Wikipedija mtwiki https://mt.wikipedia.org/wiki/Il-Pa%C4%A1na_prin%C4%8Bipali MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Medja Speċjali Diskussjoni Utent Diskussjoni utent Wikipedija Diskussjoni Wikipedija Stampa Diskussjoni stampa MediaWiki Diskussjoni MediaWiki Mudell Diskussjoni mudell Għajnuna Diskussjoni għajnuna Kategorija Diskussjoni kategorija Portal Diskussjoni portal TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 4696 278757 275621 2022-08-03T11:58:36Z 195.158.75.232 /* Ir-Rabat, Malta */ wikitext text/x-wiki Sa l-1436 [[Malta|kien hawn diga f' Malta]] 10 parroċċi u llum hemm 71 parroċċa. ==Storja tal-parroċċi ta' Malta== Wieħed jista' jgħid b'ċertezza li l-Kattidral tal-Imdina li kien l-ewwel parroċċa f'Malta, li fl-importanza tagħha tal-belt kapitali kienet toħroġ ir-regolamenti ta' x'għandu jsir f'kull parti tal-gżejjer Maltin. Fl-1436 l-Isqof ta' Malta li kien Senatore '''de Mello de Noto,''' sab li f'Malta kien hawn diga' għaxar parroċċi differenti. Kull parroċċa kellha tieħu ħsieb il-knejjes u n-nies ta' dik iż-żona partikulari. L-ewwel għaxar parroċċi barra dawk tal-Imdina u l-Birgu, twaqqfu f'dawn l-irħula: In-Naxxar, Birkirkara, Ħal Qormi, Bir Miftuħ (Il-Gudja, tal-lum), Santa Katarina (illum iż-Żejtun), Is-Siġġiewi, Ħaż-Żebbuġ, Iż-Żurrieq, Santa Dminka (illum Ħad-Dingli) u l-Mellieħa. Dawn il-parroċċi kellhom il-kariga li jieħdu ħsieb il-parruċċana tagħhom li kienu jgħixu fl-irħula tal-madwar, kif ġej: *Il-Parroċċa tan-[[Naxxar]]: Il-[[Mosta]], [[Għargħur|Ħal Għargħur]], Ħal Sammut, Ħal Kallejla, Ħal Ger, Ħal Muselmet, Ħal Dgħejf, Ħal Sir, il-[[Mellieha]] u San Paulo ad mare (San Pawl Il-Bahar) *Il-Parroċċa ta' [[Birkirkara]]: Ħ'[[Attard]], Ħal [[Ħal Lija|Lija]], [[Balzan|Ħal Balzan]], Ħal Bordi, Ħal Mann, Ħal Kaprat, [[Msida]], Ħal Tigan, Ħas-Sajjied, [[Tas-Sliema]] u [[San Giljan]] *Il-Parroċċa ta' Ħal [[Qormi]]: Il-Belt [[Valletta]], sakemm id-Dumnikani stabbilew il-parroċċa tagħhom fil-Belt, Il-[[Ħamrun]], parti minn Tal-[[Pietà]], parti minn [[Santa Venera]], Parti minn [[Fleur de Lys]] u l-[[Marsa]] *Il-Parroċċa ta' [[Bir Miftuħ]]: [[Gudja]], [[Ħal Saflieni]], Ħal Għallun, [[Tarxien|Ħal Tarxien]], [[Ħal Luqa]], Ħal Farruġ, l-Imqabba, Ħal Kirkop, Ħal Safi, Ħal Resqun, Ħal Qadi *Il-Parroċċa ta' Santa Katarina (Iż-Żejtun): Bisqallin, Biżbud, [[Ħal Ġwann]], [[Ħal Għaxaq]], [[Ħaż-Żabbar]], Ħal Tmim Assant, Ħas-Sajd, Il-Bidni, Ħas-Saptan, Ħal Ħellul, Ħal Fuqani, Ħal Bajda, Ħal Ħarrat *Il-Parroċċa tas-[[Siġġiewi]]: Ħal Kbir, Ħax-Xluq, Ħal Qdieri, Ħal Tabuni, Ħal Masur *Il-Parroċċa ta' [[Ħaż-Żebbuġ]]: Ħal Muxi, Ħal Mula, Ħal Dwin *Il-Parroċċa taż-[[Żurrieq]]: Il-[[Qrendi]], [[Ħal Millieri]], Ħal Lew, Bubaqra, Tal-Baqqari, Ħlantun, Ħal Niklusi, Ħas-Sejjieħ, Ħal Far, Ħal Qadim, Ħal Arrig, Ħal Ġawhar, Ħal Għabdirżaq *Il-Parroċċa ta' Santa Dminka: [[Ħad-Dingli]], Ħal Tartarni, Gomerina *Il-Parroċċa tal-Mellieħa: Ħal Dragu, Ġebel Għażara, Ġebel Manikatu (illum il-Wardija), Ħal Pessa, Ħal Dmigħ Għalkemm f'Malta kien hawn dawn il-ħafna rħula l-popolazzjoni ta' Malta kienet ħafna żgħira. Fil-fatt meta fl-1419 raw kemm hemm nies f'kull parroċċa f'Malta sabu hekk: *Ir-Rabat = 1170 ruħ *L-Imdina = 950 ruħ *In-Naxxar = 950 ruħ *Birkirkara = 920 ruħ *Bir Miftuħ = 750 ruħ *Is-Siġġiewi = 730 ruħ *Iż-Żurrieq = 605 ruħ *Żejtun = 550 ruħ *Ħaż-Żebbuġ = 515 ruħ *Ħal Qormi = 510 ruħ *Santa Dminka = 325 ruħ *Il-Mellieħa = 225 ruħ *Il-Birgu = 104 ruħ ==Il-Parroċċi llum== Fil-gżejjer Maltin, illum, insibu b'kollox 84 parroċċa differenti, 71 f'Malta u 15 f'Għawdex. Kull lokalità għandha l-parroċċa tagħha, minbarra dik tax-Xgħajra li tagħmel mal-Parroċċa ta' Ħaż-Żabbar. Insibu wkoll lokalitajiet fejn hemm iżjed minn parroċċa waħda. L-iżjed lokalità li għandha parroċċi hija dik ta' Birkirkara, b'5 parroċċi. Imbagħad hemm Tas-Sliema, Il-Belt Valletta u San Pawl il-Baħar għandhom 4 parroċċi kull wieħed. L-iżjed parroċċa antika hi dik tal-Imdina u l-iżjed parroċċa ġdida hi tas-Swatar li saret parroċċa f'Novembru tal-2008, wara li nqatgħat minn ma' Birkirkara. ==Ħarsa lejn il-Knejjes Parrokkjali f'kull Lokalità ta' Malta== ===[[Birkirkara]]=== Birkirkara huwa l-akbar raħal ta' Malta, b'popolazzjoni ta' kważi 25,000 ruħ u dawn in-nies kollha huma maqsumin f'ħames parroċċi. Il-parroċċi ta' Birkirkara huma dawn: Santa Liena, Santa Marija, San Ġużepp Ħaddiem, il-Madonna tal-Karmnu fiż-żona ta' Fleur-de-Lys, u San Ġorġ Preca fis-Swatar. ==== Santa Liena==== Il-Parroċċa ta' Santa Liena hi waħda mill-ewwel għaxar parroċċi ta' Malta. Jingħad li din saret parroċċa qabel is-sena 1402. Il-festa ta' Santa Liena jiċċelebrawha bil-kbir fit-18 ta' Awissu kull sena. Knejjes oħra li jagħtu servizz fil-parroċċa huma tal-Madonna tal-Ħerba, il-Madonna tal-Vitorja, Santu Rokku, San Pawl, San Franġisk, Frate Francesco, l-Oratorju ta' San Domenico Savio, il-Mużew tas-Subien u l-knisja tan-naħa Tal-Qattus. ==== Santa Marija==== Il-knisja ta' Santa Marija saret parroċċa fil-25 ta' Marzu, 1992, wara li nqatgħet minn parroċċa oħra Karkariża. Fil-fatt ġiet iddikjarata bit-titlu ta' parroċċa mill-isqof ta' Malta, l-Arċisqof Ġużeppi Mercieca. Il-Kappella ta' San Alwiġi b'hekk saret tagħmel ma' din il-knisja parrokkjali. ==== San Ġużepp Ħaddiem==== Il-Parroċċa ta' San Ġużepp Ħaddiem. Il-festa ta' din il-knisja parrokkjali ssir fl-1 ta' Mejju. Saret parroċċa fil-festa ta' San Ġużepp, fid-19 ta' Marzu, 1973. Qabel il-parruċċani ta' hawn kienu jinqdew mill-parroċċa ta' Santa Liena, iżda l-Isqof Mikiel Gonzi, ta' l-permess li titwaqqaf parroċċa għalihom. Knisja oħra li tagħmel ma' din il-parroċċa hi s-Santwarju ta' Santa Tereża. ===[[Birżebbuġa]]=== Il-Parroċċa ta' Birżebbuġa hija waħda mis-seba' li ħarġu minn dik tal-Gudja u twaqqfet mill-Isqof Pietru Pace nhar id-9 ta' Settembru tal-1913 taħt it-titlu ta' Marija Addolorata. Kienet xewqa personali tal-Isqof Mauro Caruana li l-knisja l-ġdida li bdiet tinbena fl-1926 tkun iddedikata lil San Pietru fil-Ktajjen. Fl-1937, il-parroċċa ġiet trasferita mill-knisja l-antika tad-Duluri għall-knisja l-ġdida ta’ San Pietru fil-Ktajjen, u minn dik is-sena bdiet tiġi ċċelebrata l-festa titulari ta' dan il-qaddis f'kull l-ewwel Ħadd ta' Awwissu. Kappelli li nsibu f'din il-parroċċa huma dawk tad-Duluri (il-parroċċa l-qadima), ta' San Ġorg, tal-Għajnuna tal-Insara, ta' San Ġużepp, tas-Sagra Familja, tar-Ragħaj it-Tajjeb, u tal-Immakulata Kunċizzjoni f'Bengħisa. ===[[Bormla]]=== Fl-1 ta' Ġunju 1584, mill-parroċċa tal-Birgu ħarġet dik ta' Bormla, taħt it-titlu tal-Immakulata Kunċizzjoni, mill-Isqof Tomaso Gargallo. Il-festa tal-Kunċizzjoni, f'Malta hi festa pubblika, issir kull sena fit-8 ta' Diċembru, li hi waħda mill-ftit festi f'Malta li għadha ssir fix-xitwa. Mit-tliet ibliet tal-Kottonera, din hi l-aħħar li saret parroċċa, iżda illum l-ġurnata hi l-ikbar parroċċa mit-tliet ibliet. Barra l-knisja parrokkjali, insibu knejjes oħra fosthom ta' San Pawl, Santa Tereża, San Tumas, Santa Margerita u l-Konservatorju ta' San Ġużepp. ===[[Fleur-de-Lys]]=== Din il-parroċċa bit-titlu tal-Madonna tal-Karmnu tinsab fil-konfini ta' Birkirkara. Qabel ma sar parroċċa għalih, fit-18 ta' Jannar tal-1975, l-inħawi ta' Fleur-de-Lys kienu jagħmlu mal-parroċċa ta' Santa Venera, li tinsab qrib. Din il-knisja ħadet it-titlu ta' parroċċa mill-Isqof Mikiel Gonzi. B'hekk nistgħu ngħidu li Mikiel Gonzi waqqaf żewġ parroċċi f'dan ir-raħal, f'temp ta' sentejn. ===[[Gwardamanġa]]=== ===[[Ħ'Attard]]=== Ħ'Attard, hu wieħed mill-irħula magħrufa bħala 'It-Tliet Irħula'. Dan ir-raħal sar parroċċa fis-26 ta' Marzu, 1575, mill-Isqof Martinus Roas de Portalrubio. Qabel ma sar parroċċa Ħ'Attard kien jagħmel ma' dik ta' Santa Liena, ta' Birkirkara. Il-qaddisa patruna ta' dan ir-raħal hi Santa Marija Assunta, li tiġi ċċelebrata fil-15 ta' Awissu. Il-Kappella ta' Santa Katarina, hi l-unika post reliġjuż li jagħti s-servizz tal-quddiesa, minbarra l-knisja Parrokkjali. ===[[Ħal Balzan]]=== F'Ħal Balzan insibu parroċċa waħda, dik ta' Marija Annunzjata. Din il-parroċċa nqatgħet minn dik ta' Santa Liena ta' Birkirkara, fl-14 ta' Awissu, 1655, mill-Isqof Michael J.Balaguer de Camarasa. Festi li jsiru f'dan ir-raħal li hu wieħed mit-'Tliet Irħula', insibu Marija Annunzjata li ssir fit-tieni Ħadd ta' Lulju u dik ta' San Valentinu fl-14 ta' Frar. ===[[Ħad-Dingli]]=== Ħad-Dingli, kien wieħed mill-ewwel għaxar parroċċi f'Malta iżda taħt l-isem ta' Santa Dminka jew Ħal Tartarni. Iżda għal ċertu raġunijiet tneħħa minn parroċċa u ngħaqad ma' dik tar-Rabat. Iżda fil-31 ta' Diċembru tal-1678, Ħad-Dingli reġa' sar parroċċa mill-Isqof Michael Hier. de Molina, taħt it-titlu ta' Santa Marija Assunta. Il-festa ta' Santa Marija f'dan ir-raħal ssir fl-ewwel Ħadd wara l-ħmistax t'Awissu. ===[[Ħal Għargħur]]=== Ħal Għargħur, huwa raħal antik fin-naħa ta' fuq ta' Malta. Dan sar parroċċa għalih, wara li nqata' minn man-Naxxar, fi żmien l-Isqof Balthasar Cagliares, fis-16 ta' Lulju, 1610. Bħala patrun ta' Ħal Għargħur, insibu li San Bartilmew Appostlu, li l-festa tiegħu ssir fis-24 ta' Awissu. ===[[Ħal Għaxaq]]=== Il-Parroċċa ta' Ħal Għaxaq hija ddedikata lil Santa Marija Tiela' s-Sema, din saret parroċċa għaliha fl-1 ta' Jannar, 1626 mill-Isqof Balthasar Cagliares. Qabel Ħal Għaxaq sar parroċċa għalih kien jagħmel mal-parroċċa taż-Żejtun. ===[[Ħal Kirkop]]=== Ir-raħal żgħir u kwiet ta' Ħal Kirkop kien jagħmel mal-parroċċa ta' Bir Miftuħ sakemm fid-29 ta' Mejju tal-1592, l-Isqof Tomaso Gargallo iddikjarah parroċċa separata. Il-qaddis patrun ta' dan ir-raħal huwa San Leonardu Abbati, li l-festa tiegħu ssir fl-eqreb Ħadd tas-6 ta' Novembru. Festa oħra li jiċċelebraw il-Koppin hi l-festa sekondarja ta' San Ġużepp fit-tieni Ħadd ta' Lulju. ===[[Ħal Lija]]=== Ħal Lija, mgħaruf għas-sbuħija li jafu joffru l-kamra tan-nar San Mikiel, fil-festa ta' Kristu Salvatur, sar parroċċa qabel 1594, meta nqatgħa minn mal-parroċċa ta' Birkirkara. Din il-parroċċa hija ddedikata lit-Trasfigurazzjoni ta' Kristu, jew aħjar is-Salvatur. Il-festa f'dan ir-raħal tiġi ċċelebrata fis-6 ta' Awissu, il-jum liturġiku tas-Salvatur. Knejjes oħra li jinsabu f'Ħal Lija huma dik tal-Mirakli u ta' San Pietru, Santa Marija ta "Duna", Il-Kunċizzjoni, Tal-Belliegħa, is-Salvatur il-Qadim, u Sant Andrija Il- Kamra tan- nar San Mikiel rebħet l- aħjar kulur u l- aħjar murtali. ===[[Ħal Luqa]]=== Raħal ieħor tipiku Malti hu dak ta' Ħal Luqa. Ħal Luqa nqatgħa minn Bir Miftuħ fil-15 ta' Mejju tal-1634, u ġie ddikjarat parroċċa għalih mill-Isqof Balthasar Cagliares, taħt il-ħarsien ta' Sant' Andrija. Il-festa ta' dan il-qaddis tiġi mfakkra mill-Ħalluqin fl-ewwel Ħadd ta' Lulju. Raħal ieħor żgħir li jgħamel mal-parroċċa u l-Kunsill Lokali ta' Ħal Luqa, huwa r-raħal ta' Ħal Farruġ, li hemm knisja żgħira wkoll f'dan ir-raħal. ===[[Ħal Qormi]]=== '''San Ġorġ Martri''' Din hi waħda mill-parroċċi li ġa kienu jeżistu fl-1436; madwar għoxrin sena wara din id-data nbniet knisja ġdida bit-tħabrik tal-Kappillan Dun Gulju Lombardi. Fl-1584 inbniet il-knisja li hemm illum; u fl-1684 fuqha nbniet il-koppla eżistenti minn Lorenzo Gafà. Il-konfini ta' din il-parroċċa kienu jestendu sal-Għolja Xeberras Fi żmien l-Asseddju l-Kbir tal-1565, il-kappillan ta' din il-parroċċa, Dun Gwann Cilia inqatel mit-Torok ġewwa l-forti Sant Iermu waqt li kien qed jassisti l-gwarniġjon fil-ħiġijiet spiritwali tagħhom. Fl-1571 ħarġet l-ewwel parroċċa minn din il-parroċċa u b'hekk San Ġorġ saret parroċċa Matriċi. Bit-twelid ta' parroċċi oħra minn dawk li ħarġu minn din il-parroċċa, hija saret arċimatriċi. Il-parroċċi li ħarġu direttament mill-parroċċa ta' San Ġorġ huma: Madonna tal-Portu Salvu / S. Pawl / Madonna ta' Damasku (tal-Griegi) - Belt Valletta, S. Gejtanu Ħamrun, Trinità Marsa, S. Venera (parti), San Bastjan Ħal Qormi. Minn dawn ħarġu l-parroċċi tal-Floriana, Marija Reġina Marsa, Kunċizzjoni Ħamrun, Madonna ta' Fatima tal-Pietà, S. Wistin, il-Belt Valletta u l-Madonna tal-Karmnu fi Fleur de Lys. Fl-1953 din il-knisja ingħatat id-dinjità arċipretali filwaqt li nhar it-30 ta' Ġunju 2019 l-Arċisqof ta' Malta Mons. Chalres J, Scicluna għolla lil din il-knisja għal waħda kolleġġjata. '''<big>[[San Bastjan]]</big>''' ==== ==== ===[[Ħal Safi]]=== Kienet wahda mill-parrocci li harget minn Birmiftuh jew il-Gudja. Il-knisja parrokkjali hi ddedikata lil San Pawl. <br /> ===Ħal Tarxien=== Kienet waħda mill-parroċċi li ħarġet minn Bir Miftuħ, fil-25 ta' Mejju 1592. Minn Ħal Tarxien ħarġu parroċċi, Raħal Ġdid (Kristu Re) u minn hawn ħarġet il-Parroċċa ta' Lourdes f'Raħal Ġdid stess. u l-parti l-kbira tal-Fgura (Madonna tal-Karmelu) li kienet amministrata mill-Parroċċa ta' Ħal Tarxien. Għalhekk il-Parroċċa ta' Ħal Tarxien minn Matriċi saret Arċimatriċi. Illum il-Knisja ta' Ħal Tarxien hija Arċimatriċi u Arċipretali (Lulju 2017). ===[[Ħaż-Żabbar]]=== ===[[Ħaż-Żebbuġ]]=== ===[[Il-Balluta]]=== ===[[Il-Belt Valletta]]=== '''<big>[[Parroċċa tal-Porto Salvo]]</big>''' ==== '''<big>[[Parroċċa ta' San Pawl]]</big>'''==== ==== '''<big>[[Santu Wistin]]</big>'''==== ===Il-[[Birgu]]=== Il-Parroċċa tal-Birgu, kienet waħda mill-ewwel parroċċi li twaqqfu f'Malta. Dan seħħ peress li l-pożizzjoni tal-Birgu kienet waħda importanti ħafna fl-istorja Maltija, matul kull żmien. Din il-knisja parrokkjali hija ddedikata lil San Lawrenz u l-festa f'din il-belt f'ġieh dan il-qaddis issir kull sena fl-10 ta' Awwisu, il-jum liturġiku ta' San Lawrenz. Knejjes oħra li jagħtu s-servizz reliġjuż fil-Belt tal-Birgu, huma il-Knisja tal-Lunzjata tal-patrijiet Duminkani. Dawn l-komunità tal-madwar jiċċelebraw il-festa fl-aħħar Ħadd ta' Awissu. ===Il-[[Fgura]]=== Il-Fgura, huwa wieħed mill-iżjed irħula moderni fin-Nofsinhar ta' Malta. Dan ir-raħal li l-popolazzjoni tiegħu llum tlaħħaq madwar 10,000, ġie ddikjarat parroċċa fil-21 ta' Jannar, 1965 mill-Isqof Mikiel Gonzi, taħt it-titlu tal-Madonna tal-Karmnu, peress li l-knisja parrokkjali hija mmexxija mill-patrijiet Karmelitani. Il-festa f'ġieh il-Madonna tal-Karmnu ssir fit-tieni Ħadd ta' Lulju. Biex saret din il-parroċċa, tnaqqsu partijiet mill-erba' parroċċi ta' madwar il-Fgura li huma Ħal Tarxien, Ħaż-Żabbar, Bormla u l-parroċċa ta' Kristu Re ta' Raħal Ġdid (Paola). ===Il-[[Furjana]]=== Il-Furjana huwa ġar tal-Belt Valletta u dan is-subborg, ġie ddikjarat parroċċai mill-Isqof Franġisk Saver Caruana fl-4 ta' Marzu, 1844. Din il-parroċċa bħala patrun tagħha għandha lill-ewwel Isqof ta' Malta, San Publju. Il-festa ta' din il-parroċċa issir f'Mejju. Knejjes oħra li fihom isir il-quddies fil-Furjana huma dawk tal-Kapuċċini u il-knisja tal-Kunċizzjoni (Ta' Sarria). ===Il-[[Gudja]]=== Il-Gudja jew aħjar Bir Miftuħ kif kien maghruf qabel kien wiehed mill-ewwel għaxar parroċċi f'Malta. Fil-fatt mill-parroċċa tal-Gudja ħarġu diversi parroċċi fin-nofsinhar ta' Malta, fosthom dawk ta' Birżebbuġa, Ħal Kirkop, l-Imqabba, Ħal Luqa, Ħal Safi, u Ħal Tarxien. Il-Parroċċa hija dedikata lil Santa Marija, l-eqdem titular ta' Santa Maija fil-gzejjer Maltin, ta min jejd li fis-sena 2007 il-vara ta Santa Marija ghalqet 200 sena min meta saret min Vincenzo Dimech (1807-2007) -l-ewwel vara titulari ta' Santa Marija fil-gzejjer Maltin, li l-festa tagħha ssir b'pompa kbira mir-rahal kollu fil-15 ta' Awwissu. Fil-Gudja nsibu żewġ festi oħra dawk tal-Madonna taċ-Ċintura u l-Madonna tar-Rużarju.Dan lahhar snin inbidlet lid-data tal-Madonna taċ-Ċintura qabel kienet issir fl-ewwel Hadd ta Settembru issa qeda issir lahhar Hadd ta Ottubru. Irridu ngħidu li l-knisja parrokkjali preżenti, hi l-unika knisja f'Malta bi tliet kampnari u din il-parroċċa hi arċi-arċimatriċi u arċipretali. Ħal Tarxien ukoll huwa Arcimatriċi u Arċipretali. ===Il-[[Gżira]]=== Wieħed mill-irħula li jinsabu fil-port ta' Marsamxett huwa l-Gżira. Il-Gżira, sar parroċċa għalih f'ġieh il-Madonna tal-Karmnu, nhar il-15 ta' Mejju, 1921. L-isqof li għamel parroċċa lill-Gżira hu Mawru Caruana. Il-festa tal-Karmnu, hawn isir fit-tieni Ħadd ta' Lulju. Postijiet reliġjużi oħra li jagħtu s-servizz tal-quddiesa huma l-kappella tar-Redentur u dik tal-Freres. ===Il-[[Ħamrun]]=== Fil-Ħamrun insibu żewġ parroċċi ta' San Gejtanu u tal-Immakulata Kunċizzjoni. Barra dan iż-żewġ knejjes parrokkjali fil-Ħamrun insibu, il-knisja tal-Madonna tas-Samra, il-knisja tal-M.U.S.E.U.M, u dik tal-Madonna tad-Duluri fin-naħa ta' San Gejtanu, u l-knisja ta' San Franġisk fin-naħa tal-Kunċizzjoni. ==== [[San Gejtanu]]==== L-ewwel parroċċa nbniet bejn l-1869 - 1875 u ġiet inawgurata mill-Isqof Karmelu Scicluna. Meta Il-Ħamrun sar parroċċa fl-1 ta' Diċembru, 1881, l-Isqof Gajtan Pace Forno, ried li l-knisja li għall-ewwel kienet iddedikata għal San Ġużepp issa tkun iddedikata lil San Ġejtanu, l-qaddis onominu tal-istess isem tal-Isqof. Xorta waħda llum il-ġurnata fil-Ħamrun hemm devozzjoni kbira lejn San Ġużepp u minbarra li ssir il-festa ta' San Gejtanu fl-ewwel Ħadd wara s-7 ta' Awissu, issir ukoll festa f'ġieh San Ġużepp. It-triq prinċipali tal-Ħamrun iġġib isem dan il-qaddis ukoll, Triq il-Kbira San Ġużepp. ==== Il-[[Kunċizzjoni Immakulata]]==== Iżda maż-żmien il-Ħamruniżi raw il-ħtieġa ta' parroċċa oħra. B'hekk l-Isqof Mikiel Gonzi, fit-28 ta' Diċembru, 1967 waqqaf parroċċa f'ġieh il-Kunċizzjoni Immakulata fil-Ħamrun, lejn in-naħa tal-Imsida. Ghalkemm il-festa tal-Immakulata Kunċizzjoni l-paruċani ta' din iż-żona jiċelebrawha fl-ewwel Ħadd ta' Lulju u mhux fil-festa propja tagħa dik ta' 8 ta' Diċembru huma jaghmlu festa verament sabiha b'devozjoni kbira lil Madonna. ===Il-[[Kalkara]]=== Il-Kalkara hija l-unika lokalità fir-reġjun tal-Kottonera li hi raħal. Din il-parroċċa li twaqfet fl-10 ta' Diċembru, 1897, mill-Isqof Pietru Pace f'ġieh San Ġużepp, tihu ħsieb il-lokalità kollha tal-Kalkara, li tinkludi wkoll l-inħawi ta' Bighi, r-Rinella, u r-Rikażli. Il-festa ta' San Ġużepp, il-Kalkariżi jgħamluha fit-tieni Ħadd ta' Lulju. Knejjes oħra li nsibu fil-Kalkara huma dawk ta' Santa Liberata u dik li tinsab f'Wied Għammieq. ===Il-[[Manikata]]=== ===Il-[[Marsa]]=== Il-Marsa tista' tgħid li raħal ġdid, għax lanqas ilu 100 sena li sar raħal għalih. Iżda fil-Marsa nsibu żewġ parroċċ ta' Trinità Mqaddsa u ta' Marija Reġina. ==== It-[[Trinità Mqaddsa]]==== Il-Parroċċa tat-Trinità Mqaddsa kienet l-ewwel parroċċa fil-Marsa. Din saret parroċċa mill-Isqof Pietru Pace fid-19 ta' April, 1913. Il-festa ta' Trinità ssir fil-Marsa f'Ħadd wara l-Għid il-Ħamsin (il-Pentekoste). Ma' din il-parroċċa nsibu wkoll il-knisja t'Albert Town. ==== [[Marija Reġina]]==== Iżda n-nies tal-Marsa li joqgħodu lejn il-Ħamrun xtaqu parroċċa għalijhom u b'hekk l-Isqof Mikiel Gonzi ta t-titlu ta' parroċċa lill-knisja tal-Madonna tad-Dmugħ, li l-lum hi Marija Reġina. Il-festa ta' Marija Reġina ssir fl-aħħar Ħadd ta' Awissu. Mal-parroċċa ta' Marija Reġina tagħmel il-kappella tal-Korsa taż-Żwiemel. ===Il-[[Mellieħa]]=== ===Il-[[Mosta]]=== Paroċċa waħda iddedikata lil Santa Marija mtellgħa s-Sema. ===Il-[[Qawra]] ([[Buġibba]]) === ===Il-[[Qrendi]]=== Dan ir-raħal żgħir u kwiet jinsab fin-nofsinhar ta' Malta bejn iż-Żurrieq u l-Imqabba. Dan ir-raħal sal-1618 kien jgħamel parti miż-Zurrieq, imbagħad inqata' u sar parroċċa għalih. Għall-knisja li hemm illum nofs il-fondi inġabru mill-poplu Żurrieqi. ===In-[[Naxxar]]=== In-Naxxar huwa wieħed mill-ghaxar parroċċi li twaqqfu fl-1436. IN Naxxar jiccelebraw il festa ta Marija Bambina fit 8 ta settembru li tant hija ghall qalb Dan ir rahal. ===Ir-[[Rabat]], Malta=== Il-knisja ta' San Pawl hi mibnija fuq il-foss tal-belt Rumana li kienet tħaddan ukoll parti sewwa mir-Rabat. Hi wkoll mibnija fuq għar fejn skont tradizzjoni qadima kien jgħammar San Pawl tul it-tliet xhur li dam Malta fis-sena 60 w.K. Fis-sena 1336, l-Isqof ta' Malta Ilarju sejħilha ''ecclesia Sancti Pauli de crypta'' u semma wkoll iċ-Ċimiterju u l-foss tagħha. Tul is-snin inbnew diversi knejjes fuq dan il-għar kemm mid-djoċesi u kemm mill-Kavallieri ta' San Ġwann. Il-knisja li hemm illum, li hi wkoll kolleġġjata, inbniet bil-ġenerożità tan-nobbli Guzmana Navarra, fuq il-pjanta ta' F. Bonamico fl-1653 u tlestiet minn Lorenzo Gafà fl-1683. Din kienet l-ewwel Parroċċa imwaqqfa peress li kienet il-Parroċċa tal-Katidral. Il-Katidral qatt na kellu t-titlu Parrokkjali, infatti l-Arċikonfraternita’ ras-Santissmu Sagrament twaqqfet fil-Parroċċa tar-Rabat. Saħansitra l- Pussess tal-Arċipriet dejjem sar fil-Parroċċa tar-Rabat. Kien fl-1902 meta r-Rabtin xtaqu li jiġu maqtugħin mill-Katidral minħabba l-bosta dmirijiet li l-Kappillan kellu lejn il-Katidral fosthom li jmur jakkumpanja fil-festi prinċipali. Numru tal-parruċċani: 12,000 Numru tal-familji: 3,800 Knisja Arċipretali Kolleġġjata u Proto-Parroċċa ta’ San Pawl Data tad-Dedikazzjoni 21 ta' Settembru 1726 '''Knejjes Filjali''' '''Knisja ta' San Pubblju''' - L-ewwel knisja li nbniet fuq l-għar ta' San Pawl kienet dik li bena Juan Benaguas li ġie f'Malta fl-1630; il-knisja ġiet mibnija mill-ġdid fl-1713. Fl-1962 il-knisja ngħaqdet mal-knisja ta' San Pawl. '''Ċentru Pastorali San Luqa''' - Bl-iżvilupp kbir li sar fin-naħa tan-Nigret, inħasset il-ħtieġa ta' knisja għal dawk l-inħawi: sakemm tinbena din il-knisja, l-ħidma pastorali qed issir miċ-Ċentru Pastorali. Jistgħu jiġu ċelebrati żwiġijiet f'din iz-zona '''Knisja San Katald''' Il-knisja hi mibnija fuq kripta antika u katakombi; xi kull tant tintuża għall-Quddies Knisja ta' San Bastjan. L-ewwel knisja nbniet fl-1477, reġgħet inbniet fl-1519 u ġiet restawrata fl-1751. Illum qed jieħdu ħsiebha is-sorijiet tal-Karità li għandhom il-kunvent tagħhom jinfed magħha. Fil-knisja jistgħu jsiru ż-żwiġijiet. Quddies Kuljum: 06.30am '''Knisja tat-Twelid tal-Verġni Marija (ta' Qasgħa)''' Il-knisja nbniet għall-ħabta tas-sena 1550 minn Ċensu Qasgħa; reġgħet inbniet xi mija u ħamsin sena wara; magħha hemm ċimiterju. Tintuza ghal-laqghat ta talb u Ruzarju matul is sena. '''Knisja ta' Duna''' Il-knisja nbniet fis-seklu sittax u tkabbret mitejn sena wara; tintuża għal-laqgħat tal-membri tal-Leġjun ta' Marija. '''Knisja ta' San Bert''' Il-knisja nbniet għall-ħabta tas-sena 1550 u aktar tard ġiet restawrata; illum tintuża għall-Adorazzjoni Ewkaristika nhar ta' Tnejn, Erbgħa u Ġimgħa bejn id-9.00 am u l-5.00 pm. Viċendi Fil-Kampanja (Knejjes Rurali) '''Baħrija - Knisja San Martin''' Il-knisja nbniet mill-Konti Navarra fis-seklu sittax; illum il-popolazzjoni tal-Baħrija kibret ħafna u nħasset il-ħtieġa li tinbena knisja akbar għall-ħtiġijiet spiritwali tan-nies tal-post: fiha jistgħu jsiru ż-Zwigijiet '''Mtaħleb - Knisja tat-Twelid tal-Madonna''' Il-knisja qiegħda fuq l-għoli tal-wied u nbniet fl-1607; fiha jistgħu jsiru ż-Żwiġijiet. '''Għemieri - Knisja tat-Twelid tal-Vergni Marija''' Il-knisja hi parti mill-Palazzo Gomerino. '''Buskett - Knisja ta' San Anton Abbati''' - Il-knisja nbniet fl-1663 mill-Gran Mastru Nikola Cotoner u hi dedikata lil San Anton Abbati; fiha hemm ukoll kwadru ta' San Nikola. Mill-1975 sa l-1986 kienet magħluqa għall-pubbliku, iżda mbagħad reġgħet bdiet tintuża min-nies ta' l-inħawi, kif kienet tintuża qabel l-1975: jieħdu ħsiebha l-patrijiet Agostinjani tar-Rabat. '''Tad-Daħla - Knisja ta' Santa Katerina -''' Il-knisja nbniet għall-ħabta tas-sena 1550 u ġiet restawrata aktat tard; fiha jistgħu jsiru ż-żwigijiey) '''Wied Gerżuma - Knisja tal-Kunċizzjoni -''' Il-knisja riedha l-Granmastru de Paule iżda nbniet fi żmien il-Granmastru Vilhena: fiha jistgħu jsiru ż-zwigijiet '''Tas-Salib - Knisja tat-Twelid tal-Madonna''' - Il-knisja nbniet fl-1550 u għamlet żmien twil magħluqa. '''Knejjes Immexxija Mir-Reliġjużi''' Knisja tal-Madonna ta' l-Għar (Dumnikani) Id-Dumnikani ġew Malta fl-1450 u bnew l-ewwel kunvent tagħhom fir-Rabat fuq għar fejn jingħad li l-Madonna kienet kelmet lil wieħed kaċċatur, li kien daħal jistkenn fih. Fil-knisja jistgħu jsiru żwiġijiet. Data tad-Dedikazzjoni 21 ta' Ottubru Knisja ta' Santa Marija ta' Ġesù (Franġiskani Minuri) Il-Franġiskani Minuri ġew Malta fl-1492 u l-ewwel kunvent tagħhom kien fir-Rabat: f'dan il-kunvent il-Granmastru L'Isle Adam kellu ċella għalih. Fl-1757 il-knisja ġiet imkabbra b'kontribuzzjonijiet mill-Italja, minn Spanja u mill-Portugall u ġiet konsagrata mill-Isqof Labini fl-1790. Fil-knisja hemm l-oratorju ta' l Arċikonfraternita' ta' San Ġużepp. Jistgħu jsiru żwiġijiet fil-knisja. Data tad-dedikazzjoni 31 ta' Ottubru 1790 '''Knisja ta' San Frangisk tal-Pjagi (Franġiskani Konventwali)''' Il-Franġiskani Konventwali ġew Malta xi żmien qabel is-sena 1347, u kellhom l-ewwel kunvent u knisja tagħhom ħdejn l-isptar San Franġisk li biż-żmien beda jssejjaħ l-isptar ta' Santu Spirtu. Qrib is-sena 1640 il-kunvent reġa' nbena mill-ġdid għax kien qdiem ħafna, u mbagħad il-knisja ġarrbet ħsarat kbar bit-terremot tas-sena 1693. Il-knisja nbniet mill-ġdid fl-1701 minn Lorenzo Gafa. F'din il-knisja beda jiġi meqjum kwadru tal-Madonna tas-Saħħa; biż-żmien il-kwadru nbidel, iżda d-devozzjoni kibret, u hemm rabta kbira ma' l-isptarijiet ta' Santu Spirtu u ta' Sawra li jinsabu fil-qrib. Il-kwadru tal-Madonna ġie nkurunat fl-4 ta' April 1948. Jistgħu jsiru żwiġijiet fil-knisja. Data tad-Dedikazzjoni 22 ta' Settembru 1908. '''Santwarju Madonna tas-Saħħa''' '''Knisja ta' San Mark (Agostinjani)''' L-Agostinjani ġew Malta fis-sena 1383 u kellhom il-kunvent tagħhom barra s-swar ta' l-Imdina; dan twaqqa' fl-1551 minħabba t-theddid tat-Torok, u reġa' nbena fl-1555 ħdejn il-knisja antika ta' San Mark mogħtija lill-patrijiet mill-Kapitlu tal-Kattidral. Il-kunvent u l-knisja li hemm illum inbnew fl-1558. Fil-knisja jistgħu jsiru ż-żwiġijiet. Data tad-Dedikazzjoni: 26 ta' Ġunju 1906. '''Knisja tal-Lunzjata (Karmelitani)''' Il-knisja u l-kunvent tal-Lunzjata nbnew fl-1418 bi flus in-nobbli Katerina d'Alagona u ngħataw lill-Karmelitani li kienu għadhom kemm ġew Malta. Fl-1662 parti kbira mill-kunvent twaqqgħet u bil-ġebel inbena l-kunvent tal-Karmnu fl-Imdina. Il-Karmelitani reġgħu ħadu f'idejhom dan l-ewwel kunvent tagħhom fl-1975 u bnew ħdejh kumpless biex iservi bħala Dar tat-Talb, li ġiet miftuħa fl-1990. Fil-knisja jistgħu jsiru ż-żwiġijiet. '''Knisja ta' Sant'Agata (Soċjetà Missjunarja ta' San Pawl)''' Il-knisja hi mibnija fuq kripta antika li minnha wieħed jgħaddi għall-katakombi. Il-knisja nbniet fl-1570 u ġiet imkabbra fl-1670. Ġiet mogħtija lis-Soċjeta' Missjunarja ta' San Pawl li kienet għadha kemm twaqqfet minn Mons. Ġiuseppe Depiro u fl-1932 tqegħdet l-ewwel ġebla ta' dik li hija l-"Motherhouse" tas-Soċjeta'. Fil-knisja jistgħu jsiru tigijiet Depiro Centre - Kappella Marija Omm il-Knisja Informazzjoni- Malta dioceses.org ===Is-[[Siġġiewi]]=== ===Is-'''[[Swatar]]'''=== ===Iż-[[Żejtun]]=== ===Iż-[[Żurrieq]]=== ===L-[[Iklin]]=== L-Iklin hu verament raħal ġdid fil-qalba ta' Malta. Dan ir-raħal żgħir jinsab imdawwar bl-irħula ta' Birkirkara, Ħal Lija, u n-Naxxar. Dan sar parroċċa għalih fl-2005 taħt il-ħarsien tal-Familja Mqaddsa, mill-Isqof Ġużeppi Mercieca. Qabel l-Iklin kien jgħamel mal-parroċċa ta' Ħal Lija. Knisja oħra li tinsab f'dan ir-raħal hija ta' San Mikiel, li tinsab ħdejn il-kamra tan nar ta' Ħal Lija, u li fl-aħħar Ħadd ta' Settembru tiġi ċċelebrata l-festa tal-qaddis, b'quddiesa, daqq tal-banda, fiera u kaxxa nfernali tispiċċa din l-attivita ta' kull sena. ===L-[[Imdina]]=== ===L-[[Imġarr]], Malta=== ===L-[[Imqabba]]=== ===L-I[[msida]]=== ===L-I[[mtarfa]]=== ===L-[[Isla]]=== L-Isla penniżola żgħira fil-Port il-Kbir, fil-fatt hi l-aktar lokalità u parroċċa ffulata f'Malta. L-Isla jew Senglea saret parroċċa qabel is-sena 1581. L-ewwel kienet taħt il-patrunċinju ta' San Ġiljan, iżda l-parroċċa tal-lum hija ddedikata lit-Twelied ta' Marija (Il-Bambina). Knisja oħra fl-Isla li tgħati s-servizz reliġjuż regolari hi dik ta' San Filippu. Il-festa tal-Bambina isir kull sena fit-8 ta' Settembru, il-jum propju tat-twelied tal-Madonna. F'Malta dan il-jum huwa wkoll festa nazzjonali fejn tiġi mfakra l-Vitorja li għamlet Malta, fit-Tieni Gwerra Dinjija u fl-Assedju l-Kbir tal-1565. ===[[Marsaxlokk]]=== Parroċċa Madonna ta' Pompej, li ħarġet mill-parroċċa taż-Żejtun. ===[[Pembroke]]=== Il-medda ta’ art bejn il-Bajja ta’ San Ġorġ u Baħar ic-Cagħaq, magħrufa bħala Pembroke kienet okkupata mill-militar Ingliż għal żmien twil. Xi priġunieri Ġermaniżi Kattoliċi kienu bnew kappella żgħira lejn it-tmiem tal-aħħar tal-gwerra. Mat-tmiem tal-bażi militari Ingliża f’Malta, xi Maltin bdew jokkupaw xi postijiet li kellhom is-servizzi Ingliżi meta l-Gvern kien ta xi plots. Il-kappella ġiet irranġata mill-Perit Richard England fuq stedina tal-kappillan ta’ San Ġiljan Fr Tony Agius. Imbagħad Pembroke inqata’ mill-Parroċċa ta’ San Ġiljan meta l-Ibraġ sar Zona Pastorali Awtonoma u għalhekk sar parti miz-zona tal-Ibraġ, bl-ewwel Rettur ikun Fr Denis Schembri minn San Ġiljan. Billi l-inħawi baqgħu jiżdiedu fil-popolazzjoni, Pembroke sar Zona Pastorali Awtonoma għalih fl-1998 bl-ewwel Rettur ikun Dun Anton Portelli. Sar Parroċċa fit-8 ta’ Diċembru 2004 bil-Knisja dedikata lil Kristu Rxoxt. L-ewwel kappillan kien Dun Anton Portelli. ===[[Raħal Ġdid]] / [[Paola]]=== Raħal Gdid hu post li lejn l-aħħar tas-seklu dsatax u kompla fis-seklu ghoxrin, zviluppa hafna u illum hu wiehed mill-akbar fil-gzejjer taghna u sar ic- centru tax-Xlokk ta` Malta. F`Rahal Gdid insibu tifkiriet ta` zminijiet differenti ta` Malta, l-aktar ta` zminijiet tal-qedem u anke bini li jmur lura ghal zmien l-Ordni. Rahal Gdid ghandu tahlita ta` bini, izda l-bicca l-kbira jmur lura ghas-seklu ghoxrin u n-nicec u statwi li insibu f`dan ir-rahal huma marbuta ma` dawn iz-zminijiet. L-eqdem nicca li insibu hawnhekk hi dik li tinsab fi Triq it-Telgha ta` Rahal Gdid, kantuniera ma Triq il-Gdida, dik iddedikata lill-Madonna ta` Lourdes. Minhabba l-pozizzjoni principali taghha, din in-nicca dejjem gawdiet devozzjoni kbira, mhux biss man-nies li joqghodu dawk l-inhawi, izda ukoll ma hafna nies u haddiema li jaghdu minn quddiema kuljum, specjalment dawk li ikunu fi triqthom lejn it-Tarzna, li ghal hafna snin din kienet l-unika triq li twassal t u ghal Kottonera u it-tarzna. Kienet l-unika triq li taghqad in-naha tal-Marsa ghall-Kottonera. Minhabba f`hekk din in-nicca tkun dejjem armatha bi fjuri u mixghula. Fl-1875 din l-istatwa kienet diga meqjuma f`dan il-post ghaliex l-Isqof Carmelo Scicluna, taha l-indulgenzi. Meta il-parti tan-naha ta`isfel ta` Rahal Gdid beda jikber gmielu, Dun Franseco Xuereb beda jahseb biex jibni knisja f`dawn l-inhawi biex jaqdi l-htigijiet religjuzi tan-nies ta` dawn l-akwati. Diga kien hemm devozzjoni marbuta ma din in-nicca, ghalhekk iddecieda li l-knisja li tkun iddedikata lill-Madonna ta` Lourdes, fil-fatt hekk ghamel. Din il-knisja hi it-tieni parrocca f`Rahal Gdid. Il-Parrocca ta` Rahal Gdid qabel ma giet iddedikata lil Kristu Re kienet iddedikata lil Qalb ta` Gesu`. Nicca li hi monument ta` dawk iz-zminijet ta` meta l-Parrocca kienet iddedikata lil dan it-titlu hi in-nicca li hemm vicin hafna l-knisja l-qadima , dik ta` Santa Ubaldeska. Din hi nicca storika hafna u tixhed il-qedem ta` l-inhawi , wirt Rahal Gdid ta` dak iz-zmien. L-Isqof Dom Mauro Caruana fl-1918 rabat maghha l-ghoti ta` l-indulgenzi. Din in-nicca storika qeghda f`kantuniera bejn Triq is-Sultana u Triq Santa Ubaldeska. Nicca ohra li qadima hafna hi dik li hemm fi Pjazza Ant. De Paule ezatt quddiem il-Knisja Parrokjali ta` Kristu Re. Din in-nicca hi iddedikata lil Kristu Kurcifiss. Dwar din in-nicca ftit li xejn nafu dwarha, imma ilha zmien meqjuma hawnhekk fejn fil-vicinanzi taghha kien hemm logga qadima li giet mibnija mill-Gran Mastru stess, imma fl-1967 tnehhiet parti minnha u kompliet taqa s-sena ta` wara bil-maltemp. Minkejja li ilha snin id-devozzjoni lejn din in-nicca , qatt ma naqset u ghada hemm hajja sa llum. Dawk iz-zminijiet kienu jinghataw l-indulgenzi ghal dawk li jitolbu jew jaghmlu talba quddiem xi nicca jew xbieghat li kellhom certa devozzjoni, b`hekk tghin ukoll biex il-poplu jibqa jghozz u jzomm id-devozzjoni lejn dak il-qaddis. F`Rahal Gdid ftit insibu minn dawn in-nicec li maghhom hemm marbuta l-ghoti ta` l-indulgenzi. Fost dawk insibu dik l-istatwa zghira li insibu fil-pjazza ta` Rahal Gdid iddedikata lil San Frangisk (1898) . Insibu ukoll fi Triq il-Foss , statwa ta` San Guzepp (1901) u nicca ohra li tinsab fi Triq it-Tarzna u Santa Monika dik iddedikata lil Kuncizzjoni (1909). Aktar nicec tas-seklu ghoxrin huma dawk li hemm il-gewwa mill-pjazza inti u sejjer lejn Hal Tarxien . Dawk iddedikati lil San Pietru u San Pawl. Zewg statwi sbieh u li jikkumplimentaw lil xulxin. Vicin hafna taghhom (kantuniera ma Triq Sammat) insibu statwa ohra sabiha ta` l-istess zmien , ghal bidu tas-seklu ghoxrin, dik iddedikata lil Assunta (Santa Marija). Nicca ohra sabiha hi dik li hemm fi Triq Haz Zabbar quddiem il-Gnien Lorry Sant, hi dik tal-Madonna tal-Karmnu. Aktar nicec tas-seklu ghoxrin hija dik li hemm ta` Santa Rita, in-naha t`isfel ta` Triq it-Telgha ta` Rahal Gdid. Marco Montebello kien wiehed mill-aqwa skulturi bil-gebla Maltija ta` dak iz-zmien. Insibu hafna xogholijiet tieghu imferxin ma` Malta kollha u fil-knejjes taghna. F`Rahal Gdid insibu zewg statwi sbieh li jkompu isebhu dan ir-rahal u li huma fost l-isbah li nsibu fit-toroq ta` Rahal Gdid xoghol dan l-iskultur. Dawn huma dik tal-Madonna tal-Grazzja li tinsab fil-gemb tal-Knisja ta` Santa Ubaldeska fi Triq Santa Ubaldeska u ta` San Guzepp li tinsab fi Triq l-Arkata mal-bini tal-Museum tas-Subien. Ta` l-istess kwalita` ta` xoghol izda li hi eqdem huma z-zewg xbihat ta` San Guzepp li tinsab f`kantuniera bejn Triq San Guzepp u Triq il-Karmnu . In-nicca ta` San Guzepp ghandha pilastri ta` stil Doriku fuq kull naha u fuqhom idur il-friz u l-gwarnicun, kollox maghmul b`simetrija kbira. L-istatwa ta` dan il-qaddis fiha xoghol fin hafna. Il-paneggi tal-libsa u l-mantell huma hfief u nsibuhom maghquda flimkien taht ix-xbieha tal-Bambin rieqed. L-istess xoghol fin u delikat jinhass fiz-zewgt ucuh, kemm ta` San Guzepp kif ukoll tal-Bambin. In-nicca l-ohra li hi ukoll ta l-istess xoghol delikat hi dik ta` Sant Antnin tinsab f`kantuniera bejn Triq Ghajn Dwieli u sqaq imsemmi ghall-istess qaddis. Din hi nicca arzellata, b`pilastru Doriku fuq kull naha taghha. Fuq il-kwarnicun tan-naha ta` fuq u wkoll f`ta` taht, naraw dekorazzjoni sabiha tal-hadid. L-istatwa fiha ukoll xoghol fin u delikat, b`mod specjali fl-ucuh. Ma` l-ewwel daqqa t`ghajn wiehed jintebah mill-ewwel li hi statwa mahduma minn skultura tajjeb. Hi ta hasra li fi Triq it-Telgha ta` Rahal Gdid, ezatt quddiem dik ta` Santa Rita kien hemm nicca ohra li kienet unika ghal gzejjer Maltin minhabba li ma hawnx ohra iddedikata lil dan il-qaddis. Din hi f`gieh San Karlu Borromeo. Nicca li kienet imwaqqfa fis-seklu ghoxrin , imma illum din ma ghadiex tezisti minhabba li l-faccata fejn kien hemm din in-nicca giet imwaqqa biex hadet post bini iehor gdid li tela` dan l-ahhar. Xi kultant veru li l-progress igib rigress. Minn din il-gabra ta` nicec li insibu f`Rahal Gdid naraw li ghandna patrimonju li tajjeb li nikkurawh u nibzghu ghalih. Wirt li hallewna missirijietna u ahna fl-obligu li nibzghu ghalih, halli dan il-wirt inkunu nistghu inwasluh lil uliedna li huma ukoll ghandhom id-dritt li jgawdu dak li ahna wrietna minghand missirijietna. Nibzghu ghal dan il-wirt storiku fil-gebla Maltija billi isir ix-xoghol ta` restawr professjonali fuqhom u nikkurawhom. ==== Kristu Re==== ==== Madonna ta' Lourdes==== ===[[San Ġiljan]]=== Meta ġew il-Kavallieri ta’ San Ġwann, billi kienu ordni ta’ Ospitalieri, xerrdu ħafna d-devozzjoni lejn San Ġiljan l-Ospitalier. Fl-1539 bnew mill-ġdid il-Knisja tal-Isla u fl-1590 bnew mill-ġdid dik ta’ San Ġiljan fil-parroċċa ta’ Birkirkara, fl-inħawi li fi tmiem is-seklu sittax bdew jissejħu San Ġiljan propju minħabba l-knisja ddedikata għalih. Fl-1682 il-knisja ż-żgħira li kien hemm fuq l-għolja tal-Qaliet ġiet imkabbra u fl-1848 saret viċi-parroċċa ta’ Birkirkara. Fl-1854 reġgħet ġiet imkabbra. Fl-1891, din il-knisja saret parroċċa, l-ewwel u l-unika waħda f’Malta ddedikata lil San Ġiljan l-Ospitalier. L-ewwel kappillan kien Dun Ġużepp Xerri. L-istatwa titulari hija xogħol ta’ Karlu Darmanin li tlestiet fit-13 ta’ Awissu 1893.Il-knisja l-qadima ta’ Lapsi, kif kienet magħrufa, ċkienet wisq għan-nies li kienu marru joqogħdu f’San Ġiljan u fl-1961 fi żmien il-Kappillan Dun Guido Calleja beda l-bini tal-knisja l-ġdida fuq pjanta tal-perit Arturo Zammit li tlestiet fl-1968. Kienet ikkonsagrata fis-17 ta’ Diċembru 1978. Il-Papa Ġwanni Pawlu II fiż-żjara tiegħu f’Malta fl-1990, iltaqa’ mal-intelletwali Maltin f’din il-knisja. ===[[San Pawl il-Baħar]]=== ===[[Santa Luċija]]=== ===[[Santa Venera]]=== ===[[Tal-Ibraġ]]=== ===[[Tas-Sliema]]=== ==== Stella Maris==== (saret parrocca fl-1878)(Matrici tal-knejjes parrokjali l-ohrajn ta' Tas-Sliema u l-Gzira) ==== Madonna tas-Sacro Cuor (saret parrocca fl-1918) ==== San Girgor====(saret parrocca fl-1940) ==== Ġesù Nazzarenu====(saret parrocca fl-1973) ===[[Ta' Xbiex]]=== ===[[Wied il-Għajn]] / [[Marsaskala]]=== Wied il-Għajn, kif inhu iżjed mgħaruf ma' nies, beda jikber f'dawn l-aħħar 10 snin iżda ilu li sar parroċċa mill-1949. Fil-fatt fil-15 ta' Marzu tal-1949 l-Isqof Mikel Gonzi qatgħu parroċċa għalih minn dik ta' Ħaż-Żabbar. Iżda snin wara ħa parti miż-Żejtun ukoll, fosthom il-Bajja ta' San Tumas. ==Ħarsa lejn il-Knejjes Parrokkjali f'kull Lokalità t'Għawdex== ===Il-[[Fontana]]=== ===[[Għajnsielem]] u [[Kemmuna]]=== ===L-[[Għarb]] u [[Ta' Pinu]]=== ===L-[[Għasri]]=== ===Ta' [[Kerċem]]=== ===In-[[Nadur]]=== ===Il-[[Qala]]=== ===Ir-Rabat (Il-Belt [[Victoria]])=== ===[[San Lawrenz]]=== ===Ta' [[Sannat]]=== '''Knisja Parrokjali Santa Margerita''' Sa miż-żminijiet tan-nofs fil-post fejn hemm il-knisja llum kienet teżisti kappella ddedikata lil Santa Margerita verġni u martri minn Antijokja ta' Pisidia, li llum hija it-Turkija. Din il-kappella kienet żgur tiffunzjona fl-1575, u dak inhar kellha kampnar għall-qanpiena u anke ċimiterju. Fit-28 t'April 1688, din il-kappella saret il-knisja tal-parroċċa għall-poplu ta' Sannat u tal-Munxar. Fil-1718 inbniet knisja ikbar u aħjar mal-ġenb tal-kappella l-qadima. Bil-mod il-mod iżda b'determinazzjoni, l-poplu ta kontribut biex isebbaħ din il-knisja li mbagħad ġiet ikkonsagrata fid-19 t'Ottubru 1755. Fis-snin 1860 reġgħet ġiet imkabbra u mbierka mill-ġdid fis-sena 1868. Xi snin wara ġew mibnija żewġ kampnari u fis-sena 1910 telgħet il-koppla majestuża. L-ewwel darba li din il-parroċċa kellha statwa ta' Santa Margerita, kien fis-sena 1863, fil-waqt li l-istatwa tassew sabiħa li hawn fil-preżent, ġiet fil-parroċċa fis-sena 1891. Fid-19 ta' Diċembru 1893 il-kappillan ġie mogħti t-titlu ta' Arċipriet. Fit-12 ta' Diċembru 1957, il-parroċċa saret matriċi bit-twaqqif tal-parroċċa tal-Munxar. ===Ix-[[Xagħra]]=== ===Ix-[[Xewkija]]=== Fost id-dokumenti nsibu wiehed ta' l-1582 fejn kien jghid li fix-Xewkija kien hawn knisja jew kappella dedikata lil San Gwann Battista. Il-parroċċa tax-Xewkija giet imwaqqfa fis-27 ta' Novembru 1678 mil-isqof Mikiel Molina bl-ewwel Kappillan ikun Dun Grezz Farrugia mil-Belt Valletta u ddedikata lil San Gwann Battista. Il-parroċċa tax-Xewkija hi l-eqdem parrocca fil-gzira Ghawdxija mwaqqfa 'barra mill-Kolleggjata u Matrici tar-Rabat. L-istatwa titulari tal-Battista waslet fix-Xewkija fit-22 ta' Gunju 1845 u nhadmet mil-iskultur Belti Pietru Pawl Azzopardi. Din kienet it-tieni statwa titulari f'Ghawdex wara dik ta' San Gorg li ukoll inhadment mil-istess skultur. Bla edba dubju ir-Rotunda tax-Xewkija tiddomina l-pajsagg Ghawdxi. Il-Knisja Parrokkjali l-gdida bdiet tinbena fl-4 ta' Mejju 1952 madwar il-knisja il-qadima li kienet saret wisq zghira ghall-popolazzjoni li dejjem kienet qeghda tizdiet taht il-gwida ta' l-Arcipriet Dun Guzepp Grech u l-perit is-Sur Guze' D'Amato. Illum wiehed jista japprezza ir-rikezzi u l-skultura tal-knisja l-qadima fil-Muzew ta' l-Iskultura li jinsab biswit ir-Rotunda. Il-knisja l-gdida giet ikkonsagrata fis-17 ta' Gunju 1978 mil-Isqof ta' Ghawdex Mons Nikol G. Cauchi. Il-parroċċa tax-Xewkija giet mghollija ghal-gieh ta' Arcipretali fl-10 ta' Frar 1893. Fl-20 ta' Marzu 1978 il-Kavallieri ta' l-ordni Militari Sovrana ta' San Gwann ghazlu lil Knisja Rotunda tax-Xewkija bhala s-sedje Spiritwali taghhom gewwa Ghawdex u fil-21 ta' Mejju 1978 giet mghollija ghal-Santwarju Djocesan. ===Iż-[[Żebbuġ]] u [[Marsalforn]]=== [[Kategorija:Knisja Kattolika Maltija]] d90cjdjt9lc4an2kxytgv4ubxiofa7d 0 12794 278735 278734 2022-08-02T12:16:24Z ToniSant 4257 Modifiki annullati ta' [[Speċjali:Kontribuzzjonijiet/92.251.92.195|92.251.92.195]] ([[Diskussjoni utent:92.251.92.195|diskussjoni]]) għall-aħħar verżjoni ta' [[Utent:Artinzine|Artinzine]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Dona i Ocell.JPG|right|thumb|200px|''Il-Mara u l-Għasfur'' (1982) ta' [[Joan Mirò]]]] [[Stampa:The real me by Achraf Baznani.jpg|daqsminuri|[[Achraf Baznani]]]] Is-'''Surrealiżmu''' huwa moviment kulturali li beda fil-bidu tal-għoxrinijiet, u huwa magħruf l-aktar għax-xogħolijiet tal-[[arti viżwali]] u l-kitbiet mill-membri tal-grupp. Ix-xogħolijiet surrealistiċi jinkludu l-element ta' sorpriża, it-tqegħid ħdejn xulxin ta' oġġetti li ma jaqblux u n-''non sequitur''. Minkejja dan, bosta artisti u kittieba Surrealisti jaraw f'xogħolhom qabel xejn, l-espressjoni tal-moviment filosofiku, fejn ix-xogħolijiet huma artefatt. Il-mexxej [[André Breton]] kien ċar fl-istqarrija tiegħu li s-Surrealiżmu kien qabel kollox moviment rivoluzzjonarju. Is-Surrealiżmu żviluppa mill-attivitajiet tad-[[Dadaiżmu|Dadaistiċi]] fl-[[L-Ewwel Gwerra Dinjija|Ewwel Gwerra Dinjija]] u l-aktar ċentru importanti għall-moviment kienet [[Pariġi]]. Mill-għoxrinijiet 'il quddiem, il-moviment inxtered mad-dinja kollha u eventwalment affettwa l-arti viżwali, il-[[letteratura]], il-[[films]] u l-[[mużika]] ta' ħafna [[Pajjiż|pajjiżi]] u [[Ilsien|lsna]] ,il-prattika u l-ħsieb politiku kif ukoll t-teorija filosofika u soċjali. [[Kategorija:Movimenti tal-arti]] t8pnrce4y9pe3xwlzjp7202oqun4alx 0 24158 278756 277568 2022-08-03T11:30:52Z Makenzis 12206 /* Skawra */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Tim tal-Futbol |isem = FK Panevėžys |stampa = |ismijiet_oħra = Mėlynai Raudoni |isem_sħiħ = Futbolo klubas Panevėžys |grawnd = [[Grawnd Aukštaitija]], [[Panevėžys]] |jesa' = 4,000 |fundazzjoni = 2015 |president = {{flagicon|LTU}} Bronius Vaitiekūnas |kowċ = {{flagicon|LTU}} Valdas Urbonas |kampjonat = [[A lyga]] | staġun = 2021 | pożizzjoni = 4. A lyga |sit_elettroniku = http://www.fk-panevezys.lt/ | pattern_la1=_whiteline|pattern_b1=_whitecollar|pattern_ra1=_whiteline| leftarm1=FF0000|body1=FF0000|rightarm1=FF0000|shorts1=FF0000|socks1=FF0000| pattern_la2=_whiteline|pattern_b2=_whitecollar|pattern_ra2=_whiteline| leftarm2=1B1BF6|body2=1B1BF6|rightarm2=1B1BF6|shorts2=1B1BF6|socks2=1B1BF6 }} '''Futbolo klubas Panevėžys''' huwa [[klabb tal-futbol]] [[Litwanja|Litwan]],mil-belt ta [[Panevėžys]]. Il-klabb twaqqaf fl-2015 ==Unuri== * '''[[A lyga]]''' ** '''Rebbieħa (0)''': ** '''Runners-up (0)''': * '''[[Pirma lyga]]''' ** '''Rebbieħa (1)''': 2018 ** '''Runners-up (0)''': * '''[[Tazza Litwana]]''' ** '''Rebbieħa (1)''': 2020.<ref>https://www.sportas.lt/naujiena/422547/po-intriguojancios-baudiniu-serijos-hegelmann-lff-taure-keliauja-i-panevezi</ref><ref>https://lff.lt/news/11534/nepakartojama-drama-hegelmann-lff-taures-finale-ir-istorinis-panevezio-triumfas/</ref> ** '''Runners-up (0)''': * '''[[Super Cup Litwana]]''' ** '''Rebbieħa (1)''': 2021 ** '''Runners-up (0)''': == Parteċipazzjoni fil-Kampjonati Litwani == {| class="wikitable" align="centre" |- align="center" bgcolor="#dfdfdf" | '''Staġun''' | '''Livell''' | '''Diviżjoni''' | '''Pożizzjoni''' | '''Web''' |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2015''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''8.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2016''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2017''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''10.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2018''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''Pirma lyga''' | bgcolor="#FFFF00" style="text-align:center;"| '''1.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2019''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2020''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#f5f5f5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2021''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#f5f5f5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2022''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''A lyga''' | bgcolor="#f5f5f5" style="text-align:center;"| '''.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga</ref> |- |} ==Skawra== ''Mit-29 ta 'Lulju , 2022''<ref>[http://www.alyga.lt L-ewwel Tim ta' a Lyga]</ref> ==Plejers notevoli== ;Litwanja * {{flagicon|Litwanja}} [[Paulius Janušauskas]] == Staff tekniku == {| class="wikitable" |- ! Position !! Name |- |'''Kowċ''' ||{{flagicon|LTU}} [[Valdas Urbonas]] |- |'''Ass. Kowċ''' ||{{flagicon|LTU}} |- |'''Kowċ tal-Fiżika''' ||{{flagicon|LTU}} |- |'''Kowċ tat-tieni tim & Ass. Kowċ''' ||{{flagicon|LTU}} |- |'''Ass. Kowċ tat-tieni tim''' ||{{flagicon|LTU}} |- |} ==Referenzi== {{Reflist}} ==Ħoloq esterni== *[http://www.fk-panevezys.lt/ Sit Uffiċjali tal-FK Panevėžys (Bil-Litwan)] {{A lyga}} [[Kategorija:Klabbs tal-futbol Litwani|Panevėžys]] [[Kategorija:Klabbs tal-futbol stabbiliti fl-2015|Panevėžys]] snur5peypam6tt2kgiqglk7eghdqv51 0 24459 278742 273565 2022-08-02T14:21:49Z Eurohunter 4950 /* Diskografija */ +[[Diskografija ta' Basshunter]] wikitext text/x-wiki {{Infobox artist mużikali | isem = Basshunter | stampa = Basshunter, 20 april 2008 in Halmstad.jpg | stampa_desk = Basshunter (2008) | kulur = solo_singer | sess = | isem_sħiħ = Jonas Erik Altberg | twelid = {{data tat-twelid u età|1984|12|22|df=yes}} | oriġini = [[Halmstad]] | mewt = | strumenti = | ġeneru = [[Mużika elettronika]], [[Mużika dance|Dance]] | artisti_relatati = | okkupazzjoni = [[Kantant]], [[DJ]] | snin_attività = 1998–preżent | URL = [http://basshunter.se basshunter.se]<br />[[Stampa:Basshunter signature 1.png|100px]]<br />Firma ta' Basshunter }}{{Nebbieta|Mużika}} '''Basshunter''', '''Jonas Erik Altberg''' ([[Halmstad]], [[22 ta' Diċembru]] [[1984]]) huwa [[kantant]] u [[DJ]] [[Żvezja|Żvediż]]. == Diskografija == {{Artiklu prinċipali|Diskografija ta' Basshunter}} === Albums ta' l-istudjo === * ''[[The Bassmachine]]'' (2004) * ''[[LOL (^^,)|LOL <(^^,)>]]'' (2006) * ''[[Now You're Gone – The Album]]'' (2008) * ''[[Bass Generation]]'' (2009) * ''[[Calling Time]]'' (2013) === Singli === * "The Big Show" (2004) * "[[Welcome to Rainbow]]" (2006) * "[[Boten Anna]]" (2006) * "[[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]]" (2006) * "[[Jingle Bells]]" (2006) * "[[Vifta med händerna]]" (2006) * "[[Now You're Gone]]" (2007) * "[[Please Don't Go]]" (2008) * "[[All I Ever Wanted]]" (2008) * "[[Angel in the Night]]" (2008) * "Russia Privjet (Hardlanger Remix)" (2008) * "[[I Miss You]]" (2008) * "[[Walk on Water]]" (2009) * "Al final" (2009) * "[[Every Morning]]" (2009) * "[[I Promised Myself]]" (2009) * "[[Saturday]]" (2010) * "[[Fest i hela huset]]" (2011) * "[[Northern Light]]" (2012) * "[[Dream on the Dancefloor]]" (2012) * "[[Crash & Burn]]" (2013) * "Calling Time" (2013) * "Elinor" (2013) * "Masterpiece" (2018) * "Home" (2019) * "Angels Ain't Listening" (2020) * "Life Speaks to Me" (2021) == Ħoloq esterni == {{Commons|Category:Basshunter}} * [http://basshunter.se Sit uffiċjali] [[Kategorija:Twieldu fl-1984]] [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Kantanti Żvediżi]] pv1ildio1mwq75kfh60f6mn6w5429l0 278754 278742 2022-08-02T16:42:35Z Trigcly 17859 /* Albums ta' l-istudjo */ wikitext text/x-wiki {{Infobox artist mużikali | isem = Basshunter | stampa = Basshunter, 20 april 2008 in Halmstad.jpg | stampa_desk = Basshunter (2008) | kulur = solo_singer | sess = | isem_sħiħ = Jonas Erik Altberg | twelid = {{data tat-twelid u età|1984|12|22|df=yes}} | oriġini = [[Halmstad]] | mewt = | strumenti = | ġeneru = [[Mużika elettronika]], [[Mużika dance|Dance]] | artisti_relatati = | okkupazzjoni = [[Kantant]], [[DJ]] | snin_attività = 1998–preżent | URL = [http://basshunter.se basshunter.se]<br />[[Stampa:Basshunter signature 1.png|100px]]<br />Firma ta' Basshunter }}{{Nebbieta|Mużika}} '''Basshunter''', '''Jonas Erik Altberg''' ([[Halmstad]], [[22 ta' Diċembru]] [[1984]]) huwa [[kantant]] u [[DJ]] [[Żvezja|Żvediż]]. == Diskografija == {{Artiklu prinċipali|Diskografija ta' Basshunter}} === Albums tal-istudjo === * ''[[The Bassmachine]]'' (2004) * ''[[LOL (^^,)|LOL <(^^,)>]]'' (2006) * ''[[Now You're Gone – The Album]]'' (2008) * ''[[Bass Generation]]'' (2009) * ''[[Calling Time]]'' (2013) === Singli === * "The Big Show" (2004) * "[[Welcome to Rainbow]]" (2006) * "[[Boten Anna]]" (2006) * "[[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]]" (2006) * "[[Jingle Bells]]" (2006) * "[[Vifta med händerna]]" (2006) * "[[Now You're Gone]]" (2007) * "[[Please Don't Go]]" (2008) * "[[All I Ever Wanted]]" (2008) * "[[Angel in the Night]]" (2008) * "Russia Privjet (Hardlanger Remix)" (2008) * "[[I Miss You]]" (2008) * "[[Walk on Water]]" (2009) * "Al final" (2009) * "[[Every Morning]]" (2009) * "[[I Promised Myself]]" (2009) * "[[Saturday]]" (2010) * "[[Fest i hela huset]]" (2011) * "[[Northern Light]]" (2012) * "[[Dream on the Dancefloor]]" (2012) * "[[Crash & Burn]]" (2013) * "Calling Time" (2013) * "Elinor" (2013) * "Masterpiece" (2018) * "Home" (2019) * "Angels Ain't Listening" (2020) * "Life Speaks to Me" (2021) == Ħoloq esterni == {{Commons|Category:Basshunter}} * [http://basshunter.se Sit uffiċjali] [[Kategorija:Twieldu fl-1984]] [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Kantanti Żvediżi]] mkwo3ku6ezc4gzp2u7i6rnnqpvla4o1 2 25623 278747 278690 2022-08-02T14:43:03Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (700)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta’ Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta’ Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta’ Vicenza u l-Vilel ta’ Palladio fil-Veneto|Belt ta’ Viċenza u l-Vilel ta’ Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Canaletto]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta’ Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Sophie Germain]] *[[Skrivan]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] di6l6iz9ycs00c08aq20yuur2teto4o 278753 278747 2022-08-02T16:40:36Z Trigcly 17859 aġġornament wikitext text/x-wiki == '''Kontribuzzjonijiet - Artikli ġodda (701)''' == === <u>'''A'''</u> === * [[Abbazija ta' Corvey]] * [[Abbazija ta' Lorsch]] *[[Abbazija ta’ Saint-Savin-sur-Gartempe]] *[[Abbazija ta' Sankt Gallen]] *[[Abbazija ta’ Vézelay|Abbazija ta’ Vezelay]] *[[Abu al-Fida]] *[[Abu Simbel]] *[[Aflaj tal-Oman]] *[[Afrodisja]] *[[Agostino Matrenza]] *[[Aït Benhaddou]] *[[Akkwedott ta' Padre Tembleque]] *[[Akkwedott ta' Pontcysyllte]] *[[Alatyr]] *[[Alberobello]] *[[Albi]] *[[Alcide d'Orbigny]] *[[Aleksandr Yakovlevich Khinchin]] *[[Alenush Terian]] *[[Alessandro Scarlatti]] *[[Alessandro Volta]] *[[Alfred Hermann Fried]] *[[Alfred Nobel]] *[[Alfredo Casella]] *[[Alto Douro]] * [[L-Amerika t'Isfel|Amerka t’Isfel]] * [[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta’ Fuq]] *[[Amilcare Ponchielli]] *[[Anastasia Golovina]] *[[Anders Jonas Ångström]] *[[André Citroën]] *[[André Weil]] * [[Angkor Wat]] * [[Ani]] *[[Anna Seghers]] *[[Anna Sychravová]] *[[Anne-Sophie Mutter]] * [[Antartika]] *[[Antoine de Jussieu]] *[[Antoine de Saint-Exupéry]] *[[Antoinette Miggiani]] *[[Anton Diabelli]] *[[Aquileia]] *[[Arena Tettonika Żvizzera ta' Sardona]] *[[Arġentier]] *[[Arġentier (tad-deheb)]] *[[Ark Ġeodetiku ta’ Struve]] *[[Arkeoloġija]] *[[Arkitett]] *[[Arkitettura tas-Seklu 20 ta' Frank Lloyd Wright]] *[[Arles]] *[[Armata tat-Terrakotta]] *[[Arslantepe]] *[[Arti Paleolitika fl-Għerien tat-Tramuntana ta' Spanja]] *[[Artiġjan]] * [[Assisi]] *[[Asuman Baytop]] *[[Auschwitz]] *[[Austin Camilleri]] *[[Avukat]] === '''<u>B</u>''' === * [[Bagan]] *[[Baħar ta' Wadden]] *[[Bajjad]] *[[Barbier]] *[[Bardejov]] *[[Baxkortostan]] *[[Bażilika Ewfrasjana ta’ Poreč]] *[[Bażilika ta' San Eġidju]] *[[Beatriz Carrillo]] *[[Beemster]] *[[Belt ta' New York]] *[[Belt ta’ Vicenza u l-Vilel ta’ Palladio fil-Veneto|Belt ta’ Viċenza u l-Vilel ta’ Palladio fil-Veneto]] *[[Bennej]] *[[Bernard Grech]] *[[Bidwi]] *[[Bieb il-Belt]] *[[Bucha]] *[[Bukhara]] *[[Buskett]] *[[Butrint]] === '''<u>Ċ/C</u>''' === * [[Canaletto]] *[[Carl Bosch]] *[[Carla Fracci]] *[[Caroline Mikkelsen]] *[[Castel del Monte, Puglia]] *[[Çatalhöyük]] *[[Ċensu Apap]] *[[Český Krumlov]] *[[Ċetta Chevalier]] *[[Chaîne des Puys]] *[[Charles Nicolle]] *[[Charlie Watts]] *[[Chersonesus Tawrika]] *[[Chichén Itzá]] *[[Choirokoitia]] *[[Christiansfeld]] *[[Christopher Polhem]] *[[Ċikli ta' affreski tas-seklu 14 ta' Padova]] *[[Cinque Terre]] *[[Ċittadella Imperjali ta' Thăng Long]] *[[Claude Joseph Rouget de Lisle]] *[[Crespi d'Adda]] *[[Cristofano Allori]] *[[Cumalıkızık]] *[[Cynthia Turner]] === '''<u>D</u>''' === * [[Daniel Gabriel Fahrenheit]] *[[Dar ta’ Rietveld Schröder]] *[[Delta tax-xmara Kızılırmak]] *[[Dentist]] *[[Denys Shmyhal]] *[[Déodat Gratet de Dolomieu]] *[[Diana, Prinċipessa ta' Wales]] *[[Diga ta' Karakaya]] *[[Dikjarazzjoni tal-Indipendenza tal-Ukrajna]] *[[Dizzjunarju]] *[[Djalett]] *[[Djar Ewlenin ta' Victor Horta fi Brussell]] *[[Dolċier]] *[[Dolmen ta' Menga]] *[[Dolmen ta' Viera]] *[[Dolomiti]] *[[Domenico Scarlatti]] *[[Domowina]] *[[Draginja Vuksanović-Stanković]] *[[Dubrovnik]] *[[Durmitor]] * [[Dwejra]] === '''<u>E</u>''' === * [[Edinburgu]] * [[Efesu]] * [[Eise Eisinga]] *[[Ekonomista]] *[[El Torcal]] *[[Elisha Graves Otis]] *[[Emil Nolde]] *[[Emma Andrijewska]] *[[Emma Muscat]] *[[Ernst Schröder]] *[[Esperantoloġija]] *[[Estrazzjoni terminoloġika]] *[[Eugenija Šimkūnaitė]] *[[Eugenio Montale]] *[[Eva Ahnert-Rohlfs]] *[[Evelyn Bonaci]] *[[Ewropa tal-Lvant]] === '''<u>F</u>''' === * [[Fabbrika ta' Fagus]] * [[Fabbrika ta' Van Nelle]] * [[Fabbrika tal-Azzar ta' Völklingen]] * [[Fabbrika tal-Ħadid ta' Engelsberg]] * [[Fanal ta' Cordouan]] *[[Femminiżmu tar-Rom]] *[[Fenno-Skandinavja]] *[[Ferrara]] *[[Festival ta' Sanremo]] *[[Firenze]] *[[Fjords Norveġiżi tal-Punent]] *[[Flora Martirosian]] *[[Fondoq ta' Ironbridge]] *[[Foresti Antiki u Primordjali tal-Fagu tal-Karpazji u ta' Reġjuni Oħra tal-Ewropa]] *[[Foresti Tropikali ta' Gondwana]] * [[Forti ta' Agra]] *[[Forti ta' Bahla]] *[[Fortifikazzjonijiet ta’ Kotor|Fortifikazzjonijiet ta' Kotor]] *[[Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan]] *[[Fortizza ta' Diyarbakır]] *[[Fotografu]] *[[Francesco Guardi]] *[[François-Alphonse Forel]] *[[François Couperin]] *[[Franġisk Zahra]] *[[Franz Ritter von Hauer]] *[[Frédéric Bartholdi]] *[[Fritz Albert Lipmann]] * [[Frott]] * [[Fruntieri Rumani tad-Danubju]] *[[Furnar]] === '''<u>Ġ</u>''' === * [[Ġardinar]] *[[Ġebla ta' Rosetta]] * [[Ġebla tal-Ġeneral]] * [[Ġeoloġija]] * [[Ġibjun ta' Kiev]] * [[Ġnien Botaniku ta' Padova]] * [[Ġonna ta' Hevsel]] *[[Ġurnalist]] === '''<u>G</u>''' === * [[Gammelstad]] * [[Genova: It-Toroq Ġodda u s-Sistema tal-Palazzi tal-Listi]] *[[Georg Ohm]] *[[George Gallup]] *[[Georges Bernanos]] *[[Georges J.F. Kohler]] *[[Getbol, il-Pjanuri tal-Marea tal-Korea t'Isfel]] *[[Giacomo Zanella]] *[[Giampiero Galeazzi]] *[[Gianni Vella]] *[[Giorgio Vasari]] *[[Giosuè Carducci]] *[[Giovanni Arduino]] *[[Giovanni Battista Belzoni]] *[[Giovanni Paisiello]] *[[Giovanni Papini]] *[[Giulio Natta]] *[[Gjirokastër]] *[[Glossarju]] *[[Göbekli Tepe]] *[[Gösta Mittag-Leffler]] *[[Grand Place, Brussell]] *[[Graz]] *[[Grazia Deledda]] *[[Gregorio Allegri]] *[[Gremxula ta' Malta]] *[[Grotta ta' Chauvet]] *[[Grupp ta' Monumenti ta' Khajuraho]] *[[Guillaume Cornelis van Beverloo]] *[[Gustave Charpentier]] * [[Gżejjer Eolji]] * [[Gżejjer Falkland]] * [[Gżejjer Galapagos]] *[[Gżira ta' Jeju]] *[[Gżira tal-Mużewijiet]] === '''<u>GĦ</u>''' === * [[Għajn Tuffieħa]] * [[Għalliem]] *[[Għar Dalam]] *[[Għar ta' Altamira]] *[[Għar ta' Karain]] *[[Għar tal-Irħam]] *[[Għerien ta’ Škocjan|Għerien ta' Škocjan]] *[[Għerien u Arti tal-Era Glaċjali fil-Jura tas-Swabja]] *[[Għoljiet, Djar u Kantini ta' Champagne]] *[[Għoljiet Sagri ta' Piemonte u ta' Lombardia]] *[[Għoljiet ta' Donets]] *[[Għoljiet tal-Prosecco ta' Conegliano u Valdobbiadene]] === '''<u>H</u>''' === * [[Hagia Sophia]] * [[Hallstatt]] *[[Hans Geiger]] *[[Hans Spemann]] *[[Hatı Çırpan]] *[[Hattusha]] *[[Heinrich Hertz]] *[[Hermannus Contractus]] *[[Hildesheim]] *[[Holašovice]] *[[Hovgården]] *[[Howard Carter]] *[[Hryhorii Kvitka-Osnovianenko]] *[[Hubert de Givenchy]] === '''<u>Ħ</u>''' === * [[Ħaġar ta' Jelling]] *[[Ħajt il-Kbir taċ-Ċina]] *[[Ħitan Rumani ta' Lugo]] === '''<u>I</u>''' === * [[Idrija]] *[[Impjant tal-Ippompjar bl-Istim ta' Wouda]] *[[Inara Luigas]] *[[Inċiżjonijiet fuq il-Blat f’Valcamonica|Inċiżjonijiet fuq il-Blat f'Valcamonica]] *[[Indiċi]] *[[Ingredjent]] *[[Intaljatur]] *[[Ipoġew ta’ Ħal Saflieni|Ipoġew ta' Ħal Saflieni]] * [[Ipproċessar testwali]] * [[Irħula Kbar bi Spa fl-Ewropa]] * [[Irpin]] *[[Isabella d'Este]] *[[ISBN]] *[[Istmu Kuronjan]] *[[Ivan Turgenev]] *[[Ivrea]] === '''<u>J</u>''' === * [[Jacinto Benavente]] *[[Jantar Mantar, Jaipur]] *[[Jean Antoine Houdon]] *[[Jean Dieudonné]] *[[Jean Picard]] *[[Johan Jensen]] *[[John Edward Critien]] *[[John Kendrew]] *[[John Strutt Rayleigh]] *[[Jongmyo]] *[[Jørgen Pedersen Gram]] *[[Joseph Louis Gay-Lussac]] *[[Jože Plečnik]] *[[Julia Malinova]] *[[Júlia Sigmond]] *[[Julius Wagner-Jauregg]] *[[Jum il-Ġifa]] *[[Jum il-Lingwa Erżjana]] *[[Jum l-Ewropa]] === '''<u>K</u>''' === * [[Kaja Kallas]] *[[Kalwaria Zebrzydowska]] *[[Kampnari tal-Belġju u ta' Franza]] *[[Kappella]] *[[Karl Ferdinand Braun]] *[[Karl Weierstrass]] *[[Kastell ta’ Kroměříž|Kastell ta' Kroměříž]] *[[Kastell ta' Kronborg]] *[[Kastell ta’ Litomyšl|Kastell ta' Litomyšl]] *[[Kastell ta’ Malbork|Kastell ta' Malbork]] *[[Kastell ta' Spiš]] *[[Kastell ta' Wartburg]] *[[Kastelli ta' Bellinzona]] *[[Katarina Vitale]] * [[Katidral]] *[[Katidral ta' Aachen]] *[[Katidral ta' Köln]] *[[Katidral ta' Naumburg]] *[[Katidral ta' Santa Sofija (Kiev)]] *[[Katidral ta’ Šibenik|Katidral ta' Šibenik]] *[[Katina Muntanjuża ta’ Meskheti]] *[[Kauksi Ülle]] * [[Kavallier ta’ San Ġakbu|Kavallier ta' San Ġakbu]] *[[Kelma]] *[[Kernavė]] *[[Khiva]] *[[Kinderdijk]] *[[Kirurgu]] *[[Kladruby nad Labem]] * [[Klima ta' Malta]] *[[Knejjes Impittrin fir-Reġjun ta’ Troodos]] *[[Knejjes tal-Injam tal-Karpazji Slovakki]] *[[Knejjes tal-Injam tan-Nofsinhar ta’ Małopolskie]] *[[Knejjes tal-Moldavja]] *[[Knejjes tal-Paċi]] *[[Knisja tal-Pellegrinaġġ ta’ San Ġwann ta’ Nepomuk]] *[[Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji (Milan)|Knisja ta' Santa Marija tal-Grazzji, Milan]] *[[Knisja ta' San Nikola tas-Saqaf]] *[[Knisja tal-Paċi fi Świdnica]] *[[Knisja tal-Verġni Marija ta' Arakos]] *[[Knisja tal-Vitorja]] *[[Kok]] *[[Kolomenskoye]] *[[Kolonja tal-Artisti ta' Darmstadt]] *[[Kolonna tat-Trinità Mqaddsa, Olomouc]] * [[Kolossew]] *[[Konversazzjoni]] *[[Korfù]] *[[Kosta Ġurassika]] *[[Kosta ta' Amalfi]] *[[Kostituzzjoni ta’ Malta|Kostituzzjoni ta' Malta]] *[[Krater ta' Logoisk]] *[[Kremlin ta' Kazan]] *[[Kremlin ta’ Moska|Kremlin ta' Moska]] *[[Krzemionki]] *[[Kumpanija Ferrovjarja Retika]] *[[Kunvent Benedittin ta' San Ġwann f'Müstair]] *[[Kunvent ta' Spiš]] *[[Kunvent ta’ Novodevichy|Kunvent ta' Novodevichy]] *[[Kutná Hora]] === '''<u>L</u>''' === * [[L-Arti]] *[[Landier]] *[[Lapponja Żvediża]] *[[Las Médulas]] *[[Lascaux]] *[[Lavra tat-Trinità ta' San Serġjo]] *[[Lazzaro Pisani]] *[[Lessikoloġija]] * [[Lessiku]] * [[Letoon]] * [[Levoča, il-Kastell ta' Spiš u l-monumenti kulturali assoċjati]] *[[Lika Kavzharadze]] *[[Lingwa Erżjana]] *[[Linja ferrovjarja ta’ Semmering|Linja ferrovjarja ta' Semmering]] *[[Linji ta' Nazca]] *[[Linji tal-Ilma Difensivi Olandiżi]] *[[Lista ta’ binjiet ta’ Gaudí]] *[[Lista ta' Membri tal-Parlament ta' Malta, 2017–2022]] *[[Lista ta' peniżoli]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Ċipru]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji f'Malta]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji taċ-Ċekja|Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fiċ-Ċekja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Bożnija-Ħerzegovina]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Każakistan]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Kroazja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Latvja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Litwanja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Maċedonja ta' Fuq]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Montenegro]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fil-Polonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fis-Slovenja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fit-Turkija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Awstrija]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Estonja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Italja]] *[[Lista ta' Siti ta' Wirt Dinji fl-Ukrajna]] *[[Loġġa tal-Ħarir]] *[[Longobardi fl-Italja: Postijiet tal-Poter (568-774 W.K.)]] *[[Lorenzo de' Medici]] *[[Lorenzo Valla]] *[[Lucavsala]] *[[Lučka Kajfež Bogataj]] *[[Ludovico Carracci]] *[[Luigi Boccherini]] *[[Luigi Pirandello]] *[[Lumbini]] *[[Lviv]] === '''<u>M</u>''' === * [[Machu Picchu]] *[[Mafkar tal-Paċi ta' Hiroshima]] * [[Malta taħt il-Franċiżi]] *[[Maltin]] *[[Måneskin]] *[[Manhush]] *[[Manto Mavrogenous]] *[[Mantova]] *[[Maria De Filippi]] *[[Maria Dobroniega ta' Kiev]] *[[Mario Draghi]] *[[Martinu I ta' Sqallija]] *[[Mary Moser]] *[[Mawżolew ta’ Khoja Ahmed Yasawi]] *[[Meteora]] *[[Mikhail Ostrogradsky]] *[[Milan]] *[[Mina tal-Imħabba ta' Klevan]] *[[Minjiera Storika tal-Fidda f'Tarnowskie Góry]] *[[Minjiera tal-Melħ ta’ Wieliczka]] *[[Minjiera tar-Ram ta' Falun]] *[[Minjieri taż-Żnied Neolitiċi ta' Spiennes]] *[[Mira Alečković]] *[[Mirella Freni]] *[[Modena]] *[[Monasteru ta’ Gračanica|Monasteru ta' Gračanica]] *[[Monasteru tal-Ġlormini]] *[[Monasteru Rjali ta' Santa Marija ta' Guadalupe]] *[[Monasteru ta' Voroneț]] *[[Monika Kryemadhi]] *[[Monte San Giorgio]] * [[Monument]] * [[Monumenti Rumani, il-Katidral ta' San Pietru u l-Knisja tal-Madonna fi Trier]] * [[Monumenti Storiċi f'Novgorod u fl-Inħawi]] * [[Monumenti Storiċi ta' Kjoto Antika (Bliet ta' Kjoto, Uji u Ōtsu)]] *[[Monumenti Storiċi ta' Nara]] *[[Moskea l-Kbira u Sptar ta' Divriği]] *[[Moskea ta’ Selimiye, Edirne]] *[[Motoori Norinaga]] *[[Muħammed]] *[[Muniċipju ta' Bremen]] *[[Muntanji tal-Krimea]] *[[Mużew ta' Trojja]] *[[Mystras]] === '''<u>N</u>''' === * [[Nagorno-Karabakh]] * [[Naħla tal-għasel ta' Malta]] * [[Nancy]] *[[Napli]] *[[Nataliya Kobrynska]] *[[Nekropoli ta' Monterozzi]] *[[Nemrut Dağı]] *[[New Secret (jott)]] *[[Nexhmije Pagarusha]] *[[Nicolas-Claude Fabri de Peiresc]] *[[Nicolas-Joseph Cugnot]] *[[Nicolau Coelho]] *[[Nikkō]] *[[Nisa (Turkmenistan)]] *[[Nisa f’Malta]] *[[Nisa fl-elezzjonijiet ġenerali ta’ Malta]] *[[Norman Morrison]] *[[Nutar]] === '''<u>O</u>''' === * [[Olga Tass]] *[[Olimpja]] *[[Oplontis]] *[[Opri Venezjani tad-Difiża bejn is-sekli 15 u 17: Stato da Terra – Stato da Mar tal-Punent]] *[[Oqbra imperjali tad-dinastiji Ming u Qing]] *[[Ortografija Litwana]] *[[Osservatorju ta' Jodrell Bank]] *[[Otto Toeplitz]] === '''<u>P</u>''' === * [[Pajsaġġ Agrikolu tan-Nofsinhar ta' Öland]] * [[Pajsaġġ Industrijali ta' Blaenavon]] * [[Pajsaġġ Kulturali ta’ Lednice-Valtice]] * [[Pajsaġġ tal-Vinji ta' Piemonte: Langhe-Roero u Monferrato]] * [[Pajsaġġ tax-Xogħol fil-Minjieri ta' Cornwall u l-Punent ta' Devon]] *[[Palazz Irjali ta' Caserta]] *[[Palazz ta’ Djoklezjanu|Palazz ta' Djoklezjanu]] *[[Palazz ta' Drottningholm]] *[[Palazz ta’ Schönbrunn|Palazz ta' Schönbrunn]] *[[Palazz ta’ Stoclet|Palazz ta' Stoclet]] *[[Palazzi u Parks ta' Potsdam u Berlin]] *[[Palermo Għarbija-Normanna u l-Katidrali ta' Cefalù u Monreale]] *[[Palestina]] *[[Palianytsia]] *[[Pamukkale]] *[[Parmigianino]] *[[Park Irjali ta' Studley]] *[[Park Naturali Nazzjonali tal-Karpazji]] *[[Park Nazzjonali Storiku ta' Göreme]] *[[Park Nazzjonali ta’ Belovezhskaya Pushcha]] *[[Park Nazzjonali ta' Chitwan]] *[[Park Nazzjonali ta' Cilento, Vallo di Diano u Alburni]] *[[Park Nazzjonali ta’ Fertő-Hanság]] *[[Park Nazzjonali ta' Garajonay]] *[[Park Nazzjonali ta' Komodo]] *[[Park Nazzjonali ta' Sagarmatha]] *[[Park Nazzjonali ta' Teide]] *[[Park Nazzjonali ta' Ujung Kulon]] *[[Park Nazzjonali tal-Għerien ta' Naracoorte]] *[[Park Nazzjonali tal-Lagi ta’ Plitvice]] *[[Park Storiku ta' Ayutthaya]] *[[Park ta’ Muskau|Park ta' Muskau]] *[[Parrukkier]] *[[Paulo Coelho]] *[[Pavlo Lee]] *[[Pellegrinaġġ ta’ San Ġakbu]] *[[Peña de los Enamorados]] *[[Peniżola]] *[[Pergamon]] *[[Petra]] *[[Philipp Otto Runge]] *[[Pienza]] *[[Pierre Fatou]] *[[Pietro Longhi]] *[[Pjanura ta’ Stari Grad]] *[[Pjazza]] * [[Pjazza tal-Mirakli]] *[[Plamer]] *[[Politika]] *[[Pont Antik ta’ Mostar]] *[[Pont ta' Forth]] *[[Pont ta' Malabadi]] *[[Pont ta' Mehmed Paša Sokolović]] *[[Pont ta' Vizcaya]] *[[Porfirio Barba-Jacob]] *[[Port ta’ Marsamxett]] *[[Porta Nigra]] *[[Portiċi ta' Bologna]] *[[Pożati]] *[[Professjoni]] *[[Provins]] === '''<u>Q</u>''' === * [[Qalhat]] * [[Il-Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann|Qtugħ ir-Ras ta’ San Ġwann Battista (Caravaggio)]] * [[Quedlinburg]] === '''<u>R</u>''' === * [[Ravenna]] * [[Reġjun Naturali, Kulturali u Storiku ta’ Kotor]] * [[Reġjun tal-Estrazzjoni tal-Minerali ta' Erzgebirge/Krušnohoří]] *[[Reichenau]] *[[Relattività (Maurits Cornelis Escher)]] *[[Rembrandt]] *[[Renata Scotto]] *[[Renju tal-Ġonna ta' Dessau-Wörlitz]] *[[Repubblika Sovjetika ta’ Don|Repubblika Sovjetika ta' Don]] *[[Residenza tal-Metropolitani ta' Bukovina u tad-Dalmazja]] *[[Residenzi tal-Familja Savoia]] *[[Residenzi tal-Moderniżmu f'Berlin]] *[[Rewwixta tal-Qassisin]] *[[Riga]] *[[Riversleigh]] *[[Riżerva Naturali ta' Bashkiriya]] *[[Riżerva Naturali ta’ Kaniv]] *[[Riżerva Naturali ta’ Yulen]] *[[Riżerva Naturali tal-Flora fil-Ġibs]] *[[Riżerva tal-Bijosfera Transkonfinali Ohrid-Prespa]] *[[Robert Wilhelm Bunsen]] * [[Roi Mata]] * [[Ronald Searle]] * [[Rotot ta’ Santiago de Compostela fi Franza]] * [[Róža Domašcyna]] *[[Rudolf Diesel]] *[[Ruggiero Leoncavallo]] === '''<u>S</u>''' === * [[Safranbolu]] * [[Saint-Émilion]] * [[Sajjied]] *[[Sala taċ-Ċentenarju]] *[[Salamanca]] *[[Salvatore Accardo]] *[[Salzburg]] *[[Samantha Cristoforetti]] *[[Samarkanda]] *[[San Gimignano]] *[[San Pietruburgu]] *[[Sandro Botticelli]] *[[Santiago de Compostela]] *[[Santwarju ta' Itsukushima]] * [[Saryarka]] * [[Sassi ta' Matera]] *[[Schokland]] *[[Seba’ Għeġubijiet Ġodda tad-Dinja]] *[[Sebastian Brant]] *[[Sengħa]] *[[Seokguram]] *[[Seowon]] *[[Severo Ochoa]] *[[Shahrisabz]] *[[Sian Ka'an]] *[[Sidney Webb]] *[[Siena]] *[[Siracusa]] *[[Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg]] *[[Sit Arkeoloġiku ta' Atapuerca]] *[[Sit Arkeoloġiku ta’ Paphos]] * [[Sit ta' Wirt Dinji]] *[[Sit tad-Dolmens ta' Antequera]] *[[Siti Arkeoloġiċi ta' Tarraco]] *[[Siti Awstraljani tal-Fossili tal-Mammiferi]] *[[Siti Penitenzjarji Awstraljani]] *[[Siti preistoriċi bil-puntali madwar l-Alpi|Siti Preistoriċi bil-Puntali Madwar l-Alpi]] *[[Skarpan]] *[[Skellig Michael]] *[[Skogskyrkogården]] *[[Skoll il-Kbir tal-Qroll]] *[[Skoll tal-Qroll ta' New Caledonia]] *[[Sophie Germain]] *[[Skrivan]] *[[Statwa]] *[[Statwa ta' Roland ta' Bremen]] *[[Statwa tal-Libertà]] *[[Stazzjon ta' Chhatrapati Shivaji]] *[[Stazzjon tar-Radju ta' Grimeton]] *[[Stevns Klint]] *[[Stonehenge]] *[[Su Nuraxi]] *[[Suq Ċentrali ta' Ljubljana]] === '''<u>T</u>''' === * [[Ta' Bakkja]] * [[Ta' Kandja]] *[[Tabib]] *[[Taħdit]] *[[Taj Mahal]] *[[Tallinn]] *[[Tarraco]] *[[Teatru Akkademiku Reġjonali ta' Donetsk]] *[[Teatru Antik ta’ Epidaurus|Teatru Antik ta' Epidaurus]] *[[Teatru Rjal]] *[[Teatru tal-Opri Margravjali]] *[[Tekniku]] *[[Telč]] * [[Tempji Megalitiċi ta’ Malta u Għawdex|Tempji Megalitiċi ta' Malta u Għawdex]] *[[Tempju ta' Apollo Epikurju f’Bassae|Tempju ta' Apollo Epikurju f'Bassae]] *[[Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus]] *[[Tempju ta' Haeinsa]] *[[Tempju tal-Ġenna]] * [[Terminoloġija]] * [[Tetiana Ostashchenko]] *[[Teżawru]] *[[Tholos ta' El Romeral]] *[[Thomas à Kempis]] *[[Tian Shan]] * [[Tieqa tad-Dwejra]] * [[Tieqa tal-Wied il-Mielaħ]] *[[Tinqix fuq il-Blat f'Tanum]] *[[Tiryns]] *[[TNMK]] *[[Tobias Michael Carel Asser]] *[[Tomaso Antonio Vitali]] *[[Toroq tal-Ħarir: in-Network ta' Rotot tal-Kuritur ta' Chang'an-Tianshan]] * [[Torri Mmejjel ta' Pisa]] * [[Torri ta' Belém]] *[[Torri ta' Erkole]] *[[Toruń]] *[[Třebíč]] *[[Trogir]] *[[Trojja]] *[[Tropiċi Mistagħdra ta' Queensland]] *[[Tserkva ta' Santa Marija, Owczary]] *[[Tserkva ta' Santa Marija Omm Alla, Chotyniec]] *[[Tserkva tal-Injam tal-Karpazji fil-Polonja u fl-Ukrajna]] *[[Tutankhamun]] === '''<u>U</u>''' === * [[Ugo Foscolo]] *[[Uluru]] *[[Um er-Rasas]] *[[UNESCO]] *[[Unjoni Sovjetika]] *[[Urbino]] === '''<u>V</u>''' === * [[Val d'Orcia]] *[[Val di Noto]] *[[Valentyna Radzymovska]] *[[Valeria Bruni Tedeschi]] *[[Vallée de Mai]] *[[Velimir Khlebnikov]] *[[Verona]] *[[Vincent van Gogh]] *[[Vilel u Ġonna tal-Familja Medici]] *[[Villa d'Este]] *[[Villa Romana del Casale]] *[[Villa ta' Adrijanu]] *[[Villa Tugendhat]] *[[Vilnius]] *[[Visby]] *[[Vitaliy Kim]] *[[Vito Volterra]] *[[Vittorio De Sica]] *[[Vjenna]] *[[Vladimir Ashkenazy]] *[[Volodymyr Zelenskyy]] *[[Võros]] *[[Vulkan tat-Tajn ta’ Lökbatan]] === '''<u>W</u>''' === * [[Wachau]] *[[Wadi Rum]] *[[Werrej]] *[[Wied ta' Kathmandu]] *[[Wied ta' Madriu-Perafita-Claror]] *[[Wied tat-Tempji]] *[[Wilhelm Grimm]] *[[Wilhelm Röntgen]] *[[Willem de Sitter]] *[[William Boeing]] *[[Wirt tal-Foresti Tropikali ta' Sumatra]] *[[Wolfgang Paul]] === '''<u>X</u>''' === * [[Xatt it-Tiben]] *[[Xeff]] *[[Xogħlijiet ta' Jože Plečnik f'Ljubljana – Disinn Urban Iċċentrat fuq il-Bniedem]] *[[Xjenza spazjali]] === '''<u>Y</u>''' === * [[Yeni-Kale]] *[[Yuliya Gushchina]] *[[Yuri Lysianskyi]] === '''<u>Ż</u>''' === * [[Żiemel Abjad ta' Osmington]] *[[Żona l-Kbira tal-Muntanji Blu]] *[[Żona Protetta ta' Jungfrau-Aletsch]] *[[Żona Protetta ta' Pliva, Janj u r-Riżerva ta' Janjske Otoke]] *[[Żoni Storiċi ta' Baekje]] *[[Żooloġija]] === '''<u>Z</u>''' === * [[Zamość]] * [[Ziba Ganiyeva]] *[[Zofia Zamenhof]] *[[Zollverein]] *[[Zond 5]] sc4iozv5c310ap9kp77b95stpqjbt50 0 28760 278736 278733 2022-08-02T12:43:13Z ToniSant 4257 ritratt doppju wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}}{{Grammatika}}{{Infobox bijografija}} '''Muhammad VIII al-Amin''' Muhammad al-Amin VIII (Għarbi: الأمين باي بن محمد الحبيب; Romaniz.: al-ʾAmīn Bāy bin Muḥammad al-Ḥabīb; 4 ta’ Settembru 1881 [1] – 30 ta’ Settembru ta’ [[Tuneżija|Tunisia]] 1962 l-aħħar. cfw98bu267f5b4okdizjwf5cw5x4b5i 278737 278736 2022-08-02T12:43:40Z ToniSant 4257 added [[Category:Twieldu fl-1881]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}}{{Grammatika}}{{Infobox bijografija}} '''Muhammad VIII al-Amin''' Muhammad al-Amin VIII (Għarbi: الأمين باي بن محمد الحبيب; Romaniz.: al-ʾAmīn Bāy bin Muḥammad al-Ḥabīb; 4 ta’ Settembru 1881 [1] – 30 ta’ Settembru ta’ [[Tuneżija|Tunisia]] 1962 l-aħħar. [[Kategorija:Twieldu fl-1881]] guafnrh6ug9motdpzu5qq8pzh8viptl 278738 278737 2022-08-02T12:43:53Z ToniSant 4257 added [[Category:Mietu fl-1962]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}}{{Grammatika}}{{Infobox bijografija}} '''Muhammad VIII al-Amin''' Muhammad al-Amin VIII (Għarbi: الأمين باي بن محمد الحبيب; Romaniz.: al-ʾAmīn Bāy bin Muḥammad al-Ḥabīb; 4 ta’ Settembru 1881 [1] – 30 ta’ Settembru ta’ [[Tuneżija|Tunisia]] 1962 l-aħħar. [[Kategorija:Twieldu fl-1881]] [[Kategorija:Mietu fl-1962]] ewxqli56xmuqx61r2d0aaahx74851vm 278739 278738 2022-08-02T12:44:18Z ToniSant 4257 added [[Category:Nies mit-Tuneżija]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}}{{Grammatika}}{{Infobox bijografija}} '''Muhammad VIII al-Amin''' Muhammad al-Amin VIII (Għarbi: الأمين باي بن محمد الحبيب; Romaniz.: al-ʾAmīn Bāy bin Muḥammad al-Ḥabīb; 4 ta’ Settembru 1881 [1] – 30 ta’ Settembru ta’ [[Tuneżija|Tunisia]] 1962 l-aħħar. [[Kategorija:Twieldu fl-1881]] [[Kategorija:Mietu fl-1962]] [[Kategorija:Nies mit-Tuneżija]] flpl2s1cpb2p8wc2iv5ljjy2ylic79r 14 28761 278740 2022-08-02T12:48:53Z ToniSant 4257 kategorija ġdida wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Tuneżija]] sw7ce4usbypb5qabgtz15p3w71gshyh 278741 278740 2022-08-02T12:49:06Z ToniSant 4257 added [[Category:Nies skont in-nazzjonalità]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Tuneżija]] [[Kategorija:Nies skont in-nazzjonalità]] 11nbwxxun4f4f9z1s0obpy0no87x5j7 0 28762 278743 2022-08-02T14:41:25Z Trigcly 17859 Kontenut, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki [[Stampa:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|daqsminuri|271x271px|Il-Forti ta' Amer]] L-Istat ta' [[Rajasthan]] fil-Majjistral tal-[[Indja]] fih iżjed minn mitt fortifikazzjoni fl-għoljiet u fiż-żoni muntanjużi tiegħu. Sitt '''Fortijiet fl-Għoljiet''' '''ta' Rajasthan''', mifruxa madwar l-istat ta' Rajasthan fit-Tramuntana tal-Indja, ġew raggruppati bħala sensiela u tniżżlu bħala [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/247/|titlu=Hill Forts of Rajasthan|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> Is-sit inizjalment tressaq bħala sensiela ta' ħames fortijiet tar-''Rajput'' fl-għoljiet u ż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u nbnew u ssaħħew bejn is-sekli 5 u 18 W.K.<ref>Kohli, M.S. (2004), ''Mountains of India: Tourism, Adventure, Pilgrimage'', Indus Publishing, p. 29, ISBN 978-81-7387-135-1</ref> minn diversi rejiet Rajput ta' renji differenti. Lejn l-aħħar tal-proċess tan-nominazzjoni, fis-sensiela żdied il-Forti ta' [[Jaisalmer]]. Is-sitt fortijiet huma:<ref name=":0" /> # il-Forti ta' Chittor f'Chittorgarh # il-Forti ta' Kumbhalgarh f'Kumbhalgarh # il-Forti ta' Ranthambore f'Sawai Madhopur # il-Forti ta' Gagron f'Jhalawar # il-Forti ta' Amer f'Jaipur # il-Forti ta' Jaisalmer f'Jaisalmer. [[Stampa:Jaisalmer forteresse.jpg|nofs|daqsminuri|437x437px|Il-Forti ta' Jaisalmer]] Uħud minn dawn il-fortijiet għandhom swar u fortifikazzjonijiet difensivi li jwasslu sa tul ta' 20 kilometru, b'ċentri urbani li għadhom eżistenti u b'mekkaniżmu tal-ħżin tal-ilma li għadu jintuża. == Għażla == [[Stampa:Victory+Tower+Chittorgarh.jpg|xellug|daqsminuri|It-Torri tal-Vitorja, il-Forti ta' Chittorgarh]] L-Indja ddeċidiet li tagħżel sensiela ta' fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u tinnominahom bħala Sit Indikattiv sabiex tixħet dawl fuq il-[[kultura]] u l-arkitettura tal-fortijiet fl-għoljiet tar-Rajput. L-istat ta' Rajasthan ippreżenta ħarsa ġenerali lejn il-proċess tal-għażla tal-komponenti tas-sensiela kif ukoll il-kriterji tal-għażla. Dawn il-kriterji kienu jsegwu erba' punti ewlenin: il-fortijiet ġew adattati għall-[[ġeografija]] tal-għoljiet, il-fortifikazzjonijiet kienu ċentri tal-poter, kienu jinkludu artijiet sagri, u l-fortijiet ġew iddisinjati b'insedjamenti urbani''.'' Ir-Rajput żammew ma' testi arkitettoniċi li kkaratterizzaw tipoloġiji differenti ta' fortifikazzjonijiet ibbażati fuq il-ġeografija tagħhom. L-iżjed referenzi letterarji bikrin jaqsmu l-fortijiet f'erba' tipi; fortijiet fl-għoljiet, fortijiet bl-ilma, fortijiet fil-foresti, u fortijiet fid-deżert. Is-sensiela li ġiet innominata ffukat biss fuq il-fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u b'hekk ġew esklużi bosta fortijiet oħra, pereżempju l-Forti ta' Mehrangarh, li għalkemm jinsab fl-għoljiet ta' Rajasthan, kien ċittadella ffortifikata għall-qorti li ma kellhiex insedjament urban għan-nies ċivili. Inizjalment tħejjiet lista tal-''Fortijiet ta''' ''Rajasthan'' li kienet tinkludi l-fortijiet kollha rreġistrati mill-Istħarriġ [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]] tal-Indja (bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]]: ''Archaeological Survey of India''). Mill-mijiet ta' fortifikazzjonijiet, ġew eżaminati iktar fid-dettall 54 forti peress li kellhom karatteristiċi integrali komuni tal-arkitettura militari tar-Rajput. L-Indja, bħala Membru fil-UNESCO, spjegat kif minn din il-lista inizjali, intgħażel grupp iżgħar ta' 24 forti li kienu l-iżjed sinifikanti ta' Rajasthan u li kollha kellhom aspetti komuni tal-fortifikazzjonijiet tar-Rajput. F'qasir żmien, il-lista tnaqqset għal 13-il forti. Mill-ġdid, minn dik il-lista inizjalment intgħażlu ħames fortijiet, kollha kemm huma fl-għoljiet u fiż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u b'sjieda minn klans differenti. Iktar 'il quddiem żdied is-sitt forti, il-Forti ta' Jaisalmer. == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Amer Fort Entrance.jpg|daqsminuri|241x241px|Id-Daħla Ewlenija tal-Forti ta' Amer]] Il-Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2013.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tagħhom ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":0" /> == Referenzi == 80qml4qioaevhes01epkwsg2z5q5ag5 278744 278743 2022-08-02T14:41:51Z Trigcly 17859 added [[Category:Indja]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|daqsminuri|271x271px|Il-Forti ta' Amer]] L-Istat ta' [[Rajasthan]] fil-Majjistral tal-[[Indja]] fih iżjed minn mitt fortifikazzjoni fl-għoljiet u fiż-żoni muntanjużi tiegħu. Sitt '''Fortijiet fl-Għoljiet''' '''ta' Rajasthan''', mifruxa madwar l-istat ta' Rajasthan fit-Tramuntana tal-Indja, ġew raggruppati bħala sensiela u tniżżlu bħala [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/247/|titlu=Hill Forts of Rajasthan|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> Is-sit inizjalment tressaq bħala sensiela ta' ħames fortijiet tar-''Rajput'' fl-għoljiet u ż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u nbnew u ssaħħew bejn is-sekli 5 u 18 W.K.<ref>Kohli, M.S. (2004), ''Mountains of India: Tourism, Adventure, Pilgrimage'', Indus Publishing, p. 29, ISBN 978-81-7387-135-1</ref> minn diversi rejiet Rajput ta' renji differenti. Lejn l-aħħar tal-proċess tan-nominazzjoni, fis-sensiela żdied il-Forti ta' [[Jaisalmer]]. Is-sitt fortijiet huma:<ref name=":0" /> # il-Forti ta' Chittor f'Chittorgarh # il-Forti ta' Kumbhalgarh f'Kumbhalgarh # il-Forti ta' Ranthambore f'Sawai Madhopur # il-Forti ta' Gagron f'Jhalawar # il-Forti ta' Amer f'Jaipur # il-Forti ta' Jaisalmer f'Jaisalmer. [[Stampa:Jaisalmer forteresse.jpg|nofs|daqsminuri|437x437px|Il-Forti ta' Jaisalmer]] Uħud minn dawn il-fortijiet għandhom swar u fortifikazzjonijiet difensivi li jwasslu sa tul ta' 20 kilometru, b'ċentri urbani li għadhom eżistenti u b'mekkaniżmu tal-ħżin tal-ilma li għadu jintuża. == Għażla == [[Stampa:Victory+Tower+Chittorgarh.jpg|xellug|daqsminuri|It-Torri tal-Vitorja, il-Forti ta' Chittorgarh]] L-Indja ddeċidiet li tagħżel sensiela ta' fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u tinnominahom bħala Sit Indikattiv sabiex tixħet dawl fuq il-[[kultura]] u l-arkitettura tal-fortijiet fl-għoljiet tar-Rajput. L-istat ta' Rajasthan ippreżenta ħarsa ġenerali lejn il-proċess tal-għażla tal-komponenti tas-sensiela kif ukoll il-kriterji tal-għażla. Dawn il-kriterji kienu jsegwu erba' punti ewlenin: il-fortijiet ġew adattati għall-[[ġeografija]] tal-għoljiet, il-fortifikazzjonijiet kienu ċentri tal-poter, kienu jinkludu artijiet sagri, u l-fortijiet ġew iddisinjati b'insedjamenti urbani''.'' Ir-Rajput żammew ma' testi arkitettoniċi li kkaratterizzaw tipoloġiji differenti ta' fortifikazzjonijiet ibbażati fuq il-ġeografija tagħhom. L-iżjed referenzi letterarji bikrin jaqsmu l-fortijiet f'erba' tipi; fortijiet fl-għoljiet, fortijiet bl-ilma, fortijiet fil-foresti, u fortijiet fid-deżert. Is-sensiela li ġiet innominata ffukat biss fuq il-fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u b'hekk ġew esklużi bosta fortijiet oħra, pereżempju l-Forti ta' Mehrangarh, li għalkemm jinsab fl-għoljiet ta' Rajasthan, kien ċittadella ffortifikata għall-qorti li ma kellhiex insedjament urban għan-nies ċivili. Inizjalment tħejjiet lista tal-''Fortijiet ta''' ''Rajasthan'' li kienet tinkludi l-fortijiet kollha rreġistrati mill-Istħarriġ [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]] tal-Indja (bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]]: ''Archaeological Survey of India''). Mill-mijiet ta' fortifikazzjonijiet, ġew eżaminati iktar fid-dettall 54 forti peress li kellhom karatteristiċi integrali komuni tal-arkitettura militari tar-Rajput. L-Indja, bħala Membru fil-UNESCO, spjegat kif minn din il-lista inizjali, intgħażel grupp iżgħar ta' 24 forti li kienu l-iżjed sinifikanti ta' Rajasthan u li kollha kellhom aspetti komuni tal-fortifikazzjonijiet tar-Rajput. F'qasir żmien, il-lista tnaqqset għal 13-il forti. Mill-ġdid, minn dik il-lista inizjalment intgħażlu ħames fortijiet, kollha kemm huma fl-għoljiet u fiż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u b'sjieda minn klans differenti. Iktar 'il quddiem żdied is-sitt forti, il-Forti ta' Jaisalmer. == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Amer Fort Entrance.jpg|daqsminuri|241x241px|Id-Daħla Ewlenija tal-Forti ta' Amer]] Il-Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2013.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tagħhom ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Indja]] odt9otw8vh0y5cjd4bwmnlv1uitcs18 278745 278744 2022-08-02T14:42:00Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti ta' Wirt Dinji]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|daqsminuri|271x271px|Il-Forti ta' Amer]] L-Istat ta' [[Rajasthan]] fil-Majjistral tal-[[Indja]] fih iżjed minn mitt fortifikazzjoni fl-għoljiet u fiż-żoni muntanjużi tiegħu. Sitt '''Fortijiet fl-Għoljiet''' '''ta' Rajasthan''', mifruxa madwar l-istat ta' Rajasthan fit-Tramuntana tal-Indja, ġew raggruppati bħala sensiela u tniżżlu bħala [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/247/|titlu=Hill Forts of Rajasthan|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> Is-sit inizjalment tressaq bħala sensiela ta' ħames fortijiet tar-''Rajput'' fl-għoljiet u ż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u nbnew u ssaħħew bejn is-sekli 5 u 18 W.K.<ref>Kohli, M.S. (2004), ''Mountains of India: Tourism, Adventure, Pilgrimage'', Indus Publishing, p. 29, ISBN 978-81-7387-135-1</ref> minn diversi rejiet Rajput ta' renji differenti. Lejn l-aħħar tal-proċess tan-nominazzjoni, fis-sensiela żdied il-Forti ta' [[Jaisalmer]]. Is-sitt fortijiet huma:<ref name=":0" /> # il-Forti ta' Chittor f'Chittorgarh # il-Forti ta' Kumbhalgarh f'Kumbhalgarh # il-Forti ta' Ranthambore f'Sawai Madhopur # il-Forti ta' Gagron f'Jhalawar # il-Forti ta' Amer f'Jaipur # il-Forti ta' Jaisalmer f'Jaisalmer. [[Stampa:Jaisalmer forteresse.jpg|nofs|daqsminuri|437x437px|Il-Forti ta' Jaisalmer]] Uħud minn dawn il-fortijiet għandhom swar u fortifikazzjonijiet difensivi li jwasslu sa tul ta' 20 kilometru, b'ċentri urbani li għadhom eżistenti u b'mekkaniżmu tal-ħżin tal-ilma li għadu jintuża. == Għażla == [[Stampa:Victory+Tower+Chittorgarh.jpg|xellug|daqsminuri|It-Torri tal-Vitorja, il-Forti ta' Chittorgarh]] L-Indja ddeċidiet li tagħżel sensiela ta' fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u tinnominahom bħala Sit Indikattiv sabiex tixħet dawl fuq il-[[kultura]] u l-arkitettura tal-fortijiet fl-għoljiet tar-Rajput. L-istat ta' Rajasthan ippreżenta ħarsa ġenerali lejn il-proċess tal-għażla tal-komponenti tas-sensiela kif ukoll il-kriterji tal-għażla. Dawn il-kriterji kienu jsegwu erba' punti ewlenin: il-fortijiet ġew adattati għall-[[ġeografija]] tal-għoljiet, il-fortifikazzjonijiet kienu ċentri tal-poter, kienu jinkludu artijiet sagri, u l-fortijiet ġew iddisinjati b'insedjamenti urbani''.'' Ir-Rajput żammew ma' testi arkitettoniċi li kkaratterizzaw tipoloġiji differenti ta' fortifikazzjonijiet ibbażati fuq il-ġeografija tagħhom. L-iżjed referenzi letterarji bikrin jaqsmu l-fortijiet f'erba' tipi; fortijiet fl-għoljiet, fortijiet bl-ilma, fortijiet fil-foresti, u fortijiet fid-deżert. Is-sensiela li ġiet innominata ffukat biss fuq il-fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u b'hekk ġew esklużi bosta fortijiet oħra, pereżempju l-Forti ta' Mehrangarh, li għalkemm jinsab fl-għoljiet ta' Rajasthan, kien ċittadella ffortifikata għall-qorti li ma kellhiex insedjament urban għan-nies ċivili. Inizjalment tħejjiet lista tal-''Fortijiet ta''' ''Rajasthan'' li kienet tinkludi l-fortijiet kollha rreġistrati mill-Istħarriġ [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]] tal-Indja (bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]]: ''Archaeological Survey of India''). Mill-mijiet ta' fortifikazzjonijiet, ġew eżaminati iktar fid-dettall 54 forti peress li kellhom karatteristiċi integrali komuni tal-arkitettura militari tar-Rajput. L-Indja, bħala Membru fil-UNESCO, spjegat kif minn din il-lista inizjali, intgħażel grupp iżgħar ta' 24 forti li kienu l-iżjed sinifikanti ta' Rajasthan u li kollha kellhom aspetti komuni tal-fortifikazzjonijiet tar-Rajput. F'qasir żmien, il-lista tnaqqset għal 13-il forti. Mill-ġdid, minn dik il-lista inizjalment intgħażlu ħames fortijiet, kollha kemm huma fl-għoljiet u fiż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u b'sjieda minn klans differenti. Iktar 'il quddiem żdied is-sitt forti, il-Forti ta' Jaisalmer. == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Amer Fort Entrance.jpg|daqsminuri|241x241px|Id-Daħla Ewlenija tal-Forti ta' Amer]] Il-Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2013.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tagħhom ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Indja]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] ba2rp0c69beed5xr0hzigyfwuwxhhh3 278746 278745 2022-08-02T14:42:09Z Trigcly 17859 added [[Category:Fortizzi]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|daqsminuri|271x271px|Il-Forti ta' Amer]] L-Istat ta' [[Rajasthan]] fil-Majjistral tal-[[Indja]] fih iżjed minn mitt fortifikazzjoni fl-għoljiet u fiż-żoni muntanjużi tiegħu. Sitt '''Fortijiet fl-Għoljiet''' '''ta' Rajasthan''', mifruxa madwar l-istat ta' Rajasthan fit-Tramuntana tal-Indja, ġew raggruppati bħala sensiela u tniżżlu bħala [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]].<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/247/|titlu=Hill Forts of Rajasthan|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> Is-sit inizjalment tressaq bħala sensiela ta' ħames fortijiet tar-''Rajput'' fl-għoljiet u ż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u nbnew u ssaħħew bejn is-sekli 5 u 18 W.K.<ref>Kohli, M.S. (2004), ''Mountains of India: Tourism, Adventure, Pilgrimage'', Indus Publishing, p. 29, ISBN 978-81-7387-135-1</ref> minn diversi rejiet Rajput ta' renji differenti. Lejn l-aħħar tal-proċess tan-nominazzjoni, fis-sensiela żdied il-Forti ta' [[Jaisalmer]]. Is-sitt fortijiet huma:<ref name=":0" /> # il-Forti ta' Chittor f'Chittorgarh # il-Forti ta' Kumbhalgarh f'Kumbhalgarh # il-Forti ta' Ranthambore f'Sawai Madhopur # il-Forti ta' Gagron f'Jhalawar # il-Forti ta' Amer f'Jaipur # il-Forti ta' Jaisalmer f'Jaisalmer. [[Stampa:Jaisalmer forteresse.jpg|nofs|daqsminuri|437x437px|Il-Forti ta' Jaisalmer]] Uħud minn dawn il-fortijiet għandhom swar u fortifikazzjonijiet difensivi li jwasslu sa tul ta' 20 kilometru, b'ċentri urbani li għadhom eżistenti u b'mekkaniżmu tal-ħżin tal-ilma li għadu jintuża. == Għażla == [[Stampa:Victory+Tower+Chittorgarh.jpg|xellug|daqsminuri|It-Torri tal-Vitorja, il-Forti ta' Chittorgarh]] L-Indja ddeċidiet li tagħżel sensiela ta' fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u tinnominahom bħala Sit Indikattiv sabiex tixħet dawl fuq il-[[kultura]] u l-arkitettura tal-fortijiet fl-għoljiet tar-Rajput. L-istat ta' Rajasthan ippreżenta ħarsa ġenerali lejn il-proċess tal-għażla tal-komponenti tas-sensiela kif ukoll il-kriterji tal-għażla. Dawn il-kriterji kienu jsegwu erba' punti ewlenin: il-fortijiet ġew adattati għall-[[ġeografija]] tal-għoljiet, il-fortifikazzjonijiet kienu ċentri tal-poter, kienu jinkludu artijiet sagri, u l-fortijiet ġew iddisinjati b'insedjamenti urbani''.'' Ir-Rajput żammew ma' testi arkitettoniċi li kkaratterizzaw tipoloġiji differenti ta' fortifikazzjonijiet ibbażati fuq il-ġeografija tagħhom. L-iżjed referenzi letterarji bikrin jaqsmu l-fortijiet f'erba' tipi; fortijiet fl-għoljiet, fortijiet bl-ilma, fortijiet fil-foresti, u fortijiet fid-deżert. Is-sensiela li ġiet innominata ffukat biss fuq il-fortijiet fl-għoljiet ta' Rajasthan u b'hekk ġew esklużi bosta fortijiet oħra, pereżempju l-Forti ta' Mehrangarh, li għalkemm jinsab fl-għoljiet ta' Rajasthan, kien ċittadella ffortifikata għall-qorti li ma kellhiex insedjament urban għan-nies ċivili. Inizjalment tħejjiet lista tal-''Fortijiet ta''' ''Rajasthan'' li kienet tinkludi l-fortijiet kollha rreġistrati mill-Istħarriġ [[Arkeoloġija|Arkeoloġiku]] tal-Indja (bl-[[Lingwa Ingliża|Ingliż]]: ''Archaeological Survey of India''). Mill-mijiet ta' fortifikazzjonijiet, ġew eżaminati iktar fid-dettall 54 forti peress li kellhom karatteristiċi integrali komuni tal-arkitettura militari tar-Rajput. L-Indja, bħala Membru fil-UNESCO, spjegat kif minn din il-lista inizjali, intgħażel grupp iżgħar ta' 24 forti li kienu l-iżjed sinifikanti ta' Rajasthan u li kollha kellhom aspetti komuni tal-fortifikazzjonijiet tar-Rajput. F'qasir żmien, il-lista tnaqqset għal 13-il forti. Mill-ġdid, minn dik il-lista inizjalment intgħażlu ħames fortijiet, kollha kemm huma fl-għoljiet u fiż-żona muntanjuża ta' Aravalli, u b'sjieda minn klans differenti. Iktar 'il quddiem żdied is-sitt forti, il-Forti ta' Jaisalmer. == Sit ta' Wirt Dinji == [[Stampa:Amer Fort Entrance.jpg|daqsminuri|241x241px|Id-Daħla Ewlenija tal-Forti ta' Amer]] Il-Fortijiet fl-Għoljiet ta' Rajasthan ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2013.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tagħhom ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iii)''' "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Indja]] [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Fortizzi]] f584gg2op2jjlnvt6ndzpjmiz8wr6du 0 28763 278748 2022-08-02T16:39:02Z Trigcly 17859 Kontenut, stampi, kwotazzjonijiet u ħoloq wikitext text/x-wiki [[Stampa:Varberg Radio Station.jpg|daqsminuri|277x277px|It-trażmettitur tal-mewġ twil ta' Varberg]] L-'''Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton''' (pronunzja bl-[[Lingwa Żvediża|Iżvediż]]: [ˈɡrɪ̂mːɛˌtɔn])<ref>Jöran Sahlgren; Gösta Bergman (1979). ''Svenska ortnamn med uttalsuppgifter'' (bl-Iżvediż). p. 9.</ref> fin-Nofsinhar tal-[[Żvezja|Iżvezja]], qrib [[Varberg]] f'Halland, huwa stazzjon bikri tat-telegrafija bla fili Transatlantika bil-mewġ twil li nbena fl-1922-1924, u li ġie ppreservat bħala sit storiku. Mis-snin 20 sas-snin 40 tas-seklu 20 intuża għat-trażmissjoni ta' telegrammi bil-[[kodiċi Morse]] lejn l-[[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta' Fuq]] u lejn pajjiżi oħra madwar id-[[Id-Dinja|dinja]]. Matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] kien l-unika kollegament ta' telekomunikazzjoni li kellha l-Iżvezja mal-bqija tad-dinja. Kien l-unika eżempju eżistenti ta' teknoloġija bikrija tat-trażmissjoni bir-radju qabel l-użu tal-elettronika msejħa alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon sar [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]] fl-2004<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1134/|titlu=Grimeton Radio Station, Varberg|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref>, u ġie deskritt bħala "[[monument]] straordinarju li jirrappreżenta l-proċess ta' żvilupp tat-teknoloġija tal-komunikazzjoni fiż-żmien wara [[l-Ewwel Gwerra Dinjija]]". L-istazzjon tar-radju huwa wkoll sit ewlieni tar-Rotta [[Ewropa|Ewropea]] tal-Wirt Industrijali.<ref>{{Ċita web|url=https://www.erih.net/|titlu=European route of industrial heritage - ERIH|sit=www.erih.net|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> It-trażmettitur għadu operattiv, u kull sena f'jum imsejjaħ Jum Alexanderson jinxtegħel u jittrażmetti trażmissjonijiet qosra ta' prova bil-kodiċi Morse, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Storja == [[Stampa:Alexanderson Alternator.jpg|xellug|daqsminuri|248x248px|L-Alternatur ta' Alexanderson]] Għall-ħabta tal-1910, il-pajjiżi industrijali bdew jibnu networks ta' stazzjonijiet qawwijin tar-radjutelegrafija transoċeanika bil-mewġ twil sabiex jikkomunikaw telegrafikament ma' pajjiżi oħra. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, ir-radju sar teknoloġija strateġika meta l-pajjiżi ndunaw li pajjiż mingħajr kapaċità tar-radju fuq distanza twila seta' jiġi iżolat mill-bqija tad-dinja minn għadu li sempliċement jaqta' l-kejbils tat-telegrafija ta' taħt il-baħar tiegħu. Fl-1921, id-dipendenza ġeografika tal-Iżvezja fuq in-networks ta' kejbils ta' taħt il-baħar ta' pajjiżi oħra, u t-telf temporanju ta' dawk il-konnessjonijiet vitali matul il-gwerra, immotivaw lill-Parlament Żvediż jieħu deċiżjoni favur il-bini ta' stazzjon tar-radjutelegrafija fl-Iżvezja biex jittrażmetti traffiku ta' telegrammi minn naħa għall-oħra tal-[[Oċean Atlantiku]]. Dak iż-żmien, kien hemm diversi teknoloġiji differenti li kienu jintużaw għat-trażmissjoni tar-radju b'potenza kbira, u kull waħda minnhom kienu f'idejn kumpanija industrijali kbira differenti. Intalbu offerti minn Telefunken f'[[Berlin]], il-[[Ġermanja]], minn The Marconi Company f'[[Londra]], ir-[[Renju Unit]], mir-Radio Corporation of America (RCA) fi [[Belt ta' New York|New York]], l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], u mis-Société Française Radio-Electrique f'[[Pariġi]], [[Franza]]. It-tranżmettitur li ntgħażel kien l-alternatur ta' Alexanderson, li ġie vvintat għall-ħabta tal-1906 mill-Iżvediż-Amerikan [[Ernst Alexanderson]] u ġie mmanifatturat mill-RCA. Dan kien jikkonsisti minn ġeneratur elettromekkaniku rotatorju tal-kurrent alternat (alternatur) li kien jitqabbad permezz ta' mutur elettriku b'veloċità biżżejjed sabiex jiġġenera kurrent alternat fil-frekwenzi tar-radju, li kien jiġi kkollegat mal-antenna. Kien wieħed mill-ewwel trażmettituri li ġġenera mewġ kontinwu sinusojdali, li permezz tagħhom il-komunikazzjoni setgħet issir fuq distanza itwal mill-mewġ immewwet li kien jintuża mit-trażmettituri iktar bikrin li kienu jaħdmu bl-ispinterometru. Wara li saru kalkoli bir-reqqa, l-istazzjon inbena fi Grimeton, tul il-kosta tal-Lbiċ tal-Iżvezja, sabiex jiġu sfruttati l-kundizzjonijiet tajbin ta' propagazzjoni tal-mewġ tar-radju mit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku sal-Amerka ta' Fuq. Sabiex tinkiseb komunikazzjoni binhar tul distanzi daqstant twal, l-istazzjonijiet transoċeaniċi ħadu vantaġġ minn mekkaniżmu ta' gwida tal-mewġ tal-jonosfera terrestri li kienet tirrikjedi li jittrażmettu bi frekwenzi f'medda ta' frekwenzi baxxa ħafna, saħansitra taħt it-30 kHz. Ir-radjutrażmettituri kellhom bżonn antenni tassew kbar biex jirradjaw dan il-mewġ twil b'mod effiċjenti. L-istazzjon ta' Grimeton kellu antenna enormi bil-parti ta' fuq ċatta li kienet twila 1.9 km (1.2 mil) u li kienet tikkonsisti minn tnax-il wajer (li iktar 'il quddiem tnaqqsu għal tmien wajers) mirfuda fuq sitt torrijiet tal-azzar għoljin 127 metru (380 pied). L-istazzjon beda jaħdem fl-1924, u beda jittrażmetti t-traffiku radjutelegrafiku mis-sinjal tas-sejħa SAQ b'200 kW fuq frekwenza ta' 16.5 kilohertz, li iktar 'il quddiem inbidlet għal 17.2 kHz, lejn ir-riċevituri tal-RCA f'Long Island, New York. [[Stampa:Grimetonmasterna.jpg|daqsminuri|Antenna bil-parti ta' fuq ċatta fuq tul ta' 1,900 metru (1.2 mil)]] It-teknoloġija tal-alternatur ta' Alexanderson malajr saret antikwata saħansitra anke waqt li kienet qed tiġi installata. It-trażmettituri bl-oxxillatur elettroniku bit-tubu vakwu, ivvintati minn [[Lee De Forest]] fl-1907, issostitwew il-biċċa l-kbira tat-trażmettituri preelettroniċi fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. Madankollu, l-investiment ta' kapital kbir fit-trażmettitur bl-alternatur ta' Alexanderson wassal biex is-sidien jibqgħu jużaw dan il-makkinarju enormi fit-tul anke wara li teknoloġikament kienu saru antikwati. Sas-snin 30 tas-seklu 20, il-komunikazzjoni Transatlantika kienet qalbet għall-mewġ qasir, u t-trażmettituri tal-mewġ qasir bit-tubu vakwu ġew installati fil-binja prinċipali, filwaqt li twaħħlet antenna perjodika tal-mewġ qasir fuq il-bejt. L-alternatur ta' Alexanderson beda jintuża b'mod sekondarju bħala trażmettitur navali għall-komunikazzjoni mas-sottomarini, peress li l-frekwenzi baxxi ħafna jistgħu jippenetraw fil-baħar fuq distanza qasira. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945), l-istazzjon laħaq il-qofol tiegħu, meta kien jintuża bħala l-istazzjon ewlieni ta' komunikazzjoni tal-[[Skandinavja|Iskandinavja]] mal-bqija tad-dinja. Mill-ġdid, il-konnessjonijiet bil-kejbils tal-komunikazzjoni taħt il-baħar malajr inqatgħu mill-pajjiżi fil-gwerra u t-trażmissjonijiet radjutelegrafiċi kienu kollegament mal-bqija tad-dinja. L-istazzjon baqa' jintuża għat-trażmissjonijiet navali sal-1960. L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton illum il-ġurnata huwa l-uniku stazzjon li għad fadal fin-network Transatlantiku ta' disa' stazzjonijiet tal-mewġ twil li kienu nbnew bejn l-1918 u l-1924, kollha kemm huma mgħammra b'alternaturi ta' Alexanderson. Fl-2004 l-istazzjon żdied fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. It-trażmettitur ta' Grimeton huwa l-aħħar eżempju eżistenti ta' alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon huwa l-uniku stazzjon tar-radju li għad baqa' mill-era ta' qabel it-tubu vakwu u għadu f'kundizzjoni operattiva. Kull sena, f'jum magħruf bħala Jum Alexanderson, li jaħbat jew fl-aħħar Ħadd f'Ġunju, jew fl-ewwel Ħadd f'Lulju, skont liema minnhom ikun l-eqreb tat-2 ta' Lulju, is-sit ikun operattiv u miftuħ għall-pubbliku, it-trażmettitur jinxtegħel u jittrażmetti messaġġi ta' prova fuq 17.2 kHz bis-sinjal tas-sejħa SAQ, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Prinċipju operattiv == [[Stampa:Grimeton interiör.jpg|xellug|daqsminuri|273x273px|L-istazzjon minn ġewwa]] Il-prinċipju li jintuża għat-tħaddim tal-istazzjon huwa ta' ġeneratur (imsejjaħ ukoll alternatur) b'għadd kbir eżatt ta' poli, imħaddem b'veloċità eżatta li taqbel mal-għadd ta' bidliet bejn il-poli, u bil-frekwenza mixtieqa tal-output (f = poli/2 * dawriet). It-trażmettitur jinxtegħel u jintefa skont il-kodiċi Morse ta' sinjalar u b'hekk il-mutur ibiddel ħarira l-frekwenza. B'hekk il-frekwenza tkun 'il barra mill-banda dejqa tal-antenna u għaldaqstant tiġi trażmessa b'inqas potenza. Fil-fatt b'hekk tinħoloq kjavi bikrija u għaqlija ta' bidliet fil-frekwenzi (bl-Ingliż: frequency shift keying (FSK)). Matul il-kostruzzjoni tal-istazzjon, dan kien l-uniku mod magħruf biex ikun hemm output ta' potenza kbira ħafna bir-radjufrekwenzi. Il-prinċipju jaħdem qisu wieħed qed idawwar id-dinamo ta' rota: dinamo pereżempju jkollu erba' poli u billi dan jiddawwar b'100 dawra fis-sekonda, l-output ikun ta' 200 Hertz. Jekk l-għadd ta' poli fid-dinamo jiżdied għal 80, l-istess veloċità tipproduċi sinjal ta' 4 kHz. Jekk jiżdiedu kemm l-għadd ta' poli kif ukoll il-veloċità tad-dawriet, il-frekwenzi iktar għoljin isiru possibbli. == Dijagramma skematika tal-prinċipju == [[Stampa:60 polige generator wikipedia panthouse 003.svg|daqsminuri|247x247px|Il-prinċipju ta' ġeneratur b'diversi poli għall-ħolqien tar-radjufrekwenzi]] Bejn il-punti a u b ikun hemm sinjal ta' 15 (peress li jkun hemm 30 poli) li jiġi mmultiplikat bl-għadd ta' dawriet. Il-virga tad-dawrien bi trembil elettriku li joħolqu koljatura tgħaddi minn sekwenza ta' poli manjetiċi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Dan il-proċess joħloq kurrent alternat fil-punti a u b. Dan il-mudell ippreżentat fid-dijagramma skematika fih kalamiti fissi (statur) u koljatura rotatorja (rotor). Il-postijiet ta' dawn it-tnejn jistgħu jinbidlu biex il-kalamiti jkunu qed iduru fin-nofs u l-koljaturi jkunu f'għamla ta' ċirku madwarhom. B'hekk it-trasferiment tas-sinjal tal-koljatura lejn l-istadji li jmiss (in-network tal-irfinar tal-frekwenzi u l-antenna) ikun iktar faċli. == Sistema tal-antenna == Is-sistema tal-antenna, li tikkonsisti minn wajer tal-antenna mirfuda fuq torrijiet bħal dawk li jirfdu l-linji tal-elettriku b'tensjoni għolja, għandha effiċjenza baxxa ħafna minħabba l-fatt li t-tul tal-antenna xorta waħda huwa relattivament żgħir meta mqabbel mat-tul tal-mewġ tal-output. == Dettalji tekniċi == [[Stampa:Log-periodic shortwave antenna - Grimeton.jpg|xellug|daqsminuri|Antenna perjodika tal-mewġ qasir]] Sabiex tinkiseb medda massima, bħal stazzjonijiet oħrajn tar-radjutelegrafija transoċeanika l ta' dak iż-żmien, l-istazzjon kien jittrażmetti fil-banda ta' frekwenzi baxxi ħafna, bi frekwenza ta' 17.2 kilohertz u b'hekk it-tul tal-mewġ kien ikun bejn wieħed u ieħor ta' 17,442-il metru. Minkejja li l-antenna kienet tkun twila bejn wieħed u ieħor żewġ kilometri, xorta waħda kienet tkun qasira meta mqabbla mat-tul tal-mewġ u b'hekk ma tantx kienet effiċjenti. Kull wieħed mis-sitt arbli tal-antenna fih sezzjoni trasversali ta' 46 metru fuq nett b'għoli kumplessiv ta' 127 metru. Illum il-ġurnata fuqhom hemm tmien kondutturi tal-antenna għalkemm oriġinarjament kien hemm 12. Fuq l-istatur hemm 64 trembil tal-alternatur/ġeneratur, u kull wieħed jipprovdi 100 V sa 30 A, jiġifieri bejn wieħed u ieħor 3 kW. B'hekk il-qofol tal-potenza tal-output tar-radjufrekwenzi huwa ta' madwar 64 x 3 kW jew 200 kW, għalkemm illum il-ġurnata normalment jiġi limitat sa madwar 80 kW. Ir-rotor huwa ċirku tal-azzar b'dijametru ta' 1.6 metru u bi ħxuna ta' madwar 7.5 cm fil-periferija. Madwar iċ-ċirkonferenza tiegħu fih 488 slott mimlijin bir-ram isfar. Id-distakk tal-arja bejn l-istatur u r-rotor hija ta' 1 mm jew inqas. Il-mutur li jħaddem il-ġeneratur kapaċi jasal sa 500 HP (bejn wieħed u ieħor 370 kW). Dan huwa fornut minn provvista ta' 2,200 V minn provvista b'żewġ fażijiet li tirriżulta minn trasformatur, b'dawrien ta' 711.3 rpm, biex tinkiseb il-frekwenza operattiva speċifikata. Is-sett kollu tat-trażmettitur jiżen madwar 50 tunnellata.<ref>{{Ċita web|url=https://grimeton.org/?lang=en|titlu=Grimeton {{!}} Världsarvet|lingwa=sv-SE|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".<ref name=":0" /> == Referenzi == 14dfqca0e5e3m67y2satiwcbp8chr8f 278749 278748 2022-08-02T16:39:11Z Trigcly 17859 added [[Category:Siti ta' Wirt Dinji]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Varberg Radio Station.jpg|daqsminuri|277x277px|It-trażmettitur tal-mewġ twil ta' Varberg]] L-'''Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton''' (pronunzja bl-[[Lingwa Żvediża|Iżvediż]]: [ˈɡrɪ̂mːɛˌtɔn])<ref>Jöran Sahlgren; Gösta Bergman (1979). ''Svenska ortnamn med uttalsuppgifter'' (bl-Iżvediż). p. 9.</ref> fin-Nofsinhar tal-[[Żvezja|Iżvezja]], qrib [[Varberg]] f'Halland, huwa stazzjon bikri tat-telegrafija bla fili Transatlantika bil-mewġ twil li nbena fl-1922-1924, u li ġie ppreservat bħala sit storiku. Mis-snin 20 sas-snin 40 tas-seklu 20 intuża għat-trażmissjoni ta' telegrammi bil-[[kodiċi Morse]] lejn l-[[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta' Fuq]] u lejn pajjiżi oħra madwar id-[[Id-Dinja|dinja]]. Matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] kien l-unika kollegament ta' telekomunikazzjoni li kellha l-Iżvezja mal-bqija tad-dinja. Kien l-unika eżempju eżistenti ta' teknoloġija bikrija tat-trażmissjoni bir-radju qabel l-użu tal-elettronika msejħa alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon sar [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]] fl-2004<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1134/|titlu=Grimeton Radio Station, Varberg|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref>, u ġie deskritt bħala "[[monument]] straordinarju li jirrappreżenta l-proċess ta' żvilupp tat-teknoloġija tal-komunikazzjoni fiż-żmien wara [[l-Ewwel Gwerra Dinjija]]". L-istazzjon tar-radju huwa wkoll sit ewlieni tar-Rotta [[Ewropa|Ewropea]] tal-Wirt Industrijali.<ref>{{Ċita web|url=https://www.erih.net/|titlu=European route of industrial heritage - ERIH|sit=www.erih.net|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> It-trażmettitur għadu operattiv, u kull sena f'jum imsejjaħ Jum Alexanderson jinxtegħel u jittrażmetti trażmissjonijiet qosra ta' prova bil-kodiċi Morse, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Storja == [[Stampa:Alexanderson Alternator.jpg|xellug|daqsminuri|248x248px|L-Alternatur ta' Alexanderson]] Għall-ħabta tal-1910, il-pajjiżi industrijali bdew jibnu networks ta' stazzjonijiet qawwijin tar-radjutelegrafija transoċeanika bil-mewġ twil sabiex jikkomunikaw telegrafikament ma' pajjiżi oħra. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, ir-radju sar teknoloġija strateġika meta l-pajjiżi ndunaw li pajjiż mingħajr kapaċità tar-radju fuq distanza twila seta' jiġi iżolat mill-bqija tad-dinja minn għadu li sempliċement jaqta' l-kejbils tat-telegrafija ta' taħt il-baħar tiegħu. Fl-1921, id-dipendenza ġeografika tal-Iżvezja fuq in-networks ta' kejbils ta' taħt il-baħar ta' pajjiżi oħra, u t-telf temporanju ta' dawk il-konnessjonijiet vitali matul il-gwerra, immotivaw lill-Parlament Żvediż jieħu deċiżjoni favur il-bini ta' stazzjon tar-radjutelegrafija fl-Iżvezja biex jittrażmetti traffiku ta' telegrammi minn naħa għall-oħra tal-[[Oċean Atlantiku]]. Dak iż-żmien, kien hemm diversi teknoloġiji differenti li kienu jintużaw għat-trażmissjoni tar-radju b'potenza kbira, u kull waħda minnhom kienu f'idejn kumpanija industrijali kbira differenti. Intalbu offerti minn Telefunken f'[[Berlin]], il-[[Ġermanja]], minn The Marconi Company f'[[Londra]], ir-[[Renju Unit]], mir-Radio Corporation of America (RCA) fi [[Belt ta' New York|New York]], l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], u mis-Société Française Radio-Electrique f'[[Pariġi]], [[Franza]]. It-tranżmettitur li ntgħażel kien l-alternatur ta' Alexanderson, li ġie vvintat għall-ħabta tal-1906 mill-Iżvediż-Amerikan [[Ernst Alexanderson]] u ġie mmanifatturat mill-RCA. Dan kien jikkonsisti minn ġeneratur elettromekkaniku rotatorju tal-kurrent alternat (alternatur) li kien jitqabbad permezz ta' mutur elettriku b'veloċità biżżejjed sabiex jiġġenera kurrent alternat fil-frekwenzi tar-radju, li kien jiġi kkollegat mal-antenna. Kien wieħed mill-ewwel trażmettituri li ġġenera mewġ kontinwu sinusojdali, li permezz tagħhom il-komunikazzjoni setgħet issir fuq distanza itwal mill-mewġ immewwet li kien jintuża mit-trażmettituri iktar bikrin li kienu jaħdmu bl-ispinterometru. Wara li saru kalkoli bir-reqqa, l-istazzjon inbena fi Grimeton, tul il-kosta tal-Lbiċ tal-Iżvezja, sabiex jiġu sfruttati l-kundizzjonijiet tajbin ta' propagazzjoni tal-mewġ tar-radju mit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku sal-Amerka ta' Fuq. Sabiex tinkiseb komunikazzjoni binhar tul distanzi daqstant twal, l-istazzjonijiet transoċeaniċi ħadu vantaġġ minn mekkaniżmu ta' gwida tal-mewġ tal-jonosfera terrestri li kienet tirrikjedi li jittrażmettu bi frekwenzi f'medda ta' frekwenzi baxxa ħafna, saħansitra taħt it-30 kHz. Ir-radjutrażmettituri kellhom bżonn antenni tassew kbar biex jirradjaw dan il-mewġ twil b'mod effiċjenti. L-istazzjon ta' Grimeton kellu antenna enormi bil-parti ta' fuq ċatta li kienet twila 1.9 km (1.2 mil) u li kienet tikkonsisti minn tnax-il wajer (li iktar 'il quddiem tnaqqsu għal tmien wajers) mirfuda fuq sitt torrijiet tal-azzar għoljin 127 metru (380 pied). L-istazzjon beda jaħdem fl-1924, u beda jittrażmetti t-traffiku radjutelegrafiku mis-sinjal tas-sejħa SAQ b'200 kW fuq frekwenza ta' 16.5 kilohertz, li iktar 'il quddiem inbidlet għal 17.2 kHz, lejn ir-riċevituri tal-RCA f'Long Island, New York. [[Stampa:Grimetonmasterna.jpg|daqsminuri|Antenna bil-parti ta' fuq ċatta fuq tul ta' 1,900 metru (1.2 mil)]] It-teknoloġija tal-alternatur ta' Alexanderson malajr saret antikwata saħansitra anke waqt li kienet qed tiġi installata. It-trażmettituri bl-oxxillatur elettroniku bit-tubu vakwu, ivvintati minn [[Lee De Forest]] fl-1907, issostitwew il-biċċa l-kbira tat-trażmettituri preelettroniċi fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. Madankollu, l-investiment ta' kapital kbir fit-trażmettitur bl-alternatur ta' Alexanderson wassal biex is-sidien jibqgħu jużaw dan il-makkinarju enormi fit-tul anke wara li teknoloġikament kienu saru antikwati. Sas-snin 30 tas-seklu 20, il-komunikazzjoni Transatlantika kienet qalbet għall-mewġ qasir, u t-trażmettituri tal-mewġ qasir bit-tubu vakwu ġew installati fil-binja prinċipali, filwaqt li twaħħlet antenna perjodika tal-mewġ qasir fuq il-bejt. L-alternatur ta' Alexanderson beda jintuża b'mod sekondarju bħala trażmettitur navali għall-komunikazzjoni mas-sottomarini, peress li l-frekwenzi baxxi ħafna jistgħu jippenetraw fil-baħar fuq distanza qasira. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945), l-istazzjon laħaq il-qofol tiegħu, meta kien jintuża bħala l-istazzjon ewlieni ta' komunikazzjoni tal-[[Skandinavja|Iskandinavja]] mal-bqija tad-dinja. Mill-ġdid, il-konnessjonijiet bil-kejbils tal-komunikazzjoni taħt il-baħar malajr inqatgħu mill-pajjiżi fil-gwerra u t-trażmissjonijiet radjutelegrafiċi kienu kollegament mal-bqija tad-dinja. L-istazzjon baqa' jintuża għat-trażmissjonijiet navali sal-1960. L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton illum il-ġurnata huwa l-uniku stazzjon li għad fadal fin-network Transatlantiku ta' disa' stazzjonijiet tal-mewġ twil li kienu nbnew bejn l-1918 u l-1924, kollha kemm huma mgħammra b'alternaturi ta' Alexanderson. Fl-2004 l-istazzjon żdied fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. It-trażmettitur ta' Grimeton huwa l-aħħar eżempju eżistenti ta' alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon huwa l-uniku stazzjon tar-radju li għad baqa' mill-era ta' qabel it-tubu vakwu u għadu f'kundizzjoni operattiva. Kull sena, f'jum magħruf bħala Jum Alexanderson, li jaħbat jew fl-aħħar Ħadd f'Ġunju, jew fl-ewwel Ħadd f'Lulju, skont liema minnhom ikun l-eqreb tat-2 ta' Lulju, is-sit ikun operattiv u miftuħ għall-pubbliku, it-trażmettitur jinxtegħel u jittrażmetti messaġġi ta' prova fuq 17.2 kHz bis-sinjal tas-sejħa SAQ, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Prinċipju operattiv == [[Stampa:Grimeton interiör.jpg|xellug|daqsminuri|273x273px|L-istazzjon minn ġewwa]] Il-prinċipju li jintuża għat-tħaddim tal-istazzjon huwa ta' ġeneratur (imsejjaħ ukoll alternatur) b'għadd kbir eżatt ta' poli, imħaddem b'veloċità eżatta li taqbel mal-għadd ta' bidliet bejn il-poli, u bil-frekwenza mixtieqa tal-output (f = poli/2 * dawriet). It-trażmettitur jinxtegħel u jintefa skont il-kodiċi Morse ta' sinjalar u b'hekk il-mutur ibiddel ħarira l-frekwenza. B'hekk il-frekwenza tkun 'il barra mill-banda dejqa tal-antenna u għaldaqstant tiġi trażmessa b'inqas potenza. Fil-fatt b'hekk tinħoloq kjavi bikrija u għaqlija ta' bidliet fil-frekwenzi (bl-Ingliż: frequency shift keying (FSK)). Matul il-kostruzzjoni tal-istazzjon, dan kien l-uniku mod magħruf biex ikun hemm output ta' potenza kbira ħafna bir-radjufrekwenzi. Il-prinċipju jaħdem qisu wieħed qed idawwar id-dinamo ta' rota: dinamo pereżempju jkollu erba' poli u billi dan jiddawwar b'100 dawra fis-sekonda, l-output ikun ta' 200 Hertz. Jekk l-għadd ta' poli fid-dinamo jiżdied għal 80, l-istess veloċità tipproduċi sinjal ta' 4 kHz. Jekk jiżdiedu kemm l-għadd ta' poli kif ukoll il-veloċità tad-dawriet, il-frekwenzi iktar għoljin isiru possibbli. == Dijagramma skematika tal-prinċipju == [[Stampa:60 polige generator wikipedia panthouse 003.svg|daqsminuri|247x247px|Il-prinċipju ta' ġeneratur b'diversi poli għall-ħolqien tar-radjufrekwenzi]] Bejn il-punti a u b ikun hemm sinjal ta' 15 (peress li jkun hemm 30 poli) li jiġi mmultiplikat bl-għadd ta' dawriet. Il-virga tad-dawrien bi trembil elettriku li joħolqu koljatura tgħaddi minn sekwenza ta' poli manjetiċi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Dan il-proċess joħloq kurrent alternat fil-punti a u b. Dan il-mudell ippreżentat fid-dijagramma skematika fih kalamiti fissi (statur) u koljatura rotatorja (rotor). Il-postijiet ta' dawn it-tnejn jistgħu jinbidlu biex il-kalamiti jkunu qed iduru fin-nofs u l-koljaturi jkunu f'għamla ta' ċirku madwarhom. B'hekk it-trasferiment tas-sinjal tal-koljatura lejn l-istadji li jmiss (in-network tal-irfinar tal-frekwenzi u l-antenna) ikun iktar faċli. == Sistema tal-antenna == Is-sistema tal-antenna, li tikkonsisti minn wajer tal-antenna mirfuda fuq torrijiet bħal dawk li jirfdu l-linji tal-elettriku b'tensjoni għolja, għandha effiċjenza baxxa ħafna minħabba l-fatt li t-tul tal-antenna xorta waħda huwa relattivament żgħir meta mqabbel mat-tul tal-mewġ tal-output. == Dettalji tekniċi == [[Stampa:Log-periodic shortwave antenna - Grimeton.jpg|xellug|daqsminuri|Antenna perjodika tal-mewġ qasir]] Sabiex tinkiseb medda massima, bħal stazzjonijiet oħrajn tar-radjutelegrafija transoċeanika l ta' dak iż-żmien, l-istazzjon kien jittrażmetti fil-banda ta' frekwenzi baxxi ħafna, bi frekwenza ta' 17.2 kilohertz u b'hekk it-tul tal-mewġ kien ikun bejn wieħed u ieħor ta' 17,442-il metru. Minkejja li l-antenna kienet tkun twila bejn wieħed u ieħor żewġ kilometri, xorta waħda kienet tkun qasira meta mqabbla mat-tul tal-mewġ u b'hekk ma tantx kienet effiċjenti. Kull wieħed mis-sitt arbli tal-antenna fih sezzjoni trasversali ta' 46 metru fuq nett b'għoli kumplessiv ta' 127 metru. Illum il-ġurnata fuqhom hemm tmien kondutturi tal-antenna għalkemm oriġinarjament kien hemm 12. Fuq l-istatur hemm 64 trembil tal-alternatur/ġeneratur, u kull wieħed jipprovdi 100 V sa 30 A, jiġifieri bejn wieħed u ieħor 3 kW. B'hekk il-qofol tal-potenza tal-output tar-radjufrekwenzi huwa ta' madwar 64 x 3 kW jew 200 kW, għalkemm illum il-ġurnata normalment jiġi limitat sa madwar 80 kW. Ir-rotor huwa ċirku tal-azzar b'dijametru ta' 1.6 metru u bi ħxuna ta' madwar 7.5 cm fil-periferija. Madwar iċ-ċirkonferenza tiegħu fih 488 slott mimlijin bir-ram isfar. Id-distakk tal-arja bejn l-istatur u r-rotor hija ta' 1 mm jew inqas. Il-mutur li jħaddem il-ġeneratur kapaċi jasal sa 500 HP (bejn wieħed u ieħor 370 kW). Dan huwa fornut minn provvista ta' 2,200 V minn provvista b'żewġ fażijiet li tirriżulta minn trasformatur, b'dawrien ta' 711.3 rpm, biex tinkiseb il-frekwenza operattiva speċifikata. Is-sett kollu tat-trażmettitur jiżen madwar 50 tunnellata.<ref>{{Ċita web|url=https://grimeton.org/?lang=en|titlu=Grimeton {{!}} Världsarvet|lingwa=sv-SE|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] 4rbopaf7b3ydf598tb24q9jgd4kekgm 278750 278749 2022-08-02T16:39:18Z Trigcly 17859 added [[Category:Żvezja]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Varberg Radio Station.jpg|daqsminuri|277x277px|It-trażmettitur tal-mewġ twil ta' Varberg]] L-'''Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton''' (pronunzja bl-[[Lingwa Żvediża|Iżvediż]]: [ˈɡrɪ̂mːɛˌtɔn])<ref>Jöran Sahlgren; Gösta Bergman (1979). ''Svenska ortnamn med uttalsuppgifter'' (bl-Iżvediż). p. 9.</ref> fin-Nofsinhar tal-[[Żvezja|Iżvezja]], qrib [[Varberg]] f'Halland, huwa stazzjon bikri tat-telegrafija bla fili Transatlantika bil-mewġ twil li nbena fl-1922-1924, u li ġie ppreservat bħala sit storiku. Mis-snin 20 sas-snin 40 tas-seklu 20 intuża għat-trażmissjoni ta' telegrammi bil-[[kodiċi Morse]] lejn l-[[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta' Fuq]] u lejn pajjiżi oħra madwar id-[[Id-Dinja|dinja]]. Matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] kien l-unika kollegament ta' telekomunikazzjoni li kellha l-Iżvezja mal-bqija tad-dinja. Kien l-unika eżempju eżistenti ta' teknoloġija bikrija tat-trażmissjoni bir-radju qabel l-użu tal-elettronika msejħa alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon sar [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]] fl-2004<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1134/|titlu=Grimeton Radio Station, Varberg|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref>, u ġie deskritt bħala "[[monument]] straordinarju li jirrappreżenta l-proċess ta' żvilupp tat-teknoloġija tal-komunikazzjoni fiż-żmien wara [[l-Ewwel Gwerra Dinjija]]". L-istazzjon tar-radju huwa wkoll sit ewlieni tar-Rotta [[Ewropa|Ewropea]] tal-Wirt Industrijali.<ref>{{Ċita web|url=https://www.erih.net/|titlu=European route of industrial heritage - ERIH|sit=www.erih.net|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> It-trażmettitur għadu operattiv, u kull sena f'jum imsejjaħ Jum Alexanderson jinxtegħel u jittrażmetti trażmissjonijiet qosra ta' prova bil-kodiċi Morse, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Storja == [[Stampa:Alexanderson Alternator.jpg|xellug|daqsminuri|248x248px|L-Alternatur ta' Alexanderson]] Għall-ħabta tal-1910, il-pajjiżi industrijali bdew jibnu networks ta' stazzjonijiet qawwijin tar-radjutelegrafija transoċeanika bil-mewġ twil sabiex jikkomunikaw telegrafikament ma' pajjiżi oħra. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, ir-radju sar teknoloġija strateġika meta l-pajjiżi ndunaw li pajjiż mingħajr kapaċità tar-radju fuq distanza twila seta' jiġi iżolat mill-bqija tad-dinja minn għadu li sempliċement jaqta' l-kejbils tat-telegrafija ta' taħt il-baħar tiegħu. Fl-1921, id-dipendenza ġeografika tal-Iżvezja fuq in-networks ta' kejbils ta' taħt il-baħar ta' pajjiżi oħra, u t-telf temporanju ta' dawk il-konnessjonijiet vitali matul il-gwerra, immotivaw lill-Parlament Żvediż jieħu deċiżjoni favur il-bini ta' stazzjon tar-radjutelegrafija fl-Iżvezja biex jittrażmetti traffiku ta' telegrammi minn naħa għall-oħra tal-[[Oċean Atlantiku]]. Dak iż-żmien, kien hemm diversi teknoloġiji differenti li kienu jintużaw għat-trażmissjoni tar-radju b'potenza kbira, u kull waħda minnhom kienu f'idejn kumpanija industrijali kbira differenti. Intalbu offerti minn Telefunken f'[[Berlin]], il-[[Ġermanja]], minn The Marconi Company f'[[Londra]], ir-[[Renju Unit]], mir-Radio Corporation of America (RCA) fi [[Belt ta' New York|New York]], l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], u mis-Société Française Radio-Electrique f'[[Pariġi]], [[Franza]]. It-tranżmettitur li ntgħażel kien l-alternatur ta' Alexanderson, li ġie vvintat għall-ħabta tal-1906 mill-Iżvediż-Amerikan [[Ernst Alexanderson]] u ġie mmanifatturat mill-RCA. Dan kien jikkonsisti minn ġeneratur elettromekkaniku rotatorju tal-kurrent alternat (alternatur) li kien jitqabbad permezz ta' mutur elettriku b'veloċità biżżejjed sabiex jiġġenera kurrent alternat fil-frekwenzi tar-radju, li kien jiġi kkollegat mal-antenna. Kien wieħed mill-ewwel trażmettituri li ġġenera mewġ kontinwu sinusojdali, li permezz tagħhom il-komunikazzjoni setgħet issir fuq distanza itwal mill-mewġ immewwet li kien jintuża mit-trażmettituri iktar bikrin li kienu jaħdmu bl-ispinterometru. Wara li saru kalkoli bir-reqqa, l-istazzjon inbena fi Grimeton, tul il-kosta tal-Lbiċ tal-Iżvezja, sabiex jiġu sfruttati l-kundizzjonijiet tajbin ta' propagazzjoni tal-mewġ tar-radju mit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku sal-Amerka ta' Fuq. Sabiex tinkiseb komunikazzjoni binhar tul distanzi daqstant twal, l-istazzjonijiet transoċeaniċi ħadu vantaġġ minn mekkaniżmu ta' gwida tal-mewġ tal-jonosfera terrestri li kienet tirrikjedi li jittrażmettu bi frekwenzi f'medda ta' frekwenzi baxxa ħafna, saħansitra taħt it-30 kHz. Ir-radjutrażmettituri kellhom bżonn antenni tassew kbar biex jirradjaw dan il-mewġ twil b'mod effiċjenti. L-istazzjon ta' Grimeton kellu antenna enormi bil-parti ta' fuq ċatta li kienet twila 1.9 km (1.2 mil) u li kienet tikkonsisti minn tnax-il wajer (li iktar 'il quddiem tnaqqsu għal tmien wajers) mirfuda fuq sitt torrijiet tal-azzar għoljin 127 metru (380 pied). L-istazzjon beda jaħdem fl-1924, u beda jittrażmetti t-traffiku radjutelegrafiku mis-sinjal tas-sejħa SAQ b'200 kW fuq frekwenza ta' 16.5 kilohertz, li iktar 'il quddiem inbidlet għal 17.2 kHz, lejn ir-riċevituri tal-RCA f'Long Island, New York. [[Stampa:Grimetonmasterna.jpg|daqsminuri|Antenna bil-parti ta' fuq ċatta fuq tul ta' 1,900 metru (1.2 mil)]] It-teknoloġija tal-alternatur ta' Alexanderson malajr saret antikwata saħansitra anke waqt li kienet qed tiġi installata. It-trażmettituri bl-oxxillatur elettroniku bit-tubu vakwu, ivvintati minn [[Lee De Forest]] fl-1907, issostitwew il-biċċa l-kbira tat-trażmettituri preelettroniċi fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. Madankollu, l-investiment ta' kapital kbir fit-trażmettitur bl-alternatur ta' Alexanderson wassal biex is-sidien jibqgħu jużaw dan il-makkinarju enormi fit-tul anke wara li teknoloġikament kienu saru antikwati. Sas-snin 30 tas-seklu 20, il-komunikazzjoni Transatlantika kienet qalbet għall-mewġ qasir, u t-trażmettituri tal-mewġ qasir bit-tubu vakwu ġew installati fil-binja prinċipali, filwaqt li twaħħlet antenna perjodika tal-mewġ qasir fuq il-bejt. L-alternatur ta' Alexanderson beda jintuża b'mod sekondarju bħala trażmettitur navali għall-komunikazzjoni mas-sottomarini, peress li l-frekwenzi baxxi ħafna jistgħu jippenetraw fil-baħar fuq distanza qasira. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945), l-istazzjon laħaq il-qofol tiegħu, meta kien jintuża bħala l-istazzjon ewlieni ta' komunikazzjoni tal-[[Skandinavja|Iskandinavja]] mal-bqija tad-dinja. Mill-ġdid, il-konnessjonijiet bil-kejbils tal-komunikazzjoni taħt il-baħar malajr inqatgħu mill-pajjiżi fil-gwerra u t-trażmissjonijiet radjutelegrafiċi kienu kollegament mal-bqija tad-dinja. L-istazzjon baqa' jintuża għat-trażmissjonijiet navali sal-1960. L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton illum il-ġurnata huwa l-uniku stazzjon li għad fadal fin-network Transatlantiku ta' disa' stazzjonijiet tal-mewġ twil li kienu nbnew bejn l-1918 u l-1924, kollha kemm huma mgħammra b'alternaturi ta' Alexanderson. Fl-2004 l-istazzjon żdied fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. It-trażmettitur ta' Grimeton huwa l-aħħar eżempju eżistenti ta' alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon huwa l-uniku stazzjon tar-radju li għad baqa' mill-era ta' qabel it-tubu vakwu u għadu f'kundizzjoni operattiva. Kull sena, f'jum magħruf bħala Jum Alexanderson, li jaħbat jew fl-aħħar Ħadd f'Ġunju, jew fl-ewwel Ħadd f'Lulju, skont liema minnhom ikun l-eqreb tat-2 ta' Lulju, is-sit ikun operattiv u miftuħ għall-pubbliku, it-trażmettitur jinxtegħel u jittrażmetti messaġġi ta' prova fuq 17.2 kHz bis-sinjal tas-sejħa SAQ, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Prinċipju operattiv == [[Stampa:Grimeton interiör.jpg|xellug|daqsminuri|273x273px|L-istazzjon minn ġewwa]] Il-prinċipju li jintuża għat-tħaddim tal-istazzjon huwa ta' ġeneratur (imsejjaħ ukoll alternatur) b'għadd kbir eżatt ta' poli, imħaddem b'veloċità eżatta li taqbel mal-għadd ta' bidliet bejn il-poli, u bil-frekwenza mixtieqa tal-output (f = poli/2 * dawriet). It-trażmettitur jinxtegħel u jintefa skont il-kodiċi Morse ta' sinjalar u b'hekk il-mutur ibiddel ħarira l-frekwenza. B'hekk il-frekwenza tkun 'il barra mill-banda dejqa tal-antenna u għaldaqstant tiġi trażmessa b'inqas potenza. Fil-fatt b'hekk tinħoloq kjavi bikrija u għaqlija ta' bidliet fil-frekwenzi (bl-Ingliż: frequency shift keying (FSK)). Matul il-kostruzzjoni tal-istazzjon, dan kien l-uniku mod magħruf biex ikun hemm output ta' potenza kbira ħafna bir-radjufrekwenzi. Il-prinċipju jaħdem qisu wieħed qed idawwar id-dinamo ta' rota: dinamo pereżempju jkollu erba' poli u billi dan jiddawwar b'100 dawra fis-sekonda, l-output ikun ta' 200 Hertz. Jekk l-għadd ta' poli fid-dinamo jiżdied għal 80, l-istess veloċità tipproduċi sinjal ta' 4 kHz. Jekk jiżdiedu kemm l-għadd ta' poli kif ukoll il-veloċità tad-dawriet, il-frekwenzi iktar għoljin isiru possibbli. == Dijagramma skematika tal-prinċipju == [[Stampa:60 polige generator wikipedia panthouse 003.svg|daqsminuri|247x247px|Il-prinċipju ta' ġeneratur b'diversi poli għall-ħolqien tar-radjufrekwenzi]] Bejn il-punti a u b ikun hemm sinjal ta' 15 (peress li jkun hemm 30 poli) li jiġi mmultiplikat bl-għadd ta' dawriet. Il-virga tad-dawrien bi trembil elettriku li joħolqu koljatura tgħaddi minn sekwenza ta' poli manjetiċi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Dan il-proċess joħloq kurrent alternat fil-punti a u b. Dan il-mudell ippreżentat fid-dijagramma skematika fih kalamiti fissi (statur) u koljatura rotatorja (rotor). Il-postijiet ta' dawn it-tnejn jistgħu jinbidlu biex il-kalamiti jkunu qed iduru fin-nofs u l-koljaturi jkunu f'għamla ta' ċirku madwarhom. B'hekk it-trasferiment tas-sinjal tal-koljatura lejn l-istadji li jmiss (in-network tal-irfinar tal-frekwenzi u l-antenna) ikun iktar faċli. == Sistema tal-antenna == Is-sistema tal-antenna, li tikkonsisti minn wajer tal-antenna mirfuda fuq torrijiet bħal dawk li jirfdu l-linji tal-elettriku b'tensjoni għolja, għandha effiċjenza baxxa ħafna minħabba l-fatt li t-tul tal-antenna xorta waħda huwa relattivament żgħir meta mqabbel mat-tul tal-mewġ tal-output. == Dettalji tekniċi == [[Stampa:Log-periodic shortwave antenna - Grimeton.jpg|xellug|daqsminuri|Antenna perjodika tal-mewġ qasir]] Sabiex tinkiseb medda massima, bħal stazzjonijiet oħrajn tar-radjutelegrafija transoċeanika l ta' dak iż-żmien, l-istazzjon kien jittrażmetti fil-banda ta' frekwenzi baxxi ħafna, bi frekwenza ta' 17.2 kilohertz u b'hekk it-tul tal-mewġ kien ikun bejn wieħed u ieħor ta' 17,442-il metru. Minkejja li l-antenna kienet tkun twila bejn wieħed u ieħor żewġ kilometri, xorta waħda kienet tkun qasira meta mqabbla mat-tul tal-mewġ u b'hekk ma tantx kienet effiċjenti. Kull wieħed mis-sitt arbli tal-antenna fih sezzjoni trasversali ta' 46 metru fuq nett b'għoli kumplessiv ta' 127 metru. Illum il-ġurnata fuqhom hemm tmien kondutturi tal-antenna għalkemm oriġinarjament kien hemm 12. Fuq l-istatur hemm 64 trembil tal-alternatur/ġeneratur, u kull wieħed jipprovdi 100 V sa 30 A, jiġifieri bejn wieħed u ieħor 3 kW. B'hekk il-qofol tal-potenza tal-output tar-radjufrekwenzi huwa ta' madwar 64 x 3 kW jew 200 kW, għalkemm illum il-ġurnata normalment jiġi limitat sa madwar 80 kW. Ir-rotor huwa ċirku tal-azzar b'dijametru ta' 1.6 metru u bi ħxuna ta' madwar 7.5 cm fil-periferija. Madwar iċ-ċirkonferenza tiegħu fih 488 slott mimlijin bir-ram isfar. Id-distakk tal-arja bejn l-istatur u r-rotor hija ta' 1 mm jew inqas. Il-mutur li jħaddem il-ġeneratur kapaċi jasal sa 500 HP (bejn wieħed u ieħor 370 kW). Dan huwa fornut minn provvista ta' 2,200 V minn provvista b'żewġ fażijiet li tirriżulta minn trasformatur, b'dawrien ta' 711.3 rpm, biex tinkiseb il-frekwenza operattiva speċifikata. Is-sett kollu tat-trażmettitur jiżen madwar 50 tunnellata.<ref>{{Ċita web|url=https://grimeton.org/?lang=en|titlu=Grimeton {{!}} Världsarvet|lingwa=sv-SE|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Żvezja]] 0de3jfottdwoc1gc4emd55popz06lm4 278751 278750 2022-08-02T16:39:27Z Trigcly 17859 added [[Category:Komunikazzjoni]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Varberg Radio Station.jpg|daqsminuri|277x277px|It-trażmettitur tal-mewġ twil ta' Varberg]] L-'''Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton''' (pronunzja bl-[[Lingwa Żvediża|Iżvediż]]: [ˈɡrɪ̂mːɛˌtɔn])<ref>Jöran Sahlgren; Gösta Bergman (1979). ''Svenska ortnamn med uttalsuppgifter'' (bl-Iżvediż). p. 9.</ref> fin-Nofsinhar tal-[[Żvezja|Iżvezja]], qrib [[Varberg]] f'Halland, huwa stazzjon bikri tat-telegrafija bla fili Transatlantika bil-mewġ twil li nbena fl-1922-1924, u li ġie ppreservat bħala sit storiku. Mis-snin 20 sas-snin 40 tas-seklu 20 intuża għat-trażmissjoni ta' telegrammi bil-[[kodiċi Morse]] lejn l-[[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta' Fuq]] u lejn pajjiżi oħra madwar id-[[Id-Dinja|dinja]]. Matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] kien l-unika kollegament ta' telekomunikazzjoni li kellha l-Iżvezja mal-bqija tad-dinja. Kien l-unika eżempju eżistenti ta' teknoloġija bikrija tat-trażmissjoni bir-radju qabel l-użu tal-elettronika msejħa alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon sar [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]] fl-2004<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1134/|titlu=Grimeton Radio Station, Varberg|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref>, u ġie deskritt bħala "[[monument]] straordinarju li jirrappreżenta l-proċess ta' żvilupp tat-teknoloġija tal-komunikazzjoni fiż-żmien wara [[l-Ewwel Gwerra Dinjija]]". L-istazzjon tar-radju huwa wkoll sit ewlieni tar-Rotta [[Ewropa|Ewropea]] tal-Wirt Industrijali.<ref>{{Ċita web|url=https://www.erih.net/|titlu=European route of industrial heritage - ERIH|sit=www.erih.net|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> It-trażmettitur għadu operattiv, u kull sena f'jum imsejjaħ Jum Alexanderson jinxtegħel u jittrażmetti trażmissjonijiet qosra ta' prova bil-kodiċi Morse, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Storja == [[Stampa:Alexanderson Alternator.jpg|xellug|daqsminuri|248x248px|L-Alternatur ta' Alexanderson]] Għall-ħabta tal-1910, il-pajjiżi industrijali bdew jibnu networks ta' stazzjonijiet qawwijin tar-radjutelegrafija transoċeanika bil-mewġ twil sabiex jikkomunikaw telegrafikament ma' pajjiżi oħra. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, ir-radju sar teknoloġija strateġika meta l-pajjiżi ndunaw li pajjiż mingħajr kapaċità tar-radju fuq distanza twila seta' jiġi iżolat mill-bqija tad-dinja minn għadu li sempliċement jaqta' l-kejbils tat-telegrafija ta' taħt il-baħar tiegħu. Fl-1921, id-dipendenza ġeografika tal-Iżvezja fuq in-networks ta' kejbils ta' taħt il-baħar ta' pajjiżi oħra, u t-telf temporanju ta' dawk il-konnessjonijiet vitali matul il-gwerra, immotivaw lill-Parlament Żvediż jieħu deċiżjoni favur il-bini ta' stazzjon tar-radjutelegrafija fl-Iżvezja biex jittrażmetti traffiku ta' telegrammi minn naħa għall-oħra tal-[[Oċean Atlantiku]]. Dak iż-żmien, kien hemm diversi teknoloġiji differenti li kienu jintużaw għat-trażmissjoni tar-radju b'potenza kbira, u kull waħda minnhom kienu f'idejn kumpanija industrijali kbira differenti. Intalbu offerti minn Telefunken f'[[Berlin]], il-[[Ġermanja]], minn The Marconi Company f'[[Londra]], ir-[[Renju Unit]], mir-Radio Corporation of America (RCA) fi [[Belt ta' New York|New York]], l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], u mis-Société Française Radio-Electrique f'[[Pariġi]], [[Franza]]. It-tranżmettitur li ntgħażel kien l-alternatur ta' Alexanderson, li ġie vvintat għall-ħabta tal-1906 mill-Iżvediż-Amerikan [[Ernst Alexanderson]] u ġie mmanifatturat mill-RCA. Dan kien jikkonsisti minn ġeneratur elettromekkaniku rotatorju tal-kurrent alternat (alternatur) li kien jitqabbad permezz ta' mutur elettriku b'veloċità biżżejjed sabiex jiġġenera kurrent alternat fil-frekwenzi tar-radju, li kien jiġi kkollegat mal-antenna. Kien wieħed mill-ewwel trażmettituri li ġġenera mewġ kontinwu sinusojdali, li permezz tagħhom il-komunikazzjoni setgħet issir fuq distanza itwal mill-mewġ immewwet li kien jintuża mit-trażmettituri iktar bikrin li kienu jaħdmu bl-ispinterometru. Wara li saru kalkoli bir-reqqa, l-istazzjon inbena fi Grimeton, tul il-kosta tal-Lbiċ tal-Iżvezja, sabiex jiġu sfruttati l-kundizzjonijiet tajbin ta' propagazzjoni tal-mewġ tar-radju mit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku sal-Amerka ta' Fuq. Sabiex tinkiseb komunikazzjoni binhar tul distanzi daqstant twal, l-istazzjonijiet transoċeaniċi ħadu vantaġġ minn mekkaniżmu ta' gwida tal-mewġ tal-jonosfera terrestri li kienet tirrikjedi li jittrażmettu bi frekwenzi f'medda ta' frekwenzi baxxa ħafna, saħansitra taħt it-30 kHz. Ir-radjutrażmettituri kellhom bżonn antenni tassew kbar biex jirradjaw dan il-mewġ twil b'mod effiċjenti. L-istazzjon ta' Grimeton kellu antenna enormi bil-parti ta' fuq ċatta li kienet twila 1.9 km (1.2 mil) u li kienet tikkonsisti minn tnax-il wajer (li iktar 'il quddiem tnaqqsu għal tmien wajers) mirfuda fuq sitt torrijiet tal-azzar għoljin 127 metru (380 pied). L-istazzjon beda jaħdem fl-1924, u beda jittrażmetti t-traffiku radjutelegrafiku mis-sinjal tas-sejħa SAQ b'200 kW fuq frekwenza ta' 16.5 kilohertz, li iktar 'il quddiem inbidlet għal 17.2 kHz, lejn ir-riċevituri tal-RCA f'Long Island, New York. [[Stampa:Grimetonmasterna.jpg|daqsminuri|Antenna bil-parti ta' fuq ċatta fuq tul ta' 1,900 metru (1.2 mil)]] It-teknoloġija tal-alternatur ta' Alexanderson malajr saret antikwata saħansitra anke waqt li kienet qed tiġi installata. It-trażmettituri bl-oxxillatur elettroniku bit-tubu vakwu, ivvintati minn [[Lee De Forest]] fl-1907, issostitwew il-biċċa l-kbira tat-trażmettituri preelettroniċi fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. Madankollu, l-investiment ta' kapital kbir fit-trażmettitur bl-alternatur ta' Alexanderson wassal biex is-sidien jibqgħu jużaw dan il-makkinarju enormi fit-tul anke wara li teknoloġikament kienu saru antikwati. Sas-snin 30 tas-seklu 20, il-komunikazzjoni Transatlantika kienet qalbet għall-mewġ qasir, u t-trażmettituri tal-mewġ qasir bit-tubu vakwu ġew installati fil-binja prinċipali, filwaqt li twaħħlet antenna perjodika tal-mewġ qasir fuq il-bejt. L-alternatur ta' Alexanderson beda jintuża b'mod sekondarju bħala trażmettitur navali għall-komunikazzjoni mas-sottomarini, peress li l-frekwenzi baxxi ħafna jistgħu jippenetraw fil-baħar fuq distanza qasira. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945), l-istazzjon laħaq il-qofol tiegħu, meta kien jintuża bħala l-istazzjon ewlieni ta' komunikazzjoni tal-[[Skandinavja|Iskandinavja]] mal-bqija tad-dinja. Mill-ġdid, il-konnessjonijiet bil-kejbils tal-komunikazzjoni taħt il-baħar malajr inqatgħu mill-pajjiżi fil-gwerra u t-trażmissjonijiet radjutelegrafiċi kienu kollegament mal-bqija tad-dinja. L-istazzjon baqa' jintuża għat-trażmissjonijiet navali sal-1960. L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton illum il-ġurnata huwa l-uniku stazzjon li għad fadal fin-network Transatlantiku ta' disa' stazzjonijiet tal-mewġ twil li kienu nbnew bejn l-1918 u l-1924, kollha kemm huma mgħammra b'alternaturi ta' Alexanderson. Fl-2004 l-istazzjon żdied fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. It-trażmettitur ta' Grimeton huwa l-aħħar eżempju eżistenti ta' alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon huwa l-uniku stazzjon tar-radju li għad baqa' mill-era ta' qabel it-tubu vakwu u għadu f'kundizzjoni operattiva. Kull sena, f'jum magħruf bħala Jum Alexanderson, li jaħbat jew fl-aħħar Ħadd f'Ġunju, jew fl-ewwel Ħadd f'Lulju, skont liema minnhom ikun l-eqreb tat-2 ta' Lulju, is-sit ikun operattiv u miftuħ għall-pubbliku, it-trażmettitur jinxtegħel u jittrażmetti messaġġi ta' prova fuq 17.2 kHz bis-sinjal tas-sejħa SAQ, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Prinċipju operattiv == [[Stampa:Grimeton interiör.jpg|xellug|daqsminuri|273x273px|L-istazzjon minn ġewwa]] Il-prinċipju li jintuża għat-tħaddim tal-istazzjon huwa ta' ġeneratur (imsejjaħ ukoll alternatur) b'għadd kbir eżatt ta' poli, imħaddem b'veloċità eżatta li taqbel mal-għadd ta' bidliet bejn il-poli, u bil-frekwenza mixtieqa tal-output (f = poli/2 * dawriet). It-trażmettitur jinxtegħel u jintefa skont il-kodiċi Morse ta' sinjalar u b'hekk il-mutur ibiddel ħarira l-frekwenza. B'hekk il-frekwenza tkun 'il barra mill-banda dejqa tal-antenna u għaldaqstant tiġi trażmessa b'inqas potenza. Fil-fatt b'hekk tinħoloq kjavi bikrija u għaqlija ta' bidliet fil-frekwenzi (bl-Ingliż: frequency shift keying (FSK)). Matul il-kostruzzjoni tal-istazzjon, dan kien l-uniku mod magħruf biex ikun hemm output ta' potenza kbira ħafna bir-radjufrekwenzi. Il-prinċipju jaħdem qisu wieħed qed idawwar id-dinamo ta' rota: dinamo pereżempju jkollu erba' poli u billi dan jiddawwar b'100 dawra fis-sekonda, l-output ikun ta' 200 Hertz. Jekk l-għadd ta' poli fid-dinamo jiżdied għal 80, l-istess veloċità tipproduċi sinjal ta' 4 kHz. Jekk jiżdiedu kemm l-għadd ta' poli kif ukoll il-veloċità tad-dawriet, il-frekwenzi iktar għoljin isiru possibbli. == Dijagramma skematika tal-prinċipju == [[Stampa:60 polige generator wikipedia panthouse 003.svg|daqsminuri|247x247px|Il-prinċipju ta' ġeneratur b'diversi poli għall-ħolqien tar-radjufrekwenzi]] Bejn il-punti a u b ikun hemm sinjal ta' 15 (peress li jkun hemm 30 poli) li jiġi mmultiplikat bl-għadd ta' dawriet. Il-virga tad-dawrien bi trembil elettriku li joħolqu koljatura tgħaddi minn sekwenza ta' poli manjetiċi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Dan il-proċess joħloq kurrent alternat fil-punti a u b. Dan il-mudell ippreżentat fid-dijagramma skematika fih kalamiti fissi (statur) u koljatura rotatorja (rotor). Il-postijiet ta' dawn it-tnejn jistgħu jinbidlu biex il-kalamiti jkunu qed iduru fin-nofs u l-koljaturi jkunu f'għamla ta' ċirku madwarhom. B'hekk it-trasferiment tas-sinjal tal-koljatura lejn l-istadji li jmiss (in-network tal-irfinar tal-frekwenzi u l-antenna) ikun iktar faċli. == Sistema tal-antenna == Is-sistema tal-antenna, li tikkonsisti minn wajer tal-antenna mirfuda fuq torrijiet bħal dawk li jirfdu l-linji tal-elettriku b'tensjoni għolja, għandha effiċjenza baxxa ħafna minħabba l-fatt li t-tul tal-antenna xorta waħda huwa relattivament żgħir meta mqabbel mat-tul tal-mewġ tal-output. == Dettalji tekniċi == [[Stampa:Log-periodic shortwave antenna - Grimeton.jpg|xellug|daqsminuri|Antenna perjodika tal-mewġ qasir]] Sabiex tinkiseb medda massima, bħal stazzjonijiet oħrajn tar-radjutelegrafija transoċeanika l ta' dak iż-żmien, l-istazzjon kien jittrażmetti fil-banda ta' frekwenzi baxxi ħafna, bi frekwenza ta' 17.2 kilohertz u b'hekk it-tul tal-mewġ kien ikun bejn wieħed u ieħor ta' 17,442-il metru. Minkejja li l-antenna kienet tkun twila bejn wieħed u ieħor żewġ kilometri, xorta waħda kienet tkun qasira meta mqabbla mat-tul tal-mewġ u b'hekk ma tantx kienet effiċjenti. Kull wieħed mis-sitt arbli tal-antenna fih sezzjoni trasversali ta' 46 metru fuq nett b'għoli kumplessiv ta' 127 metru. Illum il-ġurnata fuqhom hemm tmien kondutturi tal-antenna għalkemm oriġinarjament kien hemm 12. Fuq l-istatur hemm 64 trembil tal-alternatur/ġeneratur, u kull wieħed jipprovdi 100 V sa 30 A, jiġifieri bejn wieħed u ieħor 3 kW. B'hekk il-qofol tal-potenza tal-output tar-radjufrekwenzi huwa ta' madwar 64 x 3 kW jew 200 kW, għalkemm illum il-ġurnata normalment jiġi limitat sa madwar 80 kW. Ir-rotor huwa ċirku tal-azzar b'dijametru ta' 1.6 metru u bi ħxuna ta' madwar 7.5 cm fil-periferija. Madwar iċ-ċirkonferenza tiegħu fih 488 slott mimlijin bir-ram isfar. Id-distakk tal-arja bejn l-istatur u r-rotor hija ta' 1 mm jew inqas. Il-mutur li jħaddem il-ġeneratur kapaċi jasal sa 500 HP (bejn wieħed u ieħor 370 kW). Dan huwa fornut minn provvista ta' 2,200 V minn provvista b'żewġ fażijiet li tirriżulta minn trasformatur, b'dawrien ta' 711.3 rpm, biex tinkiseb il-frekwenza operattiva speċifikata. Is-sett kollu tat-trażmettitur jiżen madwar 50 tunnellata.<ref>{{Ċita web|url=https://grimeton.org/?lang=en|titlu=Grimeton {{!}} Världsarvet|lingwa=sv-SE|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Żvezja]] [[Kategorija:Komunikazzjoni]] 9piu8syoma15vwaxxjravhkd0fxuoc0 278752 278751 2022-08-02T16:39:42Z Trigcly 17859 added [[Category:Teknoloġija]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Varberg Radio Station.jpg|daqsminuri|277x277px|It-trażmettitur tal-mewġ twil ta' Varberg]] L-'''Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton''' (pronunzja bl-[[Lingwa Żvediża|Iżvediż]]: [ˈɡrɪ̂mːɛˌtɔn])<ref>Jöran Sahlgren; Gösta Bergman (1979). ''Svenska ortnamn med uttalsuppgifter'' (bl-Iżvediż). p. 9.</ref> fin-Nofsinhar tal-[[Żvezja|Iżvezja]], qrib [[Varberg]] f'Halland, huwa stazzjon bikri tat-telegrafija bla fili Transatlantika bil-mewġ twil li nbena fl-1922-1924, u li ġie ppreservat bħala sit storiku. Mis-snin 20 sas-snin 40 tas-seklu 20 intuża għat-trażmissjoni ta' telegrammi bil-[[kodiċi Morse]] lejn l-[[L-Amerika ta' Fuq|Amerka ta' Fuq]] u lejn pajjiżi oħra madwar id-[[Id-Dinja|dinja]]. Matul [[it-Tieni Gwerra Dinjija]] kien l-unika kollegament ta' telekomunikazzjoni li kellha l-Iżvezja mal-bqija tad-dinja. Kien l-unika eżempju eżistenti ta' teknoloġija bikrija tat-trażmissjoni bir-radju qabel l-użu tal-elettronika msejħa alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon sar [[Sit ta' Wirt Dinji]] tal-[[UNESCO]] fl-2004<ref name=":0">{{Ċita web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1134/|titlu=Grimeton Radio Station, Varberg|kunjom=Centre|isem=UNESCO World Heritage|sit=UNESCO World Heritage Centre|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-02}}</ref>, u ġie deskritt bħala "[[monument]] straordinarju li jirrappreżenta l-proċess ta' żvilupp tat-teknoloġija tal-komunikazzjoni fiż-żmien wara [[l-Ewwel Gwerra Dinjija]]". L-istazzjon tar-radju huwa wkoll sit ewlieni tar-Rotta [[Ewropa|Ewropea]] tal-Wirt Industrijali.<ref>{{Ċita web|url=https://www.erih.net/|titlu=European route of industrial heritage - ERIH|sit=www.erih.net|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> It-trażmettitur għadu operattiv, u kull sena f'jum imsejjaħ Jum Alexanderson jinxtegħel u jittrażmetti trażmissjonijiet qosra ta' prova bil-kodiċi Morse, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Storja == [[Stampa:Alexanderson Alternator.jpg|xellug|daqsminuri|248x248px|L-Alternatur ta' Alexanderson]] Għall-ħabta tal-1910, il-pajjiżi industrijali bdew jibnu networks ta' stazzjonijiet qawwijin tar-radjutelegrafija transoċeanika bil-mewġ twil sabiex jikkomunikaw telegrafikament ma' pajjiżi oħra. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, ir-radju sar teknoloġija strateġika meta l-pajjiżi ndunaw li pajjiż mingħajr kapaċità tar-radju fuq distanza twila seta' jiġi iżolat mill-bqija tad-dinja minn għadu li sempliċement jaqta' l-kejbils tat-telegrafija ta' taħt il-baħar tiegħu. Fl-1921, id-dipendenza ġeografika tal-Iżvezja fuq in-networks ta' kejbils ta' taħt il-baħar ta' pajjiżi oħra, u t-telf temporanju ta' dawk il-konnessjonijiet vitali matul il-gwerra, immotivaw lill-Parlament Żvediż jieħu deċiżjoni favur il-bini ta' stazzjon tar-radjutelegrafija fl-Iżvezja biex jittrażmetti traffiku ta' telegrammi minn naħa għall-oħra tal-[[Oċean Atlantiku]]. Dak iż-żmien, kien hemm diversi teknoloġiji differenti li kienu jintużaw għat-trażmissjoni tar-radju b'potenza kbira, u kull waħda minnhom kienu f'idejn kumpanija industrijali kbira differenti. Intalbu offerti minn Telefunken f'[[Berlin]], il-[[Ġermanja]], minn The Marconi Company f'[[Londra]], ir-[[Renju Unit]], mir-Radio Corporation of America (RCA) fi [[Belt ta' New York|New York]], l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]], u mis-Société Française Radio-Electrique f'[[Pariġi]], [[Franza]]. It-tranżmettitur li ntgħażel kien l-alternatur ta' Alexanderson, li ġie vvintat għall-ħabta tal-1906 mill-Iżvediż-Amerikan [[Ernst Alexanderson]] u ġie mmanifatturat mill-RCA. Dan kien jikkonsisti minn ġeneratur elettromekkaniku rotatorju tal-kurrent alternat (alternatur) li kien jitqabbad permezz ta' mutur elettriku b'veloċità biżżejjed sabiex jiġġenera kurrent alternat fil-frekwenzi tar-radju, li kien jiġi kkollegat mal-antenna. Kien wieħed mill-ewwel trażmettituri li ġġenera mewġ kontinwu sinusojdali, li permezz tagħhom il-komunikazzjoni setgħet issir fuq distanza itwal mill-mewġ immewwet li kien jintuża mit-trażmettituri iktar bikrin li kienu jaħdmu bl-ispinterometru. Wara li saru kalkoli bir-reqqa, l-istazzjon inbena fi Grimeton, tul il-kosta tal-Lbiċ tal-Iżvezja, sabiex jiġu sfruttati l-kundizzjonijiet tajbin ta' propagazzjoni tal-mewġ tar-radju mit-Tramuntana tal-Oċean Atlantiku sal-Amerka ta' Fuq. Sabiex tinkiseb komunikazzjoni binhar tul distanzi daqstant twal, l-istazzjonijiet transoċeaniċi ħadu vantaġġ minn mekkaniżmu ta' gwida tal-mewġ tal-jonosfera terrestri li kienet tirrikjedi li jittrażmettu bi frekwenzi f'medda ta' frekwenzi baxxa ħafna, saħansitra taħt it-30 kHz. Ir-radjutrażmettituri kellhom bżonn antenni tassew kbar biex jirradjaw dan il-mewġ twil b'mod effiċjenti. L-istazzjon ta' Grimeton kellu antenna enormi bil-parti ta' fuq ċatta li kienet twila 1.9 km (1.2 mil) u li kienet tikkonsisti minn tnax-il wajer (li iktar 'il quddiem tnaqqsu għal tmien wajers) mirfuda fuq sitt torrijiet tal-azzar għoljin 127 metru (380 pied). L-istazzjon beda jaħdem fl-1924, u beda jittrażmetti t-traffiku radjutelegrafiku mis-sinjal tas-sejħa SAQ b'200 kW fuq frekwenza ta' 16.5 kilohertz, li iktar 'il quddiem inbidlet għal 17.2 kHz, lejn ir-riċevituri tal-RCA f'Long Island, New York. [[Stampa:Grimetonmasterna.jpg|daqsminuri|Antenna bil-parti ta' fuq ċatta fuq tul ta' 1,900 metru (1.2 mil)]] It-teknoloġija tal-alternatur ta' Alexanderson malajr saret antikwata saħansitra anke waqt li kienet qed tiġi installata. It-trażmettituri bl-oxxillatur elettroniku bit-tubu vakwu, ivvintati minn [[Lee De Forest]] fl-1907, issostitwew il-biċċa l-kbira tat-trażmettituri preelettroniċi fil-bidu tas-snin 20 tas-seklu 20. Madankollu, l-investiment ta' kapital kbir fit-trażmettitur bl-alternatur ta' Alexanderson wassal biex is-sidien jibqgħu jużaw dan il-makkinarju enormi fit-tul anke wara li teknoloġikament kienu saru antikwati. Sas-snin 30 tas-seklu 20, il-komunikazzjoni Transatlantika kienet qalbet għall-mewġ qasir, u t-trażmettituri tal-mewġ qasir bit-tubu vakwu ġew installati fil-binja prinċipali, filwaqt li twaħħlet antenna perjodika tal-mewġ qasir fuq il-bejt. L-alternatur ta' Alexanderson beda jintuża b'mod sekondarju bħala trażmettitur navali għall-komunikazzjoni mas-sottomarini, peress li l-frekwenzi baxxi ħafna jistgħu jippenetraw fil-baħar fuq distanza qasira. Matul it-Tieni Gwerra Dinjija (1939-1945), l-istazzjon laħaq il-qofol tiegħu, meta kien jintuża bħala l-istazzjon ewlieni ta' komunikazzjoni tal-[[Skandinavja|Iskandinavja]] mal-bqija tad-dinja. Mill-ġdid, il-konnessjonijiet bil-kejbils tal-komunikazzjoni taħt il-baħar malajr inqatgħu mill-pajjiżi fil-gwerra u t-trażmissjonijiet radjutelegrafiċi kienu kollegament mal-bqija tad-dinja. L-istazzjon baqa' jintuża għat-trażmissjonijiet navali sal-1960. L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton illum il-ġurnata huwa l-uniku stazzjon li għad fadal fin-network Transatlantiku ta' disa' stazzjonijiet tal-mewġ twil li kienu nbnew bejn l-1918 u l-1924, kollha kemm huma mgħammra b'alternaturi ta' Alexanderson. Fl-2004 l-istazzjon żdied fil-lista ta' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. It-trażmettitur ta' Grimeton huwa l-aħħar eżempju eżistenti ta' alternatur ta' Alexanderson. L-istazzjon huwa l-uniku stazzjon tar-radju li għad baqa' mill-era ta' qabel it-tubu vakwu u għadu f'kundizzjoni operattiva. Kull sena, f'jum magħruf bħala Jum Alexanderson, li jaħbat jew fl-aħħar Ħadd f'Ġunju, jew fl-ewwel Ħadd f'Lulju, skont liema minnhom ikun l-eqreb tat-2 ta' Lulju, is-sit ikun operattiv u miftuħ għall-pubbliku, it-trażmettitur jinxtegħel u jittrażmetti messaġġi ta' prova fuq 17.2 kHz bis-sinjal tas-sejħa SAQ, li jistgħu jiġu riċevuti fl-Ewropa kollha. == Prinċipju operattiv == [[Stampa:Grimeton interiör.jpg|xellug|daqsminuri|273x273px|L-istazzjon minn ġewwa]] Il-prinċipju li jintuża għat-tħaddim tal-istazzjon huwa ta' ġeneratur (imsejjaħ ukoll alternatur) b'għadd kbir eżatt ta' poli, imħaddem b'veloċità eżatta li taqbel mal-għadd ta' bidliet bejn il-poli, u bil-frekwenza mixtieqa tal-output (f = poli/2 * dawriet). It-trażmettitur jinxtegħel u jintefa skont il-kodiċi Morse ta' sinjalar u b'hekk il-mutur ibiddel ħarira l-frekwenza. B'hekk il-frekwenza tkun 'il barra mill-banda dejqa tal-antenna u għaldaqstant tiġi trażmessa b'inqas potenza. Fil-fatt b'hekk tinħoloq kjavi bikrija u għaqlija ta' bidliet fil-frekwenzi (bl-Ingliż: frequency shift keying (FSK)). Matul il-kostruzzjoni tal-istazzjon, dan kien l-uniku mod magħruf biex ikun hemm output ta' potenza kbira ħafna bir-radjufrekwenzi. Il-prinċipju jaħdem qisu wieħed qed idawwar id-dinamo ta' rota: dinamo pereżempju jkollu erba' poli u billi dan jiddawwar b'100 dawra fis-sekonda, l-output ikun ta' 200 Hertz. Jekk l-għadd ta' poli fid-dinamo jiżdied għal 80, l-istess veloċità tipproduċi sinjal ta' 4 kHz. Jekk jiżdiedu kemm l-għadd ta' poli kif ukoll il-veloċità tad-dawriet, il-frekwenzi iktar għoljin isiru possibbli. == Dijagramma skematika tal-prinċipju == [[Stampa:60 polige generator wikipedia panthouse 003.svg|daqsminuri|247x247px|Il-prinċipju ta' ġeneratur b'diversi poli għall-ħolqien tar-radjufrekwenzi]] Bejn il-punti a u b ikun hemm sinjal ta' 15 (peress li jkun hemm 30 poli) li jiġi mmultiplikat bl-għadd ta' dawriet. Il-virga tad-dawrien bi trembil elettriku li joħolqu koljatura tgħaddi minn sekwenza ta' poli manjetiċi tat-Tramuntana u tan-Nofsinhar. Dan il-proċess joħloq kurrent alternat fil-punti a u b. Dan il-mudell ippreżentat fid-dijagramma skematika fih kalamiti fissi (statur) u koljatura rotatorja (rotor). Il-postijiet ta' dawn it-tnejn jistgħu jinbidlu biex il-kalamiti jkunu qed iduru fin-nofs u l-koljaturi jkunu f'għamla ta' ċirku madwarhom. B'hekk it-trasferiment tas-sinjal tal-koljatura lejn l-istadji li jmiss (in-network tal-irfinar tal-frekwenzi u l-antenna) ikun iktar faċli. == Sistema tal-antenna == Is-sistema tal-antenna, li tikkonsisti minn wajer tal-antenna mirfuda fuq torrijiet bħal dawk li jirfdu l-linji tal-elettriku b'tensjoni għolja, għandha effiċjenza baxxa ħafna minħabba l-fatt li t-tul tal-antenna xorta waħda huwa relattivament żgħir meta mqabbel mat-tul tal-mewġ tal-output. == Dettalji tekniċi == [[Stampa:Log-periodic shortwave antenna - Grimeton.jpg|xellug|daqsminuri|Antenna perjodika tal-mewġ qasir]] Sabiex tinkiseb medda massima, bħal stazzjonijiet oħrajn tar-radjutelegrafija transoċeanika l ta' dak iż-żmien, l-istazzjon kien jittrażmetti fil-banda ta' frekwenzi baxxi ħafna, bi frekwenza ta' 17.2 kilohertz u b'hekk it-tul tal-mewġ kien ikun bejn wieħed u ieħor ta' 17,442-il metru. Minkejja li l-antenna kienet tkun twila bejn wieħed u ieħor żewġ kilometri, xorta waħda kienet tkun qasira meta mqabbla mat-tul tal-mewġ u b'hekk ma tantx kienet effiċjenti. Kull wieħed mis-sitt arbli tal-antenna fih sezzjoni trasversali ta' 46 metru fuq nett b'għoli kumplessiv ta' 127 metru. Illum il-ġurnata fuqhom hemm tmien kondutturi tal-antenna għalkemm oriġinarjament kien hemm 12. Fuq l-istatur hemm 64 trembil tal-alternatur/ġeneratur, u kull wieħed jipprovdi 100 V sa 30 A, jiġifieri bejn wieħed u ieħor 3 kW. B'hekk il-qofol tal-potenza tal-output tar-radjufrekwenzi huwa ta' madwar 64 x 3 kW jew 200 kW, għalkemm illum il-ġurnata normalment jiġi limitat sa madwar 80 kW. Ir-rotor huwa ċirku tal-azzar b'dijametru ta' 1.6 metru u bi ħxuna ta' madwar 7.5 cm fil-periferija. Madwar iċ-ċirkonferenza tiegħu fih 488 slott mimlijin bir-ram isfar. Id-distakk tal-arja bejn l-istatur u r-rotor hija ta' 1 mm jew inqas. Il-mutur li jħaddem il-ġeneratur kapaċi jasal sa 500 HP (bejn wieħed u ieħor 370 kW). Dan huwa fornut minn provvista ta' 2,200 V minn provvista b'żewġ fażijiet li tirriżulta minn trasformatur, b'dawrien ta' 711.3 rpm, biex tinkiseb il-frekwenza operattiva speċifikata. Is-sett kollu tat-trażmettitur jiżen madwar 50 tunnellata.<ref>{{Ċita web|url=https://grimeton.org/?lang=en|titlu=Grimeton {{!}} Världsarvet|lingwa=sv-SE|data-aċċess=2022-08-02}}</ref> == Sit ta' Wirt Dinji == L-Istazzjon tar-Radju ta' Grimeton ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2004.<ref name=":0" /> Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-'''kriterju (ii)''' "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-'''kriterju (iv)''' "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".<ref name=":0" /> == Referenzi == [[Kategorija:Siti ta' Wirt Dinji]] [[Kategorija:Żvezja]] [[Kategorija:Komunikazzjoni]] [[Kategorija:Teknoloġija]] fabe42iaifcnniz0ccdp8r3z7aw1gw0