcf72o1740lt8ilegb2rq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>हत्येचा प्रयत्न</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308430</id>
    <revision>
      <id>2139358</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:23:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: '''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.  कॅनडा   फौजदारी...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5479" xml:space="preserve">'''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.

कॅनडा 

फौजदारी संहितेच्या कलम 239 नुसार हत्येचा प्रयत्न केल्यास जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. बंदुकीचा वापर केल्यास, कमीत कमी शिक्षा चार, पाच किंवा सात वर्षे आहे, जी आधीच्या दोषींवर आणि संघटित गुन्हेगारीच्या संबंधावर अवलंबून आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/section-239.html|title=Consolidated federal laws of Canada, Criminal Code|last=Branch|first=Legislative Services|date=2022-06-20|website=laws-lois.justice.gc.ca|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

युनायटेड किंगडम 

इंग्लंड आणि वेल्स 

इंग्लिश फौजदारी कायद्यामध्ये, खुनाचा प्रयत्न हा एकाच वेळी बेकायदेशीरपणे हत्या करण्याची तयारी करणे आणि राणीच्या शांततेत एखाद्या मनुष्याचा मृत्यू घडवून आणण्याचा विशिष्ट हेतू असणे हा गुन्हा आहे. गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 द्वारे &quot;केवळ पूर्वतयारीपेक्षा अधिक&quot; हा वाक्यांश निर्दिष्ट केला आहे की गुन्ह्यासाठी स्वतःहून तयारी करणे म्हणजे &quot;प्रयत्न केलेला गुन्हा&quot; नाही. इंग्लंड आणि वेल्समध्ये, &quot;प्रयत्न&quot; म्हणून, खुनाचा प्रयत्न हा गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 च्या कलम 1(1) नुसार गुन्हा आहे आणि तो एक अदखलपात्र गुन्हा आहे ज्यामध्ये जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा (हत्येसाठी अनिवार्य शिक्षा सारखीच) आहे. ). उत्तर आयर्लंडसाठी संबंधित कायदा गुन्हेगारी प्रयत्न आणि कट (उत्तर आयर्लंड) ऑर्डर 1983 (N.1120 (N.I.13)) च्या कलम 3(1) आहे. हत्येसाठी मेन्स रिया (&quot;दोषी मन&quot; साठी लॅटिन) मध्ये जिवे मारण्याचा किंवा गंभीर शारीरिक हानी पोहोचवण्याचा हेतू समाविष्ट असतो जेथे मृत्यूची आभासी खात्री असते, तर खुनाचा प्रयत्न खून करण्याच्या हेतूवर आणि खून करण्याच्या दिशेने उघड कृती अवलंबून असतो. हत्येचा प्रयत्न म्हणजे केवळ हत्येचे नियोजन आणि त्या दिशेने केलेली कृत्ये, वास्तविक हत्या नव्हे, जो खून आहे. यामुळे गुन्हा सिद्ध करणे खूप कठीण होते आणि व्यक्ती कायदा 1861 विरुद्धच्या गुन्ह्यांतर्गत कमी शुल्कास प्राधान्य देणे अधिक सामान्य आहे.

संयुक्त राष्ट्र सुधारणे युनायटेड स्टेट्समध्ये, हत्येचा प्रयत्न हा अमेरिकेसाठी एक अखंड गुन्हा आहे. हत्येचा प्रयत्न केल्याबद्दल शिक्षा होण्यासाठी खुनाच्या हेतूचे प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे, याचा अर्थ गुन्हेगाराने खुनाचा प्रयत्न केला आणि तो अयशस्वी झाला (उदा. पीडितेला गोळी घालण्याचा प्रयत्न केला आणि चुकला किंवा गोळी मारली आणि बळी वाचला).</text>
      <sha1>c75mx0ki3fmfnhq06g8n3fj4qwaulvr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139359</id>
      <parentid>2139358</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6180" xml:space="preserve">'''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.

भारत

भारतीय दंड संहितेतील कलम ३०७ मध्ये हत्येचा प्रयत्नाबद्दल माहिती दिली आहे. कलम ३०७ नुसार— जो कोणी अशा हेतूने किंवा ज्ञानाने कोणतेही कृत्य करतो आणि अशा परिस्थितीत, की त्या कृत्यामुळे व्यक्तीचा मृत्यू होऊ शकला असता, तर तो खुनाचा दोषी असेल आणि त्याला शिक्षा होईल.

कॅनडा 

फौजदारी संहितेच्या कलम 239 नुसार हत्येचा प्रयत्न केल्यास जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. बंदुकीचा वापर केल्यास, कमीत कमी शिक्षा चार, पाच किंवा सात वर्षे आहे, जी आधीच्या दोषींवर आणि संघटित गुन्हेगारीच्या संबंधावर अवलंबून आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/section-239.html|title=Consolidated federal laws of Canada, Criminal Code|last=Branch|first=Legislative Services|date=2022-06-20|website=laws-lois.justice.gc.ca|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

युनायटेड किंगडम 

इंग्लंड आणि वेल्स 

इंग्लिश फौजदारी कायद्यामध्ये, खुनाचा प्रयत्न हा एकाच वेळी बेकायदेशीरपणे हत्या करण्याची तयारी करणे आणि राणीच्या शांततेत एखाद्या मनुष्याचा मृत्यू घडवून आणण्याचा विशिष्ट हेतू असणे हा गुन्हा आहे. गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 द्वारे &quot;केवळ पूर्वतयारीपेक्षा अधिक&quot; हा वाक्यांश निर्दिष्ट केला आहे की गुन्ह्यासाठी स्वतःहून तयारी करणे म्हणजे &quot;प्रयत्न केलेला गुन्हा&quot; नाही. इंग्लंड आणि वेल्समध्ये, &quot;प्रयत्न&quot; म्हणून, खुनाचा प्रयत्न हा गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 च्या कलम 1(1) नुसार गुन्हा आहे आणि तो एक अदखलपात्र गुन्हा आहे ज्यामध्ये जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा (हत्येसाठी अनिवार्य शिक्षा सारखीच) आहे. ). उत्तर आयर्लंडसाठी संबंधित कायदा गुन्हेगारी प्रयत्न आणि कट (उत्तर आयर्लंड) ऑर्डर 1983 (N.1120 (N.I.13)) च्या कलम 3(1) आहे. हत्येसाठी मेन्स रिया (&quot;दोषी मन&quot; साठी लॅटिन) मध्ये जिवे मारण्याचा किंवा गंभीर शारीरिक हानी पोहोचवण्याचा हेतू समाविष्ट असतो जेथे मृत्यूची आभासी खात्री असते, तर खुनाचा प्रयत्न खून करण्याच्या हेतूवर आणि खून करण्याच्या दिशेने उघड कृती अवलंबून असतो. हत्येचा प्रयत्न म्हणजे केवळ हत्येचे नियोजन आणि त्या दिशेने केलेली कृत्ये, वास्तविक हत्या नव्हे, जो खून आहे. यामुळे गुन्हा सिद्ध करणे खूप कठीण होते आणि व्यक्ती कायदा 1861 विरुद्धच्या गुन्ह्यांतर्गत कमी शुल्कास प्राधान्य देणे अधिक सामान्य आहे.

संयुक्त राष्ट्र सुधारणे युनायटेड स्टेट्समध्ये, हत्येचा प्रयत्न हा अमेरिकेसाठी एक अखंड गुन्हा आहे. हत्येचा प्रयत्न केल्याबद्दल शिक्षा होण्यासाठी खुनाच्या हेतूचे प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे, याचा अर्थ गुन्हेगाराने खुनाचा प्रयत्न केला आणि तो अयशस्वी झाला (उदा. पीडितेला गोळी घालण्याचा प्रयत्न केला आणि चुकला किंवा गोळी मारली आणि बळी वाचला).</text>
      <sha1>tehzngyxn44smcy2e65tlawcin5amp6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139360</id>
      <parentid>2139359</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:27:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>संदर्भ जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6471" xml:space="preserve">'''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.

भारत

भारतीय दंड संहितेतील कलम ३०७ मध्ये हत्येचा प्रयत्नाबद्दल माहिती दिली आहे.&lt;ref&gt;https://indiankanoon.org/doc/455468/&lt;/ref&gt; कलम ३०७ नुसार— जो कोणी अशा हेतूने किंवा ज्ञानाने कोणतेही कृत्य करतो आणि अशा परिस्थितीत, की त्या कृत्यामुळे व्यक्तीचा मृत्यू होऊ शकला असता, तर तो खुनाचा दोषी असेल आणि त्याला शिक्षा होईल.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiacode.nic.in/show-data?actid=AC_CEN_5_23_00037_186045_1523266765688&amp;orderno=345|title=India Code: Section Details|website=www.indiacode.nic.in|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

कॅनडा 

फौजदारी संहितेच्या कलम 239 नुसार हत्येचा प्रयत्न केल्यास जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. बंदुकीचा वापर केल्यास, कमीत कमी शिक्षा चार, पाच किंवा सात वर्षे आहे, जी आधीच्या दोषींवर आणि संघटित गुन्हेगारीच्या संबंधावर अवलंबून आहे.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/section-239.html|title=Consolidated federal laws of Canada, Criminal Code|last=Branch|first=Legislative Services|date=2022-06-20|website=laws-lois.justice.gc.ca|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

युनायटेड किंगडम 

इंग्लंड आणि वेल्स 

इंग्लिश फौजदारी कायद्यामध्ये, खुनाचा प्रयत्न हा एकाच वेळी बेकायदेशीरपणे हत्या करण्याची तयारी करणे आणि राणीच्या शांततेत एखाद्या मनुष्याचा मृत्यू घडवून आणण्याचा विशिष्ट हेतू असणे हा गुन्हा आहे. गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 द्वारे &quot;केवळ पूर्वतयारीपेक्षा अधिक&quot; हा वाक्यांश निर्दिष्ट केला आहे की गुन्ह्यासाठी स्वतःहून तयारी करणे म्हणजे &quot;प्रयत्न केलेला गुन्हा&quot; नाही. इंग्लंड आणि वेल्समध्ये, &quot;प्रयत्न&quot; म्हणून, खुनाचा प्रयत्न हा गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 च्या कलम 1(1) नुसार गुन्हा आहे आणि तो एक अदखलपात्र गुन्हा आहे ज्यामध्ये जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा (हत्येसाठी अनिवार्य शिक्षा सारखीच) आहे. ). उत्तर आयर्लंडसाठी संबंधित कायदा गुन्हेगारी प्रयत्न आणि कट (उत्तर आयर्लंड) ऑर्डर 1983 (N.1120 (N.I.13)) च्या कलम 3(1) आहे. हत्येसाठी मेन्स रिया (&quot;दोषी मन&quot; साठी लॅटिन) मध्ये जिवे मारण्याचा किंवा गंभीर शारीरिक हानी पोहोचवण्याचा हेतू समाविष्ट असतो जेथे मृत्यूची आभासी खात्री असते, तर खुनाचा प्रयत्न खून करण्याच्या हेतूवर आणि खून करण्याच्या दिशेने उघड कृती अवलंबून असतो. हत्येचा प्रयत्न म्हणजे केवळ हत्येचे नियोजन आणि त्या दिशेने केलेली कृत्ये, वास्तविक हत्या नव्हे, जो खून आहे. यामुळे गुन्हा सिद्ध करणे खूप कठीण होते आणि व्यक्ती कायदा 1861 विरुद्धच्या गुन्ह्यांतर्गत कमी शुल्कास प्राधान्य देणे अधिक सामान्य आहे.

संयुक्त राष्ट्र सुधारणे युनायटेड स्टेट्समध्ये, हत्येचा प्रयत्न हा अमेरिकेसाठी एक अखंड गुन्हा आहे. हत्येचा प्रयत्न केल्याबद्दल शिक्षा होण्यासाठी खुनाच्या हेतूचे प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे, याचा अर्थ गुन्हेगाराने खुनाचा प्रयत्न केला आणि तो अयशस्वी झाला (उदा. पीडितेला गोळी घालण्याचा प्रयत्न केला आणि चुकला किंवा गोळी मारली आणि बळी वाचला).</text>
      <sha1>l5hr2ldntrp0k89vbrhgns1ipauchi4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139361</id>
      <parentid>2139360</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:30:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>भर घातली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6818" xml:space="preserve">'''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== भारत ==
[[भारतीय दंड संहिता|भारतीय दंड संहिते]]&lt;nowiki/&gt;तील कलम ३०७ मध्ये हत्येच्या प्रयत्नाबद्दल माहिती दिली आहे.&lt;ref&gt;https://indiankanoon.org/doc/455468/&lt;/ref&gt; कलम ३०७ नुसार— जो कोणी अशा हेतूने किंवा ज्ञानाने कोणतेही कृत्य करतो आणि अशा परिस्थितीत, की त्या कृत्यामुळे व्यक्तीचा मृत्यू होऊ शकला असता, तर तो खुनाचा दोषी असेल आणि त्याला शिक्षा होईल.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiacode.nic.in/show-data?actid=AC_CEN_5_23_00037_186045_1523266765688&amp;orderno=345|title=India Code: Section Details|website=www.indiacode.nic.in|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== कॅनडा ==
फौजदारी संहितेच्या कलम २३८ नुसार हत्येचा प्रयत्न केल्यास जास्तीत जास्त [[जन्मठेप|जन्मठेपे]]&lt;nowiki/&gt;ची शिक्षा होऊ शकते. [[बंदूक|बंदुकी]]&lt;nowiki/&gt;चा वापर केल्यास, कमीत कमी शिक्षा चार, पाच किंवा सात वर्षे आहे, जी आधीच्या दोषींवर आणि संघटित गुन्हेगारीच्या संबंधावर अवलंबून आहे.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/section-239.html|title=Consolidated federal laws of Canada, Criminal Code|last=Branch|first=Legislative Services|date=2022-06-20|website=laws-lois.justice.gc.ca|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== युनायटेड किंगडम ==

=== इंग्लंड आणि वेल्स ===
[[इंग्लंड|इंग्लिश]] फौजदारी कायद्यामध्ये, खुनाचा प्रयत्न हा एकाच वेळी बेकायदेशीरपणे हत्या करण्याची तयारी करणे आणि राणीच्या शांततेत एखाद्या मनुष्याचा मृत्यू घडवून आणण्याचा विशिष्ट हेतू असणे हा गुन्हा आहे. गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा १९८१ द्वारे &quot;केवळ पूर्वतयारीपेक्षा अधिक&quot; हा वाक्यांश निर्दिष्ट केला आहे की गुन्ह्यासाठी स्वतःहून तयारी करणे म्हणजे &quot;प्रयत्न केलेला गुन्हा&quot; नाही. इंग्लंड आणि वेल्समध्ये, &quot;प्रयत्न&quot; म्हणून, खुनाचा प्रयत्न हा गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 च्या कलम 1(1) नुसार गुन्हा आहे आणि तो एक अदखलपात्र गुन्हा आहे ज्यामध्ये जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा (हत्येसाठी अनिवार्य शिक्षा सारखीच) आहे. ). उत्तर आयर्लंडसाठी संबंधित कायदा गुन्हेगारी प्रयत्न आणि कट (उत्तर आयर्लंड) ऑर्डर 1983 (N.1120 (N.I.13)) च्या कलम 3(1) आहे. हत्येसाठी मेन्स रिया (&quot;दोषी मन&quot; साठी लॅटिन) मध्ये जिवे मारण्याचा किंवा गंभीर शारीरिक हानी पोहोचवण्याचा हेतू समाविष्ट असतो जेथे मृत्यूची आभासी खात्री असते, तर खुनाचा प्रयत्न खून करण्याच्या हेतूवर आणि खून करण्याच्या दिशेने उघड कृती अवलंबून असतो. हत्येचा प्रयत्न म्हणजे केवळ हत्येचे नियोजन आणि त्या दिशेने केलेली कृत्ये, वास्तविक हत्या नव्हे, जो खून आहे. यामुळे गुन्हा सिद्ध करणे खूप कठीण होते आणि व्यक्ती कायदा 1861 विरुद्धच्या गुन्ह्यांतर्गत कमी शुल्कास प्राधान्य देणे अधिक सामान्य आहे.

== अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने ==
[[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|युनायटेड स्टेट्स]]&lt;nowiki/&gt;मध्ये, हत्येचा प्रयत्न हा अमेरिकेसाठी एक अखंड गुन्हा आहे. हत्येचा प्रयत्न केल्याबद्दल शिक्षा होण्यासाठी खुनाच्या हेतूचे प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे, याचा अर्थ गुन्हेगाराने खुनाचा प्रयत्न केला आणि तो अयशस्वी झाला (उदा. पीडितेला गोळी घालण्याचा प्रयत्न केला आणि चुकला किंवा गोळी मारली आणि बळी वाचला).

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>fmsnnmg9zoqaaen4owazjafciriklmr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139363</id>
      <parentid>2139361</parentid>
      <timestamp>2022-07-21T18:35:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>चित्र जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7153" xml:space="preserve">[[चित्र:Murder_attempt_against_William_the_Silent_in_1582.jpg|इवलेसे|इ.स. १५८२ मधील विल्यम द सायलेंट विरुद्ध खुनाचा प्रयत्न, चित्रकार: निकोलस पायनेमन, तारीख: १८३८]]
'''हत्येचा प्रयत्न''' हा एक [[गुन्हा]] आहे, ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीचा खून करण्याचा प्रयत्न केला जातो. या गुन्ह्याची व्याख्या आणि शिक्षा देशानुसार कदाचित बदलू शकतात.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== भारत ==
[[भारतीय दंड संहिता|भारतीय दंड संहिते]]&lt;nowiki/&gt;तील कलम ३०७ मध्ये हत्येच्या प्रयत्नाबद्दल माहिती दिली आहे.&lt;ref&gt;https://indiankanoon.org/doc/455468/&lt;/ref&gt; कलम ३०७ नुसार— जो कोणी अशा हेतूने किंवा ज्ञानाने कोणतेही कृत्य करतो आणि अशा परिस्थितीत, की त्या कृत्यामुळे व्यक्तीचा मृत्यू होऊ शकला असता, तर तो खुनाचा दोषी असेल आणि त्याला शिक्षा होईल.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiacode.nic.in/show-data?actid=AC_CEN_5_23_00037_186045_1523266765688&amp;orderno=345|title=India Code: Section Details|website=www.indiacode.nic.in|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== कॅनडा ==
फौजदारी संहितेच्या कलम २३८ नुसार हत्येचा प्रयत्न केल्यास जास्तीत जास्त [[जन्मठेप|जन्मठेपे]]&lt;nowiki/&gt;ची शिक्षा होऊ शकते. [[बंदूक|बंदुकी]]&lt;nowiki/&gt;चा वापर केल्यास, कमीत कमी शिक्षा चार, पाच किंवा सात वर्षे आहे, जी आधीच्या दोषींवर आणि संघटित गुन्हेगारीच्या संबंधावर अवलंबून आहे.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-46/section-239.html|title=Consolidated federal laws of Canada, Criminal Code|last=Branch|first=Legislative Services|date=2022-06-20|website=laws-lois.justice.gc.ca|access-date=2022-07-21}}&lt;/ref&gt;

== युनायटेड किंगडम ==

=== इंग्लंड आणि वेल्स ===
[[इंग्लंड|इंग्लिश]] फौजदारी कायद्यामध्ये, खुनाचा प्रयत्न हा एकाच वेळी बेकायदेशीरपणे हत्या करण्याची तयारी करणे आणि राणीच्या शांततेत एखाद्या मनुष्याचा मृत्यू घडवून आणण्याचा विशिष्ट हेतू असणे हा गुन्हा आहे. गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा १९८१ द्वारे &quot;केवळ पूर्वतयारीपेक्षा अधिक&quot; हा वाक्यांश निर्दिष्ट केला आहे की गुन्ह्यासाठी स्वतःहून तयारी करणे म्हणजे &quot;प्रयत्न केलेला गुन्हा&quot; नाही. इंग्लंड आणि वेल्समध्ये, &quot;प्रयत्न&quot; म्हणून, खुनाचा प्रयत्न हा गुन्हेगारी प्रयत्न कायदा 1981 च्या कलम 1(1) नुसार गुन्हा आहे आणि तो एक अदखलपात्र गुन्हा आहे ज्यामध्ये जास्तीत जास्त जन्मठेपेची शिक्षा (हत्येसाठी अनिवार्य शिक्षा सारखीच) आहे. ). उत्तर आयर्लंडसाठी संबंधित कायदा गुन्हेगारी प्रयत्न आणि कट (उत्तर आयर्लंड) ऑर्डर 1983 (N.1120 (N.I.13)) च्या कलम 3(1) आहे. हत्येसाठी मेन्स रिया (&quot;दोषी मन&quot; साठी लॅटिन) मध्ये जिवे मारण्याचा किंवा गंभीर शारीरिक हानी पोहोचवण्याचा हेतू समाविष्ट असतो जेथे मृत्यूची आभासी खात्री असते, तर खुनाचा प्रयत्न खून करण्याच्या हेतूवर आणि खून करण्याच्या दिशेने उघड कृती अवलंबून असतो. हत्येचा प्रयत्न म्हणजे केवळ हत्येचे नियोजन आणि त्या दिशेने केलेली कृत्ये, वास्तविक हत्या नव्हे, जो खून आहे. यामुळे गुन्हा सिद्ध करणे खूप कठीण होते आणि व्यक्ती कायदा 1861 विरुद्धच्या गुन्ह्यांतर्गत कमी शुल्कास प्राधान्य देणे अधिक सामान्य आहे.

== अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने ==
[[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|युनायटेड स्टेट्स]]&lt;nowiki/&gt;मध्ये, हत्येचा प्रयत्न हा अमेरिकेसाठी एक अखंड गुन्हा आहे. हत्येचा प्रयत्न केल्याबद्दल शिक्षा होण्यासाठी खुनाच्या हेतूचे प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे, याचा अर्थ गुन्हेगाराने खुनाचा प्रयत्न केला आणि तो अयशस्वी झाला (उदा. पीडितेला गोळी घालण्याचा प्रयत्न केला आणि चुकला किंवा गोळी मारली आणि बळी वाचला).

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>eo3577jy0c34kq9yc3lkopk1j392flw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:Vishal D. bansode</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308431</id>
    <revision>
      <id>2139362</id>
      <timestamp>2022-07-21T18:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="281" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Vishal D. bansode}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) ००:०२, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>4qkkynphd92zhoqg7kiq0qcaxt8sxp4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>डिझ्नी+ मूळ चित्रपटांची यादी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308432</id>
    <revision>
      <id>2139370</id>
      <timestamp>2022-07-21T19:00:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the opening section from the page &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1099605399|List of Disney+ original films]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1594" xml:space="preserve">डिस्ने+ ही डिस्ने मीडिया आणि एंटरटेनमेंट डिस्ट्रिब्युशनच्या मालकीची आणि चालवलेली एक [[ओव्हर-द-टॉप मीडिया सर्व्हिस|ओव्हर-द-टॉप]] सबस्क्रिप्शन व्हिडिओ ऑन-डिमांड सेवा आहे, जी पहिल्यांदा 12 नोव्हेंबर 2019 रोजी युनायटेड स्टेट्समध्ये लॉन्च झाली आणि शेवटी इतर प्रदेशांमध्ये विस्तारली.

यामध्ये अनेक मूळ चित्रपट आणि माहितीपट यांचे वितरण केले जाते. [[वॉल्ट डिझ्नी पिक्चर्स|वॉल्ट डिस्ने पिक्चर्स]], ट्वेंटीएथ सेंच्युरी फॉक्स, डिस्ने ब्रँडेड टेलिव्हिजन, [[पिक्सार अ‍ॅनिमेशन स्टुडिओज|पिक्सर]], मार्वल स्टुडिओ, लुकासफिल्म आणि नॅशनल जिओग्राफिक यांसारख्या डिझ्नीच्या मालकीच्या ब्रँडद्वारे त्याची मूळ निर्मिती केली जाते.</text>
      <sha1>lk0dv9wnh47q2056x3xkkil7ht9fj56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>२००८ कॅनडा चौरंगी ट्वेन्टी-२० मालिका</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308433</id>
    <redirect title="२००८ कॅनडा चौरंगी टी२० मालिका" />
    <revision>
      <id>2139377</id>
      <timestamp>2022-07-22T00:21:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <comment>अभय नातू ने लेख [[२००८ कॅनडा चौरंगी ट्वेन्टी-२० मालिका]] वरुन [[२००८ कॅनडा चौरंगी टी२० मालिका]] ला हलविला: शीर्षकलेखन संकेत</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="124" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[२००८ कॅनडा चौरंगी टी२० मालिका]]</text>
      <sha1>84rq42vdbhxjececnfexhq33lyotp8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>२०२२ भारतीय उपराष्ट्रपती निवडणूक</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308434</id>
    <redirect title="भारतीय उपराष्ट्रपती निवडणूक, २०२२" />
    <revision>
      <id>2139380</id>
      <timestamp>2022-07-22T00:26:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अभय नातू</username>
        <id>206</id>
      </contributor>
      <comment>लेखनभेद</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[भारतीय उपराष्ट्रपती निवडणूक, २०२२]]</text>
      <sha1>rr14p7t0zohkf62322gk0bcf224nj51</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>पाकिस्तान क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308435</id>
    <revision>
      <id>2139383</id>
      <timestamp>2022-07-22T01:08:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="132" xml:space="preserve">पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे.</text>
      <sha1>oergnhcrb6lli8zeyq3bpmbz1hurziq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139384</id>
      <parentid>2139383</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T01:09:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="397" xml:space="preserve">पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:पाकिस्तान क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>g1dx2iw5yyfiq130ywipm0bm6dzff7f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139385</id>
      <parentid>2139384</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T01:19:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3940" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तान क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of Pakistan.svg |
| team1_name               = [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ|पाकिस्तान]]|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = [[श्रीलंका क्रिकेट संघ|श्रीलंका]]|
| from_date                = २९ जून २००९ |
| to_date                  = १२ ऑगस्ट २००९ |
| team1_captain            = [[युनूस खान]]|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 3 |
| team1_tests_won          = 0 |
| team2_tests_won          = 2 |
| team1_tests_most_runs    = [[शोएब मलिक]] (२६२) |
| team2_tests_most_runs    = [[कुमार संगकारा]] (३३१) |
| team1_tests_most_wickets = [[सईद अजमल]] (१४) |
| team2_tests_most_wickets = [[नुवान कुलसेकरा]] (१७) |
| player_of_test_series    = [[नुवान कुलसेकरा]] |
| no_of_ODIs               = 5 |
| team1_ODIs_won           = 2 |
| team2_ODIs_won           = 3 |
| team1_ODIs_most_runs     = युनूस खान (२४४) |
| team2_ODIs_most_runs     = [[महेला जयवर्धने]] (२१८) |
| team1_ODIs_most_wickets  = [[मोहम्मद अमीर]] (९) |
| team2_ODIs_most_wickets  = [[थिलन तुषारा]] (९) |
| player_of_ODI_series     = [[थिलन तुषारा]] |
| no_of_twenty20s               = 1|
| team1_twenty20s_won           = 1 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = |
| team2_twenty20s_most_runs     = |
| team1_twenty20s_most_wickets  = |
| team2_twenty20s_most_wickets  = |
| player_of_twenty20_series     = |
}}

पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे. संघ श्रीलंकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, पाच एकदिवसीय सामने आणि एक ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळणार आहे. हा दौरा २००८-०९ मधील श्रीलंकन ​​क्रिकेट संघाचा पाकिस्तानमधील परतीचा दौरा आहे, जिथे दुसऱ्या कसोटी दरम्यान श्रीलंकेच्या क्रिकेट संघावर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यामुळे सामना रद्द करण्यात आला होता ज्यात सात खेळाडू, तीन कर्मचारी जखमी झाले होते आणि पोलिस, दोन नागरिक, सहा पाकिस्तानी मारले गेले होते. 

पाकिस्तानने श्रीलंका क्रिकेट इलेव्हन विरुद्ध प्रथम श्रेणी खेळ खेळला जो अनिर्णित राहिला. ते लिस्ट अ गेम खेळतील. हा दौरा २९ जून २००९ ते १२ ऑगस्ट २००९ पर्यंत सुरू राहणार आहे.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:पाकिस्तान क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>ah52m89tly3vgjp3er1gcir8rx6hzfp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139386</id>
      <parentid>2139385</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T01:26:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5340" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तान क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of Pakistan.svg |
| team1_name               = [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ|पाकिस्तान]]|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = [[श्रीलंका क्रिकेट संघ|श्रीलंका]]|
| from_date                = २९ जून २००९ |
| to_date                  = १२ ऑगस्ट २००९ |
| team1_captain            = [[युनूस खान]]|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 3 |
| team1_tests_won          = 0 |
| team2_tests_won          = 2 |
| team1_tests_most_runs    = [[शोएब मलिक]] (२६२) |
| team2_tests_most_runs    = [[कुमार संगकारा]] (३३१) |
| team1_tests_most_wickets = [[सईद अजमल]] (१४) |
| team2_tests_most_wickets = [[नुवान कुलसेकरा]] (१७) |
| player_of_test_series    = [[नुवान कुलसेकरा]] |
| no_of_ODIs               = 5 |
| team1_ODIs_won           = 2 |
| team2_ODIs_won           = 3 |
| team1_ODIs_most_runs     = युनूस खान (२४४) |
| team2_ODIs_most_runs     = [[महेला जयवर्धने]] (२१८) |
| team1_ODIs_most_wickets  = [[मोहम्मद अमीर]] (९) |
| team2_ODIs_most_wickets  = [[थिलन तुषारा]] (९) |
| player_of_ODI_series     = [[थिलन तुषारा]] |
| no_of_twenty20s               = 1|
| team1_twenty20s_won           = 1 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[शाहिद आफ्रिदी]] (५०) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (३८) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] (३) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[थिलन तुषारा]] (४) |
| player_of_twenty20_series     = |
}}

पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे. संघ श्रीलंकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, पाच एकदिवसीय सामने आणि एक ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळणार आहे. हा दौरा २००८-०९ मधील श्रीलंकन ​​क्रिकेट संघाचा पाकिस्तानमधील परतीचा दौरा आहे, जिथे दुसऱ्या कसोटी दरम्यान श्रीलंकेच्या क्रिकेट संघावर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यामुळे सामना रद्द करण्यात आला होता ज्यात सात खेळाडू, तीन कर्मचारी जखमी झाले होते आणि पोलिस, दोन नागरिक, सहा पाकिस्तानी मारले गेले होते. 

पाकिस्तानने श्रीलंका क्रिकेट इलेव्हन विरुद्ध प्रथम श्रेणी खेळ खेळला जो अनिर्णित राहिला. ते लिस्ट अ गेम खेळतील. हा दौरा २९ जून २००९ ते १२ ऑगस्ट २००९ पर्यंत सुरू राहणार आहे.

==फक्त ट्वेंटी-20==
{{Limited overs matches 
 | date = १२ ऑगस्ट २००९
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 =  १७२/५ (२० षटके)
 | score2 =  १२० (१८.१ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1 =  [[शाहिद आफ्रिदी]] ५० (३७)
 | wickets1 = [[थिलन तुषारा]] २/३७ (४ षटके)
 | runs2 = [[कुमार संगकारा]] ३८ (३१)
 | wickets2 = [[सईद अजमल]] ३/१८ (४ षटके)
 | result = {{cr|PAK}} ५२ धावांनी विजयी
 | report = [http://www.cricinfo.com/slvpak2009/engine/current/match/403375.html धावफलक]
 | venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, कोलंबो
 | umpires = असोका डी सिल्वा (श्रीलंका) आणि टायरॉन विजेवर्धने (श्रीलंका)
 | motm = [[शाहिद आफ्रिदी]] (पाकिस्तान)
 | toss = पाकिस्तानने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
 | notes =
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:पाकिस्तान क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>5rb4bkhu68cs5yxbyyw6d67qtat9ndi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139387</id>
      <parentid>2139386</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T01:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5336" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तान क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of Pakistan.svg |
| team1_name               = [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ|पाकिस्तान]]|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = [[श्रीलंका क्रिकेट संघ|श्रीलंका]]|
| from_date                = २९ जून २००९ |
| to_date                  = १२ ऑगस्ट २००९ |
| team1_captain            = युनूस खान|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 3 |
| team1_tests_won          = 0 |
| team2_tests_won          = 2 |
| team1_tests_most_runs    = [[शोएब मलिक]] (२६२) |
| team2_tests_most_runs    = [[कुमार संगकारा]] (३३१) |
| team1_tests_most_wickets = [[सईद अजमल]] (१४) |
| team2_tests_most_wickets = [[नुवान कुलसेकरा]] (१७) |
| player_of_test_series    = [[नुवान कुलसेकरा]] |
| no_of_ODIs               = 5 |
| team1_ODIs_won           = 2 |
| team2_ODIs_won           = 3 |
| team1_ODIs_most_runs     = युनूस खान (२४४) |
| team2_ODIs_most_runs     = [[महेला जयवर्धने]] (२१८) |
| team1_ODIs_most_wickets  = [[मोहम्मद अमीर]] (९) |
| team2_ODIs_most_wickets  = [[थिलन तुषारा]] (९) |
| player_of_ODI_series     = [[थिलन तुषारा]] |
| no_of_twenty20s               = 1|
| team1_twenty20s_won           = 1 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[शाहिद आफ्रिदी]] (५०) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (३८) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] (३) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[थिलन तुषारा]] (४) |
| player_of_twenty20_series     = |
}}

पाकिस्तान क्रिकेट संघ श्रीलंकेच्या दौऱ्यावर आहे. संघ श्रीलंकेविरुद्ध तीन कसोटी सामने, पाच एकदिवसीय सामने आणि एक ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळणार आहे. हा दौरा २००८-०९ मधील श्रीलंकन ​​क्रिकेट संघाचा पाकिस्तानमधील परतीचा दौरा आहे, जिथे दुसऱ्या कसोटी दरम्यान श्रीलंकेच्या क्रिकेट संघावर झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यामुळे सामना रद्द करण्यात आला होता ज्यात सात खेळाडू, तीन कर्मचारी जखमी झाले होते आणि पोलिस, दोन नागरिक, सहा पाकिस्तानी मारले गेले होते. 

पाकिस्तानने श्रीलंका क्रिकेट इलेव्हन विरुद्ध प्रथम श्रेणी खेळ खेळला जो अनिर्णित राहिला. ते लिस्ट अ गेम खेळतील. हा दौरा २९ जून २००९ ते १२ ऑगस्ट २००९ पर्यंत सुरू राहणार आहे.

==फक्त ट्वेंटी-20==
{{Limited overs matches 
 | date = १२ ऑगस्ट २००९
 | team1 = {{cr-rt|PAK}}
 | score1 =  १७२/५ (२० षटके)
 | score2 =  १२० (१८.१ षटके)
 | team2 = {{cr|SRI}}
 | runs1 =  [[शाहिद आफ्रिदी]] ५० (३७)
 | wickets1 = [[थिलन तुषारा]] २/३७ (४ षटके)
 | runs2 = [[कुमार संगकारा]] ३८ (३१)
 | wickets2 = [[सईद अजमल]] ३/१८ (४ षटके)
 | result = {{cr|PAK}} ५२ धावांनी विजयी
 | report = [http://www.cricinfo.com/slvpak2009/engine/current/match/403375.html धावफलक]
 | venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, कोलंबो
 | umpires = असोका डी सिल्वा (श्रीलंका) आणि टायरॉन विजेवर्धने (श्रीलंका)
 | motm = [[शाहिद आफ्रिदी]] (पाकिस्तान)
 | toss = पाकिस्तानने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
 | notes =
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:पाकिस्तान क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>mmtxbymhvdt3ttr796mowdee3psnev3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:Lahumang</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308436</id>
    <revision>
      <id>2139388</id>
      <timestamp>2022-07-22T01:46:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Lahumang}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) ०७:१६, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>lrloha0lz69dmpopvf5koznm2dg7wl1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308437</id>
    <revision>
      <id>2139391</id>
      <timestamp>2022-07-22T02:33:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: '''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी|टेलिव्हिजन]] आणि [[रेडिओ]] सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व क...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4459" xml:space="preserve">'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी|टेलिव्हिजन]] आणि [[रेडिओ]] सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होणारी जी योग्य रिसीव्हिंग उपकरणे असलेल्या  सिग्नल प्राप्त करण्यास आणि किंवा एक-बंद शुल्क (उदा. प्रति-दृश्य-पे). &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://digi-tv.dk/Indhold_og_tilbud/|title=Digi TV|website=digi-tv.dk|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

पारंपारिक अर्थाने, हे स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनासह प्राप्त केले जाते. FTA चॅनेल आणि ब्रॉडकास्टर्सचा संदर्भ देते जे सामग्री प्रदान करतात ज्यासाठी सदस्यता अपेक्षित नाही, जरी ते दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केले जाऊ शकतात ज्यासाठी सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही (आवश्यक उपकरणे उपलब्ध करून देणे) उपलब्ध नसले तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना FTA चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य (किंवा OPT) केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे FTA चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध आहे, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले आहे आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक FTA किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>d3dvlv65l3437v7nvggcsnaz2tmjtpy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139408</id>
      <parentid>2139391</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T04:22:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>दुरुस्ती</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4502" xml:space="preserve">'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. &lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://digi-tv.dk/Indhold_og_tilbud/|title=Digi TV|website=digi-tv.dk|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;

पारंपारिक अर्थाने, हे स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनासह प्राप्त केले जाते. FTA चॅनेल आणि ब्रॉडकास्टर्सचा संदर्भ देते जे सामग्री प्रदान करतात ज्यासाठी सदस्यता अपेक्षित नाही, जरी ते दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केले जाऊ शकतात ज्यासाठी सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही (आवश्यक उपकरणे उपलब्ध करून देणे) उपलब्ध नसले तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना FTA चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य (किंवा OPT) केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे FTA चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध आहे, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले आहे आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक FTA किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>a1fynzis9tq03xtons4h17nmykn89vf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139409</id>
      <parentid>2139408</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T04:26:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>दुरुस्ती</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4361" xml:space="preserve">'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. ही सेवा स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनाद्वारे प्राप्त केली जाते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;  

निःशुल्क सेवा म्हणजे अशा वाहिन्या असतात ज्यांना त्यांचे कार्यक्रमांसाठी सदस्यता (इंग्रजी: subscription) 

अपेक्षित ना. , जरी ते दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केले जाऊ शकतात ज्यासाठी सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. 

प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही (आवश्यक उपकरणे उपलब्ध करून देणे) उपलब्ध नसले तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना FTA चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य (किंवा OPT) केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे FTA चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध आहे, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले आहे आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक FTA किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>l7npaztivtyfxvqy1rw1vaylff29pmk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139410</id>
      <parentid>2139409</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T04:35:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>दुरुस्ती</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4311" xml:space="preserve">'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. ही सेवा स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनाद्वारे प्राप्त केली जाते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;  

निःशुल्क सेवा म्हणजे अशा वाहिन्या असतात ज्यांना त्यांची सदस्यता (इंग्रजी: subscription) अपेक्षित नसते; जरी या वाहिन्या दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केल्या जाऊ शकतात जिथे सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. 

प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना निःशुल्क चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे निःशुल्क चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. 

दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध असते, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले असते आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक निःशुल्क दूरचित्रवाणीचे किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>8i3gni91ux1b6w235cmai3fo8igzzss</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139411</id>
      <parentid>2139410</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T04:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>भर घातली</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5102" xml:space="preserve">Doordarshan Logo (1).png|thumb| दूरदर्शन हा भारतातील सार्वजनिक प्रसारक आहे. जो डीडी फ्री डिश ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो.

'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. ही सेवा स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनाद्वारे प्राप्त केली जाते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;  

निःशुल्क सेवा म्हणजे अशा वाहिन्या असतात ज्यांना त्यांची सदस्यता (इंग्रजी: subscription) अपेक्षित नसते; जरी या वाहिन्या दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केल्या जाऊ शकतात जिथे सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. 

प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना निःशुल्क चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे निःशुल्क चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. 

दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध असते, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले असते आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक निःशुल्क दूरचित्रवाणीचे किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== भारत ==
''मुख्य लेख: [[डीडी फ्री डिश]]''

[[दूरदर्शन]] हा भारतातील सार्वजनिक प्रसारक आहे. जो [[डीडी फ्री डिश]] ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो. यामध्ये सध्या ११६ टेलिव्हिजन चॅनेल विनामूल्य उपलब्ध आहेत.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>kkltchln1jolqn406ai95z615gksxjh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139412</id>
      <parentid>2139411</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T04:41:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>चित्र जोडले</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5158" xml:space="preserve">[[चित्र:Doordarshan_Logo_(1).png|इवलेसे|[[दूरदर्शन]] हा [[भारत|भारतातील]] सार्वजनिक प्रसारक आहे, जो [[डीडी फ्री डिश]] ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो.]]
'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. ही सेवा स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनाद्वारे प्राप्त केली जाते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;  

निःशुल्क सेवा म्हणजे अशा वाहिन्या असतात ज्यांना त्यांची सदस्यता (इंग्रजी: subscription) अपेक्षित नसते; जरी या वाहिन्या दर्शक/श्रोता यांना दुसर्‍या वाहकाद्वारे वितरित केल्या जाऊ शकतात जिथे सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. 

प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना निःशुल्क चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य केले जाऊ शकते, विशेषत: जेथे निःशुल्क चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. 

दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध असते, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले असते आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक निःशुल्क दूरचित्रवाणीचे किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== भारत ==
''मुख्य लेख: [[डीडी फ्री डिश]]''

[[दूरदर्शन]] हा भारतातील सार्वजनिक प्रसारक आहे. जो [[डीडी फ्री डिश]] ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो. यामध्ये सध्या ११६ टेलिव्हिजन चॅनेल विनामूल्य उपलब्ध आहेत.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>6bmrl1dwc8a4z2v8b76pbe8zolqutxj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139437</id>
      <parentid>2139412</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:09:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग|अधिक माहिती]]); शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5157" xml:space="preserve">[[चित्र:Doordarshan_Logo_(1).png|इवलेसे|[[दूरदर्शन]] हा [[भारत|भारतातील]] सार्वजनिक प्रसारक आहे, जो [[डीडी फ्री डिश]] ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो.]]
'''निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा''' ([[इंग्रजी]]: '''फ्री-टू-एअर (FTA) सेवा'''{{मराठी शब्द सुचवा}}) ही एक प्रकारची [[दूरचित्रवाणी]] आणि [[नभोवाणी]] ([[रेडिओ]]) सेवा असते जी कोणत्याही व्यक्तीला सदस्यत्व किंवा इतर खर्चाशिवाय कार्यक्रम पाहण्याची किंवा ऐकण्याची परवानगी देते. ही सेवा एनक्रिप्टेड फॉर्ममध्ये प्रसारित होत असून योग्य रिसीव्हिंग उपकरणांद्वारे, जे सिग्नल प्राप्त करण्यास सक्षम असतात, त्यांच्याद्वारे उपलब्ध करून दिली जाते. ही सेवा स्थलीय रेडिओ सिग्नलवर चालते आणि अँटेनाद्वारे प्राप्त केली जाते.&lt;ref&gt;{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.scottishrugbyblog.co.uk/2015/07/six-nations-to-remain-on-council-telly-in-bbcitv-deal/|title=Six Nations to Remain on Council Telly in BBC/ITV Deal|last=Baldwin|first=Rory|date=2015-07-09|website=Scottish Rugby Blog|language=en-GB|access-date=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;  

निःशुल्क सेवा म्हणजे अशा वाहिन्या असतात ज्यांना त्यांची सदस्यता (इंग्रजी: subscription) अपेक्षित नसते; जरी या वाहिन्या दर्शक/श्रोता यांना दुसऱ्या वाहकाद्वारे वितरित केल्या जाऊ शकतात जिथे सदस्यता आवश्यक आहे, उदा., केबल टेलिव्हिजन, इंटरनेट किंवा उपग्रह. 

प्रीमियम सबस्क्रिप्शन नसले तरीही तरीही काही भौगोलिक प्रदेशांमध्ये या वाहकांना निःशुल्क चॅनेल वितरीत करणे अनिवार्य केले जाऊ शकते, विशेषतः जेथे निःशुल्क चॅनेल आणीबाणीच्या प्रसारणासाठी वापरणे अपेक्षित आहे, जसे 1-1-2 (112) आपत्कालीन सेवा मोबाइल फोन ऑपरेटर आणि उत्पादकांनी प्रदान केली आहे. 

दुसरीकडे, फ्री-टू-व्ह्यू (FTV) सामान्यतः सबस्क्रिप्शनशिवाय उपलब्ध असते, परंतु ते डिजिटली एन्कोड केलेले असते आणि भौगोलिकदृष्ट्या प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. फ्री-टू-एअर अनेकदा आंतरराष्ट्रीय प्रसारणासाठी वापरले जाते, ज्यामुळे ते शॉर्टवेव्ह रेडिओच्या समतुल्य व्हिडिओसारखे बनते. बहुतेक निःशुल्क दूरचित्रवाणीचे किरकोळ विक्रेते फ्री-टू-एअर चॅनेल मार्गदर्शक आणि फ्री-टू-एअर वापरासाठी उत्तर अमेरिकेत उपलब्ध सामग्रीची यादी करतात.

== भारत ==
''मुख्य लेख: [[डीडी फ्री डिश]]''

[[दूरदर्शन]] हा भारतातील सार्वजनिक प्रसारक आहे. जो [[डीडी फ्री डिश]] ही मोफत दूरचित्रवाणी सेवा पुरवतो. यामध्ये सध्या ११६ टेलिव्हिजन चॅनेल विनामूल्य उपलब्ध आहेत.

== हेदेखील पाहा ==

* [[सशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]]
* [[डीडी फ्री डिश]]

== संदर्भ ==</text>
      <sha1>czlmkwgzre9ym1zz9c81zje9nvf5usu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:Omkar Ghantalwad</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308438</id>
    <revision>
      <id>2139403</id>
      <timestamp>2022-07-22T03:30:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="280" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Omkar Ghantalwad}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) ०९:००, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>3bguec7lfu112zvcjz8ss9mddlh9moz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:Shivsagarpooja</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308439</id>
    <revision>
      <id>2139415</id>
      <timestamp>2022-07-22T05:18:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="278" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=Shivsagarpooja}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १०:४८, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>30fpatqv9hojeio7fx2mbw9e3vpsghq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>सदस्य चर्चा:SSwapnil457</title>
    <ns>3</ns>
    <id>308440</id>
    <revision>
      <id>2139417</id>
      <timestamp>2022-07-22T05:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>साहाय्य चमू</username>
        <id>25365</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="275" xml:space="preserve">{{Template:Welcome|realName=|name=SSwapnil457}}

-- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) ११:२३, २२ जुलै २०२२ (IST)</text>
      <sha1>5r43107n3fa147o7kkrlqah39fefom8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अ‍ॅट्रॉसिटी कायदा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308441</id>
    <redirect title="अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक) कायदा, १९८९" />
    <revision>
      <id>2139422</id>
      <timestamp>2022-07-22T07:15:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>अमर राऊत</username>
        <id>140696</id>
      </contributor>
      <comment>अमर राऊत ने लेख [[अ‍ॅट्रॉसिटी कायदा]] वरुन [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक) कायदा, १९८९]] ला हलविला: अचूक नाव</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="218" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती (अत्याचार प्रतिबंधक) कायदा, १९८९]]</text>
      <sha1>lacr2cgf7600qs1akwt15npocz9x9le</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा इंग्लंड आणि स्कॉटलंड दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308442</id>
    <revision>
      <id>2139429</id>
      <timestamp>2022-07-22T08:21:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: ऑस्ट्रेलियाच्या राष्ट्रीय क्रिकेट संघाने २००९ च्या इंग्रजी क्रिकेट हंगामात क्रिकेट सामन्यांची मालिका खेळण्यासाठी ग्रेट ब्रिटनचा दौरा केला.  ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}}  {{आंतरराष्ट...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="648" xml:space="preserve">ऑस्ट्रेलियाच्या राष्ट्रीय क्रिकेट संघाने २००९ च्या इंग्रजी क्रिकेट हंगामात क्रिकेट सामन्यांची मालिका खेळण्यासाठी ग्रेट ब्रिटनचा दौरा केला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे इंग्लंड दौरे]]</text>
      <sha1>b4e7cu88evp0tjqwa4zuxxcgge0pszg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139430</id>
      <parentid>2139429</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:38:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5639" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name                  = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा इंग्लंड दौरा, २००९
| team1_image                  = Flag of England.svg
| team1_name                   = इंग्लंड 
| team2_image                  = Flag of Australia.svg
| team2_name                   = ऑस्ट्रेलिया
| from_date                    = १ जून
| to_date                      = २० सप्टेंबर २००९
| team1_captain                = अँड्र्यू स्ट्रॉस (कसोटी आणि वनडे)&lt;br /&gt;[[पॉल कॉलिंगवुड]] (टी२०आ)
| team2_captain                = [[रिकी पाँटिंग]] (कसोटी आणि वनडे)&lt;br /&gt;[[मायकेल क्लार्क]] (टी२०आ)
| no_of_tests                  = 5
| team1_tests_won              = 2
| team2_tests_won              = 1
| team1_tests_most_runs        = अँड्र्यू स्ट्रॉस (४७४)
| team2_tests_most_runs        = [[मायकेल क्लार्क]] (४४८)
| team1_tests_most_wickets     = [[स्टुअर्ट ब्रॉड]] (१८)
| team2_tests_most_wickets     = बेन हिल्फेनहॉस (२२)
| player_of_test_series        = अँड्र्यू स्ट्रॉस (इंग्लंड) आणि [[मायकेल क्लार्क]] (ऑस्ट्रेलिया)
| no_of_ODIs                   = 7
| team1_ODIs_won               = 1
| team2_ODIs_won               = 6
| team1_ODIs_most_runs         = अँड्र्यू स्ट्रॉस (२६७)
| team2_ODIs_most_runs         = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (२६०)
| team1_ODIs_most_wickets      = [[ग्रॅम स्वान]] (९)
| team2_ODIs_most_wickets      = [[ब्रेट ली]] (१२)
| player_of_ODI_series         = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (ऑस्ट्रेलिया)
| no_of_twenty20s              = 2
| team1_twenty20s_won          = 0
| team2_twenty20s_won          = 0
| team1_twenty20s_most_runs    = [[रवी बोपारा]] (१)
| team2_twenty20s_most_runs    = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (५५)
| team1_twenty20s_most_wickets = [[पॉल कॉलिंगवुड]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१)
| player_of_twenty20_series    =
}}
ऑस्ट्रेलियाच्या राष्ट्रीय क्रिकेट संघाने २००९ च्या इंग्रजी क्रिकेट हंगामात क्रिकेट सामन्यांची मालिका खेळण्यासाठी ग्रेट ब्रिटनचा दौरा केला. संघाने पाच कसोटी सामने खेळले – एक वेल्समध्ये – सात एकदिवसीय आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने इंग्लंडविरुद्ध. ऑस्ट्रेलियन्सनी इंग्लंडमध्ये चार अन्य प्रथम श्रेणी सामनेही, इंग्लंड लायन्स आणि दोन काऊंटी संघांविरुद्ध खेळले. याशिवाय, ऑस्ट्रेलियाने २००९ आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० मध्ये भाग घेतला होता, पण पहिल्या फेरीत वेस्ट इंडीज आणि श्रीलंका यांच्याकडून पराभव पत्करावा लागला.

इंग्लंड आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यातील पाच कसोटी सामन्यांची मालिका ॲशेससाठी होती आणि प्रथमच, वेल्सची राजधानी कार्डिफ येथे कसोटी सामना आयोजित करण्यात आला होता.&lt;ref&gt;{{cite news |title=Cardiff to host 2009 Ashes Test |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/2335688/Cardiff-to-host-2009-Ashes-Test.html |work=The Daily Telegraph|publisher=Telegraph Media Group |date=20 April 2006 |access-date=14 July 2007 }}&lt;/ref&gt; २००६-०७ ची मालिका ५-० ने जिंकून ऑस्ट्रेलियाने ॲशेस ट्रॉफी जिंकली होती. इंग्लंडने २००५ मध्ये इंग्लंडमध्ये झालेली शेवटची मालिका जिंकली आणि २००९ ॲशेस २-१ ने जिंकली. ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय मालिका ०-० अशी बरोबरीत राहिली कारण खराब हवामानाचा अर्थ असा की कोणत्याही सामन्याचा निकाल लागला नाही.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे इंग्लंड दौरे]]</text>
      <sha1>agn62odrjc24cctaxbcon4uo0fsjnqf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139431</id>
      <parentid>2139430</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T08:48:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7657" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name                  = ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचा इंग्लंड दौरा, २००९
| team1_image                  = Flag of England.svg
| team1_name                   = इंग्लंड 
| team2_image                  = Flag of Australia.svg
| team2_name                   = ऑस्ट्रेलिया
| from_date                    = १ जून
| to_date                      = २० सप्टेंबर २००९
| team1_captain                = अँड्र्यू स्ट्रॉस (कसोटी आणि वनडे)&lt;br /&gt;[[पॉल कॉलिंगवुड]] (टी२०आ)
| team2_captain                = [[रिकी पाँटिंग]] (कसोटी आणि वनडे)&lt;br /&gt;[[मायकेल क्लार्क]] (टी२०आ)
| no_of_tests                  = 5
| team1_tests_won              = 2
| team2_tests_won              = 1
| team1_tests_most_runs        = अँड्र्यू स्ट्रॉस (४७४)
| team2_tests_most_runs        = [[मायकेल क्लार्क]] (४४८)
| team1_tests_most_wickets     = [[स्टुअर्ट ब्रॉड]] (१८)
| team2_tests_most_wickets     = बेन हिल्फेनहॉस (२२)
| player_of_test_series        = अँड्र्यू स्ट्रॉस (इंग्लंड) आणि [[मायकेल क्लार्क]] (ऑस्ट्रेलिया)
| no_of_ODIs                   = 7
| team1_ODIs_won               = 1
| team2_ODIs_won               = 6
| team1_ODIs_most_runs         = अँड्र्यू स्ट्रॉस (२६७)
| team2_ODIs_most_runs         = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (२६०)
| team1_ODIs_most_wickets      = [[ग्रॅम स्वान]] (९)
| team2_ODIs_most_wickets      = [[ब्रेट ली]] (१२)
| player_of_ODI_series         = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (ऑस्ट्रेलिया)
| no_of_twenty20s              = 2
| team1_twenty20s_won          = 0
| team2_twenty20s_won          = 0
| team1_twenty20s_most_runs    = [[रवी बोपारा]] (१)
| team2_twenty20s_most_runs    = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] (५५)
| team1_twenty20s_most_wickets = [[पॉल कॉलिंगवुड]] (२)
| team2_twenty20s_most_wickets = [[मिचेल जॉन्सन]] (१)
| player_of_twenty20_series    =
}}
ऑस्ट्रेलियाच्या राष्ट्रीय क्रिकेट संघाने २००९ च्या इंग्रजी क्रिकेट हंगामात क्रिकेट सामन्यांची मालिका खेळण्यासाठी ग्रेट ब्रिटनचा दौरा केला. संघाने पाच कसोटी सामने खेळले – एक वेल्समध्ये – सात एकदिवसीय आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने इंग्लंडविरुद्ध. ऑस्ट्रेलियन्सनी इंग्लंडमध्ये चार अन्य प्रथम श्रेणी सामनेही, इंग्लंड लायन्स आणि दोन काऊंटी संघांविरुद्ध खेळले. याशिवाय, ऑस्ट्रेलियाने २००९ आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० मध्ये भाग घेतला होता, पण पहिल्या फेरीत वेस्ट इंडीज आणि श्रीलंका यांच्याकडून पराभव पत्करावा लागला.

इंग्लंड आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यातील पाच कसोटी सामन्यांची मालिका ॲशेससाठी होती आणि प्रथमच, वेल्सची राजधानी कार्डिफ येथे कसोटी सामना आयोजित करण्यात आला होता.&lt;ref&gt;{{cite news |title=Cardiff to host 2009 Ashes Test |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/2335688/Cardiff-to-host-2009-Ashes-Test.html |work=The Daily Telegraph|publisher=Telegraph Media Group |date=20 April 2006 |access-date=14 July 2007 }}&lt;/ref&gt; २००६-०७ ची मालिका ५-० ने जिंकून ऑस्ट्रेलियाने ॲशेस ट्रॉफी जिंकली होती. इंग्लंडने २००५ मध्ये इंग्लंडमध्ये झालेली शेवटची मालिका जिंकली आणि २००९ ॲशेस २-१ ने जिंकली. ट्वेंटी२० आंतरराष्ट्रीय मालिका ०-० अशी बरोबरीत राहिली कारण खराब हवामानाचा अर्थ असा की कोणत्याही सामन्याचा निकाल लागला नाही.

==ट्वेंटी-20 मालिका==
===पहिला ट्वेन्टी-२०===
{{Limited overs matches
| date = ३० ऑगस्ट २००९
| team1 = {{cr-rt|AUS}}
| score1 = १४५/४ (२० षटके)
| score2 = ४/२ (१.१ षटके)
| team2 = {{cr|ENG}}
| runs1 = [[कॅमेरॉन व्हाइट]] ५५ (३६)
| wickets1 = [[पॉल कॉलिंगवुड]] २/२० [४]
| runs2 = [[रवी बोपारा]] १ (३)
| wickets2 = [[मिचेल जॉन्सन]] १/१ [०.१]
| result = परिणाम नाही
| report = [http://www.cricinfo.com/engvaus2009/engine/match/350050.html धावफलक]
| venue = ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट ग्राउंड, [[मँचेस्टर]]
| umpires = [[इयान गोल्ड]] आणि रिचर्ड केटलबरो
| motm =
| rain = पावसामुळे इंग्लंडचा डाव १६:५५ पर्यंत ४५ मिनिटांनी उशीर झाला, त्यानंतर दुसऱ्या षटकात सामना सोडून द्यावा लागला.
}}

===दुसरा ट्वेन्टी-२०===
{{Limited overs matches
| date = १ सप्टेंबर २००९&lt;br /&gt;[[दिवस/रात्र क्रिकेट|दिवसरात्र]]
| team1 = {{cr-rt|ENG}}
| score1 =
| score2 =
| team2 = {{cr|AUS}}
| runs1 =
| wickets1 =
| runs2 =
| wickets2 =
| result = एकही चेंडू टाकल्याशिवाय सामना रद्द झाला
| report = [http://www.cricinfo.com/engvaus2009/engine/match/350051.html धावफलक]
| venue = ओल्ड ट्रॅफर्ड क्रिकेट ग्राउंड, [[मँचेस्टर]]
| umpires = पीटर हार्टले आणि [[नायजेल लाँग]]
| motm =
| rain =
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे इंग्लंड दौरे]]</text>
      <sha1>ksq41new5irxskkqkv67kdyu4p4aq4w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308443</id>
    <revision>
      <id>2139432</id>
      <timestamp>2022-07-22T08:55:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: न्यूझीलंड क्रिकेट संघाने 7 ऑगस्ट 2009 ते 16 सप्टेंबर 2009 दरम्यान 2 सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि 2 टी-20 आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला.  ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}}  {{आंतर...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="661" xml:space="preserve">न्यूझीलंड क्रिकेट संघाने 7 ऑगस्ट 2009 ते 16 सप्टेंबर 2009 दरम्यान 2 सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि 2 टी-20 आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>f8sd5501p4vzc76ubzqjyjv0nm1313v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139436</id>
      <parentid>2139432</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:03:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2984" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg |
| team1_name               = न्युझीलँड|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = श्रीलंका|
| from_date                = १८ ऑगस्ट २००९ |
| to_date                  = १९ सप्टेंबर २००९ |
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 2|
| team1_tests_won          = 0|
| team2_tests_won          = 2|
| team1_tests_most_runs    = डॅनियल व्हिटोरी (२७२)|
| team2_tests_most_runs    = [[थिलन समरवीरा]] (३४७)|
| team1_tests_most_wickets = डॅनियल व्हिटोरी (१०)|
| team2_tests_most_wickets = [[मुथय्या मुरलीधरन]] (१३)|
| player_of_test_series = [[थिलन समरवीरा]] (श्रीलंका) |
| no_of_twenty20s               = 2 |
| team1_twenty20s_won           = 2 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[रॉस टेलर]] (७६) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (८२) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[जेकब ओरम]] (४) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[लसिथ मलिंगा]] (३) |
| player_of_twenty20_series     = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड) |
}}

न्यूझीलंड क्रिकेट संघाने ७ ऑगस्ट २००९ ते १६ सप्टेंबर २००९ दरम्यान २ सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि २ टी२०आ आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला. याशिवाय, या वेळी न्यूझीलंड, श्रीलंका आणि भारत तिरंगी मालिकेत खेळले. त्यानंतर श्रीलंकेने मालिका २-० ने जिंकली.&lt;ref name=&quot;final results&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cricinfo.com/slvnz2009/content/story/422685.html|title=Herath five-for hands Sri Lanka clean sweep|last=Alter|first=Jaime|date=30 August 2009|work=cricinfo.com|publisher=[[Cricinfo]]|access-date=2009-08-31}}&lt;/ref&gt;

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>t175bhfgjmpfy64rxz39qfferuez44e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139438</id>
      <parentid>2139436</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:10:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT II</username>
        <id>140753</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>शुद्धलेखन — शहराचे अचूक नाव ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#शहराचे अचूक नाव|अधिक माहिती]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2987" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg |
| team1_name               = न्युझीलँड|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = श्रीलंका|
| from_date                = १८ ऑगस्ट २००९ |
| to_date                  = १९ सप्टेंबर २००९ |
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 2|
| team1_tests_won          = 0|
| team2_tests_won          = 2|
| team1_tests_most_runs    = डॅनियल व्हिटोरी (२७२)|
| team2_tests_most_runs    = [[थिलन समरवीरा]] (३४७)|
| team1_tests_most_wickets = डॅनियल व्हिटोरी (१०)|
| team2_tests_most_wickets = [[मुथय्या मुरलीधरन]] (१३)|
| player_of_test_series = [[थिलन समरवीरा]] (श्रीलंका) |
| no_of_twenty20s               = 2 |
| team1_twenty20s_won           = 2 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[रॉस टेलर]] (७६) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (८२) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[जेकब ओरम]] (४) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[लसिथ मलिंगा]] (३) |
| player_of_twenty20_series     = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड) |
}}

न्यू झीलंड क्रिकेट संघाने ७ ऑगस्ट २००९ ते १६ सप्टेंबर २००९ दरम्यान २ सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि २ टी२०आ आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला. याशिवाय, या वेळी न्यू झीलंड, श्रीलंका आणि भारत तिरंगी मालिकेत खेळले. त्यानंतर श्रीलंकेने मालिका २-० ने जिंकली.&lt;ref name=&quot;final results&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cricinfo.com/slvnz2009/content/story/422685.html|title=Herath five-for hands Sri Lanka clean sweep|last=Alter|first=Jaime|date=30 August 2009|work=cricinfo.com|publisher=[[Cricinfo]]|access-date=2009-08-31}}&lt;/ref&gt;

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>6x0rm4khre02vmo9fxofpel85mlztkr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139443</id>
      <parentid>2139438</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:18:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6056" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg |
| team1_name               = न्युझीलँड|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = श्रीलंका|
| from_date                = १८ ऑगस्ट २००९ |
| to_date                  = १९ सप्टेंबर २००९ |
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 2|
| team1_tests_won          = 0|
| team2_tests_won          = 2|
| team1_tests_most_runs    = डॅनियल व्हिटोरी (२७२)|
| team2_tests_most_runs    = [[थिलन समरवीरा]] (३४७)|
| team1_tests_most_wickets = डॅनियल व्हिटोरी (१०)|
| team2_tests_most_wickets = [[मुथय्या मुरलीधरन]] (१३)|
| player_of_test_series = [[थिलन समरवीरा]] (श्रीलंका) |
| no_of_twenty20s               = 2 |
| team1_twenty20s_won           = 2 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[रॉस टेलर]] (७६) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (८२) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[जेकब ओरम]] (४) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[लसिथ मलिंगा]] (३) |
| player_of_twenty20_series     = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड) |
}}

न्यू झीलंड क्रिकेट संघाने ७ ऑगस्ट २००९ ते १६ सप्टेंबर २००९ दरम्यान २ सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि २ टी२०आ आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला. याशिवाय, या वेळी न्यू झीलंड, श्रीलंका आणि भारत तिरंगी मालिकेत खेळले. त्यानंतर श्रीलंकेने मालिका २-० ने जिंकली.&lt;ref name=&quot;final results&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cricinfo.com/slvnz2009/content/story/422685.html|title=Herath five-for hands Sri Lanka clean sweep|last=Alter|first=Jaime|date=30 August 2009|work=cricinfo.com|publisher=[[Cricinfo]]|access-date=2009-08-31}}&lt;/ref&gt;

==ट्वेन्टी-२० मालिका==

===पहिला टी२०आ===
{{Single-innings cricket match
| date = २ सप्टेंबर २००९
| time = १९:०० 
| daynight = Yes
| team1 = {{cr-rt|NZL}}
| team2 = {{cr|SRI}}
| score1 = १४१/८ (२० षटके)
| score2 = १३८/९ (२० षटके)
| runs1 = [[रॉस टेलर]] ६० (४५)
| wickets1 = [[लसिथ मलिंगा]] २/२१ (४ षटके)
| runs2 = [[तिलकरत्ने दिलशान]] ५७ (२८)
| wickets2 = [[जेकब ओरम]] ३/३३ (४ षटके)
| venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, [[कोलंबो]]
| toss = न्यूझीलंडने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
| motm = डॅनियल व्हिटोरी (न्यूझीलंड)
| umpires = असोका डी सिल्वा (श्रीलंका) आणि [[कुमार धर्मसेना]] (श्रीलंका)
| report = [http://www.cricinfo.com/slvnz2009/engine/current/match/403385.html धावफलक]
| result = न्यूझीलंड ३ धावांनी जिंकला
| notes = गिहान रुपसिंघे (श्रीलंका) यांनी टी२०आ मध्ये पदार्पण केले.
* ''जेकब ओरमने टी२०आ सामन्यात दुसरी हॅटट्रिक घेतली.&lt;ref&gt;{{cite web|first=Jamie|last=Alter|title=Relieved Vettori praises team work|url=http://www.espncricinfo.com/slvnz2009/content/story/423082.html|publisher=ESPNcricinfo|date=2 September 2009|access-date=26 March 2016}}&lt;/ref&gt;
}}

===दुसरा टी२०आ===
{{Single-innings cricket match
| date = ४ सप्टेंबर २००९
| time = १९:०० 
| daynight = Yes
| team1 = {{cr-rt|NZL}}
| team2 = {{cr|SRI}}
| score1 = १७०/४ (२० षटके)
| score2 = १४८/८ (२० षटके)
| runs1 = [[जेसी रायडर]] ५२ (३७)
| wickets1 = [[सनथ जयसूर्या]] २/२२ (४ षटके)
| runs2 = [[कुमार संगकारा]] ६९ (५०)
| wickets2 = [[शेन बाँड]] ३/१८ (४ षटके)
| venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, [[कोलंबो]]
| toss = न्यूझीलंडने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
| motm = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड)
| umpires = गामिनी सिल्वा (श्रीलंका) आणि टायरॉन विजेवर्धने (श्रीलंका)
| report = [http://www.cricinfo.com/slvnz2009/engine/match/403386.html धावफलक]
| result = न्यूझीलंड २२ धावांनी जिंकला
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>6p9d4y61hwfo1rz2cfimt05esx3qw4e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139516</id>
      <parentid>2139443</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९]] वरुन [[न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6056" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९ |
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg |
| team1_name               = न्युझीलँड|
| team2_image              = Flag of Sri Lanka.svg |
| team2_name               = श्रीलंका|
| from_date                = १८ ऑगस्ट २००९ |
| to_date                  = १९ सप्टेंबर २००९ |
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी|
| team2_captain            = [[कुमार संगकारा]]|
| no_of_tests              = 2|
| team1_tests_won          = 0|
| team2_tests_won          = 2|
| team1_tests_most_runs    = डॅनियल व्हिटोरी (२७२)|
| team2_tests_most_runs    = [[थिलन समरवीरा]] (३४७)|
| team1_tests_most_wickets = डॅनियल व्हिटोरी (१०)|
| team2_tests_most_wickets = [[मुथय्या मुरलीधरन]] (१३)|
| player_of_test_series = [[थिलन समरवीरा]] (श्रीलंका) |
| no_of_twenty20s               = 2 |
| team1_twenty20s_won           = 2 |
| team2_twenty20s_won           = 0 |
| team1_twenty20s_most_runs     = [[रॉस टेलर]] (७६) |
| team2_twenty20s_most_runs     = [[कुमार संगकारा]] (८२) |
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[जेकब ओरम]] (४) |
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[लसिथ मलिंगा]] (३) |
| player_of_twenty20_series     = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड) |
}}

न्यू झीलंड क्रिकेट संघाने ७ ऑगस्ट २००९ ते १६ सप्टेंबर २००९ दरम्यान २ सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी आणि २ टी२०आ आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी श्रीलंकेचा दौरा केला. याशिवाय, या वेळी न्यू झीलंड, श्रीलंका आणि भारत तिरंगी मालिकेत खेळले. त्यानंतर श्रीलंकेने मालिका २-० ने जिंकली.&lt;ref name=&quot;final results&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cricinfo.com/slvnz2009/content/story/422685.html|title=Herath five-for hands Sri Lanka clean sweep|last=Alter|first=Jaime|date=30 August 2009|work=cricinfo.com|publisher=[[Cricinfo]]|access-date=2009-08-31}}&lt;/ref&gt;

==ट्वेन्टी-२० मालिका==

===पहिला टी२०आ===
{{Single-innings cricket match
| date = २ सप्टेंबर २००९
| time = १९:०० 
| daynight = Yes
| team1 = {{cr-rt|NZL}}
| team2 = {{cr|SRI}}
| score1 = १४१/८ (२० षटके)
| score2 = १३८/९ (२० षटके)
| runs1 = [[रॉस टेलर]] ६० (४५)
| wickets1 = [[लसिथ मलिंगा]] २/२१ (४ षटके)
| runs2 = [[तिलकरत्ने दिलशान]] ५७ (२८)
| wickets2 = [[जेकब ओरम]] ३/३३ (४ षटके)
| venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, [[कोलंबो]]
| toss = न्यूझीलंडने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
| motm = डॅनियल व्हिटोरी (न्यूझीलंड)
| umpires = असोका डी सिल्वा (श्रीलंका) आणि [[कुमार धर्मसेना]] (श्रीलंका)
| report = [http://www.cricinfo.com/slvnz2009/engine/current/match/403385.html धावफलक]
| result = न्यूझीलंड ३ धावांनी जिंकला
| notes = गिहान रुपसिंघे (श्रीलंका) यांनी टी२०आ मध्ये पदार्पण केले.
* ''जेकब ओरमने टी२०आ सामन्यात दुसरी हॅटट्रिक घेतली.&lt;ref&gt;{{cite web|first=Jamie|last=Alter|title=Relieved Vettori praises team work|url=http://www.espncricinfo.com/slvnz2009/content/story/423082.html|publisher=ESPNcricinfo|date=2 September 2009|access-date=26 March 2016}}&lt;/ref&gt;
}}

===दुसरा टी२०आ===
{{Single-innings cricket match
| date = ४ सप्टेंबर २००९
| time = १९:०० 
| daynight = Yes
| team1 = {{cr-rt|NZL}}
| team2 = {{cr|SRI}}
| score1 = १७०/४ (२० षटके)
| score2 = १४८/८ (२० षटके)
| runs1 = [[जेसी रायडर]] ५२ (३७)
| wickets1 = [[सनथ जयसूर्या]] २/२२ (४ षटके)
| runs2 = [[कुमार संगकारा]] ६९ (५०)
| wickets2 = [[शेन बाँड]] ३/१८ (४ षटके)
| venue = आर प्रेमदासा स्टेडियम, [[कोलंबो]]
| toss = न्यूझीलंडने नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेतला.
| motm = [[जेसी रायडर]] (न्यूझीलंड)
| umpires = गामिनी सिल्वा (श्रीलंका) आणि टायरॉन विजेवर्धने (श्रीलंका)
| report = [http://www.cricinfo.com/slvnz2009/engine/match/403386.html धावफलक]
| result = न्यूझीलंड २२ धावांनी जिंकला
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९}}

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे श्रीलंका दौरे]]</text>
      <sha1>6p9d4y61hwfo1rz2cfimt05esx3qw4e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>पाकिस्तानविरुद्ध न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308444</id>
    <revision>
      <id>2139446</id>
      <timestamp>2022-07-22T09:56:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: न्यूझीलंड क्रिकेट संघ आणि पाकिस्तान क्रिकेट संघ यांनी 3 नोव्हेंबर 2009 ते 13 नोव्हेंबर 2009 दरम्यान UAE मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-20 आंतरराष्ट्र...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="784" xml:space="preserve">न्यूझीलंड क्रिकेट संघ आणि पाकिस्तान क्रिकेट संघ यांनी 3 नोव्हेंबर 2009 ते 13 नोव्हेंबर 2009 दरम्यान UAE मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-20 आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 
{{आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट, २००९-१०}}

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>gtmcv5nx7yoppjrtgtrn4663fuhlpdo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139447</id>
      <parentid>2139446</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T09:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="697" xml:space="preserve">न्यूझीलंड क्रिकेट संघ आणि पाकिस्तान क्रिकेट संघ यांनी 3 नोव्हेंबर 2009 ते 13 नोव्हेंबर 2009 दरम्यान UAE मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-20 आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>g5icalvof9cy3nxnyynl8qrdwm2ob4h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139449</id>
      <parentid>2139447</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:04:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3620" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = New Zealand cricket team against Pakistan in UAE in 2009-10
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg
| team1_name               = न्यूझीलंड 
| team2_image              = Flag of Pakistan.svg
| team2_name               = पाकिस्तान
| from_date                = 3 नोव्हेंबर 2009
| to_date                  = 13 नोव्हेंबर 2009
| team1_captain            = [[डॅनियल व्हिटोरी]] (वनडे)&lt;br&gt;[[ब्रेंडन मॅक्युलम]] (टी२०आ)
| team2_captain            = [[युनूस खान]] (वनडे)&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] (टी२०आ)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 2
| team2_ODIs_won           = 1
| team1_ODIs_most_runs     = [[ब्रेंडन मॅक्युलम]] 228
| team2_ODIs_most_runs     = [[खालिद लतीफ]] 128
| team1_ODIs_most_wickets  = [[डॅनियल व्हिटोरी]] 5
| team2_ODIs_most_wickets  = [[सईद अजमल]] 6
| player_of_ODI_series     = [[ब्रेंडन मॅक्युलम]]
| no_of_twenty20s               = 2
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 2
| team1_twenty20s_most_runs     = [[ब्रेंडन मॅक्युलम]] 66
| team2_twenty20s_most_runs     = [[इम्रान नझीर]] 77
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[इयान बटलर]] 3&lt;br&gt;[[टिम साउथी]] 3
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] 3&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] 3
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]]
}}

[[न्यूझीलंड क्रिकेट संघ]] आणि [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ]] यांनी ३ नोव्हेंबर २००९ ते १३ नोव्हेंबर २००९ दरम्यान [[संयुक्त अरब अमिराती]] मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले. एकदिवसीय सामने शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम, अबू धाबी येथे खेळले गेले तर ट्वेंटी-२० सामने दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियममध्ये खेळले गेले.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/content/story/426730.html |title=Pakistan and New Zealand to play in UAE |date=26 September 2009 |work=ESPNcricinfo|access-date=24 December 2009}}&lt;/ref&gt; ही मालिका मूळतः पाकिस्तानमध्ये आयोजित केली जाणार होती परंतु सुरक्षेच्या कारणास्तव, ती संयुक्त अरब अमिराती मध्ये हलवण्यात आली होती तरीही पाकिस्तान अजूनही घरचा संघ राहिला होता.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>rqj8ejakkmug98rxmvjvbtrc7bjb0uj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139455</id>
      <parentid>2139449</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:47:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3788" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg
| team1_name               = न्यूझीलंड 
| team2_image              = Flag of Pakistan.svg
| team2_name               = पाकिस्तान
| from_date                = ३ नोव्हेंबर २००९
| to_date                  = १३ नोव्हेंबर २००९
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी (वनडे)&lt;br&gt;ब्रेंडन मॅक्युलम (टी२०आ)
| team2_captain            = युनूस खान (वनडे)&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] (टी२०आ)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 2
| team2_ODIs_won           = 1
| team1_ODIs_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम २२८
| team2_ODIs_most_runs     = [[खालिद लतीफ]] १२८
| team1_ODIs_most_wickets  = डॅनियल व्हिटोरी ५
| team2_ODIs_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ६
| player_of_ODI_series     = ब्रेंडन मॅक्युलम
| no_of_twenty20s               = 2
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 2
| team1_twenty20s_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम ६६
| team2_twenty20s_most_runs     = इम्रान नझीर ७७
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[इयान बटलर]] ३&lt;br&gt;[[टिम साउथी]] ३
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ३&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] ३
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]]
}}

[[न्यूझीलंड क्रिकेट संघ]] आणि [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ]] यांनी ३ नोव्हेंबर २००९ ते १३ नोव्हेंबर २००९ दरम्यान [[संयुक्त अरब अमिराती]] मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले. एकदिवसीय सामने शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम, अबू धाबी येथे खेळले गेले तर ट्वेंटी-२० सामने दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियममध्ये खेळले गेले.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/content/story/426730.html |title=Pakistan and New Zealand to play in UAE |date=26 September 2009 |work=ESPNcricinfo|access-date=24 December 2009}}&lt;/ref&gt; ही मालिका मूळतः पाकिस्तानमध्ये आयोजित केली जाणार होती परंतु सुरक्षेच्या कारणास्तव, ती संयुक्त अरब अमिराती मध्ये हलवण्यात आली होती तरीही पाकिस्तान अजूनही घरचा संघ राहिला होता.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>3heuktfxl5gxtqoo21kttn6wpez80ut</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139457</id>
      <parentid>2139455</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T10:55:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6133" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg
| team1_name               = न्यूझीलंड 
| team2_image              = Flag of Pakistan.svg
| team2_name               = पाकिस्तान
| from_date                = ३ नोव्हेंबर २००९
| to_date                  = १३ नोव्हेंबर २००९
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी (वनडे)&lt;br&gt;ब्रेंडन मॅक्युलम (टी२०आ)
| team2_captain            = युनूस खान (वनडे)&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] (टी२०आ)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 2
| team2_ODIs_won           = 1
| team1_ODIs_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम २२८
| team2_ODIs_most_runs     = [[खालिद लतीफ]] १२८
| team1_ODIs_most_wickets  = डॅनियल व्हिटोरी ५
| team2_ODIs_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ६
| player_of_ODI_series     = ब्रेंडन मॅक्युलम
| no_of_twenty20s               = 2
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 2
| team1_twenty20s_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम ६६
| team2_twenty20s_most_runs     = इम्रान नझीर ७७
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[इयान बटलर]] ३&lt;br&gt;[[टिम साउथी]] ३
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ३&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] ३
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]]
}}

[[न्यूझीलंड क्रिकेट संघ]] आणि [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ]] यांनी ३ नोव्हेंबर २००९ ते १३ नोव्हेंबर २००९ दरम्यान [[संयुक्त अरब अमिराती]] मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले. एकदिवसीय सामने शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम, अबू धाबी येथे खेळले गेले तर ट्वेंटी-२० सामने दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियममध्ये खेळले गेले.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/content/story/426730.html |title=Pakistan and New Zealand to play in UAE |date=26 September 2009 |work=ESPNcricinfo|access-date=24 December 2009}}&lt;/ref&gt; ही मालिका मूळतः पाकिस्तानमध्ये आयोजित केली जाणार होती परंतु सुरक्षेच्या कारणास्तव, ती संयुक्त अरब अमिराती मध्ये हलवण्यात आली होती तरीही पाकिस्तान अजूनही घरचा संघ राहिला होता.

==टी२०आ मालिका==

===पहिला टी२०आ===
{{Limited overs matches 
  | date = १२ नोव्हेंबर २००९
  | team1 = {{cr-rt|PAK}}
  | score1 = १६१/८ (२० षटके) |
  | score2 = ११२ (१८.३ षटके) |
  | team2 = {{cr|NZL}}
  | runs1 = इम्रान नझीर ५८ (३८)|
  | wickets1 = [[टिम साउथी]] ३/२८ (४ षटके) |
  | runs2 = ब्रॅडली-जॉन वॉटलिंग २२ (३६) &lt;br&gt; नॅथन मॅक्युलम २२ (२१) |
  | wickets2 = [[सईद अजमल]] २/१८ (३ षटके)|
  | result = {{cr|PAK}} ४९ धावांनी विजयी |
  | report = [http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/engine/current/match/426723.html धावफलक] |
  | venue = दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियम, [[दुबई]]|
  | umpires = [[नदीम घौरी]] आणि झहीर हैदर (दोन्ही पाकिस्तान) |
  | motm = इम्रान नझीर 
  | notes = बीजे वॉटलिंग (न्यूझीलंड) यांनी त्याचे टी२०आ पदार्पण केले.
}}

===दुसरा टी२०आ===
{{Limited overs matches 
  | date = १३ नोव्हेंबर २००९
  | team1 = {{cr-rt|PAK}}
  | score1 = १५३/५ (२० षटके) |
  | score2 = १४६/५ (२० षटके) |
  | team2 = {{cr|NZL}}
  | runs1 = [[उमर अकमल]] ५६ (४९) |
  | wickets1 = [[इयान बटलर]] ३/२८ (४ षटके) |
  | runs2 = ब्रेंडन मॅक्युलम ४७ (४१) |
  | wickets2 = [[उमर गुल]] २/२९ (४ षटके) |
  | result = {{cr|PAK}} ७ धावांनी विजयी |
  | report = [http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/engine/match/426724.html (धावफलक)] |
  | venue = दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियम, [[दुबई]]|
  | umpires = [[नदीम घौरी]] आणि झहीर हैदर (दोन्ही पाकिस्तान) |
  | motm = [[उमर अकमल]] |
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>tvr79oj18wyg3b8mchudiyq1n0w4df0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139519</id>
      <parentid>2139457</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:43:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०]] वरुन [[पाकिस्तानविरुद्ध न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6133" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०
| team1_image              = Flag of New Zealand.svg
| team1_name               = न्यूझीलंड 
| team2_image              = Flag of Pakistan.svg
| team2_name               = पाकिस्तान
| from_date                = ३ नोव्हेंबर २००९
| to_date                  = १३ नोव्हेंबर २००९
| team1_captain            = डॅनियल व्हिटोरी (वनडे)&lt;br&gt;ब्रेंडन मॅक्युलम (टी२०आ)
| team2_captain            = युनूस खान (वनडे)&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] (टी२०आ)
| no_of_ODIs               = 3
| team1_ODIs_won           = 2
| team2_ODIs_won           = 1
| team1_ODIs_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम २२८
| team2_ODIs_most_runs     = [[खालिद लतीफ]] १२८
| team1_ODIs_most_wickets  = डॅनियल व्हिटोरी ५
| team2_ODIs_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ६
| player_of_ODI_series     = ब्रेंडन मॅक्युलम
| no_of_twenty20s               = 2
| team1_twenty20s_won           = 0
| team2_twenty20s_won           = 2
| team1_twenty20s_most_runs     = ब्रेंडन मॅक्युलम ६६
| team2_twenty20s_most_runs     = इम्रान नझीर ७७
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[इयान बटलर]] ३&lt;br&gt;[[टिम साउथी]] ३
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[सईद अजमल]] ३&lt;br&gt;[[शाहिद आफ्रिदी]] ३
| player_of_twenty20_series     = [[शाहिद आफ्रिदी]]
}}

[[न्यूझीलंड क्रिकेट संघ]] आणि [[पाकिस्तान क्रिकेट संघ]] यांनी ३ नोव्हेंबर २००९ ते १३ नोव्हेंबर २००९ दरम्यान [[संयुक्त अरब अमिराती]] मध्ये तीन सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय मालिका आणि दोन ट्वेंटी-२० आंतरराष्ट्रीय सामने खेळले. एकदिवसीय सामने शेख झायेद क्रिकेट स्टेडियम, अबू धाबी येथे खेळले गेले तर ट्वेंटी-२० सामने दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियममध्ये खेळले गेले.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/content/story/426730.html |title=Pakistan and New Zealand to play in UAE |date=26 September 2009 |work=ESPNcricinfo|access-date=24 December 2009}}&lt;/ref&gt; ही मालिका मूळतः पाकिस्तानमध्ये आयोजित केली जाणार होती परंतु सुरक्षेच्या कारणास्तव, ती संयुक्त अरब अमिराती मध्ये हलवण्यात आली होती तरीही पाकिस्तान अजूनही घरचा संघ राहिला होता.

==टी२०आ मालिका==

===पहिला टी२०आ===
{{Limited overs matches 
  | date = १२ नोव्हेंबर २००९
  | team1 = {{cr-rt|PAK}}
  | score1 = १६१/८ (२० षटके) |
  | score2 = ११२ (१८.३ षटके) |
  | team2 = {{cr|NZL}}
  | runs1 = इम्रान नझीर ५८ (३८)|
  | wickets1 = [[टिम साउथी]] ३/२८ (४ षटके) |
  | runs2 = ब्रॅडली-जॉन वॉटलिंग २२ (३६) &lt;br&gt; नॅथन मॅक्युलम २२ (२१) |
  | wickets2 = [[सईद अजमल]] २/१८ (३ षटके)|
  | result = {{cr|PAK}} ४९ धावांनी विजयी |
  | report = [http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/engine/current/match/426723.html धावफलक] |
  | venue = दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियम, [[दुबई]]|
  | umpires = [[नदीम घौरी]] आणि झहीर हैदर (दोन्ही पाकिस्तान) |
  | motm = इम्रान नझीर 
  | notes = बीजे वॉटलिंग (न्यूझीलंड) यांनी त्याचे टी२०आ पदार्पण केले.
}}

===दुसरा टी२०आ===
{{Limited overs matches 
  | date = १३ नोव्हेंबर २००९
  | team1 = {{cr-rt|PAK}}
  | score1 = १५३/५ (२० षटके) |
  | score2 = १४६/५ (२० षटके) |
  | team2 = {{cr|NZL}}
  | runs1 = [[उमर अकमल]] ५६ (४९) |
  | wickets1 = [[इयान बटलर]] ३/२८ (४ षटके) |
  | runs2 = ब्रेंडन मॅक्युलम ४७ (४१) |
  | wickets2 = [[उमर गुल]] २/२९ (४ षटके) |
  | result = {{cr|PAK}} ७ धावांनी विजयी |
  | report = [http://www.cricinfo.com/pakvnz2009/engine/match/426724.html (धावफलक)] |
  | venue = दुबई स्पोर्ट्स सिटी क्रिकेट स्टेडियम, [[दुबई]]|
  | umpires = [[नदीम घौरी]] आणि झहीर हैदर (दोन्ही पाकिस्तान) |
  | motm = [[उमर अकमल]] |
}}

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे पाकिस्तान दौरे]]</text>
      <sha1>tvr79oj18wyg3b8mchudiyq1n0w4df0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>अर्यमण रामसे</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308445</id>
    <redirect title="आर्यमान रामसे" />
    <revision>
      <id>2139454</id>
      <timestamp>2022-07-22T10:31:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>संतोष गोरे</username>
        <id>135680</id>
      </contributor>
      <comment>संतोष गोरे ने लेख [[अर्यमण रामसे]] वरुन [[आर्यमान रामसे]] ला हलविला: अचूक नाव</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[आर्यमान रामसे]]</text>
      <sha1>omdkawrlmr5f7dxkpdmuybn4jmf06ah</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>इंग्लंड क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००९-१०</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308446</id>
    <revision>
      <id>2139458</id>
      <timestamp>2022-07-22T10:58:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: इंग्लंड क्रिकेट संघाने 6 नोव्हेंबर 2009 ते 18 जानेवारी 2010 दरम्यान चार सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी, पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय (ODI) मालिका आणि दोन ट्वेंटी20 आंतरराष्ट्रीय...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="775" xml:space="preserve">इंग्लंड क्रिकेट संघाने 6 नोव्हेंबर 2009 ते 18 जानेवारी 2010 दरम्यान चार सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी, पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय (ODI) मालिका आणि दोन ट्वेंटी20 आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला.

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:इंग्लंड क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]</text>
      <sha1>r5012n7vox4wp5iihhgdy2auhfvgqr6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139477</id>
      <parentid>2139458</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:14:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ganesh591</username>
        <id>62733</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9081" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tour
| series_name              = इंग्लंड क्रिकेट संघाचा दक्षिण आफ्रिका दौरा, २००९-१०
| team1_image              = Flag of South Africa.svg
| team1_name               = दक्षिण आफ्रिका
| team2_image              = Flag of England.svg
| team2_name               = इंग्लंड
| from_date                = ६ नोव्हेंबर २००९
| to_date                  = १८ जानेवारी २०१०
| team1_captain            = [[ग्रॅम स्मिथ]]
| team2_captain            = अँड्र्यू स्ट्रॉस (कसोटी आणि वनडे)&lt;br /&gt;[[पॉल कॉलिंगवुड]] (टी२०आ)
| no_of_tests              = 4
| team1_tests_won          = 1
| team2_tests_won          = 1
| team1_tests_most_runs    = [[ग्रॅम स्मिथ]] (४२७)
| team2_tests_most_runs    = [[पॉल कॉलिंगवुड]] (३४४)
| team1_tests_most_wickets = [[मोर्ने मॉर्केल]] (१९)
| team2_tests_most_wickets = [[ग्रॅम स्वान]] (२१)
| player_of_test_series    = [[मार्क बाउचर]] (दक्षिण आफ्रिका)&lt;br /&gt;[[ग्रॅम स्वान]] (इंग्लंड)
| no_of_ODIs               = 5
| team1_ODIs_won           = 1
| team2_ODIs_won           = 2
| team1_ODIs_most_runs     = [[अल्विरो पीटरसन]] (१६६)
| team2_ODIs_most_runs     = [[पॉल कॉलिंगवुड]] (१९३)
| team1_ODIs_most_wickets  = वेन पारनेल (५)
| team2_ODIs_most_wickets  = [[जेम्स अँडरसन]] (८)
| player_of_ODI_series     = [[पॉल कॉलिंगवुड]] (इंग्लंड)
| no_of_twenty20s               = 2
| team1_twenty20s_won           = 1
| team2_twenty20s_won           = 1
| team1_twenty20s_most_runs     = [[लूट बोसमन]] (१५२)
| team2_twenty20s_most_runs     = इऑन मॉर्गन (९५)
| team1_twenty20s_most_wickets  = [[रायन मॅकलरेन]] (४)
| team2_twenty20s_most_wickets  = [[ल्यूक राइट]] (२)&lt;br /&gt;[[साजिद महमूद]] (२)
| player_of_twenty20_series     = 
}}

इंग्लंड क्रिकेट संघाने ६ नोव्हेंबर २००९ ते १८ जानेवारी २०१० दरम्यान चार सामन्यांच्या कसोटी मालिकेसाठी, पाच सामन्यांची एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय (वनडे) मालिका आणि दोन ट्वेन्टी-२० आंतरराष्ट्रीय सामन्यांसाठी दक्षिण आफ्रिकेचा दौरा केला. ट्वेन्टी-२० आंतरराष्ट्रीय आणि कसोटी मालिका अनिर्णित राहिल्याने संपूर्ण दौरा संतुलित होता आणि इंग्लंडने एकदिवसीय मालिका २-१ ने जिंकली.

अंतिम कसोटीत विजय मिळवून कसोटी मालिकेत बरोबरी साधून, दक्षिण आफ्रिकेने २००८ मध्ये इंग्लंडमध्ये मिळवलेली बेसिल डी'ऑलिव्हेरा ट्रॉफी कायम ठेवली.&lt;ref&gt;{{cite news |first=Joe |last=Drabble |title=Smith hails 'great series' |url=http://www.skysports.com/story/0,19528,12123_5866720,00.html |work=[[Sky Sports]] |publisher=BSkyB |date=17 January 2010 |access-date=17 January 2010 }}&lt;/ref&gt; २००८ मध्ये दक्षिण आफ्रिका आणि इंग्लंड यांच्यातील कसोटी मालिकेला &quot;आयकॉन&quot; दर्जा देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आणि अशा प्रकारे पाच कसोटी सामने आणि फक्त तीन एकदिवसीय सामने खेळले गेले तरी, या दौऱ्यात चार कसोटी आणि पाच एकदिवसीय सामने शिल्लक राहिले.&lt;ref&gt;{{cite news |title='Icon' status for England v South Africa |url=http://www.ecb.co.uk/ecb/about-ecb/media-releases/england-v-south-africa-gets-icon-status,301285,EN.html |work=ecb.co.uk |publisher=[[England and Wales Cricket Board]] |date=16 July 2008 |access-date=17 January 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081230002129/http://www.ecb.co.uk/ecb/about-ecb/media-releases/england-v-south-africa-gets-icon-status,301285,EN.html |archive-date=30 December 2008 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

मालिकेतील तिसऱ्या आणि चौथ्या कसोटी सामन्यात एक शांत, मैत्रीपूर्ण मालिका वादाच्या भोवऱ्यात सापडली. तिसऱ्या कसोटीच्या तिसर्‍या दिवशी, टेलिव्हिजन इमेजेसमध्ये स्टुअर्ट ब्रॉड चेंडूवर उभा असल्याचे आणि इंग्लंडचा सहकारी वेगवान गोलंदाज जेम्स अँडरसन चेंडूच्या चामड्याला उचलताना दिसले, ज्यामुळे दक्षिण आफ्रिकेने चेंडूच्या स्थितीबद्दल चिंता व्यक्त केली आणि इंग्लंड जोडीच्या कृती. काही विलंबानंतर, दक्षिण आफ्रिकेच्या संघाने जाहीर केले की ते आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद (आयसीसी) कडे अधिकृत तक्रार करत नाहीत,&lt;ref&gt;{{cite news |author=Cricinfo staff |title=Stuart Broad 'astonished' by tampering charges |url=http://www.cricinfo.com/rsaveng09/content/story/443197.html |publisher=[[Cricinfo]] |date=9 January 2010 |access-date=17 January 2010 }}&lt;/ref&gt; ज्याने हे प्रकरण बंद केल्याची पुष्टी केली.&lt;ref&gt;{{cite news |first=Andrew |last=McGlashan |title=No official complaint over Broad footwork |url=http://www.cricinfo.com/rsaveng09/content/story/442621.html |publisher=[[Cricinfo]] |date=6 January 2010 |access-date=17 January 2010 }}&lt;/ref&gt; चौथ्या कसोटीत, यष्टिरक्षक मॅट प्रायरने ग्रॅमी स्मिथची स्पष्ट निक घेतल्यावर, पंच टोनी हिलने अपील नाकारले आणि तिसऱ्या पंच डॅरिल हार्परने पुनरावलोकनाचा हिलचा निर्णय कायम ठेवला. तथापि, बॉल बॅटमधून गेल्याने टीव्ही रिप्लेमध्ये श्रवणीय आवाज दिसला. इंग्लंडने जाहीर केले की ते आयसीसी कडे अधिकृत तक्रार दाखल करतील, &lt;ref&gt;{{cite web |author=Cricinfo staff |title=England lodge complaint over Smith reprieve |url=http://www.cricinfo.com/rsaveng09/content/current/story/444322.html |publisher=[[Cricinfo]] |date=15 January 2010 |access-date=17 January 2010 }}&lt;/ref&gt; इंग्लंड आणि वेल्स क्रिकेट बोर्ड (ईसीबी) ने पुनरावलोकन पुनर्संचयित करण्यास सांगितले. आयसीसीने हार्परचा बचाव केला, परंतु सामन्यानंतर या घटनेची &quot;संपूर्ण आणि सर्वसमावेशक चौकशी&quot; सुरू करेल असे सांगितले.&lt;ref&gt;{{cite news |first=Andrew |last=McGlashan |title=ECB ask for reinstatement of lost review |url=http://www.cricinfo.com/rsaveng09/content/current/story/444425.html |publisher=[[Cricinfo]] |date=16 January 2010 |access-date=17 January 2010 }}&lt;/ref&gt;

==संदर्भ==
{{संदर्भयादी}} 

[[वर्ग:इंग्लंड क्रिकेट संघाचे दक्षिण आफ्रिका दौरे]]</text>
      <sha1>t7zssc7diqdj8wij32alaph7ff51mzi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>येरळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308447</id>
    <revision>
      <id>2139459</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:01:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''येरळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''येरळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''येरळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ey9eiylaf1z27j5nx6fgtcz4ddwlr8t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बिहळगोंदी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308448</id>
    <revision>
      <id>2139460</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''बिहळगोंदी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''बिहळगोंदी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''बिहळगोंदी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>sazcafkg0jeyhi9wi4vairodiol1gjh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कालमुंडा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308449</id>
    <revision>
      <id>2139461</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:03:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कालमुंडा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कालमुंडा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कालमुंडा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>kkn5vbq6tpgngmjiso3g04lt96uypgj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बोरगोंडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308450</id>
    <revision>
      <id>2139462</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:03:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''बोरगोंडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''बोरगोंडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''बोरगोंडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>e8wdc9qos5ihjrilycrny86g86ajcbk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चौरेपठार</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308451</id>
    <revision>
      <id>2139463</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:04:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चौरेपठार''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चौरेपठार'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चौरेपठार''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>qgvvuwch833i6pv7rl77emgdzn4q4ez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>दिग्रस (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308452</id>
    <revision>
      <id>2139464</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:05:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''दिग्रस''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''दिग्रस'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''दिग्रस''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>tcq9hbctgp5xfw061rvh167tx0zo102</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>धवळापूर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308453</id>
    <revision>
      <id>2139465</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:05:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''धवळापूर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''धवळापूर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''धवळापूर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ljtgb7cmvg64ekw0xsfmd5i68662rk6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>घोरपड (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308454</id>
    <revision>
      <id>2139466</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:06:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''घोरपड''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''घोरपड'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''घोरपड''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>a88c72czt8gvl6tpd8xi6qc32esnbqt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चेंडकापूर (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308455</id>
    <revision>
      <id>2139467</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:07:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चेंडकापूर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चेंडकापूर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चेंडकापूर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>khtoq0p4qav5h8beit7vm8zvl76l2kt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भाजीपाणी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308456</id>
    <revision>
      <id>2139468</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:08:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''भाजीपाणी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''भाजीपाणी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''भाजीपाणी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>8p7wwikexvscz0m7658jm8sq3igjqs4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कवडीमेट</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308457</id>
    <revision>
      <id>2139469</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:09:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कवडीमेट''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कवडीमेट'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कवडीमेट''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ra4kxedu30ff7ubu3tddjqy93i01khh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>भोरगड</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308458</id>
    <revision>
      <id>2139470</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''भोरगड''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''भोरगड'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''भोरगड''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>259b81m1q6f7p0pn0svhf8b6nzjop3y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बोरगाव (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308459</id>
    <revision>
      <id>2139471</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''बोरगाव''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''बोरगाव'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''बोरगाव''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>8rcv1muj1m4tj8rxq8giirvb8c1omqg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ब्रह्मपुरी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308460</id>
    <revision>
      <id>2139472</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:11:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''ब्रम्हपुरी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''ब्रम्हपुरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''ब्रम्हपुरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>pvynk8fdf4glqtdvkqphi9z8fw9tqpt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139522</id>
      <parentid>2139472</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:44:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[ब्रम्हपुरी (काटोल)]] वरुन [[ब्रह्मपुरी (काटोल)]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''ब्रम्हपुरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''ब्रम्हपुरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>pvynk8fdf4glqtdvkqphi9z8fw9tqpt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चिखली (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308461</id>
    <revision>
      <id>2139473</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:12:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चिखली''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चिखली'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चिखली''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>bm0vx6l22ya9k3l0982v1dviay0q7xm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खैरी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308462</id>
    <revision>
      <id>2139474</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:12:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खैरी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2547" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खैरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खैरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>j0ngez8pm16g4toxcij8ycucb5w93ra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चिखलागड</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308463</id>
    <revision>
      <id>2139475</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चिखलागड''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चिखलागड'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चिखलागड''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>pydgf3g2h9rqkhcpzf8dwiypj9371t7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>धीवरवाडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308464</id>
    <revision>
      <id>2139476</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''धीवरवाडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''धीवरवाडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''धीवरवाडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ilzuek4tg44hgdkvv4xmg4bqv96gdbn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बोरी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308465</id>
    <revision>
      <id>2139478</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:14:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''बोरी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2547" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''बोरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''बोरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>114zsbyywqpu1gdefvn2j48n5sq0rv9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>लामधाम</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308466</id>
    <revision>
      <id>2139479</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:15:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''लामधाम''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''लामधाम'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''लामधाम''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>f08dipiz06x2ejqibapw3xhdksrex4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>इसासणी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308467</id>
    <revision>
      <id>2139480</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:16:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''इसासणी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''इसासणी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''इसासणी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>8zl5yn51k5v3tkaen5wg6glg1lmonbf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>बोरखेडी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308468</id>
    <revision>
      <id>2139481</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:16:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''बोरखेडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''बोरखेडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''बोरखेडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>dpcw99tmp1zmaqa1339oe19hhyrlvbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चंदनपारडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308469</id>
    <revision>
      <id>2139482</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:17:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चंदनपारडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चंदनपारडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चंदनपारडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ivxjmp06j03mzlo4hz5kjszpdhnclnm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चारगाव (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308470</id>
    <revision>
      <id>2139483</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:18:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चारगाव''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चारगाव'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चारगाव''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>dztzd7oajvthi4fdujn2eotmot1q3hm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>चिचाळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308471</id>
    <revision>
      <id>2139484</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:18:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''चिचाळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''चिचाळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''चिचाळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>qnt4on20naw4tgq953chion3cr0tl8m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>देलवाडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308472</id>
    <revision>
      <id>2139485</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:19:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''देलवाडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''देलवाडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''देलवाडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>b37zeitysicz6d226jyrxia34t50k6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>धोतीवाडा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308473</id>
    <revision>
      <id>2139486</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:20:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''धोतीवाडा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''धोतीवाडा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''धोतीवाडा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>r8d2dhtgbpipmx66gknnr7b6gio5y0s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कामठी (काटोल))</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308474</id>
    <redirect title="कामठी (काटोल)" />
    <revision>
      <id>2139487</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कामठी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कामठी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कामठी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>6g5iitslqzans73zco08mi2uczseuci</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139526</id>
      <parentid>2139487</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:46:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>[[कामठी (काटोल)]] कडे पुनर्निर्देशित</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="792" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[कामठी (काटोल)]]

==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>agpt1zaayzzlm5zs7twfa95iqhn5nqb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2139528</id>
      <parentid>2139526</parentid>
      <timestamp>2022-07-22T11:46:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>पान '#पुनर्निर्देशन [[कामठी (काटोल)]]' वापरून बदलले.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[कामठी (काटोल)]]</text>
      <sha1>q6pe8bpxgqtnvg4yan0bk642htftwif</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>दोडकी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308475</id>
    <revision>
      <id>2139489</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:22:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''दोडकी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''दोडकी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''दोडकी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>psvdr3dskvothalcbkv6amb6r1u352m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>केदारपुर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308476</id>
    <revision>
      <id>2139490</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''केदारपुर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''केदारपुर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''केदारपुर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>c4m9mawfplxy8soipn4hwxrvrl4s4ks</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>दुधाळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308477</id>
    <revision>
      <id>2139491</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:24:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''दुधाळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''दुधाळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''दुधाळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>oox6p5sygw5gxw2l0elmfh0eglzi4ph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>मोहखेडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308478</id>
    <revision>
      <id>2139492</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:25:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मोहखेडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''मोहखेडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''मोहखेडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>0beq2u2wmjwcuwg7541r7yqjbkpnjjg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गंगाळडोह</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308479</id>
    <revision>
      <id>2139493</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:25:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गंगाळडोह''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गंगाळडोह'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गंगाळडोह''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>drpg5puxmh07dakmkcy2nroitkmhc67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गरमसुर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308480</id>
    <revision>
      <id>2139494</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:26:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गरमसुर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गरमसुर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गरमसुर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>848ss3ak6nj4og9i7tlqeghc2rushs0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>घरतवाडा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308481</id>
    <revision>
      <id>2139495</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:27:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''घरतवाडा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''घरतवाडा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''घरतवाडा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>h093ui6273b703bez79tb5z42etaocb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>घुबडी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308482</id>
    <revision>
      <id>2139496</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''घुबडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''घुबडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''घुबडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>djnxxkc757wp9l6ygj37ag46w2hy3yk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गोलारखापा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308483</id>
    <revision>
      <id>2139497</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:28:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गोलारखापा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गोलारखापा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गोलारखापा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>5g5pk5q23vp3yy3t0ca7nbibn8mln9t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गोन्ही (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308484</id>
    <revision>
      <id>2139498</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:29:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गोन्ही''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गोन्ही'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गोन्ही''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>6cvo15fl639m0d9pnj7wi5ibepxl9ti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गोंदीदिग्रस</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308485</id>
    <revision>
      <id>2139499</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:29:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गोंदीदिग्रस''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2589" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गोंदीदिग्रस'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गोंदीदिग्रस''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>1vzvn81ijh3tu58m5w94xxn58g19zo0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>गुजरखेडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308486</id>
    <revision>
      <id>2139500</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''गुजरखेडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''गुजरखेडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''गुजरखेडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>bjt6zph6ieg8kqbwwx3jeg0vhjwavdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कामठी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308487</id>
    <revision>
      <id>2139501</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कामठी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कामठी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कामठी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>6g5iitslqzans73zco08mi2uczseuci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कार्ला (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308488</id>
    <revision>
      <id>2139502</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:32:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कार्ला''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कार्ला'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कार्ला''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>9esg0eqm9n4hcv0sa1hmcy4edsiqc3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>वडविहारा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308489</id>
    <revision>
      <id>2139503</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''वडविहारा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''वडविहारा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''वडविहारा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>rqpqz3or6sepzrcdrdp5benti6y02rh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>हातळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308490</id>
    <revision>
      <id>2139504</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:34:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''हातळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''हातळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''हातळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>52jq8kvaqkm3wo40p9cx3ip01crs7gz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>इसापुर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308491</id>
    <revision>
      <id>2139505</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''इसापुर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''इसापुर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''इसापुर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ml0iiewxuju0vc3z2iozs70jzro7hv9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>जाटलापुर</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308492</id>
    <revision>
      <id>2139506</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:35:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''जाटलापुर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2571" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''जाटलापुर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''जाटलापुर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>roxu0vcccim5bsnnpj43wq7fkltjrd5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>येणवा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308493</id>
    <revision>
      <id>2139507</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:36:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''येणवा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''येणवा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''येणवा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>f8bsovhvogdx5wju14v7u9hs6312951</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>केळापुर (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308494</id>
    <revision>
      <id>2139508</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:37:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''केळापुर''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''केळापुर'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''केळापुर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>r5e49a53sgeyu78npsh36xcn7msnhjk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>वाधोणा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308495</id>
    <revision>
      <id>2139509</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''वाधोणा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''वाधोणा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''वाधोणा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>p9raj5rqqcvdos3do9f7notq9mbd2qq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>जामगड</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308496</id>
    <revision>
      <id>2139511</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:39:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''जामगड''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''जामगड'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''जामगड''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ott5upl7gnjue89duqpkcbwuxm5v814</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>जाटंकोहळा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308497</id>
    <revision>
      <id>2139512</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:40:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''जाटंकोहळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''जाटंकोहळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''जाटंकोहळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ht4qyjynl9fq0nh0i1l89iontigi9na</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>जाटंझरी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308498</id>
    <revision>
      <id>2139513</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''जाटंझरी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''जाटंझरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''जाटंझरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>656iphuzriozpqx41ub92ajk36w4cbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कचरीसावंगा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308499</id>
    <revision>
      <id>2139514</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:41:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कचरीसावंगा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2583" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कचरीसावंगा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कचरीसावंगा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>i493ejd3oynwunofyfqvu5ekm3qx6fg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कळंभा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308500</id>
    <revision>
      <id>2139515</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कळंभा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कळंभा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कळंभा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>6x4d7320iphigdfajonivfoj9k73xfr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308501</id>
    <redirect title="न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९" />
    <revision>
      <id>2139517</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९]] वरुन [[न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="166" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा श्रीलंका दौरा, २००९]]</text>
      <sha1>meil9rgmftvgeyc3mplejbv33d4n7rv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कालकुही</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308502</id>
    <revision>
      <id>2139518</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:43:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कालकुही''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कालकुही'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कालकुही''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>innnn006wostdygnw4u1nybz22ev9ud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308503</id>
    <redirect title="पाकिस्तानविरुद्ध न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०" />
    <revision>
      <id>2139520</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:43:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[पाकिस्तानविरुद्ध न्यूझीलंड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०]] वरुन [[पाकिस्तानविरुद्ध न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="251" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[पाकिस्तानविरुद्ध न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचा संयुक्त अरब अमिराती दौरा, २००९-१०]]</text>
      <sha1>c34213v0q8c7fjsliiat571ejuchdjf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कातलाबोडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308504</id>
    <revision>
      <id>2139521</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कातलाबोडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कातलाबोडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कातलाबोडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>5tfp0z7af77rq0282vmbn4k1h898qbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ब्रम्हपुरी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308505</id>
    <redirect title="ब्रह्मपुरी (काटोल)" />
    <revision>
      <id>2139523</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:44:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khirid Harshad</username>
        <id>138639</id>
      </contributor>
      <comment>Khirid Harshad ने लेख [[ब्रम्हपुरी (काटोल)]] वरुन [[ब्रह्मपुरी (काटोल)]] ला हलविला</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="93" xml:space="preserve">#पुनर्निर्देशन [[ब्रह्मपुरी (काटोल)]]</text>
      <sha1>1tdvve6ah3v7zzf3nk1taduafrq9598</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खामळी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308506</id>
    <revision>
      <id>2139524</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खामळी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खामळी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खामळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>h70xvlglqh9sctchio0gkm18sdj0nwh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खंडाळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308507</id>
    <revision>
      <id>2139525</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:45:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खंडाळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खंडाळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खंडाळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>gsauovz06hyl3a6lq9fijy5xolyfk36</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खाणगाव (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308508</id>
    <revision>
      <id>2139527</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:46:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खाणगाव''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खाणगाव'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खाणगाव''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>4ajbz9s6m3xvu9n1mmvhe2myzc1yiwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>वाजबोडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308509</id>
    <revision>
      <id>2139529</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:46:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''वाजबोडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''वाजबोडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''वाजबोडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>p9k1uvrpj151x667i041lw9xonka9zn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खाणवाडी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308510</id>
    <revision>
      <id>2139530</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:47:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खाणवाडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खाणवाडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खाणवाडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>lru1r33v8197m1ykm3vjz298czgdfp2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>येणविहीरा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308511</id>
    <revision>
      <id>2139532</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:48:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''येणविहीरा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''येणविहीरा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''येणविहीरा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>cimawe4y8pw2ksz3aq2ohsc1yhaw6m9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खापरी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308512</id>
    <revision>
      <id>2139534</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खापरी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खापरी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खापरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>75a99vu9x868rje0w2dimi3b4zwhibl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खापा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308513</id>
    <revision>
      <id>2139535</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:49:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खापा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2547" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खापा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खापा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>mhscpn513sfa4jgdoj8ptpz89emtezk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>किंकीधोडा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308514</id>
    <revision>
      <id>2139536</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''किंकीधोडा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2577" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''किंकीधोडा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''किंकीधोडा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>aoh2hp4yo94sqwl7shmdawzo2l7i9uc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>खुटांबा</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308515</id>
    <revision>
      <id>2139537</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:51:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खुटांबा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''खुटांबा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''खुटांबा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ee70ev3a7tdfst0wljvtxi95p9gsn8g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोहळा (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308516</id>
    <revision>
      <id>2139539</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:52:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोहळा''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोहळा'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोहळा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>m5ky0tzgqua036tj60huqrut319gnwc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोळंबी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308517</id>
    <revision>
      <id>2139540</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:52:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोळंबी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोळंबी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोळंबी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>7siys2qnmixu7nx060kibs9hxk3rmqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोल्हु</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308518</id>
    <revision>
      <id>2139541</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:53:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोल्हु''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2559" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोल्हु'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोल्हु''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>owx0a3oowu5o333hi5el56hnvouv5uo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोंढाळी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308519</id>
    <revision>
      <id>2139542</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:54:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोंढाळी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2565" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोंढाळी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोंढाळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>7gkqmyto1athje74ejekuy0upzxskbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोंढासावळी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308520</id>
    <revision>
      <id>2139543</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:56:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोंढासावळी ''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2584" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोंढासावळी '''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोंढासावळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>qmpcj9intaw39nme4kil4t0b8jzem4t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कोतवालबारडी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308521</id>
    <revision>
      <id>2139544</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कोतवालबारडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2589" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कोतवालबारडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कोतवालबारडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>gl3guqgvouhft21jgdle1ep6apdn18f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>वळणी</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308522</id>
    <revision>
      <id>2139545</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:57:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''वळणी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2547" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''वळणी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''वळणी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>gtscm1blpfs96dntcaqn3p9avd4i5qt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>कुंडी (काटोल)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>308523</id>
    <revision>
      <id>2139546</id>
      <timestamp>2022-07-22T11:58:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>नरेश सावे</username>
        <id>88037</id>
      </contributor>
      <comment>नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कुंडी''' | आकाशदेखावा =  | आकाशदेखावा_शीर्षक =  | शोधक_स्थान= right | अक्षांश =  | रेखांश =  | उंची =  | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" xml:space="preserve">{{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र
|प्रकार=गाव
|इतर_नाव=
| स्थानिक_नाव ='''कुंडी'''
| आकाशदेखावा = 
| आकाशदेखावा_शीर्षक = 
| शोधक_स्थान= right
| अक्षांश = 
| रेखांश = 
| उंची = 
| राज्य_नाव = महाराष्ट्र
|जवळचे_शहर=काटोल 
| जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]]
|अधिकृत_भाषा=मराठी
| नेता_पद =[[सरपंच]] 
| नेता_नाव =
|लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष  = २०११
| लोकसंख्या_एकूण = 
| लोकसंख्या_घनता =
|लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = 
| क्षेत्रफळ_एकूण = 
|पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = 
| पिन कोड = 
| आरटीओ_कोड =  एमएच/
|संकेतस्थळ=
|कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]]
|कोरे_उत्तर_१ = 
| तळटिपा =}}

'''कुंडी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[काटोल|काटोल तालुक्यातील]] एक गाव आहे.
==भौगोलिक स्थान==
==हवामान==
==लोकजीवन==
==प्रेक्षणीय स्थळे==
==नागरी सुविधा==
==जवळपासची गावे==
==संदर्भ==
#https://villageinfo.in/
#https://www.census2011.co.in/
#http://tourism.gov.in/
#https://www.incredibleindia.org/
#https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
#https://www.mapsofindia.com/ 
#https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
#https://www.weather-atlas.com/en/india-climate
[[वर्ग:काटोल तालुक्यातील गावे]]
[[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]]</text>
      <sha1>ezdd3a9lkfx69nkp73fdn9rwzzb09f9</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>