विकिपीडिया mrwiki https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter मिडिया विशेष चर्चा सदस्य सदस्य चर्चा विकिपीडिया विकिपीडिया चर्चा चित्र चित्र चर्चा मिडियाविकी मिडियाविकी चर्चा साचा साचा चर्चा सहाय्य सहाय्य चर्चा वर्ग वर्ग चर्चा दालन दालन चर्चा TimedText TimedText talk विभाग विभाग चर्चा Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 2348 2145875 2069522 2022-08-13T08:24:17Z आर्या जोशी 65452 संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे. ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले. == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] 9qbze7cdcj3pa3uk5oomgwa0yih2fuu 2145876 2145875 2022-08-13T08:26:38Z आर्या जोशी 65452 /* राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता */ आवश्यक भर wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे. ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले. == राष्ट्रगीत कधी म्हणावे== * स्वातंत्र्यदिन * प्रजासत्ताक दिन * मा. राष्ट्रपती यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * राज्यपाल, उप राज्यपाल, मुख्यमंत्री यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] 9gttpcoyf0wsq7kbwobszelvu8w4bbg 2145877 2145876 2022-08-13T08:28:08Z आर्या जोशी 65452 /* राष्ट्रगीत कधी म्हणावे */ भर wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे. ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले. == राष्ट्रगीत कधी म्हणावे== * स्वातंत्र्यदिन * प्रजासत्ताक दिन * मा. राष्ट्रपती यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * राज्यपाल, उप राज्यपाल, मुख्यमंत्री यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * लष्करी रेजिमेंटला राष्ट्रध्वज प्रदान करताना * नौदलात राष्ट्रध्वज उभारण्यात येत असताना * शासकीय कार्यकम प्रसंगी == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] 1lzsyk4spwx47fxr5omq22bvpkrahoa 2145878 2145877 2022-08-13T08:28:49Z आर्या जोशी 65452 /* राष्ट्रगीत कधी म्हणावे */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे. ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले. == राष्ट्रगीत कधी म्हणावे== * स्वातंत्र्यदिन * प्रजासत्ताक दिन * मा. राष्ट्रपती यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * राज्यपाल, उप राज्यपाल, मुख्यमंत्री यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * लष्करी रेजिमेंटला राष्ट्रध्वज प्रदान करताना * नौदलात राष्ट्रध्वज उभारण्यात येत असताना * शासकीय कार्यकम प्रसंगी<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] 45lgul7tkhu5yl6tpllp2za2jxb3qx9 2145879 2145878 2022-08-13T08:32:14Z आर्या जोशी 65452 /* गीताचा आशय */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cnbctv18.com/photos/india/national-symbols-of-india-what-are-the-symbols-and-what-do-they-mean-14351262.htm|title=National Symbols of India: What are the symbols and what do they mean?|date=2022-08-03|website=cnbctv18.com|language=en|access-date=2022-08-13}}</ref> ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले. == राष्ट्रगीत कधी म्हणावे== * स्वातंत्र्यदिन * प्रजासत्ताक दिन * मा. राष्ट्रपती यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * राज्यपाल, उप राज्यपाल, मुख्यमंत्री यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * लष्करी रेजिमेंटला राष्ट्रध्वज प्रदान करताना * नौदलात राष्ट्रध्वज उभारण्यात येत असताना * शासकीय कार्यकम प्रसंगी<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] nvwga53jxxuz35ev0yh2f4nrot5l5uu 2145880 2145879 2022-08-13T08:36:45Z आर्या जोशी 65452 /* राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|इवलेसे]] '''''जन गण मन''''' हे [[भारत|भारताचे]] [[राष्ट्रगीत]] आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> हे कवी [[रवींद्रनाथ ठाकूर|रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली भाषा|बंगाली]]<nowiki/>मध्ये भारतो भाग्यो बिधाता या नावाने रचलेले आहे.<ref name="news18.com">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/india/national-anthem-of-india-a-brief-on-jana-gana-mana-498576.html|title=National anthem of India: a brief on 'Jana Gana Mana'|website=News18|access-date=2020-08-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.india.gov.in/india-glance/national-symbols|title=National Symbols {{!}} National Portal of India|website=www.india.gov.in|access-date=2020-08-19}}</ref> याची शैली साधू बंगाली किंवा तत्सम बंगालीमध्ये असून यावर [[संस्‍कृत भाषा|संस्कृतचा]] प्रभाव आहे.<ref name="news18.com"/> भारतो भाग्यो बिधाता या रचनेला २४ जानेवारी १९५० रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=n1gOAQAAMAAJ&redir_esc=y|title=Encyclopedia of India: D to H|date=2008|publisher=Encyclopaedia Britannica (India) Pvt. Limited|isbn=978-81-8131-008-8|language=en}}</ref><ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/india/story/9-interesting-facts-about-our-national-anthem-281355-2015-07-08|title=9 interesting facts about our National Anthem|last=DelhiJuly 8|first=IndiaToday in New|last2=July 13|first2=2015UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-08-19|last3=Ist|first3=2015 14:22}}</ref> राष्ट्रगीताच्या अधिकृत प्रस्तुतीकरणाला ५२ सेकंद वेळ लागतो.<ref name=":0" /> इंडियन नॅशनल कॉंग्रेसच्या कलकत्ता (आता कोलकाता ) अधिवेशनात सर्वप्रथम हे सार्वजनिकपणे गायले गेले. [[नोबेल पारितोषिक]] विजेते [[रवींद्रनाथ टागोर]] यांनी [[बंगाली|बंगालीमध्ये]] लिहिलेल्या कवितेतील पाच कडव्यांपैकी एका कडव्याचा संस्कृत भाषांतराचा [[राष्ट्रगीत]] म्हणून स्वीकार केलेला आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=CnwAAwAAQBAJ&pg=PA283&dq=jan+gan+man&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjGjNzDi_PcAhXKqI8KHQ3VBIgQ6AEIPjAE#v=onepage&q=jan%20gan%20man&f=false|title=Once a Prince of Sarila: Of Palaces and Tiger Hunts, of Nehrus and Mountbattens|last=Sarila|first=Narendra Singh|date=2008-03-30|publisher=I.B.Tauris|isbn=9780857715289|language=en}}</ref> ==शब्द== {{lang|mr|<poem> जनगणमन अधिनायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. पंजाब सिंधु गुजरात मराठा, द्राविड उत्कल बंग. विंध्य हिमाचल यमुना गंगा, उच्छल जलधी तरंग. तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे. गाहे तव जयगाथा. जनगणमंगलदायक जय हे, भारतभाग्यविधाता. जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. </poem>}} * ऐका - [[File:Jana gana mana vocal.ogg|left|thumb|२७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’चे गायन]] [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|left|thumb|‘जन गण मन’- वाद्यसंगीत]] == प्रवाद == या कवितेच्या भारताचे राष्ट्रगीत होण्याच्या योग्यतेबद्दल वाद आहे. ही कविता प्रथम [[भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस|भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसच्या]] १९११ मधील अधिवेशनात म्हटली गेली होती. रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे भारताच्या भविष्याचे जयगीत म्हणून लिहिले होते. पुढच्याच दिवशी [[जॉर्ज पाचवा, इंग्लंड|जॉर्ज पाचवा]] याचे स्वागत करण्यात आले. वर्तमानपत्रात आलेल्या चुकीच्या उल्लेखांमुळे असा समज पसरला की ते राजाला उद्देशून लिहिले आहे. पण टागोरांनी ही स्वतः ही कविता भारताच्या अंगभूत शक्तीला व ऐतिहासिक वैभवाला उद्देशून लिहिली आहे असे म्हटले आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ravindrajivani, Volume II|last=Mukherjee|first=Prabhatkumar|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=339}}</ref> बंगालची फाळणी रद्द केल्याबद्दल पंचम जॉर्ज यांचे अभिनंदन करण्यासाठी स्वागतगीत लिहावे, अशी सूचना प्रद्युत कुमार ठाकूर यांनी [[रवींद्रनाथ टागोर]] (ठाकूर) यांना केली होती. परंतु त्याची प्रचंड चीड येऊन टागोर यांनी त्यांना नकार दिला. २७ डिसेंबर १९११ रोजी टागोर यांनी स्वतः चाल लावलेले ‘जन गण मन’ कॉंग्रेसच्या कोलकाता अधिवेशनात गायले.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16241465|title=BBC News|date=2011-12-27|language=en-GB}}</ref> ==गीताचा आशय== या गीतात भारत देश सुजलाम् सुफलाम् आहे, भारतभूमी किती संपन्न आहे, त्यात वास्तव्य करणाऱ्या नागरिकांचे औदार्य यासह अनेक गुण व वैभव शब्दबद्ध करण्यात आले आहेत. सर्व जाती, संप्रदाय व पंथ यांचा उल्लेख करण्यात आला आहे. या गीताच्या माध्यमातून त्यांनी सर्व शक्तिमान श्री परमेश्‍वराला भारताच्या कल्याणासाठी मागणे मागितले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cnbctv18.com/photos/india/national-symbols-of-india-what-are-the-symbols-and-what-do-they-mean-14351262.htm|title=National Symbols of India: What are the symbols and what do they mean?|date=2022-08-03|website=cnbctv18.com|language=en|access-date=2022-08-13}}</ref> ==राष्ट्रगीत म्हणून मान्यता== घटना समितीने २४ जानेवारी १९५० मध्ये देशाचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून ‘जन गन मन’चा स्वीकार केला. या गीताची पाच कडवी असून केवळ पहिलेच कडवे भारतात म्हटले जाते.व त्याच दिवशी म्हणजे २४ जानेवारी १९५० भारताचे राष्ट्रगान ही स्विकृत केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.jansatta.com/national/amrit-festival-of-independence-the-story-of-jan-gana-mana/2315852/|title=आजादी का अमृत महोत्सव: गाथा जन-गण-मन की|website=Jansatta|language=hi|access-date=2022-08-13}}</ref> == राष्ट्रगीत कधी म्हणावे== * स्वातंत्र्यदिन * प्रजासत्ताक दिन * मा. राष्ट्रपती यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * राज्यपाल, उप राज्यपाल, मुख्यमंत्री यांच्या उपस्थितीतील कार्यक्रम * लष्करी रेजिमेंटला राष्ट्रध्वज प्रदान करताना * नौदलात राष्ट्रध्वज उभारण्यात येत असताना * शासकीय कार्यकम प्रसंगी<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.nz/books?id=L4CMBAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT10&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4&hl=en&redir_esc=y|title=Bhartachi Rashtriy Pratike / Nachiket Prakashan: भारताची राष्ट्रीय प्रतीके|last=यंगलवार|first=प्रा विजय|date=2014-05-16|publisher=Nachiket Prakashan|language=mr}}</ref> == जन गण मन पूर्ण गीत == जनगणमन अधिनायक जय हे, भारत भाग्य विधाता पंजाब सिंधु गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग विंध्य हिमाचल यमुना गंगा उच्छल जलधितरंग तव शुभ नामे जागे, तव शुभ आशिष मागे गाहे तव जय गाथा जनगणमंगलदायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||१|| :अहरह तव आव्हान प्रचारित सुनि, तव उदार वाणी :हिंदु बौद्ध सिख जैन पारसिक मुसलमान ख्रिस्तानी :पूरब पश्चिम आसे, तव सिंहासन पासे :प्रेमहार हय गाथा :जनगणऐक्यविधायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||२|| पतनअभ्युदयबंधुर पंथा युगयुग धावित यात्री तुम चिर सारथी, तव रथचक्रे मुखरित पथ दिन रात्री दारुण विप्लव माजे, तव शंखध्वनि बाजे संकंट दुखयात्रा जनगण पथ परिचायक जय हे, भारत भाग्यविधाता जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||३|| :घोरतिमिरघननिबिड निशीथे पीडित मूर्छित देशे :जागृत छिल तव अविचल मंगल नत नयने अनिमेषे :दुःस्वप्ने आतंके, रक्षा करिले अंके :स्नेहमयी तुमी माता :जनगण दुःख त्रायक जय हे, भारत भाग्यविधाता :जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. ||४|| रात्र प्रभातिल उदिल र‍विच्छवि पुर्व उदयगिरि भाले गाहे विहंगम पुण्य समीरण नवजीवन रस ढाले तव करुणारुण रागे, निद्रित भारत जागे तव चरणे नत माथा जय हे, जय हे, जय हे, जय जय जय जय हे. भारत भाग्यविधाता ||५|| == जन गण मन गीताचा अर्थ == राष्ट्रगीताचा मराठीतील अर्थ पाहू या. तो असा.... जन-गण-मन अधिनायक जय है भारत भाग्य विधाता तू जनतेच्या हृदयाचा स्वामी आहेस. भारताचा भाग्योदय करणारा आहेस. तुझा जयजयकार असो! पंजाब सिंध गुजरात मराठा द्राविड उत्कल बंग। [[पंजाब]] , [[सिंध]] , [[गुजरात]] , [[महाराष्ट्र]] , द्राविड म्हणजे दक्षिण भाग , उत्कल म्हणजे आताचा [[ओडिशा]] , [[बंगाल]] या सर्वांना तुझा नामघोष जागृत करतो. जागे करतो. विंध्य हिमाचल [[यमुना]] गंगा , उच्छल जलधितरंग। विंध्याद्री आणि [[हिमालय|हिमाचल]] इथपर्यंत तुझे यशोगान ऐकू येतं. [[गंगा]]-यमुनेच्या प्रवाह संगीतात ते निनादित होतं. उसळी मारणाऱ्या समुद्राच्या लाटाही तुझ्या नामाचा गजर करतात. तव शुभ नामे जागे , तव शुभ आशिष मांगे ; गाहे तव जय गाथा। जन-गण मंगलदायक जय है , भारत-भाग्य-विधाता। हे सर्व तुझ्यापाशी आशीर्वाद मागतात. तुझी कीर्ती गातात. तू सर्व लोकांचं मंगल करणारा आहेस. जय हे , जय हे , जय हे , जय जय जय जय है।। तुझा जयजयकार. त्रिवार जयजयकार. == हेही पहा == * [[रवींद्रनाथ टागोर]] * [[वंदे मातरम]] == बाह्य दुवे == * [http://david.national-anthems.net/in.htm MIDI मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत (इंग्लिश मजकूर)] * [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/emb_history.html भारतीय दूतावास, लिस्बन, पोर्तुगाल] येथील [http://www.indembassy-lisbon.org/uk/mp3/indian_anthem.mp3 एमपी३ मध्ये भारतीय राष्ट्रगीत ऐका] * [http://www.freeindia.org/vmataram/genesis_of_janaganamana.shtml जन गण मनची उत्पत्ती (इंग्लिश मजकूर)] {{भारतीय राष्ट्रचिन्हे}} {{आशियाई देशांची राष्ट्रगीते}} == संदर्भ == [[वर्ग:राष्ट्रगीते]] [[वर्ग:भारतीय राष्ट्रचिन्हे|जन गण मन]] [[वर्ग:देशभक्ती गीते]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याशी संबंधित कलाकृती]] 9r15e5bva3uig0hw4pqabxtzorholz3 3 4931 2145693 2145560 2022-08-12T13:30:16Z Rockpeterson 121621 /* उल्लेखनीयता टॅग काढण्याची विनंती */ wikitext text/x-wiki {{सदस्य चर्चा:अभय नातू/जुचसाचा}} '''माझ्यासाठीच्या आपल्या सूचना, प्रश्न, इ. येथे नोंदवा.''' == खांडबहाले.कॉम == माननीय [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] सर, आपण उल्लेखनीयता विषयक सूचित केल्याप्रमाणे मी [[सुनील खांडबहाले]] या पानास संदर्भ व माहिती जोडण्याचा प्रयत्न केला होता. तो आता तिथे दिसत नाही. उल्लेखनीयता सूचनेची पूर्तता करण्यासाठी कृपया मार्गदर्शन करावे. खूप खूप धन्यवाद. उल्लेखनीयता विषयक सूचित केल्याप्रमाणे [[सुनील खांडबहाले]] मी खालीलप्रमाणे माहिती व संदर्भ जोडले होते, परंतु हे बदल उलटवले गेले आहेत. [[सुनील खांडबहाले]] साठी संदर्भ खालीलप्रमाणे; कृपया संपादित करावे किंवा मी केलेले पान https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=सुनील_खांडबहाले&oldid=2014754 उलटावे. * [http://khandbahale.com "KHANDBAHALE.COM"] * [http://globalprosperityfoundation.org "Global Prosperity Foundation"] * [https://legatum.mit.edu/entrepreneur/sunil-khandbahale/ "MBA, MIT Sloan School of Management"] ''Entrepreneurs, 15th Feb, 2022'' * [https://www.newindianexpress.com/education/edex/2013/nov/11/Young-achievers-535948.html "यंग अचिव्हर्स - सुनील खांडबहाले"] '' इंडियन एक्स्प्रेस, ११ नोव्हेंबर २०१३'' * [https://maharashtratimes.com/dictionary-man/articleshow/34341890.cms "‘डिक्शनरी मॅन’ व्हाइट हाऊसमध्ये"] ''दैनिक महाराष्ट्र टाइम्स, २९ एप्रिल, २०१४'' * [http://www.globalprosperityfoundation.org/2012/10/global-discovery-school.html, "Global Prosperity Foundation"] * [https://www.inmarathi.com/135368/sunil-khandbahale-and-khandbahale-dictionary-success-story/ "‘खांडबहाले’ या पहिल्यावहिल्या ऑनलाईन मराठी डिक्शनरीचा ‘असा’ झालाय जन्म"] ''इनमराठी, २३ सप्टेंबर २०२१'' * [http://archive.loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=92194:2010-08-08-15-57-41&Itemid=1 "व्यक्तिवेध : सुनील खांडबहाले"] ''दै.लोकसत्ता'' * [https://economictimes.indiatimes.com/first-english-marathi-online-dictionary-launched/articleshow/3116547.cms?from=mdr "First English-Marathi online dictionary launched"] ''Economic Times, Jun 10, 2008'' * [http://archive.loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=88966:2010-07-26-16-48-20&Itemid=1 "खांडबहाले डॉट कॉमतर्फे विकसित करण्यात आलेल्या जगातल्या पहिल्याच ‘इंग्रजी-मराठी मोबाईल डिक्शनरी’चे प्रकाशन"] ''दैनिक लोकसत्ता'' * [https://economictimes.indiatimes.com/first-english-marathi-online-dictionary-launched/articleshow/3116547.cms "First English-Marathi online dictionary launched"] ''Economic Times, 10 Jun, 2008 * [https://legatum.mit.edu/entrepreneur/sunil-khandbahale/ "MBA, MIT Sloan School of Management"] ''Entrepreneurs, 15th Feb, 2022'' * [https://www.thehindu.com/features/metroplus/words-without-borders/article5308145.ece "Word without borders"] ''The Hindu, NOVEMBER 03, 2013'' * [https://indianexpress.com/article/cities/pune/find-an-english-match-online-in-marathi-hindi-and-now-gujarati/ "Find an English match online in Marathi,Hindi and now Gujarati"] ''23 Jun, 2009'' * [http://www.esakal.com/NewsDetails.aspx?NewsId=5403009163839016092&SectionId=13&SectionName=%E0%A4%89%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0%20%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0&NewsDate=20121105&Provider=-&NewsTitle= "खांडबहाले.कॉम'ने ओलांडला एक कोटी हिट्‌सचा टप्पा"] ''दै. सकाळ'' * [https://www.loksatta.com/vruthanta/need-of-documentation-of-dialects-sunil-khandbahale-233394/ "बोली भाषांच्या दस्तावेजीकरणाची गरज - सुनील खांडबहाले"] ''दैनिक लोकसत्ता, २५ ऑक्टोबर, २०१३'' * [http://www.loksatta.com/maharashtra-news/khandbahale-dotcom-honored-by-giving-international-award-20344 "'खांडबहाले डॉटकॉम'चा आंतरराष्ट्रीय पुरस्काराने गौरव"] ''दै. लोकसत्ता'' * [http://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/Kumbhathon-to-focus-on-tech/articleshow/46006585.cms "Kumbhathon to focus on tech - Sunil Khandbahale] ''Times of India'' * [https://divyamarathi.bhaskar.com/news/MAH-NMAH-NAS-youths-to-contribute-in-development-via-indovasion-nasik-circle-4426584-NOR.html "‘इंडोवेशन नाशिक सर्कल’द्वारे तरुणाई टाकणार विकासात भर"] ''दै. दिव्य मराठी, ७ नोव्हेंबर, २०१७'' * [https://vidapatil.medium.com/nilaykulkarni-981e706f5b72 "Kumbhathon, a periodic co-location of innovators — the genesis"] ''मेडीयम.कॉम'' * [http://www.timeskuwait.com/upload/pdf/Times%20Independence%20day%202015.pdf "Kumbhathon : Finding innovative solutions to social challenges"] ''Times Kuwait'' * [https://www.lokmat.com/pune/perennial-opportunity-enjoy-melodious-music-a684/ "सुमधूर संगीताच्या आस्वादाची बारमाही संधी"] ''लोकमत न्यूज नेटवर्क, पुणे, ७ फेब्रुवारी २०२१'' * [https://www.samaysangit.app "समयसंगीत संकेतस्थळ "समयसंगीत.अँप"] ''https://www.samaysangit.app'' * [https://maharashtratimes.com/maharashtra/nashik/dhaneshwari-radio-by-khandabhale-com/articleshow/71353315.cms "खांडबहाले डॉट कॉमतर्फे ज्ञानेश्वरी रेडिओ इंटरनेटवर"] ''दै. महाराष्ट्र टाइम्स, २९ सप्टेंबर २०२९'' * [https://www.loksatta.com/pune/dnyaneshwari-is-now-open-to-the-world-through-internet-radio-abn-97-1981711/ "ज्ञानेश्वरी आता इंटरनेट रेडिओद्वारे विश्वाला खुली"] ''दै. लोकसत्ता, २९ सप्टेंबर २०२९'' * [https://www.hindustantimes.com/mumbai/soon-learn-sanskrit-via-your-cellphone/story-MBP4sK51ar1BcuChSiVVTI.html "Soon, learn sanskrit via your cellphone"] ''Hindustan Times, 14 Aug, 2011'' * [https://www.bhaskar.com/state/haryana/news/haryana-news-world39s-first-sanskrit-internet-radio-started-so-that-people-understand-sanskrit-072504-5255130.html "दुनिया का पहला संस्कृत इंटरनेट रेडियो शुरू हुआ, ताकि लोग संस्कृत को समझें"] ''दैनिक भास्कर'' * [https://www.loksatta.com/nashik/online-sanskrit-internet-radio-launched-zws-70-1952031/ "संस्कृत इंटरनेट रेडिओ ऑनलाईन प्रक्षेपित"] ''दैनिक लोकसत्ता, १७ ऑगस्ट २०१९'' * [https://maharashtratimes.com/maharashtra/nashik/sanskrit-radio-is-now-available-on-the-internet/articleshow/70717022.cms "इंटरनेटवर आता संस्कृत रेड़िओ"] ''दै. महाराष्ट्र टाइम्स १८ ऑगस्ट, २०१९'' * [https://divyamarathi.bhaskar.com/news/sanskrit-bharti-is-the-worlds-first-sanskrit-internet-radio-broadcast-1566017205.html "‘संस्कृत भारती’ हा जगातील पहिला संस्कृत इंटरनेट रेडिओ प्रसारित"] ''दै. दिव्य मराठी'' * [https://divyamarathi.bhaskar.com/news/DMS-HDLN-sunil-khandbahale-write-about-social-media-5854140-NOR.html "भारतीयांसाठी लोकाभिमुख स्वतंत्र सोशल मीडिया हवा"] ''दैनिक दिव्य मराठी, १८ एप्रिल २०१८'' * [https://divyamarathi.bhaskar.com/news/EDT-HDLN-sunil-khandbahale-write-about-social-media-5853319-NOR.html "सोशल मीडिया व्यसनमुक्तीची गरज"] ''दैनिक दिव्य मराठी, १८ एप्रिल २०१८'' * [https://maharashtratimes.com/maharashtra/mumbai-news/spell-checker-in-marathi/articleshow/31073018.cms "बिनधास्त लिहा बिनचूक मराठीत "] ''दैनिक महाराष्ट्र टाइम्स, २७ फेब्रुवारी २०१४'' * [https://divyamarathi.bhaskar.com/news/MAH-NMAH-NAS-nashik-news-in-marathi-sunil-khanbahale-develop-spell-checker-in-computer-4535242-NOR.html "मराठी विश्‍व: नाशिकच्या तरुणाने आणली मराठी स्पेलचेकर प्रणाली"] ''दैनिक दिव्य मराठी, २८ फेब्रुवारी २०१४'' * [https://maharashtratimes.com/editorial/ravivar-mata/sunil-khandbahale/articleshow/32094924.cms "विश्वास सार्थकी लावला!"] दै. महाराष्ट्र, १६ मार्च, २०१४ * [https://www.dnaindia.com/mumbai/report-12th-language-added-in-online-dictionary-1776928 "12th language added in online dictionary"] DNA India, 13 December, 2012 * [https://timesofindia.indiatimes.com/city/nashik/whats-the-good-word-you-can-send-an-sms/articleshow/11865488.cms "What's the good word? You can send"] ''13 Feb, 2012'' * [https://www.hindustantimes.com/mumbai/translate-marathi-words-into-english-using-mobile-phone/story-wfXpwUJpcuB3FjELK1cWFN.html "Translate Marathi words into English using mobile phone"] ''Hindustan Times, 7 Feb, 2012'' * [https://maharashtratimes.com/editorial/article/-/articleshow/12034523.cms "शब्दकोशाचा बादशाह"] ''दै. महाराष्ट्र टाइम्स, २६ फेब्रुवारी २०१२'' * [http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/19007448.cms "डिक्शनरीमॅन"]''दै. महाराष्ट्र टाइम्स'' * [http://aksharaya.org/event/aksharsanvad-an-interview-with-sunil-khandbahale/ "Aksharsanvad"] ''Aksharsanvad, 27 April 2012'' * [https://www.csi-nashik.org.in/yashokirti_award.php, CSI Yashokirti Award] * [https://www.csi-nashik.org.in/image/yashokirti-award-khandbahale.jpg, Khandbahale receiving CSI award from D B Pathak IIT Mumbai Chairman] * [http://maharashtratimes.indiatimes.com/rssarticleshow/msid-19026839,prtpage-1.cms "युथ आयकॉन"] ''दै. महाराष्ट्र टाइम्स'' * [http://www.vasvik.org/Information_&_Communication_Technology.html, VASVIK Award Winners in Information & Communication Technology] * [https://www.businesswireindia.com/the-second-edition-of-india-di-20120120150500.html, The Second Edition of India Digital Awards] * [http://www.iamai.org.in/events/india_digital_award_2012/award_winners.htm, IAMAI India Digital Award Winners] * [http://mbillionth.in/wp-content/uploads/2012/07/Full-mBillionth-2012-book.pdf, mBillionth Award, South Asia 2012] बाह्य दुवें * [https://www.khandbahale.com KHANDBAHALE.COM Website] * [https://www.sunilkhandbahale.com Sunil Khandbahae's Personal Blog] * [http://legatum.mit.edu/entrepreneur/sunil-khandbahale/ Sunil Khandbahale at MIT] * [http://www.inktalks.com/discover/630/sunil-khandbahale-breaking-the-language-barrier इंक टॉल्क - Sunil Khandbahale: Breaking the language barrier] * [https://www.ted.com/talks/sunil_khandbahale_language_a_life_unscambler टेड टॉल्क - Sunil Khandbahale: Language a Life Unscambler] * [https://www.ted.com/talks/sunil_khandbahale_the_art_that_is_language टेड टॉल्क - Sunil Khandbahale: The Art that is Language] :नमस्कार, :माहिती दिल्याबद्दल धन्यवाद. तुमच्या लेखातील तसेच येथील माहिती जाहिरातसदृश दिसत आहे. यात एका व्यक्ती किंवा संस्थेची जाहिरात करण्याचा प्रयत्न दिसतो. हे विकिपीडियावर उचित नाही तरी ते घालू नये. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २२:४६, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == अनावश्यक पाने, वर्ग, साचे यांबाबत == कृपया [[:वर्ग:उल्लेखनीयता रद्दीकरण]] याकडे एकदा लक्ष द्यावे. मी अनावश्यक पाने, वर्ग, साचे यांची यादी केली आहे. जे तुम्हास अयोग्य वाटतील ते वगळावे. तसेच माझे अन्य संपादने चुकीची असल्यास उलटवावे. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २०:४२, १९ जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Khirid Harshad}} :तुम्ही [[:वर्ग:उल्लेखनीयता रद्दीकरण]] कडे लक्ष वेधल्यावर (व आधीही) त्याकडे लक्ष आहे. त्यातील सदस्य, सदस्य चर्चा, इ. पाने काढणे हे तातडीचे काम नाही. ज्या त्या सदस्यांनी ती पाने कोरी करावी किंवा तेथे मजकूर भरावा अशी अपेक्षा आहे. :इतर पाने थोडी थोडी करीत काढीत आहेच. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:०७, २० जानेवारी २०२२ (IST) :ता.क. {{साद|Khirid Harshad}} :तुम्ही साच्यामध्ये केलेले काही बदल पाहिले. त्यांमुळे अनेक पानांत गोंधळ निर्माण झालेला आहे. यातील काही बदल मी परतवले आहेत परंतु इतर साच्यांतील तुम्ही केलेले बदल लगेचच परतवावेत ही आग्रहाची विनंती. धन्यवाद. उरलेल्या सर्व साच्यांचे बदल परतवू का? काही साचे आयपी ॲड्रेसद्वारे सराव पद्धतीने तयार केले गेले आहेत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:५६, २० जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Khirid Harshad}}, होय. ज्या बदलांच्या परिणामांची तुम्हाला पूर्णपणे माहिती किंवा खात्री नसेल ते बदल कृपया परतवावेत. त्यात अडचण आली तर कळवावे. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ११:५९, २० जानेवारी २०२२ (IST) :[[सदस्य:Khirid Harshad|@Khirid Harshad]] , हे काम अत्यावश्यक नाही. मिळालेला वेळ इतर कामे व साफसफाई जात आहे हे तुम्हाला दिसत असेलच. तरी यावर लक्ष केंद्रीत करण्यापेक्षा लेखांमध्ये सुधारणा करणे चालू ठेवावे ही विनंती. धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १७:३४, ५ मार्च २०२२ (IST) :काम {{झाले}} धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:१५, ३१ मे २०२२ (IST) == इंग्रजी शीर्षक पाने == मराठी विकिपीडियावर काही इंग्रजी शीर्षकांची पाने आहेत जी योग्य मराठी शीर्षक पानांना पुनर्निर्देशित केली आहेत. तर ती इंग्रजी शीर्षक पाने तशीच पुनर्निर्देशित असावी की मराठी विकिपीडियावरुन काढून टाकावीत? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:१५, २० जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Khirid Harshad}} :अशी अनेक पाने काढली आहेत परंतु काही पाने साच्यांच्या कमतरतेमुळे इंग्लिश शीर्षकांखाली ठेवावी लागतात. हे साचे शोधणे आणि बदलणे मोठे जिकिरीचे काम आहे, तरी सध्या आहेत ते असू द्यावेत. नवीन तयार करू नयेत असा संकेत आहे. :अर्थात, साच्यांमध्ये न वापरलेली अशी पाने काढण्यास हरकत नाही परंतु त्यासाठीची खात्री असणे आवश्यक आहे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १२:१९, २० जानेवारी २०२२ (IST) समजा अशी पानं शोधून एखादी यादी तयार केली तर ती तपासून काढून टाकण्यात आली तर चालेल का? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १३:५२, २० जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Khirid Harshad}} :अशी यादी करण्यासाठी येथून सुरुवात करता येईल. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:१०, २१ जानेवारी २०२२ (IST) :: इंग्लिश शीर्षक असलेली पाने मराठी लेखात पुनर्निर्देशित आहेत. या पणांनची यादी [https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%87 इथे] आहे --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:४५, २१ जानेवारी २०२२ (IST) :::{{ping|Khirid Harshad|Tiven2240}} इंग्रजी शीर्षक मराठी शीर्षक पानांना पुनर्निर्देशित केली असल्यामुळे इंग्रजी शीर्षक हटवून टाकणे हे प्राधान्याचे काम नाही. अभय ह्यांनी वर म्हटल्याप्रमाणे जर एखादे गरजेचे इंग्रजी शीर्षक काढल्या गेले तर अडचण येऊ शकते. असे शीर्षक पार्श्वभागात असले किंवा नसले तरी सर्वसाधारण वाचकास किंवा संपादकास फरक पडत नाही. त्यामुळे सध्यातरी त्यावर वेळ आणि मेहनत घेणे फायद्याचे राहणार नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १२:३७, २२ जानेवारी २०२२ (IST) == अलीकडील बदल == नमस्कार, एक मदत हवी आहे. "अलीकडील बदल" सदरात ठराविक लोक वारंवार तेच ते बदल करत आहेत. त्यामुळे हे सदर अलीकडे पाहू वाटत नाही. ते (माझ्यासाठी तरी) निरूपयोगी झाले आहे. कारण बघेल तेव्हा तिथे फक्त वर्ग जोडले, काढले आणि पुनर्निदेशन दिसते. नवीन माहिती किंवा नवीन लेख पाहण्यासाठीच हे सदर उपयुक्त आहे. मग असा एखादा मार्ग आहे का, की मी ठराविक लोकांना अवरोधित करू शकेन. कारण काही लोकांचे या वारंवार क्रुती त्रासदायक ठरत आहेत. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १०:३८, २६ जानेवारी २०२२ (IST) {{साद|अमर राऊत}} तुम्हाला माझ्या कृतीमुळे त्रास होत असेल तर क्षमस्व. परंतु, मी मराठी विकिपीडियावरील काही चुकीची पुनर्निर्देशने दुरुस्त करणे, नवे वर्ग तयार करुन जोडणे मला गरजेचे वाटले म्हणून मी तरी ते करीत होतो आणि माझे काही चुकीची संपादने असतील तर वेळोवेळी मला अभय नातू तसेच संतोष गोरे मदत करत असतात. माझ्या या कृतीबद्दल माफी असावी. आता माझ्यामुळे तुम्हाला पुढे त्रास होणार नाही याची काळजी घेईन. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:५०, २६ जानेवारी २०२२ (IST) :तुमच्याबद्दल तक्रार नाही माझी. तुम्ही चांगले काम करत आहात. ते महत्त्वाचेच आहे. तुम्ही तुमचं काम चालूच ठेवा, माझा काहीच विरोध नाही. :मला फक्त एवढीच मदत हवी आहे की, ठराविक प्रकारचे बदल मला कशा प्रकारे दिसणार नाहीत. किंवा मला फक्त नवीन लेख आणि नवीन भर एवढेच बदल दिसावेत. :वारंवार बघेल तेव्हा पुनर्निदेशन आणि वर्गाचेच बदल दिसल्यामुळे त्रास झाला. कृपया तुम्ही माफी मागू नका. माझे मत मांडले. त्यात शब्द वापरताना जरा चुकले माझे. माफी असावी. :धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ११:००, २६ जानेवारी २०२२ (IST) ::{{ping|अमर राऊत}} नमस्कार. अलीकडील बदल मधे "filters" मधे तुम्हाला बरेच पर्याय सापडतील. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:१०, २६ जानेवारी २०२२ (IST) खूप धन्यवाद. फिल्टर वापरून बघितले पण तांत्रिक अडचण येत आहे. फिल्टर लावले की पान पूर्णच रिकामे दिसते. कदाचित माझ्या ब्राउझरची त्रुटी असेल. असो. आभार तुमचे. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २३:१४, २६ जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|अमर राऊत}}, :''अलीकडील बदल'' हे सदर नसून विकिपीडियाचे एक अंग आहे. येथे मराठी विकिपीडियावर झालेले एकूणएक बदल दिसतात. हे हेतुपुरस्सर आहे व येणेकरुन विकिपीडियावरील पारदर्शकता कायम राहते. असे असता यात कोणीही कोणाला त्रास देण्यासाठी काही करीत नाहीत हे लक्षात घ्या. अलक्डील बदल वापरुन विकिपीडियावरील बदलांवर लक्ष ठेवता येते व चुकीच्या बदलांमध्ये पटकन दुरुस्तीसुद्धा करता येते. यातही Khirid Harshad आणि Usernamekiran यांनी सुचवल्याप्रमाणे गाळण्या पुन्हा एकदा वापरुन पहा म्हणजे तुम्हाला पाहिजे तेच बदल तुम्हाला दिसतील. यात पुन्हा अडचण आल्यास कळवावे म्हणजे मी त्यासाठी एक शिकवणी तयार करेन. :तुमच्या योगदानांबद्दल धन्यवाद! :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:२४, २९ जानेवारी २०२२ (IST) ::{{ping|अमर राऊत}} "अलीकडील बदल" मध्ये "नामविश्वे" वर क्लिक केल्यावर तुम्हाला सर्व नामविश्वे दिसतील, ह्या यादीमध्ये एकतर फक्त जी बघायची आहेत, त्यावर क्लिक करा. जर तुम्हाला फक्त "वर्ग" बघायचे नसतील तर, तर आधी वर्गावर क्लिक करा, आणि नंतर "निवडलेले वगळा" वर क्लिक करा. असे केल्यास वर्गात करण्यात आलेले बदल तुम्हाला दिसणार नाहीत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०४:१५, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == विनंती == नमस्कार अभय , मला तुम्हाला एक विनंती करायची होती की कृपया [[नुपूर पाटील]] यांच्या लेखातील उल्लेखनीयता टॅग काढून टाकावा. लेख निर्मितीच्या टप्प्यात आहे कारण मी त्यात अधिक माहिती जोडत आहे. मला वाटते की उल्लेखनीयतेच्या निकषांनुसार, विषय उत्तीर्ण होतो कारण ती एक क्रीडापटू आहे जिने या श्रेणीत पुरस्कार जिंकला आहे. धन्यवाद [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) २३:३७, २६ जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Rockpeterson}} :साचा तूर्त काढला आहे. कृपया योग्य ते बदल करावे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:२६, २९ जानेवारी २०२२ (IST) नमस्कार, मला पण "आयुष मेहरा" लेखाबद्दल मदत हवी आहे. तुम्ही उल्लेखनीयता साचा त्याला जोडला होता. इंग्रजी विकिपीडियावरही तो लेख नाही. खूप प्रयत्न करून मी माहिती मिळवली होती. लेख तयार करण्यासाठी वेळही खूप लागला होता. मी नवीन असल्यामुळे नियमांबद्दल जास्त माहिती नाही. लेख विकीवर टिकण्यासाठी काय करायला हवे? धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:३४, २९ जानेवारी २०२२ (IST) :मी हा लेख पाहिला. यातील माहिती स्तुतीपर आणि ललितशैलीत लिहिलेली आहे. ती कृपया बदलावी व मेहरा यांनी केलेल्या उल्लेखनीय कामांची माहिती घालावी. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:३६, २९ जानेवारी २०२२ (IST) ठीक आहे. त्यात मी बदल करतो. पण जरा वेळ हवा. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:३८, २९ जानेवारी २०२२ (IST) नमस्कार, कृपया [[महावीर जन्म कल्याणक]] हे पान; '''महावीर जयंती''' असे तयार करुन पुनर्निर्देशन करा. --[[सदस्य:Omkar Jack|Omkar Jack]] ०९:४८, १४ एप्रिल २०२२ (IST) :{{झाले}} [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १०:२६, १४ एप्रिल २०२२ (IST) == मदत == नमस्कार, एक मदत हवी होती. कंपनीच्या माहितीचौकटामधे आपण काय महिती संपादित करु शकतो? मी [[रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड]] मधे काही महिती संपादित केली पण ती दिसत नाही. कृपया मला मदत करा. --[[सदस्य:Omkar Jack|Omkar Jack]] १२:३४, ४ मार्च २०२२ (IST) :{{साद|Omkar Jack}} :तुम्ही {{t|माहितीचौकट कंपनी}} हा साचा वापरू शकता. याचे उदाहरण [[टाटा स्टील]] लेखात आहे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०४:५८, ५ मार्च २०२२ (IST) == सांख्यिकी == नमस्कार, विकिपीडिया सांख्यिकी मध्ये सप्टेंबर 2021 मध्ये बदल झालेला आहे त्यानंतर बदल केव्हा होणार आहे. पूर्वी सदस्यांनी संपादनाचा विशिष्ट टप्पा घातल्यानंतर त्यांना अभिनंदन पर सूचना दिली जात होती अलीकडे ती दिली जात नाही तरी अशी सूचना देण्यात यावी ही विनंती रविकिरण जाधव २१:३९, ४ मार्च २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == एक शंका: न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड? == नमस्कार, एक शंका होती, ती तुम्हाला विचारतो आहे. न्यूझीलंड की न्यू झीलॅंड या पैकी कोणता शब्द योग्य आहे? म्हणजे समजा न्यू झीलॅंड असा वापरला तर मग इंग्लंडचे पण इंग्लॅंड व्हायला पाहिजे. आयर्लंडचे आर्यलॅंड असायला पाहिजे. माझ्यामते न्यूझीलंड हा शब्द ठिक वाटतो. उच्चार करताना देखील आपण न्यूझीलंड म्हणतो, न्यू झीलॅंड नाही. आपला अभिप्राय कळवा. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ७ फेब्रुवारी २०२२, ११:३४ :{{साद|Aditya tamhankar}} :जरी न्यू झीलंड आणि न्यू झीलँड हे दोन्ही उच्चार प्रचलित असले तरी ही न्यू झीलंड हा अधिक प्रचलित असल्याचे दिसत आहे. तरी न्यू झीलंड असेच कायम ठेवावे. :त्यातही न्यू झीलंड असेच ठेवावे, न्यूझीलंड नव्हे. देशाच्या अधिकृत इंग्लिश नावात सुद्धा हे दोन शब्द वेगळे ठेवलेले आहेत. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:२८, ८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == Translation notification: ContribuLing 2022 == Hello अभय नातू, You are receiving this notification because you signed up as a translator to मराठी, गुजराती आणि हिंदी on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022|ContribuLing 2022]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=mr&action=page translate to मराठी] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=gu&action=page translate to गुजराती] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022&language=hi&action=page translate to हिंदी] The priority of this page is medium. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, १७:३४, १२ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:WikiLucas00@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==अलीकडील लेखांसाठी विनंती== नमस्कार @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], मी नुकतेच तपासले की तुम्ही मी तयार केलेले पृष्ठ हटवले आहे आणि एका पृष्ठावर तुम्ही उल्लेखनीयता टॅग लावला आहे. मी अलीकडे गायक, संगीतकार, संगीत निर्माते यांच्यावर काम करत आहे ज्यांनी अनेक पुरस्कार जिंकले आहेत. मी तुम्हाला हे पृष्ठ [[मनमीत सिंग गुप्ता]] परत मेनस्पेस वर आणण्याची विनंती करतो जेणेकरून मी लेखाचा विस्तार करू शकेन आणि त्यांच्या कामाबद्दल अधिक तपशील जोडू शकेन. आपण पृष्ठ हटविण्याचे कारण म्हणजे लेखाचा टोन जाहिरातींचा होता, मला वाटते लेखाच्या काही भागांमुळे मशीन भाषांतर होते त्यामुळे ही समस्या उद्भवली.[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ०१:१२, १६ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :नमस्कार, :मनमीत सिगं गुप्ता परत आणण्याआधी आपण तयार केलेली तत्सम पाने कृपया सुधारावीत. स्वतःच प्रसिद्ध केलेले, एजंटकरवी प्रसिद्ध झालेले किंवा ब्लॉगपोस्टवरचे दुवे देऊ नयेत. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:३०, १७ फेब्रुवारी २०२२ (IST) ::नमस्कार @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], मी तुमच्या मताचा आदर करतो आणि मी माझे अलीकडील लेख सुधारले आहेत ([[अरविंद वेगडा ]], [[दिलर खरकिया]]) ज्यात तुम्ही उल्लेखनीयताचा टेम्प्लेट लावला आहे.मुद्दा असा आहे की पूर्वी मी मराठी विकिपीडियावर सक्रियपणे योगदान देत असे परंतु आता विकी लवंस फोलकलोरे च्या आंतरराष्ट्रीय टीमचा सदस्य म्हणून मला समुदाय पोहोच अधिकारी म्हणून नियुक्त केले जात आहे मला आता सक्रियपणे भागीदारी शोधाव्या लागतील, ब्लॉग लिहावे लागतील, तांत्रिक कामात मदत करावी लागेल आणि त्यामुळेच मला मराठी विकिपीडिया संपादित करण्यासाठी वेळ मिळत नाही. [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १३:०९, १७ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :तुमच्या विकि लव्ह्ज फोकलोर आणि येथील योगदानाबद्दल धन्यवाद. तुमचा येथील कमी झालेला वेळ मी समजू शकतो. तरीही तुम्ही येथील लेख योग्यरीत्या पूर्ण करीत असता हे चांगलेच आहे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:३५, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) ::धन्यवाद [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ,मी तयार केलेली पाने हटवल्यामुळे माझ्या योगदानाच्या आकडेवारीवर परिणाम होतो [[https://xtools.wmflabs.org/pages/mr.wikipedia.org/Rockpeterson येथे पहा]]. आशा आहे की तुम्ही हटवलेला लेख परत आणाल आणि या लेखांमधून ([[अरविंद वेगडा ]], [[दिलर खरकिया]]) उल्लेखनीयता टॅग काढून टाकाल. [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०३, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :उल्लेखनीयता टॅग काढण्यासाठी किंवा घालवलेली पाने पुनर्स्थापित करण्यासाठी ''माझ्या आकडेवारीवर परिणाम होतो'' हे कारण नाही. उल्लेखनीयता टॅग लावण्याचे कारण या व्यक्ती उल्लेखनीय नाहीत असे आहे. त्याबद्दल तुम्ही योग्य ते बदल करुन किंवा त्यासाठीचे संदर्भ लावू शकता. :याखेरीज इतर उल्लेखनीय व्यक्ती, स्थळे किंवा इतर अनंत विषयांवर योग्य त्या प्रकारे लेख लिहू शकता. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १२:२१, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) ::पण [[सदस्य:अभय नातू|अभय ]] , जे पान हटवले आहे ते कसे संपादित करणे शक्य आहे, ज्या पानांवर नोटाबिलिटी टॅग आहे ते मी संपादित केले आहेत.[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:२९, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :[[सदस्य:Rockpeterson|@Rockpeterson]] , त्या पानांवरील व्याकरण सुद्धा सुधारावेत ही विनंती. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १२:३६, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :@[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] व्याकरण दुरुस्त केले आहे कृपया तपासा आणि हटवलेला लेख देखील परत आणा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) २१:०५, १८ फेब्रुवारी २०२२ (IST) ::नमस्कार @[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] तुम्ही मला याबद्दल अपडेट करू शकता का? [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १२:३३, १ मार्च २०२२ (IST) ::मी योग्य संदर्भ देऊन लेख पुन्हा तयार केला आहे कृपया तुम्ही हा लेख सँडबॉक्समधून [[सदस्य:Rockpeterson/sandbox |मनमीत सिंग गुप्ता ]] मुख्य पानावर हलवू शकता का? [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १४:३१, १ मार्च २०२२ (IST) :या लेखात मला अजूनही त्रुटी जाणवतात. :१. लेखनशैली, लेखनसंकेत, इ. या त्रुटी मी भरुन काढल्या आहेत. कृपया त्या ध्यानात घ्याव्यात व मागे तयार केलेल्या लेखांमध्ये अशा सुधारणा कराव्यात. किमानपक्षी यापुढे लिहिल्या जाणाऱ्या लेखांमध्ये ही काळजी घ्यावी. :२. अद्यापही या व्यक्तीची उल्लेखनीयता स्पष्ट होत नाही. यांना मिस्टिक पुरस्कार मिळाला आणि गिनिस रेकॉर्डतर्फे एक पदवी देण्यात आली, यापुढे त्यांनी दोन क्लब आणि लग्नांत गाणी गायली तसेच एक फाउंडेशनचे ते कार्यकारी अध्यक्ष आहेत (ही फाउंडेशनही उल्लेखनीय दिसत नाही) इतकेच मला दिसले. त्यांनी इतर उल्लेखनीय काम केलेले असल्यास लेखात दिसले नाही :असो, या उत्तरास साद दिल्यावर मी हा लेख मुख्य नामविश्वात हलवतो. याचबरोबर क्र. १मध्ये केलेली विनंती तु्म्ही लक्षात घ्याल ही आशा करतो. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:२०, ३ मार्च २०२२ (IST) == प्रताधिकार मुक्त लिखाण का वगळता आहेत == नमस्कार {{साद|अभय नातू }} महाराष्ट्र शासनाने मराठी विश्वकोश हा स्वामित्व मुक्त केलेला आहे तरी आपल्या येथील '''सदस्य:संतोष गोरे ''' मोठ्या प्रमाणात हे प्रताधिकार मुक्त लिखाण वगळता आहेत. आपण त्यांना योग्य ती सूचना करावी जेणे करून सदस्यांनी लिहिलेले लिखाण उगाच वाया जाणार नाही. जसे कॉमन्स वरील चित्र येथे आपण आणतो तसेच मराठी विस्श्वकोशातील माहिती येथे येते हे बहुतेक त्यांना सांगावे लागेल विकिपीडिया वरील सदस्यांच्याच प्रयत्नातून विश्वकोश स्वामित्व मुक्त करण्याचे शासनाने ठरवले आणि या कामी मराठी विकिपीडियाचे मोठे योगदान असल्याचे कळते. विश्वकोशातील लिखाण विकिपीडियावर प्रसिद्ध करण्यासाठी महाराष्ट्र शासन स्वतःच आग्रही आहे असे म्हणतात. - [[सदस्य:Manasviraut|Manasviraut]] ([[सदस्य चर्चा:Manasviraut|चर्चा]]) २३:३६, ९ मार्च २०२२ (IST) :नमस्कार {{साद|Manasviraut}} :तुम्ही थेट संतोष गोरे यांच्याशी संवाद साधून त्यांना हे (अर्थात विकिसंकेतांनुसार नम्रपणे) कळवावे. हरकत नाही. :त्याच बरोबर महाराष्ट्र शासनाच्या निर्णयाचा दुवाही दिल्यास हा विषय पुनःपुन्हा येणार नाही. :लक्षात आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:५७, १० मार्च २०२२ (IST) ::{{साद|अभय नातू|Manasviraut }} माहिती करून दिल्याबद्दल धन्यवाद. अजून एक असा मुद्दा आहे, अनेक सदस्य केवळ मराठी विश्वकोशातील मजकूर जसाच्या तसा ९८-९९% पर्यंत (म्हणजे पूर्णच) कॉपी पेस्ट करत आहेत. यात त्यांचे लेखन कौशल्य दिसत नाही. इतकंच नाही तर एका सदस्याचे जुने १० लेख आहेत, ते सर्वच्या सर्व असेच पूर्णपणे कॉपी पेस्ट आहेत. मग [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] आणि [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] हे परीक्षक असताना बारीकसारीक तपासण्या का करतात. वरील प्रमाणे लेख लिहून तर मी आजपर्यंत अनेक स्पर्धेत प्रथम क्रमांक पटकावला असता.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १४:३८, १० मार्च २०२२ (IST) :::मी संतोषशी पूर्णपणे सहमत आहे [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १६:२६, १० मार्च २०२२ (IST) ::::सहमत. विश्वकोशातील लिखाण कॉपीराईट फ्री असले तरी ते 90-100% जशास तसे विकिपीडियावर पेस्ट करू नये. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} ०९:५९, ११ मार्च २०२२ (IST) ::::: नमस्कार, प्रथम [[विकिपीडिया:महिला संपादनेथॉन- २०२२|महिला संपादनेथॉन- २०२२]] च्या यशाबद्दल आयोजक आणि सहभागी सदस्यांचे अभिनंदन. थोडा शोध घेतला असता मला '''साचा:कॉपीपेस्टमवि''' हा साचा सापडला आहे. कृपया तो कसा वापरावा हे अभय नातू यांनी सांगावे. तसेच यात ''मराठी विश्वकोशातून आयात मजकुर ४००० बाईट किंवा दोनपरिच्छेद पेक्षा अधिक असू नये'' असा उल्लेख आढळतो. कृपया यावर देखील खुलासा करावा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:०७, १६ मार्च २०२२ (IST) ::हा साचा शोधून काढल्याबद्दल धन्यवाद. विश्वकोशातून नकल-डकव केलेल्या लेखांत हा साचा लावावा. हा साचा सुधारण्यास वाव आहे. सध्या हा मोठा आणि बटबटीत वाटतो आहे तो छोटा करुन autocollapse करता येईल. ४,००० बाइट किंवा १-२ परिच्छेद हा आपण (विकिपीडियन लोकांनी) घालून घेतलेला नियम आहे. थेट नकल-डकव (जे गेल्या काही दिवसांत अनेक लेखांत झालेले आहे) केल्यास अनेक विसंगती दिसतात, उदा. संदर्भ नाहीत. पहिले वाक्य तुटक आहे, इ. ::महाराष्ट्र शासनाच्या नियमांत राहून मराठी विश्वकोशातून आणलेला मजकूर येथे असण्यास हरकत नाही परंतु त्याने मराठी विकिपीडियामध्ये विसंगती येऊ नयेत याची काळजी घेणे अत्यावश्यक आहे. असे आढळल्यास {{t|बदल}} साचा लावावा. यासाठी वेगळा साचाही करता येईल. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:५३, १८ मार्च २०२२ (IST) :::::: {{ping|संतोष गोरे}} नमस्कार. [[विकिपीडिया:मराठी विश्वकोश]] इथे काही नियमांचे स्पष्टीकरण देण्यात आलेले आहे. त्याखाली साचा कसा वापरावा हेसुद्धा सांगण्यात आले आहे, पण मला जास्त कळले नाही. निवांत असताना वाचावे लागेल. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ००:२०, १८ मार्च २०२२ (IST) ::{{साद|Khirid Harshad}} कृपया येथील चर्चा पहावी. vishwakosh.marathi.gov.in/ या संकेतस्थळावरून केलेली नकल डकव उडवू नये. त्या ऐवजी सदरील लेखात <nowiki>[[वर्ग:मराठी विश्वकोशातून कॉपीपेस्ट मजकूर]]</nowiki> हा वर्ग जोडावा ही विनंती. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ११:२७, २० मार्च २०२२ (IST) :::{{साद|संतोष गोरे}} ठीक आहे. परंतु काही लेख ४००० बाइटपेक्षा जास्त नकल डकव केलेली आहेत जसे की [[पोशाख व वेशभूषा]] पानावर ७७०००+ बाइट माहिती जशीच्या तशी उतरवली आहे मग यास अर्थ काय? म्हणून ही माहिती चर्चा पानावर स्थलांतरित केली. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ११:३६, २० मार्च २०२२ (IST) :::कृपया वरील चर्चा नीट अभ्यासली असता असे लक्षात येते की, '४,००० बाइट किंवा १-२ परिच्छेद हा आपण (विकिपीडियन लोकांनी) घालून घेतलेला नियम आहे'. थोडक्यात अधिक नकल डकव करण्यास हरकत नाही. कृपया पूर्ण चर्चा वाचून समजून घ्यावी. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ११:४३, २० मार्च २०२२ (IST) ==KiranBOT II व nobots बद्दल विनंती== नमस्कार. मी काही वेळापूर्वी [[user:KiranBOT II]] व {{tl|bots}} वर काही माहिती टाकली आहे. ती एकदा कृपया तपासून बघा अशी विनंती. धन्यवाद. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ००:२०, १८ मार्च २०२२ (IST) :वरील चर्चा [[विकिपीडिया:चावडी/तांत्रिक प्रश्न#KiranBOT II]] इथे सुरु केली. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:००, १८ मार्च २०२२ (IST) ::{{ping|Shantanuo|संतोष गोरे|‎Khirid Harshad|‎अमर राऊत}} नमस्कार. bot च्या संपादनांसोबत धूळपाटीवर प्रयोग करण्यासाठी ३-४ मोठ्या लेखांची गरज आहे. मजकुराच्या आकारानुसार यादी असणारे एखादे पान ([[विशेष:छोटी पाने]] सारखं) किंवा tool आहे का? तसे काही नसेल तर अंदाजे लेख निवडता येतील. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २१:४९, ९ मे २०२२ (IST) :नमस्कार, या प्रयोगासाठी भरपूर पर्याय उपलब्ध आहेत. :#[[विशेष:मोठी पाने]] येथे मोठ्या लेखांची यादी आहे. :#माझे लेख- [[भारतीय मोर]], [[पूजा हेगडे]], [[द काश्मीर फाइल्स]], [[दिव्या भारती]] यावर तुम्ही प्रयोग करू शकता. :#किंवा मोठी पाने येथील लेख तुमच्या किंवा माझ्या धुळपाटी वर कॉपी पेस्ट करून त्यावर देखील प्रयोग करू शकता. काम झाल्या वर त्यातील अनावश्यक धुळपाटी उडवता येतील. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०६:२५, १० मे २०२२ (IST) :{{साद|Usernamekiran}} नमस्कार, कृपया धुळपाटी१, धुळपाटी२.... अशा अनेक धुळपाट्या तयार केल्यास त्यांना लेखपान गृहीत धरून तुम्हाला प्रयोग करण्यास अधिक सोपे जाईल असे मला वाटते. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २२:२८, ११ मे २०२२ (IST) ::{{ping|संतोष गोरे}} नमस्कार. मी बऱ्याच दिवसांपूर्वी [[विकिपीडिया:धूळपाटी/KiranBOT II]] तयार केले होते. तुम्ही सांगितलेल्या "विशेष:मोठी पाने" वरून मी दुसरे महायुद्ध, महाराष्ट्राची अर्थव्यवस्था, आणि क्रिकेट हे तीन लेख धुळपाटीवर एकत्र केले. यामुळे धुळपाटीवर वेगवेगळ्या प्रकारचे भरूपर शब्द मिळाले. तुमच्या मदतीसाठी धन्यवाद. :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:०९, १२ मे २०२२ (IST) == चुकीचे वर्ग == नमस्कार, कृपया [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8/Ravikiran_jadhav हे पाहावे] बरीचशे चुकीचे वर्ग तयार झाले आहेत. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०६:४५, २४ मार्च २०२२ (IST) :असे दिसते आहे की वर्ग घातले आहेत पण वर्ग तयार झालेले नाहीत. प्रत्येक लेखात बदल करावा लागेल असे दिसते आहे. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:३६, २६ मार्च २०२२ (IST) == Translation notification: ContribuLing 2022/Program == Hello अभय नातू, You are receiving this notification because you signed up as a translator to मराठी, गुजराती आणि हिंदी on Meta. The page [[:metawikipedia:ContribuLing 2022/Program|ContribuLing 2022/Program]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=mr&action=page translate to मराठी] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=gu&action=page translate to गुजराती] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-ContribuLing+2022%2FProgram&language=hi&action=page translate to हिंदी] The priority of this page is medium. The deadline for translating this page is 2022-03-31. <div lang="en" class="mw-content-ltr"></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, २१:१९, २६ मार्च २०२२ (IST) <!-- सदस्य:WikiLucas00@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Translation notification: VisualEditor/Newsletter/2022/April == Hello अभय नातू, You are receiving this notification because you signed up as a translator to हिंदी on Meta. The page [[:metawikipedia:VisualEditor/Newsletter/2022/April|VisualEditor/Newsletter/2022/April]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-VisualEditor%2FNewsletter%2F2022%2FApril&language=hi&action=page translate to हिंदी] <div lang="en" class="mw-content-ltr"><b><span style="vertical-align:top;padding:0 0.3em;">[[File:SMirC-congrats.svg|19x19px|Thank you very much!]]</span>धन्यवाद!</b></div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, २२:२३, २७ एप्रिल २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Whatamidoing (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == सम्राट थोरात या पानावर उल्लेखनीयता साचा असल्याबाबत == नमस्कार अभय सर मी बनवलेल्या सम्राट थोरात या विकिपीडिया पानावर उल्लेखनीयता साचा जोडला आहे. तरी मी आता सदर पानाबद्दल आवश्यक ते संदर्भ जोडले आहेत ते आपण तपासून पाहू शकता आणि काही अनावश्यक संदर्भ किंवा माहिती वाटल्यास मला सूचित करू शकता, मी ते बदल करून घेईल. आतापर्यंत माझा लेख टिकवण्यासाठी आपण केलेल्या मार्गदर्शन बद्दल मी आपला आभारी आहे. धन्यवाद. ==meta वर तुमचा अभिप्राय== नमस्कार [[:meta:User Talk:Community Tech bot#set-up on mrwiki]] येथे तुमचा अभिप्राय देण्याची विनंती करतो. थोडक्यात, जर bot आठवड्यात एकदा एकच संपादन करत असेल तर त्याला bot flag ची आवश्यकता आहे का, असा प्रश्न आहे. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २२:१४, १२ मे २०२२ (IST) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:National Museum of History of Azerbaijan]] and [[:en:National Art Museum of Azerbaijan]] in Marathi Wikipedia? Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) ०३:३३, १६ मे २०२२ (IST) :Hello. :I withdraw the request because [[सदस्य:Khirid Harshad]] has created both articles [[अझरबैजानच्या इतिहासाचे राष्ट्रीय संग्रहालय]] and [[अझरबैजानचे राष्ट्रीय कला संग्रहालय]]. :Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) २३:५३, २९ मे २०२२ (IST) ::{{साद|Multituberculata}} ::I see that you have spam-messaged accounts on this wiki, including bot accounts. As a result, my bot (सांगकाम्या) which I have used for years and years, is now blocked because it has pending messages that cannot be cleared. ::Not happy about this. Please do not spam-message individuals, rather use the Embassy. Thank you. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०६:४०, ३० मे २०२२ (IST) :::I apologize to you. That was not my intention. [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १७:५७, ३० मे २०२२ (IST) == ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक पान नावाबाबत == {{साद|अभय नातू}}, {{साद|Khirid Harshad}} २००७ पासून २०१६ पर्यंत '''आयसीसी वर्ल्ड ट्वेंटी२०''' असे अधिकृत नाव होते. २०२१ पासून '''आयसीसी पुरुष ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक''' असे अधिकृत नाव आहे. तर २०१६ पर्यंतच्या स्पर्धांची पाने २०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००७ वगैरे इथून २००७ आयसीसी वर्ल्ड ट्वेंटी२० अशी स्थानांतरित करावी का? आणि २०२१ पासून २०२१ आयसीसी पुरुष ट्वेंटी२० क्रिकेट विश्वचषक असे करावे का? व शीर्षकात '''आयसीसी''' लिहावे की '''आय.सी.सी.''' ? तुमचा विचार सांगावा. [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] ([[सदस्य चर्चा:Aditya tamhankar|चर्चा]]) ४ जून २०२२, ११:०८ :{{साद|Aditya tamhankar}}, :लेखाचे शीर्षक शक्यतो अधिकृत नावानेच ठेवावे. ''२०१६ पर्यंतच्या स्पर्धांची पाने २०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा, २००७ वगैरे इथून २००७ आयसीसी वर्ल्ड ट्वेंटी२०'' असे करणे बरोबर होईल. याच बरोबर आत्ता असलेल्या शीर्षकांपासून तसेच त्यांच्या variations पासून पुनर्निदेशने असावीत. :लेखात ''आयसीसी'' असे ठेवून ''आय.सी.सी.'' पासून पुनर्निर्देशन करावे. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १६:१०, ४ जून २०२२ (IST) मला असे वाटते की, २००७ ते २०१६ पर्यंत जे अधिकृत नाव होते तेच ठेवावे कारण तेव्हा ते त्याच नावाने ओळखले जायचे. परंतु त्यानंतर त्याचे नाव बदलले आहे, मग ज्यावर्षीपासून त्याचे नाव बदलले, तिथपासून बदललेल्या नावाचे शीर्षक असावे‌. तसेच माझ्यामते आयसीसी हा शब्द शीर्षकात योग्य वाटतो. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २०:००, ४ जून २०२२ (IST) == bot दर्जा == १३ जूनला [[user:KiranBOT]] चा bot दर्जा निघून जाईल. दर्जा अनंत काळासाठी करण्यात यावा हि नम्र विनंती. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १९:०४, ११ जून २०२२ (IST) :{{झाले}} -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:४४, ११ जून २०२२ (IST) ==blacklist== नमस्कार. मी "[[मिडियाविकी:Spam-blacklist]]" हे पान मराठी विकिपीडियावर सुरु केले. मी त्यामध्ये bwarunghepi168 हे संकेतस्थळ टाकले, व माझ्या नवीन खात्यामधून ते संकेतस्थळ लेखामध्ये टाकण्याचा प्रयत्न केला असता filter/गाळणी मुळे संपादन जतन झाले नाही. म्हणजे Spam-blacklist ने अपेक्षेप्रमाणे काम केले.<p>पण आज मी blacklist मध्ये dedicationlinks हे संकेतस्थळ टाकले असता ते नवीन ओळीमध्ये येण्याऐवजी त्याच ओळीत आले. आणि नंतर दुसऱ्या खात्यातून ते संकेतस्थळ माझ्या चर्चापानावर टाकले असता संपादन जतन झाले. असे व्हायला नको होते. इंग्रजी विकिपीडियावरील [ https://en.wikipedia.org/wiki/MediaWiki:Spam-blacklistपान इथे आहे. ]<p>अजून एक फरक म्हणजे, इंग्रजी मध्ये त्या पानाचं शीर्षक "interface page" असं आहे. मराठी विकिपीडियावर मराठीत ते शीर्षक "संदेश", आणि इंग्रजी मध्ये "message" असे आहे. मला वाटते ह्या पानाच्या programing मध्ये काहीतरी झाले आहे. interface admin म्हणून तुम्हाला काही फरक दिसू शकेल का? courtesy साद {{ping|QueerEcofeminist|Shantanuo|Tiven2240}} —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १९:५९, १ जुलै २०२२ (IST) :{{साद|Usernamekiran}} :कोणती गाळणी ब्लॅकलिस्ट वापरते हे माहिती आहे का? :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०१:३०, २ जुलै २०२२ (IST) ::नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:३२, २ जुलै २०२२ (IST) ::: [[special:diff/2134132|बहुतेक झाले]]. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:४५, २ जुलै २०२२ (IST) : :-). ठीक. अधिक मदत लागल्यास कळवालच. -- [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:५५, २ जुलै २०२२ (IST) == तमिळ लेखांची उल्लेखनीयता == [[सदस्य:Prasannakumar]] यांनी अनेक [https://xtools.wmflabs.org/pages/mr.wikipedia.org/Prasannakumar तमिळ लेख] मराठीमध्ये बनवले आहेत. परंतु एकतर त्यांचे योग्यरित्या भाषांतर न करता तसेच इंग्रजीमध्ये आहेय अथवा बरेच दीर्घकाळ रिकामे लेख आहेत उदाहरणार्थ अनेक तमिळ चित्रपटांचे लेख हे केवळ रिकामे आहेत. मग यावर उपाय काय? हे सर्व लेख दुरुस्त करून ठेवावे की उडवावेत? [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:२३, १० जुलै २०२२ (IST) :वेळ मिळेल तसे लेखांत भर घालावी. निवडक लेखांना इतर लेखांमध्ये समाविष्ट करावे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २३:२८, १० जुलै २०२२ (IST) == उल्लेखनीयता टॅग काढण्याची विनंती == नमस्कार अभय, मी पाहिले की तुम्ही माझ्या नुकत्याच तयार केलेल्या लेखात [[राजेंद्र सिंग पहल]] उल्लेखनीयतेचा टॅग जोडला आहे. मी लेखात आणखी संदर्भ जोडले आहेत, आशा आहे की तुम्ही त्याला तपरात तपासाला आणि टॅग काढून टाकाल कारण ती व्यक्ती स्पष्टपणे खाली सूचीबद्ध केल्याप्रमाणे उल्लेखनीयता निकष पार करते १. एकाधिक दूरदर्शन शोचे निर्माता २. आयफा शो प्रवर्तक ३. लेखक धन्यवाद [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १९:०७, २७ जुलै २०२२ (IST) :{{साद|Rockpeterson}}, :मी या लेखावर {{t|उल्लेखनयीता}} साचा लावला होता. त्यासाठी संदर्भांची नव्हे तर या व्यक्तीच्या उल्लेखनीयते बाबत मजकूर जोडण्याची आवश्यकता आहे. यांनी ''काही कार्यक्रम आयोजित केले आणि त्याबद्दल त्यांना पुरस्कार मिळाले''. यात त्यांची उल्लेखनीयता स्पष्ट होत नाही आहे. :आवश्यक असा तपशील जोडावा ही विनंती. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०७:३१, २८ जुलै २०२२ (IST) :{{साद|अभय नातू}}नमस्कार अभय, मी [[राजेंद्र सिंग पहल]] बद्दल संशोधन केले आहे आणि चरित्र पृष्ठावर त्याच्या कारकिर्दीबद्दल अधिक तपशील जोडले आहेत, कृपया पृष्ठ पुन्हा तपासा आणि उल्लेखनीयताचा टॅग काढून टाका कारण ती व्यक्ती एक निर्माता आणि लेखक आहे.[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १९:२३, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) ::हे कार्यक्रम निर्माता आहेत. चित्रपट, नाटक, इ. नाही. ::त्यांनी काय लिहिले आहे हे कळले नाही. ::असे असताही साचा काढला आहे. लेखनाचे तपशील आणि वर्ग घालावेत. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) :::माझ्या मतेसुद्धा राजेंद्र सिंग पहल हे सध्यातरी उल्लेखनीय नाहीत. ते "निर्माता" नसून प्रोमोटर, व आयोजक/event planner आहेत. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:४३, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) ::::नमस्कार {{साद|Usernamekiran}}, इव्हेंट प्रोड्युसर आणि इव्हेंट प्लॅनर यांच्यात फरक आहे [येथे वाचा], तसेच त्या व्यक्तीने मागील काळात अनेक टेलिव्हिजन शो निर्मित केले आहेत.[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) १९:००, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) == तांत्रिक प्रचालक == नमस्कार अभय जी, {{Tl|Ambox}} नीट प्रकारे चालणे [[मिडियाविकी:Common.css]] मध्ये काही बदल करण्यास आवश्यकता आहे. आपण माझ्या सदस्य खातात आवशक अधिकार द्यावे अशी विनंती. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १९:५५, ३ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{साद|Tiven2240}}, :१ महिन्याचा अधिकार दिला आहे. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) २१:५१, ६ ऑगस्ट २०२२ (IST) == मुखपृष्ठ लेख == विकिपिडियाच्या मुखपृष्ठावरील लेखासाठी [[बृहदेश्वर मंदिर]] हा लेख योग्य राहिल का? संबंधित बदल सुचवावेत--[[सदस्य:Omega45|Omega45]] ([[सदस्य चर्चा:Omega45|चर्चा]]) २३:५६, ६ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{साद|Omega45}} :नमस्कार. हा लेख मुखपृष्ठ सदर होऊ शकतो परंतु यासाठी काही किमान बदल आवश्यक आहेत :१. संदर्भ घालणे, विशेषतः ''बृहदेश्वर मंदिर हे कोणत्याही पायाशिवाय उभे आहे'' अशा विधानांसाठी :२. काही निवडकच चित्रे ठेवणे :३. मजकूर वाढविणे, विशेषतः मंदिरात जाणारे लोक, मंदिरावरील शिल्पकला, चित्रकला तसेच स्थापत्यशैली बद्दल. मंदिराद्वारे केली जाणारी सामाजिक कार्यांचाही उल्लेख करावा. :हा लेख मी सध्या उमेदवार रांगेत घातला आहे. :धन्यवाद. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ००:३४, ७ ऑगस्ट २०२२ (IST) == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello अभय नातू, You are receiving this notification because you signed up as a translator to मराठी, गुजराती आणि हिंदी on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=mr&action=page translate to मराठी] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=gu&action=page translate to गुजराती] * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=hi&action=page translate to हिंदी] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, १८:२१, ९ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:DBarthel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> nrk2vfs0rrzm18tdeuo4vxbmihnywze 0 5122 2145729 2122194 2022-08-12T16:31:17Z 2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = आमिर खान | चित्र = AamirKhan.jpg | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = आमिर खान | पूर्ण_नाव = आमिर हुसेन खान | जन्म_दिनांक = {{जन्म दिनांक आणि वय|1965|3|14}} | जन्म_स्थान = [[मुंबई]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = [[अभिनेता]], निर्माता, [[दिग्दर्शक]] | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | भाषा = [[हिंदी भाषा]], [[इंग्लिश भाषा]] , [[मराठी भाषा]] | कारकीर्द_काळ = [[इ.स. १९८८]] - | प्रमुख_नाटके = | प्रमुख_चित्रपट = | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = | पुरस्कार = | वडील_नाव = ताहिर हुसैन | आई_नाव = | पती_नाव = | पत्नी_नाव = {{लग्न|रीना दत्त|1987|2002|end=घटस्फोट}}<br />{{लग्न|[[किरण राव]]|2005|2021|end=विभक्त}} | अपत्ये = जुनैद, इरा | संकेतस्थळ = [http://www.aamirkhan.com/ www.आमिरखान.com] | तळटिपा = }} '''Boycottआमिर खान''' ( १४ मार्च १९६५) हा एक [[भारत]]ीय अभिनेता, निर्माता व दिग्दर्शक आहे. गेली सुमारे २५ वर्षे [[बॉलिवूड]]मध्ये कार्यरत असलेला आमिर [[हिंदी चित्रपटसृष्टी]]तील सर्वात प्रतिभावान व लोकप्रिय कलाकारांपैकी एक मानला जातो. १९७३ साली आलेल्या [[यादों की बारात]] ह्या चित्रपटामध्ये आमिरने बाल कलाकार म्हणून काम केले होते. त्यानंतर १९८४ सालच्या ''होली'' ह्या चित्रपटामध्ये देखील त्याची भूमिका होती. [[कयामत से कयामत तक]] ह्या १९८८ साली प्रदर्शित झालेल्या चित्रपटामधून आमिरने [[जुही चावला]]सोबत नायकाच्या रूपाने सिनेसृष्टीत पदार्पण केले. ह्या चित्रपटाच्या तूफान यशानंतर आमिरने अनेक दर्जेदार भूमिका करून बॉलिवूडमधील सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्यांमध्ये आपले नाव जोडले. अभिनयासोबतच आमिरने चित्रपटांचे दिग्दर्शन व निर्मिती देखील केली आहे. २०१२ सालच्या [[सत्यमेव जयते (दूरचित्रवाणी मालिका)|सत्यमेव जयते]] ह्या दूरचित्रवाणी कार्यक्रमाचा यजमान ह्या नात्याने त्याने छोट्या पडद्यावर पदार्पण केले. आजवर आमिरला अनेक [[फिल्मफेअर पुरस्कार|फिल्मफेअरसह]] अनेक [[पुरस्कार]] मिळाले असून त्याच्या कला क्षेत्रामधील योगदानासाठी [[भारत सरकार]]ने त्याला २००३ साली [[पद्मश्री]] तर २०१० साली [[पद्मभूषण]] पुरस्कार देऊन गौरवले. २०११ साली आमिरला [[युनिसेफ]]ने जगातील शिशू आहार सुधारण्याच्या अभियानामध्ये राष्ट्रीय राजदूत ह्या स्वरूपात नियुक्त केले. चित्रपटसृष्टीसोबत आमिरने इतर सामाजिक व राजकीय चळवळींमध्ये योगदान दिले आहे. २००६ साली त्याने [[मेधा पाटकर]] चालवित असलेल्या [[नर्मदा बचाओ आंदोलन]]ाला पाठिंबा जाहीर केला होता. आमिर खान हा [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांना आपले प्रमुख प्रेरणास्थान मानतो.<ref>{{स्रोत बातमी|url=http://zeenews.india.com/marathi/news/mumbai/aamir-khan-on-dr-babasaheb-ambedkar/309642|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=24taas.com|access-date=2018-03-10|language=इंग्रजी}}</ref> [[चित्र:Secretary_Clinton_and_Bollywood_Star_Aamir_Khan.jpg|इवलेसे|आमिर खान व [[अमेरिका|अमेरिकेच्या]] परराष्ट्र सचिव [[हिलरी क्लिंटन]]]] ==पूर्व आयुष्य आणि पार्श्वभूमी== खानचा जन्म १४ मार्च १९६५ रोजी मुंबई येथे ताहिर हुसैन व झीनथ हुसैन , चित्रपट निर्माता ह्याच्या घरात झाला .त्याचे काही नातेवाईक हिंदी चित्रपट सृष्टीचे सदस्य होते.तो भारतीय तत्त्वज्ञानी अबुल कलाम आझादशी आजीच्या माध्यमातून संबंधित आहे. खान चार भावंडांत सर्वात मोठा आहे; त्याला एक भाऊ,अभिनेता फैजल खान आणि दोन बहिणी फरहात आणि निखात खान आहे.त्याला भौतिकशास्त्र विषय खूप आवडतो.पूतण्या, इम्रान खान, एक समकालीन हिंदी चित्रपट अभिनेता आहे. लहान असताना, खान दोन वेळा लहान भूमिकांसाठी पडद्यावर दिसू लागला. आठ वर्षाचा असताना नसीर हुसैन दिग्दर्शित अत्यंत लोकप्रिय गाणं यादो कि बारात मध्ये दिसला. पुढील वर्षी, त्याने आपल्या वडिलांच्या निर्मित मधहोश चित्रपटात महेंद्रसिंग संधूची तरुण भूमिका निभवलि. खान,च्या पूर्व प्राथमिक शिक्षणासाठी जे.बी. पेटिट शाळेत होता . नंतर त्याने इयत्ता आठवी पर्यंतचे शिक्षण संत ॲनच्या महाविद्यालयात घेतले आणि इयत्ता नववी व दहावीचे शिक्षण बॉम्बे स्कॉटिश स्कूल, माहीम येथून पूर्ण केले. सत्यमेव जयते हा कार्यक्रमातून खूप पेरणा मिळाली. ==प्रेरणास्थान== आमिर खान [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांना आपले प्रेरणास्थान मानतो. आमिर म्हणतो की, ‘‘डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे निर्भय होते. त्यांनी प्रेमासह सहचाराची, मानवतेची शिकवण दिली. त्यांनी लोकांवर प्रेम केले आणि मानवतेचा विचार केला. बाबासाहेबांनी आयुष्यात कधीच हार मानली नाही. ते निर्भय होते. म्हणून आजही मला अडचणी आल्या किंवा समस्यांना सामोरे जावे लागले. परिस्थिती अत्यंत कठीण झाली की मी बाबासाहेबांची आठवण काढतो. त्यामुळे मला प्रेरणा मिळते. म्हणून बाबासाहेब हेच माझे प्रेरणास्थान आहेत.”<ref>{{स्रोत बातमी|url=http://m.lokmat.com/maharashtra/dr-inspiration-babasaheb-ambedkar-aamir-khan/|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=Lokmat|access-date=2018-03-10|language=mr}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/lokmat-epaper-lokmat/do+babasaheb+aambedakar+hech+preranasthan+aamir+khan-newsid-51880855|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान - Lokmat {{!}} DailyHunt|work=DailyHunt|access-date=2018-03-10|language=en}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=http://zeenews.india.com/marathi/news/mumbai/aamir-khan-on-dr-babasaheb-ambedkar/309642|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=24taas.com|access-date=2018-03-10|language=en}}</ref><ref>{{Citation|last=AWAAZ INDIA TV|title=Aamir Khan Speech on Dr. Bababsahab Ambedkar|date=2016-04-10|url=https://m.youtube.com/watch?v=l-BxVr2B-Ho|accessdate=2018-03-10}}</ref> ==चित्रपटयादी== {| class="wikitable sortable" !वर्ष ! चित्रपट ! भूमिका !class="unsortable"|टीपा |- |१९८५ |''होली'' | ''मदन शर्मा'' | |- |१९८८ | ''[[कयामत से कयामत तक]]'' | ''[[कयामत से कयामत तक|राज]]'' | [[राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार]]<br />[[फिल्मफेअर सर्वोत्तम पुरुष पदार्पण पुरस्कार]] |- | rowspan="2" |१९८९ | ''राख'' | ''राख'' | [[राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार]] |- | ''लव्ह लव्ह लव्ह'' | ''अमित'' | |- | rowspan="5" |१९९० | ''अव्वल नंबर'' | ''सनी'' | |- | ''तुम मेरे हो'' | ''शिव'' | |- | ''[[दिल (हिंदी चित्रपट)|दिल]]'' | ''[[दिल (हिंदी चित्रपट)|राजा]]'' | |- | ''दीवाना मुझ सा नहीं'' | ''अजय शर्मा'' | |- | ''जवानी झिंदाबाद'' | ''शशी शर्मा'' | |- | rowspan="2" |१९९१ | ''अफसाना प्यार का'' | ''राज'' | |- | ''[[दिल है के मानता नहीं]]'' | ''[[दिल है के मानता नहीं|रघु  जेटली]]'' | |- | rowspan="4" |१९९२ | ''[[जो जीता वही सिकंदर]]'' |संजयलाल  शर्मा | |- |''इसी का नाम जिंदगी'' |     छोटू | |- |''दौलत की जंग'' |राजेश  चौधरी | |- |''[[परंपरा (हिंदी चित्रपट)|परंपरा]]'' |रणबीर  पृथ्वी  सिंग | |- |१९९३ | ''[[हम हैं राही प्यार के]]'' | राहुल  मल्होत्रा | |- |१९९४ | ''[[अंदाज अपना अपना]]'' | ''[[अंदाज अपना अपना|अमर मनोहर]]'' | |- | rowspan="4" |१९९५ | ''बाझी'' | '' अमर दामाजी'' | |- | ''आतंक ही आतंक'' | ''रोहन'' | |- | ''[[रंगीला]]'' |मुन्ना | |- | ''[[अकेले हम अकेले तुम]]'' | ''[[अकेले हम अकेले तुम|रोहीत  कुमार]]'' | |- |१९९६ | ''[[राजा हिंदुस्तानी]]'' | ''[[राजा हिंदुस्तानी]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता पुरस्कार]] |- |१९९७ | ''इश्क'' | ''राजा'' | |- |१९९८ | ''गुलाम'' | ''सिद्धार्थ  मराठे'' | |- | rowspan="3" |१९९९ | ''[[सरफरोश]]'' | ''[[सरफरोश|अजय सिंग राठोड]]'' | |- | ''मन'' | ''देव करन सिंह'' | |- | ''[[१९४७: अर्थ]]'' | ''[[१९४७: अर्थ|दिल  नवाझ]]'' | |- |२००० | ''मेला'' | ''किशन  प्यारे'' | |- | rowspan="2" |२००१ | ''[[लगान (हिंदी चित्रपट)|लगान]]'' |भुवन | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता पुरस्कार]] |- | ''[[दिल चाहता है]]'' | ''[[दिल चाहता है|आकाश मल्होत्रा]]'' | |- |२००५ | ''मंगल पांडे'' | ''मंगल पांडे'' | |- | rowspan="2" |२००६ | ''[[रंग दे बसंती]]'' | ''[[रंग दे बसंती|दलजित  "डज " सिंग /]]'' ''[[रंग दे बसंती|चंद्रशेखर  आझाद]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता समीक्षक पुरस्कार]] |- | ''[[फना (चित्रपट)|फना]]'' | ''[[फना (चित्रपट)|रेहान]]'' | |- |२००७ | ''[[तारे जमीन पर]]'' | ''[[तारे जमीन पर|रॅम शंकर निकुंभ]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम दिग्दर्शक पुरस्कार]] |- |२००८ | ''[[गजनी (२००८ हिंदी चित्रपट)|गजनी]]'' |संजय  सिंघानिया   | |- |२००९ | ''[[३ इडियट्स]]'' | ''[[३ इडियट्स|रणछोडदास "रांचो " शामलदास चांचंद /]]'' ''[[३ इडियट्स|फुंसुख वंगडु]]'' | |- |२०११ | ''धोबी घाट'' | ''धोबी घाट'' | |- |२०१२ | ''तलाश'' | ''सुर्जन सिंग शेखावत'' | |- |२०१३ | ''धूम 3'' | ''साहिर  खान /समर  खान'' | |- |२०१४ | ''[[पी.के. (चित्रपट)|पी.के.]]'' | ''[[पी.के. (चित्रपट)|पी.के.]] | |- |२०१६ |दंगल |महावीर सिंग फुगत | |} ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} ==बाह्य दुवे== *[http://www.aamirkhan.com/ अधिकृत संकेतस्थळ] *{{आय.एम.डी.बी. नाव|0451148}} {{कॉमन्स वर्ग|Aamir Khan|आमिर खान}} {{DEFAULTSORT:खान, आमिर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट अभिनेते]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:आंबेडकरवादी]] tjhlbouxeqwinxshim1665ntsv1hm09 2145738 2145729 2022-08-12T17:02:08Z अमर राऊत 140696 [[Special:Contributions/2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921|2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921]] ([[User talk:2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2145729 परतवली. wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अभिनेता | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = आमिर खान | चित्र = AamirKhan.jpg | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = आमिर खान | पूर्ण_नाव = आमिर हुसेन खान | जन्म_दिनांक = {{जन्म दिनांक आणि वय|1965|3|14}} | जन्म_स्थान = [[मुंबई]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | इतर_नावे = | कार्यक्षेत्र = [[अभिनेता]], निर्माता, [[दिग्दर्शक]] | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | भाषा = [[हिंदी भाषा]], [[इंग्लिश भाषा]] , [[मराठी भाषा]] | कारकीर्द_काळ = [[इ.स. १९८८]] - | प्रमुख_नाटके = | प्रमुख_चित्रपट = | प्रमुख_दूरचित्रवाणी_कार्यक्रम = | पुरस्कार = | वडील_नाव = ताहिर हुसैन | आई_नाव = | पती_नाव = | पत्नी_नाव = {{लग्न|रीना दत्त|1987|2002|end=घटस्फोट}}<br />{{लग्न|[[किरण राव]]|2005|2021|end=विभक्त}} | अपत्ये = जुनैद, इरा | संकेतस्थळ = [http://www.aamirkhan.com/ www.आमिरखान.com] | तळटिपा = }} '''आमिर खान''' ( १४ मार्च १९६५) हा एक [[भारत]]ीय अभिनेता, निर्माता व दिग्दर्शक आहे. गेली सुमारे २५ वर्षे [[बॉलिवूड]]मध्ये कार्यरत असलेला आमिर [[हिंदी चित्रपटसृष्टी]]तील सर्वात प्रतिभावान व लोकप्रिय कलाकारांपैकी एक मानला जातो. १९७३ साली आलेल्या [[यादों की बारात]] ह्या चित्रपटामध्ये आमिरने बाल कलाकार म्हणून काम केले होते. त्यानंतर १९८४ सालच्या ''होली'' ह्या चित्रपटामध्ये देखील त्याची भूमिका होती. [[कयामत से कयामत तक]] ह्या १९८८ साली प्रदर्शित झालेल्या चित्रपटामधून आमिरने [[जुही चावला]]सोबत नायकाच्या रूपाने सिनेसृष्टीत पदार्पण केले. ह्या चित्रपटाच्या तूफान यशानंतर आमिरने अनेक दर्जेदार भूमिका करून बॉलिवूडमधील सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्यांमध्ये आपले नाव जोडले. अभिनयासोबतच आमिरने चित्रपटांचे दिग्दर्शन व निर्मिती देखील केली आहे. २०१२ सालच्या [[सत्यमेव जयते (दूरचित्रवाणी मालिका)|सत्यमेव जयते]] ह्या दूरचित्रवाणी कार्यक्रमाचा यजमान ह्या नात्याने त्याने छोट्या पडद्यावर पदार्पण केले. आजवर आमिरला अनेक [[फिल्मफेअर पुरस्कार|फिल्मफेअरसह]] अनेक [[पुरस्कार]] मिळाले असून त्याच्या कला क्षेत्रामधील योगदानासाठी [[भारत सरकार]]ने त्याला २००३ साली [[पद्मश्री]] तर २०१० साली [[पद्मभूषण]] पुरस्कार देऊन गौरवले. २०११ साली आमिरला [[युनिसेफ]]ने जगातील शिशू आहार सुधारण्याच्या अभियानामध्ये राष्ट्रीय राजदूत ह्या स्वरूपात नियुक्त केले. चित्रपटसृष्टीसोबत आमिरने इतर सामाजिक व राजकीय चळवळींमध्ये योगदान दिले आहे. २००६ साली त्याने [[मेधा पाटकर]] चालवित असलेल्या [[नर्मदा बचाओ आंदोलन]]ाला पाठिंबा जाहीर केला होता. आमिर खान हा [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांना आपले प्रमुख प्रेरणास्थान मानतो.<ref>{{स्रोत बातमी|url=http://zeenews.india.com/marathi/news/mumbai/aamir-khan-on-dr-babasaheb-ambedkar/309642|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=24taas.com|access-date=2018-03-10|language=इंग्रजी}}</ref> [[चित्र:Secretary_Clinton_and_Bollywood_Star_Aamir_Khan.jpg|इवलेसे|आमिर खान व [[अमेरिका|अमेरिकेच्या]] परराष्ट्र सचिव [[हिलरी क्लिंटन]]]] ==पूर्व आयुष्य आणि पार्श्वभूमी== खानचा जन्म १४ मार्च १९६५ रोजी मुंबई येथे ताहिर हुसैन व झीनथ हुसैन , चित्रपट निर्माता ह्याच्या घरात झाला .त्याचे काही नातेवाईक हिंदी चित्रपट सृष्टीचे सदस्य होते.तो भारतीय तत्त्वज्ञानी अबुल कलाम आझादशी आजीच्या माध्यमातून संबंधित आहे. खान चार भावंडांत सर्वात मोठा आहे; त्याला एक भाऊ,अभिनेता फैजल खान आणि दोन बहिणी फरहात आणि निखात खान आहे.त्याला भौतिकशास्त्र विषय खूप आवडतो.पूतण्या, इम्रान खान, एक समकालीन हिंदी चित्रपट अभिनेता आहे. लहान असताना, खान दोन वेळा लहान भूमिकांसाठी पडद्यावर दिसू लागला. आठ वर्षाचा असताना नसीर हुसैन दिग्दर्शित अत्यंत लोकप्रिय गाणं यादो कि बारात मध्ये दिसला. पुढील वर्षी, त्याने आपल्या वडिलांच्या निर्मित मधहोश चित्रपटात महेंद्रसिंग संधूची तरुण भूमिका निभवलि. खान,च्या पूर्व प्राथमिक शिक्षणासाठी जे.बी. पेटिट शाळेत होता . नंतर त्याने इयत्ता आठवी पर्यंतचे शिक्षण संत ॲनच्या महाविद्यालयात घेतले आणि इयत्ता नववी व दहावीचे शिक्षण बॉम्बे स्कॉटिश स्कूल, माहीम येथून पूर्ण केले. सत्यमेव जयते हा कार्यक्रमातून खूप पेरणा मिळाली. ==प्रेरणास्थान== आमिर खान [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांना आपले प्रेरणास्थान मानतो. आमिर म्हणतो की, ‘‘डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे निर्भय होते. त्यांनी प्रेमासह सहचाराची, मानवतेची शिकवण दिली. त्यांनी लोकांवर प्रेम केले आणि मानवतेचा विचार केला. बाबासाहेबांनी आयुष्यात कधीच हार मानली नाही. ते निर्भय होते. म्हणून आजही मला अडचणी आल्या किंवा समस्यांना सामोरे जावे लागले. परिस्थिती अत्यंत कठीण झाली की मी बाबासाहेबांची आठवण काढतो. त्यामुळे मला प्रेरणा मिळते. म्हणून बाबासाहेब हेच माझे प्रेरणास्थान आहेत.”<ref>{{स्रोत बातमी|url=http://m.lokmat.com/maharashtra/dr-inspiration-babasaheb-ambedkar-aamir-khan/|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=Lokmat|access-date=2018-03-10|language=mr}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=https://m.dailyhunt.in/news/india/marathi/lokmat-epaper-lokmat/do+babasaheb+aambedakar+hech+preranasthan+aamir+khan-newsid-51880855|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान - Lokmat {{!}} DailyHunt|work=DailyHunt|access-date=2018-03-10|language=en}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|url=http://zeenews.india.com/marathi/news/mumbai/aamir-khan-on-dr-babasaheb-ambedkar/309642|title=डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हेच प्रेरणास्थान - आमीर खान|date=2016-04-10|work=24taas.com|access-date=2018-03-10|language=en}}</ref><ref>{{Citation|last=AWAAZ INDIA TV|title=Aamir Khan Speech on Dr. Bababsahab Ambedkar|date=2016-04-10|url=https://m.youtube.com/watch?v=l-BxVr2B-Ho|accessdate=2018-03-10}}</ref> ==चित्रपटयादी== {| class="wikitable sortable" !वर्ष ! चित्रपट ! भूमिका !class="unsortable"|टीपा |- |१९८५ |''होली'' | ''मदन शर्मा'' | |- |१९८८ | ''[[कयामत से कयामत तक]]'' | ''[[कयामत से कयामत तक|राज]]'' | [[राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार]]<br />[[फिल्मफेअर सर्वोत्तम पुरुष पदार्पण पुरस्कार]] |- | rowspan="2" |१९८९ | ''राख'' | ''राख'' | [[राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार]] |- | ''लव्ह लव्ह लव्ह'' | ''अमित'' | |- | rowspan="5" |१९९० | ''अव्वल नंबर'' | ''सनी'' | |- | ''तुम मेरे हो'' | ''शिव'' | |- | ''[[दिल (हिंदी चित्रपट)|दिल]]'' | ''[[दिल (हिंदी चित्रपट)|राजा]]'' | |- | ''दीवाना मुझ सा नहीं'' | ''अजय शर्मा'' | |- | ''जवानी झिंदाबाद'' | ''शशी शर्मा'' | |- | rowspan="2" |१९९१ | ''अफसाना प्यार का'' | ''राज'' | |- | ''[[दिल है के मानता नहीं]]'' | ''[[दिल है के मानता नहीं|रघु  जेटली]]'' | |- | rowspan="4" |१९९२ | ''[[जो जीता वही सिकंदर]]'' |संजयलाल  शर्मा | |- |''इसी का नाम जिंदगी'' |     छोटू | |- |''दौलत की जंग'' |राजेश  चौधरी | |- |''[[परंपरा (हिंदी चित्रपट)|परंपरा]]'' |रणबीर  पृथ्वी  सिंग | |- |१९९३ | ''[[हम हैं राही प्यार के]]'' | राहुल  मल्होत्रा | |- |१९९४ | ''[[अंदाज अपना अपना]]'' | ''[[अंदाज अपना अपना|अमर मनोहर]]'' | |- | rowspan="4" |१९९५ | ''बाझी'' | '' अमर दामाजी'' | |- | ''आतंक ही आतंक'' | ''रोहन'' | |- | ''[[रंगीला]]'' |मुन्ना | |- | ''[[अकेले हम अकेले तुम]]'' | ''[[अकेले हम अकेले तुम|रोहीत  कुमार]]'' | |- |१९९६ | ''[[राजा हिंदुस्तानी]]'' | ''[[राजा हिंदुस्तानी]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता पुरस्कार]] |- |१९९७ | ''इश्क'' | ''राजा'' | |- |१९९८ | ''गुलाम'' | ''सिद्धार्थ  मराठे'' | |- | rowspan="3" |१९९९ | ''[[सरफरोश]]'' | ''[[सरफरोश|अजय सिंग राठोड]]'' | |- | ''मन'' | ''देव करन सिंह'' | |- | ''[[१९४७: अर्थ]]'' | ''[[१९४७: अर्थ|दिल  नवाझ]]'' | |- |२००० | ''मेला'' | ''किशन  प्यारे'' | |- | rowspan="2" |२००१ | ''[[लगान (हिंदी चित्रपट)|लगान]]'' |भुवन | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता पुरस्कार]] |- | ''[[दिल चाहता है]]'' | ''[[दिल चाहता है|आकाश मल्होत्रा]]'' | |- |२००५ | ''मंगल पांडे'' | ''मंगल पांडे'' | |- | rowspan="2" |२००६ | ''[[रंग दे बसंती]]'' | ''[[रंग दे बसंती|दलजित  "डज " सिंग /]]'' ''[[रंग दे बसंती|चंद्रशेखर  आझाद]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम अभिनेता समीक्षक पुरस्कार]] |- | ''[[फना (चित्रपट)|फना]]'' | ''[[फना (चित्रपट)|रेहान]]'' | |- |२००७ | ''[[तारे जमीन पर]]'' | ''[[तारे जमीन पर|रॅम शंकर निकुंभ]]'' | [[फिल्मफेअर सर्वोत्तम दिग्दर्शक पुरस्कार]] |- |२००८ | ''[[गजनी (२००८ हिंदी चित्रपट)|गजनी]]'' |संजय  सिंघानिया   | |- |२००९ | ''[[३ इडियट्स]]'' | ''[[३ इडियट्स|रणछोडदास "रांचो " शामलदास चांचंद /]]'' ''[[३ इडियट्स|फुंसुख वंगडु]]'' | |- |२०११ | ''धोबी घाट'' | ''धोबी घाट'' | |- |२०१२ | ''तलाश'' | ''सुर्जन सिंग शेखावत'' | |- |२०१३ | ''धूम 3'' | ''साहिर  खान /समर  खान'' | |- |२०१४ | ''[[पी.के. (चित्रपट)|पी.के.]]'' | ''[[पी.के. (चित्रपट)|पी.के.]] | |- |२०१६ |दंगल |महावीर सिंग फुगत | |} ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} ==बाह्य दुवे== *[http://www.aamirkhan.com/ अधिकृत संकेतस्थळ] *{{आय.एम.डी.बी. नाव|0451148}} {{कॉमन्स वर्ग|Aamir Khan|आमिर खान}} {{DEFAULTSORT:खान, आमिर}} [[वर्ग:हिंदी चित्रपट अभिनेते]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:आंबेडकरवादी]] khk1saxpo227viehn8pkyndmck3xgxz 0 5815 2145752 2144274 2022-08-12T17:45:44Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} [[चित्र:Historic Lal Quila, Delhi.jpg|right|thumb|दिल्लीतील to[[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== भारतीय स्वातंत्र्याचा ''अमृत महोत्सव'' २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 4ssl4rm4c56e6qsmeba6lqgz5kwjzfn 2145753 2145752 2022-08-12T17:47:20Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki {{विकिडेटा माहितीचौकट}} ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== भारतीय स्वातंत्र्याचा ''अमृत महोत्सव'' २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 9zzi813kejddefm1buxoa1xmdq5uusy 2145754 2145753 2022-08-12T17:47:35Z अमर राऊत 140696 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104098970|Indian independence day]]" wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट सुट्टी|type=National}}'''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या स्वातंत्र्याची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे प्रजासत्ताक देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी (भारतीय प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जातो) भारताने राज्यघटना स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले भारतीय संविधान लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले. स्वातंत्र्यानंतर भारताची धार्मिक आधारावर फाळणी झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि पाकिस्तानमध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक दंगली झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान पंतप्रधान परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई|शहनाई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== भारतीय स्वातंत्र्याचा ''अमृत महोत्सव'' २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] m9506nr9eq3qhsu8yxqcdabdx5geppr 2145755 2145754 2022-08-12T17:48:02Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या स्वातंत्र्याची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे प्रजासत्ताक देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी (भारतीय प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जातो) भारताने राज्यघटना स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले भारतीय संविधान लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले. स्वातंत्र्यानंतर भारताची धार्मिक आधारावर फाळणी झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि पाकिस्तानमध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक दंगली झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान पंतप्रधान परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई|शहनाई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== भारतीय स्वातंत्र्याचा ''अमृत महोत्सव'' २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 26anvtclgmeye50v21tf3ihc8peo9ll 2145756 2145755 2022-08-12T17:48:56Z अमर राऊत 140696 चित्र जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Historic_Lal_Quila,_Delhi.jpg|उजवे|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या स्वातंत्र्याची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे प्रजासत्ताक देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी (भारतीय प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जातो) भारताने राज्यघटना स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले भारतीय संविधान लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले. स्वातंत्र्यानंतर भारताची धार्मिक आधारावर फाळणी झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि पाकिस्तानमध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक दंगली झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान पंतप्रधान परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई|शहनाई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== भारतीय स्वातंत्र्याचा ''अमृत महोत्सव'' २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 79ex5f2gfgptq6vwe1kvmnr6bjjmebw 2145758 2145756 2022-08-12T17:51:22Z संतोष गोरे 135680 /* अमृत महोत्सव */ wikitext text/x-wiki [[चित्र:Historic_Lal_Quila,_Delhi.jpg|उजवे|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या स्वातंत्र्याची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे प्रजासत्ताक देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी (भारतीय प्रजासत्ताक दिन म्हणून साजरा केला जातो) भारताने राज्यघटना स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले भारतीय संविधान लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले. स्वातंत्र्यानंतर भारताची धार्मिक आधारावर फाळणी झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि पाकिस्तानमध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक दंगली झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान पंतप्रधान परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई|शहनाई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 9mrmsjf5mjpaz1jltoy16cgfk0p6661 2145759 2145758 2022-08-12T17:54:34Z अमर राऊत 140696 दुवे जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Historic_Lal_Quila,_Delhi.jpg|उजवे|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर भारताची धार्मिक आधारावर फाळणी झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक दंगली झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान पंतप्रधान परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई|शहनाई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] swgubg4q2bl052to8by74irrlgf9bno 2145760 2145759 2022-08-12T17:56:39Z अमर राऊत 140696 दुवे जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Historic_Lal_Quila,_Delhi.jpg|उजवे|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] ivp7wfs6rzcyw8ymfuj69dvcgbeymoj 2145761 2145760 2022-08-12T18:00:46Z अमर राऊत 140696 चित्र जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] [[चित्र:Historic_Lal_Quila,_Delhi.jpg|उजवे|इवलेसे]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] pa6oycl4kizhjovkirb7jt3s0ur6rfk 2145762 2145761 2022-08-12T18:01:03Z अमर राऊत 140696 wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|दिल्लीतील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावरील]] ध्वजारोहण]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 8puack4kcqh0zpu87zkt1xidl2mk4z2 2145763 2145762 2022-08-12T18:04:21Z अमर राऊत 140696 भर घातली wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 7jd1fvmrn4wwojbe8201nsy1qck0uwf 2145765 2145763 2022-08-12T18:08:33Z अमर राऊत 140696 चित्र जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्यदिना निमित्त बृहन्मुंबई महानगरपालिकेची सजावट]] स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] s9vuvrx3qtsxdoh4agr77i6tkxq2kjr 2145766 2145765 2022-08-12T18:10:41Z अमर राऊत 140696 भर घातली wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे राज्याचे प्रमुख म्हणून कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून भारत हा प्रजासत्ताक देश बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १५ दशलक्ष लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्य दिनानिमित्त [[बृहन्मुंबई महानगरपालिका|बृहन्मुंबई महानगरपालिके]]<nowiki/>ची सजावट. चित्र: १४ ऑगस्ट २०१६, [[मुंबई]]]] संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 73sblz0ane1y5hp1uosgm85svtte3ac 2145767 2145766 2022-08-12T18:14:32Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] याच्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून हा देश प्रजासत्ताक बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १.५ कोटी लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्य दिनानिमित्त [[बृहन्मुंबई महानगरपालिका|बृहन्मुंबई महानगरपालिके]]<nowiki/>ची सजावट. चित्र: १४ ऑगस्ट २०१६, [[मुंबई]]]] संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] nuy2zcw7nlebyqgiot0r60lgx40tifc 2145768 2145767 2022-08-12T18:15:12Z अमर राऊत 140696 wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] च्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून हा देश प्रजासत्ताक बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १.५ कोटी लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्य दिनानिमित्त [[बृहन्मुंबई महानगरपालिका|बृहन्मुंबई महानगरपालिके]]<nowiki/>ची सजावट. चित्र: १४ ऑगस्ट २०१६, [[मुंबई]]]] संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] qnlmpfwq0l9lesow3p0eu0e35472q2i 2145770 2145768 2022-08-12T18:18:50Z अमर राऊत 140696 भर घातली wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] च्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून हा देश प्रजासत्ताक बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १.५ कोटी लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्य दिनानिमित्त [[बृहन्मुंबई महानगरपालिका|बृहन्मुंबई महानगरपालिके]]<nowiki/>ची सजावट. चित्र: १४ ऑगस्ट २०१६, [[मुंबई]]]] संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== {{main|भारताचा स्वातंत्र्यलढा}} इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] nlo3rfw81v90vhh80ya0mxa6evrz44g 2145771 2145770 2022-08-12T18:20:05Z अमर राऊत 140696 wikitext text/x-wiki [[चित्र:India-0037_-_Flickr_-_archer10_(Dennis).jpg|इवलेसे|[[दिल्ली]]<nowiki/>तील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्यावर]] फडकवलेला [[भारताचा राष्ट्रध्वज]]. ]] '''भारतीय''' '''स्वातंत्र्य दिवस''' हा दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून [[भारत|भारतात]] साजरा केला जातो. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी [[युनायटेड किंग्डम|युनायटेड किंग्डमपासून]] देशाच्या [[स्वातंत्र्य|स्वातंत्र्या]]<nowiki/>ची आठवण म्हणून या दिवसाचे महत्त्व आहे. याच दिवशी [[भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७]] च्या तरतुदी लागू होऊन [[भारताची संविधान सभा|भारतीय संविधान सभेला]] वैधानिक सार्वभौमत्व प्राप्त झाले होते. भारताचे [[प्रजासत्ताक]] देशात रूपांतर होईपर्यंत राज्याचे प्रमुख म्हणून [[सहावा जॉर्ज, युनायटेड किंग्डम|किंग जॉर्ज सहावे]] हे कायम होते. २६ जानेवारी १९५० रोजी ([[भारतीय प्रजासत्ताक दिन]] म्हणून साजरा केला जातो) भारताने [[संविधान|राज्यघटना]] स्वीकारली आणि देशाचा सार्वभौम कायदा असलेले [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधान]] लागू करून हा देश प्रजासत्ताक बनला. मोठ्या प्रमाणावर अहिंसक आंदोलने आणि सविनय कायदेभंगासाठी प्रख्यात झालेल्या [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीनंतर]] देशाला स्वातंत्र्य मिळाले होते. स्वातंत्र्यानंतर धार्मिक आधारावर [[भारताची फाळणी]] झाली, ज्यामध्ये [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटीश भारत]] हा भारत आणि [[पाकिस्तान]]<nowiki/>मध्ये विभागला गेला. फाळणीनंतर हिंसक [[दंगल|दंगली]] झाल्या तसेच मोठ्या प्रमाणावर जीवितहानी झाली. धार्मिक हिंसाचारामुळे जवळपास १.५ कोटी लोकांनी स्थलांतर केले. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताचे पहिले [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]] [[जवाहरलाल नेहरू]] यांनी राजधानी [[दिल्ली]] येथील [[लाल किल्ला|लाल किल्ल्याच्या]] लाहोरी गेटवर [[भारताचा ध्वज|भारतीय राष्ट्रध्वज]] फडकावला. त्यानंतरच्या प्रत्येक स्वातंत्र्यदिनी विद्यमान [[पंतप्रधान]] परंपरेने लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकावतात आणि राष्ट्राला संबोधित करतात. <ref name="theHindu1">PTI (15 August 2013). [http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece "Manmohan first PM outside Nehru-Gandhi clan to hoist flag for 10th time"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131221090006/http://www.thehindu.com/news/national/manmohan-first-pm-outside-nehrugandhi-clan-to-hoist-flag-for-10th-time/article5025367.ece}}. ''[[द हिंदू|The Hindu]]''. Retrieved 30 August 2013.</ref> हा संपूर्ण कार्यक्रम भारताचा राष्ट्रीय प्रसारक असलेल्या [[दूरदर्शन]]<nowiki/>द्वारे प्रसारित केला जातो. हा कार्यक्रम शक्यतो [[बिस्मिल्ला खान|उस्ताद बिस्मिल्ला खान]] यांच्या [[सनई]] संगीताने सुरू होतो. [[चित्र:Mumbai_Independence_Day,_Brihanmumbai_Municipal_Corporation_(28366782313).jpg|इवलेसे|स्वातंत्र्य दिनानिमित्त [[बृहन्मुंबई महानगरपालिका|बृहन्मुंबई महानगरपालिके]]<nowiki/>ची सजावट. चित्र: १४ ऑगस्ट २०१६, [[मुंबई]]]] संपूर्ण भारतामध्ये स्वातंत्र्य दिन हा ध्वजारोहण समारंभ, परेड आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांसह साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे भारताची राष्ट्रीय सुट्टी असते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|title=Terror strike feared in Delhi ahead of Independence Day : MM-National, News|date=5 August 2015|website=India Today|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150807201201/http://indiatoday.intoday.in/story/intelligence-warns-of-terror-strike-in-delhi-ahead-of-independence-day/1/456280.html|archive-date=7 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|title=69th Independence Day: Security Tightened at Red Fort as Terror Threat Looms Large on PM Modi|date=28 February 2015|publisher=Ibtimes.co.in|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150814052051/http://www.ibtimes.co.in/69th-independence-day-security-tightened-red-fort-terror-threat-looms-large-modi-642738|archive-date=14 August 2015|access-date=13 August 2015}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/independence-day-of-india-15-august-2020-history-significance-facts-and-celebration/articleshow/77541312.cms|title=Independence Day of India, 15 August 2020: History, Significance, Facts and Celebration|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-08-15}}</ref> ==इतिहास== {{main|भारताचा स्वातंत्र्यलढा}} इ.स. १७७० पासून भारतावर [[इंग्रज]]ांचे राज्य होते. १९व्या शतकापासूनच सर्व राज्यांना इंग्रजांनी आपल्या सैन्यबळावर ताब्यात ठेवले होते. १८५७ च्या स्वातंत्र्य समरानंतर ब्रिटिशांनी त्यांची व्यवस्था अजूनच शिस्तीची केली. १८८५ साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]ची स्थापना झाली. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] ब्रिटिशांना लक्षात आले की, आपल्याला भारतावरचे राज्य व युद्ध हे सांभाळता येणार नाही आहे. तसेच दुसऱ्या बाजूला भारतीय क्रांतिकारकांचा जोर वाढत होता. ही गोष्ट कळल्यानंतर ब्रिटनच्या पंतप्रधानांनी जून १९४७ पर्यंत भारत पूर्णपणे स्वतंत्र करण्याची हमी दिली. अखेर दिनांक [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी [[भारत]] स्वतंत्र झाला. पण त्यावेळी भारताचे [[पाकिस्तान]] आणि भारत असे दोन तुकडेही पडले.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.uk/books?id=wmsRAQAAIAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&q=%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4+%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8+%E0%A4%AB%E0%A4%BE%E0%A4%B3%E0%A4%A3%E0%A5%80&hl=en&redir_esc=y|title=Sarahadda Gāndhī|last=Thatte|first=Yadunath Dattatray|date=1969|publisher=Sādhanā Prakāśana|language=mr}}</ref> पाकिस्तानी भागात राहणाऱ्या अनेक पंजाब्यांना व सिंधीना त्यांचे घरदार, पैसा सोडून यावे लागले. अनेक लोक ह्यामध्ये मारलेही गेले. पुढे ह्या विभाजनामुळे [[काश्मीर]]चा प्रश्नही पुढे आला. == स्वतंत्र भारत == स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० रोजी प्रजासत्ताक झाला.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Happy Republic Day 2018 : प्रजासत्ताक दिनानिमित्त गुगलचं हे विशेष डुडल पाहिलंत का?|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/happy-republic-day-2018-google-doodle-celebrates-the-69th-republic-day-of-india-1622329/|संकेतस्थळ=[[लोकसत्ता]]|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|दिनांक=२६ जानेवारी २०१८}}</ref> [[भारताची राज्यघटना]] तयार करण्यात [[बाबासाहेब आंबेडकर]] ह्यांचा मोलाचा वाटा होता. प्रजासत्ताक भारताचे पहिले पंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]]<ref>{{स्रोत बातमी|title=जाणून घ्या आतापर्यंतच्या १४ पंतप्रधानांचे शिक्षण|दुवा=https://www.loksatta.com/trending-news/jawaharlal-nehru-to-narendra-modi-know-the-educational-qualifications-of-14-indian-prime-ministers-1539611/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=[[लोकसत्ता]]|दिनांक=२८ ऑगस्ट २०१७}}</ref> व पहिले राष्ट्रपती [[राजेंद्र प्रसाद]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|title=Dr Rajendra Prasad: Remembering the Man, and the President|दुवा=https://www.thequint.com/news/india/dr-rajendra-prasad-remembering-the-man-and-the-president-death-anniversary|संकेतस्थळ=The Quint|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=इंग्लिश}}</ref> [[रवींद्रनाथ टागोर]] ह्यांनी लिहिलेले [[जन गण मन]] हे भारताचे राष्ट्रगीत<ref>{{स्रोत बातमी|title=107th year of Jana -Gana-Mana {{!}} The Arunachal Times|दुवा=https://arunachaltimes.in/index.php/2018/08/09/107th-year-of-jana-gana-mana/|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=arunachaltimes.in}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://abpmajha.abplive.in/india/10-interesting-things-regarding-independence-day-137002|title=15 ऑगस्ट : स्वातंत्र्यदिनाच्या दहा रंजक गोष्टी|work=[[एबीपी माझा]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> तर [[बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय]] ह्यांनी लिहिलेले [[वन्दे मातरम्]] हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.<ref>{{स्रोत बातमी|last1=हिंदी|first1=टीम बीबीसी|title='वंदे मातरम' लिखने वाले बंकिमचंद्र को कितना जानते हैं आप|दुवा=https://www.bbc.com/hindi/india-44616443|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|काम=BBC News हिंदी|दिनांक=२७ जून २०१८}}</ref> == स्वातंत्र्य दिनाचा उत्सव == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|लाल किलल्यावर स्वातंत्र्यदिन उत्सव]] भारतात सर्व ठिकाणी स्वातंत्र्य दिनाची सार्वजनिक सुट्टी दिली जाते. सर्व शाळा, महाविद्यालये-कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण व ध्वजवंदन असते.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/mumbai-news/independence-day/articleshow/53713432.cms|title=७०वा स्वातंत्र्य दिन अमाप उत्साहात साजरा|work=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=९ ऑगस्ट २०१९}}</ref> [[भारताचे पंतप्रधान]] हे दरवर्षी भाषण देतात.<ref>{{स्रोत बातमी|title=स्वतंत्रता दिवस: पीएम मोदी के 57 मिनट के भाषण में कश्मीर से लेकर महिलाओं का जिक्र, देखें वीडियो|दुवा=https://m.livehindustan.com/national/story-live-prime-minister-narendra-modi-s-speech-on-71st-independence-day-of-india-from-red-fort-delhi-1302321.html|ॲक्सेसदिनांक=११ ऑगस्ट २०१८|भाषा=हिंदी}}</ref> या दिवशी [[लाल किल्ला]] येथे भारताचे पंतप्रधान ध्वजारोहण करतात.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=cucvDAAAQBAJ&pg=PA114&dq=rajpath+parade+independence+day&hl=mr&sa=X&ved=0ahUKEwiuyJDVpfXjAhXIX30KHfYwCOcQ6AEIJzAA#v=onepage&q=rajpath%20parade%20independence%20day&f=false|title=Milestones Social Science – 3 with Map Workbook|last=Khanna|first=Savita|publisher=Vikas Publishing House|isbn=9789325967472|language=en}}</ref> त्यादिवशी बहुतांश रेडिओ केंद्रावर तसेच दूरदर्शनवर देशभक्तिपर गाणी, कार्यक्रम, चित्रपट लागतात. ==अमृत महोत्सव== {{मुख्य|भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव}} भारतीय स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव २०२२ साली देशभरात साजरा होत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://lokmat.news18.com/national/pm-narendra-modi-to-address-nation-from-red-fort-on-75th-independence-day-mhkp-592239.html|title=Independence Day: आज 75 वा स्वातंत्र्यदिन; लाल किल्ल्यावरुन देशाला संबोधित करणार पंतप्रधान|website=[[न्यूज१८ लोकमत]]|access-date=2021-08-15}}</ref> या दिवसाचे विशेष औचित्य साधून देशभरात विविध सामाजिक, ऐतिहासिक उपक्रम राबविण्यात येत आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/image-story/india-gears-up-for-75th-independence-day-celebration-pvk99|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव! 15 ऑगस्टच्या सोहळ्याची जय्यत तयारी|website=[[सकाळ (वृत्तपत्र)|सकाळ]]|access-date=2021-08-14}}</ref> ==संबंधित पुस्तके== * ते पंधरा दिवस.. : १ ऑगस्ट १९४७ ते १५ ऑगस्ट १९४७ या, भारताचे भवितव्य ठरविणाऱ्या पंधरा दिवसांची गाथा (लेखक - प्रशांत पोळ) == हे सुद्धा पहा == * [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा]] * [[१५ ऑगस्ट १९४७]] * [[भारत छोडो आंदोलन]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतातील सार्वजनिक सुट्ट्या]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] crsl0ued1u0uh5ycjrac2toijqphix3 0 7275 2145721 1972725 2022-08-12T16:21:31Z 2409:4042:4B9E:8000:2855:63FF:FEC2:76EA wikitext text/x-wiki छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या तलवारीला '''भवानी तलवार''' म्हणतात. ही तलवार छत्रपती शिवाजी महाराजांना [[तुळजापूर]]च्या भवानी माता देवीने दिली असे इतिहासात वाचायला मिळते. ==भवानी तलवार कशी होती?== भवानी तलवार कशी होती, हे कुणालाच माहीत नाही. इतिहासकार [[ग.ह. खरे]] सांगत, ""भवानी तलवारीचे प्रमाणभूत वर्णन आजही उपलब्ध नाही. परमानंदाच्या शिवभारतात आणि हरि कवीच्या शंभुराजचरित्रात हिचा उल्लेख आला असला, तरी त्यात हिची लांबी, रुंदी, धार, मूठ, पाते, पोलाद, तीवरील चिन्हे, जडाव वगैरेचे काम इत्यादी तपशील दिलेला नाही. शिवाय परंपरागत अशीही माहिती उपलब्ध नाही. म्हणून आज एखाद्याने एखादी तलवार पुढे आणून ती "भवानी' असल्याचे सांगितले, तर तज्ज्ञ त्याच्या शब्दास कधीच मान्यता देणार नाहीत.'' या तलवारीची प्रतिकृती आता उपलब्ध आहे. ==बाह्य दुवे== * 'भवानी तलवारीचे गू्ढ' हा 'खट्टामिठा' अनुदिनीवरील भवानी तलवारीशी संबंधित लेख [http://khattamitha.blogspot.com/2008/02/blog-post_23.html] [[वर्ग:तलवार]] {{stub}} jkpfgx541t47op56lnissiwin8atfp3 0 9273 2145739 2145543 2022-08-12T17:02:16Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki [[चित्र:धनगर.jpg|thumb|right|धनगर]] '''धनगर''' हा एक [[हिंदू]] समाज आहे, जो प्रामुख्याने शेती आणि पशुपालन व्यवसाय करतो.{{संदर्भ}} धनगर लोक [[मध्य प्रदेश]], [[महाराष्ट्र]], [[कर्नाटक]], [[उत्तर प्रदेश]], [[हरियाणा]], [[गोवा]] इत्यादी राज्यांत राहतात.{{संदर्भ}}.[[मल्हारराव होळकर]] [[अहिल्यादेवी होळकर]], [[चंद्रगुप्त मौर्य]] व [[सम्राट अशोक]] हे या समाजातील भारतीय राज्यकर्ते होते.{{संदर्भ}} या समाजाचे दैवत जेजुरीचा [[खंडोबा]] आहे. ==आरक्षण== सामाजिक परिस्थिती नुसार वेगवेगळ्या राज्यांत धनगर समाजाला दिलेल्या सामाजिक व शैक्षणिक आरक्षणाचे प्रमाण वेगवेगळे आहे.{{संदर्भ}} महाराष्ट्रात धनगर समाज हा [[महाराष्ट्रातील आरक्षण|भटक्या जाती – क]] (एनटी-सी) या प्रवर्गात मोडतो व त्यांना सामाजिक व शैक्षणिक आरक्षण ३.५% दिलेले आहे.{{संदर्भ}} [[कर्नाटक|कर्नाटकात]] धनगर समाज हा कुरुबा या नावाने ओळखला जातो. त्याचप्रमाणे संपुर्ण भारतात विविध नावाने ओळखला जातो,जसा *उत्तर-भारतात **दिल्ली- पाल बघेल धनगर गडरीया **उत्तरप्रदेश- पाल बघेल चंदेल धनगर गडरीया **हरियाणा - पाल बघेल होळकर गडरीया **हिमाचलप्रदेश-गडरीया गड्री गद्दी **राजस्थान- धनगर-गायरी धनगर-गाडरी धनगर-गारी धनगर-गड्री *मध्य-भारतात **मध्यप्रदेश-धनगर-गायरी धनगर-गारी धनगर-चौधरी **गुजरात- धनगर-रबारी , धनगर-मालधारी , धनगर- भरवाड **महाराष्ट्र- धनगर हटकर शेंगर अहिर गवळी-धनगर गोवा-धनगर गवळी-धनगर *दक्षिण-भारतात **तेलंगणा- कुरुंबा कुरूबा **कर्नाटक- कुरुबा **तामिळनाडू- कुरुंबर कुरुंबा == संस्कृती == धनगर समाजातील लोक हे हातात कुऱ्हाड, पाठीवर घोंगड, हातात कड, कोल्हापुरी चप्पल वापरतात.{{संदर्भ}} "यळकोट यळकोट जय मल्हार", "बिरोबाच्या नावानं चांगभलं" हे समाजाचे ब्रीदवाक्य आहे.{{संदर्भ}} धनगर समाजामध्ये भंडारा हा सगळ्या धनगरांच्या देवळात उधळला जातो.{{संदर्भ}} ही लोक धनगरी ओवी गातात व गजी नृत्य केले जाते. ''बापू बिरू वाटेगावकर'', ''धनगरवाडा'',ख्वाडा, ''बाळू मामांची गाथा'' या चित्रपटांतून आणि ''पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर'', ''जय मल्हार'', ''श्री संत बाळूमामा'' या नाट्यकलांत धनगर समाजाची संस्कृती दर्शवलेली आहे.{{संदर्भ}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:भारतातील जाती]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील मागासवर्गीय जाती]] t07xd53155x198bfcucq4kxsi94fc9k 0 9620 2145740 2145659 2022-08-12T17:03:58Z संतोष गोरे 135680 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki [[चित्र:RoseRingedParakeet.jpg|right|thumb|200px| पोपट (Rose ringed parakeet)]] {{बदल}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''पोपट''' (शास्त्रीय नाव: ''Psittacula krameri'' , ''सिटाक्युला क्रामेरी'' ; [[इंग्लिश भाषा|इंग्लिश]]: ''Rose-ringed Parakeet'', ''रोझ-रिंग्ड पॅराकीट'' ;) ही विषुववृत्तीय प्रदेशांमध्ये आढळणारी [[पॅराकीट|पॅराकिटांची]] एक मोठी प्रजाती आहे. नर पोपटाला राघू म्हणतात व मादीला मैना म्हणतात. == चित्रदालन == <gallery> चित्र:Rose-ringed Parakeets (Male & Female)- During Foreplay at Hodal I Picture 0034.jpg|thumb|right|250px|पोपटांची जोडी : डावीकडे मादी (मैना), उजवीकडे नर (राघू) चित्र:Parrot at hanging rock.jpg|thumb|लाल पोपट चित्र:Red parrot at hanging rock in Vic Australia.jpg|thumb|लाल पोपट चित्र:Red parrot at the picnic spot at hanging rock in Vic Australia.jpg|thumb|लाल पोपट File:Psittacula krameri MHNT.ZOO.2010.11.148.32.jpg|thumb|''Psittacula krameri'' </gallery> == माहिती == सिट्टॅसिडी या पक्षिकुलात ज्या पक्ष्यांचा समावेश केलेला आहे त्या सगळ्यांना सर्वसाधारणपणे ‘पोपट’हे नाव दिलेले आहे. या कुलात ८२ वंश आणि त्यांच्या ३१६ जाती दिसून येतात मॅको, लोरी, काकाकुवा, बजरीगार, पॅराकीट, कॉन्यर इत्यादींचा यातच समावेश होतो. पोपट बव्हंशी उष्ण कटिबंधात राहणारे आहेत; पण उपोष्ण आणि थंड प्रदेशातही त्यांचा प्रसार झालेला आहे. त्यांचा उगम ऑस्ट्रेलियन प्रदेशात झाला असावा असे मानतात; तथापि त्यांचे प्रथम सापडलेले काही जीवाश्म (शिळारूप अवशेष) फ्रान्समधील असून ते दीड कोटी वर्षांपूर्वीचे आहेत. दक्षिण अमेरिकेत व ऑस्ट्रेलियात यांच्या जितक्या विविध जाती आणि प्रकार आढळतात तितके दुसरीकडे कोठेच आढळत नाहीत.हे पक्षी विविध रंगाचे व आकारमानाचे असतात; पण दिसायला व शरीर-रचनेच्या दृष्टीने ते सारखेच असतात. यांची लांबी १० सेंमी. पासून १०० सेंमी.पर्यंत असते. चोच आखूड, मजबूत वा बाकदार असते. चोचीचा वरचा अर्धा भाग कवटीला जोडलेला असून तो थोडाफार हालविता येतो. मान आखूड व शरीर आटोपशीर असल्यामुळे हा गुबगुबीत किंवा स्थुल दिसतो. यांचे पंख मजबूत व गोलसर असतात. थोड्या अंतरापर्यंत हा अतिशय वेगाने जरी उडू शकत असला, तरी फार दूरवर याला उडता येत नाही. ऑस्ट्रेलियातील भूचर पोपटासारख्या काही पोपटांना तर जवळजवळ उडताच येत नाही. काही पोपटांची शेपटी फार आखूड तर काहींची बरीच लांब असते. पायाच्या चार बोटांपैकी दोन पुढे व दोन मागे असतात आणि त्यांवर बारीक खवले असतात. बहुतेक जातींच्या पोपटांचे रंग भडक असतात. हिरवा हा या पक्षांचा सामान्य रंग होय; पण पुष्कळ जाती बहुरंगी असतात. त्यांच्या शरीराचे निरनिराळे भाग लाल, पिवळे, हिरवे, निळे, काळे इ. रंगांचे असतात. नर व मादी यांचे रंग सारखेच असतात; पण याला काही अपवाद आहेत; उदा; ऑस्ट्रेलियातील इलेक्टस पोपटाच्या नराचा रंग हिरवा तर मादीचा तांबडा असतो.त्यांच्या बोटांच्या विशिष्ट व्यवस्थेमुळे ते झाडावर झपाट्याने चढू शकतात किंवा फांद्यांवर हिंडू शकतात. झाडांच्या खोडांवर चढतांना किंवा फांद्यांवर इकडून तिकडे जाताना ते आपल्या चोचीचा देखील उपयोग करतात. पण काही पोपट (उदा. ऑस्ट्रेलियातील पोपटांच्या काही जाती) मुख्यतः जमिनीवरच राहतात; पण जरूर पडेल तेव्हा ते झाडांवर चढून बसू शकतात व आपली घरटीही तेथेच करतात.पोपट मुख्यतः शाकाहारी आहे; पण क्वचित प्रसंगी काही पोपट किडेही खातात. निरनिराळे धान्ये आणि सर्व प्रकारची लहानमोठी फळे हे त्यांचे खाद्य होय. फुलातला मधही ते शोषून घेतात. कठीण कवचीचे फळ, एक पाय वर उचलून त्याच्या बोटात घट्ट पकडून, आपल्या चोचीने फोडतात व वरचे टरफल काढून टाकून आतला गर खातात. सबंध फळ ते कधीच खात नाहीत; फळाचा थोडासा भाग खाऊन बाकीचा टाकून देतात. अशा तऱ्हेने फळबागेची, शेतातील उभ्या पिकाची व झाडांवरीलमध असणाऱ्या फुलांची ते फार नासाडी करतात. ऑस्ट्रेलियातील नेस्टर नोटॅबिलिस या जातीचा पोपट मेंढीच्या पाठीला चोच मारून मेंढीच्या मूत्रपिंडापर्यंत जातो व त्यामुळे मेंढी मरते. झाडाच्या ढोलीत अथवा भोकांत, घरांच्या भिंतीमधील भोकांत अथवा कधीकधी खडकांच्या कपारीत पोपट घरटी करतात. बहुतेक जाती घरट्याकरिता बाहेरच्या कोणत्याही पदार्थाचा उपयोग करीत नाहीत. मादी भोकाच्या आतल्या मोकळ्या जागेत अंडी घालते. काही जाती तर वाळवीच्या वारुळात अंडी घालतात. ऑस्ट्रेलियातील रानटी बजरीगार मात्र ढोलीत किंवा भोकात थोडेसे गवत घालून घरटे बनवितात. अर्जेंटिनातील एका जातीचे हिरवे पोपट प्रजोत्पादनाच्या काळात झाडांवर मोठी सामाईक घरटी बांधतात. वसाहतीच्या स्वरूपाच्या या घरट्यात प्रत्येक जोडप्याकरिता एक स्वतत्र खोली असते. ऑस्ट्रेलियातला एका जातीचा भूचर पोपट जमिनीवरील गवताच्या झुपक्यात घरटे तयार करतो. मादी प्रत्येक खेपेस २–५ अंडी घालते; कधीकधी त्यांची संख्या ८ पर्यंतही असते. ती सापेक्षतया लहान असून पांढरी असतात. सर्वसाधारणपणे तीन आठवड्यानंतर अंडी फुटून पिल्ले बाहेर पडतात. ती केवळ मासांच्या गोळ्यांसारखी असून दुबळी असतात. आईबाप आपल्या अन्नपुटातले अर्धवट पचलेले शाकान्न बाहेर् काढून त्यांना भरवितात. पोपट संघचारी (गटाने एकत्र राहणारे) असून सगळ्या पक्ष्यांमध्ये अतिशय गोंगाट करणारे पक्षी आहेत. त्यांचा आवाज कर्कश, किंचाळल्यासारखा आणि कर्णकटू असतो; परंतु पाळून शिकविल्यानंतर यांच्या कित्येक जाती माणसासारखे शब्दोच्चार करु शकतात इतकेच नव्हे, तर दोनचार वाक्ये बोलू शकतात. यामुळे पुष्कळ लोक पोपट पाळतात. आफ्रिकेतील काही जातींचे पोपट (उदा., सिटॅकस एरिथॅकस) फार स्पष्ट शब्दोच्चार करतात. इतकेच नव्हे, तर निरनिराळ्या प्राण्यांच्या आणि पक्ष्यांच्या आवाजाची हुबेहुब नक्कल करतात. पोपट ३० ते ४० वर्षे जगतात. काही पोपट ८० वर्षे जगल्याचीही नोंद आहे. सिटॅकोसिस हा व्हायरसजन्य रोग पोपटामुळे माणसाला होतो व त्यामुळे बरेच लोक पोपट पाळण्यास नाखूश झाले होते. हा रोग फक्त पोपटांनाच होतो असा पूर्वी समज होता; पण तो इतर पाळीव पक्ष्यांनाही होतो असे आता आढळून आले आहे. प्रतिजैव (ॲंटिबायॉटिक) औषधांच्या शोधांमुळे या रोगांचा प्रतिबंध झाल्याने पोपटाची लोकप्रियता पुन्हा वाढीस लागली आहे. बजरीगार हा छोटा ऑस्ट्रेलियन पोपट जगातील सर्व देशांच्या बाजारांत थोड्या किंमतीला विकत मिळतो. पुष्कळ लोक या छोट्या गोजिरवाण्या पक्ष्यांची जोडपी पिंजऱ्यात पाळतात. बंदिवासात देखील याची वीण होत असल्यामुळे माणसाने याचा फायदा घेऊन अनेक रंगांच्या बजरीगारांची निपज केली आहे. या पक्ष्यांचा रानटी अवस्थेतील मूळ रंग गवती हिरवा असतो; पण हल्ली बाजारात गडद हिरवा, करडा, पिवळा, पांढरा, निळा, जांभळा इ. रंगांचे बजरीगार वाटेल तितके मिळतात. पिकाची व फळांची नासाडी करणारा पक्षी म्हणून माणसाने यांची बेसुमार हत्या केल्यामुळे पोपटांच्या कित्येक जाती नामशेष झाल्या आहेत, तर काही त्या वाटेवर आहेत. मॅस्करीन आणि त्याच्या जवळपासच्या इतर बेटांवर आज एकही पोपट शिल्लक नाही. अमेरीकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या मध्य भागात एके काळी विपुल असणारा कॅरोलायना पोपट विसाव्या शतकात पूर्णपणे लोप पावला आहे. भारतातील जाती : भारतात पोपटांच्या पाचसहा जाती आहेत. यांपैकी तीन सर्वत्र आढळणाऱ्या असून बाकीच्या काही विशिष्ट प्रदेशांपुरत्याचा मर्यादित आहेत.राघू : या जातीच्या पोपटाचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला यूपॅट्रिया असे आहे. दाट पाने असलेले मोठाले वृक्ष जेथे असतील अशा सर्व प्रकारच्या प्रदेशांत हा राहतो. मनुष्यवस्तीतली मोठाली झाडे, बागा, आणि आसपासची शेते यांत तो वरचेवर येतो. साधारणपणे कबुतराएवढा हा असतो; रंग वरच्या बाजूला गवती हिरवा आणि खालच्या बाजूला फिकट हिरवा; चोच लाल, आखूड, मजबूत आणि वाकडी; डोके मोठे; मानेच्या भोवती गुलाबी कडे असून पुढच्या बाजूला ते काळ्या पट्ट्याने चोचीच्या बुडाला जोडलेले असते; खांद्यावर तांबडा पट्टा; शेपूट लांब व टोकदार; मादीच्या मानेभोवती गुलाबी वलय नसते.यांची लहान लहान टोळकी किंवा मोठाले थवे असतात.ते उभ्या पिकांवर व फळबागेतील फळांवर हल्ला चढवून त्याची खाण्यापेक्षा नासधूसच जास्त करतात. धान्य किंवा फळे खात असताना मधून मधून ओरडून ते गोंगाट करीत असतात. यांचे उडणे जलद व डौलदार असते. ठराविक झाडीमध्ये रात्री झोपण्याकरिता यांचे थवे गोळा होतात व गोंगाट करीत करीत तेथे झोपी जातात. पुष्कळ लोक पिंजऱ्यात राघू बाळगतात व त्यांना बोलायला शिकवितात. यांच्या प्रजोत्पादनाचा काळ डिसेंबर ते एप्रिल असतो.कीर : या पोपटाच्या आवाजावरून त्याला कीर असे नाव दिले असावे असे दिसते. याचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला क्रॅमरी असे आहे. मैदानी प्रदेशात व डोंगरांवर १,५२५ मी. उंचीपर्यंत हा आढळतो. विरळ जंगलांत, शेतांत, त्याचप्रमाणे गावांत व खेड्यांत हा नेहमी आढळत असल्यामुळे हा सगळ्यांच्या माहितीचा आहे.सांळुकीपेक्षा हा मोठा असतो. राघूची ही लहान आवृत्ती असते, असे म्हणावयास हरकत नाही; परंतु याच्याखांद्यावर राघूप्रमाणे तांबडा पट्टा नसतो; मादीच्या मानेभोवती नराप्रमाणे गुलाबी काळे वलय नसते. सामान्यतः हा झाडावर असतो; पणपण कधीकधी भक्ष्य मिळवण्याकरिता तो जमिनीवर उतरतो. राघूप्रमाणेच यांचे थवे असतात व ते शेतांत व बागांत नासधूस करतात. राघूप्रमाणेच यांचे थवे दाट झाडीमधील ठराविक झाडांवर रात्री झोप घेतात. उडताना किंवा बसला असताना हा कर्कश आवाज काढीत असतो.पुष्कळ लोक हा बाळगतात. हा बोलायला शिकतो; त्याचप्रमाणे कसरतीचे बरेचसे खेळ, बंदूक उडविणे, मशाल वाटोळी फिरविणे वैगेरे खेळ त्याला शिकविले, तर तो ते करून दाखवतो. प्रजोत्पादनाचा काळ फेब्रुवारीपासून एप्रिलपर्यंत असतो.तोता : या जातीच्या पोपटाचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला सायानोसेफाला असे आहे. हा मुख्यतः अरण्यात राहणारा असला, तरी लागवडीखाली असलेल्या झाडीच्या प्रदेशातही हा आढळतो. हिमालायात १,८३० मी. उंचीपर्यंत तो दिसून येतो. तोता साळुंकीएवढा असतो. बांधा सडपातळ व शेपटी लांब, टोकदार असते; नराचे डोके निळसर तांबड्या रंगाचे; मानेभोवती हनुवटीपासून निघालेले बारीक काळे वलय;खांद्यावर मोठा तांबडा डाग; शेपटीची मधली पिसे निळी व त्यांची टोके पांढरी; मादीच्या डोक्याचा रंग निळसर करडा; मानेभोवती पिवळ्या रंगाचे वलय; खांद्यावर तांबडा डाग नसतो. चोच शेंदरी रंगाची असते.दाट जंगलात यांचे थवे आढळतात. बी व रानफळे हे यांचे मुख्य खाद्य होय. राघू किंवा कीर यांच्यापेक्षा हा जास्त वेगाने उडतो. याचा आवाज ‘ट्युई ट्युई’असा काहीसा असून मंजूळ असतो. इतर पोपटांप्रमाणे हा पिंजऱ्यातून बाळगीत नाहीत.यांचा प्रजोत्पादनाचा काळ जानेवारीपासून मेपर्यंत असतो.संदर्भ : Boosey. E. J. Parrots, Cockatoos and Macaws, New York, 1956. कर्वे, ज. नी.(स्रोत: मराठी विश्वकोश) == बाह्य दुवे == {{कॉमन्स वर्ग|Psittacula krameri|{{लेखनाव}}}} [[वर्ग:पक्षी]] [[वर्ग:मराठी विश्वकोशातून कॉपीपेस्ट मजकूर]] k0gpxqac226hotpfb1mmjuvuaaj8ckj 2145741 2145740 2022-08-12T17:04:49Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki [[चित्र:RoseRingedParakeet.jpg|right|thumb|200px| पोपट (Rose ringed parakeet)]] {{बदल}} {{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''पोपट''' (शास्त्रीय नाव: ''Psittacula krameri'' , ''सिटाक्युला क्रामेरी'' ; [[इंग्लिश भाषा|इंग्लिश]]: ''Rose-ringed Parakeet'', ''रोझ-रिंग्ड पॅराकीट'' ;) ही विषुववृत्तीय प्रदेशांमध्ये आढळणारी [[पॅराकीट|पॅराकिटांची]] एक मोठी प्रजाती आहे. नर पोपटाला राघू म्हणतात व मादीला मैना म्हणतात. == चित्रदालन == <gallery> चित्र:Rose-ringed Parakeets (Male & Female)- During Foreplay at Hodal I Picture 0034.jpg|thumb|right|250px|पोपटांची जोडी : डावीकडे मादी (मैना), उजवीकडे नर (राघू) चित्र:Parrot at hanging rock.jpg|thumb|लाल पोपट चित्र:Red parrot at hanging rock in Vic Australia.jpg|thumb|लाल पोपट चित्र:Red parrot at the picnic spot at hanging rock in Vic Australia.jpg|thumb|लाल पोपट File:Psittacula krameri MHNT.ZOO.2010.11.148.32.jpg|thumb|''Psittacula krameri'' </gallery> == माहिती == सिट्टॅसिडी या पक्षिकुलात ज्या पक्ष्यांचा समावेश केलेला आहे त्या सगळ्यांना सर्वसाधारणपणे ‘पोपट’हे नाव दिलेले आहे. या कुलात ८२ वंश आणि त्यांच्या ३१६ जाती दिसून येतात मॅको, लोरी, काकाकुवा, बजरीगार, पॅराकीट, कॉन्यर इत्यादींचा यातच समावेश होतो. पोपट बव्हंशी उष्ण कटिबंधात राहणारे आहेत; पण उपोष्ण आणि थंड प्रदेशातही त्यांचा प्रसार झालेला आहे. त्यांचा उगम ऑस्ट्रेलियन प्रदेशात झाला असावा असे मानतात; तथापि त्यांचे प्रथम सापडलेले काही जीवाश्म (शिळारूप अवशेष) फ्रान्समधील असून ते दीड कोटी वर्षांपूर्वीचे आहेत. दक्षिण अमेरिकेत व ऑस्ट्रेलियात यांच्या जितक्या विविध जाती आणि प्रकार आढळतात तितके दुसरीकडे कोठेच आढळत नाहीत.हे पक्षी विविध रंगाचे व आकारमानाचे असतात; पण दिसायला व शरीर-रचनेच्या दृष्टीने ते सारखेच असतात. यांची लांबी १० सेंमी. पासून १०० सेंमी.पर्यंत असते. चोच आखूड, मजबूत वा बाकदार असते. चोचीचा वरचा अर्धा भाग कवटीला जोडलेला असून तो थोडाफार हालविता येतो. मान आखूड व शरीर आटोपशीर असल्यामुळे हा गुबगुबीत किंवा स्थुल दिसतो. यांचे पंख मजबूत व गोलसर असतात. थोड्या अंतरापर्यंत हा अतिशय वेगाने जरी उडू शकत असला, तरी फार दूरवर याला उडता येत नाही. ऑस्ट्रेलियातील भूचर पोपटासारख्या काही पोपटांना तर जवळजवळ उडताच येत नाही. काही पोपटांची शेपटी फार आखूड तर काहींची बरीच लांब असते. पायाच्या चार बोटांपैकी दोन पुढे व दोन मागे असतात आणि त्यांवर बारीक खवले असतात. बहुतेक जातींच्या पोपटांचे रंग भडक असतात. हिरवा हा या पक्षांचा सामान्य रंग होय; पण पुष्कळ जाती बहुरंगी असतात. त्यांच्या शरीराचे निरनिराळे भाग लाल, पिवळे, हिरवे, निळे, काळे इ. रंगांचे असतात. नर व मादी यांचे रंग सारखेच असतात; पण याला काही अपवाद आहेत; उदा; ऑस्ट्रेलियातील इलेक्टस पोपटाच्या नराचा रंग हिरवा तर मादीचा तांबडा असतो.त्यांच्या बोटांच्या विशिष्ट व्यवस्थेमुळे ते झाडावर झपाट्याने चढू शकतात किंवा फांद्यांवर हिंडू शकतात. झाडांच्या खोडांवर चढतांना किंवा फांद्यांवर इकडून तिकडे जाताना ते आपल्या चोचीचा देखील उपयोग करतात. पण काही पोपट (उदा. ऑस्ट्रेलियातील पोपटांच्या काही जाती) मुख्यतः जमिनीवरच राहतात; पण जरूर पडेल तेव्हा ते झाडांवर चढून बसू शकतात व आपली घरटीही तेथेच करतात.पोपट मुख्यतः शाकाहारी आहे; पण क्वचित प्रसंगी काही पोपट किडेही खातात. निरनिराळे धान्ये आणि सर्व प्रकारची लहानमोठी फळे हे त्यांचे खाद्य होय. फुलातला मधही ते शोषून घेतात. कठीण कवचीचे फळ, एक पाय वर उचलून त्याच्या बोटात घट्ट पकडून, आपल्या चोचीने फोडतात व वरचे टरफल काढून टाकून आतला गर खातात. सबंध फळ ते कधीच खात नाहीत; फळाचा थोडासा भाग खाऊन बाकीचा टाकून देतात. अशा तऱ्हेने फळबागेची, शेतातील उभ्या पिकाची व झाडांवरीलमध असणाऱ्या फुलांची ते फार नासाडी करतात. ऑस्ट्रेलियातील नेस्टर नोटॅबिलिस या जातीचा पोपट मेंढीच्या पाठीला चोच मारून मेंढीच्या मूत्रपिंडापर्यंत जातो व त्यामुळे मेंढी मरते. झाडाच्या ढोलीत अथवा भोकांत, घरांच्या भिंतीमधील भोकांत अथवा कधीकधी खडकांच्या कपारीत पोपट घरटी करतात. बहुतेक जाती घरट्याकरिता बाहेरच्या कोणत्याही पदार्थाचा उपयोग करीत नाहीत. मादी भोकाच्या आतल्या मोकळ्या जागेत अंडी घालते. काही जाती तर वाळवीच्या वारुळात अंडी घालतात. ऑस्ट्रेलियातील रानटी बजरीगार मात्र ढोलीत किंवा भोकात थोडेसे गवत घालून घरटे बनवितात. अर्जेंटिनातील एका जातीचे हिरवे पोपट प्रजोत्पादनाच्या काळात झाडांवर मोठी सामाईक घरटी बांधतात. वसाहतीच्या स्वरूपाच्या या घरट्यात प्रत्येक जोडप्याकरिता एक स्वतत्र खोली असते. ऑस्ट्रेलियातला एका जातीचा भूचर पोपट जमिनीवरील गवताच्या झुपक्यात घरटे तयार करतो. मादी प्रत्येक खेपेस २–५ अंडी घालते; कधीकधी त्यांची संख्या ८ पर्यंतही असते. ती सापेक्षतया लहान असून पांढरी असतात. सर्वसाधारणपणे तीन आठवड्यानंतर अंडी फुटून पिल्ले बाहेर पडतात. ती केवळ मासांच्या गोळ्यांसारखी असून दुबळी असतात. आईबाप आपल्या अन्नपुटातले अर्धवट पचलेले शाकान्न बाहेर् काढून त्यांना भरवितात. पोपट संघचारी (गटाने एकत्र राहणारे) असून सगळ्या पक्ष्यांमध्ये अतिशय गोंगाट करणारे पक्षी आहेत. त्यांचा आवाज कर्कश, किंचाळल्यासारखा आणि कर्णकटू असतो; परंतु पाळून शिकविल्यानंतर यांच्या कित्येक जाती माणसासारखे शब्दोच्चार करु शकतात इतकेच नव्हे, तर दोनचार वाक्ये बोलू शकतात. यामुळे पुष्कळ लोक पोपट पाळतात. आफ्रिकेतील काही जातींचे पोपट (उदा., सिटॅकस एरिथॅकस) फार स्पष्ट शब्दोच्चार करतात. इतकेच नव्हे, तर निरनिराळ्या प्राण्यांच्या आणि पक्ष्यांच्या आवाजाची हुबेहुब नक्कल करतात. पोपट ३० ते ४० वर्षे जगतात. काही पोपट ८० वर्षे जगल्याचीही नोंद आहे. सिटॅकोसिस हा व्हायरसजन्य रोग पोपटामुळे माणसाला होतो व त्यामुळे बरेच लोक पोपट पाळण्यास नाखूश झाले होते. हा रोग फक्त पोपटांनाच होतो असा पूर्वी समज होता; पण तो इतर पाळीव पक्ष्यांनाही होतो असे आता आढळून आले आहे. प्रतिजैव (ॲंटिबायॉटिक) औषधांच्या शोधांमुळे या रोगांचा प्रतिबंध झाल्याने पोपटाची लोकप्रियता पुन्हा वाढीस लागली आहे. बजरीगार हा छोटा ऑस्ट्रेलियन पोपट जगातील सर्व देशांच्या बाजारांत थोड्या किंमतीला विकत मिळतो. पुष्कळ लोक या छोट्या गोजिरवाण्या पक्ष्यांची जोडपी पिंजऱ्यात पाळतात. बंदिवासात देखील याची वीण होत असल्यामुळे माणसाने याचा फायदा घेऊन अनेक रंगांच्या बजरीगारांची निपज केली आहे. या पक्ष्यांचा रानटी अवस्थेतील मूळ रंग गवती हिरवा असतो; पण हल्ली बाजारात गडद हिरवा, करडा, पिवळा, पांढरा, निळा, जांभळा इ. रंगांचे बजरीगार वाटेल तितके मिळतात. पिकाची व फळांची नासाडी करणारा पक्षी म्हणून माणसाने यांची बेसुमार हत्या केल्यामुळे पोपटांच्या कित्येक जाती नामशेष झाल्या आहेत, तर काही त्या वाटेवर आहेत. मॅस्करीन आणि त्याच्या जवळपासच्या इतर बेटांवर आज एकही पोपट शिल्लक नाही. अमेरीकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या मध्य भागात एके काळी विपुल असणारा कॅरोलायना पोपट विसाव्या शतकात पूर्णपणे लोप पावला आहे. भारतातील जाती : भारतात पोपटांच्या पाचसहा जाती आहेत. यांपैकी तीन सर्वत्र आढळणाऱ्या असून बाकीच्या काही विशिष्ट प्रदेशांपुरत्याचा मर्यादित आहेत.राघू : या जातीच्या पोपटाचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला यूपॅट्रिया असे आहे. दाट पाने असलेले मोठाले वृक्ष जेथे असतील अशा सर्व प्रकारच्या प्रदेशांत हा राहतो. मनुष्यवस्तीतली मोठाली झाडे, बागा, आणि आसपासची शेते यांत तो वरचेवर येतो. साधारणपणे कबुतराएवढा हा असतो; रंग वरच्या बाजूला गवती हिरवा आणि खालच्या बाजूला फिकट हिरवा; चोच लाल, आखूड, मजबूत आणि वाकडी; डोके मोठे; मानेच्या भोवती गुलाबी कडे असून पुढच्या बाजूला ते काळ्या पट्ट्याने चोचीच्या बुडाला जोडलेले असते; खांद्यावर तांबडा पट्टा; शेपूट लांब व टोकदार; मादीच्या मानेभोवती गुलाबी वलय नसते.यांची लहान लहान टोळकी किंवा मोठाले थवे असतात.ते उभ्या पिकांवर व फळबागेतील फळांवर हल्ला चढवून त्याची खाण्यापेक्षा नासधूसच जास्त करतात. धान्य किंवा फळे खात असताना मधून मधून ओरडून ते गोंगाट करीत असतात. यांचे उडणे जलद व डौलदार असते. ठराविक झाडीमध्ये रात्री झोपण्याकरिता यांचे थवे गोळा होतात व गोंगाट करीत करीत तेथे झोपी जातात. पुष्कळ लोक पिंजऱ्यात राघू बाळगतात व त्यांना बोलायला शिकवितात. यांच्या प्रजोत्पादनाचा काळ डिसेंबर ते एप्रिल असतो.कीर : या पोपटाच्या आवाजावरून त्याला कीर असे नाव दिले असावे असे दिसते. याचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला क्रॅमरी असे आहे. मैदानी प्रदेशात व डोंगरांवर १,५२५ मी. उंचीपर्यंत हा आढळतो. विरळ जंगलांत, शेतांत, त्याचप्रमाणे गावांत व खेड्यांत हा नेहमी आढळत असल्यामुळे हा सगळ्यांच्या माहितीचा आहे.सांळुकीपेक्षा हा मोठा असतो. राघूची ही लहान आवृत्ती असते, असे म्हणावयास हरकत नाही; परंतु याच्याखांद्यावर राघूप्रमाणे तांबडा पट्टा नसतो; मादीच्या मानेभोवती नराप्रमाणे गुलाबी काळे वलय नसते. सामान्यतः हा झाडावर असतो; पणपण कधीकधी भक्ष्य मिळवण्याकरिता तो जमिनीवर उतरतो. राघूप्रमाणेच यांचे थवे असतात व ते शेतांत व बागांत नासधूस करतात. राघूप्रमाणेच यांचे थवे दाट झाडीमधील ठराविक झाडांवर रात्री झोप घेतात. उडताना किंवा बसला असताना हा कर्कश आवाज काढीत असतो.पुष्कळ लोक हा बाळगतात. हा बोलायला शिकतो; त्याचप्रमाणे कसरतीचे बरेचसे खेळ, बंदूक उडविणे, मशाल वाटोळी फिरविणे वैगेरे खेळ त्याला शिकविले, तर तो ते करून दाखवतो. प्रजोत्पादनाचा काळ फेब्रुवारीपासून एप्रिलपर्यंत असतो.तोता : या जातीच्या पोपटाचे शास्त्रीय नाव सिटॅक्युला सायानोसेफाला असे आहे. हा मुख्यतः अरण्यात राहणारा असला, तरी लागवडीखाली असलेल्या झाडीच्या प्रदेशातही हा आढळतो. हिमालायात १,८३० मी. उंचीपर्यंत तो दिसून येतो. तोता साळुंकीएवढा असतो. बांधा सडपातळ व शेपटी लांब, टोकदार असते; नराचे डोके निळसर तांबड्या रंगाचे; मानेभोवती हनुवटीपासून निघालेले बारीक काळे वलय;खांद्यावर मोठा तांबडा डाग; शेपटीची मधली पिसे निळी व त्यांची टोके पांढरी; मादीच्या डोक्याचा रंग निळसर करडा; मानेभोवती पिवळ्या रंगाचे वलय; खांद्यावर तांबडा डाग नसतो. चोच शेंदरी रंगाची असते.दाट जंगलात यांचे थवे आढळतात. बी व रानफळे हे यांचे मुख्य खाद्य होय. राघू किंवा कीर यांच्यापेक्षा हा जास्त वेगाने उडतो. याचा आवाज ‘ट्युई ट्युई’असा काहीसा असून मंजूळ असतो. इतर पोपटांप्रमाणे हा पिंजऱ्यातून बाळगीत नाहीत.यांचा प्रजोत्पादनाचा काळ जानेवारीपासून मेपर्यंत असतो. == बाह्य दुवे == {{कॉमन्स वर्ग|Psittacula krameri|{{लेखनाव}}}} [[वर्ग:पक्षी]] [[वर्ग:मराठी विश्वकोशातून कॉपीपेस्ट मजकूर]] kgrx6xacshxf9akusxak0xsz3qvm2on 0 10554 2145788 2121383 2022-08-12T19:15:06Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{निःसंदिग्धीकरण}} या लेखाचा उद्देश संगणक प्रणाली व इतर संदर्भात मराठी व इंग्रजीत नेहमी वापरल्या जाणाऱ्या विशिष्ट संकल्पनांचा आढावा घेणे व निःसंदिग्धीकरण करणे असा आहे. ==मुक्‍त== हा शब्द बऱयाच ठिकाणी हिंदी प्रमाणे मुक्त सुद्धा लिहीला जातो.हा शब्द बंधनात नसलेला किंवा मोकळा या अर्थाने वापरला जातो. *[[मुक्‍त ज्ञानकोश]],[[मुक्त शब्दकोश]],[[मुक्‍त विद्यापीठ]],[[मुक्त तंत्रांश]],[[मुक्‍त-स्रोत ]],[[मुक्त अर्थव्यवस्था]],[[मुक्‍त व्यापार]],[[मुक्त क्षेत्र]] *इतर अर्थांनी [[मुक्‍त चिंतन]],[[तणाव-मुक्‍त]],[[कार्य मुक्त]] ,[[मोक्ष]],[[मुक्‍ती]],[[संकटमुक्त]],[[शोषण मुक्त]],[[व्यसन मुक्त]],[[मुक्ताफळे]] ==स्वतंत्र== दुसऱ्याच्या अधीन नसलेला,नियन्त्रण मुक्त ==Open== *Open systems (computing)[http://en.wikipedia.org/wiki/Open_system_%28computing%29] are computer systems that provide either interoperability, portability, or freedom from proprietary standards, depending on user's perspective. It can also be defined as a system that allows access by other systems, hence 'open' system. *Open Standards[http://en.wikipedia.org/wiki/Open_standard] are publicly available and implementable standards. By allowing anyone to obtain and implement the standard, they can increase compatibility between various hardware and software components, since anyone with the necessary technical know-how and resources can build products that work together with those of the other vendors that base their designs on the standard (although patent holders may impose "reasonable and non-discriminatory" royalty fees and other licensing terms on implementers of the standard). *An open format[http://en.wikipedia.org/wiki/Open_format] is a published specification for storing digital data, usually maintained by a non-proprietary standards organization, and free of legal restrictions on use. For example, an open format must be implementable by both proprietary and free/open source software, using the typical licenses used by each. In contrast to open formats, proprietary formats are controlled and defined by private interests. Open formats are a subset of open standards. *Open source describes practices in production and development that promote access to the end product's sources. Some consider it as a philosophy, and others consider it as a pragmatic methodology. Before open source became widely adopted, developers and producers used a variety of phrases to describe the concept; the term open source gained popularity with the rise of the Internet and its enabling of diverse production models, communication paths, and interactive communities.[1] Subsequently, open source software became the most prominent face of open source. *Open-source software is computer software whose source code is available under a copyright license that permits users to study, change, and improve the software, and to redistribute it in modified or unmodified form. It is the most prominent example of open source development.[http://en.wikipedia.org/wiki/Open-source_software] ==Free== *Free software, as defined by the Free Software Foundation, is software which can be used, copied, studied, modified and redistributed without restriction. Freedom from such restrictions is central to the concept, with the opposite of free software being proprietary software and not software which is sold for profit, commercial software. The usual way for software to be distributed as free software is for the software to be accompanied by a free software license (or be in the public domain), and the source code of the software to be made available (for a compiled language).[http://en.wikipedia.org/wiki/Free_software] *Freeware is copyrighted computer software which is made available for use free of charge, for an unlimited time, as opposed to shareware where the user is required to pay after some trial period. Freeware contrasts with free software, because of the different meanings of the word "free". Freeware is described as gratis, as in "free beer", and refers to zero price, versus free software, described as "libre", as in "free speech", which refers to the license freedom. However, many programs are both freeware and free software since they can be downloaded for zero price, provide the source code and are distributed with free software permissions.[http://en.wikipedia.org/wiki/Freeware] == निःशुल्क== मोफत, फुकट, विनाशुल्क, विनामूल्य ==पहा== ==संदर्भ== [[वर्ग:निःसंदिग्धीकरण पाने]] [[वर्ग:भाषांतर]] izw6qq9e55bxp9mvesc5vqeycljmcox 0 14186 2145794 2069742 2022-08-13T01:52:19Z 2402:8100:300F:A564:294:FBE7:543A:A963 /* जीवन */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट साहित्यिक | नाव = नारायण सुर्वे | चित्र = | चित्र_रुंदी = | चित्र_title = | पूर्ण_नाव = नारायण गंगाराम सुर्वे | टोपण_नाव = | जन्म_दिनांक = [[ऑक्टोबर १५]], [[इ.स. १९२६]] | जन्म_स्थान = | मृत्यू_दिनांक = [[ऑगस्ट १६]], [[इ.स. २०१०]] | मृत्यू_स्थान = मुंबई | कार्यक्षेत्र = [[साहित्य]] | राष्ट्रीयत्व = | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | कार्यकाळ = | साहित्य_प्रकार = कविता | विषय = | चळवळ = | प्रसिद्ध_साहित्यकृती = | प्रभाव = | प्रभावित = | पुरस्कार = [[पद्मश्री पुरस्कार]] (इ.स. १९९८) | वडील_नाव = गंगाराम कुशाजी सुर्वे | आई_नाव = काशीबाई गंगाराम सुर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = कृष्णाबाई नारायण सुर्वे[साळुंके] | अपत्ये = | स्वाक्षरी_चित्र = | संकेतस्थळ_दुवा = | तळटिपा = }} '''नारायण गंगाराम सुर्वे''' (जन्म : १५ ऑक्टोबर १९२६; - १६ ऑगस्ट २०१०<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com//articleshow/6317725.cms|title=ज्येष्ठ कवी नारायण सुर्वे यांचे निधन|संकेतस्थळ=Maharashtra Times|भाषा=mr|ॲक्सेसदिनांक=2020-03-10}}</ref>) हे [[मराठी भाषा|मराठी भाषेतील]] कवी होते. साहित्य क्षेत्रातील योगदानासाठी यांना इ.स. १९९८चा [[पद्मश्री पुरस्कार]] देण्यात आला. नारायण सुर्वे यांच्यावरती मार्क्सवादी विचाराचा पगडा होता ,आपल्या लेखणीतून त्यांनी समाज परिवर्तनाची कवने लिहिली. == जीवन == १९२६-२७ मध्ये मुंबईतील चिंचपोकळीतील एका कापडगिरणीसमोर रस्त्यावरचा एक अनाथ जीव गंगाराम सुर्वे या मुंबईच्या इंडिया वुलन मिलमध्ये साचेवाला म्हणून काम मरणाऱ्या गिरणी कामगाराने उचलून घरात आणला. <ref name = "दुसऱ्या पिढीचे">{{स्रोत पुस्तक | दुवा = | title = दुसऱ्या पिढीचे आत्मकथन | संपादक = उज्ज्वला मेहेंदळे | प्रकाशक = मुंबई मराठी साहित्य संघ | वर्ष = इ.स. २००८ | भाषा = मराठी }}</ref>त्याच गिरणीत बाईंडिंग खात्यात काम करणाऱ्या गिरणी कामगार काशीबाई सुर्वे यांनी या "'''बाळगलेल्या''' पोराला' स्वतःच्या मुलासारखे प्रेम दिले आणि "नारायण गंगाराम सुर्वे' हे नावही दिले. परळच्या बोगद्याच्या चाळीत ते वाढले. कमालीचे दारिद्ऱ्य, अपरंपार काबाडकष्ट आणि जगण्यासाठी केलेला संघर्ष यांतून नारायण सुर्वे यांचे आयुष्य चांगलेच शेकून निघाले. घरात अठराविश्वे दारिद्ऱ्य असतानाही या नारायणाला चार अक्षरे लिहिता-वाचता यावीत म्हणून दादर, अप्पर माहीम मराठी महापालिका शाळेत घातले. हे दांपत्य मुळचे कोकणातील हेताचीवाडी(भुईबावडा) येथील होते. त्यांनी नारायणास मराठी चौथीपर्यंत शिक्षण दिले. पुढील शिक्षण नारायण सुर्वे यांनी स्वतःच्या हिमतीवर पूर्ण केले.नारायण सुर्वे १९३६ मध्ये चौथी इयत्ता उत्तीर्ण झाले आणि गंगाराम सुर्वे गिरणीतून निवृत्त झाले. निवृत्तीनंतर मुंबई सोडून ते कोकणात गावी निघून गेले. गावी जाताना त्यांनी नारायणाच्या हातावर दहा रुपये ठेवले आणि समोर मुंबईचा विशाल सागर. मग भाकरीचा चतकोर चंद्र मिळविण्यासाठी नारायण सुर्वे एका सिंधी कुटुंबात घरगडी, हॉटेलात कपबशा विसळणारा पोऱ्या, कुणाचे कुत्रे-कुणाचे मूल सांभाळणारा हरकाम्या, दूध टाकणारा पोरगा, अशी कामे करीत वाढले. गोदरेजच्या एका कारखान्यात त्यांनी पत्रे उचलले, टाटा ऑइल मिलमध्ये हमाली केली. काही काळ गिरणीत धागाही धरला. बॉबीन भरली. मुंबई महापालिकेच्या शाळेत शिपाई म्हणून नोकरी केली. आणि १९६१ मध्ये शिपायाचे शिक्षक झाले. महापालिकेच्या नायगाव नंबर एक शाळेत त्यांची शिक्षक म्हणून नोकरी सुरू झाली. ते तेव्हापासून गिरणगावचे "सुर्वे मास्तर' झाले. "कधी दोन घेत, कधी दोन देत' आयुष्याची वाटचाल सुरू असतानाच जिंदगीच्या धगीवर शब्द शेकून घेत त्यांनी मराठी काव्यप्रांतात एक नवा सूर घुमवला. त्यांची पहिली कविता १९५८ मध्ये "नवयुग' मासिकात प्रसिद्ध झाली. "डोंगरी शेत माझं गं....' हे त्यांचे पहिले गाजलेले गीत. एचएमव्हीने त्याची ध्वनिफीत काढली. . गुजराण करण्यासाठी नारायण छोटेमोठे व्यवसाय करत असे. या काळात स्वतःच्या हिंमतीने तो लिहिण्या-वाचण्यास शिकला {{संदर्भ हवा}}. इ.स. १९६२ साली त्यांनी लिहिलेल्या कवितांचा पहिला संग्रह - "''ऐसा गा मी ब्रह्म''" - प्रकाशित झाला.त्याला राज्य सरकारचा पुरस्कार मिळाला. सुर्वे वाढले त्या चाळीतील सारेच जण साम्यवादी पक्षात होते. डावी चळवळ जोरात होती. ती चळवळ हा त्यांचा मोठा आधार बनली. सुर्व्यांच्या वैचारिक प्र वासाची ही सुरुवात होती. "माझ्या पहिल्या संपात मार्क्सआ मला असा भेटला,' असे सांगणाऱ्या सुर्व्यांची साम्यवादी, डाव्या विचारप्रणालीशी बांधिलकी आहे. कम्युनिस्ट चळवळीत ते "रेडगार्ड' बनले. या चळवळीतील एक कॉम्रेड तळेकर यांच्या भाचीवर त्यांचे प्रेम बसले. आई-बापाविना वाढलेल्या कृष्णा साळुंके हिच्याशी त्यांनी विवाह केला. आयुष्यातील कष्ट संपले नव्हते. खारजवळ एका झोपडपट्टीत त्यांनी संसार थाटला होता. मोठा मुलगा अवघा बावीस दिवसांचा असतानाच हे झोपडे तोडले गेले. आठ दिवस फुटपाथवरच संसार होता. या अनुभवातून आलेल्या कवितेला दैनंदिन जीवनातील कठोर वास्तवाशी, दैनंदिन संघर्षाशी जोडण्याचे क्रांतिकार्य श्री. सुर्वे यांनी केले आहे. जीवनात जे वास्तव अनुभवले, त्यांचे भांडवल करायचे नाही, अशी त्यांची वृत्ती होती. त्यामुळे ते अनेकांना आपले वाटतात. पदपथापासून विद्यापीठापर्यंत आणि कामगारांपासून ते बुद्धिनिष्ठ समीक्षकांपर्यंत त्यांच्या कवितांना रसिकमान्यता मिळाली. संत कबीरालाही त्याच्या आईने नदीकाठी सोडले. कबीर दोहे करायला लागला आणि मी कविता करायला...त्यालाही त्याची जात सांगता आली नाही अन् मलाही...असे सुर्वे म्हणत. त्यानंतर सुर्वे यांचे कवितासंग्रह एकामागोमाग येत राहिले. गाजत रा हिले. "माझे विद्यापीठ', "जाहीरनामा', "पुन्हा एकदा कविता', "सनद' हे त्यांचे कवितासंग्रह. नालबंदवाला याकूब, चंद्रा नायकीण, दाऊद शिगवाला, हणम्या, इस ल्या, पोटाची खळगी भरण्यासाठी सह्याद्रीचा कडा उतरून मुंबईत कामधंद्याच्या शोधात आलेल्या व समुद्राच्या तीरावर झुंजत मरण पावलेल्या एका कष्टकरी मुलाचा बाप, आपल्या तारुण्यातील पराक्रम मुलाला ऐकविणारा वृद्ध पिता, गोदीवर काम करणारा आफ्रिकन चाचा, पंडित नेहरूंचे निधन झाले म्हणून धंदा बंद ठेवणारी सुंद्री वेश्या , अशी अनेक व्यक्तिचित्रे त्यांनी अत्यंत समर्पकपणे व रेखीवपणे उभी केली आहेत. सुर्व्यांचे पहिलेवहिले काव्यवाचन झाले ते कुसुमाग्रजांच्या अध्यक्षतेखाली मडगावच्या साहित्य संमेलनात. त्या वेळेपासून ते प्रत्येक काव्यमैफलीत खड्या सुराने रंग भरत आहेत. "मास्तर, तुमचंच नाव लिवा...', "असं पत्रात लिवा', "मर्ढेकर', "सर कर एकेक गड', "मनिऑर्डर', "मुंबईची लावणी', "गिरणीची लावणी' या त्यांच्या कविता हमखास पावती घेतात. श्री. सुर्वे यांनी त्यांच्या कवितेतून ईश्वरवाद, प्रारब्ध, उच्च-नीचता किंवा जातीचा कधीही उल्लेख केलेला नाही. त्यांनी मराठी कवितेत कामगारांचे, हातावर पोट असणाऱ्यांचे जग शब्दबद्ध करून आणि त्यांच्या संघर्षातून कृतिशील आशावादाकडे झेपावणाऱ्या आकांक्षांचे चित्रण, पुरोगामी विचारांच्या मुशीतून निघालेल्या शब्दकळेद्वारे केले आणि मराठी कवितेला सामाजिक बांधिलकीचा विशाल आशय प्राप्त करून दिला. नारायण सुर्वे यांचे १६ ऑगस्ट २०१० रोजी निधन झाले. ==[[पु.ल. देशपांडे]] म्हणाले== ज्यांना सुर्वे दिसू आले नाहीत, अशांसाठी ज्येष्ठ साहित्यिक पु. ल. देशपांडे यांनी एकदा सांगितले, "अरे, केशवसुत कशाला शोधतांय? तुमचा केशवसुत परळ मध्येच राहतोय. ==प्रकाशित साहित्य== === काव्य संग्रह === * [[ऐसा गा मी ब्रह्म]] * [[जाहीरनामा]] * [[नव्या माणसाचे आगमन ]] * पुन्हा एकदा कविता * [[माझे विद्यापीठ]] * [[सनद]] ==नारायण सुर्वे यांच्या काव्याचा नमुना== आम्ही नसतो तर हे सूर्यचंद्र , तारे बिच्चारे फिक्के फिक्के असते. <br/> बापहो! तुमच्या व्यथांना शब्दांत अमर कोणी केले असते. <br/> जन्ममरणाच्या प्रवासात आम्हाशिवाय सोबतीस कोण असते, चला बरे झाले;<br/> आम्हालाच कवितेत खराब व्हायचे होते...जेव्हा मी या अस्तित्वाच्या पोकळीत नसेन, तेव्हा एक कर, ....... "असे आम्ही लक्षावधी नारीनर दिवस असे तो वावरतो, राबता, खपता आयुष्य मेणबत्तीसम विझवुन घेतो." <nowiki>[[ तेव्हा एक कर ! ]]</nowiki> जेव्हा मी या अस्तित्व पोकळीत नसेन तेव्हा एक कर तू निःशंकपणे डोळे पूस. ठीकच आहे चार दिवस- उर धपापेल, जीव गुदमरेल. उतू जणारे हुंदके आवर, कढ आवर. उगिचच चीर वेदनेच्या नादी लगू नकोस खुशाल, खुशाल तुला आवदेल असे एक घर कर मला स्मरून कर, हवे अत्र मला विस्मरून कर. <nowiki>{{ दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले}}</nowiki> दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले, दोन दुःखात गेले हिशोब करतो आहे आता किती राहिलेत डोईवर उन्हाळे शेकडो वेळा चंद्र आला, तारे फुलले, रात्र धुंद झाली भाकरीचा चंद्र शोधण्यातच जिंदगी बर्बाद झाली हे हात माझे सर्वस्व, दारिद्र्याकडे गहाणच राहिले कधी माना उंचावलेले, कधी कलम झालेले पाहिले हरघडी अश्रू वाळविले नाहीत; पण असेही क्षण आले तेव्हा अश्रूच मित्र होऊन साहाय्यास धावून आले दुनियेचा विचार हरघडी केला अगा जगमय झालो दुःख पेलावे कसे, पुन्हा जगावे कसे, याच शाळेत शिकलो झोतभट्टीत शेकावे पोलाद तसे आयुष्य छान शेकले दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले दोन दुःखात गेले। <nowiki>[[इतका वाईट नाही मी]]</nowiki> इतका वाईट नाही मी ; जितका तू आज समजतेस दाहक नव्हते ऊन जितके तू आज समजतेस तडजोड केली नाही जीवनाशी ; हे असे दिवस आले आयुष्यभर स्वागतास पेटते निखारेच सामोरे आले हारलो कैकदा झुंजीत ; तूच पदराचे शीड उभारलेस हताश होऊन गोठलो ; तूच पाठीवर हात ठेवलेस कसे जगलो आपण , किती सांगू , किती करून देऊ याद पळे युगसमान भासली ; नाही बोलवत. नको ती मोजदाद. अशी उदास , आकुल , डोळ्यांत जहर साठवीत पाहू नको आधीच शरमिंदा झालो आहे ; अधिक शरमिंदा करू नको आयुष्य घृणेत सरणार नाही ; हवीच तर घृणाही ठेव. ज्या खडकावर घुसळलीस मान त्या माणसावर विश्वास ठेव. ==नारायण सुर्वे यांच्यासंबंधी पुस्तके== * नारायण सुर्वे यांच्या पत्नी कृष्णाबाई सुर्वे यांनी नारायण सुर्व्यांच्या आठवणी ’मास्तरांची सावली’ या आत्मकथनात्मक पुस्तकात लिहिल्या आहेत. * सुर्व्यांच्या काव्याची इहवादी समीक्षा (डाॅ. [[श्रीपाल सबनीस]]) == गौरव == * नारायण सुर्वे हे [[परभणी]] येथे इ.स. १९९५मध्ये भरलेल्या [[मराठी साहित्य संमेलन|अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे]] अध्यक्ष होते. == नारायण सुर्वे यांना मिळालेले पुरस्कार == * कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानचा [[जनस्थान पुरस्कार]] (इ.स. २००४) * [[मध्यप्रदेश]] सरकारचा कबीर पुरस्कार * [[पद्मश्री पुरस्कार]] (इ.स. १९९८) * सोव्हिएत रशियाचं नेहरू ॲवॉर्ड * महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाचा नरसिंह मेहता पुरस्कार * कराड साहित्य पुरस्कार * महाराष्ट्र फाऊंडेशन पुरस्कार, वगैरे. ==नारायण सुर्वे यांच्या नावाचे पुरस्कार== * [[रयत शिक्षण संस्था|रयत शिक्षण संस्थेचे]] अनिल पाटील यांना नारायण सुर्वे जीवनगौरव पुरस्कार (१५ सप्टेंबर २०१७) * चित्रपट दिगदर्शक राजदत्त यांना 'पद्मश्री नारायण सुर्वे जीवनगौरव पुरस्कार (१३ ऑगस्ट २०१६) * नागराज मंजुळे यांना ‘उन्हाच्या कटाविरुद्ध’ या पुस्तकासाठी नारायण सुर्वे काव्य प्रतिभा पुरस्कार ==नारायण सुर्वे कला अकादमी== तळागाळातील साहित्यिक व कलावंतांना हक्काचे व्यासपीठ मिळवून देण्यासाठी पुणे शहरात सुर्व्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ ’नारायण सुर्वे कला अकादमी’ स्थापन करण्यात आली आहे. नारायण सुर्व्यांच्या पत्‍नी कृष्णाबाई या अकादमीच्या सध्याच्या(२०१२) कार्यकारी विश्वस्त आहेत. डिसेंबर २०१२ मध्ये सोलापूरचे कवी माधव पवार यांची अकादमीच्या उपाध्यक्षपदी निवड झाली आहे. == संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/6322351.cms | title = सुर्व्यांचे अल्पचरित्र | प्रकाशक = [[महाराष्ट्र टाइम्स]] | भाषा = मराठी }} {{मराठी कवी}} {{DEFAULTSORT:सुर्वे,नारायण गंगाराम}} [[वर्ग:अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनांचे अध्यक्ष]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कार]] [[वर्ग:मराठी कवी]] [[वर्ग:इ.स. १९२६ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. २०१० मधील मृत्यू]] [[वर्ग:मार्क्सवादी]] 9f6xziizogoxr2ub5691js3vywbi7kl 2145805 2145794 2022-08-13T03:49:27Z संतोष गोरे 135680 removed [[Category:पद्मश्री पुरस्कार]]; नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट साहित्यिक | नाव = नारायण सुर्वे | चित्र = | चित्र_रुंदी = | चित्र_title = | पूर्ण_नाव = नारायण गंगाराम सुर्वे | टोपण_नाव = | जन्म_दिनांक = [[ऑक्टोबर १५]], [[इ.स. १९२६]] | जन्म_स्थान = | मृत्यू_दिनांक = [[ऑगस्ट १६]], [[इ.स. २०१०]] | मृत्यू_स्थान = मुंबई | कार्यक्षेत्र = [[साहित्य]] | राष्ट्रीयत्व = | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | कार्यकाळ = | साहित्य_प्रकार = कविता | विषय = | चळवळ = | प्रसिद्ध_साहित्यकृती = | प्रभाव = | प्रभावित = | पुरस्कार = [[पद्मश्री पुरस्कार]] (इ.स. १९९८) | वडील_नाव = गंगाराम कुशाजी सुर्वे | आई_नाव = काशीबाई गंगाराम सुर्वे | पती_नाव = | पत्नी_नाव = कृष्णाबाई नारायण सुर्वे[साळुंके] | अपत्ये = | स्वाक्षरी_चित्र = | संकेतस्थळ_दुवा = | तळटिपा = }} '''नारायण गंगाराम सुर्वे''' (जन्म : १५ ऑक्टोबर १९२६; - १६ ऑगस्ट २०१०<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://maharashtratimes.indiatimes.com//articleshow/6317725.cms|title=ज्येष्ठ कवी नारायण सुर्वे यांचे निधन|संकेतस्थळ=Maharashtra Times|भाषा=mr|ॲक्सेसदिनांक=2020-03-10}}</ref>) हे [[मराठी भाषा|मराठी भाषेतील]] कवी होते. साहित्य क्षेत्रातील योगदानासाठी यांना इ.स. १९९८चा [[पद्मश्री पुरस्कार]] देण्यात आला. नारायण सुर्वे यांच्यावरती मार्क्सवादी विचाराचा पगडा होता ,आपल्या लेखणीतून त्यांनी समाज परिवर्तनाची कवने लिहिली. == जीवन == १९२६-२७ मध्ये मुंबईतील चिंचपोकळीतील एका कापडगिरणीसमोर रस्त्यावरचा एक अनाथ जीव गंगाराम सुर्वे या मुंबईच्या इंडिया वुलन मिलमध्ये साचेवाला म्हणून काम मरणाऱ्या गिरणी कामगाराने उचलून घरात आणला. <ref name = "दुसऱ्या पिढीचे">{{स्रोत पुस्तक | दुवा = | title = दुसऱ्या पिढीचे आत्मकथन | संपादक = उज्ज्वला मेहेंदळे | प्रकाशक = मुंबई मराठी साहित्य संघ | वर्ष = इ.स. २००८ | भाषा = मराठी }}</ref>त्याच गिरणीत बाईंडिंग खात्यात काम करणाऱ्या गिरणी कामगार काशीबाई सुर्वे यांनी या "'''बाळगलेल्या''' पोराला' स्वतःच्या मुलासारखे प्रेम दिले आणि "नारायण गंगाराम सुर्वे' हे नावही दिले. परळच्या बोगद्याच्या चाळीत ते वाढले. कमालीचे दारिद्ऱ्य, अपरंपार काबाडकष्ट आणि जगण्यासाठी केलेला संघर्ष यांतून नारायण सुर्वे यांचे आयुष्य चांगलेच शेकून निघाले. घरात अठराविश्वे दारिद्ऱ्य असतानाही या नारायणाला चार अक्षरे लिहिता-वाचता यावीत म्हणून दादर, अप्पर माहीम मराठी महापालिका शाळेत घातले. हे दांपत्य मुळचे कोकणातील हेताचीवाडी(भुईबावडा) येथील होते. त्यांनी नारायणास मराठी चौथीपर्यंत शिक्षण दिले. पुढील शिक्षण नारायण सुर्वे यांनी स्वतःच्या हिमतीवर पूर्ण केले.नारायण सुर्वे १९३६ मध्ये चौथी इयत्ता उत्तीर्ण झाले आणि गंगाराम सुर्वे गिरणीतून निवृत्त झाले. निवृत्तीनंतर मुंबई सोडून ते कोकणात गावी निघून गेले. गावी जाताना त्यांनी नारायणाच्या हातावर दहा रुपये ठेवले आणि समोर मुंबईचा विशाल सागर. मग भाकरीचा चतकोर चंद्र मिळविण्यासाठी नारायण सुर्वे एका सिंधी कुटुंबात घरगडी, हॉटेलात कपबशा विसळणारा पोऱ्या, कुणाचे कुत्रे-कुणाचे मूल सांभाळणारा हरकाम्या, दूध टाकणारा पोरगा, अशी कामे करीत वाढले. गोदरेजच्या एका कारखान्यात त्यांनी पत्रे उचलले, टाटा ऑइल मिलमध्ये हमाली केली. काही काळ गिरणीत धागाही धरला. बॉबीन भरली. मुंबई महापालिकेच्या शाळेत शिपाई म्हणून नोकरी केली. आणि १९६१ मध्ये शिपायाचे शिक्षक झाले. महापालिकेच्या नायगाव नंबर एक शाळेत त्यांची शिक्षक म्हणून नोकरी सुरू झाली. ते तेव्हापासून गिरणगावचे "सुर्वे मास्तर' झाले. "कधी दोन घेत, कधी दोन देत' आयुष्याची वाटचाल सुरू असतानाच जिंदगीच्या धगीवर शब्द शेकून घेत त्यांनी मराठी काव्यप्रांतात एक नवा सूर घुमवला. त्यांची पहिली कविता १९५८ मध्ये "नवयुग' मासिकात प्रसिद्ध झाली. "डोंगरी शेत माझं गं....' हे त्यांचे पहिले गाजलेले गीत. एचएमव्हीने त्याची ध्वनिफीत काढली. . गुजराण करण्यासाठी नारायण छोटेमोठे व्यवसाय करत असे. या काळात स्वतःच्या हिंमतीने तो लिहिण्या-वाचण्यास शिकला {{संदर्भ हवा}}. इ.स. १९६२ साली त्यांनी लिहिलेल्या कवितांचा पहिला संग्रह - "''ऐसा गा मी ब्रह्म''" - प्रकाशित झाला.त्याला राज्य सरकारचा पुरस्कार मिळाला. सुर्वे वाढले त्या चाळीतील सारेच जण साम्यवादी पक्षात होते. डावी चळवळ जोरात होती. ती चळवळ हा त्यांचा मोठा आधार बनली. सुर्व्यांच्या वैचारिक प्र वासाची ही सुरुवात होती. "माझ्या पहिल्या संपात मार्क्सआ मला असा भेटला,' असे सांगणाऱ्या सुर्व्यांची साम्यवादी, डाव्या विचारप्रणालीशी बांधिलकी आहे. कम्युनिस्ट चळवळीत ते "रेडगार्ड' बनले. या चळवळीतील एक कॉम्रेड तळेकर यांच्या भाचीवर त्यांचे प्रेम बसले. आई-बापाविना वाढलेल्या कृष्णा साळुंके हिच्याशी त्यांनी विवाह केला. आयुष्यातील कष्ट संपले नव्हते. खारजवळ एका झोपडपट्टीत त्यांनी संसार थाटला होता. मोठा मुलगा अवघा बावीस दिवसांचा असतानाच हे झोपडे तोडले गेले. आठ दिवस फुटपाथवरच संसार होता. या अनुभवातून आलेल्या कवितेला दैनंदिन जीवनातील कठोर वास्तवाशी, दैनंदिन संघर्षाशी जोडण्याचे क्रांतिकार्य श्री. सुर्वे यांनी केले आहे. जीवनात जे वास्तव अनुभवले, त्यांचे भांडवल करायचे नाही, अशी त्यांची वृत्ती होती. त्यामुळे ते अनेकांना आपले वाटतात. पदपथापासून विद्यापीठापर्यंत आणि कामगारांपासून ते बुद्धिनिष्ठ समीक्षकांपर्यंत त्यांच्या कवितांना रसिकमान्यता मिळाली. संत कबीरालाही त्याच्या आईने नदीकाठी सोडले. कबीर दोहे करायला लागला आणि मी कविता करायला...त्यालाही त्याची जात सांगता आली नाही अन् मलाही...असे सुर्वे म्हणत. त्यानंतर सुर्वे यांचे कवितासंग्रह एकामागोमाग येत राहिले. गाजत रा हिले. "माझे विद्यापीठ', "जाहीरनामा', "पुन्हा एकदा कविता', "सनद' हे त्यांचे कवितासंग्रह. नालबंदवाला याकूब, चंद्रा नायकीण, दाऊद शिगवाला, हणम्या, इस ल्या, पोटाची खळगी भरण्यासाठी सह्याद्रीचा कडा उतरून मुंबईत कामधंद्याच्या शोधात आलेल्या व समुद्राच्या तीरावर झुंजत मरण पावलेल्या एका कष्टकरी मुलाचा बाप, आपल्या तारुण्यातील पराक्रम मुलाला ऐकविणारा वृद्ध पिता, गोदीवर काम करणारा आफ्रिकन चाचा, पंडित नेहरूंचे निधन झाले म्हणून धंदा बंद ठेवणारी सुंद्री वेश्या , अशी अनेक व्यक्तिचित्रे त्यांनी अत्यंत समर्पकपणे व रेखीवपणे उभी केली आहेत. सुर्व्यांचे पहिलेवहिले काव्यवाचन झाले ते कुसुमाग्रजांच्या अध्यक्षतेखाली मडगावच्या साहित्य संमेलनात. त्या वेळेपासून ते प्रत्येक काव्यमैफलीत खड्या सुराने रंग भरत आहेत. "मास्तर, तुमचंच नाव लिवा...', "असं पत्रात लिवा', "मर्ढेकर', "सर कर एकेक गड', "मनिऑर्डर', "मुंबईची लावणी', "गिरणीची लावणी' या त्यांच्या कविता हमखास पावती घेतात. श्री. सुर्वे यांनी त्यांच्या कवितेतून ईश्वरवाद, प्रारब्ध, उच्च-नीचता किंवा जातीचा कधीही उल्लेख केलेला नाही. त्यांनी मराठी कवितेत कामगारांचे, हातावर पोट असणाऱ्यांचे जग शब्दबद्ध करून आणि त्यांच्या संघर्षातून कृतिशील आशावादाकडे झेपावणाऱ्या आकांक्षांचे चित्रण, पुरोगामी विचारांच्या मुशीतून निघालेल्या शब्दकळेद्वारे केले आणि मराठी कवितेला सामाजिक बांधिलकीचा विशाल आशय प्राप्त करून दिला. नारायण सुर्वे यांचे १६ ऑगस्ट २०१० रोजी निधन झाले. ==[[पु.ल. देशपांडे]] म्हणाले== ज्यांना सुर्वे दिसू आले नाहीत, अशांसाठी ज्येष्ठ साहित्यिक पु. ल. देशपांडे यांनी एकदा सांगितले, "अरे, केशवसुत कशाला शोधतांय? तुमचा केशवसुत परळ मध्येच राहतोय. ==प्रकाशित साहित्य== === काव्य संग्रह === * [[ऐसा गा मी ब्रह्म]] * [[जाहीरनामा]] * [[नव्या माणसाचे आगमन ]] * पुन्हा एकदा कविता * [[माझे विद्यापीठ]] * [[सनद]] ==नारायण सुर्वे यांच्या काव्याचा नमुना== आम्ही नसतो तर हे सूर्यचंद्र , तारे बिच्चारे फिक्के फिक्के असते. <br/> बापहो! तुमच्या व्यथांना शब्दांत अमर कोणी केले असते. <br/> जन्ममरणाच्या प्रवासात आम्हाशिवाय सोबतीस कोण असते, चला बरे झाले;<br/> आम्हालाच कवितेत खराब व्हायचे होते...जेव्हा मी या अस्तित्वाच्या पोकळीत नसेन, तेव्हा एक कर, ....... "असे आम्ही लक्षावधी नारीनर दिवस असे तो वावरतो, राबता, खपता आयुष्य मेणबत्तीसम विझवुन घेतो." <nowiki>[[ तेव्हा एक कर ! ]]</nowiki> जेव्हा मी या अस्तित्व पोकळीत नसेन तेव्हा एक कर तू निःशंकपणे डोळे पूस. ठीकच आहे चार दिवस- उर धपापेल, जीव गुदमरेल. उतू जणारे हुंदके आवर, कढ आवर. उगिचच चीर वेदनेच्या नादी लगू नकोस खुशाल, खुशाल तुला आवदेल असे एक घर कर मला स्मरून कर, हवे अत्र मला विस्मरून कर. <nowiki>{{ दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले}}</nowiki> दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले, दोन दुःखात गेले हिशोब करतो आहे आता किती राहिलेत डोईवर उन्हाळे शेकडो वेळा चंद्र आला, तारे फुलले, रात्र धुंद झाली भाकरीचा चंद्र शोधण्यातच जिंदगी बर्बाद झाली हे हात माझे सर्वस्व, दारिद्र्याकडे गहाणच राहिले कधी माना उंचावलेले, कधी कलम झालेले पाहिले हरघडी अश्रू वाळविले नाहीत; पण असेही क्षण आले तेव्हा अश्रूच मित्र होऊन साहाय्यास धावून आले दुनियेचा विचार हरघडी केला अगा जगमय झालो दुःख पेलावे कसे, पुन्हा जगावे कसे, याच शाळेत शिकलो झोतभट्टीत शेकावे पोलाद तसे आयुष्य छान शेकले दोन दिवस वाट पाहण्यात गेले दोन दुःखात गेले। <nowiki>[[इतका वाईट नाही मी]]</nowiki> इतका वाईट नाही मी ; जितका तू आज समजतेस दाहक नव्हते ऊन जितके तू आज समजतेस तडजोड केली नाही जीवनाशी ; हे असे दिवस आले आयुष्यभर स्वागतास पेटते निखारेच सामोरे आले हारलो कैकदा झुंजीत ; तूच पदराचे शीड उभारलेस हताश होऊन गोठलो ; तूच पाठीवर हात ठेवलेस कसे जगलो आपण , किती सांगू , किती करून देऊ याद पळे युगसमान भासली ; नाही बोलवत. नको ती मोजदाद. अशी उदास , आकुल , डोळ्यांत जहर साठवीत पाहू नको आधीच शरमिंदा झालो आहे ; अधिक शरमिंदा करू नको आयुष्य घृणेत सरणार नाही ; हवीच तर घृणाही ठेव. ज्या खडकावर घुसळलीस मान त्या माणसावर विश्वास ठेव. ==नारायण सुर्वे यांच्यासंबंधी पुस्तके== * नारायण सुर्वे यांच्या पत्नी कृष्णाबाई सुर्वे यांनी नारायण सुर्व्यांच्या आठवणी ’मास्तरांची सावली’ या आत्मकथनात्मक पुस्तकात लिहिल्या आहेत. * सुर्व्यांच्या काव्याची इहवादी समीक्षा (डाॅ. [[श्रीपाल सबनीस]]) == गौरव == * नारायण सुर्वे हे [[परभणी]] येथे इ.स. १९९५मध्ये भरलेल्या [[मराठी साहित्य संमेलन|अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे]] अध्यक्ष होते. == नारायण सुर्वे यांना मिळालेले पुरस्कार == * कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानचा [[जनस्थान पुरस्कार]] (इ.स. २००४) * [[मध्यप्रदेश]] सरकारचा कबीर पुरस्कार * [[पद्मश्री पुरस्कार]] (इ.स. १९९८) * सोव्हिएत रशियाचं नेहरू ॲवॉर्ड * महाराष्ट्र राज्य साहित्य व संस्कृती मंडळाचा नरसिंह मेहता पुरस्कार * कराड साहित्य पुरस्कार * महाराष्ट्र फाऊंडेशन पुरस्कार, वगैरे. ==नारायण सुर्वे यांच्या नावाचे पुरस्कार== * [[रयत शिक्षण संस्था|रयत शिक्षण संस्थेचे]] अनिल पाटील यांना नारायण सुर्वे जीवनगौरव पुरस्कार (१५ सप्टेंबर २०१७) * चित्रपट दिगदर्शक राजदत्त यांना 'पद्मश्री नारायण सुर्वे जीवनगौरव पुरस्कार (१३ ऑगस्ट २०१६) * नागराज मंजुळे यांना ‘उन्हाच्या कटाविरुद्ध’ या पुस्तकासाठी नारायण सुर्वे काव्य प्रतिभा पुरस्कार ==नारायण सुर्वे कला अकादमी== तळागाळातील साहित्यिक व कलावंतांना हक्काचे व्यासपीठ मिळवून देण्यासाठी पुणे शहरात सुर्व्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ ’नारायण सुर्वे कला अकादमी’ स्थापन करण्यात आली आहे. नारायण सुर्व्यांच्या पत्‍नी कृष्णाबाई या अकादमीच्या सध्याच्या(२०१२) कार्यकारी विश्वस्त आहेत. डिसेंबर २०१२ मध्ये सोलापूरचे कवी माधव पवार यांची अकादमीच्या उपाध्यक्षपदी निवड झाली आहे. == संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{स्रोत संकेतस्थळ | दुवा = http://maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/6322351.cms | title = सुर्व्यांचे अल्पचरित्र | प्रकाशक = [[महाराष्ट्र टाइम्स]] | भाषा = मराठी }} {{मराठी कवी}} {{DEFAULTSORT:सुर्वे,नारायण गंगाराम}} [[वर्ग:अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनांचे अध्यक्ष]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:मराठी कवी]] [[वर्ग:इ.स. १९२६ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. २०१० मधील मृत्यू]] [[वर्ग:मार्क्सवादी]] 82viznjyknbnoc9k3j3hpwn604zgvez 0 15350 2145706 2145660 2022-08-12T15:26:41Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Lightmatter flamingo.jpg|right|thumb|200px|रोहित पक्षी]] '''रोहित''' (शास्त्रीय नाव : ''Phoenicopterus Phoenicoparrus'', ''फिनिकोप्टेरस फिनिकोपारस''; [[इंग्लिश भाषा|इंग्लिश]]: ''Flamingo'', ''फ्लेमिंगो'' ;) हा पाणथळ जागी थव्याने राहणारा, फिनिकोप्टेरस जातीतला [[पक्षी]] आहे. उंच मान व लांब पाय असलेल्या रोहिताची पिसे गुलाबी किंवा फिक्या गुलाबी रंगाची असतात. याच्या चार प्रजाती [[अमेरिका (खंड)|अमेरिका खंडांत]] व दोन प्रजाती आशिया खंडात आढळतात. =='''वास्तव्य'''== जगामध्ये मुख्यत्वे उष्ण कटिबंधात रोहित पक्षी आढळतो. आफ्रिकेत मोठ्या प्रमाणावर यांची वस्ती आहे. मोठे मोठे हजारोंच्या संख्येने यांचे थवे आढळून येतात. भारतातही हा पक्षी विपुल प्रमाणात आढळतो. === भारतातील स्थान === रोहित पक्षी भारतात स्थानिक स्थलांतर करतात. बहुतांशी रोहित पक्षी हे [[कच्छचे रण|कच्छच्या रणामधील]] रहिवासी आहेत. पावसाळ्यामध्ये जेव्हा कच्छच्या रणामध्ये गुढगाभर उथळ पाणी असते अशा ठिकाणी चिखलाचे छोटे छोटे किल्ले उभारून त्यात अंडी घालतात व पिल्लांना वाढवतात. तेथे पाणी व ऊन्ह पुष्कळ असल्याने भरपूर खाद्य असते, त्यामुळे पिल्लाचे पालनपोषण चांगले होते. तसेच कच्छचे रण मानवी वावरापासून दुर असल्याने त्यांची वाढ व्यवस्थित होते. ज्या भागात रोहित पक्षी अंडी घालतात त्या भागाला कच्छमध्ये रोहित पक्ष्यांचे शहर असे म्हणतात. आफ्रिकेत पण [[व्हिक्टोरिया सरोवर]], टांगलिका सरोवरामध्ये रोहित पक्ष्याची अशीच मोठी वसतिस्थाने आहेत. [[चित्र:Phoenicopteridae face.JPG|thumb|रोहित पक्ष्याची चोच]] पावसाळ्यानंतर कच्छमध्ये पाणी जेव्हा आटते तेव्हा रोहित पक्षी स्थानिक स्थलांतर करतात व देशभर पसरतात. पुण्याजवळील [[उजनी धरण|उजनी धरणाच्या]] पाण्यात रोहित पक्ष्यांना पोषक अश्या उथळ जागा आहेत. तेथे हिवाळ्यात व उन्हाळ्यात कधी कधी रोहित पक्षी आढळून येतात. =='''वर्णन'''== '''काही विशिष्ट प्रकारचे शेवाळे खाल्ल्यामुळे राहित पक्ष्याच्या पंखाखाली गुलाबी रंगाची छटा तयार होते. गुलाबी रंग हे या पक्ष्याचे वैशिष्ट्य आहे. रोहित पक्ष्याची चोच ही खास असते. चोचीच्या आकारामुळे या पक्ष्याला चिखलामधील खाणे शोधणे अतिशय सोपे जाते. तसेच याच चोचीने ते चिखलाचे घरटेदेखील बनवतात.''' [[चित्र:Greater Flamingo, Sangli, Maharashtra, India.jpg|thumb|महा रोहित]] =='''जाती'''== बऱ्याच स्रोतांनुसार रोहित पक्ष्याच्या सहा जाती आढळून येतात, आणि त्यांना सामान्यतः एकाच कुळात ठेवले जाते. पैकी [[अँडियन रोहित|अँडियन]] आणि [[जेम्सचा रोहित]] ह्या दोन जातींना बहुधा फिनिकोप्टेरस ह्या कुळाऐवजी ''[[फिनिकोपारस]]''मध्ये ठेवले जाते. {| class="wikitable" style="text-align:left" ! जाती !! colspan="2"|भौगोलिक स्थळ |- ! [[महा रोहित]]<br />(''फिनिकोप्टेरस रोझस'') | rowspan="2" | जुने जग | आफ्रिकेचा काही भाग, दक्षिण युरोप आणि दक्षिण आणि आग्नेय आशिया (मोठ्याप्रमाणावर असलेले रोहित). |- ! [[लहान रोहित]]<br />(''फिनिकोप्टेरस मायनर'') | आफ्रिकाेच्या उत्तर ग्रेट रिफ्ट व्हॅलीपासून वायव्य भारतापर्यंत (बहुसंख्य रोहित). |- ! [[चिलीयन रोहित]]<br />(''फिनिकोप्टेरस. चिलेन्सिस'') | rowspan="4"| नवे जग | दक्षिण अमेरिका. |- ! [[जेम्सचा रोहित]]<br />(''फिनिकोपारस जेम्सी'') | पेरू, चिली, बोलिव्हिया आणि अर्जेंटिनाच्या उच्च अँडिज रांगांत. |- ! [[अँडियन रोहित]]<br />(''फिनिकोपारस अँडिनस'') | पेरू, चिली, बोलिव्हिया आणि अर्जेंटिनाच्या उच्च अँडिज रांगांत. |- ! [[अमेरिकन रोहित]]<br />(''फिनिकोप्टेरस रुबर'') | [[कॅरिबियन]] बेटे, कॅरिबियन [[मेक्सिको]], [[बेलिझ]] आणि [[गालापागोस बेटे]]. |} =='''खाद्य'''== रोहित पक्ष्याचे मुख्य खाद्य म्हणजे छोटे मासे, किडे, पाणवनस्पती व शेवाळे हे होय. '''स्थिती आणि संवर्धन''' लोकसंख्येनुसार फिनिकॉप्टेरिफार्मची यादी : बंदिवासात : सन १९५८मध्ये स्वित्झर्लंडमधील प्राणिसंग्रहालयात चिलीचा फ्लेमिंगो हा युरोपियन प्राणिसंग्रहांलयातील पहिला फ्लेमिंगो होता. बेसलमध्ये ३८३८हून जास्त फ्लेमिंगो झाले आहेत, ते जगातील इतर प्राणिसंग्रहालयात वितरित केले गेले आहेत. जगातील सर्वात वडील मानल्या जाणाऱ्या किमान ६८ वर्षे वयाच्या फ्लेमिंगो ग्रेटरचे ऑस्ट्रेलियामधील ॲडलेड प्राणिसंग्रहालयात जानेवारी २०११मध्ये निधन झाले. '''वर्तणूक आणि पर्यावरणशास्त्र''' अमेरिकन फ्लेमिंगो आणि संतती : पक्ष्याच्या आर्कुएट (वक्र) चोचीच्या चमच्यासारख्या तळाने चांगले स्कूपिंग(खरवडणे) करता येते. फ्लॅमिन्गोज ब्राईन हे कोळंबी आणि निळे-हिरवे शेवाळ, कीटकांच्या अळ्या, लहान कीटक, मोलस्क आणि क्रस्टेसीन्स यांना फिल्टर करतात. त्यांच्या चोची, खाण्यासाठीच्या पदार्थांपासून विशेषतः चिखल आणि गाळ वेगळी करण्यासाठी अनन्यसाधारणपणे वापरल्या जातात. खाद्यपदार्थांच्या फिल्टरिंगला लॅमेले नावाच्या केसाळ संरचनेद्वारे मदत केली जाते. या मोठ्या आकारमानाच्या असतात आणि उग्र पृष्ठभागावरील जिभेसारख्या असतात. फ्लेमिंगोचा गुलाबी किंवा लालसर रंग कॅरोटिनाॅइड्समधून त्यांच्या प्राण्यांच्या आणि वनस्पतींच्या प्लँक्टॉनच्या आहारात येतो. अमेरिकन फ्लेमिंगो उजळ लाल रंगाचे आहेत, कारण त्यांच्या आहारात बीटा कॅरोटीन असते. या रंगद्रव्याची थोडीशी मात्रा घेतल्यामुळे फ्लेमिंगो फिकट गुलाबी रंगाचे होतात. यकृत एंजाइमांद्वारे या कॅरोटिनाॅइड्स रंगद्रव्यांमध्ये मोडतात. याचा स्रोत प्रजातीनुसार बदलू शकतो आणि त्याचा परिणाम रंग संपृक्ततेवर होतो. फ्लेमिंगोंचा एकमात्र आहार निळ्या-हिरव्या एकपेशीय वनस्पती हा आहे. रोहित पक्ष्याने जास्त गडद निळ्या-हिरव्या रंगंतल्या शैवाल पचवलेल्या प्राण्यांना खाऊन दुसऱ्या क्रमांकावर स्थान मिळवले. '''लाईफसायकल''' चिली फ्लेमिंगो आपल्या पिल्लाला आहार देत आहे. नाकुरू लेक येथे फ्लेमिंगोंची वसाहत आहे. फ्लेमिगोचा मादी पक्ष्याशी मिलाप बहुधा घरटे बांधण्याच्या दरम्यान होतो. हे जोडपे कधीकधी दुसऱ्या फ्लेमिंगो जोडीने त्यांच्या वापरासाठी घरटे बांधण्याचा प्रयत्न करीत अडथळा आणते. फ्लेमिंगो आक्रमकपणे त्यांच्या घरट्यांच्या जागेचे रक्षण करतात. नर आणि मादी दोघेही घरटे बांधण्यास आणि घरटे व अंडी संरक्षित करण्यास हातभार लावतात. समलैंगिक जोड्यांची नोंद झाली आहे. अंडी उबवल्यानंतर केवळ पालकांचेच संगोपन असते. नर व मादी दोघेही आपल्या पिल्लांना एक प्रकारचे दूध देतात. हे दूध पक्ष्याच्या गळ्यापाशी (cropमध्ये) असलेल्या संपूर्ण अस्तर असलेल्या ग्रंथींमध्ये तयार होते. तेथेच हार्मोन्स तयार होतात. ही हार्मोन्स प्रोलॅक्टिनचे उत्पादन करतात. पक्ष्याच्या रक्तात या दुधातली चरबी, प्रथिने आणि लाल-पांढऱ्या रक्त पेशी असतात. (कबूतर आणि कबूतर — कोलंबिडी हेदेखील गळ्याखाली असलेल्या पिशवीच्या (cropच्या) अस्तर असलेल्या ग्रंथींमध्ये दूध तयार करतात. परंतु या दुधात फ्लेमिंगोने बनवलेल्या दुधापेक्षा कमी चरबी असून आणि प्रोटीनमात्र जास्त असतात.) पिल्लांच्या जन्मांनंतर पहिले सहा दिवस, प्रौढ आणि पिल्ले घरट्यांच्या ठिकाणी राहतात. जन्मून सुमारे ७-१२ दिवस झाल्यावर पिल्ले त्यांच्या घरट्यांमधून बाहेर पडू लागतात आणि सभोवतालचा परिसर शोधतात. दोन आठवडे वयाची पिल्ले एखाद्या गटात एकत्र होतात, त्यांना "मायक्रोक्रॅच" म्हणतात. त्यानंतर त्यांचे पालक त्यांना एकटे सोडून जातात. थोड्या वेळाने, हजारो पिल्ले असलेले मायक्रोक्रॅच हे "क्रॅच"मध्ये विलीन होतात. क्रॅचमध्ये न राहणारी पिल्ले भक्षकांसाठी असुरक्षित असतात. =='''बाह्य दुवे'''== {{कॉमन्स वर्ग|Phoenicopterus|रोहित}} * {{संकेतस्थळ|http://www.flamingoresources.org/|फ्लेमिंगो रिसोर्स सेंटर.ऑर्ग - रोहित पक्ष्यांविषयी माहिती व ऑनलाइन संसाधने|इंग्लिश}} {{रोहित (पक्षी)}} {{पक्षी}} [[वर्ग:पक्षी]] [[वर्ग:रोहित (पक्षी)| ]] [[वर्ग:पक्षी कुळ]] [[वर्ग:फिनिकोप्टेरिडे| ]] [[वर्ग:फिनिकोप्टेरिफॉर्म्स| ]] 31p1fypqumbqvab2pgo9k2aonc0353f 4 17302 2145903 2134567 2022-08-13T11:42:17Z Nitin.kunjir 4684 /* हंपी */ wikitext text/x-wiki <!--येथील साचे सूचना काढू/वगळू नका--> [[वर्ग:विकिपीडिया:मदतकेंद्र]] {{मदतकेंद्र}} {{सुचालन चावडी}} [[File:Marathi Wikipedia ULS.webm|thumb|उजवे|300px| ह्या व्हिडिओत दाखवल्या प्रमाणे मराठी आणि नंतर अक्षरांतरण पर्याय निवडा अथवा इनस्क्रिप्ट साठी 'मराठी लिपी' पर्याय, Click on the '''cc'' to change the subtitle languages to Marathi, English, Sanskrit, Kokani,Ahirani.]] * हे मदत केंद्र केवळ मराठी विकिपीडियावर काम करताना लागणाऱ्या साहाय्यापुरते मर्यादित आहे, धन्यवाद. * मराठी विकिपीडियातील पुरेसे लेखन झालेल्या लेखांचा मार्ग [[विकिपीडिया:सफर|हा वाटाड्या]] प्रशस्त करू शकेल. हवे असलेल्या लेखांची आणि लेखनाची नोंद [[विकिपीडिया:प्रकल्प/हवे असलेले लेख|हवे असलेले लेख]] अधिक श्रेयस्कर असेल. * आपण मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय संकेतस्थळाच्या मदत केंद्रात पोहोचला आहत. हे केवळ मराठी विकिपीडियासंबधापुरते मर्यादित मदतकेंद्र आहे. [[विकिपीडिया:महाराष्ट्र प्रकल्प#महाराष्ट्रातील संस्था|महाराष्ट्रातील संस्थेचे]] प्रतिनिधित्व करत नाही आणि कोणत्याही संस्थेचे तक्रार निवारण केंद्र नाही. धन्यवाद! * [[:वर्ग:करण्याजोग्या गोष्टी|करण्याजोग्या गोष्टी]] * [[विकिपीडिया:मदतकेंद्र जुनी माहिती‎]] * [[विकिपीडिया:मदतकेंद्र/जुनी माहिती २]] * [[विकिपीडिया:मदतकेंद्र/जुनी माहिती ३]] * [[विकिपीडिया साहाय्य:नेहमीचे प्रश्न|नेहमीचे प्रश्न FAQ]] * निबंधांकरता माहिती [[:वर्ग:पेशानुसार व्यक्ती]] [[:वर्ग:पर्यावरण]],[[:वर्ग:वंशावळ]],[[वर्ग:समाज]] [https://mr.wikipedia.org/w/index.php?search=%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0&title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7%3A%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%A7%E0%A4%BE&fulltext=1 विवीध मानवी अधिकार शोध] == लेख इतर भाषेत लिहायचा असेल तर काय करावे == {{उत्तर दिले|1= <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:Paresh Kadam 1|Paresh Kadam 1]] ([[सदस्य चर्चा:Paresh Kadam 1|चर्चा]]) ०२:२९, २८ एप्रिल २०१८ (IST)}}} :{{साद|Paresh Kadam 1}}, :मराठी भाषा विकिपीडियावर आपले स्वागत आहे. :मराठी विकिपीडियावर फक्त मराठीत लिहू शकता इतर भाषांसाठी इतर विकिपीडिया उपलब्ध आहेत. अधिक माहिती साठी [[:en:List of Wikipedias|List of Wikipedias]] पहा --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]] '''[[विकिपीडिया:प्रचालक|(A)]]''' ^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} ०६:२४, २८ एप्रिल २०१८ (IST) }} == फोटो == {{उत्तर दिले|1= <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|Dr. Mahadev Raut ०९:०८, २३ मे २०१८ (IST)}}} महादेव राऊत फोटो कसा टाकायचा. :{{साद|Mahadev Raut}}, :[[:c:|विकिमीडिया कॉमन्स]]वर उपलब्ध असलेली चित्र जोडण्यास <big><nowiki>[[चित्र:xyz.jpg|thumb]]</nowiki></big> असे करून जोडा ज्यात xyz चित्राचे नाव आहे. --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]] '''[[विकिपीडिया:प्रचालक|(A)]]''' ^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} १३:५४, २३ मे २०१८ (IST) }} == broken redirect == {{उत्तर दिले|1= I found these pages are redirected on broken page: * [[OLE Automation]] * [[Object Linking and Embedding]] * [[Oracle WebLogic Server]] * [[Tip]] * [[अंबादेवी, अमरावती]] * [[अनिता पाटील यांची साहित्य समीक्षा]] * [[अनिता पाटील यांचे इतिहास लेखन]] * [[अनिता पाटील यांचे धर्मविषयक लेखन]] * [[अपूर संसार, चित्रपट]] * [[आईबीएन-लोकमत]] * [[आय बी एन लोकमत]] * [[आयबीएन लोकमत]] * [[इटली, ऑर्किड आणि मी]] * [[ई-गव्हर्नंस]] * [[ए एंड डब्ल्यू डाइनिंग]] * [[एंटी संभाजी ब्रिगेड]] * [[एव्हा एर कार्गो]] * [[कदाचित, चित्रपट]] * [[कृषीकन्या]] * [[क्यीवचा दुसरा म्सितस्लाव्ह]] * [[गजाननमहाराजांचे चमत्कार]] * [[गुप्तचर यंत्रणा]] * [[गुप्तहेर]] * [[गोलपीठा]] * [[चित्रपटसृष्टीतील घराणी]] * [[जनसेवा समिती विलेपारले]] * [[जासूस]] * [[जिजाबाई भोसले यांच्या नावावर असलेल्या संस्था]] * [[जेष्ठ (पद)]] * [[ज्येष्ठ (पद)]] * [[ढकल, चित्रपट]] * [[तेहु]] * [[धूळपाटी/महेश् मोरे]] * [[पाणी वाटपासंबंधीचा ऐतिहासिक निवाडा]] * [[पाणी वाटपासंबंधीचा ऐतेहासिक निवाडा]] * [[पोर्तो व्हालार्ता]] * [[प्रकाशदादा सुंदरराव सोळंके]] * [[फॉरवर्ड, हॉकी]] * [[बाणगंगा पाणी वाटप]] * [[बाणगंगा पाणी वाटपासंबंधीचा ऐतेहासिक निवाडा]] * [[बाबुजी देशमुख वयाखयानमाला हा लेख लिहा]] * [[बोचऱ्या टिका करणारी लेखन संस्कृती]] * [[ब्लोंफोंटेन सेल्टीक एफ.सी.]] * [[भारतीय समाज सुधारक]] * [[महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्यातील दुर्ग वैभव]] * [[महाराष्ट्रातील सेना हा शब्द असणार्‍या राजकीय संघटनांची यादी]] * [[महाराष्ट्रातील सेना हा शब्द असणाऱ्या राजकीय संघटनांची यादी]] * [[मानवतेचे शहाण्णव गुण]] * [[मालाडगाव रेल्वे स्थानक]] * [[मिडफील्डर, हॉकी]] * [[यान व्हान रीबेक]] * [[रणांगण]] * [[राजकीय सेना]] * [[रिचर्ड कार्ल फ्रीहेर फॉन वायझॅकर]] * [[लोणी (गाव)]] * [[विखुरलेल्या चकती]] * [[विध्यर्थ]] * [[वॉवेल हिंड्स]] * [[व्वैजनाथ सोपानराव अनमुलवाड]] * [[शागुफ्ता परवीन]] * [[शूज]] * [[संकेत दशपुते]] * [[संभ्रम, पुस्तक]] * [[सचर समिती]] * [[सदन]] * [[स्टँडअप कॉमेडी]] * [[स्टीवन जोन्स]] * [[स्टॅण्ड अप कॉमेडी]] * [[स्त्रीवादि पद्ध्तीशास्त्र्]] * [[स्व-संरक्षण]] * [[स्वरुपानंद स्वामी]] * [[स्वरूपानंद स्वामी]] * [[स्वातंत्र्य दिवस]] * [[स्वामी स्वरुपानंद]] * [[हेर]] * [[हॉकी जुनियर विश्वचषक]] * [[हॉकी ज्युनिअर विश्वचषक]] * [[होट्टल येथील चालुक्यकालीन मंदिरे]] * [[२००० उन्हाळी ऑलिंपिकमधील वेटलिफ्टिंग]] * [[२००८-०९ केएफसी २०-२० बीग बॅश]] * [[२००८ उन्हाळी ऑलिंपिकमधील ऍथलेटिक्स - पुरुष 4x100 मीटर रिले]] * [[२०१० फिफा विश्वचषक पात्रताफेरी - कॉन्ककॅफ चौथी फेरी]] * [[५ अॉगस्ट]] * [[९६ कुळी मराठी]] * [[चर्चा:बेर्जाया एर]] * [[चर्चा:भारतीय समाज सुधारक]] * [[चर्चा:विंडोज स्थापनापूर्व एन्व्हायर्नमेंट]] * [[चर्चा:हांसुंग एरलाइन्स]] * [[सदस्य:ABCEditer]] * [[सदस्य:Bankster1]] * [[सदस्य:Beep21]] * [[सदस्य:Ben-Yeudith]] * [[सदस्य:Binoyjsdk]] * [[सदस्य:Brianhe]] * [[सदस्य:Bukti.khan]] * [[सदस्य:Ralgis]] * [[सदस्य:محمد الجداوي]] * [[सदस्य चर्चा:Ralgis]] * [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना/Participants]] * [[विकिपीडिया चर्चा:वृत्तपत्रिय मासिक आवाहन]] Can you please fix them?<font color="green">&#9734;&#9733;</font>[[User:संजीव कुमार|<u><font color="Magenta">संजीव कुमार</font></u>]] ([[User talk:संजीव कुमार|<font color="blue">बातें</font>]]) ०१:४१, २९ सप्टेंबर २०१८ (IST) :{{झाले}} deleted --[[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]] '''[[विकिपीडिया:प्रचालक|(A)]]''' ^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} ०७:२४, २९ सप्टेंबर २०१८ (IST)}} == मार्गदर्शन == नमस्कार मंडळी, कृपया स्त्रोत आणि संदर्भ कसा जोडायचा ते सांगावं. ::[[विकिपीडिया:संदर्भ_द्या]] ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १०:३२, ११ नोव्हेंबर २०१८ (IST) == मराठी भाषेत संपादन करण्यासंबंधी == 'गूगल इनपुट प्रणाली' मध्ये देवनागरी लिपीत लेखन केल्यास चालू शकेल काय? == Not able to use visual edit == {{उत्तर दिले|1= I am not able to use visual edit. It is a nice way to give references. I am not aware how it can be fixed. May I request experienced editors or admins or technical people to kindly help me in this? Thank you. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] ११:२४, १७ डिसेंबर २०१८ (IST) :Hi {{ping|Abhijeet Safai}}, What actually issues are you facing. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १३:२९, १७ डिसेंबर २०१८ (IST) :: Thanks for responding. I was not able to convert the reference in visual edit which is the primary purpose of visual edit as I guess. But the issue now is I am not able to find the article on which I found this problem. Hence will mention about that particular article here again as I will find it. Thank you. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] १३:३६, १७ डिसेंबर २०१८ (IST) :::{{Ping|Abhijeet Safai}} Feel free to report bugs/errors. We will be happy in assisting you. Happy editing. Thanking you --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १४:५५, १७ डिसेंबर २०१८ (IST) :::: Thanks a lot. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] १४:५८, १७ डिसेंबर २०१८ (IST) ::::: [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]], I was not able to do visual editing on Marathi Wikipedia. I am able to do it on English Wikipedia like [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Baba_Amte&type=revision&diff=875388527&oldid=875388418 this]. I do not how to share the problem further. When I try to save the changes in visual edit on here, I am not able to do that. Hence one needs to give manual references here with is a difficult task. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] १०:५७, २६ डिसेंबर २०१८ (IST) *{{Ping|Abhijeet Safai}} I think you are unable to use [[citoid]]. Can you verify that it is this feature that u can't use? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १३:०३, २६ डिसेंबर २०१८ (IST) : No. I am not able to save the page when I am using visual edit. I use visual edit to generate auto reference. Currently I using a workaround for that. I am generating it on English Wikipedia at the sandbox and using it here. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] १३:१७, २६ डिसेंबर २०१८ (IST) ::{{Ping|Abhijeet Safai}} I advise you to please purge your browser cache. In order to purge cache follow instructions at [[:en:Wikipedia:Bypass your cache]] --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १८:४५, २६ डिसेंबर २०१८ (IST) ::: It is working now. Thank you. -- [[सदस्य:Abhijeet Safai| डॉ. अभिजीत सफई]] ०६:३७, २९ डिसेंबर २०१८ (IST) ----- }} == पारोळा == पारोळा हे झाशीच्या राणीचे माहेर घर म्हणून इतिहासात प्रसिद्ध आहे.राणी लक्ष्मीबाई यांच्या तांबे घराण्याचे वंशज आजही पारोळा येथे स्थायिक आहेत.पारोळा ह्याचे पूर्वीचे नाव पारोळे असून या गावात पारांच्या ओळी (पार म्हणजे हनुमानाचे मंदिर व वडवृक्षाचे झाड ओळीत होते व आजही आहेत आणि म्हणून पारोळी व त्यांचे अपभ्रन्श होऊन पारोळे व आता पारोळा झाले आहे. == मराठी भाषांतर करण्याविषयी.. == {{उत्तर दिले|1= मी english wikipedia चे लेख मराठी विकीपीडियासाठी मराठी भाषेत भाषांतर कर शकतो. <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> Can someone please take a look at this page and see if its notable [[:उन्मेष_बागवे]] <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:Gbawden|Gbawden]] ([[सदस्य चर्चा:Gbawden|चर्चा]]) १३:४७, २१ ऑगस्ट २०१९ (IST)}}} ::{{Ping|Gbawden}} To prove the person notable we need to have some reliable sources cited to the article. If better than support your article with a source at every important point that is made. Thank you --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:०२, २२ ऑगस्ट २०१९ (IST) ------- }} == Please review my page == {{उत्तर दिले|1= Hi, I have created a Marathi Wikipedia page which is in my sandbox. However, I am unable to publish it and make the final Wikipedia page live. What can be the possible reason? Can someone check if I am a confirmed user? Because publish button isn't appearing in my sandbox version. All I am able to do is publish the changes on sandbox. There's no option to even send my draft for review. How do I go about it? Here's the link https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:Lorde1801/sandbox [[सदस्य:Lorde1801|Lorde1801]] ([[सदस्य चर्चा:Lorde1801|चर्चा]]) १२:४७, १२ सप्टेंबर २०१९ (IST) :{{Ping|Lorde1801}} Are you paid by any way by the company/organization for the article creation or is this done volunteerarily by you? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १५:२१, १६ सप्टेंबर २०१९ (IST) Hey, I am new Wikipedia editor. In order to add to the credibility of my profile, I am voluntarily creating this page. It would be great if you could help me out. [[सदस्य:Lorde1801|Lorde1801]] ([[सदस्य चर्चा:Lorde1801|चर्चा]]) १५:५८, १६ सप्टेंबर २०१९ (IST) {{Done}} Answered on [[सदस्य चर्चा:Lorde1801|Usertalkpage]] --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १६:१६, १६ सप्टेंबर २०१९ (IST) ----- }} ----- == नोंद काढून कशी टाकावी == वर्ग:ग्रंथ येथे चुकून झालेली नोंद कशी काढावी? :{{साद|Kanchankarai}} कुठल्या लेखात चुकून नोंद झाली आहे? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:५९, १४ मार्च २०२० (IST) == नवीन धुळपाटी कशी करायची ? == <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:घांग्रेकर मेघा|घांग्रेकर मेघा]] ([[सदस्य चर्चा:घांग्रेकर मेघा|चर्चा]]) १७:२४, १३ मार्च २०२० (IST)}}} :{{साद|घांग्रेकर मेघा}} [[सदस्य:घांग्रेकर मेघा/धुळपाटी]] वापरा धन्यवाद--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ११:५८, १४ मार्च २०२० (IST) == 'प्रा. प्रभाकर बी. भागवत' लेख == <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> 'प्रा. प्रभाकर बी. भागवत' लेख मराठित संपादित केला असुन 'सबमिट' केला पण आता मला ते सापडत नाही .मला त्याची सद्यस्थिती माहित नाही? कोणी मदत करू शकेल? ही माझी पहिली चाचणी आहे.[[सदस्य:Prachi.chopade|Prachi.chopade]] ([[सदस्य चर्चा:Prachi.chopade|चर्चा]]) ०७:३१, २० जून २०२० (IST) <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:Prachi.chopade|Prachi.chopade]] ([[सदस्य चर्चा:Prachi.chopade|चर्चा]]) ०७:३१, २० जून २०२० (IST)}}} == ही लिंक आणि नाव गुगल शेअर मध्ये दाखविले जात नाही, कृपया मदत करावी == <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|~~लोककवी हरेन्द्र हिरामण जाधव ~~}}} == तयार केलेल्या लेख पडताळणी साठी कसे पाठवावे == <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. -->तयार केलेल्या लेख पडताळणी साठी कसे पाठवावे <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:Wikivibessocial|Wikivibessocial]] ([[सदस्य चर्चा:Wikivibessocial|चर्चा]]) २०:५८, ६ मे २०२१ (IST)}}} <!--या खिडकीच्या वर दिलेले सहाय्य वाचा, आपल्या शंका/प्रश्न खालील ओळीपासून पुढे लिहा. --> <!--खालील महिरपी कंसातील तंरंग चिन्हे(~~~~) वगळू नयेत त्या तरंगचिन्हाने आपोआप आपले सदस्य नाव उमटते आणि सहाय्य उपलब्ध करणे सोपे जाते. या खिडकीच्या खाली जतन करणे लिहिले आहे तेथे आवर्जून टिचकी मारून आपले हे लेखन येथे सेव्ह करावे. शंका मांडल्या बद्दल धन्यवाद --> :धन्यवाद! :माझे सदस्य नाव/टोपण नाव: :{{{1|[[सदस्य:Pralhad Suryawanshi|Pralhad Suryawanshi]] ([[सदस्य चर्चा:Pralhad Suryawanshi|चर्चा]]) १९:५४, १ जुलै २०२१ (IST)}}} नमस्कार, मला लेखाच्या शेवटी, वर्ग दर्शवन्याकरीता जी चोउकट वपरली जाते किंवा एकदा साचा वपरला जातो. तो वर्गाचा साचा कसा तयार केला जातो याविषयी मार्गदर्शन करावे. उदा. मला एका गावाच्या लेखाच्या शेवटी वर्ग : अबक तालुक्यातिल गावे किंवा अबक जिल्ल्ह्यातिल गावे अशी माहिती द्यावयाची आहे. आपला ==Species box== या [https://mr.wikipedia.org/wiki/साचा:प्रजाती_चौकट प्रजाती चौकट] टेम्पलेटचे निराकरण करण्यात काही जण मदत करू शकतात हे टेम्पलेट विकृत आहे आणि मशीनमधून भाषांतरित झाल्यासारखे दिसते.[[सदस्य:Ratnahastin|Ratnahastin]] ([[सदस्य चर्चा:Ratnahastin|चर्चा]]) ११:२७, १८ जुलै २०२१ (IST) {{साद|Ratnahastin}} त्याऐवजी कृपया [[साचा:जीवचौकट|जीवचौकट]] हा साचा वापरावा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ११:१२, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ==कबड्डी प्लेऑफ फेरी साचा== {{उत्तर दिले|1= [[प्रो कबड्डी लीग, २०२१-२२]] ह्या पानावर प्लेऑफ फेरीसाठी साचा बनविण्यास मदत हवी आहे.<br> इंग्रजी विकिपीडियावरील 2021–22 Pro Kabaddi League season ह्या पानावरील साच्याचा संदर्भ घ्यावा<br> [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) २०:१५, २८ जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Nitin.kunjir}}{{झाले}} --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०७:४८, २९ जानेवारी २०२२ (IST) :{{साद|Tiven2240}} धन्यवाद, टायवीन -- [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) २३:२१, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) ----- }} ----- ==२०२२ भारतीय प्रीमियर लीग== [[२०२२ भारतीय प्रीमियर लीग]] या पानावरील मैदाने विभागात इंग्रजीतील 2022 Indian Premier League ह्या प्रमाणे नकाशा टाकण्यास मदत हवी आहे<br> [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) १७:४२, १ मार्च २०२२ (IST) <br> ==साचा:माहितीचौकट युनेस्को जागतिक वारसा साइट== :{{साद|Tiven2240}} सदर साच्यामधील त्रुटी दूर करण्यासाठी मदत हवी आहे..<br> जसे ''संदर्भासाठी [[हंपी]] हा लेख पहावा '' *सूचीकरण किंवा Inscription ह्या मथळ्याखाली इंग्रजीऐवजी मराठीमध्ये वर्ष येणे अपेक्षित आहे. तसेच '''१०वा''' ऐवजी '''१०वे''' असे येणे अपेक्षित आहे. *नकाशाखाली ''Show map of कर्नाटक'' ह्याऐवजी ''कर्नाटकचा नकाशा दाखवा'' असे येणे अपेक्षित. [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) २०:४७, १८ मार्च २०२२ (IST) :@[[सदस्य:Nitin.kunjir|Nitin.kunjir]]{{झाले}} कृपया तपासा --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २२:१०, १८ मार्च २०२२ (IST) ::धन्यवाद @[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]]. You are genius ::परंतु मी आपल्या निदर्शनास आणून देऊ इच्छितो की, ::क्र. १ चे समाधान झाले नाही. ::क्र. २ चे समाधान अंशतः झाले आहे. परंतू नकाशाच्या शेवटचा पर्याय अजूनही ''show all'' असे दाखवत आहे, त्याऐवजी '''सर्व दाखवा''' असे हवे आहे ::<nowiki>~~~~ </nowiki> [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) २२:३३, १८ मार्च २०२२ (IST) == माहितीचौकट चित्रपट महोत्सव == चित्रपट महोत्सव चा पान तयार करण्यासाठी माहिती चौकट मी खूप शोधलं आहे पण मला मिळालेल्या नाही. त्याच्यासाठी इंग्रजी विकिपीडिया Infobox वापर केलं तर चालेल का? :{{साद|Zoe3572}} नाही, इंग्रजी साचा येथे काम करणार नाही. आणि सध्यातरी मराठीत माहितीचौकट उपलब्ध नाहीये.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १९:१८, २ एप्रिल २०२२ (IST) :हे कोणी बनवू नाही शकत का? [[सदस्य:Zoe3572|Zoe3572]] ([[सदस्य चर्चा:Zoe3572|चर्चा]]) १६:५१, ३ एप्रिल २०२२ (IST) ::बिलकुल, तुम्ही पण करू शकतात.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:१४, ३ एप्रिल २०२२ (IST) :::प्रक्रिया कशी करायची त्याची लिंक मिळू शकेल का [[सदस्य:Zoe3572|Zoe3572]] ([[सदस्य चर्चा:Zoe3572|चर्चा]]) १८:१६, ३ एप्रिल २०२२ (IST) ::::{{साद|Zoe3572}} ::::# त्यासाठी संगणक आज्ञावली (प्रोग्रामिंग) ची माहिती असणे थोडे जास्त योग्य राहील. किंवा विविध साच्यांचा तुलनात्मक अभ्यास तरी असावा. ::::# कृपया [[सदस्य:Vikrantkorde|Vikrantkorde]] किंवा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] यांच्याशी संपर्क साधावा, तुम्हाला हे अधिक मदत करतील. ::::# विशेष म्हणजे तुम्ही निर्माण केलेला साचा किती पानांना कामी येईल याचा सुद्धा विचार करावा. कारण एक-दोन पानांकरिता साचा निर्माण करणे फारसे फायद्याचे ठरणार नाही असे माझे वैयक्तिक मत आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०९:४३, ४ एप्रिल २०२२ (IST) :::::साचा हा राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय फिल्म महोत्सव साठी वापरता येऊ शकतो. आपल्या देशांमध्येच राष्ट्रीय फिल्म महोत्सव हे पंधरा ते वीस असतील. त्यामुळे त्याचा वापर जास्त होऊ शकतो. [[सदस्य:Zoe3572|Zoe3572]] ([[सदस्य चर्चा:Zoe3572|चर्चा]]) १९:२१, ४ एप्रिल २०२२ (IST) *{{ping|Zoe3572}} चित्रपट महोत्सव barech jari astil, tari keval ullekhniy चित्रपट महोत्सव varach lekh lihinyat yaave. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०३:२५, ५ एप्रिल २०२२ (IST) *:क्षमस्व, मी तुम्हाला प्रश्न विचारल्याबद्दल. या विषयावर पुढे चर्चा करू नका तुम्हाला तयार करायचा असेल करा अन्यथा हा विषय चर्चा करू नका. 😁 [[सदस्य:Zoe3572|Zoe3572]] ([[सदस्य चर्चा:Zoe3572|चर्चा]]) ०६:१६, ५ एप्रिल २०२२ (IST) :::नमस्कार, [[साचा:माहितीचौकट चित्रपट व नाटक महोत्सव|माहितीचौकट चित्रपट व नाटक महोत्सव]] तयार करण्यात आलाय. कृपया सवड मिळेल तसे याचे मराठी रूपांतरण आणि वापर करावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ११:०६, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ::::ते नाव बदलून असे करा 👉 [[माहितीचौकट चित्रपट व कला महोत्सव]] त्याठिकाणी भाषांतर करून मी जोडलेला आहे तुम्हाला काही बदल करायचा असेल तर तुम्ही ते करून येथे टिप्पणी करा. [[सदस्य:Zoe3572|Zoe3572]] ([[सदस्य चर्चा:Zoe3572|चर्चा]]) १५:२७, ५ एप्रिल २०२२ (IST) :::#अजून तुम्ही भाषांतर केले नाही. साच्यात उदाहरण दिले आहे, '''पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव''' चे, तिथे मराठी शब्द दिसून येतात. :::# कला शब्द कशासाठी घेतलात ते समजले नाही. कारण चित्रपट महोत्सव हे अधिकृत नाव आहे. त्यासाठी कृपया '''वर्ग:चित्रपट महोत्सव''' हा वर्ग आणि त्यातील प्रत्येक उपवर्ग पाहणे. तसेच माहितीचौकट तयार झाल्यावर यात नवनवीन लेखांची भर घालावी ही विनंती. :::# मराठी विकिपीडियावर शेकडो साचे आहेत, त्यात 'image' साठी 'चित्र' हा परवलीचा शब्द वापरला जातो, तुम्ही 'प्रतिमा' असा केलाय. तसेच logo साठी 'प्रतीक' किंवा 'प्रतीक चिन्ह' हा शब्द योग्य राहील. कृपया इतर वेगवेगळ्या साच्यात काय परवलीचे शब्द वापरले जातात ते पाहावे. :::# माहितीचौकट तयार झाली आहे, कृपया या माहितीचौकटीचा वापर करून [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Category:Film_festivals_by_country Film festivals by country] येथून जमतील तेव्हा आणि जमतील तितके लेख भाषांतरित करणे. पुढील लेखनास शुभेच्छा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १६:१८, ५ एप्रिल २०२२ (IST) == हंपी == {{साद|Tiven2240}} {{साद|संतोष गोरे}} {{साद|अभय नातू}} {{साद|Aditya tamhankar}} {{साद|Usernamekiran}} {{साद|Abhijitsathe}} आणि इतर सदस्यांना आवाहन<br> '''[[हंपी]]''' हा लेख लिहून/भाषांतरित करून पूर्ण झाला आहे. कृपया वाचून आपले अभिप्राय द्यावेत. तसेच शुद्धलेखनाच्या किंवा इतर काही चुका असतील तर त्या दुरुस्त करून लेख अधिक चांगला करण्यासाठी सहाय्य करावे ही विनंती<br> [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) २१:०५, ११ एप्रिल २०२२ (IST) :{{साद|Nitin.kunjir}}, नमस्कार, आपण दिलेल्या साद ची अधिसूचना मिळाली नाही. काल सहज फेरफटका मारताना संदेश दिसला म्हणून प्रतिसाद देत आहे. बहुतेक [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] [[सदस्य:Aditya tamhankar|Aditya tamhankar]] [[सदस्य:Usernamekiran|Usernamekiran]] [[सदस्य:Abhijitsathe|Abhijitsathe]] यांना पण अधिसूचना मिळाली नसेल असे वाटते. असो लेख भरपूर मोठा आणि मुद्देसूद दिसतोय, खूप छान. लवकरच तपासणी करूत.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:५१, १३ एप्रिल २०२२ (IST) ==FlagCGFteam== {{साद|Tiven2240}}{{साद|अभय नातू}} {{साद|Aditya tamhankar}}<br> साचा:FlagCGFteam तयार करण्यास मदत हवी आहे<br> [[सदस्य:Nitin.kunjir|नितीन कुंजीर]] ([[सदस्य चर्चा:Nitin.kunjir|चर्चा]]) १७:१२, १३ ऑगस्ट २०२२ (IST) r60k6c3tb7ujoedgahztsen8q8jxo3x 0 19139 2145833 2120468 2022-08-13T06:05:30Z अभय नातू 206 /* बाह्य दुवे */ wikitext text/x-wiki {{मुखपृष्ठ सदर टीप |तारीख = १४ मार्च |वर्ष = २०१५ }} {{माहितीचौकट विमान सेवा | नाव = एअर इंडिया | चित्र = Air India Logo.svg | चित्र_आकारमान = | IATA = AI | ICAO = AIC | callsign = AIRINDIA | स्थापना = जुलै १९३० (टाटा एअरलाइन्स म्हणून) | बंद = | विमानतळ =<div> * [[छत्रपती शिवाजी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (मुंबई) * [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (दिल्ली) * [[चेन्नई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (चेन्नई) * [[नेताजी सुभाषचंद्र बोस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (कोलकाता) </div> | मुख्य_शहरे = <div> * [[हॉंग कॉंग आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (हॉंग कॉंग) * [[सिंगापूर चांगी विमानतळ]] (सिंगापूर) * [[केंपेगौडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (बंगळूर) * [[राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (हैदराबाद) * [[सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (अहमदाबाद) * [[त्रिवेंद्रम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (त्रिवेंद्रम) * [[कोची आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]] (कोची) </div> | फ्रिक्वंट_फ्लायर = फ्लाईंग रिटर्न्स | एलायंस = [[स्टार अलायन्स]] (जुलै २०१४ पासून)<ref>[http://atwonline.com/finance-data/air-india-join-star-alliance-july-11]</ref> | उपकंपन्या = [[एअर इंडिया एक्सप्रेस]], [[एअर इंडिया रीजनल]], [[एअर इंडिया कार्गो]], [[इंडियन एअरलाइन्स]], [[पवन हंस]] | विमान संख्या = १०० | मुख्य कंपनी = एअर इंडिया लिमिटेड | ब्रीदवाक्य = ''Your Palace in the Sky'' (आकाशातील तुमचा महाल) | मुख्यालय = [[नवी दिल्ली]], [[भारत]] | मुख्य व्यक्ती = [[जहांगीर रतनजी दादाभॉय टाटा|जे.आर.डी. टाटा]] (संस्थापक)<br />रोहित नंदन (सी.इ.ओ.) | संकेतस्थळ = [http://home.airindia.in संकेतस्थळ] }} '''एअर इंडिया''' ही [[भारत]] देशाची राष्ट्रीय विमानवाहतूक कंपनी आहे. [[इंडिगो एरलाइन्स|इंडिगो]] व [[जेट एअरवेज]] खालोखाल एअर इंडिया भारतामधील तिसऱ्या क्रमांकाची मोठी विमानकंपनी असून ती भारतभर व जगातील प्रमुख शहरांमध्ये प्रवासी व मालवाहतूक विमानसेवा चालवते. एअर इंडियाचे भारतातील चारही महानगरांमध्ये हब असून इतर अनेक शहरांमध्ये देखील मोठे तळ आहेत. एके काळी [[भारतीय उपखंड]]ामधील सर्वात मोठी विमानकंपनी असलेल्या एअर इंडियाचा एकूण वाहतूकीमध्ये ६० टक्के वाटा होता. परंतु सरकारी गैरवापर व अनास्था, आर्थिक संकटे, युनियन समस्या इत्यादींनी ग्रासलेली एअर इंडिया हळूहळू इतर खाजगी स्पर्धकांच्या तुलनेत मागे पडत गेली. सप्टेंबर २००७ ते मे २०११ दरम्यान भारतीय विमानवाहतूकीमधील एअर इंडियाचा वाटा १९.२ टक्क्यांवरून १४ टक्क्यांवर घसरला. २०११ मध्ये भारत सरकारने एअर इंडियाची मोठ्या प्रमाणावर पुनर्रचना केली व तिला आर्थिक संकटामधून बाहेर काढले. ह्याच वर्षी [[इंडियन एरलाइन्स]]ला एअर इंडियामध्ये विलीन करण्यात आले. त्यानंतर प्रगतीपथावर असलेल्या एअर इंडियाच्या आर्थिक तोट्यामध्ये लक्षणीय घट होत आहे. २०१४ मध्ये एअर इंडियाला [[स्टार अलायन्स]] ह्या जागतिक विमानसंघटनेमध्ये प्रवेश मिळाला. ==इतिहास== प्रसिद्ध भारतीय उद्योगपती [[जहांगीर रतनजी दादाभॉय टाटा|जे.आर.डी. टाटा]] ह्यांनी १९३२ साली टाटा सन्स नावाची कंपनी स्थापन केली. एप्रिल १९३२ मध्ये टाटांना [[ब्रिटिश भारत|ब्रिटिश सरकारने]] हवाईमार्गाने टपाल वाहतूक करण्याचे कंत्राट दिले. १५ ऑक्टोबर १९३२ रोजी टाटांनी एक टपालविमान [[कराची]]हून [[अहमदाबाद]]मार्गे [[मुंबई]]च्या [[जुहू विमानतळ]]ावर स्वतः चालवत आणले. टाटा एरलाइन्सकडे सुरुवातीला केवळ दोन विमाने व एक वैमानिक होता. सुरुवातीच्या काळात कराची ते [[मद्रास]] दरम्यान टपालसेवा पुरवली जात असे. त्या वर्षी टाटांना टपालवाहतूकीमधून {{रुपया}} ६०,००० फायदा झाला. १९३७ सालापर्यंत हा फायदा ६ लाखांपर्यंत पोचला होता. [[दुसरे महायुद्ध|दुसऱ्या महायुद्धानंतर]] २६ जुलै १९४६ रोजी टाटा एरलाइन्सचे नाव बदलून एअर इंडिया ठेवण्यात आले व ती एक सार्वजनिक कंपनी बनली. स्वातंत्र्यानंतर १९४८ साली [[भारत सरकार]]ने एअर इंडियाचे ४९ टक्के समभाग विकत घेतले व त्याबदल्यात एअर इंडियाला आंतरराष्ट्रीय विमानसेवा सुरू करण्याची परवानगी दिली. ८ जून १९४८ रोजी एअर इंडियाची मुंबईहून [[कैरो]] व [[जिनिव्हा]]मार्गे [[लंडन हीथ्रो विमानतळ|लंडन हीथ्रो]] ही पहिली आंतरराष्ट्रीय सेवा सुरू केली गेली व १९५० साली [[नैरोबी]] सेवा सुरू झाली. २५ ऑगस्ट १९५३ रोजी भारत सरकारने एअर इंडियामधील आपली गुंतवणूक वाढवली व बहुसंख्य भागीदारी प्रस्थापित केली ज्यामुळे एअर इंडिया सरकारी कंपनी बनली. एअर इंडियाचे अधिकृत नाव बदलून एअर इंडिया इंटरनॅशनल लिमिटेड असे ठेवण्यात आले. ह्याच वर्षी [[इंडियन एरलाइन्स]]ची स्थापना करण्यात आली व एअर इंडियाची सर्व देशांतर्गत विमानसेवा इंडियन एरलाइन्सकडे वळवली गेली. २१ फेब्रुवारी १९६० रोजी [[बोइंग]] कंपनीचे [[बोइंग ७०७|७०७]] विमान विकत घेऊन जेट विमान ताफ्यामध्ये आणणारी एअर इंडिया ही [[आशिया]]मधील पहिली विमानकंपनी बनली. १४ मे १९६० रोजी एअर इंडियाने [[लंडन]]मार्गे [[न्यू यॉर्क शहर|न्यू यॉर्कच्या]] [[जॉन एफ. केनेडी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|जे.एफ.के. विमानतळापर्यंत]] प्रवासी सेवा सुरू केली. १९६२ मध्ये कंपनीचे नाव पुन्हा बदलून संक्षिप्तपणे एअर इंडिया ठेवले गेले. १९७१ मध्ये एअर इंडियाने [[बोइंग ७४७]] हे जंबो विमान आपल्या ताफ्यामध्ये सामील केले तर १९८६ मध्ये [[एरबस ए-३१०]] हे विमान घेतले. १९९३ मध्ये एअर इंडियाने [[दिल्ली]] ते न्यू यॉर्क ही विनाथांबा सेवा सुरू केली तर १९९६ मध्ये [[शिकागो]]च्या [[ओ'हेर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|ओ'हेअर विमानतळापर्यंत]] सेवा चालू झाली. १९९८ साली [[अटलबिहारी वाजपेयी]]ंचे मंत्रीमंडळ सत्तेवर आल्यानंतर एअर इंडियाच्या खाजगीकरणाच्या मागणीने पुन्हा जोर धरला. परंतु २००१मध्ये [[सिंगापूर एरलाइन्स]]सोबत वाटाघाटी फिस्कटल्यानंतर खाजगीकरणाचे प्रयत्न थंडावले. ह्यादरम्यान एअर इंडियाने [[शांघाय]], [[न्यूअर्क लिबर्टी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|न्यूअर्क]], [[लॉस एंजेल्स आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|लॉस एंजेल्स]], [[वॉशिंग्टन डलेस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|वॉशिंग्टन]] इत्यादी अनेक मोठ्या विमानतळांवर सेवा चालू केल्या. परंतु वक्तशीरपणा, टापटीप, व्यावसायिकता इत्यादी बाबींमध्ये सातत्याने अपयशी ठरत राहिलेल्या एअर इंडियाची पीछेहाट चालूच राहिली. २००६-०७ मध्ये एअर इंडिया व इंडियन एरलाइन्स ह्यांचा एकत्रित तोटा तब्बल {{रुपया}}७.७ अब्ज इतका होता. ह्या दोन्ही कंपन्यांचे चुकीच्या वेळी करण्यात आलेले एकत्रीकरण पूर्ण झाल्यानंतर मार्च २००९मध्ये हा तोटा {{रुपया}} ७७ अब्जांवर पोचला व कंपनी बंद पडण्याचे संकट उभे राहिले. जून ते ऑगस्ट २०११ ह्या ती महिन्यांदरम्यान एअर इंडियाकडे कर्मचारी व वैमानिकांचा पगार तसेच कर्जावरील व्याजाची परतफेड करण्यासाठी देखील निधी नव्हता. भारत सरकारने एप्रिल २००९मध्ये ३२ अब्ज तर मार्च २०१२ मध्ये ६७.५ अब्ज इतकी मदत केली. एअर इंडियाच्या आर्थिक पुनर्रचनेचे अनेक आखाडे बनवले गेले ज्यांमधील अनेक उपक्रम आजही चालू आहेत. २०१२ मधील एका सरकारी अहवालामध्ये एअर इंडियाचे अंशतः खाजगीकरण केले जावे असा प्रस्ताव मांडण्यात आला. आर्थिक तूट भरून काढण्याकरिता एअर इंडियाने आपल्या ताफ्यामधील अनेक विमाने विकली व पुन्हा भाड्याने घेतली. मार्च २०१३ मध्ये ६ वर्षांच्या कालावधीनंतर एअर इंडियाने आर्थिक सुधारणा दाखवली. २०१३-१४ वित्तीय वर्षादरम्यान एअर इंडियाचा तोटा ४४ टक्क्यांनी घटला असून मिळकतीमध्ये २० टक्यांनी वाढ झाली आहे. ==कंपनी रचना व कार्य== ===संस्था=== [[चित्र:Air-India-building.jpg|इवलेसे|मुंबईच्या [[नरिमन पॉइंट]] येथील [[एअर इंडिया बिल्डिंग]]]] एअर इंडिया लिमिटेड ही भारत सरकारच्या मालकीची कंपनी एअर इंडियाची पालक कंपनी आहे. फेब्रुवारी २०११ मध्ये एअर इंडिया व [[इंडियन एरलाइन्स]]चे एकत्रीकरण झाल्यानंतर एअर इंडिया लिमिटेडच्या अधिपत्याखाली केवळ ३ कंपन्या आहेत. {{वंशावली/प्रारंभ}} {{वंशावली| | | | |AIL| | | | |AIL=एअर इंडिया लिमिटेड}} {{वंशावली| |,|-|-|'|!|`|-|-|.| }} {{वंशावली|AI| |IX| |IC|AI=एअर इंडिया|IX=[[एअर इंडिया एक्सप्रेस]]|IC=[[एअर इंडिया रीजनल]]}} {{वंशावली/अंत}} एअर इंडियाचे मुख्यालय [[नवी दिल्ली]]च्या इंडियन एरलाइन्स हाउस येथे आहे. २०१३ पर्यंत हे मुख्यालय [[मुंबई]]च्या [[मरीन ड्राइव्ह]]वरील [[एअर इंडिया बिल्डिंग]] ह्या प्रसिद्ध २३ मजली इमारतीमध्ये होते. १९७४ साली बांधून झालेली एअर इंडिया बिल्डिंग [[एस्कलेटर]]चा वापर करणारी भारतामधील पहिली इमारत होती. ===उपकंपन्या=== ====एअर इंडिया रीजनल==== {{मुख्य|एअर इंडिया रीजनल}} १९९६ साली इंडियन एरलाइन्सची '''अलायन्स एअर''' ही कमी दरात वाहतूक पुरवणारी उपकंपनी स्थापन केली गेली. एअर इंडिया व इंडियन एरलाइन्सचे एकत्रीकरण झाल्यानंतर अलायन्स एअरचे नाव बदलून एअर इंडिया रीजनल असे ठेवले गेले. दिल्लीच्या [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]]ावर हब असणारी एअर इंडिया रीजनल भारतातील २५ शहरांना सेवा पुरवते. सद्य घटकेला एअर इंडिया रीजनलच्या ताफ्यात ३ [[ए.टी.आर. ४२]] तर २ बोम्बार्डिये सीआरजे७०० विमाने आहेत व ८ [[ए.टी.आर. ७२]] विमानांची ऑर्डर दिलेली आहे. ====एअर इंडिया एक्सप्रेस==== {{मुख्य|एअर इंडिया एक्सप्रेस}} २००४ साली स्थापन झालेली एअर इंडिया एक्सप्रेस ही एअर इंडियाची कमी दरात वाहतूक पुरवणारी उपकंपनी असून ती प्रामुख्याने [[केरळ]] राज्यामध्ये कार्यरत आहे. ही कंपनी प्रामुख्याने [[मध्य पूर्व]] व [[आग्नेय आशिया]]मधील शहरांसाठी दर आठवड्याला सुमारे १०० सेवा पुरवते. ====एअर इंडिया कार्गो==== {{मुख्य|एअर इंडिया कार्गो}} १९५४ साली स्थापन झालेली एअर इंडिया कार्गो ही आशियामधील सर्वात पहिली मालवाहू विमानकंपनी होती. एअर इंडिया कार्गोकडे ६ विमाने होती व भारताच्या अनेक शहरांमध्ये ती मालवाहतूक करत असे. २०१२ साली एअर इंडियाच्या पुनर्रचनेदरम्यान एअर इंडिया कार्गो बंद करण्यात आली. ==गंतव्यस्थाने== {{मुख्य|एअर इंडिया गंतव्यस्थाने}} सध्या एअर इंडिया भारतामधील ६० तर [[ऑस्ट्रेलिया]], [[आशिया]], [[युरोप]] व [[उत्तर अमेरिका]] खंडांमधील ३१ शहरांमध्ये विमानसेवा पुरवते. लहान पल्ल्याच्या देशांतर्गत सेवेसाठी [[एरबस ए-३२०]] शृंखलेमधील विमाने वापरली जातात. आंतरराष्ट्रीय उड्डाणांसाठी एअर इंडिया प्रामुख्याने [[बोइंग ७७७]] विमाने वापरते. ==विमानांचा सद्य ताफा== [[File:Air India A321-211 (VT-PPA) at Chhatrapati Shivaji International Airport.jpg|thumb|[[एअरबस ए३२१]]-२००]] [[File:Air India A330-223 (VT-IWA) landing at London Heathrow Airport.jpg|thumb|[[एअरबस ए३३०]]-२०० ([[कोर्सएअर इंटरनैशनल]] द्वारा संचालित)]] [[File:Air india b747-400 vt-esm lands arp.jpg|thumb|[[बोईंग ७४७]]-४००]] [[File:Air India B777-237LR (VT-ALD) at Paine Field.jpg|thumb|[[बोईंग ७७७]]-२००एलआर]] [[File: Air India Boeing 787-8 In Narita International Airport.jpg |thumb|[[बोईंग ७८७]] ड्रीमलायनर]] <center> {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- style="background:#e32636;" ! rowspan="2" style="width:125px;" | विमान ! rowspan="2" style="width:60px;" | वापरात ! rowspan="2" style="width:35px;" | ऑर्डर ! colspan="4" class="unsortable" | प्रवासी क्षमता !rowspan=2 | <span style="color:white;">टीपा |- ! style="width:25px;" | <abbr title="फर्स्ट क्लास">F</abbr> ! style="width:25px;" | <abbr title="बिझनेस क्लास">C</abbr> ! style="width:25px;" | <abbr title="ईकॉनॉमी क्लास">Y</abbr> ! style="width:30px;" | एकूण |- |rowspan="2"|[[एअरबस ए३१९|एअरबस ए३१९-१००]] |rowspan="2"|२२ |— |— |८ |११४ |१२२ |१० |- |— |— |— |१४४ |१४४ |५ विमाने भाडेतत्त्वावर |- |rowspan="2"|[[एअरबस ए३२०|एअरबस ए३२०-२००]] |rowspan="2"|२५ |rowspan="2"| |— |— |१६८ |१६८ |rowspan="2"|६ विमाने विकली व पुन्हा भाडेतत्त्वावर घेतली. |- |— |२० |१२५ |१४६ |- |[[एअरबस ए३२०|एअरबस ए३२०नीयो]] |७ |७ | | |colspan="2"|NYA | |- |[[एअरबस ए३२१|एअरबस ए३२१-२००]] |२० |— |— |२० |१५२ |१७२ |१२ विमाने विकली व पुन्हा भाडेतत्त्वावर घेतली. |- |[[एअरबस ए३५०|एअरबस ए३५०-९००]] |— |२५ |colspan="4"|TBA | |- |[[बोइंग ७४७-४००]] |४ |— |१२ |२६ |३८५ |४२३ |२ विमाने विकली व पुन्हा भाडेतत्त्वावर घेतली. |- |[[बोइंग ७७७|बोइंग ७७७-२००एलआर]] |८ |— |८ |३५ |१९५ |२३८ | |- |[[बोइंग ७७७|बोइंग ७७७-३००-ईआर]] |१२ |३ |४ |३५ |३०३ |३४२ |<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://aviation-safety.net/wikibase/wiki.php?id=166754 |title=Aviation Safety Network: Air India incident at EWR |प्रकाशक=aviation-safety.net |दिनांक=२०१४-०६-०४ |ॲक्सेसदिनांक=२०१४-०६-०४}}</ref> |- |[[बोइंग ७८७]] ड्रीमलायनर |२३ |४ |— |१८ |२३८ |२५६ |७ विमाने विकली व पुन्हा भाडेतत्त्वावर घेतली. |- !colspan=5| &nbsp; |} </center> ==अपघात व दुर्घटना== ;१९५० चे दशक * ३ नोव्हेंबर १९५० रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट २४५''' '''''मलबार प्रिन्सेस''''' हे मुंबईहून [[लंडन]]ला निघालेले व ४० प्रवासी व ८ चमू प्रवास करत असलेले लॉकहीड बनावटीचे विमान फ्रान्सच्या [[मॉंट ब्लॅंक]] पर्वतावर आदळले ज्यात सर्व मृत्यूमुखी पडले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://ghmorel.free.fr/malpag/synus.html |title =MALABAR PRINCESS |ॲक्सेसदिनांक =17 June 2009 }}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.montblanc.to/uk/glacier/texte4.html |title =The "Malabar Princess" Catastrophe |ॲक्सेसदिनांक =17 June 2009 | विदा संकेतस्थळ दुवा= http://web.achive.org/web/20090620064252/http://www.montblanc.to/uk/glacier/texte4.html| विदा दिनांक= 20 June 2009 <!--DASHBot-->| मृतदुवा= no}}</ref> * ११ एप्रिल १९५५ रोजी '''''काश्मीर प्रिन्सेस''''' हे मुंबईहून [[हॉंग कॉंग]] व [[जाकार्ता]]ला निघालेले व ११ प्रवासी व ८ चमू प्रवास करत असलेले लॉकहीड बनावटीचे विमान हवेतच स्फोट होऊन [[दक्षिण चीन समुद्र]]ात कोसळले ज्यात १६ मृत्यूमुखी पडले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19550411-1 |title=ASN Aircraft accident Lockheed L-749A Constellation VT-DEP Great Natuna Islands |publisher=Aviation-safety.net |ॲक्सेसदिनांक=10 June 2010}}</ref> * १९ जुलै १९५९ रोजी '''''रानी ऑफ एरिया''''' हे ३९ प्रवासी व ७ चमू प्रवास करत असलेले लॉकहीड बनावटीचे विमान मुसळधार पावसात मुंबईच्या [[सांताक्रुझ विमानतळ]]ावर उतर असताना धावपट्टीवरून पुढे घसरत गेले व कोसळले. ह्या अपघातात विमानाचे पूर्ण नुकसान झाले परंतु सर्व प्रवासी व चमू बचावले. ;१९६० चे दशक * २४ जानेवारी १९६६ रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट १०१''' '''''कांचनगंगा''''' हे मुंबईहून [[लंडन]]ला निघालेले व १०६ प्रवासी व ११ चमू प्रवास करत असलेले [[बोइंग ७०७]] बनावटीचे विमान फ्रान्सच्या [[मॉंट ब्लॅंक]] पर्वतावर आदळले ज्यात सर्व मृत्यूमुखी पडले. मरण पावलेल्या प्रवाशांमध्ये ख्यातनाम भारतीय शास्त्रज्ञ [[होमी भाभा]] ह्यांचा समावेश होता. ;१९७० चे दशक * २५ डिसेंबर १९७४ रोजी एअर इंडिया फ्लाईट 105 ह्या मुंबईहून [[बैरूत–रफिक हरिरी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|बैरूत]], [[लियोनार्दो दा विन्ची-फ्युमिचिनो विमानतळ|रोम]] व [[पॅरिस-चार्ल्स दि गॉल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ|पॅरिस]] मार्गे न्यू यॉर्कला निघालेल्या [[बोइंग ७४७]] बनावटीच्या विमानाचे एका ३१ वर्षीय प्रवाशाने अपहरण केले. परंतु चमूने अपहरणकर्त्याला ताब्यात घेऊन इटालियन पोलिसांच्या स्वाधीन केले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19741225-3 |title=ASN Aircraft accident Boeing 747-237B registration unknown Roma-Fiumicino Airport (FCO) |publisher=Aviation-safety.net |दिनांक= |ॲक्सेसदिनांक=2014-05-04}}</ref> * १ जानेवारी १९७८ रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट ८५५''' '''''सम्राट अशोक''''' हे मुंबईहून [[दुबई]]ला निघालेले व १९० प्रवासी व २३ चमू प्रवास करत असलेले [[बोइंग ७४७]] बनावटीचे विमान उड्डाण केल्यानंतर लगेचच [[अरबी समुद्र]]ात कोसळले ज्यात सर्व मृत्यूमुखी पडले. ;१९८० चे दशक * २१ जून १९८२ रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट ४०३''' '''''गौरीशंकर''''' हे [[मलेशिया]]हून [[मद्रास]]मार्गे मुंबईला येत असलेले व ९९ प्रवासी व १२ चमू प्रवास करत असलेले [[बोइंग ७०७]] बनावटीचे विमान मुसळधार पावसात मुंबईच्या [[सांताक्रुझ विमानतळ]]ावर उतर असताना कोसळले. ह्या अपघातात २ चमू व १५ प्रवासी मरण पावले.<ref name="airdisaster">{{Cite web|title=Accident Database: Accident Synopsis 06221982|url=http://www.airdisaster.com/cgi-bin/view_details.cgi?date=06221982&reg=VT-DJJ&airline=Air+India|last=|first=|date=|website=airdisaster.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20080616135934/http://www.airdisaster.com/cgi-bin/view_details.cgi?date=06221982&reg=VT-DJJ&airline=Air+India|archive-date=16 June 2008|access-date=2020-05-25}}</ref><ref>{{Cite web|title=Air India plane crashes|url=http://www.airsafe.com/events/airlines/ain.htm|website=www.airsafe.com|access-date=2020-05-25}}</ref> * २३ जून १९८५ रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट १८२''' '''''सम्राट कनिष्क''''' हे [[मॉंत्रियाल]]हून लंडन व दिल्लीमार्गे मुंबईला येत असलेले व ३०७ प्रवासी व २२ चमू प्रवास करत असलेले [[बोइंग ७४७]] बनावटीचे विमान बब्बर खालसा ह्या खलिस्तानवादी अतिरेकी संघटनेच्या सदस्यांनी एका बॉंबस्फोटामध्ये उडवले. हा हल्ला [[भारत सरकार]]ने [[अमृतसर]]च्या [[सुवर्णमंदिर]]ामध्ये पार पाडलेल्या [[ऑपरेशन ब्लू स्टार]]चा बदला घेण्यासाठी केला गेला होता. फ्लाईट १८२ विमान [[आयर्लंड]]च्या [[कॉर्क]] शहरावरून जात असताना बॉबचा स्फोट झाला व विमान [[अटलांटिक महासागर]]ात कोसळले. ह्या दहशतवादी हल्ल्यात सर्व प्रवासी व चमू मृत्यूमुखी पडले.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=http://www.cbc.ca/news/airindia/|title=Indepth: Air India|publisher=CBC News|ॲक्सेसदिनांक=८ मे २००७| विदा संकेतस्थळ दुवा= http://web.archive.org/web/20070502060510/https://www.cbc.ca/news/airindia| विदा दिनांक=२ मे २००७| भाषा=इंग्रजी}}</ref> ह्या घटनेनंतर एअर इंडियाने मॉंत्रियाल सेवा बंद केली. ;१९९० चे दशक * ७ मे १९९० रोजी '''एअर इंडिया फ्लाईट १३२''' '''''सम्राट विक्रमादित्य''''' हे लंडनहून दिल्लीमार्गे मुंबईला चाललेले व १९५ प्रवासी व २० चमू प्रवास करत असलेले [[बोइंग ७४७]] बनावटीच्या विमानाला दिल्लीच्या [[इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ]]ावर उतर असताना आग लागली. ह्या अपघातात विमानाचे पूर्ण नुकसान झाले परंतु सर्व प्रवासी व चमू बचावले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19900507-0 |title=ASN Aircraft accident Boeing 747-237B VT-EBO Delhi-Indira Gandhi International Airport (DEL) |publisher=Aviation-safety.net |ॲक्सेसदिनांक=10 June 2010}}</ref> ==संदर्भ आणि नोंदी== <references /> ==बाह्य दुवे== * [http://www.airindia.com एअर इंडियाची अधिकृत वेबसाईट] * [https://en.wikipedia.org/wiki/Indians_in_the_New_York_City_metropolitan_area न्यू यॉर्कमधील भारतीय] {{भारतीय विमान सेवा}} [[वर्ग:एर इंडिया]] [[वर्ग:भारतीय विमानवाहतूक कंपन्या]] [[वर्ग:स्टार अलायन्स]] [[वर्ग:भारतीय ब्रँड]] [[वर्ग:भारतातील सरकारी कंपन्या]] 77tcv4rw9fyw6kh5724t3w7521vj54k 0 23328 2145836 1951133 2022-08-13T06:21:45Z 2401:4900:36CA:966A:5984:DC2:A625:BD24 wikitext text/x-wiki '''छत्रसाल बुंदेला''' (जन्म : ४ मे १६४९; - २० डिसेंबर] १७३१) हा [[मुघल साम्राज्य|मुघल साम्राज्याच्या]] विरोधात शस्त्र उठवून बंड करणारा एक शूर राजा होता. याने [[पन्ना|पन्ना संस्थानची]] स्थापना केली. इ.स. १६२७ मध्ये हा 'जगज्जेता' चक्रवर्ती बादशाहा मृत्यू पावला, व त्याचा मुलगा शहाजहान हा दिल्लीपदावर अधिष्ठित झाला. तो पुनः बीरसिंगदेव अधमपणा स्वीकारून बाहशाहाच्या मुलुखात दंगेधोपे व लूटमार करू लागला. हे वृत्त बादशाहास समजताच त्याने त्याची खोड मोडून त्याची सर्व जहागीर जप्त केली. त्या वेळेपासून सन १७०७ पर्यंत झाशीप्रांत दिल्लीच्या बादशहाकडे होता. पुढे सन १७०७ मध्ये, बहादूरशाहा गादीवर आल्यानंतर त्याने झाशी परगणा छत्रसाल राजास जहागीर दिला. राजा छत्रसालबद्दल पुढील पंक्ती प्रसिद्ध आहेत : ;तोड़ादार घोड़ादार ;वीरनि सों प्रीति करी ;साहस सों जीति जंग ;खेत ते न चालियौ ;बिन्ती छत्रसाल करै ;होय जो नरेस देश ;रैहे न कलेस रेस ;मेरो कह्यो पालियौ ==छत्रसाल याची मराठी चरित्रे== * बुंदेलखंडचा महाराजा छत्रसाल ([[सदाशिव आठवले]]) [[वर्ग:उत्तर प्रदेशचा इतिहास]] [[वर्ग:मध्य प्रदेशचा इतिहास]] [[वर्ग:बुंदेलखंड]] [[वर्ग:इ.स. १६४९ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १७३१ मधील मृत्यू]] hv2ygq0uubr89cqqx1tu79u5kgklenv 0 24364 2145708 2145301 2022-08-12T15:27:29Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट| |चित्र = Purple Sunbird- Male at Bhopal I IMG 0785.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}}, फूलचुखी |हिंदी नाव = फुलचूही |संस्कृत नाव = पुष्पंधय |इंग्रजी नाव = Purple Sunbird |शास्त्रीय नाव = Nectarinia asiatica, </br> Cinnyris asiaticus |कुळ = शिंजिराद्य (Nectariniidae) }} == आकारमान == जांभळा सूर्यपक्षी (किंवा फूलचुखी) हा अंदाजे १० सें.मी. मापाचा, [[चिमणी|चिमणीपेक्षा]] लहान पक्षी असून विणेच्या हंगामात नर चमकदार निळ्या-जांभळ्या रंगाचा असतो. याच्या पिसाच्या वरच्या भागात शेंदरी रंगाचा एक छोटा पट्टा असतो. इतर काळात नर-मादी दिसायला सारखेच असतात. वरून तपकिरी रंग, खालून फिकट पिवळा, काळे पंख, छातीवर काळा पट्टा. == वास्तव्य == जांभळा सूर्यपक्षी संपूर्ण [[भारत|भारतभर]] आढळतो. शिवाय [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[पाकिस्तान]], [[म्यानमार| ब्रह्मदेश]] या देशांतही याचे वास्तव्य आहे. == प्रजाती == रंग आणि आकारमानावरून याच्या किमान तीन उपजाती आढळतात. == आढळस्थान == पानगळीचे जंगल, शेतीचा प्रदेश, माळराने (२४०० मीटर उंच दक्षिण आशिया आणि श्रीलंका मध्ये), हिमालय (१७०० मीटर उंच), बागा इ. ठिकाणी जांभळा सूर्यपक्षी हमखास दिसून येतो. == प्रजनन काळ == साधारणपणे मार्च ते मे हा यांचा वीण हंगाम काळ असतो, यांचे घरटे लांबट थैलीसारखे, झाडाला किंवा एखाद्या घराच्या आधाराने लटकणारे असते. घरटे, गवत, कोळ्याचे जाळे, लाकडाचे छोटे तुकडे यांचे बनलेले असते. मादी एकावेळी २ ते ३ अंडी देते; ही अंडी राखाडी-हिरवट रंगाची व त्यावर तपकिरी ठिपके असतात. मादी एकटीच घरटे बांधण्याचे, अंडी उबविण्याचे काम करते मात्र पिलांना खाऊ घालण्याचे काम नर-मादी मिळून करतात. == चित्रदालन == <gallery> File:Purple Sunbird.jpg|thumb|वीण हंगामातील नर File:Purple sunbird Juvenile.jpg|thumb|अल्पवयीन जांभळा सूर्यपक्षी File:Purple Sunbird- Male at Bhopal I IMG 0785.jpg|वीण हंगामातील नर File:Purple Sunbird (Cinnyris asiaticus)- Non-breeding- feeding on Kapok (Ceiba pentandra) in Kolkata W IMG 3968.jpg|वीण हंगाम नसतानाचा नर File:Purple Sunbird (Female) I IMG 6029.jpg|मादी </gallery> {{विस्तार}} {{DEFAULTSORT:सूर्यपक्षी,जांभळा}} [[वर्ग:पक्षी]] ejgmjejkm7hmun9ydd5e8e9wjcb8zhl 0 25340 2145674 2143898 2022-08-12T11:59:53Z Dharmadhyaksha 28394 /* मृत्यू */ wikitext text/x-wiki {{ऑगस्ट दिनदर्शिका}} {{ग्रेगरी दिनदर्शिका दिवस|ऑगस्ट|१२|२२४|२२५}} == ठळक घटना आणि घडामोडी == === इ.स.पू. पहिले शतक === * [[इ.स.पू. ३०|३०]] - [[ऍक्टियमची लढाई|ऍक्टियमच्या लढाईत]] [[मार्क ॲंटोनी]]ची हार झाल्याचे कळल्यावर [[क्लिओपात्रा]]ने आत्महत्या केली. === अकरावे शतक === * [[इ.स. १०९९|१०९९]] - [[पहिली क्रुसेड]]-[[ऍस्केलॉनची लढाई]] - क्रुसेड समाप्त. === तेरावे शतक === * [[इ.स. १२८१|१२८१]] - [[जपान]]वर चाल करून येणारे [[कुब्लाई खान]]चे आरमार वादळात नष्ट. === पंधरावे शतक === * [[इ.स. १४८०|१४८०]] - [[ओट्रांटोची लढाई]] - ८०० [[ख्रिश्चन]] युद्धबंद्यांनी इस्लाम धर्म स्वीकारण्यास नकार दिल्यावर ऑट्टोमन सैनिकांनी त्यांची हत्या केली. === एकोणिसावे शतक === * [[इ.स. १८३३|१८३३]] - [[शिकागो]] शहराची स्थापना. * [[इ.स. १८५१|१८५१]] - [[आयझॅक सिंगर]]ला [[शिवणयंत्र|शिवणयंत्राचा]] पेटंट प्रदान. * [[इ.स. १८९८|१८९८]] - [[स्पॅनिश-अमेरिकन युद्ध]] समाप्त. * १८९८ - [[हवाई]]ने [[अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने|अमेरिकेचे]] आधिपत्य स्वीकारले. === विसावे शतक === * [[इ.स. १९०८|१९०८]] - सर्वप्रथम [[फोर्ड मॉडेल टी]] कार तयार झाली. * [[इ.स. १९१४|१९१४]] - [[पहिले महायुद्ध]] - [[ग्रेट ब्रिटन]]ने [[ऑस्ट्रिया-हंगेरी]]विरुद्ध युद्ध पुकारले. * [[इ.स. १९४४|१९४४]] - [[वाफ्फेन एस.एस.]]च्या सैनिकांनी [[सांताआना दि स्ताझेमा]] शहरात ५६० व्यक्तींची हत्या केली. * [[इ.स. १९५२|१९५२]] - [[मॉस्को]]मध्ये १३ [[ज्यू]] कवींची हत्या. * [[इ.स. १९५३|१९५३]] - [[सोवियेत संघ|सोवियेत संघाने]] आपल्या पहिल्या [[परमाणु बॉम्ब]]ची चाचणी केली. * [[इ.स. १९६४|१९६४]] - वंशभेद केल्याबद्दल [[दक्षिण आफ्रिका|दक्षिण आफ्रिकेची]] [[ऑलिंपिक|ऑलिंपिक खेळातून]] हकालपट्टी. * [[इ.स. १९८१|१९८१]] - [[आय.बी.एम.]]ने पहिला वैयक्तिक संगणक विकायला काढला. * [[इ.स. १९८२|१९८२]] - [[मेक्सिको]]ने दिवाळे काढले. * [[इ.स. १९८५|१९८५]] - [[जपान एरलाइन्स फ्लाइट १२३]] हे विमान [[माउंट ओगुरा]]वर कोसळले. ५२० ठार. === एकविसावे शतक === * [[इ.स. २०००|२०००]] - [[रशिया]]ची [[कुर्स्क (पाणबुडी)|कुर्स्क]] ही पाणबुडी [[बॅरंट्स समुद्र|बॅरंट्स समुद्रात]] बुडाली. * [[इ.स. २००५|२००५]] - [[श्रीलंका|श्रीलंकेच्या]] परराष्ट्रमंत्री [[लक्ष्मण कडिरगमार]]ची हत्या. * [[इ.स. २०१०|२०१०]] - [[मुंबई]] मध्ये रिक्षा टॅक्सी चालकांविरुद्ध प्रवाशांनी स्वयंस्फूर्तीने ''मीटर जॅम'' आंदोलन पुकारले. == जन्म == * [[इ.स. १५०३|१५०३]] - [[क्रिस्चियन तिसरा, डेन्मार्क]] आणि [[नॉर्वे]]चा राजा. * [[इ.स. १६२९|१६२९]] - [[ऍलेक्सेइ पहिला, रशिया]]चा झार. * [[इ.स. १६४३|१६४३]] - [[अफोन्सो सातवा, पोर्तुगाल]]चा राजा. * [[इ.स. १६४७|१६४७]] - [[योहान हाइनरिक ऍकर]], [[:वर्ग:जर्मन लेखक|जर्मन लेखक]]. * [[इ.स. १७६२|१७६२]] - [[जॉर्ज चौथा, इंग्लंड]]चा राजा. * [[इ.स. १८५९|१८५९]] - [[कॅथेरिन ली बेट्स]], [[:वर्ग:इंग्लिश कवी|अमेरिकन कवियत्री]]. * [[इ.स. १८६६|१८६६]] - [[जॅसिंतो बेनाव्हेंते]], [[नोबेल पारितोषिक]] विजेता [[:वर्ग:स्पॅनिश लेखक|स्पॅनिश लेखक]]. * [[इ.स. १८८७|१८८७]] - [[एर्विन श्रॉडिंगर|इर्विन श्रोडिंजर]], [[नोबेल पारितोषिक]] विजेता [[:वर्ग:ऑस्ट्रियन भौतिकशास्त्रज्ञ|ऑस्ट्रियाचा भौतिकशास्त्रज्ञ]]. * [[इ.स. १८९७|१८९७]] - [[मॉरिस फर्नांडेस]], [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू|वेस्ट ईंडीझचेा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १८९९|१८९९]] - [[बेन सीली]], [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू|वेस्ट ईंडीझचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९१०|१९१०]] - [[युसोफ बिन इशाक]], [[:वर्ग:सिंगापूरचे राष्ट्राध्यक्ष|सिंगापूरचा पहिला राष्ट्राध्यक्ष]]. * [[इ.स. १९१९|१९१९]] - [[विक्रम साराभाई]], भारतीय भौतिकशास्त्रज्ञ. * [[इ.स. १९२३|१९२३]] - [[जॉन होल्ट]], [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू|वेस्ट ईंडीझचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९२४|१९२४]] - [[डेरेक शॅकलटन]], [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू|इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]]. * १९२४ - [[मुहम्मद झिया उल-हक]], [[:वर्ग:पाकिस्तानचे राष्ट्राध्यक्ष|पाकिस्तानचा हुकुमशहा व राष्ट्राध्यक्ष]]. * [[इ.स. १९४०|१९४०]] - [[एडी बार्लो]], [[:वर्ग:दक्षिण आफ्रिकेचे क्रिकेट खेळाडू|दक्षिण आफ्रिकेचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९४९|१९४९]] - [[मार्क नॉप्फलर]], स्कॉटिश संगीतकार. * [[इ.स. १९५६|१९५६]] - [[सिदाथ वेट्टीमुनी]], [[:वर्ग:श्रीलंकेचे क्रिकेट खेळाडू|श्रीलंकेचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९६०|१९६०]] - [[ग्रेग थॉमस]], [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू|इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९६१|१९६१]] - [[मार्क प्रीस्ट]], [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे क्रिकेट खेळाडू|न्यू झीलंडचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९६९|१९६९]] - [[स्टुअर्ट विल्यम्स]], [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू|वेस्ट ईंडीझचा क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९७१|१९७१]] - [[पीट साम्प्रास]], [[:वर्ग:अमेरिकेचे टेनिस खेळाडू|अमेरिकन टेनिस खेळाडू]]. * [[इ.स. १९७२|१९७२]] - [[ग्यानेंद्र पांडे]], [[:वर्ग:भारतातील पुरूष क्रिकेट खेळाडू|भारतीय क्रिकेट खेळाडू]]. * [[इ.स. १९७३|१९७३]] - [[रिचर्ड रीड (अतिरेकी)|रिचर्ड रीड]], अतिरेकी. * [[इ.स. १९७६|१९७६]] - [[पेद्रो कॉलिन्स]], [[:वर्ग:वेस्ट इंडीजचे क्रिकेट खेळाडू|वेस्ट ईंडीझचा क्रिकेट खेळाडू]]. == मृत्यू == * इ.स.पूर्व ३० - [[क्लिओपात्रा]] == प्रतिवार्षिक पालन == ==बाह्य दुवे== {{बीबीसी आज||august/12}} [[ऑगस्ट १०]] - [[ऑगस्ट ११]] - ऑगस्ट १२ - [[ऑगस्ट १३]] - [[ऑगस्ट १४]] - [[ऑगस्ट महिना]] ---- {{ग्रेगरियन महिने}} [[वर्ग:दिवस]] [[वर्ग:ग्रेगरी दिनदर्शिका]] [[वर्ग:आंतरराष्ट्रीय दिनदर्शिका]] tk04lynl75e33fekbmbi5rkjqauob1a 4 26098 2145682 793016 2022-08-12T12:05:32Z Dharmadhyaksha 28394 wikitext text/x-wiki '''[[ऑगस्ट १३]]''': * [[इ.स. १९४३|१९४३]] - [[भारतीय रिझर्व बँक|रिझर्व्ह बँकेचे]] पहिले भारतीय संचालक म्हणून [[सी.डी. देशमुख|सी.डी. देशमुखांची]] नियुक्ती. * [[इ.स. १९६१|१९६१]] - [[पूर्व जर्मनी]] आणि [[पश्चिम जर्मनी]]मधील सीमा बंद केल्या गेल्या. [[बर्लिनची भिंत|बर्लिन भिंतीचे]] बांधकाम सुरू. '''जन्म''': * [[इ.स. १८९८|१८९८]] - [[प्रल्हाद केशव अत्रे]], [[:वर्ग:मराठी लेखक|मराठी लेखक]], [[:वर्ग:मराठी पत्रकार|पत्रकार]], [[:वर्ग:मराठी राजकारणी|राजकारणी]]. * [[इ.स. १९३३|१९३३]] - [[रिचर्ड बी. अर्न्स्ट]], [[नोबेल पारितोषिक]] विजेता [[:वर्ग:स्विस रसायनशास्त्रज्ञ|स्विस रसायनशास्त्रज्ञ]]. '''मृत्यू''': * [[इ.स. १७९५|१७९५]] - [[अहल्याबाई होळकर]], * [[इ.स. १९१०|१९१०]] - [[फ्लॉरेन्स नाईटिंगेल]], [[क्रिमियन युद्ध|क्रिमियन युद्धातील]] रुग्णसेवक. * [[इ.स. १९४६|१९४६]] - [[एच.जी. वेल्स]], [[:वर्ग:इंग्लिश साहित्यिक|इंग्लिश साहित्यिक]]. * [[इ.स. १९८०|१९८०]] - [[पुरुषोत्तम भास्कर भावे]] [[:वर्ग:मराठी साहित्यिक|मराठी साहित्यिक]]. * [[इ.स. १९८८|१९८८]] - [[गजानन जागीरदार]], हिंदी चित्रपट अभिनेते व दिग्दर्शक. [[ऑगस्ट १२]] - [[ऑगस्ट ११]] - [[ऑगस्ट १०]] <div align="right"> [[विकिपीडिया:दिनविशेष/ऑगस्ट|संग्रह]] </div> [[वर्ग:विकिप्रकल्प दिनविशेष]] 4mryet03eq18xriy3y5jn2ub2r0pqbs 2145688 2145682 2022-08-12T12:34:53Z Dharmadhyaksha 28394 wikitext text/x-wiki '''[[ऑगस्ट १३]]''': [[चित्र:Maharani Ahilya Bai Holkar.png|70px|right]] * [[इ.स. १९४३|१९४३]] - [[भारतीय रिझर्व बँक|रिझर्व्ह बँकेचे]] पहिले भारतीय संचालक म्हणून [[सी.डी. देशमुख|सी.डी. देशमुखांची]] नियुक्ती. * [[इ.स. १९६१|१९६१]] - [[पूर्व जर्मनी]] आणि [[पश्चिम जर्मनी]]मधील सीमा बंद केल्या गेल्या. [[बर्लिनची भिंत|बर्लिन भिंतीचे]] बांधकाम सुरू. '''जन्म''': * [[इ.स. १८९८|१८९८]] - [[प्रल्हाद केशव अत्रे]], [[:वर्ग:मराठी लेखक|मराठी लेखक]], [[:वर्ग:मराठी पत्रकार|पत्रकार]], [[:वर्ग:मराठी राजकारणी|राजकारणी]]. * [[इ.स. १९३३|१९३३]] - [[रिचर्ड बी. अर्न्स्ट]], [[नोबेल पारितोषिक]] विजेता [[:वर्ग:स्विस रसायनशास्त्रज्ञ|स्विस रसायनशास्त्रज्ञ]]. '''मृत्यू''': * [[इ.स. १७९५|१७९५]] - [[अहल्याबाई होळकर]], मराठा साम्राज्यातील राणी (''चित्रीत'') * [[इ.स. १९१०|१९१०]] - [[फ्लॉरेन्स नाईटिंगेल]], [[क्रिमियन युद्ध|क्रिमियन युद्धातील]] रुग्णसेवक. * [[इ.स. १९४६|१९४६]] - [[एच.जी. वेल्स]], [[:वर्ग:इंग्लिश साहित्यिक|इंग्लिश साहित्यिक]]. * [[इ.स. १९८०|१९८०]] - [[पुरुषोत्तम भास्कर भावे]] [[:वर्ग:मराठी साहित्यिक|मराठी साहित्यिक]]. * [[इ.स. १९८८|१९८८]] - [[गजानन जागीरदार]], हिंदी चित्रपट अभिनेते व दिग्दर्शक. [[ऑगस्ट १२]] - [[ऑगस्ट ११]] - [[ऑगस्ट १०]] <div align="right"> [[विकिपीडिया:दिनविशेष/ऑगस्ट|संग्रह]] </div> [[वर्ग:विकिप्रकल्प दिनविशेष]] 8c0p8jcb079soki5wj08dcsrd5g1t5s 0 39777 2145834 2120469 2022-08-13T06:05:45Z अभय नातू 206 /* संदर्भ व नोंदी */ wikitext text/x-wiki एअर इंडिया एक्सप्रेस भारतातील केरळमधून स्वस्त दराने विमानसेवा देणारी एअर इंडियाला सहाय्यकारी अशी सार्वजनिक क्षेत्रात कार्यरत असणारी पहिली एअरलाईन्स आहे.<ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.rediff.com/business/report/kochi-to-be-air-india-express-headquarters/20101231.htm|प्रकाशक=रेडिफ्फ.कॉम|दिनांक=२०१३-०२-०५|title='एअर इंडिया एक्सप्रेसचे मुख्यालय कोची येथे हलवणार'. ३१ डिसेंबर २०१०|भाषा=इंग्लिश}}</ref> तिचे मुख्यालय [[कोची]] येथे आहे. या एअरलाईन्सकडून मध्य पूर्व आणि द‍‍क्षिण पूर्व आशियामध्ये सेवा दिल्या जात आहेत. [[एअर इंडिया]] लि.ला साहाय्यकारी असणाऱ्या एअर इंडिया चार्टर लिमिेटेडच्या मालकीची आहे. सध्या प्रत्येक आठवडयाला १०० उडडाणे मुख्यत्वेकरून [[तामिळनाडू]]च्या दक्षिण राज्यामधून सुर ु आहेत. == इतिहास == मध्यपूर्व आशियामध्ये स्थायिक झालेल्या [[मल्याळी]] समाजातील लोकांच्या स्वस्त विमानसेवेच्या सततच्या मागणीमुळे मे २००४ मध्ये या विमानसेवेची स्थापना झाली. २९ एप्रिल २००५ रोजी तिरुवअंनंतपुरमपासून अबुधाबीपर्यंत पहिले उडडाण या विमानसेवेने केले.<ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.cleartrip.com/flight-booking/air-india-express-airlines.html|प्रकाशक=क्लियरट्रिप|दिनांक=|title='ऑन बोर्ड एअर इंडिया एक्स्प्रेस'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref> दि. २२ फेब्रुवारी २००५ रोजी ७३७-८६ क्यू हे बोइंग विमान हे या कंपनीच्या ताफ्यातील पहिले विमान होते. == संयुक्त व्यवस्था == ह्या एरलाइन्सचे मुंबईमधील [[नरीमन पॉइंट]] येथील एअर इंडिया इमारतीमध्ये मुख्यालय आहे.<ref>"[http://www.airindiaexpress.in/contact.aspx आमच्याशी संपर्क साधा]". एअर इंडिया एक्सप्रेस. मुख्यालय : एअर इंडिया एक्सप्रेस – इंडिया इमारत, नरीमन पॉइंट, मुंबई ४०० ०२१, भारत’. ५ फेब्रुवारी २०१३</ref> डिसेंबर २०१२ मध्ये एअर इंडिया सदस्य समितीने १ जानेवारी २०१३ पासून कंपनीचे मुख्यालय कोचीन येथे स्थलांतरित करण्याचा निर्णय घेतला.<ref>"[http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-12-14/kochi/35819011_1_aie-air-india-express-ansbert-d-souza एअर इंडिया एक्सप्रेसचे मुख्यालय कोचीन येथे स्थलांतर करण्यास मान्यता]". [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]. १४ डिसेंबर २०१२. ५ फेब्रुवारी २०१३.</ref> केंद्रीय नागरी वाहतूक मंत्री, के. सी. वेणुगोपाल यांनी १ जानेवारी २०१३ पासून टप्य्याटप्य्याने मुख्यालय कोचीन येथे स्थलांतरित करत असल्याचे जाहीर केले आहे.<ref>"[http://www.thehindu.com/news/cities/Kochi/air-india-express-route-scheduling-from-city-soon/article4282465.ece एअर इंडिया एक्सप्रेसचा मार्ग लवकरच शहरातून सुरू]". द हिंदू. ७ जानेवारी २०१३. ५ फेब्रुवारी २०१३ .</ref> या एअरलाईन्सचा अभियांत्रिकी विभाग तिरुवअनंतपुरम येथे स्थलांतरित झालेला आहे. तिरुवअनंतपुरमच्या आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून एअर इंडिया चार्टर लि.च्या या एअरलाईन्सच्या बोइंग ७३७-८०० विमानांची देखभाल, दुरुस्ती व इतर सुविधा ( एमआरओ ) प्राप्त करून घेण्यापूर्वी महत्त्वाची असणारी ‘सी’ तपासणी करण्यास परवानगी देण्यात आलेली आहे. सी दर्जाची तपासणी होऊ शकणारे [[त्रिवेंद्रम]] हे तिसरे शहर आहे. ३००० उड्डाणे किंवा १५ महिने यापैकी जे आधी पूर्ण होईल त्या विमानांसाठी सी दर्जाची तपासणी आवश्यक आहे. अभियंते विमानाच्या उड्डाणाचे नियंत्रण, विमानातील नादुरुस्त भागांची दुरुस्ती व विमानाच्या अंतर्गत व्यवस्थेची चाचणी इ. बाबी नेमून दिलेल्या मोजमापावर सी दर्जाची तपासणी केली जाते. सुरुवातीच्या काळात त्रिवेंद्रममध्ये एका वेळी २ विमानांना आणि आठवड्यात ३ विमानांची संपूर्ण तपासणी या एमआरओ सुविधेमध्ये होते. १६ डिसेंबर २०११ रोजी जवळजवळ ६.०७ हेक्टरमध्ये .११० कोटी रुपये किंमतीची एमआरओ सुविधा पार पाडली जात होती. == ताफा == एअर इंडिया एक्सप्रेसच्या विमानांचा ताफा खालीलप्रमाणे आहे. (जून २0१३ प्रमाणे) <center> {| class="toccolours" border="1" cellpadding="3" style="border-collapse:collapse;text-align:center" एअर इंडिया एक्सप्रेसचा ताफा <ref>[http://www.airindiaexpress.in/about.aspx एआयएक्स संबंधी]"</ref> |- style="background:#e32636;" !<span style="color:white;">विमान !style=width:25px;|<span style="color:white;">चालू !<span style="color:white;">प्रवासी<br><small>(इकॉनॉमी)</small> !<span style="color:white;">शेरा |- |[[बोइंग ७३७-८००]] |२१ |१८६ |४ विमाने विकून पुन्हा दीर्घ मुदतीसाठी भाडयाने करारबद्ध केली. |- !एकूण !२१ !colspan=3| |} </center> [[चित्र:Food_Packet.JPG|उजवे|इवलेसे|विमानात देण्यात येणारा अल्पोपहार]] जानेवारी २०१३ प्रमाणे एअर इंडिया एक्सप्रेस विमानाचे सरासरी वयोमान ५.१ वर्ष इतके आहे. == विमानांतर्गत सेवा == स्वस्त दरात सेवा देण्याऱ्या या विमानामध्ये प्रवाशांना शाकाहारी आणि मांसाहारी अशा दोन्ही प्रकारचे अल्पोपहार पुरविण्यात येतो. प्रवाशांसाठी थोडया प्रमाणात मनोरंजनाची सुद्धा सुविधा उपलब्ध करून दिली जाते. [[चित्र:Air_India_Express_Boeing_737_2078.JPG|उजवे|इवलेसे|एअर इंडिया एक्सप्रेस विमान बोइंग ७३७-८०० मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर]] == अपघात आणि दुर्घटना == २२ मे २०१० रोजी एअर इंडिया एक्सप्रेस विमान ८१२ बोइंग ७३७-८०० [[दुबई]]-[[मंगलोर]] मार्गावर मंगलोर आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उतरताना अपघात होऊन विमानातील १६६ जणांपैकी १५२ प्रवासी आणि ६ वैमानिक मृत्युमुखी पडले होते.<ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.thepeninsulaqatar.com/qatar/4120-jet-crash-kills-159-in-india-7-survive.html|प्रकाशक=|दिनांक=२०१०-०५-२३|title='भारतामध्ये जेट कोसळून १५८ मुत्युमुखी , ८ बचावले'|भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://wireupdate.com/wires/5378/indian-official-at-least-160-dead-in-air-india-plane-crash-in-mangalore/|प्रकाशक=वायर अपडेट/बीएनओ न्यूज.|दिनांक=२०१०-०५-२२|title='मंगलोर मध्ये जेट विमान अपघातात १५८ मुत्युमुखी'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.msnbc.msn.com/id/37286182/ns/world_news-south_and_central_asia/|प्रकाशक=एमएसएनबीसी.|दिनांक=२०१०-०५-२१|title='भारतामध्ये दुबईमधून निघालेले एअर इं‍डियाचे विमान कोसळले'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/05/21/india.plane.crash/index.html?hpt=T1|प्रकाशक=सीएनएन.|दिनांक=२०१०-०५-२२|title='एअर इंडियामध्ये घबराट'. |भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/10141297.stm|प्रकाशक=बीबीसी न्युज.|दिनांक=२०१०-०५-२२|title='मंगलोरमध्ये विमान कोसळून १६० जण ठार'. |भाषा=इंग्लिश}}</ref> २५ मे २०१० रोजी एअर इंडिया एक्सप्रेस बोइंग ७३७-८०० दुबई ते [[पुणे]] मार्गावर प्रवास करताना सहवैमानिकाने विमानाचा ताब घेतला असताना अचानक वेगाने ७००० फूट खाली झेपावू लागले. परंतु त्याच वेळी कॉकपिटच्या बाहेर गेलेल्या वैमानिकाने परत कॉकपटमध्ये येऊन विमानाचा ताबा घेतला व पुढचा अनर्थ टाळला होता.<ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://news.blogs.cnn.com/2010/11/30/report-co-pilot-moved-seat-sent-jetliner-plumetting/|प्रकाशक=सीएनएन.|दिनांक=२०१०-११-३०|title='अहवाल : सहवैमानिकाची गंभीर चूक'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704700204575643401782593096.html|प्रकाशक=द वॉल स्ट्रीट जर्नरल.|दिनांक=२०१०-११-२८|title='एअर इंडियामधील घाबरलेल्या सहवैमानिकाकडून विमान खोल गर्तेत'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी |दुवा=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5iR7jo1aymu8RKJnw_a1mROQNz5dA|प्रकाशक=एएफपी.|दिनांक=२०१०-११-२९|title='भित्रट सहवैमानिकामुळे विमानातील भारतीय प्रवासांच्या हवेत गटांगळया'.|भाषा=इंग्लिश}}</ref> == शेपटीतील कौशल्य == एअर इंडियाचा एक्सप्रेसच्या प्रत्येक विमानाच्या शेपटीवर भारतीय संस्कृती, प्राचीन इतिहास आणि परंपरा यांचा मिलाफ असलेले नक्षीकाम दिसून येते. == संदर्भ व नोंदी == {{संदर्भयादी|2}} {{भारतीय विमान सेवा}} [[वर्ग:भारतीय विमानवाहतूक कंपन्या]] [[वर्ग:एर इंडिया]] kziojzxdse3xkdu8bqm2ap1ne8wwfry 0 39781 2145830 2120396 2022-08-13T06:04:13Z अभय नातू 206 वर्ग wikitext text/x-wiki '''अलायन्स एअर''' किंवा '''एअर इंडिया रीजनल''' ही [[भारत|भारतातील]] एक विमानवाहतूक कंपनी आहे. हिची सुरुवात ''अलायन्स एअर'' या नावाने झाली.<ref name="FI">{{स्रोत बातमी | title= Directory: World Airlines | कृती= [[फ्लाइट इंटरनॅशनल]] | page= 73 | date= 27 March 2007}}</ref> याची स्थापना १९९६ मध्ये [[इंडियन एरलाइन्स|इंडियन एरलाइन्सची]] (नंतर २००७ मध्ये एअर इंडियामध्ये विलीन झाली) उपकंपनी म्हणून करण्यात आली आणि मुख्यतः देशांतर्गत मार्ग चालवते. ही कंपनी १७० उड्डाणांसह ४२ शहरांना विमानसेवा पुरवते.<ref name="Alliance Air destinations">{{संकेतस्थळ स्रोत |title= Alliance Air destinations. |दुवा=http://www.airindia.in/alliance-air.htm |प्रकाशक= Alliance Air- Air India |accessdate=29 December 2014}}</ref> {{विस्तार}} {{संदर्भनोंदी}} {{भारतीय विमान सेवा}} [[वर्ग:भारतीय विमानवाहतूक कंपन्या]] [[वर्ग:स्टार अलायन्स]] [[वर्ग:एर इंडिया]] of7bn0e2drr21589ratdkwur4vngrga 0 54811 2145720 2135649 2022-08-12T16:18:56Z Sandesh9822 66586 wikitext text/x-wiki {{इतिहासलेखन}} {{माहितीचौकट समूह |group = महार | |image= <div style="white-space:nowrap;">[[File:The tribes and castes of the Central Provinces of India (1916) (14740799376).jpg|thumb|right|250px]] | caption = A Mahar Man winding thread from ''The Tribes and Castes of the Central Provinces of India'' (1916) |poptime = १ ते १.५ कोटी<br />'''प्रमाण'''<br /> भारतातील लोकसंख्येत १ ते १.६ % <br /> महाराष्ट्रातील लोकसंख्येत ११% ते १५% |popplace = '''प्रमुख''' <br />[[महाराष्ट्र]]<br /> '''इतर लक्षणीय लोकसंख्या'''<br /> [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओडिसा]], [[तेलंगाणा]]<ref>https://joshuaproject.net/maps/india/17405</ref> <br /> '''इतरः-'''<br /> [[पाकिस्तान]] व [[बांगलादेश]] | langs = मुख्यः- [[मराठी]] व [[वऱ्हाडी भाषा|वऱ्हाडी]] | rels = [[बौद्ध धर्म]], [[हिंदू धर्म]]|, related = [[मराठी लोक]] | }} '''महार''' (तत्सम वा संबंधित जाती: '''मेहरा''', '''मेहर''', '''महारा''', '''तरल''', '''तराळ''', '''धेगुमेग''') हा वंश [[भारत|भारतातील]] [[अनुसूचित जाती]]चा समाज आहे, जो प्रमुख्याने महाराष्ट्रात रहातो. महारांची महाराष्ट्र राज्यातील लोकसंख्या १ कोटीपेक्षा जास्त आहे. [[महाराष्ट्र]]ाच्या लोकसंख्येत ११% ते १५% महार आहेत.<ref name="Clothey2007">{{स्रोत पुस्तक|author=Fred Clothey|title=Religion in India: A Historical Introduction|दुवा=https://books.google.com/books?id=7s376jMWBcEC&pg=PA213|year=2007|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-415-94023-8|page=213}}</ref> महाराष्ट्रानंतर [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओरिसा]], [[तेलंगणा]] या राज्यांत महार समाजाची मोठी संख्या आहे. भारतातील एकूण ३० राज्यांत हा समाज आढळतो, यापैकी १६ राज्यांत महार समुदायाला [[अनुसूचित जाती]]मध्ये समाविष्ट केले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://socialjustice.nic.in/UserView/index?mid=76750|title=List of Scheduled Castes : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|website=socialjustice.nic.in|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|date=2013-02-07|access-date=2018-03-19}}</ref> भारताव्यतिरिक्त [[पाकिस्तान]] आणि [[बांगलादेश]]ातही महार हे कमी संख्येने आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/mahar|title=Mahar - Dictionary definition of Mahar {{!}} Encyclopedia.com: FREE online dictionary|website=www.encyclopedia.com|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://joshuaproject.net/people_groups/17405/IN|title=Mahar (Hindu traditions) in India|last=Project|first=Joshua|access-date=2018-03-19|language=en}}</ref> आज ६०% महारांनी [[बौद्ध धर्म]] स्विकारला आहे. तर ४०% महार हे हिंदू धर्म मानतो. *[[मराठवाडा]] विभागातील [[महार]] मराठवाड्यातील [[महार]] समाज देवी रेणुका मातेचे वंशज मानतात. कारण ते [[हिंदू]] धर्माने जातीने [[महार]] आहेत. मुख्यतः बहुतांश समाज महाराष्ट्रात रहात असल्याने त्यांची मुख्य [[मातृभाषा]] [[मराठी भाषा|मराठी]] आहे, पण उच्च शिक्षणामुळे अनेक लोक महाराष्ट्रा व देशाबाहेर गेले आहेत. [[मराठा]]-[[कुणबी]] (सुमारे ३०%) समाजानंतर महाराष्ट्रातील सर्वाधिक लोकसंख्या महार समाजाची आहे. == इतिहास == महार हा गावाचा हरकाम्या होता. तो ओरडून दवंडी देई, प्रेताचे सरण वाही. महाराष्ट्र हा मुळ महाराचा(नागवंशी).महार ही जाति नागवंशी आहे. नागवंशी हे मुलनिवशी . नागवंशियंचे राज्य अखंड भारत व भारतबहेर ही होते . जागल्या म्हणजे पहारेकरी हा बहुधा महार जातीचा असे. गावराखण करणाऱ्या महाराला चारही सीमा बारकाईने माहीत म्हणून जमीन जुमला, घरदार या स्थावरांच्या वादांत त्याची साक्ष महत्त्वाची असायची. वेसकर या महाराकडे वेशीचे दरवाजे रात्री बंद करून सकाळी उघडायचे हे काम असे. महार या जातीचे लोक महाराष्ट्रात मोठ्या संख्येने आढळतात. १९११ साली या जातीच्या लोकांची संख्या सुमारे ३३ लाख होती. राजारामशास्त्री भागवतांनी हे महार म्हणजे प्राचीन नाग होत असे मत दिले आहे. डॉ. भांडारकरांच्या मते मेलेल्या जनावरांना वाहून नेणारे (मृत + हार) ते महार होतात. महा + अरि म्हणजे मोठे शत्रू ते महार अशी काही विद्वानांनी उपपत्ती लावली आहे. महारांची वस्ती मध्यप्रांतातच प्रामुख्येकरून आढळते. पूर्वी त्यांचे विशिष्ट देव म्हणजे [[विठोबा]], [[म्हसोबा]], [[खंडोबा]], ज्ञानोबा, चोखोबा, भवानी, मरीआई, सटवाई इत्यादी होते. [[वऱ्हाड]]प्रांतामध्ये ग्रॅबिएल, अझ्रेल, मायकेल, अनांदीन या नावाच्या देवतांची महार लोक पूजा करीत असे रसेल व हिरालाल सांगतात. त्यावेळी त्यांचे धार्मिक संस्कार हिंदूंसारखेच होते. ग्रामपंचायतीत बारा [[बलुतेदार|बलुतेदारांपैकी]] महार एक होते. त्यांच्याकडे खेडेगांवच्या सरहद्दी संभाळणे, चौकीदारी व जासुसी इत्यादी कामे असत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-44-50/12528-2013-03-13-06-52-19|title=महार|last=memberj|website=ketkardnyankosh.com|language=en-gb|access-date=2018-03-19}}</ref> == उपजाती == महार जातीत १२ उपजाती होत्या. महारांच्या सोमवंशी , लाडवन, बावणे व मिराशी या मुख्य उपजाती आहेत, तर आंदवण, अक्करमाशी, बारमाशी या इतर उपजाती आहेत. त्याचप्रमाणे महारांत रायरंद, डोंब अशा पोटजातीही आहेत. एका आडनावाचे लोक एका कुळीचे समजले जात असल्याने, महारांत एका आडनावात लग्नविधी होत नाहीत. पूर्वी या उपजातींदरम्यान रोटी-बेटी क्वचितच होत असत. मात्र इ.स. १९५६ मध्ये हिंदू धर्म त्यागून हा सर्व समाज [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखाली बौद्ध धर्मीय बनला. बौद्ध व्यक्तींमध्ये कुणीही श्रेष्ठ-कनिष्ठ नसतो या शिकवणुकीतून या समाजात रोटी-बेटी व्यवहार मोठ्या प्रमाणावर सुरू झालेत आणि उपजातींचा हा भेद समाप्त झाला आहे. == धर्म == २००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रीय महार हे ५६.२% [[बौद्ध]], ४३.७% [[हिंदू]] आणि ०.१% [[शीख]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20121114021927/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/dh_sc_maha.pdf|title=Wayback Machine|date=2012-11-14|access-date=2018-03-19}}</ref> १९५१ मध्ये म्हणजेच डॉ. आंबेडकरांच्या धर्मांतरापूर्वी महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातीत महारांचे प्रमाण ८०% होते. धर्मांतरांनंतर महारांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला व आज सुमारे ९८% महार हे बौद्ध धर्मीय आहेत. मात्र काही महार हे 'महार' ही 'हिंदू ओळख' नाकारत बौद्ध झाले तर काही महार जातीने 'महार' व धर्माने बौद्ध ही ओळख सांगत बौद्ध बनले. त्यामुळे आज अनुसूचित जातीत महाराष्ट्राचे प्रमाण २००१ मध्ये ५७.५% झाले, व यातील ५८% महारांनी आपला धर्म बौद्ध सांगितला होता. सुरुवातीला [[हिंदू]] धर्मातील [[अस्पृश्य]] वर्गात गणला जाणारा हा समाज १४ ऑक्टोबर १९५६ नंतर [[बौद्ध]] धर्मीय झाला. त्यानंतर ह्या समाजातील बहुतेक लोक [[बौद्ध]] धर्माच्या प्रभावाखाली आले तर अनेकांनी अधिकृतपणे [[बौद्ध धर्म]] स्वीकारला.. महाराष्ट्राच्या लोकसंख्येत बौद्ध धर्म न स्वीकारलेले फक्त १०% महार आहेत. महाराष्ट्रात महार आणि [[बौद्ध]] समाजाची एकत्रित लोकसंख्या ही १६% म्हणजेच २ कोटींच्या आसपास आहे. == लोकसंख्या== २०१७ पर्यंत, महार समुदायाला १६ भारतीय राज्यांमध्ये 'अनुसूचित जाती' म्हणून घोषित केले गेले होते : [[आंध्र प्रदेश]], [[अरुणाचल प्रदेश]], [[आसाम]], [[छत्तीसगढ]], [[दादरा आणि नगर हवेली]], [[दमण आणि दीव]], [[गोवा]], [[गुजरात]], [[कर्नाटक]], [[मध्य प्रदेश]], [[महाराष्ट्र]], [[मेघालय]], [[मिझोरम]], [[राजस्थान]], [[तेलंगणा]] आणि [[पश्चिम बंगाल]]. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- ! colspan=4 | राज्यानुसार भारतातील महार लोकसंख्या, २००१<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|publisher=Officer of the Registrar General |date=7 March 2007 |website=archive.org}}</ref> |- ! राज्य !! लोकसंख्या !! टीप |- | आंध्र प्रदेश{{efn|In 2001, Andhra Pradesh included what later became the state of Telangana}} || २८,३१७ || |- | अरुणाचल प्रदेश || ६४ || |- | आसाम || १,७२५ || |- | छत्तीसगढ || २,१२,०९९ || ८.७७% राज्यातील अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दादरा आणि नगर हवेली || २७१ || ६.६०% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दमण आणि दीव || ५ || |- | गोवा || १३,५७० || ५७% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | गुजरात || २६,६४३ || |- | कर्नाटक || ६४,५७८ || |- | मध्य प्रदेश || ६,७३,६५६ || |- | महाराष्ट्र || ५६,७८,९१२ || ५७.५% राज्यातील अनुसूचित जातीपैकी लोकसंख्या |- | मेघालय || ५३ || |- | मिझोरम || ९ || |- | राजस्थान || ७,२४१ || |- | पश्चिम बंगाल || २८,४१९ || |- |} याशिवाय इतर राज्यातील महारांची लोकसंख्या (२०११): (तेलंगाणा वगळता इतर राज्यात महरांचा समावेश अनु. जातीत केलेला नाही.) * [[ओडिसा]] - ३२,०००  * [[तेलंगणा]] - ३२,०००  * [[त्रिपुरा]] - ३,७००  * [[तमिळनाडू]] - ३,१००  * [[दिल्ली]] - २,९०० * [[उत्तर प्रदेश]] - १,५०० * [[केरळ]] - १,१०० ==हे सुद्धा पहा== * [[मराठी बौद्ध]] * [[महार रेजिमेंट]] * [[दलित बौद्ध चळवळ]] * [[महाराष्ट्रामधील बौद्ध धर्म]] * [[महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी]] ==महार या विषयावरील पुस्तके== * खानदेशातील महार संस्कृती (रा.शे. साळुंके) * भारतीय जातिसंस्थेत मातंगाचे स्थान आणि महार-मांग संबंध (प्रा. बी.सी. सोमवंशी) * महार कोण होते? उद्गम : संक्रमण : झेप ([[संजय सोनवणी]]) {{संदर्भनोंदी}} == बाह्य दुवे == {{डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर}} [[वर्ग:बलुतेदार]] [[वर्ग:दलित समुदाय]] [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील जाती]] [[वर्ग:बौद्ध समुदाय]] [[वर्ग:नवयान]] [[वर्ग:भारतामधील जाती]] [[वर्ग:भारतामध्ये बौद्ध धर्म]] [[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जाती]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जातीव्यवस्था]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील अनुसूचित जाती]] 174hkqic7i9ojfeugghwccctm0ipqbj 2145722 2145720 2022-08-12T16:22:58Z Sandesh9822 66586 wikitext text/x-wiki {{इतिहासलेखन}} {{माहितीचौकट समूह |group = महार | |image= <div style="white-space:nowrap;">[[File:The tribes and castes of the Central Provinces of India (1916) (14740799376).jpg|thumb|right|250px]] | caption = एक महार माणूस वळणाचा धागा बनवताना - ''The Tribes and Castes of the Central Provinces of India'' (1916) |poptime = १ ते १.५ कोटी<br />'''प्रमाण'''<br /> भारतातील लोकसंख्येत १ ते १.६ % <br /> महाराष्ट्रातील लोकसंख्येत ११% ते १५% |popplace = '''प्रमुख''' <br />[[महाराष्ट्र]]<br /> '''इतर लक्षणीय लोकसंख्या'''<br /> [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओडिसा]], [[तेलंगाणा]]<ref>https://joshuaproject.net/maps/india/17405</ref> <br /> '''इतरः-'''<br /> [[पाकिस्तान]] व [[बांगलादेश]] | langs = मुख्यः- [[मराठी]] व [[वऱ्हाडी भाषा|वऱ्हाडी]] | rels = [[बौद्ध धर्म]], [[हिंदू धर्म]]|, related = [[मराठी लोक]] | }} '''महार''' (तत्सम वा संबंधित जाती: '''मेहरा''', '''मेहर''', '''महारा''', '''तरल''', '''तराळ''', '''धेगुमेग''') हा वंश [[भारत|भारतातील]] [[अनुसूचित जाती]]चा समाज आहे, जो प्रमुख्याने महाराष्ट्रात रहातो. महारांची महाराष्ट्र राज्यातील लोकसंख्या १ कोटीपेक्षा जास्त आहे. [[महाराष्ट्र]]ाच्या लोकसंख्येत ११% ते १५% महार आहेत.<ref name="Clothey2007">{{स्रोत पुस्तक|author=Fred Clothey|title=Religion in India: A Historical Introduction|दुवा=https://books.google.com/books?id=7s376jMWBcEC&pg=PA213|year=2007|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-415-94023-8|page=213}}</ref> महाराष्ट्रानंतर [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओरिसा]], [[तेलंगणा]] या राज्यांत महार समाजाची मोठी संख्या आहे. भारतातील एकूण ३० राज्यांत हा समाज आढळतो, यापैकी १६ राज्यांत महार समुदायाला [[अनुसूचित जाती]]मध्ये समाविष्ट केले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://socialjustice.nic.in/UserView/index?mid=76750|title=List of Scheduled Castes : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|website=socialjustice.nic.in|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|date=2013-02-07|access-date=2018-03-19}}</ref> भारताव्यतिरिक्त [[पाकिस्तान]] आणि [[बांगलादेश]]ातही महार हे कमी संख्येने आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/mahar|title=Mahar - Dictionary definition of Mahar {{!}} Encyclopedia.com: FREE online dictionary|website=www.encyclopedia.com|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://joshuaproject.net/people_groups/17405/IN|title=Mahar (Hindu traditions) in India|last=Project|first=Joshua|access-date=2018-03-19|language=en}}</ref> आज ६०% महारांनी [[बौद्ध धर्म]] स्विकारला आहे. तर ४०% महार हे हिंदू धर्म मानतो. *[[मराठवाडा]] विभागातील [[महार]] मराठवाड्यातील [[महार]] समाज देवी रेणुका मातेचे वंशज मानतात. कारण ते [[हिंदू]] धर्माने जातीने [[महार]] आहेत. मुख्यतः बहुतांश समाज महाराष्ट्रात रहात असल्याने त्यांची मुख्य [[मातृभाषा]] [[मराठी भाषा|मराठी]] आहे, पण उच्च शिक्षणामुळे अनेक लोक महाराष्ट्रा व देशाबाहेर गेले आहेत. [[मराठा]]-[[कुणबी]] (सुमारे ३०%) समाजानंतर महाराष्ट्रातील सर्वाधिक लोकसंख्या महार समाजाची आहे. == इतिहास == महार हा गावाचा हरकाम्या होता. तो ओरडून दवंडी देई, प्रेताचे सरण वाही. महाराष्ट्र हा मुळ महाराचा(नागवंशी).महार ही जाति नागवंशी आहे. नागवंशी हे मुलनिवशी . नागवंशियंचे राज्य अखंड भारत व भारतबहेर ही होते . जागल्या म्हणजे पहारेकरी हा बहुधा महार जातीचा असे. गावराखण करणाऱ्या महाराला चारही सीमा बारकाईने माहीत म्हणून जमीन जुमला, घरदार या स्थावरांच्या वादांत त्याची साक्ष महत्त्वाची असायची. वेसकर या महाराकडे वेशीचे दरवाजे रात्री बंद करून सकाळी उघडायचे हे काम असे. महार या जातीचे लोक महाराष्ट्रात मोठ्या संख्येने आढळतात. १९११ साली या जातीच्या लोकांची संख्या सुमारे ३३ लाख होती. राजारामशास्त्री भागवतांनी हे महार म्हणजे प्राचीन नाग होत असे मत दिले आहे. डॉ. भांडारकरांच्या मते मेलेल्या जनावरांना वाहून नेणारे (मृत + हार) ते महार होतात. महा + अरि म्हणजे मोठे शत्रू ते महार अशी काही विद्वानांनी उपपत्ती लावली आहे. महारांची वस्ती मध्यप्रांतातच प्रामुख्येकरून आढळते. पूर्वी त्यांचे विशिष्ट देव म्हणजे [[विठोबा]], [[म्हसोबा]], [[खंडोबा]], ज्ञानोबा, चोखोबा, भवानी, मरीआई, सटवाई इत्यादी होते. [[वऱ्हाड]]प्रांतामध्ये ग्रॅबिएल, अझ्रेल, मायकेल, अनांदीन या नावाच्या देवतांची महार लोक पूजा करीत असे रसेल व हिरालाल सांगतात. त्यावेळी त्यांचे धार्मिक संस्कार हिंदूंसारखेच होते. ग्रामपंचायतीत बारा [[बलुतेदार|बलुतेदारांपैकी]] महार एक होते. त्यांच्याकडे खेडेगांवच्या सरहद्दी संभाळणे, चौकीदारी व जासुसी इत्यादी कामे असत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-44-50/12528-2013-03-13-06-52-19|title=महार|last=memberj|website=ketkardnyankosh.com|language=en-gb|access-date=2018-03-19}}</ref> == उपजाती == महार जातीत १२ उपजाती होत्या. महारांच्या सोमवंशी , लाडवन, बावणे व मिराशी या मुख्य उपजाती आहेत, तर आंदवण, अक्करमाशी, बारमाशी या इतर उपजाती आहेत. त्याचप्रमाणे महारांत रायरंद, डोंब अशा पोटजातीही आहेत. एका आडनावाचे लोक एका कुळीचे समजले जात असल्याने, महारांत एका आडनावात लग्नविधी होत नाहीत. पूर्वी या उपजातींदरम्यान रोटी-बेटी क्वचितच होत असत. मात्र इ.स. १९५६ मध्ये हिंदू धर्म त्यागून हा सर्व समाज [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखाली बौद्ध धर्मीय बनला. बौद्ध व्यक्तींमध्ये कुणीही श्रेष्ठ-कनिष्ठ नसतो या शिकवणुकीतून या समाजात रोटी-बेटी व्यवहार मोठ्या प्रमाणावर सुरू झालेत आणि उपजातींचा हा भेद समाप्त झाला आहे. == धर्म == २००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रीय महार हे ५६.२% [[बौद्ध]], ४३.७% [[हिंदू]] आणि ०.१% [[शीख]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20121114021927/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/dh_sc_maha.pdf|title=Wayback Machine|date=2012-11-14|access-date=2018-03-19}}</ref> १९५१ मध्ये म्हणजेच डॉ. आंबेडकरांच्या धर्मांतरापूर्वी महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातीत महारांचे प्रमाण ८०% होते. धर्मांतरांनंतर महारांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला व आज सुमारे ९८% महार हे बौद्ध धर्मीय आहेत. मात्र काही महार हे 'महार' ही 'हिंदू ओळख' नाकारत बौद्ध झाले तर काही महार जातीने 'महार' व धर्माने बौद्ध ही ओळख सांगत बौद्ध बनले. त्यामुळे आज अनुसूचित जातीत महाराष्ट्राचे प्रमाण २००१ मध्ये ५७.५% झाले, व यातील ५८% महारांनी आपला धर्म बौद्ध सांगितला होता. सुरुवातीला [[हिंदू]] धर्मातील [[अस्पृश्य]] वर्गात गणला जाणारा हा समाज १४ ऑक्टोबर १९५६ नंतर [[बौद्ध]] धर्मीय झाला. त्यानंतर ह्या समाजातील बहुतेक लोक [[बौद्ध]] धर्माच्या प्रभावाखाली आले तर अनेकांनी अधिकृतपणे [[बौद्ध धर्म]] स्वीकारला.. महाराष्ट्राच्या लोकसंख्येत बौद्ध धर्म न स्वीकारलेले फक्त १०% महार आहेत. महाराष्ट्रात महार आणि [[बौद्ध]] समाजाची एकत्रित लोकसंख्या ही १६% म्हणजेच २ कोटींच्या आसपास आहे. == लोकसंख्या== २०१७ पर्यंत, महार समुदायाला १६ भारतीय राज्यांमध्ये 'अनुसूचित जाती' म्हणून घोषित केले गेले होते : [[आंध्र प्रदेश]], [[अरुणाचल प्रदेश]], [[आसाम]], [[छत्तीसगढ]], [[दादरा आणि नगर हवेली]], [[दमण आणि दीव]], [[गोवा]], [[गुजरात]], [[कर्नाटक]], [[मध्य प्रदेश]], [[महाराष्ट्र]], [[मेघालय]], [[मिझोरम]], [[राजस्थान]], [[तेलंगणा]] आणि [[पश्चिम बंगाल]]. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- ! colspan=4 | राज्यानुसार भारतातील महार लोकसंख्या, २००१<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|publisher=Officer of the Registrar General |date=7 March 2007 |website=archive.org}}</ref> |- ! राज्य !! लोकसंख्या !! टीप |- | आंध्र प्रदेश{{efn|In 2001, Andhra Pradesh included what later became the state of Telangana}} || २८,३१७ || |- | अरुणाचल प्रदेश || ६४ || |- | आसाम || १,७२५ || |- | छत्तीसगढ || २,१२,०९९ || ८.७७% राज्यातील अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दादरा आणि नगर हवेली || २७१ || ६.६०% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दमण आणि दीव || ५ || |- | गोवा || १३,५७० || ५७% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | गुजरात || २६,६४३ || |- | कर्नाटक || ६४,५७८ || |- | मध्य प्रदेश || ६,७३,६५६ || |- | महाराष्ट्र || ५६,७८,९१२ || ५७.५% राज्यातील अनुसूचित जातीपैकी लोकसंख्या |- | मेघालय || ५३ || |- | मिझोरम || ९ || |- | राजस्थान || ७,२४१ || |- | पश्चिम बंगाल || २८,४१९ || |- |} याशिवाय इतर राज्यातील महारांची लोकसंख्या (२०११): (तेलंगाणा वगळता इतर राज्यात महरांचा समावेश अनु. जातीत केलेला नाही.) * [[ओडिसा]] - ३२,०००  * [[तेलंगणा]] - ३२,०००  * [[त्रिपुरा]] - ३,७००  * [[तमिळनाडू]] - ३,१००  * [[दिल्ली]] - २,९०० * [[उत्तर प्रदेश]] - १,५०० * [[केरळ]] - १,१०० ==हे सुद्धा पहा== * [[मराठी बौद्ध]] * [[महार रेजिमेंट]] * [[दलित बौद्ध चळवळ]] * [[महाराष्ट्रामधील बौद्ध धर्म]] * [[महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी]] ==महार या विषयावरील पुस्तके== * खानदेशातील महार संस्कृती (रा.शे. साळुंके) * भारतीय जातिसंस्थेत मातंगाचे स्थान आणि महार-मांग संबंध (प्रा. बी.सी. सोमवंशी) * महार कोण होते? उद्गम : संक्रमण : झेप ([[संजय सोनवणी]]) {{संदर्भनोंदी}} == बाह्य दुवे == {{डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर}} [[वर्ग:बलुतेदार]] [[वर्ग:दलित समुदाय]] [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील जाती]] [[वर्ग:बौद्ध समुदाय]] [[वर्ग:नवयान]] [[वर्ग:भारतामधील जाती]] [[वर्ग:भारतामध्ये बौद्ध धर्म]] [[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जाती]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जातीव्यवस्था]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील अनुसूचित जाती]] 8mmsyqv5vdnvfpib7ocoqqxil9k4pal 2145723 2145722 2022-08-12T16:24:19Z Sandesh9822 66586 wikitext text/x-wiki {{इतिहासलेखन}} {{माहितीचौकट समूह |group = महार | |image= <div style="white-space:nowrap;">[[File:The tribes and castes of the Central Provinces of India (1916) (14740799376).jpg|thumb|right|250px]] | caption = एक महार माणूस वळणाचा धागा बनवताना - ''The Tribes and Castes of the Central Provinces of India'' (1916) |poptime = १ ते १.५ कोटी<br />'''प्रमाण'''<br /> भारतातील लोकसंख्येत १ ते १.६ % <br /> महाराष्ट्रातील लोकसंख्येत ११% ते १५% |popplace = '''प्रमुख''' <br />[[महाराष्ट्र]]<br /> '''इतर लक्षणीय लोकसंख्या'''<br /> [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओडिसा]], [[तेलंगाणा]]<ref>https://joshuaproject.net/maps/india/17405</ref> <br /> '''इतरः-'''<br /> [[पाकिस्तान]] व [[बांगलादेश]] | langs = मुख्यः- [[मराठी]] व [[वऱ्हाडी भाषा|वऱ्हाडी]] | rels = [[बौद्ध धर्म]], [[हिंदू धर्म]]|, related = [[मराठी लोक]] | }} '''महार''' (तत्सम वा संबंधित जाती: '''मेहरा''', '''मेहर''', '''महारा''', '''तरल''', '''तराळ''', '''धेगुमेग''') हा वंश [[भारत|भारतातील]] [[अनुसूचित जाती]]चा समाज आहे, जो प्रमुख्याने महाराष्ट्रात रहातो. महारांची महाराष्ट्र राज्यातील लोकसंख्या १ कोटीपेक्षा जास्त आहे. [[महाराष्ट्र]]ाच्या लोकसंख्येत ११% ते १५% महार आहेत.<ref name="Clothey2007">{{स्रोत पुस्तक|author=Fred Clothey|title=Religion in India: A Historical Introduction|दुवा=https://books.google.com/books?id=7s376jMWBcEC&pg=PA213|year=2007|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-415-94023-8|page=213}}</ref> महाराष्ट्रानंतर [[मध्य प्रदेश]], [[छत्तीसगड]], [[कर्नाटक]], [[पश्चिम बंगाल]], [[गुजरात]], [[ओरिसा]], [[तेलंगणा]] या राज्यांत महार समाजाची मोठी संख्या आहे. भारतातील एकूण ३० राज्यांत हा समाज आढळतो, यापैकी १६ राज्यांत महार समुदायाला [[अनुसूचित जाती]]मध्ये समाविष्ट केले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://socialjustice.nic.in/UserView/index?mid=76750|title=List of Scheduled Castes : Ministry of Social Justice and Empowerment - Government of India|website=socialjustice.nic.in|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|date=2013-02-07|access-date=2018-03-19}}</ref> भारताव्यतिरिक्त [[पाकिस्तान]] आणि [[बांगलादेश]]ातही महार हे कमी संख्येने आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/mahar|title=Mahar - Dictionary definition of Mahar {{!}} Encyclopedia.com: FREE online dictionary|website=www.encyclopedia.com|language=en|access-date=2018-03-19}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://joshuaproject.net/people_groups/17405/IN|title=Mahar (Hindu traditions) in India|last=Project|first=Joshua|access-date=2018-03-19|language=en}}</ref> आज ६०% महारांनी [[बौद्ध धर्म]] स्विकारला आहे. तर ४०% महार हे हिंदू धर्म मानतो. मुख्यतः बहुतांश समाज महाराष्ट्रात रहात असल्याने त्यांची मुख्य [[मातृभाषा]] [[मराठी भाषा|मराठी]] आहे, पण उच्च शिक्षणामुळे अनेक लोक महाराष्ट्रा व देशाबाहेर गेले आहेत. [[मराठा]]-[[कुणबी]] (सुमारे ३०%) समाजानंतर महाराष्ट्रातील सर्वाधिक लोकसंख्या महार समाजाची आहे. == इतिहास == महार हा गावाचा हरकाम्या होता. तो ओरडून दवंडी देई, प्रेताचे सरण वाही. महाराष्ट्र हा मुळ महाराचा(नागवंशी).महार ही जाति नागवंशी आहे. नागवंशी हे मुलनिवशी . नागवंशियंचे राज्य अखंड भारत व भारतबहेर ही होते . जागल्या म्हणजे पहारेकरी हा बहुधा महार जातीचा असे. गावराखण करणाऱ्या महाराला चारही सीमा बारकाईने माहीत म्हणून जमीन जुमला, घरदार या स्थावरांच्या वादांत त्याची साक्ष महत्त्वाची असायची. वेसकर या महाराकडे वेशीचे दरवाजे रात्री बंद करून सकाळी उघडायचे हे काम असे. महार या जातीचे लोक महाराष्ट्रात मोठ्या संख्येने आढळतात. १९११ साली या जातीच्या लोकांची संख्या सुमारे ३३ लाख होती. राजारामशास्त्री भागवतांनी हे महार म्हणजे प्राचीन नाग होत असे मत दिले आहे. डॉ. भांडारकरांच्या मते मेलेल्या जनावरांना वाहून नेणारे (मृत + हार) ते महार होतात. महा + अरि म्हणजे मोठे शत्रू ते महार अशी काही विद्वानांनी उपपत्ती लावली आहे. महारांची वस्ती मध्यप्रांतातच प्रामुख्येकरून आढळते. पूर्वी त्यांचे विशिष्ट देव म्हणजे [[विठोबा]], [[म्हसोबा]], [[खंडोबा]], ज्ञानोबा, चोखोबा, भवानी, मरीआई, सटवाई इत्यादी होते. [[वऱ्हाड]]प्रांतामध्ये ग्रॅबिएल, अझ्रेल, मायकेल, अनांदीन या नावाच्या देवतांची महार लोक पूजा करीत असे रसेल व हिरालाल सांगतात. त्यावेळी त्यांचे धार्मिक संस्कार हिंदूंसारखेच होते. ग्रामपंचायतीत बारा [[बलुतेदार|बलुतेदारांपैकी]] महार एक होते. त्यांच्याकडे खेडेगांवच्या सरहद्दी संभाळणे, चौकीदारी व जासुसी इत्यादी कामे असत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-44-50/12528-2013-03-13-06-52-19|title=महार|last=memberj|website=ketkardnyankosh.com|language=en-gb|access-date=2018-03-19}}</ref> == उपजाती == महार जातीत १२ उपजाती होत्या. महारांच्या सोमवंशी , लाडवन, बावणे व मिराशी या मुख्य उपजाती आहेत, तर आंदवण, अक्करमाशी, बारमाशी या इतर उपजाती आहेत. त्याचप्रमाणे महारांत रायरंद, डोंब अशा पोटजातीही आहेत. एका आडनावाचे लोक एका कुळीचे समजले जात असल्याने, महारांत एका आडनावात लग्नविधी होत नाहीत. पूर्वी या उपजातींदरम्यान रोटी-बेटी क्वचितच होत असत. मात्र इ.स. १९५६ मध्ये हिंदू धर्म त्यागून हा सर्व समाज [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखाली बौद्ध धर्मीय बनला. बौद्ध व्यक्तींमध्ये कुणीही श्रेष्ठ-कनिष्ठ नसतो या शिकवणुकीतून या समाजात रोटी-बेटी व्यवहार मोठ्या प्रमाणावर सुरू झालेत आणि उपजातींचा हा भेद समाप्त झाला आहे. == धर्म == २००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रीय महार हे ५६.२% [[बौद्ध]], ४३.७% [[हिंदू]] आणि ०.१% [[शीख]] होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20121114021927/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/dh_sc_maha.pdf|title=Wayback Machine|date=2012-11-14|access-date=2018-03-19}}</ref> १९५१ मध्ये म्हणजेच डॉ. आंबेडकरांच्या धर्मांतरापूर्वी महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातीत महारांचे प्रमाण ८०% होते. धर्मांतरांनंतर महारांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला व आज सुमारे ९८% महार हे बौद्ध धर्मीय आहेत. मात्र काही महार हे 'महार' ही 'हिंदू ओळख' नाकारत बौद्ध झाले तर काही महार जातीने 'महार' व धर्माने बौद्ध ही ओळख सांगत बौद्ध बनले. त्यामुळे आज अनुसूचित जातीत महाराष्ट्राचे प्रमाण २००१ मध्ये ५७.५% झाले, व यातील ५८% महारांनी आपला धर्म बौद्ध सांगितला होता. सुरुवातीला [[हिंदू]] धर्मातील [[अस्पृश्य]] वर्गात गणला जाणारा हा समाज १४ ऑक्टोबर १९५६ नंतर [[बौद्ध]] धर्मीय झाला. त्यानंतर ह्या समाजातील बहुतेक लोक [[बौद्ध]] धर्माच्या प्रभावाखाली आले तर अनेकांनी अधिकृतपणे [[बौद्ध धर्म]] स्वीकारला.. महाराष्ट्राच्या लोकसंख्येत बौद्ध धर्म न स्वीकारलेले फक्त १०% महार आहेत. महाराष्ट्रात महार आणि [[बौद्ध]] समाजाची एकत्रित लोकसंख्या ही १६% म्हणजेच २ कोटींच्या आसपास आहे. == लोकसंख्या== २०१७ पर्यंत, महार समुदायाला १६ भारतीय राज्यांमध्ये 'अनुसूचित जाती' म्हणून घोषित केले गेले होते : [[आंध्र प्रदेश]], [[अरुणाचल प्रदेश]], [[आसाम]], [[छत्तीसगढ]], [[दादरा आणि नगर हवेली]], [[दमण आणि दीव]], [[गोवा]], [[गुजरात]], [[कर्नाटक]], [[मध्य प्रदेश]], [[महाराष्ट्र]], [[मेघालय]], [[मिझोरम]], [[राजस्थान]], [[तेलंगणा]] आणि [[पश्चिम बंगाल]]. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- ! colspan=4 | राज्यानुसार भारतातील महार लोकसंख्या, २००१<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20130207163453/http://www.censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/scst_main.html|title=Census of India - Tables on Individual Scheduled Castes (SC) and Scheduled Tribes (ST)|publisher=Officer of the Registrar General |date=7 March 2007 |website=archive.org}}</ref> |- ! राज्य !! लोकसंख्या !! टीप |- | आंध्र प्रदेश{{efn|In 2001, Andhra Pradesh included what later became the state of Telangana}} || २८,३१७ || |- | अरुणाचल प्रदेश || ६४ || |- | आसाम || १,७२५ || |- | छत्तीसगढ || २,१२,०९९ || ८.७७% राज्यातील अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दादरा आणि नगर हवेली || २७१ || ६.६०% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | दमण आणि दीव || ५ || |- | गोवा || १३,५७० || ५७% राज्याची अनु. जातीची लोकसंख्या |- | गुजरात || २६,६४३ || |- | कर्नाटक || ६४,५७८ || |- | मध्य प्रदेश || ६,७३,६५६ || |- | महाराष्ट्र || ५६,७८,९१२ || ५७.५% राज्यातील अनुसूचित जातीपैकी लोकसंख्या |- | मेघालय || ५३ || |- | मिझोरम || ९ || |- | राजस्थान || ७,२४१ || |- | पश्चिम बंगाल || २८,४१९ || |- |} याशिवाय इतर राज्यातील महारांची लोकसंख्या (२०११): (तेलंगाणा वगळता इतर राज्यात महरांचा समावेश अनु. जातीत केलेला नाही.) * [[ओडिसा]] - ३२,०००  * [[तेलंगणा]] - ३२,०००  * [[त्रिपुरा]] - ३,७००  * [[तमिळनाडू]] - ३,१००  * [[दिल्ली]] - २,९०० * [[उत्तर प्रदेश]] - १,५०० * [[केरळ]] - १,१०० ==हे सुद्धा पहा== * [[मराठी बौद्ध]] * [[महार रेजिमेंट]] * [[दलित बौद्ध चळवळ]] * [[महाराष्ट्रामधील बौद्ध धर्म]] * [[महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी]] ==महार या विषयावरील पुस्तके== * खानदेशातील महार संस्कृती (रा.शे. साळुंके) * भारतीय जातिसंस्थेत मातंगाचे स्थान आणि महार-मांग संबंध (प्रा. बी.सी. सोमवंशी) * महार कोण होते? उद्गम : संक्रमण : झेप ([[संजय सोनवणी]]) {{संदर्भनोंदी}} == बाह्य दुवे == {{डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर}} [[वर्ग:बलुतेदार]] [[वर्ग:दलित समुदाय]] [[वर्ग:महाराष्ट्रामधील जाती]] [[वर्ग:बौद्ध समुदाय]] [[वर्ग:नवयान]] [[वर्ग:भारतामधील जाती]] [[वर्ग:भारतामध्ये बौद्ध धर्म]] [[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जाती]] [[वर्ग:हिंदू धर्मामधील जातीव्यवस्था]] [[वर्ग:महाराष्ट्रातील अनुसूचित जाती]] 3zanz25rseeshvszij1z4rg49c9snqn 0 54951 2145695 2145237 2022-08-12T14:26:28Z Omega45 127466 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा | post = राष्ट्रपती | body = भारता | native_name = _{President of India} | flag = Flag of the President of India (1950–1971).svg | flagsize = 110px | flagborder = Presidential Standard | flagcaption = | insignia = Emblem of India.svg | insigniasize = 120px | insigniacaption = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]] | image = Droupadi Murmu official portrait, 2022.jpg | imagesize = 220px | alt = | incumbent = [[द्रौपदी मुर्मू]] | acting = | incumbentsince = २५ जुलै २०१७ | type = | status = | department = | style = राष्ट्रपती महोदय/महोदया<br>{{small|(भारतात)}}<br>Honourable President of India<br>{{small|(भारताबाहेर)}} | member_of = | reports_to = | residence = [[राष्ट्रपती भवन]] | seat = | nominator = | appointer = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया | appointer_qualified = | termlength = ५ वर्ष | termlength_qualified = | constituting_instrument = | precursor = | formation = [[भारताचे संविधान]]<br>२६ जानेवारी १९५० | first = [[राजेंद्र प्रसाद]]<br>२६ जानेवारी १९५० | last = | abolished = | succession = | abbreviation = | unofficial_names = | deputy = | salary = ५,००,००० (प्रति माह)<ref>{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}</ref> | website = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India] }} '''भारताचा राष्ट्रपती''' हा भारत देशाचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[द्रौपदी मुर्मू]] ह्या भारताच्या [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत, तर [[राजेंद्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. [[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मंडळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेत महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत संपण्याच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, राष्ट्रपती काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पंतप्रधानांना [[पंतप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बंधनकारक आहे. == इतिहास == [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य]] म्हणून स्वातंत्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक संपूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}</ref> [[राजेंद्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}</ref> अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे. == अधिकार आणि कर्तव्ये == {{Quote|राज्यघटनेच्या मसुद्यानुसार राष्ट्रपती हा इंग्रजी राज्यघटनेनुसार राजाप्रमाणेच पदावर असतो. ते राज्याचे प्रमुख आहेत पण कार्यकारिणीचे नाहीत. तो राष्ट्राचे प्रतिनिधित्व करतो पण राष्ट्रावर राज्य करत नाही. ते राष्ट्राचे प्रतीक आहेत. प्रशासनातील त्याचे स्थान शिक्क्यावरील औपचारिक स्वरुपाचे आहे ज्याद्वारे देशाचे निर्णय ओळखले जातात.|[[बाबासाहेब आंबेडकर]],{{small| राष्ट्रपती हे राज्याचे घटनात्मक प्रमुख असल्याच्या विविध वादविवादांदरम्यान भारतीय संविधान सभेच्या मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून दिलेली प्रतिक्रिया.}}<ref name=":Indian Political Thought">{{Cite book|title=Indian Political Thought: Themes and Thinkers|last=Singh|first=Mahendra Prasad|publisher=[[Pearson plc|Pearson India Education Services]]|year=2019|isbn=978-93-325-8733-5|editor-last=Roy|editor-first=Himanshu|location=[[Noida]]|pages=354|chapter=Ambedkar: Constitutionalism and State Structure|editor-last2=Singh|editor-first2=Mahendra Prasad}}</ref><ref>[https://books.google.co.uk/books?id=veDUJCjr5U4C&lpg=PA236&ots=EGZT2Cyg38&dq=Under%20the%20draft%20constitution%20the%20President%20occupies%20the%20same%20position%20as%20the%20King%20under%20the%20English%20Constitution.%20He%20is%20the%20head%20of%20the%20state%20but%20not%20of%20the%20Executive.%20He%20represents%20the%20Nation%20but%20does%20not%20rule%20the%20Nation.%20He%20is%20the%20symbol%20of%20the%20Nation.%20His%20place%20in%20the%20administration%20is%20that%20of%20a%20ceremonial%20device%20on%20a%20seal%20by%20which%20the%20nation's%20decisions%20are%20made%20known&pg=PA236#v=onepage&q&f=false ''Constitutional Government in India''], M.V.Pylee, S. Chand Publishing, 2004, page 236</ref>}} === कर्तव्य === राष्ट्रपतींचे प्राथमिक कर्तव्य म्हणजे त्यांच्या शपथेचा भाग म्हणून भारताच्या संविधानाचे आणि कायद्याचे जतन करणे, संरक्षण करणे आणि त्यांचे रक्षण करणे (भारतीय घटनेचा अनुच्छेद 60).अध्यक्ष हा सर्व स्वतंत्र घटनात्मक संस्थांचा सामान्य प्रमुख असतो. त्यांच्या सर्व कृती, शिफारशी (अनुच्छेद 3, अनुच्छेद 111, अनुच्छेद 274, इ.) आणि पर्यवेक्षी अधिकार (अनुच्छेद 74(2), अनुच्छेद 78C, अनुच्छेद 108, अनुच्छेद 111, इ.) भारताच्या कार्यकारी आणि विधान संस्थांवर असतील. संविधान राखण्यासाठी वापरला जातो. कायद्याच्या कोर्टात लढण्यासाठी अध्यक्षांच्या कृतीवर कोणताही प्रतिबंध नाही. === कार्यकारी अधिकार === -(१) संघराज्याचा कार्यकारी अधिकार, राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आणि त्याच्याकडून प्रत्यक्षपणे किंवा त्याच्या हाताखालील अधिकाऱ्यांमार्फत या संविधानानुसार त्याचा वापर केला जाईल. (२) पूर्वगामी तरतुदींच्या व्यापकतेला बाध न येऊ देता, संघराज्याच्या संरक्षण दलांचे सर्वोच्च अधिपत्य राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आण्ि त्याचा वापर कायद्याद्वारे विनियमित केला जाईल. (३) या अनुच्छेदातील कोणत्याही गोष्टीमुळे,----- (क) कोणत्याही विद्यमान कायद्याद्वारे कोणत्याही राज्याच्या शासनाला किंवा अन्य प्राधिकाऱ्याला प्रदान करण्यात आलेले कोणतेही कार्याधिकार राष्ट्रपतीकडे हस्तांतरित होतात, असे मानले जाणार नाही ; किंवा (ख) राष्ट्रपती व्यतिरिक्त अन्य प्राधिकाऱ्यास कायद्याद्वारे कार्याधिकार प्रदान करण्यास संसदेला प्रतिबंध होणार नाही === कायदेविषयक अधिकार === === न्यायविषयक अधिकार === === वित्तिय अधिकार === राष्ट्रपतींच्या शिफारशीनेच संसदेत आर्थिक विधेयक मांडले जाऊ शकते. राष्ट्रपती वार्षिक आर्थिक विवरणपत्र, म्हणजे केंद्रीय अर्थसंकल्प संसदेसमोर मांडतात. अनपेक्षित खर्च पूर्ण करण्यासाठी राष्ट्रपती भारताच्या आकस्मिक निधीतून आगाऊ रक्कम घेऊ शकतात. केंद्र आणि राज्यांमध्ये करांचे वितरण करण्याची शिफारस करण्यासाठी राष्ट्रपती दर पाच वर्षांनी वित्त आयोग स्थापन करतात. सर्वात अलीकडील 2017 मध्ये स्थापना करण्यात आली. === परराष्ट्रविषयक अधिकार === * राष्ट्रपती आंतरराष्ट्रीय स्थरावर भारताचे प्रतिनिधीत्व करतात. * सर्व आंतरराष्ट्रीय करार व तह संसदेच्या आधिन राहून राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. * राष्ट्रपती परदेशातील भारताचे राजदूत व राजनयीक अधिकारांच्या नेमणुका करतात. अन्य देशांचे भारतातील राजदूत व राजनयीक अधिकारी यांना राष्ट्रपतींची मान्यता व स्वीकृती आवश्यक आहे. === लष्करी अधिकार === राष्ट्रपती हे भारतीय सशस्त्र दलांचे सर्वोच्च कमांडर असतात. पंतप्रधानांच्या अध्यक्षतेखालील केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसार राष्ट्रपती युद्ध घोषित करू शकतात किंवा शांतता पूर्ण करू शकतात. सर्व महत्त्वाचे करार राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. === क्षमा करण्याचे अधिकार === (१) कोणत्याही अपराधाबद्दल दोषी ठरवण्यात आलेल्या कोणत्याही व्यक्तीला,----- (क) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश लष्करी न्यायालयाने दिला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ख) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश संघराज्याच्या कार्यकारी अधिकाराच्या व्याप्तीतील एखाद्या बाबीशी संबंधित असलेल्या कोणत्याही कायद्याविरुद्ध केलेल्या अपराधाबद्दल देण्यात आला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ग) जेव्हा शिक्षादेश हा मृत्युशिक्षादेश असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; शक्षेबद्दल क्षमा करण्याचा, शिक्षेस तहकुबी देण्याचा, शिक्षेस स्थगिती देण्याचा किंवा शिक्षेत सूट देण्याचा अथवा शिक्षादेश निलंबित करण्याचा,त्यात सूट देण्याचा किंवा तो सौम्य करण्याचा राष्ट्रपतीस अधिकार असेल. === आणीबाणीविषयत अधिकार === राष्ट्रपती तीन प्रकारच्या आणीबाणी घोषित करू शकतात: राष्ट्रीय, राज्य आणि आर्थिक, कलम 352, 356 आणि 360 अंतर्गत कलम 123 अंतर्गत अध्यादेश जारी करण्याव्यतिरिक्त. # राष्ट्रीय आणीबाणी # राज्य आणीबाणी किंवा राष्ट्रपती राजवट # आर्थिक आणीबाणी === नियुक्तीचे अधिकार === राष्ट्रपती पंतप्रधान म्हणून नियुक्त करतात, ज्या व्यक्तीला लोकसभेतील बहुसंख्य लोकांच्या पाठिंब्याची आज्ञा असते (सामान्यतः बहुसंख्य पक्ष किंवा आघाडीचा नेता). त्यानंतर अध्यक्ष मंत्रिपरिषदेच्या इतर सदस्यांची नियुक्ती करतात आणि त्यांना पंतप्रधानांच्या सल्ल्यानुसार पोर्टफोलिओचे वितरण करतात. मंत्रिपरिषद अध्यक्षांच्या 'आनंदाने' सत्तेवर राहते. ज्यांना साहित्य, विज्ञान, कला आणि समाजसेवा यासारख्या विषयांचे विशेष ज्ञान किंवा व्यावहारिक अनुभव आहे अशा व्यक्तींमधून राष्ट्रपती राज्यसभेवर १२ सदस्यांची नियुक्ती करतात.2019 मध्ये काढण्यात आलेल्या कलम 331 नुसार राष्ट्रपती अँग्लो इंडियन समुदायातील दोनपेक्षा जास्त सदस्यांना लोकसभा सदस्य म्हणून नामित करू शकत नाहीत. राज्यांचे राज्यपाल देखील राष्ट्रपती नियुक्त करतात जे राष्ट्रपतींच्या मर्जीनुसार काम करतात. कलम 156 नुसार, राष्ट्रपतींना त्यांच्या कृत्यांमध्ये संविधानाचे उल्लंघन करणाऱ्या राज्यपालांना बडतर्फ करण्याचा अधिकार आहे. विविध प्रकारच्या नियुक्त्या करण्यासाठी अध्यक्ष जबाबदार असतो. यात समाविष्ट: भारताचे मुख्य न्यायाधीश आणि भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेशातील उच्च न्यायालयांचे इतर न्यायाधीश. दिल्लीच्या राष्ट्रीय राजधानी प्रदेशाचे मुख्यमंत्री (घटनेचे अनुच्छेद २३९ एए ५). भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक. मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि इतर निवडणूक आयुक्त. संघ लोकसेवा आयोगाचे अध्यक्ष आणि इतर सदस्य. भारताचे ऍटर्नी जनरल. इतर देशांतील राजदूत आणि उच्चायुक्त (केवळ पंतप्रधानांनी दिलेल्या नावांच्या यादीद्वारे).[20][21]:48 अखिल भारतीय सेवा (IAS, IPS आणि IFoS) आणि गट 'अ' मधील इतर केंद्रीय नागरी सेवांचे अधिकारी. == निवड प्रक्रिया == === पात्रता === घटनेच्या कलम ५८ मध्ये राष्ट्रपती पदासाठी पात्र होण्यासाठी आवश्यक असलेली प्रमुख पात्रता निश्चित केली आहे. * भारताचा नागरिक * 35 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे * लोकसभेचे सदस्य होण्यासाठी पात्र एखादी व्यक्ती भारत सरकार किंवा कोणत्याही राज्य सरकारच्या अंतर्गत लाभाचे कोणतेही पद धारण करत असल्यास किंवा वरीलपैकी कोणत्याही सरकारच्या नियंत्रणाखाली असलेल्या कोणत्याही स्थानिक किंवा अन्य प्राधिकरणाच्या अधीन असल्यास अध्यक्ष म्हणून निवडीसाठी पात्र होणार नाही. तथापि, काही पदाधिकाऱ्यांना अध्यक्षपदाचे उमेदवार म्हणून उभे राहण्याची परवानगी आहे. हे आहेत: * विद्यमान उपराष्ट्रपती * कोणत्याही राज्याचा राज्यपाल * केंद्राचा किंवा कोणत्याही राज्याचा मंत्री (पंतप्रधान आणि मुख्यमंत्र्यांसह) उपराष्ट्रपती, राज्यपाल किंवा मंत्री यांची अध्यक्षपदी निवड झाल्यास, त्यांनी अध्यक्ष म्हणून काम सुरू केल्याच्या तारखेपासून त्यांचे पूर्वीचे कार्यालय रिकामे केले असे मानले जाते. संसद किंवा राज्य विधानमंडळाचा सदस्य राष्ट्रपतींच्या पदासाठी निवडणूक घेऊ शकतो परंतु जर ते अध्यक्ष म्हणून निवडून आले तर त्यांनी ज्या तारखेला त्यांच्या पदावर प्रवेश केला त्या तारखेला त्यांनी संसद किंवा राज्य विधानमंडळातील त्यांची जागा रिकामी केली असे मानले जाईल. राष्ट्रपती. कलम 57 मध्ये अशी तरतूद आहे की, ज्या व्यक्तीने अध्यक्षपद धारण केले आहे, किंवा ज्याने अध्यक्षपद भूषवले आहे, ती या घटनेच्या इतर तरतुदींच्या अधीन राहून, त्या पदासाठी पुन्हा निवडून येण्यास पात्र असेल. राष्ट्रपती आणि उप-राष्ट्रपती निवडणूक कायदा, 1952,[43] अंतर्गत राष्ट्रपती पदासाठी नामनिर्देशित होण्यासाठी उमेदवाराला त्यांचे नाव मतपत्रिकेवर दिसण्यासाठी प्रस्तावक म्हणून 50 मतदार आणि दुय्यम म्हणून 50 मतदारांची आवश्यकता असते. फेरनिवडणुकीस पात्रता.-----जी व्यक्ती, राष्ट्रपती म्हणून पद धारण करीत आहे अथवा जिने असे पद धारण केलेले आहे ती व्यक्ती, या संविधानाच्या अन्य तरतुदींना अधीन राहून त्या पदासाठी होणाऱ्या फेरनिवडणुकीस पात्र असेल. === निवडणूक प्रक्रिया === भारतामध्ये राष्ट्रपती (१) [[भारतीय संसद|संसदे]]<nowiki/>च्या दोन्ही सभागृहांचे निवडून आलेले सदस्य ([[राज्यसभा]] व [[लोकसभा]]) आणि (२) राज्यांच्या [[विधानसभा|विधानसभां]]<nowiki/>चे निवडून आलेले सदस्य (यामध्ये राज्यांसह [[दिल्ली विधानसभा|दिल्ली]] व [[पाँडिचेरी विधानसभा|पाँडिचेरी]] संघ राज्यक्षेत्रांच्या विधानसभा सदस्यांचा समावेश आहे.) यांनी मिळून बनलेल्या निर्वाचकगणांच्या सदस्यांकडून (members of an electoral college), निवडला जातो. === शपथ किंवा प्रतिज्ञा === भारताच्या प्रत्येक राष्ट्रपतीला, आपले पद ग्रहण करण्यापूर्वी, [[भारताचे सरन्यायाधीश|भारताच्या मुख्य न्यायमूर्ती]]<nowiki/>च्या समक्ष किंवा ते अनुपस्थितीत असतील तर [[भारताचे सर्वोच्च न्यायालय|सर्वोच्च न्यायालया]]<nowiki/>च्या उपलब्ध जेष्ठतम न्यायमूर्तीच्या समक्ष पुढील नमुन्यानुसार शपथ किंवा प्रतिज्ञा करून त्याखाली सही करणे बंधनकारक आहे, {{Quote|मी, (नाव), ईश्वरसाक्ष शपथ घेतो की, (किंवा गंभीर्यपूर्वक प्रतिज्ञा करतो.) मी भारताचा राष्ट्रपती म्हणून आपल्या पदाचे निष्ठापूर्वक कार्यपालन करीन (किंवा मी भारताच्या राष्ट्रपतीची कार्ये पार पाडीन) आणि माझ्या संपूर्ण क्षमतेनिशी संविधान आणि कायदा यांचे जतन, रक्षण आणि संरक्षण करीन आणि मी स्वतःला भारतीय जनतेच्या सेवेस आणि कल्याणास वाहून घेईन.|अनुच्छेद ६०, [[भारताचे संविधान]],<ref>https://legislative.gov.in/sites/default/files/Marathi%20Savidhan.pdf</ref>}} -(१) संविधानाच्या उल्लंघनाबद्दल राष्ट्रपतीवर महाभियोग लावावयाचा असेल तेव्हा, त्यासंबंधीचा दोषारोप संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून करण्यात येईल. (२) (क) असा दोषारोप करण्याचा प्रस्ताव एखाद्या ठरावात अंतर्भूत करून, तो ठराव मांडण्याचा आपला उद्देश असल्याबद्दल त्या सभागृहातील एकूण् सदस्यसंख्येच्या किमान एक-चतुर्थांश सदस्यांनी स्वाक्षरित केलेली निदान चौदा दिवसांची लेखी नोटीस दिली गेल्यानंतर तो मांडला गेल्याखेरीज, आणि (ख) असा ठराव त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन-तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित करण्यात आल्याखेरीज, असा कोणताही दोषारोप केला जाणार नाही (३) संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून याप्रमाणे दोषारोप करण्यात येईल तेव्हा, दुसरे सभागृह, त्या दोषारोपाचे अन्वेषण करील किंवा करण्याची व्यवस्था करील आणि राष्ट्रपतीस अशा अन्वेषणाच्या वेळी हजर राहण्याचा व आपली बाजू मांडण्याचा हक्क असेल. (४) जर अन्वेषणान्ती, राष्ट्रपतीच्या विरूद्ध करण्यात आलेला दोषारोप सिद्ध झाला आहे, असे घोषित करणारा ठराव ज्या सभागृहाने दोषारोपाचे अन्वेषण केले होते किंवा करण्याची व्यवस्था केली होती त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित झाला तर, अशा ठरावाच्या परिणामी राष्ट्रपतीस, तो ठराव याप्रमाणे पारित झाल्याच्या दिनांकास व तेव्हापासून त्याच्या पदावरून दूर केले जाईल. राष्ट्रपतीचा पदावधी संपल्यामुळे रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडणूक घ्यावयाची असेल तेव्हा, तो अवधी संपण्यापूर्वी ती निवडणूक पूर्ण करण्यात येईल. राष्ट्रपतीचा मृत्यू झाला, त्याने राजीनामा दिला किंवा त्यास पदावरून दूर केले गेले या कारणामुळे किंवा अन्यथा रिक्त होणारे त्याचे पद भरण्याकरिता,ते पद रिक्त झाल्याच्या दिनांकानंतर शक्य तितक्या लवकर आणि कोणत्याही परिस्थितीत त्या दिनांकापासून सहा महिन्यांच्या आत, निवडणूक घेण्यात येईल आणि रिक्त पद भरण्याकरिता निवडून आलेली व्यक्ती, अनुच्छेद ५६ च्या तरतुदींना अधीन राहून आपले पद ग्रहण केल्याच्या दिनांकापासून पाच वर्षांच्या पूर्ण अवधीपर्यंत, पद धारण करण्यास हक्कदार असेल. == मानधन आणि सुविधा == {| class="wikitable" style="margin:1ex 0 1ex 1ex;" |+'''राष्ट्रपतींचे वेतन''' !शेवटचा बदल !पगार (दरमहा) |- |१ फेब्रुवारी २०१८ | style="text-align:right;" |₹५ लाख |- | colspan="2" style="text-align:center;" |स्रोत:<ref>{{Cite news|url=http://www.timesnownews.com/india/article/arun-jaitley-budget-speech-2018-president-salary-vice-president-salary/194462|title=President, Vice President, Governors' salaries hiked to Rs 5 lakh, Rs 4 lakh, Rs 3.5 lakh respectively|date=1 February 2018|work=TimesNow|access-date=2 April 2018}}</ref> |} [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधाना]]<nowiki/>च्या दुसऱ्या अनुसूचीनुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना दरमहा १०,००० मिळत होते. ही रक्कम 1998 मध्ये ₹50,000 पर्यंत वाढवण्यात आली. 11 सप्टेंबर 2008 रोजी, भारत सरकारने राष्ट्रपतींचा पगार ₹1.5 लाख वाढवला. भारताच्या 2018 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात ही रक्कम आणखी वाढवून ₹५ लाख करण्यात आली. तथापि, राष्ट्रपती जे काही करतात किंवा करू इच्छितात याच्या देखरेखीसाठी सरकारकडून अर्थसंकल्पात ₹22.5 कोटीची तरतुद केली जाते.<ref name="ibn 300">{{cite web|url=http://www.ibnlive.com/news/president-gets-richer-gets-300-pc-salary-hike/73365-3.html?from=rssfeed|title=President gets richer, gets 300 pc salary hike|date=11 September 2008|publisher=CNN-IBN|access-date=9 November 2008}}</ref> [[राष्ट्रपती भवन]], दिल्ली हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे, हे जगातील सर्वात मोठे राष्ट्रपती भवन आहे.<ref name="RandhawaMukhopadhyay1986">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|title=Floriculture in India|last1=Randhawa|first1=Gurcharan Singh|last2=Mukhopadhyay|first2=Amitabha|publisher=Allied Publishers|year=1986|isbn=978-81-7023-057-1|page=593|archive-url=https://web.archive.org/web/20160623221521/https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|archive-date=23 June 2016|url-status=live}}</ref><ref name="RandhawaRandhawa1971">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|title=The Famous gardens of India|last1=Randhawa|first1=Mohindar Singh|last2=Randhawa|first2=Gurcharan Singh|last3=Chadha|first3=K. L.|last4=Singh|first4=Daljit|author5=Horticultural Society of India|publisher=Malhotra Publishing House|year=1971|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428041915/https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|archive-date=28 April 2016|url-status=live}}</ref> राष्ट्रपति निलयम, बोलारम, हैदराबाद आणि रिट्रीट भवन, मशोबरा, शिमला ही भारताच्या राष्ट्रपतींची अधिकृत रिट्रीट* निवासस्थाने आहेत.<ref name="Publications2001">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|title=India Foreign Policy and Government Guide|date=1 May 2001|publisher=International Business Publications|isbn=978-0-7397-8298-9|page=39|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430093010/https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|archive-date=30 April 2016|url-status=live}}</ref> भारताचे राष्ट्रपती सानुकूल-निर्मित भारी बख्तरबंद असलेली मर्सिडीज बेंझ S600 (W221) ही कार वापरतात. माजी राष्ट्रपती आणि राष्ट्रपतींच्या विधवा आणि विधुर यांना पेन्शन, सुसज्ज निवास, सुरक्षा, विविध भत्ते इत्यादी सोयी पुरवल्या जातात.<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|title=Parliament approves salary pension hike for President, Vice-President and Governors|website=[[The Times of India]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150527173113/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|archive-date=27 May 2015|access-date=26 May 2015}}</ref><gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="100" perrow="3" caption="Presidential amenities"> File:PresidentPalaceDelhi.jpg|[[राष्ट्रपती भवन, नवी दिल्ली]] हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. File:Residency House Bolarum.jpg|[[राष्ट्रपति निलयम]], बोलारम, [[हैदराबाद]] File:Honour guard, India 20060302-9 d-0108-2-515h.jpg|राष्ट्रपतींचे अंगरक्षक, [[भारतीय लष्कर]]ाची घोडदळ रेजिमेंट File:IAF Mi 8 for VIP Transport at Aero India 2013.JPG|भारताच्या राष्ट्रपतींनसाठींचे [[भारतीय वायुदल|भारतीय वायुदल]]ाच्या विशेष VIP ताफ्याचे हेलिकॉप्टर File:Air India One Chennai.png|VIP [[बोईंग ७७७]] (एयर इंडिया वन - इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी वापरला जातो. File:Air India One 737.jpg|भारतीय हवाई दलाचे BBJ 737 हे कॉल साइन एअर इंडिया वन (इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या देशांतर्गत प्रवासासाठी वापरले जाते. </gallery> ==यादी== * [[भारताच्या राष्ट्रपतींची यादी]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} ==बाह्य दुवे== #[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ] [[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]] [[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]] [[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]] [[वर्ग:याद्या]] [[वर्ग:भारतीय संसद]] 01pw4nwgt37mvhe4i2lhgveb5y95neo 2145716 2145695 2022-08-12T15:58:28Z 2405:204:9127:E360:40DA:4B23:DCC5:C5D /* मानधन आणि सुविधा */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा | post = राष्ट्रपती | body = भारता | native_name = _{President of India} | flag = Flag of the President of India (1950–1971).svg | flagsize = 110px | flagborder = Presidential Standard | flagcaption = | insignia = Emblem of India.svg | insigniasize = 120px | insigniacaption = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]] | image = Droupadi Murmu official portrait, 2022.jpg | imagesize = 220px | alt = | incumbent = [[द्रौपदी मुर्मू]] | acting = | incumbentsince = २५ जुलै २०१७ | type = | status = | department = | style = राष्ट्रपती महोदय/महोदया<br>{{small|(भारतात)}}<br>Honourable President of India<br>{{small|(भारताबाहेर)}} | member_of = | reports_to = | residence = [[राष्ट्रपती भवन]] | seat = | nominator = | appointer = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया | appointer_qualified = | termlength = ५ वर्ष | termlength_qualified = | constituting_instrument = | precursor = | formation = [[भारताचे संविधान]]<br>२६ जानेवारी १९५० | first = [[राजेंद्र प्रसाद]]<br>२६ जानेवारी १९५० | last = | abolished = | succession = | abbreviation = | unofficial_names = | deputy = | salary = ५,००,००० (प्रति माह)<ref>{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}</ref> | website = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India] }} '''भारताचा राष्ट्रपती''' हा भारत देशाचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[द्रौपदी मुर्मू]] ह्या भारताच्या [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत, तर [[राजेंद्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. [[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मंडळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेत महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत संपण्याच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, राष्ट्रपती काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पंतप्रधानांना [[पंतप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बंधनकारक आहे. == इतिहास == [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य]] म्हणून स्वातंत्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक संपूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}</ref> [[राजेंद्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}</ref> अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे. == अधिकार आणि कर्तव्ये == {{Quote|राज्यघटनेच्या मसुद्यानुसार राष्ट्रपती हा इंग्रजी राज्यघटनेनुसार राजाप्रमाणेच पदावर असतो. ते राज्याचे प्रमुख आहेत पण कार्यकारिणीचे नाहीत. तो राष्ट्राचे प्रतिनिधित्व करतो पण राष्ट्रावर राज्य करत नाही. ते राष्ट्राचे प्रतीक आहेत. प्रशासनातील त्याचे स्थान शिक्क्यावरील औपचारिक स्वरुपाचे आहे ज्याद्वारे देशाचे निर्णय ओळखले जातात.|[[बाबासाहेब आंबेडकर]],{{small| राष्ट्रपती हे राज्याचे घटनात्मक प्रमुख असल्याच्या विविध वादविवादांदरम्यान भारतीय संविधान सभेच्या मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून दिलेली प्रतिक्रिया.}}<ref name=":Indian Political Thought">{{Cite book|title=Indian Political Thought: Themes and Thinkers|last=Singh|first=Mahendra Prasad|publisher=[[Pearson plc|Pearson India Education Services]]|year=2019|isbn=978-93-325-8733-5|editor-last=Roy|editor-first=Himanshu|location=[[Noida]]|pages=354|chapter=Ambedkar: Constitutionalism and State Structure|editor-last2=Singh|editor-first2=Mahendra Prasad}}</ref><ref>[https://books.google.co.uk/books?id=veDUJCjr5U4C&lpg=PA236&ots=EGZT2Cyg38&dq=Under%20the%20draft%20constitution%20the%20President%20occupies%20the%20same%20position%20as%20the%20King%20under%20the%20English%20Constitution.%20He%20is%20the%20head%20of%20the%20state%20but%20not%20of%20the%20Executive.%20He%20represents%20the%20Nation%20but%20does%20not%20rule%20the%20Nation.%20He%20is%20the%20symbol%20of%20the%20Nation.%20His%20place%20in%20the%20administration%20is%20that%20of%20a%20ceremonial%20device%20on%20a%20seal%20by%20which%20the%20nation's%20decisions%20are%20made%20known&pg=PA236#v=onepage&q&f=false ''Constitutional Government in India''], M.V.Pylee, S. Chand Publishing, 2004, page 236</ref>}} === कर्तव्य === राष्ट्रपतींचे प्राथमिक कर्तव्य म्हणजे त्यांच्या शपथेचा भाग म्हणून भारताच्या संविधानाचे आणि कायद्याचे जतन करणे, संरक्षण करणे आणि त्यांचे रक्षण करणे (भारतीय घटनेचा अनुच्छेद 60).अध्यक्ष हा सर्व स्वतंत्र घटनात्मक संस्थांचा सामान्य प्रमुख असतो. त्यांच्या सर्व कृती, शिफारशी (अनुच्छेद 3, अनुच्छेद 111, अनुच्छेद 274, इ.) आणि पर्यवेक्षी अधिकार (अनुच्छेद 74(2), अनुच्छेद 78C, अनुच्छेद 108, अनुच्छेद 111, इ.) भारताच्या कार्यकारी आणि विधान संस्थांवर असतील. संविधान राखण्यासाठी वापरला जातो. कायद्याच्या कोर्टात लढण्यासाठी अध्यक्षांच्या कृतीवर कोणताही प्रतिबंध नाही. === कार्यकारी अधिकार === -(१) संघराज्याचा कार्यकारी अधिकार, राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आणि त्याच्याकडून प्रत्यक्षपणे किंवा त्याच्या हाताखालील अधिकाऱ्यांमार्फत या संविधानानुसार त्याचा वापर केला जाईल. (२) पूर्वगामी तरतुदींच्या व्यापकतेला बाध न येऊ देता, संघराज्याच्या संरक्षण दलांचे सर्वोच्च अधिपत्य राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आण्ि त्याचा वापर कायद्याद्वारे विनियमित केला जाईल. (३) या अनुच्छेदातील कोणत्याही गोष्टीमुळे,----- (क) कोणत्याही विद्यमान कायद्याद्वारे कोणत्याही राज्याच्या शासनाला किंवा अन्य प्राधिकाऱ्याला प्रदान करण्यात आलेले कोणतेही कार्याधिकार राष्ट्रपतीकडे हस्तांतरित होतात, असे मानले जाणार नाही ; किंवा (ख) राष्ट्रपती व्यतिरिक्त अन्य प्राधिकाऱ्यास कायद्याद्वारे कार्याधिकार प्रदान करण्यास संसदेला प्रतिबंध होणार नाही === कायदेविषयक अधिकार === === न्यायविषयक अधिकार === === वित्तिय अधिकार === राष्ट्रपतींच्या शिफारशीनेच संसदेत आर्थिक विधेयक मांडले जाऊ शकते. राष्ट्रपती वार्षिक आर्थिक विवरणपत्र, म्हणजे केंद्रीय अर्थसंकल्प संसदेसमोर मांडतात. अनपेक्षित खर्च पूर्ण करण्यासाठी राष्ट्रपती भारताच्या आकस्मिक निधीतून आगाऊ रक्कम घेऊ शकतात. केंद्र आणि राज्यांमध्ये करांचे वितरण करण्याची शिफारस करण्यासाठी राष्ट्रपती दर पाच वर्षांनी वित्त आयोग स्थापन करतात. सर्वात अलीकडील 2017 मध्ये स्थापना करण्यात आली. === परराष्ट्रविषयक अधिकार === * राष्ट्रपती आंतरराष्ट्रीय स्थरावर भारताचे प्रतिनिधीत्व करतात. * सर्व आंतरराष्ट्रीय करार व तह संसदेच्या आधिन राहून राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. * राष्ट्रपती परदेशातील भारताचे राजदूत व राजनयीक अधिकारांच्या नेमणुका करतात. अन्य देशांचे भारतातील राजदूत व राजनयीक अधिकारी यांना राष्ट्रपतींची मान्यता व स्वीकृती आवश्यक आहे. === लष्करी अधिकार === राष्ट्रपती हे भारतीय सशस्त्र दलांचे सर्वोच्च कमांडर असतात. पंतप्रधानांच्या अध्यक्षतेखालील केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसार राष्ट्रपती युद्ध घोषित करू शकतात किंवा शांतता पूर्ण करू शकतात. सर्व महत्त्वाचे करार राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. === क्षमा करण्याचे अधिकार === (१) कोणत्याही अपराधाबद्दल दोषी ठरवण्यात आलेल्या कोणत्याही व्यक्तीला,----- (क) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश लष्करी न्यायालयाने दिला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ख) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश संघराज्याच्या कार्यकारी अधिकाराच्या व्याप्तीतील एखाद्या बाबीशी संबंधित असलेल्या कोणत्याही कायद्याविरुद्ध केलेल्या अपराधाबद्दल देण्यात आला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ग) जेव्हा शिक्षादेश हा मृत्युशिक्षादेश असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; शक्षेबद्दल क्षमा करण्याचा, शिक्षेस तहकुबी देण्याचा, शिक्षेस स्थगिती देण्याचा किंवा शिक्षेत सूट देण्याचा अथवा शिक्षादेश निलंबित करण्याचा,त्यात सूट देण्याचा किंवा तो सौम्य करण्याचा राष्ट्रपतीस अधिकार असेल. === आणीबाणीविषयत अधिकार === राष्ट्रपती तीन प्रकारच्या आणीबाणी घोषित करू शकतात: राष्ट्रीय, राज्य आणि आर्थिक, कलम 352, 356 आणि 360 अंतर्गत कलम 123 अंतर्गत अध्यादेश जारी करण्याव्यतिरिक्त. # राष्ट्रीय आणीबाणी # राज्य आणीबाणी किंवा राष्ट्रपती राजवट # आर्थिक आणीबाणी === नियुक्तीचे अधिकार === राष्ट्रपती पंतप्रधान म्हणून नियुक्त करतात, ज्या व्यक्तीला लोकसभेतील बहुसंख्य लोकांच्या पाठिंब्याची आज्ञा असते (सामान्यतः बहुसंख्य पक्ष किंवा आघाडीचा नेता). त्यानंतर अध्यक्ष मंत्रिपरिषदेच्या इतर सदस्यांची नियुक्ती करतात आणि त्यांना पंतप्रधानांच्या सल्ल्यानुसार पोर्टफोलिओचे वितरण करतात. मंत्रिपरिषद अध्यक्षांच्या 'आनंदाने' सत्तेवर राहते. ज्यांना साहित्य, विज्ञान, कला आणि समाजसेवा यासारख्या विषयांचे विशेष ज्ञान किंवा व्यावहारिक अनुभव आहे अशा व्यक्तींमधून राष्ट्रपती राज्यसभेवर १२ सदस्यांची नियुक्ती करतात.2019 मध्ये काढण्यात आलेल्या कलम 331 नुसार राष्ट्रपती अँग्लो इंडियन समुदायातील दोनपेक्षा जास्त सदस्यांना लोकसभा सदस्य म्हणून नामित करू शकत नाहीत. राज्यांचे राज्यपाल देखील राष्ट्रपती नियुक्त करतात जे राष्ट्रपतींच्या मर्जीनुसार काम करतात. कलम 156 नुसार, राष्ट्रपतींना त्यांच्या कृत्यांमध्ये संविधानाचे उल्लंघन करणाऱ्या राज्यपालांना बडतर्फ करण्याचा अधिकार आहे. विविध प्रकारच्या नियुक्त्या करण्यासाठी अध्यक्ष जबाबदार असतो. यात समाविष्ट: भारताचे मुख्य न्यायाधीश आणि भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेशातील उच्च न्यायालयांचे इतर न्यायाधीश. दिल्लीच्या राष्ट्रीय राजधानी प्रदेशाचे मुख्यमंत्री (घटनेचे अनुच्छेद २३९ एए ५). भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक. मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि इतर निवडणूक आयुक्त. संघ लोकसेवा आयोगाचे अध्यक्ष आणि इतर सदस्य. भारताचे ऍटर्नी जनरल. इतर देशांतील राजदूत आणि उच्चायुक्त (केवळ पंतप्रधानांनी दिलेल्या नावांच्या यादीद्वारे).[20][21]:48 अखिल भारतीय सेवा (IAS, IPS आणि IFoS) आणि गट 'अ' मधील इतर केंद्रीय नागरी सेवांचे अधिकारी. == निवड प्रक्रिया == === पात्रता === घटनेच्या कलम ५८ मध्ये राष्ट्रपती पदासाठी पात्र होण्यासाठी आवश्यक असलेली प्रमुख पात्रता निश्चित केली आहे. * भारताचा नागरिक * 35 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे * लोकसभेचे सदस्य होण्यासाठी पात्र एखादी व्यक्ती भारत सरकार किंवा कोणत्याही राज्य सरकारच्या अंतर्गत लाभाचे कोणतेही पद धारण करत असल्यास किंवा वरीलपैकी कोणत्याही सरकारच्या नियंत्रणाखाली असलेल्या कोणत्याही स्थानिक किंवा अन्य प्राधिकरणाच्या अधीन असल्यास अध्यक्ष म्हणून निवडीसाठी पात्र होणार नाही. तथापि, काही पदाधिकाऱ्यांना अध्यक्षपदाचे उमेदवार म्हणून उभे राहण्याची परवानगी आहे. हे आहेत: * विद्यमान उपराष्ट्रपती * कोणत्याही राज्याचा राज्यपाल * केंद्राचा किंवा कोणत्याही राज्याचा मंत्री (पंतप्रधान आणि मुख्यमंत्र्यांसह) उपराष्ट्रपती, राज्यपाल किंवा मंत्री यांची अध्यक्षपदी निवड झाल्यास, त्यांनी अध्यक्ष म्हणून काम सुरू केल्याच्या तारखेपासून त्यांचे पूर्वीचे कार्यालय रिकामे केले असे मानले जाते. संसद किंवा राज्य विधानमंडळाचा सदस्य राष्ट्रपतींच्या पदासाठी निवडणूक घेऊ शकतो परंतु जर ते अध्यक्ष म्हणून निवडून आले तर त्यांनी ज्या तारखेला त्यांच्या पदावर प्रवेश केला त्या तारखेला त्यांनी संसद किंवा राज्य विधानमंडळातील त्यांची जागा रिकामी केली असे मानले जाईल. राष्ट्रपती. कलम 57 मध्ये अशी तरतूद आहे की, ज्या व्यक्तीने अध्यक्षपद धारण केले आहे, किंवा ज्याने अध्यक्षपद भूषवले आहे, ती या घटनेच्या इतर तरतुदींच्या अधीन राहून, त्या पदासाठी पुन्हा निवडून येण्यास पात्र असेल. राष्ट्रपती आणि उप-राष्ट्रपती निवडणूक कायदा, 1952,[43] अंतर्गत राष्ट्रपती पदासाठी नामनिर्देशित होण्यासाठी उमेदवाराला त्यांचे नाव मतपत्रिकेवर दिसण्यासाठी प्रस्तावक म्हणून 50 मतदार आणि दुय्यम म्हणून 50 मतदारांची आवश्यकता असते. फेरनिवडणुकीस पात्रता.-----जी व्यक्ती, राष्ट्रपती म्हणून पद धारण करीत आहे अथवा जिने असे पद धारण केलेले आहे ती व्यक्ती, या संविधानाच्या अन्य तरतुदींना अधीन राहून त्या पदासाठी होणाऱ्या फेरनिवडणुकीस पात्र असेल. === निवडणूक प्रक्रिया === भारतामध्ये राष्ट्रपती (१) [[भारतीय संसद|संसदे]]<nowiki/>च्या दोन्ही सभागृहांचे निवडून आलेले सदस्य ([[राज्यसभा]] व [[लोकसभा]]) आणि (२) राज्यांच्या [[विधानसभा|विधानसभां]]<nowiki/>चे निवडून आलेले सदस्य (यामध्ये राज्यांसह [[दिल्ली विधानसभा|दिल्ली]] व [[पाँडिचेरी विधानसभा|पाँडिचेरी]] संघ राज्यक्षेत्रांच्या विधानसभा सदस्यांचा समावेश आहे.) यांनी मिळून बनलेल्या निर्वाचकगणांच्या सदस्यांकडून (members of an electoral college), निवडला जातो. === शपथ किंवा प्रतिज्ञा === भारताच्या प्रत्येक राष्ट्रपतीला, आपले पद ग्रहण करण्यापूर्वी, [[भारताचे सरन्यायाधीश|भारताच्या मुख्य न्यायमूर्ती]]<nowiki/>च्या समक्ष किंवा ते अनुपस्थितीत असतील तर [[भारताचे सर्वोच्च न्यायालय|सर्वोच्च न्यायालया]]<nowiki/>च्या उपलब्ध जेष्ठतम न्यायमूर्तीच्या समक्ष पुढील नमुन्यानुसार शपथ किंवा प्रतिज्ञा करून त्याखाली सही करणे बंधनकारक आहे, {{Quote|मी, (नाव), ईश्वरसाक्ष शपथ घेतो की, (किंवा गंभीर्यपूर्वक प्रतिज्ञा करतो.) मी भारताचा राष्ट्रपती म्हणून आपल्या पदाचे निष्ठापूर्वक कार्यपालन करीन (किंवा मी भारताच्या राष्ट्रपतीची कार्ये पार पाडीन) आणि माझ्या संपूर्ण क्षमतेनिशी संविधान आणि कायदा यांचे जतन, रक्षण आणि संरक्षण करीन आणि मी स्वतःला भारतीय जनतेच्या सेवेस आणि कल्याणास वाहून घेईन.|अनुच्छेद ६०, [[भारताचे संविधान]],<ref>https://legislative.gov.in/sites/default/files/Marathi%20Savidhan.pdf</ref>}} -(१) संविधानाच्या उल्लंघनाबद्दल राष्ट्रपतीवर महाभियोग लावावयाचा असेल तेव्हा, त्यासंबंधीचा दोषारोप संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून करण्यात येईल. (२) (क) असा दोषारोप करण्याचा प्रस्ताव एखाद्या ठरावात अंतर्भूत करून, तो ठराव मांडण्याचा आपला उद्देश असल्याबद्दल त्या सभागृहातील एकूण् सदस्यसंख्येच्या किमान एक-चतुर्थांश सदस्यांनी स्वाक्षरित केलेली निदान चौदा दिवसांची लेखी नोटीस दिली गेल्यानंतर तो मांडला गेल्याखेरीज, आणि (ख) असा ठराव त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन-तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित करण्यात आल्याखेरीज, असा कोणताही दोषारोप केला जाणार नाही (३) संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून याप्रमाणे दोषारोप करण्यात येईल तेव्हा, दुसरे सभागृह, त्या दोषारोपाचे अन्वेषण करील किंवा करण्याची व्यवस्था करील आणि राष्ट्रपतीस अशा अन्वेषणाच्या वेळी हजर राहण्याचा व आपली बाजू मांडण्याचा हक्क असेल. (४) जर अन्वेषणान्ती, राष्ट्रपतीच्या विरूद्ध करण्यात आलेला दोषारोप सिद्ध झाला आहे, असे घोषित करणारा ठराव ज्या सभागृहाने दोषारोपाचे अन्वेषण केले होते किंवा करण्याची व्यवस्था केली होती त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित झाला तर, अशा ठरावाच्या परिणामी राष्ट्रपतीस, तो ठराव याप्रमाणे पारित झाल्याच्या दिनांकास व तेव्हापासून त्याच्या पदावरून दूर केले जाईल. राष्ट्रपतीचा पदावधी संपल्यामुळे रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडणूक घ्यावयाची असेल तेव्हा, तो अवधी संपण्यापूर्वी ती निवडणूक पूर्ण करण्यात येईल. राष्ट्रपतीचा मृत्यू झाला, त्याने राजीनामा दिला किंवा त्यास पदावरून दूर केले गेले या कारणामुळे किंवा अन्यथा रिक्त होणारे त्याचे पद भरण्याकरिता,ते पद रिक्त झाल्याच्या दिनांकानंतर शक्य तितक्या लवकर आणि कोणत्याही परिस्थितीत त्या दिनांकापासून सहा महिन्यांच्या आत, निवडणूक घेण्यात येईल आणि रिक्त पद भरण्याकरिता निवडून आलेली व्यक्ती, अनुच्छेद ५६ च्या तरतुदींना अधीन राहून आपले पद ग्रहण केल्याच्या दिनांकापासून पाच वर्षांच्या पूर्ण अवधीपर्यंत, पद धारण करण्यास हक्कदार असेल. == मानधन आणि सुविधा == {| class="wikitable" style="margin:1ex 0 1ex 1ex;" |+'''राष्ट्रपतींचे वेतन''' !शेवटचा बदल !पगार (दरमहा) |- |१ फेब्रुवारी २०१८ | style="text-align:right;" |₹५ लाख |- | colspan="2" style="text-align:center;" |स्रोत:<ref>{{Cite news|url=http://www.timesnownews.com/india/article/arun-jaitley-budget-speech-2018-president-salary-vice-president-salary/194462|title=President, Vice President, Governors' salaries hiked to Rs 5 lakh, Rs 4 lakh, Rs 3.5 lakh respectively|date=1 February 2018|work=TimesNow|access-date=2 April 2018}}</ref> |} [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधाना]]<nowiki/>च्या दुसऱ्या अनुसूचीनुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना दरमहा १०,००० मिळत होते. ही रक्कम 1998 मध्ये ₹50,000 पर्यंत वाढवण्यात आली. 11 सप्टेंबर 2008 रोजी, भारत सरकारने राष्ट्रपतींचा पगार ₹1.5 लाख वाढवला. भारताच्या 2018 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात ही रक्कम आणखी वाढवून ₹५ लाख करण्यात आली. तथापि, राष्ट्रपती जे काही करतात किंवा करू इच्छितात याच्या देखरेखीसाठी सरकारकडून अर्थसंकल्पात ₹22.5 कोटीची तरतुद केली जाते.<ref name="ibn 300">{{cite web|url=http://www.ibnlive.com/news/president-gets-richer-gets-300-pc-salary-hike/73365-3.html?from=rssfeed|title=President gets richer, gets 300 pc salary hike|date=11 September 2008|publisher=CNN-IBN|access-date=9 November 2008}}</ref> [[राष्ट्रपती भवन]], दिल्ली हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे, हे जगातील सर्वात मोठे राष्ट्रपती भवन आहे.<ref name="RandhawaMukhopadhyay1986">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|title=Floriculture in India|last1=Randhawa|first1=Gurcharan Singh|last2=Mukhopadhyay|first2=Amitabha|publisher=Allied Publishers|year=1986|isbn=978-81-7023-057-1|page=593|archive-url=https://web.archive.org/web/20160623221521/https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|archive-date=23 June 2016|url-status=live}}</ref><ref name="RandhawaRandhawa1971">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|title=The Famous gardens of India|last1=Randhawa|first1=Mohindar Singh|last2=Randhawa|first2=Gurcharan Singh|last3=Chadha|first3=K. L.|last4=Singh|first4=Daljit|author5=Horticultural Society of India|publisher=Malhotra Publishing House|year=1971|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428041915/https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|archive-date=28 April 2016|url-status=live}}</ref> राष्ट्रपति निलयम, बोलारम, हैदराबाद आणि रिट्रीट भवन, मशोबरा, शिमला ही भारताच्या राष्ट्रपतींची अधिकृत रिट्रीट* निवासस्थाने आहेत.<ref name="Publications2001">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|title=India Foreign Policy and Government Guide|date=1 May 2001|publisher=International Business Publications|isbn=978-0-7397-8298-9|page=39|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430093010/https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|archive-date=30 April 2016|url-status=live}}</ref> भारताचे राष्ट्रपती सानुकूल-निर्मित भारी बख्तरबंद असलेली मर्सिडीज बेंझ S600 (W221) ही कार वापरतात. माजी राष्ट्रपती आणि राष्ट्रपतींच्या विधवा आणि विधुर यांना पेन्शन, सुसज्ज निवास, सुरक्षा, विविध भत्ते इत्यादी सोयी पुरवल्या जातात.<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|title=Parliament approves salary pension hike for President, Vice-President and Governors|website=[[The Times of India]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150527173113/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|archive-date=27 May 2015|access-date=26 May 2015}}</ref><gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="100" perrow="3" caption="राष्ट्रपतींसाठीच्या सुविधा"> File:PresidentPalaceDelhi.jpg|[[राष्ट्रपती भवन, नवी दिल्ली]] हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. File:Residency House Bolarum.jpg|[[राष्ट्रपति निलयम]], बोलारम, [[हैदराबाद]] File:Honour guard, India 20060302-9 d-0108-2-515h.jpg|राष्ट्रपतींचे अंगरक्षक, [[भारतीय लष्कर]]ाची घोडदळ रेजिमेंट File:IAF Mi 8 for VIP Transport at Aero India 2013.JPG|भारताच्या राष्ट्रपतींसाठींचे [[भारतीय वायुदल|भारतीय वायुदल]]ाच्या विशेष VIP ताफ्याचे हेलिकॉप्टर File:Air India One Chennai.png|VIP [[बोईंग ७७७]] (एअर इंडिया वन - इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी वापरला जातो. File:Air India One 737.jpg|[[भारतीय वायुसेना|भारतीय वायु]]दलाचे बोईंग ७७७x (एअर इंडिया वन - इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या देशांतर्गत प्रवासासाठी वापरले जाते. </gallery> {{Small|Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपतींसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे.}} ==यादी== * [[भारताच्या राष्ट्रपतींची यादी]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} ==बाह्य दुवे== #[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ] [[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]] [[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]] [[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]] [[वर्ग:याद्या]] [[वर्ग:भारतीय संसद]] amvhs2i71u1hokg5awlbh1ine2r83lw 2145772 2145716 2022-08-12T18:22:10Z Omega45 127466 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट अधिकृत हुद्दा | post = राष्ट्रपती | body = भारता | native_name = _{President of India} | flag = Flag of the President of India (1950–1971).svg | flagsize = 110px | flagborder = Presidential Standard | flagcaption = | insignia = Emblem of India.svg | insigniasize = 120px | insigniacaption = [[भारताचे राष्ट्रचिन्ह]] | image = Droupadi Murmu official portrait, 2022.jpg | imagesize = 220px | alt = | incumbent = [[द्रौपदी मुर्मू]] | acting = | incumbentsince = २५ जुलै २०१७ | type = | status = | department = | style = राष्ट्रपती महोदय/महोदया<br>{{small|(भारतात)}}<br>Honourable President of India<br>{{small|(भारताबाहेर)}} | member_of = | reports_to = | residence = [[राष्ट्रपती भवन]] | seat = | nominator = | appointer = इलेक्टोरल कॉलेज ऑफ इंडिया | appointer_qualified = | termlength = ५ वर्ष | termlength_qualified = | constituting_instrument = | precursor = | formation = [[भारताचे संविधान]]<br>२६ जानेवारी १९५० | first = [[राजेंद्र प्रसाद]]<br>२६ जानेवारी १९५० | last = | abolished = | succession = | abbreviation = | unofficial_names = | deputy = | salary = ५,००,००० (प्रति माह)<ref>{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009|accessdate=6 May 2012}}</ref> | website = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm President of India] }} '''भारताचा राष्ट्रपती''' हा भारत देशाचा कायदेशीर प्रमुख असून तो [[भारतीय सशस्त्र सेना|भारतीय सेनेचा]] लष्करप्रमुख (''कमाण्डर-इन-चीफ'') देखील आहे. [[द्रौपदी मुर्मू]] ह्या भारताच्या [[विद्यमान]] राष्ट्रपती आहेत, तर [[राजेंद्र प्रसाद]] हे भारताचे पहिले राष्ट्रपती होते. [[नवी दिल्ली]]मधील [[राष्ट्रपती भवन]] हे राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. [[भारताचे संविधान|भारताच्या संविधानानुसार]] राष्ट्रपतीची निवड थेट नागरिकांद्वारे न होता संसदेच्या [[लोकसभा]] व [[राज्यसभा]] तसेच देशातील सर्व घटक राज्यांच्या विधान मंडळाच्या विधानसभा ह्या शाखांमधील निर्वाचित प्रतिनिधींमार्फत होते. राष्ट्रपतीचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. संसदेत महाभियोग चालवूनच फक्त त्यांना मुदत संपण्याच्या आधी पदावरून दूर करता येते. [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधानाच्या]] अनुच्छेद ५३ मध्ये असे म्हटले आहे की, राष्ट्रपती काही अधिकारांसह थेट किंवा अधीनस्थ प्राधिकरणाद्वारे, काही अपवादांसह, अध्यक्षांमध्ये नियुक्त केलेल्या सर्व कार्यकारी अधिकारांचा अभ्यास पंतप्रधान करतात (एक अधीनस्थ प्राधिकरण) मन्त्रिपरिषदांच्या मदतीने. जोपर्यंत [[संविधान]] उल्लंघन करत नाही तोपर्यन्त पंतप्रधानांना [[पंतप्रधान]] आणि कॅबिनेटच्या सल्ल्यानुसार संविधान बंधनकारक आहे. == इतिहास == [[१५ ऑगस्ट १९४७]] रोजी भारताने कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन्समध्ये जॉर्ज सहावा सह राजा म्हणून [[स्वातंत्र्य]] म्हणून स्वातंत्र्य मिळवले, जे देशाचे गव्हर्नल-जनरल होते. यानन्तर [[बाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] यांच्या नेतृत्वाखालील [[भारतीय संविधान]] सभेने देशासाठी एक संपूर्ण नवीन संविधान तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली. २६ नोव्हेंबर [[इ.स. १९४९|१९४९]] रोजी भारतीय संविधान स्वीकारले गेले व झाली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=srDytmFE3KMC&redir_esc=y|title=Introduction to the Constitution of India|last=Sharma|last2=B.k|first2=Sharma|date=2007-08-01|publisher=Prentice-Hall Of India Pvt. Limited|isbn=9788120332461|language=en}}</ref> [[राजेंद्र प्रसाद]] यांच्या पहिल्या पदावर राजकारणात आणि राज्याचे सरचिटणीस यांची जागा भारताच्या राष्ट्रपतींच्या नवीन कार्यालयाद्वारे बदली करण्यात आली. भारताचे संविधानाने, भारतीय संविधानाचे संरक्षण व कायद्याच्या नियमांचे रक्षण करण्यासाठी [[राष्ट्राध्यक्ष]] यांला, जबाबदारी व अधिकार यांचा समावेश केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://web.archive.org/web/20120402064301/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/coi-indexenglish.htm|title=THE CONSTITUTION OF INDIA|दिनांक=2012-04-02|संकेतस्थळ=web.archive.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-01-22}}</ref> अनिवार्यपणे, संविधानाच्या कार्यकारी किंवा विधान मण्डळाच्या घटकांद्वारे घेतलेली कोणतीही कारवाई राष्ट्रपतींच्या मान्यतेनन्तरच कायद्याची बनली जाईल. अध्यक्ष कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कोणत्याही कारवाईस संवैधानिकता नसतील. अध्यक्ष हा सर्वात प्रमुख आणि [[संविधान]] (अनुच्छेद ६०), जो कार्यकारी किंवा विधानमण्डळाच्या कार्यात संवैधानिकता सुनिश्चित करण्यासाठी पूर्व-शक्तीची शक्ती आहे अशा संविधानाने सर्वात अधिक सक्षम आणि त्वरित बचाव करणारा आहे. == अधिकार आणि कर्तव्ये == {{Quote|राज्यघटनेच्या मसुद्यानुसार राष्ट्रपती हा इंग्रजी राज्यघटनेनुसार राजाप्रमाणेच पदावर असतो. ते राज्याचे प्रमुख आहेत पण कार्यकारिणीचे नाहीत. तो राष्ट्राचे प्रतिनिधित्व करतो पण राष्ट्रावर राज्य करत नाही. ते राष्ट्राचे प्रतीक आहेत. प्रशासनातील त्याचे स्थान शिक्क्यावरील औपचारिक स्वरुपाचे आहे ज्याद्वारे देशाचे निर्णय ओळखले जातात.|[[बाबासाहेब आंबेडकर]],{{small| राष्ट्रपती हे राज्याचे घटनात्मक प्रमुख असल्याच्या विविध वादविवादांदरम्यान भारतीय संविधान सभेच्या मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून दिलेली प्रतिक्रिया.}}<ref name=":Indian Political Thought">{{Cite book|title=Indian Political Thought: Themes and Thinkers|last=Singh|first=Mahendra Prasad|publisher=[[Pearson plc|Pearson India Education Services]]|year=2019|isbn=978-93-325-8733-5|editor-last=Roy|editor-first=Himanshu|location=[[Noida]]|pages=354|chapter=Ambedkar: Constitutionalism and State Structure|editor-last2=Singh|editor-first2=Mahendra Prasad}}</ref><ref>[https://books.google.co.uk/books?id=veDUJCjr5U4C&lpg=PA236&ots=EGZT2Cyg38&dq=Under%20the%20draft%20constitution%20the%20President%20occupies%20the%20same%20position%20as%20the%20King%20under%20the%20English%20Constitution.%20He%20is%20the%20head%20of%20the%20state%20but%20not%20of%20the%20Executive.%20He%20represents%20the%20Nation%20but%20does%20not%20rule%20the%20Nation.%20He%20is%20the%20symbol%20of%20the%20Nation.%20His%20place%20in%20the%20administration%20is%20that%20of%20a%20ceremonial%20device%20on%20a%20seal%20by%20which%20the%20nation's%20decisions%20are%20made%20known&pg=PA236#v=onepage&q&f=false ''Constitutional Government in India''], M.V.Pylee, S. Chand Publishing, 2004, page 236</ref>}} === कर्तव्य === राष्ट्रपतींचे प्राथमिक कर्तव्य म्हणजे त्यांच्या शपथेचा भाग म्हणून भारताच्या संविधानाचे आणि कायद्याचे जतन करणे, संरक्षण करणे आणि त्यांचे रक्षण करणे (भारतीय घटनेचा अनुच्छेद 60).अध्यक्ष हा सर्व स्वतंत्र घटनात्मक संस्थांचा सामान्य प्रमुख असतो. त्यांच्या सर्व कृती, शिफारशी (अनुच्छेद 3, अनुच्छेद 111, अनुच्छेद 274, इ.) आणि पर्यवेक्षी अधिकार (अनुच्छेद 74(2), अनुच्छेद 78C, अनुच्छेद 108, अनुच्छेद 111, इ.) भारताच्या कार्यकारी आणि विधान संस्थांवर असतील. संविधान राखण्यासाठी वापरला जातो. कायद्याच्या कोर्टात लढण्यासाठी अध्यक्षांच्या कृतीवर कोणताही प्रतिबंध नाही. === कार्यकारी अधिकार === -(१) संघराज्याचा कार्यकारी अधिकार, राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आणि त्याच्याकडून प्रत्यक्षपणे किंवा त्याच्या हाताखालील अधिकाऱ्यांमार्फत या संविधानानुसार त्याचा वापर केला जाईल. (२) पूर्वगामी तरतुदींच्या व्यापकतेला बाध न येऊ देता, संघराज्याच्या संरक्षण दलांचे सर्वोच्च अधिपत्य राष्ट्रपतीकडे निहित असेल आण्ि त्याचा वापर कायद्याद्वारे विनियमित केला जाईल. (३) या अनुच्छेदातील कोणत्याही गोष्टीमुळे,----- (क) कोणत्याही विद्यमान कायद्याद्वारे कोणत्याही राज्याच्या शासनाला किंवा अन्य प्राधिकाऱ्याला प्रदान करण्यात आलेले कोणतेही कार्याधिकार राष्ट्रपतीकडे हस्तांतरित होतात, असे मानले जाणार नाही ; किंवा (ख) राष्ट्रपती व्यतिरिक्त अन्य प्राधिकाऱ्यास कायद्याद्वारे कार्याधिकार प्रदान करण्यास संसदेला प्रतिबंध होणार नाही === कायदेविषयक अधिकार === === न्यायविषयक अधिकार === === वित्तिय अधिकार === राष्ट्रपतींच्या शिफारशीनेच संसदेत आर्थिक विधेयक मांडले जाऊ शकते. राष्ट्रपती वार्षिक आर्थिक विवरणपत्र, म्हणजे केंद्रीय अर्थसंकल्प संसदेसमोर मांडतात. अनपेक्षित खर्च पूर्ण करण्यासाठी राष्ट्रपती भारताच्या आकस्मिक निधीतून आगाऊ रक्कम घेऊ शकतात. केंद्र आणि राज्यांमध्ये करांचे वितरण करण्याची शिफारस करण्यासाठी राष्ट्रपती दर पाच वर्षांनी वित्त आयोग स्थापन करतात. सर्वात अलीकडील 2017 मध्ये स्थापना करण्यात आली. === परराष्ट्रविषयक अधिकार === * राष्ट्रपती आंतरराष्ट्रीय स्थरावर भारताचे प्रतिनिधीत्व करतात. * सर्व आंतरराष्ट्रीय करार व तह संसदेच्या आधिन राहून राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. * राष्ट्रपती परदेशातील भारताचे राजदूत व राजनयीक अधिकारांच्या नेमणुका करतात. अन्य देशांचे भारतातील राजदूत व राजनयीक अधिकारी यांना राष्ट्रपतींची मान्यता व स्वीकृती आवश्यक आहे. === लष्करी अधिकार === राष्ट्रपती हे भारतीय सशस्त्र दलांचे सर्वोच्च कमांडर असतात. पंतप्रधानांच्या अध्यक्षतेखालील केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या सल्ल्यानुसार राष्ट्रपती युद्ध घोषित करू शकतात किंवा शांतता पूर्ण करू शकतात. सर्व महत्त्वाचे करार राष्ट्रपतींच्या नावाने केले जातात. === क्षमा करण्याचे अधिकार === (१) कोणत्याही अपराधाबद्दल दोषी ठरवण्यात आलेल्या कोणत्याही व्यक्तीला,----- (क) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश लष्करी न्यायालयाने दिला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ख) जेव्हा शिक्षा किंवा शिक्षादेश संघराज्याच्या कार्यकारी अधिकाराच्या व्याप्तीतील एखाद्या बाबीशी संबंधित असलेल्या कोणत्याही कायद्याविरुद्ध केलेल्या अपराधाबद्दल देण्यात आला असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; (ग) जेव्हा शिक्षादेश हा मृत्युशिक्षादेश असेल, अशा सर्व प्रकरणी ; शक्षेबद्दल क्षमा करण्याचा, शिक्षेस तहकुबी देण्याचा, शिक्षेस स्थगिती देण्याचा किंवा शिक्षेत सूट देण्याचा अथवा शिक्षादेश निलंबित करण्याचा,त्यात सूट देण्याचा किंवा तो सौम्य करण्याचा राष्ट्रपतीस अधिकार असेल. === आणीबाणीविषयत अधिकार === राष्ट्रपती तीन प्रकारच्या आणीबाणी घोषित करू शकतात: राष्ट्रीय, राज्य आणि आर्थिक, कलम 352, 356 आणि 360 अंतर्गत कलम 123 अंतर्गत अध्यादेश जारी करण्याव्यतिरिक्त. # राष्ट्रीय आणीबाणी # राज्य आणीबाणी किंवा राष्ट्रपती राजवट # आर्थिक आणीबाणी === नियुक्तीचे अधिकार === राष्ट्रपती पंतप्रधान म्हणून नियुक्त करतात, ज्या व्यक्तीला लोकसभेतील बहुसंख्य लोकांच्या पाठिंब्याची आज्ञा असते (सामान्यतः बहुसंख्य पक्ष किंवा आघाडीचा नेता). त्यानंतर अध्यक्ष मंत्रिपरिषदेच्या इतर सदस्यांची नियुक्ती करतात आणि त्यांना पंतप्रधानांच्या सल्ल्यानुसार पोर्टफोलिओचे वितरण करतात. मंत्रिपरिषद अध्यक्षांच्या 'आनंदाने' सत्तेवर राहते. ज्यांना साहित्य, विज्ञान, कला आणि समाजसेवा यासारख्या विषयांचे विशेष ज्ञान किंवा व्यावहारिक अनुभव आहे अशा व्यक्तींमधून राष्ट्रपती राज्यसभेवर १२ सदस्यांची नियुक्ती करतात.2019 मध्ये काढण्यात आलेल्या कलम 331 नुसार राष्ट्रपती अँग्लो इंडियन समुदायातील दोनपेक्षा जास्त सदस्यांना लोकसभा सदस्य म्हणून नामित करू शकत नाहीत. राज्यांचे राज्यपाल देखील राष्ट्रपती नियुक्त करतात जे राष्ट्रपतींच्या मर्जीनुसार काम करतात. कलम 156 नुसार, राष्ट्रपतींना त्यांच्या कृत्यांमध्ये संविधानाचे उल्लंघन करणाऱ्या राज्यपालांना बडतर्फ करण्याचा अधिकार आहे. विविध प्रकारच्या नियुक्त्या करण्यासाठी अध्यक्ष जबाबदार असतो. यात समाविष्ट: भारताचे मुख्य न्यायाधीश आणि भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाचे आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेशातील उच्च न्यायालयांचे इतर न्यायाधीश. दिल्लीच्या राष्ट्रीय राजधानी प्रदेशाचे मुख्यमंत्री (घटनेचे अनुच्छेद २३९ एए ५). भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक. मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि इतर निवडणूक आयुक्त. संघ लोकसेवा आयोगाचे अध्यक्ष आणि इतर सदस्य. भारताचे ऍटर्नी जनरल. इतर देशांतील राजदूत आणि उच्चायुक्त (केवळ पंतप्रधानांनी दिलेल्या नावांच्या यादीद्वारे).[20][21]:48 अखिल भारतीय सेवा (IAS, IPS आणि IFoS) आणि गट 'अ' मधील इतर केंद्रीय नागरी सेवांचे अधिकारी. == निवड प्रक्रिया == === पात्रता === घटनेच्या कलम ५८ मध्ये राष्ट्रपती पदासाठी पात्र होण्यासाठी आवश्यक असलेली प्रमुख पात्रता निश्चित केली आहे. * भारताचा नागरिक * 35 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे * लोकसभेचे सदस्य होण्यासाठी पात्र एखादी व्यक्ती भारत सरकार किंवा कोणत्याही राज्य सरकारच्या अंतर्गत लाभाचे कोणतेही पद धारण करत असल्यास किंवा वरीलपैकी कोणत्याही सरकारच्या नियंत्रणाखाली असलेल्या कोणत्याही स्थानिक किंवा अन्य प्राधिकरणाच्या अधीन असल्यास अध्यक्ष म्हणून निवडीसाठी पात्र होणार नाही. तथापि, काही पदाधिकाऱ्यांना अध्यक्षपदाचे उमेदवार म्हणून उभे राहण्याची परवानगी आहे. हे आहेत: * विद्यमान उपराष्ट्रपती * कोणत्याही राज्याचा राज्यपाल * केंद्राचा किंवा कोणत्याही राज्याचा मंत्री (पंतप्रधान आणि मुख्यमंत्र्यांसह) उपराष्ट्रपती, राज्यपाल किंवा मंत्री यांची अध्यक्षपदी निवड झाल्यास, त्यांनी अध्यक्ष म्हणून काम सुरू केल्याच्या तारखेपासून त्यांचे पूर्वीचे कार्यालय रिकामे केले असे मानले जाते. संसद किंवा राज्य विधानमंडळाचा सदस्य राष्ट्रपतींच्या पदासाठी निवडणूक घेऊ शकतो परंतु जर ते अध्यक्ष म्हणून निवडून आले तर त्यांनी ज्या तारखेला त्यांच्या पदावर प्रवेश केला त्या तारखेला त्यांनी संसद किंवा राज्य विधानमंडळातील त्यांची जागा रिकामी केली असे मानले जाईल. राष्ट्रपती. कलम 57 मध्ये अशी तरतूद आहे की, ज्या व्यक्तीने अध्यक्षपद धारण केले आहे, किंवा ज्याने अध्यक्षपद भूषवले आहे, ती या घटनेच्या इतर तरतुदींच्या अधीन राहून, त्या पदासाठी पुन्हा निवडून येण्यास पात्र असेल. राष्ट्रपती आणि उप-राष्ट्रपती निवडणूक कायदा, 1952,[43] अंतर्गत राष्ट्रपती पदासाठी नामनिर्देशित होण्यासाठी उमेदवाराला त्यांचे नाव मतपत्रिकेवर दिसण्यासाठी प्रस्तावक म्हणून 50 मतदार आणि दुय्यम म्हणून 50 मतदारांची आवश्यकता असते. फेरनिवडणुकीस पात्रता.-----जी व्यक्ती, राष्ट्रपती म्हणून पद धारण करीत आहे अथवा जिने असे पद धारण केलेले आहे ती व्यक्ती, या संविधानाच्या अन्य तरतुदींना अधीन राहून त्या पदासाठी होणाऱ्या फेरनिवडणुकीस पात्र असेल. === निवडणूक प्रक्रिया === भारतामध्ये राष्ट्रपती (१) [[भारतीय संसद|संसदे]]<nowiki/>च्या दोन्ही सभागृहांचे निवडून आलेले सदस्य ([[राज्यसभा]] व [[लोकसभा]]) आणि (२) राज्यांच्या [[विधानसभा|विधानसभां]]<nowiki/>चे निवडून आलेले सदस्य (यामध्ये राज्यांसह [[दिल्ली विधानसभा|दिल्ली]] व [[पाँडिचेरी विधानसभा|पाँडिचेरी]] संघ राज्यक्षेत्रांच्या विधानसभा सदस्यांचा समावेश आहे.) यांनी मिळून बनलेल्या निर्वाचकगणांच्या सदस्यांकडून (members of an electoral college), निवडला जातो. === शपथ किंवा प्रतिज्ञा === भारताच्या प्रत्येक राष्ट्रपतीला, आपले पद ग्रहण करण्यापूर्वी, [[भारताचे सरन्यायाधीश|भारताच्या मुख्य न्यायमूर्ती]]<nowiki/>च्या समक्ष किंवा ते अनुपस्थितीत असतील तर [[भारताचे सर्वोच्च न्यायालय|सर्वोच्च न्यायालया]]<nowiki/>च्या उपलब्ध जेष्ठतम न्यायमूर्तीच्या समक्ष पुढील नमुन्यानुसार शपथ किंवा प्रतिज्ञा करून त्याखाली सही करणे बंधनकारक आहे, {{Quote|मी, (नाव), ईश्वरसाक्ष शपथ घेतो की, (किंवा गंभीर्यपूर्वक प्रतिज्ञा करतो.) मी भारताचा राष्ट्रपती म्हणून आपल्या पदाचे निष्ठापूर्वक कार्यपालन करीन (किंवा मी भारताच्या राष्ट्रपतीची कार्ये पार पाडीन) आणि माझ्या संपूर्ण क्षमतेनिशी संविधान आणि कायदा यांचे जतन, रक्षण आणि संरक्षण करीन आणि मी स्वतःला भारतीय जनतेच्या सेवेस आणि कल्याणास वाहून घेईन.|अनुच्छेद ६०, [[भारताचे संविधान]],<ref>https://legislative.gov.in/sites/default/files/Marathi%20Savidhan.pdf</ref>}} -(१) संविधानाच्या उल्लंघनाबद्दल राष्ट्रपतीवर महाभियोग लावावयाचा असेल तेव्हा, त्यासंबंधीचा दोषारोप संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून करण्यात येईल. (२) (क) असा दोषारोप करण्याचा प्रस्ताव एखाद्या ठरावात अंतर्भूत करून, तो ठराव मांडण्याचा आपला उद्देश असल्याबद्दल त्या सभागृहातील एकूण् सदस्यसंख्येच्या किमान एक-चतुर्थांश सदस्यांनी स्वाक्षरित केलेली निदान चौदा दिवसांची लेखी नोटीस दिली गेल्यानंतर तो मांडला गेल्याखेरीज, आणि (ख) असा ठराव त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन-तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित करण्यात आल्याखेरीज, असा कोणताही दोषारोप केला जाणार नाही (३) संसदेच्या कोणत्याही सभागृहाकडून याप्रमाणे दोषारोप करण्यात येईल तेव्हा, दुसरे सभागृह, त्या दोषारोपाचे अन्वेषण करील किंवा करण्याची व्यवस्था करील आणि राष्ट्रपतीस अशा अन्वेषणाच्या वेळी हजर राहण्याचा व आपली बाजू मांडण्याचा हक्क असेल. (४) जर अन्वेषणान्ती, राष्ट्रपतीच्या विरूद्ध करण्यात आलेला दोषारोप सिद्ध झाला आहे, असे घोषित करणारा ठराव ज्या सभागृहाने दोषारोपाचे अन्वेषण केले होते किंवा करण्याची व्यवस्था केली होती त्या सभागृहाच्या एकूण सदस्यसंख्येच्या किमान दोन तृतीयांश सदस्यांच्या बहुमताने पारित झाला तर, अशा ठरावाच्या परिणामी राष्ट्रपतीस, तो ठराव याप्रमाणे पारित झाल्याच्या दिनांकास व तेव्हापासून त्याच्या पदावरून दूर केले जाईल. राष्ट्रपतीचा पदावधी संपल्यामुळे रिक्त होणारे पद भरण्याकरिता निवडणूक घ्यावयाची असेल तेव्हा, तो अवधी संपण्यापूर्वी ती निवडणूक पूर्ण करण्यात येईल. राष्ट्रपतीचा मृत्यू झाला, त्याने राजीनामा दिला किंवा त्यास पदावरून दूर केले गेले या कारणामुळे किंवा अन्यथा रिक्त होणारे त्याचे पद भरण्याकरिता,ते पद रिक्त झाल्याच्या दिनांकानंतर शक्य तितक्या लवकर आणि कोणत्याही परिस्थितीत त्या दिनांकापासून सहा महिन्यांच्या आत, निवडणूक घेण्यात येईल आणि रिक्त पद भरण्याकरिता निवडून आलेली व्यक्ती, अनुच्छेद ५६ च्या तरतुदींना अधीन राहून आपले पद ग्रहण केल्याच्या दिनांकापासून पाच वर्षांच्या पूर्ण अवधीपर्यंत, पद धारण करण्यास हक्कदार असेल. == मानधन आणि सुविधा == {| class="wikitable" style="margin:1ex 0 1ex 1ex;" |+'''राष्ट्रपतींचे वेतन''' !शेवटचा बदल !पगार (दरमहा) |- |१ फेब्रुवारी २०१८ | style="text-align:right;" |₹५ लाख |- | colspan="2" style="text-align:center;" |स्रोत:<ref>{{Cite news|url=http://www.timesnownews.com/india/article/arun-jaitley-budget-speech-2018-president-salary-vice-president-salary/194462|title=President, Vice President, Governors' salaries hiked to Rs 5 lakh, Rs 4 lakh, Rs 3.5 lakh respectively|date=1 February 2018|work=TimesNow|access-date=2 April 2018}}</ref> |} [[भारताचे संविधान|भारतीय संविधाना]]<nowiki/>च्या दुसऱ्या अनुसूचीनुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना दरमहा १०,००० मिळत होते. ही रक्कम 1998 मध्ये ₹50,000 पर्यंत वाढवण्यात आली. 11 सप्टेंबर 2008 रोजी, भारत सरकारने राष्ट्रपतींचा पगार ₹1.5 लाख वाढवला. भारताच्या 2018 च्या केंद्रीय अर्थसंकल्पात ही रक्कम आणखी वाढवून ₹५ लाख करण्यात आली. तथापि, राष्ट्रपती जे काही करतात किंवा करू इच्छितात याच्या देखरेखीसाठी सरकारकडून अर्थसंकल्पात ₹22.5 कोटीची तरतुद केली जाते.<ref name="ibn 300">{{cite web|url=http://www.ibnlive.com/news/president-gets-richer-gets-300-pc-salary-hike/73365-3.html?from=rssfeed|title=President gets richer, gets 300 pc salary hike|date=11 September 2008|publisher=CNN-IBN|access-date=9 November 2008}}</ref> [[राष्ट्रपती भवन]], दिल्ली हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे, हे जगातील सर्वात मोठे राष्ट्रपती भवन आहे.<ref name="RandhawaMukhopadhyay1986">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|title=Floriculture in India|last1=Randhawa|first1=Gurcharan Singh|last2=Mukhopadhyay|first2=Amitabha|publisher=Allied Publishers|year=1986|isbn=978-81-7023-057-1|page=593|archive-url=https://web.archive.org/web/20160623221521/https://books.google.com/books?id=bQCIZoKDG1kC&pg=PA593|archive-date=23 June 2016|url-status=live}}</ref><ref name="RandhawaRandhawa1971">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|title=The Famous gardens of India|last1=Randhawa|first1=Mohindar Singh|last2=Randhawa|first2=Gurcharan Singh|last3=Chadha|first3=K. L.|last4=Singh|first4=Daljit|author5=Horticultural Society of India|publisher=Malhotra Publishing House|year=1971|archive-url=https://web.archive.org/web/20160428041915/https://books.google.com/books?id=HTFJAAAAMAAJ|archive-date=28 April 2016|url-status=live}}</ref> राष्ट्रपति निलयम, बोलारम, हैदराबाद आणि रिट्रीट भवन, मशोबरा, शिमला ही भारताच्या राष्ट्रपतींची अधिकृत रिट्रीट* निवासस्थाने आहेत.<ref name="Publications2001">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|title=India Foreign Policy and Government Guide|date=1 May 2001|publisher=International Business Publications|isbn=978-0-7397-8298-9|page=39|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430093010/https://books.google.com/books?id=bgGCCP5Fxg0C&pg=PA39|archive-date=30 April 2016|url-status=live}}</ref> भारताचे राष्ट्रपती सानुकूल-निर्मित भारी बख्तरबंद असलेली मर्सिडीज बेंझ S600 (W221) ही कार वापरतात. माजी राष्ट्रपती आणि राष्ट्रपतींच्या विधवा आणि विधुर यांना पेन्शन, सुसज्ज निवास, सुरक्षा, विविध भत्ते इत्यादी सोयी पुरवल्या जातात.<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|title=Parliament approves salary pension hike for President, Vice-President and Governors|website=[[The Times of India]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150527173113/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Parliament-approves-salary-pension-hike-for-President-Vice-President-governors/articleshow/3841371.cms|archive-date=27 May 2015|access-date=26 May 2015}}</ref><gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="100" perrow="3" caption="राष्ट्रपतींसाठीच्या सुविधा"> File:PresidentPalaceDelhi.jpg|[[राष्ट्रपती भवन, नवी दिल्ली]] हे भारताच्या राष्ट्रपतींचे अधिकृत निवासस्थान आहे. File:Residency House Bolarum.jpg|[[राष्ट्रपति निलयम]], बोलारम, [[हैदराबाद]] File:Honour guard, India 20060302-9 d-0108-2-515h.jpg|राष्ट्रपतींचे अंगरक्षक, [[भारतीय लष्कर]]ाची घोडदळ रेजिमेंट File:IAF Mi 8 for VIP Transport at Aero India 2013.JPG|भारताच्या राष्ट्रपतींसाठींचे [[भारतीय वायुदल|भारतीय वायुदल]]ाच्या विशेष VIP ताफ्याचे हेलिकॉप्टर File:Air India One Chennai.png|VIP [[बोईंग ७७७]] (एअर इंडिया वन - इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी वापरला जातो. File:Air India One 737.jpg|[[भारतीय वायुसेना|भारतीय वायु]]दलाचे बोईंग ७७७x (एअर इंडिया वन - इंडिया 1) राष्ट्रपतींच्या देशांतर्गत प्रवासासाठी वापरले जाते. </gallery> {{Small|Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे.}} ==यादी== * [[भारताच्या राष्ट्रपतींची यादी]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} ==बाह्य दुवे== #[http://presidentofindia.nic.in/ राष्ट्रपतींचे अधिकृत संकेतस्थळ] [[वर्ग:भारताचे राष्ट्रपती| ]] [[वर्ग:भारत सरकार|राष्ट्रपती]] [[वर्ग:देशानुसार राष्ट्राध्यक्ष]] [[वर्ग:याद्या]] [[वर्ग:भारतीय संसद]] 6ke0skwkkwsu2wz807qszsl9ac4sqrg 0 59038 2145743 2145184 2022-08-12T17:08:50Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki {{ दुरचित्रवाहिनी | नाव = साम मराठी |चित्र = |चित्रसाईज = |चित्र_माहिती = |चित्र२ = |सुरुवात = |शेवटचे_प्रसारण = |चित्र_प्रकार = |प्रेक्षक_संख्या = |प्रेक्षक_संख्या_सध्या = |प्रेक्षक_संख्या_माहिती = |नेटवर्क = |मालक = सकाळ पेपर्स |ब्रीदवाक्य = सामर्थ्य महाराष्ट्राचे |देश = [[भारत]] |प्रसारण क्षेत्र = [[भारत]] |मुख्यालय = [[मुंबई]] |जुने नाव = |बदललेले नाव = |भगिनी वाहिनी = |प्रसारण वेळ = २४ तास |संकेतस्थळ = www.saamtv.com }} '''साम टीव्ही मराठी''' ही महाराष्ट्रातील २४ तास मराठी बातम्या देणारी वृत्तवाहीनी आहे. २००८ साली, सकाळ माध्यम समूहाने या वृत्तवाहिनीची सुरुवात केली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.saamtv.com/about-us|title=About Us - Saam TV|website=Saam TV {{!}} साम टीव्ही|language=mr|access-date=2022-08-11}}</ref> सध्या राजेंद्र हुंजे हे साम टीव्ही चे कार्यकारी संपादक आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.dainikrajaswa.com/rajendra-hunje-as-the-editor-of-saam-tv-news-channel/|title=Saam TV वृत्तवाहिनीच्या संपादक पदी राजेंद्र हुंजे.|date=2020-12-20|website=Dainik Rajaswa|language=en-US|access-date=2022-08-11}}</ref> त्यापूर्वी, निलेश खरे हे साम टी व्हीचे संपादक आणि चैनल हेड होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiantelevision.com/television/tv-channels/regional/saam-tv-to-see-programming-revamp-as-new-editor-joins-170825|title=Saam TV to see programming revamp as new editor joins|date=2017-08-25|website=Indian Television Dot Com|language=en|url-status=live|access-date=2022-08-11}}</ref> साम टीव्ही टाटा स्काय, व्हीडीओकाॅन, डीश टीव्ही, एअरटेल, हॅतवे, इन केबल्स वर प्रसारित होते. {{विस्तार}} ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} {{विस्तार-प्रसार|कंपनी}} {{मराठी दूरचित्रवाहिन्या}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिन्या]] [[वर्ग:सकाळ माध्यम समूह]] b1755wzu98lj96wqnz2sr5rtu02hl76 0 60367 2145710 2145288 2022-08-12T15:28:43Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Red-vented Bulbul (Pycnonotus cafer) feeding at Kapok (Ceiba pentandra) at Kolkata I IMG 2535.jpg |मराठी नाव = तेजस |हिंदी नाव = बुलबुल, गुल्दुम |संस्कृत नाव = कृष्णचूड |इंग्रजी नाव = Red-vented Bulbul |शास्त्रीय नाव = Pycnonotus cafer |कुळ = वल्गुवदाद्य (Pycnonotidae) }} [[File:Red-vented bulbul, near Sukhna Lake ,Chandigarh, India 03.JPG|thumb|Red-vented bulbul, near Sukhna Lake ,Chandigarh, India]] ==आकार== {{लेखनाव}} हा साधारण २० सें. मी. (८ इं) आकाराचा पक्षी आहे. ==आवाज== {{audio|Redvented Bulbul.ogg|या बुलबुलचा आवाज ऐका}} ==शरीररचना== या बुलबुलचा मुख्य रंग धुरकट तपकिरी असून याच्या डोक्याचा रंग काळा असून त्यावर लहान शेंडी असते. याच्या पाठीवर आणि छातीवर तुटक रेषांसारख्या खुणा असतात तर पाठीचा मागील भाग पांढरा असतो जो उडतांना स्पष्ट दिसतो. याची मुख्य ओळख म्हणजे याचा पार्श्व भाग लाल रंगाचा असतो. नर-मादी दिसायला सारखेच असतात. ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} संपूर्ण [[भारत|भारतासह]] [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]] येथील उष्णकटिबंधीय वनात, झुडपी जंगलात, शेतीच्या प्रदेशात, बागेत, जोडीने किंवा लहान थव्यात राहणारा पक्षी आहे. हा पक्षी माणसाच्या वस्तीजवळ आणि दूरही राहतो. ==प्रजाती== याच्या रंग आणि आकारावरून किमान ७ उपजाती आहेत. ==खाद्य== विविध [[कीटक]], [[फळ|फळे]], दाणे, [[मध]] , द्राक्षे हे बुलबुलचे मुख्य खाद्य आहे. ==प्रजनन== फेब्रुवारी ते मे हा कालावधी या बुलबुलचा विणीचा काळ असून जमिनीपासून १ ते १० मी. उंच झाडावर यांचे गवताचे, खोलगट घरटे असते. मादी एकावेळी २-३ फिकट गुलाबी रंगाची त्यावर तपकिरी ठिपके असलेली अंडी देते. नर-मादी पिलांचे संगोपन करण्यापासून सर्व कामे मिळून करतात. == चित्रदालन == <gallery> File:RedVentedBulbul male.jpg|thumb|लाल बुडाचा बुलबुल File:Red-vented Bulbul (Pycnonotus cafer)- feeding on Kapok (Ceiba pentandra) in Kolkata W IMG 4018.jpg|{{लेखनाव}} File:Red-vented Bulbul (Pycnonotus cafer) preening in Kolkata W IMG 3505.jpg|{{लेखनाव}} File:Red-vented Bulbul (Pycnonotus cafer)- grooming on Kapok (Ceiba pentandra) in Kolkata W IMG 3952.jpg|बुलबुल जोडी File:Red-vented Bulbul (Pycnonotus cafer) nest in Anantgiri, AP W IMG 8900.jpg|घरटे व अंडी </gallery> {{विस्तार}} {{DEFAULTSORT:बुलबुल, लाल बुडाचा}} [[वर्ग:पक्षी]] k6cumgx2fm84satv7e2jygk7gm2n760 0 62263 2145808 2142610 2022-08-13T04:01:30Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 /* कलाकार */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = मराठी | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = <br /> * [[मोहन जोशी]] * [[नीना कुलकर्णी]] * [[वर्षा उसगांवकर]] * [[प्रशांत दामले]] * [[रमेश भाटकर]] | प्रदर्शन_तारिख = | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी [[मराठी चित्रपट]] आहे. == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] * [[आनंद अभ्यंकर]] 9be9r1q9u42n5zj0v6qnzd6coha8p7y 2145810 2145808 2022-08-13T04:02:56Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 /* कलाकार */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = मराठी | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = <br /> * [[मोहन जोशी]] * [[नीना कुलकर्णी]] * [[वर्षा उसगांवकर]] * [[प्रशांत दामले]] * [[रमेश भाटकर]] | प्रदर्शन_तारिख = | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी [[मराठी चित्रपट]] आहे. == कथानक == == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] * [[आनंद अभ्यंकर]] ndz1m8klhrwps8jibt9x43jtv7xyvcl 2145820 2145810 2022-08-13T05:13:10Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 /* कथानक */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = मराठी | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = <br /> * [[मोहन जोशी]] * [[नीना कुलकर्णी]] * [[वर्षा उसगांवकर]] * [[प्रशांत दामले]] * [[रमेश भाटकर]] | प्रदर्शन_तारिख = | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी [[मराठी चित्रपट]] आहे. == कथानक == पुरुषाला मोहाचा शाप तर स्त्रीला संयमाचा वर. युगानुयुगे चालत असलेली ही गोष्ट या विसाव्या शतकातल्या स्त्री-पुरुषाचा बाबत ही खरी ठरणारी. डॉ. मधुकर हिरवे ([[मोहन जोशी]]) आणि सीमा हिरवे ([[नीना कुलकर्णी]]) हे एक सुखी जोडपं. सीमा अत्यंत कर्तव्यदक्ष, चालक, सूज्ञ गृहिणी तर मधु नावाजलेला, हुषार डॉक्टर आणि त्याहीपेक्षा एक रसिक पुरुष. त्याचा सहकारी डॉ. दिनेश कीर्तिकर ([[प्रशांत दामले]]) अविवाहित आणि मिश्कील वृत्तीचा व मित्र प्रदीप भावे ([[रमेश भाटकर]]) हॉटेलवाला. डॉ. बीना कर्णिक ([[वर्षा उसगांवकर]]) नावाची एक सुंदर तरुणी मधुच्या हॉस्पिटलमध्ये त्याची असिस्टंट म्हणून कामाला सुरुवात करते आणि मधुची रसिकवृत्ती जागी होते. प्रेमाच्या या शर्यतीत दिनेशही सामील होतो. बघता बघता मधुच्या प्रयत्नांना यश येतं आणि बीना त्याच्याकडे आकर्षित होते. नवर्‍याची प्रेमातील प्रगती जेव्हा सीमाला कळते तेव्हा त्या गृहिणीतली एक बुद्धिमान स्त्री जागी होते आणि ती एक भन्नाट प्रयोग करते. ती बीनाला सवत म्हणुन घरात तर आणतेच पण नवर्‍याला धडा शिकवता शिकवता सवतीलाही लाडकी करून टाकते. विसाव्या शतकातील ह्या गृहिणीचा हा अनोखा प्रयत्न चालू असताना मधुचा असा गैरसमज निर्माण होतो की सीमा व प्रदीप ह्यांचं एकमेकांवर प्रेम आहे. मधु आणि सीमा पुन्हा एकत्र येतील का? == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] * [[आनंद अभ्यंकर]] tufh25gm8tzsi947xsa9lzfrjpfbnq4 2145821 2145820 2022-08-13T05:16:47Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = [[मोहन जोशी]]<br />[[नीना कुलकर्णी]]<br />[[वर्षा उसगांवकर]]<br />[[प्रशांत दामले]]<br />[[रमेश भाटकर]]<br />[[अमिता खोपकर]]<br />[[सुधीर जोशी]] | प्रदर्शन_तारिख = | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित व निर्मितीत झालेला १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी मराठी चित्रपट आहे. ह्यात [[मोहन जोशी]], [[नीना कुलकर्णी]], [[वर्षा उसगांवकर]], [[प्रशांत दामले]] आणि [[रमेश भाटकर]] हे कलाकार प्रमुख भूमिकेत आहेत. == कथानक == पुरुषाला मोहाचा शाप तर स्त्रीला संयमाचा वर. युगानुयुगे चालत असलेली ही गोष्ट या विसाव्या शतकातल्या स्त्री-पुरुषाचा बाबत ही खरी ठरणारी. डॉ. मधुकर हिरवे ([[मोहन जोशी]]) आणि सीमा हिरवे ([[नीना कुलकर्णी]]) हे एक सुखी जोडपं. सीमा अत्यंत कर्तव्यदक्ष, चालक, सूज्ञ गृहिणी तर मधु नावाजलेला, हुषार डॉक्टर आणि त्याहीपेक्षा एक रसिक पुरुष. त्याचा सहकारी डॉ. दिनेश कीर्तिकर ([[प्रशांत दामले]]) अविवाहित आणि मिश्कील वृत्तीचा व मित्र प्रदीप भावे ([[रमेश भाटकर]]) हॉटेलवाला. डॉ. बीना कर्णिक ([[वर्षा उसगांवकर]]) नावाची एक सुंदर तरुणी मधुच्या हॉस्पिटलमध्ये त्याची असिस्टंट म्हणून कामाला सुरुवात करते आणि मधुची रसिकवृत्ती जागी होते. प्रेमाच्या या शर्यतीत दिनेशही सामील होतो. बघता बघता मधुच्या प्रयत्नांना यश येतं आणि बीना त्याच्याकडे आकर्षित होते. नवर्‍याची प्रेमातील प्रगती जेव्हा सीमाला कळते तेव्हा त्या गृहिणीतली एक बुद्धिमान स्त्री जागी होते आणि ती एक भन्नाट प्रयोग करते. ती बीनाला सवत म्हणुन घरात तर आणतेच पण नवर्‍याला धडा शिकवता शिकवता सवतीलाही लाडकी करून टाकते. विसाव्या शतकातील ह्या गृहिणीचा हा अनोखा प्रयत्न चालू असताना मधुचा असा गैरसमज निर्माण होतो की सीमा व प्रदीप ह्यांचं एकमेकांवर प्रेम आहे. मधु आणि सीमा पुन्हा एकत्र येतील का? == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] * [[आनंद अभ्यंकर]] p4423jpk6ztfmnz2c85w7huvqk14hux 2145822 2145821 2022-08-13T05:18:10Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 /* कलाकार */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = [[मोहन जोशी]]<br />[[नीना कुलकर्णी]]<br />[[वर्षा उसगांवकर]]<br />[[प्रशांत दामले]]<br />[[रमेश भाटकर]]<br />[[अमिता खोपकर]]<br />[[सुधीर जोशी]] | प्रदर्शन_तारिख = | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित व निर्मितीत झालेला १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी मराठी चित्रपट आहे. ह्यात [[मोहन जोशी]], [[नीना कुलकर्णी]], [[वर्षा उसगांवकर]], [[प्रशांत दामले]] आणि [[रमेश भाटकर]] हे कलाकार प्रमुख भूमिकेत आहेत. == कथानक == पुरुषाला मोहाचा शाप तर स्त्रीला संयमाचा वर. युगानुयुगे चालत असलेली ही गोष्ट या विसाव्या शतकातल्या स्त्री-पुरुषाचा बाबत ही खरी ठरणारी. डॉ. मधुकर हिरवे ([[मोहन जोशी]]) आणि सीमा हिरवे ([[नीना कुलकर्णी]]) हे एक सुखी जोडपं. सीमा अत्यंत कर्तव्यदक्ष, चालक, सूज्ञ गृहिणी तर मधु नावाजलेला, हुषार डॉक्टर आणि त्याहीपेक्षा एक रसिक पुरुष. त्याचा सहकारी डॉ. दिनेश कीर्तिकर ([[प्रशांत दामले]]) अविवाहित आणि मिश्कील वृत्तीचा व मित्र प्रदीप भावे ([[रमेश भाटकर]]) हॉटेलवाला. डॉ. बीना कर्णिक ([[वर्षा उसगांवकर]]) नावाची एक सुंदर तरुणी मधुच्या हॉस्पिटलमध्ये त्याची असिस्टंट म्हणून कामाला सुरुवात करते आणि मधुची रसिकवृत्ती जागी होते. प्रेमाच्या या शर्यतीत दिनेशही सामील होतो. बघता बघता मधुच्या प्रयत्नांना यश येतं आणि बीना त्याच्याकडे आकर्षित होते. नवर्‍याची प्रेमातील प्रगती जेव्हा सीमाला कळते तेव्हा त्या गृहिणीतली एक बुद्धिमान स्त्री जागी होते आणि ती एक भन्नाट प्रयोग करते. ती बीनाला सवत म्हणुन घरात तर आणतेच पण नवर्‍याला धडा शिकवता शिकवता सवतीलाही लाडकी करून टाकते. विसाव्या शतकातील ह्या गृहिणीचा हा अनोखा प्रयत्न चालू असताना मधुचा असा गैरसमज निर्माण होतो की सीमा व प्रदीप ह्यांचं एकमेकांवर प्रेम आहे. मधु आणि सीमा पुन्हा एकत्र येतील का? == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] - मंगला बाई * [[आनंद अभ्यंकर]] psst9fqmy61mixde3nd1wrzqhwnanp9 2145824 2145822 2022-08-13T05:19:28Z 2409:4040:D82:A509:0:0:2948:4C03 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = मराठी | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = [[मोहन जोशी]]<br />[[नीना कुलकर्णी]]<br />[[वर्षा उसगांवकर]]<br />[[प्रशांत दामले]]<br />[[रमेश भाटकर]]<br />[[अमिता खोपकर]]<br />[[सुधीर जोशी]] | प्रदर्शन_तारिख = ३० ऑगस्ट १९९३ | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित व निर्मितीत झालेला १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी [[मराठी]] चित्रपट आहे. ह्यात [[मोहन जोशी]], [[नीना कुलकर्णी]], [[वर्षा उसगांवकर]], [[प्रशांत दामले]] आणि [[रमेश भाटकर]] हे कलाकार प्रमुख भूमिकेत आहेत. == कथानक == पुरुषाला मोहाचा शाप तर स्त्रीला संयमाचा वर. युगानुयुगे चालत असलेली ही गोष्ट या विसाव्या शतकातल्या स्त्री-पुरुषाचा बाबत ही खरी ठरणारी. डॉ. मधुकर हिरवे ([[मोहन जोशी]]) आणि सीमा हिरवे ([[नीना कुलकर्णी]]) हे एक सुखी जोडपं. सीमा अत्यंत कर्तव्यदक्ष, चालक, सूज्ञ गृहिणी तर मधु नावाजलेला, हुषार डॉक्टर आणि त्याहीपेक्षा एक रसिक पुरुष. त्याचा सहकारी डॉ. दिनेश कीर्तिकर ([[प्रशांत दामले]]) अविवाहित आणि मिश्कील वृत्तीचा व मित्र प्रदीप भावे ([[रमेश भाटकर]]) हॉटेलवाला. डॉ. बीना कर्णिक ([[वर्षा उसगांवकर]]) नावाची एक सुंदर तरुणी मधुच्या हॉस्पिटलमध्ये त्याची असिस्टंट म्हणून कामाला सुरुवात करते आणि मधुची रसिकवृत्ती जागी होते. प्रेमाच्या या शर्यतीत दिनेशही सामील होतो. बघता बघता मधुच्या प्रयत्नांना यश येतं आणि बीना त्याच्याकडे आकर्षित होते. नवर्‍याची प्रेमातील प्रगती जेव्हा सीमाला कळते तेव्हा त्या गृहिणीतली एक बुद्धिमान स्त्री जागी होते आणि ती एक भन्नाट प्रयोग करते. ती बीनाला सवत म्हणुन घरात तर आणतेच पण नवर्‍याला धडा शिकवता शिकवता सवतीलाही लाडकी करून टाकते. विसाव्या शतकातील ह्या गृहिणीचा हा अनोखा प्रयत्न चालू असताना मधुचा असा गैरसमज निर्माण होतो की सीमा व प्रदीप ह्यांचं एकमेकांवर प्रेम आहे. मधु आणि सीमा पुन्हा एकत्र येतील का? == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] - मंगला बाई * [[आनंद अभ्यंकर]] cbul13gnpszn7nafbdbyp7j8v38912v 2145887 2145824 2022-08-13T09:18:32Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]]) wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = सवत माझी लाडकी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | निर्मिती वर्ष = १९९३ | भाषा = मराठी | इतर भाषा = | देश = {{flag|भारत}} | निर्मिती = [[स्मिता तळवलकर]] | दिग्दर्शन = [[स्मिता तळवलकर]] | कथा = सौ. मंदाकिनी गोगटे | पटकथा = [[शं. ना. नवरे]] | संवाद = [[शं. ना. नवरे]] | संकलन = | छाया = हरीष जोशी | कला = | गीते = | संगीत = [[अमर हळदीपूर]] | ध्वनी = | पार्श्वगायन = | नृत्यदिग्दर्शन = | वेशभूषा = | रंगभूषा = | साहस दृष्ये = | ऍनिमेशन = | विशेष दृक्परिणाम = | प्रमुख कलाकार = [[मोहन जोशी]]<br />[[नीना कुलकर्णी]]<br />[[वर्षा उसगांवकर]]<br />[[प्रशांत दामले]]<br />[[रमेश भाटकर]]<br />[[अमिता खोपकर]]<br />[[सुधीर जोशी]] | प्रदर्शन_तारिख = ३० ऑगस्ट १९९३ | अवधी = | पुरस्कार = | संकेतस्थळ दुवा = | तळटीपा = | imdb_id = 0436747 | amg_id = }} '''सवत माझी लाडकी''' हा [[स्मिता तळवलकर]] दिग्दर्शित व निर्मितीत झालेला १९९३ साली प्रदर्शित झालेला विनोदी [[मराठी]] चित्रपट आहे. ह्यात [[मोहन जोशी]], [[नीना कुलकर्णी]], [[वर्षा उसगांवकर]], [[प्रशांत दामले]] आणि [[रमेश भाटकर]] हे कलाकार प्रमुख भूमिकेत आहेत. == कथानक == पुरुषाला मोहाचा शाप तर स्त्रीला संयमाचा वर. युगानुयुगे चालत असलेली ही गोष्ट या विसाव्या शतकातल्या स्त्री-पुरुषाचा बाबत ही खरी ठरणारी. डॉ. मधुकर हिरवे ([[मोहन जोशी]]) आणि सीमा हिरवे ([[नीना कुलकर्णी]]) हे एक सुखी जोडपं. सीमा अत्यंत कर्तव्यदक्ष, चालक, सूज्ञ गृहिणी तर मधु नावाजलेला, हुषार डॉक्टर आणि त्याहीपेक्षा एक रसिक पुरुष. त्याचा सहकारी डॉ. दिनेश कीर्तिकर ([[प्रशांत दामले]]) अविवाहित आणि मिश्कील वृत्तीचा व मित्र प्रदीप भावे ([[रमेश भाटकर]]) हॉटेलवाला. डॉ. बीना कर्णिक ([[वर्षा उसगांवकर]]) नावाची एक सुंदर तरुणी मधुच्या हॉस्पिटलमध्ये त्याची असिस्टंट म्हणून कामाला सुरुवात करते आणि मधुची रसिकवृत्ती जागी होते. प्रेमाच्या या शर्यतीत दिनेशही सामील होतो. बघता बघता मधुच्या प्रयत्नांना यश येतं आणि बीना त्याच्याकडे आकर्षित होते. नवऱ्याची प्रेमातील प्रगती जेव्हा सीमाला कळते तेव्हा त्या गृहिणीतली एक बुद्धिमान स्त्री जागी होते आणि ती एक भन्नाट प्रयोग करते. ती बीनाला सवत म्हणुन घरात तर आणतेच पण नवऱ्याला धडा शिकवता शिकवता सवतीलाही लाडकी करून टाकते. विसाव्या शतकातील ह्या गृहिणीचा हा अनोखा प्रयत्न चालू असताना मधुचा असा गैरसमज निर्माण होतो की सीमा व प्रदीप ह्यांचं एकमेकांवर प्रेम आहे. मधु आणि सीमा पुन्हा एकत्र येतील का? == कलाकार == * [[मोहन जोशी]] - डॉ. मधुकर हिरवे (मधु) * [[नीना कुलकर्णी]] - सीमा मधुकर हिरवे * [[वर्षा उसगांवकर]] - डॉ. बीना कर्णिक * [[प्रशांत दामले]] - डॉ. दिनेश कीर्तिकर * [[रमेश भाटकर]] - प्रदीप भावे * [[अमिता खोपकर]] - मिसेस बेंद्रे * [[सुधीर जोशी]] - दादासाहेब हिरवे * [[जयमला इनामदार]] - नर्मदा दादासाहेब हिरवे * [[शुभांगी दामले]] - मंगला बाई * [[आनंद अभ्यंकर]] pu1c1vbjy941bnl1i1nr0y9p410gm18 0 62583 2145698 1768022 2022-08-12T14:31:09Z TEJAS N NATU 147252 अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे. पूर्वीचे छायाचित्र चित्रदालनात समाविष्ट केली आहे. wikitext text/x-wiki [[File:Grey headed swamphen(जांभळी पाणकोंबडी).jpg|thumb|जांभळी पाणकोंबडी(Grey headed swamphen)]] '''जांभळी पाणकोंबडी''' (शास्त्रीय नाव:''Porphyrio porphyrio'') (इंग्लिश:Indian purple moorhen, स्वाम्पहेन; हिंदी: कालीम, कैम, खारीम, खिमा, खेना, जलबोदरी, जामनी) हा पक्षी [[पाणकोंबडी]] प्रकारातील आहे. [[भारत|भारतात]] विपूल प्रमाणात आढळतो. [[नदी]]काठ, [[दलदल|दलदली]], [[तलाव|तळी]] ही या पक्ष्याची आवडती वसतीस्थाने आहेत. याच्या [[जांभळा|जांभळ्या]] रंगामुळे हा पक्षी चटकन दूरुनही ओळखू येउ शकतो. [[File:Porphyrio porphyrio MHNT.ZOO.2010.11.67.9.jpg|thumb| ''Porphyrio porphyrio'']] हा पक्षी आकाराने कोंबडीएवढा असतो.जांभळट निळ्या रंगाचा असतो. लांब तांबडे पाय,पायांची बोटे लांब असतात.कपाळ तांबडे त्यावर पिसे नसतात.चोच लहान,जाड व लाल रंगाची असते.भुंड्या शेपटीखाली पांढऱ्या रंगाचा डाग असतो.शेपटी खालीवर हलविण्याच्या तिच्या सवयीमुळे हा डाग ठळक दिसतो.नर-मादी दिसायला सारखे असतात.जोडीने किंवा मोठ्या समुहात आढळतात. हा पक्षी भारतीय उपखंड, [[श्रीलंका]], [[अंदमान आणि निकोबार]] बेटांत निवासी आहे आणि स्थानिक स्थलांतर करतो. याची वीण जून ते सप्टेंबर या काळात होते. केम दलदली,झिलाणी,देवनळ आणि सदाफुलीची बेटे यांत सापडतो. == चित्रदालन == <Gallery> File:Purple Swamphen at Mangalajodi.jpg|जांभळी पाणकोंबडी </Gallery> ==संदर्भ== {{commons category|Porphyrio porphyrio}} * पक्षिकोश - मारुती चितमपल्ली [[वर्ग:पक्षी]] hp7ghhrg5jenmo5o5j4pdms4snl7qkf 2145699 2145698 2022-08-12T14:32:04Z TEJAS N NATU 147252 /* चित्रदालन */अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki [[File:Grey headed swamphen(जांभळी पाणकोंबडी).jpg|thumb|जांभळी पाणकोंबडी(Grey headed swamphen)]] '''जांभळी पाणकोंबडी''' (शास्त्रीय नाव:''Porphyrio porphyrio'') (इंग्लिश:Indian purple moorhen, स्वाम्पहेन; हिंदी: कालीम, कैम, खारीम, खिमा, खेना, जलबोदरी, जामनी) हा पक्षी [[पाणकोंबडी]] प्रकारातील आहे. [[भारत|भारतात]] विपूल प्रमाणात आढळतो. [[नदी]]काठ, [[दलदल|दलदली]], [[तलाव|तळी]] ही या पक्ष्याची आवडती वसतीस्थाने आहेत. याच्या [[जांभळा|जांभळ्या]] रंगामुळे हा पक्षी चटकन दूरुनही ओळखू येउ शकतो. [[File:Porphyrio porphyrio MHNT.ZOO.2010.11.67.9.jpg|thumb| ''Porphyrio porphyrio'']] हा पक्षी आकाराने कोंबडीएवढा असतो.जांभळट निळ्या रंगाचा असतो. लांब तांबडे पाय,पायांची बोटे लांब असतात.कपाळ तांबडे त्यावर पिसे नसतात.चोच लहान,जाड व लाल रंगाची असते.भुंड्या शेपटीखाली पांढऱ्या रंगाचा डाग असतो.शेपटी खालीवर हलविण्याच्या तिच्या सवयीमुळे हा डाग ठळक दिसतो.नर-मादी दिसायला सारखे असतात.जोडीने किंवा मोठ्या समुहात आढळतात. हा पक्षी भारतीय उपखंड, [[श्रीलंका]], [[अंदमान आणि निकोबार]] बेटांत निवासी आहे आणि स्थानिक स्थलांतर करतो. याची वीण जून ते सप्टेंबर या काळात होते. केम दलदली,झिलाणी,देवनळ आणि सदाफुलीची बेटे यांत सापडतो. == चित्रदालन == <Gallery> चित्र:Purple Swamphen I IMG 9278.jpg|thumb|right|200 px|जांभळी पाणकोंबडी File:Purple Swamphen at Mangalajodi.jpg|जांभळी पाणकोंबडी </Gallery> ==संदर्भ== {{commons category|Porphyrio porphyrio}} * पक्षिकोश - मारुती चितमपल्ली [[वर्ग:पक्षी]] f0nnae4wa3un7n0xmq0965qs3swdfri 0 63161 2145717 2089800 2022-08-12T16:09:30Z 106.79.94.123 हिंदु wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चळवळ चरित्र | नाव =क्रांतिकारक लहुजी राघोजी साळवे | चित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | जन्मदिनांक = [[नोव्हेंबर १४]], [[इ.स. १७९४]] | जन्मस्थान = पेठ, पुरंदर जिल्हा, [[महाराष्ट्र]], ब्रिटिश [[भारत]] | मृत्युदिनांक = [[फेब्रुवारी १७]], [[इ.स. १८८१]] | मृत्युस्थान = [[पुणे]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | चळवळ = [[भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] समाज सुधारक | संघटना = | ग्रंथलेखन = | पुरस्कार = | स्मारके = | धर्म = [[हिंदू धर्म|हिंदू]] | प्रभाव = राघाेजी साळवे | प्रभावित =महात्मा फुले बळवंत फडके बाळ गंगाधर टिळक उमाजी नाईक इ. | वडील नाव = राघोजी साळवे | आई नाव = विठाबाई | | पत्नी नाव = नाही | अपत्ये = | स्वाक्षरी चित्र = | तळटिपा = }} '''क्रांतिपिता लहुजी राघोजी साळवे''' (१४ नोव्हेंबर १७९४ - १७ फेब्रुवारी १८८१) हे भारतीय क्रांतिकारक होते. ते '''लहुजी वस्ताद''' नावाने प्रसिद्ध आहेत. त्यांचा जन्म [[पुरंदर किल्ला|पुरंदर किल्ल्याच्या]] पायथ्याशी असलेल्या ‘पेठ’ या गावातील एका [[मातंग ]] कुटुंबात झाला. मातंग समाजात जन्माला आलेल्या लहूजींना युद्धकलेचे प्रशिक्षण त्यांच्या घरातील वीर पुरुषांकडून मिळाले होते. लहूजींच्या वडिलांचे नाव राघोजी साळवे व आईचे नाव विठाबाई होते. लहूजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे अतिशय पराकर्मी पुरुष होते, युद्ध कलेमध्ये त्यांचा कोणीही हात धरत नसे.त वाघाबरोबर लढाई करण्याच्या पराक्रमामुळे लहुजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे त्याकाळी प्रसिद्ध होते. एकदा राघोजी साळवे यांनी वाघाबरोबर युद्ध करून जिवंत वाघाला खांद्यावर घेऊन पेशव्यांच्या राजदरबारी सादर केले होते व आपल्या प्रचंड शक्तीचे प्रदर्शन केले होते. [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या]] सैन्यात लहुजींचे पूर्वज पराक्रम गाजवीत. साळवे घराने सशस्त्र विद्येमध्ये निपुण व तरबेज होते त्यामुळे, शिवाजी महाराजांनी आपल्या कार्यकाळात लहूजींच्या पूर्वजांना महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या सोपविल्या होत्या. शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या कार्यकाळात साळवे घराण्याची योग्यता ओळखून पुरंदरकिल्ल्याच्या सरंक्षणाची जबाबदारी लहुजी साळवे यांचे आजोबा यांच्याकडे सोपवली होती. पुरंदर किल्ल्याच्या सरंक्षणासाठी साळवे घराण्यातील अनेक वीर पुरुषांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली होती. त्यांच्या उत्कृष्ट कामगिरींमुळे शिवाजी महाराजांनी लहुजींच्या पूर्वजांना ''''राऊत''' ' या पदवीने गौरविले होते. पुढे ५ नोव्हेंबर १८१७ला पेशव्यांचे इंग्रजांसोबत खडकी येथे तुंबळ युद्ध झाले. १२ दिवस राघोजी व २३ वर्षे वयाच्या लहुजी यांनी आपल्या मावळ्यांना सोबत घेऊन इंग्रजांविरुद्ध प्रखर लढा दिला. लहुजींचे वडील राघोजी साळवे वाऱ्याच्या वेगाप्रमाणे शत्रू वर तुटून पडले होते व सपासप तलवारीचे वार करत शत्रुंना जमिनीवर लोळवत होते. अखेर या संकटातुन बाहेर पडण्यासाठी घाबरलेल्या इंग्रजांनी एकत्र वार करून राघोजींना संपवले. राघोजी या युद्धात इंग्रजांच्या हातून लहुजींच्या समोरच शहीद झाले. पेशव्यांचा पराभव झाला. पुढे इ.स. १८१८मध्ये [[हिंदु चा साम्राज्य]]ाचा भगवा ध्वज शनिवारवाड्यावरून हटवून तेथे इंग्रजांचा युनियन जॅक फडकला. या पराभवाने लहुजींच्या हृदयात स्वातंत्र्यप्राप्तीची ज्वाला भडकली. स्वातंत्र्यप्रेम, देशभक्ती, देशप्रेमाने लहुजींना आपल्या वडिलांच्या मृत्यूच्या दुःखातून सावरले. आपल्या वडिलांना आपल्या डोळ्या समोरच शहीद झालेले पाहून लहूजींच्या तळपायाची आग मस्तकात गेली व भारतमातेला इंग्रजांपासून वाचविण्यासाठी राघोजी साळवे शहीद झालेल्या ठिकाणीच लहुजींनी १७ नोव्हेंबर १८१७ला आपल्या वडिलांना श्रद्धांजली अर्पण करीत ‘मरेन तर देशासाठी आणि जगेन तर देशासाठी’ अशी क्रांतिकारी प्रतिज्ञा करून आपल्या वडिलांची समाधी उभारली. ही समाधी अजूनही पुणे-शिवाजीनगरजवळच्या ‘वाकडेवाडी’ येथे आहे. दांड पट्टा चालवणे, तलवारबाजी, घोडेस्वारी, बंदूक चालवणे व निशाणेबाजी या सर्व युद्ध कले मध्ये लहुजी निपुण होते लहुजींचे पिळदार शरीर व त्यांची भरलेली छाती पाहून शत्रूला सुद्धा घाम फुटत असे. जीवघेण्या शस्त्रां बरोबर ते अगदी एखाद्या खेळण्याप्रमाणे खेळत असतं. आपल्या वडिलांचा मृत्यू व इंग्रजांनी केलेला पराभव लहुजींना असह्य झाला. पराक्रमी घराण्यातील लहुजींनी इंग्रजांवर मात करण्यासाठी म्हणजे पर्यायाने देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी ‘मवाळपंथी नव्हे तर जहाल क्रांतिकारक’ निर्माण करण्याचे ठरविले. त्यासाठी त्यांनी आपल्या अंगी असलेले युद्धकलेचे शिक्षण तरुणांना देण्यासाठी इ.स. १८२२ मध्ये रास्ता पेठ, पुणे येथे देशातील पहिले तालीम युद्ध कलाकौशल्य प्रशिक्षण केंद्र नाना रास्ते सरदार यांच्या हस्ते सुरू केले. या प्रशिक्षण केंद्रात सर्वच समाजांतील युवक तालीम घेण्यासाठी येऊ लागले. यात प्रामुख्याने [[बाळ गंगाधर टिळक]], [[वासुदेव बळवंत फडके]], [[महात्मा फुले]], [[गोपाळ गणेश आगरकर]], [[चापेकर बंधू]], क्रांतिभाऊ खरे, क्रांतिवीर नाना दरबारे, रावबहाद्दूर सदाशिवराव गोवंडे, नाना मोरोजी, क्रांतिवीर मोरो विठ्ठल बाळवेकर, क्रांतिवीर नाना छत्रे, महात्मा फुलेंचे सहकारी वाळवेकर आणि परांजपे हे देखील लहुजी साळवे यांच्या आखाड्यात शिकले. २० जुलै १८७९ रोजी इंग्रजांनी वासुदेव बळवंत फडके यांना ‘देवरनावडगा’ मुक्कामी रात्री झोपेत असताना पकडले व त्यांच्यावर राजद्रोहाचा खटला भरला. ७ नोव्हेंबर १८७९ रोजी वासुदेव फडके यांना जन्मठेपेची शिक्षा ठोठावली. लहुजींच्या मनावर खूप मोठा आघात झाला. अवघ्या तेरा महिन्यांनी म्हणजेच १७ फेब्रुवारी १८८१ रोजी पुण्याच्या संगमपुराच्या परिसरात एका झोपडीवजा घरामध्ये लहुजी साळवेंची प्राणज्योत मालवली व एका महाक्रांतिपर्वाचा शेवट झाला. क्रांतिवीर लहुजी साळवेंच्या समाधी संगमवाडी (पुणे) येथे आहे इ.स. १८४८ साली लहुजींच्या तालमीत [[सावित्रीबाई फुले]] यांची पहिली मुलींची शाळा भरत होती. महाराष्ट्र राज्य शिक्षण मंडळाच्या ११वीच्या पुस्तकामध्ये वीर वस्ताद लहुजी साळवे यांचा जन्म इ.स.१८०० मध्ये झाल्याचे नमुद आहे. उपमा -धर्मवीर लहुजी वस्ताद, आद्यक्रांती लहुजी वस्ताद == शिक्षण कार्य == लहुजी साळवे यांचे कार्य शिक्षणांसाठी अतिशय महत्त्वाचे आहे.सावित्रीबाई फुले यांना उच्च वर्गातील माणसे त्रास देत होती तेव्हा लहुजी साळवे हे सावित्रीबाई व जोतिबा फुले यांच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहिले. [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:भारतीय क्रांतिकारक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:इ.स. १७९४ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १८८१ मधील मृत्यू]] [[वर्ग: दलित]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] 2y28y1pn2nqp0agycuagx5ksko9jaem 2145718 2145717 2022-08-12T16:10:30Z 106.79.94.123 हिंदु wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चळवळ चरित्र | नाव =क्रांतिकारक लहुजी राघोजी साळवे | चित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | जन्मदिनांक = [[नोव्हेंबर १४]], [[इ.स. १७९४]] | जन्मस्थान = पेठ, पुरंदर जिल्हा, [[महाराष्ट्र]], ब्रिटिश [[भारत]] | मृत्युदिनांक = [[फेब्रुवारी १७]], [[इ.स. १८८१]] | मृत्युस्थान = [[पुणे]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | चळवळ = [[भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] समाज सुधारक | संघटना = | ग्रंथलेखन = | पुरस्कार = | स्मारके = | धर्म = [[हिंदू धर्म|हिंदू]] | प्रभाव = राघाेजी साळवे | प्रभावित =महात्मा फुले बळवंत फडके बाळ गंगाधर टिळक उमाजी नाईक इ. | वडील नाव = राघोजी साळवे | आई नाव = विठाबाई | | पत्नी नाव = नाही | अपत्ये = | स्वाक्षरी चित्र = | तळटिपा = }} '''क्रांतिपिता लहुजी राघोजी साळवे''' (१४ नोव्हेंबर १७९४ - १७ फेब्रुवारी १८८१) हे भारतीय क्रांतिकारक होते. ते '''लहुजी वस्ताद''' नावाने प्रसिद्ध आहेत. त्यांचा जन्म [[पुरंदर किल्ला|पुरंदर किल्ल्याच्या]] पायथ्याशी असलेल्या ‘पेठ’ या गावातील एका [[मातंग ]] कुटुंबात झाला. मातंग समाजात जन्माला आलेल्या लहूजींना युद्धकलेचे प्रशिक्षण त्यांच्या घरातील वीर पुरुषांकडून मिळाले होते. लहूजींच्या वडिलांचे नाव राघोजी साळवे व आईचे नाव विठाबाई होते. लहूजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे अतिशय पराकर्मी पुरुष होते, युद्ध कलेमध्ये त्यांचा कोणीही हात धरत नसे.त वाघाबरोबर लढाई करण्याच्या पराक्रमामुळे लहुजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे त्याकाळी प्रसिद्ध होते. एकदा राघोजी साळवे यांनी वाघाबरोबर युद्ध करून जिवंत वाघाला खांद्यावर घेऊन पेशव्यांच्या राजदरबारी सादर केले होते व आपल्या प्रचंड शक्तीचे प्रदर्शन केले होते. [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या]] सैन्यात लहुजींचे पूर्वज पराक्रम गाजवीत. साळवे घराने सशस्त्र विद्येमध्ये निपुण व तरबेज होते त्यामुळे, शिवाजी महाराजांनी आपल्या कार्यकाळात लहूजींच्या पूर्वजांना महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या सोपविल्या होत्या. शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या कार्यकाळात साळवे घराण्याची योग्यता ओळखून पुरंदरकिल्ल्याच्या सरंक्षणाची जबाबदारी लहुजी साळवे यांचे आजोबा यांच्याकडे सोपवली होती. पुरंदर किल्ल्याच्या सरंक्षणासाठी साळवे घराण्यातील अनेक वीर पुरुषांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली होती. त्यांच्या उत्कृष्ट कामगिरींमुळे शिवाजी महाराजांनी लहुजींच्या पूर्वजांना ''''राऊत''' ' या पदवीने गौरविले होते. पुढे ५ नोव्हेंबर १८१७ला पेशव्यांचे इंग्रजांसोबत खडकी येथे तुंबळ युद्ध झाले. १२ दिवस राघोजी व २३ वर्षे वयाच्या लहुजी यांनी आपल्या मावळ्यांना सोबत घेऊन इंग्रजांविरुद्ध प्रखर लढा दिला. लहुजींचे वडील राघोजी साळवे वाऱ्याच्या वेगाप्रमाणे शत्रू वर तुटून पडले होते व सपासप तलवारीचे वार करत शत्रुंना जमिनीवर लोळवत होते. अखेर या संकटातुन बाहेर पडण्यासाठी घाबरलेल्या इंग्रजांनी एकत्र वार करून राघोजींना संपवले. राघोजी या युद्धात इंग्रजांच्या हातून लहुजींच्या समोरच शहीद झाले. पेशव्यांचा पराभव झाला. पुढे इ.स. १८१८मध्ये [[हिंदु चा भगवा ध्वज शनिवारवाड्यावरून हटवून तेथे इंग्रजांचा युनियन जॅक फडकला. या पराभवाने लहुजींच्या हृदयात स्वातंत्र्यप्राप्तीची ज्वाला भडकली. स्वातंत्र्यप्रेम, देशभक्ती, देशप्रेमाने लहुजींना आपल्या वडिलांच्या मृत्यूच्या दुःखातून सावरले. आपल्या वडिलांना आपल्या डोळ्या समोरच शहीद झालेले पाहून लहूजींच्या तळपायाची आग मस्तकात गेली व भारतमातेला इंग्रजांपासून वाचविण्यासाठी राघोजी साळवे शहीद झालेल्या ठिकाणीच लहुजींनी १७ नोव्हेंबर १८१७ला आपल्या वडिलांना श्रद्धांजली अर्पण करीत ‘मरेन तर देशासाठी आणि जगेन तर देशासाठी’ अशी क्रांतिकारी प्रतिज्ञा करून आपल्या वडिलांची समाधी उभारली. ही समाधी अजूनही पुणे-शिवाजीनगरजवळच्या ‘वाकडेवाडी’ येथे आहे. दांड पट्टा चालवणे, तलवारबाजी, घोडेस्वारी, बंदूक चालवणे व निशाणेबाजी या सर्व युद्ध कले मध्ये लहुजी निपुण होते लहुजींचे पिळदार शरीर व त्यांची भरलेली छाती पाहून शत्रूला सुद्धा घाम फुटत असे. जीवघेण्या शस्त्रां बरोबर ते अगदी एखाद्या खेळण्याप्रमाणे खेळत असतं. आपल्या वडिलांचा मृत्यू व इंग्रजांनी केलेला पराभव लहुजींना असह्य झाला. पराक्रमी घराण्यातील लहुजींनी इंग्रजांवर मात करण्यासाठी म्हणजे पर्यायाने देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी ‘मवाळपंथी नव्हे तर जहाल क्रांतिकारक’ निर्माण करण्याचे ठरविले. त्यासाठी त्यांनी आपल्या अंगी असलेले युद्धकलेचे शिक्षण तरुणांना देण्यासाठी इ.स. १८२२ मध्ये रास्ता पेठ, पुणे येथे देशातील पहिले तालीम युद्ध कलाकौशल्य प्रशिक्षण केंद्र नाना रास्ते सरदार यांच्या हस्ते सुरू केले. या प्रशिक्षण केंद्रात सर्वच समाजांतील युवक तालीम घेण्यासाठी येऊ लागले. यात प्रामुख्याने [[बाळ गंगाधर टिळक]], [[वासुदेव बळवंत फडके]], [[महात्मा फुले]], [[गोपाळ गणेश आगरकर]], [[चापेकर बंधू]], क्रांतिभाऊ खरे, क्रांतिवीर नाना दरबारे, रावबहाद्दूर सदाशिवराव गोवंडे, नाना मोरोजी, क्रांतिवीर मोरो विठ्ठल बाळवेकर, क्रांतिवीर नाना छत्रे, महात्मा फुलेंचे सहकारी वाळवेकर आणि परांजपे हे देखील लहुजी साळवे यांच्या आखाड्यात शिकले. २० जुलै १८७९ रोजी इंग्रजांनी वासुदेव बळवंत फडके यांना ‘देवरनावडगा’ मुक्कामी रात्री झोपेत असताना पकडले व त्यांच्यावर राजद्रोहाचा खटला भरला. ७ नोव्हेंबर १८७९ रोजी वासुदेव फडके यांना जन्मठेपेची शिक्षा ठोठावली. लहुजींच्या मनावर खूप मोठा आघात झाला. अवघ्या तेरा महिन्यांनी म्हणजेच १७ फेब्रुवारी १८८१ रोजी पुण्याच्या संगमपुराच्या परिसरात एका झोपडीवजा घरामध्ये लहुजी साळवेंची प्राणज्योत मालवली व एका महाक्रांतिपर्वाचा शेवट झाला. क्रांतिवीर लहुजी साळवेंच्या समाधी संगमवाडी (पुणे) येथे आहे इ.स. १८४८ साली लहुजींच्या तालमीत [[सावित्रीबाई फुले]] यांची पहिली मुलींची शाळा भरत होती. महाराष्ट्र राज्य शिक्षण मंडळाच्या ११वीच्या पुस्तकामध्ये वीर वस्ताद लहुजी साळवे यांचा जन्म इ.स.१८०० मध्ये झाल्याचे नमुद आहे. उपमा -धर्मवीर लहुजी वस्ताद, आद्यक्रांती लहुजी वस्ताद == शिक्षण कार्य == लहुजी साळवे यांचे कार्य शिक्षणांसाठी अतिशय महत्त्वाचे आहे.सावित्रीबाई फुले यांना उच्च वर्गातील माणसे त्रास देत होती तेव्हा लहुजी साळवे हे सावित्रीबाई व जोतिबा फुले यांच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहिले. [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:भारतीय क्रांतिकारक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:इ.स. १७९४ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १८८१ मधील मृत्यू]] [[वर्ग: दलित]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] cemlpr3pt3gdyqm3rxn493ost80g7b9 2145735 2145718 2022-08-12T16:55:39Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/106.79.94.123|106.79.94.123]] ([[User talk:106.79.94.123|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:KiranBOT II|KiranBOT II]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चळवळ चरित्र | नाव =क्रांतिकारक लहुजी राघोजी साळवे | चित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र शीर्षक = | जन्मदिनांक = [[नोव्हेंबर १४]], [[इ.स. १७९४]] | जन्मस्थान = पेठ, पुरंदर जिल्हा, [[महाराष्ट्र]], ब्रिटिश [[भारत]] | मृत्युदिनांक = [[फेब्रुवारी १७]], [[इ.स. १८८१]] | मृत्युस्थान = [[पुणे]], [[महाराष्ट्र]], [[भारत]] | चळवळ = [[भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] समाज सुधारक | संघटना = | ग्रंथलेखन = | पुरस्कार = | स्मारके = | धर्म = [[हिंदू धर्म|हिंदू]] | प्रभाव = राघाेजी साळवे | प्रभावित =महात्मा फुले बळवंत फडके बाळ गंगाधर टिळक उमाजी नाईक इ. | वडील नाव = राघोजी साळवे | आई नाव = विठाबाई | | पत्नी नाव = नाही | अपत्ये = | स्वाक्षरी चित्र = | तळटिपा = }} '''क्रांतिपिता लहुजी राघोजी साळवे''' (१४ नोव्हेंबर १७९४ - १७ फेब्रुवारी १८८१) हे भारतीय क्रांतिकारक होते. ते '''लहुजी वस्ताद''' नावाने प्रसिद्ध आहेत. त्यांचा जन्म [[पुरंदर किल्ला|पुरंदर किल्ल्याच्या]] पायथ्याशी असलेल्या ‘पेठ’ या गावातील एका [[मातंग ]] कुटुंबात झाला. मातंग समाजात जन्माला आलेल्या लहूजींना युद्धकलेचे प्रशिक्षण त्यांच्या घरातील वीर पुरुषांकडून मिळाले होते. लहूजींच्या वडिलांचे नाव राघोजी साळवे व आईचे नाव विठाबाई होते. लहूजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे अतिशय पराकर्मी पुरुष होते, युद्ध कलेमध्ये त्यांचा कोणीही हात धरत नसे.त वाघाबरोबर लढाई करण्याच्या पराक्रमामुळे लहुजी साळवे यांचे वडील राघोजी साळवे त्याकाळी प्रसिद्ध होते. एकदा राघोजी साळवे यांनी वाघाबरोबर युद्ध करून जिवंत वाघाला खांद्यावर घेऊन पेशव्यांच्या राजदरबारी सादर केले होते व आपल्या प्रचंड शक्तीचे प्रदर्शन केले होते. [[शिवाजी महाराज|छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या]] सैन्यात लहुजींचे पूर्वज पराक्रम गाजवीत. साळवे घराने सशस्त्र विद्येमध्ये निपुण व तरबेज होते त्यामुळे, शिवाजी महाराजांनी आपल्या कार्यकाळात लहूजींच्या पूर्वजांना महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या सोपविल्या होत्या. शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या कार्यकाळात साळवे घराण्याची योग्यता ओळखून पुरंदरकिल्ल्याच्या सरंक्षणाची जबाबदारी लहुजी साळवे यांचे आजोबा यांच्याकडे सोपवली होती. पुरंदर किल्ल्याच्या सरंक्षणासाठी साळवे घराण्यातील अनेक वीर पुरुषांनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली होती. त्यांच्या उत्कृष्ट कामगिरींमुळे शिवाजी महाराजांनी लहुजींच्या पूर्वजांना ''''राऊत''' ' या पदवीने गौरविले होते. पुढे ५ नोव्हेंबर १८१७ला पेशव्यांचे इंग्रजांसोबत खडकी येथे तुंबळ युद्ध झाले. १२ दिवस राघोजी व २३ वर्षे वयाच्या लहुजी यांनी आपल्या मावळ्यांना सोबत घेऊन इंग्रजांविरुद्ध प्रखर लढा दिला. लहुजींचे वडील राघोजी साळवे वाऱ्याच्या वेगाप्रमाणे शत्रू वर तुटून पडले होते व सपासप तलवारीचे वार करत शत्रुंना जमिनीवर लोळवत होते. अखेर या संकटातुन बाहेर पडण्यासाठी घाबरलेल्या इंग्रजांनी एकत्र वार करून राघोजींना संपवले. राघोजी या युद्धात इंग्रजांच्या हातून लहुजींच्या समोरच शहीद झाले. पेशव्यांचा पराभव झाला. पुढे इ.स. १८१८मध्ये [[मराठा साम्राज्य]]ाचा भगवा ध्वज शनिवारवाड्यावरून हटवून तेथे इंग्रजांचा युनियन जॅक फडकला. या पराभवाने लहुजींच्या हृदयात स्वातंत्र्यप्राप्तीची ज्वाला भडकली. स्वातंत्र्यप्रेम, देशभक्ती, देशप्रेमाने लहुजींना आपल्या वडिलांच्या मृत्यूच्या दुःखातून सावरले. आपल्या वडिलांना आपल्या डोळ्या समोरच शहीद झालेले पाहून लहूजींच्या तळपायाची आग मस्तकात गेली व भारतमातेला इंग्रजांपासून वाचविण्यासाठी राघोजी साळवे शहीद झालेल्या ठिकाणीच लहुजींनी १७ नोव्हेंबर १८१७ला आपल्या वडिलांना श्रद्धांजली अर्पण करीत ‘मरेन तर देशासाठी आणि जगेन तर देशासाठी’ अशी क्रांतिकारी प्रतिज्ञा करून आपल्या वडिलांची समाधी उभारली. ही समाधी अजूनही पुणे-शिवाजीनगरजवळच्या ‘वाकडेवाडी’ येथे आहे. दांड पट्टा चालवणे, तलवारबाजी, घोडेस्वारी, बंदूक चालवणे व निशाणेबाजी या सर्व युद्ध कले मध्ये लहुजी निपुण होते लहुजींचे पिळदार शरीर व त्यांची भरलेली छाती पाहून शत्रूला सुद्धा घाम फुटत असे. जीवघेण्या शस्त्रां बरोबर ते अगदी एखाद्या खेळण्याप्रमाणे खेळत असतं. आपल्या वडिलांचा मृत्यू व इंग्रजांनी केलेला पराभव लहुजींना असह्य झाला. पराक्रमी घराण्यातील लहुजींनी इंग्रजांवर मात करण्यासाठी म्हणजे पर्यायाने देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी ‘मवाळपंथी नव्हे तर जहाल क्रांतिकारक’ निर्माण करण्याचे ठरविले. त्यासाठी त्यांनी आपल्या अंगी असलेले युद्धकलेचे शिक्षण तरुणांना देण्यासाठी इ.स. १८२२ मध्ये रास्ता पेठ, पुणे येथे देशातील पहिले तालीम युद्ध कलाकौशल्य प्रशिक्षण केंद्र नाना रास्ते सरदार यांच्या हस्ते सुरू केले. या प्रशिक्षण केंद्रात सर्वच समाजांतील युवक तालीम घेण्यासाठी येऊ लागले. यात प्रामुख्याने [[बाळ गंगाधर टिळक]], [[वासुदेव बळवंत फडके]], [[महात्मा फुले]], [[गोपाळ गणेश आगरकर]], [[चापेकर बंधू]], क्रांतिभाऊ खरे, क्रांतिवीर नाना दरबारे, रावबहाद्दूर सदाशिवराव गोवंडे, नाना मोरोजी, क्रांतिवीर मोरो विठ्ठल बाळवेकर, क्रांतिवीर नाना छत्रे, महात्मा फुलेंचे सहकारी वाळवेकर आणि परांजपे हे देखील लहुजी साळवे यांच्या आखाड्यात शिकले. २० जुलै १८७९ रोजी इंग्रजांनी वासुदेव बळवंत फडके यांना ‘देवरनावडगा’ मुक्कामी रात्री झोपेत असताना पकडले व त्यांच्यावर राजद्रोहाचा खटला भरला. ७ नोव्हेंबर १८७९ रोजी वासुदेव फडके यांना जन्मठेपेची शिक्षा ठोठावली. लहुजींच्या मनावर खूप मोठा आघात झाला. अवघ्या तेरा महिन्यांनी म्हणजेच १७ फेब्रुवारी १८८१ रोजी पुण्याच्या संगमपुराच्या परिसरात एका झोपडीवजा घरामध्ये लहुजी साळवेंची प्राणज्योत मालवली व एका महाक्रांतिपर्वाचा शेवट झाला. क्रांतिवीर लहुजी साळवेंच्या समाधी संगमवाडी (पुणे) येथे आहे इ.स. १८४८ साली लहुजींच्या तालमीत [[सावित्रीबाई फुले]] यांची पहिली मुलींची शाळा भरत होती. महाराष्ट्र राज्य शिक्षण मंडळाच्या ११वीच्या पुस्तकामध्ये वीर वस्ताद लहुजी साळवे यांचा जन्म इ.स.१८०० मध्ये झाल्याचे नमुद आहे. उपमा -धर्मवीर लहुजी वस्ताद, आद्यक्रांती लहुजी वस्ताद == शिक्षण कार्य == लहुजी साळवे यांचे कार्य शिक्षणांसाठी अतिशय महत्त्वाचे आहे.सावित्रीबाई फुले यांना उच्च वर्गातील माणसे त्रास देत होती तेव्हा लहुजी साळवे हे सावित्रीबाई व जोतिबा फुले यांच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहिले. [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:भारतीय क्रांतिकारक|साळवे, लहुजी]] [[वर्ग:इ.स. १७९४ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १८८१ मधील मृत्यू]] [[वर्ग: दलित]] [[वर्ग:भारतीय स्वातंत्र्यलढा]] daiy15i3xvbb9hdkw8l223on9svzv72 0 66360 2145892 2070492 2022-08-13T09:55:01Z Sandesh9822 66586 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट राज्याधिकारी | नाव = सम्राट हर्षवर्धन | पदवी = सम्राट | चित्र = Harshabysumchung.jpg | चित्र_शीर्षक = हर्षवर्धनांचे [[पुष्याभूती साम्राज्य]] (१०,००,००० चौरस कि.मी. क्षेत्रफळ) | राजध्वज_चित्र = | राजध्वज_चित्र_शीर्षक = | राजचिन्ह_चित्र = | राजचिन्ह_चित्र_शीर्षक = | राज्य_काळ = [[इ.स. ६०६]] - [[इ.स. ६४७]] | राज्यारोहण = | राज्याभिषेक = [[इ.स. ६०६]] | राज्यव्याप्ती = भारतातील [[जालंधर]], [[पंजाब]], [[काश्मीर]], [[नेपाळ]] आणि [[वल्लभीपूर]] , [[खानदेश]] पर्यंत | राजधानी = | पूर्ण_नाव = सम्राट हर्षवर्धन शृंग | इतर_पदव्या = | जन्म_दिनांक = [[इ.स. ५९०]] | जन्म_स्थान = | मृत्यू_दिनांक = [[इ.स. ६४७]] | मृत्यू_स्थान = | पूर्वाधिकारी = राज्यवर्धन | राजपद_वारस = | राजपद_वारस_प्रकार = | उत्तराधिकारी = यशोवर्मन | वडील = प्रभाकरवर्धन | प्रदेश = [[खान्देश]] | पत्नी = दुर्गावती | धर्म = [[बौद्ध धर्म]] | पती = | इतर_पती = | संतती = | राजवंश = [[शृंग साम्राज्य]] (वर्धन साम्राज्य) | राजगीत = | राजब्रीदवाक्य = | राजचलन = | तळटिपा = |}} '''सम्राट [[हर्षवर्धन]]''' किंवा '''हर्ष''' ([[इ.स. ५९०]] – [[इ.स. ६४७]]) हे [[उत्तर भारत]]ातील प्रसिद्ध सम्राट होते. ते [[पुष्याभूती साम्राज्य]]ातील शेवटचे सम्राट होते. [[राज्यवर्धन]]नंतर [[इ.स. ६०६]] मध्ये ते थानेश्वरच्या गादीवर बसले. हर्षवर्धन संबंधी बाणभट्टाच्या हर्षचरित मधून व्यापक माहिती मिळते. हर्षवर्धनांनी जवजवळ ४१ वर्षे राज्य केले. या काळामध्ये त्यांनी आपल्या साम्राज्याचा विस्तार [[जालंधर]], [[पंजाब]], [[काश्मीर]], [[खान्देश]], [[नेपाळ]] आणि [[बल्लभीपुर]]पर्यंत केला होता. हर्षवर्धनांनी [[आर्यावर्त]]ाला सुद्धा आपल्या अधीन केले. [[हिंदू धर्म]]ातील [[सूर्य देव]]ाची आराधना करून त्यांनी [[हिंदू धर्म]]ाचा स्वीकार केला.<ref name="eb-harsha">{{संकेतस्थळ स्रोत |दुवा=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/256065/Harsha |title=Harsha |date=2009 |website=Encyclopædia Britannica |access-date=6 October 2014}}</ref> == नाटककार आणि कवी == सम्राट हर्षवर्धन एक प्रस्थापित नाटककार आणि कवी होते. त्यांनी '[[नागानंद (नाटक)|नागानंद]]', 'रत्नावली' आणि 'प्रियदर्शिका' नावांच्या नाटकांची रचना केली. त्यांच्या दरबारात [[बाणभट्ट]], [[हरिदत्त]] आणि [[जयसेन]] यांसारखे प्रसिद्ध कवी व लेखक दरबाराची शोभा वाढवत होते. सम्राट हर्षवर्धन हे [[बौद्ध धर्म]]ाच्या [[महायान]] संप्रदायाचे अनुयायी होते. असे मानले जाते की, हर्षवर्धन दरदिवशी ५०० [[ ब्राह्मण]]ांना आणि १००० बौद्ध [[भिक्खु]]ंना भोजन दान करीत होते. हर्षवर्धन यांनी [[इ.स. ६४३]] मध्ये [[कनोज]] आणि [[प्रयाग]] या शहरांमध्ये दोन विशाल धार्मिक सभांचे आयोजन केले होते. हर्षवर्धनाने प्रयागमध्ये आयोजित केलेल्या सभेला [[मोक्षपरिषद्]] असे म्हटले जाते. ==हर्षवर्धनाची शासन व्यवस्था == * हर्षकालीन प्रमुख अधिकारी * सरसेनापति - बलाधिकृत सेनापति * महासंधी विग्रहाधिकृत : संधी/युद्ध करण्यासंबंधीचा अधिकारी * कटुक; हस्ती - सेनाध्यक्ष, * वृहदेश्वर - अश्व सेनाध्यक्ष * अध्यक्ष - वेगवेगळ्या विभागांचे सर्वोच्च अधिकारी - आयुक्तक * साधारण अधिकारी - मीमांसक, न्यायधीश * महाप्रतिहार - राजप्रासादचे रक्षक - चाट-भाट - वैतनिक/अवैतनिक सैनिक * उपरिक महाराज - प्रांतीय शासक - अक्षपटलिक * लेखा जोखा लिपिक — पूर्णिक, साधारण लिपिक हर्षवर्धन स्वतः प्रशासकीय व्यवस्थेत व्यक्तिगत रूपात रुची ठेवित असे. सम्राटाच्या मदतीसाठी एक मंत्रिपरिषद स्थापण्यात आली होती. बाणभट्टानुसार अवंती हा युद्ध आणि शांतीचा सर्वोच्च मंत्री होता. सिंहनाद हा हर्षवर्धनाचा महासेनापती होता. बाणभट्टाने हर्षचरितात या पदांबद्दल म्हटले आहे : * अवंती - युद्ध आणि शांतीचा मंत्री. * सिंहनाद - हर्षवर्धनाच्या सेनेचा महासेनापती. * कुंतल - अश्वसेनाचा मुख्य अधिकारी. * स्कंदगुप्त - हत्तीसेनेचा मुख्य अधिकारी. * राज्यातील अन्य प्रमुख अधिकारी - जसे महासामन्त, महाराज, दौस्साधनिक, प्रभातार, राजस्थानीय, कुमारामात्य, उपरिक, विषयपति इत्यादि. * कुमारामात्य- उच्च प्रशासनिक सेवेत नियुक्त * दीर्घध्वज - राजकीय संदेशवाहक * सर्वगत - गुप्तचर विभागाचा सदस्य * सामंतवादात वृद्धिक्षी (?) हर्षवर्धनांच्या काळात अधिकाऱ्यांना नगद वा जहागिरीच्या रूपात वेतन दिले जात असे, पण ह्युएन्संगाच्या म्हणण्यानूसार, मंत्र्यांना व अधिकाऱ्यांना वेतन हे भूमी अनुदानाच्या रूपात दिले जात होते. ==राष्ट्रीय आय आणि कर== हर्षवर्धनांच्या काळात राष्ट्रीय उत्पन्‍नाचा एक चतुर्थांश (२५%) भाग उच्च कोटींच्या राज्य कर्मचाऱ्यांना वेतन किंवा बक्षिसाच्या रूपात, एक चतुर्थांश भाग धार्मिक कार्यांच्या खर्चांसाठी, एक चतुर्थांश भाग शिक्षणासाठीच्या खर्चासाठी आणि बाकी एक चतुर्थांश भाग हे सम्राट स्वतः आपल्या खर्चासाठी उपयोगात आणत होते. राजस्वच्या स्रोताच्या रूपात तीन प्रकारच्या करांचे विवरण मिळते - भाग, हिरण्य, आणि बली. 'भाग' किंवा भूमिकर (सारा) पदार्थाच्या रूपात घेतले जात होते. 'हिरण्य' नगदाच्या रूपात घेतला जाणारा कर होता. या काळात भूमिकर कृषि उत्पादनाच्या १/६ इतका वसूल केला जात असे. ==सैन्य रचना== [[ह्युएन्संग]]नुसार हर्षवर्धनांच्या सैन्यात जवळपास ५,००० [[हत्ती]], २,००० घोडेस्वार व ५,००० पायदळ सैनिक होते. कालांतराने ही संख्या वाढून हत्ती ६०,००० व घोडस्वारांची संख्या १,००,००० (एक लाख) पर्यंत पोहोचली. सम्राट हर्षवर्धनांच्या सैन्यातील साधारण सैनिकांना चाट व भाट, अश्वसेनेच्या अधिकाऱ्यांना हदेश्वर, पायदळ सैन्याच्या अधिकाऱ्यांना बलाधिकृत आणि महाबलाधिकृत म्हटले जात होते. == मृत्यु== सम्राट हर्षवर्धनांचा दिवस तीन भागात विभागला गेला होता. प्रथम भाग सरकारी कार्यांसाठी तथा इतर दोन विभागात धार्मिक कार्य संपन्न केले जात होते. सम्राट हर्षवर्धन यांनी इ.स. ६४१ मध्ये एका व्यक्तीला आपला दूत बनवून [[चीन]]ला पाठवले. इ.स. ६४३ मध्ये चिनी सम्राटाने 'ल्यांग-होआई-किंग' नावाच्या दूताला हर्षवर्धनांच्या दरबारात पाठवले. सुमारे इ.स. ६४६मध्ये 'लीन्य प्याओं' आणि 'वांग-ह्नन-त्से'च्या नेतृत्वात तिसरे दूत मंडळ हर्षवर्धनांच्या दरबात पोहोचण्यापूर्वीच हर्षवर्धनांचे निधन झाले. == हे सुद्धा पहा == * [[भारतातील सर्वात मोठ्या साम्राज्यांची यादी]] * [[सम्राट अशोक]] * [[कुषाण]] == बाह्य दुवे == == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:हर्षवर्धन, सम्राट}} [[वर्ग:भारतीय सम्राट]] [[वर्ग:भारतीय बौद्ध सम्राट]] [[वर्ग:भारतीय बौद्ध]] [[वर्ग:इ.स. ६४७ मधील मृत्यू]] [[वर्ग:इ.स. ५९० मधील जन्म]] [[वर्ग:सम्राट]] [[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]] [[वर्ग:लाल वर्ग असणारे लेख]] 91at883qh5wpcoeza7ckei7e6o37m2j 0 66814 2145792 1353372 2022-08-12T19:17:43Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{भाषांतर}} '''Language attrition''' is the loss of a first or second [[language]] or a portion of that language by individuals. Speakers who routinely use more than one language may not use either of their languages in ways which are exactly like that of a monolingual speaker. In sequential bilingualism, for example, there is often evidence of interference from the first language (L1) in the second language (L2) system. Describing these interference phenomena and accounting for them on the basis of theoretical models of linguistic knowledge has long been a focus of interest of Applied Linguistics. More recently, research has started to investigate linguistic traffic which goes the other way: L2 interferences and contact phenomena evident in the L1. Such phenomena are probably experienced to some extent by all bilinguals. They are, however, most evident among speakers for whom a language other than the L1 has started to play an important, if not dominant, role in everyday life (Schmid and Köpke, 2007). This is the case for migrants who move to a country where a language is spoken which, for them, is a second or foreign language. We refer to the phenomena of L1 change and L2 interference which can be observed in such situations as language attrition. ==Academic अकॅडेमिक अभ्यासाचे मूळ== Only in the past few decades has the study of language attrition become a sub-field of [[linguistics]] beginning with a 1980 conference at the [[University of Pennsylvania]] titled ''Loss of Language Skills'' (Lambert and Freed, 1982). The aim of this conference was to discuss areas of second language (L2) attrition and to ideate on possible areas of future research in L2 loss. The conference revealed that attrition is a wide topic covering different types of language loss and that there are many possible reasons for the loss. A related phenomenon is the loss of language due to contact with other, more dominant languages, possibly leading to [[language death]]. The field gained new momentum with two conferences held in Amsterdam in 2002 and 2005, as well as a series of graduate workshops and panels at international conferences such as the ''International Symposium on Bilngualism'' (2007, 2009), the annual conferences of the ''European Second Language Association'' and the AILA W0rld Congress (2008). The outcome of some of these meetings have been published in edited volumes (Schmid et al. 2004; Köpke et al. 2007) and special issues of journals, such as the ''Journal of Neurolinguistics'' (Vol. 17:1, 2004), the ''International Journal of Bilingualism'' (Vol. 8:3, 2004) and ''Bilingualism: Language and Cognition'' (Vol. 13:1, 2010). ==प्रथम(पहिल्या) भाषेची झीज (FLA)== The term 'First Language Attrition' (FLA) refers to the gradual decline in native language proficiency among migrants. As a speaker uses his/her L2 frequently and becomes proficient (or even dominant) in it, some aspects of the L1 can become subject to L2 influence or deteriorate. L1 attrition is a process which is governed by two factors: the presence and development of the L2 system on the one hand, and the diminished exposure to and use of the L1 on the other (Schmid & Köpke, 2007); that is, it is a process typically witnessed among migrants who use the later-learned environmental language in daily life. The current consensus is that attrition manifests itself first and most noticeably in lexical access and the mental lexicon (e.g. Ammerlaan, 1996; Schmid & Köpke, 2008) while grammatical and phonological representations appear more stable among speakers for whom emigration took place after puberty (Schmid, 2009). Attrition research has often wrestled with the problem of how to establish the border between the ‘normal’ influence of the L2 on the L1, which all bilinguals probably experience to some degree (as is suggested by, among others, Cook 2003), and the (consquently to some degree ‘abnormal’) process of L1 attrition, which is confined to migrants. It has recently been suggested that this distinction is not only impossible to draw, but also unhelpful, as “bilinguals may not have one ‘normal’ language (in which they are indistinguishable from monolinguals [...]) and one ‘deviant’ one (in which knowledge is less extensive than that of monolinguals, and also tainted by interference from L1 in SLA and from L2 in attrition)” (Schmid & Köpke 2007:3). Rather, while L1 attrition may be the most clearly pronounced end of the entire spectrum of multicompetence, and therefore a more satisfying object of investigation than the L1 system of a beginning L2 learner (which may not show substantial and noticeable signs of change), attrition is undoubtedly part of this continuum, and not a discrete and unique state of development. Like second language acquisition (SLA), FLA is mediated by a number of external factors, such as exposure and use (e.g. Hulsen 2000; Schmid 2007, Schmid & Dusseldorp 2009), attitude and motivation (Ben-Rafael & Schmid 2007, Schmid 2002) or aptitude (Bylund 2008). However, the overall impact of these factors is far less strongly pronounced than what has been found in SLA. L1 attriters, like L2 learners, may use language differently from native speakers. In particular, they can have variability on certain rules which native speakers apply deterministically (Sorace 2005, Tsimpli et al. 2004). In the context of attrition, however, there is strong evidence that this optionality is not indicative of any underlying representational deficits: the same individuals do not appear to encounter recurring problems with the same kinds of grammatical phenomena in different speech situations or on different tasks (Schmid 2009). This suggests that problems of L1 attriters are due to momentary conflicts between the two linguistic systems and not indicative of a structural change to underlying linguistic knowledge (that is, to an emerging representational deficit of any kind). This assumption is in line with a range of investigations of L1 attrition which argue that this process may affect interface phenomena (e.g. the distribution of overt and null subjects in pro-drop languages) but will not touch the narrow syntax (e.g. Tsimpli et al. 2004, Montrul 2004, 2008). ==भाषा झीजेचे प्रकटीकरन== ===L1=== ====भाषिक शब्दसंग्रह L1 झीज==== It has often been pointed out that L1 attrition usually first manifests itself in the lexicon (Schmid & Köpke, 2008). It is possible for lexical representations in the L1 to be influenced by the semantic potential of corresponding items in the L2. Instances of such interlanguage effects are reported by e.g. Pavlenko (2003, 2004), who concludes that for her L1 Russian speakers, a number of Russian terms appear to have gained a different meaning by semantic extension from their L2, English. Secondly, it has been noted that among attriters, lexical access can become impaired, resulting in poorer performance on picture naming tasks (Ammerlaan, 1996; Hulsen, 2000, Montrul 2008) and reduced lexical diversity in free speech (Schmid, 2002). ====व्याकरणिय L1 झीज==== Generative approaches to L1 attrition often focus on the possibility that the developing linguistic system may show evidence of irrevocable structural changes to the actual grammar of a native language. This was highlighted early on in the history of attrition research: “It is crucial to know whether a given example of language loss can be attributed to a change in how the relevant language is represented in the mind of the user or to a change in the way stable knowledge (competence) is being used.” (Sharwood Smith 1983:49, his emphasis). In a similar vein, Seliger and Vago define the object of investigation as “the disintegration or attrition of the structure of a first language (L1) in contact situations with a second language (L2)” (Seliger and Vago 1991:3). However, most research appears to indicate that attrition does not affect uninterpretable features, but that variability may be observed in features that are interpretable at the interface levels (Tsimpli et al. 2004:274; Tsimpli 2007: 85). There therefore seems to be little evidence for an actual restructuring of the language system: the narrow syntax remains unaffected, and the observed variability may be ascribed to the cognitive demands of bilingual processing. ===L2=== Lambert and Moore (1986) attempted to define numerous hypotheses regarding the nature of language loss, crossed with various aspects of language. They envisioned a test to be given to American [[State Department]] employees that would include four linguistic categories ([[syntax]], [[morphology (linguistics)|morphology]], [[lexicon]], and [[phonology]]) and three skill areas ([[reading (activity)|reading]], [[listening]], and [[Speech communication|speaking]]). A translation component would feature on a sub-section of each skill area tested. The test was to include linguistic features which are most difficult, according to teachers, for students to master. Such a test may confound testing what was not acquired with what was lost. Lambert, in personal communication with Köpke and Schmid (2004), described the results as 'not substantial enough to help much in the development of the new field of language skill attrition'. The use of translation tests to study language loss is inappropriate for a number of reasons: it is questionable what such tests measure; too much [[variation]]; the difference between attriters and [[multilingualism|bilinguals]] is complex; activating two languages at once may cause interference. Yoshitomi (1992) attempted to define a model of language attrition that was related to [[neurological]] and [[psychological]] aspects of language learning and unlearning. She discussed four possible hypotheses and five key aspects related to acquisition and attrition. The hypotheses are: *1. Reverse order: last learned, first forgotten. Studies by Russell (1999) and Hayashi (1999) both looked at the Japanese negation system and both found that attrition was the reverse order of acquisition. Yoshitomi and others, including Yukawa (1998) argue that attrition can occur so rapidly, it is impossible to determine the order of loss. *2. Inverse relation: better learned, better retained. Language items that are acquired first also happen to be those that are most reinforced. As a result, hypotheses 1 and 2 ''capture the main linguistic characteristics of language attrition'' (Yoshitomi, p.&nbsp;297). *3. Critical period: at or around age 9. As a child grows, she becomes less able to master native-like abilities. Furthermore, various linguistic features (for example phonology or syntax) may have different stages or age limits for mastering. Hyltenstam & Abrahamsson (2003) argue that after childhood, in general, it becomes more and more difficult to acquire "native-like-ness", but that there is no cut-off point in particular. Furthermore, they discuss a number of cases where a native-like L2 was acquired during adulthood. *4. Affect: motivation and attitude. According to Yoshitomi, the five key aspects related to attrition are: [[neuroplasticity]], consolidation, [[permastore]]/savings, decreased accessibility, and receptive vs. productive abilities. ===प्रतिगमन गृहीत-कल्पना The regression hypothesis (last thing learned, first thing lost)=== The regression hypothesis, first formulated by Roman Jakobson in 1941, goes back to the beginnings of psychology and psychoanalysis. Generally speaking, it states that that which was learned first will be retained last, both in 'normal' processes of forgetting and in pathological conditions such as aphasia or dementia. As a template for language forgetting, the regression hypothesis has long seemed an attractive paradigm. However, as Keijzer (2007) points out, regression is not in itself a theoretical or explanatory framework. Both order of acquisition and order of attrition need to be put into the larger context of linguistic theory in order to gain explanatory adequacy. ====L1==== Keijzer (2007) conducts a study on the L1 attrition of Dutch in anglophone Canada. Her study compares language acquisition in children with non-pathological language attrition found in emigrant populations and contrasts it with language use in non-attrited, mature speakers. In particular, it examines the parallels and divergences between advanced stages of L1 Dutch acquisition (in adolescents) and the L1 attrition of Dutch émigrés in Anglophone Canada, as opposed to control subjects. She finds some evidence that later-learned rules, for example with respect to diminutive and plural formation, do indeed erode before the earlier learned information. However, there is also considerable interaction between the first and second language, so a straightforward 'regression pattern' cannot be observed. ====L2==== Citing the studies on the regression hypothesis that have been done, Yukawa (1998) says that the results have been contradictory. It is possible that attrition is a case-by-case situation depending on a number of variables (age, proficiency, [[literacy]], the similarities between the L1 and L2, and whether the L1 or the L2 is attriting). The [[threshold hypothesis]] states that there may be a level of proficiency that once attained, enables the attriting language to remain stable. ==वय परिणाम The age effect== ===L1 झीज=== While attriters are reliably outperformed by native speakers on a range of tasks measuring overall proficiency there is an astonishingly small range of variability and low incidence of non-targetlike use in data even from speakers who claim not to have used their L1 for many decades (in some cases upwards of 60 years, e.g. de Bot & Clyne 1994, Schmid 2002), provided they emigrated after puberty: the most strongly attrited speakers still tend to compare favourably to very advanced L2 learners (Schmid 2009). If, on the other hand, environmental exposure to the L1 ceases before puberty, the L1 system can deteriorate radically. There are few principled and systematic investigations of FLA specifically investigating the impact of AoA. However, converging evidence suggests an age effect on FLA which is much stronger and more clearly delineated than the effects which have been found in SLA research. Two studies which consider pre- and postpuberty migrants (Ammerlaan 1996, AoA 0-29 yrs; Pelc 2001, AoA 8–32 years) find that AoA is one of the most important predictors of ultimate proficiency, while a number of studies which investigate the impact of age among postpuberty migrants fail to find any effect whatsoever (Köpke 1999, AoA 14-36 yrs; Schmid 2002, AoA 12-29 yrs; Schmid 2007, AoA 17-51 yrs). A range of studies conducted by Montrul on Spanish heritage speakers in the US as well as Spanish-English bilinguals with varying levels of AoA also suggests that the L1 system of early bilinguals may be similar to that of L2 speakers, while later learners pattern with monolinguals in their L1 (e.g. Montrul 2008, 2009). These findings therefore indicate strongly that early (pre-puberty) and late (post-puberty) exposure to an L2 environment have a different impact on possible fossilization and/or deterioration of the linguistic system. A recent investigation, focussing specifically on the age effect in L1 attrition, lends further substantiation to the assumption of a qualitative change around puberty: Bylund (2009) investigates the L1 of 31 Spanish speakers who emigrated to स्वीडन between the ages of 1 and 19 years and concludes that "there is a small gradual decline in attrition susceptibility during the maturation period followed by a major decline at its end (posited at around age 12)" (Bylund 2009:706). The strongest indication that an L1 can be extremely vulnerable to attrition if exposure ceases before puberty, on the other hand, comes from a study of Korean adoptees in France reported by Pallier (2007). This investigation could find no trace of L1 knowledge in speakers (who had been between 3 and 10 years old when they were adopted by French-speaking families) on a range of speech identification and recognition tasks, nor did an fMRI study reveal any differences in brain activation when exposing these speakers to Korean as opposed to unknown languages (Japanese or Polish). In all respects, the Korean adoptees presented in exactly the same way as the French controls. All available evidence on the age effect for L1 attrition therefore indicates that the development of susceptibility displays a curved, not a linear, function. This suggests that in native language learning there is indeed a Critical Period effect, and that full development of native language capacities necessitates exposure to L1 input for the entire duration of this CP. ===L2 attrition=== In Hansen & Reetz-Kurashige (1999), Hansen cites her own research on L2-Hindi and Urdu attrition in young children. As young pre-school children in India and Pakistan, the subjects of her study were often judged to be native speakers of Hindi or Urdu; their mother was far less proficient. On return visits to their home country, the United States, both children appeared to lose all their L2 while the mother noticed no decline in her own L2 abilities. Twenty years later, those same young children as adults ''comprehend not a word from recordings of their own animated conversations in Hindi-Urdu; the mother still understands much of them'' Yamamoto (2001) found a link between age and bilinguality. In fact, a number of factors are at play in bilingual families. In her study, bicultural families that maintained only one language, the minority language, in the household, were able to raise bilingual, bicultural children without fail. Families that adopted the one parent - one language policy were able to raise bilingual children at first but when the children joined the dominant language school system, there was a 50% chance that children would lose their minority language abilities. In families that had more than one child, the older child was most likely to retain two languages, if it was at all possible. Younger siblings in families with more than two other brothers and sisters had little chance of maintaining or ever becoming bilingual. ==झीज आणि उपयोगाची वारंवारता frequency== One of the basic predictions of psycholinguistic research with respect to L1 attrition is that language loss can be attributed to language disuse (e.g. Paradis, 2007; Köpke, 2007). According to this prediction, attrition will be most radical among those individuals who rarely or never speak their L1 in daily life, while those speakers who use the L1 regularly, for example within their family or with friends, will to some degree be protected against its deterioration. This assumption is based on the simple fact that rehearsal of information can maintain accessibility. The amount of use which a potential attriter makes of her L1 strikes most researchers intuitively as one of the most important factors in determining the attritional process (e.g. Cook 2005; Paradis, 2007). Obler (1993) believes that less-frequently used items are more difficult to retrieve. The speed of retrieving a correct form or the actual production of an incorrect form is not indicative of loss but may be retrieval failure instead. In other words, what appears to be lost is in fact difficult to retrieve. There is, however, little direct evidence that the degree to which a language system will attrite is dependent on the amount to which the language is being used in everyday life. Two early studies report that those subjects who used their L1 on an extremely infrequent basis showed more attrition over time (de Bot, Gommans & Rossing 1991 and Köpke 1999). On the other hand, there is also some evidence for a negative correlation, suggesting that the attriters who used their L1 on a daily basis actually performed worse on some tasks (Jaspaert & Kroon 1989). However, more recent, larger-scale studies of attrition which attempt to systematically elicit information on language use in a large range of settings have failed to discover any strong links between frequency of L1 use and degree of L1 attrition (Schmid 2007, Schmid & Dusseldorp, forthc.) ==प्रेरणा== Paradis (2007:128) predicts that "Motivation/affect may play an important role by influencing the activation threshold. Thus attrition may be accelerated by a negative emotional attitude toward L1, which will raise the L1 activation threshold. It may be retarded by a positive emotional attitude toward L1, which will lower its activation threshold." However, the link between motivation and attrition has been difficult to establish. Schmid & Dusseldorp (2010) fail to find any predictors for individual performance among a large number of measures of motivation, identity, and acculturation. Given Paradis' prediction, this finding is surprising, and may be linked to methodological difficulties of measurement: by definition, studies of language attrition are conducted a long time after migration has taken place (speakers investigated in such studies typically have a period of residence in the L2 environment of several decades). The operative factor for the degree of attrition, however, is probably the attitude towards both L1 and L2 at the beginning of this period, when massive and intensive L2 learning is taking place, affecting the overall system of multicompetence. However, attitudes are not stable and constant across a person's life, and what is measured at the moment that the degree of individual attrition is assessed may bear very little relation to the original feelings of the speaker. It is difficult to see how this methodological problem can be overcome, as it is impossible for the attrition researcher to go back in time, and impractical to measure attitudes at one point in time and attrition effects at a second point, decades later. The only study which has made an attempt in the direction of assessing identity at the time of migration is Schmid (2002), who investigated attrition in historical context. Her analysis of oral history interviews with German Jews points strongly towards an important correlation of attitude and identity at the moment of migration and eventual L1 attrition. The reasons for this pattern of L1 attrition probably lie in a situation where the persecuted minority had the same L1 as the dominant majority, and the L1 thus became associated with elements of identity of that dominant group. In such situations, a symbolic link between the language and the persecuting regime can lead to a rejection of that language. Discovering such a link and its impact on the language attrition process is extremely complicated for most groups of migrants, since measurements are usually applied a long time after migration took place. However, the findings presented here suggest that it is the attitude at the moment of migration, not what is assessed several decades later, that impacts most strongly on the attritional process. ==Other studies on bilingualism and attrition== Gardner, Lalonde, & Moorcroft (1987) investigated the nature of L2-French skills attriting by L1-English grade 12 students during the summer vacation, and the role played by attitudes and motivation in promoting language achievement and language maintenance. Students who finished the L2 class highly proficient are more likely to retain what they knew. Yet, interestingly, high achievers in the classroom situation are no more likely to make efforts to use the L2 outside the classroom unless they have positive attitudes and high levels of motivation. The authors write: "an underlying determinant of both acquisition and use is motivation”(p.&nbsp;44). In fact, the nature of language acquisition is still so complex and so much is still unknown, not all students will have the same experiences during the incubation period. It is possible that some students will appear to attrite in some areas and others will appear to attrite in other areas. Some students will appear to maintain the level that they had previously achieved. And still, other students will appear to improve. Murtagh (2003) investigated retention and attrition of L2-Irish in Ireland with second level school students . At Time 1, she found that most participants were motivated instrumentally, yet the immersion students were most likely to be motivated integratively and they had the most positive attitudes towards learning Irish. Immersion school students were also more likely to have opportunities to use Irish outside the classroom/school environment. Self-reports correlated with ability. She concludes that the educational setting (immersion schools, for example) and the use of the language outside the classroom were the best predictors for L2-Irish acquisition. Eighteen months later, Murtagh finds that the majority of groups 1 and 2 believe their Irish ability has attrited, the immersion group less so. The results from the tests, however, do not show any overall attrition . '''Time' as a factor did not exert any overall significant change on the sample's proficiency in Irish'' (Murtagh, p.&nbsp;159). Fujita (2002), in a study evaluating attrition among bilingual Japanese children, says that a number of factors are seen as necessary to maintain the two languages in the [[returnee]] child. Those factors include: age on arrival in the L2 environment, length of residence in the L2 environment, and proficiency levels of the L1. Furthermore, she found that L2 attrition was closely related to another factor: age of the child on returning to the L1 environment. Children returning around or before 9 were more likely to attrite than those returning later. Upon returning from overseas, pressure from society, their family, their peers and themselves force returnee children to switch channels back to the L1 and they quickly make effort to attain the level of native-like L1 proficiency of their peers. At the same time, lack of L2 support in the schools in particular and in society in general results in an overall L2 loss . ==Sum== The loss of a native language is often experienced as something profoundly moving, disturbing or shocking, both by those who experience it and by those who witness it in others: “To lose your own language was like forgetting your mother, and as sad, in a way”, because it is “like losing part of one’s soul” is how Alexander McCall Smith puts it (The Full Cupboard of Life, p.&nbsp;163). This intuitive appeal of the topic of language attrition can be seen as both a blessing and a curse. Researchers who investigate level-ordered morphology or articulatory phonetics will probably rarely find that their friends and family, or even colleagues who work in different areas, show great interest in or enthusiasm for their work. Those of us who study language attrition find ourselves with a much more receptive audience. On the other hand, we also find an audience with many preconceived ideas about attrition – a much rarer problem for the level-ordered morphologist or articulatory phonetician. Worse, we may find such notions in ourselves. Preconceived ideas are unscientific. They are also often wrong. In order to achieve a better understanding of the process of language attrition, scientific investigations first have to identify those areas of the L1 system which are most likely to be affected by influence from the L2. Initially, in the absence of experimental data and evidence of L1 attrition itself, a profitable approach is to look to neighbouring areas of linguistic investigation, such as language contact, creolisation, L2 acquisition, or aphasia. In the early years of L1 attrition research, the 1980s, many researchers made valuable contributions of this nature, often augmented by small-scale experiments and/or case studies (see Köpke & Schmid, 2004). A number of strong predictions with intriguing theoretical implications were made during this period of L1 attrition research (ibid). There are a number of factors which will impact in different ways on the process of L1 attrition. Frequent use (interactive or receptive) of a particular language may help to maintain the native language system intact, and so may a positive attitude towards the language or the speech community. On the other hand, none of these factors may be enough in themselves, and not all exposure to the language may be helpful. A small, loose-knit L1 social network may even have a detrimental effect and accelerate language change. Most importantly, however, the opportunity to use a language and the willingness to do so are factors which interact in complex ways to determine the process of language attrition. As yet, our understanding of this interaction is quite limited. ==हेसुद्धा पाहा== * [[भाषा]] * [[भाषाशास्त्र]] * [[बहुभाषिकता|बहूभाषिकता]] ==References== *[http://www.hanen.org/web/Home/AboutHanen/NewsViews/OneLanguageorTwo/tabid/220/Default.aspx One Language or Two?]: Answers to Questions about Bilingualism in Language-Delayed and Typically Developing Children *[http://dissertations.ub.rug.nl/FILES/faculties/arts/2003/l.murtagh/ Retention and Attrition of Irish as a Second Language] ([[PDF]]: 5.2 MB) by Lelia Murtagh: [[PhD]] [[thesis]], [[University of Groningen]]. *[http://www.cfait.org/_immigration/analyse/42.html Akinci, M.-A. (n.d.). Practiques langagières et représentations subjectives de la vitalité ethnolinguistique des immigrés turcs en France. (retrieved from the Internet2004/11/08).] *Ammerlaan, T. (1996). “You get a bit wobbly...” – Exploring bilingual lexical retrieval processes in the context of first language attrition. Unpublished Doctoral Dissertation, Nijmefen: Katholieke Universiteit Nijmegen. *Ben-Rafael, M. and Schmid, M. S. 2007: Language attrition and ideology: Two groups of immigrants in Israel. In Köpke, B., Schmid, M. S., Keijzer, M., and Dostert, S., editors, Language attrition: Theoretical Perspectives, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 205-26. *Berko Gleason, J. (1982). Insights from Child Language Acquisition for Second Language Loss. In R.D. Lambert & B. F. Freed (Eds.), "The Loss of Language Skills". Rowley, MA: Newbury House. *Bylund, E. 2008. Age Differences in First Language. Stockholm University PhD dissertation. *Bylund, E. 2009. Maturational constraints and first language attrition. Language Learning 59(3): 687-715. *Cook, V. (2005). “The changing L1 in the L2 user’s mind”. Paper presented at the 2nd International Conference on First Language Attrition, Amsterdam, 18.8.2005. *Cook, V. 2003. The changing L1 in the L2 user’s mind. In Vivian Cook (ed.), Effects of the second language on the first (pp.&nbsp;1–18). Clevedon: Multilingual Matters. *de Bot, K. & Clyne, M. (1994). “A 16-year longitudinal study of language attrition in Dutch immigrants in Australia”. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 15 (1), 17-28. *de Bot, K., Gommans, P. & Rossing, C. (1991). “L1 loss in an L2 environment: Dutch immigrants in France”. In H.W. Seliger & R.M. Vago (Eds.), First Language Attrition. (pp.&nbsp;87–98). Cambridge: CUP. *de Bot, K., Gommans, P., & Rossing, C (1991). L1 Loss in an L2 environment: Dutch immigrants in France. In H.W.Seliger and R.M. Vago (Eds.), "First Language Attrition". Cambridge: Cambridge University Press. *Fujita, M. (2002). Second Language English Attrition of Japanese Bilingual Children. Unpublished doctoral dissertation, Temple University, Tokyo, Japan. *Gardner, R. C., Lalonde, R.N, & Moorcroft, R. (1987). Second Language Attrition: The Role of Motivation and Use. Journal of Language and Social Psychology, Vol.6, No.1: 29-47. *Hansen, L. (2001). Japanese Attrition in Contexts of Japanese Bilingualism. In M.G. Noguchi and S. Fotos (Eds.), "Studies in Japanese Bilingualism Bilingual Education" (p.&nbsp;353 - p.&nbsp;372). Clevedon: Multilingual Matters, Ltd. *Hansen, L. and Reetz-Kurashige, A. (1999). Investigating Second Language Attrition: An Introduction. In Lynne Hansen (Ed.). "Second Language Attrition: Evidence from Japanese Contexts" (p.&nbsp;6). Oxford: Oxford University Press. *Hayashi, Brenda (1999). Testing the regression hypotheis: The remains of the Japanese negation system in Micronesia. In Lynne Hansen (Ed.). "Second Language Attrition: Evidence from Japanese Contexts" (p.&nbsp;154 - p.&nbsp;168). Oxford: Oxford University Press. *Hulsen, M. (2000). Language Loss and Language Processing: Three generations of Dutch migrants in New Zealand. Unpublished Doctoral Dissertation, Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen. *Hyltenstam, K. and Abrahamsson, N. (2003). Maturational Constraints in SLA. In Doughty & Long (Eds.), "The Handbook of Second Language Acquisition". Rowley, MA: Blackwell. *Jaspaert, K., Kroon, S., van Hout, R. (1986). Points of Reference in First-Language Loss Research. In B. Weltens, K. de Bot, and T. van Els (Eds.), "Language Attrition in Progress, Studies on Language Acquisition" (p.&nbsp;37 - p.&nbsp;49). Dordrecht, NL: Foris Publications. *Keijzer M (2007) Last in first our? An investigation of the regression hypothesis in Dutch emigrants in Anglophone Canada. Vrije Universiteit Amsterdam, PhD dissertation. *Köpke, B. 1999. L’attrition de la première language chez le bilingue tardif: implications pour l’étude psycholinguistique du bilinguisme. Université de Toulouse-Le Mirail PhD Dissertation. *Köpke, B. 2007. Language attrition at the crossroads of brain, mind and society. In Köpke, B., Schmid, M. S., Keijzer, M., and Dostert, S., editors, Language attrition: Theoretical Perspectives, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 9-37. *Köpke, B., M.S. Schmid, M. Keijzer & S. Dostert (Eds.). 2007. Language Attrition: Theoretical perspectives. Amsterdam: John Benjamins. *Lambert, R.D. & Freed, B.F. (Eds). (1982). The Loss of Language Skills. Rowley, MA: Newbury House. *Lambert, R.D. & Moore, S.J. (1986). Problem Areas in the Study of Language Attrition. In B. Weltens, K. de Bot, and T. van Els (Eds.), "Language Attrition in Progress, Studies on Language Acquisition" (p.&nbsp;177 - p.&nbsp;186). Dordrecht, NL: Foris Publications. *Montrul, S. 2004. Convergent outcomes in L2 acquisition and L1 loss. In M. S. Schmid, B. Köpke, M. Keijzer & L. Weilemar (Eds.), First Language Attrition: Interdisciplinary perspectives on methodological issues (259-279). Amsterdam: John Benjamins. *Montrul, S. 2008. Incomplete Acquisition in Bilingualism. Re-examining the Age Factor. Amsterdam: John Benjamins. *Montrul, S. 2009. Re-examining the fundamental difference hypothesis. Studies in Second Language Acquisition 31: 225-257. *Murtagh, L. (2003). Retention and Attrition of Irish as a Second Language: A longitudinal study of general and communicative proficiency in Irish among second level school leavers and the influence of instructional background, language use and attitude/motivation variables. Proefschrift (ter verkrijging van het doctoraat in de Letteren), Rijksuniversiteit Groningen. (retrieved November 24, 2004). http://www.www.ub.rug.nl/eldoc/dis/arts/l.murtagh/thesis.pdf *Obler, L.K. (1993). Neurolinguistic aspects of second language development and attrition. In K. Hyltenstam and A. Viberg (Eds.), "Progression & Regression in Language: Sociocultural, neuropsychological, & linguistic perspectives (p. 178 - p. 195). Stockholm, Centre for Research on Bilingualism: Camridge University Press. *Olshtain, E. and Barzilay, M. (1991). Lexical retrieval difficulties in adult language attrition. In H.W.Seliger and R.M. Vago (Eds.), "First Language Attrition". Cambridge: Cambridge University Press. *Pallier, C. 2007. Critical periods in language acquisition and language attrition. In Köpke et al. (eds.), 155-168. *Paradis, M. 2007: L1 attrition features predicted by a neurolinguistic theory of bilingualism. In Köpke, B., Schmid, M. S., Keijzer, M., and Dostert, S., editors, Language attrition: Theoretical Perspectives, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 121-33. *Pavlenko, A. (2003). “I feel clumsy speaking Russian”: L2 influence on L1 in narratives of Russian L2 users of English. In V. Cook (Ed.), Effects of the second language on the first (pp.&nbsp;32–61). Clevedon, UK: Multilingual Matters. *Pavlenko, A. (2004). L2 influence and L1 attrition in adult bilingualism. In M. S. Schmid, B. Köpke, M. Keijzer & L. Weilemar (Eds), First Language Attrition: Interdisciplinary perspectives on methodological issues (pp.&nbsp;47–59). Amsterdam: John Benjamins. *Pelc, L. 2001. L1 Lexical, Morphological and Morphosyntactic Attrition in Greek-English Bilinguals. CUNY PhD dissertation. *Russell, Robert (1999). Lexical maintenance and attrition in Japanese as a second language. In Lynne Hansen (Ed.). "Second Language Attrition: Evidence from Japanese Contexts" (p.&nbsp;114 - p.&nbsp;141). Oxford: Oxford University Press. *Schmid, M. S. & B. Köpke. 2007. Bilingualism and attrition. In Köpke, B., Schmid, M. S., Keijzer, M., and Dostert, S., editors, Language attrition: Theoretical Perspectives, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1-7. *Schmid, M. S. & E. Dusseldorp. 2010. Quantitative analyses in a multivariate study of language attrition. Second Language Research 26(1). *Schmid, M. S. 2002. First Language Attrition, Use, and Maintenance: The case of German Jews in Anglophone countries. Amsterdam: John Benjamins. *Schmid, M. S. 2007. The role of L1 use for L1 attrition, in Köpke et al. (eds), 135-153. *Schmid, M. S. 2009. On L1 attrition and the linguistic system. EUROSLA Yearbook 9, 212-244. *Schmid, M. S., B. Köpke, M. Keijzer & L. Weilemar. 2004. First Language Attrition: Interdisciplinary perspectives on methodological issues. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. *Schmid, M.S. & Köpke, B. (2008). L1 attrition and the mental lexicon. In: A. Pavlenko (Ed.) The bilingual mental lexicon: Interdisciplinary approaches (pp.&nbsp;209–238). Clevedon: Multilingual Matters. *Seliger, H. W. and Vago, R. M. 1991. “The Study of First Language Attrition: An Overview.” In First Language Attrition, Seliger, H.W. and Vago, R. M. (eds), 3-15. Cambridge University Press. *Sharwood Smith, M. 1983. “On explaining language loss.” In Language Development on the Crossroads, Felix, S. and Wode, H. (Eds.), 49-69. Tübingen: Gunter Narr. *Sorace, A. 2005. “Selective optionality in language development. ” In Syntax and variation. Reconciling the biological and the social, Cornips, L. and Corrigan, K. P., (Eds.) , 55-80 Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 55-80. *Tsimpli, I. 2007. “First language attrition from a minimalist perspective: Interface vulnerability and processing effects.” In Köpke et al. (eds.), 83-98. *Tsimpli, I., Sorace, A., Heycock, C. and Filiaci, F. 2004. “First language attrition and syntactic subjects: A study of Greek and Italian near-native speakers of English.” International Journal of Bilingualism 8(3): 257-277. *Yamamoto, M. (2001). Language Use in Interlingual Families: A Japanese-English Sociolinguistic Study. Clevedon: Multilingual Matters, Ltd. * Yoshitomi, A. (1992). Towards a Model of Language Attrition: Neurological and Psychological Contributions. "Issues in Applied Linguistics Vol 3, No 2:" 293-318. *Yukawa, E. (1998). L1 Japanese Attrition and Regaining: Three case studies of two early bilingual children. Tokyo: Kurosio Publishers. [[वर्ग:शिक्षण निती]] [[वर्ग:भाषिक अधिकार]] [[वर्ग:सामाजिक भाषाशस्त्र]] n0w9xepm7zmmlkc02r77c822syl924h 0 66815 2145791 1834202 2022-08-12T19:17:07Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{भाषांतर}} {{intro-tooshort}} {{redirect6|Bilingual|the journal|Bilingualism (journal)}} {{selfref|For multilingualism in Wikipedia, see [[Wikipedia:Multilingual coordination]]}} {{Wiktionarypar2|multilingual|multilingualism}} The term ''multilingual''' can refer to an individual speaker who uses two or more [[languages]], a community of speakers in which two or more languages are used, or speakers of different languages. Multilingual speakers outnumber [[monolingual]] speakers in the world's population.<ref>http://www.cal.org/resources/Digest/digestglobal.html A Global Perspective on Bilingualism and Bilingual Education (1999), G. Richard Tucker, Carnegie Mellon University</ref> ==Multilingual individuals== A '''multilingual''' person, in a broad definition, is one who can communicate in more than one language, be it actively (through speaking, writing, or signing) or passively (through listening, reading, or perceiving). More specifically, the terms ''bilingual'' and ''trilingual'' are used to describe comparable situations in which two or three languages are involved. A generic term for multilingual persons is ''polyglot''. Multilingual speakers have acquired and maintained at least one language during childhood, the so-called [[first language]] (L1). The first language (sometimes also referred to as the mother tongue) is acquired without formal education, by mechanisms heavily disputed. Children acquiring two languages in this way are called simultaneous bilinguals. Even in the case of simultaneous bilinguals one language usually dominates over the other. This kind of bilingualism is most likely to occur when a child is raised by bilingual parents in a predominantly monolingual environment. It can also occur when the parents are monolingual but have raised their child or children in two different countries. ===Definition of multilingualism=== One group of academics{{Fact|date=November 2008}} argues for the maximal definition which means speakers are as proficient in one language as they are in others and have as much knowledge of and control over one language as they have of the others. Another group of academics argues for the minimal definition, based on use. Tourists, who successfully communicate phrases and ideas while not fluent in a language, may be seen as bilingual according to this group. However, problems may arise with these definitions as they do not specify how much knowledge of a language is required to be classified as bilingual. As a result, since most speakers do not achieve the maximal ideal, language learners may come to be seen as deficient and by extension, language teaching may come to be seen as a failure. One does not expect children to "speak chemistry" or to have become a professional athlete by the time they have left school, yet for graduating school children anything less than fluency in a second language could be seen as inadequate{{Fact|date=November 2008}}. Since 1992, Cook has argued that most multilingual speakers fall somewhere between minimal and maximal definitions. Cook calls these people ''multi-competent''. ===Learning language=== A broadly held, yet nearly as broadly criticised{{Fact|date=November 2008}}, view is that of the United States [[linguistics|linguist]] [[Noam Chomsky]] in what he calls the human '''[[language acquisition device]]'' '— a mechanism which enables an individual to recreate correctly the rules (grammar) and certain other characteristics of language used by speakers around the learner.<ref name="Santrock">Santrock, John W. (2008). Bilingualism and Second-Language Learning. ''A Topical Approach to Life-Span Development (4Th ed.)'' (pp. 330-335). New York, NY: McGraw-Hill Companies, Inc.</ref> This device, according to Chomsky, wears out over time, and is not normally available by [[puberty]], which he uses to explain the poor results some adolescents and adults have when learning aspects of a [[second language]] (L2). If language learning is a [[cognitive process]], rather than a language acquisition device, as the school led by [[Stephen Krashen]] suggests, there would only be relative, not categorical, differences between the two types of language learning. Despite the differences in theories, most studies agree that the earlier children learn a second language, the better off they are, cognitively speaking at least. These studies could be used to make the learning of a second language mandatory in all schools as early as possible, in order to give children every means of increasing their cognitive abilities. Many European schools offer secondary language classes for their students, if for no other reason than the proximity of other countries with different languages. The United States, however, in spite of its proximity to francophone Quebec and hispanophone Mexico, is the only technologically advanced country that does not require the study of a foreign language in its schools.<ref name="Santrock" /> ===Comparing multilingual speakers=== Even if someone is highly proficient in two or more languages, his or her so-called ''communicative competence'' or ability may not be as balanced. Linguists have distinguished various types of multilingual competence, which can roughly be put into two categories: *For ''compound'' bilinguals, words and phrases in different languages are the same concepts. That means that 'chien' and 'dog' are two words for the same concept for a [[French language|French]]-[[English language|English]] speaker of this type. These speakers are usually fluent in both languages. *For ''coordinate'' bilinguals, words and phrases in the speaker's mind are all related to their own unique concepts. Thus a bilingual speaker of this type has different associations for 'chien' and for 'dog'. In these individuals, one language, usually the first language, is more dominant than the other, and the first language may be used to ''think through'' the second language. These speakers are known to use very different intonation and pronunciation features, and sometimes to assert the feeling of having different personalities attached to each of their languages. :*A sub-group of the latter is the ''subordinate'' bilingual, which is typical of beginning second language learners. The distinction between compound and coordinate bilingualism has come under scrutiny. When studies are done of multilinguals, most are found to show behavior intermediate between compound and coordinate bilingualism. Some authors have suggested that the distinction should only be made at the level of grammar rather than vocabulary, others use "coordinate bilingual" as a synonym for one who has learned two languages from birth, and others have proposed dropping the distinction altogether (see Baetens-Beardsmore, 1974 for discussion). Many theorists are now beginning to view bilingualism as a "spectrum or continuum of bilingualism" that runs from the relatively monolingual language learner to highly proficient bilingual speakers who function at high levels in both languages (Garland, 2007). ====Cognitive proficiency==== {{Main|Cognitive advantages to bilingualism}} Those bilinguals who are highly proficient in two or more languages, such as compound and coordinate bilinguals, are reported to have a higher cognitive proficiency, and are found to be better language learners (third, fourth, etc.) at a later age, than monolinguals.{{Fact|date=February 2007}} The early discovery that concepts of the world can be labelled in more than one fashion puts those bilinguals in the lead. There is, however, also a phenomenon known as ''distractive bilingualism'' or '''semilingualism'''. When acquisition of the first language is interrupted and insufficient or unstructured language input follows from the second language, as sometimes happens with [[immigrant]] children, the speaker can end up with two languages both mastered below the monolingual standard. The vast majority of immigrant children, however, acquire both languages normally{{Fact|date=November 2008}}. In [[Japan]], it has been found that a large number of older immigrant children, whose parents have come from other Asian nations or South America to work in Japanese factories and whose first language is seen by society at large as less prestigious than [[Japanese language|Japanese]], were able to communicate with other children in the school grounds but were unable to master the language necessary for learning in the school system.{{Fact|date=February 2007}} As a result, thousands of these children have dropped out of the school system, without mastering either their first or second language.{{Fact|date=February 2007}} While community activists have long called for government help, only in the past few years has the Japanese Ministry of Education slowly begun to study this issue. Literacy plays an important role in the development of language in these immigrant children. Those who were literate in their first language before arriving in Japan, and who have support to maintain that literacy, are at the very least able to maintain and master their first language. The neuroscientist [[Katrin Amunts]] studied the brain of [[Emil Krebs]] and determined that the area of Krebs' brain responsible for language &mdash; [[Broca's area]] &mdash; was organized differently from monolingual men.<ref>[http://www.michaelerard.com/fulltext/2006/08/gift_of_the_gab_new_scientist.html Gift of the Gab, New Scientist, January 8, 2005 (Michael Erard - Stories)<!-- Bot generated शीर्षक -->]</ref> ===Receptive bilingualism=== Receptive bilinguals are those who have the ability to understand a language, but do not speak it. Receptive bilingualism may occur when a child realizes that the community language is more prestigious than the language spoken within the household and chooses to speak to their parents in the community language only. Families who adopt this mode of communication can be highly functional, although they may not be seen as bilingual. Receptive bilinguals may rapidly achieve oral fluency when placed in situations where they are required to speak the heritage language. Receptive bilingualism is not the same as [[mutual intelligibility]], which is the case of a native Spanish speaker who is able to understand Portuguese, or vice versa, due to the high lexical and grammatical similarities between Spanish and Portuguese [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=spa]. ===Potential multilingual speakers=== *Natives under a State in which they do not share the predominant language, such as [[Welsh people]] within the [[United Kingdom]]. *People with a strong interest in a foreign language. *People who find it necessary to acquire a second language for practical purposes such as business, information gathering (Internet, mainly English) or entertainment (foreign language films, books or computer games). *[[Language immersion]] children. *Immigrants and their descendants. Although the [[home language|heritage language]] may be [[language attrition|lost]] after one or two generations, particularly if the replacing language has greater prestige. *Children of [[expatriate]]s. However, [[language attrition|language loss]] of the L1 or L2 in younger children may be rapid when removed from a language community. *Residents in border areas between two countries with different languages, where each language is seen as of equal prestige: efforts may be made by both language communities to acquire an L2. Yet, in areas where one language is more prestigious than the other, speakers of the less [[prestige (sociolinguistics)|prestigious language]] may acquire the [[dominant language]] as an L2. In time, however, the different language communities may reduce to one, as one language becomes [[Language death|extinct]] in that area. *Children whose parents each speak a different language, in multilingual communities. In monolingual communities, when parents maintain a different-parent/different-language household, younger children may appear to be multilingual; however entering school will overwhelm the child with pressure to conform to the dominant community language. Younger siblings in these households will almost always be monolingual. On the other hand, in monolingual communities, where parents have different L1s, multilingualism in the child may be achieved when both parents maintain a one-language (not the community language) household. *Children in language-rich communities where neither language is seen as more prestigious than the other and where interaction between people occurs in different languages on a frequent basis. An example of this would be some border towns in [[Québec]], but English is rapidly becoming seen as the more "prestigious" language by some. *Children who have one or more parents who have learned a second language, either formally (in classes) or by living in the country. The parent chooses to speak only this second language to the child. One [http://www.bilingualwiki.com/index.php?title=Research_has_been_done study] suggests that during the teaching process, the parent also boosts his or her own language skills, learning to use the second language in new contexts as the child grows and develops linguistically. *People who learn a different language for religious reasons. (see: [[Sacred language]]) ===Polyglots=== A person who speaks several languages is called a polyglot. The following claimed to speak ten or more languages: *[[Mahapandit Rahul Sankrityayan]]<ref name="Sharma 2009">{{स्रोत पुस्तक | पहिलेनाव = R.S. | आडनाव = Sharma | लेखकदुवा = R.S. Sharma | title = [[Rethinking India's Past]] | प्रकाशक = [[Oxford University Press]] | वर्ष = 2009 | आयएसबीएन = 978-0195697872 }}</ref> - knew 36 languages and wrote in a number of them.<ref name="Sharma 2009"/> *[[Abdulaziz Sachedina]] - speaks [[Hindi]], [[उर्दू भाषा]], [[French language|French]], [[Persian language|Persian]], [[Arabic]], [[Gujrati]], [[Swahili]], [[English language|English]], Modern [[Turkish language|Turkish]] and [[German language|German]].<ref>http://artsandsciences.virginia.edu/religiousstudies/people/aas.html</ref> *[[Pramod Kumar Agarwal]] - at age 25 years speaks [[Hindi]], [[English language|English]], [[French language|French]], [[Bangali]], [[Gujrati]], [[Romanian]], [[Marwari]], [[Dutch language|Dutch]] . *[[Ali Ufki]] - mastered 16 languages. *[[Ziad Fazah]]<ref>http://thelinguistblogger.wordpress.com/2008/05/25/the-many-languages-of-ziad-fazah/</ref> - claims to speak 59 languages. *[[Andrew Brown]] <ref>http://thegln.org/GLN_National/inner_content.php?id=Mg==&pi=WWA</ref> - confident in 22 languages. *[[Muhammad Hamidullah]]<ref>http://muslim-canada.org/memoriam2.html</ref> - fluent in 22 languages. *[[Alexander Arguelles]]<ref>http://www.foreignlanguageexpertise.com/about.html#ml</ref> - "systematically studies" 58+ languages. *[[P.V. Narasimha Rao]]<ref>[http://www.hindu.com/2006/12/20/stories/2006122019110200.htm Tribute to Narasimha Rao]. ''[[The Hindu]]''. Retrieved on [[March 2]] [[2007]]</ref><ref name ="Telegraph">[http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2004/12/24/db2401.xml&sSheet=/portal/2004/12/24/ixportal.html Narasimha Rao]. ''[[The Daily Telegraph]]''. Retrieved on [[March 2]] [[2007]]</ref> - knowledge of 13 languages. *[[Richard Simcott]]<ref name="youtube.com">http://www.youtube.com/watch?v=SAtWuQmdexs&feature=channel_page</ref> - can communicate orally in 14 languages and use around 20 in their written form. *[[Sir John Bowring]]<ref>http://www25.uua.org/uuhs/duub/articles/sirjohnbowring.html</ref> - reportedly spoke 100 languages, with knowledge of 200+. *[[Giuseppe Mezzofanti]]<ref>http://how-to-learn-any-language.com/e/mezzofanti/language-table.html</ref> - perfect knowledge of 38 languages and about 30 dialects. *[[Heinrich Schliemann]]<ref name="Poole">Poole, Lynn and Gray (1966). ''One Passion, Two Loves''</ref> - conversant in 13 languages. *[[José Rizal]]<ref>http://www.lewrockwell.com/orig/witmer1.html</ref> - "competent" in 22 languages. *[[Harold Williams (linguist)|Harold Williams]]<ref>http://www.nzedge.com/heroes/williams.html</ref> - fluent in 58 languages. *[[Emil Krebs]]<ref>http://www.weikopf.de/index.php?article_id=188</ref> - mastered 68 languages in speech and writing. *[[Uku Masing]]<ref>http://www.vm.ee/est/kat_29/3909.html</ref> - knowledge of 65 languages. *[[Kenneth Hale]]<ref>http://www.anu.edu.au/linguistics/nash/aust/hale/sjk.html</ref> - knowledge of 50+ languages. * [[Mario Pei]] - spoke 35 languages; acquainted with the structure of at least 100 of the world's languages. *[[Daniel Tammet]]<ref>http://www.nytimes.com/2007/02/15/garden/15savant.html?pagewanted=1&ei=5124&en=3d3b2a9871935a79&ex=1329368400&partner=digg&exprod=digg</ref> - speaks 10+ languages. *[[Pope Benedict XVI]] - Fluent in 10+ languages. *[[Richard Francis Burton]]<ref>Lovell (1998), p. xvii.</ref> - spoke 29 languages. *[[Barry Farber]]<ref>http://www.meadowparty.com/farber.html</ref> - "student" of 26 languages. *[[Paul Robeson]]<ref>http://www.paulrobesonfoundation.org/biography.html</ref> - study of 20+ languages. *[[Kató Lomb]] - highly proficient in 17 languages. *[[Bjørn Clasen]]<ref>http://clasen.blogspot.com</ref> speaks 10 languages on at least conversation level, not counting dialects. *[[Edgardo Donovan]]<ref>http://www.eddiedonovan.com/edgardolife.htm</ref> - 9 languages and/or 16 dialects - certified by the Defense Language Institute. *[[İlber Ortaylı]] - can speak 16 languages fluently, knows more than 16 languages. *[[J.R.R. Tolkien]] -fluent in 13, yet knew 12 others, not including his [[Languages of Middle-earth|self constructed languages]].<ref>http://www.tolkiensociety.org/tolkien/biography.html</ref><ref>http://www.langmaker.com/ml0108.htm</ref> *[[Hans Conon von der Gabelentz]] *[[Maria Gaetana Agnesi]] *[[Pope John Paul II]] - Spoke ten languages fluently, and had a grasp of several more. *[[Anthony Burgess]] *[[William James Sidis]] - knew 8 languages and invented his own, [[Vendergood]], by the time he was eight. It is believed that he knew forty or so languages in his later years and supposedly could learn a language in a day.<ref>Wallace, Amy (1986). The prodigy: a biography of William James Sidis, America's greatest child prodigy. New York: E.P. Dutton & Co. p. 284 ISBN 0-525-24404-2.</ref> *[[Frederick Engels]] - knew 12 languages <ref>http://www.marxists.org/archive/riazanov/works/1927-ma/ch09.htm</ref> *[[Steve Kaufmann]] - speaks twelve languages to varying degrees of fluency: [[Cantonese]], [[English language|English]], [[French language|French]], [[German language|German]], [[Italian language|Italian]], [[Japanese language|Japanese]], [[Korean language|Korean]], [[Mandarin]], [[Portuguese language|Portuguese]], [[Russian language|Russian]], [[Spanish language|Spanish]] and [[Swedish language|Swedish]].<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत | लेखक= Tatiana Fanti | title=Podcast Café Brasil Vira Conteúdo de Site Americano | प्रकाशक=SEGS | दुवा=http://www.segs.com.br/index.php?option=com_content&task=view&id=24678&Itemid=177 | आर्काइव्हदुवा=http://www.segs.com.br/index.php?option=com_content&task=view&id=24678&Itemid=177 | आर्काइव्हदिनांक=2009-08-29}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत | लेखक= Windsor Star | title= Language websites are a growing trend | प्रकाशक=Canada.com | दुवा=http://www.canada.com/windsorstar/news/business/story.html?id=5fcf1664-2f8d-41a4-9e73-4f045c7f07f5 | आर्काइव्हदुवा=http://www.canada.com/windsorstar/news/business/story.html?id=5fcf1664-2f8d-41a4-9e73-4f045c7f07f5 | आर्काइव्हदिनांक=2009-08-29}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://toshuo.com/2007/steve-kaufmann-bilingual-interview-in-taiwan/ |title=Steve Kaufmann – Bilingual Interview in Taiwan &#124; Doubting to shuo: Chinese, Investing, EFL and Being a Geek in Taiwan |प्रकाशक=Toshuo.com |दिनांक=2007-01-29 |अ‍ॅक्सेसदिनांक=2009-08-31}}</ref> *[[Damodar Dharmanand Kosambi]] *[[Vyacheslav Menzhinsky]] - spoke over ten languages, including Korean, Chinese, Turkish, Persian<ref>http://books.google.com/books?id=PbWp68vV6ysC&pg=PA674&lpg=PA674&dq=%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,+%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8&source=bl&ots=1WpANlSNSJ&sig=UZ6oC3xOAp6jcHg0qiRqMFRfnsU&hl=en&ei=qAicSqLXN8OF-Qbq-d2OBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3</ref>. *[[Matija Čop]] - able to speak 19 languages. *[[Irika Rositano]]<ref name="youtube.com"/> - Knows 12 Languages *[[Akyol]]<ref>http://www.volny.cz/akyol/linguistics.htm</ref> - knowledge of more than 30 languages. *[[Sukarno]]<ref>Ludwig M., Arnold (2004). ''King of the Mountain: The Nature of Political Leadership''. University Press of Kentucky. [http://books.google.com/books?id=WWCZuYw_0dIC&pg=PA150&dq=Sukarno%2Bprecocious&as_brr=3&ei=M_W0SZPVDYLeyATPtvXyCg&hl=fr#PPA150,M1 p. 150].</ref> *[[Alessandro Bausani]]<ref>http://it.wikipedia.org/wiki/Alessandro_Bausani</ref> - Italian orientalist who knew more than 30 languages *[[Jacques Bergier]] - French chemical engineer, spy, journalist, writer etc. spoke 14 languages fluently. *Ali pirhani Hamedan,I.R.Iran ,spoke 19 languages fluently [http://www.pirhani.ir] ===Definition of "language"=== There is no clear definition of what it means to "speak a language". A tourist who can handle a simple conversation with a waiter may be completely lost when it comes to discussing current affairs or even using multiple tenses. A diplomat or businessman who can handle complicated negotiations in a foreign language may not be able to write a simple letter correctly. A four-year-old French child would usually be said to "speak [[French language|French]] fluently", but it is possible that he cannot handle the grammar as well as even some mediocre foreign students of the language do and may have a very limited vocabulary despite possibly having perfect pronunciation. In addition there is no clear definition of what "one language" means. For instance the [[North Germanic languages|Scandinavian languages]] are so similar that many of the native speakers understand all of them without much trouble{{Fact|date=November 2008}}. This means that a speaker of Danish, Norwegian or Swedish can easily get his count up to 3 languages. On the other hand, the differences between variants of Chinese, like [[Cantonese]] and [[Mandarin (linguistics)|Mandarin]], are so big that intensive studies are needed for a speaker of one of them to learn and even to understand a different one correctly. A person who has learned to speak five [[Chinese language|Chinese]] ''dialects'' perfectly is quite accomplished{{Weasel-inline|date=March 2009}}, but his "count" would still be only one ''language'', and some would argue that the differences between these dialects are greater than the differences between many European Romance languages. As another example, a person who has learned five different languages such as [[French language|French]], [[Spanish language|Spanish]], [[Catalan language|Catalan]], [[Italian language|Italian]] and [[Portuguese language|Portuguese]], all belonging to the closely related group of [[Romance languages]], has accomplished something less difficult than a person who has learnt [[Hebrew language|Hebrew]], [[Standard Mandarin]], [[Finnish language|Finnish]], [[Navajo Language|Navajo]] and [[Welsh language|Welsh]], of which none is remotely related to another. Furthermore, what is considered a language can change, often for purely political purposes, such as when [[Serbo-Croatian]] was assembled from [[Serbian language|Serbian]] and [[Croatian language|Croatian]] and later split after [[Yugoslavia]] broke up, or when [[Ukrainian language|Ukrainian]] was dismissed as a Russian dialect by the Russian [[tsars]] to discourage national feelings.<ref>[[Ems Ukaz]]</ref> ==Multilingualism within communities== {{See|List of multilingual countries and regions}} {{fixBunching|beg}} {{fixBunching|mid}} [[File:Multilingual sign in Macau.png|thumb|This is a [[multilingual sign]] at the [[Hong Kong-Macau Ferry Pier]] in the [[Macau|Macau Special Administrative Region]] of [[People's Republic of China|China]]. The two at the top are [[Portuguese language|Portuguese]] and [[Chinese languages|Chinese]], which are the [[official language]]s of the region. The two at the bottom are [[Japanese language|Japanese]] and [[English language|English]], which are common languages used by [[tourist]]s.]] {{fixBunching|mid}} {{fixBunching|mid}} [[File:MultilingualismEnglishKannadaHindi.jpg|thumb|A caution message in [[English language|English]], [[Kannada]] and [[Hindi]] found in [[बंगळुरू]], [[India]]]] {{fixBunching|mid}} {{fixBunching|mid}} [[File:Trisulam railway station nameboard.JPG|thumb|The three language ([[तमिळ भाषा|तमिळ]], [[English language|English]] and [[Hindi]]) name board at the Tirusulam railway station in [[South India]]]] {{fixBunching|mid}} {{fixBunching|mid}} {{fixBunching|end}} <!-- Deleted image removed: [[File:MultilingualSignSingapore.JPG|thumb|250px|The state is officially quadrilingual with [[English language|English]], [[Chinese language|Chinese]], [[तमिळ भाषा|तमिळ]] and [[Malay language|Malay]]). This is a standard sign found in construction sites, but may serve more of a symbolic function. Notice the smaller sign beside it is only in English, which is not unusual in Singapore|{{deletable image-caption|1=Saturday, 18 July 2009}}]] --> Widespread multilingualism is one form of [[language contact]]. Multilingualism was more common in the past than is usually supposed{{Weasel-inline|date=March 2009}}: in early times, when most people were members of small language communities, it was necessary to know two or more languages for trade or any other dealings outside one's own town or village, and this holds good today in places of high linguistic diversity such as [[Sub-Saharan Africa]] and [[India]]. Linguist Ekkehard Wolff estimates that 50% of the population of Africa is multilingual.<ref>Wolff, Ekkehard (2000). Language and Society. In: Bernd Heine and Derek Nurse (Eds.) ''African Languages - An Introduction'', 317. Cambridge University Press. </ref> In multilingual societies, not all speakers need to be multilingual. Some states can have multilingual policies and recognise several official languages, such as Canada (English and French). In some states, particular languages may be associated with particular regions in the state (e.g., Canada) or with particular ethnicities (Singapore). When all speakers are multilingual, linguists classify the community according to the functional distribution of the languages involved: * '''[[diglossia]]''': if there is a structural functional distribution of the languages involved, the society is termed 'diglossic'. Typical diglossic areas are those areas in [[युरोप]] where a [[regional language]] is used in informal, usually oral, contexts, while the state language is used in more formal situations. [[Frisia]] (with [[Frisian languages|Frisian]] and [[German language|German]] or [[Dutch language|Dutch]]) and [[Lusatia]] (with [[Sorbian]] and German) are well-known examples. Some writers limit diglossia to situations where the languages are closely related, and could be considered dialects of each other. This can also be observed in Scotland where in formal situations, [[English language|English]] is used. However, in informal situations in many areas, [[Scots language|Scots]] is the preferred language of choice. * '''ambilingualism''': a region is called ambilingual if this functional distribution is not observed. In a typical ambilingual area it is nearly impossible to predict which language will be used in a given setting. True ambilingualism is rare. Ambilingual tendencies can be found in small states with multiple heritages like [[Luxembourg]], which has a combined Franco-Germanic heritage, or [[Singapore]], which fuses the cultures of [[Malaysia]], [[China]], and [[India]]. Ambilingualism also can manifest in specific regions of larger states that have a clearly dominant state language (be it ''de jure'' or ''de facto'') as well a protected minority language that is spoken in a given region. This tendency is especially pronounced when, even though the local language is widely spoken, there is a reasonable assumption that all citizens speak the predominant state tongue (E.g., English in Canada). This phenomenon can also occur in border regions with many cross-border contacts. * '''bipart-lingualism''': if more than one language can be heard in a small area, but the large majority of speakers are monolinguals, who have little contact with speakers from neighbouring ethnic groups, an area is called 'bipart-lingual'. The typical{{Weasel-inline|date=March 2009}} example is the [[Balkans]]. ==Multilingualism between different language speakers== Whenever two people meet, negotiations take place. If they want to express solidarity and sympathy, they tend to seek common features in their behavior. If speakers wish to express distance towards or even dislike of the person they are speaking to, the reverse is true, and differences are sought. This mechanism also extends to language, as has been described by [[Howard Giles]]' Accommodation Theory. Some multilinguals use [[code-switching]], a term that describes the process of 'swapping' between languages. In many cases, code-switching is motivated by the wish to express loyalty to more than one cultural group{{Fact|date=November 2008}}, as holds for many immigrant communities in the New World. Code-switching may also function as a strategy where proficiency is lacking. Such strategies are common if the vocabulary of one of the languages is not very elaborated for certain fields, or if the speakers have not developed proficiency in certain lexical domains, as in the case of immigrant languages. This code-switching appears in many forms. If a speaker has a positive attitude towards both languages and towards code-switching, many switches can be found, even within the same sentence<ref>[[Shana Poplack|Poplack, Shana]] (1980) "Sometimes I'll start a sentence in Spanish y termino en español": toward a typology of code-switching. ''Linguistics'' 18: 7/8: 581-618.</ref>. If, however, the speaker is reluctant to use code-switching, as in the case of a lack of proficiency, he might knowingly or unknowingly try to camouflage his attempt by converting elements of one language into elements of the other language. This results in speakers using words like ''courrier noir'' (literally mail that is black) in French, instead of the proper word for [[blackmail]], ''chantage''. Bilingual interaction can even take place without the speakers switching. In certain areas, it is not uncommon for speakers each to use a different language within the same conversation. This phenomenon is found, amongst other places, in [[Scandinavia]]. Speakers of [[Swedish language|Swedish]] and [[Norwegian language|Norwegian]] can easily communicate with each other speaking their respective languages. It is usually called [[non-convergent discourse]], a term introduced by the [[Netherlands|Dutch]] linguist Reitze Jonkman. This phenomenon is also found in [[Argentina]], where [[Spanish language|Spanish]] and [[Italian language|Italian]] are both widely spoken, even leading to cases where a child with a Spanish and an Italian parent grows up fully bilingual, with both parents speaking only their own language yet knowing the other. Another example is the former state of [[Czechoslovakia]], where two languages ([[Czech language|Czech]] and [[Slovak language|Slovak]]) were in common use. Most Czechs and Slovaks understand both languages, although they would use only one of them (their respective mother tongue) when speaking. For example, in Czechoslovakia it was common to hear two people talking on television each speaking a different language without any difficulty understanding each other. Another example would be a Slovak having read a book in Czech and afterwards being unsure whether he was reading it in Czech or Slovak. This bilinguality still exists nowadays, although it has started to deteriorate after Czechoslovakia split up {{Fact|date=March 2008}}. ==Multilingualism at the linguistic level== ===Models for native language literacy programs=== Sociopolitical as well as socio-cultural identity arguments may influence native language literacy. While these two camps may occupy much of the debate about which languages children will learn to read, a greater emphasis on the linguistic aspects of the argument is appropriate. In spite of the political turmoil precipitated by this debate, researchers continue to espouse a linguistic basis for it. This rationale is based upon the work of Jim Cummins (1983).<!--- this paragraph is not intelligible ---> ===Sequential model=== In this model, learners receive literacy instruction in their native language until they acquire a "threshold" literacy proficiency. Some researchers use age 3 as the age when a child has basic communicative competence in L1 (Kessler, 1984).<ref>[http://www.hanen.org/web/Home/AboutHanen/NewsViews/OneLanguageorTwo/tabid/220/Default.aspx One Language or Two: Answers to Questions about Bilingualism in Language-Delayed Children]</ref> Children may go through a process of sequential acquisition if they migrate at a young age to a country where a different language is spoken, or if the child exclusively speaks his or her heritage language at home until he/she is immersed in a school setting where instruction is offered in a different language. The phases children go through during sequential acquisition are less linear than for simultaneous acquisition and can vary greatly among children. Sequential acquisition is a more complex and lengthier process, although there is no indication that non language-delayed children end up less proficient than simultaneous bilinguals, so long as they receive adequate input in both languages. ===Bilingual model=== In this model, the native language and the community language are simultaneously taught. The advantage is literacy in two languages as the outcome. However, the teacher must be well-versed in both languages and also in techniques for teaching a second language. ===Coordinate model=== This model posits that equal time should be spent in separate instruction of the native language and of the community language. The native language class, however, focuses on basic literacy while the community language class focuses on listening and speaking skills. Being a bilingual does not necessarily mean that one can speak, for example, English and French. ===Outcomes=== Cummins' research concluded that the development of competence in the native language serves as a foundation of proficiency that can be transposed to the second language — the common underlying proficiency hypothesis. His work sought to overcome the perception propagated in the 1960s that learning two languages made for two competing aims. The belief was that the two languages were mutually exclusive and that learning a second required unlearning elements and dynamics of the first in order to accommodate the second (Hakuta, 1990). The evidence for this perspective relied on the fact that some errors in acquiring the second language were related to the rules of the first language (Hakuta, 1990). How this hypothesis holds under different types of languages such as Romance versus non-Western languages has yet to undergo research. Another new development that has influenced the linguistic argument for bilingual literacy is the length of time necessary to acquire the second language. While previously children were believed to have the ability to learn a language within a year, today researchers believe that within and across academic settings, the time span is nearer to five years (Collier, 1992; Ramirez, 1992). An interesting outcome of studies during the early 1990s however confirmed that students who do successfully complete bilingual instruction perform better academically (Collier, 1992; Ramirez, 1992). These students exhibit more cognitive elasticity including a better ability to analyse abstract visual patterns. Students who receive bidirectional bilingual instruction where equal proficiency in both languages is required perform at an even higher level. Examples of such programs include international and multi-national education schools. ==Multilingualism in computing== Multilingualisation (or "m17n") of computer systems can be considered part of a continuum between localisation ("L10n") and internationalisation ("i18n"): * A localised system has been adapted or converted for a particular locale (other than the one it was originally developed for), including the language of the user interface, input, and display, and features such as time/date display and currency; but each instance of the system only supports a single locale. * Multilingualised software supports multiple languages for display and input simultaneously, but generally has a single user interface language. Support for other locale features like time, date, number and currency formats may vary as the system tends towards full internationalisation. Generally a multilingualised system is intended for use in a specific locale, whilst allowing for multilingual content. * An internationalised system is equipped for use in a range of locales, allowing for the co-existence of several languages and character sets in user interfaces and displays. In particular, a system may not be considered internationalised in the fullest sense unless the interface language is selectable by the user at runtime. Translating the user interface is usually part of the [[software localization]] process, which also includes adaptations such as units and date conversion. Many software applications are available in several languages, ranging from a handful (the [[List of languages by number of native speakers|most spoken languages]]) to dozens for the most popular applications (such as [[office suite]]s, [[web browser]]s, etc). Due to the status of [[English in computing]], software development nearly always uses it (but see also [[Non-English-based programming languages]]), so almost all commercial software is initially available in an English version, and multilingual versions, if any, may be produced as alternative options based on the English original. ===Internet=== {{Main|Global internet usage|l1=Languages on the Internet}} == See also == === Linguistic aspects === *[[Multialphabetism]] *[[Bimodal Bilingualism in the American Deaf Community]] *[[Cognitive advantages to bilingualism]] *[[Diglossia]] *[[Language attrition]] *[[Heritage speaker]] *[[Non-convergent discourse]] *[[Polyglot]] *[[Adamic]] === Country-level descriptions === * [[Languages of Belgium]] * [[Languages of China]] * [[Languages of India]] * [[Languages of Spain]] * [[Languages in the United States]] * [[List of multilingual countries and regions]] * [[Linguistic geography of स्वित्झर्लंड|Languages of स्वित्झर्लंड]] * [[Languages in the United Kingdom]] * [[Languages of the Philippines]] * [[Languages of South Africa]] * [[Multilingualism in Kenya]] === Policies and proposals === *[[English-only movement]] *[[European Commissioner for Multilingualism]] *[[Language legislation in Belgium]] *[[Official bilingualism in Canada]] === Education === *[[EISP]] in Thailand *[[Multilingual Education]] === Other === *[[Bilingual sign]] *[[Linguapax Prize]] *[[Bilingual name]] *[[Economics of language]] == References == {{Cleanup-link rot|date=June 2009}} {{संदर्भयादी}} *Bastardas-Boada, Albert (2007). [http://bibliotecavirtualut.suagm.edu/Glossa/Journal/jun2007/Linguistic%20Sustainability%20for%20a%20Multilingual%20Humanity.pdf "Linguistic sustainability for a multilingual humanity"], Glossa. An Interdisciplinary Journal, vol. 2, n. 2. *Bhatia, Tej K. and Ritchie, William C. (2006). ''Handbook of Bilingualism''. Oxford: Blackwell Publishing. * Burck, C. (2005) Multilingual Living. Explorations of Language and Subjectivity. Hampshire: Palgrave Macmillan. *Collier, V.P. (1992). [http://www.ncela.gwu.edu/pubs/nabe/brj/v16/16_12_collier.htm A synthesis of studies examining long-term language-minority student data on academic achievement.] ''Bilingual Research Journal'', vol. 16, 187-212. *De Bot, K and Kroll, J.K (2002). 'Psycholinguistics'. In N. Schmitt (Ed.) ''Applied Linguistics''. Oxford University Press: London. *Gillespie, M. K. (1993). Profiles of Adult Learners: Revealing the Multiple Faces of Literacy. ''Tesol Quarterly'', 27(3), Fall 529-533. *Hakuta, K. (1990). Bilingualism and bilingual education: A research perspective. Occasional Papers in Bilingual Education. Washington, DC: Delta Systems & the Center for Applied Linguistics. *Ramirez, J.D. (1992). [http://www.ncela.gwu.edu/pubs/nabe/brj/v16/16_12_ramirez.htm Executive summary of the Final Report: Longitudinal study of structured English immersion strategy, early-exit and late-exit transitional bilingual education programs for language minority children.] ''Bilingual Research Journal'', vol. 16, 1-62. *Baetens Beardsmore, H. (1974). Development of the compound-coordinate distinction in bilingualism. ''Lingua, 33'', 123-127. *Garland, Stanley (2007). The Bilingual Spectrum. Guirnalda Publishing, Orlando, Fla., 47-8 == बाह्य दुवे == *{{PDFlink|[http://www.literacyonline.org/products/ncal/pdf/TR9403.pdf Adult Literacy]|82.6&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 84643 bytes -->}} *[http://www.peques.co.uk/parents/faq.php Common Questions about a bilingual education for young children] *[http://www.biculturalfamily.org/benefitsofmultilingualism.html The benefits of multilingualism] *[http://archives.cbc.ca/IDD-1-73-655/politics_economy/bilingualism/ CBC Digital Archives – The Road to Bilingualism] *[http://www.bilingualwiki.com Encouraging Childhood Multilingualism] *[http://homepage.ntlworld.com/vivian.c/SLA/SLABIB/ SLABIB: Second Language Acquisition] *[http://www.hanen.org/web/Home/AboutHanen/NewsViews/OneLanguageorTwo/tabid/220/Default.aspx One Language or Two: Answers to Questions about Bilingualism in Language-Delayed Children] *[http://www.raising-bilingual-children.com raising-bilingual-children.com - webpage dedicated to educating children in a multilingual environment. Information/Recommendations, Forums, Links etc.] *[http://www.bilingualism.bangor.ac.uk/ ESRC Centre for Research on Bilingualism in Theory and Practice] * [http://www.ok-board.com Multilingial virtual keyboard] * Bastardas-Boada, Albert. [http://www6.gencat.net/llengcat/noves/hm02estiu/metodologia/a_bastardas.pdf"World language policy in the era of globalization: Diversity and intercommunication from the perspective of 'complexity'"], Noves SL. Revista de Sociolingüística 2002 (Summer). * De Mauro, Tullio "Linguistic Variety and Linguistic Minorities." Italian Cultural Studies, an Introduction. Ed. David Forgacs and Robert Lumley. New York: Oxford UP, 1996. 88-101. * Full version in English of the Plurilingualism Promotion Plan {{PDFlink|[http://www.juntadeandalucia.es/averroes/plurilinguismo/planing.pdf]|497&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 509858 bytes -->}} [[:en:Multilingualism]] bjrqhhrj6yr1wcsw7xht1dqgyn3w3vh 0 67846 2145711 2145274 2022-08-12T15:29:32Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{जीवचौकट | नाव = {{लेखनाव}} | स्थिती = | trend = | स्थिती_प्रणाली = | स्थिती_संदर्भ = | चित्र = Black-rumped Flameback I IMG 9929.jpg | चित्र_रुंदी = | regnum = | वंश = | जात = | वर्ग = | कुळ = | उपकुळ = | जातकुळी = | जीव = | बायनॉमियल = Dinopium benghalense | synonyms = | आढळप्रदेश_नकाशा= | आढळप्रदेश_नकाशा_रुंदी= | आढळप्रदेश_नकाशा_शीर्षक= | बायनॉमियल2 = | बायनॉमियल_अधिकारी = }} मराठी नावे : सोनपाठी सुतार; वाढई </br> हिंदी नाव : सुनहरा कठफोडा </br> संस्कृत नाव : काष्ठकूट </br> इंग्रजी नाव : Black-rumped Flameback, Lesser Golden-backed Woodpecker </br> शास्त्रीय नाव : Dinopium benghalense </br> सोनपाठी सुतार हा साधारण ३० सें. मी. आकारमानाचा पक्षी असून याच्या पाठीच्या सोनेरी रंगावरून याचे नाव सोनपाठी सुतार असे पडले आहे. याच्या रंग आणि आकारावरून किमान चार उपजाती आहेत. जागतिक कीर्तीचे पक्षितज्ज्ञ [[सलीम अली|डॉ. सलीम अली]] यांच्या पत्नी '''तेहमिना''' यांचे नाव सोनपाठी सुताराच्या एका उपजातीला (Dinopium benghalense tehminae) दिले आहे. नर सोनपाठी सुताराच्या पाठीचा रंग सोनेरी पिवळा, माथा व तुरा लाल, डोळ्याजवळ काळे-पांढरे पट्टे, फिकट पांढऱ्या रंगाचे पोट व गळ्यापासून पोटाच्या मध्य भागापर्यंत काळे-पांढरे ठिपके असतात. त्याची शेपटी काळ्या रंगाची असते. मादी नरासारखीच असते फक्त रंग थोडे फिके असतात. सोनपाठी सुतार [[भारत|भारतासह]] [[पाकिस्तान]], [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]] (येथे दोन उपजाती), [[म्यानमार]] (येथे तीन उपजाती) या देशांमध्येही आढळतो. सोनपाठी सुतार विरळ आणि झुडपी जंगलात तसेच शेतीजवळच्या प्रदेशात राहतो. झाडाच्या सालीत लपलेले [[कीटक]] पकडण्यासाठी हा वेगाने झाडाच्या खोडात छिद्र पाडतो. कीटकांशिवाय मध आणि पिकलेली फळेही सोनपाठी सुताराला आवडतात. हा उडतांना बहुतेक वेळा कर्कश आवाजात ओरडतो आणि यावरून सोनपाठी सुताराला जंगलात सहजपणे शोधता येते. मार्च ते ऑगस्ट हा सोनपाठी सुताराचा वीण हंगाम असून याचे घरटे जमिनीपासून २ ते १० मी. उंच झाडाच्या ढोलीत असते. मादी एकावेळी २ ते ३ चमकदार पांढऱ्या रंगाची अंडी देते. सोनपाठी सुतार नर आणि मादी मिळून पिलांची देखभाल करतात. ==विचित्र चित्र सुतार पक्षी== <gallery> File:Black-rumped Flameback (Dinopium benghalense) in Hyderabad, AP W IMG 8015.jpg|सोनपाठी सुतार File:Black-rumped Flameback I IMG 9929.jpg|सोनपाठी सुतार File:DSC 0550-01.jpg|thumb|सोनपाठी सुतार File:Black rumped Flameback- At nest I2 IMG 4868.jpg|सोनपाठी सुतार आपल्या घरट्याजवळ File:Black-rumped Flameback I IMG 7424.jpg|चोचीत कीटक पकडलेला सोनपाठी सुतार </gallery> {{विस्तार}} {{DEFAULTSORT:सुतार,सोनपाठी}} [[वर्ग:पक्षी]] spr3tux52v9fer96csp1h1j7rplclah 0 67993 2145712 2144970 2022-08-12T15:30:15Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट | मराठी नाव = {{लेखनाव}} | चित्र = Common Iora (Aegithina tiphia) in Hyderabad W IMG 8861.jpg | चित्र रुंदी = | चित्र title = | शास्त्रीय नाव = एजिथीना टिफिया <ref group = "टीप" name = "एजिथीना टिफिया">एजिथीना टिफिया (रोमन: ''Aegithina tiphia'')</ref> | अन्य मराठी नावे = | कुळ = [[सुभगाद्य]] <ref group = "टीप" name = "सुभगाद्य">सुभगाद्य (इंग्लिश: ''Irenidae'', ''आयरिनिडे'')</ref> | इंग्रजी नाव = कॉमन आयोरा <ref group = "टीप" name = "कॉमन आयोरा">कॉमन आयोरा (रोमन: ''Common Iora'')</ref> | संस्कृत नाव = सुभग | हिंदी नाव = शाऊबीगी }} '''सुभग''' (शास्त्रीय नाव: ''Aegithina tiphia'', ''एजिथीना टिफिया'' ; [[इंग्लिश भाषा|इंग्लिश]]: ''Common Iora'', ''कॉमन आयोरा'' ;) ही [[दक्षिण आशिया|दक्षिण]] व [[आग्नेय आशिया]] या भूभागांत आढळणारी [[सुभगाद्य]] कुळातील पक्ष्यांची प्रजाती आहे. साधारण १४ सें. मी. आकाराचा सुभग सुंदर शिटी वाजवणारा पक्षी आहे. वीणीच्या काळात नर सुभग वरून काळा आणि खालून पिवळ्या रंगाचा असून पंखावर काळे-पांढरे पट्टे असतात. एरवी नर आणि मादी दिसायला सारखेच असतात. मुख्य रंग हिरवट पिवळा फक्त नराची शेपटी काळी तर मादीची हिरवट पिवळी. सुभग पक्षी सहसा जोडीने फिरतात. == आवाज == {{Audio|Common Iora.ogg|{{लेखनाव}}चा आवाज ऐका}} == आढळ == सुभग संपूर्ण [[भारत|भारतभर]] आढळतो शिवाय [[पाकिस्तान]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]] या देशातही आढळतो. याची वस्ती मैदानी भाग ते १००० मी. उंचीपर्यंतच्या डोंगराळ भागात असते. आकार आणि रंगावरून सुभग पक्ष्याच्या किमान ५ उपजाती आहेत. == खाद्य == सुभग झाडांवर राहणारा <ref group = "टीप" name = "झाडांवर">झाडांवर राहणारे (इंग्लिश: ''Arboreal'', ''आर्बोरियल'')</ref> पक्षी असून जुन्या आमराया, जुन्या चिंचेच्या वृक्षांवर, कडुनिंबावर, गावाभोवतालच्या जंगलात हमखास आढळतो. सुभग दिसणे कठीण असले तरी त्याचा आवाज नेहमी ऐकू येतो. हा सतत उद्योगी पक्षी आहे, कीटक शोधत फांद्याफांद्यांवर फिरत राहतो. कीटकांशिवाय अळ्या, कीटकांची अंडी हे याचे खाद्य आहे. == प्रजनन == मे ते सप्टेंबर हा काळ सुभग पक्ष्याचा वीणीचा हंगाम काळ असून याचे घरटे खोलगट पेल्याच्या आकारचे, काटक्या, कोळ्याचे जाळे वगैरे वापरून, २ ते ४ मी. उंच झाडांवर व्यवस्थित बांधलेले असते. अंडी गुलाबी रंगाची व त्यावर जांभळे-तपकिरी रंगाचे ठिपके असतात. नर-मादी मिळून पिलांना खाऊ घालतात व इतर कामेही मिळून करतात. == चित्रदालन== <gallery> File:Common Iora, Sangli, Maharashtra, India DSC 0003-01.jpg|thumb| File:Common Iora (Aegithina tiphia) in Hyderabad W IMG 8861.jpg| File:Common Iora (Aegithina tiphia) in Hyderabad, AP W2 IMG 9809.jpg| File:Common Iora.jpg| File:Common Iora (Aegithina tiphia) in Hyderabad W IMG 8862.jpg| File:Common_Iora_In_Satara.jpg|सुभग, सातारा, महाराष्ट्र </gallery> == तळटिपा == {{संदर्भयादी|group=टीप}} == बाह्य दुवे == {{कॉमन्स वर्ग|Aegithina tiphia|{{लेखनाव}}}} * {{स्रोत संकेतस्थळ| दुवा = http://ibc.lynxeds.com/species/common-iora-aegithina-tiphia | title = सुभगांची चित्रे, आवाजांची ध्वनिमुद्रणे व अन्य माहिती | प्रकाशक = द इंटरनेट बर्ड कलेक्शन | भाषा = इंग्लिश }} {{विस्तार}} {{DEFAULTSORT:सुभग}} [[वर्ग:पक्षी]] tlvdn4d9mriilgtvwi6id8v10jzcjjm 0 69048 2145790 1885139 2022-08-12T19:16:18Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{Orphan|date=जानेवारी २०११}} {{भाषांतर}} {{related|[[Collaboration]] <br />[[Coordination]]}} {{Two other uses|cooperation as used in the [[social sciences]]|co-operation in evolution|Co-operation (evolution)|the economic model|Cooperative}} :''Distinguish from [[Corporation (disambiguation)|Corporation]].'' '''Cooperation''', '''co-operation''', or '''coöperation'''<ref>The third variant is now somewhat rare. This is a rare example of a [[diacritic]] not borrowed from any foreign language, but purely of English origin (compare the original French coopération). See the [[list of English words with diacritics]] for other examples</ref> is the process of working or acting together, which can be accomplished by both intentional and non-intentional agents. In its simplest form it involves things working in harmony, side by side, while in its more complicated forms, it can involve something as complex as the inner workings of a human being or even the social patterns of a nation. It is the alternative to working separately in competition. Cooperation can also be accomplished by computers, which can handle shared resources simultaneously, while sharing processor time. == सहकार [[पद्धती]] == Cooperation, more formally speak is how the components of a system work together to achieve the global properties. In other words, individual components that appear to be “selfish” and independent work together to create a highly complex, greater-than-the-sum-of-its-parts system. Examples can be found all around us. The components in a cell work together to keep it living. Cells work together and communicate to produce multicellular organisms. Organisms form food chains and ecosystems. People form families, gangs, cities and nations. Neurons create thought and consciousness. Atoms cooperate in a simple way, by combining to make up molecules. Understanding the mechanisms that create cooperating agents in a system is one of the most important and least well understood phenomena in nature, though there has not been a lack of effort. However, cooperation may be ''coerced'' (forced), voluntary (freely chosen), or even unintentional, and consequently individuals and groups might cooperate even though they have almost nothing in common qua interests or goals. Examples of that can be found in market trade, military wars, families, workplaces, schools and prisons, and more generally any institution or organisation of which individuals are part (out of own choice, by law, or forced). == The Prisoner's Dilemma {{मराठी शब्द सुचवा}} == Even if all members of a group would benefit if all cooperate, individual self-interest may not favor cooperation. The [[prisoner's dilemma]] codifies this problem and has been the subject of much research, both theoretical and experimental. Results from [[experimental economics]] show that humans often act more cooperatively than strict self-interest would seem to dictate. One reason for this may be that if the prisoner's dilemma situation is repeated (the [[Iterated prisoner's dilemma#The iterated prisoner.27s dilemma|iterated prisoner's dilemma]]), it allows non-cooperation to be punished more, and cooperation to be rewarded more, than the single-shot version of the problem would suggest. It has been suggested that this is one reason for the evolution of complex [[emotion]]s in higher life forms, who, at least as infants, and usually thereafter, cannot survive without cooperating – although with maturation they gain much more choice about the kinds of cooperation they wish to have. There are four main conditions that tend to be necessary for cooperative behaviour to develop between two individuals: * An overlap in desires * A chance of future encounters with the same individual * Memory of past encounters with that individual * A value associated with future outcomes == हेसुद्धा पहा == * [[सहकार चळवळ]] * [[collaboration]] [[सहयोग]] * [[teamwork]]{{मराठी शब्द सुचवा}} * [[polytely]]{{मराठी शब्द सुचवा}} * [[game theory]]{{मराठी शब्द सुचवा}} * [[Management cybernetics]]{{मराठी शब्द सुचवा}} == लेखात प्रयूक्त संज्ञा == === शब्दाचा विशेष संदर्भ/अर्थ छटा === {| class="wikitable" |- |प्रयूक्त शब्द || विशेष संदर्भ/अर्थ छटा |- | 3 || 4 |} == इंग्रजी मराठी <!--विकि--> संज्ञा == {| class="wikitable" |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |} == संदर्भ == * ''[[The Evolution of Cooperation]]'', [[Robert Axelrod]], Basic Books, ISBN 0-465-02121-2 * ''[[The Complexity of Cooperation]]'', [[Robert Axelrod]], Princeton Paperbacks, ISBN 0-691-01567-8 *''[[The Selfish Gene]]'', [[Richard Dawkins]] (1990), second edition – includes two chapters about the evolution of cooperation, ISBN 0-19-286092-5 * ''[http://www.newconversations.net/communication_skills_workbook_summary_and_toc.htm The Seven Challenges: A Workbook and Reader About Communicating More Cooperatively]'', Dennis Rivers, fourth edition, 2005 – treats cooperation as a set of skills that can be improved. *[[Herbert Gintis]], Samuel Bowles, Robert T. Boyd, Ernst Fehr (eds.), ''Moral Sentiments and Material Interests: The Foundations of Cooperation in Economic Life'' (Economic Learning and Social Evolution). MIT 2005 *John McMurtry, "How Competition Goes Wrong." ''Journal of Applied Philosophy'', 8(2): 200–210, 1991. == नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{wiktionarypar|cooperation}} * PDF [http://www.rheingold.com/cooperation/CooperationProject_3_30_05.pdf The Cooperation Project: Objectives, Accomplishments, and Proposals] [rheingold.com Howard Rheingold's project with [http://www.iftf.org/ Institute for the Future]. * cooperation platform for transport research (scientific) [http://www.etra.cc more] * [http://www.imprology.com/games/viewallgames.html The Far Games] A list of games using theatrical improvisation to encourage collaboration and distributed leadership 0wtzcujlme991jrf2ilqvcpu7n0grv9 0 72584 2145784 1885358 2022-08-12T19:11:15Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{भाषांतर}} {{redirect|Flirt}}[[चित्र:Das werdenSie ja nachher schon sehen.jpg|right|thumb|''"Would you take offense if I had the gall to plant a kiss on this beautiful shoulder?"''<br />''"You'll figure that out soon enough after the deed."'']] '''Flirting''' is a common form of [[social interaction]] whereby one person obliquely indicates a [[romantic love|romantic]] or [[human sexuality|sexual]] interest towards another. It can consist of [[conversation]], [[body language]], or brief physical contact. It may be one-sided or reciprocated (encouraged) with intentions of getting to know that person on a higher level. Flirting may involve speaking and acting in a way that suggests greater [[intimacy]] than is generally considered appropriate to the [[personal relationship|relationship]] (or to the amount of time the two people have known each other), without actually saying or doing anything that breaches any serious [[social norm]]s. This may be accomplished by communicating a sense of playfulness or irony. [[Double entendre]]s, with one meaning more formally appropriate and another more suggestive, may be used. While some of the subconscious signs are universal across cultures, flirting etiquette varies significantly across cultures which can lead to misunderstandings. There are differences in how closely people should stand ([[proxemics]]), how long to hold eye contact, and so forth.<ref>[http://www.spiegel.de/international/0,1518,419712,00.html "Spiegel Online: Scoring a German: Flirting with Fräuleins, Hunting for Herren"]—Jun 05 2006</ref> == उद्देश == [[चित्र:Edouard Manet 031.jpg|thumb|left|[[Edouard Manet]]]] People flirt for a number of reasons. It is often used as a means of indicating interest and gauging the other person's interest in a [[personal relationship|relationship]]. Alternatively, it may simply be a prelude to [[casual sex]]. In other situations, it may be done simply for amusement, with no intention of developing any further relationship. This type of flirting sometimes faces disapproval from others, either because it can be misinterpreted as more serious, or it may be viewed as "[[Cheating#Personal relationships|cheating]]" if the person is already in a romantic relationship with someone else. == Origin and history उत्पत्ती आणि इतिहास == The origin of the word ''flirt'' is obscure. The [[ऑक्सफर्ड इंग्लिश डिक्शनरी]] (first edition) associates it with such onomatopoeic words as ''flit'' and ''flick'', emphasizing a lack of seriousness; on the other hand, it has been attributed to the old French ''conter fleurette'', which means "to (try to) [[seduction|seduce]]" by the dropping of flower petals, that is, "to speak sweet nothings". While old-fashioned, this expression is still used in French, often mockingly, but the English [[gallicism]] ''to flirt'' has made its way and has now become an [[anglicism]]. During World War II, anthropologist [[Margaret Mead]] was working in Britain for the British [[Ministry of Information (United Kingdom)|Ministry of Information]] and later for the U.S. [[United States Office of War Information|Office of War Information]],<ref name="uk">{{स्रोत पुस्तक | आडनाव = Mead | पहिलेनाव = Margaret | सहलेखक = William O. Beeman (ed.) | title = Studying Contemporary Western Society: Method and Theory | प्रकाशक = Berghahn Books | दिनांक = 2004 | स्थान = New York | पृष्ठे = 145, 149 | आयएसबीएन = 1-57181-816-2}}</ref><ref> Mead's article, ''A Case History in Cross-National Communications'', was originally published in {{स्रोत पुस्तक | आडनाव = Bryson | पहिलेनाव = Lyman | title = The Communication of Ideas | प्रकाशक = Institute for Religious and Social Studies, dist. by Harper and Brothers | दिनांक = 1948 | स्थान = New York | आयडी = OCLC 1488507 }}</ref> delivering speeches and writing articles to help the American soldiers better understand the British civilians,<ref> e.g. {{स्रोत पुस्तक | आडनाव = Mead | पहिलेनाव = Margaret | title = The American troops and the British community | प्रकाशक = Hutchinson | दिनांक = 1944 | स्थान = London | आयडी = OCLC 43965908 }}</ref> and vice versa.<ref> e.g. {{जर्नल स्रोत | last = Mead | first = Margaret | title = What Is a Date? | journal = [[Transatlantic (disambiguation)|Transatlantic]] | volume = 10 | issue = June 1944 | id = OCLC 9091671 }}</ref> She observed in the flirtations between the American soldiers and British women a pattern of misunderstandings regarding who is supposed to take which initiative. She wrote of the Americans, "The boy learns to make advances and rely upon the girl to repulse them whenever they are inappropriate to the state of feeling between the pair," as contrasted to the British, where "the girl is reared to depend upon a slight barrier of chilliness... which the boys learn to respect, and for the rest to rely upon the men to approach or advance, as warranted by the situation." This resulted, for example, in British women interpreting an American soldier's gregariousness as something more intimate or serious than he had intended.<ref name="uk" /> Communications theorist [[Paul Watzlawick]] used this situation, where "both American soldiers and British girls accused one another of being sexually brash", as an example of differences in "punctuation" in interpersonal communications. He wrote that courtship in both cultures used approximately 30 steps from "first eye contact to the ultimate consummation", but that the sequence of the steps was different. For example, kissing might be an early step in the American pattern but a relatively intimate act in the English pattern.<ref> {{स्रोत पुस्तक | आडनाव = Watzlawick | पहिलेनाव = Paul | title = How Real Is Real? | प्रकाशक = Souvenir Press | दिनांक = 1983 | स्थान = London | पृष्ठे = 63–64 | आयएसबीएन = 028562573X }}</ref> Japanese courtesans had another form of flirting, emphasizing non-verbal relationships by hiding the lips and showing the eyes, as depicted in much [[Shunga|Shunga art]], the most popular print media at the time, until the late 1800s. == पद्धती == [[चित्र:Jealousy and Flirtation.jpg|thumb|A study in body language]] Flirting may consist of stylized gestures, language, [[body language]], [[posture]]s, and [[physiology|physiologic signs]] which act as cues to another person. Among these, at least in [[western culture|Western society]], are: विशीष्ट संकेत हावभाव भाषा * [[Eye contact]], batting eyelashes, [[staring]], [[wink]]ing, etc. नेत्र * "[[Proteans (body language)|Protean]]" signals, such as touching one's hair * [[Giggling]], or laughing encouragingly at any slight hint of intimacy in the other's behavior * Casual touches; such as a woman gently touching a man's arm during conversation * [[Smile|Smiling]] suggestively * Sending notes, [[poetry|poems]], or small gifts * [[Flattery]] * [[Online chat]] is a common modern tactic, as well as other one-on-one and direct messaging services * [[Footsie]], the "feet under the table" practice * [[Teasing]] * Staging of "chance" encounters * Coyness, affectedly shy or modest, marked by cute, coquettish, or artful playfulness eg [[pickup lines]]. The effectiveness of these several interactions has been subjected to detailed analysis by [[behavioral psychologist]]s, and advice on their use is available from [[dating coach]]es. == हेसुद्धा पहा == * [[प्रणय]] * [[Anti-Flirt Club]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == {{wikisourcepar|The_Royal_Path_of_Life/Flirting|A nineteenth century perspective on flirting}} {{Commonscat|Flirting|{{लेखनाव}}}} * [http://www.sirc.org/publik/flirt.html SIRC Guide to Flirting] * [http://psycnet.apa.org/?fa=main.doiLanding&uid=1987-04014-001 Nonverbal Courtship Patterns In Women: Context and Consequences] * [http://cms.psychologytoday.com/articles/pto-19990101-000033.html Psychology Today - Flirting Fascination] –Reviews several studies on flirting oc8c2lrxhewggufyi6xphmgp73se8u2 0 72654 2145785 2106467 2022-08-12T19:12:20Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{Orphan|date=जानेवारी २०११}} {{भाषांतर}} {{otheruses}} {{Disputed}} {{Cleanup}} [[Image:JohnnyCashJuneCarterCash1969.jpg|thumb|right|Affection shown between a couple.]] '''Affection''' is a "disposition or state of mind or body"<ref>[http://dictionary.reference.com/search?q=affection affection - Definitions from Dictionary.com<!-- Bot generated title -->]</ref> that is often associated with a feeling or type of [[love]]. It has given rise to a number of branches of [[philosophy]] and [[psychology]] concerning: emotion (popularly: love, devotion etc); disease; influence; state of being (philosophy)<ref>[http://plato.stanford.edu/entries/emotions-17th18th/LD7Hutcheson.html 17th and 18th Century Theories of Emotions > Francis Hutcheson on the Emotions (Stanford Encyclopedia of Philosophy)<!-- Bot generated title -->]</ref>; and [[Affect (psychology)|state of mind (psychology)]]. ==उपयोग== [[Image:Smooches (baby and child kiss).jpg|thumb|left|300px|A kiss can express affection.]] "Affection" is popularly used to denote a feeling or type of [[love]], amounting to more than goodwill or [[friendship]]. Writers on [[ethics]] generally use the word to refer to distinct states of feeling, both lasting and spasmodic. Some contrast it with ''[[passion (emotion)|passion]]'' as being free from the distinctively sensual element. More specifically the word has been restricted to [[emotion]]al states, the object of which is a person. In the former sense, it is the Greek "[[pathos]]" and as such it appears in the writings of [[France|French]] philosopher [[René Descartes]], [[Netherlands|Dutch]] philosopher [[Baruch Spinoza]], and most of the writings of early British ethicists. However, on various grounds (e.g., that it does not involve anxiety or excitement and that it is comparatively inert and compatible with the entire absence of the sensuous element), it is generally and usefully distinguished from passion. In this narrower sense the word has played a great part in ethical systems, which have spoken of the social or parental ''affections'' as in some sense a part of moral obligation. For a consideration of these and similar problems, which depend ultimately on the degree in which the affections are regarded as voluntary, see [[Henry Sidgwick|H. Sidgwick]], ''Methods of Ethics'' pp.&nbsp;345–349. ==स्नेहयूक्त वर्तन == Numerous behaviors are used by people to express affection. Some theories<ref>according to [[Communication]] professor Kory Floyd of [[Arizona State University]]</ref> suggest that affectionate behavior evolved from parental nurturing behavior due to its associations with hormonal rewards with research verifying that expressions of affection, although commonly evaluated positively, can be considered negative if they pose implied threats to one's well being. Furthermore, affectionate behavior in positively [[Valence (psychology)|valence]]d relationships may be associated with numerous health benefits. Other, more loving type gestures of affectionate behavior include obvious signs of liking a person. ==मानसशास्त्र== {{Unreferenced section|date=September 2007}} In psychology the terms ''affection'' and ''affective'' are of great importance. As all intellectual phenomena have by experimentalists been reduced to sensation, so all emotion has been and is regarded as reducible to simple mental affection, the element of which all emotional manifestations are ultimately composed. The nature of this element is a problem that has been provisionally, but not conclusively, solved by many psychologists; the method is necessarily experimental, and all experiments on feeling are peculiarly difficult. The solutions proposed are two. In the first, all affection phenomena are primarily divisible into those that are pleasurable and those that are the reverse. The main objections to this are that it does not explain the infinite variety of phenomena, and that it disregards the distinction that most philosophers admit between higher and lower pleasures. The second solution is that every sensation has its specific affective quality, though by reason of the poverty of language many of these have no name. W. Wundt, ''Outlines of [[Psychology]]'' (trans. C. H. Judd, [[Leipzig]], 1897), maintains that we may group under three main affective directions, each with its negative, all the infinite varieties in question; these are (a) [[pleasure]], or rather pleasantness, and [[suffering|displeasure]], (b) tension and relaxation, (c) excitement and depression. These two views are antithetic and no solution has been discovered. American psychologist [[Henry Murray]] (1893–1988) developed a theory of [[Personality type|personality]] that was organized in terms of motives, presses, and needs. According to Murray, these psychogenic needs function mostly on the unconscious level, but play a major role in our personality. Murray classified five affection needs: #[[Affiliation]]: Spending time with other people. #[[Nurture|Nurturance]]: Taking care of another person. #[[Play (activity)|Play]]: Having fun with others. #[[Social rejection|Rejection]]: Rejecting other people. #[[Succor]]ance: Being helped or protected by others Two methods of experiment on affection have been tried: #The first, introduced by A. Mosso, the [[Italy|Italian]] psychologist, consists in recording the physical phenomena that accompany modifications of the affective consciousness. Thus it is found that the action of the [[heart]] is accelerated by pleasant, and retarded by unpleasant, stimuli; again, changes of weight and volume are found to accompany modifications of affection—and so on. Apart altogether from the facts that this investigation is still in its infancy and that the conditions of experiment are insufficiently understood, its ultimate success is rendered highly problematical by the essential fact that real scientific results can be achieved only by data recorded in connection with a perfectly normal subject; a conscious or interested subject introduces variable factors that are probably incalculable. #The second is [[Fechner]]'s method; it consists of recording the changes in feeling-tone produced in a subject by bringing him in contact with a series of conditions, objects or stimuli graduated according to a scientific plan and presented singly in pairs or in groups. The result is a comparative table of likes and dislikes. Mention should also be made of a third method that has hardly yet been tried, namely, that of endeavouring to isolate one of the three ''directions'' by the method of suggestion or even hypnotic trance observations. ==हेसुद्धा पाहा== * [[Affectional orientation]] * [[Affective filter]] * [[Public display of affection]] * [[Doctrine of the affections]] * [[Terms of endearment]] * [[Affectionism]] ==अधिक वाचन== For a contemporary text regarding the expression of affection, see: *K. Floyd, "Communicating Affection: Interpersonal Behavior and Social Context," Cambridge University Press, 2006 For the subject of emotion in general see modern textbooks of psychology, e.g. those of *J. Sully *W. James *G. T. Fechner *O. Kulpe; Angelo Mosso, ''La Paura'' (Milan, 1884, 1900 Eng. trans. E. Lough and F. Kiesow, Lond. 1896) *E. B. Titchener, ''Experimental Psychology'' (1905); art. "[[Psychology]]" and works there quoted. ==संदर्भ== {{Wikisource1911Enc|Affection}} {{संदर्भयादी}} * {{1911}} {{emotion-footer}} == लेखात प्रयूक्त संज्ञा == ===शब्दाचा विशेष संदर्भ/अर्थ छटा=== {| class="wikitable" |- |प्रयूक्त शब्द || विशेष संदर्भ/अर्थ छटा |- | 3 || 4 |} ==इंग्रजी मराठी <!--विकि--> संज्ञा== {| class="wikitable" |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |} ctxnz14vypcvkieb9jhaqryo8u4tgcb 0 72685 2145725 1777162 2022-08-12T16:26:38Z TEJAS N NATU 147252 /* चित्रदालन */ wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Non-breeding- preening after bath in an Indian Lotus (Nelumbo nucifera) Pond in Hyderabad, AP W IMG 7611.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}} |हिंदी नाव = छोटी पनडुब्बी, चुरका |संस्कृत नाव = लघु रक्तकंठक |इंग्रजी नाव = Little Grebe or Dabchick |शास्त्रीय नाव = Tachybaptus ruficollis (Pallas), </br> Podiceps ruficollis capensis |कुळ = ग्रीबाद्य (Podicipedidae) }} [[File:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|thumb| ''Tachybaptus ruficollis'']] ==आकार== '''{{लेखनाव}}'''(डॅबचिक) हा पाठीचा भाग भुऱ्या रंगाचा, पोटाकडे रेशमी पांढऱ्या रंगाचा, शेपटी नसलेला, गुबगुबीत असा साधारण कबुतराएवढा (२३ ते २९ सें. मी.) पाणपक्षी आहे. या पक्षाचे नर-मादी एरवी दिसायला सारखेच असतात. मात्र विणेच्या काळात नराच्या डोक्याचा आणि मानेचा रंग गडद तपकिरी होतो. {{लेखनाव}} पाण्यात बुडी मारते आणि काही अंतरावर गेल्यावर पाण्यातून पुन्हा बाहेर येते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://mr.wikisource.org/wiki/E-Book_100_Common_Birds_in_Maharashtra_Marathi_(2)/%27%27%27%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%A8%E0%A5%87_%27%27%27|title=महाराष्ट्रातील १०० सामान्य पक्षी (२०१५)|last=कसंबे|पहिले नाव=राजू|दिनांक=|संकेतस्थळ=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|अॅक्सेसदिनांक=२२ एप्रिल २०२०}}</ref> ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} संपूर्ण भारतासह, [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]], [[पाकिस्तान]] येथे जोडीने किंवा लहान थव्यात लहान-मोठ्या तलावांत, झिलाणीत राहते. ==आढळस्थान== टिबुकली समुद्रसपाटीपासून सुमारे २५०० मीटर उंचीपर्यंत सर्वत्र आढळते. ==प्रजाती== रंगावरून आणि आकारावरून टिबुकलीच्‍या किमान नऊ उपजाती आहेत. भारतात आढळणारी एकमेव उपजात Tachybaptus ruficollis capensis ही आहे. ==खाद्य== {{लेखनाव}} हा पाणकीटक, [[बेडूक]], [[अळ्या]] व इतर छोटे जलचर खाणारा पक्षी आहे. याचे घरटेही पाण्यात तरंगणारे व छोटे असते. ते काटक्यांचे बनलेले असते. ==प्रजनन काळ== विणीचा हंगाम एप्रिल ते ऑक्टोबर असून टिबुकली मादी एकावेळी ३ ते ५ शुभ्र पांढऱ्या रंगाची अंडी देते. अंडी उबविण्यापासून पिलांच्या संगोपनापर्यंत सर्व कामे नर-मादी मिळून करतात. पहा [http://bnhs.org/bnhs/files/FINAL_BIRD_NAMES_20_FEb_2015_by_Dr_Raju_Kasambe.pdf पक्ष्यांची मराठी नावे] ==चित्रदालन== <gallery> File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Breeding plumage W2 IMG 8770.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) in AP W IMG 3476.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) bathing W IMG 7228.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- breeding plumage- in Hyderabad, AP W IMG 7648.jpg| File:Little Grebe at Nandur Madhameshwar.jpg|नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्यातील टीबूकली चित्र:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Non-breeding- preening after bath in an Indian Lotus (Nelumbo nucifera) Pond in Hyderabad, AP W IMG 7611.jpg </gallery> {{संदर्भनोंदी}} {{विस्तार}} [[वर्ग : पक्षी]] 30vxebq3v5rr9kvphxilyn35y1p1cjo 2145727 2145725 2022-08-12T16:30:46Z TEJAS N NATU 147252 अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Breeding plumage W2 IMG 8770.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}} |हिंदी नाव = छोटी पनडुब्बी, चुरका |संस्कृत नाव = लघु रक्तकंठक |इंग्रजी नाव = Little Grebe or Dabchick |शास्त्रीय नाव = Tachybaptus ruficollis (Pallas), </br> Podiceps ruficollis capensis |कुळ = ग्रीबाद्य (Podicipedidae) }} [[File:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|thumb| ''Tachybaptus ruficollis'']] ==आकार== '''{{लेखनाव}}'''(डॅबचिक) हा पाठीचा भाग भुऱ्या रंगाचा, पोटाकडे रेशमी पांढऱ्या रंगाचा, शेपटी नसलेला, गुबगुबीत असा साधारण कबुतराएवढा (२३ ते २९ सें. मी.) पाणपक्षी आहे. या पक्षाचे नर-मादी एरवी दिसायला सारखेच असतात. मात्र विणेच्या काळात नराच्या डोक्याचा आणि मानेचा रंग गडद तपकिरी होतो. {{लेखनाव}} पाण्यात बुडी मारते आणि काही अंतरावर गेल्यावर पाण्यातून पुन्हा बाहेर येते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://mr.wikisource.org/wiki/E-Book_100_Common_Birds_in_Maharashtra_Marathi_(2)/%27%27%27%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%A8%E0%A5%87_%27%27%27|title=महाराष्ट्रातील १०० सामान्य पक्षी (२०१५)|last=कसंबे|पहिले नाव=राजू|दिनांक=|संकेतस्थळ=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|अॅक्सेसदिनांक=२२ एप्रिल २०२०}}</ref> ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} संपूर्ण भारतासह, [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]], [[पाकिस्तान]] येथे जोडीने किंवा लहान थव्यात लहान-मोठ्या तलावांत, झिलाणीत राहते. ==आढळस्थान== टिबुकली समुद्रसपाटीपासून सुमारे २५०० मीटर उंचीपर्यंत सर्वत्र आढळते. ==प्रजाती== रंगावरून आणि आकारावरून टिबुकलीच्‍या किमान नऊ उपजाती आहेत. भारतात आढळणारी एकमेव उपजात Tachybaptus ruficollis capensis ही आहे. ==खाद्य== {{लेखनाव}} हा पाणकीटक, [[बेडूक]], [[अळ्या]] व इतर छोटे जलचर खाणारा पक्षी आहे. याचे घरटेही पाण्यात तरंगणारे व छोटे असते. ते काटक्यांचे बनलेले असते. ==प्रजनन काळ== विणीचा हंगाम एप्रिल ते ऑक्टोबर असून टिबुकली मादी एकावेळी ३ ते ५ शुभ्र पांढऱ्या रंगाची अंडी देते. अंडी उबविण्यापासून पिलांच्या संगोपनापर्यंत सर्व कामे नर-मादी मिळून करतात. पहा [http://bnhs.org/bnhs/files/FINAL_BIRD_NAMES_20_FEb_2015_by_Dr_Raju_Kasambe.pdf पक्ष्यांची मराठी नावे] ==चित्रदालन== <gallery> File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Breeding plumage W2 IMG 8770.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) in AP W IMG 3476.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) bathing W IMG 7228.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- breeding plumage- in Hyderabad, AP W IMG 7648.jpg| File:Little Grebe at Nandur Madhameshwar.jpg|नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्यातील टीबूकली चित्र:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Non-breeding- preening after bath in an Indian Lotus (Nelumbo nucifera) Pond in Hyderabad, AP W IMG 7611.jpg </gallery> {{संदर्भनोंदी}} {{विस्तार}} [[वर्ग : पक्षी]] ashrov79eb24guhlodix09vor6jysl3 2145731 2145727 2022-08-12T16:40:19Z TEJAS N NATU 147252 /* चित्रदालन */अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Breeding plumage W2 IMG 8770.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}} |हिंदी नाव = छोटी पनडुब्बी, चुरका |संस्कृत नाव = लघु रक्तकंठक |इंग्रजी नाव = Little Grebe or Dabchick |शास्त्रीय नाव = Tachybaptus ruficollis (Pallas), </br> Podiceps ruficollis capensis |कुळ = ग्रीबाद्य (Podicipedidae) }} [[File:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|thumb| ''Tachybaptus ruficollis'']] ==आकार== '''{{लेखनाव}}'''(डॅबचिक) हा पाठीचा भाग भुऱ्या रंगाचा, पोटाकडे रेशमी पांढऱ्या रंगाचा, शेपटी नसलेला, गुबगुबीत असा साधारण कबुतराएवढा (२३ ते २९ सें. मी.) पाणपक्षी आहे. या पक्षाचे नर-मादी एरवी दिसायला सारखेच असतात. मात्र विणेच्या काळात नराच्या डोक्याचा आणि मानेचा रंग गडद तपकिरी होतो. {{लेखनाव}} पाण्यात बुडी मारते आणि काही अंतरावर गेल्यावर पाण्यातून पुन्हा बाहेर येते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://mr.wikisource.org/wiki/E-Book_100_Common_Birds_in_Maharashtra_Marathi_(2)/%27%27%27%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%A8%E0%A5%87_%27%27%27|title=महाराष्ट्रातील १०० सामान्य पक्षी (२०१५)|last=कसंबे|पहिले नाव=राजू|दिनांक=|संकेतस्थळ=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|अॅक्सेसदिनांक=२२ एप्रिल २०२०}}</ref> ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} संपूर्ण भारतासह, [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]], [[पाकिस्तान]] येथे जोडीने किंवा लहान थव्यात लहान-मोठ्या तलावांत, झिलाणीत राहते. ==आढळस्थान== टिबुकली समुद्रसपाटीपासून सुमारे २५०० मीटर उंचीपर्यंत सर्वत्र आढळते. ==प्रजाती== रंगावरून आणि आकारावरून टिबुकलीच्‍या किमान नऊ उपजाती आहेत. भारतात आढळणारी एकमेव उपजात Tachybaptus ruficollis capensis ही आहे. ==खाद्य== {{लेखनाव}} हा पाणकीटक, [[बेडूक]], [[अळ्या]] व इतर छोटे जलचर खाणारा पक्षी आहे. याचे घरटेही पाण्यात तरंगणारे व छोटे असते. ते काटक्यांचे बनलेले असते. ==प्रजनन काळ== विणीचा हंगाम एप्रिल ते ऑक्टोबर असून टिबुकली मादी एकावेळी ३ ते ५ शुभ्र पांढऱ्या रंगाची अंडी देते. अंडी उबविण्यापासून पिलांच्या संगोपनापर्यंत सर्व कामे नर-मादी मिळून करतात. पहा [http://bnhs.org/bnhs/files/FINAL_BIRD_NAMES_20_FEb_2015_by_Dr_Raju_Kasambe.pdf पक्ष्यांची मराठी नावे] ==चित्रदालन== <gallery> File:LittleGrebe(छोटी टिबुकली).jpg|thumb|LittleGrebe|LittleGrebe(छोटी टिबुकली) File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) in AP W IMG 3476.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) bathing W IMG 7228.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- breeding plumage- in Hyderabad, AP W IMG 7648.jpg| File:Little Grebe at Nandur Madhameshwar.jpg|नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्यातील टीबूकली चित्र:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Non-breeding- preening after bath in an Indian Lotus (Nelumbo nucifera) Pond in Hyderabad, AP W IMG 7611.jpg </gallery> {{संदर्भनोंदी}} {{विस्तार}} [[वर्ग : पक्षी]] k461r2gfq7ov78ncg9pf5s6xq2c16lb 2145773 2145731 2022-08-12T18:23:37Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Breeding plumage W2 IMG 8770.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}} |हिंदी नाव = छोटी पनडुब्बी, चुरका |संस्कृत नाव = लघु रक्तकंठक |इंग्रजी नाव = Little Grebe or Dabchick |शास्त्रीय नाव = Tachybaptus ruficollis (Pallas), </br> Podiceps ruficollis capensis |कुळ = ग्रीबाद्य (Podicipedidae) }} [[File:Tachybaptus ruficollis MHNT.ZOO.2010.11.37.9.jpg|thumb| ''Tachybaptus ruficollis'']] ==आकार== '''{{लेखनाव}}'''(डॅबचिक) हा पाठीचा भाग भुऱ्या रंगाचा, पोटाकडे रेशमी पांढऱ्या रंगाचा, शेपटी नसलेला, गुबगुबीत असा साधारण कबुतराएवढा (२३ ते २९ सें. मी.) पाणपक्षी आहे. या पक्षाचे नर-मादी एरवी दिसायला सारखेच असतात. मात्र विणेच्या काळात नराच्या डोक्याचा आणि मानेचा रंग गडद तपकिरी होतो. {{लेखनाव}} पाण्यात बुडी मारते आणि काही अंतरावर गेल्यावर पाण्यातून पुन्हा बाहेर येते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://mr.wikisource.org/wiki/E-Book_100_Common_Birds_in_Maharashtra_Marathi_(2)/%27%27%27%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%A8%E0%A5%87_%27%27%27|title=महाराष्ट्रातील १०० सामान्य पक्षी (२०१५)|last=कसंबे|पहिले नाव=राजू|दिनांक=|संकेतस्थळ=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|अॅक्सेसदिनांक=२२ एप्रिल २०२०}}</ref> ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} संपूर्ण भारतासह, [[बांगलादेश]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]], [[पाकिस्तान]] येथे जोडीने किंवा लहान थव्यात लहान-मोठ्या तलावांत, झिलाणीत राहते. ==आढळस्थान== टिबुकली समुद्रसपाटीपासून सुमारे २५०० मीटर उंचीपर्यंत सर्वत्र आढळते. ==प्रजाती== रंगावरून आणि आकारावरून टिबुकलीच्‍या किमान नऊ उपजाती आहेत. भारतात आढळणारी एकमेव उपजात Tachybaptus ruficollis capensis ही आहे. ==खाद्य== {{लेखनाव}} हा पाणकीटक, [[बेडूक]], [[अळ्या]] व इतर छोटे जलचर खाणारा पक्षी आहे. याचे घरटेही पाण्यात तरंगणारे व छोटे असते. ते काटक्यांचे बनलेले असते. ==प्रजनन काळ== विणीचा हंगाम एप्रिल ते ऑक्टोबर असून टिबुकली मादी एकावेळी ३ ते ५ शुभ्र पांढऱ्या रंगाची अंडी देते. अंडी उबविण्यापासून पिलांच्या संगोपनापर्यंत सर्व कामे नर-मादी मिळून करतात. पहा [http://bnhs.org/bnhs/files/FINAL_BIRD_NAMES_20_FEb_2015_by_Dr_Raju_Kasambe.pdf पक्ष्यांची मराठी नावे] ==चित्रदालन== <gallery> File:LittleGrebe(छोटी टिबुकली).jpg|thumb|LittleGrebe (छोटी टिबुकली) File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) in AP W IMG 3476.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis) bathing W IMG 7228.jpg| File:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- breeding plumage- in Hyderabad, AP W IMG 7648.jpg| File:Little Grebe at Nandur Madhameshwar.jpg|नांदूर मध्यमेश्वर अभयारण्यातील टीबूकली चित्र:Little Grebe (Tachybaptus ruficollis)- Non-breeding- preening after bath in an Indian Lotus (Nelumbo nucifera) Pond in Hyderabad, AP W IMG 7611.jpg </gallery> {{संदर्भनोंदी}} {{विस्तार}} [[वर्ग:पक्षी]] dd1bmo1a1310bmqd6qkie29ka0d0tk7 0 73466 2145786 1533774 2022-08-12T19:13:06Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{भाषांतर}} {{For|the 1921 film|The Nuisance}} {{For|statistics|Nuisance parameter}} '''Nuisance''' (also spelled ''nocence'', through Fr. ''noisance'', ''nuisance'', from Lat. ''nocere'', "to hurt") is a [[common law]] [[tort]]. It means that which causes offence, annoyance, trouble or injury. A nuisance can be either public (also "common") or private. A [[public nuisance]] was defined by English scholar Sir J. F. Stephen as, <blockquote>"an act not warranted by law, or an omission to discharge a legal duty, which act or omission obstructs or causes inconvenience or damage to the public in the exercise of rights common to all His Majesty's subjects".<ref>Sir J. F. Stephen, ''Digest of the Criminal Law'', p.120</ref></blockquote> ''Private nuisance'' is the interference with the right of specific people. Nuisance is one of the oldest [[causes of action]] known to the common law, with cases framed in nuisance going back almost to the beginning of recorded [[case law]]. Nuisance signifies that the "right of quiet enjoyment" is being disrupted to such a degree that a tort is being committed. ==व्याख्या== {{Tort law}} Under the common law, persons in possession of [[real property]] (either land [[owners]] or [[tenants]]) are entitled to the '''quiet enjoyment''' of their lands. If a neighbour interferes with that quiet enjoyment, either by creating smells, sounds, [[pollution]] or any other hazard that extends past the boundaries of the property, the affected party may make a claim in nuisance. Legally, the term ''nuisance'' is traditionally used in three ways: # to describe an activity or condition that is harmful or annoying to others (e.g., indecent conduct, a rubbish heap or a smoking chimney) # to describe the harm caused by the before-mentioned activity or condition (e.g., loud noises or objectionable odors) # to describe a legal liability that arises from the combination of the two<ref>Restatement (Second) of Torts § 821A cmt. b (1979). Originally developed as a private tort tied to the land, a nuisance action was generally brought when a person interfered with another’s "use or enjoyment of land."</ref>. However, the “interference” was not the result of a neighbor stealing land or trespassing on the land. Instead, it arose from activities taking place on another person’s land that affected the enjoyment of that land<ref>[http://www.nuisancelaw.com/sites/default/files/uploads/Virginia%20Law%20Review.pdf "William L. Prosser, Private Action for Public Nuisance, 52 Va. L. Rev. 997, 997 (1966)"].</ref>. The law of nuisance was created to stop such bothersome activities or conduct when they unreasonably interfered either with the rights of other private landowners (i.e., [[private nuisance]]) or with the rights of the general public (i.e., [[public nuisance]]) A public nuisance is an unreasonable interference with the public's right to property. It includes conduct that interferes with public health, safety, peace or convenience. The unreasonableness may be evidenced by statute, or by the nature of the act, including how long, and how bad, the effects of the activity may be.<ref>Restatement (Second) of Torts § 821B</ref> A private nuisance is simply a violation of one's use of quiet enjoyment of land. It doesn't include trespass.<ref>Restatement (Second) of Torts § 821D</ref> To be a nuisance, the level of interference must rise above the merely aesthetic. For example: if your neighbour paints their house purple, it may offend you; however, it doesn't rise to the level of nuisance. In most cases, normal uses of a property that can constitute quiet enjoyment cannot be restrained in nuisance either. For example, the sound of a crying baby may be annoying, but it is an expected part of quiet enjoyment of property and does not constitute a nuisance. Any affected property owner has standing to sue for a private nuisance. If a nuisance is widespread enough, but yet has a public purpose, it is often treated at law as a public nuisance. Owners of interests in real property (whether owners, lessors, or holders of an easement or other interest) have standing only to bring private nuisance suits. ==इतिहास आणि उपद्रव कायद्यांचा विकास== In the late 19th and early 20th centuries, the law of nuisance became difficult to administer, as competing property uses often posed a nuisance to each other, and the cost of litigation to settle the issue grew prohibitive. As such, most jurisdictions now have a system of [[land use planning]] (e.g. [[zoning]]) that describes what activities are acceptable in a given location. Zoning generally overrules nuisance. For example: if a factory is operating in an industrial zone, neighbours in the neighbouring residential zone can't make a claim in nuisance. Jurisdictions without zoning laws, essentially leave land use to be determined by the laws concerning nuisance. Similarly, modern environmental laws are an adaptation of the doctrine of nuisance to modern complex societies, in that a person's use of his property may harmfully affect another's property, or person, far from the nuisance activity, and from causes not easily integrated into historic understandings of nuisance law. ==Remedies कायदेशिर उपाय== Under the common law, the only [[Legal remedy|remedy]] for a nuisance was the payment of [[damages]]. However, with the development of the courts of equity, the remedy of an [[injunction]] became available to prevent a defendant from repeating the activity that caused the nuisance, and specifying punishment for [[contempt]] if the defendant is in breach of such an injunction. The [[law and economics]] movement has been involved in analyzing the most efficient choice of remedies given the circumstances of the nuisance. In ''[[Boomer v. Atlantic Cement Co.]]'' a cement plant interfered with a number of neighbors, yet the cost of complying with a full injunction would have been far more than a fair value of the cost to the plaintiffs of continuation. The New York court allowed the cement plant owner to 'purchase' the injunction for a specified amount—the permanent damages. In theory, the permanent damage amount should be the [[net present value]] of all future damages suffered by the plaintiff. There are remedies such as money damages and equitable remedies. ==Inspector of Nuisance उपद्रव निरीक्षक == An ''Inspector of Nuisance'' is, or was, the title of an office in several English-speaking jurisdictions. In many jurisdictions this term is now archaic, the position and/or term having been replaced by others. For example, in the UK, this office was generally associated with public health and sanitation. Both the 1847 Nuisances Removal and Diseases Prevention Act and the [[Metropolis Management Act 1855]] defined such an office<ref>[http://www.gov.je/Health/public_health/health_protection/History+of+Environmental+Health.htm History of Environmental Health, States of Jersey]</ref>. Similar offices were established across the [[British Empire]]. The nearest modern equivalent of this position in the UK is an [[Environmental health officer]]. A modern example is found in Section 3767<ref>[http://codes.ohio.gov/orc/3767 Section 3767, Ohio Revised Code]</ref> of the [[Ohio Revised Code]] which defines such a position to investigate nuisances, where this term broadly covers establishments in which lewdness and alcohol are found. ==Law related to nuisance, by country देशानुसार उपद्रव कायदे== ===UK=== :''For the [[English law|English]] [[criminal law]], see [[public nuisance]].'' The boundaries of the [[tort]] are potentially unclear, due to the public/private nuisance divide, and existence of the rule in [[Rylands v Fletcher]]. Writers such as [[John Murphy]] of the [[University of Manchester]] have popularised the idea that ''Rylands'' forms a separate, though related, tort. This is still an issue for debate, and is rejected by others (the primary distinction in ''Rylands'' concerns 'escapes onto land', and so it may be argued that the only difference is the nature of the ''nuisance'', not the nature of the civil ''wrong''.) Under English law, unlike in the USA, it is no defence that the claimant "came to the nuisance": the 1879 case of [[Sturges v Bridgman]] is still good law, and a new owner can bring a claim in nuisance for the existing activities of a neighbour. ===USA=== Many states have limited instances where a claim of nuisance may be brought. Such limitation often became necessary as the sensibilities of urban dwellers were offended by smells of agricultural waste when they moved to rural locations. For example: many states and provinces have "right to farm" provisions, which allow any agricultural use of land zoned or historically used for [[agriculture]]. There are two classes of nuisance under the American law: a nuisance in fact, or "nuisance per accidens", and a nuisance per se. The classification determines whether the claim goes to the jury, or gets decided by the judge. An alleged nuisance in fact is an issue of fact to be determined by the jury, who will decide whether the thing (or act) in question created a nuisance, by examining its location and surroundings, the manner of its conduct, and other circumstances.<ref name="Sunland">City of Sunland Park v. Harris News, Inc., 2005-NMCA-128, 45, 124 P.3d 566, 138 N.M. 58 (citing 58 AM.JUR.2D NUISANCES § 21)</ref> A determination that something is a nuisance in fact also requires proof of the act and its consequences.<ref name="Sunland" /> By contrast, a nuisance per se is "an activity, or an act, structure, instrument, or occupation which is a nuisance at all times and under any circumstances, regardless of location or surroundings."<ref>Id. 40 (citing State ex rel. Village of Los Ranchos v. City of Albuquerque, 119 N.M. 150, 164, 889 P.2d 185, 199 (1994))</ref> Liability for a nuisance per se is absolute, and injury to the public is presumed; if its existence is alleged and established by proof, it is also established as a matter of law.<ref>See 58 AM.JUR.2D NUISANCES § 21</ref> Therefore, a judge would decide a nuisance per se, while a jury would decide a nuisance in fact. Most nuisance claims allege a nuisance in fact, for the simple reason that not many actions or structures have been deemed to be nuisances per se. In general, if an act, or use of property, is lawful, or authorized by competent authority, it can't be a nuisance per se.<ref>See 58 AM.JUR.2D NUISANCES § 20</ref> Rather, the act in question must either be declared by public statute, or by case law, to be a nuisance per se.<ref>State v. Davis, 65 N.M. 128, 132, 333 P.2d 613, 616 (1958); See also Sunland Park, 2005-NMCA-128, 47</ref> There aren't many state or federal statutes or case law declaring actions or structures to be a nuisance in and of themselves. Nor are many activities or structures, in and of themselves, and under any and all circumstances, a nuisance; which is how courts determine whether or not an action or structure is a nuisance per se.<ref>Koeber, 72 N.M. at 5, 380 P.2d at 16.</ref> Over the last thousand years, public nuisance has been used by governmental authorities to stop conduct that was considered quasi-criminal because, although not strictly illegal, it was deemed unreasonable in view of its likelihood to injure someone in the general public. Donald Gifford<ref>[http://www.law.umaryland.edu/faculty/profiles/faculty.html?facultynum=193 "Donald G. Gifford"], Research Professor of Law at the University of Maryland School of Law</ref> argues that civil liability has always been an “incidental aspect of public nuisance”<ref>Donald G. Gifford, Public Nuisance as a Mass Products Liability Tort, 71 U. Cin. L. Rev. 741, 781 (2003)</ref>. Traditionally, actionable conduct involved the blocking of a public roadway, the dumping of sewage into a public river or the blasting of a stereo in a public park<ref>Restatement (Second) of Torts § 821A cmt. b (1979)</ref>. To stop this type of conduct, governments sought injunctions either enjoining the activity that caused the nuisance or requiring the responsible party to abate the nuisance. In recent decades, however, governments blurred the lines between public and private nuisance causes of action. [[William Prosser]] noted this in 1966 and warned courts and scholars against confusing and merging the substantive laws of the two torts. In some states, his warning went unheeded and some courts and legislatures have created vague and ill-defined definitions to describe what constitutes a public nuisance. For example, Florida’s Supreme Court has held that a public nuisance is any thing that causes “annoyance to the community or harm to public health.”<ref>John Gray, [http://www.nuisancelaw.com/learn/historical#PNL "Public Nuisance Law: An Historical Perspective"]</ref> ''Note:'' the term is also used less formally in the United States to describe the non-meritorious nature of [[frivolous litigation]]. A lawsuit may be described as a "nuisance suit", and a [[Settlement (litigation)|settlement]] a "nuisance settlement", if the [[defendant]] pays money to the [[plaintiff]] to drop the case primarily to spare the cost of litigation, rather than because the suit would have a significant likelihood of winning. ==From Britannica 1911== A common nuisance is punishable as a misdemeanour at common law, where no special provision is made by statute. In modern times, many of the old common law nuisances have been the subject of legislation. It's no defence for a master or employer that a nuisance is caused by the acts of his servants, if such acts are within the scope of their employment, even though such acts are done without his knowledge, and contrary to his orders. Nor is it a defence that the nuisance has been in existence for a great length of time, for no lapse of time will legitimate a public nuisance. A private nuisance is an act, or omission, which causes inconvenience or damage to a private person, and is left to be redressed by action. There must be some sensible diminution of these rights affecting the value or convenience of the property. "The real question in all the cases is the question of fact, whether the annoyance is such as materially to interfere with the ordinary comfort of human existence" ([[Lord Romilly]] in ''[[Crump v. Lambert]]'' (1867) L.R. 3 Eq. 409). A private nuisance, differing in this respect from a public nuisance, may be legalized by uninterrupted use for twenty years. It used to be thought that, if a man knew there was a nuisance and went and lived near it, he couldn't recover, because, it was said, it is he that goes to the nuisance, and not the nuisance to him. But this has long ceased to be law, as regards both the remedy by damages, and the remedy by injunction. The remedy for a public nuisance is by information, indictment, summary procedure or abatement. An information lies in cases of great public importance, such as the obstruction of a navigable river by piers. In some matters, the law allows the party to take the remedy into his own hands, and to "abate" the nuisance. Thus; if a gate be placed across a highway, any person lawfully using the highway may remove the obstruction, provided that no breach of the peace is caused thereby. The remedy for a private nuisance is by injunction, action for damages or abatement. An action lies in every case for a private nuisance; it also lies where the nuisance is public, provided that the plaintiff can prove that he has sustained some special injury. In such a case, the civil is in addition to the criminal remedy. In abating a private nuisance, care must be taken not to do more damage than is necessary for the removal of the nuisance. In Scotland, there's no recognized distinction between public and private nuisances. The law as to what constitutes a nuisance is substantially the same as in England. A list of statutory nuisances will be found in the [[Public Health (Scotland) Act 1867]], and amending acts. The remedy for nuisance is by interdict, or action. {{Sect1911}} ==हेसुद्धा पाहा== * [[Aldred's Case]] * [[Haslem v. Lockwood]] * [[कायदा]] * [[सार्वजनिक मालमत्ता]] * [[सार्वजनिक उपद्रव]] * [[उपद्रव मुल्य]] * [[Robinson v Kilvert]] * [[Rylands v. Fletcher]] * [[Tort law]]{{मराठी शब्द सुचवा}} * [[William L. Prosser]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी|2}} ==बाह्य दुवे== {{Wiktionary|nuisance}} * [http://www.nuisancelaw.com/ "Public Nuisance Law"]: Essays and articles written by legal experts in the subject of public nuisance law. == लेखात प्रयुक्त संज्ञा == ===शब्दाचा विशेष संदर्भ/अर्थ छटा=== {| class="wikitable" |- |प्रयूक्त शब्द || विशेष संदर्भ/अर्थ छटा |- | 3 || 4 |} ==इंग्रजी मराठी <!--विकि--> संज्ञा== {| class="wikitable" |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |} [[en:nuisance]] [[ru:Шикана (право)]] ib03hnl4tdf6seu1bwb43mv8bfk95z8 0 73849 2145787 2115283 2022-08-12T19:14:31Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख + अविश्वकोशीय लेखन}}{{भाषांतर}} {{pp-semi-vandalism|small=yes}} {{otheruses}} [[Image:Snake warning sign.jpg|right|thumb|250px|[[Warning sign]]s, such as this one, can improve safety awareness.]] अपयशाचे परिणाम, नुकसान, [[त्रूटी]], [[अपघात]]s, [[दुखापत]] किंवा अशा कोणत्याही अनीष्ट घटनेपासून शारीरिक,सामाजिक,आध्यात्मिक,आर्थिक ,राजकीय,भावनिक,व्यावसायिक,मानसिक,शैक्षणिक किंवा इतर संबधीत क्षेत्रातील बाबतीत सुरक्षीत असण्याची स्थिती म्हणजे '''सेफ्टी''' होय.आरोग्य किंवा भावनिक नुक्सान होऊ शकणार्^या घटना किंवा स्थितीशी सामना करण्यापासून सुरक्षीत ठेवण्यासही सेफ्टी असे म्हणतात. यात लोकांच्या किंवा त्यांच्या मालमत्तेच्या सुरक्षेचाही आंतरभाव होतो. ==अर्थछटा== सेफ्टी शब्दाच्या अजूनही दोन अर्थछ्टा आहेत.ऊदाहरणार्थ,घराची सुरक्षितता म्हणजे इमारतीची बाह्य आपत्तींपासून सुरक्षा करण्याची क्षमता.(जसे हवामान,अतीक्रमण इत्यादी.) किंवा घराच्या आतील उपकरणे घरातील रहिवास्यांकरिता सुरक्षीत आहेत यार्थीही वापरला जातो. There also are two slightly different meanings of ''safety''. For example, ''home safety'' may indicate a building's ability to protect against external harm events (such as weather, home invasion, etc), or may indicate that its internal installations (such as appliances, stairs, etc) are safe (not dangerous or harmful) for its habitants. ==मर्यादा== Safety can be limited in relation to some [[guarantee]] or a standard of [[insurance]] to the quality and unharmful function of an object or organization. It is used in order to ensure that the object or organization will do only what it is meant to do. It's important to realize that safety is relative. Eliminating all [[risk]], if even possible, would be extremely difficult and very expensive. A safe situation is one where risks of injury or property damage are low and manageable. ==सेफ्टीचे प्रकार== It is important to distinguish between products that meet standards, that are safe, and those that merely feel safe. The highway safety community uses these terms: ===Normative safety{{मराठी शब्द सुचवा}} === ''Normative safety'' is a term used to describe products or designs that meet applicable design standards. ===Substantive safety {{मराठी शब्द सुचवा}} === ''Substantive'', or objective safety means that the real-world safety history is favorable, whether or not standards are met. ===Perceived safety{{मराठी शब्द सुचवा}} === ''Perceived'', or subjective safety refers to the level of comfort of users. For example, [[traffic light|traffic signals]] are perceived as safe, yet under some circumstances, they can increase [[car accident|traffic crashes]] at an intersection. Traffic [[roundabout]]s have a generally favorable safety record, yet often make drivers nervous. == Risks आणि responses प्रतिसाद/प्रतिक्रीया == Safety is generally interpreted as implying a real and significant impact on risk of death, injury or damage to property. In response to perceived risks many interventions may be proposed with engineering responses and regulation being two of the most common. Probably the most common individual response to perceived safety issues is insurance, which compensates for or provides restitution in the case of damage or loss. == System safety आणि reliability engineering विश्वासार्हता अभियांत्रिकी{{मराठी शब्द सुचवा}} == [[System safety]] and [[reliability engineering]] is an engineering discipline. Continuous changes in technology, environmental regulation and public safety concerns make the analysis of complex [[safety-critical]] systems more and more demanding. A common fallacy, for example among electrical engineers regarding structure power systems, is that safety issues can be readily deduced. In fact, safety issues have been discovered one by one, over more than a century in the case mentioned, in the work of many thousands of practitioners, and cannot be deduced by a single individual over a few decades. A knowledge of the literature, the standards and custom in a field is a critical part of safety engineering. A combination of theory and track record of practices is involved, and track record indicates some of the areas of theory that are relevant. (In the USA, persons with a state license in Professional Engineering in Electrical Engineering are expected to be competent in this regard, the foregoing notwithstanding, but most electrical engineers have no need of the license for their work.) Safety is often seen as one of a group of related disciplines: quality, reliability, availability, maintainability and safety. (Availability is sometimes not mentioned, on the principle that it is a simple function of reliability and maintainability.) These issues tend to determine the value of any work, and deficits in any of these areas are considered to result in a cost, beyond the cost of addressing the area in the first place; good management is then expected to minimize total cost. == सेफ्टी मेजर्स == <br /> * * '''Visual examination for flaws''' such as''Safety measures'' are activities and precautions taken to improve safety, i.e. reduce risk related to human health. Common safety measures include: **'''[[Root cause analysis]]''' to identify causes of a system failure and correct deficiencies. **'''Visual examination for dangerous situations''' such as emergency exits blocked because they are being used as storage areas. cracks, peeling, loose connections. * '''[[Chemical analysis]]''' * '''X-ray analysis''' to see inside a sealed object such as a weld, a cement wall or an airplane outer skin. * '''[[Destructive testing]]''' of samples * '''[[Stress testing]]''' subjects a person or product to stresses in excess of those the person or product is designed to handle, to determining the "breaking point". * '''Safety margins/Safety factors'''. For instance, a product rated to never be required to handle more than 200 pounds might be designed to fail under at least 400 pounds, a safety factor of two. Higher numbers are used in more sensitive applications such as medical or transit safety. * Implementation of '''standard protocols and procedures''' so that activities are conducted in a known way. * '''[[Training]]''' of employees, vendors, product users * '''[[Instruction manual]]s''' explaining how to use a product or perform an activity * '''Instructional videos''' demonstrating proper use of products * '''Examination of activities by specialists''' to minimize physical stress or increase productivity * '''[[Government regulation]]''' so suppliers know what standards their product is expected to meet. * '''[[regulation|Industry regulation]]''' so suppliers know what level of quality is expected. Industry regulation is often imposed to avoid potential government regulation. * '''Self-imposed regulation''' of various types. * '''Statements of Ethics''' by industry organizations or an individual company so its employees know what is expected of them. * '''[[Drug test]]ing''' of employees, etc. * '''[[Physical examination]]s''' to determine whether a person has a physical condition that would create a problem. * '''Periodic evaluations''' of employees, departments, etc. * '''Geological surveys''' to determine whether land or water sources are polluted, how firm the ground is at a potential building site, etc. == प्रमाणीकरण संस्था== A number of '''standards organizations''' exist that promulgate safety standards. These may be voluntary organizations or government agencies. === United States=== ====American National Standards Institute ==== A major American [[standards organization]] is the [[American National Standards Institute]] (ANSI). Usually, members of a particular industry will voluntarily form a committee to study safety issues and propose standards. Those standards are then recommended to ANSI, which reviews and adopts them. Many government regulations require that products sold or used must comply with a particular ANSI standard. ==== चाचणी प्रयोगशाळा ==== Product safety testing, for the United States, is largely controlled by the Consumer Product Safety Commission. In addition, workplace related products come under the jurisdiction of the Occupational Safety & Health Administration (OSHA), which certifies independent testing companies as Nationally Recognized Testing Laboratories (NRTL), see [http://www.osha.gov/dts/otpca/nrtl]. ====शासकीय एजन्सिज ==== Many government agencies set safety standards for matters under their jurisdiction, such as: * the [[Food and Drug Administration]] * the [[United States Consumer Product Safety Commission|Consumer Product Safety Commission]] * the [[United States Environmental Protection Agency]] === इतर देश=== ====प्रमाणीकरण संस्था==== * [[British Standards Institution]] * [[Canadian Standards Association]] * [[Deutsches Institut für Normung]] * [[International Organization for Standardization]] ====चाचणी प्रयोगशाळा==== Many countries have national organizations that have accreditation to test and/or submit test reports for safety certification. These are typically referred to as a Notified or Competent Body. The most common is the IECEE Certification Body Scheme, see [http://www.iecee.org/CBSCHEME/html/cbcntris.htm] == हेसुद्धा पहा == <div style="-moz-column-count:3; column-count:3;"> * [[अपघात]] * [[विमान]] ** [[विमान सुरक्षा]] ** [[हवाई अपघात आणि घटना]] ** [[विमान दुर्घट्नाम्ची यादी]] * [[Aisle#Safety and regulatory considerations|Aisles: Safety and regulatory considerations]] * [[Arc Flash]] * [[ऑस्ट्रेलियातील सेफ्टी]] * [[स्वयंचलीत वाहने]] ** [[कार अपघात]] ** [[स्वयंचलीत वाहन सुरक्षा]] ** [[Road-traffic safety|Traffic safety]] {{मराठी शब्द सुचवा}} * [[सायकल]] ** [[सायकल सेफ्टी]] * [[नौका]] ** [[नौकानयन सेफ्टी]] * [[मुल]] ** [[मुल सुरक्षा आसन]] ** [[खेळणी सुरक्षा]] ** [[वीष नियंत्रण]] ** [[:en:Safe Kids USA]] {{मराठी शब्द सुचवा}} * [[Product recall|ग्राहक वस्तु सुरक्षा]] {{मराठी शब्द सुचवा}} * [[द्वार सुरक्षा]] * [[वीद्यूत सुरक्षा]] * [[उत्स्पोटक सुरक्षा]] (Explosives safety) * [[अग्नी सुरक्षा]] * [[बंदुक सुरक्षा]] * [[रेल्वे अपघातांची यादी]] * [[आण्विक अपघातांची यादी]] * [[मोटरसायकल सेफ्टी]] * [[रूग्ण सुरक्षा]] * [[पादचारी सुरक्षा]] * [[खासगी सुरक्षा]] * [[जोखिम व्यवस्थापन]] * [[पथ सुरक्षा]] * [[दर्यावरर्दी नौका अपघात]] * [[सुरक्षा अभियांत्रिकी]] ** [[fail-safe]]{{मराठी शब्द सुचवा}} ** [[fail-secure]]{{मराठी शब्द सुचवा}} ** [[Poka-yoke]]{{मराठी शब्द सुचवा}} ** [[संगणकप्रणाली सुरक्षा]] * [[सेफ्टी निवेदन]] * [[सुरक्षा]] * [[Seismic performance]]{{मराठी शब्द सुचवा}} * [[क्रिडा दुखापत]] सुरक्षा * [[कामाचे टिकाण सुरक्षा]] ** [[Criticality accident]]{{मराठी शब्द सुचवा}} ** [[Material safety data sheet]] {{मराठी शब्द सुचवा}} ** [[Occupational health and safety]] Occupational ** [[सुरक्षा वस्त्रे]] ** [[कार्य अपघात]] </div> {{तंत्रज्ञान}} ==वबाह्य दुवे== * [http://www.worksafebc.com/ WorkSafeBC] * [http://www.wcb.ab.ca/workingsafely/ Worker Compensation Board Alberta] * [http://www.asse.org/ American Society of Safety Engineers] * [http://www.safetydirectory.com.au Safety Australia] * [http://signs.gkcd.com Library of free printable safety signs for commercial or domestic use] * [http://easa.europa.eu/essi/ European Strategic Safety Initiative] == लेखात प्रयुक्त संज्ञा == ===शब्दाचा विशेष संदर्भ/अर्थ छटा=== {| class="wikitable" |- |प्रयूक्त शब्द || विशेष संदर्भ/अर्थ छटा |- | 3 || 4 |} ==इंग्रजी मराठी <!--विकि--> संज्ञा== {| class="wikitable" |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |- | इंग्रजी || मराठी |} [[वर्ग:सुरक्षा| ]] [[ar:أمن]] [[el:Ασφάλεια]] [[en:safety]] [[fr:Sécurité]] [[he:בטיחות]] [[ja:安全性]] [[sv:Säkerhet]] 2r6znwdvz08emih2kts1gvaou6dzgdm 0 77608 2145823 2123736 2022-08-13T05:18:41Z SunilJarwan1 147079 wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. * [[https://ordar.in/abhinandan-patra-lekhan-in-marathi/ अभिनंदन पत्र लेखन मराठी]] {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] suvbm8p2cp5tf0mi8wxfdz58snf53k0 2145841 2145823 2022-08-13T06:54:10Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/SunilJarwan1|SunilJarwan1]] ([[User talk:SunilJarwan1|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] an1wl32d4ifjfu2qv8bx3njxcxdn6o1 2145865 2145841 2022-08-13T07:31:54Z SunilJarwan1 147079 [[Special:Contributions/संतोष गोरे|संतोष गोरे]] ([[User talk:संतोष गोरे|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2145841 परतवली. This is best article for abhinandan patra lekhan in marathi. wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. * [[https://ordar.in/abhinandan-patra-lekhan-in-marathi/ अभिनंदन पत्र लेखन मराठी]] {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] suvbm8p2cp5tf0mi8wxfdz58snf53k0 2145868 2145865 2022-08-13T07:51:04Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/SunilJarwan1|SunilJarwan1]] ([[User talk:SunilJarwan1|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] an1wl32d4ifjfu2qv8bx3njxcxdn6o1 2145869 2145868 2022-08-13T07:58:29Z SunilJarwan1 147079 [[Special:Contributions/संतोष गोरे|संतोष गोरे]] ([[User talk:संतोष गोरे|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2145868 परतवली. Best article wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. * [[https://ordar.in/abhinandan-patra-lekhan-in-marathi/ अभिनंदन पत्र लेखन मराठी]] {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] suvbm8p2cp5tf0mi8wxfdz58snf53k0 2145874 2145869 2022-08-13T08:24:12Z Billinghurst 20095 [[Special:Contributions/SunilJarwan1|SunilJarwan1]] ([[User talk:SunilJarwan1|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. wikitext text/x-wiki पूर्वीच्या काळी पत्र हे संदेशवहन करण्याचे प्रमुख साधन होते. संपर्काची अन्य साधने उपलब्ध नसल्याने पत्र लिहून आपला संदेश समोरच्या व्यक्तीपर्यंत पोहचवला जायचा. पत्राचे दोन प्रकार पडतात. औपचारिक आणि अनौपचारिक. आता नव्या तंत्रज्ञानामुळे इंटरनेटद्वारे ईमेलचा वापर करून जगात कोठेही लगेचच पत्र पाठविता येते. पत्र लिहिण्याचे दोन प्रकार आहेत. '''१) औपचारिक पत्र :''' कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते. काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय. '''२) अनौपचारिक पत्र :''' अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते. {{विस्तार}} [[वर्ग:अवर्गीकृत]] [[वर्ग:संदेशवहन]] an1wl32d4ifjfu2qv8bx3njxcxdn6o1 0 87214 2145737 1177706 2022-08-12T17:00:43Z TEJAS N NATU 147252 /* चित्रदालन */ wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = Common Indian Nightjar joby.JPG |मराठी नाव = {{लेखनाव}} |हिंदी नाव = छपका |संस्कृत नाव = लघु नप्तृका |इंग्रजी नाव = Indian Nightjar |शास्त्रीय नाव = Caprimulgus asiaticus asiaticus |कुळ = रात्रिंचराद्य (Caprimulgidae) }} == चित्रदालन == <gallery> File:Indian Nightjar 1.jpg|thumb|भारतीय रातवा(Indian nightjar) - सांगली, महाराष्ट्र. </gallery> ==वर्णन== तपकिरी-करडा-बदामी रंगाचा त्यावर तुटक रेषा आणि ठिपके असलेला {{लेखनाव}} साधारण २४ सें. मी. आकाराचा निशाचर पक्षी आहे. हा उडतांना याच्या पंखावरील पांढरा पट्टा दिसतो. नर-मादी दिसायला सारखेच असतात. हे पक्षी सहसा एकटे राहणे पसंत करतात. निशाचर असल्याने हे दिवसा एखाद्या झुडपाच्या आडोशाने लपून राहतात, अंधार पडल्यावर सर्वत्र यांचे आवाज ऐकू येतात. ==आवाज== {{Audio|Indian Nightjar.ogg|{{लेखनाव}}चा आवाज ऐका}} ==वास्तव्य/आढळस्थान== झुडपी जंगले, शेतीचे प्रदेश, गावाच्या जवळील मोकळ्या प्रदेशात वास्तव्य असलेला {{लेखनाव}} संपूर्ण [[भारत|भारतभर]] निवासी आणि स्थानिक स्थालांतर करणारा आहे. भारताशिवाय तो [[बांगलादेश]], [[पाकिस्तान]], [[श्रीलंका]], [[म्यानमार]] या देशातही आढळतो. श्रीलंकेतील Caprimulgus asiaticus eidos ही {{लेखनाव}}ची उपजात किंचीत लहान आहे. ==खाद्य== लहान-मोठे [[कीटक]] हे {{लेखनाव}} पक्ष्यांचे खाद्य आहे. ==प्रजनन काळ== [[फेब्रुवारी महिना|फेब्रुवारी]] ते [[सप्टेंबर]] हा काळ या पक्ष्यांचा प्रजनन काळ आहे. हे पक्षी घरटे बांधत नाहीत. मादी जमिनीवरच १ किंवा २ फिकट गुलाबी रंगाची त्यावर तपकिरी किंवा जांभळे ठिपके असलेली अंडी देते. पिलांचे संगोपन नर-मादी मिळून करतात. {{विस्तार}} [[वर्ग:पक्षी]] ru3ullppa7ip2jydv8azdd7868bvwn7 0 90537 2145742 2145587 2022-08-12T17:07:15Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki {{हा लेख|मुळानदी}} {{माहितीचौकट नदी | नदी_नाव = मुळा नदी | नदी_चित्र = | नदी_चित्र_रुंदी = | नदी_चित्र_शीर्षक = | अन्य_नावे = | उगम_स्थान_नाव = आजोबा डोंगर | उगम_उंची_मी = | मुख_स्थान_नाव = | लांबी_किमी = १५५ | देश_राज्ये_नाव = महाराष्ट्र | उपनदी_नाव = कास, मंधाळ, काळू | मुख्यनदी_नाव = [[प्रवरा नदी]] | सरासरी_प्रवाह_घनमी_प्रतिसे = | पाणलोट_क्षेत्र_वर्ग_किमी = २२७५.८६ | धरण_नाव = [[मुळा धरण|ज्ञानेश्वरसागर]] | तळटिपा = }} '''मुळा नदी''' सह्याद्री पर्वताच्या आजोबा डोंगराजवळ उगम पावते. ही प्राचीन नदी आहे. उगमापासून १३६ किलोमीटर वाहत आल्यावर बारागाव((नांदूर) (तालुका [[राहुरी]])(जिल्हा [[अहमदनगर]]) परिसरात तिला अडवून तिच्यावर [[धरण]] बांधण्यात आले आहे. इसवी सन १९५८ ते १९७२ दरम्यान बांधण्यात आलेले हे [[माती]]चे धरण जिल्ह्यातील सर्वांत मोठे म्हणजे २६ [[दशलक्ष]] घनफूट क्षमतेचे आहे. धरणाचा पाया खोदताना काही भागात [[वाळू]], काही भागात चिकणमाती, गेरू व कारा दगडाचे थर सापडले. त्यामुळे बऱ्याच अडचणी आल्या. देशात पहिल्यांदा [[जल]]विरोधी कॉंक्रीटचा पडदा या धरणाच्या पायात बांधून त्याला मजबुती देण्यात आली. धरणाच्या भिंतीची लांबी २८५६ मीटर, तर उंची ४८.१७ मीटर आहे. धरणाचे पाणलोट क्षेत्र २३४८ चौरस किलोमीटर आहे. पाण्याखाली १३ हजार २०० [[एकर]] जमीन गेली आहे. धरणाला डावा व उजवा असे दोन कालवे असून त्यातून [[राहुरी]], [[नेवासा|नेवासे]], [[शेवगाव]] व [[पाथर्डी तालुका|पाथर्डी]] तालुक्यातील शेतीला पाणी पुरवले जाते. धरणाच्या भिंतीलगत पाटबंधारे विभागाचे विश्रामगृह असून तेथून जलाशयाचे विहंगम दृश्य दिसते. या जलाशयाला 'ज्ञानेश्वर सागर' असे नाव देण्यात आले आहे. तेथे मोठय़ा प्रमाणात [[मासेमारी]] चालते. नौकानयनासाठी हे उत्तम स्थान आहे. नगरपासून सुमारे ३५-४० किलोमीटर अंतरावर असलेले हे [[मुळा धरण]] पाहण्यासारखे आहे.{{संदर्भ हवा}} पुढे मुळा नदी राहुरी शहरामधून पुढे जाऊन नेवासे आणि राहुरीच्या सीमेवर असलेल्या राहुरी तालुक्यातील तिळापूर येथे [[प्रवरा नदी|प्रवरा]] नदीला मिळते, त्या ठिकाणी संगमेश्वराचे मंदिर असून निसर्गरम्य असे वातावरण आहे. प्रवरा ही [[गोदावरी नदी]]ची उपनदी आहे. ==विशेष== पुणे जिल्ह्यातली [[मुळा नदी]] वेगळी आहे. == संदर्भ == पहा: [[जिल्हावार नद्या]] , [[जिल्हावार धरणे]] {{विस्तार}} {{भारतातील नद्या}} [[वर्ग:नद्या]] [[वर्ग:अहमदनगर जिल्ह्यातील नद्या]] i1s0yda1wgtfrmbhl7vzucsif88t8d7 0 93358 2145713 2145562 2022-08-12T15:32:25Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{पक्षीचौकट |चित्र = White-browed Bulbul (Pycnonotus luteolus) drinking water W IMG 7781.jpg |मराठी नाव = {{लेखनाव}}, खर बुलबुल |हिंदी नाव = |संस्कृत नाव = सितभ्रू गोवत्सक |इंग्रजी नाव = White-browed Bulbul |शास्त्रीय नाव = Pycnonotus luteolus |कुळ = वल्गुवदाद्य (Pycnonotidae) }} ==आकार== {{लेखनाव}} हा साधारण २० सें. मी. (८ इं) आकाराचा पक्षी आहे. ==आवाज== {{audio|PycnonotusLuteolus.ogg|या बुलबुलचा आवाज ऐका}} ==शरिररचना== हा डोक्यावर तुरा नसलेला, फिकट हिरव्या रंगाचा पक्षी आहे. याचे कपाळ आणि भुवया पांढऱ्या असतात. भुवईच्या पांढऱ्या रंगावरून हे बुलबुल ओळखता येतात. नर आणि मादी दिसायला सारखेच असतात. ==वास्तव्य== {{लेखनाव}} [[भारत|भारतीय]] [[द्वीपकल्प|द्वीपकल्पात]] सर्वत्र आढळणारा स्थानिक निवासी पक्षी आहे तसेच [[श्रीलंका]] देशातही याचे वास्तव्य आहे. हे बुलबुल झुडपी विरळ जंगलात, बागेत, शुष्क पानगळीच्या जंगलात राहतात. ==प्रजाती== याच्या रंग आणि आकारावरून किमान २ उपजाती आहेत. भारतीय अपजातीच्या मानाने श्रीलंका येथील उपजात थोडी लहान आणि जास्त गडद असते. ==खाद्य== विविध [[कीटक]], [[फळ|फळे]], दाणे, [[मध]] हे बुलबुलचे मुख्य खाद्य आहे. बुलबुल विविध प्रकारची फळे खाणारे पक्षी असल्याने झाडांच्या बिया दूर अंतरावर पसरविण्यास यांचा मोठा सहभाग आहे. ==प्रजनन== [[मार्च]] ते [[सप्टेंबर]] हा कालावधी या बुलबुलचा विणीचा काळ असून जमिनीपासून २ मी. उंच झाडावर यांचे गवताचे, खोलगट घरटे असते. सहसा घरटे [[बांबू]]च्या रांजीत असते. मादी एकावेळी २-३ फिकट गुलाबी रंगाची त्यावर तपकिरी ठिपके असलेली अंडी देते. यांच्या अंड्यांवरील तपकिरी ठिपके [[लाल बुडाचा बुलबुल]]च्या अंड्यांवरील ठिपक्यांपेक्षा फिकट असतात. नर-मादी पिलांचे संगोपन करण्यापासून सर्व कामे मिळून करतात. == चित्रदालन == <gallery> File:पांढऱ्या भुवईचा बुलबुल.jpg|thumb|right|200px| File:White-browed Bulbul (Pycnonotus luteolus) drinking water W IMG 7773.jpg| File:White-browed Bulbul (Pycnonotus luteolus) drinking water W IMG 7778.jpg| Image:White-browed Bulbul.ogv|thumb|200px| </gallery> {{विस्तार}} {{DEFAULTSORT:बुलबुल, पांढऱ्या भुवईचा}} [[वर्ग:पक्षी]] nih4uzxps78c2wlvy713r171ehfyxbb 0 133332 2145747 2105877 2022-08-12T17:31:49Z संतोष गोरे 135680 /* नवनारायण नवनाथ */८४ सिद्ध वरून स्थानांतरित wikitext text/x-wiki '''नाथ''' '''संप्रदाय''' हा [[भारत|भारतातील]] एक [[शैव]] संप्रदाय आहे. "नाथ" या संज्ञेचा अर्थ रक्षणकर्ता अथवा स्वामी असा होतो. [[आदिनाथ]] म्हणजेच [[शिव]] वा [[महादेव]] यांच्यापासून या संप्रदायाचा उगम झाला म्हणून त्याला "नाथ संप्रदाय" असे नाव मिळाले, असे सांगण्यात येते. या संप्रदायाची दीक्षा घेतल्यानंतर व्यक्ती आपल्या नावानंतर "नाथ" हा शब्द जोडता येतो. नाथ संप्रदायाची स्थापना [[मत्स्येंद्रनाथ]] ऊर्फ [[मच्छिंद्रनाथ]] यांनी केली, आणि [[गोरक्षनाथ]] ऊर्फ [[गोरखनाथ]] यांनी त्याचा पुढे विकास केला. नाथपंथ वा नाथ संप्रदाय हा शैव संप्रदायातील एक योगप्रधान संप्रदाय असून ह्याचा उगम (सुमारे ८व्या ते १२वे शतकात) आदिनाथ परमेश्वर शिव ह्याच्यापासून झाला, अशी ह्यांच्या अनुयायांची समजूत आहे. योगमार्गाने सिद्घावस्था प्राप्त करणे, हे ह्या पंथाचे ध्येय होय. नवव्या शतकातील [[मच्छिंद्रनाथ]] हे ह्या संप्रदायाचे पहिले मानवी गुरु. गोरखनाथांनी ह्या संप्रदायाला नावारूपाला आणले. नवनाथ ब्रम्हाच्या विर्यापासून उत्पन्न झाले म्हणून समस्त नाथसंप्रदाय नाथपंथी नाथसमाज हिंदू वर्ण व्यवस्था मधे मोडला जात नाही. व ब्रम्हाच्या द्वारे त्यांना देह प्राप्त झाला व त्या देहात नवनारायण यांनी प्रवेश केला. श्री दत्तगुरू यांनी नवनाथाना नाथसंप्रदाय मध्ये त्यांना महत्वपूर्ण स्थान दिले. <big>गुरू मच्छिंद्रनाथाना संजीवनी मंत्राची दीक्षा प्राप्त आहे. दैत्यगुरू शुक्राचार्य यांना प्रसन्न करून त्यांच्या कडून गुरू मच्छिंद्रनाथानी संजीवनी मंत्राची दीक्षा मिळवून घेतली. व नंतर ही दीक्षा गुरू गोरक्षनाथाना देण्यात आली. चुकीचा वापर होऊ नये म्हणून संजीवनी मंत्राची दीक्षा नाथानी गुप्त स्वरुपात ठेवली. नाथसंप्रदाय मध्ये गृहस्थ जीवन पद्धती सुरू करण्यासाठी गुरू गोरक्षनाथानी स्त्री व पुरुष यांची मातीचे पुतळे निर्माण करून त्यात संजीवनी मंत्र व महा मृत्युंजय मंत्रांनी मातीचे पुतळ्यात जीव निर्माण केला. त्यांनंतर अनेक स्त्री व पुरुष निर्माण करून त्यांचे विवाह करून त्यांना (सामाजिक बांधिलकी, प्रेम, त्याग, भक्ती, काम, भोग, मोक्ष) गृहस्थ जीवनाचा सुलभ व सुखी जीवनाचा मार्ग दाखविला. नाथसंप्रदायची नाथपंथी नाथसमाज सुरुवात झाली. नाथसंप्रदाय हा भारतातील एक हिंदू धार्मिक नाथ समाज आहे.</big> '''<big>नाथसंप्रदाय मधले मुख्य दैवत</big>''' <big>श्री शिवशक्ती - महादेव व आदिशक्ती व श्रीहरि विष्णू नारायण आणि श्री दत्तगुरू व श्री हरी विष्णू नारायण नवनाथ (नवनारायण) आणि वैष्णोवी देवी धाम येथील भैरवनाथ हे नवनाथ यांचे अग्रज मानले जातात.</big> नाथ संप्रदायाचा उगम कोठे झाला, ह्याबद्दल मतभेद आहेत. ह्या संप्रदायाच्या तत्त्वज्ञानाचा पाया म्हणजे शिव हेच अंतिम सत्य असून तोच पिंड बह्मांडाचा आधार होय, ही भूमिका.. नाथांचे नवनाथ कोण ह्याविषयी अभ्यासकांत एकमत नाही. नाथपंथीयांना सिद्घी प्राप्त असून ते अनेक प्रकारचे चमत्कार घडवून आणू शकतात, अशी समजूत आहे. भारतात आणि महाराष्ट्रात ह्या पंथाला महत्त्वाचे स्थान आहे [[ज्ञानेश्वर]] हे नाथपंथाशी संबद्घ होते. ज्ञानेश्वरांना नाथ संप्रदायाची शिकवण त्यांचे वडील बंधू [[निवृत्तिनाथ]] ह्यांच्याकडून मिळाली होती. त्यामुळे वारकरी संप्रदायाशी नाथपंथाचा संबंध आला. नाथ संप्रदाय वर्णव्यवस्थेला मानत नाही. भारतातील वेगवेगळ्या धर्मपंथांशी नाथपंथाचा कोणत्या तरी स्वरूपात संबंध आलेला दिसतो. [[बौद्ध]] धर्माच्या भारतातील शेवटच्या काळात महायान पंथात तांत्रिक कर्मकांड रूढ झाले होते. त्याचाच वारसा नाथ संप्रदायाने पुढे चालवला असे म्हणता येईल. या संप्रदायाच्या रूपनाथ येथील मंदिराशेजारी सम्राट अशोकाचा [[शिलालेख]] सापडला आहे. == परंपरा == नाथांचे मूळ गुरू आदिनाथ म्हणजे शिव असून याचा दत्त संप्रदायाशी देखील अगदी निकटचा संबंध आहे. नाथ परंपरेप्रमाणे नवनाथांपैकी अनेकांना या संप्रदायाची दीक्षा दत्तात्रेयाकडून मिळाल्याचे दिसून येते. तांत्रिकदृष्टय़ा जरी दत्त संप्रदाय आणि नाथ संप्रदाय यांमध्ये भिन्नत्व असले तरी दोन्ही संप्रदायांकरिता अत्यंत पूजनीय असलेल्या गुरू दत्तात्रेयांमुळे या दोन्ही संप्रदायांमध्ये सलोख्याचे संबंध असल्याचे आढळते. नाथांच्या परंपरेमध्ये अनेकदा हा संप्रदाय म्हणूनच नाथमत, अवधूतमत, अवधूत संप्रदाय, सिद्धमत इत्यादी नावांनी देखील ओळखला गेला आहे. नाथ संप्रदायाचे प्रवर्तक म्हणून प्रामुख्याने मत्स्येन्द्रनाथ (मच्छिन्द्रनाथ) आणि गोरक्षनाथ या गुरुशिष्यांचे नाव घ्यावे लागेल. या दोहोंचा जन्म, त्यांचे चमत्कारांनी भरलेले आयुष्य, त्यांनी केलेले कार्य या विषयांशी संबंधित अनेक कथाही जनमानसात प्रचलित आहेत. मत्स्येन्द्रनाथांनी त्यांच्या मासळी- आईच्या पोटात असतानाच शिव-पार्वती संवाद दैवयोगाने कानी पडल्यावर प्राप्त  करून घेतलेले ज्ञान, गाईच्या शेणाच्या ढिगातून गोरक्षनाथांचा झालेला जन्म, मत्स्येन्द्रांना खाव्याशा वाटलेल्या वडय़ाकरिता गोरक्षनाथांनी आपला एक डोळा काढून देऊन दाखविलेली पराकोटीची गुरुभक्ती, मंत्रजप करताना हाती असलेल्या मातीच्या पुतळ्यामध्ये प्राणसंचार होऊन गोरक्षनाथांकडून गहिनीनाथांचा झालेला चमत्कृतीपूर्ण जन्म अशा त्यांच्या असंख्य कथा महाराष्ट्राच्या मातीत खोलवर रुजल्या आहेत. नवनाथांच्या परंपरेमध्येच आपल्याला चौऱ्याऐंशी सिद्धांचा उल्लेख सापडतो. ही ८४ सिद्धांची कल्पना मूलत: वज्रयान परंपरेतील आहे. संशोधकांचे असे मत आहे की, बौद्ध धर्माच्या ऱ्हासाच्या काळात गोरक्षनाथांच्या प्रभावाने अनेक बौद्धानुयायी ज्या वेळी नाथपंथात सामील झाले, त्या वेळी त्यांच्याकडील ८४ सिद्धांची ही संकल्पना नाथांकडे रूढ झाली असावी. या सिद्धांची देखील विस्तृत नामावली उपलब्ध असून त्यापैकी ८४ सिद्ध नेमके कोणते, याबद्दल मितभिन्नता आढळते. ढोबळमानाने असे म्हणता येईल की, नवनाथांचा संप्रदाय अनेकांनी स्वीकारून सिद्धपद प्राप्त केले. या सिद्धांकडून आणि त्यांच्या शिष्यांकडून विविध लोकांना सांप्रदायिक उपदेश मिळाला आणि यातून पुढे नाथ संप्रदायातील अनेक गुरु-शिष्य परंपरांचा जन्म झाला. यातील काही परंपरांमध्ये प्रामुख्याने मंत्र-तंत्रविषयक ज्ञान आहे. काही परंपरा तत्त्वज्ञानप्रधान असून त्यामध्ये योग आणि ध्यान या उपासना पद्धतींचा अवलंब केला जातो. महाराष्ट्रातील भक्तीमार्गातही नाथ परंपरा रुजली असून अनेक भक्त मंडळी गुरुपदिष्ट मार्गाने नामसंकीर्तन, गुरुपूजन इत्यादीद्वारे मोक्षप्राप्ती करून घेण्याची मनीषा बाळगतात. '''शिवशक्ति आणि दत्तात्रेय''' ही नाथ संप्रदायातील महत्त्वाची दैवते होत. याशिवाय ज्या विविध संप्रदायांनी नाथांचा मार्ग अनुसरला त्यांनी प्रायः आपापली दैवतेही सोबत आणली असावीत. त्यामुळेच बहुधा, इतर अनेक देवतांच्या मंत्रांचा समावेश नाथपरंपरेत झाल्याचे आढळते. दुर्गा, भैरव, नरसिंह, राम, हनुमान अशा अभिजनांच्या दैवतांसोबतच लोकधर्मातील म्हसोबा, वेताळ यासारख्या दैवतांचा, तसेच मुस्लिम पीर आणि फकिरांचा उल्लेख असणारे अनेक मंत्र नाथपरंपरेत सापडतात. ज्या ठिकाणी नवनाथांची वस्ती झाली अगर त्यांनी मठ स्थापिले ती ठिकाणे नाथांची तीर्थक्षेत्रे असून नाथपरंपरेतील जोगी अशा ठिकाणची यात्रा करतात. त्र्यंबकेश्वर, द्वारका, पुष्कर, रामेश्वर, हिंगळजा, गिरनार, गोरखपूर, पैठण अशी असंख्य ठिकाणे नाथांशी संबंधित असल्याचे प्रसिद्ध आहे. नाथ परंपरेमध्ये एकूण १२ पंथ विद्यमान असून त्यातील काही आदिनाथाने प्रवर्तित केले तर काही गोरक्षनाथांनी, अशी मान्यता आहे. इतर नावे : योग संप्रदाय, सिद्ध संप्रदाय, अवधूत संप्रदाय, दर्शनी पंथ, गोरख पंथ, गोरखनाथी संप्रदाय, कानफाटा संप्रदाय, गुरू संप्रदाय. ==उगमस्थान == [[त्र्यंबकेश्‍वर]] हे नाथसंप्रदायाचे पहिले मानले जाते. याच ठिकाणी गुरू गोरक्षनाथांनी नऊ नाथांना व ८४ सिद्धांना उपदेश केला आहे. ते उपदेश केलेले ठिकाण म्हणजे अनुपम शिळा होय. या अनुपम शिळेला बोलीभाषेत अनुपान शिळा असेही संबोधन आहे. ===अनुपम शिळा महत्त्व=== ब्रह्मगिरीवरील कौलगिरीच्या पोटाला अनुपम शिळा आहे. या अनुपम शिळेविषयीची नाथांची धारणा अशी एकदा सिंहस्थ कुंभमेळ्यात साठ हजार ऋषी सध्या जिला [[अहिल्या नदी]] म्हणतात तेथे स्नान करीत होते. गुरू [[गोरक्षनाथ]] बालस्वरूपात तेथे आले व तेही स्नान करू लागले. त्या वेळी त्यांनी "हर हर गंगे‘ अशी हाक दिली. बाकीचे [[ऋषी]] म्हणू लागले की ही [[गंगा]] नाही, [[गोदावरी]] आहे. तू तिला गंगा कसे काय म्हणतोस? त्या वेळी गोरक्षनाथांनी गंगेची आराधना केली. प्रत्यक्ष गंगा तेथे प्रकट झाली. त्या वेळी ऋषींनी विचारले, महाराज तुम्ही कोण आहात. तेव्हा गोरक्षनाथ मूळ रूपात प्रकट झाले. तेव्हापासून नाथसंप्रदाय तिला गंगा मानतात. त्यामुळे ज्याला सामान्य व्यक्ती अहल्या-गौतमी संगम म्हणतात, त्यालाच नाथसंप्रदायाचे साधू गंगा-गौतमीचा संगम मानतात. ===नागपंचमीचे महत्त्व=== दर बारा वर्षांनी [[नागपंचमी]]च्या दिवशी देशभरातील नाथ याच गंगा-गौतमी (अहिल्या-गौतमी) संगमावर स्नान करतात. साठ हजार ऋषींच्या विनंतीवरून गुरू गोरक्षनाथांनी त्यांना येथे उपदेश देण्याचे मान्य केले होते. त्या सर्व ऋषींना घेऊन गोरक्षनाथ कौलगिरीकडे गेले. तेथे त्यांनी एका शिळेवर सर्व ऋषींना बसवून उपदेश दिला. त्यातील गुरू गोरक्षनाथांची सांगितलेला प्रत्येक शब्द जसाच्या तसा नऊ जणांनी ग्रहण केला. त्यांना नवनाथ असे म्हणतात. तो उपदेश ऐकून ८४ जण उभे राहिले व त्यांना त्यातील भावार्थ समजला. म्हणून त्यांना '''सिद्ध''' म्हणतात. नवनाथ व ८४ सिद्धांना या शिळेवर गुरू गोरक्षनाथांची उपदेश केल्याने या शिळेला अनुपम शिळा म्हणतात. अनुपम म्हणजे उपमा नसलेली शिळा. == नवनारायण नवनाथ == प्रमुख नाथांची संख्या ही नऊ असून ते नऊ नारायणाचे अवतार आहेत असे मानले जाते. जेव्हा ब्रम्हदेव यांनी सृष्टी ब्रम्हांडाची निर्मिती केली त्यावेळेस भगवान श्रीहरी विष्णू यांनी त्यांचे अंश स्वरुपात ब्रम्हांडमध्ये अवतार स्थापन केले. यांना नवनारायण असेही म्हणतात. त्यामुळे सृष्टीला अलोकिक स्वरूप प्राप्त होते. नवनाथांची यादी, मूळ अवतार आणि त्यांचे गुरू पुढील प्रमाणे आहेत. {| class="wikitable" |- ! नवनाथ !! नव नारायण (विष्णू अवतार) !! गुरू |- | [[मच्छिंद्रनाथ]] || कविनारायण || दत्तात्रेय |- | [[गोरक्षनाथ]] || हरिनारायण || मच्छिंद्रनाथ |- | [[गहिनीनाथ]] || करभाजन नारायण || गोरक्षनाथ |- | [[जालिंदरनाथ]] || अंतरिक्ष नारायण || दत्तात्रेय |- | [[कानिफनाथ]] || प्रबुद्ध नारायण || जालिंदरनाथ |- | [[भर्तरीनाथ]] || द्रुमिल नारायण || दत्तात्रेय |- | [[रेवणनाथ]] || चमस नारायण || दत्तात्रेय |- | [[नागनाथ]] || आविर्होत्र नारायण || दत्तात्रेय |- | [[चरपटीनाथ]] || पिप्पलायन नारायण || दत्तात्रेय |} == ८४ सिद्ध == {| class="wikitable" |१. ज्वालेन्द्रनाथ |२५. श्री मञ्जुनाथ |४९. शाबरनाथ |७३. प्रभुदेवनाथ |- |२. कपिलनाथ |२६. भद्रनाथ |५०. दरियावनाथ |७४. नारदेवनाथ |- |३. विचारनाथ |२७. गोरक्षनाथ |५१. सिद्धबुधनाथ |७५.टिण्टिणिनाथ |- |४. बालगुंदईनाथ |२८. वीरनाथ |५२. कायनाथ |७६. पिप्पलनाथ |- |५. कानीपानाथ |२९. चर्पटनाथ |५३. एकनाथ |७७. याज्ञवल्क्यनाथ |- |६. श्रृंगेरीपानाथ |३०. चक्रनाथ |५४. शीलनाथ |७८. सुरतनाथ |- |७.रत्ननाथ |३१. वक्रनाथ |५५. दयानाथ |७९. पूज्यपादनाथ |- |८. श्री महासिद्ध मस्तनाथ |३२. प्रोढ़नाथ |५६. नरमाईनाथ |८०.पारश्वनाथ |- |९. धर्मनाथ (धोरम) |३३. सिद्धासननाथ |५७. भगाईनाथ |८१. वरदना‍थ |- |१०. चन्द्रनाथ |३४. माणिकनाथ |५८. ब्रह्माईनाथ |८२. घोड़ाचोलीनाथ |- |११. शुकदेवनाथ |३५. लोकनाथ |५९. श्रुताईनाथ |८३. हवाईनाथ |- |१२. खेचरनाथ |३६. पाणिनाथ |६०. मनसाईनाथ |८४. औघड़नाथ |- |१३. भुचरनाथ |३७. तारानाथ |६१. कणकाईनाथ | |- |१४. गंगानाथ |३८. गौरवनाथ |६२. भुसकाईनाथ | |- |१५. गेहरावलनाथ |३९. गोरनाथ |६३. मीननाथ | |- |१६. लंकानाथ |४०. कालनाथ |६४. बालकनाथ | |- |१७. रघुनाथ |४१. मल्लिकानाथ |६५. कोरंटकनाथ | |- |१८. सनकनाथ |४२. मारकण्डेयनाथ |६६. सुरानन्दनाथ | |- |१९. सनातननाथ |४३. ज्ञानेश्वरनाथ |६७. निरंजननाथ | |- |२०. सनन्दननाथ |४४. निवृत्निनाथ |६८. सिद्धनादनाथ | |- |२१. नागार्जुननाथ |४५. गहनीनाथ |६९. चौरंगीनाथ | |- |२२. सनत्कुमारनाथ |४६. मेरूनाथ |७०. सारस्वताईनाथ | |- |२३. वीरबंकनाथ |४७. विरूपाक्षनाथ |७१. काकचण्डीनाथ | |- |२४. धुन्धुकारनाथ |४८. बिलेशयनाथ |७२. अल्लामनाथ | |} ==नाथपंथावरील मराठी पुस्तके== * अमनस्क योग * अलख निरंजन शिव गोरक्ष (किशोर/उदयनाथ मंडलिक) * गर्भगिरीतील नाथपंथ (टी.एन. परदेशी) * श्री गुरुचरित्र ३९ वा अध्याय (डॉ. [[मधुसुदन घाणेकर]]) * श्री गुरुचरित्र कथासार (अमोल प्रकाशन) * श्रीमत् गुरुचरित्र (अमोल प्रकाशन) * गोरक्षनाथ (नागेंद्रनाथ उपाध्याय ) * गोरक्ष संहिता ([[गोरखनाथ]]) * श्री नवनाथ २ रा अध्याय ([[वि.के. फडके]]) * श्री नवनाथ ५वा अध्याय ([[वि.के. फडके]] ) * श्री नवनाथ २८वा अध्याय ([[वि.के. फडके]]) * श्री नवनाथ ४०वा अध्याय ([[वि.के. फडके]] ) * नवनाथ कथा ([[वि.के. फडके]]) * श्री नवनाथ कथासार (अमोल प्रकाशन) * श्री नवनाथ कथासार (सुभाषचंद्र वैष्णव) * नवनाथचरित्र * नवनाथ बोधामृत (नरेंद्र चौधरी) * श्री नवनाथ भक्तिकथामृत (दास नारायण ) * नवनाथ भक्तिसार * श्री नवनाथ भक्तिसार (अमोल प्रकाशन) * श्री नवनाथ भक्तिसार (अध्याय ४० वा) : प्रोफिशियंट पब्लिशिंग हाऊस. * नवनाथांच्या गोष्टी (बालसाहित्य, लेखक - [[रमेश मुधोळकर]]) * नाथ अष्टांगयोग {पातंजल योगसूत्रांचा दिव्य-भावार्थ (डॉ. [[वृषाली पटवर्धन]]) * नाथ गीता -अध्याय १ ते १८ (डॉ. [[वृषाली पटवर्धन]] * नाथलीलामृत ([[रा.चिं .ढेरे]]) * नाथ संप्रदाय : आचार व तत्त्वज्ञान * नाथ संप्रदायाचा इतिहास (डॉ. [[रा.चिं. ढेरे]]) * नाथ संप्रदायाची परंपरा : लोकसाहित्य (डॉ. धोंडीराम वाडकर) * योग चिंतामणी (गोरखनाथ) * योग बीज (गोरखनाथ) * योग मार्तंड (गोरखनाथ) * योग सिद्धान्त पद्धती (गोरखनाथ) * सिद्ध सिद्धान्त पद्धती (गोरखनाथ) * सिद्धान्तरहस्य (सत्यामलनाथ) * ज्ञानदीपबोध ==ग्रंथालय== जळगावला प्राचार्य शंकर कृष्णा जोगी यांनी नाथ संप्रदायांवरील सर्व जुन्या-नव्या-दुर्मीळ ग्रंथांचे, हस्तलिखितांचे एक संदर्भ वाचनालय स्थापन केले आहे. == चित्रपट आणि मालिका == * [[गाथा नवनाथांची]] - २१ जून २०२१ पासून [[सोनी मराठी]] या वाहिनीवर गाथा नवनाथांची या मालिकेचे प्रसारण सुरू झाले. == हे सुद्धा पहा == * [[शाबरी विद्या व नवनांथ]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://vishwakosh.marathi.gov.in/19532/#:~:text=%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A5%2C%20%E0%A4%86%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A5%2C%20%E0%A4%9C%E0%A4%A1%E0%A4%AD%E0%A4%B0%E0%A4%A4%2C%20%E0%A4%9A%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A5,%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%95%20%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%A5%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%20%E0%A4%86%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%A4. नाथ संप्रदाय] * [https://marathivishwakosh.org/39995/ नवनाथ (Navanatha)] {{नवनाथ}} [[वर्ग:नाथ संप्रदाय]] [[वर्ग:नाथ संप्रदायातील व्यक्ती]] 73of2ym6jlrk4q042ahach8mcng8lz7 0 134373 2145825 2138568 2022-08-13T05:31:48Z 2401:4900:3629:69:617F:38A0:410F:7DF Gddg wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट कंपनी|traded_as={{ubl|{{BSE|532215}}|{{LSE|AXBC}}|{{NSE|AXISBANK}}|[[BSE SENSEX|BSE SENSEX Constituent]]|[[NIFTY 50|NSE NIFTY 50 Constituent]]}}|equity={{Increase}} {{INRConvert|85776.09|c}} <ref name=bs>{{cite web |url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/banks-private-sector/axisbank/AB16|title=Axis Bank Ltd.}}</ref>|equity_year=2020|location=[[Mumbai]], [[Maharashtra]], [[India]]<ref name="Corporate Profile">{{cite web |url=http://www.axisbank.com/media-center/bank-profile.aspx |title=Media Center - Corporate Profile |publisher=Axis Bank |accessdate=26 January 2014}}</ref>|homepage={{URL|www.axisbank.com}} }} 00000000'''अ‍ॅक्सिस बँक लिमिटेड''' ही एक भारतीय खासगी क्षेत्राची बँक आहे जी अनेक प्रकारच्या आर्थिक उत्पादनांची सेवा देते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.zeebiz.com/india/photo-gallery-sbi-vs-icici-bank-vs-hdfc-bank-vs-yes-bank-vs-axis-bank-top-10-banks-in-india-indian-bank-ratings-98137|title=SBI, ICICI Bank to Axis Bank, these are the top 10 banks in India|date=8 May 2019|website=Zee Business|access-date=8 July 2020}}</ref> या बँकेचे मुख्य कार्यालय [[मुंबई]], महाराष्ट्र येथे आहे. १ मार्च २०२० पर्यंत या बँकेचे देशभरात ४,८०० शाखा, १७,८०१ एटीएम आणि ४,९२७ रोख पुनर्वापर मशीन आणि नऊ आंतरराष्ट्रीय कार्यालये होत्या. या बँकेचे बाजार भांडवल {{INRConvert|2.31|t}} (३१ मार्च २०२० रोजी).<ref name="Axis Bank Annual 2017-18">{{citation|url=https://www.axisbank.com/docs/default-source/annual-reports/for-axis-bank/annual-report-2019.pdf|title= Axis Bank Annual Report PDF 2018-19|work=Axix Bank}}</ref> ही बँक मोठ्या आणि मध्यम आकाराच्या कंपन्यांना, एसएमई आणि किरकोळ व्यवसायांना वित्तीय सेवा देते.<ref name="Corporate Profile">{{cite web |url=http://www.axisbank.com/media-center/bank-profile.aspx |title=Media Center - Corporate Profile |publisher=Axis Bank |accessdate=26 January 2014}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://www.axisbank.com अधिकृत संकेतस्थळ] * अ‍ॅक्सिस बँकेचा व्यवसाय डेटाः [https://www.reuters.com/finance/stocks/overview/AXBK.NS रॉयटर्स] [https://finance.google.com/finance?q=NSE:AXISBANK गूगल फायनान्स] [https://www.bloombergquint.com/stock/112501/axis-bank-ltd ब्लूमबर्गक्विंट] [[वर्ग:बी.एस.ई. सेन्सेक्स]] [[वर्ग:मुंबई रोखे बाजारातील नोंदणीकृत कंपन्या]] [[वर्ग:भारतीय ब्रँड]] 0o97vlla207jx2xgs9vypo70z8oyapl 2145839 2145825 2022-08-13T06:53:04Z संतोष गोरे 135680 [[Special:Contributions/2401:4900:3629:69:617F:38A0:410F:7DF|2401:4900:3629:69:617F:38A0:410F:7DF]] ([[User talk:2401:4900:3629:69:617F:38A0:410F:7DF|चर्चा]]) यांनी केलेले बदल [[User:Mtarch11|Mtarch11]] यांच्या आवृत्तीकडे पूर्वपदास नेले. wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट कंपनी|traded_as={{ubl|{{BSE|532215}}|{{LSE|AXBC}}|{{NSE|AXISBANK}}|[[BSE SENSEX|BSE SENSEX Constituent]]|[[NIFTY 50|NSE NIFTY 50 Constituent]]}}|equity={{Increase}} {{INRConvert|85776.09|c}} <ref name=bs>{{cite web |url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/banks-private-sector/axisbank/AB16|title=Axis Bank Ltd.}}</ref>|equity_year=2020|location=[[Mumbai]], [[Maharashtra]], [[India]]<ref name="Corporate Profile">{{cite web |url=http://www.axisbank.com/media-center/bank-profile.aspx |title=Media Center - Corporate Profile |publisher=Axis Bank |accessdate=26 January 2014}}</ref>|homepage={{URL|www.axisbank.com}} }} '''अ‍ॅक्सिस बँक लिमिटेड''' ही एक भारतीय खासगी क्षेत्राची बँक आहे जी अनेक प्रकारच्या आर्थिक उत्पादनांची सेवा देते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.zeebiz.com/india/photo-gallery-sbi-vs-icici-bank-vs-hdfc-bank-vs-yes-bank-vs-axis-bank-top-10-banks-in-india-indian-bank-ratings-98137|title=SBI, ICICI Bank to Axis Bank, these are the top 10 banks in India|date=8 May 2019|website=Zee Business|access-date=8 July 2020}}</ref> या बँकेचे मुख्य कार्यालय [[मुंबई]], महाराष्ट्र येथे आहे. १ मार्च २०२० पर्यंत या बँकेचे देशभरात ४,८०० शाखा, १७,८०१ एटीएम आणि ४,९२७ रोख पुनर्वापर मशीन आणि नऊ आंतरराष्ट्रीय कार्यालये होत्या. या बँकेचे बाजार भांडवल {{INRConvert|2.31|t}} (३१ मार्च २०२० रोजी).<ref name="Axis Bank Annual 2017-18">{{citation|url=https://www.axisbank.com/docs/default-source/annual-reports/for-axis-bank/annual-report-2019.pdf|title= Axis Bank Annual Report PDF 2018-19|work=Axix Bank}}</ref> ही बँक मोठ्या आणि मध्यम आकाराच्या कंपन्यांना, एसएमई आणि किरकोळ व्यवसायांना वित्तीय सेवा देते.<ref name="Corporate Profile">{{cite web |url=http://www.axisbank.com/media-center/bank-profile.aspx |title=Media Center - Corporate Profile |publisher=Axis Bank |accessdate=26 January 2014}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://www.axisbank.com अधिकृत संकेतस्थळ] * अ‍ॅक्सिस बँकेचा व्यवसाय डेटाः [https://www.reuters.com/finance/stocks/overview/AXBK.NS रॉयटर्स] [https://finance.google.com/finance?q=NSE:AXISBANK गूगल फायनान्स] [https://www.bloombergquint.com/stock/112501/axis-bank-ltd ब्लूमबर्गक्विंट] [[वर्ग:बी.एस.ई. सेन्सेक्स]] [[वर्ग:मुंबई रोखे बाजारातील नोंदणीकृत कंपन्या]] [[वर्ग:भारतीय ब्रँड]] b56s178odil4oj46fkxh87yecof61k0 0 134672 2145802 2089423 2022-08-13T03:47:53Z संतोष गोरे 135680 removed [[Category:पद्मश्री पुरस्कार]] - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki '''राम सुतार''' हे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे मुक्त शिल्पकार आहेत. यांचा जन्म [[इ.स. १९२५]] मध्ये [[धुळे]] जिल्ह्यातील गोंदूर येथे झाला. सुतार यांनी २००हून अधिक शिल्पे जगातील पाचही खंडांत बनवली आहेत. [[दिल्ली]] येथील [[संसद भवन]]ाच्या प्रांगणात राम सुतार यांची शिल्पे आहेत.<ref name="loks_रामस">{{Cite websantosh | title = राम सुतार | अनुवादित title = | लेखक = | काम = Loksatta | दिनांक = 27 आ्क्टोबर 2018 | ॲक्सेसदिनांक = 19-11-2018 | दुवा = https://www.loksatta.com/vyakhtivedh-news/ram-sutar-tagore-cultural-award-1779354/ | भाषा = Marathi | अवतरण = संसद भवनाच्या आवारातील मौलाना आझाद (१८ फूट), इंदिरा गांधी (१७ फूट), राजीव गांधी (१२ फूट), गोविंदवल्लभ पंत (१० फूट) आणि जगजीवनराम (९ फूट) असे पुतळे घडविले आहेत, महात्मा गांधी आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचेही अनेक पुतळे त्यांनी घडविलेले आहेत, रवीन्द्रनाथ टागोर यांचा टोकिओतील पुतळा राम सुतार यांनी निर्मिलेला आहे, तसेच गांधीजींचे त्यांच्या स्टुडिओत घडलेले अनेक अर्धपुतळे भारत सरकारने परदेशांना भेट म्हणून दिलेले आहेत. }}</ref> == जीवन == इ.स. १९५२ मध्ये सर जे. जे. आर्टस कॉलेजमध्ये शिल्पकलेची पदवी मिळवली. यावेळी त्यांना मानाचे मेयो सुवर्णपदक मिळाले. इ.स. १९५४ मध्ये भारतीय पुरातत्त्व खात्यात नोकरीची सुरुवात - [[औरंगाबाद]] येथे केली. [[अजिंठा]]-[[वेरूळ]] लेण्यांमधील खराब झालेल्या शिल्पांची डागडुजी करण्याचे काम त्यांनी केले. इ.स.१९५८मध्ये त्यांनी दिल्लीला स्थलांतर केले. == पुरस्कार == * इ.स.१९९९ - पद्मश्री * इ.स.२०१०- दि बॉम्बे आर्ट सोसायटीचा रूपधर जीवनगौरव पुरस्कार दि बॉम्बे आर्ट सोसायटीचा रूपधर जीवनगौरव पुरस्कार ◆ इ.स .2016 टागोर सांस्कृतिक सौहार्द पुरस्कार (भारत सरकार)*2018ला प्रदान करण्यात आला == हे सुद्धा पहा == * [[शिल्पकार करमरकर]] * [[रावबहादूर गणपतराव म्हात्रे]] * [[रघुनाथ फडके]] * [[बाबुराव पेंटर]] * [[शिल्पकला]] * [[चित्रकला]] == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} == बाह्यदुवे == {{Commonscat|Ram V. Sutar}} * [http://www.loksatta.com/vishesh-news/marathi-artist-in-india-capital-36825/ राम सुतार] [[वर्ग:शिल्पकार]] [[वर्ग:कला]] [[वर्ग:इ.स. १९२५ मधील जन्म]] [[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]] [[वर्ग:पेशानुसार व्यक्ती]] [[वर्ग:मराठी शिल्पकार]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:पद्मविभूषण पुरस्कारविजेते]] bje01tv4jnu960w1uppg3ypbjx7jc31 14 176787 2145831 1456736 2022-08-13T06:04:36Z अभय नातू 206 शुद्धलेखन wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[वर्ग:एर इंडिया]] 6veuvsmaklhey4pi6dte8l2g8vc2eo4 2 180558 2145894 1353071 2022-08-13T10:03:57Z Naga1713 141297 bbb wikitext text/x-wiki [[चित्र:Nagnath Munde parli.png|इवलेसे]] srdkjow2y3lorg1q3p7egxhi4ef61em 2145897 2145894 2022-08-13T10:37:00Z 43.242.226.9 wikitext text/x-wiki {{पान काढा}} [[चित्र:Nagnath Munde parli.png|इवलेसे]] gv0eelk7k8qaz54umvx2uirsa3y4m2f 0 180785 2145789 2103583 2022-08-12T19:15:44Z अमर राऊत 140696 पानकाढा wikitext text/x-wiki {{पान काढायची विनंती|कारण=इतर भाषिक लेख}}{{भाषांतर}} [[चित्र:The_Scientific_Method_as_an_Ongoing_Process.svg|thumb|450x450px|वैज्ञानिक पद्धतीमधील विविध टप्पे दाखवणारी आकृती]] विविध नैसर्गिक गोष्टींची चिकित्सा करून त्यांबद्दलचे ज्ञान मिळवणे आणि जुन्या ज्ञानाची दुरुस्ती करून त्याचे नव्या ज्ञानाबरोबर संकलन करणे यांसाठीच्या पद्धतींच्या संचांला वैज्ञानिक पद्धती असे म्हटले जाते.] वैज्ञानिक म्हणून गणली जाण्यासाठी ही पद्धती ही नेहमी प्रायोगिक आणि मोजमाप करता येईल अशा पुराव्यांवर अवलंबून असते. त्याचप्रमाणे तर्कवादाची काही ठराविक तत्त्वेदेखिल यामध्ये पाळली जाणे अपेक्षित असते . The scientific method is a body of techniques for investigating phenomena, acquiring new knowledge, or correcting and integrating previous knowledge.[2] The scientific method is an ongoing process, which usually begins with observations about the natural world. Human beings are naturally inquisitive, so they often come up with questions about things they see or hear and often develop ideas (hypotheses) about why things are the way they are. The best hypotheses lead to predictions that can be tested in various ways, including making further observations about nature. In general, the strongest tests of hypotheses come from carefully controlled and replicated experiments that gather empirical data. Depending on how well the tests match the predictions, the original hypothesis may require refinement, alteration, expansion or even rejection. If a particular hypothesis becomes very well supported a general theory may be developed. Although procedures vary from one field of inquiry to another, identifiable features are frequently shared in common between them. The overall process of the scientific method involves making conjectures (hypotheses), deriving predictions from them as logical consequences, and then carrying out experiments based on those predictions. A hypothesis is a conjecture, based on knowledge obtained while formulating the question. The hypothesis might be very specific or it might be broad. Scientists then test hypotheses by conducting experiments. Under modern interpretations, a scientific hypothesis must be falsifiable, implying that it is possible to identify a possible outcome of an experiment that conflicts with predictions deduced from the hypothesis; otherwise, the hypothesis cannot be meaningfully tested. The purpose of an experiment is to determine whether observations agree with or conflict with the predictions derived from a hypothesis. Experiments can take place in a college lab, on a kitchen table, at CERN's [[लार्ज हॅड्रॉन कोलायडर|Large Hadron Collider]], at the bottom of an ocean, on Mars, and so on. There are difficulties in a formulaic statement of method, however. Though the scientific method is often presented as a fixed sequence of steps, it represents rather a set of general principles. Not all steps take place in every scientific inquiry (or to the same degree), and are not always in the same order. == Overview == : ''The [[Scientific method#DNA example|DNA example]] below is a synopsis of this method'' {| style="float:right;" cellspacing="0" |[[चित्र:Alhazen,_the_Persian.gif|thumb|179x179px|Ibn al-Haytham (Alhazen), 965–1039 [[इराक|Iraq]]. A polymath, considered by some to be the father of modern scientific methodology, due to his emphasis on experimental data and reproducibility of its results.]] |- |[[चित्र:Johannes_Kepler_1610.jpg|thumb|206x206px| [[योहानेस केप्लर|Johannes Kepler]] (1571–1630). "Kepler shows his keen logical sense in detailing the whole process by which he finally arrived at the true orbit. This is the greatest piece of Retroductive reasoning ever performed." – C.&nbsp;S. Peirce, c. 1896, on Kepler's reasoning through explanatory hypotheses]] |- |[[चित्र:Galileo.arp.300pix.jpg|thumb|184x184px|According to Morris Kline, "Modern science owes its present flourishing state to a new scientific method which was fashioned almost entirely by [[गॅलेलियो गॅलिली|Galileo Galilei]]" (1564−1642). Dudley Shapere takes a more measured view of Galileo's contribution.]] |} The scientific method is the process by which [[विज्ञान|science]] is carried out. As in other areas of inquiry, science (through the scientific method) can build on previous knowledge and develop a more sophisticated understanding of its topics of study over time. This model can be seen to underlay the scientific revolution. One thousand years ago, Alhazen argued the importance of forming questions and subsequently testing them, an approach which was advocated by Galileo in 1638 with the publication of ''Two New Sciences''. The current method is based on a hypothetico-deductive model formulated in the 20th century, although it has undergone significant revision since first proposed (for a more formal discussion, see [[वैज्ञानिक पद्धती|below]]). === Process === The overall process involves making conjectures (hypotheses), deriving predictions from them as logical consequences, and then carrying out experiments based on those predictions to determine whether the original conjecture was correct. There are difficulties in a formulaic statement of method, however. Though the scientific method is often presented as a fixed sequence of steps, they are better considered as general principles. Not all steps take place in every scientific inquiry (or to the same degree), and are not always in the same order. As noted by William Whewell (1794–1866), "invention, sagacity, [and] genius" are required at every step. ==== Formulation of a question ==== The question can refer to the explanation of a specific ''observation'', as in "Why is the sky blue?", but can also be open-ended, as in "How can I design a drug to cure this particular disease?" This stage frequently involves looking up and evaluating evidence from previous experiments, personal scientific observations or assertions, and/or the work of other scientists. If the answer is already known, a different question that builds on the previous evidence can be posed. When applying the scientific method to scientific research, determining a good question can be very difficult and affects the final outcome of the investigation. ==== Hypothesis ==== An hypothesis is a conjecture, based on knowledge obtained while formulating the question, that may explain the observed behavior of a part of our universe. The hypothesis might be very specific, e.g., Einstein's equivalence principle or Francis Crick's "DNA makes RNA makes protein", or it might be broad, e.g., unknown species of life dwell in the unexplored depths of the oceans. A statistical hypothesis is a conjecture about some population. For example, the population might be people with a particular disease. The conjecture might be that a new drug will cure the disease in some of those people. Terms commonly associated with statistical hypotheses are null hypothesis and alternative hypothesis. A null hypothesis is the conjecture that the statistical hypothesis is false, e.g., that the new drug does nothing and that any cures are due to chance effects. Researchers normally want to show that the null hypothesis is false. The alternative hypothesis is the desired outcome, e.g., that the drug does better than chance. A final point: a scientific hypothesis must be falsifiable, meaning that one can identify a possible outcome of an experiment that conflicts with predictions deduced from the hypothesis; otherwise, it cannot be meaningfully tested. ==== Prediction ==== This step involves determining the logical consequences of the hypothesis. One or more predictions are then selected for further testing. The more unlikely that a prediction would be correct simply by coincidence, then the more convincing it would be if the prediction were fulfilled; evidence is also stronger if the answer to the prediction is not already known, due to the effects of hindsight bias (see also postdiction). Ideally, the prediction must also distinguish the hypothesis from likely alternatives; if two hypotheses make the same prediction, observing the prediction to be correct is not evidence for either one over the other. (These statements about the relative strength of evidence can be mathematically derived using Bayes' Theorem). ==== Testing ==== This is an investigation of whether the real world behaves as predicted by the hypothesis. Scientists (and other people) test hypotheses by conducting experiments. The purpose of an experiment is to determine whether observations of the real world agree with or conflict with the predictions derived from an hypothesis. If they agree, confidence in the hypothesis increases; otherwise, it decreases. Agreement does not assure that the hypothesis is true; future experiments may reveal problems. Karl Popper advised scientists to try to falsify hypotheses, i.e., to search for and test those experiments that seem most doubtful. Large numbers of successful confirmations are not convincing if they arise from experiments that avoid risk. Experiments should be designed to minimize possible errors, especially through the use of appropriate scientific controls. For example, tests of medical treatments are commonly run as double-blind tests. Test personnel, who might unwittingly reveal to test subjects which samples are the desired test drugs and which are placebos, are kept ignorant of which are which. Such hints can bias the responses of the test subjects. Furthermore, failure of an experiment does not necessarily mean the hypothesis is false. Experiments always depend on several hypotheses, e.g., that the test equipment is working properly, and a failure may be a failure of one of the auxiliary hypotheses. (See the Duhem-Quine thesis.) Experiments can be conducted in a college lab, on a kitchen table, at CERN's [[लार्ज हॅड्रॉन कोलायडर|Large Hadron Collider]], at the bottom of an ocean, on Mars (using one of the working rovers), and so on. Astronomers do experiments, searching for planets around distant stars. Finally, most individual experiments address highly specific topics for reasons of practicality. As a result, evidence about broader topics is usually accumulated gradually. ==== Analysis ==== This involves determining what the results of the experiment show and deciding on the next actions to take. The predictions of the hypothesis are compared to those of the null hypothesis, to determine which is better able to explain the data. In cases where an experiment is repeated many times, a [[संख्याशास्त्र|statistical analysis]] such as a chi-squared test may be required. If the evidence has falsified the hypothesis, a new hypothesis is required; if the experiment supports the hypothesis but the evidence is not strong enough for high confidence, other predictions from the hypothesis must be tested. Once a hypothesis is strongly supported by evidence, a new question can be asked to provide further insight on the same topic. Evidence from other scientists and experience are frequently incorporated at any stage in the process. Depending on the complexity of the experiment, many iterations may be required to gather sufficient evidence to answer a question with confidence, or to build up many answers to highly specific questions in order to answer a single broader question. === DNA example === {| cellspacing="0" | valign="top" |The basic [[Scientific method#Elements of the scientific method|elements of the scientific method]] are illustrated by the following example from the discovery of the structure of [[डिऑक्सिरायबोन्यूक्लिक आम्ल|DNA]]: * ''[[Scientific method#DNA-characterizations|Question]]'': Previous investigation of DNA had determined its chemical composition (the four nucleotides), the structure of each individual nucleotide, and other properties. It had been identified as the carrier of genetic information by the Avery–MacLeod–McCarty experiment in 1944, but the mechanism of how genetic information was stored in DNA was unclear. * ''[[Scientific method#DNA-hypotheses|Hypothesis]]'': Linus Pauling, Francis Crick and James D. Watson hypothesized that DNA had a helical structure. * ''[[Scientific method#DNA-predictions|Prediction]]'': If DNA had a helical structure, its X-ray diffraction pattern would be X-shaped. This prediction was determined using the mathematics of the helix transform, which had been derived by Cochran, Crick and Vand (and independently by Stokes). This prediction was a mathematical construct, completely independent from the biological problem at hand. * ''[[Scientific method#DNA-experiments|Experiment]]'': Rosalind Franklin crystallized pure DNA and performed X-ray diffraction to produce photo 51. The results showed an X-shape. * ''[[Scientific method#DNA-iterations|Analysis]]'': When Watson saw the detailed diffraction pattern, he immediately recognized it as a helix. He and Crick then produced their model, using this information along with the previously known information about DNA's composition and about molecular interactions such as hydrogen bonds. |} The discovery became the starting point for many further studies involving the genetic material, such as the field of molecular genetics, and it was awarded the [[वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक|Nobel Prize]] in 1962. Each step of the example is examined in more detail later in the article. === Other components === The scientific method also includes other components required even when all the iterations of the steps above have been completed: ==== Replication ==== If an experiment cannot be repeated to produce the same results, this implies that the original results might have been in error. As a result, it is common for a single experiment to be performed multiple times, especially when there are uncontrolled variables or other indications of experimental error. For significant or surprising results, other scientists may also attempt to replicate the results for themselves, especially if those results would be important to their own work. ==== External review ==== The process of peer review involves evaluation of the experiment by experts, who typically give their opinions anonymously. Some journals request that the experimenter provide lists of possible peer reviewers, especially if the field is highly specialized. Peer review does not certify correctness of the results, only that, in the opinion of the reviewer, the experiments themselves were sound (based on the description supplied by the experimenter). If the work passes peer review, which occasionally may require new experiments requested by the reviewers, it will be published in a peer-reviewed scientific journal. The specific journal that publishes the results indicates the perceived quality of the work. ==== Data recording and sharing ==== Scientists typically are careful in recording their data, a requirement promoted by Ludwik Fleck (1896–1961) and others. Though not typically required, they might be requested to supply this data to other scientists who wish to replicate their original results (or parts of their original results), extending to the sharing of any experimental samples that may be difficult to obtain. == Scientific inquiry == Scientific inquiry generally aims to obtain [[ज्ञान|knowledge]] in the form of testable explanations that can be used to predict the results of future experiments. This allows scientists to gain a better understanding of the topic being studied, and later be able to use that understanding to intervene in its causal mechanisms (such as to cure disease). The better an explanation is at making predictions, the more useful it frequently can be, and the more likely it is to continue explaining a body of evidence better than its alternatives. The most successful explanations, which explain and make accurate predictions in a wide range of circumstances, are often called scientific theories. Most experimental results do not produce large changes in human understanding; improvements in theoretical scientific understanding is typically the result of a gradual process of development over time, sometimes across different domains of science. Scientific models vary in the extent to which they have been experimentally tested and for how long, and in their acceptance in the scientific community. In general, explanations become accepted over time as evidence accumulates on a given topic, and the explanation in question is more powerful than its alternatives at explaining the evidence. Often the explanations are altered over time, or explanations are combined to produce new explanations. === Properties of scientific inquiry === Scientific knowledge is closely tied to empirical findings, and can remain subject to falsification if new experimental observation incompatible with it is found. That is, no theory can ever be considered final, since new problematic evidence might be discovered. If such evidence is found, a new theory may be proposed, or (more commonly) it is found that modifications to the previous theory are sufficient to explain the new evidence. The strength of a theory can be argued to be related to how long it has persisted without major alteration to its core principles. Theories can also subject to subsumption by other theories. For example, thousands of years of scientific observations of the planets were explained [[Scientific method#Another example: precession of Mercury|almost perfectly]] by Newton's laws. However, these laws were then determined to be special cases of a more general theory ([[सापेक्षतावादाचा सिद्धान्त|relativity]]), which explained both the (previously unexplained) exceptions to Newton's laws and predicting and explaining other observations such as the deflection of [[प्रकाश|light]] by [[गुरुत्वाकर्षण|gravity]]. Thus, in certain cases independent, unconnected, scientific observations can be connected to each other, unified by principles of increasing explanatory power. Since new theories might be more comprehensive than what preceded them, and thus be able to explain more than previous ones, successor theories might be able to meet a higher standard by explaining a larger body of observations than their predecessors. For example, the theory of [[उत्क्रांती|evolution]] explains the [[जैवविविधता|diversity of life on Earth]], how species adapt to their environments, and many other patterns observed in the natural world; its most recent major modification was unification with genetics to form the modern evolutionary synthesis. In subsequent modifications, it has also subsumed aspects of many other fields such as biochemistry and molecular biology. === Beliefs and biases === [[चित्र:Jean_Louis_Théodore_Géricault_001.jpg|thumb|Flying gallop falsified; see image below.]] [[चित्र:The_Horse_in_Motion.jpg|thumb|Muybridge's photographs of ''The Horse in Motion,'' 1878, were used to answer the question whether all four feet of a galloping horse are ever off the ground at the same time. This demonstrates a use of photography in science.]] [[वर्ग:विज्ञान]] 7fntzcfhhvgefp3mrfyc8qppwyllyob 0 193529 2145796 1919669 2022-08-13T03:16:44Z संतोष गोरे 135680 /* इंग्लिश पुस्तके */ wikitext text/x-wiki '''पुपुल जयकर''' ([[११ सप्टेंबर]], [[इ.स. १९१५]]:[[इटावा]], [[उत्तर प्रदेश]], [[भारत]] - [[२९ मार्च]], [[इ.स. १९९७]]:[[मुंबई]], [[महाराष्ट्र]]) या इंग्लिश लेखिका होत्या. त्या भारतीय कला आणि संस्कृतीच्या पुरस्कर्त्या होत्या पुपुल जयकर यांचे वडील [[सुरत]]चे विनायक एन. मेहता [[अलाहाबाद]] येथे आय.सी.एस. अधिकारी होते. पुपुल जयकर यांचे बरेचसे बालपण [[अलाहाबाद]]मध्ये गेले. तेव्हा त्यांचे [[नेहरू]] घराण्याशी संबंध जुळले. १९३० साली त्यांचा [[इंदिरा गांधी|इंदिरा गांधींशी]] परिचय झाला. नंतर १९५० साली मुंबईत भेट होऊन त्यांची गाढ मैत्री झाली, ती इंदिरा गांधींच्या १९८४ सालच्या मृत्यूपर्यंत टिकली. ==कारकीर्द== [[लंडन विद्यापीठ|लंडन विद्यापीठातील]] बेडफर्ड महाविद्यालयातून पत्रकारितेची पदवी संपादन केल्यावर पुपुल जयकर यांनी [[टाइम्स ऑफ इंडिया]]कडे नोकरीसाठी अर्ज केला. तेव्हा ''आम्ही तुमचे लेख छापू, पण महिलांना आम्ही नोकरीमध्ये घेत नसतो'' असे त्यांनी कळवले. [[लंडन]]मध्ये असतानाच पुपुल मेहता यांचे बॅरिस्टर मनमोहन मोटाभाई जयकर यांच्याशी लग्न झाले. [[इ.स. १९४१]] साली [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस|काँग्रेस]] पक्षात सामील झाल्यावर जयकांचीर [[रावसाहेब पटवर्धन]], [[अच्युतराव पटवर्धन]], [[अशोक मेहता]], [[युसुफ मेहेर‍अली]] यांच्यांशी ओळख झाली. १९४८ साली [[जे. कृष्णमूर्ती|जे. कृष्णमूर्तींची]] भेट झाल्यावर जयकर यांच्यावर कृष्णमूर्तींचा प्रभाव पडला. पुपुल जयकर भारतातील कृष्णमूर्ती फाउंडेशनच्या अध्यक्षा विश्वस्त होत्या. [[अमेरिका]], [[ब्रिटन]], [[फ्रान्स]] आणि [[जपान]] येथे झालेल्या भारतीय महोत्सवाच्या त्या मुख्य सूत्रधार होत्या. त्या पुढे इंडियन नॅशनल ट्रस्ट फॉर आर्ट ॲन्ड कल्चरल हेरिटेग (इन्टॅक) या संस्थेच्याही अध्यक्ष झाल्या. ==संस्थाकीय कामे== ==इंग्लिश पुस्तके== * इंदिरा गांधी ॲन इंटिमेट बायोग्राफी (इंग्रजी): (मूळ इंग्रजी-१९९२, मराठी अनुवाद - [[अशोक जैन]])<ref>[https://books.google.co.in/books/about/Indira_Gandhi.html?id=hQQsAAAAMAAJ&redir_esc=y Indira Gandhi: An Intimate Biography - Pupul Jayakar - Google Books ]</ref> * The Buddha: A Book for the Young (१९८२) * The Children of Barren Women : (Essays, investigations and stories, १९९४) * The Earthen Drum: An Introduction to the Ritual Arts of Rural India (१९८०) * The Earth Mother (१९८९) * Fire in the Mind : Dialogues with J. Krishnamurti. (१९९५) * God is not a full stop: and other stories. (१९४९). * J. Krishnamurti: A Biography (१९८८) * Textiles and Embroideries of India (१९५६) * Textiles and Ornaments of India: A Selection of Designs (सहलेखक - जॉन आयर्विन, १९७२) * What I am ( Indira Gandhi in conversation with Pupul Jayakar, १९८६) ==पुरस्कार== * [[पद्मभूषण पुरस्कार|पद्मभूषण]] (१९६७) {{DEFAULTSORT:जयकर, पुपुल}} [[वर्ग:पद्मभूषण पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:इ.स. १९१५ मधील जन्म]] [[वर्ग:इ.स. १९९७ मधील मृत्यू]] 6sq6a2z10vaz1hoic8iuko376b7pwwf 14 197131 2145832 1421717 2022-08-13T06:04:54Z अभय नातू 206 पुनर्लेखन wikitext text/x-wiki * [[वर्ग:भारतीय विमानवाहतूक कंपन्या]] [[वर्ग:स्टार अलायन्स]] 6pwm9onc0fil0f072ap3zkviz03n833 0 200720 2145764 2099357 2022-08-12T18:07:15Z 117.228.211.248 /* इतिहास */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट पुस्तक | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म | चित्र = | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = | लेखक = डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर | मूळ_नाव = The Buddha and His Dhamma | अनुवादक = | भाषा = इंग्रजी | देश = भारत | साहित्य_प्रकार = धर्मशास्त्र | प्रकाशक = सिद्धार्थ महाविद्यालय प्रकाशन, मुंबई | प्रथमावृत्ती = [[इ.स. १९५७]] | चालू_आवृत्ती = | मुखपृष्ठकार = | बोधचित्रकार = | पुस्तकमालिका = | पुस्तकविषय = भारतीय बौद्धांचा धर्मग्रंथ | माध्यम = | पृष्ठसंख्या = ५९९ | आकारमान_वजन = | isbn = | पुरस्कार = }} {{बौद्ध धर्म}} '''भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म''' ([[इंग्रजी]]: ''The Buddha and His Dhamma'') हा [[गौतम बुद्ध]]ांच्या जीवनावर आणि [[बौद्ध धर्म]]ाच्या [[तत्त्वज्ञान]]ावर आधारलेला [[बोधिसत्त्व]] [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] लिखित प्रसिद्ध व अखेरचा ग्रंथ आहे. ‘द बुद्ध अ‍ॅण्ड हिज धम्म’ हा इंग्रजी ग्रंथ आंबेडकरांचे [[महापरिनिर्वाण]] झाल्यानंतर डॉ. आंबेडकरांनी स्थापन केलेल्या [[पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी]]च्या [[सिद्धार्थ महाविद्याल]]याने १९५७ साली पहिल्यांदा प्रकाशित केला.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.loksatta.com/lekha-news/the-buddha-and-his-dhamma-dr-b-r-ambedkar-1594868/|title=उपोद्घाताची कथा..|date=2017-12-03|work=Loksatta|access-date=2018-04-15|language=mr-IN}}</ref> भारतातील [[नवयान]]ी बौद्ध अनुयायांचा हा धर्मग्रंथ आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|author=Christopher Queen|editor=Steven M. Emmanuel|title=A Companion to Buddhist Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=P_lmCgAAQBAJ |year=2015|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-119-14466-3|pages=529–531}}</ref> या ग्रंथावर आधारित [[अ जर्नी ऑफ सम्यक बुद्ध]] हा चित्रपट सुद्धा बनवलेला गेला आहे. [[इ.स. १९८९]] साली [[महाराष्ट्र सरकार]]च्या शैक्षणिक विभागाने डॉ. आंबेडकरांचे एकत्रित लेखन व भाषणांची सूत्रे आणि निर्देशांकाची यादी म्हणून हा ग्रंथ पुन्हा प्रकाशित केला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://openlibrary.org/books/OL4080132M/Dr._Babasaheb_Ambedkar_writings_and_speeches.|title=Dr. Babasaheb Ambedkar, writings and speeches.|last=Ambedkar|first=B. R.|date=1979|publisher=Education Dept., Govt. of Maharashtra|location=Bombay}}</ref> डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी असे सांगितले होते की, हा ग्रंथ त्या तीन पुस्तकांपैकी एक आहे, जे बौद्ध धर्माच्या योग्य समस्यांसाठी एक संच तयार करेल. इतर पुस्तके आहेत: (१) [[बुद्ध आणि कार्ल मार्क्स]]; आणि (२) [[प्राचीन भारतातील क्रांती आणि प्रतिक्रांती]]. इंग्रजीत लिहिलेला हा ग्रंथ हिंदी, गुजराती, तेलुगू, तमिळ, मराठी, मल्याळम आणि कन्नड यासारख्या बऱ्याच भाषांमध्ये अनुवादित करण्यात आला आहे. [[भदंत आनंद कौसल्यायन|डॉ. भदंत आनंद कौसल्यायन]] यांनी या ग्रंथाचा अनुवाद [[हिंदी]] व [[पंजाबी]] या दोन भाषेत केले<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.lokmat.com/editorial/dhamm-jiwansukte-dr-bhadant-anand-kausalayan/|title=धम्म जीवनसूक्ते : डॉ. भदंत आनंद कौसल्यायन|date=5 जाने, 2019|website=Lokmat}}</ref> तर घन:श्याम तळवटकर, म. भि. चिटणीस आणि शां. शं. रेगे या तिघांनी [[मराठी भाषा|मराठी भाषेत]] केला आहे. == बौद्ध धर्मशास्त्र == डॉ. आंबेडकरांनी लिहिलेली सर्व पुस्तकांमध्ये या पुस्तकाला सर्वाधिक महत्त्व आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.forwardpress.in/2017/02/a-glance-at-dr-ambedkars-writings/|title=A glance at Dr Ambedkar’s writings|last=राजबहादुर|पहिले नाव=Raj Bahadur|दिनांक=2017-02-10|संकेतस्थळ=Forward Press|भाषा=en-US|ॲक्सेसदिनांक=2019-02-25}}</ref> या ग्रंथाला बौद्ध धर्माचे धर्मशास्त्र म्हणता येईल.<ref name="auto">{{स्रोत बातमी|url=https://www.forwardpress.in/2017/02/a-glance-at-dr-ambedkars-writings/|title=A glance at Dr Ambedkar’s writings|date=2017-02-10|work=Forward Press|access-date=2018-04-15|language=en-US}}</ref> या विशाल ग्रंथात बौद्ध धर्माची विवेचना विशद केली आहे. आंबेडकर साहित्याचे विद्वान डॉ. डी. आर. जाटव यांच्या मते ‘‘हा ग्रंथ अनेक मौलिक प्रश्नांना प्रस्तुत करतो ज्याचे डॉ. आंबेडकरांनी मोठ्या बुद्धिमत्तेसह उत्तर दिले आहे.<ref name="auto"/> सर्वप्रथम, त्यांनी [[हीनयान]] आणि [[महायान]] यामध्ये विभागलेल्या बौद्धधर्माला कोणतेही महत्त्व दिले नाही. बौद्ध धर्म, तथागत बुद्धांचा धर्म एकच आहे. तत्त्वज्ञान विषयक व्याख्या भिन्न असू शकतात. धर्माच्या रूपात बौद्ध धर्म एकच आहे. दोन बौद्ध धर्म असणे संभव नाही. == इतिहास == डॉ. आंबेडकरांनी लिहिलेले पुस्तक लिहण्याच्या उद्देश समजावून सांगताना: <blockquote> हे पुस्तक लिहिण्याची इच्छाशक्ती वेगळ्या उगमाची आहे. [[इ.स. १९५१]] मध्ये कलकत्ता महाबोधी सोसायटीच्या जर्नलचे संपादक यांनी मला वैशाख अंकासाठी एक लेख लिहिण्यास सांगितले. त्या लेखात मी असा युक्तिवाद केला की बुद्धांचा धर्म हा एकमेव धर्म आहे ज्याचा विज्ञानाने जागृत समाज स्वीकारू करू शकतो आणि त्याशिवाय तो समाज नष्टही होईल. मी हेही निदर्शनास आणलं की आधुनिक जगातील बौद्ध धर्मासाठी एकच धर्म होता ज्यास स्वतःला वाचवावे लागेल. त्या बौद्ध धर्माला संथ प्रगती होते कारण त्याचे साहित्य इतके विशाल आहे की कोणीही ते संपूर्ण वाचू शकत नाही. बौद्धांकडे ख्रिस्तींप्रमाणे बायबलसारखं असं एकमेव ग्रंथ म्हणजे बुद्ध आणि त्यांचा धम्म , हा आहे या लेखाच्या प्रकाशन रोजी, मला असे पुस्तक लिहिण्यासाठी, लेखी आणि तोंडी, अनेक विनंत्या प्राप्त झाल्या. त्या प्रतिसाद म्हणून मी हे कार्य हाती घेतले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/00_pref_unpub.html|title=00_pref_unpub|website=www.columbia.edu}}</ref> </blockquote> == चार प्रश्न == बाबासाहेब आंबेडकरांनी हे पुस्तक बौद्ध धर्माच्या आधुनिक विद्यार्थ्यांशी संबंधित प्रश्नांचे उत्तर म्हणून लिहिले आहे. प्रस्तावनामध्ये, लेखकाने चार प्रश्नांची सूची दिली आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/index.html|title=The Buddha and His Dhamma, by Dr. B. R. Ambedkar|last=Pritchett|first=Frances|website=www.columbia.edu|access-date=2018-04-15}}</ref>: <blockquote> प्रथम प्रश्न बुद्ध जीवनातील एका मुख्य घटनेशी संबंधित आहे, ती म्हणजे [[परिव्रज्या]]. बुद्धांनी परिव्रज्या का ग्रहण केली? ह्याचे पारंपारिक उत्तर म्हणजे, त्यांनी मृत देह, आजारी व्यक्ती आणि एक वृद्ध व्यक्ती पाहिला म्हणून. वरवर पाहता हे उत्तर हास्यास्पद वाटते. बुद्धांनी आपल्या वयाच्या २९ व्या वर्षी परिव्रज्या ग्रहण केली. या तीन दृश्यांची परिणती म्हणून जर बुद्धांनी परिव्रज्या घेतली असली तर ही तीन दृश्ये तत्पूर्वी त्यांना आधी कधी दिसली नाहीत? ह्या शेकड्यांनी घटणाऱ्या सर्वसामान्य घटना आहेत, आणि त्या तत्पूर्वी बुद्धांच्या सहजच नजरेस न येणे असंभाव्य होते. त्यांनी त्या ह्याच वेळी त्या प्रथम पाहिल्या हे पारंपारिक स्पष्टीकरण स्वीकारणे अशक्य आहे. हे स्पष्टीकरण विश्वासार्ह नाही आणि ते बुद्धीलाही पटत नाही. पण मग हे जर त्या प्रश्नाचे उत्तर नसेल तर खरे उत्तर तरी कोणते? </blockquote> <blockquote> दुसरा प्रश्न [[चार आर्य सत्य]]ांनी निर्माण केला आहे. बुद्धांच्या मूळ शिकवणीत त्यांचा अंतर्भाव होतो काय? हे सूत्र बौद्ध धर्माच्या मुळावरच आघात करते. जर जीवन हे दुःख आहे, जर मृत्यू हे दुःख आहे, आणि जर पुनर्जन्म हे दुःख आहे, तर सर्व काही संपलेच म्हणायचे. ह्या जगात सुखप्राप्तीसाठी [[धर्म]] किंवा [[तत्त्वज्ञान]] मनुष्याला कधीच उपयोगी पडणार नाही. जर दुःखापासून मुक्ती नसेल तर धर्म काय करू शकतो? जन्मापासून जे दुःख अस्तित्वात येते अशा दुःखापासून मनुष्याची सुटका करण्यासाठी बुद्ध काय करू शकेल? अबौद्धांनी बौद्ध धर्माचा स्वीकार करण्याच्या मार्गात ही चार आर्य सत्ये हा एक मोठाच अडथळा आहे. कारण चार आर्य सत्य मनुष्याला आशा नाकारतात. ही चार आर्य सत्ये बुद्धांच्या आचारतत्त्वांना निराशावादी ठरवतात. ही चार आर्य सत्ये मूळ शिकवणीत अंतर्भूत आहेत </blockquote> <blockquote> तिसरा प्रश्न [[आत्मा]], [[कर्म]] आणि [[पुनर्जन्म]] ह्या तत्त्वांशी संबंधित आहे. बुद्धांनी आत्म्याचे अस्तित्व नाकारले आहे; परंतु त्यांनी कर्म आणि पुनर्जन्म सिद्धांताचे दृढतया प्रतिपादन केली आहेत असे म्हटले जाते. मग लगेच प्रश्न उद्भवतो. जर आत्मा नाही, तर कर्म कसे असू शकेल? जर आत्मा नाही तर पुनर्जन्म कसा असू शकेल? हे गोंधळ निर्माण करणारे प्रश्न आहेत. भगवान बुद्धांनी कर्म आणि पुनर्जन्म हे शब्द कोणत्या अर्थी वापरले? त्या काळी [[ब्राह्मण]] वापरत त्यापेक्षा निराळ्या अर्थी त्यांनी हे वापरले काय? असे जर असेल तर कोणत्या अर्थी वापरले? ब्राह्मण वापरत त्याच अर्थी त्यांनी हे वापरले काय? असे जर असेल तर आत्म्याचा अस्वीकार आणि कर्म व पुनर्जन्म ह्यांचे दृढ प्रतिपादन ही भयानक विसंगती नाही काय? ही विसंगती उकलण्याची आवश्यकता आहे. </blockquote> <blockquote> चौथी प्रश्न [[भिक्खु]]ंशी संबंधित आहे. भिक्खू निर्माण करण्यामागे बुद्धांचा उद्देश काय होता? एक परिपूर्ण मनुष्य तयार करण्याचा हेतू होता काय? की लोकांच्या सेवेला आपले आयुष्य वाहिलेला आणि त्यांचा मित्र, मार्गदर्शक आणि तत्त्वज्ञ असलेला एक समाजसेवक निर्माण करण्याचा त्यांचा उद्देश होता का? हा एक अतिशय महत्त्वाचा प्रश्न आहे. त्यावर बौद्ध धर्माचे भवितव्य अवलंबून आहे. जर भिक्खू हा फक्त एक परिपूर्ण मनुष्य असेल तर बौद्ध धर्माच्या प्रसाराला तो कसलाही उपयोग होत नाही, कारण जरी तो एक परिपूर्ण मनुष्य असला तरी तो स्वार्थी मनुष्य आहे. उलटपक्षी, जर तो एक समाजसेवक असला तर बौद्ध धर्मास तो आशाजनक होऊ शकेल. ह्या प्रश्नाचा निर्णय तात्त्विक सुसंगतीच्या हितापेक्षा बौद्ध धर्माच्या भवितव्याच्या हिताच्या दृष्टीने केला पाहिजे. </blockquote> ==हे सुद्धा पहा == * [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नावावर असलेल्या गोष्टींची यादी]] * [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर संबंधित लेखांची सूची]] *[[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे साहित्य]] *[[अ जर्नी ऑफ सम्यक बुद्ध]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे== * [http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/ ''Buddha And His Dhamma'' Book Online] * [http://www.ambedkar.webs.com Dr.Ambedkar Website] {{डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर}} {{बौद्ध विषय सूची}} [[वर्ग:तत्त्वज्ञान|ब]] [[वर्ग:धर्मग्रंथ|ब]] [[वर्ग:बौद्ध ग्रंथ|ब]] [[वर्ग:डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे ग्रंथ|ब]] [[वर्ग:नवयान|ब]] my6zoa0h810sgnxda57ss5dpof9e5q1 2145769 2145764 2022-08-12T18:17:15Z 117.228.211.248 /* चार प्रश्न */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट पुस्तक | पार्श्वभूमी_रंग = | नाव = भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म | चित्र = | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = | लेखक = डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर | मूळ_नाव = The Buddha and His Dhamma | अनुवादक = | भाषा = इंग्रजी | देश = भारत | साहित्य_प्रकार = धर्मशास्त्र | प्रकाशक = सिद्धार्थ महाविद्यालय प्रकाशन, मुंबई | प्रथमावृत्ती = [[इ.स. १९५७]] | चालू_आवृत्ती = | मुखपृष्ठकार = | बोधचित्रकार = | पुस्तकमालिका = | पुस्तकविषय = भारतीय बौद्धांचा धर्मग्रंथ | माध्यम = | पृष्ठसंख्या = ५९९ | आकारमान_वजन = | isbn = | पुरस्कार = }} {{बौद्ध धर्म}} '''भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म''' ([[इंग्रजी]]: ''The Buddha and His Dhamma'') हा [[गौतम बुद्ध]]ांच्या जीवनावर आणि [[बौद्ध धर्म]]ाच्या [[तत्त्वज्ञान]]ावर आधारलेला [[बोधिसत्त्व]] [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] लिखित प्रसिद्ध व अखेरचा ग्रंथ आहे. ‘द बुद्ध अ‍ॅण्ड हिज धम्म’ हा इंग्रजी ग्रंथ आंबेडकरांचे [[महापरिनिर्वाण]] झाल्यानंतर डॉ. आंबेडकरांनी स्थापन केलेल्या [[पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी]]च्या [[सिद्धार्थ महाविद्याल]]याने १९५७ साली पहिल्यांदा प्रकाशित केला.<ref>{{स्रोत बातमी|url=https://www.loksatta.com/lekha-news/the-buddha-and-his-dhamma-dr-b-r-ambedkar-1594868/|title=उपोद्घाताची कथा..|date=2017-12-03|work=Loksatta|access-date=2018-04-15|language=mr-IN}}</ref> भारतातील [[नवयान]]ी बौद्ध अनुयायांचा हा धर्मग्रंथ आहे.<ref>{{स्रोत पुस्तक|author=Christopher Queen|editor=Steven M. Emmanuel|title=A Companion to Buddhist Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=P_lmCgAAQBAJ |year=2015|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-119-14466-3|pages=529–531}}</ref> या ग्रंथावर आधारित [[अ जर्नी ऑफ सम्यक बुद्ध]] हा चित्रपट सुद्धा बनवलेला गेला आहे. [[इ.स. १९८९]] साली [[महाराष्ट्र सरकार]]च्या शैक्षणिक विभागाने डॉ. आंबेडकरांचे एकत्रित लेखन व भाषणांची सूत्रे आणि निर्देशांकाची यादी म्हणून हा ग्रंथ पुन्हा प्रकाशित केला.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://openlibrary.org/books/OL4080132M/Dr._Babasaheb_Ambedkar_writings_and_speeches.|title=Dr. Babasaheb Ambedkar, writings and speeches.|last=Ambedkar|first=B. R.|date=1979|publisher=Education Dept., Govt. of Maharashtra|location=Bombay}}</ref> डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी असे सांगितले होते की, हा ग्रंथ त्या तीन पुस्तकांपैकी एक आहे, जे बौद्ध धर्माच्या योग्य समस्यांसाठी एक संच तयार करेल. इतर पुस्तके आहेत: (१) [[बुद्ध आणि कार्ल मार्क्स]]; आणि (२) [[प्राचीन भारतातील क्रांती आणि प्रतिक्रांती]]. इंग्रजीत लिहिलेला हा ग्रंथ हिंदी, गुजराती, तेलुगू, तमिळ, मराठी, मल्याळम आणि कन्नड यासारख्या बऱ्याच भाषांमध्ये अनुवादित करण्यात आला आहे. [[भदंत आनंद कौसल्यायन|डॉ. भदंत आनंद कौसल्यायन]] यांनी या ग्रंथाचा अनुवाद [[हिंदी]] व [[पंजाबी]] या दोन भाषेत केले<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.lokmat.com/editorial/dhamm-jiwansukte-dr-bhadant-anand-kausalayan/|title=धम्म जीवनसूक्ते : डॉ. भदंत आनंद कौसल्यायन|date=5 जाने, 2019|website=Lokmat}}</ref> तर घन:श्याम तळवटकर, म. भि. चिटणीस आणि शां. शं. रेगे या तिघांनी [[मराठी भाषा|मराठी भाषेत]] केला आहे. == बौद्ध धर्मशास्त्र == डॉ. आंबेडकरांनी लिहिलेली सर्व पुस्तकांमध्ये या पुस्तकाला सर्वाधिक महत्त्व आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.forwardpress.in/2017/02/a-glance-at-dr-ambedkars-writings/|title=A glance at Dr Ambedkar’s writings|last=राजबहादुर|पहिले नाव=Raj Bahadur|दिनांक=2017-02-10|संकेतस्थळ=Forward Press|भाषा=en-US|ॲक्सेसदिनांक=2019-02-25}}</ref> या ग्रंथाला बौद्ध धर्माचे धर्मशास्त्र म्हणता येईल.<ref name="auto">{{स्रोत बातमी|url=https://www.forwardpress.in/2017/02/a-glance-at-dr-ambedkars-writings/|title=A glance at Dr Ambedkar’s writings|date=2017-02-10|work=Forward Press|access-date=2018-04-15|language=en-US}}</ref> या विशाल ग्रंथात बौद्ध धर्माची विवेचना विशद केली आहे. आंबेडकर साहित्याचे विद्वान डॉ. डी. आर. जाटव यांच्या मते ‘‘हा ग्रंथ अनेक मौलिक प्रश्नांना प्रस्तुत करतो ज्याचे डॉ. आंबेडकरांनी मोठ्या बुद्धिमत्तेसह उत्तर दिले आहे.<ref name="auto"/> सर्वप्रथम, त्यांनी [[हीनयान]] आणि [[महायान]] यामध्ये विभागलेल्या बौद्धधर्माला कोणतेही महत्त्व दिले नाही. बौद्ध धर्म, तथागत बुद्धांचा धर्म एकच आहे. तत्त्वज्ञान विषयक व्याख्या भिन्न असू शकतात. धर्माच्या रूपात बौद्ध धर्म एकच आहे. दोन बौद्ध धर्म असणे संभव नाही. == इतिहास == डॉ. आंबेडकरांनी लिहिलेले पुस्तक लिहण्याच्या उद्देश समजावून सांगताना: <blockquote> हे पुस्तक लिहिण्याची इच्छाशक्ती वेगळ्या उगमाची आहे. [[इ.स. १९५१]] मध्ये कलकत्ता महाबोधी सोसायटीच्या जर्नलचे संपादक यांनी मला वैशाख अंकासाठी एक लेख लिहिण्यास सांगितले. त्या लेखात मी असा युक्तिवाद केला की बुद्धांचा धर्म हा एकमेव धर्म आहे ज्याचा विज्ञानाने जागृत समाज स्वीकारू करू शकतो आणि त्याशिवाय तो समाज नष्टही होईल. मी हेही निदर्शनास आणलं की आधुनिक जगातील बौद्ध धर्मासाठी एकच धर्म होता ज्यास स्वतःला वाचवावे लागेल. त्या बौद्ध धर्माला संथ प्रगती होते कारण त्याचे साहित्य इतके विशाल आहे की कोणीही ते संपूर्ण वाचू शकत नाही. बौद्धांकडे ख्रिस्तींप्रमाणे बायबलसारखं असं एकमेव ग्रंथ म्हणजे बुद्ध आणि त्यांचा धम्म , हा आहे या लेखाच्या प्रकाशन रोजी, मला असे पुस्तक लिहिण्यासाठी, लेखी आणि तोंडी, अनेक विनंत्या प्राप्त झाल्या. त्या प्रतिसाद म्हणून मी हे कार्य हाती घेतले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/00_pref_unpub.html|title=00_pref_unpub|website=www.columbia.edu}}</ref> </blockquote> == चार प्रश्न == बाबासाहेब आंबेडकरांनी हे पुस्तक बौद्ध धर्माच्या आधुनिक विद्यार्थ्यांशी संबंधित प्रश्नांचे उत्तर म्हणून लिहिले आहे. प्रस्तावनामध्ये, लेखकाने चार प्रश्नांची सूची दिली आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/index.html|title=The Buddha and His Dhamma, by Dr. B. R. Ambedkar|last=Pritchett|first=Frances|website=www.columbia.edu|access-date=2018-04-15}}</ref>: <blockquote> प्रथम प्रश्न बुद्ध जीवनातील एका मुख्य घटनेशी संबंधित आहे, ती म्हणजे [[परिव्रज्या]]. बुद्धांनी परिव्रज्या का ग्रहण केली? ह्याचे पारंपारिक उत्तर म्हणजे, त्यांनी मृत देह, आजारी व्यक्ती आणि एक वृद्ध व्यक्ती पाहिला म्हणून. वरवर पाहता हे उत्तर हास्यास्पद वाटते. बुद्धांनी आपल्या वयाच्या २९ व्या वर्षी परिव्रज्या ग्रहण केली. या तीन दृश्यांची परिणती म्हणून जर बुद्धांनी परिव्रज्या घेतली असली तर ही तीन दृश्ये तत्पूर्वी त्यांना आधी कधी दिसली नाहीत? ह्या शेकड्यांनी घटणाऱ्या सर्वसामान्य घटना आहेत, आणि त्या तत्पूर्वी बुद्धांच्या सहजच नजरेस न येणे असंभाव्य होते. त्यांनी त्या ह्याच वेळी त्या प्रथम पाहिल्या हे पारंपारिक स्पष्टीकरण स्वीकारणे अशक्य आहे. हे स्पष्टीकरण विश्वासार्ह नाही आणि ते बुद्धीलाही पटत नाही. पण मग हे जर त्या प्रश्नाचे उत्तर नसेल तर खरे उत्तर तरी कोणते? </blockquote> <blockquote>दुसरा प्रश्न [[चार आर्य सत्य]]ांनी निर्माण केला आहे. बुद्धांच्या मूळ शिकवणीत त्यांचा अंतर्भाव होतो काय? हे सूत्र बौद्ध धर्माच्या मुळावरच आघात करते. जर जीवन हे दुःख आहे, जर मृत्यू हे दुःख आहे, आणि जर पुनर्जन्म हे दुःख आहे, तर सर्व काही संपलेच म्हणायचे. ह्या जगात सुखप्राप्तीसाठी [[धर्म]] किंवा [[तत्त्वज्ञान]] मनुष्याला कधीच उपयोगी पडणार नाही. जर दुःखापासून मुक्ती नसेल तर धर्म काय करू शकतो? जन्मापासून जे दुःख अस्तित्वात येते अशा दुःखापासून मनुष्याची सुटका करण्यासाठी बुद्ध काय करू शकेल? अबौद्धांनी बौद्ध धर्माचा स्वीकार करण्याच्या मार्गात ही चार आर्य सत्ये हा एक मोठाच अडथळा आहे. कारण चार आर्य सत्य मनुष्याला आशा नाकारतात. ही चार आर्य सत्ये बुद्धांच्या आचारतत्त्वांना निराशावादी ठरवतात. अस तुम्हाला वाटेल पण तस नाही . '''चार आर्य सत्य म्हणजे मानवाला दुःखापासून सुखांकडे नेण्याचा मार्ग आहे .''' </blockquote> <blockquote> तिसरा प्रश्न [[आत्मा]], [[कर्म]] आणि [[पुनर्जन्म]] ह्या तत्त्वांशी संबंधित आहे. बुद्धांनी आत्म्याचे अस्तित्व नाकारले आहे; परंतु त्यांनी कर्म आणि पुनर्जन्म सिद्धांताचे दृढतया प्रतिपादन केली आहेत असे म्हटले जाते. मग लगेच प्रश्न उद्भवतो. जर आत्मा नाही, तर कर्म कसे असू शकेल? जर आत्मा नाही तर पुनर्जन्म कसा असू शकेल? हे गोंधळ निर्माण करणारे प्रश्न आहेत. भगवान बुद्धांनी कर्म आणि पुनर्जन्म हे शब्द कोणत्या अर्थी वापरले? त्या काळी [[ब्राह्मण]] वापरत त्यापेक्षा निराळ्या अर्थी त्यांनी हे वापरले काय? असे जर असेल तर कोणत्या अर्थी वापरले? ब्राह्मण वापरत त्याच अर्थी त्यांनी हे वापरले काय? असे जर असेल तर आत्म्याचा अस्वीकार आणि कर्म व पुनर्जन्म ह्यांचे दृढ प्रतिपादन ही भयानक विसंगती नाही काय? ही विसंगती उकलण्याची आवश्यकता आहे. </blockquote> <blockquote> चौथी प्रश्न [[भिक्खु]]ंशी संबंधित आहे. भिक्खू निर्माण करण्यामागे बुद्धांचा उद्देश काय होता? एक परिपूर्ण मनुष्य तयार करण्याचा हेतू होता काय? की लोकांच्या सेवेला आपले आयुष्य वाहिलेला आणि त्यांचा मित्र, मार्गदर्शक आणि तत्त्वज्ञ असलेला एक समाजसेवक निर्माण करण्याचा त्यांचा उद्देश होता का? हा एक अतिशय महत्त्वाचा प्रश्न आहे. त्यावर बौद्ध धर्माचे भवितव्य अवलंबून आहे. जर भिक्खू हा फक्त एक परिपूर्ण मनुष्य असेल तर बौद्ध धर्माच्या प्रसाराला तो कसलाही उपयोग होत नाही, कारण जरी तो एक परिपूर्ण मनुष्य असला तरी तो स्वार्थी मनुष्य आहे. उलटपक्षी, जर तो एक समाजसेवक असला तर बौद्ध धर्मास तो आशाजनक होऊ शकेल. ह्या प्रश्नाचा निर्णय तात्त्विक सुसंगतीच्या हितापेक्षा बौद्ध धर्माच्या भवितव्याच्या हिताच्या दृष्टीने केला पाहिजे. </blockquote> ==हे सुद्धा पहा == * [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नावावर असलेल्या गोष्टींची यादी]] * [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर संबंधित लेखांची सूची]] *[[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे साहित्य]] *[[अ जर्नी ऑफ सम्यक बुद्ध]] ==संदर्भ== {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे== * [http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00ambedkar/ambedkar_buddha/ ''Buddha And His Dhamma'' Book Online] * [http://www.ambedkar.webs.com Dr.Ambedkar Website] {{डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर}} {{बौद्ध विषय सूची}} [[वर्ग:तत्त्वज्ञान|ब]] [[वर्ग:धर्मग्रंथ|ब]] [[वर्ग:बौद्ध ग्रंथ|ब]] [[वर्ग:डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे ग्रंथ|ब]] [[वर्ग:नवयान|ब]] c6c2jpsg2voy6f8q3j44f7hblh2gjyz 0 208162 2145746 2142771 2022-08-12T17:30:57Z संतोष गोरे 135680 [[नाथ संप्रदाय]] वर स्थानांतरित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[नाथ संप्रदाय]] 5xgnn212gyccn54gu9mwnqf0gep5a36 0 209917 2145692 1588791 2022-08-12T13:28:49Z TEJAS N NATU 147252 अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki [[File:Yellow-wattled lapwing, Kalka, Haryana, India.JPG|thumb|कल्का, हरयाणा मधील माळटिटवी]] [[File:Yellow-wattled Lapwing.jpg|thumb|पिवळ्या गाठीची टिटवी]] '''माळटिटवी''' किंवा '''पिवळ्या गाठीची टिटवी''', पिवळ्या गळ्याची टेकवा, हटाटी, मोठी टिटवी किंवा पितमुखी टिटवी (इंग्लिश:Yellow-wattled lapwing; हिंदी:जर्दी, जिर्दी) हा एक पक्षी आहे. == चित्रदालन == <gallery> File:Yellow-wattled Lapwing(माळटिटवी).jpg|thumb|माळटिटवी(yellow-wattled Lapwing) File:Yellow-wattled Lapwing 1(माळटिटवी).jpg|thumb|माळटिटवी(yellow-wattled Lapwing) </gallery> ==माहिती== '''माळटिटवी''' नेहमी आढळणाऱ्या टिटवीची ही भारतात सापडणारी दुसरी जात. साधी टिटवी ही पाणथळ जागी हमखास सापडते. तर ही माळटिटवी कोरडय़ा प्रदेशातील माळरानावर पण पाण्याच्याच आसपास आढळते.ही माळटिटवी आपल्याला एकेकटी किंवा जोडीने दिसते. पण क्वचित प्रसंगी आजूबाजूच्या ४/६ टिटव्यासुद्धा एकत्र उडताना दिसू शकतात. हे पक्षी स्थानिक असून एकाच जागी कायम राहतात. त्यांना त्यांची हद्द अतिशय प्रिय असते आणि त्यासाठी ते इतर टिटव्यांबरोबरच दुसऱ्या मोठय़ा पक्ष्यांनाही सहज हुसकावून लावतात. हे पक्षी नेहमी जमिनीवरच आढळतात आणि तुरुतुरु पळत जाऊन मातीतील किंवा पानांखाली दडलेले कीटक पकडून खातात.माळटिटवीचा विणीचा हंगाम उन्हाळ्यात असतो, नर-मादीची जोडी जमल्यावर त्यांचे मीलन होते आणि मादी घरटय़ात ४ अंडी घालतात. ==शरीररचना== आकाराने ही टिटवी साध्या टिटवीपेक्षा थोडी लहान असते. हिच्या पंखांचा आणि पाठीचा रंग मातकट तपकिरी असून पोट मात्र पांढरेशुभ्र असते.त्याचे [[पाय]] लांब असतात. वाळूच्या रंगासारखी उदी टिटवी असते व काळे [[डोके]] असते.उडताना काळ्या पंखावरील पांढरे पट्टे ठळक दिसतात. [[नर]] आणि [[मादी]] दिसायला सारखे असतात. हे [[पक्षी]] समूहाने राहतात.हिला सहज ओळखायची खूण म्हणजे डोळ्यापासून निघून चोचीवरून ओघळणारा पिवळा धम्मक मांसल भाग. यामुळे तिला अगदी दुरूनही सहज ओळखता येते. ==वितरण == हे पक्षी भारतात [[हरयाणा]] आणि [[पश्चिम बंगाल]], दक्षिणेकडे कन्याकुमारी पर्यंत आढळतात. तसेच पश्चिम [[बांगला देश]], [[पाकिस्तान]] सिंध आणि [[श्रीलंका]] या देशांमध्ये आढळतात. ==निवासस्थाने == ते धानाची कापलेली शेते व पडीत शेतीचा प्रदेश अश्या ठिकाणी वास्तव्य करतात. ==संदर्भ == * पक्षिकोश - मारुती चितमपल्ली [[वर्ग:पक्षी]] b2vpl0geyxhyxz28oqnzne5dahe9apw 0 210128 2145690 1473522 2022-08-12T13:10:22Z TEJAS N NATU 147252 अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki [[चित्र:Common sandpiper(तुतवार, तुतारी).jpg|right|thumb|200px| तुतवार, तुतारी (Common sandpiper)]] '''तुतवार''', टीलवा,लहान टिलवा, टिंबूल, टीवला किंवा टिंबा (इंग्लिश:common sandpiper) हा एक पक्षी आहे. {{बदल}} आकाराने अंदाजे लाव्याएवडा. वरून राखट तपकिरी. खालून [[पांढरा]] व छातीवर धूसर पिंकट. मानेच्या पुढच्या बाजूला विरळ गडद काड्या. उडताना पंखावर पांढरी पट्टी. शेपटीच्या दोन्ही काठाची पिसे पांढरी दिसतात. [[नर]] व [[मादी]] दिसायला सारखे असतात. == चित्रदालन == <gallery> File:Common Sandpiper at muzhappilangad beach.jpg|thumb|तुतवार </gallery> ==वितरण== [[भारत]], [[श्रीलंका]], नारकोदाम आणि निकोबार बेटांत हिवाळी पाहुणे ==निवासस्थाने== तळी, समुद्रकिनारे आणि मुख्यतः चिखलाणी प्रदेशात आढळून येतात. ==संदर्भ== * पक्षीकोश - मारुती चितमपल्ली [[वर्ग:पक्षी]] hprpes3ifiyitiuysk5v2rodwko1km1 0 210473 2145719 1574474 2022-08-12T16:15:06Z TEJAS N NATU 147252 अधिक अचूक वर्णनात्मक प्रतिमा संलग्न केली आहे wikitext text/x-wiki [[File:Nature neighbors, embracing birds, plants, animals, minerals, in natural colors by color photography, containing articles by Gerald Alan Abbott, Dr. Albert Schneider, William Kerr Higley...and other (14748637364).jpg|thumb|Nature neighbors, embracing birds, plants, animals, minerals, in natural colors by color photography, containing articles by Gerald Alan Abbott, Dr. Albert Schneider, William Kerr Higley...and other (14748637364)]] [[File:IndianBushLark.jpg|thumb|Indian Bush Lark (Mirafra erythroptera)]] '''तांबडा [[भट चंडोल (पक्षी)|भट चंडोल]]''' (शास्त्रीय नाव:mirafra erythroptera; इंग्लिश:Redwinged Bush Lark/Indian Bush Lark; [[हिंदी]]:अगिया,झिरझिरा,जंगली अगिया) हा एक पक्षी आहे. ==ओळखण== हा पक्षी आकाराने [[चिमणी]] एवढा हा पक्षी उडताना त्याच्या पंखावर दिसणाऱ्या तांबूस डागांवरून तांबडा भट चंडोल इतर चंडोलातून वेगळा ओळखला जातो.या पक्ष्याचे नर व मादी असे दोन प्रकार पडतात नर व मादी दिसायला सारखे असल्याने त्या दोघांला ओळखणे कठीणच जाते.हा पक्षी हवेत उडताना सि-सि-सि-सि न त्या पाठोपाठ लगेच व्हिसी-व्हिसी-व्हिसी असा आवाज करतो. ==वितरण== अतीपावसाचा प्रदेश सोडून हे पक्षी सर्वत्र आढळून येतात.हे पक्षी जास्तीत-जास्त मार्च ते ऑक्टोबर या काळात दिसतात. ==निवासस्थाने== हे पक्षी झुडपी जंगले व रानामध्ये राहतात. ==संदर्भ== * पक्षीकोश - मारुती चितमपल्ली [[वर्ग:पक्षी]] 3219r6722w90ry57p5qxi96b12f81a9 0 258334 2145751 2001446 2022-08-12T17:44:28Z संतोष गोरे 135680 removed [[Category:मराठी चित्रपट]] - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट | नाव = शकुंतला देवी | छायाचित्र = | चित्र रुंदी = | चित्र title = | निर्मिती वर्ष = २०२० | भाषा = हिंदी | देश = [[भारत]] | निर्मिती = सोनी पिक्चर्स नेटवर्क इंडिया<br />विक्रम मल्होत्रा | दिग्दर्शन = अनु मेनन | पटकथा = अनु मेनन<br />नयनिका महतानी | कथा = इशिता मोईत्रा<br />{{Small|(संवाद)}} | प्रमुख कलाकार = [[विद्या बालन]]<br />जिशु सेनगुप्ता<br />सान्या मल्होत्रा | निवेदक = [[शाहरुख खान]] | संगीत = '''गाणी:'''<br />सचिन – जिगर<br />'''संगीतलिपी:'''<br> करण कुलकर्णी | छाया = कीको नाकहारा | संपादन = अंतरा लाहिरी | स्टुडिओ = अबंडंटिया एंटरटेनमेंट<br />सोनी पिक्चर्स नेटवर्क इंडिया<br />ए जीनियस फिल्म्स प्रोडक्शन | प्रदर्शन_तारिख = [[जुलै ३१|३१ जुलै]] [[इ.स. २०२०|२०२०]] | वितरक = प्राइम वीडियो }} {{बदल}} '''शकुंतला देवी''' आगामी भारतीय [[हिंदी]] - भाषा चरित्रात्मक चित्रपट दिग्दर्शित आणि अनु मेनन द्वारा निर्मित आणि सोनी पिक्चर्स नेटवर्क इंडिया यांनी निर्मित केली आहे. आणि विक्रम मल्होत्रा त्याच्या बॅनरखाली अबंडंटिया एन्टरटेन्मेंट.या चित्रपटात [[विद्या बालन]] शकुंतला देवीच्या भूमिकेत आहे, ज्याला "मानव संगणक" म्हणून ओळखले जाते. यात जिशु सेनगुप्ता, सान्या मल्होत्रा ​​आणि अमित साध मुख्य भूमिकेत आहेत.हा चित्रपट ८ मे २०२० रोजी नाट्यरित्या भारतात प्रदर्शित होणार होता.<ref>{{Cite web |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/shakuntala-devi-vidya-balan-transforms-into-maths-genius-as-the-film-goes-on-floor-today/ |title=Shakuntala Devi: Vidya Balan transforms into maths genius as the film goes on floor today |date=16 September 2019 |website=[[Bollywood Hungama]] |access-date=16 September 2019}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/shakuntala-devi-teaser-vidya-balan-gives-us-a-glimpse-into-the-extraordinary-life-of-the-mathematical-genius/articleshow/71144672.cms |title='Shakuntala Devi' teaser: Vidya Balan gives us a glimpse into the extraordinary life of the mathematical genius |date=16 September 2019 |work=[[The Times of India]] |access-date=16 September 2019}}</ref> कोविड -१९ साथीच्या रोगामुळे ती चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित होणार नाही आणि 31 जुलै, 2020 रोजी प्राइम व्हिडिओवर जगभर प्रसारित होईल.<ref name="release date">{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/amp/movies/bollywood/story/shakuntala-devi-release-date-out-vidya-balan-film-to-hit-amazon-prime-on-july-31-1696335-2020-07-02|title=Shakuntala Devi release date out: Vidya Balan film to hit Amazon Prime on July 31|date=2020-07-02|website=[[India Today]]|language=en-US|access-date=2020-07-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/vidya-balan-film-shakuntala-devi-release-date-6487239/lite/|title=Vidya Balan’s film Shakuntala Devi gets a release date|date=2 July 2020|work=[[Indian Express]]|access-date=2 July 2020}}</ref> == कलाकार == * [[विद्या बालन]] * प्रकाश बेलवाडी * जिशु सेनगुप्ता<ref>{{cite web|url=https://www.news18.com/news/movies/jisshu-sengupta-to-play-vidya-balans-husband-in-shakuntala-devi-human-computer-2381801.html |title=Jisshu Sengupta to Play Vidya Balan's Husband in Shakuntala Devi Human Computer |date=11 November 2019 |website=[[CNN-News18]] |access-date=17 November 2019}}</ref> * सान्या मल्होत्रा<ref>{{cite news|author=Vasudevan, Aishwarya|url=https://www.dnaindia.com/bollywood/report-shakuntala-devi-makers-rope-in-sanya-malhotra-to-play-vidya-balan-s-onscreen-daughter-2791550 |title='Shakuntala Devi': Makers rope in Sanya Malhotra to play Vidya Balan's onscreen daughter |date=22 September 2019 |work=[[Daily News and Analysis]] |access-date=22 September 2019}}</ref> * अमित साध<ref>{{cite news|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/shakuntala-devi-human-computer-amit-sadh-joins-the-cast-of-vidya-balan-s-film-1617055-2019-11-08 |title=Shakuntala Devi Human Computer: Amit Sadh joins Vidya Balan's film |date=8 November 2019 |work=[[India Today]] |access-date=17 November 2019}}</ref> == प्रदर्शन == चित्रपटाचा ट्रेलर १४ जुलै २०२० रोजी रिलीज झाला होता. कोविड -१९ साथीच्या रोगामुळे हा चित्रपट चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित झाला नाही. त्या ऐवजी हा चित्रपट ३१ जुलै, २०२० रोजी प्राइम व्हिडिओवरून जगभर प्रसारित झाला.<ref name="release date" /> विद्या बालनने ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर चित्रपटाच्या प्रदर्शनासंदर्भात सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर आनंद व्यक्त केला.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/vidya-balanstarrer-shakuntala-devi-to-premiere-on-july-31-on-amazon-prime-video/1884138 |title=Vidya Balan-starrer ''Shakuntala Devi'' to premiere on July 31 on Amazon Prime Video |date=2 July 2020 |work=Outlook India |access-date=2 July 2020}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=2020-07-09|title=Vidya Balan's Shakuntala Devi Full Movie Watch Online on Amazon Prime From 31 July|url=https://moviespie.com/news/news-movies/vidya-balans-shakuntala-devi-full-movie-watch-online-on-amazon-prime-from-31-july/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-07-09|website=Moviespie|language=en-US}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * {{IMDb title|10964468}} * [https://www.bollywoodhungama.com/movie/shakuntala-devi-human-computer/ Shakuntala Devi] on Bollywood Hungama [[वर्ग:हिंदी भाषेमधील चित्रपट]] tdm2i4x1el4xtsmkb2d5cd2h0a7pdo5 0 270052 2145730 1852933 2022-08-12T16:33:52Z Sandesh9822 66586 wikitext text/x-wiki '''कौण्डिन्य''' ([[पाली भाषा|पाली]]मध्ये: ''कोण्डञ्ञ'') हे एक बुद्धकालीन बौद्ध [[भिक्खू]] होते, जे सर्वात पहिल्यांदा [[अर्हत]] झाले होते. त्यांना 'अज्ञातकौण्डिन्य' देखील म्हणतात. त्यांचे आयुष्य इ.स.पू. ६व्या शतकात होते. त्यांनी सध्या [[उत्तर प्रदेश]] आणि [[बिहार]] अंतर्गत असलेल्या भागात भेट दिली. ते बुद्धाचे एक प्रमुख शिष्य होते. {{बौद्ध विषय सूची}} [[वर्ग:अर्हत]] [[वर्ग:बौद्ध भिक्खू]] [[वर्ग:गौतम बुद्धांचे शिष्य]] [[वर्ग:भारतीय बौद्ध]] r0vli97jhbx1a5dj6djar6xzozl9im2 3 286003 2145795 2143210 2022-08-13T02:13:25Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=संतोष गोरे}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १२:३५, ७ जुलै २०२१ (IST) ==खडीकोळवण== माझा "खडीकोळवण" मधील अधिक मजकूर delet झाला. माहीती मिळेल का? [[TimeNow999]] ::खडीकोळवण हा संपूर्ण लेख विकिपीडियास अनुसरून नव्हता, त्यात बदल करण्यात आले आहेत. आपण ग्राम दैवत ची माहिती टाकली, ती संपादित करून ठेवण्यात आली आहे; उडवली नाही. उलट अशा माहितीसाठी संदर्भ जोडावा लागतो, जो तुम्ही जोडला नाही. असो. काव्य पद्धतीची भाषा तसेच अज्ञात व्यक्तीचे नाव जोडून दिलेले व्यक्तीमहत्व काढण्यात आले आहे. :::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) २०:३२, १२ जून २०२१ (IST) साहेब मी आपला आभारी आहे, नवीन आहे, पुढे नक्कीच सुधारणा होणारच, उत्पात असा काही नाही. गैरसमज नसावा. मला वाटला दुसरे कोणती तरी मजकूर delet केला..क्षमा असावी [[TimeNow999]] :साहेब मला काही चुकले तर block करू नका. मार्गदर्शन करा. हिच विनंती [[TimeNow999]] :नमस्कार मला काही मजकूर नवा updt करायचा असेल तर तो करू शकतो का? कृपया मार्गदर्शन करावे [[TimeNow999]] ::{{साद|TimeNow999}}, नमस्कार, मराठी विकिपीडिया मुक्त ज्ञानकोश आहे. आपण '''सकारात्मक''' आणि '''विधायक''' लिखाण सर्वत्र करू शकता, नवीन पान निर्मिती करू शकता, कुठे काही अडचण निर्माण झाल्यास मदत मागू शकता. --:[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १९:५०, १४ जून २०२१ (IST) नमस्कार सरजी, मी खडीकोळवण लेख पूर्णपणे काढून टाकला आहे. पुन्हा सच्चेबद्द लिखाण करूनच येथे माहीतीसाठी पाठविणार......लेख delet केल्यामुळे क्षमस्व [[TimeNow999]] {{साद|TimeNow999}} '''कोणत्याही पानात मोठ्या प्रमाणात काटछाट किंवा फेरबदल करणे''' हे फक्त विशिष्ट संपादक करू शकतात. तेव्हा कृपया लेख न उडवता पुनर्लिखाण करावे. गरज पडल्यास [[सदस्य:TimeNow999/धुळपाटी/खडीकोळवण]] येथे कच्चे लिखाण करून पाहिजे तितके संपादने करावीत. आणि मग त्यातील उत्तम असे वेगवेगळे परिच्छेद एक एक करून [[खडीकोळवण]] या लेखात जोडावेत. :[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १९:५४, १५ जून २०२१ (IST) ==अंतर दुवा== <nowiki>:मला काही पाने इंग्रजी विकिपीडियाशी जोडण्यासाठी सुचवायची आहेत.</nowiki> :होय सांगा ना! ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १३:४२, १९ मे २०२१ (IST) आतापर्यंतची सर्व पाने जोडल्याबद्दल खूप धन्यवाद! [[फुलांची वनस्पती]] हे पान [[फुलझाडे]] येथे स्थानांतरित केले आहे. तर त्याचा दुवा पण स्थानांतरित करावा. :[[गायत्री दातार]] {{झाले}}, कृपया [[उदय सबनीस]] लेखाचा विस्तार करावा. तुम्ही बरीचशी छोटी पाने निर्माण केली आहेत. विनंती आहे की, पूर्वतयारी करून किमान १,००० बाईट्स, साचा आणि दोन ते तीन परिच्छेद असलेले लेख तयार करावेत. ::[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) २२:०६, १४ ऑक्टोबर २०२१ (IST) <nowiki>:ठीक आहे, धन्यवाद.</nowiki> :फुलपाखरू आणि देवयानी ही दोन पाने enwiki वर सापडली नाहीत. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १४:११, १९ मे २०२१ (IST) <nowiki>:रंग माझा वेगळाचे पान चुकीच्या इंग्रजी पानाशी जोडण्यात आले आहे. ते Rang Maza Vegla नसून Rang Majha Vegla असे आहे.</nowiki> :रंग माझा वेगळा दुरुस्त केले, पण enwiki वर जीव झाला येडापिसा सापडत नाहीये. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) <nowiki>:Phulpakharu (TV series), Devyani... Ekka Raja Rani, Jeev Zala Yeda Pisa अशी पाने आहेत.</nowiki> :ते दिसायला वेळ लागतो. आज संध्याकाळी परत मेसेज करा. अजून काही पान असतील तर कृपया मेसेज टाकून ठेवणे. तसेच प्रत्येक मेसेज टाकताना किंवा रिप्लाय देताना खाली '''<nowiki>:~~~~ </nowiki>''' असे टाकणे. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) <nowiki>:ओके चालेल.</nowiki> :ओके चालेल नंतर '''<nowiki>:~~~~ </nowiki>''' असे टाकावे. त्यात nowiki वगैरे लिहू नका आणि हो, तुमचे काम चांगले आहे. Sign up/login म्हणजे सनोंद प्रवेश करून काम करा, अजून सोपे जाईल. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १४:५२, १९ मे २०२१ (IST) :नमस्कार, कृपया नवीन पानांची यादी देणे थांबवा. विकिपीडियावर बहुतेक सदस्य हे निस्वार्थपणे काम करत असतात. त्यात त्यांचा कोणताही स्वार्थ नसतो किंवा विकिपीडिया त्यांना पगार देत नसते. आपल्या व्यस्त जीवनातून वेळ काढून येथे योगदान देणे चालू असते. मला मराठी विकिपीडियाने द्रूतमाघारकार म्हणून नेमलेले आहे. वेळेत वेळ काढून सामान्य किंवा नवख्या सदस्यांच्या हातून होणाऱ्या चुका आणि होणारा उपद्रव शोधून तो दुरुस्त करणे हे माझं काम आहे. मराठी विकिपीडियावर सध्या +७४,००० पाने आहेत. जर फक्त दुवे जोडत बसलो तर प्रमुख जिम्मेदारीचे काम बाजूला पडेल. तेव्हा विनंती आहे की, सध्या झाले तेव्हढे काम पुरेसे आहे. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) ०८:३२, २० मे २०२१ (IST) <nowiki>:नमस्कार. मला तुम्हाला त्रास देण्याचा हेतू नव्हता. मी फक्त मदत म्हणून या पानांची यादी येथे नमूद करत होतो. परंतु, आता मी येथे नवीन पानांची यादी देणार नाही क्षमस्व.</nowiki> नमस्कार, कृपया संपादने जपून करावीत. यापूर्वी पण आपणास सावध केल्या गेले होते. तुमच्या चुकीच्या संपादनामुळे अनेक पानांवरील साचात बिघाड होतोय. त्यामुळे दुरुस्तीचे काम वाढतेय. तसेच आपण सनोंद संपादने करत नाहीयेत, त्यामुळे क्लिष्टता वाढतेय. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) ०७:०५, २१ मे २०२१ (IST) कृपया [[महाराष्ट्रातील सर्वाधिक आकर्षक पुरुष (चित्रपट)]] तसेच [[पीयूष रानडे]] सारखी उपयुक्त माहिती नसलेली पाने दुरुस्त करावीत. अन्यथा ही व अशी इतर पाने काढली जातील याची नोंद घ्यावी. :[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|चर्चा]]) ०६:५८, ११ जुलै २०२१ (IST) कृपया प्रथम [[उदय सबनीस]] लेखात थोडा बहुत मजकूर जोडावा. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) २०:५८, ९ ऑक्टोबर २०२१ (IST) == व्हॅलेंटाईन अभिवादन == {| style="background-color: #ff6947; border: 4px solid #DC143C;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 1px;" | [[File:Wikilove2 new.png|211px]] |style="font-size: x-large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.5em;" | '''व्हॅलेंटाईन अभिवादन!!!''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ---- '''नमस्कार Goresm, [[प्रेम]] हे अंत: भाषा आहे आणि रोख्यांची दोन आत्म्यांच्या जोडणारा आणि आणते की दोन अंत: करणात एकत्र भावना आहे. [[विकिपीडिया]] पातळी प्रेम घेऊन, एकमेकांना [[व्हॅलेन्टाईन्स डे]]च्या शुभेच्छा बनवू करून विकिप्रेम पसरु,पूर्वी तो कोण असेल ज्याच्या सोबत आपले मतभेद झाला असेल, एक चांगला मित्र, किंवा फक्त काही यादृच्छिक व्यक्ती.<br /> पूर्वसंध्येला आपण मनापासून व उबदार प्रेम पाठवत आहे <br> संपादनास शुभेच्छा,<br> [[सदस्य:Tiven2240|'''<span style="background color: black; color: orange">टाय</span><span style="color: blue">वीन</span>'''<span style="color: green">२२४०</span>]]^{[[सदस्य चर्चा:Tiven2240|<span style="color: maroon">माझ्याशी बोला</span>]]} ०८:२८, १४ फेब्रुवारी २०१८ (IST) <center><span style="color: white"> '''<nowiki>{{subst:व्हॅलेंटाईन अभिवादन}} </nowiki>'''</span> असे ज्या सदस्यास संदेश द्यावयाचा आहे, त्या सदस्याच्या चर्चापानावर जोडून हा शुभेच्छा संदेश त्यांचेपर्यंत पोचवा.''</center>{{clear}}</div> |} ==वंजारी== {{साद|Goresm}} नमस्कार, आपण Tiven2240 च्या चर्चापानावर [[वंजारी]] लेखाबद्दल उपस्थित केलेल्या प्रश्नांना अनुसरून: [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MobileDiff/1591201 1] [https://mr.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:MobileDiff/1591203 2] हे वंशज विभागातील मजकूर अनामिक सदस्याने हटवले आहे. (हटवलेला मजकूर – '''''आणि रेणुका माता, माहूरगड हे होत. वंजारी समाजाची उत्पत्ती ही [[रेणुका]] मातेच्या सन्तानीं पासून झाली असे मानल्या जाते. रेणुका मात आणि [[जमदग्नी]] ऋषी यांना पाच पुत्र होते, ते अनुक्रमे असे, १) वशूमंत २) वस्तू ३) सूशौन ४) विश्ववस्तू. ५) [[परशूराम]] हे होत. वशुमंतापासून कमण्डूक ऋषी. त्याच्यापासून अनुक्रमे १)रघुपती, २)अधिपती, ३)कानुपती आणि ४)सुभानुपती हे जन्मले. यातील रघुपती पासून १)रावजीन, अधिपती पासून २)लाडजीन, कानिपती पासून ३)मथुरजन आणि सुभानुपती पासून ४)भूसार्जीन अशा '''क्रमवार चार शाखांची''' उत्पत्ती झाली.आज या चारही शाखा एक आहे व वंजारी म्हणून परिचित आहे.''''' याच मजकूराबाबत आपण बोलत आहात का? याशिवाय पुढील मजकूर नकल-डकव (कॉपीपेस्ट) सापडला असल्याने त्याला कॉपीव्हायोचा साचा जोडला आहे, त्यामुळे तो झाकला गेला आहे आणि तो मोबाईल दृष्यातून दिसत नाही. डेक्सटॉप दृष्यातून तो तुम्ही पाहू शकता. (मजकूर – '''''अनेक वंजारी स्वत:ला राजपूत कुळीतील राणाप्रतापाचे वंशज समजतात. राजस्थानातून औरंगजेबाच्या वेळी ते दक्षिणेस आले असावेत असेही मानले जाते. त्यांच्यात अनेक उपजमांतीचे लोक आहेत. बिहार व ओरिसा या राज्यांत त्यांना आदिवासी म्हणून मान्यता मिळाली नाही. इतरत्र त्यांना अनुसूचित जमातींत समाविष्ट केले आहे. तर महाराष्ट्र्र राज्यात त्यांना भटक्या विमुक्त जातीचा दर्जा दिलेला आहे. आंध्र प्रदेशात ते सुगाळी, दिल्लीत शिरकिवन, राजस्थान व केरळात गवरिया व गूजरातमध्ये चारण म्हणून ओळखले जातात. लोदी घराण्यातील सिकंदरशाह याने १५०२ मध्ये धोलपूरवर स्वारी केली, तेव्हा वंजारी बंजारांचा प्रथम उल्लेख केलेला आढळतो. थोडक्यात विविध प्रांतीय लोक असल्याने सर्व पोटभेद पडले असले तरी समस्या समान आहेत. वंजारी समाजही पुरातन काळी मातृसत्ताक पद्धती पाळनाराच होता. महाराष्ट्रातील वंजा-यांची श्रद्धास्थाने म्हणजे जेजुरीचा खंडोबा आणि माहूरची रेणुका.''''' ). काही बदल अपेक्षित आहे? अनामिक सदस्याने हटवलेला मजकूर पूर्ववत चढवला जाऊ शकतो, मात्र तो कॉपीपेस्ट नसावा. कृपया प्रतिक्रिया द्या. --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २०:२७, ४ मे २०१८ (IST) नमस्कार, बहुतांश वेळा लेखन हे काॅपि पेस्ट असते यात काही वादच नाही. परंतु मी "आणि रेणुका माता, माहूरगड हे होत. वंजारी समाजाची उत्पत्ती ही रेणुका मातेच्या सन्तानीं पासून झाली असे मानल्या जाते. रेणुका मात आणि जमदग्नी ऋषी यांना पाच पुत्र होते, ते अनुक्रमे असे, १) वशूमंत २) वस्तू ३) सूशौन ४) विश्ववस्तू. ५) परशूराम हे होत. वशुमंतापासून कमण्डूक ऋषी. त्याच्यापासून अनुक्रमे १)रघुपती, २)अधिपती, ३)कानुपती आणि ४)सुभानुपती हे जन्मले. यातील रघुपती पासून १)रावजीन, अधिपती पासून २)लाडजीन, कानिपती पासून ३)मथुरजन आणि सुभानुपती पासून ४)भूसार्जीन अशा क्रमवार चार शाखांची उत्पत्ती झाली.आज या चारही शाखा एक आहे व वंजारी म्हणून परिचित आहे. [१].) ' या बद्दल बोलत आहे. वरील माहिती मी माझ्या शब्दात लिहिलेली आहे. काॅपि पेस्ट नाही. 🙏 धन्यवाद '''उत्पत्ती''' विभाग बनवून त्यामध्ये वरील मजकूरात काहीसा बदल करून मी हा मजकूर लेखात घातला आहे. आपण त्यात आवश्यक ते बदल करावेत, विनंती. आपल्यासाठी दोन विनम्र सूचना: # कुठे संदेश टाकल्यावर त्याखाली आपली ''''सही''' अवश्य वापरावी. # आपले सदस्य पान बनवून घ्या. ([https://mr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:Goresm&action=edit&redlink=1 येथे]) --[[User:संदेश हिवाळे|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:संदेश हिवाळे|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २३:३१, ५ मे २०१८ (IST) == आपले सदस्यपान == :मुक्त ज्ञान निर्मितीसाठी आपले अभिनंदन व शुभेच्छा!<br> विकिपीडियावर लाल दुवा म्हणजे रिकामे पान. तुमचे नाव लाल दुव्यात दिसते आहे? मग तर त्यावर क्लिक करून ते उघडा, आणि लिहा स्वत:विषयी आपल्या सदस्य पानावर! आपला परिचय उदा.कामाचे क्षेत्र,आवडीचे विषय,अभ्यासाचे विषय,छंद इ. तसेच कोणत्या विषयांवर लिहायला आवडेल, फोटो संग्रह टाकायला आवडेल हे अवश्य लिहा. इतर विकी प्रकल्प -विकिस्रोत,विक्शनरी,विकिबुक्स इ.- यामध्ये रुची आहे का ते नोंदवावे.<br> खाजगी माहिती जसे की फोन क्र.,ईमेल देण्याचे टाळावे.<br> या गोष्टी करून पहा -<br> #सदस्य पान तयार करणे - स्वत:ची थोडक्यात माहिती लिहिणे, आवड,छंद, कौशल्ये इ.<br> ::या पानावर संपादन करताना - परिच्छेद, शब्द ठळक/तिरपा करणे, बिंदी व अनुक्रमित यादी, दुवा देणे, संदर्भ देणे इ. मुलभूत गोष्टी समजून घेणे. #आपल्याला आवडणाऱ्या कोणत्याही लेखाचे नाव 'शोधा' खिडकीत टाकून लेख उघडणे. लेखात किमान एक-दोन वाक्याची योग्य ती भर घालणे. अशा १० लेखांत भर घालणे. अलीकडील बदल मध्ये 'आपण १० संपादनांचा टप्पा ओलांडला, अभिनंदन!' असा संदेश दिसेपर्यंत संपादने करणे. याचा उद्देश लेखाची रचना, भाषा, व इतर विकिपीडिया पद्धती जाणणे असाही आहे. #'माझ्या पसंती' मध्ये संपादनांची संख्या पाहणे. 'माझे योगदान' मध्ये आपण काय कृती केली ती पाहणे. अलीकडील बदल मध्ये नोंदी पाहणे. # विकिपीडिया प्रशिक्षणाचे व्हिडीओ पुढील लिंकवर आहेत - [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marathi_Wikipedia_Tutorials Marathi Wikipedia Tutorials] पुढील लेखनाला शुभेच्छा!<br> --[[सदस्य:सुबोध कुलकर्णी|सुबोध कुलकर्णी]] ([[सदस्य चर्चा:सुबोध कुलकर्णी|चर्चा]]) ०९:२८, ७ जुलै २०१८ (IST) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ००:२३, २६ सप्टेंबर २०२० (IST) <!-- सदस्य:Samuel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> Hello {{PAGENAME}}, नमस्कार ! आपण विष्णू सहस्रनाम लेखात संपूर्ण १००० नावे इंग्रजी भाषेत तक्ता घातला आहे. मराठी विकिवर याचा उपयोग नाही. आपण कृपया त्याचा अनुवाद करून सहकार्य करावे. धन्यवाद ! --[[सदस्य:आर्या जोशी|आर्या जोशी]] ([[सदस्य चर्चा:आर्या जोशी|चर्चा]]) ११:५३, ३० ऑक्टोबर २०२० (IST) {{साद|आर्या जोशी}} नमस्कार, सुप्रभात. आपलं अंशतः बरोबर आहे. सदरील तक्ता enwiki वरून घेतलाय, घेताना त्यात काही बदल केलेत. व्यवसाय आणि इतर कार्यामुळे ताबडतोब भाषांतर शक्य नाही. माझा प्रयत्न चालू राहील अपूर्ण भाषांतर पूर्ण करण्याचा. कृपया अडचण समजून घ्यावी. आणि आठवण करून दिल्या बद्दल धन्यवाद, नक्कीच अजून वेळ देण्याचा प्रयत्न करेन. [[सदस्य:Goresm|संतोष गोरे]] ([[सदस्य चर्चा:Goresm|चर्चा]]) ०८:२६, ३१ ऑक्टोबर २०२० (IST) Hello {{PAGENAME}} ठीक आहे. धन्यवाद--[[सदस्य:आर्या जोशी|आर्या जोशी]] ([[सदस्य चर्चा:आर्या जोशी|चर्चा]]) ०९:२९, १ नोव्हेंबर २०२० (IST) == लेखन == संतोष दादा, आपण चांगले काम करत आहेत! धन्यवाद! मी आपल्या [[कांकरेज गाय]] या लेखात काही आवश्यक बदल केले आहेत. कृपया ते पाहावे व पुढील लेखनात वापरावे. आपण जे विकिपीडियावर लिहीत आहेत त्याला विश्वसनीय स्रोत देने गरजेचे आहे. लेखात चित्र असले की त्याचा स्वरूप बदलून जाते आणि लेख अजून वाचायला आवडते. काहीही अडचणी असल्यास मला साद द्यावे किव्हा चर्चापानावर संदेश टाकावे. धन्यवाद --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:०१, २६ डिसेंबर २०२० (IST) {{साद|Tiven2240}}धन्यवाद भाऊ. निश्चितच तुमची मदत आवश्यक आहे. मला अजून खूप काही शिकणे बाकी आहे. सध्या फक्त नवीन पान करणे चालू आहे. फोटो आणि इतर माहिती निश्चितच परत टाकल्या जाईल. [[सदस्य:Goresm|संतोष गोरे]] ([[सदस्य चर्चा:Goresm|चर्चा]]) ०८:३१, २६ डिसेंबर २०२० (IST) :विकिपीडियावर सद्या ६.७२ कोटी चित्र आहे. आपण त्यांना लेखात जोडू शकता. [[:c:special:search|इथे शोध घ्यावी]]. चित्र जोडण्यासाठी ''''<nowiki>[[चित्र:फाईल नाव|thumb|चित्र माहिती]]</nowiki>''' असे वापरावे. अधिक माहिती [[:en:Wikipedia:Uploading images|इथे पाहता येईल]]--[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) ०८:५३, २६ डिसेंबर २०२० (IST) ==पान पुनर्निर्देशित करणे== नमस्कार, पाने पुनर्निर्देशित करण्याबाबतची मी तुमची काही संपादने पाहिली. एखादे पान/लेख दुसरीकडे पुनर्निर्देशित करत असताना त्या (पुनर्निर्देशित केले आहे ते) पानावरील इतर संपूर्ण मजकूर काढावा लागतो व ते पान रिकामे करावे लागते. संदर्भ म्हणून माझी अलीकडील संपादने बघावीत, धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} {{साद|sandesh9822}} नमस्कार, होय माहीत आहे. परंतु पूर्वीच्या पानावर काही उपयुक्त माहिती असू शकते. म्हणून मी ती माहिती सहसा उडवत नाही. पुन्हा वेळ काढून त्यातील योग्य माहिती नवीन पानात टाकता यावी हा हेतू. असो. :[[सदस्य:Goresm|'''<span style="background color: black; color: blue">संतोष</span><span style="color: blue"> गोरे</span>''']] २३:३४, ३ जानेवारी २०२१ (IST) ::तुमचा हेतू योग्य आहे, फक्त यासाठी प्रक्रिया दुसरी वापरावी. पूर्वीच्या पानावर (उपयुक्त) माहिती उचलून ती नवीन पानाच्या चर्चापानावर टाकावी. नंतर वेळेनुसार तेथील योग्य माहिती नवीन पानात टाकावी. ही एक योग्य प्रकिया आहे. अशा प्रकारच्या माहितीला अभय नातू यास "इतरत्र सापडला मजकूर" म्हणत संबंधित लेखाच्या चर्चापानावर टाकत असतात. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २३:४९, ३ जानेवारी २०२१ (IST) ==क्रांतिवीर वसंतराव नाईक== जन्म वसंतराव नाईक यांचा जन्म नांदगाव तालुक्यातील वेहेळगाव येथील श्रीमंत कुटुंबात १३ डिसेंबर १९१२ ला झाला. स्वातंत्र्यआंदोलनातील सहभाग स्वातंत्र्यप्राप्तीसाठी त्यांनी अनेक आंदोलनात सहभाग घेतला.सायमन कमिशनला विरोध करीत- म.गांधीजींच्या नेतृत्वाखाली मिठाच्या सत्याग्रहात भाग घेतला. प्रसंगी तुरुंगवास भोगला. भूमिगत राहून त्यांनी इंग्रजांना सळो कि पळो करून सोडले. मनमाड नगरपालिकेचे सर्वात तरुण अध्यक्ष म्हणून राहण्याचा त्यांना बहुमान मिळाला. बिहार येथे झालेल्या भूकंपात डॉ.राजेंद्र प्रसाद यांच्या नेतृत्वाखाली त्यांनी आपले स्वतंत्र पथक तयार करून भूकंपग्रस्तांना मदत केली.  १९४२ च्या ‘चले जाव’ आंदोलनात भूमिगत राहून त्यांनी इंग्रजांच्या विरोधात लढा पुकारला. सरकारकडून वसंतरावांना पकडण्यासाठी दहा हजाराचे बक्षीस जाहीर केले गेले. मात्र जनतेत विलक्षण लोकप्रिय असलेल्या वसंतरावांना या काळात अनेक कुटुंबांनी आश्रय देऊन पोटच्या मुलाप्रमाणे सांभाळले. वसंतराव भूमिगत असतांना सरकारकडून त्यांच्या कुटुंबियांचा अतोनात छळ करण्यात आला. त्यांची मालमत्ता जप्तकेली गेली. मात्र वसंतरावांचे देशप्रेम व समर्पण यामुळे लिलावात कुणीही भाग घेतला नाही. आईचे निधन याच काळात भूमिगत असतानाचा आईचे दु:खद निधन झाले. घराभोवती असलेला पोलीस पहारा चुकवीत स्रीच्या वेषात वसंतरावांनी आईचे अंत्यदर्शन घेतले. निवडणुकीतील सहभाग देशाला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर १९५२ साली झालेल्या पहिल्या सार्वत्रिक निवडणूकीत ते  विजयी झाले. पुढे १९६२ व १९६७ असे दोन वेळेस ते  नाशिक मधून निवडणूक लढवून विजयी झाले. महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाचे ते तह्यात सदस्य होते. मृत्यू १४ डिसेंबर १९६८ रोजी भुसावळ येथे वीज कामगारांच्या मेळाव्यात भाषण करीत असतांना ह्दय विकाराच्या तीव्र धक्क्याने त्यांचे दु:खद निधन झाले. नाशिक मध्ये गोदाकाठी साश्रू नयनांनी त्यांच्यावर अपार प्रेम करणाऱ्या त्यांच्या जनतेने या लोकनायकास अखेरचा निरोप दिला. चिरंतन स्मृती आपल्या लाडक्या नेत्याच्या वियोगाचे दु:ख हलके करण्यासाठी व क्रांतिवीरांच्या कार्याची चिरंतन स्मृती राहावी हा उद्दात्त हेतू बाळगून नाशिक जिल्ह्यातील वंजारी समाजाच्या जेष्ठ धुरिणांनी त्यांच्या नावाने १९६९ मध्ये क्रांतिवीर वसंतराव  नारायणराव नाईक एज्युकेशन सोसायटी या संस्थेची स्थापना केली. [[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे 💬</span>''']] ००:५३, १७ जानेवारी २०२१ (IST) == विष्णुसहस्रनाम == हजारो पुनर्नावासह विष्णुसहस्रनाम भगवान विष्णूचे हे एक महत्त्वाचे स्थान आहे. हे हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र आणि लोकप्रिय स्तोत्र आहे. विष्णू सहस्रनाम ही महाभारतात उपलब्ध असलेली सर्वात लोकप्रिय आवृत्ती आहे. पद्म पुराण किंवा मत्स्य पुराणात आणखी एक आवृत्ती उपलब्ध आहे. प्रत्येक नाव विष्णूचे असंख्य गुण दर्शवितो. अनेक हिंदू कुटुंबे पूजेच्या वेळी ते पाठ करतात. असे मानले जाते की ते ऐकणे किंवा वाचणे मानवी इच्छा पूर्ण करते. अनुशासनपर्व (महाभारत) धडा 9 ते 14, आजोबा कुरुक्षेत्र भीष्म युधिष्ठिर शिकवण देण्यात आली होती. [[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे 💬</span>''']] ०९:५४, ९ फेब्रुवारी २०२१ (IST) == वर्ग:लातूर निवासी == नमस्कार, तुमचे नुकतेच [[:वर्ग:लातूर निवासी]] हे पान पाहिले. मला वाटते की मराठी विकिपीडियावरील लेखांसाठी "वर्ग:लातूर जिल्ह्यातील व्यक्ती"/ "वर्ग:लातूर जिल्ह्यातील लोक" असा वर्ग अधिक समर्पक ठरेल. कारण लातूर शहरातील व लातूर जिल्ह्यातील व्यक्तींचा यात समावेश होऊ शकेल. अशाप्रकारे वर्ग महाराष्ट्रातील प्रत्येक जिल्ह्यासाठी असावे. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} १०:४२, ४ मार्च २०२१ (IST) {{साद|Sandesh9822}}, नमस्कार, कल्पना चांगली आहे. परंतु आपल्याला माहीत असेल, की हा वर्ग मी निर्माण केला नाही. अभिषेक सौदागर च्या सदस्य पानावर जी रहिवाशी चौकट आहे, त्यामुळे तो त्या नावाने विकिपीडियावर स्वयंचलित पद्धतीने तयार झालाय. मी फक्त त्यात साचेबद्ध मजकूर टाकलाय. आणि बहुतांश गावच्या सदस्यांच्या पानावर हा वर्ग लाल रंगात तयार आहे. मला वाटतं त्यात योग्य ती दुरुस्ती तुम्ही करू शकता. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) १३:४१, ४ मार्च २०२१ (IST) == Wikimedia Foundation Community Board seats: Call for feedback meeting == The Wikimedia Foundation Board of Trustees is organizing a [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Ranked voting system|call for feedback about community selection processes]] between February 1 and March 14. While the Wikimedia Foundation and the movement have grown about five times in the past ten years, the Board’s structure and processes have remained basically the same. As the Board is designed today, we have a problem of capacity, performance, and lack of representation of the movement’s diversity. Direct elections tend to favor candidates from the leading language communities, regardless of how relevant their skills and experience might be in serving as a Board member, or contributing to the ability of the Board to perform its specific responsibilities. It is also a fact that the current processes have favored volunteers from North America and Western Europe. As a matter of fact, there had only been one member who served on the Board, from South Asia, in more than fifteen years of history. In the upcoming months, we need to renew three community seats and appoint three more community members in the new seats. This call for feedback is to see what processes can we all collaboratively design to promote and choose candidates that represent our movement and are prepared with the experience, skills, and insight to perform as trustees? In this regard, it would be good to have a community discussion to discuss the proposed ideas and share our thoughts, give feedback and contribute to the process. To discuss this, you are invited to a community meeting that is being organized on March 12 from 8 pm to 10 pm, and the meeting link to join is https://meet.google.com/umc-attq-kdt. You can add this meeting to your Google Calendar by [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MDNqcjRwaWxtZThnMXBodjJkYzZvam9sdXQga2N2ZWxhZ2EtY3RyQHdpa2ltZWRpYS5vcmc&tmsrc=kcvelaga-ctr%40wikimedia.org clicking here]. Please ping me if you have any questions. Thank you. --[[User:KCVelaga (WMF)]], १६:००, ८ मार्च २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21198421 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Namaste , I need your assistance. == [[घोडसगाव]] article of of our WP is wrongly connected to the the another Ghodasgaon of Dhule district in Eng WP. घोडसगाव - article is about a village in Jalgaon district. These two villages have same name but they're from different districts of North Maharashtra. You solve this problem [[सदस्य:Research Voltas|Research Voltas]] ([[सदस्य चर्चा:Research Voltas|चर्चा]]) १०:४९, १६ मार्च २०२१ (IST) होय, दुरुस्ती केलीय. बहुतांश वेळा दिसायला वेळ लागत असतो. आत्ता दिसत आहे. कृपया तपासून पहा. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) ११:०७, १६ मार्च २०२१ (IST) == खिल्लार गाय == धन्यवाद सर, मी सर्व नियमांचे पालन करून इथून पुढे सर्व माहिती खिल्लार गाय या पानावर टाकेल. पण कृपया खिल्लार गाय या पानाचे नाव फक्त खिल्लार ठेवावे ही विनंती. कारण खिल्लार गाय या पानात खिल्लार बैल, आणि त्याच्याशी निगडीत माहिती टाकायची आहे. त्यामुळे आपण त्या पानाचे नाव फक्त खिल्लार या नावाने करण्यास परवानगी द्यावी. मला खिल्लार महाराष्ट्राची शान या नावाने, नवीन विकिपीडिया पेज चालू करायचे आहे. कि ज्यामध्ये खिल्लार या गोवंशाची सर्व माहिती असेल. :[[सदस्य:Khillarmaharashtrachishaan|Khillarmaharashtrachishaan]] ::{{साद|Khillarmaharashtrachishaan}}, लेख नावापुढे गाय शब्द लिहिणे विविध कारणाने आवश्यक आहे. #इंग्रजीत तीन शब्द आहेत, cow, bull आणि cattle. तेथे लेख नाव Khillari Cattle असे आहे. हे योग्य आणि सर्व समावेशक नाव आहे. पण मराठीत तसे नाव ठेवायचे असेल तर खिल्लारी ढोर किंवा खिल्लारी गुरे असे ठेवावे लागेल. पण मराठीत हे शब्दशः भाषांतर थोडे विचित्र ठरते. # गाईच्या नुसत्या प्रकारचे एकेरी नाव जसे की खिल्लार, देवणी, हरियाना, ओंगल, असे ठेवल्यास ते गावाचे, व्यक्तीचे किंवा इतर कशाचे तरी नाव होऊ शकते. यामुळे तसे लेख नाव ठेवणे शक्य नाही # मराठी माणूस बोलताना 'मला शेतीसाठी चांगले बैल पाहिजेत त्यासाठी मी कोणती गाय घेऊ असे म्हणतो. निव्वळ बैल घेणे ही सध्याची चुकीची आणि मारक संकल्पना आहे. शेती ही शेण, गोमूत्र, दूध, दही, तूप आणि पशु प्रजोत्पादन अशा दृष्टीने करावी लागते. म्हणून शेतकरी गायी पासून सुरुवात करतात. तुम्ही 'खिल्लारी गोवंशात' प्रावीन्य मिळवले त्यामुळे तुमच्या नजरेत प्रथम बैल/वळू बसतो. सबब तुम्हाला लेख नाव अयोग्य वाटले. पण आपल्याला सर्व समावेशक नाव निवडावे लागते. आपल्या कोणत्याही शंका आणि सूचनांचे स्वागत आहे. इतर सूचना- #कृपया लक्षात घेणे कोणत्याही लिखाणात संदर्भ द्यावा लागतो, जसा मी आज खिल्लारी गाय लेखात दिला. तसा संदर्भ कृपया नियमित देणे. चुकल्यास आपण दुरुस्ती करूया. # गाणे/कविता लिहिणे (तुमचे जरी असले तरी) प्रताधिकार भंग (कॉपी राईट भंग) मध्ये मोडते, तेव्हा ते लिहू नये. #कुठेही संदेश (मेसेज) दिल्यावर नेहमी त्या खाली <nowiki>~~~~</nowiki> असे सलग चार चिन्ह टाकणे. याला सही म्हणतात. ::[[सदस्य:Goresm|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[User talk:Goresm|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;">💬</span>]] ) २२:२१, २५ मे २०२१ (IST) == Mangal Pandey Date of Birth == Hi! You reverted my edits but see the article Mangal Pandey. One source has been cited to say Date of birth is 31 Jan 1830 in 1st line and the tab, while another source has been cited to say 19 July in 2nd para (the 1st subsection) [[सदस्य:Seomelono|Seomelono]] ([[सदस्य चर्चा:Seomelono|चर्चा]]) ०८:२९, २१ जुलै २०२१ (IST) {{साद|Seomelono}}, thanks for indicating the error. Some new corrections are made now. :[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) १५:२९, २१ जुलै २०२१ (IST) == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], १२:०४, २३ जुलै २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == मेघश्री दळवी पान == नमस्कार. https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%98%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%A6%E0%A4%B3%E0%A4%B5%E0%A5%80 या पृष्ठावरील अनेक बाह्य दुवे काढून टाकण्यात आले आहेत. त्याचं कारण समजू शकेल का? :नमस्कार अनामिक, विकिपीडिया वर लेख लिहिताना संदर्भ आवश्यक असतात. संदर्भ म्हणजे लेखातील मजकूरास एक प्रकारचा दुजोरा. संदर्भ आणि बाह्य दुवे हे लेखातील माहितीस आणि ठराविक माजकुरास समर्थन देत असतात; ना की त्या व्यक्तीचे सर्व लेख भाषणे इत्यादीचे सर्व दुव्यांची यादी. तसेच सोशल मीडिया चे दुवे विकिपीडियावर देता येत नाहीत. :'''प्रातिनिधिक संग्रहात सामाविष्ट झालेल्या कथा''' आणि '''प्रकाशित साहित्य''' या मथळ्याखाली सर्व दुवे चुकीचे असून ते इतर साइट्स ला दिशा दर्शवत आहेत. कृपया ते दुवे हटवून योग्य संदर्भ देणे. अन्यथा नाइलाजाने दोन्ही परिच्छेद उडवावे लागतील. :काही अडचण असल्यास संपर्क साधावा. :[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) १०:५२, १० ऑगस्ट २०२१ (IST) :नमस्कार. '''प्रातिनिधिक संग्रहात सामाविष्ट झालेल्या कथा''' आणि '''प्रकाशित साहित्य''' यासाठी प्रकाशित पुस्तकं / साहित्य उपलब्ध असलेल्या लिंक्स दिलेल्या आहेत. तिथे कोणत्या प्रकारचे संदर्भ अपेक्षित आहेत? : कृपया हे पहा - [[मेघश्री दळवी#प्रकाशित साहित्य]] येथे '''Time Will Tell''' चा दुवा जोडला आहे. तसा प्रत्येक दुवा दुरुस्त करावा. कृपया या व्यतिरिक्त अजून कुठल्याही संकेतस्थळावरील (वेबसाईटवरील) दुवा आपण अशा प्रकारे देऊ शकता. :[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) ०८:३०, १२ ऑगस्ट २०२१ (IST) :धन्यवाद. त्याप्रमाणे बदल करून घेत आहे. == विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत आठवणीने मतदान करा == नमस्कार {{PAGENAME}}, आपण विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र असल्याने आपल्याला हा मेल मिळाला आहे. निवडणूक 18 ऑगस्ट, 2021 रोजी सुरू झाली आणि 31 ऑगस्ट, 2021 रोजी संपेल. विकिमीडिया फाउंडेशन मराठी विकिपीडियासारख्या प्रकल्पांचे संचालन करते आणि त्याचे नेतृत्व बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजद्वारे केले जाते. हा बोर्ड ही विकिमीडिया फाउंडेशनची निर्णय घेणारी संस्था आहे. [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजबद्दल अधिक जाणून घ्या]]. या वर्षी सामूहिक मतदानाद्वारे चार पदांसाठी निवडणूक होणार आहे. या पदांसाठी जगभरातून एकोणीस उमेदवार निवडणूक लढवत आहेत. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|2021च्या बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजविषयी अधिक जाणून घ्या]] समूहांच्या सुमारे 70,000 सदस्यांना मतदान करण्यास निमंत्रित करण्यात आले आहे. त्यात आपणही आहात! मतदान फक्त 31 ऑगस्ट रोजी 23:59 UTC (जागतिक प्रमाणवेळ) पर्यंतच सुरू राहील. * [[:mr:विशेष:सुरक्षीतकौल/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''मराठी विकिपीडियाच्या सेक्युअरपोलवर जाऊन मतदान करा''']]. आपण याआधीच मतदान केले असल्यास, मतदान केल्याबद्दल आभार. कृपया हा मेल दुर्लक्षित करा. लोक त्यांची कितीही खाती असली, तरी फक्त एकदाच मतदान करू शकतात. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|या निवडणुकीविषयी अधिक माहिती वाचा]]. धन्यवाद, [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:०३, २५ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21933963 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत आठवणीने मतदान करा == नमस्कार {{PAGENAME}}, आपण विकिमीडिया फाउंडेशन 2021 बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजच्या निवडणुकीत मतदान करण्यास पात्र असल्याने आपल्याला हा मेल मिळाला आहे. निवडणूक 18 ऑगस्ट, 2021 रोजी सुरू झाली आणि 31 ऑगस्ट, 2021 रोजी संपेल. विकिमीडिया फाउंडेशन मराठी विकिपीडियासारख्या प्रकल्पांचे संचालन करते आणि त्याचे नेतृत्व बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजद्वारे केले जाते. हा बोर्ड ही विकिमीडिया फाउंडेशनची निर्णय घेणारी संस्था आहे. [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजबद्दल अधिक जाणून घ्या]]. या वर्षी सामूहिक मतदानाद्वारे चार पदांसाठी निवडणूक होणार आहे. या पदांसाठी जगभरातून एकोणीस उमेदवार निवडणूक लढवत आहेत. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|2021च्या बोर्ड ऑफ ट्रस्टीजविषयी अधिक जाणून घ्या]] समूहांच्या सुमारे 70,000 सदस्यांना मतदान करण्यास निमंत्रित करण्यात आले आहे. त्यात आपणही आहात! मतदान फक्त 31 ऑगस्ट रोजी 23:59 UTC (जागतिक प्रमाणवेळ) पर्यंतच सुरू राहील. * [[:mr:विशेष:सुरक्षीतकौल/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''मराठी विकिपीडियाच्या सेक्युअरपोलवर जाऊन मतदान करा''']]. आपण याआधीच मतदान केले असल्यास, मतदान केल्याबद्दल आभार. कृपया हा मेल दुर्लक्षित करा. लोक त्यांची कितीही खाती असली, तरी फक्त एकदाच मतदान करू शकतात. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|या निवडणुकीविषयी अधिक माहिती वाचा]]. धन्यवाद, [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १८:०३, २५ ऑगस्ट २०२१ (IST) <!-- सदस्य:KCVelaga (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21933963 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Bhagwan Baba dob == Hi Santosh, Any reason that you're firm on babas date of birth. I see you roller back dob edit. My last name is Sanap & we are closely related to bhagwan baba. So I am pretty much sure that his dob is Aug 28. Can you plz share your sources for dob? Would be great if you can rollback the rollback. [[सदस्य:Logik004|Logik004]] ([[सदस्य चर्चा:Logik004|चर्चा]]) १९:४३, २७ ऑगस्ट २०२१ (IST) नमस्कार, भगवान बाबांची इंग्रजी तारखेनुसार जयंती २९ जुलै रोजी येते. तर मराठी तिथीनुसार श्रावण कृष्ण पंचमी ला येते. इ. स. २०२१ साली श्रावण कृष्ण पंचमी ही २७ ऑगस्ट रोजी आलीय. दरवर्षी श्रावण कृष्ण पंचमी ही वेगवेगळ्या तारखेस येत असते. अधिक माहितीसाठी [https://www.bhagwangad.in/p/blog-page_14.html?m=1 येथे टिचकी देणे] -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) २०:३६, २७ ऑगस्ट २०२१ (IST) == https://www.wikidata.org/wiki/Q4748684 == Rename the name in Marati wikipidea page. Coimbatore is not needed == विकी लव्हज् वुमन २०२१ == [[File:Wiki Loves Women South Asia-mr.png|right|frameless]] प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्हज् वुमन दक्षिण आशिया]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. हा आंतरराष्ट्रीय विकी लव्हज् वुमन स्पर्धेचा एक भाग आहे. हे मुख्यत्वे महिला आणि महिला संबंधित विषयांवरील लेखांवर लक्ष केंद्रित करते. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे. आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे. प्रकल्प पृष्ठ [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|येथे]] उपलब्ध आहे. आपण ही स्पर्धा जिंकल्यास आपण '''पोस्टकार्ड, बार्नस्टार, तसेच $१२ USD ते $२५० USD पर्यंतचे बक्षीस''' आमच्याकडून जिंकू शकता. अधिक माहितीसाठी प्रकल्प पृष्ठ तपासा. [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१/ नोंदणी|येथे]] आपली नोंदणी करा. आणि [https://fountain.toolforge.org/editathons/wlwsa2021-mr हा दुवा] वापरून आपला लेख सादर करा. जर तुम्हाला कोणत्या मदतीची आवश्यकता असेल तर स्थानिक आयोजक [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] किंवा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] यांना संपर्क करावा. धन्यवाद. --[[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) ११:००, १६ सप्टेंबर २०२१ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22025036 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == हिंदी भाषेतील लिखाण == {{साद|Niranjan2209}} नमस्कार, कृपया मराठी विकिपीडियावर जर कुठे मराठी व्यतिरिक्त इतर भाषेत मजकूर लिहिलेला असेल तर तेथे <nowiki>{{भाषांतर}}</nowiki> असा साचा लावावा. :- [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;"> 💬</span>]] ) ०७:०८, २९ सप्टेंबर २०२१ (IST) == नेक्सटजेनडिजिहब अकॅडेमी उल्लेखनीयता स्थापित करण्याबाबत संदर्भ == नमस्कार, मी सध्या [[नेक्सटजेनडिजिहब अकॅडेमी]] पानाचे लेखन करत आहे. आणि आपण त्या विषयी विश्वकोशीय उल्लेखनीयता/दखलपात्रतेबद्दल साशंकता आहे हा साचा पानावर चढविला आहे. तरी खाली काही भारतातिल तसेच जागतिक स्तरावरील संदर्भ देत आहे ज्याची आपणास उल्लेखनीयता तपासण्यास मदत होऊ शकते काही संदर्भ: * https://www.aninews.in/news/business/business/nextgendigihub-academy-a-digital-marketing-hub-for-budding-aspirants-in-the-rural20210326164231/ * https://www.dnaindia.com/technology/report-nextgendigihub-lends-a-hand-in-developing-rural-india-digitally-2885687 * https://www.deccanherald.com/brandspot/pr-spot/nextgendigihub-founder-tushar-rayate-bridging-the-digital-divide-with-his-rural-digital-marketing-institute-974144.html * https://www.mid-day.com/lifestyle/infotainment/article/tushar-rayate-transforming-the-rural-atmosphere-with-nextgendigihub-23168794 * https://www.mynation.com/india-news/tushar-rayate-the-mind-behind-rural-digital-marketing-platform-nextgendigihub-qs0ito * https://www.deccanchronicle.com/in-focus/280421/tushar-rayate-manifests-digital-marketing-classes-in-rural-areas-via-n.html * https://www.hindustantimes.com/brand-post/tushar-rayate-leads-the-world-of-digital-marketing-with-nextgendigihub-101620386235808.html * https://www.mynation.com/business/establishing-nextgendigihub-tushar-rayate-emerges-as-a-digipreneur-qwj863 ==विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया स्पर्धेचा निकाल== संतोष गोरे नमस्कार, [[विकिपीडिया:विकी लव्ह्‌ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१|विकी लव्ह्ज वुमन दक्षिण आशिया २०२१]] साठी तुमच्या योगदानाबद्दल धन्यवाद. तुम्ही स्पर्धेत '''द्वितीय क्रमांक''' पटकावला आहे. आम्ही सर्व मराठी विकिपीडिया समुदायाच्या वतीने तुमचे अभिनंदन करतो. विकी लव्ह्ज वुमन दक्षिण आशियाच्या नंतरच्या आवृत्तीसाठी आम्ही तुम्हाला पुढच्या वर्षी पाहण्यासाठी उत्सुक आहोत. धन्यवाद. --[[User:Sandesh9822|'''<span style="background color: black; color: orange">संदेश</span><span style="color: blue"> हिवाळे</span>'''<span style="color: green"></span>]]^{[[User talk:Sandesh9822|<span style="color: maroon">चर्चा</span>]]} २१:१०, १ ऑक्टोबर २०२१ (IST) == विकिपीडिया आशियाई महिना २०२१== {{WAM |header = विकिपीडिया आशियाई महिना <div style="margin-right:1em; float:right;">[[चित्र:Wikipedia Asian Month Logo.svg|330px|center]]</div> |subheader ='''विकिपीडिया आशियाई महिना''' |body = |footer = {{clear}} }} [[विकिपीडिया:विकिपीडिया आशियाई महिना २०२१|विकिपीडिया आशियाई महिने २०२१]] मध्ये तुमचा दुसरा क्रमांक आला , अभिनंदन. तुम्ही मराठी विकिपीडियावर लेख लिहून तसेच तांत्रिकदृष्ट्याही योगदान देत आहात. तुमच्या भविष्यातील स्पर्धांसाठी तुम्हाला शुभेच्छा [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) २०:१४, ५ डिसेंबर २०२१ (IST) == मोहनलाल == मोहनलाल या लेखामध्ये मी लिहिलेलं माहिती सर्व चुकीचं आहे कृपया ते सर्व माहिती हटवण्यात यावे... ते माहिती मी सर्व हटवलेले होतं तुम्ही ते सर्व माहिती तुम्ही पुन्हा पूर्वपदावर आणून ठेवलेला आहे 😁 [[सदस्य:Cinzia007|Cinzia007]] ([[सदस्य चर्चा:Cinzia007|चर्चा]]) २२:४५, २८ डिसेंबर २०२१ (IST) == वर्ग == नमस्कार, दोन प्रश्न आहेत. लेख लिहल्यावर वर्ग कसा जोडावा? मी मोबाईलवरून लिहतो. प्रयत्न केला बराच, पण माहिती नाही मिळाली. आणि दुसरा प्रश्न, माझे लेख गुगलवर सर्च केल्यावर दिसत नाही. दिसण्यासाठी काय करावे. धन्यवाद [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १५:१८, ३१ डिसेंबर २०२१ (IST) नमस्कार, वर्ग हा लेखाच्या शेवटी टाईप करून जोडावा. बहुतेक वर्ग हे पूर्वीच निर्माण केलेले आहेत. जर अस्तित्वात नसेल तर निर्माण करावा. विकिपीडियावर उपलब्ध असलेला वर्ग हा शोध खिडकीत 'वर्ग:मराठी लेखक' असे शोधून काढू शकता. वर्ग जोडण्याचा दुसरा पर्याय हा हॉट कॅट नावाने ओळखला जातो. हे तुम्हाला नंतर अनुभवाने समजून येईल. अजून दुसरी काही अडचण असल्यास मेसेज करावा. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:४४, ३१ डिसेंबर २०२१ (IST) == आठ चिरंजीवी == तुम्ही चर्चा न करताच अख्खा लेख का उडवता आहात? मी इंग्रजी विकिपीडियाच्या आधारे लेख तयार केला होता. त्यासाठी बराच वेळही जातो. "चिरंजीवी" नेमके सात आहेत की आठ, हा वादाचा मुद्दा असू शकतो. पण तुम्ही उपयुक्त माहितीसुद्धा वगळत आहात. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:२४, २३ जानेवारी २०२२ (IST) {{साद|अमर राऊत}} आपल्याला झालेल्या त्रासा बद्दल क्षमा असावी. काही खुलासे करतो, - '''सप्त चिरंजीव''' आणि '''अष्टचिरंजीव''' या नावाची याच विषयावर दोन पूर्वीचीच पाने असताना आपण '''आठ चिरंजीव''' नावाचे तिसरे पान बनवले होते. कारण काही समजले नाही. कृपया आपण त्या जुन्या पानात दुरुस्ती करायला हवी होती. कोणतेही पान बनवताना कष्ट हे पडत असतात यात काही वाद नाही. मी स्वतः निर्माण केलेले काही पाने यापूर्वी असेच मी स्वतः विलय केले आहेत. यामुळे असेही काही नाही की तुम्हाला आणि स्वतःला वेगळा न्याय लावत आहे. तसेच तुमच्या म्हणण्यानुसार जो मजकूर मी उडवला आहे त्यातील काही भाग इतर पानात पूर्वीच आहे व काही भाग नवीन पानात जोडला आहे. त्यामुळे उपयुक्त माहिती वाया गेली असे मला वाटत नाही. त्याव्यतिरिक्त जर आपल्याला '''आठ चिरंजीव''' या पानावरील मजकूर हवा असेल तर तो त्या पानाच्या इतिहासात मिळून जाईल काळजी नसावी. तो आपण तेथून उचलून इतरत्र पेस्ट करू शकता. सध्या मी विकिपीडियावर नियमित नाहीये, जर मला एखादे नोटिफिकेशन आले किंवा कुणी ई-मेल केला तर गरजे पुरते पाहून योग्य वाटल्यास काम करून जातो अन्यथा नाही. यामुळे चर्चा करू शकलो नाही.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १२:३५, २३ जानेवारी २०२२ (IST) काही हरकत नाही सर. तुमचं मार्गदर्शन नेहमी मिळतं.त्यासाठी धन्यवाद. अष्टचिरंजीव हे पान पूर्वी होते, हे मला माहिती नव्हते. कारण "अष्टचिरंजीव" हा शब्दच मला माहित नव्हता. सप्तचिरंजीव लेख मी पाहिला होता. पण त्यात खूपच त्रोटक माहिती आढळली. त्यामुळे इतरत्र माहिती गोळा करून "चिरंजीवी" नावाचा नवा लेख मी तयार केला होता. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १२:४१, २३ जानेवारी २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Wikipedia Asian Month 2021 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear Participants, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2021, the seventh Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2021. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSck2FFBSatWmQYubvyCSWDEAvYzplfL_ZNDvr8j5hWU2bmNww/viewform the form], let the postcard can send to you asap! :This form will be closed at March 15. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2021/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2022.02 </div> </div> <!-- सदस्य:Reke@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Winners&oldid=22878389 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==सहकार्य कराल ह्यात शंका नाही== नमस्कार, आपण मराठी विकिपीडियावर उत्तम योगदान देत आहेत. जसे कि आपण जाणता मराठी विकिपीडियावर "महिला संपादनेथॉन" ह्या उपक्रमाचे ९ वे आवर्तन सुरु आहे आणि ह्याचा मूळ उद्देश महिला संपादकांची मराठी विकिपीडियावरील योगदानात भागेदारी वाढवणे असा आहे. अश्या उपक्रमांमध्ये बरेचदा नव्या अथवा जुन्या संपादकाचा समावेश असतो. त्या मुळे अश्या उपक्रम दरम्यान लेख लिहीत असलेल्या कोणत्याही लेखात इतर त्यातल्या त्यात जाणकार संपादकाने उपक्रमा दरम्यान सम्पादन करू नये असा संकेत आहे.उपक्रम संपल्या नंतर आपण यथायोग्य लेखांचे उपचार करू शकता. तेव्हा कुपया उपक्रम संपे पर्यात आपण कोणत्याही चालू कामात संपादन करणे टाळावे ज्याने लेख लिहिण्या साठी आलेल्या महिला अचानक मजकूर गायब होणे अथवा मजकूर बदलणे अश्या प्रसंगांना सामोरे जाण्याचे प्रसंग टाळणे श्यक्य होईल. आपण हे संकेत पळून सहकार्य कराल ह्यात शंका नाही कदाचित आपणा कडून चुकून काम चालू असलेल्या लेखात संपादन घडले असावे. भविष्यात काळजी घ्यावी. धन्यवाद [[सदस्य:Manasviraut|Manasviraut]] ([[सदस्य चर्चा:Manasviraut|चर्चा]]) २१:३७, ९ मार्च २०२२ (IST) :{{साद|Manasviraut}}, नमस्कार, होय निश्चितच... सहसा मी अथवा इतर जाणकार कुणाचेही संपादन लगेच दुरुस्ती करत नाहीत. परंतु मी जी नुकतीच संपादने उलटवली आहेत, त्यातील एका सदस्याने मराठी विकिपीडियावरील एका लेखातील मजकूर जसाच्या तसा उचलून नावात थोडा बदल करून दुसरे पान बनवले होते. असा १००% इथल्या इथे मजकूर उचलणे मला तरी योग्य वाटले नाही. :तसेच सदरील व्यक्ती ने गेल्या दोन तीन वर्षांत तयार केलेली पाने ही https://vishwakosh.marathi.gov.in येथून जशीच्या तशी उचलली आहेत. त्यातील काही जुनी पाने रिकामे केली असून, इतर पाने नकल डकव असून ती अजून रिकामी केली नाहीत. व्यक्ती जुनीच आहे, नवीन नाही, तेव्हा कृपया आपण 'विचारपूर्वक निर्णय घ्यावा' आणि तसे मला कळवावे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:५९, ९ मार्च २०२२ (IST) :{{साद|Manasviraut}} :''त्यात जाणकार संपादकाने उपक्रमा दरम्यान सम्पादन करू नये असा संकेत आहे.'' :असा संकेत कधीपासून आहे? गेल्या १६-१७ वर्षांत असा संकेत असल्याचे ऐकीवात नाही. किंबहुना असा उपक्रम घडल्यावर अनेकदा जो कमी प्रतीच्या मजकूराचा ढिगारा पसरतो तो स्वच्छ करताना नाकी नऊ येतात. अशा वेळी उपक्रमात भाग घेणारी (जुनी सुद्धा) लोकं पसार झालेली असतात. :''उपक्रम संपल्या नंतर आपण यथायोग्य लेखांचे उपचार करू शकता.'' :ही जबाबदारी उपक्रमात भाग घेणाऱ्यांनी घेणे अपेक्षित आहे. :उपक्रम चालू असताना शक्यतो लेखांमध्ये बदल करू नयेत अशी विनंती केल्यास व उपक्रम संपल्यावर उपक्रमातील लेखांची स्वच्छता करण्यास मदत करण्याची तयारी (हमी वगैरे नको, नुसती तयारी चालेल) दर्शविल्यास काही काळासाठी अशा लेखांकडे दुर्लक्ष करता येईल. :सरसकट असे दुर्लक्ष करणे हे मराठी विकिपीडियाला हानीकारक आहे. :अशा उपक्रमांद्वारेच नव्हे तर इतरही वेळी तुमचे योगदान मिळो अशा आशेसह. :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०९:५२, ११ मार्च २०२२ (IST) :: नमस्कार, सर्वप्रथम [[विकिपीडिया:महिला संपादनेथॉन- २०२२|महिला संपादनेथॉन- २०२२]] च्या यशाबद्दल आयोजक आणि सहभागी झालेल्या सदस्यांचे अभिनंदन. या कार्यशाळेत संपादित लेखात दुरुस्ती करणे, वर्ग जोडणे, आंतरविकि दुवे जोडणे, विकिडेटा कलमाशी लेख जोडणे व इतर कामे आयोजक पार पाडतील ही अपेक्षा आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:१३, १६ मार्च २०२२ (IST) == आभार == तुम्ही बार्नस्टार देऊन केलेल्या गौरवाबद्दल मी आपला आभारी आहे. मी इथे येऊन तीनच महिने झाले आहेत. मराठी विकिपीडिया आणि पर्यायाने मराठी भाषा समृद्ध करण्यासाठी आपलाही खारीचा वाटा असावा, म्हणून योगदान देत असतो. त्यात तुमचं मला अगदी पहिल्या दिवसापासून मार्गदर्शन मिळत आहे, भविष्यातही मिळेल असा विश्वास आहे. आपले मनापासून आभार! [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २०:२४, २४ एप्रिल २०२२ (IST) :{{साद|अमर राऊत}}, नमस्कार,[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] मध्ये आपण द्वितीय क्रमांक पटकावला होता. यात सहभागी सदस्यांना प्रोत्साहनपर विकिपीडिया ने काही बक्षिसे घोषित केली होती. अपेक्षा आहे की आपण योग्य प्रकारे फॉर्म भरला आहे. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०९:४२, २४ मे २०२२ (IST) ::@[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]], नमस्कार, व्यस्त असल्याने अलीकडे विकिपीडियावर सक्रिय नाही. त्यामुळे फॉर्मबद्दल लवकर समजलं नाही. आठवण करून दिल्याबद्दल धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १०:३९, २४ मे २०२२ (IST) == धन्यवाद == {{साद|संतोष गोरे}}, तुम्ही येथे काम करण्यास सुरुवात केल्यापासून ज्या प्रकारे येथील संकेत, नियम समजून घेतले व भरघोस काम करीत आहात त्याबद्दल तुमचे कौतुक आणि अभिनंदन. याशिवाय इतर सदस्यांना तुम्ही ज्याप्रकारे मदत करता हे विशेष महत्वाचे आहे. इतरांची उचकवले असतानाही त्यांच्याशी सामंजस्याने संवाद साधता याचे इतरांना उत्तम उदाहरण आहे. तुमच्याकडून मराठी विकिपीडियाची उत्तरोत्तर अशीच सेवा घडो ही आशा व विनंती. पुन्हा एकदा धन्यवाद! [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०८:२८, ११ मे २०२२ (IST) :[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]], कौतुकाची थाप दिल्याबद्दल धन्यवाद. विकिपीडियावर जे शिकायला मिळाले तेच मी दिले. यात काही विशेष नाही. या उलट तुम्ही स्वतः, [[सदस्य:ज|ज]], [[सदस्य:Tiven2240|टायविन]] आणि [[सदस्य:Sandesh9822|संदेश हिवाळे]] यांच्या कडून मला खूप काही शिकायला मिळाले. सबब तुम्हा सर्वांचे आभार! [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:५३, ११ मे २०२२ (IST) == आंतरविकी दुव्यांची अदलाबदल == [[:en:Paush Purnima]] आणि [[:tt:Пауш Пурнима]] ही पाने [[पौष पौर्णिमा]]ला जोडावीत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १६:२३, १४ मे २०२२ (IST) :नमस्कार, मला वाटतं मराठी विकिपीडियावर एकाच तिथीचे दोन वेगवेगळे पान निर्माण झाले आहेत. त्यामुळे हे एकत्रित करावेत. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] कृपया योग्य मार्गदर्शन करावे ही विनंती. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:२३, १४ मे २०२२ (IST) ::{{साद|संतोष गोरे|Khirid Harshad}} ::संकेतानुसार [[पौष पौर्णिमा]] लेख ठेवून त्यात या तिथीला साजरे केले जाणारे सण व उत्सव या विभागात शाकंभरी पौर्णिमेबद्दलची माहिती लिहावी. ::जर अशा सण व उत्सवांबद्दलची माहिती मोठी असेल तर वेगळा लेख करावा, उदा. -- [[आश्विन अमावास्या]]/[[दिवाळी]], [[श्रावण पौर्णिमा]]/[[रक्षाबंधन]], इ. ::[[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) १८:०८, १४ मे २०२२ (IST) खालील पानांचे आंतरविकी दुरुस्त करावे. # [[शिशिर]] → [[:en:Shishir]] # [[हिवाळा]] → [[:en:Winter]] # [[शरद]] → [[:en:Autumn]] # [[ग्रीष्म]] → [[:en:Grishma]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २०:५१, १९ मे २०२२ (IST) :{{झाले}}-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०९:४३, २४ मे २०२२ (IST) == इ-मेल संपर्क == नमस्कार, तुमच्याशी इ-मेल वर संपर्क साधता येईल का? धन्यवाद. [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] ([[सदस्य चर्चा:अभय नातू|चर्चा]]) ०७:२०, १६ मे २०२२ (IST) :{{साद|अभय नातू}}, नमस्कार, नुकताच मी आपल्याला एक ई-मेल केला आहे. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:२३, १६ मे २०२२ (IST) नमस्कार, तुमच्याशी इ-मेल वर संपर्क साधता येईल का? कृपया आपली मेल आय डी द्या सर नाहीतर मला मेल करा. Muzzammils48@gmail.con धन्यवाद. [[सदस्य:Muzzammils41|Muzzammils41]] ([[सदस्य चर्चा:Muzzammils41|चर्चा]]) २३:०३, २७ जून २०२२ (IST) == Feminism and Folklore 2022 - Local prize winners == <div style="border:8px brown ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations for winning a local prize in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition. Thank you for your contribution and documenting your local folk culture on Wikipedia. Please fill in your preferences before 15th of June 2022 to receive your prize. Requesting you to fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScK5HgvVaLph_r_afctwShUuYVtXNwaN24HUSEYnzUUho8d-Q/viewform?usp=sf_link this form] before the deadline to avoid disappointments. Feel free to [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|contact us]] if you need any assistance or further queries. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2022|FNF 2022 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:२०, २२ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=23312270 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == Questions about edits made to Anjali Soman's wiki page == Hello, i am helping create and edit Anjali Soman's Wikipedia page. Some of the links to reviews of her books were removed, and we are not sure why. Can you help clarify? Thanks, Bakul Soman. [[विशेष:योगदान/98.122.153.179|98.122.153.179]] ००:०८, २१ जून २०२२ (IST) नमस्कार, [[चर्चा:अंजली सोमण]] येथे पुढील चर्चा करूया.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १२:३४, २१ जून २०२२ (IST) == ई-मेल आय डी मिळण्याबाबत == कृपया आपला ई-मेल आयडी मिळेल का सर जर इथे पाठवता येत नसेल तर मला आपण मेल करा Muzzammils48@gmail.com [[सदस्य:Muzzammils41|Muzzammils41]] ([[सदस्य चर्चा:Muzzammils41|चर्चा]]) २३:०६, २७ जून २०२२ (IST) :नमस्कार, तुमचे सध्या जे विकिपीडियावर प्रोफाइल आहे, त्याला सदस्य पान/user profile असे म्हणतात. यावरून तुम्ही कोणत्याही लेखात संपादने करू शकतात. राहिला प्रश्न तुमच्यावरील पान किंवा लेखाचा, तर त्यासाठी काही अटी आहेत. #तुमच्यावरील लेखाची निर्मिती तुम्ही स्वतः करू शकत नाहीत. #विकिपीडियाचा फेसबुक किंवा इतर सोशल मीडिया प्रमाणे वापर करता येत नाही. #तसेच लेख उल्लेखनीय असला पाहिजे. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:०६, ५ जुलै २०२२ (IST) == खालील लेख वगळावेत == * [[अर्चना राणाजगजितसिंह पाटील]] ह्या केवळ भाजपचे आमदार राणाजगजितसिंह पाटील यांच्या पत्नी आहेत. लोकप्रिय नाहियेत, राजकारणात सक्रीय सहभाग नसतो. * [[सरोवर हॉटेल्स आणि रिझॉर्ट्‌स|सरोवर हॉटेल्स आणि रिझॉर्ट्स]] ही जाहिरात आहे, लोकप्रिय समुह नाहिये. वर्तमान पत्रांमध्ये दखल दिसत नाहिये * [[मयूर जोशी]] लोकप्रिय नाहिये. वर्तमान पत्रांमध्ये दखल दिसत नाहिये. लेख विश्वकोश उल्लेखनीय नाहिये. * [[सुदर्शन रापतवार]] Ashutoshrapatwar1 यांनी हा लेख लिहिला आहे.वर्तमान पत्रांमध्ये दखल दिसत नाहिये. लेख विश्वकोश उल्लेखनीय नाहिये. हे लेख तपासून त्वरीत वगळावे.--[[सदस्य:Omega45|Omega45]] ([[सदस्य चर्चा:Omega45|चर्चा]]) २३:५१, २६ जुलै २०२२ (IST) ==शुभेच्छा== माझ्या शुभेच्छा कृपया स्वीकाराव्यात. --[[सदस्य:V.narsikar|वि. नरसीकर]] , [[सदस्य चर्चा:V.narsikar|(चर्चा)]] २१:५८, २७ जुलै २०२२ (IST) :न की पेक्षा आपले मार्गदर्शन असावे ही विनंती. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:५९, २७ जुलै २०२२ (IST) == संजय सुशील भोसले == [[संजय सुशील भोसले]] हे २०१९ च्या निवडणुकींमध्ये मुंबईतील सर्वात श्रीमंत उमेदवार होते. हे एक उत्तम व्यापारी आहेत त्याचसोबत समाजसेवा हि करतात. आपणास हि विनंती होती कि कृपया आपण संदर्भ तपासून साचा काढून टाकावा. [[सदस्य:Sumedhdmankar|Sumedhdmankar]] ([[सदस्य चर्चा:Sumedhdmankar|चर्चा]]) १६:२७, ३ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{साद|Sumedhdmankar}}, नमस्कार, आपला लेख [[संजय सुशील भोसले]] हा विकिपिडिया च्या [[विपी: उल्लेखनीयता|उल्लेखनीयता]] चा निकशास पात्र ठरत नाहीये. ::संजय सुशील भोसले यांची [[संजय सुशील भोसले#सामाजिक कारकीर्द|सामाजिक कारकीर्द]] यात योग्य ते संदर्भ हवे आहेत. त्याच सोबत त्यांनी राबवलेली चळवळ, आंदोलन, तसेच काही पुस्तके लिहिली असतील, याशिवाय शासकीय/निम शासकीय संस्थेकडून त्यांच्या कार्याची दखल घेत दिला गेलेला पुरस्कार यापैकी काही असेल तर ते जोडणे आवश्यक आहे. '''मुंबईतील सर्वात श्रीमंत उमेदवार, उत्तम व्यापार आणि समाजसेवा हि करतात''' असे ''' चर्चा पानावर ''' केवळ लिहून लेख उल्लेखनीय ठरत नाही. कृपया अजून काही उपयुक्त माहिती असेल तर ती लेखात भरावी. आपल्या पुढील लेखनास शुभेच्छा. [[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:२१, ५ ऑगस्ट २०२२ (IST) सगळी माहिती संदर्भासहित थोड्याच दिवसात लीहण्यात येईल. कृपया लेखाला अपात्र ठरउ नये. हीच विनंती, धन्यवाद [[सदस्य:Sumedhdmankar|Sumedhdmankar]] ([[सदस्य चर्चा:Sumedhdmankar|चर्चा]]) ०९:२९, ५ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{साद|Sumedhdmankar}}, सौम्य स्मरण. -[[सदस्य:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:४३, १३ ऑगस्ट २०२२ (IST) brfyn529z36aglvvkx3epsjlo6ppxok 0 287761 2145837 2115444 2022-08-13T06:46:48Z अभय नातू 206 संदर्भ wikitext text/x-wiki '''एव्हा लिंच''' ([[१६ जानेवारी]], [[इ.स. २०००|२०००]]:[[नेदरलँड्स]] - ) ही {{crw|NED}}च्या महिला क्रिकेट संघाकडून २०१९ पासून आंतरराष्ट्रीय [[क्रिकेट]] खेळणारी खेळाडू आहे.<ref name="Bio">{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148032.html |title=Eva Lynch |accessdate=8 August 2019 |work=ESPN Cricinfo}}</ref> == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:लिंच, एव्हा}} [[वर्ग:नेदरलँड्सच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. २००० मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] 2ox8wlm7loh891q1sl17phjj1r0czzc 2145838 2145837 2022-08-13T06:47:18Z अभय नातू 206 संदर्भ wikitext text/x-wiki '''एव्हा लिंच''' ([[१६ जानेवारी]], [[इ.स. २०००|२०००]]:[[नेदरलँड्स]] - ) ही {{crw|NED}}च्या महिला क्रिकेट संघाकडून २०१९ पासून आंतरराष्ट्रीय [[क्रिकेट]] खेळणारी खेळाडू आहे.<ref name="Bio">{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1148032.html |title=Eva Lynch |accessdate=२०२२-०८-१३ |work=ESPN Cricinfo}}</ref> == संदर्भ आणि नोंदी == {{संदर्भयादी}} {{DEFAULTSORT:लिंच, एव्हा}} [[वर्ग:नेदरलँड्सच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. २००० मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] fz9a9zv9hpxwx85yrct4svzaoo5ej56 0 289553 2145857 2143647 2022-08-13T07:16:16Z 43.242.226.9 /* विशेष भाग */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = माझी तुझी रेशीमगाठ | चित्र = | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = | निर्मिती संस्था = | दिग्दर्शक = | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | दिग्दर्शक = अजय मयेकर | कलाकार = [[प्रार्थना बेहेरे]], [[श्रेयस तळपदे]], मायरा वैकुळ | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८.३० वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | प्रथम प्रसारण = २३ ऑगस्ट २०२१ | शेवटचे प्रसारण = चालू | आधी = [[तू तेव्हा तशी]] | नंतर = [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]] | सारखे = }} {{झी मराठी रात्री ८.३०च्या मालिका}} == कलाकार == * [[श्रेयस तळपदे]] - यशवर्धन चौधरी (यश) * [[प्रार्थना बेहेरे]] - नेहा कामत / नेेेहा यशवर्धन चौधरी * मायरा वायकुळ - परी कामत * [[संकर्षण कऱ्हाडे]] - समीर * [[मोहन जोशी]] - जगन्नाथ चौधरी (जग्गू) ** [[प्रदीप वेलणकर]] - जगन्नाथ चौधरी * निखिल राजेशिर्के - अविनाश * शीतल क्षीरसागर - सीमा सत्यजित चौधरी (सिम्मी) * स्वाती पानसरे - मिथिला विश्वजीत चौधरी * चैतन्य चंद्रात्रे - राजन परांजपे * स्वाती देवल - मीनाक्षी कामत * आनंद काळे - विश्वजीत जगन्नाथ चौधरी * वेद आंब्रे - पुष्कराज सत्यजित चौधरी (पिकुचू) * अतुल महाजन - सत्यजित जगन्नाथ चौधरी * मानसी मागीकर - अरुणा बंडोपंत नाईक * अजित केळकर - बंडोपंत नाईक (बंडू) * काजल काटे - शेफाली * दिनेश कानडे - घारतोंडे * वर्षा घाटपांडे - अनुराधा कर्णिक * प्रणाली ओव्हाळ - गुड्डी * चारुता सुपेकर - प्रीती * सानिका बनारसवाले-जोशी - चारूलता * जेन कटारिया - जेसिका * गौरी केंद्रे - मोहिनी == विशेष भाग == # धागा धागा विणतो आता, माझी तुझी रेशीमगाठ. <u>(२३ ऑगस्ट २०२१)</u> # परीच्या वाढदिवशी नेहाची होणार फ्रेंडशी भेट. <u>(२४ ऑगस्ट २०२१)</u> # ती तशी असूच शकत नाही! नकळत यश व्यक्त करतो नेहाच्या प्रामाणिकपणाबद्दल विश्वास. <u>(२५ ऑगस्ट २०२१)</u> # असं म्हणतात हक्काच्या माणसांवरच राग निघतो! यशने नकळत नेहावर काढलेल्या रागाचं परी ठरणार औषध. <u>(२६ ऑगस्ट २०२१)</u> # नेहा आणि परीच्या लाईफमध्ये यश घेऊन येणार स्माईलवाली मॅजिक. <u>(२७ ऑगस्ट २०२१)</u> # आपली काळजी घ्यायला हक्काचं माणूस लागतंच! नेहाच्या आपुलकीने यश भारावून जातो. <u>(२८ ऑगस्ट २०२१)</u> # परी आणि यशच्या वाढत्या मैत्रीने नेहा झाली खट्टू. (३० ऑगस्ट २०२१) # नेहाच्या भाबडेपणामुळे आजोबांच्या कचाट्यात सापडणार बिचारा यश. (०१ सप्टेंबर २०२१) # दारावर घराच्या जप्तीची नोटीस असताना परी पाहतेय पॅलेसचं स्वप्न. <u>(०३ सप्टेंबर २०२१)</u> # अडचणीत आलेल्या नेहाला यश देऊ शकेल का साथ? (०६ सप्टेंबर २०२१) # कठीण प्रसंगात यश कशी करणार नेहाची सोबत? (०८ सप्टेंबर २०२१) # नेहासमोर येईल का यशची खरी ओळख? (१० सप्टेंबर २०२१) # नेहा आणि परीसोबत यश अनुभवणार रविवारच्या सुट्टीची धमाल. (१३ सप्टेंबर २०२१) # आई आणि परीसाठी हवंय एक छोटंसं घर! नेहाची घरासाठीची धडपड पाहून यश होणार भावूक. (१५ सप्टेंबर २०२१) # आईच्या कष्टांना परी लावतेय हातभार, फ्रेंड देणार परीची साथ. (१७ सप्टेंबर २०२१) # विसर्जनाच्या कार्यक्रमात होणार परीचा डान्स परफॉर्मन्स, सोबतीला रंगणार बंडूकाकांचा धमाल नाट्यप्रवेश. (२० सप्टेंबर २०२१) # नेहामुळे आजोबा-समीरच्या तावडीत सापडणार बिचारा यश. (२२ सप्टेंबर २०२१) # यशचं जुळवण्यासाठी नेहा करणार पावभाजीचा बेत, काय होणार बिचाऱ्या यशचं? (२४ सप्टेंबर २०२१) # ॲडव्हान्स सॅलरीची रक्कम पाहून नेहाला सिम्मी सुनावणार, यश कशी करणार नेहाची मदत? (२७ सप्टेंबर २०२१) # दुखावलेल्या परी आणि नेहामध्ये यश सारं आलबेल करणार. (२९ सप्टेंबर २०२१) # नेहाच्या मदतीसाठी धावून येणार तिचा हक्काचा मित्र यशवर्धन. (०१ ऑक्टोबर २०२१) # नेहाच्या आजारपणात यश आणि परी घेणार तिची काळजी. (०४ ऑक्टोबर २०२१) # नेहावर परीला पाळणाघरात ठेवायची वेळ येणार. (०६ ऑक्टोबर २०२१) # परीसाठी तळमळणाऱ्या नेहाची घालमेल पाहून यश होणार अस्वस्थ. (०८ ऑक्टोबर २०२१) # यश परत मिळवून देणार बंडू काका-काकूंचं घर. (१८ ऑक्टोबर २०२१) # हरवलेल्या परीला शोधून परांजपे नेहाच्या मनात जागा मिळवणार का? (२० ऑक्टोबर २०२१) # विसरले शब्द हरपले भान, नेहाचा बदललेला अंदाज पाहून यश हरवून जातो. (२२ ऑक्टोबर २०२१) # यशने फाईलमध्ये लपवलेली चिठ्ठी नेहापर्यंत पोहोचणार का? (२५ ऑक्टोबर २०२१) # यशला उमगणार परफेक्ट लाईफ पार्टनरचा अर्थ. (२७ ऑक्टोबर २०२१) # नेहामुळे पुन्हा जुळणार यश-समीरची गट्टी. <u>(३१ ऑक्टोबर २०२१)</u> # यशने ऑफिसमध्ये ओळख लपवल्याचं गुपित सिम्मीला कळणार. (०१ नोव्हेंबर २०२१) # चौधरींच्या घरच्या भावी लक्ष्मीची पाऊलं घरात पडणार, नेहाच्या हातून यशच्या घरचं लक्ष्मीपूजन पूर्ण होणार. (०३ नोव्हेंबर २०२१) # यश नेहासाठी पाठवणार खास भेट. (०५ नोव्हेंबर २०२१) # नेहाच्या आयुष्यात यश आणणार आनंदाचे क्षण. (०८ नोव्हेंबर २०२१) # नेहा-परांजपेच्या भेटीने वाढणार यशची अस्वस्थता. (१० नोव्हेंबर २०२१) # नेहाच्या खोटं बोलण्याने यश दुखावणार. (१२ नोव्हेंबर २०२१) # यशच्या खरेपणावर नेहाचा विश्वास पाहून यश अस्वस्थ होणार. (१५ नोव्हेंबर २०२१) # यशवर दिली जाणार नवी जबाबदारी, परांजपेसोबत लग्नासाठी मिळवणार का नेहाचा होकार? (१७ नोव्हेंबर २०२१) # यश नेहाला परांजपेसोबत लग्न करायला सांगू शकेल का? (१९ नोव्हेंबर २०२१) # परीचा होकार मिळाला तर परांजपेसोबत लग्न करेल का नेहा? <u>(२४ नोव्हेंबर २०२१)</u> # आईच्या भल्यासाठी डायबेटिस असूनही परीचा निर्जळी उपवास, परीच्या या चिमुकल्या प्रयत्नाचे काय होतील परिणाम? (२७ नोव्हेंबर २०२१) # परी घेणार परांजपेचा इंटरव्ह्यू. (३० नोव्हेंबर २०२१) # यश नेहाशी जोडू पाहतोय घरमालक-भाडेकरूचं प्रेमळ नातं. <u>(२१ डिसेंबर २०२१)</u> # नेहासोबत सुंदर भविष्याच्या स्वप्नात हरवणार यश. <u>(२५ डिसेंबर २०२१)</u> # यशच्या काळजीने होणार नेहाची तळमळ, हे प्रेम नाही तर काय? <u>(०१ जानेवारी २०२२)</u> # यशने घेतलेल्या निर्णयाने नेहाला बसला धक्का. <u>(०१ फेब्रुवारी २०२२)</u> # नेहा आणि यशच्या प्रेमाची स्वप्नपूर्ती. <u>(०६ फेब्रुवारी २०२२)</u> # परीचा पॅलेसचा हट्ट यश करेल का पूर्ण? <u>(१६ फेब्रुवारी २०२२)</u> # यश आणि नेहाची प्रेमकहाणी घेणार सुंदर वळण. <u>(२६ फेब्रुवारी २०२२)</u> # नेहाला मनवण्यासाठी चौधरी बॉईजची गँग तयार. <u>(२० मार्च २०२२)</u> # नेहाच्या गैरहजेरीत यश निभावतोय परीच्या आई-बाबांची दुहेरी भूमिका. (०२ जून २०२२) # नेहा-परीचं सत्य आजोबांसमोर आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा डाव. (०६ जून २०२२) # नेहा-यशच्या साखरपुड्यात परीच्या हातून घडली जादू. (०९ जून २०२२) # माझ्या आईच्या लग्नाला यायचं हं. <u>(१२ जून २०२२)</u> # यश आणि नेहा मिळून बांधत आहेत आयुष्याची रेशीमगाठ. (१५ जून २०२२) # नेहा ओळखू शकेल का अविनाशला, तिच्या भूतकाळाला? (१८ जून २०२२) # नेहा आणि यशची रेशीमगाठ आणखी घट्ट होणार. (२२ जून २०२२) # नेहा करु शकेल का ती निष्पाप असल्याचं सिद्ध? (२५ जून २०२२) # नेहा आणि यशच्या नात्यात कटुता आणण्यासाठी सिम्मीचा नवा खेळ. (२८ जून २०२२) # नेहा-यशच्या नात्यामध्ये दुरावा आणेल का अविनाश? (३० जून २०२२) # नेहा ओळखू शकेल का अविनाशचा आवाज? <u>(२४ जुलै २०२२)</u> # नेहासमोर सिम्मीचं सत्य उघड. <u>(१४ ऑगस्ट २०२२)</u> [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] ih34ls8egac6goar81l9ckgorhn0qw6 0 295636 2145855 2137689 2022-08-13T07:11:50Z 43.242.226.9 /* विशेष भाग */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = किचन कल्लाकार | चित्र = | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = पार्थ शहा | निर्मिती संस्था = एंडेमॉल शाईन इंडिया | दिग्दर्शक = | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = [[#सूत्रधार|खाली पहा]] | कलाकार = | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = ६५ | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = बुधवार आणि गुरुवार रात्री ९.३० वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = १५ डिसेंबर २०२१ | शेवटचे प्रसारण = १४ जुलै २०२२ | आधी = [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]] | नंतर = [[देवमाणूस २]] | सारखे = }} == सूत्रधार == * सूत्रसंचालन : [[संकर्षण कऱ्हाडे]], [[श्रेया बुगडे]] * राजशेफ : [[जयंती कठाळे]], मधुरा बाचल * परीक्षक : [[प्रशांत दामले]], [[निर्मिती सावंत]] * पेठेचा शेठ : प्रणव रावराणे == पर्व == {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक !! पर्व !! अंतिम दिनांक |- | १५ डिसेंबर २०२१ | मस्त मजेदार किचन कल्लाकार | १२ मार्च २०२२ |- | १६ मार्च २०२२ | मसालेदार किचन कल्लाकार | १४ जुलै २०२२ |} == स्पर्धा == {| class="wikitable sortable" ! भाग !! स्पर्धक !! पदार्थ !! विजेते !! बक्षीस |- | rowspan="3"| १ | [[तेजस्विनी पंडित]] | पाकातले चिरोटे | rowspan="3"| '''[[प्रार्थना बेहेरे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[आदिनाथ कोठारे]] | उकडीचे मोदक |- | [[प्रार्थना बेहेरे]] | पुरणपोळी |- | rowspan="3"| २ | [[आकाश ठोसर]] | कोथिंबीर वडी | rowspan="3"| '''[[सोनाली मनोहर कुलकर्णी]]''' | rowspan="3"| ओव्हन |- | [[सोनाली मनोहर कुलकर्णी]] | मिसळ पाव |- | [[नागराज मंजुळे]] | थालीपीठ |- | rowspan="3"| ३ | [[जयवंत वाडकर]] | सावजी चिकन | rowspan="3"| '''[[आनंद इंगळे]]''' | rowspan="3"| टीव्ही |- | [[वंदना गुप्ते]] | वांग्याचे भरीत |- | [[आनंद इंगळे]] | फणसाची भाजी |- | rowspan="3"| ४ | [[उषा नाडकर्णी]] | पुडाची वडी | rowspan="3"| '''[[उषा नाडकर्णी]]''' | rowspan="6"| डीशवॉशर |- | [[भारत गणेशपुरे]] | ब्रेड पकोडा |- | [[श्रेया बुगडे]] | कांद्याची भजी |- | rowspan="3"| ५ | [[अभिजीत सावंत]] | नारायणदास लाडू | rowspan="3"| '''[[अभिजीत सावंत]]''' |- | [[अदिती सारंगधर]] | तेलपोळी |- | [[सुबोध भावे]] | कानोले |- | rowspan="3"| ६ | संदीप पाठक | तिळाचे लाडू आणि तीळगूळ | rowspan="3"| '''संदीप पाठक''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[मृणाल कुलकर्णी]] | तिळाचे गजक आणि तीळपापडी |- | [[विजय पाटकर]] | तिळाची भाकरी आणि तिळाचं भरीत |- | rowspan="3"| ७-८ | [[पंकजा मुंडे]] | चिकन रस्सा | rowspan="3"| '''[[पंकजा मुंडे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | रोहित पवार | चहा आणि कांदेपोहे |- | [[प्रणिती शिंदे]] | उसळ आणि भाकरी |- | rowspan="3"| ९ | [[वैशाली माडे]] | रगडा पॅटीस | rowspan="3"| '''[[मुग्धा वैशंपायन]]''' | rowspan="3"| इलेक्ट्रिक चिमणी |- | [[सलील कुलकर्णी]] | दहीवडा |- | [[मुग्धा वैशंपायन]] | बटाटा पराठा |- | rowspan="3"| १० | [[वैभव तत्ववादी]] | कोळंबीची खिचडी | rowspan="3"| '''[[संतोष जुवेकर]]''' | rowspan="3"| ओव्हन |- | [[श्रुती मराठे]] | बांगड्याचं तिखलं |- | [[संतोष जुवेकर]] | उकड शेंगोळे |- | rowspan="3"| ११ | [[मकरंद देशपांडे]] | गूळपोळी | rowspan="3"| '''[[मकरंद देशपांडे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[श्वेता शिंदे]] | भोगीची भाजी आणि तिळाची वडी |- | [[देवदत्त नागे]] | शेंगापोळी |- | rowspan="3"| १२ | [[मृण्मयी देशपांडे]] | पुरणाची करंजी | rowspan="3"| '''[[मृण्मयी देशपांडे]]''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[भालचंद्र कदम]] | चकली |- | कार्तिकी गायकवाड | मटार कचोरी |- | rowspan="3"| १३ | [[सिद्धार्थ जाधव]] | तांबडा-पांढरा रस्सा | rowspan="3"| '''[[सिद्धार्थ जाधव]]''' | rowspan="3"| फूड प्रोसेसर |- | [[सायली संजीव]] | चिकन सागोती |- | [[सुयश टिळक]] | भरलेले पापलेट |- | rowspan="3"| १४ | [[उज्ज्वल निकम]] | केशरी जिलेबी | rowspan="3"| '''कृष्ण प्रकाश''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[राही सरनोबत]] | पालक पुरी आणि गूळपापडी |- | कृष्ण प्रकाश | रव्याची खीर |- | rowspan="3"| १५ | [[ललित प्रभाकर]] | मसूरचे पेडवे | rowspan="3"| '''[[वैदेही परशुरामी]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[वैदेही परशुरामी]] | मटणाचे पॅटीस |- | [[अमेय वाघ]] | पावभाजी |- | rowspan="3"| १६ | स्वरा जोशी | बिस्कीट लाडू व कोकम सरबत | rowspan="3"| '''वेदश्री खाडिलकर''' | rowspan="3"| टॅब्लेट |- | मायरा वैकुल | बिटाचे पॅटीस आणि लिंबू सरबत |- | वेदश्री खाडिलकर | दडपे पोहे आणि ताक |- | rowspan="3"| १७ | [[सिद्धार्थ जाधव]] | अनारसे | rowspan="3"| '''[[सयाजी शिंदे]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[वैदेही परशुरामी]] | संत्रा बर्फी |- | [[सयाजी शिंदे]] | शिरवाळे |- | rowspan="3"| १८-१९ | [[महेश मांजरेकर]] | रवा-बेसन लाडू | rowspan="3"| '''गौरी इंगावले''' | rowspan="6"| फ्रीज |- | गौरी इंगावले | दुधी हलवा |- | विद्याधर जोशी | भोपळ्याचे घारगे |- | rowspan="3"| २०-२१ | अमृता फडणवीस | कोंबडी वडे | rowspan="3"| '''अमृता फडणवीस''' |- | [[स्वप्नील बांदोडकर]] | मटण हंडी |- | [[स्मिता जयकर]] | सुंगटाचे हुमण |- | rowspan="3"| २२ | रुक्मिणी सुतार | गोळाभात आणि चिंचणी | rowspan="3"| '''[[अस्मिता देशमुख]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[किरण गायकवाड]] | वडाभात आणि मठ्ठा |- | [[अस्मिता देशमुख]] | मसालेभात आणि कढी |- | rowspan="3"| २३ | [[पुष्कर श्रोत्री]] | नखुल्याची खीर | rowspan="3"| '''[[प्रियदर्शन जाधव]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[अनिता दाते-केळकर]] | गूळशेल |- | [[प्रियदर्शन जाधव]] | गाजर हलवा |- | rowspan="3"| २४-२५ | [[झुंड (चित्रपट)|झुंड]] टीम | ज्वारीची भाकरी आणि भरली भेंडी | rowspan="3"| '''[[झुंड (चित्रपट)|झुंड]] टीम''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[सैराट]] टीम | तांदळाची भाकरी व भरली कारली |- | [[फॅंड्री (चित्रपट)|फॅंड्री]] टीम | बाजरीची भाकरी आणि भरली वांगी |- | rowspan="3"| २६ | [[रोहिणी हट्टंगडी]] | सुकं मटण | rowspan="3"| '''[[रोहिणी हट्टंगडी]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[कुशल बद्रिके]] | मालवणी चिकन |- | [[मेघना एरंडे]] | खेकडा मसाला |- | rowspan="3"| २७ | विनम्र बाभळ | घावन आणि हिरवी चटणी | rowspan="3"| '''विनम्र बाभळ''' | rowspan="3"| वॉटर प्युरिफायर |- | [[हृता दुर्गुळे]] | धिरडं आणि खोबरं चटणी |- | [[अजिंक्य राऊत]] | पाणगी आणि चिंच चटणी |- | rowspan="3"| २८ | [[गश्मीर महाजनी]] | पाटवडी | rowspan="3"| '''[[गश्मीर महाजनी]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[स्पृहा जोशी]] | मासवडी |- | [[सुदेश भोसले]] | शेवभाजी |- | rowspan="3"| २९ | [[ईशा केसकर]] | शिरा | rowspan="3"| '''[[ईशा केसकर]]''' | rowspan="3"| इलेक्ट्रिक चिमणी |- | [[क्रांती रेडकर]] | मोतीचूर लाडू |- | [[गिरीजा ओक]] | श्रीखंडवडी |} == विशेष भाग == # भल्याभल्या कलाकारांची शिट्टी वाजणार, आता मनोरंजनाची चव वाढणार. (१५-१६ डिसेंबर २०२१) # [[सुबोध भावे|सुबोध]], [[अदिती सारंगधर|अदिती]] आणि [[अभिजीत सावंत|अभिजीतचा]] किचनमध्ये कल्ला. <u>(२९ डिसेंबर २०२१)</u> # [[मृणाल कुलकर्णी]], [[विजय पाटकर]] आणि संदीप पाठक करणार किचनमध्ये कल्ला. <u>(३० डिसेंबर २०२१)</u> # [[पंकजा मुंडे]], रोहित पवार आणि [[प्रणिती शिंदे]] किचनमध्ये कल्ला करणार. (०५-०६ जानेवारी २०२२) # किचनमध्ये रंगणार सुरांची मैफील. <u>(०९ जानेवारी २०२२)</u> # [[वैभव तत्ववादी|वैभवची]] जळकी फोडणी, [[श्रुती मराठे|श्रुतीचा]] झाला पचका वडा आणि [[संतोष जुवेकर|संतोषच्या]] रेसिपीने काय शिकवला धडा? <u>(१२ जानेवारी २०२२)</u> # [[भालचंद्र कदम|भाऊच्या]] विनोदासारखी त्याची चकली पण होईल का खुसखुशीत? <u>(१९ जानेवारी २०२२)</u> # तांबडा-पांढरा रस्सा बनवताना [[सिद्धार्थ जाधव|सिद्धूचा]] रस्सा निघणार का? <u>(२० जानेवारी २०२२)</u> # संपूर्ण भारताला ज्यांचा अभिमान आहे अशा दिग्गजांसोबत साजरा करुया प्रजासत्ताक दिन. <u>(२६ जानेवारी २०२२)</u> # [[झोंबिवली]]मधून किचनमध्ये कल्ला करायला येणार [[अमेय वाघ|अमेय]], [[ललित प्रभाकर|ललित]] आणि [[वैदेही परशुरामी|वैदेही]]. <u>(२७ जानेवारी २०२२)</u> # मायरा, स्वरा आणि वेदश्रीची धमाल, त्यांची रेसिपी काय करणार कमाल? <u>(०२ फेब्रुवारी २०२२)</u> # किचनमध्ये कल्ला करणार [[पांघरूण (मराठी चित्रपट)|पांघरुणची]] टीम. (०९-१० फेब्रुवारी २०२२) # [[अमृता फडणवीस|अमृता वहिनींचे]] किस्से करणार किचनमध्ये कल्ला. (१६-१७ फेब्रुवारी २०२२) # किचनमध्ये येणार [[देवमाणूस २]]. <u>(२३ फेब्रुवारी २०२२)</u> # [[प्रियदर्शन जाधव|प्रियदर्शनचा]] गाजर हलवा की [[पुष्कर श्रोत्री|पुष्करचं]] पालक पनीर, काय ठरणार सरस? <u>(२४ फेब्रुवारी २०२२)</u> # किचनमध्ये होणार [[झुंड (चित्रपट)|झुंडचा]] कल्ला. (०२-०३ मार्च २०२२) # [[कुशल बद्रिके|कुशल]] आहे का स्वयंपाकात कुशल? <u>(०९ मार्च २०२२)</u> # मनोरंजनाचा तडका, चार दिवस उडणार भडका. <u>(१० मार्च २०२२)</u> # आवाजाचे किमयागार [[सुदेश भोसले|सुदेशजी]] किचनमध्ये करणार कल्ला. <u>(११ मार्च २०२२)</u> # [[गिरीजा ओक|गिरीजा]], [[क्रांती रेडकर|क्रांती]] आणि [[ईशा केसकर|ईशा]] करणार किचनमध्ये कल्ला. <u>(१२ मार्च २०२२)</u> # पुन्हा प्रेम बरसणार, किचनमध्ये आज नेमकं काय शिजणार? (३०-३१ मार्च २०२२) # राजकारणातल्या रणरागिणी [[किशोरी पेडणेकर]], चित्रा वाघ आणि रूपाली पाटील-ठोंबरे दाखवणार त्यांची पाककला. <u>(०६ एप्रिल २०२२)</u> # आर.जे. मलिष्का, [[नेहा खान]] आणि [[सविता मालपेकर]]च्या येण्याने लागणार किचनमध्ये तडका. <u>(०७ एप्रिल २०२२)</u> # [[एकनाथ खडसे]] आणि [[किरीट सोमैया]] हे दोन दिग्गज येणार, किचनमध्ये काय शिजणार? <u>(१३ एप्रिल २०२२)</u> # एव्हरग्रीन हिरोईन्सचा किचनमध्ये उडणार गोंधळ. <u>(१४ एप्रिल २०२२)</u> # [[नाना पटोले]], प्रसाद लाड आणि [[नितीन सरदेसाई]] यांचा होणार अनोखा शपथविधी. <u>(२० एप्रिल २०२२)</u> # किचनमध्ये लागणार तिखट तडका, तीन खलनायकांसोबत मनोरंजनाचा भडका. <u>(२१ एप्रिल २०२२)</u> # [[बँड बाजा वरात]] आली किचन कल्लाकारच्या घरात. <u>(२७ एप्रिल २०२२)</u> # किचन कल्लाकारमध्ये 'नया है वह'. <u>(२८ एप्रिल २०२२)</u> # रूपाली चाकणकर, यशोमती ठाकूर आणि श्वेता महाले ह्या राजकारणातील धडाडीच्या नेत्या काय शिजवणार? <u>(०५ मे २०२२)</u> # लिटील चॅम्प्सची मोठी धमाल होणार किचन कल्लाकारमध्ये. <u>(१८ मे २०२२)</u> # कलाकारांचे कष्ट जिंकणार महाराष्ट्र. (२५-२६ मे २०२२) # किचनमध्ये होणार [[अशोक सराफ|अशोकमामांच्या]] पंचाहत्तरीचा कल्ला. (०१-०२ जून २०२२) # लावण्यवतींच्या येण्याने किचनमध्ये लागणार तडका. <u>(०८ जून २०२२)</u> # [[रामदास आठवले|आठवले]], [[अशोक नायगावकर|नायगांवकर]] आणि [[रामदास पाध्ये|पाध्येंचा]] किचनमध्ये कल्ला. (२२-२३ जून २०२२) # [[सागर कारंडे|सागरला]] दिलं ज्ञानेश्वर माऊलींनी ॲक्टिंगचं चॅलेंज. <u>(२९ जून २०२२)</u> # अनोख्या टास्कने होणार किचनमध्ये डान्सचा कल्ला. <u>(३० जून २०२२)</u> [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] iq423ntjttc1hs8bmhoqhjfta62m84v 2145856 2145855 2022-08-13T07:14:49Z 43.242.226.9 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = किचन कल्लाकार | चित्र = | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्माता = पार्थ शहा | निर्मिती संस्था = एंडेमॉल शाईन इंडिया | दिग्दर्शक = | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = [[#सूत्रधार|खाली पहा]] | कलाकार = | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = ६५ | कार्यकारी निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = बुधवार आणि गुरुवार रात्री ९.३० वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = १५ डिसेंबर २०२१ | शेवटचे प्रसारण = १४ जुलै २०२२ | आधी = [[तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवं!]] | नंतर = [[देवमाणूस २]] | सारखे = }} == सूत्रधार == * सूत्रसंचालन : [[संकर्षण कऱ्हाडे]], [[श्रेया बुगडे]] * राजशेफ : [[जयंती कठाळे]], मधुरा बाचल * परीक्षक : [[प्रशांत दामले]], [[निर्मिती सावंत]] * पेठेचा शेठ : प्रणव रावराणे == पर्व == {| class="wikitable sortable" ! प्रसारित दिनांक !! पर्व !! अंतिम दिनांक |- | १५ डिसेंबर २०२१ | मस्त मजेदार किचन कल्लाकार | १२ मार्च २०२२ |- | १६ मार्च २०२२ | मसालेदार किचन कल्लाकार | १४ जुलै २०२२ |} == स्पर्धा == {| class="wikitable sortable" ! भाग !! स्पर्धक !! पदार्थ !! विजेते !! बक्षीस |- | rowspan="3"| १ | [[तेजस्विनी पंडित]] | पाकातले चिरोटे | rowspan="3"| '''[[प्रार्थना बेहेरे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[आदिनाथ कोठारे]] | उकडीचे मोदक |- | [[प्रार्थना बेहेरे]] | पुरणपोळी |- | rowspan="3"| २ | [[आकाश ठोसर]] | कोथिंबीर वडी | rowspan="3"| '''[[सोनाली मनोहर कुलकर्णी]]''' | rowspan="3"| ओव्हन |- | [[सोनाली मनोहर कुलकर्णी]] | मिसळ पाव |- | [[नागराज मंजुळे]] | थालीपीठ |- | rowspan="3"| ३ | [[जयवंत वाडकर]] | सावजी चिकन | rowspan="3"| '''[[आनंद इंगळे]]''' | rowspan="3"| टीव्ही |- | [[वंदना गुप्ते]] | वांग्याचे भरीत |- | [[आनंद इंगळे]] | फणसाची भाजी |- | rowspan="3"| ४ | [[उषा नाडकर्णी]] | पुडाची वडी | rowspan="3"| '''[[उषा नाडकर्णी]]''' | rowspan="6"| डीशवॉशर |- | [[भारत गणेशपुरे]] | ब्रेड पकोडा |- | [[श्रेया बुगडे]] | कांद्याची भजी |- | rowspan="3"| ५ | [[अभिजीत सावंत]] | नारायणदास लाडू | rowspan="3"| '''[[अभिजीत सावंत]]''' |- | [[अदिती सारंगधर]] | तेलपोळी |- | [[सुबोध भावे]] | कानोले |- | rowspan="3"| ६ | संदीप पाठक | तिळाचे लाडू आणि तीळगूळ | rowspan="3"| '''संदीप पाठक''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[मृणाल कुलकर्णी]] | तिळाचे गजक आणि तीळपापडी |- | [[विजय पाटकर]] | तिळाची भाकरी आणि तिळाचं भरीत |- | rowspan="3"| ७-८ | [[पंकजा मुंडे]] | चिकन रस्सा | rowspan="3"| '''[[पंकजा मुंडे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | रोहित पवार | चहा आणि कांदेपोहे |- | [[प्रणिती शिंदे]] | उसळ आणि भाकरी |- | rowspan="3"| ९ | [[वैशाली माडे]] | रगडा पॅटीस | rowspan="3"| '''[[मुग्धा वैशंपायन]]''' | rowspan="3"| इलेक्ट्रिक चिमणी |- | [[सलील कुलकर्णी]] | दहीवडा |- | [[मुग्धा वैशंपायन]] | बटाटा पराठा |- | rowspan="3"| १० | [[वैभव तत्ववादी]] | कोळंबीची खिचडी | rowspan="3"| '''[[संतोष जुवेकर]]''' | rowspan="3"| ओव्हन |- | [[श्रुती मराठे]] | बांगड्याचं तिखलं |- | [[संतोष जुवेकर]] | उकड शेंगोळे |- | rowspan="3"| ११ | [[मकरंद देशपांडे]] | गूळपोळी | rowspan="3"| '''[[मकरंद देशपांडे]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[श्वेता शिंदे]] | भोगीची भाजी आणि तिळाची वडी |- | [[देवदत्त नागे]] | शेंगापोळी |- | rowspan="3"| १२ | [[मृण्मयी देशपांडे]] | पुरणाची करंजी | rowspan="3"| '''[[मृण्मयी देशपांडे]]''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[भालचंद्र कदम]] | चकली |- | कार्तिकी गायकवाड | मटार कचोरी |- | rowspan="3"| १३ | [[सिद्धार्थ जाधव]] | तांबडा-पांढरा रस्सा | rowspan="3"| '''[[सिद्धार्थ जाधव]]''' | rowspan="3"| फूड प्रोसेसर |- | [[सायली संजीव]] | चिकन सागोती |- | [[सुयश टिळक]] | भरलेले पापलेट |- | rowspan="3"| १४ | [[उज्ज्वल निकम]] | केशरी जिलेबी | rowspan="3"| '''कृष्ण प्रकाश''' | rowspan="3"| शेगडी |- | [[राही सरनोबत]] | पालक पुरी आणि गूळपापडी |- | कृष्ण प्रकाश | रव्याची खीर |- | rowspan="3"| १५ | [[ललित प्रभाकर]] | मसूरचे पेडवे | rowspan="3"| '''[[वैदेही परशुरामी]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[वैदेही परशुरामी]] | मटणाचे पॅटीस |- | [[अमेय वाघ]] | पावभाजी |- | rowspan="3"| १६ | स्वरा जोशी | बिस्कीट लाडू व कोकम सरबत | rowspan="3"| '''वेदश्री खाडिलकर''' | rowspan="3"| टॅब्लेट |- | मायरा वायकुळ | बिटाचे पॅटीस आणि लिंबू सरबत |- | वेदश्री खाडिलकर | दडपे पोहे आणि ताक |- | rowspan="3"| १७ | [[सिद्धार्थ जाधव]] | अनारसे | rowspan="3"| '''[[सयाजी शिंदे]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[वैदेही परशुरामी]] | संत्रा बर्फी |- | [[सयाजी शिंदे]] | शिरवाळे |- | rowspan="3"| १८-१९ | [[महेश मांजरेकर]] | रवा-बेसन लाडू | rowspan="3"| '''गौरी इंगावले''' | rowspan="6"| फ्रीज |- | गौरी इंगावले | दुधी हलवा |- | विद्याधर जोशी | भोपळ्याचे घारगे |- | rowspan="3"| २०-२१ | [[अमृता फडणवीस]] | कोंबडी वडे | rowspan="3"| '''[[अमृता फडणवीस]]''' |- | [[स्वप्नील बांदोडकर]] | मटण हंडी |- | [[स्मिता जयकर]] | सुंगटाचे हुमण |- | rowspan="3"| २२ | रुक्मिणी सुतार | गोळाभात आणि चिंचणी | rowspan="3"| '''[[अस्मिता देशमुख]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[किरण गायकवाड]] | वडाभात आणि मठ्ठा |- | [[अस्मिता देशमुख]] | मसालेभात आणि कढी |- | rowspan="3"| २३ | [[पुष्कर श्रोत्री]] | नखुल्याची खीर | rowspan="3"| '''[[प्रियदर्शन जाधव]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[अनिता दाते-केळकर]] | गूळशेल |- | [[प्रियदर्शन जाधव]] | गाजर हलवा |- | rowspan="3"| २४-२५ | [[झुंड (चित्रपट)|झुंड]] टीम | ज्वारीची भाकरी आणि भरली भेंडी | rowspan="3"| '''[[झुंड (चित्रपट)|झुंड]] टीम''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[सैराट]] टीम | तांदळाची भाकरी व भरली कारली |- | [[फॅंड्री (चित्रपट)|फॅंड्री]] टीम | बाजरीची भाकरी आणि भरली वांगी |- | rowspan="3"| २६ | [[रोहिणी हट्टंगडी]] | सुकं मटण | rowspan="3"| '''[[रोहिणी हट्टंगडी]]''' | rowspan="3"| फ्रीज |- | [[कुशल बद्रिके]] | मालवणी चिकन |- | [[मेघना एरंडे]] | खेकडा मसाला |- | rowspan="3"| २७ | विनम्र बाभळ | घावन आणि हिरवी चटणी | rowspan="3"| '''विनम्र बाभळ''' | rowspan="3"| वॉटर प्युरिफायर |- | [[हृता दुर्गुळे]] | धिरडं आणि खोबरं चटणी |- | [[अजिंक्य राऊत]] | पाणगी आणि चिंच चटणी |- | rowspan="3"| २८ | [[गश्मीर महाजनी]] | पाटवडी | rowspan="3"| '''[[गश्मीर महाजनी]]''' | rowspan="3"| डीशवॉशर |- | [[स्पृहा जोशी]] | मासवडी |- | [[सुदेश भोसले]] | शेवभाजी |- | rowspan="3"| २९ | [[ईशा केसकर]] | शिरा | rowspan="3"| '''[[ईशा केसकर]]''' | rowspan="3"| इलेक्ट्रिक चिमणी |- | [[क्रांती रेडकर]] | मोतीचूर लाडू |- | [[गिरीजा ओक]] | श्रीखंडवडी |} == विशेष भाग == # भल्याभल्या कलाकारांची शिट्टी वाजणार, आता मनोरंजनाची चव वाढणार. (१५-१६ डिसेंबर २०२१) # [[सुबोध भावे|सुबोध]], [[अदिती सारंगधर|अदिती]] आणि [[अभिजीत सावंत|अभिजीतचा]] किचनमध्ये कल्ला. <u>(२९ डिसेंबर २०२१)</u> # [[मृणाल कुलकर्णी]], [[विजय पाटकर]] आणि संदीप पाठक करणार किचनमध्ये कल्ला. <u>(३० डिसेंबर २०२१)</u> # [[पंकजा मुंडे]], रोहित पवार आणि [[प्रणिती शिंदे]] किचनमध्ये कल्ला करणार. (०५-०६ जानेवारी २०२२) # किचनमध्ये रंगणार सुरांची मैफील. <u>(०९ जानेवारी २०२२)</u> # [[वैभव तत्ववादी|वैभवची]] जळकी फोडणी, [[श्रुती मराठे|श्रुतीचा]] झाला पचका वडा आणि [[संतोष जुवेकर|संतोषच्या]] रेसिपीने काय शिकवला धडा? <u>(१२ जानेवारी २०२२)</u> # [[भालचंद्र कदम|भाऊच्या]] विनोदासारखी त्याची चकली पण होईल का खुसखुशीत? <u>(१९ जानेवारी २०२२)</u> # तांबडा-पांढरा रस्सा बनवताना [[सिद्धार्थ जाधव|सिद्धूचा]] रस्सा निघणार का? <u>(२० जानेवारी २०२२)</u> # संपूर्ण भारताला ज्यांचा अभिमान आहे अशा दिग्गजांसोबत साजरा करुया प्रजासत्ताक दिन. <u>(२६ जानेवारी २०२२)</u> # [[झोंबिवली]]मधून किचनमध्ये कल्ला करायला येणार [[अमेय वाघ|अमेय]], [[ललित प्रभाकर|ललित]] आणि [[वैदेही परशुरामी|वैदेही]]. <u>(२७ जानेवारी २०२२)</u> # मायरा, स्वरा आणि वेदश्रीची धमाल, त्यांची रेसिपी काय करणार कमाल? <u>(०२ फेब्रुवारी २०२२)</u> # किचनमध्ये कल्ला करणार [[पांघरूण (मराठी चित्रपट)|पांघरुणची]] टीम. (०९-१० फेब्रुवारी २०२२) # [[अमृता फडणवीस|अमृता वहिनींचे]] किस्से करणार किचनमध्ये कल्ला. (१६-१७ फेब्रुवारी २०२२) # किचनमध्ये येणार [[देवमाणूस २]]. <u>(२३ फेब्रुवारी २०२२)</u> # [[प्रियदर्शन जाधव|प्रियदर्शनचा]] गाजर हलवा की [[पुष्कर श्रोत्री|पुष्करचं]] पालक पनीर, काय ठरणार सरस? <u>(२४ फेब्रुवारी २०२२)</u> # किचनमध्ये होणार [[झुंड (चित्रपट)|झुंडचा]] कल्ला. (०२-०३ मार्च २०२२) # [[कुशल बद्रिके|कुशल]] आहे का स्वयंपाकात कुशल? <u>(०९ मार्च २०२२)</u> # मनोरंजनाचा तडका, चार दिवस उडणार भडका. <u>(१० मार्च २०२२)</u> # आवाजाचे किमयागार [[सुदेश भोसले|सुदेशजी]] किचनमध्ये करणार कल्ला. <u>(११ मार्च २०२२)</u> # [[गिरीजा ओक|गिरीजा]], [[क्रांती रेडकर|क्रांती]] आणि [[ईशा केसकर|ईशा]] करणार किचनमध्ये कल्ला. <u>(१२ मार्च २०२२)</u> # पुन्हा प्रेम बरसणार, किचनमध्ये आज नेमकं काय शिजणार? (३०-३१ मार्च २०२२) # राजकारणातल्या रणरागिणी [[किशोरी पेडणेकर]], चित्रा वाघ आणि रूपाली पाटील-ठोंबरे दाखवणार त्यांची पाककला. <u>(०६ एप्रिल २०२२)</u> # [[आर.जे. मलिष्का]], [[नेहा खान]] आणि [[सविता मालपेकर]]च्या येण्याने लागणार किचनमध्ये तडका. <u>(०७ एप्रिल २०२२)</u> # [[एकनाथ खडसे]] आणि [[किरीट सोमैया]] हे दोन दिग्गज येणार, किचनमध्ये काय शिजणार? <u>(१३ एप्रिल २०२२)</u> # एव्हरग्रीन हिरोईन्सचा किचनमध्ये उडणार गोंधळ. <u>(१४ एप्रिल २०२२)</u> # [[नाना पटोले]], प्रसाद लाड आणि [[नितीन सरदेसाई]] यांचा होणार अनोखा शपथविधी. <u>(२० एप्रिल २०२२)</u> # किचनमध्ये लागणार तिखट तडका, तीन खलनायकांसोबत मनोरंजनाचा भडका. <u>(२१ एप्रिल २०२२)</u> # [[बँड बाजा वरात]] आली किचन कल्लाकारच्या घरात. <u>(२७ एप्रिल २०२२)</u> # किचन कल्लाकारमध्ये 'नया है वह'. <u>(२८ एप्रिल २०२२)</u> # रूपाली चाकणकर, यशोमती ठाकूर आणि श्वेता महाले ह्या राजकारणातील धडाडीच्या नेत्या काय शिजवणार? <u>(०५ मे २०२२)</u> # लिटील चॅम्प्सची मोठी धमाल होणार किचन कल्लाकारमध्ये. <u>(१८ मे २०२२)</u> # कलाकारांचे कष्ट जिंकणार महाराष्ट्र. (२५-२६ मे २०२२) # किचनमध्ये होणार [[अशोक सराफ|अशोकमामांच्या]] पंचाहत्तरीचा कल्ला. (०१-०२ जून २०२२) # लावण्यवतींच्या येण्याने किचनमध्ये लागणार तडका. <u>(०८ जून २०२२)</u> # [[रामदास आठवले|आठवले]], [[अशोक नायगावकर|नायगांवकर]] आणि [[रामदास पाध्ये|पाध्येंचा]] किचनमध्ये कल्ला. (२२-२३ जून २०२२) # [[सागर कारंडे|सागरला]] दिलं ज्ञानेश्वर माऊलींनी ॲक्टिंगचं चॅलेंज. <u>(२९ जून २०२२)</u> # अनोख्या टास्कने होणार किचनमध्ये डान्सचा कल्ला. <u>(३० जून २०२२)</u> [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] cep0nb7s3w8a47pm5uxqi4n8ggypc7g 3 296955 2145774 2139316 2022-08-12T18:27:36Z Khirid Harshad 138639 /* मोडके लेख */ wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=अमर राऊत}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) २३:४१, २९ डिसेंबर २०२१ (IST) == आपले लिखाण == नमस्कार, कृपया लेख लिहिताना त्यात वर्ग जोडावा. तसेच लेखाच्या शेवटी <nowiki>==संदर्भ ==</nowiki> असा मथळा जोडावा. कृपया मी केलेली काही संपादने पहावीत. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:५८, ३० डिसेंबर २०२१ (IST) धन्यवाद. मी मोबाईलवरून लेख लिहतो. त्यात तशी सुविधा उपलब्ध नाही. असल्यास ते कसे करावे ते सांगावे. परिच्छेद सुद्धा लिहता येत नाहीत मोबाईलवरून. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:४३, ३० डिसेंबर २०२१ (IST) दोन प्रश्न आहेत. लेख लिहल्यावर वर्ग कसा जोडावा? मी मोबाईलवरून लिहतो. प्रयत्न केला बराच, पण माहिती नाही मिळाली. आणि दुसरा प्रश्न, माझे लेख गुगलवर सर्च केल्यावर दिसत नाही. दिसण्यासाठी काय करावे. धन्यवाद [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १५:१७, ३१ डिसेंबर २०२१ (IST) == नकल डकव == {{नकल-डकव ताकीद}} - तसेच कृपया आपले लेख स्वतःच्या शब्दात विस्तारित करावेत ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १८:३०, ६ जानेवारी २०२२ (IST) मला याची माहिती नव्हती. मराठी विकीपिडीयावर जास्तीत जास्त माहिती असावी, एवढाच माझा प्रामाणिक प्रयत्न असतो. अजूनही असे लेख आहेत, तुमच्या निदर्शनास आले तर ते काढून टाका.मला तांत्रिक अडचण येत आहे. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:३८, ८ जानेवारी २०२२ (IST) :तुमचे लिखाण अगदी जोरदार आणि उत्तम चालू आहे. फक्त पुढील काही मुद्दे लक्षात ठेवा * प्रताधिकार भंग होऊ देऊ नका * संदर्भ देताना ब्लॉग, ब्लॉग साईट, समाज माध्यमे, इत्यादीचे संदर्भ नसावेत. * विवादास्पद मुद्दे आणि लेख शक्यतो नकोच. * गरज पडल्यास येथील सक्रिय लेखकास बिनधास्त मदत मागा. * '''बाकी इतर विकिपीडियाच्या लेखाचे भाषांतर करून नवीन मराठी लेख निर्माण करणे सगळ्यात सोपे आहे.''' :पुढील लेखनास शुभेच्छा-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:२१, ८ जानेवारी २०२२ (IST) == पानाचे स्थानांतरण == नमस्कार, सध्या आपली संपादने जोरात चालू आहेत. छान, परंतु कृपया लक्षात घ्यावे एखाद्या पानाचे नाव बदलायचे असल्यास '''move''' किंवा '''स्थानांतरण''' चा पर्याय निवडावा. तुम्ही काही असलेली पाने नवीन नावाने निर्माण करून जुनी माहिती त्यात कॉपी पेस्ट केली. अशाने वाद निर्माण होऊ शकतो. संपादने करताना कोणतीही अडचण असेल किंवा मदत हवी असेल तर [[विकिपीडिया:प्रचालक|प्रचालक]] यांना संपर्क करणे. सध्या [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] तसेच [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] हे दोघे नियमित उपलब्ध असतात. तेव्हा त्यांना मदत मागावी, ते तुम्हाला मार्गदर्शन करतील. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:०९, २० जानेवारी २०२२ (IST) :हो नक्कीच. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:५७, २० जानेवारी २०२२ (IST) == नाटक/मालीका/चित्रपट/कथा इ. मधीलकाल्पनिक पात्र == नमस्कार, [[प्रफुल पारेख]] व [[हंसा पारेख]] या लेखांसाठी कृपया [[साचा:माहितीचौकट काल्पनिक व्यक्ती|काल्पनिक व्यक्ती]] हा साचा वापरावा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १६:३७, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :हो नक्कीच. सूचनेसाठी आभारी आहे [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:१३, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == योग्य शीर्षक == आपण अनेक लेख तयार करीत आहात हे चांगलेच आहे, परंतु लेखाचे शीर्षक देताना ते कृपया योग्य द्यावे. चुकीचे शीर्षक दिल्यावर ते पान पुनर्निर्देशित करावे लागते, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०९:२०, १९ एप्रिल २०२२ (IST) :सूचनेसाठी आणि तुमच्या दुरुस्त्यांसाठी आभार. बऱ्याच वेळा घाईघाईत लहानसहान चुका होतात. किंवा कधीकधी काही नियमच माहिती नसतात. उदाहरणार्थ, कालचा "मूलभूत हक्कांचा" लेख. मी कालपर्यंत समजत होतो, "म" ला पहिला उकार असतो. तुम्ही दुरुस्ती केल्यानंतर मी शोध घेतला, तेव्हा चूक समजली. एकमेकांच्या सहकार्यानेच माणूस शिकत जातो. धन्यवाद [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १०:१७, १९ एप्रिल २०२२ (IST) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:List of World Heritage Sites in Azerbaijan]] in Marathi Wikipedia? Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १५:५५, ८ मे २०२२ (IST) == Feminism and Folklore 2022 - Local prize winners == <div style="border:8px brown ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations for winning a local prize in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition. Thank you for your contribution and documenting your local folk culture on Wikipedia. Please fill in your preferences before 15th of June 2022 to receive your prize. Requesting you to fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScK5HgvVaLph_r_afctwShUuYVtXNwaN24HUSEYnzUUho8d-Q/viewform?usp=sf_link this form] before the deadline to avoid disappointments. Feel free to [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|contact us]] if you need any assistance or further queries. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2022|FNF 2022 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:२०, २२ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=23312270 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==अधिक माहिती== नमस्कार. तुम्ही [[जागतिक दृष्टीदान दिन]] ह्या लेखावर पानकाढा|कारण=नकल अशी विनंती टाकली, पण नाकाला कशाची किंवा कुठून केलेली होती ते कळलं नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १७:०९, २९ जून २०२२ (IST) नमस्कार, संबंधित लेखात दिलेला पहिलाच संदर्भ बघा. "वेबदुनिया" पोर्टलवरचा लेख आहे तसा संपूर्ण कॉपी पेस्ट केला आहे. शिवाय हा लेख विश्वकोशीय लेखनशैलीस देखील धरून नाही. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:३०, २९ जून २०२२ (IST) :नमस्कार, कोणताही जागतिक दिन हा विकिपीडियावर असणे गरजेचे आहे. तेव्हा अशा वेळेस अशा उपयुक्त लेखात आपण स्वतः काही बदल करून सदरील लेख ठेवावा असे मला वाटते.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ::{{ping|संतोष गोरे}} हो, कोणताही जागतिक दिन विकिपीडियावर असावा मी पण याच मताचा आहे, पण तो खरंच मान्यताप्राप्त जागतिक दिन आहे कि नाही हे सुद्धा महत्वाचे आहे. इंटरनेटवर शोधले असता ह्या दिवसाची माहिती केवळ काही मराठी भाषेतील संकेतस्थळांवरच सापडली. पण [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Sight_Day जागतिक दृष्टी दिवसाची] भरपूर माहिती सापडली, तर "राष्ट्रीय दृष्टिदान पंधरवडा" बद्दल (२५ ऑगस्ट ते ८ सप्टेंबर) भारत केंद्र सरकारच्या [https://www.nhp.gov.in/national-eye-donation-fortnight-2021_pg या संकेतस्थळावर] माहिती भेटली. मलासुद्धा वाटते कि हा लेख काढलेला योग्य राहील. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०९:१३, ३० जून २०२२ (IST) ::@[[सदस्य:Usernamekiran|Usernamekiran]] @[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] नमस्कार, अलीकडे कामांच्या व्यापामुळे मी विकीपिडीयावर सक्रीय नाही. त्यामुळे या लेखात हवं तर नंतर भर घालतो. ::पण माझं मत असं आहे की बरेच लोक भाषांतरित करून किंवा नक्कल करून लेख सुरू करून जातात. नंतर इतरांना ते लेख सुधारत बसावे लागते. आणि शक्यतो ते काम सहसा कोणी करत नाही. ते दर्जाहीन लेख तसेच राहतात. यावर काहीतरी उपाय केला पाहिजे. ::काही लोक नुसते एकापाठोपाठ एक लेख भाषांतर करून मराठी विकिपीडियावर आणतात खरं. पण त्या लेखाच्या इतिहासात भाषांतराचं एकच संपादन सोडून नवीन संपादन दिसतच नाही. याने होतं असं की, ते लेख तर कमी प्रतीचेच राहतात कायम, पण नवीन वाचकांना हे प्रकरण समजत नाही. त्यांनी असा लेख पाहिला तर ते इकडे पुन्हा वळत नाहीत. ते सरळ इंग्रजी विकिपीडियावर जातात. मीसुद्धा असे बरेच लेख पूर्वी पाहिले, सहसा इकडे येतच नव्हतो. शेवटी नवीन भर घालायला आणि असलेल्या लेखांत सुधारणा करायला इथं काम सुरू केले. पण काही लोक नुसती कामंच वाढवून ठेवत आहेत. ::मी माझं मत प्रामाणिकपणे मांडलं आहे. कदाचित चुकत असेनही. कुणालाही दुखावण्याचा हेतू नाही. धन्यवाद. - [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:४३, ३० जून २०२२ (IST) :::{{साद|अमर राऊत}} नमस्कार, तुम्हाला माझ्या लेखासहित कोणत्याही लेखावर {{t|बदल}}, {{t|अशुद्धलेखन}} {{t|उल्लेखनीयता}} यासाहित इतर साचे लावायला काहीही हरकत नाही. राहिला प्रश्न एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीने मोठ्या प्रमाणावर अशुद्ध लिखाण केले तर आपण त्यांना सौम्य भाषेत तसा संदेश द्यावा. मी स्वतः हे करत असतो, आज भलेही कुणी नाराज होवो, नंतर त्यांनी याचे महत्त्व लक्षात येतेच. असो, कृपया दिवसातून एकदा तरी एक फेरी मारत जाणे ही नम्र विनंती. ::::{{साद|Usernamekiran}} एखादी चळवळ किंवा विधायक काम जर एक व्यक्ती करत असेल, जसे की 'राहीबाई पोपेरे' किंवा 'वनिता बोराडे' तरी त्याची दखल विकिपीडियावर घेतली जाते. '''अनेकदा शासनाला याचा विसर पडतो''' जर आपण डॉ प्रकाश आमटे चित्रपट पाहिला असेल तर त्यात तुम्हाला हे दिसले असेलच की, मॅगसेसे पुरस्कारासाठी विदेशात जाताना स्थानिक प्रशासन आणि अमेरिकन दूतावासाने त्यांची दखल घेतली नव्हती. सबब सरकारी संकेतस्थळावर काही कारणाने हा दिवस नोंदवला नसेल पण अनेक भारतीय उल्लेखनीय संकेतस्थळे या दिवसाची ग्वाही देत आहेत. तसेच एच व्ही देसाई हॉस्पिटल च्या [https://hvdeh.org/accolades-and-awards/ या संकेतस्थळावर] महाराष्ट्र शासनाने हा दिवस साजरा करण्याचे ठरावल्याचे दिसत आहे. सबब मोजकेच परंतु 'उल्लेखनीय दुवे' उपलब्ध असल्याने हा लेख दुरुस्त करून येथे राहुद्यावा असे माझे मत आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १३:१९, ३० जून २०२२ (IST) ::::{{साद| संतोष गोरे}} मार्गदर्शनासाठी आभार. लोक नाराज होऊ नयेत म्हणून मी शक्यतो बोलायचं टाळतो. असो. पण तुम्ही म्हणालात तसं "सौम्यपणे संदेश द्यायचा" गुण नक्कीच तुमच्याकडून शिकण्यासारखा आहे. फक्त विकिपीडियावरच नाही, तर दैनंदिन जीवनातही हे फार उपयोगी आहे. ::::कामांमुळे सध्या फार व्यस्त आहे. लवकरच सक्रिय होईन. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २२:०५, १ जुलै २०२२ (IST) == मोडके लेख == आपण जी संपादने करीत आहेत तसेच नवीन लेखांची निर्मिती, त्यात भर हे सर्व उत्तमच आहे. परंतु एक विनंती आहे आपण काही मोडके पुनर्निर्देशने तयार केली आहेत जसे [[निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]] तर ही पाने तयार करून नंतर इतर नवीन पानांची निर्मिती आणि भर करावी असे मला वाटते, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:०७, २१ जुलै २०२२ (IST) :{{साद| Khirid Harshad}} नमस्कार, एक खुलासा करू इच्छितो. मी जे नवीन लेख तयार करतो, त्यामध्ये मुद्दाम लाल दुवे तयार करतो, जेणेकरून तो लेख तयार करता यावा. त्यासाठी मी [[xtools:pages/mr.wikipedia.org/अमर_राऊत|तयार केलेल्या लेखांच्या यादीमध्ये]] उलट्या क्रमाने येत जातो. उदाहरणार्थ, सध्या मी जे लेख तयार करतोय ते "हाथरस बलात्कार" पानावरचे लाल दुवे आहेत. ते झाले की पुढच्या लेखातील लाल दुव्यांची पाने तयार करणार. :यासोबतच दर महिन्याची किंवा दिवसांनुसार अत्याधिक वाचकसंख्या असलेल्या लेखांत दुरुस्ती करतो तसेच जास्तीत जास्त चित्रे जोडून लेख अधिक आकर्षक करण्याचा प्रयत्न करतो. :त्यामुळे तुमची मोडक्या पानांबद्दलची चिंता मान्य आहे, परंतु हळूहळू ते काम करत असतो. आणि कधीकधी चुकुन एखादा दुवा राहतो. तिथे आपण स्वतः बदल करावेत ही नम्र विनंती, किंवा लक्षात तरी आणून द्यावे. तुमच्या सहकार्यासाठी आभार. :धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:१९, २१ जुलै २०२२ (IST) :: नमस्कार, [[हत्या]] या मोडक्या लेखाचे स्मरण. धन्यवाद! [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:५७, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) dpd35dah7bz9sop0h1rjwhuv6k1meie 2145780 2145774 2022-08-12T18:57:47Z अमर राऊत 140696 /* मोडके लेख */ Reply wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=अमर राऊत}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) २३:४१, २९ डिसेंबर २०२१ (IST) == आपले लिखाण == नमस्कार, कृपया लेख लिहिताना त्यात वर्ग जोडावा. तसेच लेखाच्या शेवटी <nowiki>==संदर्भ ==</nowiki> असा मथळा जोडावा. कृपया मी केलेली काही संपादने पहावीत. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०७:५८, ३० डिसेंबर २०२१ (IST) धन्यवाद. मी मोबाईलवरून लेख लिहतो. त्यात तशी सुविधा उपलब्ध नाही. असल्यास ते कसे करावे ते सांगावे. परिच्छेद सुद्धा लिहता येत नाहीत मोबाईलवरून. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:४३, ३० डिसेंबर २०२१ (IST) दोन प्रश्न आहेत. लेख लिहल्यावर वर्ग कसा जोडावा? मी मोबाईलवरून लिहतो. प्रयत्न केला बराच, पण माहिती नाही मिळाली. आणि दुसरा प्रश्न, माझे लेख गुगलवर सर्च केल्यावर दिसत नाही. दिसण्यासाठी काय करावे. धन्यवाद [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १५:१७, ३१ डिसेंबर २०२१ (IST) == नकल डकव == {{नकल-डकव ताकीद}} - तसेच कृपया आपले लेख स्वतःच्या शब्दात विस्तारित करावेत ही विनंती.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १८:३०, ६ जानेवारी २०२२ (IST) मला याची माहिती नव्हती. मराठी विकीपिडीयावर जास्तीत जास्त माहिती असावी, एवढाच माझा प्रामाणिक प्रयत्न असतो. अजूनही असे लेख आहेत, तुमच्या निदर्शनास आले तर ते काढून टाका.मला तांत्रिक अडचण येत आहे. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:३८, ८ जानेवारी २०२२ (IST) :तुमचे लिखाण अगदी जोरदार आणि उत्तम चालू आहे. फक्त पुढील काही मुद्दे लक्षात ठेवा * प्रताधिकार भंग होऊ देऊ नका * संदर्भ देताना ब्लॉग, ब्लॉग साईट, समाज माध्यमे, इत्यादीचे संदर्भ नसावेत. * विवादास्पद मुद्दे आणि लेख शक्यतो नकोच. * गरज पडल्यास येथील सक्रिय लेखकास बिनधास्त मदत मागा. * '''बाकी इतर विकिपीडियाच्या लेखाचे भाषांतर करून नवीन मराठी लेख निर्माण करणे सगळ्यात सोपे आहे.''' :पुढील लेखनास शुभेच्छा-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १०:२१, ८ जानेवारी २०२२ (IST) == पानाचे स्थानांतरण == नमस्कार, सध्या आपली संपादने जोरात चालू आहेत. छान, परंतु कृपया लक्षात घ्यावे एखाद्या पानाचे नाव बदलायचे असल्यास '''move''' किंवा '''स्थानांतरण''' चा पर्याय निवडावा. तुम्ही काही असलेली पाने नवीन नावाने निर्माण करून जुनी माहिती त्यात कॉपी पेस्ट केली. अशाने वाद निर्माण होऊ शकतो. संपादने करताना कोणतीही अडचण असेल किंवा मदत हवी असेल तर [[विकिपीडिया:प्रचालक|प्रचालक]] यांना संपर्क करणे. सध्या [[सदस्य:अभय नातू|अभय नातू]] तसेच [[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] हे दोघे नियमित उपलब्ध असतात. तेव्हा त्यांना मदत मागावी, ते तुम्हाला मार्गदर्शन करतील. -[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ०८:०९, २० जानेवारी २०२२ (IST) :हो नक्कीच. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:५७, २० जानेवारी २०२२ (IST) == नाटक/मालीका/चित्रपट/कथा इ. मधीलकाल्पनिक पात्र == नमस्कार, [[प्रफुल पारेख]] व [[हंसा पारेख]] या लेखांसाठी कृपया [[साचा:माहितीचौकट काल्पनिक व्यक्ती|काल्पनिक व्यक्ती]] हा साचा वापरावा.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १६:३७, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) :हो नक्कीच. सूचनेसाठी आभारी आहे [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:१३, १ फेब्रुवारी २०२२ (IST) == स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२ == प्रिय विकिसदस्य, '''[[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]]''' ही विकीमेडियन्स द्वारा स्थापन केलेली एक वार्षिक स्पर्धा आहे. [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|विकी लव्हस फॉल्कलोर]] ची थीम लिंगभेद कमी करणे आणि लोकांवर लक्ष केंद्रित करणे यावर आधारित आहे. अनेक आशियाई व भारतीय विकिपीडिया समुदायांनी यात भाग घेतला आहे आणि आमची अशी इच्छा आहे की आपण मराठी विकिपीडियावर आपले योगदान द्यावे.योगदानाचा मुख्य हेतू लिंग अंतर कमी करण्यात थेट प्रभाव पाडेल. ही स्पर्धा आज २ फेब्रुवारी २०२२ रोजी सुरू झाली असून ३१ मार्च २०२२ रोजी समाप्त होईल. स्पर्धेतील विजेत्याला तयार केलेल्या पृष्ठांच्या संख्येच्या आधारे घोषित केले जाईल, पहिल्या विजेत्याला ३०० USD, द्वितीय विजेत्याला आणि तीसऱ्या विजेत्याला अनुक्रमे २०० USD आणि १०० USD दिले जातील. सहभाग किंवा योगदान करताना येणाऱ्या कोणत्याही समस्यांबाबत कोणत्याही मदतीसाठी, ज्युरी सदस्यांच्या [[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] किंवा [[सदस्य:Sandesh9822|Sandesh9822]] यांच्या चर्चा पानावर संदेश लिहा. कृपया या पृष्ठावरील [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२#नियम|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२]] सर्व सूचना आणि नियम वाचा. या पेजवरून [[विकिपीडिया:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी|स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२/नोंदणी]] या स्पर्धेत सहभागी व्हा. आपण योगदानामध्ये सहभागी झाल्यास आपल्या मुख्य पृष्ठावर हा [[साचा:स्त्रीवाद आणि लोकसाहित्य २०२२|साचा]] वापरा. येथून [https://fountain.toolforge.org/editathons/fnf2022 हा दुवा] तुम्ही तयार केलेला लेख सादर करावा. --[[सदस्य:Rockpeterson|Rockpeterson]] ([[सदस्य चर्चा:Rockpeterson|चर्चा]]) ११:०१, ३ फेब्रुवारी २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=22748073 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == योग्य शीर्षक == आपण अनेक लेख तयार करीत आहात हे चांगलेच आहे, परंतु लेखाचे शीर्षक देताना ते कृपया योग्य द्यावे. चुकीचे शीर्षक दिल्यावर ते पान पुनर्निर्देशित करावे लागते, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) ०९:२०, १९ एप्रिल २०२२ (IST) :सूचनेसाठी आणि तुमच्या दुरुस्त्यांसाठी आभार. बऱ्याच वेळा घाईघाईत लहानसहान चुका होतात. किंवा कधीकधी काही नियमच माहिती नसतात. उदाहरणार्थ, कालचा "मूलभूत हक्कांचा" लेख. मी कालपर्यंत समजत होतो, "म" ला पहिला उकार असतो. तुम्ही दुरुस्ती केल्यानंतर मी शोध घेतला, तेव्हा चूक समजली. एकमेकांच्या सहकार्यानेच माणूस शिकत जातो. धन्यवाद [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १०:१७, १९ एप्रिल २०२२ (IST) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:List of World Heritage Sites in Azerbaijan]] in Marathi Wikipedia? Yours sincerely, [[सदस्य:Multituberculata|Multituberculata]] ([[सदस्य चर्चा:Multituberculata|चर्चा]]) १५:५५, ८ मे २०२२ (IST) == Feminism and Folklore 2022 - Local prize winners == <div style="border:8px brown ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''{{int:please-translate}}'' Congratulations for winning a local prize in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competition. Thank you for your contribution and documenting your local folk culture on Wikipedia. Please fill in your preferences before 15th of June 2022 to receive your prize. Requesting you to fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScK5HgvVaLph_r_afctwShUuYVtXNwaN24HUSEYnzUUho8d-Q/viewform?usp=sf_link this form] before the deadline to avoid disappointments. Feel free to [[:m:Feminism and Folklore 2022/Contact Us|contact us]] if you need any assistance or further queries. Best wishes, [[:m:Feminism and Folklore 2022|FNF 2022 International Team]] ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> [[सदस्य:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[सदस्य चर्चा:MediaWiki message delivery|चर्चा]]) १३:२०, २२ मे २०२२ (IST) <!-- सदस्य:Tiven2240@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf&oldid=23312270 वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> ==अधिक माहिती== नमस्कार. तुम्ही [[जागतिक दृष्टीदान दिन]] ह्या लेखावर पानकाढा|कारण=नकल अशी विनंती टाकली, पण नाकाला कशाची किंवा कुठून केलेली होती ते कळलं नाही. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १७:०९, २९ जून २०२२ (IST) नमस्कार, संबंधित लेखात दिलेला पहिलाच संदर्भ बघा. "वेबदुनिया" पोर्टलवरचा लेख आहे तसा संपूर्ण कॉपी पेस्ट केला आहे. शिवाय हा लेख विश्वकोशीय लेखनशैलीस देखील धरून नाही. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:३०, २९ जून २०२२ (IST) :नमस्कार, कोणताही जागतिक दिन हा विकिपीडियावर असणे गरजेचे आहे. तेव्हा अशा वेळेस अशा उपयुक्त लेखात आपण स्वतः काही बदल करून सदरील लेख ठेवावा असे मला वाटते.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) ::{{ping|संतोष गोरे}} हो, कोणताही जागतिक दिन विकिपीडियावर असावा मी पण याच मताचा आहे, पण तो खरंच मान्यताप्राप्त जागतिक दिन आहे कि नाही हे सुद्धा महत्वाचे आहे. इंटरनेटवर शोधले असता ह्या दिवसाची माहिती केवळ काही मराठी भाषेतील संकेतस्थळांवरच सापडली. पण [https://en.wikipedia.org/wiki/World_Sight_Day जागतिक दृष्टी दिवसाची] भरपूर माहिती सापडली, तर "राष्ट्रीय दृष्टिदान पंधरवडा" बद्दल (२५ ऑगस्ट ते ८ सप्टेंबर) भारत केंद्र सरकारच्या [https://www.nhp.gov.in/national-eye-donation-fortnight-2021_pg या संकेतस्थळावर] माहिती भेटली. मलासुद्धा वाटते कि हा लेख काढलेला योग्य राहील. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०९:१३, ३० जून २०२२ (IST) ::@[[सदस्य:Usernamekiran|Usernamekiran]] @[[सदस्य:संतोष गोरे|संतोष गोरे]] नमस्कार, अलीकडे कामांच्या व्यापामुळे मी विकीपिडीयावर सक्रीय नाही. त्यामुळे या लेखात हवं तर नंतर भर घालतो. ::पण माझं मत असं आहे की बरेच लोक भाषांतरित करून किंवा नक्कल करून लेख सुरू करून जातात. नंतर इतरांना ते लेख सुधारत बसावे लागते. आणि शक्यतो ते काम सहसा कोणी करत नाही. ते दर्जाहीन लेख तसेच राहतात. यावर काहीतरी उपाय केला पाहिजे. ::काही लोक नुसते एकापाठोपाठ एक लेख भाषांतर करून मराठी विकिपीडियावर आणतात खरं. पण त्या लेखाच्या इतिहासात भाषांतराचं एकच संपादन सोडून नवीन संपादन दिसतच नाही. याने होतं असं की, ते लेख तर कमी प्रतीचेच राहतात कायम, पण नवीन वाचकांना हे प्रकरण समजत नाही. त्यांनी असा लेख पाहिला तर ते इकडे पुन्हा वळत नाहीत. ते सरळ इंग्रजी विकिपीडियावर जातात. मीसुद्धा असे बरेच लेख पूर्वी पाहिले, सहसा इकडे येतच नव्हतो. शेवटी नवीन भर घालायला आणि असलेल्या लेखांत सुधारणा करायला इथं काम सुरू केले. पण काही लोक नुसती कामंच वाढवून ठेवत आहेत. ::मी माझं मत प्रामाणिकपणे मांडलं आहे. कदाचित चुकत असेनही. कुणालाही दुखावण्याचा हेतू नाही. धन्यवाद. - [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ०९:४३, ३० जून २०२२ (IST) :::{{साद|अमर राऊत}} नमस्कार, तुम्हाला माझ्या लेखासहित कोणत्याही लेखावर {{t|बदल}}, {{t|अशुद्धलेखन}} {{t|उल्लेखनीयता}} यासाहित इतर साचे लावायला काहीही हरकत नाही. राहिला प्रश्न एखाद्या विशिष्ट व्यक्तीने मोठ्या प्रमाणावर अशुद्ध लिखाण केले तर आपण त्यांना सौम्य भाषेत तसा संदेश द्यावा. मी स्वतः हे करत असतो, आज भलेही कुणी नाराज होवो, नंतर त्यांनी याचे महत्त्व लक्षात येतेच. असो, कृपया दिवसातून एकदा तरी एक फेरी मारत जाणे ही नम्र विनंती. ::::{{साद|Usernamekiran}} एखादी चळवळ किंवा विधायक काम जर एक व्यक्ती करत असेल, जसे की 'राहीबाई पोपेरे' किंवा 'वनिता बोराडे' तरी त्याची दखल विकिपीडियावर घेतली जाते. '''अनेकदा शासनाला याचा विसर पडतो''' जर आपण डॉ प्रकाश आमटे चित्रपट पाहिला असेल तर त्यात तुम्हाला हे दिसले असेलच की, मॅगसेसे पुरस्कारासाठी विदेशात जाताना स्थानिक प्रशासन आणि अमेरिकन दूतावासाने त्यांची दखल घेतली नव्हती. सबब सरकारी संकेतस्थळावर काही कारणाने हा दिवस नोंदवला नसेल पण अनेक भारतीय उल्लेखनीय संकेतस्थळे या दिवसाची ग्वाही देत आहेत. तसेच एच व्ही देसाई हॉस्पिटल च्या [https://hvdeh.org/accolades-and-awards/ या संकेतस्थळावर] महाराष्ट्र शासनाने हा दिवस साजरा करण्याचे ठरावल्याचे दिसत आहे. सबब मोजकेच परंतु 'उल्लेखनीय दुवे' उपलब्ध असल्याने हा लेख दुरुस्त करून येथे राहुद्यावा असे माझे मत आहे.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १३:१९, ३० जून २०२२ (IST) ::::{{साद| संतोष गोरे}} मार्गदर्शनासाठी आभार. लोक नाराज होऊ नयेत म्हणून मी शक्यतो बोलायचं टाळतो. असो. पण तुम्ही म्हणालात तसं "सौम्यपणे संदेश द्यायचा" गुण नक्कीच तुमच्याकडून शिकण्यासारखा आहे. फक्त विकिपीडियावरच नाही, तर दैनंदिन जीवनातही हे फार उपयोगी आहे. ::::कामांमुळे सध्या फार व्यस्त आहे. लवकरच सक्रिय होईन. धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २२:०५, १ जुलै २०२२ (IST) == मोडके लेख == आपण जी संपादने करीत आहेत तसेच नवीन लेखांची निर्मिती, त्यात भर हे सर्व उत्तमच आहे. परंतु एक विनंती आहे आपण काही मोडके पुनर्निर्देशने तयार केली आहेत जसे [[निःशुल्क दूरचित्रवाणी सेवा]] तर ही पाने तयार करून नंतर इतर नवीन पानांची निर्मिती आणि भर करावी असे मला वाटते, धन्यवाद. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १७:०७, २१ जुलै २०२२ (IST) :{{साद| Khirid Harshad}} नमस्कार, एक खुलासा करू इच्छितो. मी जे नवीन लेख तयार करतो, त्यामध्ये मुद्दाम लाल दुवे तयार करतो, जेणेकरून तो लेख तयार करता यावा. त्यासाठी मी [[xtools:pages/mr.wikipedia.org/अमर_राऊत|तयार केलेल्या लेखांच्या यादीमध्ये]] उलट्या क्रमाने येत जातो. उदाहरणार्थ, सध्या मी जे लेख तयार करतोय ते "हाथरस बलात्कार" पानावरचे लाल दुवे आहेत. ते झाले की पुढच्या लेखातील लाल दुव्यांची पाने तयार करणार. :यासोबतच दर महिन्याची किंवा दिवसांनुसार अत्याधिक वाचकसंख्या असलेल्या लेखांत दुरुस्ती करतो तसेच जास्तीत जास्त चित्रे जोडून लेख अधिक आकर्षक करण्याचा प्रयत्न करतो. :त्यामुळे तुमची मोडक्या पानांबद्दलची चिंता मान्य आहे, परंतु हळूहळू ते काम करत असतो. आणि कधीकधी चुकुन एखादा दुवा राहतो. तिथे आपण स्वतः बदल करावेत ही नम्र विनंती, किंवा लक्षात तरी आणून द्यावे. तुमच्या सहकार्यासाठी आभार. :धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) १७:१९, २१ जुलै २०२२ (IST) :: नमस्कार, [[हत्या]] या मोडक्या लेखाचे स्मरण. धन्यवाद! [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २३:५७, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :::{{साद| Khirid Harshad}} {{झाले}} धन्यवाद! [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) ००:२७, १३ ऑगस्ट २०२२ (IST) 1w86dimqb350xv2hphx04nurpljm78j 0 299528 2145804 2128638 2022-08-13T03:48:43Z संतोष गोरे 135680 removed [[Category:पद्मश्री पुरस्कार]] - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट शास्त्रज्ञ | नाव = संघमित्रा बंडोपाध्याय | चित्र = | चित्र_रुंदी = | चित्र_शीर्षक = | पूर्ण_नाव = | जन्म_दिनांक = | जन्म_स्थान = | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | निवास_स्थान = | नागरिकत्व = भारतीय | राष्ट्रीयत्व = भारतीय | वांशिकत्व = | धर्म = | कार्यक्षेत्र = [[संगणक शास्त्र]] | कार्यसंस्था = [[भारतीय सांख्यिकी संस्था]] | प्रशिक्षण_संस्था = [[प्रेसिडन्सी महाविद्यालय, कोलकाता]] (बी. एस्सी. फिजिक्स)<br>[[कलकत्ता विद्यापीठ]], [[राजाबाजार सायन्स कॉलेज]] (बी. टेक.)<br> [[भारतीय तंत्रज्ञान संस्था खरगपूर]] (एम्. टेक.)<br> [[भारतीय सांख्यिकी शास्त्र]] (पीएच्. डी.) <br> [[न्यू साऊथ वेल्स विद्यापीठ, सिडनी]] (पोस्टडॉक) <br> [[टेक्सास विद्यापीठ, अर्लिंग्टन]] <br> [[इंटरनॅशनल सेंटर फॉर थिअरेटीकल फिजिक्स, इटली]] <br> | डॉक्टरेट_मार्गदर्शक = | डॉक्टोरल_विद्यार्थी = | ख्याती = | संशोधक_लघुरूप_वनस्पतिशास्त्र = | संशोधक_लघुरूप_प्राणिशास्त्र = | पुरस्कार = [[पद्मश्री]] (२०२२) | वडील_नाव = | आई_नाव = | पती_नाव = | पत्नी_नाव = | अपत्ये = | तळटिपा = [[लॉस अलामोस नॅशनल लॅब., अमेरिका]], [[मेरीलँड विद्यापीठ, बाल्टिमोर, अमेरिका]], [[हेडलबर्ग विद्यापीठ, जर्मनी]], [[रोमा विद्यापीठ, इटली]], [[इंटरनॅशनल सेंटर फॉर थिअरेटीकल फिजिक्स, इटली, इटली]], [[लुब्जाना विद्यापीठ, स्लोव्हेनिया]], यासह अनेक विद्यापीठे आणि संशोधन प्रयोगशाळांमध्ये काम केले. }} संघमित्रा बंडोपाध्याय (जन्म 1968) एक भारतीय [[संगणक शास्त्रज्ञ]] आहेत, ज्यांनी [[संगणकीय जीवशास्त्र]]ात विशेष प्राविण्य प्राप्त केले आहे. त्या [[भारतीय सांख्यिकी संस्था]], [[कोलकाता]] येथे प्राध्यापिका असून, त्या २०१० साठी अभियांत्रिकी विज्ञानातील शांतिस्वरूप भटनागर पुरस्कार विजेत्या तसेच अभियांत्रिकी आणि संगणक विज्ञान श्रेणीतील इन्फोसिस पारितोषिक २०१७ च्या विजेत्या आहेत. <ref>{{cite web|title= पंतप्रधानांतर्फे शांती स्वरूप भटनागर पुरस्कार २००९ आणि २०१०चे वितरण |url=http://www.pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=66478|publisher=प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरो, भारत सरकार|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.infosys-science-foundation.com/prize/laureates/2017/sanghamitra-bandyopadhyay.asp|title=इन्फोसिस पुरस्कार – विजेते २०१७ – संघमित्रा बंडोपाध्याय |website=www.infosys-science-foundation.com|language=इंग्रजी|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> त्यांचे प्रामुख्याने उत्क्रांती गणन, नमुना ओळख, मशीन लर्निंग आणि बायोइन्फॉरमॅटिक्स या क्षेत्रात संशोधन केले आहे. <ref>{{cite web | title=संघमित्रा बंडोपाध्याय | url=https://scholar.google.co.in/citations?hl=en&user=mHrEBuUAAAAJ&view_op=list_works&email_for_op=malaybhattacharyya@gmail.com&gmla=AJsN-F5KF3nXVcyfN8C7Spz9wLMecgDiLA-og18b_8oOLwEf4dRbBcnuqDM5tFGOCUEHN24IuXsQHBzR8Wrtd1791mdHi6d5ZN6-7SDfw3PSVaIUxle_XxLtTAEJNK|publisher=गुगल स्कॉलर|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> <br> १ ऑगस्ट २०१५ पासून, त्या भारतीय सांख्यिकी संस्थेच्या संचालिका आहेत, आणि त्या संस्थेच्या कोलकाता, बेंगळुरू, दिल्ली, चेन्नई आणि तेजपूर येथे असलेल्या सर्व पाच केंद्रांच्या कामकाजावर देखरेख करतात, तसेच भारतभर पसरलेल्या इतर अनेक सांख्यिकीय गुणवत्ता नियंत्रण आणि ऑपरेशन रिसर्च युनिट्सचे काम पाहतात.<ref>{{cite web|title= संचालक, भारतीय सांख्यिकी संस्था |url= https://www.isical.ac.in/content/academic-council|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> भारतीय सांख्यिकी संस्थेच्या त्या पहिल्या महिला संचालक आहेत. सध्या त्या पंतप्रधानांच्या विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि नवोपक्रम सल्लागार समितीवर आहेत. ==शिक्षण आणि कारकीर्द== संघमित्रा बंदोपाध्याय यांनी [[प्रेसिडन्सी महाविद्यालय, कोलकाता|प्रेसिडेन्सी कॉलेज]], कोलकाता येथून भौतिकशास्त्रात विज्ञानाची पदवी प्राप्त करण्यापूर्वी १९९२मध्ये [[कलकत्ता विद्यापीठ]]ाच्या [[राजाबाजार विज्ञान महाविद्यालय]]ातून संगणक विज्ञान विषयात (तंत्रज्ञानाची) दुसरी पदवी मिळवली. त्यानंतर त्यांनी [[भारतीय सांख्यिकी संस्था]] येथे मधून कॉम्प्युटर सायन्समध्ये पदव्युत्तर पदवी प्राप्त करण्यापूर्वी, १९९८ मध्ये [[भारतीय तंत्रज्ञान संस्था खरगपूर]] येथे पीएच्.डी प्राप्त केली.<ref>{{cite web|title=संघमित्रा बंध्योपाध्याय|url=http://www.isical.ac.in/~sanghami/|publisher=Indian Statistical Institute|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> == पुरस्कार आणि सन्मान == *विज्ञान आणि अभियांत्रिकीसाठी पद्मश्री, भारत सरकार, २०२२<ref>{{Cite web|url=https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf|title=पद्म पुरस्कार २०२२ विजेते|website=पश्चिम बंगाल सरकार}}</ref> *अभियांत्रिकी विज्ञानासाठी TWAS पारितोषिक, TWAS द्वारे, २०१८ द वर्ल्ड ॲकॅडमी ऑफ सायन्सेस २०१८. <ref>{{cite web|title=२०१८ TWAS पारितोषिक विजेते जाहीर|url=https://twas.org/node/12485|website=द वर्ल्ड अकॅडमी ऑफ सायन्सेस |access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> *इंफोसिस पारितोषिक २०१७ अभियांत्रिकी आणि संगणक विज्ञान<ref>{{Cite web|url=http://www.infosys-science-foundation.com/prize/laureates/2017/sanghamitra-bandyopadhyay.asp|title=इन्फोसिस पारितोषिक २०१७ विजेते }}</ref> *प्रतिष्ठित माजी विद्यार्थी पुरस्कार, IIT खरगपूर, २०१७ *अभियांत्रिकी विज्ञानातील शांतिस्वरूप भटनागर पुरस्कार, २०१० *जे. सी. बोस फेलोशिप<ref>{{cite web|title=जे सी बोस नॅशनल फेलोशिपसाठी प्राप्त झालेल्या नामांकनांवर शोध-सह-निवड समितीची शिफारस|url=http://www.serb.gov.in/pdfs/Results/JCB%20fellows%20recommended-web%20site%20Dispaly-%20NOV%202016.pdf|publisher=SERB|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२}}</ref> *वरिष्ठ सहयोगी, आंतरराष्ट्रीय सैद्धांतिक भौतिकशास्त्र केंद्र (ICTP), ट्रायस्टे, इटली, २०१३-२०१९. *एव्हीएच फाउंडेशन, जर्मनी, २००९-२०१० कडून हम्बोल्ट फेलोशिप. *स्वर्णजयंती फेलोशिप, २००६-२००७. *फेलो, द वर्ल्ड ॲकॅडमी ऑफ सायन्सेस (TWAS), २०१९. *फेलो, इंडियन नॅशनल सायन्स अकादमी (INSA), २०१६. *IEEE फेलो, २०१६. <ref>{{Cite web|url=https://www.ieee.org/membership_services/membership/fellows/2016_elevated_fellows.pdf|title=२०१६ एलिव्हेटेड फेलोज् |website=इन्स्टीट्यूट ऑफ इलेक्ट्रीकल अँड इलेक्ट्रॉनिक्स इंजिनीयर्स (IEEE)}}</ref> *फेलो, इंडियन नॅशनल ॲकॅडमी ऑफ इंजिनिअरिंग (INAE), २०२१. *फेलो, राष्ट्रीय विज्ञान अकादमी, भारत (NASI), अलाहाबाद, २०१०. ==संदर्भ आणि नोंदी== {{संदर्भयादी|3}} [[वर्ग:इ.स. १९६८ मधील जन्म]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:भारतीय शास्त्रज्ञ]] [[वर्ग:भारतीय संगणकशास्त्रज्ञ]] [[वर्ग:शांतिस्वरूप भटनागर पुरस्कार विजेते]] e52xw4wwblm5kwvnovvhdlz6twtkdyn 0 299531 2145800 2063403 2022-08-13T03:47:00Z संतोष गोरे 135680 removed [[Category:पद्म पुरस्कार]] - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट व्यक्ती | नाव = डॉ माधुरी बडथवाल | चित्र = Madhuri Barthwal award (sq cropped).jpg | image_size = | caption = | other_names = | birth_name = | जन्म_दिनांक = १९ मार्च १९५३ | जन्म_स्थान = [[पौडी गढवाल जिल्हा|पौडी गढवाल]], [[उत्तराखंड]] | death_date = | death_place = | death_cause = | राष्ट्रीयत्व = [[भारत]] | education = | पुरस्कार = [[पद्मश्री]] २०२२ | पेशा = गायक, शिक्षिका | employer = [[ऑल इंडिया रेडियो]] | ख्याती = लोक गायन | जोडीदार = डॉ मनुराज शर्मा बडथवाल | children = | वडील = चंद्रमणि उनियाल | आई = दमयंती देवी | relatives = | website = | signature = | footnotes = }} '''माधुरी बडथवाल''' ह्या [[उत्तराखंड]], [[भारत]]ातील लोक गायिका आहेत. [[ऑल इंडिया रेडिओ]]मध्ये संगीतकार म्हणून काम करणाऱ्या त्या पहिल्या महिला आहेत. संगीत शिक्षिका बनणाऱ्या त्या पहिल्या महिला [[गढवाली भाषा|गढवाली]] संगीतकार असल्याचे म्हटले जाते. २०१९ मध्ये [[आंतरराष्ट्रीय महिला दिन]]ी त्यांना [[राम नाथ कोविंद]] यांच्या हस्ते [[नारी शक्ती पुरस्कार]]ाने सन्मानित करण्यात आले. ==शिक्षण== त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण [[लँन्सडाऊन]] येथून झाले. १९६९ मध्ये सरकारी आंतर महाविद्यालय लँन्सडाउनमधून हायस्कूलची परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर त्यांनी संगीत प्रभाकरची पदवी घेतली. माधुरीजींचे वडील संगीतात पारंगत होते. त्यामुळे त्यांना लहानपणापासूनच संगीताची आवड होती. संगीत प्रभाकर पदवी शिक्षणानंतर त्यांनी [[अलाहाबाद संगीत समिती]]कडून संगीताचे प्रशिक्षण घेतले. त्यानंतर त्यांनी [[आग्रा विद्यापीठ]]ातून संगीतात पदवी मिळवली. आणि त्याच वेळी, त्यांनी वैयक्तिक माध्यमातून स्वतःचा अभ्यासही सुरू ठेवला. त्यांनी [[रोहिलखंड विद्यापीठ]]ातून हिंदीमध्ये पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केले. २००७ मध्ये, त्यांनी [[गढवाल विद्यापीठ]], [[श्रीनगर]] गढवाल येथून पीएचडी प्राप्त केली.<ref>{{cite web|title=डॉ माधुरी बडथवाल यांचा जीवन परिचय. पद्मश्री 2022,डॉक्टर माधुरी बर्थवाल |url=https://devbhoomidarshan.in/docter-madhuri-barthwal-biography/|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२|language=हिंदी}}</ref> ==आयुष्य== बडथवाल यांचे वडील चंद्रमणि उनियाल हे गायक आणि सितारवादक होते. त्यांनी पदवीधर झाल्यानंतर महाविद्यालयात संगीत शिक्षिका म्हणून अनेक वर्षे काम केले. फावल्या वेळात त्या [[नझीबाबाद]]मधील [[ऑल इंडिया रेडिओ]]साठी संगीतकार म्हणून काम करित होत्या.<ref name=viewsnet/> त्या उत्तराखंडच्या लोकसंगीताच्या उत्साही समर्थक बनल्या आणि त्यांनी "धरोहर" हा रेडिओ कार्यक्रम तयार केला, जो प्रदेशाच्या वारसा आणि लोकसंगीताला समर्पित होता. <ref name=":0">{{Cite web|last=|first=|date=८ मार्च २०१९|title=डॉ माधुरी बडथवाल | url=https://twitter.com/MinistryWCD/status/1104008295554048002/photo/2 | url-status=live | archive-url= | archive-date= | access-date=७ फेब्रुवारी २०२२ | website= भारत सरकारच्या महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाचे अधिकृत खाते}}</ref> त्यांना उत्तराखंडमध्ये वापरले जाणारे प्रत्येक वाद्य माहित असल्याचे म्हटले जाते. तिने इतर संगीतकारांचे संगीत रेकॉर्ड करण्यास सुद्धा मदत केली आहे. <br> एक शिक्षिका म्हणून त्यांनी शिकवलेल्या शेकडो संगीतकारांपैकी अनेकांना व्यावसायिक संगीतकार होण्यासाठी त्यांनी प्रेरित केले आहे. <ref name=":0" /> तिने तिचे सहकारी गढवाली गायक [[नरेंद्र सिंग नेगी]] यांच्यासोबत गायन केले आहे. <ref name=viewsnet/><br> बडथवाल यांच्या कार्याला [[नारी शक्ती पुरस्कार]]ाने सन्मानीत करण्यात आले आहे, जो भारताचे राष्ट्रपती [[राम नाथ कोविंद]] यांनी संगीत, प्रसारण आणि अध्यापनासाठी त्यांनी समर्पित केलेल्या साठ वर्षांच्या सन्मानार्थ प्रदान केला होता. <ref name=":0" /> त्यांनी संगीताच्या जतनासाठी "तिचे जीवन समर्पित केले" असे नमूद केले आहे. <ref>{{Cite web|title=डॉ माधुरी बडथवाल |url= https://www.facebook.com/photo?fbid=103590247634447&set=pb.100039504159458.-2207520000..|access-date=2021-01-12|website=www.facebook.com}}</ref> नवी दिल्ली येथे २०१९ मध्ये [[आंतरराष्ट्रीय महिला दिन]]ानिमित्त राष्ट्रपती भवन, राष्ट्रपती भवन येथे हा पुरस्कार सोहळा पार पडला. त्या दिवशी सुमारे चाळीस महिलांना पुरस्कार मिळाला <ref name=viewsnet>{{Cite web|last=Negi|first=Sunil|title= भारताच्या राष्ट्रपतींच्या हस्ते डॉ. माधुरी बर्थवाल यांना प्रतिष्ठित "महिला सक्षमीकरण पुरस्कार" ||url=https://www.newsviewsnetwork.com/president-of-india-felicitates-dr-madhuri-barthwal-with-prestigious-women-empowerment-award/|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२|website=NewsViewsNetwork|language=en-US}}</ref> आणि त्यातील तीन पुरस्कार, गटांना देण्यात आले. <ref>{{Cite web|last=पी|first=अंबिका|last2=मार्च ८|first2=it / TNN /|last3=२०१९|last4=Ist|first4=२३:०३|title= गवंडी, नाई ते जंगल आणि टिकाऊ घरे निर्मात्यांपर्यंत, नारी शक्ती जबाबदारी घेते |url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/from-masons-barbers-to-creators-of-forests-and-sustainable-homes-nari-shakti-takes-charge/articleshow/68325852.cms|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२|website=द टाइम्स ऑफ इंडिया|language=en}}</ref> महिला आणि बालविकास मंत्री मनेका गांधी तिथे उपस्थित होत्या आणि त्यानंतर पुरस्कार विजेत्यांनी पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांची भेट घेतली. <ref name="sg">{{Cite web|last=मोहम्मद|first=इरफान|date=२० मार्च २०१९|title= भारताच्या राष्ट्रपतीच्या हस्ते मंजू नारी शक्ती पुरस्काराने सन्मानित |url=http://saudigazette.com.sa/article/561605|access-date=७ फेब्रुवारी २०२२|website=सौदीगॅझेट|language=English}}</ref> ==संदर्भ आणि नोंदी== {{संदर्भयादी}} {{नारी शक्ती पुरस्कार}} [[वर्ग:इ.स. १९५३ मधील जन्म]] [[वर्ग:भारतीय संगीतकार]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:भारतीय लोकगायक]] [[वर्ग:भारतीय गायिका]] [[वर्ग:भारतीय महिला संगीतकार]] [[वर्ग:नारी शक्ती पुरस्कारविजेते]] jibnoigxt69e0ir4lk78burnspqh3dh 0 299593 2145799 2096969 2022-08-13T03:45:58Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट व्यक्ती | चौकट_रुंदी = | नाव = करीवेप्पिल राबिया | चित्र = Rabiya.jpg | चित्र_आकारमान = | चित्रशीर्षक = १९९३ राष्ट्रीय युवा पुस्कार स्विकारताना | चित्रशीर्षक_पर्याय = | जन्मनाव = | जन्म_दिनांक = २५ फेब्रुवारी १९६६ | जन्म_स्थान = | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | मृत्यू_कारण = | कलेवर_सापडलेले_स्थान = | चिरविश्रांतिस्थान = | चिरविश्रांतिस्थान_अक्षांश_रेखांश = | निवासस्थान = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | टोपणनावे = | वांशिकत्व = | नागरिकत्व = [[Image:Flag of India.svg|18px]] [[भारतीय लोक|भारतीय]] | शिक्षण = | प्रशिक्षणसंस्था = | पेशा = सामाजिक कार्यकर्त्या | कारकीर्द_काळ = | मालक = | प्रसिद्ध_कामे = | मूळ_गाव = | पगार = | निव्वळ_मालमत्ता = | उंची = | वजन = | ख्याती = | पदवी_हुद्दा = | कार्यकाळ = | पूर्ववर्ती = | परवर्ती = | राजकीय_पक्ष = | विरोधक = | संचालकमंडळ = | धर्म = | जोडीदार = | अपत्ये = | वडील = | आई = | नातेवाईक = | पुरस्कार ={{*}} [[स्त्री शक्ती पुरस्कार]], <br> {{*}} [[पद्मश्री पुरस्कार]] (२०२२) | स्वाक्षरी = | स्वाक्षरीशीर्षक_पर्याय = | संकेतस्थळ = | तळटिपा = | संकीर्ण = }} करीवेप्पिल राबिया (जन्म १९६६) ह्या भारतातील वेल्लीलाक्कडू, [[मलप्पुरम]], [[केरळ]] येथील शारीरिकदृष्ट्या विकलांग सामाजिक कार्यकर्त्या आहेत. १९९० मध्ये मलप्पुरम जिल्ह्यातील [[भारतातील साक्षरता#केरळ|केरळ राज्य साक्षरता मोहिम]]ेतील भूमिकेमुळे त्या प्रसिद्ध झाल्या. त्यांच्या प्रयत्नांना भारत सरकारने विविध प्रसंगी राष्ट्रीय स्तरावर नावाजले. १९९४ मध्ये, [[भारत सरकार]]च्या [[मानव संसाधन विकास मंत्रालय]]ाने त्यांना समाजातील योगदानाबद्दल [[राष्ट्रीय युवा पुरस्कार]]ाने सन्मानित केले होते.<ref>{{Cite web|title=शारीरिकदृष्ट्या विकलांग सामाजिक कार्यकर्त्याला केर कडून ५ लाख रुपये मंजूर|url=https://www.dnaindia.com/india/report-ker-sanctions-rs-5-lakh-to-physically-challenged-social-worker-2409619|access-date=९ फेब्रुवारी २०२२|language=इंग्रजी|work=outlookindia.com}}</ref> जानेवारी २००१ मध्ये, त्यंना महिलांच्या उद्धार आणि सक्षमीकरणासाठी योगदान दिल्याबद्दल १९९९चा पहिला कन्नगी स्त्री शक्ती पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. या पुरस्काराचे [[नारी शक्ती पुरस्कार]] असे नामांतर करण्यात आले आहे.<ref>पृष्ठ २८२, वार्षिक योजना, भारत. नियोजन आयोग, २००१</ref><ref>पृष्ठ ५, महिला आणि मुले, आमची वचनबद्धता: प्रगतीची दोन वर्षे, ऑक्टोबर १९९९ ते सप्टेंबर २००१, महिला आणि बाल विकास विभाग, मानव संसाधन विकास मंत्रालय, भारत सरकार, २००१</ref> त्यांना जानेवारी २०२२ मध्ये भारताचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार [[पद्मश्री]] प्रदान करण्यात आला. ==सुरुवातीचे जीवन== ५ फेब्रुवारी १९६६ रोजी केरळमधील [[मलप्पुरम]] जिल्ह्यातील वेल्लीलाक्कडू या दुर्गम गावात एका गरीब मपिला कुटुंबात एका लहान रेशन दुकानदाराची मुलगी म्हणून जन्मलेल्या राबियाने पीएसएमओ कॉलेजमध्ये पदवी मिळवण्यापूर्वी तिचे प्रारंभिक शिक्षण तिरुरंगडी हायस्कूलमध्ये केले. वयाच्या १७ व्या वर्षी, कॉलेजमध्ये पहिल्या वर्षात असताना, पोलिओमुळे तिचे पाय अपंग झाले. ती फक्त व्हील चेअरच्या मदतीने फिरू शकत होती त्यामुळे तिला तिचा अभ्यास थांबवावा लागला.<ref name="Outstanding">पृ. १६६–१६७, के.व्ही. राबिया, भारतातील काही उत्कृष्ट महिला, डॉ. सतीशचंद्र कुमार</ref><ref name="pib">[http://pib.nic.in/archieve/lreleng/lyr2000/roct2000/r18102000.html १९९९ साठी पाच महिलांना स्त्री शक्ती पुरस्कार, भारत सरकार, प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरोचे प्रकाशन, ऑक्टोबर २०००]</ref> ==साक्षरता मोहीम== जून १९९० मध्ये, त्यांनी त्यांच्या परिसरातील सर्व वयोगटातील निरक्षर लोकांसाठी प्रौढ साक्षरतेची मोहीम सुरू केली. सहा महिन्यांत, तिरुरंगडीचे जवळजवळ सर्व निरक्षर लोक त्यांच्या वर्गात होते. त्यांच्या कामामुळे त्यांची शारीरिक स्थिती बिघडली, तरीही त्या लोक आणि अधिकारी अशा दोघांचाही पाठिंबा मिळवत पुढे जात राहिल्या. जून १९९२ मध्ये, राज्य अधिकारी आणि अधिकाऱ्यांनी तिच्या वर्गाला भेट दिली आणि ८ वर्षांच्या एका मुलाला ८० वर्षीय महिलेसोबत शिकताना पाहून त्यांना आश्चर्य वाटले. गावात मूलभूत सुविधा नसल्‍याच्‍या त्यांच्या तक्रारी आल्‍यानंतर [[जिल्हाधिकारी|जिल्‍हाधिकाऱ्यांनी]] त्‍यांच्‍या गावासाठी रस्ते, वीज, दूरध्वनी आणि पाणी कनेक्‍शन मंजूर केले. दीड किमीच्या रस्त्याला अक्षरा रस्ता असे नाव देण्यात आले.<ref name="Outstanding"/><ref name="pib"/><ref name="moving">{{cite news | url=http://www.hindu.com/mag/2007/09/30/stories/2007093050240700.htm | archive-url=https://web.archive.org/web/20121108123941/http://www.hindu.com/mag/2007/09/30/stories/2007093050240700.htm | url-status=dead | archive-date=८ नोव्हेंबर २०१२| newspaper=[[द हिंदू]] | title=मुव्हिंग फोर्स - इंडीया बीट्स | date=३० सप्टेंबर २००७ | language=इंग्रजी}}</ref><br> त्यांनी नंतर ''चलनम'' ही स्वयंसेवी संस्था सुरू केली आणि त्या अजूनही तिचे अध्यक्ष म्हणून काम करत आहेत. ही संस्था शारीरिकदृष्ट्या अपंग आणि मतिमंद मुलांसाठी सहा शाळा चालवतात. संस्था आरोग्य जागृतीला प्रोत्साहन देणे आणि शाळा चालवणे, हेल्थ क्लब, सतत शिक्षण कार्यक्रम, महिलांसाठी प्रशिक्षण आणि शारीरिकदृष्ट्या अपंगांचे पुनर्वसन अशा कामांचा पुस्कार करते. दारूबंदी, हुंडाबळी, कौटुंबिक कलह, अंधश्रद्धा आणि सांप्रदायिकता यांच्या विरोधात जनजागरणासाठी प्रेरक जनजागृतीचाही या उपक्रमांमध्ये समावेश आहे. तसेच संस्थेने वेल्लीलक्कडू या शैक्षणिकदृष्ट्या मागासलेल्या गावात महिलांसाठी लघु-उत्पादन युनिट, महिला वाचनालय आणि युवा क्लबची स्थापना केली. केरळमधील निरक्षरता दूर करण्यात त्यांच्या प्रयत्नांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.<ref name="Outstanding"/><ref name="pib"/><ref name="moving"/> तिने स्वतःला "[[अक्षय प्रकल्प|अक्षय]]: ब्रिजिंग द डिजिटल डिव्हाइड" प्रकल्पात सामील केले ज्यामुळे 'मलप्पुरम हा भारतातील पहिला [[संगणक साक्षरता|ई-साक्षर]] जिल्हा बनला.<ref name="arabnews">{{Cite web |url=http://archive.arabnews.com/?page=4&section=0&article=88963&d=18&m=11&y=2006 |title=साक्षरता चळवळीच्या चॅम्पियनसाठी भीतीची एकमेव गोष्ट म्हणजे भीती, मोहम्मद अश्रफ, अरब न्यूज, तिरुवनंतपुरम, १८ नोव्हेंबर २००६|access-date=7 December 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120330182058/http://archive.arabnews.com/?page=4&section=0&article=88963&d=18&m=11&y=2006 |archive-date=३० मार्च २०१२ |url-status=dead|language=इंग्रजी}}</ref> ==वैयक्तिक संघर्ष== पोलिओमुळे कंबरेच्या खाली अर्धांगवायू झाल्यानंतर, त्या व्हीलचेअरवर फिरत राहिल्या. पण काही वर्षांनंतर इ.स. २००० मध्ये, त्यांना कर्करोगाचे निदान झाले आणि त्यांच्यासाठी गोष्टी अधिक कठीण झाल्या. त्यांच्यावर त्रिचूरच्या [[अमला इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस|अमला हॉस्पिटल]]मध्ये यशस्वीपणे [[केमोथेरपी]] झाली. रुग्णालयात असताना, त्यांनी इतर रुग्णांना समुपदेशन केले आणि त्यांच्यामध्ये त्यांच्या भविष्यासाठी आशा निर्माण करण्याचे महत्त्वपुर्ण कार्य केले.<ref name="Kungumam"/> २००२ मध्ये, त्या [[मक्का]] येथे हज यात्रेसाठी गेल्या आणि [[हज]] करून, दीर्घकाळचे स्वप्न पूर्ण केले.<ref name="Kungumam"/> २००४ पर्यंत, त्या त्यांच्या कामावर परतल्या, परंतु आणखी एक संकट त्यांच्यावर आले. त्या बाथरूमच्या फरशीवर घसरल्या आणि त्यांच्या पाठीचा कणा मोडला आणि त्यांच्या हालचाली ठप्प झाल्या. त्यांना मानेच्या खाली अर्धवट लकवा झाला होता. नंतर, स्नायू काम करत नसल्यामुळे, त्यांना लघवीच्या पिशवीसह जीवनाचा जगणे सुरू करावे लागले. वॉटरबेडवर झोपून, वेदना आणि असमर्थतेचा सामना करण्याचा प्रयत्न करत असताना, त्यांनी वहीच्या पानांवर रंगीत पेन्सिल वापरून त्यांच्या आठवणी लिहायला सुरुवात केली. प्रतिकूल परिस्थिती असूनही, त्यांनी अजूनही १०० इतर स्वयंसेवकांसोबत चालनम मधील आपले काम निरंतर दृढनिश्चयाने सुरू ठेवले आहे.<ref name="moving"/><ref name="Kungumam"/> त्यांच्या आरोग्यासमोरील विविध आव्हानांनी कुटुंबाच्या मानसिकतेवरच नव्हे तर त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीवरही परिणाम केला. यांच्या उपचारासाठी आर्थिक तरतूद करण्यासाठी, त्यांनी त्यांच्या आठवणी बेडवर पडून शब्दबद्ध केल्या आणि पुस्तक पूर्ण केले - ''मौना नोंबरंगल''.[8] ==मान्यता आणि प्रशंसा== त्यांचे आत्मचरित्र, स्वप्नांगलक्कू चिराकुकालुंडू (स्वप्नांना पंख आहेत) हे एप्रिल २००९ मध्ये प्रसिद्ध झाले. [[सुकुमार अझिकोडे]] यांनी इतिहासातील काही महान चरित्रांशी तुलना करता येण्यासारखे अशी प्रशंसा केली.<ref name="icon"/> मौना नोंबरंगल (मुक अश्रू) या त्यांच्या आठवणींचा पूर्वीचा संग्रह २६ ऑक्टोबर २००६ रोजी केरळचे मुख्यमंत्री [[व्ही.एस. अच्युतानंदन]] यांनी प्रकाशित केला होता. त्यांनी इतर ३ पुस्तकेही लिहिली आहेत. पुस्तकाच्या विक्रीतून मिळालेल्या रॉयल्टीचा उपयोग त्या त्यांच्या वैद्यकीय खर्चासाठी वापरतात.<ref name="moving"/><ref name="Kungumam">[http://talent-kerala.net/previous/2007/feb/13.htm कुंगूमम, डीसेंबर २००६ आवृत्ती]</ref> शारीरिक अपंगत्व असूनही त्यांनी मिळवलेल्या यशामुळे त्यां केरळमधील १९९० च्या दशकातील साक्षरता मोहिमेच्या प्रतीक बनल्या.<ref name="icon">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20121108121748/http://www.hindu.com/2009/04/19/stories/2009041955490800.htm | title=राबियाचे चरित्र प्रकाशित, द हिंदू, १९ एप्रिल २००९|language=इंग्रजी}}</ref> दिग्दर्शक [[अली अकबर]] यांनी "राबिया मूव्ह्स" नावाचा चरित्रात्मक चित्रपट बनवला होता आणि तो त्याच्या प्रेरक आशयासाठी प्रसिद्ध झाला तसेच १४ भाषांमध्ये अनुवादित करण्यात आला होता. जगभरातील विविध प्रकाशनांनी त्यांच्या कामावर १०० पेक्षा जास्त लेख लिहिले आहेत.<ref name="Outstanding"/><ref>http://www.mnddc.org/news/inclusion-daily/2006/10/100406indadvemp.htm क्रुसेडर हेल्प्स चिल्ड्रेन ॲण्ड विमेन अचिव्ह ४ ऑक्टोबर २००६, द मिनेसोटा गव्हर्नर कौन्सिल ऑन डेव्हलपमेंटल डिसॅबिलिटीज</ref> १९९४ मध्ये त्यांना [[भारत सरकार]]च्या [[मानव संसाधन विकास मंत्रालय]]ाकडून मिळालेला राष्ट्रीय युवा पुरस्कार ही त्यांनी केलेल्या कामाची पहिली राष्ट्रीय पोचपावती होती. भारताच्या ७३व्या प्रजासत्ताक दिनाच्या पूर्वसंध्येला २५ जानेवारी २०२२ रोजी त्यांना [[पद्मश्री पुरस्कार]]ाने सन्मानिन करण्यात आले. इ.स. २००० मध्ये, भारत सरकारच्या बालकल्याण विभागाने मध्ये स्थापन केलेल्या कन्नकी स्त्री शक्ती ह्या पुरस्काराच्या त्या पहिल्या मानकरी होत्या. त्यांनी इ.स. २००० मध्ये भारत सरकारचे केंद्रीय युवा व्यवहार मंत्रालय आणि UNDP द्वारे संयुक्तपणे स्थापन केलेल्या गरीबी विरुद्ध युवा स्वयंसेविका पुरस्कार देखील मिळवला. ज्युनियर चेंबर इंटरनॅशनलने १९९९ मध्ये दहा उत्कृष्ट तरुण भारतीय पुरस्कारासाठी त्यांची निवड केली. इतर पुरस्कारांमध्ये नेहरू युवा केंद्र पुरस्कार, बजाज ट्रस्ट पुरस्कार, रामश्रमम पुरस्कार, राज्य साक्षरता समिती पुरस्कार,<ref name="moving"/> सेठी साहिब स्मारक पुरस्कार (२०१०), उत्कृष्ट सामाजिक कार्यासाठी जोसेफ मुंडसेरी पुरस्कार (२०१०) आणि सशक्तीकरण क्षमतेमध्ये उत्कृष्टतेसाठी डॉ. मेरी वर्गीस पुरस्कार (२०१३) यांचा समावेश आहे.<ref>{{cite news| url=http://www.hindu.com/2010/01/12/stories/2010011258130400.htm | archive-url=https://web.archive.org/web/20100610041024/http://www.hindu.com/2010/01/12/stories/2010011258130400.htm | url-status=dead | archive-date=१० जून २०१० | location=चेन्नई, भारत | work=[[द हिंदू]] | title=सेठी साहिब पुरस्कारांची घोषणा | date=१२ जानेवारी २०१० |language=इंग्रजी}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.thepeninsulaqatar.com/qatar/119512-thrissur-body-announces-winners-of-awards.html |title=त्रिसूर बॉडी अनाउन्सेस विनर्स ऑफ अवॉर्ड्स – द पेनिनसुला ८ जुलै २०१० |access-date=९ फेब्रुवारी २०२०|archive-url=https://archive.today/20130204123223/http://www.thepeninsulaqatar.com/qatar/119512-thrissur-body-announces-winners-of-awards.html |archive-date=४ फेब्रुवारी २०१३ |url-status=dead|language=इंग्रजी}}</ref><ref name="Rabia Mary Verghese award">{{cite news|title=डॉ मेरी वर्गीस अवॉर्ड्स २०१३|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/mary-verghese-award-presented-to-social-worker-from-kerala/article4423954.ece|accessdate=४ मार्च २०१३|newspaper=द हिंदू|date=१७ फेब्रुवारी २०१३|location=चेन्नई, भारत|language=इंग्रजी}}</ref> ==संदर्भ आणि नोंदी== {{संदर्भयादी|3}} {{नारी शक्ती पुरस्कार}} [[वर्ग:इ.स. १९६६ मधील जन्म]] [[वर्ग:पद्मश्री पुरस्कारविजेते]] [[वर्ग:नारी शक्ती पुरस्कारविजेते]] e376y22v25bu1pndb49rx70rs6od8ud 0 300517 2145852 2140593 2022-08-13T07:08:09Z 43.242.226.9 /* विशेष भाग */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट दूरचित्रवाणी कार्यक्रम | कार्यक्रम = तू तेव्हा तशी | चित्र = | लोगो_चित्र_शीर्षक = | उपशीर्षक = | प्रकार = | निर्मिती संस्था = एकस्मै क्रिएशन | दिग्दर्शक = मंदार देवस्थळी | क्रिएटीव्ह दिग्दर्शक = | सूत्रधार = | कलाकार = [[स्वप्नील जोशी]], [[शिल्पा तुळसकर]], [[अभिज्ञा भावे]] | पंच = | आवाज = | अभिवाचक = | थीम संगीत संगीतकार = | शीर्षकगीत = | अंतिम संगीत = | संगीतकार = | देश = [[भारत]] | भाषा = [[मराठी भाषा|मराठी]] | वर्ष संख्या = | एपिसोड संख्या = | कार्यकारी निर्माता = | निर्माता = | सुपरवायझिंग निर्माता = | असोसिएट निर्माता = | सह निर्माता = | कथा संकलन = | संकलन = | स्थळ = | कॅमेरा = | चालण्याचा वेळ = सोमवार ते शनिवार रात्री ८ वाजता | वाहिनी = [[झी मराठी]] | चित्र प्रकार = | ध्वनी प्रकार = | पहिला भाग = | प्रथम प्रसारण = २० मार्च २०२२ | शेवटचे प्रसारण = चालू | आधी = [[मन उडू उडू झालं]] | नंतर = [[माझी तुझी रेशीमगाठ]] | सारखे = }} {{झी मराठी रात्री ८च्या मालिका}} == कलाकार == * [[स्वप्नील जोशी]] - सौरभ विष्णुपंत पटवर्धन * [[शिल्पा तुळसकर]] - अनामिका दीक्षित / अनामिका आकाश जोशी * अभिषेक रहाळकर - सचिन विष्णुपंत पटवर्धन * [[अभिज्ञा भावे]] - पुष्पवल्ली मोरोपंत एडके / पुष्पवल्ली सचिन पटवर्धन * सुनील गोडबोले - मोरोपंत एडके (अप्पा) * [[उज्ज्वला जोग]] - कुंदा पटवर्धन (माई) * [[सुहास जोशी]] - रमा जोशी * किरण भालेराव - चंदू चिमणे * रूमानी खरे - राधा आकाश जोशी * विकास वर्मा - हितेन * स्वानंद केतकर - नील * मीरा वेलणकर - चित्रलेखा * भाग्या नायर - रिया * रमा नाडगौडा - कावेरी दीक्षित * हितेश संपत - चंपक * पीना जैन - हितेनची आई * दिशा दानडे - चंदूची बायको * संदीप हुपरीकर - सौरभचे बॉस == विशेष भाग == # पहिला पाऊस पहिली कॉफी, पानांवर थेंबांची नाजूक नक्षी, तू तेव्हा तशी. <u>(२० मार्च २०२२)</u> # वहीत जपलेलं पिंपळपान पुन्हा थोडं हिरवं झालं. <u>(२१ मार्च २०२२)</u> # सौरभ-अनामिकाच्या मैत्रीत घरची मंडळी उडवणार धमाल. <u>(२४ मार्च २०२२)</u> # २० वर्षांनंतर अनामिकाला भेटणार कॉलेजमधला जुना पट्या. <u>(२६ मार्च २०२२)</u> # अनामिका-सौरभच्या मैत्रीत मस्तानीचा गोडवा. <u>(२९ मार्च २०२२)</u> # सौरभ-अनामिकाच्या मैत्रीचा अंदाज अनोखा, घरच्या मंडळींचा चुकतोय काळजाचा ठोका. <u>(३१ मार्च २०२२)</u> # सौरभ-अनामिकाची मैत्री रंगतेय कमाल, मंडळीचा गैरसमज उडवून देणार धमाल. <u>(०२ एप्रिल २०२२)</u> # सौरभच्या वागण्याचे अनामिका काढणार वेगवेगळे अर्थ, मिसळ खाताना कळणार का मंडळींचा स्वार्थ? <u>(०४ एप्रिल २०२२)</u> # रामनवमीचा उत्सव जल्लोषात रंगणार, सौरभ-अनामिकाच्या नात्यासाठी मावशी पुढाकार घेणार. <u>(०५ एप्रिल २०२२)</u> # रामनवमीच्या मुहूर्तावर अनामिकासमोर येणार सौरभची बायको. <u>(१० एप्रिल २०२२)</u> # सारसबागेत रंगणार सौरभ-अनामिकाची भेट, वल्ली करणार का चेकमेट? (११ एप्रिल २०२२) # अनामिकाला उत्सुकता, सौरभच्या मनातली 'ती' मुलगी कोण? <u>(१२ एप्रिल २०२२)</u> # मावशीने खेळ केला सेट, अनामिका-सौरभची पहिली डेट. <u>(१४ एप्रिल २०२२)</u> # सौरभला काही कळेना युती, मावशी-अनामिकाची जमली गट्टी. <u>(१७ एप्रिल २०२२)</u> # सौरभच्या घरी छोटीशी पार्टी, मावशीच्या आमंत्रणावर अनामिकाची एंट्री. (१९ एप्रिल २०२२) # मावशीचा डाव होणार यशस्वी, अनामिकाला कळणार सौरभची 'ती'. <u>(२१ एप्रिल २०२२)</u> # सौरभची 'मी' बायको, अनामिकाची वल्लीला गुगली. <u>(२३ एप्रिल २०२२)</u> # सौरभच्या हक्काच्या पाच लाखांवर वल्लीचा डल्ला. (२६ एप्रिल २०२२) # अनामिका करणार वल्लीला चेकमेट, सौरभसमोर आणणार वल्लीची चोरी थेट. <u>(२८ एप्रिल २०२२)</u> # पट्याची एकच फाईट, सगळ्यांची हवा टाईट. <u>(०१ मे २०२२)</u> # राधाचा पटवर्धनांच्या वाड्यात आवाज बंपर, अनामिकाविषयी गैरसमज टाळण्यासाठी सौरभने कसलीये कंबर. <u>(२४ मे २०२२)</u> # सौरभ टाकणार प्रेमाच्या दिशेने पहिलं पाऊल. <u>(२६ मे २०२२)</u> # अनामिका ओळखणार का सौरभच्या आयुष्यातली 'ती'? (२८ मे २०२२) # सौरभ घालणार अनामिकाला भन्नाट कोडी, सुसाट धावणार का त्यांच्या प्रेमाची गाडी? <u>(३१ मे २०२२)</u> # कॉलेज रियुनियनची तयारी, सौरभ-अनामिकाच्या नात्यात आणणार गोडी. <u>(०४ जून २०२२)</u> # कॉलेज रियुनियन होणार यशस्वी, अनामिकाला कळणार सौरभची 'ती'. <u>(०६ जून २०२२)</u> # सौरभसाठी अनामिकाचं प्रेमही गेलं आणि मैत्रीही तुटली. <u>(०८ जून २०२२)</u> # अनामिका मैत्री स्वीकारणार की सौरभला कायमचं गमावणार? (११ जून २०२२) # अनामिकाची आई येणार, सौरभ-अनामिकाच्या मैत्रीमध्ये खोडा घालणार. <u>(१४ जून २०२२)</u> # अनामिकाची आई पडणार सगळ्यांना भारी, सौरभ-अनामिकाची तुटणार का जोडी? <u>(१९ जून २०२२)</u> # सौरभच्या थेट प्रश्नांचं अनामिका देणार उत्तर की आईच्या येण्याने होणार सगळंच निष्फळ? <u>(२१ जून २०२२)</u> # अनामिकाचा अबोला आणणार दोघांमध्ये दुरावा. <u>(२३ जून २०२२)</u> # सौरभच्या एका निर्णयाच्या परिणामाने अनामिका प्रेम व्यक्त करणार. <u>(२५ जून २०२२)</u> # बहरतंय सौरभ-अनामिकाचं नातं. <u>(३१ जुलै २०२२)</u> # सौरभच्या अडचणीत अनामिकाची साथ, एकत्र येऊन करणार संकटावर मात. <u>(१४ ऑगस्ट २०२२)</u> [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] [[वर्ग:झी मराठी दूरचित्रवाहिनी मालिका]] b6c6juor1dx3gqdv2noji9f2s1ac9m8 3 304694 2145702 2145548 2022-08-12T15:19:04Z Khirid Harshad 138639 /* वर्गातील पाने स्थानांतरण */ wikitext text/x-wiki {{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 1|जुनी चर्चा १]], [[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 2|जुनी चर्चा २]]</center>}} __FORCETOC__ {{clear}} == कामाची पावती == हल्ली कोणी कोणाला असे बार्नस्टार देताना फारसे दिसत नाहीत. पण आपण अल्पावधीत केलेल्या कामाबद्दल हा स्टार. बॉट कसा वापरावा हे तुमच्याकडून शिकण्यासारखे आहे. दुसरे वैशिष्ट्य म्हणजे आपण सामान्य सदस्यांचे ऐकता, कंपूबाजी न करता त्यांना विश्वासात घेता, विचारलेल्या प्रश्नांची प्रामाणिक उत्तरे देता हे सर्व माझ्यासाठी फार महत्त्वाचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:४७, ५ एप्रिल २०२२ (IST) [[Image:Working_Man's_Barnstar.png|शुद्धिचिकित्सक बॉटसाठी|right|frame]] :{{ping|Shantanuo}} खूप खूप धन्यवाद. पण botचा जवळपास ९८% code आधीच तयार होता, त्यात मी फक्त २% वाढवला आणि खरं तर मराठी विकिपीडियावर bot ची केवळ तांत्रिक प्रोग्रामिंग मी केली, त्यातील जास्तीत जास्त शब्द तुम्हीच सुचवले. ह्याव्यतिरिक तांत्रिकदृष्ट्यासुद्धा तुम्ही खूप मदत केली. मी काही दिवसांपूर्वीच तुम्हाला औपचारिकरीत्या धन्यवाद म्हणणार होतो, पण राहून गेलं. मी त्यामध्ये तुम्ही म्ह्टल्याप्रमाणेच म्हणणार होतो कि स्वतःचा काही फायदा/हेतू नसतानासुद्धा तुम्ही भरपूर मदत केलीत. ह्याचा मी खूप आदर करतो.{{pb}}मी मराठी विकिपीडियावर सक्रियरित्या कार्यरत नसलो तरी गेल्या २-३ वर्षांपासून मी mrwiki बघतोय. सध्या हेतू नसताना कार्य करणारे केवळ १० ते १५ संपादक आहेत, पण ते किती दिवस टिकतील त्याचा नेम नाही.{{pb}}विकिपीडिया हा आपल्या सगळ्यांचाच आहे. मला वाटते त्यामध्ये कंपूबाजी नसावी. पारदर्शकता खूप महत्वाची आहे. तुमच्या मदतीसाठी पुन्हा एकदा आभार. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:१०, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ==शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार== {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Grammar-star.png|100px]]| [[File:Grammar-star.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | किरणबॉट द्वारे केलेल्या अविरत परिश्रमाबद्दल.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:३९, १७ एप्रिल २०२२ (IST) |} == मिडियाविकी:Spam-blacklist == [[मिडियाविकी:Spam-blacklist]] याला संरक्षित केलेले दिसते. मिडियाविकी पाने फक्त प्रचालक संपादन करू शकतात. त्यामुळे संरक्षण काढावे अशी विनंती. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २२:१६, १ जुलै २०२२ (IST) :काढले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:४७, २ जुलै २०२२ (IST) == Request to move (or delete) a page == I don't know where to request this on mrwiki, so asking you for help. The article [[लोकेनाथ]] is not the correct name of the subject. It is [[लोकनाथ]] and should be moved to that title. Alternatively, it may be just deleted because it doesn't have any article content at all. Thanks! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १६:०९, १३ जुलै २०२२ (IST) :नवीन पान निर्माण करून पुनर्निर्देशित देखील केले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:११, १३ जुलै २०२२ (IST) ::{{ping|CX Zoom}} Hello. Editor संतोष गोरे has taken care of it. {{ping|संतोष गोरे}} धन्यवाद :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:३८, १३ जुलै २०२२ (IST) ::: Thank you both you! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १८:४२, १३ जुलै २०२२ (IST) == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Usernamekiran, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Marathi on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=mr&action=page translate to Marathi] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, १८:२१, ९ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:DBarthel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == साचा:Ambox == नमस्कार {{tl|Ambox}} हा साचा मोबाईल view मध्ये बरोबर दिसत आहे. परंतु डेस्कटॉप view मध्ये तो गायब झाला आहे. मी संबंधीत साच्यात बदल केले आहेत, परंतु तरीही साचा बरोबर दिसत नाही. आपण काही मदत करू शकाल का? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३१, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Tiven2240}} साच्यामध्ये lua आहे. जर मला जुना (बरोबर काम करत असलेला) व आत्ताचा source code [[सदस्य:Usernamekiran/sandbox]] वर टाकून दिला तर मी धुळपाटीवर प्रयत्न करून बघू शकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १६:३५, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) == वर्गातील पाने स्थानांतरण == कृपया किरण बॉटद्वारे खालील वर्गातील पाने स्थानांतरित करावी, धन्यवाद! # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड मधील क्रिकेट संघ]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट संघ]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे पंतप्रधान]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे पंतप्रधान]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील क्रिकेट मैदाने]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट मैदाने]] :{{झाले}} # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील शहरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील शहरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट]] → [[:वर्ग:इंग्लंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:फिलिपाईन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:फिलिपिन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:२०, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} हो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) ic40ec5extakquo9ted9z616t3qmwml 2145724 2145702 2022-08-12T16:25:14Z Usernamekiran 29153 मूळ रूपात पूर्ववत केले, [[Special:Contributions/Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[User talk:Khirid Harshad|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2145702 परतवली. wikitext text/x-wiki {{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 1|जुनी चर्चा १]], [[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 2|जुनी चर्चा २]]</center>}} __FORCETOC__ {{clear}} == कामाची पावती == हल्ली कोणी कोणाला असे बार्नस्टार देताना फारसे दिसत नाहीत. पण आपण अल्पावधीत केलेल्या कामाबद्दल हा स्टार. बॉट कसा वापरावा हे तुमच्याकडून शिकण्यासारखे आहे. दुसरे वैशिष्ट्य म्हणजे आपण सामान्य सदस्यांचे ऐकता, कंपूबाजी न करता त्यांना विश्वासात घेता, विचारलेल्या प्रश्नांची प्रामाणिक उत्तरे देता हे सर्व माझ्यासाठी फार महत्त्वाचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:४७, ५ एप्रिल २०२२ (IST) [[Image:Working_Man's_Barnstar.png|शुद्धिचिकित्सक बॉटसाठी|right|frame]] :{{ping|Shantanuo}} खूप खूप धन्यवाद. पण botचा जवळपास ९८% code आधीच तयार होता, त्यात मी फक्त २% वाढवला आणि खरं तर मराठी विकिपीडियावर bot ची केवळ तांत्रिक प्रोग्रामिंग मी केली, त्यातील जास्तीत जास्त शब्द तुम्हीच सुचवले. ह्याव्यतिरिक तांत्रिकदृष्ट्यासुद्धा तुम्ही खूप मदत केली. मी काही दिवसांपूर्वीच तुम्हाला औपचारिकरीत्या धन्यवाद म्हणणार होतो, पण राहून गेलं. मी त्यामध्ये तुम्ही म्ह्टल्याप्रमाणेच म्हणणार होतो कि स्वतःचा काही फायदा/हेतू नसतानासुद्धा तुम्ही भरपूर मदत केलीत. ह्याचा मी खूप आदर करतो.{{pb}}मी मराठी विकिपीडियावर सक्रियरित्या कार्यरत नसलो तरी गेल्या २-३ वर्षांपासून मी mrwiki बघतोय. सध्या हेतू नसताना कार्य करणारे केवळ १० ते १५ संपादक आहेत, पण ते किती दिवस टिकतील त्याचा नेम नाही.{{pb}}विकिपीडिया हा आपल्या सगळ्यांचाच आहे. मला वाटते त्यामध्ये कंपूबाजी नसावी. पारदर्शकता खूप महत्वाची आहे. तुमच्या मदतीसाठी पुन्हा एकदा आभार. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:१०, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ==शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार== {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Grammar-star.png|100px]]| [[File:Grammar-star.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | किरणबॉट द्वारे केलेल्या अविरत परिश्रमाबद्दल.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:३९, १७ एप्रिल २०२२ (IST) |} == मिडियाविकी:Spam-blacklist == [[मिडियाविकी:Spam-blacklist]] याला संरक्षित केलेले दिसते. मिडियाविकी पाने फक्त प्रचालक संपादन करू शकतात. त्यामुळे संरक्षण काढावे अशी विनंती. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २२:१६, १ जुलै २०२२ (IST) :काढले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:४७, २ जुलै २०२२ (IST) == Request to move (or delete) a page == I don't know where to request this on mrwiki, so asking you for help. The article [[लोकेनाथ]] is not the correct name of the subject. It is [[लोकनाथ]] and should be moved to that title. Alternatively, it may be just deleted because it doesn't have any article content at all. Thanks! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १६:०९, १३ जुलै २०२२ (IST) :नवीन पान निर्माण करून पुनर्निर्देशित देखील केले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:११, १३ जुलै २०२२ (IST) ::{{ping|CX Zoom}} Hello. Editor संतोष गोरे has taken care of it. {{ping|संतोष गोरे}} धन्यवाद :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:३८, १३ जुलै २०२२ (IST) ::: Thank you both you! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १८:४२, १३ जुलै २०२२ (IST) == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Usernamekiran, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Marathi on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=mr&action=page translate to Marathi] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, १८:२१, ९ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:DBarthel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == साचा:Ambox == नमस्कार {{tl|Ambox}} हा साचा मोबाईल view मध्ये बरोबर दिसत आहे. परंतु डेस्कटॉप view मध्ये तो गायब झाला आहे. मी संबंधीत साच्यात बदल केले आहेत, परंतु तरीही साचा बरोबर दिसत नाही. आपण काही मदत करू शकाल का? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३१, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Tiven2240}} साच्यामध्ये lua आहे. जर मला जुना (बरोबर काम करत असलेला) व आत्ताचा source code [[सदस्य:Usernamekiran/sandbox]] वर टाकून दिला तर मी धुळपाटीवर प्रयत्न करून बघू शकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १६:३५, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) == वर्गातील पाने स्थानांतरण == कृपया किरण बॉटद्वारे खालील वर्गातील पाने स्थानांतरित करावी, धन्यवाद! # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड मधील क्रिकेट संघ]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट संघ]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे पंतप्रधान]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे पंतप्रधान]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील क्रिकेट मैदाने]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट मैदाने]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील शहरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील शहरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट]] → [[:वर्ग:इंग्लंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडचे महिला क्रिकेट खेळाडू]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:२०, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} हो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) rlsrnxn2232zm1klyi06r77j260uuvn 2145728 2145724 2022-08-12T16:31:11Z Khirid Harshad 138639 /* वर्गातील पाने स्थानांतरण */ wikitext text/x-wiki {{जुन्या चर्चा चौकट|search=yes| <center>[[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 1|जुनी चर्चा १]], [[सदस्य चर्चा:Usernamekiran/Archive 2|जुनी चर्चा २]]</center>}} __FORCETOC__ {{clear}} == कामाची पावती == हल्ली कोणी कोणाला असे बार्नस्टार देताना फारसे दिसत नाहीत. पण आपण अल्पावधीत केलेल्या कामाबद्दल हा स्टार. बॉट कसा वापरावा हे तुमच्याकडून शिकण्यासारखे आहे. दुसरे वैशिष्ट्य म्हणजे आपण सामान्य सदस्यांचे ऐकता, कंपूबाजी न करता त्यांना विश्वासात घेता, विचारलेल्या प्रश्नांची प्रामाणिक उत्तरे देता हे सर्व माझ्यासाठी फार महत्त्वाचे आहे. [[सदस्य:Shantanuo|Shantanuo]] ([[सदस्य चर्चा:Shantanuo|चर्चा]]) १२:४७, ५ एप्रिल २०२२ (IST) [[Image:Working_Man's_Barnstar.png|शुद्धिचिकित्सक बॉटसाठी|right|frame]] :{{ping|Shantanuo}} खूप खूप धन्यवाद. पण botचा जवळपास ९८% code आधीच तयार होता, त्यात मी फक्त २% वाढवला आणि खरं तर मराठी विकिपीडियावर bot ची केवळ तांत्रिक प्रोग्रामिंग मी केली, त्यातील जास्तीत जास्त शब्द तुम्हीच सुचवले. ह्याव्यतिरिक तांत्रिकदृष्ट्यासुद्धा तुम्ही खूप मदत केली. मी काही दिवसांपूर्वीच तुम्हाला औपचारिकरीत्या धन्यवाद म्हणणार होतो, पण राहून गेलं. मी त्यामध्ये तुम्ही म्ह्टल्याप्रमाणेच म्हणणार होतो कि स्वतःचा काही फायदा/हेतू नसतानासुद्धा तुम्ही भरपूर मदत केलीत. ह्याचा मी खूप आदर करतो.{{pb}}मी मराठी विकिपीडियावर सक्रियरित्या कार्यरत नसलो तरी गेल्या २-३ वर्षांपासून मी mrwiki बघतोय. सध्या हेतू नसताना कार्य करणारे केवळ १० ते १५ संपादक आहेत, पण ते किती दिवस टिकतील त्याचा नेम नाही.{{pb}}विकिपीडिया हा आपल्या सगळ्यांचाच आहे. मला वाटते त्यामध्ये कंपूबाजी नसावी. पारदर्शकता खूप महत्वाची आहे. तुमच्या मदतीसाठी पुन्हा एकदा आभार. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १५:१०, ५ एप्रिल २०२२ (IST) ==शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार== {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Grammar-star.png|100px]]| [[File:Grammar-star.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''शुद्धलेखनाचा बार्नस्टार''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | किरणबॉट द्वारे केलेल्या अविरत परिश्रमाबद्दल.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २१:३९, १७ एप्रिल २०२२ (IST) |} == मिडियाविकी:Spam-blacklist == [[मिडियाविकी:Spam-blacklist]] याला संरक्षित केलेले दिसते. मिडियाविकी पाने फक्त प्रचालक संपादन करू शकतात. त्यामुळे संरक्षण काढावे अशी विनंती. --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) २२:१६, १ जुलै २०२२ (IST) :काढले. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] ०१:४७, २ जुलै २०२२ (IST) == Request to move (or delete) a page == I don't know where to request this on mrwiki, so asking you for help. The article [[लोकेनाथ]] is not the correct name of the subject. It is [[लोकनाथ]] and should be moved to that title. Alternatively, it may be just deleted because it doesn't have any article content at all. Thanks! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १६:०९, १३ जुलै २०२२ (IST) :नवीन पान निर्माण करून पुनर्निर्देशित देखील केले.-[[सदस्य:संतोष गोरे|'''<span style="text-shadow:grey 3px 3px 2px;color: blue"> संतोष</span><span style="text-shadow:gray 3px 3px 2px;color: blue"> गोरे </span>''']] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) १७:११, १३ जुलै २०२२ (IST) ::{{ping|CX Zoom}} Hello. Editor संतोष गोरे has taken care of it. {{ping|संतोष गोरे}} धन्यवाद :-) —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १८:३८, १३ जुलै २०२२ (IST) ::: Thank you both you! [[सदस्य:CX Zoom|CX Zoom]] ([[सदस्य चर्चा:CX Zoom|चर्चा]]) १८:४२, १३ जुलै २०२२ (IST) == Translation notification: Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email == Hello Usernamekiran, You are receiving this notification because you signed up as a translator to Marathi on Meta. The page [[:metawikipedia:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email|Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Board voter email]] is available for translation. You can translate it here: * [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Wikimedia+Foundation+elections%2F2022%2FAnnouncement%2FBoard+voter+email&language=mr&action=page translate to Marathi] The priority of this page is high. <div lang="en" class="mw-content-ltr">Hi all! The community vote of this year's Board Elections are close. As always voter mails will be sent out. To invite as many community members as possible in their native tongue your help is very much appreciated. While there are already plenty of translations we would appreciate you to check for languages still missing and to contribute translations for these. The mails are short, just a bit about two times '''200 words''', a few minutes of work. Your support is very important as it helps communities to learn about the election and to cast their vote. Best, Denis Barthel (WMF) (Movement Strategy and Governance)</div> Your help is greatly appreciated. Translators like you help Meta to function as a truly multilingual community. You can [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:TranslatorSignup change your notification preferences]. Thank you! Meta translation coordinators&lrm;, १८:२१, ९ ऑगस्ट २०२२ (IST) <!-- सदस्य:DBarthel (WMF)@metawiki ने https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:NotifyTranslators वरील यादी वापरुन संदेश पाठविला. --> == साचा:Ambox == नमस्कार {{tl|Ambox}} हा साचा मोबाईल view मध्ये बरोबर दिसत आहे. परंतु डेस्कटॉप view मध्ये तो गायब झाला आहे. मी संबंधीत साच्यात बदल केले आहेत, परंतु तरीही साचा बरोबर दिसत नाही. आपण काही मदत करू शकाल का? --[[सदस्य:Tiven2240|Tiven2240]] ([[सदस्य चर्चा:Tiven2240|चर्चा]]) १२:३१, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Tiven2240}} साच्यामध्ये lua आहे. जर मला जुना (बरोबर काम करत असलेला) व आत्ताचा source code [[सदस्य:Usernamekiran/sandbox]] वर टाकून दिला तर मी धुळपाटीवर प्रयत्न करून बघू शकतो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १६:३५, १० ऑगस्ट २०२२ (IST) == वर्गातील पाने स्थानांतरण == कृपया किरण बॉटद्वारे खालील वर्गातील पाने स्थानांतरित करावी, धन्यवाद! # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंड क्रिकेट संघाचे परदेशी दौरे]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँड मधील क्रिकेट संघ]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट संघ]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे एकदिवसीय क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे कसोटी क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडचे पंतप्रधान]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडचे पंतप्रधान]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील क्रिकेट मैदाने]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील क्रिकेट मैदाने]] # [[:वर्ग:न्यू झीलँडमधील शहरे]] → [[:वर्ग:न्यू झीलंडमधील शहरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] # [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] → [[:वर्ग:ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट संघाचे भारत दौरे]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:इंग्लिश क्रिकेट]] → [[:वर्ग:इंग्लंड क्रिकेट]] # [[:वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:फिलिपाईन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] → [[:वर्ग:फिलिपिन्सचे क्रिकेट खेळाडू]] # [[:वर्ग:आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघाचे न्यू झीलँड दौरे]] → [[:वर्ग:आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघाचे न्यू झीलंड दौरे]] [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) १२:२०, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :{{ping|Khirid Harshad}} हो. —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] १४:२२, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :: अजून दोन वर्ग देखील करायचे आहेत. [[सदस्य:Khirid Harshad|Khirid Harshad]] ([[सदस्य चर्चा:Khirid Harshad|चर्चा]]) २२:०१, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) i2wbjih3v3dx4ezol2yr1ox7uy2bgvp 14 305973 2145703 2118771 2022-08-12T15:19:25Z Khirid Harshad 138639 Khirid Harshad ने लेख [[वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] वरुन [[वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] ला हलविला wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[:वर्ग:इंग्लंडचे महिला क्रिकेट खेळाडू]] jy1ztyowz6behecab2zfwbi4ogokymy 0 307538 2145714 2135653 2022-08-12T15:38:54Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki '''कलिंका देवी मंदिर''' अधिकृतपणे '''श्री क्षेत्र कलिंका देवी मंदिर, डिग्रस''' म्हणून ओळखले जाते. हे महाराष्ट्रातील [[बीड जिल्हा|बीड]] जिल्ह्यातील [[डिग्रस (बीड)|डिग्रस]]<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.swapp.co.in/site/newvillage.php?stateid=8y68qEDJ0ugeDsGafWxiUw==&districtid=vftdeSrFLT2BGHIiybWkgw==&subdistrictid=PVvssWB49MM9wweu7CZ93Q==&areaid=wP45w7WdTM3s7ydMVpGe/A==|title=दिग्रस परळी बीड महाराष्ट्र ( Digras Parli Beed Maharashtra )|last=Limited|first=Nigade Software Technologies (opc) Private|website=www.swapp.co.in|access-date=2022-07-07}}</ref> गावात [[गोदावरी नदी|गोदावरी]] नदीच्या काठावर असलेले एक [[मंदिर|हिंदू मंदिर]] आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://templesofindia.org/temple-view/kalinka-devi-temple-beed-maharashtra-436sdo|title=Kalinka Devi Temple|website=templesofindia.org|language=en|access-date=2022-07-07}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://prahaar.in/%e0%a4%95%e0%a4%be%e0%a4%b2%e0%a4%bf%e0%a4%95%e0%a4%be-%e0%a4%ae%e0%a4%be%e0%a4%a4%e0%a4%be-%e0%a4%ae%e0%a5%80-%e0%a4%9c%e0%a4%af/|title=कालिका माता मी जय..!! {{!}}|website=[[प्रहार (वृत्तपत्र)|प्रहार]]|access-date=2022-07-07}}</ref> कालिंका देवी ही [[काली|कालीचा]] [[अवतार]] आहे. {{माहितीचौकट हिंदू मंदिर|name=कलिंका देवी मंदिर|native_name=श्री क्षेत्र कलिंका देवी मंदिर डिग्रस|image=Kalinka devi temple.jpg|caption=कलिंका देवी मंदिर|district=[[बीड जिल्हा|बीड]]|country={{flag|भारत}}|state={{flagicon image|..Maharashtra Flag(INDIA).png}} [[महाराष्ट्र]]|location=[[डिग्रस (बीड)|डिग्रस]]|date_established=१९३० च्या आधी(अज्ञात)|creator=[[कासार]] समाज आणि डिग्रस गावकरी|architecture=[[नागर शैली]]|number_of_temples=१०-२०(महाराष्ट्र)|important_festivals=कलिंका देवी यात्रा|primary_deity=[[काली]]|elevation_m=४५५}} == इतिहास == गावकऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, कालिंका देवी आणि तिच्या चार बहिणी प्राचीन काळी [[तेलंगणा]] मधून आल्या होत्या. [[चित्र:Kalinka Devi Digras img1.jpg|इवलेसे|[[कालिका|कलिंका देवी]] ]] == बद्दल == कालिंका देवी ही मुख्यतः महाराष्ट्र राज्यातील [[कासार]] समाजाची देवता आहे. कासारचा प्राथमिक धर्म [[हिंदू]] आहे. समुदाय कलिंकाची संरक्षक देवता म्हणून पूजा करतो. त्यांच्यापैकी बहुतेकजण [[मराठी भाषा|मराठीत]] संवाद साधतात. ऐतिहासिकदृष्ट्या, ते [[शाकाहारी]] असल्याचे म्हटले जाते. तथापि, आज त्यापैकी बहुतेक [[मांसभक्षक प्राणी|मांसाहारी]] आहेत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.archive.org/web/20200222023836/http://censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW27C-01%20MDDS.XLS|title=Wayback Machine|date=2020-02-22|website=web.archive.org|access-date=2022-07-07}}</ref> == दीर्घिका == [[चित्र:Kalinka devi Mandir img 000.jpg|इवलेसे|कलिंका देवी मंदिराचा [[कळस (मंदिर)|कळस]]]] [[चित्र:Kalinka devi Mandir img 002.jpg|इवलेसे|कलिंका देवी मंदिर मुख्यद्वार]] [[चित्र:Kalinka devi Mandir img 001.jpg|इवलेसे|डाव्या बाजूने चित्रित (कलिंका देवी मंदिर)]] == कसे पोहचले जाऊ शकते? == जवळचे विमानतळ - [[लातूर विमानतळ]](१००कि.मी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://maharashtratimes.com/maharashtra/mumbai-news/-/articleshow/15524093.cms|title=लातूर विमानतळावर १० तासांत ८० उड्डाणे|website=[[महाराष्ट्र टाइम्स]]|access-date=2022-07-07}}</ref> जवळचे रेल्वे स्थानक- परळी वैजनाथ रेल्वे स्थानक (४५कि.मी)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://indiarailinfo.com/station/news/news-parli-vaijnath-prli/2275|title=Parli Vaijnath Railway Station News - Railway Enquiry|website=indiarailinfo.com|access-date=2022-07-07}}</ref> जवळचे [[महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळ|राज्य परिवहन]] स्थानक - माजलगाव बस स्थानक (२७कि.मी) == आणखी पहा == [[बीड जिल्हा]], [[कासार]], [[डिग्रस (बीड)]] == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} cdrqpb25hae89z96j0qotld3m7vgwz8 0 309281 2145848 2145520 2022-08-13T07:00:44Z अभय नातू 206 /* कांस्य पदक */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट राष्ट्रकुल खेळात भारत |games=२०२२ |competitors= २१० (१०६ पुरुष आणि १०४ महिला) |sports= १६ |officials=२४ |start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}} |end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}} |flagbearer= सुरुवात:[[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि [[पी.व्ही. सिंधू]]<br />सांगता:[[निखत झरीन]] आणि [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] |gold= 22 |silver= 16 |bronze= 23 |rank=४ }} २८ जुलै ते ८ ऑगस्ट २०२२ दरम्यान [[इंग्लंड]]च्या [[बर्मिंगहॅम]] शहरात होणाऱ्या [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ]] स्पर्धेत भारत सध्या खेळत आहे. जुलै २०२२ मध्ये राष्ट्रकुल खेळासाठी भारताकडून १०६ पुरुष आणि १०४ महिला अश्या एकूण २१० सदस्य संघाची घोषणा करण्यात आली. भारताने राष्ट्रकुल स्पर्धेत पदार्पण करणाऱ्या महिला क्रिकेट प्रकारासाठी राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ पाठवला. हॉकी संघाचा सदस्य [[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि बॅडमिंटनपटू [[पी.व्ही. सिंधू]] हे दोघे उद्घाटन समारंभामध्ये भारताचे ध्वजधारक होते. स्क्वॅशपटू अनाहत सिंग वयाच्या अवघ्या १४ व्या वर्षी राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणारा सर्वात तरुण भारतीय खेळाडू ठरला.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/commonwealth-games-2022/story/cwg-2022-anahat-singh-squash-wins-opening-round-womens-singles-1981631-2022-07-29|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: १४ वर्षीय अनाहत सिंगची महिला स्क्वॉशमध्ये विजयी सुरुवात|last=दिल्ली जुलै २९|first=इंडिया टुडे वेब डेस्क न्यू|last2=३० जुलै|first2=२०२२ अद्ययावत|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=|first3=}}</ref> ४५ वर्षीय लॉन बॉल्स खेळाडू सुनील बहादूर हे दलातील सर्वात वयस्कर खेळाडू होते. भारताचे पहिले पदक [[संकेत सरगर]]<nowiki/>ने [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|वेटलिफ्टिंग]]<nowiki/>मध्ये रौप्यपदकासह जिंकले. साईखोम मीराबाई चानूने २०२२ च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत देशासाठी पहिले सुवर्णपदक जिंकले.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/anushka-sharma-kareena-kapoor-anupam-kher-praise-mirabai-chanu-for-winning-gold-medal-in-cwg-2022-1982072-2022-07-31|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ मध्ये सुवर्णपदक जिंकल्याबद्दल भारतीय सेलिब्रिटींकडून मीराबाई चानूचे कौतुक|last=मुंबई जुलै ३१|first=तनुश्री रॉय|last2=जुलै ३१|first2=२०२२ अद्यतन|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=१ले|first3=२०२२ १६:१६}}</ref> [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]]<nowiki/>ने २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांमध्ये टेबल टेनिस खेळात देशासाठी चार (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) पदके जिंकली. बहु-राष्ट्रीय बहु-विषय क्रीडा स्पर्धेत ४ किंवा अधिक पदके (३ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकणारा [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] हा केवळ दुसरा आणि पहिला भारतीय पुरुष खेळाडू आहे. १९८६ मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धेत [[पी.टी. उषा|पी.टी. उषाने]] ५ पदके (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकली. शरथने २०२२ च्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत ही कामगिरी केली. महिला चौकडी संघाने जिकंलेले सुवर्णपदक हे भारताने [[लॉन बोल्स|लॉन बॉल्समध्ये]] जिकंलेले पहिलेच पदक होते आणि त्यानंतर पुरुषांच्या चौकडीनेसुद्धा रौप्य पदक जिंकले. == माघार घेण्याची भीती == २०२२ च्या क्रीडा कार्यक्रमात तिरंदाजी आणि नेमबाजीचा समावेश करू नये, या २०२२ राष्ट्रकुल खेळ बर्मिंगहॅम आयोजन समितीच्या प्रस्तावाला [[राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघ|राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाच्या]] कार्यकारी मंडळाने जून २०१९ मध्ये पाठिंबा देण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर,<ref>{{cite web|url=https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|title=बर्मिंगहॅम २०२२ राष्ट्रकुल खेळाच्या वेळापत्रकात तीन नवीन खेळांचा प्रस्ताव|date=२० जून २०१९|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128200737/https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|archive-date=२८ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ|भारतीय ऑलिंपिक संघाचे]] अध्यक्ष नरेंद्र बत्रा यांनी राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाचे नेतृत्व हे "भारताला फटकारण्याची मानसिकता" आणि "विशिष्ट मानसिकतेचे लोक" असे असून भारताच्या क्रीडा पराक्रमाला सहन करू शकत नाहीत (ज्यातील नेमबाजीचा खेळ हा महत्त्वाचा भाग आहे) असा दावा करून भारताने २०२२ च्या खेळांवर बहिष्कार टाकावा असा प्रस्ताव दिला.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|title=शूटिंग स्नबसाठी भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेचा २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांवर बहिष्कार टाकण्याचा प्रस्ताव.|date=२७ जुलै २०१९|work=आऊटलूक वेब ब्युरो|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727221615/https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|archive-date=२७ जुलै २०१९|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> तथापि, भारतीय ऑलिंपिक संघाने नंतर बहिष्काराची धमकी मागे घेतली<ref>{{cite news|url=https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|title=भारत २०२२च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत भाग घेणार|date=३१ डिसेंबर २०१९|work=[[डीडी न्यूज]]|publisher=[[दूरदर्शन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20191231152435/https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|archive-date=३१ डिसेंबर २०१९|url-status=live}}</ref> आणि जानेवारी २०२२ मध्ये [[चंदिगढ|चंदीगढ]] येथे एकत्रित तिरंदाजी आणि नेमबाजी चॅम्पियनशिपचे आयोजन करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. या प्रस्तावाला संबंधित भागधारकांचा पाठिंबा होता<ref>{{Cite web|url=https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|title=राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कार्यक्रमांसाठी भारताच्या प्रस्तावावर कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशनचे विधान|date=७ जानेवारी २०२०|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115180400/https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|archive-date=१५ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> आणि त्यानंतर त्याला अधिकृत मान्यता मिळाली. कार्यक्रमाच्या यजमानपदाचा खर्च भारताने उचलावा अशी तरतूद करण्यात आली; चंदीगढमध्ये प्रदान करण्यात आलेल्या पदकांचा समारोप समारंभानंतर एका आठवड्यानंतर २०२२ राष्ट्रकुल खेळांच्या एकूण पदक सारणीमध्ये समावेश केला जाईल असे ठरवले गेले.<ref>{{cite news|last1=डिक्सन|first1=एड|url=https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|title=भारत २०२२ राष्ट्रकुल खेळातील नेमबाजी आणि तिरंदाजीचे आयोजन करणार|date=२४ फेब्रुवारी २०२०|work=[[स्पोर्ट्सप्रो]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224200028/https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|archive-date=२४ फेब्रुवारी २०२०|url-status=live}}</ref> परंतु जुलै २०२१ मध्ये, [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|कोविड-१९ महामारीमुळे]] कार्यक्रम रद्द करण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|title=२०२२ भारतातील राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कोविड धोक्यामुळे रद्द|date=२ जुलै २०२१|publisher=[[इएसपीएन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306153557/https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|archive-date=६ मार्च २०२२|url-status=live}}</ref> ऑक्टोबर २०२१ मध्ये, [[हॉकी इंडिया|हॉकी इंडियाने]] [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>मधील महामारी आणि बर्मिंगहॅम २०२२ ची [[२०२२ आशियाई खेळ|२०२२ आशियाई खेळांच्या]] (नंतरच्या काळात [[२०२४ उन्हाळी ऑलिंपिक|पॅरिस २०२४]] ऑलिम्पिक पात्रता धोक्यात असताना) समीपतेचा दाखला देत, दोन्ही हॉकी संघांची खेळांमधून माघार घेतली; यूकेने भारतीय कोविड-१९ लसीकरण प्रमाणपत्रांना मान्यता न दिल्याने आणि इंग्लंड हॉकीने [[भुवनेश्वर]] येथे २०२१ च्या पुरुषांच्या FIH हॉकी ज्युनियर विश्वचषकातून माघार घेतल्याच्या प्रतिसादात हा निर्णय घेण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|title=हॉकी इंडियाची २०२२ राष्ट्रकुल खेळांमधून कोविड चिंतेमुळे माघार|date=५ ऑक्टोबर २०२१|work=[[एनडीटीव्ही|एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211005135123/https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|archive-date=५ ऑक्टोबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट इंडिया|PTI]]}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ]] आणि [[युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालय (भारत)|क्रीडा मंत्री]] [[अनुराग ठाकुर|अनुराग ठाकूर]] यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर, महासंघाने ठरवले की भारत पात्रतेच्या अधीन राहून राष्ट्रकुल हॉकी स्पर्धांमध्ये भाग घेईल.<ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|title=भारतीय हॉकी संघ बर्मिंगहॅम राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणार - कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|date=४ डिसेंबर २०२१|work=[[द इंडियन एक्स्प्रेस]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215235714/https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|archive-date=१५ डिसेंबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> == स्पर्धक == प्रत्येक खेळ/प्रकारासाठी खेळांमध्ये सहभागी होणाऱ्या स्पर्धकांची संख्या खालीलप्रमाणे आहे.<ref>{{Cite web|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ साठी ९० दिवस बाकी: खेळांसाठी पात्र झालेले भारतीय खेळाडू|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/cwg-2022-90-days-indians-qualified-commonwealth-games-qualification/article38481735.ece|access-date=९ जून २०२२|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! width=120|खेळ ! width=55|पुरूष ! width=55|महिला ! width=55|एकूण |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स|ॲथलेटिक्स]] |२०||१८||३८ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती|कुस्ती]] |६||६||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|क्रिकेट]] |{{n/a}}||१५||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण|जलतरण]] |७||०||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स|जिम्नॅस्टिक्स]] |३||४||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो|जुडो]] |३||३||६ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस|टेबल टेनिस]] |५||७||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ट्रायथलॉन|ट्रायथलॉन]] |२||२||४ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील पॅरा पॉवरलिफ्टिंग|पॅरा पॉवरलिफ्टिंग]] |२||३||५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन|बॅडमिंटन]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन|भारोत्तोलन]] |८||७||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध|मुष्टियुद्ध]] |८||४||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स|लॉन बोल्स]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील सायकलिंग|सायकलिंग]] |९||४||१३ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश|स्क्वॅश]] |५||४||९ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी|हॉकी]] |१८||१८||३६ |- !एकूण||१०६||१०४||२१० |} == पदक विजेते == === सुवर्ण पदक === {{Col-begin}} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Gold medal}} || [[मीराबाई चानू|सैखोम मिराबाई चानू]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|महिला ४९ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- |{{Gold medal}} |[[जेरेमी लालरिनुंगा]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|पुरूष ६७ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |[[अचिंता शेउली]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ७३ किलो|पुरूष ७३ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[रुपा राणी तिर्की]]<br>[[नयनमोनी सैकिया]]<br>[[लवली चौबे]]<br>[[पिंकी सिंग]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बॉल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बॉल्स - महिला चार सदस्य संघ|महिला चार सदस्य संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमीत देसाई]]<br>[[सनिल शेट्टी]]<br>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]]}}}} |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष संघ|पुरूष संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |[[सुधीर (अपंग भारोत्तोलन खेळाडू‌)|सुधीर]] |[[भारोत्तोलन|अपंग भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील अपंग भारोत्तोलन - पुरूष हेवीवेट|पुरूष हेवीवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Gold medal}} |[[बजरंग पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[साक्षी मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[दीपक पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[रवी कुमार दहिया]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[विनेश फोगट]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नवीन मलिक]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ७४ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[भाविना पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नीतू घंघास]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला कमीतकमी वजन|महिला ४८ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अमित पंघल]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फ्लायवेट|पुरूष ५१ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[एल्डहोस पॉल]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[निखत झरीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाईट फ्लायवेट|महिला ५० किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[श्रीजा अकुला]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[पी.व्ही. सिंधू]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला एकेरी|महिला एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[लक्ष्य सेन]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[चिराग शेट्टी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {|class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" !colspan=5|'''वर्णनानुसार पदके''' |- |'''वर्ण''' |bgcolor=F7F6A8|{{gold1}} |bgcolor=DCE5E5|{{silver2}} |bgcolor=FFDAB9|{{bronze3}} |'''एकूण''' |- |पुरूष |bgcolor=F7F6A8|१३ |bgcolor=DCE5E5|९ |bgcolor=FFDAB9|१३ |'''३५''' |- |महिला |bgcolor=F7F6A8|८ |bgcolor=DCE5E5|६ |bgcolor=FFDAB9|९ |'''२३''' |- |मिश्र |bgcolor=F7F6A8|१ |bgcolor=DCE5E5|१ |bgcolor=FFDAB9|१ |'''३''' |- !'''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} {{clear}} {| class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" ! colspan=7 | '''दिनांकानुसार पदके''' |- style="text-align:center;" | '''दिवस''' | '''दिनांक''' | style="background:#F7F6A8;" |{{gold1}} | style="background:#DCE5E5;" |{{silver2}} | style="background:#FFDAB9;" |{{bronze3}} | '''एकूण''' |- style="text-align:center;" | दिवस १ | २९ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''०''' |- style="text-align:center;" | दिवस २ | ३० जुलै | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ३ | ३१ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ४ | १ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''३''' |- style="text-align:center;" | दिवस ५ | २ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ६ | ३ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |४ | '''५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ७ | ४ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ८ | ५ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |३ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''६''' |- style="text-align:center;" | दिवस ९ | ६ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |३ | style="background:#FFDAB9;" |७ | '''१४''' |- style="text-align:center;" | दिवस १० | ७ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |५ | style="background:#DCE5E5;" |४ | style="background:#FFDAB9;" |६ | '''१५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ११ | ८ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''६''' |- ! colspan="2" | '''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} | {{col-end}} === रजत पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Silver medal}} || [[संकेत सरगर|संकेत महादेव सरगर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|पुरूष ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[बिंद्याराणी देवी|बिंद्याराणी देवी सोरोखाईबम]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|महिला ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[सुशीला देवी लिक्माबम]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला ४८ किलो|महिला ४८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Silver medal}} || [[विकास ठाकूर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|पुरूष ९६ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[श्रीकांत किदंबी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]]<br>[[बी. सुमीत रेड्डी]]<br>[[लक्ष्य सेन]]<br>[[चिराग शेट्टी]]<br>[[गायत्री गोपीचंद]]<br>[[त्रिसा जॉली]]<br>[[आकर्षी कश्यप]]<br>[[अश्विनी पोनप्पा]]<br>[[पी.व्ही. सिंधू]]}}}} |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - मिश्र संघ|मिश्र संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- | {{Silver medal}} || [[तुलिका मान]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला +७८ किलो|महिला +७८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Silver medal}} || [[मुरली श्रीशंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष लांब उडी|पुरूष लांब उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Silver medal}} |[[अंशू मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Silver medal}} |[[प्रियांका गोस्वामी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत|महिला १००००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अविनाश साबळे]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सुनील बहादूर]]<br>[[नवनीत सिंग]]<br>[[चंदन सिंग]]<br>[[दिनेश कुमार]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बोल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स - पुरूष चौकडी|पुरूष चौकडी]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमनप्रीत कौर]]<br>[[स्मृती मानधना]]<br>[[तानिया भाटिया]]<br>[[यस्तिका भाटिया]]<br>[[हर्लीन देओल]]<br>[[राजेश्वरी गायकवाड]]<br>[[सभ्भीनेणी मेघना]]<br>[[स्नेह राणा]]<br>[[जेमिमाह रॉड्रिग्ज]]<br>[[दीप्ती शर्मा]]<br>[[मेघना सिंग]]<br>[[रेणुका सिंग]]<br>[[पूजा वस्त्रकार]]<br>[[शेफाली वर्मा]]<br>[[राधा यादव]]}}}} |[[क्रिकेट]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|महिला क्रिकेट]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[सागर अहलावत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष सुपर हेवीवेट|पुरूष +९२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत हॉकी संघ|भारतीय पुरुष हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[पी. आर. श्रीजेश]]<br>[[कृष्ण पाठक]]<br>[[वरुण कुमार]]<br>[[सुरेंदर कुमार]]<br>[[हरमनप्रीत सिंग]]<br>[[अमित रोहिदास]]<br>[[जुगराज सिंग]]<br>[[जर्मनप्रीत सिंग]]<br>[[मनप्रीत सिंग]]<br>[[हार्दिक सिंग]]<br>[[विवेक प्रसाद]]<br>[[समशेर सिंग]]<br>[[आकाशदीप सिंग]]<br>[[नीलकांत शर्मा]]<br>[[मनदीप सिंग]]<br>[[गुरजंत सिंग]]<br>[[ललित उपाध्याय]]<br>[[अभिषेक (हॉकी खेळाडू)|अभिषेक]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - पुरूष स्पर्धा|पुरुषांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;८ |} === कांस्य पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Bronze medal}} || [[गुरुराज पूजारी]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६१ किलो|पुरूष ६१ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Bronze medal}} || [[विजय कुमार यादव]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - पुरूष ६० किलो|पुरूष ६० किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[हरजिंदर कौर]]|| [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|महिला ७१ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[लवप्रीत सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|पुरूष १०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[सौरव घोसाल]] || [[स्क्वॅश]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[गुरदीप सिंग (भारोत्तोलक)|गुरदीप सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|पुरूष +१०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[तेजस्वीन शंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष उंच उडी|पुरूष उंच उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- |{{Bronze medal}} |[[दिव्या काकरन]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहित ग्रेवाल]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[जस्मिन लांबोरिया]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाइटवेट|महिला लाइटवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा गेहलोत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा सिहाग]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहम्मद हुसामुद्दीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फिदरवेट|पुरूष फिदरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[दीपक नेहरा]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[सोनलबेन पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[रोहित टोकस]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष वेल्टरवेट|पुरूष वेल्टरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[भारत महिला हॉकी संघ|भारतीय महिला हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सविता पुनिया]]<br>[[रजनी एतिमार्पु]]<br>[[दीप ग्रेस एक्का]]<br>[[गुरजीत कौर]]<br>[[निक्की प्रधान]]<br>[[उदिता दुहान]]<br>[[निशा वारसी]]<br>[[सुशीला चानू]]<br>[[मोनिका मलिक]]<br>[[नेहा गोयल]]<br>[[ज्योती (हॉकीपटू)|ज्योती]]<br>[[सोनिका तांडी]]<br>[[सलीमा टेटे]]<br>[[वंदना कटारिया]]<br>[[लालरेमसियामी]]<br>[[नवनीत कौर]]<br>[[शर्मिला देवी]]<br>[[संगिता कुमारी]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - महिला स्पर्धा|महिलांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[संदीप कुमार (रेसवॉकर)|संदीप कुमार]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष १०,०००मी चाल|पुरूष १०,०००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[अन्नू राणी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - महिला भालाफेक|महिला भालाफेक]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[सौरव घोसाल]][[दीपिका पल्लीकल]] |[[स्क्वॅश]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[श्रीकांत किदंबी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[गायत्री गोपीचंद]], [[त्रिशा जॉली]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला दुहेरी|महिला दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |} == ॲथलेटिक्स == {{मुख्यलेख|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स}} चेन्नई येथे झालेल्या राष्ट्रीय आंतर-राज्य ऍथलेटिक्स चॅम्पियनशिपनंतर, १६ जून २०२२ रोजी ३७ ऍथलीट्सच्या संघाची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web|title= राष्ट्रकुल खेळांसाठी निवडलेल्या ३७ सदस्यीय भारतीय संघात नीरज चोप्रा प्रमुख |url=https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|publisher=[[ ॲथलेटिक्स फेडरेशन ऑफ इंडिया|]]|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155422/https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|archive-date=१६ जून २०२२ |date=१६ जून २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरुष ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:100%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left rowspan=2|[[अविनाश साबळे]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ५००० मीटर |५०००मी]] |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |{{Abbr|अपूर्ण|पूर्ण करू शकला नाही}} |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |colspan=2 {{n/a}} |८:११.२० {{AthAbbr|NR|British}} |{{silver2}} |- |align=left|[[नोहे निर्मल तोम]]<br>[[अमोज जेकब]]<br>[[ नागनाथन पांडी]]<br>[[ मोहम्मद अनस]]<br>[[ मोहम्मद वरितोडी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ४ × ४०० मीटर रिले |४ × ४०० मी रिले]] | ३:०६:९७ |२ '''पा''' | ३:०५.५१ |७ |- |align=left|[[नितेंद्रसिंग रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष मॅरेथॉन|मॅरेथॉन]] |colspan=2 {{n/a}} |२:१९:२२ | १२ |- |align=left|[[संदीप कुमार]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |३८:४९.२१ {{AthAbbr|PB}} |{{Bronze3}} |- |align=left|[[अमित खत्री]] |४३:०४.९७ {{AthAbbr|SB}} |९ |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" ! अंतर !क्रमांक ! अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[तेजस्वीन शंकर]] |align=left |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष उंच उडी|उंच उडी]] |colspan=2 {{n/a}} |२.२२ |{{Bronze3}} |- |align=left|[[मोहम्मद अनस]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष लांब उडी|लांब उडी]] |७.६८ |८ '''पा''' |७.९७ |५ |- |align=left|[[मुरली श्रीशंकर]] |८.०५ |१ '''पा''' |८.०८ |{{Silver2}} |- |align=left|[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष तिहेरी उडी|तिहेरी उडी]] | colspan="2" rowspan="3" {{n/a}} |१७.०२ |{{Silver2}} |- |align=left|[[एल्डहोस पॉल]] |१७.०३ |{{gold1}} |- |align=left|[[प्रवीण चित्रवेल]] |१६.८९ |४ |- |align=left|[[देवेंद्र गहलोत]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष थाळीफेक F44/64|थाळीफेक F44/64]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |४२.१३ |५ |- |align=left|[[ देवेंद्र कुमार]] |४६.२८ |७ |- |align=left|[[अनिश सुरेंद्रन पिल्लई]] | colspan="2" |{{Abbr|सु.ना.|सुरवात केली नाही}} |- | align="left" |[[ डीपी मनू]] | align=left rowspan="2" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष भालाफेक|भालाफेक]] | colspan="2" rowspan="2" {{n/a}} |८२.२८ |५ |- |align=left|[[रोहित यादव]] |८२.२२ | ६ |} ;महिला ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[दुती चंद]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०० मीटर|१०० मी]] |११.५५ |४ | colspan="4" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[हिमा दास]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला २०० मीटर|२०० मी]] |२३.४२ |१ '''पा''' |२३.४२ |३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[ज्योती येराजी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला महिला १०० मीटर अडथळाशर्यत |१०० मी अडथळाशर्यत]] |१३.१८ |४ |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[दुती चंद]]<br>[[हिमा दास]]<br>[[श्राबनी नंदा]]<br>[[ सिमल नूरम्बलाकल समुवेल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला ४ × १०० मीटर रिले |४ × १०० मी रिले]] |४४.४५ |२ '''पा''' |colspan=2 {{n/a}} |४३.८१ |५ |- |align=left|[[भावना जाट]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |४७:१४.१३ {{AthAbbr|PB}} |८ |- |align=left|[[प्रियांका गोस्वामी]] |४३:३८.८३ {{AthAbbr|PB}} |{{Silver2}} |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !अंतर !क्रमांक !अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[अन्सी सोजन]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला लांब उडी|लांब उडी]] |६.२५ |१३ |colspan=2|प्रगती केली नाही |- |align=left|[[मनप्रीत कौर]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक|गोळाफेक]] |१६.७८ |७ '''पा''' |१५.५९ |१२ |- |align=left|[[पूनम शर्मा]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक (F57)|गोळाफेक (F57)]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |७.०७ {{AthAbbr|PB}}/{{AthAbbr|GR}} |७ |- |align=left|[[संतोष (ॲथलिट)|संतोष]] |६.५३ |८ |- |align=left|[[शर्मिला (ॲथलिट)| शर्मिला]] |८.४३ {{AthAbbr|PB}} |४ |- |align=left|[[नवजीत धिल्लन]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला थाळीफेक|थाळीफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |५३.५१ |८ |- |align=left|[[सीमा पुनिया]] |५५.९२ |५ |- |align=left|[[मंजू बाला]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला हातोडा फेक|हातोडा फेक]] |५९.६८ |११ '''पा''' |६०.९६ |१२ |- |align=left|[[सरिता सिंग (ॲथलिट)|सरिता सिंग]] |५७.४८ |१३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[अन्नू राणी]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला भालाफेक|भालाफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |६०.०० |{{Bronze3}} |- |align=left|[[शिल्पा राणी]] |५४.६२ |७ |} == कुस्ती == {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती}} १६ मे २०२२ रोजी महिलांच्या निवड चाचणीनंतर, स्पर्धेसाठी सहा कुस्तीपटू निवडले गेले. <ref>{{Cite news|title= कुस्ती: विनेश फोगट, साक्षी मलिक यांची बर्मिंगहॅम येथे होणाऱ्या राष्ट्रकुल स्पर्धेसाठी भारतीय संघात निवड |url=https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|date=१६ मे २०२२|work=[[Scroll.in]]|publisher= स्क्रोल मीडिया इनकॉर्पोरेशन |language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517090219/https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> १७ मे २०२२ रोजी पुरुषांच्या चाचण्या घेण्यात आल्या आणि आणखी सहा कुस्तीपटूंची निवड झाली.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल २०२२ मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी निवडलेल्या सहा कुस्तीपटूंमध्ये रवी दहिया, बजरंग पुनिया|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|work=[[द इकॉनॉमिक टाइम्स]]|agency=[[Asian News International|ANI]]|date=१७ मे २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517172703/https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> {{smalldiv|1=<nowiki/> '''सूची''': * VFA – पाडाव करून विजय. * VPO1 - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक गुणांसह पराभूत. * VPO - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक मुद्द्यांशिवाय गमावलेला. * VSU - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांशिवाय पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VSU1 - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांसह पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VB - दुखापतीने विजय * VFO - माघार घेऊन विजय - जर एखादा खेळाडू मॅटवर उपस्थित राहिला नसल्यास. }} ;पुरुष {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम| सुवर्णपदक सामना }}/{{abbr|कांस्य | कांस्य पदक }} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[रविकुमार दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सुरज सिंग|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|असद अली|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १४–४^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|वेल्सन|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{gold1}} |- |align=left|[[बजरंग पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ६५ किलो | ६५ किलो]] |{{flagCGFathlete|बिंगहॅम|NRU|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|बॅनडू|MRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{flagCGFathlete|जॉर्ज राम|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|मॅकनेल|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–२^VPO1 |{{gold1}} |- |align=left|[[नवीन मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ७४ किलो | ७४ किलो]] |{{flagCGFathlete|जॉन |NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १३–३^VSU1 |{{flagCGFathlete|लू हाँग येउ|SGP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|बोलींग|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' १२–१^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ताहीर|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ८६ किलो | ८६ किलो]] |{{flagCGFathlete|ऑक्सेनहॅम|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|कसेगबामा|SLE|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|अॅलेक्स मूर|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१^VPO1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|इनाम|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक नेहरा]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो | ९७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रंधावा|CAN|2022}}<br/>'''प''' ६–८^VPO1 |प्रगती करू शकला नाही |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रझा |PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–२^VPO1 |{{bronze3}} |- |align=left|[[मोहित दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो | १२५ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कौसलिडीस|CYP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–१^VPO1 |{{flagCGFathlete|अमर धेसी|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' २–१२^VSU1 |{{bye}} |{{flagCGFathlete|जॉन्सन|JAM|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{bronze3}} |} ;महिला ;गट फेरी स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[पूजा गेहलोत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो | ५० किलो]] |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{flagCGFathlete|मुआम्बो|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ^VFO |१ '''पा''' |{{flagCGFathlete|पार्क्स|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ६–९^VPO1 |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{bronze3}} |} ;नॉर्डिक स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|नॉर्डिक राउंड रॉबिन !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल |- |align=left|[[विनेश फोगट]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो | ५३ किलो]] |{{flagCGFathlete|स्टीवर्ट|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VPO1 |{{flagCGFathlete|मधुरवलगे|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{gold1}} |} ;रिपेचेज स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[अंशु मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सायमोनिडीस|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|पोरुथोटेज|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ३–७^VPO1 |{{silver2}} |- |align=left|[[साक्षी मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो | ६२ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|बर्न्स|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VFA |{{flagCGFathlete|न्गोल|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|गोडिनेझ|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–४^VFA |{{gold1}} |- |align=left|[[दिव्या काकरन]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो | ६८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|ओबोरुडुडू|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ०–११^VSU |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|न्गिरी|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|कॉकर-लेमली|TGA|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{bronze3}} |- |align=left|[[पूजा सिहाग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो | ७६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|माँटेग्यू|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' ५–३^VPO1 |{{flagCGFathlete|डि स्टॅसिओ|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ०–६^VPO |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डी ब्रुयन|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ११–०^VSU |{{bronze3}} |} ==क्रिकेट== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट}} आयसीसी महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रमवारीतील (१ एप्रिल २०२१ पर्यंत) त्याच्या स्थानामुळे, भारततीय महिला संघ स्पर्धेसाठी पात्र ठरला. <ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|title= कॉमनवेल्थ गेम्ससाठी पात्रता घोषित करणारा क्रिकेट हा पहिला खेळ |work=[[ आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद|आयसीसी]]|date=२६ एप्रिल २०२१|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426125417/https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=२०२२ राष्ट्रकुल खेळ {{!}} महिलांच्या टी२० स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या आठ संघामध्ये भारत, ऑस्ट्रेलिया आणि पाकिस्तान |url=https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|access-date=३ जानेवारी २०२२|work=[[द हिंदू]]|publisher=|date=२६ एप्रिल २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426131629/https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref> स्पर्धेचे वेळापत्रक नोव्हेंबर २०२१ मध्ये जाहीर करण्यात आले.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल खेळ २०२२ च्या पहिल्या क्रिकेट सामन्यात भारताचा सामना ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध |url=https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |work= विमेन्स क्रिकझोन |date=१२ नोव्हेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112115414/https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|archive-date=१२ नोव्हेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> ;सारांश {|class=wikitable style=font-size:90% |- !rowspan=2| संघ !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4| गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कांस्य|कांस्य पदक सामना}} |-style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |-align=center |align=left|[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ|भारतीय महिला]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट| महिला स्पर्धा]] |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ३ गडी |{{crw|PAK}}<br/>'''वि''' ८ गडी |{{crw|BAR}}<br/>'''वि''' १०० धावा |२ '''पा''' |{{crw|ENG}}<br/>'''वि''' ४ धावा |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ९ धावा |{{silver2}} |} ;रोस्टर ११ जुलै २०२२ रोजी अधिकृतपणे पंधरा खेळाडूंची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web |title= बर्मिंघम २०२२ राष्ट्रकुल खेळासाठी भारतीय (वरिष्ठ महिला) संघाची घोषणा |url=https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |publisher=[[भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ | बीसीसीआय]] |access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711182402/https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |archive-date=११ जुलै २०२२ |date=११ जुलै २०२२ |url-status=live}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} * [[हरमनप्रीत कौर]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)| क]]) * [[स्मृती मानधना]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उक]]) * [[तानिया भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[यस्तिका भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[हर्लीन देओल]] * [[राजेश्वरी गायकवाड]] * [[सभ्भीनेणी मेघना]] * [[स्नेह राणा]] * [[जेमिमाह रॉड्रिगेस]] * [[दीप्ती शर्मा]] * [[मेघना सिंग]] * [[रेणुका सिंग]] * [[पूजा वस्त्रकार]] * [[शफाली वर्मा]] * [[राधा यादव]]{{div col end}} आरक्षित: [[सिमरन बहादूर]], [[रिचा घोष]], [[पूनम यादव]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! style="width:40px;"|स्थान ! style="width:150px;"|संघ ! style="width:30px;"|{{Abbr | सा | सामने}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | वि | विजय}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | प | पराभव}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | अ | अनिर्णित}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | गुण | गुण}} ! style="width:45px;"|{{Abbr | धावगती | निव्वळ धावगती}} |- style="background:#cfc;" | १ |style="text-align:left"|{{crw|AUS}} '''(पा)''' | ३ || ३ || ० || ० || '''६'''|| २.५९६ |- style="background:#cfc;" | २ |style="text-align:left"|{{crw|IND}} | ३ || २ || १ || ० || '''४'''|| २.५११ |- | ३ |style="text-align:left"|{{crw|BAR}} | ३ || १ || २ || ० || '''२''' || -२.९५३ |- | ४ |style="text-align:left"|{{crw|PAK}} | ३ || ० || ३ || ० || '''०''' || -१.९२७ |- |} ''*स्रोत: [https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-women-s-cricket-competition-2022-1289194/points-table-standings इएसपीएन क्रिकइन्फो]'' (पा) दर्शविलेल्या टप्प्यासाठी पात्र {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = २९ जुलै २०२२ | time = ११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|AUS}} | धावसंख्या१ = १५४/८ (५० षटके) | धावा१ = [[हरमनप्रीत कौर]] ५२ (३४) | बळी१ = [[जेस जोनासन]] ४/२२ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५७/७ (१९ षटके) | धावा२ = [[ॲशली गार्डनर]] ५२[[नाबाद|*]] (३५) | बळी२ = [[रेणुका सिंग]] ४/१८ (४ षटके) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया महिला ३ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289259.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[सु रेडफर्न]] (इं) | सामनावीर = | toss = भारत महिला, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = मेघना सिंग (भा) ने तिचे आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण. *''[[एलिसा हिली]] (ऑ) आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रिकेटमध्ये यष्टिरक्षक म्हणून १०० फलंदाजांना बाद करणारी पुरुष किंवा महिला खेळाडूंमधील पहिली खेळाडू, ठरली. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३१ जुलै २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|PAK}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ = ९९ (१८ षटके) | धावा१ = [[मुनीबा अली ]] ३२ (३०) | बळी१ = [[स्नेह राणा]] २/१५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १००/२ (११.४ षटके) | धावा२ = [[स्मृती मानधना]] ६३[[नाबाद|*]] (४२) | बळी२ = [[तुबा हसन]] १/१८ (२ षटके) | निकाल = भारतीय महिला ८ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289263.html.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[किम कॉटन]] (न्यू) | सामनावीर = | toss = पाकिस्तान, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = पावसामुळे सामना प्रत्येकी १८ षटकांचा खेळविण्यात आला. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३ ऑगस्ट २०२२ | time =१८:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|BAR}} | धावसंख्या१ =१६२/४ (२० षटके) | धावा१ =[[जेमायमाह रॉड्रिगेस]] ५६[[नाबाद|*]] (४६) | बळी१ =[[शनिका ब्रूस]] १/१७ (२ षटके) | धावसंख्या२ =६२/८ (२० षटके) | धावा२ =[[किशोना]] नाइट १६ (२०) | बळी२ =[[रेणुका सिंग]] ४/१० (४ षटके ) | निकाल =भारत १०० धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289268.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[शिवानी मिश्रा]] (कतार) | सामनावीर =[[रेणुका सिंग]] (भा) | toss =बार्बाडोस, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा =[[शॉन्ट कॅरिंग्टन]]चे (बा) आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण }} ---- ;उपांत्य सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ६ ऑगस्ट २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|ENG}} | धावसंख्या१ = १६४/५ (२० षटके) | धावा१ =[[स्मृती मंधाना]] ६१ (३२) | बळी१ =[[फ्रेया केम्प]] २/२२ (३ षटके) | धावसंख्या२ = १६०/६ (२० षटके) | धावा२ =[[नॅटली सायव्हर]] ४१ (४३) | बळी२ =[[स्नेह राणा]] २/२८ (४ षटके) | निकाल =भारत २ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289271.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[एलोइस शेरिडान]] (ऑ) | सामनावीर =[[स्मृती मंधाना]] (भा) | toss =भारत, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ---- ;अंतिम सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ७ ऑगस्ट २०२२ | time =१७:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|AUS}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ =१६१/८ (२० षटके) | धावा१ =[[बेथ मूनी]] ६१ (४१) | बळी१ =[[रेणुका सिंग]] २/२५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५२ (२० षटके) | धावा२ =[[हरमनप्रीत कौर]] ६५ (४३) | बळी२ =[[ॲशली गार्डनर]] ३/१६ (३ षटके ) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया ९ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289274.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[जॅकलिन विल्यम्स]] (वे) | सामनावीर =[[बेथ मूनी]] (ऑ) | toss = ऑस्ट्रेलिया, फलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ==जलतरण== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण}} भारताने २५ जून २०२२ रोजी आपला चार सदस्यीय जलतरण संघ घोषित केला.<ref>{{Cite web|date=२५ जून २०२२|title=CWG 2022 की तैराकी में साजन-श्रीहरि भारतीय चुनौती की अगुआई करेंगे, 2 और तैराकों पर नजर|url=https://hindi.news18.com/news/sports/others-sajan-prakash-srihari-nataraj-to-spearhead-indian-swimming-campaign-in-cwg-2022-4345248.html|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|website=News18 हिंदी|language=hi}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- ! rowspan="2"|ॲथलिट ! rowspan="2"|क्रीडाप्रकार ! colspan="2"|हिट ! colspan="2"|उपांत्य फेरी/{{abbr|SO|स्विम ऑफ}} ! colspan="2"|अंतिम |- !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक |- |rowspan="3" align=left|[[साजन प्रकाश]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बटरफ्लाय|५० मी बटरफ्लाय]] |२५.०१ |२४ |colspan="4"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बटरफ्लाय|१०० मी बटरफ्लाय]] |५४.३६ |१९ |५४.२४ |१६ |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बटरफ्लाय|२०० मी बटरफ्लाय]] |१:५८.९९ |९ |१:५८.३१ |१ |colspan="2" |प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[श्रीहरी नटराज]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बॅकस्ट्रोक|५० मी बॅकस्ट्रोक]] |२५.५२ |८ '''पा''' |२५.३८ |८ '''पा''' |२५.२३ |५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक|१०० मी बॅकस्ट्रोक]] |५४.६८ |५ '''पा''' |५४.५५ |७ '''पा''' |५४.३१ |७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बॅकस्ट्रोक|२०० मी बॅकस्ट्रोक]] |२:००.८४ |९ '''NR''' |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[कुशाग्र रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर फ्रीस्टाईल|२०० मी फ्रीस्टाईल]] |१:५४.५६ |२५ |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ४०० मीटर फ्रीस्टाईल|४०० मी फ्रीस्टाईल]] |३:५७.४५ |१४ |colspan=2 {{n/a}} |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १५०० मीटर फ्रीस्टाईल|१५०० मी फ्रीस्टाईल]] |१५:४७.७७ |८ '''पा''' |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |१५:४२.६७ |८ |- |align=left|[[अद्वैत पागे]] |१५:३९.२५ |७ '''पा''' |१५:३२.३६ |७ |- |align=left|[[सुयश जाधव]] |align=left rowspan="2"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर फ्रीस्टाईल S7|५० मी फ्रीस्टाईल S7]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |३१.३० |५ |- |align=left|[[निरंजन मुकुंदन]] |३२.५५ |७ |- |align=left|[[आशिष कुमार (जलतरणपटू)|आशिष कुमार ]] |align=left rowspan="1"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक S9|१०० मी बॅकस्ट्रोक S9]] |colspan=4 {{n/a}} |१:१८.२१ |८ |- |} ==जिम्नॅस्टिक्स== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स}} ===कलात्मक=== ;पुरूष ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक संघ ऑल राउंड|संघ]] |११.३०० |११.२०० |११.९५० |१३.००० |१३.४५० |१२.७०० |७३.६०० |१८ '''पा''' |- |align=left|[[सत्यजित मोंडाल]] |७.८५० |colspan=2 {{n/a}} |१३.४०० |colspan=4 {{n/a}} |- |align=left|[[सैफ तांबोळी]] |colspan=4 {{n/a}} |१४.०५० |colspan=3 {{n/a}} |- |align=left|'''एकूण''' |'''१९.१५०''' |'''११.२००''' |'''११.९५०''' |'''२६.४००''' |'''२७.५००''' |'''१२.७००''' |'''१०८.९००''' |८ |} ;वैयक्तिक अंतिम फेरी {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- align=center |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक वैयक्तिक ऑल राउंड |ऑल राउंड ]] |११.५०० |१२.९०० |१२.३५० |१३.२०० |१२.०५० |१२.७०० |७४.७०० |१५ |} ;महिला ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक सांघिक ऑल-राउंड|संघ]] |१२.३०० |११.९५० |११.३५० |१०.६५० |४६.२५० |१६ '''पा''' |- |align=left|[[प्रोतिष्ठा सामंता]] |१२.९०० |colspan=5 {{n/a}} |- |align=left|[[प्रणती नायक]] |१३.६०० '''पा''' |९.२५० |११.०० |९.६५० |४३.५०० |२५ |- |align=left|'''एकूण''' |'''३८.८००''' |'''२१.२००''' |'''२२.३५०''' |'''२०.३००''' |'''१०२.६५०''' |९ |} ;वैयक्तिक प्रकार {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- align=center |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] | style="text-align:left;" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक वैयक्तिक ऑल-राउंड|ऑल-राउंड]] |१२.९५० |१०.००० |१०.२५० |९.८०० |४३.००० |१७ |- align=center |align=left|[[प्रणती नायक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला व्हॉल्ट|व्हॉल्ट]] |१२.६९९ |colspan=4 {{n/a}} |५ |} ===तालबद्ध=== ;वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !हूप !बॉल !क्लब्स !रिबन |- |align=left|[[बवलीन कौर]] |align=left|पात्रता |१८.१०० |१८.७५० |१८.४५० |१७.४०० |७२.७०० |२९ |} ==जुडो== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो}} २३ मे ते २६ मे दरम्यान झालेल्या निवड चाचणीनंतर भारताने सहा सदस्यीय ज्युडो संघाची घोषणा केली.<ref>{{Cite web|date=२२ मे २०२२|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठी ज्युडो संघ निवडण्यासाठी सात वजन गटात निवड चाचण्या होणार|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/judo-selection-trials-commonwealth-games-2022-cwg-birmingham-india-team/article38496401.ece|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=९ जुलै २०२२|title=भारत कॉमनवेल्थ गेम्स २०२२ मध्ये: बर्मिंगहॅममध्ये बाजी मारणारे खेळाडू आणि संघ|url=https://olympics.com/en/news/indian-athletes-qualified-commonwealth-games-2022-birmingham|website=ऑलिंपिक|language=en}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[विजय कुमार यादव]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६० किलो|६० किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|गंगाया|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s१ |{{flagCGFathlete|जोश कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०s२–१०s१ |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|मन्रो|SCO|२०२२}}<br>'''वि''' १s२–०s१ |{{flagCGFathlete|क्रिस्टोडॉलाइड्स|CYP|२०२२}}<br>'''वि''' १०–० |{{bronze3}} |- |align=left|[[जसलीन सिंग सैनी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६६ किलो|६६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|कुगोला|VAN|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–० |{{flagCGFathlete|बर्न्स|NIR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s३ |{{flagCGFathlete|ॲलन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१० |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०–१०s२ |५ |- |align=left|[[दीपक देशवाल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष १०० किलो|१०० किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ओंग्बा फोडा|CMR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s३ |{{flagCGFathlete|लॉवेल-हेविट|ENG|२०२२}}<br>'''प''' ०s३–१० |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|ताकायावा|FIJ|२०२२}}<br>'''प ''' ०–१० |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''सुशीला लिक्माबम''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ४८ किलो|४८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|बॉनिफेस|MAW|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s१ |{{flagCGFathlete|मोरांड ]]|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s२ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|व्हाईटबुई|RSA|2022}}<br>'''प''' ०s२–१s२ |{{silver2}} |- |align=left|सूचिका तारियाल |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ५७ किलो|५७ किलो]] |{{flagCGFathlete|कबिंडा|ZAM|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१s१ |{{flagCGFathlete|देगुची|CAN|२०२२}}<br>'''प''' ०–११ |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|ब्रेटेनबाक|RSA|२०२२}}<br>'''वि''' ११s१–० |{{flagCGFathlete|लॅगेंटील|MRI|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१s२ |५ |- |align=left|'''तुलिका मान''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला +७८ किलो|+७८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डूऱ्होन|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s२ |{{flagCGFathlete|अँड्रयूज|NZL|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ऍडलिंग्टन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' १s२–१० | {{silver2}} |} ==टेबल टेनिस== ==ट्रायथलॉन== ==पॅरा पॉवरलिफ्टिंग== ==बॅडमिंटन== ==भारोत्तोलन== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन – पात्रता}} १३ एप्रिल २०२२ रोजी १५ वेटलिफ्टर्सचे पथक जाहीर करण्यात आली.<ref>{{cite news|last1=काशीभातला|first1=ऐश्वर्या|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: भारत १७ जणांचे पथक पाठवणार | url=https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=[[स्पोर्टसकिडा]]|publisher=अबसोल्यूट स्पोर्ट्स प्रा. लि.|date=१३ एप्रिल २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220413221613/https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|archive-date=१३ एप्रिल २०२२|url-status=live}}</ref> [[जेरेमी लालरिनुंगा]], [[अचिंता शेउली]], [[अजय सिंग]] आणि [[पूर्णिमा पांडे]] हे ताश्कंद, उझबेकिस्तान येथे [[२०२१ राष्ट्रकुल वेटलिफ्टिंग चॅम्पियनशिप]]मध्ये सुवर्ण पदक जिंकून स्पर्धेसाठी पात्र ठरले.<ref>{{cite news|last1=ऑलिव्हर|first1=ब्रायन|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठीच्या वेटलिफ्टिंग रँकिंग इव्हेंट्समुळे फेब्रुवारी व्यस्त|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=insidethegames|publisher=दुनसार मीडिया कंपनी|date=२३ डिसेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211223092859/https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|archive-date=२३ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title=राष्ट्रकुल सीनियर चॅम्पियनशिप {{!}} निकाल |url=https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|IWF]]/CWF|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224165657/https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|archive-date=२४ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> इतर ११ जण ९ मार्च २०२२ रोजी अंतिम स्वरूप देण्यात आलेल्या [[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|आयडब्ल्यूएफ]] राष्ट्रकुल क्रमवारीनुसार पात्र ठरले.<ref>{{cite book|title=IWF राष्ट्रकुल क्रमवारी - २०२२ राष्ट्रकुल खेळ पात्रता (अंतिम)|date=९ मार्च २०२२ |publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ]]|url=https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309134607/https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|archive-date= ९ मार्च २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|संकेत सरगर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|५५ किलो]] |११३ |१ |१३५ |२ |२४८ |{{silver2}} |- |align=left| गुरुराज पुजारी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|६१ किलो]] |११८ |४ |१५१ |३ |२६९ |{{bronze3}} |- |align=left| जेरेमी लालरिनुंगा |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|६७ किलो]] |१४० '''GR''' |१ |१६० |२ |३०० '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अचिंता शेउली |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|७३ किलो]] |१४३ '''GR''' |१ |१७० |१ |३१३ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अजय सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|८१ किलो]] |१४३ |३ |१७६ |४ |३१९ |४ |- |align=left|विकास ठाकूर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|९६ किलो]] |१५५ |३ |१९१ |२ |३४६ |{{silver2}} |- |align=left|लवप्रीत सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|१०९ किलो]] |१६३ '''NR''' |२ |१९२ '''NR''' |४ |३५५ '''NR''' |{{Bronze3}} |- |align=left|गुरदीप सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|+१०९ किलो]] |१६७ |३ |२२३ '''NR''' |३ |३९० |{{Bronze3}} |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[साइखोम मीराबाई चानू]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|४९ किलो]] |८८ '''CR''' |१ |११३ '''GR''' |१ |२०१ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|बिंदयाराणी देवी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|५५ किलो]] |८६ '''PB''' |३ |११६ '''NR/GR''' |१ |२०२ '''NR''' |{{silver2}} |- |align=left|पोपी हजारिका |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५९ किलो|५९ किलो]] |८१ |७ |१०२ |७ |१८३ |७ |- |align=left|हरजिंदर कौर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|७१ किलो]] |९३ '''PB''' |४ |११९ |३ |२१२ |{{bronze3}} |- |align=left|पुनम यादव |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७६ किलो|७६ किलो]] |९८ |२ |colspan=2| {{Abbr|NM|No Mark}} |colspan=2| {{Abbr|DNF|Did not Finish}} |- |align=left|उषा कुमार |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ८७ किलो|८७ किलो]] |९५ |५ |११० |५ |२०५ |६ |- |align=left|पूर्णिमा पांडे |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला +८७ किलो|+८७ किलो]] |१०३ '''PB''' |५ |१२५ |५ |२२८ |६ |} ==मुष्टियुद्ध== ==लॉन बोल्स== ==सायकलिंग== ==स्क्वॅश== ==हॉकी== ==संदर्भ== {{reflist|30em}} ==बाह्यदुवे== *[https://olympic.ind.in/ भारतीय ऑलिम्पिक असोसिएशन अधिकृत साइट] [[वर्ग:२०२२ राष्ट्रकुल खेळात सहभागी देश|भारत]] 7737f3xwpfsm7v4w3sw8vqrkvci2jdx 2145866 2145848 2022-08-13T07:45:03Z Nitin.kunjir 4684 /* जिम्नॅस्टिक्स */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट राष्ट्रकुल खेळात भारत |games=२०२२ |competitors= २१० (१०६ पुरुष आणि १०४ महिला) |sports= १६ |officials=२४ |start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}} |end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}} |flagbearer= सुरुवात:[[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि [[पी.व्ही. सिंधू]]<br />सांगता:[[निखत झरीन]] आणि [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] |gold= 22 |silver= 16 |bronze= 23 |rank=४ }} २८ जुलै ते ८ ऑगस्ट २०२२ दरम्यान [[इंग्लंड]]च्या [[बर्मिंगहॅम]] शहरात होणाऱ्या [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ]] स्पर्धेत भारत सध्या खेळत आहे. जुलै २०२२ मध्ये राष्ट्रकुल खेळासाठी भारताकडून १०६ पुरुष आणि १०४ महिला अश्या एकूण २१० सदस्य संघाची घोषणा करण्यात आली. भारताने राष्ट्रकुल स्पर्धेत पदार्पण करणाऱ्या महिला क्रिकेट प्रकारासाठी राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ पाठवला. हॉकी संघाचा सदस्य [[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि बॅडमिंटनपटू [[पी.व्ही. सिंधू]] हे दोघे उद्घाटन समारंभामध्ये भारताचे ध्वजधारक होते. स्क्वॅशपटू अनाहत सिंग वयाच्या अवघ्या १४ व्या वर्षी राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणारा सर्वात तरुण भारतीय खेळाडू ठरला.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/commonwealth-games-2022/story/cwg-2022-anahat-singh-squash-wins-opening-round-womens-singles-1981631-2022-07-29|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: १४ वर्षीय अनाहत सिंगची महिला स्क्वॉशमध्ये विजयी सुरुवात|last=दिल्ली जुलै २९|first=इंडिया टुडे वेब डेस्क न्यू|last2=३० जुलै|first2=२०२२ अद्ययावत|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=|first3=}}</ref> ४५ वर्षीय लॉन बॉल्स खेळाडू सुनील बहादूर हे दलातील सर्वात वयस्कर खेळाडू होते. भारताचे पहिले पदक [[संकेत सरगर]]<nowiki/>ने [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|वेटलिफ्टिंग]]<nowiki/>मध्ये रौप्यपदकासह जिंकले. साईखोम मीराबाई चानूने २०२२ च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत देशासाठी पहिले सुवर्णपदक जिंकले.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/anushka-sharma-kareena-kapoor-anupam-kher-praise-mirabai-chanu-for-winning-gold-medal-in-cwg-2022-1982072-2022-07-31|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ मध्ये सुवर्णपदक जिंकल्याबद्दल भारतीय सेलिब्रिटींकडून मीराबाई चानूचे कौतुक|last=मुंबई जुलै ३१|first=तनुश्री रॉय|last2=जुलै ३१|first2=२०२२ अद्यतन|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=१ले|first3=२०२२ १६:१६}}</ref> [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]]<nowiki/>ने २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांमध्ये टेबल टेनिस खेळात देशासाठी चार (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) पदके जिंकली. बहु-राष्ट्रीय बहु-विषय क्रीडा स्पर्धेत ४ किंवा अधिक पदके (३ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकणारा [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] हा केवळ दुसरा आणि पहिला भारतीय पुरुष खेळाडू आहे. १९८६ मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धेत [[पी.टी. उषा|पी.टी. उषाने]] ५ पदके (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकली. शरथने २०२२ च्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत ही कामगिरी केली. महिला चौकडी संघाने जिकंलेले सुवर्णपदक हे भारताने [[लॉन बोल्स|लॉन बॉल्समध्ये]] जिकंलेले पहिलेच पदक होते आणि त्यानंतर पुरुषांच्या चौकडीनेसुद्धा रौप्य पदक जिंकले. == माघार घेण्याची भीती == २०२२ च्या क्रीडा कार्यक्रमात तिरंदाजी आणि नेमबाजीचा समावेश करू नये, या २०२२ राष्ट्रकुल खेळ बर्मिंगहॅम आयोजन समितीच्या प्रस्तावाला [[राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघ|राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाच्या]] कार्यकारी मंडळाने जून २०१९ मध्ये पाठिंबा देण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर,<ref>{{cite web|url=https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|title=बर्मिंगहॅम २०२२ राष्ट्रकुल खेळाच्या वेळापत्रकात तीन नवीन खेळांचा प्रस्ताव|date=२० जून २०१९|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128200737/https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|archive-date=२८ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ|भारतीय ऑलिंपिक संघाचे]] अध्यक्ष नरेंद्र बत्रा यांनी राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाचे नेतृत्व हे "भारताला फटकारण्याची मानसिकता" आणि "विशिष्ट मानसिकतेचे लोक" असे असून भारताच्या क्रीडा पराक्रमाला सहन करू शकत नाहीत (ज्यातील नेमबाजीचा खेळ हा महत्त्वाचा भाग आहे) असा दावा करून भारताने २०२२ च्या खेळांवर बहिष्कार टाकावा असा प्रस्ताव दिला.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|title=शूटिंग स्नबसाठी भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेचा २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांवर बहिष्कार टाकण्याचा प्रस्ताव.|date=२७ जुलै २०१९|work=आऊटलूक वेब ब्युरो|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727221615/https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|archive-date=२७ जुलै २०१९|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> तथापि, भारतीय ऑलिंपिक संघाने नंतर बहिष्काराची धमकी मागे घेतली<ref>{{cite news|url=https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|title=भारत २०२२च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत भाग घेणार|date=३१ डिसेंबर २०१९|work=[[डीडी न्यूज]]|publisher=[[दूरदर्शन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20191231152435/https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|archive-date=३१ डिसेंबर २०१९|url-status=live}}</ref> आणि जानेवारी २०२२ मध्ये [[चंदिगढ|चंदीगढ]] येथे एकत्रित तिरंदाजी आणि नेमबाजी चॅम्पियनशिपचे आयोजन करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. या प्रस्तावाला संबंधित भागधारकांचा पाठिंबा होता<ref>{{Cite web|url=https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|title=राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कार्यक्रमांसाठी भारताच्या प्रस्तावावर कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशनचे विधान|date=७ जानेवारी २०२०|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115180400/https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|archive-date=१५ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> आणि त्यानंतर त्याला अधिकृत मान्यता मिळाली. कार्यक्रमाच्या यजमानपदाचा खर्च भारताने उचलावा अशी तरतूद करण्यात आली; चंदीगढमध्ये प्रदान करण्यात आलेल्या पदकांचा समारोप समारंभानंतर एका आठवड्यानंतर २०२२ राष्ट्रकुल खेळांच्या एकूण पदक सारणीमध्ये समावेश केला जाईल असे ठरवले गेले.<ref>{{cite news|last1=डिक्सन|first1=एड|url=https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|title=भारत २०२२ राष्ट्रकुल खेळातील नेमबाजी आणि तिरंदाजीचे आयोजन करणार|date=२४ फेब्रुवारी २०२०|work=[[स्पोर्ट्सप्रो]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224200028/https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|archive-date=२४ फेब्रुवारी २०२०|url-status=live}}</ref> परंतु जुलै २०२१ मध्ये, [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|कोविड-१९ महामारीमुळे]] कार्यक्रम रद्द करण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|title=२०२२ भारतातील राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कोविड धोक्यामुळे रद्द|date=२ जुलै २०२१|publisher=[[इएसपीएन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306153557/https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|archive-date=६ मार्च २०२२|url-status=live}}</ref> ऑक्टोबर २०२१ मध्ये, [[हॉकी इंडिया|हॉकी इंडियाने]] [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>मधील महामारी आणि बर्मिंगहॅम २०२२ ची [[२०२२ आशियाई खेळ|२०२२ आशियाई खेळांच्या]] (नंतरच्या काळात [[२०२४ उन्हाळी ऑलिंपिक|पॅरिस २०२४]] ऑलिम्पिक पात्रता धोक्यात असताना) समीपतेचा दाखला देत, दोन्ही हॉकी संघांची खेळांमधून माघार घेतली; यूकेने भारतीय कोविड-१९ लसीकरण प्रमाणपत्रांना मान्यता न दिल्याने आणि इंग्लंड हॉकीने [[भुवनेश्वर]] येथे २०२१ च्या पुरुषांच्या FIH हॉकी ज्युनियर विश्वचषकातून माघार घेतल्याच्या प्रतिसादात हा निर्णय घेण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|title=हॉकी इंडियाची २०२२ राष्ट्रकुल खेळांमधून कोविड चिंतेमुळे माघार|date=५ ऑक्टोबर २०२१|work=[[एनडीटीव्ही|एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211005135123/https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|archive-date=५ ऑक्टोबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट इंडिया|PTI]]}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ]] आणि [[युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालय (भारत)|क्रीडा मंत्री]] [[अनुराग ठाकुर|अनुराग ठाकूर]] यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर, महासंघाने ठरवले की भारत पात्रतेच्या अधीन राहून राष्ट्रकुल हॉकी स्पर्धांमध्ये भाग घेईल.<ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|title=भारतीय हॉकी संघ बर्मिंगहॅम राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणार - कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|date=४ डिसेंबर २०२१|work=[[द इंडियन एक्स्प्रेस]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215235714/https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|archive-date=१५ डिसेंबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> == स्पर्धक == प्रत्येक खेळ/प्रकारासाठी खेळांमध्ये सहभागी होणाऱ्या स्पर्धकांची संख्या खालीलप्रमाणे आहे.<ref>{{Cite web|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ साठी ९० दिवस बाकी: खेळांसाठी पात्र झालेले भारतीय खेळाडू|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/cwg-2022-90-days-indians-qualified-commonwealth-games-qualification/article38481735.ece|access-date=९ जून २०२२|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! width=120|खेळ ! width=55|पुरूष ! width=55|महिला ! width=55|एकूण |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स|ॲथलेटिक्स]] |२०||१८||३८ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती|कुस्ती]] |६||६||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|क्रिकेट]] |{{n/a}}||१५||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण|जलतरण]] |७||०||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स|जिम्नॅस्टिक्स]] |३||४||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो|जुडो]] |३||३||६ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस|टेबल टेनिस]] |५||७||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ट्रायथलॉन|ट्रायथलॉन]] |२||२||४ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील पॅरा पॉवरलिफ्टिंग|पॅरा पॉवरलिफ्टिंग]] |२||३||५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन|बॅडमिंटन]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन|भारोत्तोलन]] |८||७||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध|मुष्टियुद्ध]] |८||४||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स|लॉन बोल्स]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील सायकलिंग|सायकलिंग]] |९||४||१३ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश|स्क्वॅश]] |५||४||९ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी|हॉकी]] |१८||१८||३६ |- !एकूण||१०६||१०४||२१० |} == पदक विजेते == === सुवर्ण पदक === {{Col-begin}} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Gold medal}} || [[मीराबाई चानू|सैखोम मिराबाई चानू]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|महिला ४९ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- |{{Gold medal}} |[[जेरेमी लालरिनुंगा]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|पुरूष ६७ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |[[अचिंता शेउली]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ७३ किलो|पुरूष ७३ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[रुपा राणी तिर्की]]<br>[[नयनमोनी सैकिया]]<br>[[लवली चौबे]]<br>[[पिंकी सिंग]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बॉल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बॉल्स - महिला चार सदस्य संघ|महिला चार सदस्य संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमीत देसाई]]<br>[[सनिल शेट्टी]]<br>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]]}}}} |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष संघ|पुरूष संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |[[सुधीर (अपंग भारोत्तोलन खेळाडू‌)|सुधीर]] |[[भारोत्तोलन|अपंग भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील अपंग भारोत्तोलन - पुरूष हेवीवेट|पुरूष हेवीवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Gold medal}} |[[बजरंग पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[साक्षी मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[दीपक पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[रवी कुमार दहिया]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[विनेश फोगट]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नवीन मलिक]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ७४ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[भाविना पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नीतू घंघास]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला कमीतकमी वजन|महिला ४८ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अमित पंघल]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फ्लायवेट|पुरूष ५१ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[एल्डहोस पॉल]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[निखत झरीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाईट फ्लायवेट|महिला ५० किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[श्रीजा अकुला]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[पी.व्ही. सिंधू]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला एकेरी|महिला एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[लक्ष्य सेन]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[चिराग शेट्टी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {|class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" !colspan=5|'''वर्णनानुसार पदके''' |- |'''वर्ण''' |bgcolor=F7F6A8|{{gold1}} |bgcolor=DCE5E5|{{silver2}} |bgcolor=FFDAB9|{{bronze3}} |'''एकूण''' |- |पुरूष |bgcolor=F7F6A8|१३ |bgcolor=DCE5E5|९ |bgcolor=FFDAB9|१३ |'''३५''' |- |महिला |bgcolor=F7F6A8|८ |bgcolor=DCE5E5|६ |bgcolor=FFDAB9|९ |'''२३''' |- |मिश्र |bgcolor=F7F6A8|१ |bgcolor=DCE5E5|१ |bgcolor=FFDAB9|१ |'''३''' |- !'''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} {{clear}} {| class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" ! colspan=7 | '''दिनांकानुसार पदके''' |- style="text-align:center;" | '''दिवस''' | '''दिनांक''' | style="background:#F7F6A8;" |{{gold1}} | style="background:#DCE5E5;" |{{silver2}} | style="background:#FFDAB9;" |{{bronze3}} | '''एकूण''' |- style="text-align:center;" | दिवस १ | २९ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''०''' |- style="text-align:center;" | दिवस २ | ३० जुलै | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ३ | ३१ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ४ | १ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''३''' |- style="text-align:center;" | दिवस ५ | २ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ६ | ३ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |४ | '''५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ७ | ४ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ८ | ५ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |३ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''६''' |- style="text-align:center;" | दिवस ९ | ६ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |३ | style="background:#FFDAB9;" |७ | '''१४''' |- style="text-align:center;" | दिवस १० | ७ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |५ | style="background:#DCE5E5;" |४ | style="background:#FFDAB9;" |६ | '''१५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ११ | ८ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''६''' |- ! colspan="2" | '''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} | {{col-end}} === रजत पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Silver medal}} || [[संकेत सरगर|संकेत महादेव सरगर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|पुरूष ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[बिंद्याराणी देवी|बिंद्याराणी देवी सोरोखाईबम]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|महिला ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[सुशीला देवी लिक्माबम]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला ४८ किलो|महिला ४८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Silver medal}} || [[विकास ठाकूर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|पुरूष ९६ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[श्रीकांत किदंबी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]]<br>[[बी. सुमीत रेड्डी]]<br>[[लक्ष्य सेन]]<br>[[चिराग शेट्टी]]<br>[[गायत्री गोपीचंद]]<br>[[त्रिसा जॉली]]<br>[[आकर्षी कश्यप]]<br>[[अश्विनी पोनप्पा]]<br>[[पी.व्ही. सिंधू]]}}}} |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - मिश्र संघ|मिश्र संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- | {{Silver medal}} || [[तुलिका मान]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला +७८ किलो|महिला +७८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Silver medal}} || [[मुरली श्रीशंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष लांब उडी|पुरूष लांब उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Silver medal}} |[[अंशू मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Silver medal}} |[[प्रियांका गोस्वामी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत|महिला १००००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अविनाश साबळे]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सुनील बहादूर]]<br>[[नवनीत सिंग]]<br>[[चंदन सिंग]]<br>[[दिनेश कुमार]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बोल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स - पुरूष चौकडी|पुरूष चौकडी]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमनप्रीत कौर]]<br>[[स्मृती मानधना]]<br>[[तानिया भाटिया]]<br>[[यस्तिका भाटिया]]<br>[[हर्लीन देओल]]<br>[[राजेश्वरी गायकवाड]]<br>[[सभ्भीनेणी मेघना]]<br>[[स्नेह राणा]]<br>[[जेमिमाह रॉड्रिग्ज]]<br>[[दीप्ती शर्मा]]<br>[[मेघना सिंग]]<br>[[रेणुका सिंग]]<br>[[पूजा वस्त्रकार]]<br>[[शेफाली वर्मा]]<br>[[राधा यादव]]}}}} |[[क्रिकेट]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|महिला क्रिकेट]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[सागर अहलावत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष सुपर हेवीवेट|पुरूष +९२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत हॉकी संघ|भारतीय पुरुष हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[पी. आर. श्रीजेश]]<br>[[कृष्ण पाठक]]<br>[[वरुण कुमार]]<br>[[सुरेंदर कुमार]]<br>[[हरमनप्रीत सिंग]]<br>[[अमित रोहिदास]]<br>[[जुगराज सिंग]]<br>[[जर्मनप्रीत सिंग]]<br>[[मनप्रीत सिंग]]<br>[[हार्दिक सिंग]]<br>[[विवेक प्रसाद]]<br>[[समशेर सिंग]]<br>[[आकाशदीप सिंग]]<br>[[नीलकांत शर्मा]]<br>[[मनदीप सिंग]]<br>[[गुरजंत सिंग]]<br>[[ललित उपाध्याय]]<br>[[अभिषेक (हॉकी खेळाडू)|अभिषेक]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - पुरूष स्पर्धा|पुरुषांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;८ |} === कांस्य पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Bronze medal}} || [[गुरुराज पूजारी]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६१ किलो|पुरूष ६१ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Bronze medal}} || [[विजय कुमार यादव]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - पुरूष ६० किलो|पुरूष ६० किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[हरजिंदर कौर]]|| [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|महिला ७१ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[लवप्रीत सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|पुरूष १०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[सौरव घोसाल]] || [[स्क्वॅश]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[गुरदीप सिंग (भारोत्तोलक)|गुरदीप सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|पुरूष +१०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[तेजस्वीन शंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष उंच उडी|पुरूष उंच उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- |{{Bronze medal}} |[[दिव्या काकरन]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहित ग्रेवाल]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[जस्मिन लांबोरिया]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाइटवेट|महिला लाइटवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा गेहलोत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा सिहाग]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहम्मद हुसामुद्दीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फिदरवेट|पुरूष फिदरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[दीपक नेहरा]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[सोनलबेन पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[रोहित टोकस]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष वेल्टरवेट|पुरूष वेल्टरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[भारत महिला हॉकी संघ|भारतीय महिला हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सविता पुनिया]]<br>[[रजनी एतिमार्पु]]<br>[[दीप ग्रेस एक्का]]<br>[[गुरजीत कौर]]<br>[[निक्की प्रधान]]<br>[[उदिता दुहान]]<br>[[निशा वारसी]]<br>[[सुशीला चानू]]<br>[[मोनिका मलिक]]<br>[[नेहा गोयल]]<br>[[ज्योती (हॉकीपटू)|ज्योती]]<br>[[सोनिका तांडी]]<br>[[सलीमा टेटे]]<br>[[वंदना कटारिया]]<br>[[लालरेमसियामी]]<br>[[नवनीत कौर]]<br>[[शर्मिला देवी]]<br>[[संगिता कुमारी]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - महिला स्पर्धा|महिलांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[संदीप कुमार (रेसवॉकर)|संदीप कुमार]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष १०,०००मी चाल|पुरूष १०,०००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[अन्नू राणी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - महिला भालाफेक|महिला भालाफेक]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[सौरव घोसाल]][[दीपिका पल्लीकल]] |[[स्क्वॅश]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[श्रीकांत किदंबी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[गायत्री गोपीचंद]], [[त्रिशा जॉली]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला दुहेरी|महिला दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |} == ॲथलेटिक्स == {{मुख्यलेख|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स}} चेन्नई येथे झालेल्या राष्ट्रीय आंतर-राज्य ऍथलेटिक्स चॅम्पियनशिपनंतर, १६ जून २०२२ रोजी ३७ ऍथलीट्सच्या संघाची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web|title= राष्ट्रकुल खेळांसाठी निवडलेल्या ३७ सदस्यीय भारतीय संघात नीरज चोप्रा प्रमुख |url=https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|publisher=[[ ॲथलेटिक्स फेडरेशन ऑफ इंडिया|]]|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155422/https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|archive-date=१६ जून २०२२ |date=१६ जून २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरुष ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:100%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left rowspan=2|[[अविनाश साबळे]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ५००० मीटर |५०००मी]] |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |{{Abbr|अपूर्ण|पूर्ण करू शकला नाही}} |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |colspan=2 {{n/a}} |८:११.२० {{AthAbbr|NR|British}} |{{silver2}} |- |align=left|[[नोहे निर्मल तोम]]<br>[[अमोज जेकब]]<br>[[ नागनाथन पांडी]]<br>[[ मोहम्मद अनस]]<br>[[ मोहम्मद वरितोडी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ४ × ४०० मीटर रिले |४ × ४०० मी रिले]] | ३:०६:९७ |२ '''पा''' | ३:०५.५१ |७ |- |align=left|[[नितेंद्रसिंग रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष मॅरेथॉन|मॅरेथॉन]] |colspan=2 {{n/a}} |२:१९:२२ | १२ |- |align=left|[[संदीप कुमार]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |३८:४९.२१ {{AthAbbr|PB}} |{{Bronze3}} |- |align=left|[[अमित खत्री]] |४३:०४.९७ {{AthAbbr|SB}} |९ |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" ! अंतर !क्रमांक ! अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[तेजस्वीन शंकर]] |align=left |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष उंच उडी|उंच उडी]] |colspan=2 {{n/a}} |२.२२ |{{Bronze3}} |- |align=left|[[मोहम्मद अनस]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष लांब उडी|लांब उडी]] |७.६८ |८ '''पा''' |७.९७ |५ |- |align=left|[[मुरली श्रीशंकर]] |८.०५ |१ '''पा''' |८.०८ |{{Silver2}} |- |align=left|[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष तिहेरी उडी|तिहेरी उडी]] | colspan="2" rowspan="3" {{n/a}} |१७.०२ |{{Silver2}} |- |align=left|[[एल्डहोस पॉल]] |१७.०३ |{{gold1}} |- |align=left|[[प्रवीण चित्रवेल]] |१६.८९ |४ |- |align=left|[[देवेंद्र गहलोत]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष थाळीफेक F44/64|थाळीफेक F44/64]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |४२.१३ |५ |- |align=left|[[ देवेंद्र कुमार]] |४६.२८ |७ |- |align=left|[[अनिश सुरेंद्रन पिल्लई]] | colspan="2" |{{Abbr|सु.ना.|सुरवात केली नाही}} |- | align="left" |[[ डीपी मनू]] | align=left rowspan="2" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष भालाफेक|भालाफेक]] | colspan="2" rowspan="2" {{n/a}} |८२.२८ |५ |- |align=left|[[रोहित यादव]] |८२.२२ | ६ |} ;महिला ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[दुती चंद]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०० मीटर|१०० मी]] |११.५५ |४ | colspan="4" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[हिमा दास]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला २०० मीटर|२०० मी]] |२३.४२ |१ '''पा''' |२३.४२ |३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[ज्योती येराजी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला महिला १०० मीटर अडथळाशर्यत |१०० मी अडथळाशर्यत]] |१३.१८ |४ |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[दुती चंद]]<br>[[हिमा दास]]<br>[[श्राबनी नंदा]]<br>[[ सिमल नूरम्बलाकल समुवेल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला ४ × १०० मीटर रिले |४ × १०० मी रिले]] |४४.४५ |२ '''पा''' |colspan=2 {{n/a}} |४३.८१ |५ |- |align=left|[[भावना जाट]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |४७:१४.१३ {{AthAbbr|PB}} |८ |- |align=left|[[प्रियांका गोस्वामी]] |४३:३८.८३ {{AthAbbr|PB}} |{{Silver2}} |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !अंतर !क्रमांक !अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[अन्सी सोजन]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला लांब उडी|लांब उडी]] |६.२५ |१३ |colspan=2|प्रगती केली नाही |- |align=left|[[मनप्रीत कौर]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक|गोळाफेक]] |१६.७८ |७ '''पा''' |१५.५९ |१२ |- |align=left|[[पूनम शर्मा]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक (F57)|गोळाफेक (F57)]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |७.०७ {{AthAbbr|PB}}/{{AthAbbr|GR}} |७ |- |align=left|[[संतोष (ॲथलिट)|संतोष]] |६.५३ |८ |- |align=left|[[शर्मिला (ॲथलिट)| शर्मिला]] |८.४३ {{AthAbbr|PB}} |४ |- |align=left|[[नवजीत धिल्लन]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला थाळीफेक|थाळीफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |५३.५१ |८ |- |align=left|[[सीमा पुनिया]] |५५.९२ |५ |- |align=left|[[मंजू बाला]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला हातोडा फेक|हातोडा फेक]] |५९.६८ |११ '''पा''' |६०.९६ |१२ |- |align=left|[[सरिता सिंग (ॲथलिट)|सरिता सिंग]] |५७.४८ |१३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[अन्नू राणी]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला भालाफेक|भालाफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |६०.०० |{{Bronze3}} |- |align=left|[[शिल्पा राणी]] |५४.६२ |७ |} == कुस्ती == {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती}} १६ मे २०२२ रोजी महिलांच्या निवड चाचणीनंतर, स्पर्धेसाठी सहा कुस्तीपटू निवडले गेले. <ref>{{Cite news|title= कुस्ती: विनेश फोगट, साक्षी मलिक यांची बर्मिंगहॅम येथे होणाऱ्या राष्ट्रकुल स्पर्धेसाठी भारतीय संघात निवड |url=https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|date=१६ मे २०२२|work=[[Scroll.in]]|publisher= स्क्रोल मीडिया इनकॉर्पोरेशन |language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517090219/https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> १७ मे २०२२ रोजी पुरुषांच्या चाचण्या घेण्यात आल्या आणि आणखी सहा कुस्तीपटूंची निवड झाली.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल २०२२ मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी निवडलेल्या सहा कुस्तीपटूंमध्ये रवी दहिया, बजरंग पुनिया|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|work=[[द इकॉनॉमिक टाइम्स]]|agency=[[Asian News International|ANI]]|date=१७ मे २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517172703/https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> {{smalldiv|1=<nowiki/> '''सूची''': * VFA – पाडाव करून विजय. * VPO1 - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक गुणांसह पराभूत. * VPO - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक मुद्द्यांशिवाय गमावलेला. * VSU - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांशिवाय पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VSU1 - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांसह पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VB - दुखापतीने विजय * VFO - माघार घेऊन विजय - जर एखादा खेळाडू मॅटवर उपस्थित राहिला नसल्यास. }} ;पुरुष {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम| सुवर्णपदक सामना }}/{{abbr|कांस्य | कांस्य पदक }} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[रविकुमार दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सुरज सिंग|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|असद अली|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १४–४^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|वेल्सन|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{gold1}} |- |align=left|[[बजरंग पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ६५ किलो | ६५ किलो]] |{{flagCGFathlete|बिंगहॅम|NRU|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|बॅनडू|MRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{flagCGFathlete|जॉर्ज राम|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|मॅकनेल|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–२^VPO1 |{{gold1}} |- |align=left|[[नवीन मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ७४ किलो | ७४ किलो]] |{{flagCGFathlete|जॉन |NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १३–३^VSU1 |{{flagCGFathlete|लू हाँग येउ|SGP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|बोलींग|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' १२–१^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ताहीर|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ८६ किलो | ८६ किलो]] |{{flagCGFathlete|ऑक्सेनहॅम|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|कसेगबामा|SLE|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|अॅलेक्स मूर|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१^VPO1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|इनाम|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक नेहरा]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो | ९७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रंधावा|CAN|2022}}<br/>'''प''' ६–८^VPO1 |प्रगती करू शकला नाही |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रझा |PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–२^VPO1 |{{bronze3}} |- |align=left|[[मोहित दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो | १२५ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कौसलिडीस|CYP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–१^VPO1 |{{flagCGFathlete|अमर धेसी|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' २–१२^VSU1 |{{bye}} |{{flagCGFathlete|जॉन्सन|JAM|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{bronze3}} |} ;महिला ;गट फेरी स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[पूजा गेहलोत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो | ५० किलो]] |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{flagCGFathlete|मुआम्बो|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ^VFO |१ '''पा''' |{{flagCGFathlete|पार्क्स|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ६–९^VPO1 |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{bronze3}} |} ;नॉर्डिक स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|नॉर्डिक राउंड रॉबिन !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल |- |align=left|[[विनेश फोगट]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो | ५३ किलो]] |{{flagCGFathlete|स्टीवर्ट|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VPO1 |{{flagCGFathlete|मधुरवलगे|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{gold1}} |} ;रिपेचेज स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[अंशु मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सायमोनिडीस|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|पोरुथोटेज|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ३–७^VPO1 |{{silver2}} |- |align=left|[[साक्षी मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो | ६२ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|बर्न्स|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VFA |{{flagCGFathlete|न्गोल|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|गोडिनेझ|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–४^VFA |{{gold1}} |- |align=left|[[दिव्या काकरन]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो | ६८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|ओबोरुडुडू|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ०–११^VSU |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|न्गिरी|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|कॉकर-लेमली|TGA|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{bronze3}} |- |align=left|[[पूजा सिहाग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो | ७६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|माँटेग्यू|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' ५–३^VPO1 |{{flagCGFathlete|डि स्टॅसिओ|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ०–६^VPO |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डी ब्रुयन|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ११–०^VSU |{{bronze3}} |} ==क्रिकेट== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट}} आयसीसी महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रमवारीतील (१ एप्रिल २०२१ पर्यंत) त्याच्या स्थानामुळे, भारततीय महिला संघ स्पर्धेसाठी पात्र ठरला. <ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|title= कॉमनवेल्थ गेम्ससाठी पात्रता घोषित करणारा क्रिकेट हा पहिला खेळ |work=[[ आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद|आयसीसी]]|date=२६ एप्रिल २०२१|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426125417/https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=२०२२ राष्ट्रकुल खेळ {{!}} महिलांच्या टी२० स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या आठ संघामध्ये भारत, ऑस्ट्रेलिया आणि पाकिस्तान |url=https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|access-date=३ जानेवारी २०२२|work=[[द हिंदू]]|publisher=|date=२६ एप्रिल २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426131629/https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref> स्पर्धेचे वेळापत्रक नोव्हेंबर २०२१ मध्ये जाहीर करण्यात आले.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल खेळ २०२२ च्या पहिल्या क्रिकेट सामन्यात भारताचा सामना ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध |url=https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |work= विमेन्स क्रिकझोन |date=१२ नोव्हेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112115414/https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|archive-date=१२ नोव्हेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> ;सारांश {|class=wikitable style=font-size:90% |- !rowspan=2| संघ !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4| गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कांस्य|कांस्य पदक सामना}} |-style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |-align=center |align=left|[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ|भारतीय महिला]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट| महिला स्पर्धा]] |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ३ गडी |{{crw|PAK}}<br/>'''वि''' ८ गडी |{{crw|BAR}}<br/>'''वि''' १०० धावा |२ '''पा''' |{{crw|ENG}}<br/>'''वि''' ४ धावा |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ९ धावा |{{silver2}} |} ;रोस्टर ११ जुलै २०२२ रोजी अधिकृतपणे पंधरा खेळाडूंची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web |title= बर्मिंघम २०२२ राष्ट्रकुल खेळासाठी भारतीय (वरिष्ठ महिला) संघाची घोषणा |url=https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |publisher=[[भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ | बीसीसीआय]] |access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711182402/https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |archive-date=११ जुलै २०२२ |date=११ जुलै २०२२ |url-status=live}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} * [[हरमनप्रीत कौर]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)| क]]) * [[स्मृती मानधना]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उक]]) * [[तानिया भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[यस्तिका भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[हर्लीन देओल]] * [[राजेश्वरी गायकवाड]] * [[सभ्भीनेणी मेघना]] * [[स्नेह राणा]] * [[जेमिमाह रॉड्रिगेस]] * [[दीप्ती शर्मा]] * [[मेघना सिंग]] * [[रेणुका सिंग]] * [[पूजा वस्त्रकार]] * [[शफाली वर्मा]] * [[राधा यादव]]{{div col end}} आरक्षित: [[सिमरन बहादूर]], [[रिचा घोष]], [[पूनम यादव]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! style="width:40px;"|स्थान ! style="width:150px;"|संघ ! style="width:30px;"|{{Abbr | सा | सामने}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | वि | विजय}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | प | पराभव}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | अ | अनिर्णित}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | गुण | गुण}} ! style="width:45px;"|{{Abbr | धावगती | निव्वळ धावगती}} |- style="background:#cfc;" | १ |style="text-align:left"|{{crw|AUS}} '''(पा)''' | ३ || ३ || ० || ० || '''६'''|| २.५९६ |- style="background:#cfc;" | २ |style="text-align:left"|{{crw|IND}} | ३ || २ || १ || ० || '''४'''|| २.५११ |- | ३ |style="text-align:left"|{{crw|BAR}} | ३ || १ || २ || ० || '''२''' || -२.९५३ |- | ४ |style="text-align:left"|{{crw|PAK}} | ३ || ० || ३ || ० || '''०''' || -१.९२७ |- |} ''*स्रोत: [https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-women-s-cricket-competition-2022-1289194/points-table-standings इएसपीएन क्रिकइन्फो]'' (पा) दर्शविलेल्या टप्प्यासाठी पात्र {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = २९ जुलै २०२२ | time = ११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|AUS}} | धावसंख्या१ = १५४/८ (५० षटके) | धावा१ = [[हरमनप्रीत कौर]] ५२ (३४) | बळी१ = [[जेस जोनासन]] ४/२२ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५७/७ (१९ षटके) | धावा२ = [[ॲशली गार्डनर]] ५२[[नाबाद|*]] (३५) | बळी२ = [[रेणुका सिंग]] ४/१८ (४ षटके) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया महिला ३ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289259.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[सु रेडफर्न]] (इं) | सामनावीर = | toss = भारत महिला, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = मेघना सिंग (भा) ने तिचे आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण. *''[[एलिसा हिली]] (ऑ) आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रिकेटमध्ये यष्टिरक्षक म्हणून १०० फलंदाजांना बाद करणारी पुरुष किंवा महिला खेळाडूंमधील पहिली खेळाडू, ठरली. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३१ जुलै २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|PAK}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ = ९९ (१८ षटके) | धावा१ = [[मुनीबा अली ]] ३२ (३०) | बळी१ = [[स्नेह राणा]] २/१५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १००/२ (११.४ षटके) | धावा२ = [[स्मृती मानधना]] ६३[[नाबाद|*]] (४२) | बळी२ = [[तुबा हसन]] १/१८ (२ षटके) | निकाल = भारतीय महिला ८ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289263.html.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[किम कॉटन]] (न्यू) | सामनावीर = | toss = पाकिस्तान, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = पावसामुळे सामना प्रत्येकी १८ षटकांचा खेळविण्यात आला. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३ ऑगस्ट २०२२ | time =१८:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|BAR}} | धावसंख्या१ =१६२/४ (२० षटके) | धावा१ =[[जेमायमाह रॉड्रिगेस]] ५६[[नाबाद|*]] (४६) | बळी१ =[[शनिका ब्रूस]] १/१७ (२ षटके) | धावसंख्या२ =६२/८ (२० षटके) | धावा२ =[[किशोना]] नाइट १६ (२०) | बळी२ =[[रेणुका सिंग]] ४/१० (४ षटके ) | निकाल =भारत १०० धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289268.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[शिवानी मिश्रा]] (कतार) | सामनावीर =[[रेणुका सिंग]] (भा) | toss =बार्बाडोस, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा =[[शॉन्ट कॅरिंग्टन]]चे (बा) आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण }} ---- ;उपांत्य सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ६ ऑगस्ट २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|ENG}} | धावसंख्या१ = १६४/५ (२० षटके) | धावा१ =[[स्मृती मंधाना]] ६१ (३२) | बळी१ =[[फ्रेया केम्प]] २/२२ (३ षटके) | धावसंख्या२ = १६०/६ (२० षटके) | धावा२ =[[नॅटली सायव्हर]] ४१ (४३) | बळी२ =[[स्नेह राणा]] २/२८ (४ षटके) | निकाल =भारत २ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289271.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[एलोइस शेरिडान]] (ऑ) | सामनावीर =[[स्मृती मंधाना]] (भा) | toss =भारत, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ---- ;अंतिम सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ७ ऑगस्ट २०२२ | time =१७:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|AUS}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ =१६१/८ (२० षटके) | धावा१ =[[बेथ मूनी]] ६१ (४१) | बळी१ =[[रेणुका सिंग]] २/२५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५२ (२० षटके) | धावा२ =[[हरमनप्रीत कौर]] ६५ (४३) | बळी२ =[[ॲशली गार्डनर]] ३/१६ (३ षटके ) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया ९ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289274.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[जॅकलिन विल्यम्स]] (वे) | सामनावीर =[[बेथ मूनी]] (ऑ) | toss = ऑस्ट्रेलिया, फलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ==जलतरण== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण}} भारताने २५ जून २०२२ रोजी आपला चार सदस्यीय जलतरण संघ घोषित केला.<ref>{{Cite web|date=२५ जून २०२२|title=CWG 2022 की तैराकी में साजन-श्रीहरि भारतीय चुनौती की अगुआई करेंगे, 2 और तैराकों पर नजर|url=https://hindi.news18.com/news/sports/others-sajan-prakash-srihari-nataraj-to-spearhead-indian-swimming-campaign-in-cwg-2022-4345248.html|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|website=News18 हिंदी|language=hi}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- ! rowspan="2"|ॲथलिट ! rowspan="2"|क्रीडाप्रकार ! colspan="2"|हिट ! colspan="2"|उपांत्य फेरी/{{abbr|SO|स्विम ऑफ}} ! colspan="2"|अंतिम |- !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक |- |rowspan="3" align=left|[[साजन प्रकाश]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बटरफ्लाय|५० मी बटरफ्लाय]] |२५.०१ |२४ |colspan="4"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बटरफ्लाय|१०० मी बटरफ्लाय]] |५४.३६ |१९ |५४.२४ |१६ |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बटरफ्लाय|२०० मी बटरफ्लाय]] |१:५८.९९ |९ |१:५८.३१ |१ |colspan="2" |प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[श्रीहरी नटराज]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बॅकस्ट्रोक|५० मी बॅकस्ट्रोक]] |२५.५२ |८ '''पा''' |२५.३८ |८ '''पा''' |२५.२३ |५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक|१०० मी बॅकस्ट्रोक]] |५४.६८ |५ '''पा''' |५४.५५ |७ '''पा''' |५४.३१ |७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बॅकस्ट्रोक|२०० मी बॅकस्ट्रोक]] |२:००.८४ |९ '''NR''' |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[कुशाग्र रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर फ्रीस्टाईल|२०० मी फ्रीस्टाईल]] |१:५४.५६ |२५ |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ४०० मीटर फ्रीस्टाईल|४०० मी फ्रीस्टाईल]] |३:५७.४५ |१४ |colspan=2 {{n/a}} |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १५०० मीटर फ्रीस्टाईल|१५०० मी फ्रीस्टाईल]] |१५:४७.७७ |८ '''पा''' |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |१५:४२.६७ |८ |- |align=left|[[अद्वैत पागे]] |१५:३९.२५ |७ '''पा''' |१५:३२.३६ |७ |- |align=left|[[सुयश जाधव]] |align=left rowspan="2"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर फ्रीस्टाईल S7|५० मी फ्रीस्टाईल S7]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |३१.३० |५ |- |align=left|[[निरंजन मुकुंदन]] |३२.५५ |७ |- |align=left|[[आशिष कुमार (जलतरणपटू)|आशिष कुमार ]] |align=left rowspan="1"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक S9|१०० मी बॅकस्ट्रोक S9]] |colspan=4 {{n/a}} |१:१८.२१ |८ |- |} ==जिम्नॅस्टिक्स== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स}} ===कलात्मक=== ;पुरूष ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक संघ ऑल राउंड|संघ]] |११.३०० |११.२०० |११.९५० |१३.००० |१३.४५० |१२.७०० |७३.६०० |१८ '''पा''' |- |align=left|[[सत्यजित मोंडाल]] |७.८५० |colspan=2 {{n/a}} |१३.४०० |colspan=4 {{n/a}} |- |align=left|[[सैफ तांबोळी]] |colspan=4 {{n/a}} |१४.०५० |colspan=3 {{n/a}} |- |align=left|'''एकूण''' |'''१९.१५०''' |'''११.२००''' |'''११.९५०''' |'''२६.४००''' |'''२७.५००''' |'''१२.७००''' |'''१०८.९००''' |८ |} ;वैयक्तिक अंतिम फेरी {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- align=center |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक वैयक्तिक ऑल राउंड |ऑल राउंड ]] |११.५०० |१२.९०० |१२.३५० |१३.२०० |१२.०५० |१२.७०० |७४.७०० |१५ |} ;महिला ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक सांघिक ऑल-राउंड|संघ]] |१२.३०० |११.९५० |११.३५० |१०.६५० |४६.२५० |१६ '''पा''' |- |align=left|[[प्रोतिष्ठा सामंता]] |१२.९०० |colspan=5 {{n/a}} |- |align=left|[[प्रणती नायक]] |१३.६०० '''पा''' |९.२५० |११.०० |९.६५० |४३.५०० |२५ |- |align=left|'''एकूण''' |'''३८.८००''' |'''२१.२००''' |'''२२.३५०''' |'''२०.३००''' |'''१०२.६५०''' |९ |} ;वैयक्तिक प्रकार {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- align=center |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] | style="text-align:left;" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक वैयक्तिक ऑल-राउंड|ऑल-राउंड]] |१२.९५० |१०.००० |१०.२५० |९.८०० |४३.००० |१७ |- align=center |align=left|[[प्रणती नायक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला व्हॉल्ट|व्हॉल्ट]] |१२.६९९ |colspan=4 {{n/a}} |५ |} ===तालबद्ध=== ;वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !हूप !बॉल !क्लब्स !रिबन |- |align=left|[[बवलीन कौर]] |align=left|पात्रता |१८.१०० |१८.७५० |१८.४५० |१७.४०० |७२.७०० |२९ |} ==जुडो== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो}} २३ मे ते २६ मे दरम्यान झालेल्या निवड चाचणीनंतर भारताने सहा सदस्यीय ज्युडो संघाची घोषणा केली.<ref>{{Cite web|date=२२ मे २०२२|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठी ज्युडो संघ निवडण्यासाठी सात वजन गटात निवड चाचण्या होणार|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/judo-selection-trials-commonwealth-games-2022-cwg-birmingham-india-team/article38496401.ece|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=९ जुलै २०२२|title=भारत कॉमनवेल्थ गेम्स २०२२ मध्ये: बर्मिंगहॅममध्ये बाजी मारणारे खेळाडू आणि संघ|url=https://olympics.com/en/news/indian-athletes-qualified-commonwealth-games-2022-birmingham|website=ऑलिंपिक|language=en}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[विजय कुमार यादव]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६० किलो|६० किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|गंगाया|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s१ |{{flagCGFathlete|जोश कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०s२–१०s१ |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|मन्रो|SCO|२०२२}}<br>'''वि''' १s२–०s१ |{{flagCGFathlete|क्रिस्टोडॉलाइड्स|CYP|२०२२}}<br>'''वि''' १०–० |{{bronze3}} |- |align=left|[[जसलीन सिंग सैनी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६६ किलो|६६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|कुगोला|VAN|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–० |{{flagCGFathlete|बर्न्स|NIR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s३ |{{flagCGFathlete|ॲलन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१० |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०–१०s२ |५ |- |align=left|[[दीपक देशवाल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष १०० किलो|१०० किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ओंग्बा फोडा|CMR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s३ |{{flagCGFathlete|लॉवेल-हेविट|ENG|२०२२}}<br>'''प''' ०s३–१० |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|ताकायावा|FIJ|२०२२}}<br>'''प ''' ०–१० |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''सुशीला लिक्माबम''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ४८ किलो|४८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|बॉनिफेस|MAW|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s१ |{{flagCGFathlete|मोरांड ]]|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s२ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|व्हाईटबुई|RSA|2022}}<br>'''प''' ०s२–१s२ |{{silver2}} |- |align=left|सूचिका तारियाल |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ५७ किलो|५७ किलो]] |{{flagCGFathlete|कबिंडा|ZAM|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१s१ |{{flagCGFathlete|देगुची|CAN|२०२२}}<br>'''प''' ०–११ |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|ब्रेटेनबाक|RSA|२०२२}}<br>'''वि''' ११s१–० |{{flagCGFathlete|लॅगेंटील|MRI|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१s२ |५ |- |align=left|'''तुलिका मान''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला +७८ किलो|+७८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डूऱ्होन|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s२ |{{flagCGFathlete|अँड्रयूज|NZL|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ऍडलिंग्टन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' १s२–१० | {{silver2}} |} ==टेबल टेनिस== ==ट्रायथलॉन== ==पॅरा पॉवरलिफ्टिंग== ==बॅडमिंटन== ==भारोत्तोलन== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन – पात्रता}} १३ एप्रिल २०२२ रोजी १५ वेटलिफ्टर्सचे पथक जाहीर करण्यात आली.<ref>{{cite news|last1=काशीभातला|first1=ऐश्वर्या|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: भारत १७ जणांचे पथक पाठवणार | url=https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=[[स्पोर्टसकिडा]]|publisher=अबसोल्यूट स्पोर्ट्स प्रा. लि.|date=१३ एप्रिल २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220413221613/https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|archive-date=१३ एप्रिल २०२२|url-status=live}}</ref> [[जेरेमी लालरिनुंगा]], [[अचिंता शेउली]], [[अजय सिंग]] आणि [[पूर्णिमा पांडे]] हे ताश्कंद, उझबेकिस्तान येथे [[२०२१ राष्ट्रकुल वेटलिफ्टिंग चॅम्पियनशिप]]मध्ये सुवर्ण पदक जिंकून स्पर्धेसाठी पात्र ठरले.<ref>{{cite news|last1=ऑलिव्हर|first1=ब्रायन|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठीच्या वेटलिफ्टिंग रँकिंग इव्हेंट्समुळे फेब्रुवारी व्यस्त|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=insidethegames|publisher=दुनसार मीडिया कंपनी|date=२३ डिसेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211223092859/https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|archive-date=२३ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title=राष्ट्रकुल सीनियर चॅम्पियनशिप {{!}} निकाल |url=https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|IWF]]/CWF|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224165657/https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|archive-date=२४ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> इतर ११ जण ९ मार्च २०२२ रोजी अंतिम स्वरूप देण्यात आलेल्या [[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|आयडब्ल्यूएफ]] राष्ट्रकुल क्रमवारीनुसार पात्र ठरले.<ref>{{cite book|title=IWF राष्ट्रकुल क्रमवारी - २०२२ राष्ट्रकुल खेळ पात्रता (अंतिम)|date=९ मार्च २०२२ |publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ]]|url=https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309134607/https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|archive-date= ९ मार्च २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|संकेत सरगर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|५५ किलो]] |११३ |१ |१३५ |२ |२४८ |{{silver2}} |- |align=left| गुरुराज पुजारी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|६१ किलो]] |११८ |४ |१५१ |३ |२६९ |{{bronze3}} |- |align=left| जेरेमी लालरिनुंगा |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|६७ किलो]] |१४० '''GR''' |१ |१६० |२ |३०० '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अचिंता शेउली |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|७३ किलो]] |१४३ '''GR''' |१ |१७० |१ |३१३ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अजय सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|८१ किलो]] |१४३ |३ |१७६ |४ |३१९ |४ |- |align=left|विकास ठाकूर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|९६ किलो]] |१५५ |३ |१९१ |२ |३४६ |{{silver2}} |- |align=left|लवप्रीत सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|१०९ किलो]] |१६३ '''NR''' |२ |१९२ '''NR''' |४ |३५५ '''NR''' |{{Bronze3}} |- |align=left|गुरदीप सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|+१०९ किलो]] |१६७ |३ |२२३ '''NR''' |३ |३९० |{{Bronze3}} |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[साइखोम मीराबाई चानू]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|४९ किलो]] |८८ '''CR''' |१ |११३ '''GR''' |१ |२०१ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|बिंदयाराणी देवी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|५५ किलो]] |८६ '''PB''' |३ |११६ '''NR/GR''' |१ |२०२ '''NR''' |{{silver2}} |- |align=left|पोपी हजारिका |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५९ किलो|५९ किलो]] |८१ |७ |१०२ |७ |१८३ |७ |- |align=left|हरजिंदर कौर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|७१ किलो]] |९३ '''PB''' |४ |११९ |३ |२१२ |{{bronze3}} |- |align=left|पुनम यादव |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७६ किलो|७६ किलो]] |९८ |२ |colspan=2| {{Abbr|NM|No Mark}} |colspan=2| {{Abbr|DNF|Did not Finish}} |- |align=left|उषा कुमार |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ८७ किलो|८७ किलो]] |९५ |५ |११० |५ |२०५ |६ |- |align=left|पूर्णिमा पांडे |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला +८७ किलो|+८७ किलो]] |१०३ '''PB''' |५ |१२५ |५ |२२८ |६ |} ==मुष्टियुद्ध== ==लॉन बोल्स== ==सायकलिंग== ==स्क्वॅश== ==हॉकी== ==संदर्भ== {{reflist|30em}} ==बाह्यदुवे== *[https://olympic.ind.in/ भारतीय ऑलिम्पिक असोसिएशन अधिकृत साइट] [[वर्ग:२०२२ राष्ट्रकुल खेळात सहभागी देश|भारत]] cteet44crsdnkdl0eiwiiwkujmmvz5k 2145867 2145866 2022-08-13T07:45:32Z Nitin.kunjir 4684 /* जुडो */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट राष्ट्रकुल खेळात भारत |games=२०२२ |competitors= २१० (१०६ पुरुष आणि १०४ महिला) |sports= १६ |officials=२४ |start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}} |end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}} |flagbearer= सुरुवात:[[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि [[पी.व्ही. सिंधू]]<br />सांगता:[[निखत झरीन]] आणि [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] |gold= 22 |silver= 16 |bronze= 23 |rank=४ }} २८ जुलै ते ८ ऑगस्ट २०२२ दरम्यान [[इंग्लंड]]च्या [[बर्मिंगहॅम]] शहरात होणाऱ्या [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ]] स्पर्धेत भारत सध्या खेळत आहे. जुलै २०२२ मध्ये राष्ट्रकुल खेळासाठी भारताकडून १०६ पुरुष आणि १०४ महिला अश्या एकूण २१० सदस्य संघाची घोषणा करण्यात आली. भारताने राष्ट्रकुल स्पर्धेत पदार्पण करणाऱ्या महिला क्रिकेट प्रकारासाठी राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ पाठवला. हॉकी संघाचा सदस्य [[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि बॅडमिंटनपटू [[पी.व्ही. सिंधू]] हे दोघे उद्घाटन समारंभामध्ये भारताचे ध्वजधारक होते. स्क्वॅशपटू अनाहत सिंग वयाच्या अवघ्या १४ व्या वर्षी राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणारा सर्वात तरुण भारतीय खेळाडू ठरला.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/commonwealth-games-2022/story/cwg-2022-anahat-singh-squash-wins-opening-round-womens-singles-1981631-2022-07-29|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: १४ वर्षीय अनाहत सिंगची महिला स्क्वॉशमध्ये विजयी सुरुवात|last=दिल्ली जुलै २९|first=इंडिया टुडे वेब डेस्क न्यू|last2=३० जुलै|first2=२०२२ अद्ययावत|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=|first3=}}</ref> ४५ वर्षीय लॉन बॉल्स खेळाडू सुनील बहादूर हे दलातील सर्वात वयस्कर खेळाडू होते. भारताचे पहिले पदक [[संकेत सरगर]]<nowiki/>ने [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|वेटलिफ्टिंग]]<nowiki/>मध्ये रौप्यपदकासह जिंकले. साईखोम मीराबाई चानूने २०२२ च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत देशासाठी पहिले सुवर्णपदक जिंकले.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/anushka-sharma-kareena-kapoor-anupam-kher-praise-mirabai-chanu-for-winning-gold-medal-in-cwg-2022-1982072-2022-07-31|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ मध्ये सुवर्णपदक जिंकल्याबद्दल भारतीय सेलिब्रिटींकडून मीराबाई चानूचे कौतुक|last=मुंबई जुलै ३१|first=तनुश्री रॉय|last2=जुलै ३१|first2=२०२२ अद्यतन|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=१ले|first3=२०२२ १६:१६}}</ref> [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]]<nowiki/>ने २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांमध्ये टेबल टेनिस खेळात देशासाठी चार (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) पदके जिंकली. बहु-राष्ट्रीय बहु-विषय क्रीडा स्पर्धेत ४ किंवा अधिक पदके (३ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकणारा [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] हा केवळ दुसरा आणि पहिला भारतीय पुरुष खेळाडू आहे. १९८६ मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धेत [[पी.टी. उषा|पी.टी. उषाने]] ५ पदके (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकली. शरथने २०२२ च्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत ही कामगिरी केली. महिला चौकडी संघाने जिकंलेले सुवर्णपदक हे भारताने [[लॉन बोल्स|लॉन बॉल्समध्ये]] जिकंलेले पहिलेच पदक होते आणि त्यानंतर पुरुषांच्या चौकडीनेसुद्धा रौप्य पदक जिंकले. == माघार घेण्याची भीती == २०२२ च्या क्रीडा कार्यक्रमात तिरंदाजी आणि नेमबाजीचा समावेश करू नये, या २०२२ राष्ट्रकुल खेळ बर्मिंगहॅम आयोजन समितीच्या प्रस्तावाला [[राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघ|राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाच्या]] कार्यकारी मंडळाने जून २०१९ मध्ये पाठिंबा देण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर,<ref>{{cite web|url=https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|title=बर्मिंगहॅम २०२२ राष्ट्रकुल खेळाच्या वेळापत्रकात तीन नवीन खेळांचा प्रस्ताव|date=२० जून २०१९|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128200737/https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|archive-date=२८ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ|भारतीय ऑलिंपिक संघाचे]] अध्यक्ष नरेंद्र बत्रा यांनी राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाचे नेतृत्व हे "भारताला फटकारण्याची मानसिकता" आणि "विशिष्ट मानसिकतेचे लोक" असे असून भारताच्या क्रीडा पराक्रमाला सहन करू शकत नाहीत (ज्यातील नेमबाजीचा खेळ हा महत्त्वाचा भाग आहे) असा दावा करून भारताने २०२२ च्या खेळांवर बहिष्कार टाकावा असा प्रस्ताव दिला.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|title=शूटिंग स्नबसाठी भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेचा २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांवर बहिष्कार टाकण्याचा प्रस्ताव.|date=२७ जुलै २०१९|work=आऊटलूक वेब ब्युरो|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727221615/https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|archive-date=२७ जुलै २०१९|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> तथापि, भारतीय ऑलिंपिक संघाने नंतर बहिष्काराची धमकी मागे घेतली<ref>{{cite news|url=https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|title=भारत २०२२च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत भाग घेणार|date=३१ डिसेंबर २०१९|work=[[डीडी न्यूज]]|publisher=[[दूरदर्शन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20191231152435/https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|archive-date=३१ डिसेंबर २०१९|url-status=live}}</ref> आणि जानेवारी २०२२ मध्ये [[चंदिगढ|चंदीगढ]] येथे एकत्रित तिरंदाजी आणि नेमबाजी चॅम्पियनशिपचे आयोजन करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. या प्रस्तावाला संबंधित भागधारकांचा पाठिंबा होता<ref>{{Cite web|url=https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|title=राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कार्यक्रमांसाठी भारताच्या प्रस्तावावर कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशनचे विधान|date=७ जानेवारी २०२०|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115180400/https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|archive-date=१५ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> आणि त्यानंतर त्याला अधिकृत मान्यता मिळाली. कार्यक्रमाच्या यजमानपदाचा खर्च भारताने उचलावा अशी तरतूद करण्यात आली; चंदीगढमध्ये प्रदान करण्यात आलेल्या पदकांचा समारोप समारंभानंतर एका आठवड्यानंतर २०२२ राष्ट्रकुल खेळांच्या एकूण पदक सारणीमध्ये समावेश केला जाईल असे ठरवले गेले.<ref>{{cite news|last1=डिक्सन|first1=एड|url=https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|title=भारत २०२२ राष्ट्रकुल खेळातील नेमबाजी आणि तिरंदाजीचे आयोजन करणार|date=२४ फेब्रुवारी २०२०|work=[[स्पोर्ट्सप्रो]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224200028/https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|archive-date=२४ फेब्रुवारी २०२०|url-status=live}}</ref> परंतु जुलै २०२१ मध्ये, [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|कोविड-१९ महामारीमुळे]] कार्यक्रम रद्द करण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|title=२०२२ भारतातील राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कोविड धोक्यामुळे रद्द|date=२ जुलै २०२१|publisher=[[इएसपीएन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306153557/https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|archive-date=६ मार्च २०२२|url-status=live}}</ref> ऑक्टोबर २०२१ मध्ये, [[हॉकी इंडिया|हॉकी इंडियाने]] [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>मधील महामारी आणि बर्मिंगहॅम २०२२ ची [[२०२२ आशियाई खेळ|२०२२ आशियाई खेळांच्या]] (नंतरच्या काळात [[२०२४ उन्हाळी ऑलिंपिक|पॅरिस २०२४]] ऑलिम्पिक पात्रता धोक्यात असताना) समीपतेचा दाखला देत, दोन्ही हॉकी संघांची खेळांमधून माघार घेतली; यूकेने भारतीय कोविड-१९ लसीकरण प्रमाणपत्रांना मान्यता न दिल्याने आणि इंग्लंड हॉकीने [[भुवनेश्वर]] येथे २०२१ च्या पुरुषांच्या FIH हॉकी ज्युनियर विश्वचषकातून माघार घेतल्याच्या प्रतिसादात हा निर्णय घेण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|title=हॉकी इंडियाची २०२२ राष्ट्रकुल खेळांमधून कोविड चिंतेमुळे माघार|date=५ ऑक्टोबर २०२१|work=[[एनडीटीव्ही|एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211005135123/https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|archive-date=५ ऑक्टोबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट इंडिया|PTI]]}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ]] आणि [[युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालय (भारत)|क्रीडा मंत्री]] [[अनुराग ठाकुर|अनुराग ठाकूर]] यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर, महासंघाने ठरवले की भारत पात्रतेच्या अधीन राहून राष्ट्रकुल हॉकी स्पर्धांमध्ये भाग घेईल.<ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|title=भारतीय हॉकी संघ बर्मिंगहॅम राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणार - कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|date=४ डिसेंबर २०२१|work=[[द इंडियन एक्स्प्रेस]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215235714/https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|archive-date=१५ डिसेंबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> == स्पर्धक == प्रत्येक खेळ/प्रकारासाठी खेळांमध्ये सहभागी होणाऱ्या स्पर्धकांची संख्या खालीलप्रमाणे आहे.<ref>{{Cite web|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ साठी ९० दिवस बाकी: खेळांसाठी पात्र झालेले भारतीय खेळाडू|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/cwg-2022-90-days-indians-qualified-commonwealth-games-qualification/article38481735.ece|access-date=९ जून २०२२|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! width=120|खेळ ! width=55|पुरूष ! width=55|महिला ! width=55|एकूण |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स|ॲथलेटिक्स]] |२०||१८||३८ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती|कुस्ती]] |६||६||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|क्रिकेट]] |{{n/a}}||१५||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण|जलतरण]] |७||०||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स|जिम्नॅस्टिक्स]] |३||४||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो|जुडो]] |३||३||६ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस|टेबल टेनिस]] |५||७||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ट्रायथलॉन|ट्रायथलॉन]] |२||२||४ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील पॅरा पॉवरलिफ्टिंग|पॅरा पॉवरलिफ्टिंग]] |२||३||५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन|बॅडमिंटन]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन|भारोत्तोलन]] |८||७||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध|मुष्टियुद्ध]] |८||४||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स|लॉन बोल्स]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील सायकलिंग|सायकलिंग]] |९||४||१३ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश|स्क्वॅश]] |५||४||९ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी|हॉकी]] |१८||१८||३६ |- !एकूण||१०६||१०४||२१० |} == पदक विजेते == === सुवर्ण पदक === {{Col-begin}} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Gold medal}} || [[मीराबाई चानू|सैखोम मिराबाई चानू]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|महिला ४९ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- |{{Gold medal}} |[[जेरेमी लालरिनुंगा]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|पुरूष ६७ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |[[अचिंता शेउली]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ७३ किलो|पुरूष ७३ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[रुपा राणी तिर्की]]<br>[[नयनमोनी सैकिया]]<br>[[लवली चौबे]]<br>[[पिंकी सिंग]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बॉल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बॉल्स - महिला चार सदस्य संघ|महिला चार सदस्य संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमीत देसाई]]<br>[[सनिल शेट्टी]]<br>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]]}}}} |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष संघ|पुरूष संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |[[सुधीर (अपंग भारोत्तोलन खेळाडू‌)|सुधीर]] |[[भारोत्तोलन|अपंग भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील अपंग भारोत्तोलन - पुरूष हेवीवेट|पुरूष हेवीवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Gold medal}} |[[बजरंग पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[साक्षी मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[दीपक पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[रवी कुमार दहिया]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[विनेश फोगट]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नवीन मलिक]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ७४ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[भाविना पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नीतू घंघास]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला कमीतकमी वजन|महिला ४८ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अमित पंघल]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फ्लायवेट|पुरूष ५१ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[एल्डहोस पॉल]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[निखत झरीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाईट फ्लायवेट|महिला ५० किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[श्रीजा अकुला]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[पी.व्ही. सिंधू]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला एकेरी|महिला एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[लक्ष्य सेन]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[चिराग शेट्टी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {|class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" !colspan=5|'''वर्णनानुसार पदके''' |- |'''वर्ण''' |bgcolor=F7F6A8|{{gold1}} |bgcolor=DCE5E5|{{silver2}} |bgcolor=FFDAB9|{{bronze3}} |'''एकूण''' |- |पुरूष |bgcolor=F7F6A8|१३ |bgcolor=DCE5E5|९ |bgcolor=FFDAB9|१३ |'''३५''' |- |महिला |bgcolor=F7F6A8|८ |bgcolor=DCE5E5|६ |bgcolor=FFDAB9|९ |'''२३''' |- |मिश्र |bgcolor=F7F6A8|१ |bgcolor=DCE5E5|१ |bgcolor=FFDAB9|१ |'''३''' |- !'''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} {{clear}} {| class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" ! colspan=7 | '''दिनांकानुसार पदके''' |- style="text-align:center;" | '''दिवस''' | '''दिनांक''' | style="background:#F7F6A8;" |{{gold1}} | style="background:#DCE5E5;" |{{silver2}} | style="background:#FFDAB9;" |{{bronze3}} | '''एकूण''' |- style="text-align:center;" | दिवस १ | २९ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''०''' |- style="text-align:center;" | दिवस २ | ३० जुलै | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ३ | ३१ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ४ | १ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''३''' |- style="text-align:center;" | दिवस ५ | २ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ६ | ३ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |४ | '''५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ७ | ४ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ८ | ५ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |३ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''६''' |- style="text-align:center;" | दिवस ९ | ६ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |३ | style="background:#FFDAB9;" |७ | '''१४''' |- style="text-align:center;" | दिवस १० | ७ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |५ | style="background:#DCE5E5;" |४ | style="background:#FFDAB9;" |६ | '''१५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ११ | ८ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''६''' |- ! colspan="2" | '''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} | {{col-end}} === रजत पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Silver medal}} || [[संकेत सरगर|संकेत महादेव सरगर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|पुरूष ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[बिंद्याराणी देवी|बिंद्याराणी देवी सोरोखाईबम]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|महिला ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[सुशीला देवी लिक्माबम]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला ४८ किलो|महिला ४८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Silver medal}} || [[विकास ठाकूर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|पुरूष ९६ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[श्रीकांत किदंबी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]]<br>[[बी. सुमीत रेड्डी]]<br>[[लक्ष्य सेन]]<br>[[चिराग शेट्टी]]<br>[[गायत्री गोपीचंद]]<br>[[त्रिसा जॉली]]<br>[[आकर्षी कश्यप]]<br>[[अश्विनी पोनप्पा]]<br>[[पी.व्ही. सिंधू]]}}}} |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - मिश्र संघ|मिश्र संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- | {{Silver medal}} || [[तुलिका मान]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला +७८ किलो|महिला +७८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Silver medal}} || [[मुरली श्रीशंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष लांब उडी|पुरूष लांब उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Silver medal}} |[[अंशू मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Silver medal}} |[[प्रियांका गोस्वामी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत|महिला १००००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अविनाश साबळे]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सुनील बहादूर]]<br>[[नवनीत सिंग]]<br>[[चंदन सिंग]]<br>[[दिनेश कुमार]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बोल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स - पुरूष चौकडी|पुरूष चौकडी]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमनप्रीत कौर]]<br>[[स्मृती मानधना]]<br>[[तानिया भाटिया]]<br>[[यस्तिका भाटिया]]<br>[[हर्लीन देओल]]<br>[[राजेश्वरी गायकवाड]]<br>[[सभ्भीनेणी मेघना]]<br>[[स्नेह राणा]]<br>[[जेमिमाह रॉड्रिग्ज]]<br>[[दीप्ती शर्मा]]<br>[[मेघना सिंग]]<br>[[रेणुका सिंग]]<br>[[पूजा वस्त्रकार]]<br>[[शेफाली वर्मा]]<br>[[राधा यादव]]}}}} |[[क्रिकेट]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|महिला क्रिकेट]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[सागर अहलावत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष सुपर हेवीवेट|पुरूष +९२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत हॉकी संघ|भारतीय पुरुष हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[पी. आर. श्रीजेश]]<br>[[कृष्ण पाठक]]<br>[[वरुण कुमार]]<br>[[सुरेंदर कुमार]]<br>[[हरमनप्रीत सिंग]]<br>[[अमित रोहिदास]]<br>[[जुगराज सिंग]]<br>[[जर्मनप्रीत सिंग]]<br>[[मनप्रीत सिंग]]<br>[[हार्दिक सिंग]]<br>[[विवेक प्रसाद]]<br>[[समशेर सिंग]]<br>[[आकाशदीप सिंग]]<br>[[नीलकांत शर्मा]]<br>[[मनदीप सिंग]]<br>[[गुरजंत सिंग]]<br>[[ललित उपाध्याय]]<br>[[अभिषेक (हॉकी खेळाडू)|अभिषेक]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - पुरूष स्पर्धा|पुरुषांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;८ |} === कांस्य पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Bronze medal}} || [[गुरुराज पूजारी]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६१ किलो|पुरूष ६१ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Bronze medal}} || [[विजय कुमार यादव]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - पुरूष ६० किलो|पुरूष ६० किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[हरजिंदर कौर]]|| [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|महिला ७१ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[लवप्रीत सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|पुरूष १०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[सौरव घोसाल]] || [[स्क्वॅश]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[गुरदीप सिंग (भारोत्तोलक)|गुरदीप सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|पुरूष +१०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[तेजस्वीन शंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष उंच उडी|पुरूष उंच उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- |{{Bronze medal}} |[[दिव्या काकरन]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहित ग्रेवाल]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[जस्मिन लांबोरिया]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाइटवेट|महिला लाइटवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा गेहलोत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा सिहाग]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहम्मद हुसामुद्दीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फिदरवेट|पुरूष फिदरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[दीपक नेहरा]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[सोनलबेन पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[रोहित टोकस]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष वेल्टरवेट|पुरूष वेल्टरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[भारत महिला हॉकी संघ|भारतीय महिला हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सविता पुनिया]]<br>[[रजनी एतिमार्पु]]<br>[[दीप ग्रेस एक्का]]<br>[[गुरजीत कौर]]<br>[[निक्की प्रधान]]<br>[[उदिता दुहान]]<br>[[निशा वारसी]]<br>[[सुशीला चानू]]<br>[[मोनिका मलिक]]<br>[[नेहा गोयल]]<br>[[ज्योती (हॉकीपटू)|ज्योती]]<br>[[सोनिका तांडी]]<br>[[सलीमा टेटे]]<br>[[वंदना कटारिया]]<br>[[लालरेमसियामी]]<br>[[नवनीत कौर]]<br>[[शर्मिला देवी]]<br>[[संगिता कुमारी]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - महिला स्पर्धा|महिलांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[संदीप कुमार (रेसवॉकर)|संदीप कुमार]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष १०,०००मी चाल|पुरूष १०,०००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[अन्नू राणी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - महिला भालाफेक|महिला भालाफेक]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[सौरव घोसाल]][[दीपिका पल्लीकल]] |[[स्क्वॅश]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[श्रीकांत किदंबी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[गायत्री गोपीचंद]], [[त्रिशा जॉली]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला दुहेरी|महिला दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |} == ॲथलेटिक्स == {{मुख्यलेख|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स}} चेन्नई येथे झालेल्या राष्ट्रीय आंतर-राज्य ऍथलेटिक्स चॅम्पियनशिपनंतर, १६ जून २०२२ रोजी ३७ ऍथलीट्सच्या संघाची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web|title= राष्ट्रकुल खेळांसाठी निवडलेल्या ३७ सदस्यीय भारतीय संघात नीरज चोप्रा प्रमुख |url=https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|publisher=[[ ॲथलेटिक्स फेडरेशन ऑफ इंडिया|]]|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155422/https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|archive-date=१६ जून २०२२ |date=१६ जून २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरुष ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:100%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left rowspan=2|[[अविनाश साबळे]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ५००० मीटर |५०००मी]] |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |{{Abbr|अपूर्ण|पूर्ण करू शकला नाही}} |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |colspan=2 {{n/a}} |८:११.२० {{AthAbbr|NR|British}} |{{silver2}} |- |align=left|[[नोहे निर्मल तोम]]<br>[[अमोज जेकब]]<br>[[ नागनाथन पांडी]]<br>[[ मोहम्मद अनस]]<br>[[ मोहम्मद वरितोडी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ४ × ४०० मीटर रिले |४ × ४०० मी रिले]] | ३:०६:९७ |२ '''पा''' | ३:०५.५१ |७ |- |align=left|[[नितेंद्रसिंग रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष मॅरेथॉन|मॅरेथॉन]] |colspan=2 {{n/a}} |२:१९:२२ | १२ |- |align=left|[[संदीप कुमार]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |३८:४९.२१ {{AthAbbr|PB}} |{{Bronze3}} |- |align=left|[[अमित खत्री]] |४३:०४.९७ {{AthAbbr|SB}} |९ |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" ! अंतर !क्रमांक ! अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[तेजस्वीन शंकर]] |align=left |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष उंच उडी|उंच उडी]] |colspan=2 {{n/a}} |२.२२ |{{Bronze3}} |- |align=left|[[मोहम्मद अनस]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष लांब उडी|लांब उडी]] |७.६८ |८ '''पा''' |७.९७ |५ |- |align=left|[[मुरली श्रीशंकर]] |८.०५ |१ '''पा''' |८.०८ |{{Silver2}} |- |align=left|[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष तिहेरी उडी|तिहेरी उडी]] | colspan="2" rowspan="3" {{n/a}} |१७.०२ |{{Silver2}} |- |align=left|[[एल्डहोस पॉल]] |१७.०३ |{{gold1}} |- |align=left|[[प्रवीण चित्रवेल]] |१६.८९ |४ |- |align=left|[[देवेंद्र गहलोत]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष थाळीफेक F44/64|थाळीफेक F44/64]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |४२.१३ |५ |- |align=left|[[ देवेंद्र कुमार]] |४६.२८ |७ |- |align=left|[[अनिश सुरेंद्रन पिल्लई]] | colspan="2" |{{Abbr|सु.ना.|सुरवात केली नाही}} |- | align="left" |[[ डीपी मनू]] | align=left rowspan="2" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष भालाफेक|भालाफेक]] | colspan="2" rowspan="2" {{n/a}} |८२.२८ |५ |- |align=left|[[रोहित यादव]] |८२.२२ | ६ |} ;महिला ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[दुती चंद]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०० मीटर|१०० मी]] |११.५५ |४ | colspan="4" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[हिमा दास]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला २०० मीटर|२०० मी]] |२३.४२ |१ '''पा''' |२३.४२ |३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[ज्योती येराजी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला महिला १०० मीटर अडथळाशर्यत |१०० मी अडथळाशर्यत]] |१३.१८ |४ |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[दुती चंद]]<br>[[हिमा दास]]<br>[[श्राबनी नंदा]]<br>[[ सिमल नूरम्बलाकल समुवेल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला ४ × १०० मीटर रिले |४ × १०० मी रिले]] |४४.४५ |२ '''पा''' |colspan=2 {{n/a}} |४३.८१ |५ |- |align=left|[[भावना जाट]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |४७:१४.१३ {{AthAbbr|PB}} |८ |- |align=left|[[प्रियांका गोस्वामी]] |४३:३८.८३ {{AthAbbr|PB}} |{{Silver2}} |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !अंतर !क्रमांक !अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[अन्सी सोजन]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला लांब उडी|लांब उडी]] |६.२५ |१३ |colspan=2|प्रगती केली नाही |- |align=left|[[मनप्रीत कौर]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक|गोळाफेक]] |१६.७८ |७ '''पा''' |१५.५९ |१२ |- |align=left|[[पूनम शर्मा]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक (F57)|गोळाफेक (F57)]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |७.०७ {{AthAbbr|PB}}/{{AthAbbr|GR}} |७ |- |align=left|[[संतोष (ॲथलिट)|संतोष]] |६.५३ |८ |- |align=left|[[शर्मिला (ॲथलिट)| शर्मिला]] |८.४३ {{AthAbbr|PB}} |४ |- |align=left|[[नवजीत धिल्लन]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला थाळीफेक|थाळीफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |५३.५१ |८ |- |align=left|[[सीमा पुनिया]] |५५.९२ |५ |- |align=left|[[मंजू बाला]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला हातोडा फेक|हातोडा फेक]] |५९.६८ |११ '''पा''' |६०.९६ |१२ |- |align=left|[[सरिता सिंग (ॲथलिट)|सरिता सिंग]] |५७.४८ |१३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[अन्नू राणी]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला भालाफेक|भालाफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |६०.०० |{{Bronze3}} |- |align=left|[[शिल्पा राणी]] |५४.६२ |७ |} == कुस्ती == {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती}} १६ मे २०२२ रोजी महिलांच्या निवड चाचणीनंतर, स्पर्धेसाठी सहा कुस्तीपटू निवडले गेले. <ref>{{Cite news|title= कुस्ती: विनेश फोगट, साक्षी मलिक यांची बर्मिंगहॅम येथे होणाऱ्या राष्ट्रकुल स्पर्धेसाठी भारतीय संघात निवड |url=https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|date=१६ मे २०२२|work=[[Scroll.in]]|publisher= स्क्रोल मीडिया इनकॉर्पोरेशन |language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517090219/https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> १७ मे २०२२ रोजी पुरुषांच्या चाचण्या घेण्यात आल्या आणि आणखी सहा कुस्तीपटूंची निवड झाली.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल २०२२ मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी निवडलेल्या सहा कुस्तीपटूंमध्ये रवी दहिया, बजरंग पुनिया|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|work=[[द इकॉनॉमिक टाइम्स]]|agency=[[Asian News International|ANI]]|date=१७ मे २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517172703/https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> {{smalldiv|1=<nowiki/> '''सूची''': * VFA – पाडाव करून विजय. * VPO1 - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक गुणांसह पराभूत. * VPO - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक मुद्द्यांशिवाय गमावलेला. * VSU - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांशिवाय पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VSU1 - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांसह पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VB - दुखापतीने विजय * VFO - माघार घेऊन विजय - जर एखादा खेळाडू मॅटवर उपस्थित राहिला नसल्यास. }} ;पुरुष {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम| सुवर्णपदक सामना }}/{{abbr|कांस्य | कांस्य पदक }} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[रविकुमार दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सुरज सिंग|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|असद अली|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १४–४^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|वेल्सन|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{gold1}} |- |align=left|[[बजरंग पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ६५ किलो | ६५ किलो]] |{{flagCGFathlete|बिंगहॅम|NRU|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|बॅनडू|MRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{flagCGFathlete|जॉर्ज राम|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|मॅकनेल|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–२^VPO1 |{{gold1}} |- |align=left|[[नवीन मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ७४ किलो | ७४ किलो]] |{{flagCGFathlete|जॉन |NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १३–३^VSU1 |{{flagCGFathlete|लू हाँग येउ|SGP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|बोलींग|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' १२–१^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ताहीर|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ८६ किलो | ८६ किलो]] |{{flagCGFathlete|ऑक्सेनहॅम|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|कसेगबामा|SLE|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|अॅलेक्स मूर|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१^VPO1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|इनाम|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक नेहरा]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो | ९७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रंधावा|CAN|2022}}<br/>'''प''' ६–८^VPO1 |प्रगती करू शकला नाही |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रझा |PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–२^VPO1 |{{bronze3}} |- |align=left|[[मोहित दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो | १२५ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कौसलिडीस|CYP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–१^VPO1 |{{flagCGFathlete|अमर धेसी|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' २–१२^VSU1 |{{bye}} |{{flagCGFathlete|जॉन्सन|JAM|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{bronze3}} |} ;महिला ;गट फेरी स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[पूजा गेहलोत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो | ५० किलो]] |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{flagCGFathlete|मुआम्बो|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ^VFO |१ '''पा''' |{{flagCGFathlete|पार्क्स|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ६–९^VPO1 |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{bronze3}} |} ;नॉर्डिक स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|नॉर्डिक राउंड रॉबिन !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल |- |align=left|[[विनेश फोगट]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो | ५३ किलो]] |{{flagCGFathlete|स्टीवर्ट|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VPO1 |{{flagCGFathlete|मधुरवलगे|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{gold1}} |} ;रिपेचेज स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[अंशु मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सायमोनिडीस|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|पोरुथोटेज|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ३–७^VPO1 |{{silver2}} |- |align=left|[[साक्षी मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो | ६२ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|बर्न्स|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VFA |{{flagCGFathlete|न्गोल|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|गोडिनेझ|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–४^VFA |{{gold1}} |- |align=left|[[दिव्या काकरन]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो | ६८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|ओबोरुडुडू|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ०–११^VSU |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|न्गिरी|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|कॉकर-लेमली|TGA|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{bronze3}} |- |align=left|[[पूजा सिहाग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो | ७६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|माँटेग्यू|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' ५–३^VPO1 |{{flagCGFathlete|डि स्टॅसिओ|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ०–६^VPO |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डी ब्रुयन|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ११–०^VSU |{{bronze3}} |} ==क्रिकेट== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट}} आयसीसी महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रमवारीतील (१ एप्रिल २०२१ पर्यंत) त्याच्या स्थानामुळे, भारततीय महिला संघ स्पर्धेसाठी पात्र ठरला. <ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|title= कॉमनवेल्थ गेम्ससाठी पात्रता घोषित करणारा क्रिकेट हा पहिला खेळ |work=[[ आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद|आयसीसी]]|date=२६ एप्रिल २०२१|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426125417/https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=२०२२ राष्ट्रकुल खेळ {{!}} महिलांच्या टी२० स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या आठ संघामध्ये भारत, ऑस्ट्रेलिया आणि पाकिस्तान |url=https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|access-date=३ जानेवारी २०२२|work=[[द हिंदू]]|publisher=|date=२६ एप्रिल २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426131629/https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref> स्पर्धेचे वेळापत्रक नोव्हेंबर २०२१ मध्ये जाहीर करण्यात आले.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल खेळ २०२२ च्या पहिल्या क्रिकेट सामन्यात भारताचा सामना ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध |url=https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |work= विमेन्स क्रिकझोन |date=१२ नोव्हेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112115414/https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|archive-date=१२ नोव्हेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> ;सारांश {|class=wikitable style=font-size:90% |- !rowspan=2| संघ !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4| गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कांस्य|कांस्य पदक सामना}} |-style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |-align=center |align=left|[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ|भारतीय महिला]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट| महिला स्पर्धा]] |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ३ गडी |{{crw|PAK}}<br/>'''वि''' ८ गडी |{{crw|BAR}}<br/>'''वि''' १०० धावा |२ '''पा''' |{{crw|ENG}}<br/>'''वि''' ४ धावा |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ९ धावा |{{silver2}} |} ;रोस्टर ११ जुलै २०२२ रोजी अधिकृतपणे पंधरा खेळाडूंची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web |title= बर्मिंघम २०२२ राष्ट्रकुल खेळासाठी भारतीय (वरिष्ठ महिला) संघाची घोषणा |url=https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |publisher=[[भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ | बीसीसीआय]] |access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711182402/https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |archive-date=११ जुलै २०२२ |date=११ जुलै २०२२ |url-status=live}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} * [[हरमनप्रीत कौर]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)| क]]) * [[स्मृती मानधना]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उक]]) * [[तानिया भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[यस्तिका भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[हर्लीन देओल]] * [[राजेश्वरी गायकवाड]] * [[सभ्भीनेणी मेघना]] * [[स्नेह राणा]] * [[जेमिमाह रॉड्रिगेस]] * [[दीप्ती शर्मा]] * [[मेघना सिंग]] * [[रेणुका सिंग]] * [[पूजा वस्त्रकार]] * [[शफाली वर्मा]] * [[राधा यादव]]{{div col end}} आरक्षित: [[सिमरन बहादूर]], [[रिचा घोष]], [[पूनम यादव]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! style="width:40px;"|स्थान ! style="width:150px;"|संघ ! style="width:30px;"|{{Abbr | सा | सामने}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | वि | विजय}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | प | पराभव}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | अ | अनिर्णित}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | गुण | गुण}} ! style="width:45px;"|{{Abbr | धावगती | निव्वळ धावगती}} |- style="background:#cfc;" | १ |style="text-align:left"|{{crw|AUS}} '''(पा)''' | ३ || ३ || ० || ० || '''६'''|| २.५९६ |- style="background:#cfc;" | २ |style="text-align:left"|{{crw|IND}} | ३ || २ || १ || ० || '''४'''|| २.५११ |- | ३ |style="text-align:left"|{{crw|BAR}} | ३ || १ || २ || ० || '''२''' || -२.९५३ |- | ४ |style="text-align:left"|{{crw|PAK}} | ३ || ० || ३ || ० || '''०''' || -१.९२७ |- |} ''*स्रोत: [https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-women-s-cricket-competition-2022-1289194/points-table-standings इएसपीएन क्रिकइन्फो]'' (पा) दर्शविलेल्या टप्प्यासाठी पात्र {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = २९ जुलै २०२२ | time = ११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|AUS}} | धावसंख्या१ = १५४/८ (५० षटके) | धावा१ = [[हरमनप्रीत कौर]] ५२ (३४) | बळी१ = [[जेस जोनासन]] ४/२२ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५७/७ (१९ षटके) | धावा२ = [[ॲशली गार्डनर]] ५२[[नाबाद|*]] (३५) | बळी२ = [[रेणुका सिंग]] ४/१८ (४ षटके) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया महिला ३ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289259.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[सु रेडफर्न]] (इं) | सामनावीर = | toss = भारत महिला, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = मेघना सिंग (भा) ने तिचे आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण. *''[[एलिसा हिली]] (ऑ) आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रिकेटमध्ये यष्टिरक्षक म्हणून १०० फलंदाजांना बाद करणारी पुरुष किंवा महिला खेळाडूंमधील पहिली खेळाडू, ठरली. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३१ जुलै २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|PAK}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ = ९९ (१८ षटके) | धावा१ = [[मुनीबा अली ]] ३२ (३०) | बळी१ = [[स्नेह राणा]] २/१५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १००/२ (११.४ षटके) | धावा२ = [[स्मृती मानधना]] ६३[[नाबाद|*]] (४२) | बळी२ = [[तुबा हसन]] १/१८ (२ षटके) | निकाल = भारतीय महिला ८ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289263.html.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[किम कॉटन]] (न्यू) | सामनावीर = | toss = पाकिस्तान, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = पावसामुळे सामना प्रत्येकी १८ षटकांचा खेळविण्यात आला. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३ ऑगस्ट २०२२ | time =१८:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|BAR}} | धावसंख्या१ =१६२/४ (२० षटके) | धावा१ =[[जेमायमाह रॉड्रिगेस]] ५६[[नाबाद|*]] (४६) | बळी१ =[[शनिका ब्रूस]] १/१७ (२ षटके) | धावसंख्या२ =६२/८ (२० षटके) | धावा२ =[[किशोना]] नाइट १६ (२०) | बळी२ =[[रेणुका सिंग]] ४/१० (४ षटके ) | निकाल =भारत १०० धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289268.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[शिवानी मिश्रा]] (कतार) | सामनावीर =[[रेणुका सिंग]] (भा) | toss =बार्बाडोस, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा =[[शॉन्ट कॅरिंग्टन]]चे (बा) आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण }} ---- ;उपांत्य सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ६ ऑगस्ट २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|ENG}} | धावसंख्या१ = १६४/५ (२० षटके) | धावा१ =[[स्मृती मंधाना]] ६१ (३२) | बळी१ =[[फ्रेया केम्प]] २/२२ (३ षटके) | धावसंख्या२ = १६०/६ (२० षटके) | धावा२ =[[नॅटली सायव्हर]] ४१ (४३) | बळी२ =[[स्नेह राणा]] २/२८ (४ षटके) | निकाल =भारत २ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289271.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[एलोइस शेरिडान]] (ऑ) | सामनावीर =[[स्मृती मंधाना]] (भा) | toss =भारत, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ---- ;अंतिम सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ७ ऑगस्ट २०२२ | time =१७:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|AUS}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ =१६१/८ (२० षटके) | धावा१ =[[बेथ मूनी]] ६१ (४१) | बळी१ =[[रेणुका सिंग]] २/२५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५२ (२० षटके) | धावा२ =[[हरमनप्रीत कौर]] ६५ (४३) | बळी२ =[[ॲशली गार्डनर]] ३/१६ (३ षटके ) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया ९ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289274.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[जॅकलिन विल्यम्स]] (वे) | सामनावीर =[[बेथ मूनी]] (ऑ) | toss = ऑस्ट्रेलिया, फलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ==जलतरण== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण}} भारताने २५ जून २०२२ रोजी आपला चार सदस्यीय जलतरण संघ घोषित केला.<ref>{{Cite web|date=२५ जून २०२२|title=CWG 2022 की तैराकी में साजन-श्रीहरि भारतीय चुनौती की अगुआई करेंगे, 2 और तैराकों पर नजर|url=https://hindi.news18.com/news/sports/others-sajan-prakash-srihari-nataraj-to-spearhead-indian-swimming-campaign-in-cwg-2022-4345248.html|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|website=News18 हिंदी|language=hi}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- ! rowspan="2"|ॲथलिट ! rowspan="2"|क्रीडाप्रकार ! colspan="2"|हिट ! colspan="2"|उपांत्य फेरी/{{abbr|SO|स्विम ऑफ}} ! colspan="2"|अंतिम |- !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक |- |rowspan="3" align=left|[[साजन प्रकाश]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बटरफ्लाय|५० मी बटरफ्लाय]] |२५.०१ |२४ |colspan="4"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बटरफ्लाय|१०० मी बटरफ्लाय]] |५४.३६ |१९ |५४.२४ |१६ |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बटरफ्लाय|२०० मी बटरफ्लाय]] |१:५८.९९ |९ |१:५८.३१ |१ |colspan="2" |प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[श्रीहरी नटराज]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बॅकस्ट्रोक|५० मी बॅकस्ट्रोक]] |२५.५२ |८ '''पा''' |२५.३८ |८ '''पा''' |२५.२३ |५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक|१०० मी बॅकस्ट्रोक]] |५४.६८ |५ '''पा''' |५४.५५ |७ '''पा''' |५४.३१ |७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बॅकस्ट्रोक|२०० मी बॅकस्ट्रोक]] |२:००.८४ |९ '''NR''' |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[कुशाग्र रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर फ्रीस्टाईल|२०० मी फ्रीस्टाईल]] |१:५४.५६ |२५ |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ४०० मीटर फ्रीस्टाईल|४०० मी फ्रीस्टाईल]] |३:५७.४५ |१४ |colspan=2 {{n/a}} |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १५०० मीटर फ्रीस्टाईल|१५०० मी फ्रीस्टाईल]] |१५:४७.७७ |८ '''पा''' |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |१५:४२.६७ |८ |- |align=left|[[अद्वैत पागे]] |१५:३९.२५ |७ '''पा''' |१५:३२.३६ |७ |- |align=left|[[सुयश जाधव]] |align=left rowspan="2"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर फ्रीस्टाईल S7|५० मी फ्रीस्टाईल S7]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |३१.३० |५ |- |align=left|[[निरंजन मुकुंदन]] |३२.५५ |७ |- |align=left|[[आशिष कुमार (जलतरणपटू)|आशिष कुमार ]] |align=left rowspan="1"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक S9|१०० मी बॅकस्ट्रोक S9]] |colspan=4 {{n/a}} |१:१८.२१ |८ |- |} ==जिम्नॅस्टिक्स== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स}} ===कलात्मक=== ;पुरूष ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक संघ ऑल राउंड|संघ]] |११.३०० |११.२०० |११.९५० |१३.००० |१३.४५० |१२.७०० |७३.६०० |१८ '''पा''' |- |align=left|[[सत्यजित मोंडाल]] |७.८५० |colspan=2 {{n/a}} |१३.४०० |colspan=4 {{n/a}} |- |align=left|[[सैफ तांबोळी]] |colspan=4 {{n/a}} |१४.०५० |colspan=3 {{n/a}} |- |align=left|'''एकूण''' |'''१९.१५०''' |'''११.२००''' |'''११.९५०''' |'''२६.४००''' |'''२७.५००''' |'''१२.७००''' |'''१०८.९००''' |८ |} ;वैयक्तिक अंतिम फेरी {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- align=center |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक वैयक्तिक ऑल राउंड |ऑल राउंड ]] |११.५०० |१२.९०० |१२.३५० |१३.२०० |१२.०५० |१२.७०० |७४.७०० |१५ |} ;महिला ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक सांघिक ऑल-राउंड|संघ]] |१२.३०० |११.९५० |११.३५० |१०.६५० |४६.२५० |१६ '''पा''' |- |align=left|[[प्रोतिष्ठा सामंता]] |१२.९०० |colspan=5 {{n/a}} |- |align=left|[[प्रणती नायक]] |१३.६०० '''पा''' |९.२५० |११.०० |९.६५० |४३.५०० |२५ |- |align=left|'''एकूण''' |'''३८.८००''' |'''२१.२००''' |'''२२.३५०''' |'''२०.३००''' |'''१०२.६५०''' |९ |} ;वैयक्तिक प्रकार {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- align=center |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] | style="text-align:left;" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक वैयक्तिक ऑल-राउंड|ऑल-राउंड]] |१२.९५० |१०.००० |१०.२५० |९.८०० |४३.००० |१७ |- align=center |align=left|[[प्रणती नायक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला व्हॉल्ट|व्हॉल्ट]] |१२.६९९ |colspan=4 {{n/a}} |५ |} ===तालबद्ध=== ;वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !हूप !बॉल !क्लब्स !रिबन |- |align=left|[[बवलीन कौर]] |align=left|पात्रता |१८.१०० |१८.७५० |१८.४५० |१७.४०० |७२.७०० |२९ |} ==जुडो== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो}} २३ मे ते २६ मे दरम्यान झालेल्या निवड चाचणीनंतर भारताने सहा सदस्यीय ज्युडो संघाची घोषणा केली.<ref>{{Cite web|date=२२ मे २०२२|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठी ज्युडो संघ निवडण्यासाठी सात वजन गटात निवड चाचण्या होणार|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/judo-selection-trials-commonwealth-games-2022-cwg-birmingham-india-team/article38496401.ece|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=९ जुलै २०२२|title=भारत कॉमनवेल्थ गेम्स २०२२ मध्ये: बर्मिंगहॅममध्ये बाजी मारणारे खेळाडू आणि संघ|url=https://olympics.com/en/news/indian-athletes-qualified-commonwealth-games-2022-birmingham|website=ऑलिंपिक|language=en}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[विजय कुमार यादव]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६० किलो|६० किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|गंगाया|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s१ |{{flagCGFathlete|जोश कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०s२–१०s१ |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|मन्रो|SCO|२०२२}}<br>'''वि''' १s२–०s१ |{{flagCGFathlete|क्रिस्टोडॉलाइड्स|CYP|२०२२}}<br>'''वि''' १०–० |{{bronze3}} |- |align=left|[[जसलीन सिंग सैनी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६६ किलो|६६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|कुगोला|VAN|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–० |{{flagCGFathlete|बर्न्स|NIR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s३ |{{flagCGFathlete|ॲलन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१० |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०–१०s२ |५ |- |align=left|[[दीपक देशवाल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष १०० किलो|१०० किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ओंग्बा फोडा|CMR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s३ |{{flagCGFathlete|लॉवेल-हेविट|ENG|२०२२}}<br>'''प''' ०s३–१० |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|ताकायावा|FIJ|२०२२}}<br>'''प ''' ०–१० |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''सुशीला लिक्माबम''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ४८ किलो|४८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|बॉनिफेस|MAW|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s१ |{{flagCGFathlete|मोरांड ]]|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s२ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|व्हाईटबुई|RSA|2022}}<br>'''प''' ०s२–१s२ |{{silver2}} |- |align=left|सूचिका तारियाल |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ५७ किलो|५७ किलो]] |{{flagCGFathlete|कबिंडा|ZAM|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१s१ |{{flagCGFathlete|देगुची|CAN|२०२२}}<br>'''प''' ०–११ |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|ब्रेटेनबाक|RSA|२०२२}}<br>'''वि''' ११s१–० |{{flagCGFathlete|लॅगेंटील|MRI|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१s२ |५ |- |align=left|'''तुलिका मान''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला +७८ किलो|+७८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डूऱ्होन|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s२ |{{flagCGFathlete|अँड्रयूज|NZL|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ऍडलिंग्टन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' १s२–१० | {{silver2}} |} ==टेबल टेनिस== ==ट्रायथलॉन== ==पॅरा पॉवरलिफ्टिंग== ==बॅडमिंटन== ==भारोत्तोलन== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन – पात्रता}} १३ एप्रिल २०२२ रोजी १५ वेटलिफ्टर्सचे पथक जाहीर करण्यात आली.<ref>{{cite news|last1=काशीभातला|first1=ऐश्वर्या|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: भारत १७ जणांचे पथक पाठवणार | url=https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=[[स्पोर्टसकिडा]]|publisher=अबसोल्यूट स्पोर्ट्स प्रा. लि.|date=१३ एप्रिल २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220413221613/https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|archive-date=१३ एप्रिल २०२२|url-status=live}}</ref> [[जेरेमी लालरिनुंगा]], [[अचिंता शेउली]], [[अजय सिंग]] आणि [[पूर्णिमा पांडे]] हे ताश्कंद, उझबेकिस्तान येथे [[२०२१ राष्ट्रकुल वेटलिफ्टिंग चॅम्पियनशिप]]मध्ये सुवर्ण पदक जिंकून स्पर्धेसाठी पात्र ठरले.<ref>{{cite news|last1=ऑलिव्हर|first1=ब्रायन|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठीच्या वेटलिफ्टिंग रँकिंग इव्हेंट्समुळे फेब्रुवारी व्यस्त|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=insidethegames|publisher=दुनसार मीडिया कंपनी|date=२३ डिसेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211223092859/https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|archive-date=२३ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title=राष्ट्रकुल सीनियर चॅम्पियनशिप {{!}} निकाल |url=https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|IWF]]/CWF|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224165657/https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|archive-date=२४ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> इतर ११ जण ९ मार्च २०२२ रोजी अंतिम स्वरूप देण्यात आलेल्या [[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|आयडब्ल्यूएफ]] राष्ट्रकुल क्रमवारीनुसार पात्र ठरले.<ref>{{cite book|title=IWF राष्ट्रकुल क्रमवारी - २०२२ राष्ट्रकुल खेळ पात्रता (अंतिम)|date=९ मार्च २०२२ |publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ]]|url=https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309134607/https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|archive-date= ९ मार्च २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|संकेत सरगर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|५५ किलो]] |११३ |१ |१३५ |२ |२४८ |{{silver2}} |- |align=left| गुरुराज पुजारी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|६१ किलो]] |११८ |४ |१५१ |३ |२६९ |{{bronze3}} |- |align=left| जेरेमी लालरिनुंगा |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|६७ किलो]] |१४० '''GR''' |१ |१६० |२ |३०० '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अचिंता शेउली |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|७३ किलो]] |१४३ '''GR''' |१ |१७० |१ |३१३ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अजय सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|८१ किलो]] |१४३ |३ |१७६ |४ |३१९ |४ |- |align=left|विकास ठाकूर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|९६ किलो]] |१५५ |३ |१९१ |२ |३४६ |{{silver2}} |- |align=left|लवप्रीत सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|१०९ किलो]] |१६३ '''NR''' |२ |१९२ '''NR''' |४ |३५५ '''NR''' |{{Bronze3}} |- |align=left|गुरदीप सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|+१०९ किलो]] |१६७ |३ |२२३ '''NR''' |३ |३९० |{{Bronze3}} |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[साइखोम मीराबाई चानू]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|४९ किलो]] |८८ '''CR''' |१ |११३ '''GR''' |१ |२०१ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|बिंदयाराणी देवी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|५५ किलो]] |८६ '''PB''' |३ |११६ '''NR/GR''' |१ |२०२ '''NR''' |{{silver2}} |- |align=left|पोपी हजारिका |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५९ किलो|५९ किलो]] |८१ |७ |१०२ |७ |१८३ |७ |- |align=left|हरजिंदर कौर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|७१ किलो]] |९३ '''PB''' |४ |११९ |३ |२१२ |{{bronze3}} |- |align=left|पुनम यादव |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७६ किलो|७६ किलो]] |९८ |२ |colspan=2| {{Abbr|NM|No Mark}} |colspan=2| {{Abbr|DNF|Did not Finish}} |- |align=left|उषा कुमार |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ८७ किलो|८७ किलो]] |९५ |५ |११० |५ |२०५ |६ |- |align=left|पूर्णिमा पांडे |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला +८७ किलो|+८७ किलो]] |१०३ '''PB''' |५ |१२५ |५ |२२८ |६ |} ==मुष्टियुद्ध== ==लॉन बोल्स== ==सायकलिंग== ==स्क्वॅश== ==हॉकी== ==संदर्भ== {{reflist|30em}} ==बाह्यदुवे== *[https://olympic.ind.in/ भारतीय ऑलिम्पिक असोसिएशन अधिकृत साइट] [[वर्ग:२०२२ राष्ट्रकुल खेळात सहभागी देश|भारत]] kt9lji00o60llh79u22mk9dgt6h18z2 2145891 2145867 2022-08-13T09:43:10Z Nitin.kunjir 4684 /* टेबल टेनिस */ wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट राष्ट्रकुल खेळात भारत |games=२०२२ |competitors= २१० (१०६ पुरुष आणि १०४ महिला) |sports= १६ |officials=२४ |start_date = {{Start date|2022|7|28|df=y}} |end_date = {{End date|2022|8|8|df=y}} |flagbearer= सुरुवात:[[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि [[पी.व्ही. सिंधू]]<br />सांगता:[[निखत झरीन]] आणि [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] |gold= 22 |silver= 16 |bronze= 23 |rank=४ }} २८ जुलै ते ८ ऑगस्ट २०२२ दरम्यान [[इंग्लंड]]च्या [[बर्मिंगहॅम]] शहरात होणाऱ्या [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ]] स्पर्धेत भारत सध्या खेळत आहे. जुलै २०२२ मध्ये राष्ट्रकुल खेळासाठी भारताकडून १०६ पुरुष आणि १०४ महिला अश्या एकूण २१० सदस्य संघाची घोषणा करण्यात आली. भारताने राष्ट्रकुल स्पर्धेत पदार्पण करणाऱ्या महिला क्रिकेट प्रकारासाठी राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ पाठवला. हॉकी संघाचा सदस्य [[मनप्रीत सिंग (हॉकी खेळाडू)|मनप्रीत सिंग]] आणि बॅडमिंटनपटू [[पी.व्ही. सिंधू]] हे दोघे उद्घाटन समारंभामध्ये भारताचे ध्वजधारक होते. स्क्वॅशपटू अनाहत सिंग वयाच्या अवघ्या १४ व्या वर्षी राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणारा सर्वात तरुण भारतीय खेळाडू ठरला.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/commonwealth-games-2022/story/cwg-2022-anahat-singh-squash-wins-opening-round-womens-singles-1981631-2022-07-29|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: १४ वर्षीय अनाहत सिंगची महिला स्क्वॉशमध्ये विजयी सुरुवात|last=दिल्ली जुलै २९|first=इंडिया टुडे वेब डेस्क न्यू|last2=३० जुलै|first2=२०२२ अद्ययावत|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=|first3=}}</ref> ४५ वर्षीय लॉन बॉल्स खेळाडू सुनील बहादूर हे दलातील सर्वात वयस्कर खेळाडू होते. भारताचे पहिले पदक [[संकेत सरगर]]<nowiki/>ने [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|वेटलिफ्टिंग]]<nowiki/>मध्ये रौप्यपदकासह जिंकले. साईखोम मीराबाई चानूने २०२२ च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत देशासाठी पहिले सुवर्णपदक जिंकले.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/anushka-sharma-kareena-kapoor-anupam-kher-praise-mirabai-chanu-for-winning-gold-medal-in-cwg-2022-1982072-2022-07-31|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ मध्ये सुवर्णपदक जिंकल्याबद्दल भारतीय सेलिब्रिटींकडून मीराबाई चानूचे कौतुक|last=मुंबई जुलै ३१|first=तनुश्री रॉय|last2=जुलै ३१|first2=२०२२ अद्यतन|website=इंडिया टुडे|language=इंग्रजी|url-status=live|access-date=८ ऑगस्ट २०२२|last3=१ले|first3=२०२२ १६:१६}}</ref> [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]]<nowiki/>ने २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांमध्ये टेबल टेनिस खेळात देशासाठी चार (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) पदके जिंकली. बहु-राष्ट्रीय बहु-विषय क्रीडा स्पर्धेत ४ किंवा अधिक पदके (३ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकणारा [[अचंता शरत कमल|शरत कमल]] हा केवळ दुसरा आणि पहिला भारतीय पुरुष खेळाडू आहे. १९८६ मध्ये आशियाई क्रीडा स्पर्धेत [[पी.टी. उषा|पी.टी. उषाने]] ५ पदके (४ सुवर्ण आणि १ रौप्य) जिंकली. शरथने २०२२ च्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत ही कामगिरी केली. महिला चौकडी संघाने जिकंलेले सुवर्णपदक हे भारताने [[लॉन बोल्स|लॉन बॉल्समध्ये]] जिकंलेले पहिलेच पदक होते आणि त्यानंतर पुरुषांच्या चौकडीनेसुद्धा रौप्य पदक जिंकले. == माघार घेण्याची भीती == २०२२ च्या क्रीडा कार्यक्रमात तिरंदाजी आणि नेमबाजीचा समावेश करू नये, या २०२२ राष्ट्रकुल खेळ बर्मिंगहॅम आयोजन समितीच्या प्रस्तावाला [[राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघ|राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाच्या]] कार्यकारी मंडळाने जून २०१९ मध्ये पाठिंबा देण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर,<ref>{{cite web|url=https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|title=बर्मिंगहॅम २०२२ राष्ट्रकुल खेळाच्या वेळापत्रकात तीन नवीन खेळांचा प्रस्ताव|date=२० जून २०१९|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128200737/https://thecgf.com/news/birmingham-2022-proposes-three-new-sports-commonwealth-games-schedule|archive-date=२८ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ|भारतीय ऑलिंपिक संघाचे]] अध्यक्ष नरेंद्र बत्रा यांनी राष्ट्रकुल क्रीडा महासंघाचे नेतृत्व हे "भारताला फटकारण्याची मानसिकता" आणि "विशिष्ट मानसिकतेचे लोक" असे असून भारताच्या क्रीडा पराक्रमाला सहन करू शकत नाहीत (ज्यातील नेमबाजीचा खेळ हा महत्त्वाचा भाग आहे) असा दावा करून भारताने २०२२ च्या खेळांवर बहिष्कार टाकावा असा प्रस्ताव दिला.<ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|title=शूटिंग स्नबसाठी भारतीय ऑलिम्पिक संघटनेचा २०२२ च्या राष्ट्रकुल खेळांवर बहिष्कार टाकण्याचा प्रस्ताव.|date=२७ जुलै २०१९|work=आऊटलूक वेब ब्युरो|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20190727221615/https://www.outlookindia.com/website/story/sports-news-indian-olympic-association-proposes-boycott-of-2022-commonwealth-games-for-dropping-shooting/335004|archive-date=२७ जुलै २०१९|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> तथापि, भारतीय ऑलिंपिक संघाने नंतर बहिष्काराची धमकी मागे घेतली<ref>{{cite news|url=https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|title=भारत २०२२च्या राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत भाग घेणार|date=३१ डिसेंबर २०१९|work=[[डीडी न्यूज]]|publisher=[[दूरदर्शन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20191231152435/https://ddnews.gov.in/sports/india-take-part-2022-commonwealth-games|archive-date=३१ डिसेंबर २०१९|url-status=live}}</ref> आणि जानेवारी २०२२ मध्ये [[चंदिगढ|चंदीगढ]] येथे एकत्रित तिरंदाजी आणि नेमबाजी चॅम्पियनशिपचे आयोजन करण्याचा प्रस्ताव ठेवला. या प्रस्तावाला संबंधित भागधारकांचा पाठिंबा होता<ref>{{Cite web|url=https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|title=राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कार्यक्रमांसाठी भारताच्या प्रस्तावावर कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशनचे विधान|date=७ जानेवारी २०२०|publisher=[[कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|CGF]]|language=en|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200115180400/https://thecgf.com/news/cgf-statement-india-proposal-commonwealth-shooting-and-archery-events|archive-date=१५ जानेवारी २०२०|access-date=१० ऑगस्ट २०२२}}</ref> आणि त्यानंतर त्याला अधिकृत मान्यता मिळाली. कार्यक्रमाच्या यजमानपदाचा खर्च भारताने उचलावा अशी तरतूद करण्यात आली; चंदीगढमध्ये प्रदान करण्यात आलेल्या पदकांचा समारोप समारंभानंतर एका आठवड्यानंतर २०२२ राष्ट्रकुल खेळांच्या एकूण पदक सारणीमध्ये समावेश केला जाईल असे ठरवले गेले.<ref>{{cite news|last1=डिक्सन|first1=एड|url=https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|title=भारत २०२२ राष्ट्रकुल खेळातील नेमबाजी आणि तिरंदाजीचे आयोजन करणार|date=२४ फेब्रुवारी २०२०|work=[[स्पोर्ट्सप्रो]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224200028/https://www.sportspromedia.com/news/india-chandigarh-2022-commonwealth-games-shooting-archery-birmingham/|archive-date=२४ फेब्रुवारी २०२०|url-status=live}}</ref> परंतु जुलै २०२१ मध्ये, [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|कोविड-१९ महामारीमुळे]] कार्यक्रम रद्द करण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|title=२०२२ भारतातील राष्ट्रकुल नेमबाजी आणि तिरंदाजी कोविड धोक्यामुळे रद्द|date=२ जुलै २०२१|publisher=[[इएसपीएन]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306153557/https://www.espn.co.uk/olympics/story/_/id/31748909/2022-commonwealth-shooting-archery-india-cancelled-due-covid-threat|archive-date=६ मार्च २०२२|url-status=live}}</ref> ऑक्टोबर २०२१ मध्ये, [[हॉकी इंडिया|हॉकी इंडियाने]] [[युनायटेड किंग्डम]]<nowiki/>मधील महामारी आणि बर्मिंगहॅम २०२२ ची [[२०२२ आशियाई खेळ|२०२२ आशियाई खेळांच्या]] (नंतरच्या काळात [[२०२४ उन्हाळी ऑलिंपिक|पॅरिस २०२४]] ऑलिम्पिक पात्रता धोक्यात असताना) समीपतेचा दाखला देत, दोन्ही हॉकी संघांची खेळांमधून माघार घेतली; यूकेने भारतीय कोविड-१९ लसीकरण प्रमाणपत्रांना मान्यता न दिल्याने आणि इंग्लंड हॉकीने [[भुवनेश्वर]] येथे २०२१ च्या पुरुषांच्या FIH हॉकी ज्युनियर विश्वचषकातून माघार घेतल्याच्या प्रतिसादात हा निर्णय घेण्यात आला.<ref>{{cite news|url=https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|title=हॉकी इंडियाची २०२२ राष्ट्रकुल खेळांमधून कोविड चिंतेमुळे माघार|date=५ ऑक्टोबर २०२१|work=[[एनडीटीव्ही|एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स]]|access-date=६ मार्च २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211005135123/https://sports.ndtv.com/hockey/hockey-india-withdraws-from-2022-commonwealth-games-due-to-covid-concerns-2564805|archive-date=५ ऑक्टोबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट इंडिया|PTI]]}}</ref> [[भारतीय ऑलिंपिक संघ]] आणि [[युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालय (भारत)|क्रीडा मंत्री]] [[अनुराग ठाकुर|अनुराग ठाकूर]] यांच्याशी झालेल्या चर्चेनंतर, महासंघाने ठरवले की भारत पात्रतेच्या अधीन राहून राष्ट्रकुल हॉकी स्पर्धांमध्ये भाग घेईल.<ref>{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|title=भारतीय हॉकी संघ बर्मिंगहॅम राष्ट्रकुल खेळांमध्ये भाग घेणार - कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशन|date=४ डिसेंबर २०२१|work=[[द इंडियन एक्स्प्रेस]]|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211215235714/https://indianexpress.com/article/sports/hockey/indian-hockey-teams-to-compete-in-birmingham-commonwealth-games-says-commonwealth-games-federation-7655918/|archive-date=१५ डिसेंबर २०२१|url-status=live|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया|PTI]]}}</ref> == स्पर्धक == प्रत्येक खेळ/प्रकारासाठी खेळांमध्ये सहभागी होणाऱ्या स्पर्धकांची संख्या खालीलप्रमाणे आहे.<ref>{{Cite web|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२ साठी ९० दिवस बाकी: खेळांसाठी पात्र झालेले भारतीय खेळाडू|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/cwg-2022-90-days-indians-qualified-commonwealth-games-qualification/article38481735.ece|access-date=९ जून २०२२|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! width=120|खेळ ! width=55|पुरूष ! width=55|महिला ! width=55|एकूण |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स|ॲथलेटिक्स]] |२०||१८||३८ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती|कुस्ती]] |६||६||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|क्रिकेट]] |{{n/a}}||१५||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण|जलतरण]] |७||०||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स|जिम्नॅस्टिक्स]] |३||४||७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो|जुडो]] |३||३||६ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस|टेबल टेनिस]] |५||७||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ट्रायथलॉन|ट्रायथलॉन]] |२||२||४ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील पॅरा पॉवरलिफ्टिंग|पॅरा पॉवरलिफ्टिंग]] |२||३||५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन|बॅडमिंटन]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन|भारोत्तोलन]] |८||७||१५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध|मुष्टियुद्ध]] |८||४||१२ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स|लॉन बोल्स]] |५||५||१० |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील सायकलिंग|सायकलिंग]] |९||४||१३ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश|स्क्वॅश]] |५||४||९ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी|हॉकी]] |१८||१८||३६ |- !एकूण||१०६||१०४||२१० |} == पदक विजेते == === सुवर्ण पदक === {{Col-begin}} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Gold medal}} || [[मीराबाई चानू|सैखोम मिराबाई चानू]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|महिला ४९ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- |{{Gold medal}} |[[जेरेमी लालरिनुंगा]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|पुरूष ६७ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |[[अचिंता शेउली]] |[[भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ७३ किलो|पुरूष ७३ किलो]] |जुलै&nbsp;३१ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[रुपा राणी तिर्की]]<br>[[नयनमोनी सैकिया]]<br>[[लवली चौबे]]<br>[[पिंकी सिंग]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बॉल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बॉल्स - महिला चार सदस्य संघ|महिला चार सदस्य संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमीत देसाई]]<br>[[सनिल शेट्टी]]<br>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]]}}}} |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष संघ|पुरूष संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Gold medal}} |[[सुधीर (अपंग भारोत्तोलन खेळाडू‌)|सुधीर]] |[[भारोत्तोलन|अपंग भारोत्तोलन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील अपंग भारोत्तोलन - पुरूष हेवीवेट|पुरूष हेवीवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Gold medal}} |[[बजरंग पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ६५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[साक्षी मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[दीपक पुनिया]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Gold medal}} |[[रवी कुमार दहिया]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[विनेश फोगट]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नवीन मलिक]] |[[कुस्तोदियो कास्त्रो|कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष फ्रीस्टाइल ८६ किलो|पुरूष फ्रीस्टाइल ७४ किलो]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[भाविना पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट ६ |- |{{Gold medal}} |[[नीतू घंघास]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला कमीतकमी वजन|महिला ४८ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अमित पंघल]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फ्लायवेट|पुरूष ५१ किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[एल्डहोस पॉल]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[निखत झरीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाईट फ्लायवेट|महिला ५० किलो]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[श्रीजा अकुला]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट ७ |- |{{Gold medal}} |[[पी.व्ही. सिंधू]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला एकेरी|महिला एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[लक्ष्य सेन]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[चिराग शेट्टी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट ८ |- |{{Gold medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |ऑगस्ट ८ |} | style="text-align:left; vertical-align:top;"| {|class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" !colspan=5|'''वर्णनानुसार पदके''' |- |'''वर्ण''' |bgcolor=F7F6A8|{{gold1}} |bgcolor=DCE5E5|{{silver2}} |bgcolor=FFDAB9|{{bronze3}} |'''एकूण''' |- |पुरूष |bgcolor=F7F6A8|१३ |bgcolor=DCE5E5|९ |bgcolor=FFDAB9|१३ |'''३५''' |- |महिला |bgcolor=F7F6A8|८ |bgcolor=DCE5E5|६ |bgcolor=FFDAB9|९ |'''२३''' |- |मिश्र |bgcolor=F7F6A8|१ |bgcolor=DCE5E5|१ |bgcolor=FFDAB9|१ |'''३''' |- !'''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} {{clear}} {| class="wikitable" style="font-size:85%;float:right;text-align:center" |- style="background:#efefef;" ! colspan=7 | '''दिनांकानुसार पदके''' |- style="text-align:center;" | '''दिवस''' | '''दिनांक''' | style="background:#F7F6A8;" |{{gold1}} | style="background:#DCE5E5;" |{{silver2}} | style="background:#FFDAB9;" |{{bronze3}} | '''एकूण''' |- style="text-align:center;" | दिवस १ | २९ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''०''' |- style="text-align:center;" | दिवस २ | ३० जुलै | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ३ | ३१ जुलै | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |० | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ४ | १ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''३''' |- style="text-align:center;" | दिवस ५ | २ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |२ | style="background:#DCE5E5;" |२ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''४''' |- style="text-align:center;" | दिवस ६ | ३ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |० | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |४ | '''५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ७ | ४ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |१ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |० | '''२''' |- style="text-align:center;" | दिवस ८ | ५ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |३ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |२ | '''६''' |- style="text-align:center;" | दिवस ९ | ६ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |३ | style="background:#FFDAB9;" |७ | '''१४''' |- style="text-align:center;" | दिवस १० | ७ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |५ | style="background:#DCE5E5;" |४ | style="background:#FFDAB9;" |६ | '''१५''' |- style="text-align:center;" | दिवस ११ | ८ ऑगस्ट | style="background:#F7F6A8;" |४ | style="background:#DCE5E5;" |१ | style="background:#FFDAB9;" |१ | '''६''' |- ! colspan="2" | '''एकूण''' ! style="background:gold;" |'''२२''' ! style="background:silver;" |'''१६''' ! style="background:#c96;" |'''२३''' ! '''६१''' |} | {{col-end}} === रजत पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Silver medal}} || [[संकेत सरगर|संकेत महादेव सरगर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|पुरूष ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[बिंद्याराणी देवी|बिंद्याराणी देवी सोरोखाईबम]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|महिला ५५ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Silver medal}} || [[सुशीला देवी लिक्माबम]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला ४८ किलो|महिला ४८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Silver medal}} || [[विकास ठाकूर]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|पुरूष ९६ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;२ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[श्रीकांत किदंबी]]<br>[[सात्विकसाईराज रंकीरेड्डी]]<br>[[बी. सुमीत रेड्डी]]<br>[[लक्ष्य सेन]]<br>[[चिराग शेट्टी]]<br>[[गायत्री गोपीचंद]]<br>[[त्रिसा जॉली]]<br>[[आकर्षी कश्यप]]<br>[[अश्विनी पोनप्पा]]<br>[[पी.व्ही. सिंधू]]}}}} |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - मिश्र संघ|मिश्र संघ]] |ऑगस्ट&nbsp;२ |- | {{Silver medal}} || [[तुलिका मान]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - महिला +७८ किलो|महिला +७८ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Silver medal}} || [[मुरली श्रीशंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष लांब उडी|पुरूष लांब उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;४ |- |{{Silver medal}} |[[अंशू मलिक]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Silver medal}} |[[प्रियांका गोस्वामी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत|महिला १००००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अविनाश साबळे]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सुनील बहादूर]]<br>[[नवनीत सिंग]]<br>[[चंदन सिंग]]<br>[[दिनेश कुमार]]}}}} |[[लॉन बोलिंग|लॉन बोल्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील लॉन बोल्स - पुरूष चौकडी|पुरूष चौकडी]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Silver medal}} |[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरूष तिहेरी उडी|पुरूष तिहेरी उडी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br>[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[हरमनप्रीत कौर]]<br>[[स्मृती मानधना]]<br>[[तानिया भाटिया]]<br>[[यस्तिका भाटिया]]<br>[[हर्लीन देओल]]<br>[[राजेश्वरी गायकवाड]]<br>[[सभ्भीनेणी मेघना]]<br>[[स्नेह राणा]]<br>[[जेमिमाह रॉड्रिग्ज]]<br>[[दीप्ती शर्मा]]<br>[[मेघना सिंग]]<br>[[रेणुका सिंग]]<br>[[पूजा वस्त्रकार]]<br>[[शेफाली वर्मा]]<br>[[राधा यादव]]}}}} |[[क्रिकेट]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट|महिला क्रिकेट]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[सागर अहलावत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरूष सुपर हेवीवेट|पुरूष +९२ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Silver medal}} |[[भारत हॉकी संघ|भारतीय पुरुष हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[पी. आर. श्रीजेश]]<br>[[कृष्ण पाठक]]<br>[[वरुण कुमार]]<br>[[सुरेंदर कुमार]]<br>[[हरमनप्रीत सिंग]]<br>[[अमित रोहिदास]]<br>[[जुगराज सिंग]]<br>[[जर्मनप्रीत सिंग]]<br>[[मनप्रीत सिंग]]<br>[[हार्दिक सिंग]]<br>[[विवेक प्रसाद]]<br>[[समशेर सिंग]]<br>[[आकाशदीप सिंग]]<br>[[नीलकांत शर्मा]]<br>[[मनदीप सिंग]]<br>[[गुरजंत सिंग]]<br>[[ललित उपाध्याय]]<br>[[अभिषेक (हॉकी खेळाडू)|अभिषेक]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - पुरूष स्पर्धा|पुरुषांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;८ |} === कांस्य पदक === {| class="wikitable sortable" |- !पदक ! width=250px| नाव !खेळ !स्पर्धा !दिनांक |- | {{Bronze medal}} || [[गुरुराज पूजारी]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६१ किलो|पुरूष ६१ किलो]] || जुलै&nbsp;३० |- | {{Bronze medal}} || [[विजय कुमार यादव]] || [[जुडो]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो - पुरूष ६० किलो|पुरूष ६० किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[हरजिंदर कौर]]|| [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|महिला ७१ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;१ |- | {{Bronze medal}} || [[लवप्रीत सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|पुरूष १०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[सौरव घोसाल]] || [[स्क्वॅश]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[गुरदीप सिंग (भारोत्तोलक)|गुरदीप सिंग]] || [[भारोत्तोलन]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|पुरूष +१०९ किलो]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- | {{Bronze medal}} || [[तेजस्वीन शंकर]] || [[ॲथलेटिक्स]] || [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष उंच उडी|पुरूष उंच उडी]] || ऑगस्ट&nbsp;३ |- |{{Bronze medal}} |[[दिव्या काकरन]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहित ग्रेवाल]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;५ |- |{{Bronze medal}} |[[जस्मिन लांबोरिया]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - महिला लाइटवेट|महिला लाइटवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा गेहलोत]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो|महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[पूजा सिहाग]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो|महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[मोहम्मद हुसामुद्दीन]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष फिदरवेट|पुरूष फिदरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[दीपक नेहरा]] |[[कुस्ती]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो|पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[सोनलबेन पटेल]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - महिला एकेरी C३-५|महिला एकेरी C३-५]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[रोहित टोकस]] |[[मुष्टियुद्ध]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील मुष्टियुद्ध - पुरूष वेल्टरवेट|पुरूष वेल्टरवेट]] |ऑगस्ट&nbsp;६ |- |{{Bronze medal}} |[[भारत महिला हॉकी संघ|भारतीय महिला हॉकी संघ]]{{columns-list|colwidth=10em|small=yes|style=width:22em|{{ubl|[[सविता पुनिया]]<br>[[रजनी एतिमार्पु]]<br>[[दीप ग्रेस एक्का]]<br>[[गुरजीत कौर]]<br>[[निक्की प्रधान]]<br>[[उदिता दुहान]]<br>[[निशा वारसी]]<br>[[सुशीला चानू]]<br>[[मोनिका मलिक]]<br>[[नेहा गोयल]]<br>[[ज्योती (हॉकीपटू)|ज्योती]]<br>[[सोनिका तांडी]]<br>[[सलीमा टेटे]]<br>[[वंदना कटारिया]]<br>[[लालरेमसियामी]]<br>[[नवनीत कौर]]<br>[[शर्मिला देवी]]<br>[[संगिता कुमारी]]}}}} |[[हॉकी]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी - महिला स्पर्धा|महिलांची स्पर्धा]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[संदीप कुमार (रेसवॉकर)|संदीप कुमार]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - पुरूष १०,०००मी चाल|पुरूष १०,०००मी चाल]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[अन्नू राणी]] |[[ॲथलेटिक्स]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स - महिला भालाफेक|महिला भालाफेक]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[सौरव घोसाल]][[दीपिका पल्लीकल]] |[[स्क्वॅश]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील स्क्वॅश - मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[श्रीकांत किदंबी]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[गायत्री गोपीचंद]], [[त्रिशा जॉली]] |[[बॅडमिंटन]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील बॅडमिंटन - महिला दुहेरी|महिला दुहेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |- |{{Bronze medal}} |[[साथियान गणसेकरन]] |[[टेबल टेनिस]] |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पुरुष एकेरी|पुरुष एकेरी]] |ऑगस्ट&nbsp;७ |} == ॲथलेटिक्स == {{मुख्यलेख|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स}} चेन्नई येथे झालेल्या राष्ट्रीय आंतर-राज्य ऍथलेटिक्स चॅम्पियनशिपनंतर, १६ जून २०२२ रोजी ३७ ऍथलीट्सच्या संघाची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web|title= राष्ट्रकुल खेळांसाठी निवडलेल्या ३७ सदस्यीय भारतीय संघात नीरज चोप्रा प्रमुख |url=https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|publisher=[[ ॲथलेटिक्स फेडरेशन ऑफ इंडिया|]]|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155422/https://indianathletics.in/neeraj-chopra-headlines-37-member-indian-team-selected-for-commonwealth-games/|archive-date=१६ जून २०२२ |date=१६ जून २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरुष ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:100%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left rowspan=2|[[अविनाश साबळे]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ५००० मीटर |५०००मी]] |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |{{Abbr|अपूर्ण|पूर्ण करू शकला नाही}} |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ३००० मीटर स्टीपलचेस |३००० मी स्टीपलचेस]] |colspan=2 {{n/a}} |८:११.२० {{AthAbbr|NR|British}} |{{silver2}} |- |align=left|[[नोहे निर्मल तोम]]<br>[[अमोज जेकब]]<br>[[ नागनाथन पांडी]]<br>[[ मोहम्मद अनस]]<br>[[ मोहम्मद वरितोडी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष ४ × ४०० मीटर रिले |४ × ४०० मी रिले]] | ३:०६:९७ |२ '''पा''' | ३:०५.५१ |७ |- |align=left|[[नितेंद्रसिंग रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष मॅरेथॉन|मॅरेथॉन]] |colspan=2 {{n/a}} |२:१९:२२ | १२ |- |align=left|[[संदीप कुमार]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |३८:४९.२१ {{AthAbbr|PB}} |{{Bronze3}} |- |align=left|[[अमित खत्री]] |४३:०४.९७ {{AthAbbr|SB}} |९ |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" ! अंतर !क्रमांक ! अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[तेजस्वीन शंकर]] |align=left |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष उंच उडी|उंच उडी]] |colspan=2 {{n/a}} |२.२२ |{{Bronze3}} |- |align=left|[[मोहम्मद अनस]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष लांब उडी|लांब उडी]] |७.६८ |८ '''पा''' |७.९७ |५ |- |align=left|[[मुरली श्रीशंकर]] |८.०५ |१ '''पा''' |८.०८ |{{Silver2}} |- |align=left|[[अब्दुल्ला अबूबकर]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष तिहेरी उडी|तिहेरी उडी]] | colspan="2" rowspan="3" {{n/a}} |१७.०२ |{{Silver2}} |- |align=left|[[एल्डहोस पॉल]] |१७.०३ |{{gold1}} |- |align=left|[[प्रवीण चित्रवेल]] |१६.८९ |४ |- |align=left|[[देवेंद्र गहलोत]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष थाळीफेक F44/64|थाळीफेक F44/64]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |४२.१३ |५ |- |align=left|[[ देवेंद्र कुमार]] |४६.२८ |७ |- |align=left|[[अनिश सुरेंद्रन पिल्लई]] | colspan="2" |{{Abbr|सु.ना.|सुरवात केली नाही}} |- | align="left" |[[ डीपी मनू]] | align=left rowspan="2" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – पुरुष भालाफेक|भालाफेक]] | colspan="2" rowspan="2" {{n/a}} |८२.२८ |५ |- |align=left|[[रोहित यादव]] |८२.२२ | ६ |} ;महिला ; ट्रॅक आणि रोड क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2|हिट !colspan=2|उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[दुती चंद]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०० मीटर|१०० मी]] |११.५५ |४ | colspan="4" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[हिमा दास]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला २०० मीटर|२०० मी]] |२३.४२ |१ '''पा''' |२३.४२ |३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[ज्योती येराजी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला महिला १०० मीटर अडथळाशर्यत |१०० मी अडथळाशर्यत]] |१३.१८ |४ |colspan=2 {{n/a}} | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[दुती चंद]]<br>[[हिमा दास]]<br>[[श्राबनी नंदा]]<br>[[ सिमल नूरम्बलाकल समुवेल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला ४ × १०० मीटर रिले |४ × १०० मी रिले]] |४४.४५ |२ '''पा''' |colspan=2 {{n/a}} |४३.८१ |५ |- |align=left|[[भावना जाट]] | rowspan="2" align="left" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला १०,००० मीटर चालण्याची शर्यत |१०,००० मीटर चाल]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |४७:१४.१३ {{AthAbbr|PB}} |८ |- |align=left|[[प्रियांका गोस्वामी]] |४३:३८.८३ {{AthAbbr|PB}} |{{Silver2}} |} ;मैदानी क्रीडाप्रकार {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=2| पात्रता !colspan=2|अंतिम |-style="font-size:95%" !अंतर !क्रमांक !अंतर !क्रमांक |- |align=left|[[अन्सी सोजन]] |align=left rowspan=1|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला लांब उडी|लांब उडी]] |६.२५ |१३ |colspan=2|प्रगती केली नाही |- |align=left|[[मनप्रीत कौर]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक|गोळाफेक]] |१६.७८ |७ '''पा''' |१५.५९ |१२ |- |align=left|[[पूनम शर्मा]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला गोळाफेक (F57)|गोळाफेक (F57)]] |rowspan=3 colspan=2 {{n/a}} |७.०७ {{AthAbbr|PB}}/{{AthAbbr|GR}} |७ |- |align=left|[[संतोष (ॲथलिट)|संतोष]] |६.५३ |८ |- |align=left|[[शर्मिला (ॲथलिट)| शर्मिला]] |८.४३ {{AthAbbr|PB}} |४ |- |align=left|[[नवजीत धिल्लन]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला थाळीफेक|थाळीफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |५३.५१ |८ |- |align=left|[[सीमा पुनिया]] |५५.९२ |५ |- |align=left|[[मंजू बाला]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला हातोडा फेक|हातोडा फेक]] |५९.६८ |११ '''पा''' |६०.९६ |१२ |- |align=left|[[सरिता सिंग (ॲथलिट)|सरिता सिंग]] |५७.४८ |१३ | colspan="2" |प्रगती केली नाही |- |align=left|[[अन्नू राणी]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये ॲथलेटिक्स – महिला भालाफेक|भालाफेक]] |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |६०.०० |{{Bronze3}} |- |align=left|[[शिल्पा राणी]] |५४.६२ |७ |} == कुस्ती == {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील कुस्ती}} १६ मे २०२२ रोजी महिलांच्या निवड चाचणीनंतर, स्पर्धेसाठी सहा कुस्तीपटू निवडले गेले. <ref>{{Cite news|title= कुस्ती: विनेश फोगट, साक्षी मलिक यांची बर्मिंगहॅम येथे होणाऱ्या राष्ट्रकुल स्पर्धेसाठी भारतीय संघात निवड |url=https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|date=१६ मे २०२२|work=[[Scroll.in]]|publisher= स्क्रोल मीडिया इनकॉर्पोरेशन |language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517090219/https://scroll.in/field/1024042/wrestling-vinesh-phogat-sakshi-malik-named-in-indias-squad-for-commonwealth-games-in-birmingham|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> १७ मे २०२२ रोजी पुरुषांच्या चाचण्या घेण्यात आल्या आणि आणखी सहा कुस्तीपटूंची निवड झाली.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल २०२२ मध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी निवडलेल्या सहा कुस्तीपटूंमध्ये रवी दहिया, बजरंग पुनिया|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|work=[[द इकॉनॉमिक टाइम्स]]|agency=[[Asian News International|ANI]]|date=१७ मे २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220517172703/https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ravi-dahiya-bajrang-punia-among-six-wrestlers-selected-to-represent-country-in-cwg-2022/articleshow/91624141.cms|archive-date=१७ मे २०२२|url-status=live}}</ref> {{smalldiv|1=<nowiki/> '''सूची''': * VFA – पाडाव करून विजय. * VPO1 - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक गुणांसह पराभूत. * VPO - गुणांनुसार निर्णय - तांत्रिक मुद्द्यांशिवाय गमावलेला. * VSU - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांशिवाय पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VSU1 - तांत्रिक श्रेष्ठता - तांत्रिक गुणांसह पराभूत आणि किमान १० गुणांच्या फरकाने विजय. * VB - दुखापतीने विजय * VFO - माघार घेऊन विजय - जर एखादा खेळाडू मॅटवर उपस्थित राहिला नसल्यास. }} ;पुरुष {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम| सुवर्णपदक सामना }}/{{abbr|कांस्य | कांस्य पदक }} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[रविकुमार दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सुरज सिंग|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|असद अली|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १४–४^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|वेल्सन|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{gold1}} |- |align=left|[[बजरंग पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ६५ किलो | ६५ किलो]] |{{flagCGFathlete|बिंगहॅम|NRU|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|बॅनडू|MRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{flagCGFathlete|जॉर्ज राम|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|मॅकनेल|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–२^VPO1 |{{gold1}} |- |align=left|[[नवीन मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ७४ किलो | ७४ किलो]] |{{flagCGFathlete|जॉन |NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' १३–३^VSU1 |{{flagCGFathlete|लू हाँग येउ|SGP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|बोलींग|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' १२–१^VSU1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ताहीर|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ९–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक पुनिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ८६ किलो | ८६ किलो]] |{{flagCGFathlete|ऑक्सेनहॅम|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|कसेगबामा|SLE|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|अॅलेक्स मूर|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१^VPO1 |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|इनाम|PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–०^VPO |{{gold1}} |- |align=left|[[दीपक नेहरा]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल ९७ किलो | ९७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रंधावा|CAN|2022}}<br/>'''प''' ६–८^VPO1 |प्रगती करू शकला नाही |{{bye}} |{{flagCGFathlete|रझा |PAK|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–२^VPO1 |{{bronze3}} |- |align=left|[[मोहित दहिया]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - पुरुष फ्रीस्टाइल १२५ किलो | १२५ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कौसलिडीस|CYP|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–१^VPO1 |{{flagCGFathlete|अमर धेसी|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' २–१२^VSU1 |{{bye}} |{{flagCGFathlete|जॉन्सन|JAM|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VFA |{{bronze3}} |} ;महिला ;गट फेरी स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[पूजा गेहलोत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५० किलो | ५० किलो]] |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{flagCGFathlete|मुआम्बो|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ^VFO |१ '''पा''' |{{flagCGFathlete|पार्क्स|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ६–९^VPO1 |{{flagCGFathlete|लेचिजीओ|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' १२–२^VSU1 |{{bronze3}} |} ;नॉर्डिक स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=3|नॉर्डिक राउंड रॉबिन !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल |- |align=left|[[विनेश फोगट]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५३ किलो | ५३ किलो]] |{{flagCGFathlete|स्टीवर्ट|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ६–०^VPO1 |{{flagCGFathlete|मधुरवलगे|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{gold1}} |} ;रिपेचेज स्वरूप {|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|{{abbr|अंतिम|सुवर्णपदक सामना}}/{{abbr|कांस्य|कांस्य पदक}} |- style="font-size: 95%" !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !विरुद्ध<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|[[अंशु मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ५७ किलो | ५७ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|सायमोनिडीस|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{flagCGFathlete|पोरुथोटेज|SRI|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|अडकुरोय|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ३–७^VPO1 |{{silver2}} |- |align=left|[[साक्षी मलिक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६२ किलो | ६२ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|बर्न्स|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VFA |{{flagCGFathlete|न्गोल|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' १०–०^VSU |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|गोडिनेझ|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–४^VFA |{{gold1}} |- |align=left|[[दिव्या काकरन]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ६८ किलो | ६८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|ओबोरुडुडू|NGR|२०२२}}<br/>'''प''' ०–११^VSU |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|न्गिरी|CMR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–०^VFA |{{flagCGFathlete|कॉकर-लेमली|TGA|२०२२}}<br/>'''वि''' २–०^VFA |{{bronze3}} |- |align=left|[[पूजा सिहाग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत कुस्ती - महिला फ्रीस्टाइल ७६ किलो | ७६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|माँटेग्यू|NZL|२०२२}}<br/>'''वि''' ५–३^VPO1 |{{flagCGFathlete|डि स्टॅसिओ|CAN|२०२२}}<br/>'''प''' ०–६^VPO |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डी ब्रुयन|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ११–०^VSU |{{bronze3}} |} ==क्रिकेट== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट}} आयसीसी महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रमवारीतील (१ एप्रिल २०२१ पर्यंत) त्याच्या स्थानामुळे, भारततीय महिला संघ स्पर्धेसाठी पात्र ठरला. <ref>{{cite web|url=https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|title= कॉमनवेल्थ गेम्ससाठी पात्रता घोषित करणारा क्रिकेट हा पहिला खेळ |work=[[ आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद|आयसीसी]]|date=२६ एप्रिल २०२१|access-date=१ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426125417/https://www.icc-cricket.com/media-releases/2119180|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=२०२२ राष्ट्रकुल खेळ {{!}} महिलांच्या टी२० स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या आठ संघामध्ये भारत, ऑस्ट्रेलिया आणि पाकिस्तान |url=https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|access-date=३ जानेवारी २०२२|work=[[द हिंदू]]|publisher=|date=२६ एप्रिल २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426131629/https://www.thehindu.com/sport/cricket/2022-commonwealth-games-india-australia-and-pakistan-among-eight-countries-to-compete-in-womens-t20/article34415192.ece|archive-date=२६ एप्रिल २०२१|url-status=live}}</ref> स्पर्धेचे वेळापत्रक नोव्हेंबर २०२१ मध्ये जाहीर करण्यात आले.<ref>{{cite news|title= राष्ट्रकुल खेळ २०२२ च्या पहिल्या क्रिकेट सामन्यात भारताचा सामना ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध |url=https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |work= विमेन्स क्रिकझोन |date=१२ नोव्हेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112115414/https://www.womenscriczone.com/india-to-face-australia-in-opening-cricket-match-of-common-wealth-games-2022|archive-date=१२ नोव्हेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> ;सारांश {|class=wikitable style=font-size:90% |- !rowspan=2| संघ !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4| गट फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कांस्य|कांस्य पदक सामना}} |-style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक !विरुद्ध<br/>निकाल !विरुद्ध<br/>निकाल !क्रमांक |-align=center |align=left|[[भारत राष्ट्रीय महिला क्रिकेट संघ|भारतीय महिला]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील क्रिकेट| महिला स्पर्धा]] |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ३ गडी |{{crw|PAK}}<br/>'''वि''' ८ गडी |{{crw|BAR}}<br/>'''वि''' १०० धावा |२ '''पा''' |{{crw|ENG}}<br/>'''वि''' ४ धावा |{{crw|AUS}}<br/>'''प''' ९ धावा |{{silver2}} |} ;रोस्टर ११ जुलै २०२२ रोजी अधिकृतपणे पंधरा खेळाडूंची निवड करण्यात आली.<ref>{{cite web |title= बर्मिंघम २०२२ राष्ट्रकुल खेळासाठी भारतीय (वरिष्ठ महिला) संघाची घोषणा |url=https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |publisher=[[भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळ | बीसीसीआय]] |access-date= १ ऑगस्ट २०२२ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220711182402/https://www.bcci.tv/articles/2022/news/55555899/team-india-senior-women-squad-for-birmingham-2022-commonwealth-games-announced?type=Latest |archive-date=११ जुलै २०२२ |date=११ जुलै २०२२ |url-status=live}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} * [[हरमनप्रीत कौर]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)| क]]) * [[स्मृती मानधना]] ([[कर्णधार (क्रिकेट)#उपकर्णधार|उक]]) * [[तानिया भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[यस्तिका भाटिया]] ([[यष्टीरक्षक|य]]) * [[हर्लीन देओल]] * [[राजेश्वरी गायकवाड]] * [[सभ्भीनेणी मेघना]] * [[स्नेह राणा]] * [[जेमिमाह रॉड्रिगेस]] * [[दीप्ती शर्मा]] * [[मेघना सिंग]] * [[रेणुका सिंग]] * [[पूजा वस्त्रकार]] * [[शफाली वर्मा]] * [[राधा यादव]]{{div col end}} आरक्षित: [[सिमरन बहादूर]], [[रिचा घोष]], [[पूनम यादव]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! style="width:40px;"|स्थान ! style="width:150px;"|संघ ! style="width:30px;"|{{Abbr | सा | सामने}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | वि | विजय}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | प | पराभव}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | अ | अनिर्णित}} ! style="width:30px;"|{{Abbr | गुण | गुण}} ! style="width:45px;"|{{Abbr | धावगती | निव्वळ धावगती}} |- style="background:#cfc;" | १ |style="text-align:left"|{{crw|AUS}} '''(पा)''' | ३ || ३ || ० || ० || '''६'''|| २.५९६ |- style="background:#cfc;" | २ |style="text-align:left"|{{crw|IND}} | ३ || २ || १ || ० || '''४'''|| २.५११ |- | ३ |style="text-align:left"|{{crw|BAR}} | ३ || १ || २ || ० || '''२''' || -२.९५३ |- | ४ |style="text-align:left"|{{crw|PAK}} | ३ || ० || ३ || ० || '''०''' || -१.९२७ |- |} ''*स्रोत: [https://www.espncricinfo.com/series/commonwealth-games-women-s-cricket-competition-2022-1289194/points-table-standings इएसपीएन क्रिकइन्फो]'' (पा) दर्शविलेल्या टप्प्यासाठी पात्र {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = २९ जुलै २०२२ | time = ११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|AUS}} | धावसंख्या१ = १५४/८ (५० षटके) | धावा१ = [[हरमनप्रीत कौर]] ५२ (३४) | बळी१ = [[जेस जोनासन]] ४/२२ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५७/७ (१९ षटके) | धावा२ = [[ॲशली गार्डनर]] ५२[[नाबाद|*]] (३५) | बळी२ = [[रेणुका सिंग]] ४/१८ (४ षटके) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया महिला ३ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289259.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[सु रेडफर्न]] (इं) | सामनावीर = | toss = भारत महिला, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = मेघना सिंग (भा) ने तिचे आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण. *''[[एलिसा हिली]] (ऑ) आंतरराष्ट्रीय टी२० क्रिकेटमध्ये यष्टिरक्षक म्हणून १०० फलंदाजांना बाद करणारी पुरुष किंवा महिला खेळाडूंमधील पहिली खेळाडू, ठरली. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३१ जुलै २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|PAK}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ = ९९ (१८ षटके) | धावा१ = [[मुनीबा अली ]] ३२ (३०) | बळी१ = [[स्नेह राणा]] २/१५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १००/२ (११.४ षटके) | धावा२ = [[स्मृती मानधना]] ६३[[नाबाद|*]] (४२) | बळी२ = [[तुबा हसन]] १/१८ (२ षटके) | निकाल = भारतीय महिला ८ गडी राखून विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289263.html.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच = [[लॉरेन अगेनबॅग]] (द) आणि [[किम कॉटन]] (न्यू) | सामनावीर = | toss = पाकिस्तान, फलंदाजी. | पाऊस = | टीपा = पावसामुळे सामना प्रत्येकी १८ षटकांचा खेळविण्यात आला. }} ---- {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ३ ऑगस्ट २०२२ | time =१८:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|BAR}} | धावसंख्या१ =१६२/४ (२० षटके) | धावा१ =[[जेमायमाह रॉड्रिगेस]] ५६[[नाबाद|*]] (४६) | बळी१ =[[शनिका ब्रूस]] १/१७ (२ षटके) | धावसंख्या२ =६२/८ (२० षटके) | धावा२ =[[किशोना]] नाइट १६ (२०) | बळी२ =[[रेणुका सिंग]] ४/१० (४ षटके ) | निकाल =भारत १०० धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289268.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[शिवानी मिश्रा]] (कतार) | सामनावीर =[[रेणुका सिंग]] (भा) | toss =बार्बाडोस, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा =[[शॉन्ट कॅरिंग्टन]]चे (बा) आंतरराष्ट्रीय टी२० पदार्पण }} ---- ;उपांत्य सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ६ ऑगस्ट २०२२ | time =११:०० | daynight = | संघ१ = {{crw-rt|IND}} | संघ२ = {{crw|ENG}} | धावसंख्या१ = १६४/५ (२० षटके) | धावा१ =[[स्मृती मंधाना]] ६१ (३२) | बळी१ =[[फ्रेया केम्प]] २/२२ (३ षटके) | धावसंख्या२ = १६०/६ (२० षटके) | धावा२ =[[नॅटली सायव्हर]] ४१ (४३) | बळी२ =[[स्नेह राणा]] २/२८ (४ षटके) | निकाल =भारत २ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289271.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[एलोइस शेरिडान]] (ऑ) | सामनावीर =[[स्मृती मंधाना]] (भा) | toss =भारत, गोलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ---- ;अंतिम सामना {{माहितीचौकट मर्यादित षटकांचे सामने | तारीख = ७ ऑगस्ट २०२२ | time =१७:०० | daynight = Y | संघ१ = {{crw-rt|AUS}} | संघ२ = {{crw|IND}} | धावसंख्या१ =१६१/८ (२० षटके) | धावा१ =[[बेथ मूनी]] ६१ (४१) | बळी१ =[[रेणुका सिंग]] २/२५ (४ षटके) | धावसंख्या२ = १५२ (२० षटके) | धावा२ =[[हरमनप्रीत कौर]] ६५ (४३) | बळी२ =[[ॲशली गार्डनर]] ३/१६ (३ षटके ) | निकाल = ऑस्ट्रेलिया ९ धावांनी विजयी | report = [https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1289274.html धावफलक] | स्थळ = [[एजबॅस्टन मैदान]], [[बर्मिंगहॅम]] | पंच =[[किम कॉटन]] (न्यू) आणि [[जॅकलिन विल्यम्स]] (वे) | सामनावीर =[[बेथ मूनी]] (ऑ) | toss = ऑस्ट्रेलिया, फलंदाजी | पाऊस = | टीपा = }} ==जलतरण== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण}} भारताने २५ जून २०२२ रोजी आपला चार सदस्यीय जलतरण संघ घोषित केला.<ref>{{Cite web|date=२५ जून २०२२|title=CWG 2022 की तैराकी में साजन-श्रीहरि भारतीय चुनौती की अगुआई करेंगे, 2 और तैराकों पर नजर|url=https://hindi.news18.com/news/sports/others-sajan-prakash-srihari-nataraj-to-spearhead-indian-swimming-campaign-in-cwg-2022-4345248.html|access-date=१० ऑगस्ट २०२२|website=News18 हिंदी|language=hi}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- ! rowspan="2"|ॲथलिट ! rowspan="2"|क्रीडाप्रकार ! colspan="2"|हिट ! colspan="2"|उपांत्य फेरी/{{abbr|SO|स्विम ऑफ}} ! colspan="2"|अंतिम |- !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक !वेळ !क्रमांक |- |rowspan="3" align=left|[[साजन प्रकाश]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बटरफ्लाय|५० मी बटरफ्लाय]] |२५.०१ |२४ |colspan="4"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बटरफ्लाय|१०० मी बटरफ्लाय]] |५४.३६ |१९ |५४.२४ |१६ |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बटरफ्लाय|२०० मी बटरफ्लाय]] |१:५८.९९ |९ |१:५८.३१ |१ |colspan="2" |प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[श्रीहरी नटराज]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर बॅकस्ट्रोक|५० मी बॅकस्ट्रोक]] |२५.५२ |८ '''पा''' |२५.३८ |८ '''पा''' |२५.२३ |५ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक|१०० मी बॅकस्ट्रोक]] |५४.६८ |५ '''पा''' |५४.५५ |७ '''पा''' |५४.३१ |७ |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर बॅकस्ट्रोक|२०० मी बॅकस्ट्रोक]] |२:००.८४ |९ '''NR''' |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |rowspan="3" align=left|[[कुशाग्र रावत]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष २०० मीटर फ्रीस्टाईल|२०० मी फ्रीस्टाईल]] |१:५४.५६ |२५ |colspan=2 {{n/a}} |colspan="2"|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ४०० मीटर फ्रीस्टाईल|४०० मी फ्रीस्टाईल]] |३:५७.४५ |१४ |colspan=2 {{n/a}} |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |- |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १५०० मीटर फ्रीस्टाईल|१५०० मी फ्रीस्टाईल]] |१५:४७.७७ |८ '''पा''' |rowspan=2 colspan=2 {{n/a}} |१५:४२.६७ |८ |- |align=left|[[अद्वैत पागे]] |१५:३९.२५ |७ '''पा''' |१५:३२.३६ |७ |- |align=left|[[सुयश जाधव]] |align=left rowspan="2"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष ५० मीटर फ्रीस्टाईल S7|५० मी फ्रीस्टाईल S7]] |rowspan=2 colspan=4 {{n/a}} |३१.३० |५ |- |align=left|[[निरंजन मुकुंदन]] |३२.५५ |७ |- |align=left|[[आशिष कुमार (जलतरणपटू)|आशिष कुमार ]] |align=left rowspan="1"|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जलतरण – पुरूष १०० मीटर बॅकस्ट्रोक S9|१०० मी बॅकस्ट्रोक S9]] |colspan=4 {{n/a}} |१:१८.२१ |८ |- |} ==जिम्नॅस्टिक्स== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जिम्नॅस्टिक्स}} ===कलात्मक=== ;पुरूष ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक संघ ऑल राउंड|संघ]] |११.३०० |११.२०० |११.९५० |१३.००० |१३.४५० |१२.७०० |७३.६०० |१८ '''पा''' |- |align=left|[[सत्यजित मोंडाल]] |७.८५० |colspan=2 {{n/a}} |१३.४०० |colspan=4 {{n/a}} |- |align=left|[[सैफ तांबोळी]] |colspan=4 {{n/a}} |१४.०५० |colspan=3 {{n/a}} |- |align=left|'''एकूण''' |'''१९.१५०''' |'''११.२००''' |'''११.९५०''' |'''२६.४००''' |'''२७.५००''' |'''१२.७००''' |'''१०८.९००''' |८ |} ;वैयक्तिक अंतिम फेरी {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=6|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !{{abbr|फ|फ्लोअर}} !{{abbr|पो हॉ|पोमेल हॉर्स}} !रिंग्स !वॉल्ट !{{abbr|स बा|समांतर बार}} !{{abbr|आ बा|आडवे बार}} |- align=center |align=left|[[योगेश्वर सिंग]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – पुरूष कलात्मक वैयक्तिक ऑल राउंड |ऑल राउंड ]] |११.५०० |१२.९०० |१२.३५० |१३.२०० |१२.०५० |१२.७०० |७४.७०० |१५ |} ;महिला ;सांघिक अंतिम आणि वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] |align=left rowspan=4|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक सांघिक ऑल-राउंड|संघ]] |१२.३०० |११.९५० |११.३५० |१०.६५० |४६.२५० |१६ '''पा''' |- |align=left|[[प्रोतिष्ठा सामंता]] |१२.९०० |colspan=5 {{n/a}} |- |align=left|[[प्रणती नायक]] |१३.६०० '''पा''' |९.२५० |११.०० |९.६५० |४३.५०० |२५ |- |align=left|'''एकूण''' |'''३८.८००''' |'''२१.२००''' |'''२२.३५०''' |'''२०.३००''' |'''१०२.६५०''' |९ |} ;वैयक्तिक प्रकार {| class="wikitable" style="font-size:90%" |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |- style="font-size:95%" !वॉल्ट !{{abbr|अ बा|असमान बार}} !{{abbr|बॅ बी|बॅलेन्स बीम}} !{{abbr|फ|फ्लोअर}} |- align=center |align=left|[[ऋतुजा नटराज]] | style="text-align:left;" |[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला कलात्मक वैयक्तिक ऑल-राउंड|ऑल-राउंड]] |१२.९५० |१०.००० |१०.२५० |९.८०० |४३.००० |१७ |- align=center |align=left|[[प्रणती नायक]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जिम्नॅस्टिक्स – महिला व्हॉल्ट|व्हॉल्ट]] |१२.६९९ |colspan=4 {{n/a}} |५ |} ===तालबद्ध=== ;वैयक्तिक पात्रता {| class=wikitable style=font-size:90%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|साधने !rowspan=2|एकूण !rowspan=2|क्रमांक |-style=font-size:95% !हूप !बॉल !क्लब्स !रिबन |- |align=left|[[बवलीन कौर]] |align=left|पात्रता |१८.१०० |१८.७५० |१८.४५० |१७.४०० |७२.७०० |२९ |} ==जुडो== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील जुडो}} २३ मे ते २६ मे दरम्यान झालेल्या निवड चाचणीनंतर भारताने सहा सदस्यीय ज्युडो संघाची घोषणा केली.<ref>{{Cite web|date=२२ मे २०२२|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठी ज्युडो संघ निवडण्यासाठी सात वजन गटात निवड चाचण्या होणार|url=https://sportstar.thehindu.com/other-sports/judo-selection-trials-commonwealth-games-2022-cwg-birmingham-india-team/article38496401.ece|website=स्पोर्टस्टार|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=९ जुलै २०२२|title=भारत कॉमनवेल्थ गेम्स २०२२ मध्ये: बर्मिंगहॅममध्ये बाजी मारणारे खेळाडू आणि संघ|url=https://olympics.com/en/news/indian-athletes-qualified-commonwealth-games-2022-birmingham|website=ऑलिंपिक|language=en}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[विजय कुमार यादव]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६० किलो|६० किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|गंगाया|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s१ |{{flagCGFathlete|जोश कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०s२–१०s१ |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|मन्रो|SCO|२०२२}}<br>'''वि''' १s२–०s१ |{{flagCGFathlete|क्रिस्टोडॉलाइड्स|CYP|२०२२}}<br>'''वि''' १०–० |{{bronze3}} |- |align=left|[[जसलीन सिंग सैनी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष ६६ किलो|६६ किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|कुगोला|VAN|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–० |{{flagCGFathlete|बर्न्स|NIR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s३ |{{flagCGFathlete|ॲलन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१० |{{bye}} |{{flagCGFathlete|कॅट्झ|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०–१०s२ |५ |- |align=left|[[दीपक देशवाल]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – पुरूष १०० किलो|१०० किलो]] |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ओंग्बा फोडा|CMR|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s३ |{{flagCGFathlete|लॉवेल-हेविट|ENG|२०२२}}<br>'''प''' ०s३–१० |प्रगती करू शकला नाही |{{flagCGFathlete|ताकायावा|FIJ|२०२२}}<br>'''प ''' ०–१० |colspan=2|प्रगती करू शकला नाही |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" ! rowspan="2" style="text-align:center;"|ॲथलिट ! rowspan="2" style="text-align:center;"|क्रीडाप्रकार !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !रिपेचेज !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style="font-size:95%" !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !विरोधी<br />निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''सुशीला लिक्माबम''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ४८ किलो|४८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|बॉनिफेस|MAW|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–०s१ |{{flagCGFathlete|मोरांड ]]|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०s२–०s२ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|व्हाईटबुई|RSA|2022}}<br>'''प''' ०s२–१s२ |{{silver2}} |- |align=left|सूचिका तारियाल |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला ५७ किलो|५७ किलो]] |{{flagCGFathlete|कबिंडा|ZAM|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१s१ |{{flagCGFathlete|देगुची|CAN|२०२२}}<br>'''प''' ०–११ |प्रगती करू शकली नाही |{{flagCGFathlete|ब्रेटेनबाक|RSA|२०२२}}<br>'''वि''' ११s१–० |{{flagCGFathlete|लॅगेंटील|MRI|२०२२}}<br>'''प''' ०s१–१s२ |५ |- |align=left|'''तुलिका मान''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळातील जुडो – महिला +७८ किलो|+७८ किलो]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|डूऱ्होन|MRI|२०२२}}<br>'''वि''' १०–०s२ |{{flagCGFathlete|अँड्रयूज|NZL|२०२२}}<br>'''वि''' १०s१–१ |{{n/a}} |{{flagCGFathlete|ऍडलिंग्टन|SCO|२०२२}}<br>'''प''' १s२–१० | {{silver2}} |} ==टेबल टेनिस== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस - पात्रता}} ITTF ([[आंतरराष्ट्रीय टेबल टेनिस महासंघ]])२ जानेवारी २०२० पर्यंतच्या जागतिक संघ क्रमवारीद्वारे भारताचे पुरूष आणि महिला हे दोन्ही संघ, सांघिक स्पर्धांसाठी पात्र ठरले. ३१ मे २०२२ रोजी सात खेळाडूंची निवड करण्यात आली; महिलांच्या निवडी तात्पुरत्या होत्या आणि त्या [[भारतीय क्रीडा प्राधिकरण]]ाच्या मान्यतेवर अवलंबून होत्या, कारण [[अर्चना कामथ]] यांनी निवड निकष पूर्ण केले नसतानाही त्यांची निवड करण्यात आली होती.<ref>{{cite news|title=२०२२ राष्ट्रकुल खेळ: मनिका बत्रा भारताच्या टेबल टेनिस संघाचे मथळे, अर्चना कामथची निवड निकष पूर्ण नसतानाही निवड|url=https://www.insidesport.in/commonwealth-games-2022-manika-batra-headlines-indias-table-tennis-squad-archana-kamath-makes-the-cut-despite-missing-selection-criteria/|access-date=१३ ऑगस्ट २०२२|work=इनसाइड स्पोर्ट|agency=[[प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया]]|date=३१ मे २०२२|archive-date=३१ मे २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220531212640/https://www.insidesport.in/commonwealth-games-2022-manika-batra-headlines-indias-table-tennis-squad-archana-kamath-makes-the-cut-despite-missing-selection-criteria/|url-status=live}}</ref> SAI ने निर्णयाची जबाबदारी प्रशासकीय समितीकडे परत सोपविली;{{refn|group=note|The CoA manage the [[Table Tennis Federation of India|TTFI]], which (as of 7 June 2022) is suspended.}} दीया चितळे, जिने तिची निवड न झाल्याच्या निषेधार्थ दिल्ली उच्च न्यायालयात रिट याचिका दाखल केली होती, तिला कामथच्या जागी सुधारित पथकात स्थान दिले गेले.<ref>{{cite news|title=राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेतील टेबल टेनिस संघात निवड न झाल्याबद्दल न्यायालयात धाव घेतलेल्या दिया चितळेचा समावेश|url=https://www.outlookindia.com/sports/diya-chitale-who-moved-court-over-non-selection-included-in-commonwealth-games-table-tennis-squad-news-200926|access-date=१३ ऑगस्ट २०२२|work=आउटलूक वेब ब्युरो |agency=[[Press Trust of India|PTI]]|date=७ जून २०२२|archive-date=७ जून २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220607131025/https://www.outlookindia.com/sports/diya-chitale-who-moved-court-over-non-selection-included-in-commonwealth-games-table-tennis-squad-news-200926|url-status=live}}</ref> पुरुषांच्या संघात आणखी एका खेळाडूचाही समावेश करण्यात आला. ;एकेरी {|class=wikitable style=font-size:88%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|गटफेरी !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक |- |align=left|'''[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]''' |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – पुरूष एकेरी|पुरूष एकेरी]] |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|फिन लू|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|अमोतायो|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–२ |{{flagCGFathlete|क्वेक|SGP|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|पॉल ड्रिंकहॉल|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–२ |{{flagCGFathlete|पिचफोर्ड|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–१ |{{gold1}} |- |align=left|'''[[साथियान गणसेकरन]]''' |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|मार्करेरी|NIR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|लूम|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–२ |{{flagCGFathlete|सॅम वॉकर|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–२ |{{flagCGFathlete|पिचफोर्ड|ENG|२०२२}}<br/>'''प''' १–४ |{{flagCGFathlete|पॉल ड्रिंकहॉल|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–३ |{{bronze03}} |- |align=left|[[सुनील शेट्टी]] |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|अब्रेफा|GHA|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|एबीओडुन|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–२ |{{flagCGFathlete|पिचफोर्ड|ENG|२०२२}}<br/>'''प''' १–४ |colspan=3 |प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|[[श्रीजा अकुला]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – महिला एकेरी|महिला एकेरी]] |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|करेन लेन |MAS|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–१ |{{flagCGFathlete|कॅरी|WAL|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–३ |{{flagCGFathlete| झँग मो|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–३ |{{flagCGFathlete|फेंग तिआन्वेई |SGP|२०२२}}<br/>'''प''' ३–४ |{{flagCGFathlete|लिऊ यांग्झी|AUS|२०२२}}<br/>'''प''' ३–४ |4 |- |align=left|[[मनिका बत्रा]] |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|फु चिंग नाम|CAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|जी मिनह्युन्ग|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–० |{{flagCGFathlete|झेन्ग जिआन|SGP|२०२२}}<br/>'''प''' ०–४ |colspan=3 |प्रगती करू शकली नाही |- |align=left|[[रित टेनिसन]] |colspan=4 {{bye}} |{{flagCGFathlete|बर्डस्ले|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ४–१ |{{flagCGFathlete|फेंग तिआन्वेई |SGP|२०२२}}<br/>'''प''' १–४ |colspan=4|प्रगती करू शकला नाही |} ;पॅरा एकेरी {|class=wikitable style=font-size:88%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|गटफेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक |- |align=left|[[राज अलागार]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – पुरूष एकेरी C3–5|पुरूष एकेरी C3–5]] |{{flagCGFathlete|वेन्डहॅम|SLE|२०२२}}<br>'''वि''' ३–२ |{{flagCGFathlete|ओगुन्कुन्ले|NGR|२०२२}}<br>'''प''' १–३ |{{flagCGFathlete|बुलेन|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' ३–१ |2 '''पा''' |{{flagCGFathlete|नासिरु सुले |NGR|२०२२}}<br>'''प''' १–३ |{{flagCGFathlete|ओगुन्कुन्ले|NGR|२०२२}}<br>'''प''' ०–३ |4 |- |align=left|'''[[भाविना पटेल]]''' |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – महिला एकेरी C3–5|महिला एकेरी C3–5]] |{{flagCGFathlete|दि टोरो|AUS|२०२२}}<br>'''वि''' ३–१ |{{flagCGFathlete|इक्पेओयी|NGR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|लाटू|FIJ|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |1 '''पा''' |{{flagCGFathlete|सु बेली|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|इक्पेओयी|NGR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{gold1}} |- |align=left|'''[[सोनलबेन पटेल]]''' |{{flagCGFathlete|सु बेली|ENG|२०२२}}<br>'''वि''' ३–१ |{{flagCGFathlete|त्स्चारके |AUS|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|ओबीओरा|NGR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–१ |1 '''पा''' |{{flagCGFathlete|इक्पेओयी|NGR|२०२२}}<br>'''प''' १–३ |{{flagCGFathlete|सु बेली|ENG|२०२२}}<br> '''वि''' ३–० |{{bronze3}} |- |align=left|[[साहना रवी]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – महिला एकेरी C6–10|महिला एकेरी C6–10]] |{{flagCGFathlete|[[Faith Obazuaye|Obazuaye]]|NGR|२०२२}}<br>'''प''' ०–३ |{{flagCGFathlete|[[Gloria Gracia Wong Sze|Gloria W S]]|MAS|२०२२}}<br>'''प''' २–३ |{{flagCGFathlete|[[Yang Qian (table tennis)|Yang Qa]]|AUS|२०२२}}<br>'''प''' ०–३ |4 |colspan=3|प्रगती करू शकली नाही |} ;दुहेरी {|class=wikitable style=font-size:88%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !६४ जणांची फेरी !३२ जणांची फेरी !१६ जणांची फेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक |- |align=left|[[सुनील शेट्टी]]<br/>[[हरमित देसाई]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – पुरूष दुहेरी|पुरूष दुहेरी]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Iosif Elia|Elia]] / <br />[[Christos Savva|Savva]]|CYP|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Dillon Chambers|Chambers]] / <br />[[Chris Yan|Yan]]|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१ |{{flagCGFathlete|[[Clarence Chew|Chew]] / <br />[[Ethan Poh|Poh]]|SGP|२०२२}}<br/>'''प''' ०–३ |colspan=3 |प्रगती करू शकला नाही |- |align=left|'''[[साथियान गणसेकरन]]<br/>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]''' |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Joel Alleyne|Alleyne]] / <br />[[Jonathan van Lange|Van Lange]]|GUY|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Ramhimlian Bawm|Bawm]] / <br />[[Mohutasin Ahmed Ridoy|Ridoy]]|BAN|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Tom Jarvis|Jarvis]] / <br />[[Sam Walker (table tennis)|Walker]]|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Nicholas Lum|Lum]] / <br />[[Finn Luu|Luu]]|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–२ |{{flagCGFathlete|[[Paul Drinkhall|Drinkhall]] / <br />पिचफोर्ड|ENG|२०२२}}<br/>'''प''' २–३ |{{Silver2}} |- |align=left|[[मनिका बत्रा]]<br/>[[दिया चितळे]] |align=left rowspan=2|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – महिला दुहेरी|महिला दुहेरी]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Rheann Chung|Chung]] / <br />[[Catherine Spicer|Spicer]]|TTO|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Oumehani Hosenally|Hosenally]] / <br />[[Nandeshwaree Jalim|Jalim]]|MRI|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|कॅरी / <br />[[Anna Hursey|Hursey]]|WAL|२०२२}}<br/> '''प''' १–३ |colspan=3 |प्रगती करू शकल्या नाहीत |- |align=left|[[श्रीजा अकुला]]<br/>[[रित टेनिसन]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Lucy Elliott|Elliott]] / <br />[[Rebecca Plaistow|Plaistow]]|SCO|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Chloe Thomas Wu Zhang|Thomas W Z]] / <br />[[Lara Whitton|Whitton]]|WAL|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Wong Xinru|Wong Xr]] / <br />[[Zhou Jingyi|Zhou Jy]]|SGP|२०२२}}<br/>'''प''' १–३ |colspan=3 |प्रगती करू शकल्या नाहीत |- |align=left|[[साथियान गणसेकरन]]<br/>[[मनिका बत्रा]] |align=left rowspan=3|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – मिश्र दुहेरी|मिश्र दुहेरी]] |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Mick Crea|Crea]] / <br />[[Laura Sinon|Sinon]]|SEY|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Olajide Omotayo|Omotayo]] / <br />[[Ajoke Ojomu|Ojomu]]|NGR|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Javen Choong|Choong]] / <br />करेन लेन |MAS|२०२२}}<br/>'''प''' २–३ |colspan=3 |प्रगती करू शकले नाहीत |- |align=left|[[सुनील शेट्टी]]<br/>[[रित टेनिसन]] |{{flagCGFathlete|[[Wong Qi Shen|Wong Q S]] / <br />[[Tee Ai Xin|Tee A X]]|MAS|२०२२}}<br/>'''प''' २–३ |colspan=6|प्रगती करू शकले नाहीत |- |align=left|'''[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br/>[[श्रीजा अकुला]]''' |{{bye}} |{{flagCGFathlete|[[Owen Cathcart|Cathcart]] / <br />[[Sophie Earley|Earley]]|NIR|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–० |{{flagCGFathlete|[[Leong Chee Feng|Leong C F]] / <br />[[Ho Ying|Ho Y]]|MAS|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१ |{{flagCGFathlete|पिचफोर्ड / <br />[[Tin-Tin Ho|Ho]]|ENG|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–२ |{{flagCGFathlete|[[Nicholas Lum|Lum]] / <br />जी मिनह्युन्ग|AUS|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–२ |{{flagCGFathlete|[[Javen Choong|Choong]] / <br />करेन लेन |MAS|२०२२}}<br/>'''वि''' ३–१ |{{gold1}} |} ;सांघिक {|class=wikitable style=font-size:88%;text-align:center |- !rowspan=2|ॲथलिट !rowspan=2|क्रीडाप्रकार !colspan=4|गटफेरी !उपांत्यपूर्व फेरी !उपांत्य फेरी !colspan=2|अंतिम / {{abbr|कां सा|कांस्य पदक सामना}} |- style=font-size:95% !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !विरुद्ध<br/>गुण !क्रमांक |- |align=left|'''[[हरमीत देसाई]]<br/>[[सुनील शेट्टी]]<br/>[[अचंता शरत कमल|शरत अचंता]]<br/>[[साथियान गणसेकरन]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – पुरूष संघ|पुरूष संघ]] |{{flagCGFteam|BAR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|SGP|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|NIR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |1 '''पा''' |{{flagCGFteam|BAN|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|NGR|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|SGP|२०२२}}<br>'''वि''' ३–१ |{{gold1}} |- |align=left|[[दिया चितळे]] <br/>[[मनिका बत्रा]] <br/>[[रित टेनिसन]] <br/>[[श्रीजा अकुला]] |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील टेबल टेनिस – महिला संघ|महिला संघ]] |{{flagCGFteam|RSA|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|FIJ|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |{{flagCGFteam|GUY|२०२२}}<br>'''वि''' ३–० |1 '''पा''' |{{flagCGFteam|MAS|२०२२}}<br>'''प''' २–३ |colspan=3|प्रगती करू शकल्या नाहीत |} ==ट्रायथलॉन== ==पॅरा पॉवरलिफ्टिंग== ==बॅडमिंटन== ==भारोत्तोलन== {{main|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन|२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील ॲथलेटिक्स भारोत्तोलन – पात्रता}} १३ एप्रिल २०२२ रोजी १५ वेटलिफ्टर्सचे पथक जाहीर करण्यात आली.<ref>{{cite news|last1=काशीभातला|first1=ऐश्वर्या|title=राष्ट्रकुल खेळ २०२२: भारत १७ जणांचे पथक पाठवणार | url=https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=[[स्पोर्टसकिडा]]|publisher=अबसोल्यूट स्पोर्ट्स प्रा. लि.|date=१३ एप्रिल २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220413221613/https://www.sportskeeda.com/weight-lifting/news-commonwealth-games-2022-india-send-15-member-weightlifting-contingent|archive-date=१३ एप्रिल २०२२|url-status=live}}</ref> [[जेरेमी लालरिनुंगा]], [[अचिंता शेउली]], [[अजय सिंग]] आणि [[पूर्णिमा पांडे]] हे ताश्कंद, उझबेकिस्तान येथे [[२०२१ राष्ट्रकुल वेटलिफ्टिंग चॅम्पियनशिप]]मध्ये सुवर्ण पदक जिंकून स्पर्धेसाठी पात्र ठरले.<ref>{{cite news|last1=ऑलिव्हर|first1=ब्रायन|title=राष्ट्रकुल खेळांसाठीच्या वेटलिफ्टिंग रँकिंग इव्हेंट्समुळे फेब्रुवारी व्यस्त|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|work=insidethegames|publisher=दुनसार मीडिया कंपनी|date=२३ डिसेंबर २०२१|archive-url=https://web.archive.org/web/20211223092859/https://www.insidethegames.biz/articles/1117181/birmingham-2022-weightlifting|archive-date=२३ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title=राष्ट्रकुल सीनियर चॅम्पियनशिप {{!}} निकाल |url=https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|IWF]]/CWF|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20211224165657/https://www.commonwealthweightlifting.com/newsarchive/docs/2021/Results_Book_Commonwealth_Championships.pdf|archive-date=२४ डिसेंबर २०२१|url-status=live}}</ref> इतर ११ जण ९ मार्च २०२२ रोजी अंतिम स्वरूप देण्यात आलेल्या [[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ|आयडब्ल्यूएफ]] राष्ट्रकुल क्रमवारीनुसार पात्र ठरले.<ref>{{cite book|title=IWF राष्ट्रकुल क्रमवारी - २०२२ राष्ट्रकुल खेळ पात्रता (अंतिम)|date=९ मार्च २०२२ |publisher=[[आंतरराष्ट्रीय वेटलिफ्टिंग महासंघ]]|url=https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|access-date=६ ऑगस्ट २०२२|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309134607/https://iwf.sport/wp-content/uploads/downloads/2022/03/IWF-Commonwealth-Ranking-List_FINAL.pdf|archive-date= ९ मार्च २०२२ |url-status=live}}</ref> ;पुरूष {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|संकेत सरगर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|५५ किलो]] |११३ |१ |१३५ |२ |२४८ |{{silver2}} |- |align=left| गुरुराज पुजारी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ५५ किलो|६१ किलो]] |११८ |४ |१५१ |३ |२६९ |{{bronze3}} |- |align=left| जेरेमी लालरिनुंगा |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|६७ किलो]] |१४० '''GR''' |१ |१६० |२ |३०० '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अचिंता शेउली |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|७३ किलो]] |१४३ '''GR''' |१ |१७० |१ |३१३ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|अजय सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ६७ किलो|८१ किलो]] |१४३ |३ |१७६ |४ |३१९ |४ |- |align=left|विकास ठाकूर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष ९६ किलो|९६ किलो]] |१५५ |३ |१९१ |२ |३४६ |{{silver2}} |- |align=left|लवप्रीत सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष १०९ किलो|१०९ किलो]] |१६३ '''NR''' |२ |१९२ '''NR''' |४ |३५५ '''NR''' |{{Bronze3}} |- |align=left|गुरदीप सिंग |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - पुरूष +१०९ किलो|+१०९ किलो]] |१६७ |३ |२२३ '''NR''' |३ |३९० |{{Bronze3}} |} ;महिला {|class=wikitable style="text-align:center; font-size:90%" |- !rowspan="2"|ॲथलिट !rowspan="2"|क्रीडाप्रकार !colspan="2"|स्नॅच !colspan="2"|क्लीन आणि जर्क !rowspan="2"|एकूण !rowspan="2"|क्रमांक |- !निकाल !क्रमांक !निकाल !क्रमांक |- |align=left|'''[[साइखोम मीराबाई चानू]]''' |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ४९ किलो|४९ किलो]] |८८ '''CR''' |१ |११३ '''GR''' |१ |२०१ '''GR''' |{{gold1}} |- |align=left|बिंदयाराणी देवी |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५५ किलो|५५ किलो]] |८६ '''PB''' |३ |११६ '''NR/GR''' |१ |२०२ '''NR''' |{{silver2}} |- |align=left|पोपी हजारिका |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ५९ किलो|५९ किलो]] |८१ |७ |१०२ |७ |१८३ |७ |- |align=left|हरजिंदर कौर |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७१ किलो|७१ किलो]] |९३ '''PB''' |४ |११९ |३ |२१२ |{{bronze3}} |- |align=left|पुनम यादव |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ७६ किलो|७६ किलो]] |९८ |२ |colspan=2| {{Abbr|NM|No Mark}} |colspan=2| {{Abbr|DNF|Did not Finish}} |- |align=left|उषा कुमार |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला ८७ किलो|८७ किलो]] |९५ |५ |११० |५ |२०५ |६ |- |align=left|पूर्णिमा पांडे |align=left|[[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील भारोत्तोलन - महिला +८७ किलो|+८७ किलो]] |१०३ '''PB''' |५ |१२५ |५ |२२८ |६ |} ==मुष्टियुद्ध== ==लॉन बोल्स== ==सायकलिंग== ==स्क्वॅश== ==हॉकी== ==संदर्भ== {{reflist|30em}} ==बाह्यदुवे== *[https://olympic.ind.in/ भारतीय ऑलिम्पिक असोसिएशन अधिकृत साइट] [[वर्ग:२०२२ राष्ट्रकुल खेळात सहभागी देश|भारत]] gzvv1rrhyyh6qfvwfkxd9pyb23c9xo3 2 309630 2145895 2143906 2022-08-13T10:05:31Z Naga1713 141297 wikitext text/x-wiki [[चित्र:Nagnath Munde indapwadi.jpg|इवलेसे]] ks670a030u7d7l27puozbpc7n3d66ub 2145898 2145895 2022-08-13T10:37:36Z 43.242.226.9 wikitext text/x-wiki {{पान काढा}} [[चित्र:Nagnath Munde indapwadi.jpg|इवलेसे]] enrutsqezzdt5znk73bxj5nhumuarhf 0 309948 2145809 2145559 2022-08-13T04:02:28Z आर्या जोशी 65452 /* हर घर तिरंगा अभियान */ आवश्यक भर wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] nhy6gojpc4pbbod7a9vo6luktk7rax5 2145811 2145809 2022-08-13T04:03:09Z आर्या जोशी 65452 /* भारताबाहेर */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] 8p68xys7t0t00s3syulykm37va77c9r 2145812 2145811 2022-08-13T04:06:38Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ भर wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> विविध धरणांचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे. ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] anijnhlsxdfm5ksroaja6zctpeibenf 2145813 2145812 2022-08-13T04:07:18Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> विविध धरणांचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] 5kaedrxzjwkg1g05s21zz29z3nnpyya 2145814 2145813 2022-08-13T04:08:42Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> विविध धरणांचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] 50x7zjql8mzn55gmt4qnkbobjdutm6r 2145815 2145814 2022-08-13T04:22:15Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे. ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] ls3t6rwo2m3n9gs0dgmzjwwetet0g5x 2145816 2145815 2022-08-13T04:23:00Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/kokan/todays-latest-marathi-news-kop22y83272-txt-ratnagiri-today-20220804102013|title=संक्षिप्त|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] 45rv43qqicsut6p4wmja3uj25re5epq 2145817 2145816 2022-08-13T04:26:59Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ छायाचित्र wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> ==शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम== [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|२००७ साली लाल किल्ला येथील समारोह]] * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/kokan/todays-latest-marathi-news-kop22y83272-txt-ratnagiri-today-20220804102013|title=संक्षिप्त|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] hyu0u5vts7iq763pcngd13tkq23sg9o 2145818 2145817 2022-08-13T04:33:36Z आर्या जोशी 65452 /* शाळा आणि महाविद्यालये यांच्यासाठी उपक्रम */ भर wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> == विविध उपक्रम == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|२००७ साली लाल किल्ला येथील समारोह]] * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/kokan/todays-latest-marathi-news-kop22y83272-txt-ratnagiri-today-20220804102013|title=संक्षिप्त|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> * स्वातंत्र्यलढयाचा इतिहास माहिती होण्यासाठी विविध संग्रहालये, अभिलेखागार यांनीही प्रदर्शनाचे सादरीकरण करून जनतेला माहिती देण्याचा उपक्रम राबविला आहे. ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] cqau813cm0p6qkcaznzrayncpdi1lb4 2145819 2145818 2022-08-13T04:34:23Z आर्या जोशी 65452 /* विविध उपक्रम */ संदर्भ जोडला wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|India flag-XL-anim]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|Tagore singing Jana Gana Mana]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> == विविध उपक्रम == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|२००७ साली लाल किल्ला येथील समारोह]] * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/kokan/todays-latest-marathi-news-kop22y83272-txt-ratnagiri-today-20220804102013|title=संक्षिप्त|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> * स्वातंत्र्यलढयाचा इतिहास माहिती होण्यासाठी विविध संग्रहालये, अभिलेखागार यांनीही प्रदर्शनाचे सादरीकरण करून जनतेला माहिती देण्याचा उपक्रम राबविला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/exhibition-related-to-rare-documents-and-unsung-heroes-of-indias-freedom-struggle/articleshow/93525901.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव: दिल्ली में सजेगी गुमनाम वीरों की कहानी, स्वतंत्रता संग्राम के दुर्लभ दस्तावेज भी देख पाएंगे|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] kqbquwx5p5rxpigbif0wran5jpb0gjw 2145873 2145819 2022-08-13T08:20:20Z आर्या जोशी 65452 wikitext text/x-wiki {{निर्माणाधीन|}} [[File:India flag-XL-anim.gif|thumb|भारताचा राष्ट्रध्वज]] ==रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत== [[File:Tagore singing Jana Gana Mana.webm|thumb|रवींद्रनाथ ठाकूर यांनी गायलेले राष्ट्रगीत]] '''स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव''' किंवा '''भारतीय स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन''' किंवा '''आझादी का अमृत महोत्सव''' हा एक आगामी कार्यक्रम आहे, ज्यामध्ये १५ ऑगस्ट २०२२ रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा केला जाणार आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnowmarathi.com/maharashtra-news/mumbai-news/article/azadi-ka-amrit-mahotsav-75th-year-of-independence-day-of-india-celebration-in-maharashtra/430642|title=‘स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव’निमित्त महाराष्ट्रात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन|date=2022-08-07|website=www.timesnowmarathi.com|language=mr|access-date=2022-08-12}}</ref> ==स्वरूप== * [[भारत सरकार]]ने भारताच्या स्वातंत्र्य दिवसाचा ७५वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्याचा आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्याचा निर्णय घेतला. यानिमत्त देशभरात विविध कार्यक्रम करण्याचे ठरवले आहे. हा ​​महोत्सव १२ मार्च २०२२ रोजी सुरू झाला असून १५ ऑगस्ट २०२३ पर्यंत साजरा केला जाईल.<ref>{{Cite web|date=१२ मार्च २०२१|url=https://m.timesofindia.com/india/pm-modi-marks-75th-year-of-independence-highlights/amp_articleshow/81461784.cms|title=75 weeks ahead of 75th Independence Day, PM Modi launches Amrit Mahotsav: Highlights|work=The Times Of India|access-date=१२ सप्टेंबर २०२१}}</ref><ref>{{Cite web |title=Ministry of Culture to celebrate one year of Azadi Ka Amrit Mahotsav |url=https://pib.gov.in/pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1804730 |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=pib.gov.in}}</ref> * औपचारिकप्रथेप्रमाणे भारताचे पंतप्रधान दिल्लीतील लाल किल्ल्यावरून भारतीय ध्वज फडकवतील आणि त्यानंतर भाषण देतील.<ref>{{Cite web |last=Ohri |first=Arup Roychoudhury, Sanjeeb Mukherjee & Nikunj |date=७ ऑगस्ट २०२२ |title=Health care may feature in PM Narendra Modi's Independence Day speech |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/health-care-may-feature-in-pm-narendra-modi-s-independence-day-speech-122080700784_1.html |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |website=www.business-standard.com |language=en}}</ref> *भारतातील विविध राज्ये आणि आणि केंद्रशासित प्रदेशदेखील त्यांच्या स्थानिक पातळीवर हा उत्सव गावोगावी साजरा करतील. महाराष्ट्रातील [[ठाणे]] शहरात अमृत महोत्सवाची स्वतःची संकल्पना तयार केली आहे, जी १२ ते १५ ऑगस्ट दरम्यान राबवली जाईल. या उत्सवांमध्ये प्रत्येक राज्यातील विविध शहरात विविध कार्यक्रम, उत्सव, विविध रॅली, सामुदायिक कार्निव्हल इत्यादींचा समावेश आहे. ३१ जुलै २०२२ रोजी 'मन की बात' मध्ये भारताचे पंतप्रधान [[नरेंद्र मोदी]] यांनी भारतीय नागरिकांना २ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट दरमयान आपले सोशल मीडिया प्रोफाइल चित्र बदलून भारताच्या ध्वजासह लावण्याचे आवाहन केले आहे.<ref>{{Cite journal |last=Frey |first=W. |date=७ जानेवारी १९८० |title=Flag Video Profile Generator |url=http://dx.doi.org/10.2172/1151098}}</ref><ref>{{Cite book |last=Singh. |first=Jodha, Vijay S. Jodha, Samar |url=http://worldcat.org/oclc/62327150 |title=Tiranga : a celebration of the Indian flag |publisher=Neovision Publishers for Yuva Hindustani, Flag Foundation of India |isbn=81-88249-01-7 |oclc=62327150}}</ref><ref>{{Cite news |others=PTI |date=२ ऑगस्ट २०२२ |title=PM Modi changes display picture of his social media accounts to 'Tricolour', urges people to do same |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/pm-modi-changes-display-picture-of-his-social-media-accounts-to-tricolour-urges-people-to-do-same/article65714638.ece |access-date=१० ऑगस्ट २०२२ |issn=0971-751X}}</ref> == विविध उपक्रम == [[File:India independence day red fort 2007 panorama.jpg|thumb|२००७ साली लाल किल्ला येथील समारोह]] * भारतीय स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवानिमित्त स्वातंत्र्यदिनाच्या आधी शाळा आणि महाविद्यालये यांच्या माध्यमातून विविध स्पर्धांचे आयोजन करण्यात येत आहे. प्रभातफेरी, विविध स्पर्धा, देशभक्तीप्र गीत गायन, युवकांसाठी 'बढे चलो' अभियान असे विविध उपक्रम घेऊन देशाप्रती आदर व्यक्त करण्याची संधी घेतली जात आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/the-grand-finale-of-badhe-chalo-the-elixir-of-freedom-will-be-held-in-delhi-on-friday-/articleshow/93514747.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव : ‘बढ़े चलो’ का भव्य समापन दिल्ली में शुक्रवार को होगा|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.lokmat.com/vardha/amrit-mahotsav-of-freedom-as-many-as-250-lakh-students-will-sing-the-national-anthem-on-tuesday-a787-c301/|title=स्वातंत्र्याचा अमृत महोत्सव, मंगळवारी तब्बल २.५० लाख विद्यार्थी गाणार सामूहिक राष्ट्रगीत|last=author/maheshsayakhede|date=2022-08-07|website=Lokmat|language=mr-IN|access-date=2022-08-12}}</ref> * धरणाचे पाणलोट क्षेत्र, विविध मंदिरे , कार्यालये अशा ठिकाणी अमृत महोत्सवानिमित्त भारतीय ध्वजाची तिरंग्याची आरास किंवा सुशोभन करून उत्सव साजरा केला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://marathi.latestly.com/maharashtra/pandharpur-vitthal-rukmini-temple-decorated-with-tri-colour-flowers-on-the-ocassion-of-independence-day-2020-163505.html|title=पंंढरपुर विठ्ठल-रखुमाई मंंदिराच्या गाभार्‍यात स्वातंंत्र्यदिना निमित्त तिरंगी फुलांची आरास, पहा फोटो {{!}} 📰 LatestLY मराठी|date=2020-08-15|website=LatestLY मराठी|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9marathi.com/trending/75th-independence-anniversary-of-india-independence-day-is-celebrated-19-days-in-advance-in-indore-au190-768557.html|title=India's 75th Independence Day: भारताच्या स्वातंत्र्याचा 75 वा वर्धापन दिन; इंदूरमध्ये 19 दिवस आधीच साजरा झाला स्वातंत्र्य दिन|last=Marathi|first=TV9|date=2022-07-27|website=TV9 Marathi|language=mr|access-date=2022-08-13}}</ref> * मोठी शहरे तसेच लहान गावांमध्ये रोषणाई, आतषबाजी,वैचारिक व्याख्याने, स्पर्धा,ध्वजवंदन अशा विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात येत आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.esakal.com/kokan/todays-latest-marathi-news-kop22y83272-txt-ratnagiri-today-20220804102013|title=संक्षिप्त|website=eSakal - Marathi Newspaper|language=mr-IN|access-date=2022-08-13}}</ref> * स्वातंत्र्यलढयाचा इतिहास माहिती होण्यासाठी विविध संग्रहालये, अभिलेखागार यांनीही प्रदर्शनाचे सादरीकरण करून जनतेला माहिती देण्याचा उपक्रम राबविला आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/india/exhibition-related-to-rare-documents-and-unsung-heroes-of-indias-freedom-struggle/articleshow/93525901.cms|title=आजादी का अमृत महोत्सव: दिल्ली में सजेगी गुमनाम वीरों की कहानी, स्वतंत्रता संग्राम के दुर्लभ दस्तावेज भी देख पाएंगे|website=Navbharat Times|language=hi|access-date=2022-08-13}}</ref> ==हर घर तिरंगा अभियान== भारत सरकारने हर घर तिरंगा (प्रत्येक घरात तिरंगा) ही मोहीम देखील सुरू केली आहे. यात प्रत्येक घरामध्ये ₹२५ च्या अनुदान दराने २०x३० इंच आकाराचा राष्ट्रध्वज वितरणाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.प्रत्येकाने आपल्या घरात अथवा कार्यालयात, संस्थेत १३ ते १५ ऑगस्ट २०२२ या काळात भारताचा राष्ट्रध्वज फडकवत ठेवणे असे या अभियानाचे स्वरूप आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.tv9hindi.com/photo-gallery/har-ghar-tiranga-azadi-ka-amrit-mahaotsav-celebrations-for-the-75th-year-of-independence-tiranga-rally-see-pics-au293-1395452.html|title=देश में 'हर घर तिरंगा' अभियान की धूम, तस्वीरों में देखें राष्ट्र ध्वज के प्रति लोगों का जोश और उत्साह|last=Bharatvarsh|first=TV9|date=2022-08-11|website=TV9 Bharatvarsh|language=hi|access-date=2022-08-12}}</ref> ==भारताबाहेर== भारत देशाच्या बाहेर असलेल्या विविध देशातील भारतीय दूतावास तसेच भारतीय नागरिक यांनी या अमृत महोत्सवाचे औचित्य साधत स्थानिक पातळीवर विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले आहे. संगीताचे कार्यक्रम, नृत्याचे कार्यक्रम, चित्र प्रदर्शन अशा विविध माध्यमातून भारतीय स्वातंत्र्याच्या ७५ वर्षाचा आनंद साजरा केला जात आहे.<ref>{{स्रोत बातमी|last=India|first=Press Trust of|url=https://www.business-standard.com/article/international/indian-consulate-in-new-york-iaac-to-host-azadi-ka-amrit-mahotsav-122080900124_1.html|title=Indian Consulate in New York, IAAC to host Azadi ka Amrit Mahotsav|date=2022-08-09}}</ref> == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} == बाह्य दुवे == * [https://indiaat75.nic.in/ Azadi Ka Amrit Mahotsav : India@75 (इंग्रजी)] [[वर्ग:भारतीय सण आणि उत्सव]] [[वर्ग:वर्धापनदिन]] [[वर्ग:भारत]] [[वर्ग:विशेष दिवस]] 4yj1i7lynmunwjmhdx770rhbgmhf6pw 0 310015 2145744 2145563 2022-08-12T17:09:40Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki '''सरकारनामा''' (sarkarnama.in) हे सकाळ माध्यम समूहाने सुरू केलेले, फक्त राजकीय बातम्या देणारे स्वतंत्र संकेतस्थळ (न्यूज पोर्टल)आहे. मार्च २०१७ मध्ये याची सुरुवात झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sakalmediagroup.com/media-businesses/online-media/|title=Digital {{!}} Sakal Media Group|last=Pawar|first=Abhijit|language=en-US|access-date=2022-08-11}}</ref> योगेश कुटे हे सरकारनामाचे संपादक आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sarkarnama.in/maharashtra/paschim-maharashtra/statements-made-by-sujay-vikhen-regarding-thorat-lanke-sangram-jagtap-rohit-pawar-sarkarnama-special-interview-aa84|title=खासदार डॉ. सुजय विखे पाटील ( Dr. Sujay Vikhe Patil ) यांची सरकारनामाचे संपादक योगेश कुटे यांनी विशेष मुलाखत|last=ब्युरो|first=सरकारनामा|website=Sarkarnama|language=mr|url-status=live|access-date=2022-08-11}}</ref> २०१८ साली, सर्वोत्कृष्ट "डिजिटल लाँच" साठी, सरकारनामाला भारतीय जाहिरात क्षेत्रातील ॲबीज अवॉर्ड ( Abby's Award ) हा पुरस्कार मिळाला आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.apglobale.com/sakal-media-group-picks-up-two-awards-at-the-abbys-2018/|title=Sakal Media Group picks up two awards at the Abby’s 2018|date=2018-04-06|website=APGlobale|language=en-US|access-date=2022-08-11}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.exchange4media.com/goafest-news/abby-nominees-speak-on-their-respective-works-89290.html|title=ABBY Nominees speak on their respective works - Exchange4media|website=Indian Advertising Media & Marketing News – exchange4media|language=en|access-date=2022-08-11}}</ref> {{विस्तार}} == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:सकाळ माध्यम समूह]] [[वर्ग:मराठी संकेतस्थळे]] nejt6kcyuxeddimwbkw97eigxsewtl2 1 310088 2145715 2145661 2022-08-12T15:42:12Z Khirid Harshad 138639 या पानावरील सगळा मजकूर काढला wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 310099 2145673 2022-08-12T11:59:39Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टेंभारी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टेंभारी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''टेंभारी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] tg4adabmagpqv7yy3ey5x2ye8hfx3vz 0 310100 2145675 2022-08-12T12:00:30Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खेंडा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खेंडा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''खेंडा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] jndl5olpoaaibs6k8ro297timd0i49q 0 310101 2145676 2022-08-12T12:01:13Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खेतापूर''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''खेतापूर''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''खेतापूर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] ovy4li2q0x6ltptimywscmuytsy1wt8 0 310102 2145677 2022-08-12T12:02:01Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''किन्ही''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''किन्ही''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''किन्ही''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 1848mqd4194veblzw74rni5fknioduv 0 310103 2145678 2022-08-12T12:03:01Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कुक्काडुमरी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''कुक्काडुमरी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''कुक्काडुमरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] s7rvichqw2czl8p4wj2jkw8d3uixdp0 0 310104 2145679 2022-08-12T12:03:45Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माजरी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माजरी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''माजरी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 8ewxbh8uwgnc68r3oof3tybp1c4afjn 0 310105 2145680 2022-08-12T12:04:29Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माळची''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माळची''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''माळची''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] c8l7awauupnfpu9is8l2dy5epu5klr9 0 310106 2145681 2022-08-12T12:05:11Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टेकेपार''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टेकेपार''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''टेकेपार''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 78kd4lclrfvwk8ma13ivj63jy3rxt98 0 310107 2145683 2022-08-12T12:06:23Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टाकळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''टाकळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''टाकळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] jnqc2c88h7g3pby4u43too9hhrc0ali 0 310108 2145684 2022-08-12T12:07:03Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माळणी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''माळणी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''माळणी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] igbun4qym8q14axkhhm9u9cnrvfzydj 0 310109 2145685 2022-08-12T12:07:46Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मांधळ''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मांधळ''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''मांधळ''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 74bpv0uosm0ctkdaifjblx68w6qw4gs 3 310110 2145686 2022-08-12T12:15:40Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Ajay wagh 21}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १७:४५, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) km5w9qa63ay20jpvj1xw8fxbj6q4n1y 3 310111 2145687 2022-08-12T12:18:46Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Ankush Mukadam}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १७:४८, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) b1gyls0jldt7rpk6ipggbz5626n7y44 0 310112 2145689 2022-08-12T12:47:17Z अमर राऊत 140696 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104055174|Lal Singh Chaddha]]" wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />Tanuj Tiku<br />'''Songs:'''<br />[[Pritam]]|देश=India|भाषा=Hindi}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि वायाकॉम 18 स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने 2018 च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि 14 मार्च 2019 रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' 100 हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर 2019 मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर 2021 मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == संदर्भ == 33v45bqitcrkrhvhs1biytt5oagbg22 2145707 2145689 2022-08-12T15:27:02Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />Tanuj Tiku<br />'''Songs:'''<br />[[Pritam]]|देश=India|भाषा=Hindi}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == संदर्भ == ebv8mv2wowxdt014302h5pd16yxes3e 2145709 2145707 2022-08-12T15:27:59Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == संदर्भ == s789uctgfk04jx6om5pdj4qqwht8iea 2145726 2145709 2022-08-12T16:30:33Z 2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''Boycott लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे.boycott [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''Boycott लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == संदर्भ == 2kb687b5qklueqtdetpdcrtvxwjpkfo 2145732 2145726 2022-08-12T16:49:00Z अमर राऊत 140696 [[Special:Contributions/2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921|2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921]] ([[User talk:2401:4900:529F:14AA:0:0:3A:C921|चर्चा]])यांची आवृत्ती 2145726 परतवली. wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == संदर्भ == s789uctgfk04jx6om5pdj4qqwht8iea 2145733 2145732 2022-08-12T16:53:21Z अमर राऊत 140696 Created by translating the section "भूमिका" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104083302|Laal Singh Chaddha]]" wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == भूमिका == * लाल सिंग चड्ढाच्या भूमिकेत- [[आमिर खान]] ** अहमद इब्न उमर- तरुण लाल म्हणून <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/gippy-garewal-s-son-shinda-was-asked-to-cut-hair-for-laal-singh-chaddha-role-singer-refused-101659942326034.html|title=Gippy Grewal's son refuses to play the role of young laal in Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=8 August 2022|publisher=Hindustan Times|access-date=9 August 2022}}</ref> * रूपाच्या भूमिकेत- [[करीना कपूर]] <ref name=":1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/confirmed-kareena-kapoor-khan-reunites-aamir-khan-lal-singh-chaddha/|title=Confirmed Kareena Kapoor Khan reunites with Aamir Khan|date=21 June 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=15 September 2019}}</ref> * बालराजू "बाला" बोडीच्या भूमिकेत- [[नागा चैतन्य]] <ref name="nc">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2021/may/04/naga-chaitanya-makes-bollywood-debut-joins-cast-of-aamir-khans-laal-singh-chaddha-2298026.html|title=Naga Chaitanya makes Bollywood debut, joins cast of Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=4 May 2021|website=The New Indian Express|access-date=4 May 2021}}</ref> * सौ. चड्ढा, लाल सिंग चड्ढाची आई- मोना सिंग * मोहम्मद पाजीच्या भूमिकेत- मानव विज * आर्या शर्मा <ref name="as">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-mere-dad-ki-dulhan-actress-aaryaa-sharma-to-make-her-bollywood-debut-in-laal-singh-chaddha/articleshow/86991651.cms|title=Mere Dad Ki Dulhan actress Aaryaa Sharma to make her Bollywood debut in Laal Singh Chaddha|date=13 October 2021|website=Times Of India|access-date=13 October 2021}}</ref> * [[Arun Bali|अरुण बळी]] * [[शाहरुख खान]] (पाहुणा कलाकार) <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/revealed-shah-rukh-khan-friend-told-needed-someone-can-represent-elvis-presley-represented-america-aamir-khan/|title=REVEALED: "Shah Rukh Khan is a friend. I told him that I needed someone who can represent what Elvis Presley represented in America" – Aamir Khan|date=9 August 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=9 August 2022}}</ref> * [[कामिनी कौशल]] (पाहुणी कलाकार) == संदर्भ == <references /> l7g9n22cjhluac71hbp27p2ko5gft45 2145736 2145733 2022-08-12T16:56:50Z अमर राऊत 140696 Created by translating the section "चित्रपट प्रदर्शन" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1104083302|Laal Singh Chaddha]]" wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == भूमिका == * लाल सिंग चड्ढाच्या भूमिकेत- [[आमिर खान]] ** अहमद इब्न उमर- तरुण लाल म्हणून <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/gippy-garewal-s-son-shinda-was-asked-to-cut-hair-for-laal-singh-chaddha-role-singer-refused-101659942326034.html|title=Gippy Grewal's son refuses to play the role of young laal in Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=8 August 2022|publisher=Hindustan Times|access-date=9 August 2022}}</ref> * रूपाच्या भूमिकेत- [[करीना कपूर]] <ref name=":1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/confirmed-kareena-kapoor-khan-reunites-aamir-khan-lal-singh-chaddha/|title=Confirmed Kareena Kapoor Khan reunites with Aamir Khan|date=21 June 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=15 September 2019}}</ref> * बालराजू "बाला" बोडीच्या भूमिकेत- [[नागा चैतन्य]] <ref name="nc">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2021/may/04/naga-chaitanya-makes-bollywood-debut-joins-cast-of-aamir-khans-laal-singh-chaddha-2298026.html|title=Naga Chaitanya makes Bollywood debut, joins cast of Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=4 May 2021|website=The New Indian Express|access-date=4 May 2021}}</ref> * सौ. चड्ढा, लाल सिंग चड्ढाची आई- मोना सिंग * मोहम्मद पाजीच्या भूमिकेत- मानव विज * आर्या शर्मा <ref name="as">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-mere-dad-ki-dulhan-actress-aaryaa-sharma-to-make-her-bollywood-debut-in-laal-singh-chaddha/articleshow/86991651.cms|title=Mere Dad Ki Dulhan actress Aaryaa Sharma to make her Bollywood debut in Laal Singh Chaddha|date=13 October 2021|website=Times Of India|access-date=13 October 2021}}</ref> * [[Arun Bali|अरुण बळी]] * [[शाहरुख खान]] (पाहुणा कलाकार) <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/revealed-shah-rukh-khan-friend-told-needed-someone-can-represent-elvis-presley-represented-america-aamir-khan/|title=REVEALED: "Shah Rukh Khan is a friend. I told him that I needed someone who can represent what Elvis Presley represented in America" – Aamir Khan|date=9 August 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=9 August 2022}}</ref> * [[कामिनी कौशल]] (पाहुणी कलाकार) == चित्रपट प्रदर्शन == === चित्रपटगृह === ''लाल सिंग चड्ढा ११'' ऑगस्ट २०२२ रोजी तामिळ आणि तेलुगू भाषांमध्ये डब केलेल्या आवृत्त्यांसह प्रदर्शित झाला. <ref name="nrd">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/laal-singh-chaddha-delayed-again-aamir-khan-starrer-to-now-release-on-this-date-1913356-2022-02-15|title=Laal Singh Chaddha delayed again! Aamir Khan-starrer to now release on THIS date|date=15 February 2022|website=[[India Today]]|access-date=15 February 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://crazybollywood.com/prithviraj-lal-singh-chaddha-brahmastra-release-in-tamil-telugu-after-the-success-of-pushpa-and-rrr-in-hindi-versions-these-hindi-films-will-be-released-in-tamil-telugu-languages-cb-news/|title=Prithviraj Lal Singh Chaddha Brahmastra Release in Tamil Telugu {{!}} After the success of 'Pushpa' and 'RRR' in Hindi versions, these Hindi films will be released in Tamil, Telugu languages}}</ref> यापूर्वी, [[नाताळ|ख्रिसमसच्या]] मुहूर्तावर 25 डिसेंबर 2020 रोजी रिलीज करण्याची घोषणा केली होती. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Hindustan Times]]|access-date=15 September 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html "Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020"]. </cite></ref> तथापि, भारतातील कोविड-19 साथीच्या आजारामुळे चित्रपटनिर्मिती थांबल्यामुळे ख्रिसमस वीकेंडला उद्देशून 24 डिसेंबर 2021 पर्यंत प्रदर्शन एक वर्षाने विलंब झाले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2020/film/news/aamir-khan-forrest-gump-remake-turkey-release-1234730211/|title=Aamir Khan's 'Forrest Gump' Remake For Viacom18 Shifts to Turkey Shoot, Delaying Release|last=Ramachandran|first=Naman|date=10 August 2020|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|access-date=11 August 2020}}</ref> नंतर ते 11 फेब्रुवारी आणि नंतर 14 एप्रिल 2022 रोजी रिलीज करण्यासाठी पुन्हा शेड्यूल करण्यात आले, तथापि, ते पुढे ढकलण्यात आले. <ref name="nrd" /> [[मोशन पिक्चर असोसिएशन|मोशन पिक्चर असोसिएशनने]] चित्रपटाला "काही हिंसक सामग्री, थीमॅटिक घटक आणि सूचक सामग्री" साठी PG-13 रेटिंग दिले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0|title=Search|website=FilmRatings.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0 "Search"]. </cite></ref> === वितरण === चित्रपटाचे वितरण भारतात व्हायकॉम 18 स्टुडिओने केले, तर चित्रपटाचे आंतरराष्ट्रीय वितरण पॅरामाउंट पिक्चर्सद्वारे केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2021/film/news/viacom18-paramount-india-adaptation-aamir-khan-1235085517/|title=Viacom18 Plans to Adapt More Paramount Titles for India, Sets New Release Date for Aamir Khan's 'Forrest Gump' Adaptation (EXCLUSIVE)|date=13 October 2021|website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/hindi/news/hollywood-studio-paramount-pictures-will-distribute-aamir-khans-upcoming-film-laal-singh-chaddha-globally-241249/|title=आमिर खान की लाल सिंह चड्ढा को वर्ल्डवाइड मार्केट में डिस्ट्रीब्यूट करेंगे फॉरेस्ट गंप मेकर्स हॉलीवुड स्टूडियो पैरामाउंट पिक्चर्स|date=16 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|language=hi}}</ref> चित्रपटाचे [[आंध्र प्रदेश]] आणि [[तेलंगणा|तेलंगण]] क्षेत्रासाठीचे तेलुगू हक्क गीता आर्ट्सने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/|title=Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/ "Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms|title=Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms "Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> तसेच [[तमिळनाडू|तामिळनाडूचे]] थिएटरचे हक्क रेड जायंट मूव्हीजने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/laal-singh-chaddha-udhayanidhi-stalins-red-giant-movies-to-present-in-tamil-nadu-5570803.html|title=Laal Singh Chaddha: Udhayanidhi Stalin's Red Giant Movies To Present In Tamil Nadu|date=16 July 2022|website=[[News18 India]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://zeenews.india.com/people/boycott-laal-singh-chaddha-controversy-why-is-twitter-fuming-over-aamir-khan-kareena-kapoors-ambitious-project-2492269.html|title=Boycott Laal Singh Chaddha controversy: Why is Twitter fuming over Aamir Khan, Kareena Kapoor's ambitious project|date=3 August 2022|website=[[Zee News]]|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://thesportsgrail.com/boycott-laal-singh-chaddha-trends-on-twitter-after-controversy-heats-up-as-aamir-khan-mocks-hindu-gods-culture-in-his-movies-and-calls-india-intolerant-know-the-reason-behind-the-trend/|title=Boycott Laal Singh Chaddha Trends On Twitter After Controversy Heats Up As Aamir Khan Mocks Hindu Gods, Culture In His Movies And Calls India Intolerant, Know The Reason Behind The Trend|date=3 August 2022|website=The Sports Grail|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.thedailystar.net/entertainment/tv-film/news/aamir-khan-accused-anti-hindu-ahead-laal-singh-chaddha-release-3084881|title=Aamir Khan accused of being ''Anti-Hindu" ahead of 'Laal Singh Chaddha' release|date=3 August 2022|website=The Daily Star|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/aamir-khan-sad-over-boycott-laal-singh-chaddha-twitter-trend-please-dont-boycott-my-film-watch-it-5664211.html|title=Aamir Khan 'Sad' Over 'Boycott Laal Singh Chaddha' Trend: 'Please Don't Boycott My Film, Watch It'|date=3 August 2022|website=News 18|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://newsroompost.com/entertainment/respect-original-skip-remake-twitter-cites-reasons-to-miss-out-aamirs-upcoming-as-lalsinghchaddha-trends-on-top/5150722.html|title="Respect Original, Skip Remake": Twitter cites reasons to miss out Aamir's upcoming as #LalSinghChaddha trends on top|date=3 August 2022|website=Newsroom Post|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/|title=Do you hear the name of the movie Forest Gump? This movie is the original one that was released in 1994 and Laal Singh Chaddha movie is a remake of this movie. In 1994 it was a massive hit.|website=Bollywood Hungama|access-date=4 August 2022}}</ref> == संदर्भ == <references /> iayd4pc4uca4ng4gxo98xzsrbf9jdiz 2145749 2145736 2022-08-12T17:42:20Z संतोष गोरे 135680 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरूवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == भूमिका == * लाल सिंग चड्ढाच्या भूमिकेत- [[आमिर खान]] ** अहमद इब्न उमर- तरुण लाल म्हणून <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/gippy-garewal-s-son-shinda-was-asked-to-cut-hair-for-laal-singh-chaddha-role-singer-refused-101659942326034.html|title=Gippy Grewal's son refuses to play the role of young laal in Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=8 August 2022|publisher=Hindustan Times|access-date=9 August 2022}}</ref> * रूपाच्या भूमिकेत- [[करीना कपूर]] <ref name=":1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/confirmed-kareena-kapoor-khan-reunites-aamir-khan-lal-singh-chaddha/|title=Confirmed Kareena Kapoor Khan reunites with Aamir Khan|date=21 June 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=15 September 2019}}</ref> * बालराजू "बाला" बोडीच्या भूमिकेत- [[नागा चैतन्य]] <ref name="nc">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2021/may/04/naga-chaitanya-makes-bollywood-debut-joins-cast-of-aamir-khans-laal-singh-chaddha-2298026.html|title=Naga Chaitanya makes Bollywood debut, joins cast of Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=4 May 2021|website=The New Indian Express|access-date=4 May 2021}}</ref> * सौ. चड्ढा, लाल सिंग चड्ढाची आई- मोना सिंग * मोहम्मद पाजीच्या भूमिकेत- मानव विज * आर्या शर्मा <ref name="as">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-mere-dad-ki-dulhan-actress-aaryaa-sharma-to-make-her-bollywood-debut-in-laal-singh-chaddha/articleshow/86991651.cms|title=Mere Dad Ki Dulhan actress Aaryaa Sharma to make her Bollywood debut in Laal Singh Chaddha|date=13 October 2021|website=Times Of India|access-date=13 October 2021}}</ref> * [[Arun Bali|अरुण बळी]] * [[शाहरुख खान]] (पाहुणा कलाकार) <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/revealed-shah-rukh-khan-friend-told-needed-someone-can-represent-elvis-presley-represented-america-aamir-khan/|title=REVEALED: "Shah Rukh Khan is a friend. I told him that I needed someone who can represent what Elvis Presley represented in America" – Aamir Khan|date=9 August 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=9 August 2022}}</ref> * [[कामिनी कौशल]] (पाहुणी कलाकार) == चित्रपट प्रदर्शन == === चित्रपटगृह === ''लाल सिंग चड्ढा ११'' ऑगस्ट २०२२ रोजी तामिळ आणि तेलुगू भाषांमध्ये डब केलेल्या आवृत्त्यांसह प्रदर्शित झाला. <ref name="nrd">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/laal-singh-chaddha-delayed-again-aamir-khan-starrer-to-now-release-on-this-date-1913356-2022-02-15|title=Laal Singh Chaddha delayed again! Aamir Khan-starrer to now release on THIS date|date=15 February 2022|website=[[India Today]]|access-date=15 February 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://crazybollywood.com/prithviraj-lal-singh-chaddha-brahmastra-release-in-tamil-telugu-after-the-success-of-pushpa-and-rrr-in-hindi-versions-these-hindi-films-will-be-released-in-tamil-telugu-languages-cb-news/|title=Prithviraj Lal Singh Chaddha Brahmastra Release in Tamil Telugu {{!}} After the success of 'Pushpa' and 'RRR' in Hindi versions, these Hindi films will be released in Tamil, Telugu languages}}</ref> यापूर्वी, [[नाताळ|ख्रिसमसच्या]] मुहूर्तावर 25 डिसेंबर 2020 रोजी रिलीज करण्याची घोषणा केली होती. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Hindustan Times]]|access-date=15 September 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html "Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020"]. </cite></ref> तथापि, भारतातील कोविड-19 साथीच्या आजारामुळे चित्रपटनिर्मिती थांबल्यामुळे ख्रिसमस वीकेंडला उद्देशून 24 डिसेंबर 2021 पर्यंत प्रदर्शन एक वर्षाने विलंब झाले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2020/film/news/aamir-khan-forrest-gump-remake-turkey-release-1234730211/|title=Aamir Khan's 'Forrest Gump' Remake For Viacom18 Shifts to Turkey Shoot, Delaying Release|last=Ramachandran|first=Naman|date=10 August 2020|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|access-date=11 August 2020}}</ref> नंतर ते 11 फेब्रुवारी आणि नंतर 14 एप्रिल 2022 रोजी रिलीज करण्यासाठी पुन्हा शेड्यूल करण्यात आले, तथापि, ते पुढे ढकलण्यात आले. <ref name="nrd" /> [[मोशन पिक्चर असोसिएशन|मोशन पिक्चर असोसिएशनने]] चित्रपटाला "काही हिंसक सामग्री, थीमॅटिक घटक आणि सूचक सामग्री" साठी PG-13 रेटिंग दिले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0|title=Search|website=FilmRatings.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0 "Search"]. </cite></ref> === वितरण === चित्रपटाचे वितरण भारतात व्हायकॉम 18 स्टुडिओने केले, तर चित्रपटाचे आंतरराष्ट्रीय वितरण पॅरामाउंट पिक्चर्सद्वारे केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2021/film/news/viacom18-paramount-india-adaptation-aamir-khan-1235085517/|title=Viacom18 Plans to Adapt More Paramount Titles for India, Sets New Release Date for Aamir Khan's 'Forrest Gump' Adaptation (EXCLUSIVE)|date=13 October 2021|website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/hindi/news/hollywood-studio-paramount-pictures-will-distribute-aamir-khans-upcoming-film-laal-singh-chaddha-globally-241249/|title=आमिर खान की लाल सिंह चड्ढा को वर्ल्डवाइड मार्केट में डिस्ट्रीब्यूट करेंगे फॉरेस्ट गंप मेकर्स हॉलीवुड स्टूडियो पैरामाउंट पिक्चर्स|date=16 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|language=hi}}</ref> चित्रपटाचे [[आंध्र प्रदेश]] आणि [[तेलंगणा|तेलंगण]] क्षेत्रासाठीचे तेलुगू हक्क गीता आर्ट्सने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/|title=Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/ "Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms|title=Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms "Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> तसेच [[तमिळनाडू|तामिळनाडूचे]] थिएटरचे हक्क रेड जायंट मूव्हीजने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/laal-singh-chaddha-udhayanidhi-stalins-red-giant-movies-to-present-in-tamil-nadu-5570803.html|title=Laal Singh Chaddha: Udhayanidhi Stalin's Red Giant Movies To Present In Tamil Nadu|date=16 July 2022|website=[[News18 India]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://zeenews.india.com/people/boycott-laal-singh-chaddha-controversy-why-is-twitter-fuming-over-aamir-khan-kareena-kapoors-ambitious-project-2492269.html|title=Boycott Laal Singh Chaddha controversy: Why is Twitter fuming over Aamir Khan, Kareena Kapoor's ambitious project|date=3 August 2022|website=[[Zee News]]|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://thesportsgrail.com/boycott-laal-singh-chaddha-trends-on-twitter-after-controversy-heats-up-as-aamir-khan-mocks-hindu-gods-culture-in-his-movies-and-calls-india-intolerant-know-the-reason-behind-the-trend/|title=Boycott Laal Singh Chaddha Trends On Twitter After Controversy Heats Up As Aamir Khan Mocks Hindu Gods, Culture In His Movies And Calls India Intolerant, Know The Reason Behind The Trend|date=3 August 2022|website=The Sports Grail|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.thedailystar.net/entertainment/tv-film/news/aamir-khan-accused-anti-hindu-ahead-laal-singh-chaddha-release-3084881|title=Aamir Khan accused of being ''Anti-Hindu" ahead of 'Laal Singh Chaddha' release|date=3 August 2022|website=The Daily Star|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/aamir-khan-sad-over-boycott-laal-singh-chaddha-twitter-trend-please-dont-boycott-my-film-watch-it-5664211.html|title=Aamir Khan 'Sad' Over 'Boycott Laal Singh Chaddha' Trend: 'Please Don't Boycott My Film, Watch It'|date=3 August 2022|website=News 18|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://newsroompost.com/entertainment/respect-original-skip-remake-twitter-cites-reasons-to-miss-out-aamirs-upcoming-as-lalsinghchaddha-trends-on-top/5150722.html|title="Respect Original, Skip Remake": Twitter cites reasons to miss out Aamir's upcoming as #LalSinghChaddha trends on top|date=3 August 2022|website=Newsroom Post|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/|title=Do you hear the name of the movie Forest Gump? This movie is the original one that was released in 1994 and Laal Singh Chaddha movie is a remake of this movie. In 1994 it was a massive hit.|website=Bollywood Hungama|access-date=4 August 2022}}</ref> == संदर्भ == <references /> [[वर्ग:हिंदी भाषेमधील चित्रपट]] sub6sf7sgpiusyx3gutacf1ba10igdd 2145885 2145749 2022-08-13T09:16:03Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — उकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#उकार|अधिक माहिती]]) wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट चित्रपट|संगीत='''Score:'''<br />तनुज टिकू<br />'''Songs:'''<br />[[प्रीतम]]|देश=भारत|भाषा=हिंदी}} '''लाल सिंग चड्ढा''' हा एक भारतीय [[हिंदी भाषा|हिंदी]] कॉमेडी-ड्रामा चित्रपट आहे, ज्याचे दिग्दर्शन अद्वैत चंदन यांनी एरिक रॉथ आणि [[अतुल कुलकर्णी]] यांच्या पटकथेवरून केले आहे. [[आमिर खान|आमिर खान प्रॉडक्शन]] आणि व्हायकॉम१८ स्टुडिओ यांनी याची निर्मिती केली आहे. १९९४ मधील अमेरिकन चित्रपट ''[[फॉरेस्ट गम्प (चित्रपट)|फॉरेस्ट गंपचा]]'' हा रिमेक आहे, जो विन्स्टन ग्रूमच्या १९८६ मधील याच नावाच्या कादंबरीवर आधारित होता. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/breaking-aamir-khan-starrer-laal-singh-chaddha-release-christmas-2020/|title=Breaking! Aamir Khan starrer Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=16 September 2019}}</ref> या चित्रपटात आमिर खान शीर्षक पात्राची भूमिका करत असून [[करीना कपूर]], [[नागा चैतन्य]] (त्याच्या [[बॉलीवूड|हिंदी चित्रपट]] पदार्पणात) आणि मोना सिंग यांच्या इतर प्रमुख भूमिका आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.ndtv.com/entertainment/calling-aamir-khan-before-laal-singh-chaddha-release-might-be-a-problem-heres-why-2361905|title=Calling Aamir Khan Before Laal Singh Chaddha Release Might be a Problem. Here's Why}}</ref> ''फॉरेस्ट गंपचे'' रुपांतर, दोन दशकांच्या कालावधीत अनेक बदल घडवून आणले, अतुल कुलकर्णी यांनी पहिली दहा वर्षे स्क्रिप्टचे रुपांतर करण्यासाठी आणि आणखी दहा वर्षे रीमेकचे अधिकार खरेदी करण्यासाठी घालवली. <ref name=":0">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/features/exclusive-atul-kulkarni-says-wrote-script-laal-singh-chaddha-10-years-back-says-aamir-khan-not-believe-wrote-good-script/|title=Exclusive: Atul Kulkarni says he wrote the script of Laal Singh Chaddha 10 years back; says Aamir Khan did not believe he wrote a good script|date=2 August 2020|access-date=13 December 2020}}</ref> आमिर खानने २०१८ च्या सुरुवातीला लॉस एंजेलिस-आधारित निर्माती आणि दिग्दर्शिका राधिका चौधरी यांच्या मदतीने चित्रपटाचे हक्क विकत घेतले आणि १४ मार्च २०१९ रोजी त्याच्या शीर्षकासह चित्रपटाची अधिकृत घोषणा केली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://twitter.com/taran_adarsh/status/1124559125713604608|title=Mark the date... Aamir Khan's new film #LaalSinghChaddha to release on #Christmas 2020... Stars Aamir in title role... Directed by Advait Chandan... Written by Atul Kulkarni... #Viacom18Movies|via=[[Twitter]]|access-date=16 September 2019}}</ref> ''लाल सिंग चड्ढा'' १०० हून अधिक भारतीय ठिकाणी चित्रित करण्यात आले आहे. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/bollywood/011119/as-aamir-khan-begins-shooting-for-laal-singh-chaddha-his-mother-gives.html|title=As Aamir Khan begins shooting for Laal Singh Chaddha, his mother gives Muhurat clap|date=1 November 2019|publisher=Deccan Chronicle|access-date=4 November 2019}}</ref> मुख्य फोटोग्राफी ऑक्टोबर २०१९ मध्ये सुरू झाली आणि [[२०१९-२०२० वुहान कोरोना व्हायरसचा उद्रेक|COVID-19 साथीच्या आजारामुळे]] अनेक विलंबानंतर सप्टेंबर २०२१ मध्ये समाप्त झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.timesnownews.com/amp/entertainment/news/bollywood-news/article/aamir-khans-laal-singh-chaddha-goes-on-floors-as-actors-mom-gives-clap-for-mahurat-shot/510679|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha goes on floors as actor's mom gives clap for mahurat shot|date=1 November 2019|publisher=Timesnownews.com|access-date=4 November 2019}}</ref> हा चित्रपट सुरुवातीला २०२०-२०२२ मध्ये अनेक तारखांमध्ये सिनेमा रिलीज होण्यासाठी नियोजित होता, परंतु साथीच्या रोगामुळे उत्पादन थांबल्यामुळे तो विलंब होत राहिला आणि ११ ऑगस्ट २०२२ रोजी [[रक्षाबंधन]] आणि [[भारतीय स्वातंत्र्य दिवस|स्वातंत्र्य दिनाच्या]] बरोबरीने जगभरात थिएटरमध्ये प्रदर्शित झाला. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/aamir-khans-laal-singh-chaddha-to-clash-with-akshay-kumars-raksha-bandhan-on-august-14/articleshow/89597870.cms|title=Aamir Khan's 'Laal Singh Chaddha' to clash with Akshay Kumar's 'Raksha Bandhan' on August 14 - Times of India|website=The Times of India|access-date=15 February 2022}}</ref> चित्रपटाचे गाणे तनुज टिकू यांनी संगीतबद्ध केले आहे तर चित्रपटातील मूळ गाणी [[प्रीतम]] यांनी संगीतबद्ध केली आहेत आणि गाण्याचे बोल अमिताभ भट्टाचार्य यांनी लिहिले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.cinemaexpress.com/stories/news/2019/aug/19/pritam-to-compose-for-aamir-khans-laal-singh-chaddha-13733.html|title=Pritam to compose for Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|website=The New Indian Express|access-date=15 December 2020}}</ref> == भूमिका == * लाल सिंग चड्ढाच्या भूमिकेत- [[आमिर खान]] ** अहमद इब्न उमर- तरुण लाल म्हणून <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/entertainment/bollywood/gippy-garewal-s-son-shinda-was-asked-to-cut-hair-for-laal-singh-chaddha-role-singer-refused-101659942326034.html|title=Gippy Grewal's son refuses to play the role of young laal in Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=8 August 2022|publisher=Hindustan Times|access-date=9 August 2022}}</ref> * रूपाच्या भूमिकेत- [[करीना कपूर]] <ref name=":1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/confirmed-kareena-kapoor-khan-reunites-aamir-khan-lal-singh-chaddha/|title=Confirmed Kareena Kapoor Khan reunites with Aamir Khan|date=21 June 2019|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=15 September 2019}}</ref> * बालराजू "बाला" बोडीच्या भूमिकेत- [[नागा चैतन्य]] <ref name="nc">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/hindi/2021/may/04/naga-chaitanya-makes-bollywood-debut-joins-cast-of-aamir-khans-laal-singh-chaddha-2298026.html|title=Naga Chaitanya makes Bollywood debut, joins cast of Aamir Khan's Laal Singh Chaddha|date=4 May 2021|website=The New Indian Express|access-date=4 May 2021}}</ref> * सौ. चड्ढा, लाल सिंग चड्ढाची आई- मोना सिंग * मोहम्मद पाजीच्या भूमिकेत- मानव विज * आर्या शर्मा <ref name="as">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/hindi/exclusive-mere-dad-ki-dulhan-actress-aaryaa-sharma-to-make-her-bollywood-debut-in-laal-singh-chaddha/articleshow/86991651.cms|title=Mere Dad Ki Dulhan actress Aaryaa Sharma to make her Bollywood debut in Laal Singh Chaddha|date=13 October 2021|website=Times Of India|access-date=13 October 2021}}</ref> * [[Arun Bali|अरुण बळी]] * [[शाहरुख खान]] (पाहुणा कलाकार) <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/revealed-shah-rukh-khan-friend-told-needed-someone-can-represent-elvis-presley-represented-america-aamir-khan/|title=REVEALED: "Shah Rukh Khan is a friend. I told him that I needed someone who can represent what Elvis Presley represented in America" – Aamir Khan|date=9 August 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|access-date=9 August 2022}}</ref> * [[कामिनी कौशल]] (पाहुणी कलाकार) == चित्रपट प्रदर्शन == === चित्रपटगृह === ''लाल सिंग चड्ढा ११'' ऑगस्ट २०२२ रोजी तामिळ आणि तेलुगू भाषांमध्ये डब केलेल्या आवृत्त्यांसह प्रदर्शित झाला. <ref name="nrd">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/laal-singh-chaddha-delayed-again-aamir-khan-starrer-to-now-release-on-this-date-1913356-2022-02-15|title=Laal Singh Chaddha delayed again! Aamir Khan-starrer to now release on THIS date|date=15 February 2022|website=[[India Today]]|access-date=15 February 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://crazybollywood.com/prithviraj-lal-singh-chaddha-brahmastra-release-in-tamil-telugu-after-the-success-of-pushpa-and-rrr-in-hindi-versions-these-hindi-films-will-be-released-in-tamil-telugu-languages-cb-news/|title=Prithviraj Lal Singh Chaddha Brahmastra Release in Tamil Telugu {{!}} After the success of 'Pushpa' and 'RRR' in Hindi versions, these Hindi films will be released in Tamil, Telugu languages}}</ref> यापूर्वी, [[नाताळ|ख्रिसमसच्या]] मुहूर्तावर 25 डिसेंबर 2020 रोजी रिलीज करण्याची घोषणा केली होती. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html|title=Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020|date=4 May 2019|website=[[Hindustan Times]]|access-date=15 September 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.hindustantimes.com/bollywood/aamir-khan-s-laal-singh-chaddha-to-release-on-christmas-2020/story-NOuNAfi9Z2EcRK4RpFNpsN.html "Aamir Khan's Laal Singh Chaddha to release on Christmas 2020"]. </cite></ref> तथापि, भारतातील कोविड-19 साथीच्या आजारामुळे चित्रपटनिर्मिती थांबल्यामुळे ख्रिसमस वीकेंडला उद्देशून 24 डिसेंबर 2021 पर्यंत प्रदर्शन एक वर्षाने विलंब झाले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2020/film/news/aamir-khan-forrest-gump-remake-turkey-release-1234730211/|title=Aamir Khan's 'Forrest Gump' Remake For Viacom18 Shifts to Turkey Shoot, Delaying Release|last=Ramachandran|first=Naman|date=10 August 2020|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|access-date=11 August 2020}}</ref> नंतर ते 11 फेब्रुवारी आणि नंतर 14 एप्रिल 2022 रोजी रिलीज करण्यासाठी पुन्हा शेड्यूल करण्यात आले, तथापि, ते पुढे ढकलण्यात आले. <ref name="nrd" /> [[मोशन पिक्चर असोसिएशन|मोशन पिक्चर असोसिएशनने]] चित्रपटाला "काही हिंसक सामग्री, थीमॅटिक घटक आणि सूचक सामग्री" साठी PG-13 रेटिंग दिले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0|title=Search|website=FilmRatings.com}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.filmratings.com/Search?filmTitle=laal+singh+chaddha&x=0&y=0 "Search"]. </cite></ref> === वितरण === चित्रपटाचे वितरण भारतात व्हायकॉम 18 स्टुडिओने केले, तर चित्रपटाचे आंतरराष्ट्रीय वितरण पॅरामाउंट पिक्चर्सद्वारे केले. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://variety.com/2021/film/news/viacom18-paramount-india-adaptation-aamir-khan-1235085517/|title=Viacom18 Plans to Adapt More Paramount Titles for India, Sets New Release Date for Aamir Khan's 'Forrest Gump' Adaptation (EXCLUSIVE)|date=13 October 2021|website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/hindi/news/hollywood-studio-paramount-pictures-will-distribute-aamir-khans-upcoming-film-laal-singh-chaddha-globally-241249/|title=आमिर खान की लाल सिंह चड्ढा को वर्ल्डवाइड मार्केट में डिस्ट्रीब्यूट करेंगे फॉरेस्ट गंप मेकर्स हॉलीवुड स्टूडियो पैरामाउंट पिक्चर्स|date=16 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]|language=hi}}</ref> चित्रपटाचे [[आंध्र प्रदेश]] आणि [[तेलंगणा|तेलंगण]] क्षेत्रासाठीचे तेलुगू हक्क गीता आर्ट्सने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/|title=Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Bollywood Hungama]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/allu-aravind-acquires-telugu-rights-aamir-khan-naga-chaitanya-starrer-laal-singh-chaddha/ "Allu Aravind acquires Telugu rights for Aamir Khan and Naga Chaitanya starrer Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms|title=Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha|date=6 July 2022|website=[[Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://m.timesofindia.com/videos/entertainment/hindi/aamir-khan-reunites-with-ghajini-producer-allu-aravind-for-the-telugu-release-of-laal-singh-chaddha/videoshow/92695605.cms "Aamir Khan reunites with 'Ghajini' producer Allu Aravind for the Telugu distribution of his film Laal Singh Chaddha"]. </cite></ref> तसेच [[तमिळनाडू|तामिळनाडूचे]] थिएटरचे हक्क रेड जायंट मूव्हीजने विकत घेतले आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/laal-singh-chaddha-udhayanidhi-stalins-red-giant-movies-to-present-in-tamil-nadu-5570803.html|title=Laal Singh Chaddha: Udhayanidhi Stalin's Red Giant Movies To Present In Tamil Nadu|date=16 July 2022|website=[[News18 India]]}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://zeenews.india.com/people/boycott-laal-singh-chaddha-controversy-why-is-twitter-fuming-over-aamir-khan-kareena-kapoors-ambitious-project-2492269.html|title=Boycott Laal Singh Chaddha controversy: Why is Twitter fuming over Aamir Khan, Kareena Kapoor's ambitious project|date=3 August 2022|website=[[Zee News]]|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://thesportsgrail.com/boycott-laal-singh-chaddha-trends-on-twitter-after-controversy-heats-up-as-aamir-khan-mocks-hindu-gods-culture-in-his-movies-and-calls-india-intolerant-know-the-reason-behind-the-trend/|title=Boycott Laal Singh Chaddha Trends On Twitter After Controversy Heats Up As Aamir Khan Mocks Hindu Gods, Culture In His Movies And Calls India Intolerant, Know The Reason Behind The Trend|date=3 August 2022|website=The Sports Grail|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.thedailystar.net/entertainment/tv-film/news/aamir-khan-accused-anti-hindu-ahead-laal-singh-chaddha-release-3084881|title=Aamir Khan accused of being ''Anti-Hindu" ahead of 'Laal Singh Chaddha' release|date=3 August 2022|website=The Daily Star|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.news18.com/news/movies/aamir-khan-sad-over-boycott-laal-singh-chaddha-twitter-trend-please-dont-boycott-my-film-watch-it-5664211.html|title=Aamir Khan 'Sad' Over 'Boycott Laal Singh Chaddha' Trend: 'Please Don't Boycott My Film, Watch It'|date=3 August 2022|website=News 18|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://newsroompost.com/entertainment/respect-original-skip-remake-twitter-cites-reasons-to-miss-out-aamirs-upcoming-as-lalsinghchaddha-trends-on-top/5150722.html|title="Respect Original, Skip Remake": Twitter cites reasons to miss out Aamir's upcoming as #LalSinghChaddha trends on top|date=3 August 2022|website=Newsroom Post|access-date=3 August 2022}}</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/laal-singh-chaddha/|title=Do you hear the name of the movie Forest Gump? This movie is the original one that was released in 1994 and Laal Singh Chaddha movie is a remake of this movie. In 1994 it was a massive hit.|website=Bollywood Hungama|access-date=4 August 2022}}</ref> == संदर्भ == <references /> [[वर्ग:हिंदी भाषेमधील चित्रपट]] 7iyr6kdc1wvnkczfivo9ez3qo9156pa 3 310113 2145691 2022-08-12T13:13:26Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Aryan sawaimul}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १८:४३, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) bzinyevuuxg1u6a096u3dh8h77ej0rc 3 310114 2145694 2022-08-12T14:17:41Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Rahul dss}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) १९:४७, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) ry3o10plpdnfjeowkrnl5xtm3w8o09j 0 310115 2145696 2022-08-12T14:28:39Z Omega45 127466 नवीन पान: #पुनर्निर्देशन [[राष्ट्रपती भवन ]] wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[राष्ट्रपती भवन ]] 4ainb1qnt8vjoorufccj3pidr8hzl5u 2145697 2145696 2022-08-12T14:28:55Z Omega45 127466 [[राष्ट्रपती भवन]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[राष्ट्रपती भवन]] m3ddsezkzy1vef1h0a4ewpzyv4qgdrt 0 310116 2145700 2022-08-12T14:49:18Z Omega45 127466 नवीन पान: [[चित्र:Rashtrapati_Nilayam.jpg|इवलेसे|राष्ट्रपती निलयम, हैदराबाद]] [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारताच्या स्वातंत्र्या]]<nowiki/>नंतर, बोलारम, [[सिकंदराबाद|सिकंदराबादमधील]] राष्ट्रपती निलयमची ही इमारत, ... wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rashtrapati_Nilayam.jpg|इवलेसे|राष्ट्रपती निलयम, हैदराबाद]] [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारताच्या स्वातंत्र्या]]<nowiki/>नंतर, बोलारम, [[सिकंदराबाद|सिकंदराबादमधील]] राष्ट्रपती निलयमची ही इमारत, [[निजाम राजवट|हैदराबादच्या निजामाकडून]] ताब्यात घेण्यात आली आणि राष्ट्रपतींच्या सचिवालयाला सुपूर्द करण्यात आली. निजाम नजीर-उद-दौला यांन १८६० मध्ये बांधलेल्या या इमारतीचे एकूण क्षेत्रफळ ९० एकर आहे. या एकमजली इमारतीच्या संकुलात एकूण ११ खोल्या आहेत. [[भारताचे राष्ट्रपती]] वर्षातून किमान एकदा राष्ट्रपती निलयमला भेट देतात आणि तिथे मुक्काम करतात आणि निलयमधून अधिकृत कामकाज करतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://presidentofindia.nic.in/presidential-retreats-hi.htm|title=राष्ट्रपति रिट्रीट - भारत के राष्ट्रपति|website=presidentofindia.nic.in|access-date=2022-08-12}}</ref> == हे देखील पहा == * [[भारताचे राष्ट्रपती]] * [[राष्ट्रपती भवन, नवी दिल्ली]] == संदर्भ == s98mfyhypkt0srh4llbg6xbngcm0uo6 2145826 2145700 2022-08-13T06:01:23Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Rashtrapati_Nilayam.jpg|इवलेसे|राष्ट्रपती निलयम, हैदराबाद]] [[भारताचा स्वातंत्र्यलढा|भारताच्या स्वातंत्र्या]]<nowiki/>नंतर, बोलारम, [[सिकंदराबाद|सिकंदराबादमधील]] राष्ट्रपती निलयमची ही इमारत, [[निजाम राजवट|हैदराबादच्या निजामाकडून]] ताब्यात घेण्यात आली आणि राष्ट्रपतींच्या सचिवालयाला सुपूर्द करण्यात आली. निजाम नजीर-उद-दौला यांन १८६० मध्ये बांधलेल्या या इमारतीचे एकूण क्षेत्रफळ ९० एकर आहे. या एकमजली इमारतीच्या संकुलात एकूण ११ खोल्या आहेत. [[भारताचे राष्ट्रपती]] वर्षातून किमान एकदा राष्ट्रपती निलयमला भेट देतात आणि तिथे मुक्काम करतात आणि निलयमधून अधिकृत कामकाज करतात.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://presidentofindia.nic.in/presidential-retreats-hi.htm|title=राष्ट्रपति रिट्रीट - भारत के राष्ट्रपति|website=presidentofindia.nic.in|access-date=2022-08-12}}</ref> == हे देखील पहा == * [[भारताचे राष्ट्रपती]] * [[राष्ट्रपती भवन, नवी दिल्ली]] == संदर्भ == [[वर्ग:सिकंदराबाद]] 15a6o7ommxa86lwjz96ewvpe5v6av6e 0 310117 2145701 2022-08-12T14:52:29Z Omega45 127466 [[राष्ट्रपति निलयम]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[राष्ट्रपति निलयम]] kfmgyidc6maoaft3pltssica0l6p65v 14 310118 2145704 2022-08-12T15:19:25Z Khirid Harshad 138639 Khirid Harshad ने लेख [[वर्ग:इंग्लिश महिला क्रिकेट खेळाडू]] वरुन [[वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] ला हलविला wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[:वर्ग:इंग्लंडच्या महिला क्रिकेट खेळाडू]] mm5nua8tbxjkediqoe0vxcb8q807m20 3 310119 2145705 2022-08-12T15:26:23Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Kranti latkar}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) २०:५६, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) lpdrz77f7hhl3ep76oh5wkfc9sfaff8 3 310120 2145734 2022-08-12T16:54:01Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Abhijeetsutar1}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) २२:२४, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) b8irvh4ifcelso1ljsyzyhgman2ijw9 1 310121 2145745 2022-08-12T17:13:13Z अमर राऊत 140696 /* अनामिक सदस्यांद्वारे लेखाचे विद्रूपीकरण */ नवीन विभाग wikitext text/x-wiki == अनामिक सदस्यांद्वारे लेखाचे विद्रूपीकरण == समाजमाध्यमांवर सध्या आमिर खान आणि त्याचा चित्रपट "लाल सिंग चड्ढा" यांच्या विरोधात काही लोकांकडून विरोध मोहीम चालू आहे. काही अनामिक सदस्य संबंधित लेखांचे विद्रुपीकरण करू पाहत आहेत. प्रचालकांना विनंती आहे, कृपया संबंधित लेख (उदा. [[लाल सिंग चड्ढा]], [[आमिर खान]], [[करीना कपूर|करिना कपूर]], इत्यादी) सुरक्षित करावेत. धन्यवाद. ~ [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २२:४३, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) 9c78p5bro5e9am5gc8ixesr28j13e1y 2145748 2145745 2022-08-12T17:36:10Z संतोष गोरे 135680 wikitext text/x-wiki == अनामिक सदस्यांद्वारे लेखाचे विद्रूपीकरण == समाजमाध्यमांवर सध्या आमिर खान आणि त्याचा चित्रपट "लाल सिंग चड्ढा" यांच्या विरोधात काही लोकांकडून विरोध मोहीम चालू आहे. काही अनामिक सदस्य संबंधित लेखांचे विद्रुपीकरण करू पाहत आहेत. प्रचालकांना विनंती आहे, कृपया संबंधित लेख (उदा. [[लाल सिंग चड्ढा]], [[आमिर खान]], [[करीना कपूर|करिना कपूर]], इत्यादी) सुरक्षित करावेत. धन्यवाद. ~ [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २२:४३, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :निदर्शनास आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. उत्पात वाढल्यास योग्य ती कारवाई करण्यात येईल. [[सदस्य:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २३:०६, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) gc37lwbkq5klomz5mbp4g01adv0crxc 2145757 2145748 2022-08-12T17:50:36Z अमर राऊत 140696 wikitext text/x-wiki == अनामिक सदस्यांद्वारे लेखाचे विद्रूपीकरण == समाजमाध्यमांवर सध्या आमिर खान आणि त्याचा चित्रपट "लाल सिंग चड्ढा" यांच्या विरोधात काही लोकांकडून विरोध मोहीम चालू आहे. काही अनामिक सदस्य संबंधित लेखांचे विद्रुपीकरण करू पाहत आहेत. प्रचालकांना विनंती आहे, कृपया संबंधित लेख (उदा. [[लाल सिंग चड्ढा]], [[आमिर खान]], [[करीना कपूर|करिना कपूर]], इत्यादी) सुरक्षित करावेत. धन्यवाद. ~ [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २२:४३, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) :निदर्शनास आणून दिल्याबद्दल धन्यवाद. उत्पात वाढल्यास योग्य ती कारवाई करण्यात येईल. [[सदस्य:संतोष गोरे|<span style="color: blue; font-weight: bold; background: linear-gradient( orange, white, green)">संतोष गोरे</span>]] ([[सदस्य चर्चा:संतोष गोरे|<span style="text-shadow:grey 3px 3px 1px;"> 💬</span>]] ) २३:०६, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) {{साद| संतोष गोरे}} हो धन्यवाद. [[सदस्य:अमर राऊत|अमर राऊत]] ([[सदस्य चर्चा:अमर राऊत|चर्चा]]) २३:२०, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) n0mfjghydylbb40ef3saq1a5tp9p44a 3 310122 2145750 2022-08-12T17:44:09Z Usernamekiran 29153 welcome wikitext text/x-wiki {{welcome}} —usernamekiran [[User talk:Usernamekiran|(talk)]] २३:१४, १२ ऑगस्ट २०२२ (IST) 5duivycg10k2z6ng7extmzpyqu8j458 0 310123 2145775 2022-08-12T18:28:47Z Omega45 127466 नवीन पान: Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवा... wikitext text/x-wiki Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे. m7ze2ylm6soaco0lko1o5715we4665o 2145827 2145775 2022-08-13T06:03:06Z अभय नातू 206 अभय नातू ने लेख [[एअर इंडिया वन]] वरुन [[एर इंडिया वन]] ला हलविला: शुद्धलेखन wikitext text/x-wiki Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे. m7ze2ylm6soaco0lko1o5715we4665o 2145829 2145827 2022-08-13T06:03:20Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki Air India One (ज्याला AI1, AIC1 किंवा INDIA 1 असेही संबोधले जाते) हे भारतीय हवाई दलाद्वारे (IAF) भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे. [[वर्ग:एअर इंडिया|वन]] shn0n2wa8uh29s552xcqrltpb4pvbu2 2145835 2145829 2022-08-13T06:07:18Z अभय नातू 206 पुनर्लेखन wikitext text/x-wiki '''एर इंडिया वन''', '''एआयवन''', '''एआयसीवन''' किंवा '''इंडिया वन''' हे [[भारतीय वायुसेना|भारतीय वायुसेनेद्वारे]] भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणार्‍या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे. [[वर्ग:एर इंडिया|वन]] [[वर्ग:भारतीय वायुसेना]] sltgqtdk3utow1epamb7gf2twtvvu8x 2145881 2145835 2022-08-13T09:03:01Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]]) wikitext text/x-wiki '''एर इंडिया वन''', '''एआयवन''', '''एआयसीवन''' किंवा '''इंडिया वन''' हे [[भारतीय वायुसेना|भारतीय वायुसेनेद्वारे]] भारताच्या राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती व पंतप्रधानांसाठी चालवल्या जाणाऱ्या कोणत्याही विशेष विमानाचे हवाई वाहतूक नियंत्रणाचे संबोधन चिन्ह आहे. [[वर्ग:एर इंडिया|वन]] [[वर्ग:भारतीय वायुसेना]] e214okljtxk0l1b41tzu12j91dm39bb 0 310124 2145776 2022-08-12T18:30:29Z Khirid Harshad 138639 [[सुधा मूर्ती]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[सुधा मूर्ती]] 23o83qjv19845l49b23qy3x8nb9vo6d 0 310125 2145777 2022-08-12T18:53:40Z अमर राऊत 140696 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102735293|Murder]]" wikitext text/x-wiki {{Hatnote|For other uses, see [[Murder (disambiguation)]], ''[[Double Murder]]'', or [[Murderer (disambiguation)]].}} [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|जाकुब शिकानेडरने ''हाऊसमध्ये'' केलेला खून ]] '''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == qnngm2xdoboogsqdz1s39i4vj3qqf64 2145778 2145777 2022-08-12T18:54:30Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|जाकुब शिकानेडरने ''हाऊसमध्ये'' केलेला खून ]] '''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == <references /> oxke611zz5vkamjbscws4g3xaw0i2rr 2145779 2145778 2022-08-12T18:54:49Z अमर राऊत 140696 माहितीचौकट जोडली wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|जाकुब शिकानेडरने ''हाऊसमध्ये'' केलेला खून ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == <references /> crioedillue4go28q75e9iy68882qv8 2145781 2145779 2022-08-12T18:58:58Z अमर राऊत 140696 भर घातली wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == संदर्भ == <references /> iiv9yd7ict7lo8sujhdta2a0ju1fi2l 2145782 2145781 2022-08-12T19:04:41Z अमर राऊत 140696 Created by translating the section "शब्दाचा वापर" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102735293|Murder]]" wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFisher2003">Fisher, Doug (July 1, 2003). [http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm "Getting a hand up on court, crime terms"]. ''Common Sense Journalism''. [https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm Archived] from the original on June 24, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 3,</span> 2016</span>.</cite></ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.newscript.com/allege.html "Charges & Allegations"]. ''new script.com''. [https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html Archived] from the original on June 3, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 2,</span> 2016</span>.</cite></ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMarquis">Marquis, Don. [https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html "An Argument That Abortion Is Wrong"]. ''web.csulb.edu''.</cite></ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStoltzfus2019">Stoltzfus, Abby (6 November 2019). [https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html "Crossfire: Abortion should be illegal"]. ''Daily American''. [https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html Archived] from the original on 6 November 2019.</cite></ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/ "Is killing a pregnant woman a case of double homicide?"]. ''The Star''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-09-13</span></span>.</cite></ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == संदर्भ == <references /> 7ri8f5wkqwkl2bwy3npxqj4ellbfsfk 2145783 2145782 2022-08-12T19:07:00Z अमर राऊत 140696 Created by translating the section "तपास" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102735293|Murder]]" wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे औचित्य किंवा वैध कारणाशिवाय दुसर्‍या मानवाची बेकायदेशीरपणे जीवानिशी मारणे, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीर ठार करणे होय. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> ही मनस्थिती अधिकारक्षेत्रांनुसार, खूनाला इतर बेकायदेशीर हत्याकांडापासून जसे की मनुष्यवधापासून वेगळे करू शकते. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFisher2003">Fisher, Doug (July 1, 2003). [http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm "Getting a hand up on court, crime terms"]. ''Common Sense Journalism''. [https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm Archived] from the original on June 24, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 3,</span> 2016</span>.</cite></ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.newscript.com/allege.html "Charges & Allegations"]. ''new script.com''. [https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html Archived] from the original on June 3, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 2,</span> 2016</span>.</cite></ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMarquis">Marquis, Don. [https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html "An Argument That Abortion Is Wrong"]. ''web.csulb.edu''.</cite></ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStoltzfus2019">Stoltzfus, Abby (6 November 2019). [https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html "Crossfire: Abortion should be illegal"]. ''Daily American''. [https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html Archived] from the original on 6 November 2019.</cite></ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/ "Is killing a pregnant woman a case of double homicide?"]. ''The Star''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-09-13</span></span>.</cite></ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> 5pprycbcqtxfpjg8w3pzcx7r9b2edvw 2145797 2145783 2022-08-13T03:44:07Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे वैध कारणाशिवाय, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीरपणे ठार करणे. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> विविध अधिकारक्षेत्रांनुसार खून आणि मनुष्यवधासारख्या इतर बेकायदेशीर हत्याकांड यांमध्ये फरक असू शकतो. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> , जी वाजवी चिथावणीने किंवा कमी क्षमतेने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणून हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन किंवा अक्षमता या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा जसे मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा [[मृत्युदंड|फाशीची शिक्षा भोगावी]] लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}</ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}</ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}</ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}</ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}</ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> bu2sbxektx73pox6q378wa9juvpl0my 2145798 2145797 2022-08-13T03:45:49Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' म्हणजे वैध कारणाशिवाय, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीरपणे ठार करणे. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> विविध अधिकारक्षेत्रांनुसार खून आणि मनुष्यवधासारखे इतर बेकायदेशीर हत्याकांड यांमध्ये फरक असू शकतो. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते, <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> जी वाजवी चिथावणीने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणूनच हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, जन्मठेपेची शिक्षा किंवा फाशीची शिक्षा भोगावी लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}</ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}</ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}</ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}</ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}</ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> 5ixzdi61a9zmfn1y1cj6iftlj1hniiu 2145801 2145798 2022-08-13T03:47:17Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' किंवा '''खून''' म्हणजे वैध कारणाशिवाय, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीरपणे ठार करणे. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> विविध अधिकारक्षेत्रांनुसार '''खून''' आणि मनुष्यवधासारखे इतर बेकायदेशीर हत्याकांड यांमध्ये फरक असू शकतो. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते, <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> जी वाजवी चिथावणीने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणूनच हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, [[जन्मठेपेची शिक्षा]] किंवा [[फाशीची शिक्षा]] भोगावी लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}</ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}</ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}</ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}</ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}</ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> hauw1hma2kyopxmbsf329c7nk435rhs 2145803 2145801 2022-08-13T03:48:04Z अमर राऊत 140696 wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' किंवा '''खून''' म्हणजे वैध कारणाशिवाय, विशेषत: पूर्वविचाराने दुसर्‍या मानवाला बेकायदेशीरपणे ठार करणे. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> विविध अधिकारक्षेत्रांनुसार खून आणि मनुष्यवधासारखे इतर बेकायदेशीर हत्याकांड यांमध्ये फरक असू शकतो. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते, <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> जी वाजवी चिथावणीने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणूनच हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, [[जन्मठेपेची शिक्षा]] किंवा [[फाशीची शिक्षा]] भोगावी लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बर्‍याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}</ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}</ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}</ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}</ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}</ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> p3abeq4ck94kbssqkyuu8pcbsriye9w 2145888 2145803 2022-08-13T09:19:45Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग|अधिक माहिती]]); शुद्धलेखन — योग्य रकार ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#योग्य रकार|अधिक माहिती]]) wikitext text/x-wiki [[File:Jakub_Schikaneder_-_Murder_in_the_House.JPG|इवलेसे|चित्र: मर्डर इन द हाउस, चित्रकार: जाकुब शिकानेडर ]] {{विकिडेटा माहितीचौकट}}'''हत्या''' किंवा '''खून''' म्हणजे वैध कारणाशिवाय, विशेषतः पूर्वविचाराने दुसऱ्या मानवाला बेकायदेशीरपणे ठार करणे. <ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-ow7AQAAIAAJ&q=0314201602|title=West's Encyclopedia of American Law Volume 7 (Legal Representation to Oyez)|date=1997|publisher=West Group|isbn=978-0314201607|access-date=10 September 2017}} ("The unlawful killing of another human being without justification or excuse.")</ref> <ref name="Murder 1">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|title=Murder|website=Merriam-Webster|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171002121211/https://www.merriam-webster.com/dictionary/murder|archive-date=2 October 2017|access-date=10 September 2017}}</ref> <ref name="Murder 2">{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.com/books?id=-PT6ygAACAAJ|title=The American Heritage Dictionary|date=2012|publisher=Random House Publishing Group|isbn=9780553583229|edition=5|access-date=10 September 2017}} ("The killing of another person without justification or excuse, especially the crime of killing a person with malice aforethought or with recklessness manifesting extreme indifference to the value of human life.")</ref> विविध अधिकारक्षेत्रांनुसार खून आणि मनुष्यवधासारखे इतर बेकायदेशीर हत्याकांड यांमध्ये फरक असू शकतो. मनुष्यवध म्हणजे ''द्वेषाशिवाय'' केलेली हत्या असते, <ref group="note">This is "malice" in a technical legal sense, not the more usual English sense denoting an emotional state. See [[malice (law)]].</ref> जी वाजवी चिथावणीने घडवून आणली जाते. समाजाद्वारे खून हा एक अत्यंत गंभीर गुन्हा मानला जातो आणि म्हणूनच हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला प्रतिशोध, प्रतिबंध, पुनर्वसन या हेतूंसाठी कठोर शिक्षा मिळणे आवश्यक मानले जाते. बहुतेक देशांमध्ये हत्येसाठी दोषी ठरलेल्या व्यक्तीला सामान्यतः दीर्घकालीन तुरुंगवास, [[जन्मठेपेची शिक्षा]] किंवा [[फाशीची शिक्षा]] भोगावी लागते. <ref>{{स्रोत बातमी|last=Tran|first=Mark|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|title=China and US among top punishers but death penalty in decline|date=2011-03-28|work=The Guardian|location=London|archive-url=https://web.archive.org/web/20170217065243/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/28/us-china-death-penalty-amnesty|archive-date=2017-02-17|url-status=live}}</ref> == शब्दाचा वापर == बऱ्याच देशांमध्ये, बातम्या देताना [[बदनामी|बदनामीचा]] आरोप होऊ नये म्हणून <ref>See, e.g., {{स्रोत बातमी|last=Goodman|first=Brenda|url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|title=Falsely Accused Suspect Pursues Libel Case|date=27 May 2006|work=New York times|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190804145251/https://www.nytimes.com/2006/05/27/us/27jewell.html|archive-date=4 August 2019|url-status=live}}</ref> [[पत्रकार]] हे सामान्यत: संशयिताला जोपर्यंत कायद्याच्या न्यायालयात हत्येबद्दल दोषी ठरविले जात नाही तोपर्यंत खुनी म्हणून ओळखू नये, याची काळजी घेतात. अटक केल्यानंतर, उदाहरणार्थ, पत्रकार त्याऐवजी त्या व्यक्तीला "हत्येच्या संशयावरून अटक करण्यात आली" असे लिहू शकतात, <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|title=Getting a hand up on court, crime terms|last=Fisher|first=Doug|date=July 1, 2003|website=Common Sense Journalism|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624124935/http://www.jour.sc.edu/news/csj/CSJ18July03.htm|archive-date=June 24, 2016|access-date=October 3, 2016}}</ref> किंवा, फिर्यादीने आरोप दाखल केल्यानंतर, "आरोपी खुनी" म्हणून. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.newscript.com/allege.html|title=Charges & Allegations|website=new script.com|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603212609/http://www.newscript.com/allege.html|archive-date=June 3, 2016|access-date=October 2, 2016}}</ref> गर्भपाताचे विरोधक गर्भपाताला हत्येचा प्रकार मानतात. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://web.csulb.edu/~cwallis/382/readings/160/marquis.html|title=An Argument That Abortion Is Wrong|last=Marquis|first=Don|website=web.csulb.edu}}</ref> <ref>{{स्रोत बातमी|last=Stoltzfus|first=Abby|url=https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|title=Crossfire: Abortion should be illegal.|date=6 November 2019|work=Daily American|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106071906/https://www.dailyamerican.com/entertainment/highschoolhighlights/crossfire-abortion-should-be-illegal/article_9602120d-4e09-5116-9a5d-43d742511bab.html|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}</ref> काही देशांमध्ये, गर्भ ही कायदेशीर व्यक्ती आहे ज्याची हत्या केली जाऊ शकते आणि गर्भवती महिलेची हत्या ही दुहेरी हत्या मानली जाते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.the-star.co.ke/news/big-read/2018-09-26-is-killing-a-pregnant-woman-a-case-of-double-homicide/|title=Is killing a pregnant woman a case of double homicide?|website=The Star|language=en-KE|access-date=2020-09-13}}</ref> <ref>[http://www.nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html Text of Unborn Victims of Violence Act] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106071132/http://nrlc.org/Unborn_Victims/UVVAEnrolled.html}}.</ref> == तपास == खुनाच्या गुन्ह्यांच्या तपासाचा यशाचा दर ( क्लिअरन्स रेट ) इतर गुन्ह्यांच्या तुलनेत त्याच्या गंभीरतेमुळे तुलनेने जास्त असतो. अमेरिकेत २००४ मध्ये मंजुरी दर ६२.६% होता. == संदर्भ == <references /> obld9ab8bev4j7hs3qxhsoqg5s21izc 3 310126 2145793 2022-08-12T20:51:29Z साहाय्य चमू 25365 नविन सदस्याच्या चर्चापानावर [[Template:Welcome|स्वागत संदेश]] टाकला wikitext text/x-wiki {{Template:Welcome|realName=|name=Dipak dadan verulakar}} -- [[सदस्य:साहाय्य चमू|साहाय्य चमू]] ([[सदस्य चर्चा:साहाय्य चमू|चर्चा]]) ०२:२१, १३ ऑगस्ट २०२२ (IST) 68fqvxq25849t3z0u7q4vnmcf8v7ayd 0 310127 2145806 2022-08-13T03:49:40Z अमर राऊत 140696 [[फाशी]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[फाशी]] __अनुक्रमणिकाहवीच__ 2fmhiw50wyblzkwpuc3jec43uxtup3m 0 310128 2145807 2022-08-13T03:49:58Z अमर राऊत 140696 [[जन्मठेप]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[जन्मठेप]] __अनुक्रमणिकाहवीच__ 9xdo989k33uuwd1mplzj0fdfawldn4w 0 310129 2145828 2022-08-13T06:03:06Z अभय नातू 206 अभय नातू ने लेख [[एअर इंडिया वन]] वरुन [[एर इंडिया वन]] ला हलविला: शुद्धलेखन wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[एर इंडिया वन]] jeqf4okopaaf5p5fe8807dknm1r241p 0 310130 2145840 2022-08-13T06:53:54Z अमर राऊत 140696 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1102948712|Life imprisonment]]" wikitext text/x-wiki {{गल्लत|Indefinite imprisonment}}'''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण ज्यामुळे मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, वाढलेले गुन्हेगार, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, चाचेगिरी, विमान अपहरण, आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे किंवा थ्री-स्ट्राइक कायद्याच्या बाबतीत कोणतेही तीन गुन्हे . काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == bkwpqgzxpfnk875qd6cs3kxbhwztvwl 2145846 2145840 2022-08-13T06:56:36Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण ज्यामुळे मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, वाढलेले गुन्हेगार, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, चाचेगिरी, विमान अपहरण, आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे किंवा थ्री-स्ट्राइक कायद्याच्या बाबतीत कोणतेही तीन गुन्हे . काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == oc3v0hi5ywn8i4ymlvlgdfhkbujvv9s 2145847 2145846 2022-08-13T06:57:34Z अभय नातू 206 नवीन वर्ग घातला - [[WP:HC|हॉटकॅट]] वापरले wikitext text/x-wiki '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण ज्यामुळे मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, वाढलेले गुन्हेगार, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, चाचेगिरी, विमान अपहरण, आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे किंवा थ्री-स्ट्राइक कायद्याच्या बाबतीत कोणतेही तीन गुन्हे . काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] m9azoz2wmx4e69baae08fh1y36wp1x4 2145858 2145847 2022-08-13T07:21:29Z अमर राऊत 140696 चित्र जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्. चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]] '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण ज्यामुळे मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, वाढलेले गुन्हेगार, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, चाचेगिरी, विमान अपहरण, आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे किंवा थ्री-स्ट्राइक कायद्याच्या बाबतीत कोणतेही तीन गुन्हे . काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] 0bo6isklozdcnkxsyg3nz7tz3s776sc 2145860 2145858 2022-08-13T07:23:10Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्; चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]] '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण, मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, विमान अपहरण आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे. काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] iyvixohxt5citkx4gml4hd1oo004pay 2145861 2145860 2022-08-13T07:23:50Z अमर राऊत 140696 माहितीचौकट जोडली wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्; चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]]{{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते, ज्याअंतर्गत दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा मुदतीत बदल होईपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण, मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, विमान अपहरण आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे. काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] ryrkm72kjrmuos10ptpwic5yksmzhwc 2145870 2145861 2022-08-13T08:00:58Z अमर राऊत 140696 दुरुस्ती wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्; चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]]{{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते. यामध्ये दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा शिक्षेत सवलत मिळेपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण, मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, देशद्रोह, अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, विमान अपहरण आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे. काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा पोर्तुगाल हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. स्वीडनसह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, दक्षिण आफ्रिकेतील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर ऑस्ट्रेलियाच्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] 58sqgnq59vi1linhp98zex7ilndjna3 2145871 2145870 2022-08-13T08:03:00Z अमर राऊत 140696 दुवे जोडले wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्; चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]]{{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते. यामध्ये दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा शिक्षेत सवलत मिळेपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण, मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, [[देशद्रोह]], अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, विमान अपहरण आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे. काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा [[पोर्तुगाल]] हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. [[स्वीडन]]<nowiki/>सह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषत: [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, [[दक्षिण आफ्रिका|दक्षिण आफ्रिके]]<nowiki/>तील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर [[ऑस्ट्रेलिया]]<nowiki/>च्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] b45l1axg04ksul2thntg20292abpi48 2145882 2145871 2022-08-13T09:06:30Z KiranBOT II 140753 शुद्धलेखन — इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग ([[सदस्य:KiranBOT II/typos#इंग्रजी colon चा मराठी विसर्ग|अधिक माहिती]]) wikitext text/x-wiki [[चित्र:Cornelis_De_Wael_-_To_Visit_the_Imprisoned_-_Google_Art_Project.jpg|इवलेसे|"टू व्हिजीट द इम्पेझनड्; चित्रकार: कॉर्नेलीस डी वेल]]{{विकिडेटा माहितीचौकट}} '''जन्मठेप''' ही एखाद्या [[अपराध|गुन्ह्यासाठी]] कारावासाची शिक्षा असते. यामध्ये दोषी लोकांना त्यांच्या उर्वरित नैसर्गिक आयुष्यासाठी किंवा माफी, पॅरोल किंवा शिक्षेत सवलत मिळेपर्यंत अनिश्चित काळासाठी [[तुरुंग|तुरुंगात]] राहावे लागते. काही देशांमध्ये एखाद्या व्यक्तीला ही शिक्षा पुढील गुन्ह्यांसाठी मिळू शकते: [[हत्या|खून]], छळ, [[दहशतवाद]], बाल शोषण, मृत्यू, [[बलात्कार]], हेरगिरी, [[देशद्रोह]], अंमली पदार्थांची तस्करी, अंमली पदार्थ बाळगणे, मानवी तस्करी, गंभीर [[घोटाळा|फसवणूक]] आणि आर्थिक गुन्हे, नुकसान, जाळपोळ, [[अपहरण]], घरफोडी, आणि दरोडा, विमान अपहरण आणि नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे. काही देशांमध्ये वाहतूक गुन्ह्यांमुळे मृत्यूला कारणीभूत ठरल्यास देखील जन्मठेप होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|title=Penalties for Drunk Driving Vehicular Homicide|date=May 2012|publisher=Mothers Against Drunk Driving|type=PDF|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130923054038/http://www.madd.org/laws/law-overview/Vehicular_Homicide_Overview.pdf|archive-date=23 September 2013}}</ref> जन्मठेपेची शिक्षा सर्वच देशांमध्ये वापरली जात नाही; १८८४ मध्ये जन्मठेप रद्द करणारा [[पोर्तुगाल]] हा पहिला देश होता. जिथे जन्मठेप ही संभाव्य शिक्षा आहे, तिथे तुरुंगाच्या ठराविक कालावधीनंतर पॅरोलची विनंती करण्यासाठी औपचारिक यंत्रणा देखील अस्तित्वात असू शकते. याचा अर्थ असा की दोषीला उर्वरित शिक्षा (त्या व्यक्तीचा मृत्यू होईपर्यंत) तुरुंगाबाहेर घालवण्याचा अधिकार असू शकतो. लवकर मुक्तता ही शक्यतो काही निर्बंध किंवा दायित्वांसह भूतकाळ आणि भविष्यातील आचरणावर सशर्त असते. याउलट, कारावासाची निश्चित मुदत संपली की, दोषी मुक्त होतो. शिक्षेच्या कालावधीची लांबी आणि पॅरोलच्या परिस्थिती बदलत राहतात. पॅरोलसाठी पात्र असला तरीही पॅरोल मंजूर केला जाईलच, याची खात्री नसते. [[स्वीडन]]<nowiki/>सह काही देशांमध्ये, पॅरोल अस्तित्वात नाही, परंतु जन्मठेपेची शिक्षा – अर्ज केल्यानंतर – निश्चित मुदतीच्या शिक्षेमध्ये बदलली जाऊ शकते, ज्यानंतर गुन्हेगाराला शिक्षा ठोठावण्यात आलेली शिक्षा असल्याप्रमाणे मुक्त केले जाते. जगभरातील अनेक देशांमध्ये, विशेषतः [[राष्ट्रकुल परिषद|कॉमनवेल्थमध्ये]], न्यायालयांना तुरुंगवासाच्या अटी ठरवण्याचा अधिकार असतो, ज्यात ''वास्तविक'' जन्मठेपेची शिक्षा होऊ शकते. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|title=Cleveland kidnapper Ariel Castro sentenced to life, plus 1,000 years|last=McLaughlin|first=Eliott C.|last2=Brown|first2=Pamela|date=August 2013|website=CNN|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170610120019/http://www.cnn.com/2013/08/01/justice/ohio-castro/index.html|archive-date=10 June 2017|access-date=2017-05-12}}</ref> उदाहरणार्थ, [[दक्षिण आफ्रिका|दक्षिण आफ्रिके]]<nowiki/>तील न्यायालयांनी शतक ओलांडलेल्या किमान दोन शिक्षा सुनावल्या आहेत, तर [[ऑस्ट्रेलिया]]<nowiki/>च्या [[टास्मानिया|तस्मानिया]] येथे, १९९६ मध्ये पोर्ट आर्थर हत्याकांडाचा गुन्हेगार मार्टिन ब्रायंट याला ३५ जन्मठेपांची शिक्षा १,०३५ वर्षे पॅरोलशिवाय मिळाली. अमेरिकेत जेम्स होम्स, जो २०१२ च्या कोलोरॅडोमधील अरोरा येथील गोळीबाराचा गुन्हेगार होता, त्याला पॅरोलच्या शक्यतेशिवाय सलग १२ जन्मठेपांची आणि ३,३१८ वर्षे शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.sbs.com.au/news/snapshot-australia-s-longest-sentences|title=Snapshot: Australia's longest sentences|website=SBS News|language=en|access-date=2021-06-03}}</ref> पॅरोलशिवाय कोणतीही शिक्षा निलंबित केली जाऊ शकत नाही; तथापि अपील, पुनर्विचार किंवा मानवतावादी कारणे,जसे की नजीकच्या मृत्यूसाठी, माफीनंतर कैद्याला सोडले जाऊ शकते. काही देश अल्पवयीन व्यक्तीला जन्मठेपेची शिक्षा देण्याची परवानगी देतात ज्याची अंतिम सुटका करण्याची तरतूद नाही; यामध्ये पुढील देश समाविष्ट आहेत: अँटिग्वा, बारबुडा, अर्जेंटिना (फक्त १६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे), <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|title=InfoLEG – Ministerio de Economía y Finanzas Públicas – Argentina|last=Mecon|website=mecon.gov.ar|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160109182945/http://infoleg.mecon.gov.ar/infolegInternet/anexos/110000-114999/114167/texact.htm|archive-date=9 January 2016}}</ref> ऑस्ट्रेलिया, बेलीझ, ब्रुनेई, क्युबा, डॉमिनिका, सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडाइन्स, सोलोमन बेटे, श्रीलंका आणि अमेरिका, इत्यादी. युनिव्हर्सिटी ऑफ सॅन फ्रान्सिस्को स्कूल ऑफ लॉ यांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, २००८ मध्ये केवळ अमेरिकेत अल्पवयीन मुलांना अशी शिक्षा झाली. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|title=Laws of Other Nations|website=usfca.edu|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150627124859/http://www.usfca.edu/law/jlwop/other_nations/|archive-date=27 June 2015}}</ref> २००९ मध्ये ह्यूमन राइट्स वॉच यांच्या अंदाजानुसार, अमेरिकेत पॅरोलची शक्यता नसलेले 2,589 तरुण गुन्हेगार जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत. <ref>"[https://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives The Rest of Their Lives: Life without Parole for Child Offenders in the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150627055126/http://www.hrw.org/en/reports/2008/05/01/executive-summary-rest-their-lives}}", 2008.</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|title=State Distribution of Youth Offenders Serving Juvenile Life Without Parole (JLWOP)|date=2 October 2009|publisher=Human Rights Watch|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608024141/http://www.hrw.org/en/news/2009/10/02/state-distribution-juvenile-offenders-serving-juvenile-life-without-parole|archive-date=8 June 2011|access-date=3 August 2011}}</ref> युनायटेड स्टेट्स जन्मठेपेच्या (प्रौढ आणि अल्पवयीन दोन्ही) आघाडीवर आहे. प्रति 100,000 लोकांपैकी ५० लोक (2,000 पैकी 1) या दराने जन्मठेपेची शिक्षा अमेरिकेत होत आहेत. <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|title=The Sentencing Project News – New Publication: Life Goes On: The Historic Rise in Life Sentences in America|website=sentencingproject.org|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131018011248/http://www.sentencingproject.org/detail/news.cfm?news_id=1636&id=107|archive-date=18 October 2013}}</ref> == संदर्भ == [[वर्ग:गुन्हेगारी प्रतिबंध]] oscby4myqg50yrvyftcwvca6xvi294q 3 310131 2145842 2022-08-13T06:54:36Z संतोष गोरे 135680 नवीन पान: {{स्वागत}} wikitext text/x-wiki {{स्वागत}} 6tmpim0dou1zu3xx6d3rdhzgmbkti17 0 310132 2145843 2022-08-13T06:54:40Z अभय नातू 206 नवीन wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = निशा वारसी | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = निशा वारसी | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[९ जुलै]], [[इ.स. १९९५]] | जन्म_स्थान = [[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalSilver| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''निशा वारसी''' ([[निशा वारसी]], [[इ.स. १९९५]]:[[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:वारसी, निशा}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. १९९५ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] dgykuvwyl90qkzuidl6k15alse973dy 2145845 2145843 2022-08-13T06:55:28Z अभय नातू 206 तारीख wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = निशा वारसी | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = निशा वारसी | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[९ जुलै]], [[इ.स. १९९५]] | जन्म_स्थान = [[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalSilver| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''निशा वारसी''' ([[९ जुलै]], [[इ.स. १९९५]]:[[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:वारसी, निशा}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. १९९५ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] br10el0gx0viy5kdfygb3mahjtyre68 2145850 2145845 2022-08-13T07:05:43Z अभय नातू 206 साचा wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = निशा वारसी | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = निशा वारसी | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[९ जुलै]], [[इ.स. १९९५]] | जन्म_स्थान = [[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalBronze| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''निशा वारसी''' ([[९ जुलै]], [[इ.स. १९९५]]:[[सोनेपत]], [[हरयाणा]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:वारसी, निशा}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. १९९५ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] 882rg5sp0yxn88sal8fu6wqe5hm276c 0 310133 2145844 2022-08-13T06:55:09Z अभय नातू 206 लेखनभेद wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[निशा वारसी]] tux8i19v9ahldpfmkguf125ueki12uo 0 310134 2145849 2022-08-13T07:04:05Z अभय नातू 206 नवीन wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = उदिता दुहान | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = उदिता दुहान | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[१४ जानेवारी]], [[इ.स. १९९८]] | जन्म_स्थान = [[हिस्सार]], [[हरयाणा]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalSilver| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''उदिता दुहान''' ([[१४ जानेवारी]], [[इ.स. १९९८|१९९८]]:[[हिस्सार]], [[हरयाणा]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:दुहान, उदिता}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. १९९८ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] l07ijjs99btt90phx4hd84tdxy01sik 2145851 2145849 2022-08-13T07:06:09Z अभय नातू 206 साचा wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = उदिता दुहान | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = उदिता दुहान | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[१४ जानेवारी]], [[इ.स. १९९८]] | जन्म_स्थान = [[हिस्सार]], [[हरयाणा]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalBronze| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''उदिता दुहान''' ([[१४ जानेवारी]], [[इ.स. १९९८|१९९८]]:[[हिस्सार]], [[हरयाणा]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:दुहान, उदिता}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. १९९८ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] neqq12krnv3059ecarfzkar26pkh9tp 0 310135 2145853 2022-08-13T07:09:09Z अभय नातू 206 नवीन wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट खेळाडू | मथळापट्टी_रंग = | नाव = सलीमा टेटे | चित्र = | चित्र_रुंदी = <!-- चित्राची रुंदी 220 पिक्सेलांहून कमी असल्यासच. --> | चित्र_शीर्षक = | जन्मनाव = | पूर्णनाव = सलीमा टेटे | टोपणनाव = | राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय]] | निवासस्थान = | जन्म_दिनांक = [[२६ डिसेंबर]], [[इ.स. २००१|२००१]] | जन्म_स्थान = [[सिमदेगा]], [[झारखंड]], [[भारत]] | मृत्यू_दिनांक = | मृत्यू_स्थान = | उंची = | वजन = | संकेतस्थळ = | देश = [[भारत]] | खेळ = [[हॉकी]] | खेळांतर्गत_प्रकार = | महाविद्यालयीन_संघ = | क्लब = | संघ = | व्यावसायिक_पदार्पण = | प्रशिक्षक = | निवृत्ती = | प्रशिक्षित = | जागतिक = | प्रादेशिक = | राष्ट्रीय = | ऑलिंपिक = | पॅरालिंपिक = | सर्वोच्च_मानांकन = | वैयक्तिक_उत्कृष्ट = | पदकसाचे = {{MedalTableTop}} {{MedalCountry | IND }} {{MedalSport|महिला [[हॉकी]]}} {{MedalCompetition|[[राष्ट्रकुल खेळ]]}} {{MedalBronze| [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ बर्मिंगहॅम]] | [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळामधील हॉकी]]}} {{MedalBottom}} | पदके_दाखवा = }} '''सलीमा टेटे''' ([[२६ डिसेंबर]], [[इ.स. २००१|२००१]]:[[सिमडेगा]], [[झारखंड]], [[भारत]] - ) ही भारतीय [[हॉकी]] खेळाडू आहे. ही भारताकडून [[२०२२ राष्ट्रकुल खेळ|२०२२ राष्ट्रकुल खेळांमध्ये]]मध्ये खेळली. {{DEFAULTSORT:टेटे, सलीमा}} [[वर्ग:भारतीय महिला हॉकी खेळाडू]] [[वर्ग:इ.स. २००१ मधील जन्म]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] h3t133qa4yilosb8k8u42oci9n7az5t 0 310136 2145854 2022-08-13T07:09:50Z अभय नातू 206 लेखनभेद wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[सलीमा टेटे]] hnukj3skyzdl2nm5hlgar6ztdv8fr64 0 310137 2145859 2022-08-13T07:22:49Z Khirid Harshad 138639 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1095411403|RJ Malishka]]" wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट व्यक्ती|जन्म_दिनांक=|नाव=मलिष्का|चित्र=RJ Malishka at Special screening of Thor Ragnarok.jpg|चित्र_रुंदी=250px|राष्ट्रीयत्व=[[भारतीय]]|पेशा=[[अभिनेत्री]], आरजे|प्रसिद्ध_कामे=[[डान्सिंग क्वीन (मराठी कार्यक्रम)|डान्सिंग क्वीन]]|धर्म=[[हिंदू]]}}'''मलिष्का मेंडोन्सा''', जिला '''आरजे मलिष्का''' म्हणून ओळखले जाते, ही [[मुंबई]], भारतातील रेडिओ जॉकी आहे. <ref name="rediff">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.rediff.com/getahead/report/interview-with-rj-malishka/20100520.htm|title='Amitabh called me 'howleracious'!' - Rediff.com Get Ahead|website=rediff.com|access-date=2016-04-03}}</ref> <ref name="in">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.in.com/malishka-mendonsa/profile-1956353.html|title=Malishka Mendonsa Profile - Photos, Wallpapers, Videos, News, Movies, Malishka Mendonsa Songs, Pics|publisher=in.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430094420/http://www.in.com/malishka-mendonsa/profile-1956353.html|archive-date=2013-04-30|access-date=2016-04-03}}</ref> <ref name="indiatimes">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://photogallery.indiatimes.com/tv/shows/meet-connected-hum-tum-participants/articleshow/20534167.cms|title=MALISHKA MENDONCA, 34, Radio Jockey -|publisher=photogallery.indiatimes.com|access-date=2016-04-03}}</ref> प्राजक्ता कोळीने होस्ट केलेल्या ''प्रीटी फिट'' या युट्यूब ओरिजनल मालिकेत तिने भाग घेतला होता. मलिष्का रेड एफएम ९३.५ रेडिओ स्टेशनवर ''मलिष्कासोबत मॉर्निंग नंबर १'' होस्ट करते. t4uk5qe0rygf3sl03ouhvq02pvvt1wa 2145862 2145859 2022-08-13T07:24:12Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट व्यक्ती|जन्म_दिनांक=|नाव=मलिष्का|चित्र=RJ Malishka at Special screening of Thor Ragnarok.jpg|चित्र_रुंदी=250px|राष्ट्रीयत्व=[[भारतीय]]|पेशा=[[अभिनेत्री]], आरजे|प्रसिद्ध_कामे=[[डान्सिंग क्वीन (मराठी कार्यक्रम)|डान्सिंग क्वीन]]|धर्म=[[हिंदू]]}} '''मलिष्का मेंडोन्सा''', जिला '''आरजे मलिष्का''' म्हणून ओळखले जाते, ही [[मुंबई]], भारतातील रेडिओ जॉकी आहे.<ref name="rediff">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.rediff.com/getahead/report/interview-with-rj-malishka/20100520.htm|title='Amitabh called me 'howleracious'!' - Rediff.com Get Ahead|website=rediff.com|access-date=2016-04-03}}</ref><ref name="in">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.in.com/malishka-mendonsa/profile-1956353.html|title=Malishka Mendonsa Profile - Photos, Wallpapers, Videos, News, Movies, Malishka Mendonsa Songs, Pics|publisher=in.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430094420/http://www.in.com/malishka-mendonsa/profile-1956353.html|archive-date=2013-04-30|access-date=2016-04-03}}</ref><ref name="indiatimes">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://photogallery.indiatimes.com/tv/shows/meet-connected-hum-tum-participants/articleshow/20534167.cms|title=MALISHKA MENDONCA, 34, Radio Jockey -|publisher=photogallery.indiatimes.com|access-date=2016-04-03}}</ref> प्राजक्ता कोळीने होस्ट केलेल्या ''प्रीटी फिट'' या युट्यूब ओरिजनल मालिकेत तिने भाग घेतला होता. मलिष्का रेड एफएम ९३.५ रेडिओ स्टेशनवर ''मलिष्कासोबत मॉर्निंग नंबर १'' होस्ट करते. == संदर्भ == {{संदर्भयादी}} [[वर्ग:मराठी दूरचित्रवाहिनी अभिनेत्री]] [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] dfy2f6mzn1viuf9fsazlt56y2g45mcv 0 310138 2145863 2022-08-13T07:28:02Z Khirid Harshad 138639 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1103618301|Prajakta Koli]]" wikitext text/x-wiki '''प्राजक्ता कोळी''', तिच्या युट्यूब वाहिनीवर '''मोस्टलीसेन नावाने''' ओळखली जाते, ही एक भारतीय [[यूट्यूबर]] आणि अभिनेत्री आहे जी कॉमेडी व्हिडिओ बनवते. तिचे व्हिडिओ मुख्यतः दैनंदिन जीवनातील परिस्थितीशी संबंधित आणि निरीक्षणात्मक विनोदावर केंद्रित आहेत. {{विस्तार}} 02atgarz4hysvjjvq15ky118q6mkx1g 2145864 2145863 2022-08-13T07:29:08Z Khirid Harshad 138639 wikitext text/x-wiki '''प्राजक्ता कोळी''', तिच्या युट्यूब वाहिनीवर '''मोस्टलीसेन नावाने''' ओळखली जाते, ही एक भारतीय [[यूट्यूबर]] आणि अभिनेत्री आहे जी कॉमेडी व्हिडिओ बनवते. तिचे व्हिडिओ मुख्यतः दैनंदिन जीवनातील परिस्थितीशी संबंधित आणि निरीक्षणात्मक विनोदावर केंद्रित आहेत. [[File:Prajakta Koli at Grazia Millennial Awards, 2022.jpg|250px]] {{विस्तार}} [[वर्ग:स्त्री चरित्रलेख]] jc0w0mhsvfjah8xq7siiwl4d4butvxi 0 310139 2145872 2022-08-13T08:07:30Z अमर राऊत 140696 [[हॉलिवूड]] कडे पुनर्निर्देशित wikitext text/x-wiki #पुनर्निर्देशन [[हॉलिवूड]] __अनुक्रमणिकाहवीच__ pa721cbis42wimt25it97e983tvwt6g 10 310140 2145883 2022-08-13T09:13:23Z Nitin.kunjir 4684 नवीन पान: <includeonly>{{flagIOC2team|{{{1|}}}|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}} {{CGF_year|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}}}}|{{{3|}}}}}</includeonly><noinclude>{{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}}</noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{flagIOC2team|{{{1|}}}|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}} {{CGF_year|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}}}}|{{{3|}}}}}</includeonly><noinclude>{{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}}</noinclude> j7cwl3qcppeg5stabvyfs0yx6nufxjy 2145886 2145883 2022-08-13T09:17:18Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{flagIOCteam|{{{1|}}}|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}} {{CGF_year|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}}}}|{{{3|}}}}}</includeonly><noinclude>{{documentation|Template:FlagIOCteam/doc}}</noinclude> fa8z895ug5oqryivx9ejf1whuau85e6 2145889 2145886 2022-08-13T09:20:17Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{flagIOC2team|{{{1|}}}|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}} {{CGF_year|{{{2|{{#invoke:StripToNumbers|mainnull|{{PAGENAME}}}}}}}}}|{{{3|}}}}}</includeonly><noinclude>{{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}}</noinclude> j7cwl3qcppeg5stabvyfs0yx6nufxjy 10 310141 2145884 2022-08-13T09:14:29Z Nitin.kunjir 4684 नवीन पान: <includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly><noinclude> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly><noinclude> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> ssegp1hozdgnw66of1eeukctquwy3m5 2145899 2145884 2022-08-13T11:28:36Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <noinclude><includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> [[File:{{country_flag_IOC_alias_{{{1}}}|{{{2|}}}}}|22x20px|border|alt=|link=|{{{name|{{country_IOC_alias_{{{1}}}|{{{2|}}}}}}}}]]&nbsp;[[{{country_IOC_alias_{{{1}}}|{{{2|}}}}} at the {{{2|}}}|{{{name|{{country_IOC_alias_{{{1}}}|{{{2|}}}}}}}}]]&nbsp;<span style="font-size:90%;">({{{1}}})</span><noinclude>{{documentation}}</noinclude> roc3vto9zsewbc6gvsccz9l3k15t4u4 2145900 2145899 2022-08-13T11:35:05Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <noinclude><includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> i42ask8use2x4kxo0qz4ielj84nnpjh 2145901 2145900 2022-08-13T11:36:42Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{countrydata|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}} <noinclude><includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> bixp3b78z6bq7jkrb42t6wz3h7a5ib7 2145902 2145901 2022-08-13T11:37:16Z Nitin.kunjir 4684 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{country|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}} <noinclude><includeonly>{{#invoke:Country alias|flagXYZ|name={{{name|}}}|type=team}}</includeonly> {{documentation|Template:FlagIOC2team/doc}} </noinclude> madcglqkolzqmtiin8sw0r9bv9yqqw7 0 310143 2145904 2022-08-13T11:53:35Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''तारोळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''तारोळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''तारोळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 4vtlikwqs0cicyphg7jy5fn986jldh9 0 310144 2145905 2022-08-13T11:54:15Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळच... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढा''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''मेंढा''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] gc19u4diyrfcypj7idksydca8eonjp2 0 310145 2145906 2022-08-13T11:55:06Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मुसळगाव''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जव... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मुसळगाव''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''मुसळगाव''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 3cd1xxr1d37xe89uojoebg48ef2g4bt 0 310146 2145907 2022-08-13T11:55:47Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''सिरोळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळ... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''सिरोळी''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''सिरोळी''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] lxouoyuhsf6s0x3j1na150wq0mbg10w 0 310147 2145908 2022-08-13T11:56:47Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढे खुर्द''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढे खुर्द''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''मेंढे खुर्द''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] ewhl0zibe6bm4j216u9g3x5u0obusbj 0 310148 2145909 2022-08-13T11:57:37Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''प्रतापपूर''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''प्रतापपूर''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''प्रतापपूर''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] 1xr9ckvzy0ps21150jyb54gmgqka5sc 0 310149 2145910 2022-08-13T11:58:25Z नरेश सावे 88037 नवीन पान: {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढेगाव''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |ज... wikitext text/x-wiki {{माहितीचौकट भारतीय न्यायक्षेत्र |प्रकार=गाव |इतर_नाव= | स्थानिक_नाव ='''मेंढेगाव''' | आकाशदेखावा = | आकाशदेखावा_शीर्षक = | शोधक_स्थान= right | अक्षांश = | रेखांश = | उंची = | राज्य_नाव = महाराष्ट्र |जवळचे_शहर=कुही | जिल्हा = [[नागपूर जिल्हा]] |अधिकृत_भाषा=मराठी | नेता_पद =[[सरपंच]] | नेता_नाव = |लोकसंख्या_एकूण_संदर्भ=|लोकसंख्या_क्रमांक=| लोकसंख्या_वर्ष = २०११ | लोकसंख्या_एकूण = | लोकसंख्या_घनता = |लिंग_गुणोत्तर=|लोकसंख्या_मेट्रो=|लोकसंख्या_शहरी=| क्षेत्रफळ_आकारमान = | क्षेत्रफळ_एकूण = |पिन_कोड=| एसटीडी_कोड = | पिन कोड = | आरटीओ_कोड = एमएच/ |संकेतस्थळ= |कोरे_शीर्षक_१ =[[बोलीभाषा]] |कोरे_उत्तर_१ = | तळटिपा =}} '''मेंढेगाव''' हे [[भारत|भारताच्या]] [[महाराष्ट्र राज्य |महाराष्ट्र राज्यातील]] [[नागपूर जिल्हा|नागपूर जिल्ह्यातील]] [[कुही|कुही तालुक्यातील]] एक गाव आहे. ==भौगोलिक स्थान== ==हवामान== ==लोकजीवन== ==प्रेक्षणीय स्थळे== ==नागरी सुविधा== ==जवळपासची गावे== ==संदर्भ== #https://villageinfo.in/ #https://www.census2011.co.in/ #http://tourism.gov.in/ #https://www.incredibleindia.org/ #https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism #https://www.mapsofindia.com/ #https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics #https://www.weather-atlas.com/en/india-climate [[वर्ग:कुही तालुक्यातील गावे]] [[वर्ग:नागपूर जिल्ह्यातील गावे]] ttlz3lrorhleo61s2yvhewvv0lun2mi