Wikipedija mtwiki https://mt.wikipedia.org/wiki/Il-Pa%C4%A1na_prin%C4%8Bipali MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Medja Speċjali Diskussjoni Utent Diskussjoni utent Wikipedija Diskussjoni Wikipedija Stampa Diskussjoni stampa MediaWiki Diskussjoni MediaWiki Mudell Diskussjoni mudell Għajnuna Diskussjoni għajnuna Kategorija Diskussjoni kategorija Portal Diskussjoni portal TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 14 1032 278815 270702 2022-08-07T12:42:57Z ToniSant 4257 added [[Category:Storja ta' Malta]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat}} {{Kataktar|President ta' Malta}} [[Kategorija:Politiċi Maltin|Presidenti]] [[Kategorija:Presidenti skont il-pajjiż|Malta]] [[Kategorija:Storja ta' Malta]] 31788446cjryaaabsmruas0tkr9ez88 0 2067 278802 274167 2022-08-07T12:31:10Z ToniSant 4257 removed [[Category:Storja skont is-suġġett]]; added [[Category:Storja skont il-post]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Wikifikazzjoni}} '''[[Malta]]''' ilha abitata minn madwar 5200 QK u din iċ-ċiviltà preistorika baqgħet teżisti fil-gżejjer. Fiż-żminijiet bikrin, f'Malta kienu jgħixu diversi komunitajiet. Dan iż-żmien hu msejjaħ preistoriku minħabba li ma kien nkiteb xejn fih u għalhekk m'għandna l-ebda prova miktuba ta' dan il-perjodu. Hawnhekk naraw kif fl-iżvilupp tal-lingwa, it-taħdit jiġi qabel il-kitba, kif jiġi fil-ħajja ta' kull bniedem. Meta ġew il-[[Feniċi]] semmew lill-gżira prinċipali ''Malat'', li jfisser irmiġġ sikur. L-alfabett tal-Feniċi xtered malajr u n-nies bdew jitkellmu bil-Feniċju u iktar tard bil-Puniku. Il-Gżejjer Maltin wara waqgħu taħt il-kontroll tal-Kartaġiniżi fl-400 QK u wara l-Gżejjer saru parti mill-Imperu Ruman, 218 QK. Meta l-[[Imperu Ruman]] inqasam fi tnejn, Malta waqgħet f'idejn il-Biżantini, l-hekk imsejħa Rumani tal-Lvant. Ir-Rumani kienu jużaw il-Latin u l-Grieg biex jikkomunikaw filwaqt li n-nies Maltin kienu jużaw il-Puniku u għalhekk il-Maltin kienu msejħa 'barbari', jigifieri nies li ma jitkellmux bil-Grieg. Dawn tal-aħħar ġew megħluba minn forza ta' Għarab fis-sena 870. L-Għarab influwenżaw il-lingwa tal-pajjiż, il-Malti, u dan l-element semitiku għadu ħaj sal-ġurnata tal-lum fl-ilsien tal-poplu. L-Għarab xerrdu it-twemmin Islamiku fost il-Maltin u daħħlu wkoll metodi ġodda fl-agrikoltura. L-Għarab għexu u tħalltu mal-Maltin għal mitejn sena, mill-1049 sal-1249. F'dan iż-żmien kien hawn Maltin li żżewġu lill-Għarab u anke qelbu r-reliġjon. Fl-1091, in-Normanni ħadu l-Gżejjer Maltin taħt it-tmexxija tagħhom, u anki jekk l-influwenza Għarbija baqgħet f'Malta sa ma dawn tkeċċew għal kollox, nistgħu ngħidu li Malta bdiet issir iktar u iktar Ewropea u reġgħet twaqqfet mill-ġdid ir-reliġjon Kattolika fil-Gżejjer. Dawn kienu jitkellmu bil-Latin jew bl-Isqalli. Kien f'dan iż-żmien li l-Malti beda jinqata' mill-Għarbi Klassiku u jitħallat mal-Isqalli. F'dawn iż-żminijiet, nistgħu ngħidu li hawnhekk twieled l-ilsien Malti, jew il-Malti Bikri. Wara xi żminijiet il-Maltin saru parti mill-Imperu Spanjol. Fl-1530, il-Gżejjer ingħataw lill-Ordni tal-Kavallieri ta' San Ġwann. L-Ordni kien jitkellmu bit-Taljan. Dawn in-nies tħalltu mal-Maltin fil-postijiet tax-xogħol u anke biż-żwiġijiet. B'hekk l-ilsien Malti għadda minn fażi oħra għax beda jitħallat mat-Taljan. Mela l-element Rumanz wassal għall-formazzjoni tal-Malti Nofsani. Qabel mal-Kavallieri aċċettaw, dawn waqqfu kummissjoni biex jaraw l-istat tal-pajjiż. Sabu art niexfa, b'poplu mferrex madwar il-gżejjer kollha u b'żewġ imkejjen biss li kellhom ħjiel ċkejken ta' difiża: l-Imdina, bis-swar tagħha, u l-Birgu bil-Castrum Maris illum il-Fortizza ta' Sant'Anġlu. Il-Kavallieri għażlu jaċċettaw il-proposta tal-Imperatur Karlu V, u ddeċidew li joqogħdu fil-Birgu, peress li din il-lokalità kienet mal-baħar u kellha wkoll port eċċezzjonali; żewġ assi importanti għall-Kavallieri li kienu ilhom imdorrijin għal ħajja ta' kursara Kattoliċi. Wara dan, l-Ordni beda jsaħħaħ il-Birgu bi swar, u ġie deċiz li jittellgħu swar fuq l-Isla, bil-Fortizza ta' San Mikiel, kif ukoll fortizza biex tiddefendi d-daħla tal-Port il-Kbir, il-Fortizza ta' Sant'Iermu. Tkun illużjoni, imma, jekk wieħed jaħseb li mad-daħla tal-Ordni Malta tbiddlet f'fortizza felħana: l-attakki tal-furbani misilmin żdiedu, u sa waslu biex fl-1551, taħt il-kmand ta' Dragut, ħabtu għal Għawdex u kaxkru l-Għawdxin kollha ħlief ix-xjuħ u l-morda. Wieħed irid jinnota iżda li l-għan ta' dan l-attakk kien li jidħlu fil-Birgu, għad li falla minħabba s-saħħa li bdiet tiżdiet tal-Ordni. Din is-saħħa tpoġġiet taħt sforz kbir fl-Ewwel Assedju ta' Malta, msejjaħ [[L-Assedju L-Kbir]], li beda fit-18 ta' Mejju tal-1565, fejn Malta spiċċat tiġġieled mal-forza kbira tal-Imperu Ottoman. Fit-8 ta' Settembru 1565, ġurnata li sal-lum għadha titfakkar b'festa nazzjonali, l-Ottomani, wara iktar minn tliet xhur ta' taqbid, indunaw li kienet waslet għajnuna minn Sqallija, l-hekk imsejjaħ ''Gran Soccorso'', li waslithom għat-telfa tagħhom, fil-jum li baqa' mfakkar mal-Maltin bħala ''Jum il-Vitorja'' Din ir-rebħa waħħdet l-Ordni ma' Malta, u dawn baqgħu sal-lum jissejħu "Kavallieri ta' Malta". Wara din ir-rebħa bnew iktar fortifikazzjonijiet speċjalment madwar il-[[Port il-Kbir]], bnew kapitali ġdida, il-Belt [[Valletta]] u għollew l-istandard tal-għajxien tal-poplu inġenerali. Il-ħakma tagħhom waslet fit-tmiem tagħha meta [[Napuljun Bonaparte|Napuljun]] rebaħ il-Gżejjer fl-[[1798]]. Il-Maltin qamu għall-Franċiżi u bdew l-Imblokk, grazzi għal għajnuna tar-Renju taż-Żewġ Sqallijiet u tal-Gran Brittanja. L-Ingliżi ħadu l-Gżejjer bħala protettorat fl-[[1800]] u ħatru lil [[Alexander Ball|Sir Alexander John Ball]] bħala gvernatur, bl-għan li l-gżejjer jerġgħu jaqgħu f'idejn l-Ordni wara l-Gwerer Napoleoniċi. Dan it-tir ma tantx dam: fl-[[1814]], bħala parti mit-Trattat ta' Pariġi, Malta uffiċjalment saret parti mill-[[Imperu Britanniku]] u kienet tintuża bħala stazzjon, bażi navali u s-sede uffiċjali tal-Flotta Navali Mediterranja Ingliża, sakemm din ittieħdet f'Lixandra fl-Eġittu minħabba l-fatt li Malta kienet qrib wisq l-Italja belliġerenti. Malta żvolġiet rwol importanti ħafna fit-[[Tieni Gwerra Dinjija]], minħabba li kienet qrib ħafna r-rotot navali tal-Forzi tal-Assi, u mhux eżaġerazzjoni li wieħed jgħid li Malta sofriet it-Tieni Assedju tagħha meta din saret wiehed mill-iktar postijiet bumbardati tad-dinja, fil-'Blitz' tal-forzi tal-ajru Ġermaniżi u, sa ċertu punt, Taljani. Wara din il-Gwerra, Malta ngħatat l-Indipendenza tagħha fil-[[21 ta' Settembru]], [[1964]]. Malta baqgħet membru tal-'[[Commonwealth]]' bil-Kap tal-Istat tibqa' r-Reġina Eliżabetta II bħala Reġina ta' Malta, u wara saret [[repubblika]] fl-[[1974]] bi President. F'referendum li sar f'April 2003, il-votanti wrew ir-rieda tagħhom biex Malta tidħol fl-[[Unjoni Ewropea]], biex b'hekk Malta saret membru sħiħ fl-[[1 Mejju]], [[2004]]. == Ġeoloġija == [[Malta]] tinsab fuq altipjan sommers li jestendi mill-Afrika ta' Fuq sa [[Sqallija]]. Miljuni ta' snin ilu, il-gżira sħiħa kienet sommersa, kif inhu indikat fil-fossili marini li jinsabu fil-ġebla Maltija fl-ogħla nħawi tal-Gżejjer. Hekk kif dan l-altipjan ogħla, u l-istrett ta' [[Ġibiltà]] ngħalaq minħabba attività tettonika, il-livell tal-ilma tbaxxa, u Malta dehret fuq speċi ta' 'pont' ta' art niexfa li kien jgħaqqad iż-żewġ kontinenti, imdawra b'għadajjar kbar. Xi għerien f'Malta wrew fdalijiet t'iljunfanti, ippopotami u annimali oħra kbar mill-kontinent Afrikan, waqt li oħrajn jixhdu annimali Ewropej. == Il-Preistorja == Il-bniedem wasal f'Malta madwar l-5200 QK. L-ewwel komunitajiet ta' nies [[Neolitiċi]] probabbilment waslu minn [[Sqallija]] (madwar 60 mil fit-Tramuntana), u kienu fil-maġġoranza tagħhom komunitajiet ta' bdiewa u sajjieda, bi provi ta' attivitajiet ta' kaċċa. Milli jidher, dawn kienu jgħixu f'għerien u 'djar miftuħa'. Matul is-sekli li segwew, hemm evidenza ta' iktar kuntatti ma' ċiviltajiet oħra, li ħalliet effett kbir fuq dawn l-ewwel Maltin, hekk kif jixhdu id-disinji fil-fuħħar u l-kuluri li kienu jintużaw. Wieħed mill-iktar żminijiet li jispikkaw fl-istorja ta' Malta hu ż-żmien tal-bini tat-tempji li jibda madwar l-3600 QK. Dan ifisser li f'Malta hawn l-eqdem binjiet fid-dinja. Ħafna mit-tempji għandhom forma ta' ħames kmamar semiċirkolari (f'nofs tond) magħqudin fiċ-ċentru. Ġie maħsub li dawn jistgħu jirrappreżentaw ir-ras, idejn u s-saqajn ta' alla falz, minħabba li waħda mill-iktar statwi komuni li jinstabu f'dawn it-tempji huma statwi ta' mara ħoxna; simbolu ta' fertilità. Il-Perjodu tat-Tempji baqa' għaddej sa, madwar, 2500 QK, meta iċ-ċiviltà li ħolqot dawn it-tempji għebet. Teżisti ħafna spekulazzjoni dwar x'seta' ġara, u jekk dawn kinux maqtula kollha jew jekk in-numri tagħhom ma waqgħux tant li ma fadal l-ebda traċċa tagħhom. Wara dawn il-perjodi tat-tempji wasal Żmien il-Bronzi jimxu f'linja dritta. L-użu preċiż tagħhom mhuwiex magħruf. Skont ċerti studjużi dawn setgħu jintużaw meta xi annimali tal-irmonk kienu jiġbdu ċerti piżijiet, u b'hekk dawn il-kanali kienu jiggwidaw lill-annimali f'ċerti rotot mingħajr ma jitilfu t-triq. == L-Era Klassika == Malta waqgħet taħt l-influwenza tal-[[Feniċi]] probabbilment madwar it-8 seklu QK, meta l-[[Feniċi]] kienu jiddominaw ir-rotot kummerċjali fil-[[Baħar Mediterran|Mediterran]]. Numru ta' tempji ta' dawn iż-żminijiet juru li huma ddedikati lill-alla femminili Astarte. Il-Feniċi kienu jsejħu lil gżira "Malat", li tfisser irmiġġ sikur. Żewġ kandelabri tal-ġebel li nstabu f'Malta kellhom imnaqqax fuqhom dedikazzjoni kemm bil-Feniċju oriġinali kif ukoll bil-Grieg, dawn il-kandelabri fetħu l-bibien biex isseħħ id-deċifrazzjoni tal-lingwa Feniċja. Malta kienet ċentru tal-kulti importanti ħafna għall-kult tal-alla mara tal-fertilità; il-qima lejn din id-divinità kienet ilha hawn sa mir-4 millenju QK. Stħarriġ arkeoloġiku wera li f'Malta kien hemm ċentru reliġjuż ħafna qabel dawk f'[[Sumer]] u fl-[[Eġittu]]. L-istorja miktuba ta' Malta bdiet ħafna qabel il-wasla tal-Kristjaneżmu. Oriġinarjament il-Feniċi, u iktar tard il-Kartaġiniżi, waqqfu portijiet u żoni kummerċjali fil-Gżejjer. Matul it-Tieni Gwerra Punika, Malta waqgħet f'idejn ir-Rumani, u ġiet inkorporata fir-Repubblika Rumana fl-[[218 QK]]. Ir-Rumani kienu jirreferu għall-gżira prinċipali bħala 'Melita', probabbilment korruzzjoni tat-terminu [[Feniċi|Feniċju]] 'Malat'. Jeżistu diversi fdalijiet [[imperu Ruman|Rumani]] f'Malta bħal mużajċi ta' domus fil-belt ta' Melita (illum l-Imdina u parti mir-Rabat), kif ukoll banjijiet u vilel kbar. Kien matul dan iż-żmien li [[Pawlu ta' Tarsu|San Pawl]], wieħed mill-figuri prominenti tal-Kristjaneżmu, wasal fuq il-Gżira meta l-ġifen li kien fuqu inkalja f'Malta meta kien fi triqtu lejn Ruma biex jiġi pproċessat. Dan l-avveniment hu deskritt fil-Bibbja, fl-Atti 28:1-11. It-tradizzjoni tgħid li San Pawl ikkonverta il-Gżejjer għall-Kristjaneżmu, u li Publiju, li kien il-gvenatur, sar l-ewwel isqof, imma m'hemm l-ebda fatti li jikkonfermaw din il-konverżjoni tal-massa. L-ewwel prova ta' Kristjaneżmu fuq il-Gżira hu fir-4 seklu WK. Inħawi li huma marbuta maż-żmien li San Pawl qatta' Malta baqgħu frekwentati mill-pellegrini sal-lum. == Il-miġja tal-Għarab == Wara l-waqgħa tal-Imperu Ruman, Malta waqgħet għal ftit żmien f'idejn il-Vandali u f'idejn il-Biżantini, sakemm wara waqgħet f'idejn Għarab Sqallin fl-[[870|870 WK]]. Dan il-perjodu ħalla effett qawwi fuq iċ-ċiviltà tal-inħawi. L-Għarab daħħlu diversi tekniki ta' irrigazzjoni, xi wħud minnhom għadhom jintużaw sal-lum. Ħafna nħawi ta' Malta huma wkoll marbuta ma' dan il-perjodu. L-Imdina, li ġiet modifikata estensivament f'dan iż-żmien, tixbah ħafna lil diversi bliet fl-Afrika ta' Fuq. Għerq l-ilsien Malti hu miġbud minn dan iż-żmien: il-Malti, lingwa semitika u wara ġie influwenzat b'mod estensiv mit-Taljan u l-lingwi Rumanzi. Reċentement, beda jinħass ukoll l-influss tal-Ingliż. Anki jekk issa l-Malti jinkiteb fl-alfabett Latin, fil-fatt huwa l-unika lingwa Semitika li tinkiteb b'dan l-alfabett, din hi biss żieda reċenti għax matul l-istorja kien jinkiteb fl-alfabett tal-pajjiż ħakkiem. == Medjuevu == Fl-[[1091]] il-Konti Ruġġieru I ta' Sqallija, pprova jwaqqaf il-ħakma Normanna f'Malta, u fl-[[1127]] ibnu Ruġġieru II ta' Sqallija irnexxielu. Minn hawn beda t-tmiem tal-influwenza Għarbija u l-Gżejjer baqgħu fl-isfera Ewropea. Sas-seklu 13, f'Malta xorta baqa' element mdaqqas ta' Misilmin. Malta kienet appendaġġ ta' Sqallija għal 440 sena. Matul dan il-perjodu, Malta kienet mibjugħa lil diversi sidien fewdali u baruni, u kienet dominata suċċessivament mill-ħakkiema ta' bosta territorji Ewropej: Svevja, Akwitanja, Aragona, Kastilja u Spanja. Fl-aħħar Aragona - li kienet qed taħkem il-Gżejjer- ingħaqdet ma' Kastilja fl-[[1479]], u Malta saret parti mill-Imperu Spanjol. L-amministrazzjoni tal-Gżejjer b'hekk waqgħet f'idejn in-nobiltà Maltija, ħafna minna b'oriġini Sqallija jew Spanjola, li kienu jiffurmaw l-Università. == Il-Kavallieri ta' San Ġwann == Fil-bidu tas-seklu 16, l-Imperu Ottoman beda jixtered fir-reġjun tal-[[Mediterran]], sakemm wasal fix-Xlokk tal-Ewropa. Ir-re ta' Spanja, u Imperatur tal-Imperu Ruman Qaddis, Karlu V, beda jibża' li jekk Ruma taqa' f'idejn it-Torok, l-Ewropa Kristjana kienet tispiċċa. Fl-[[1522]], l-Imperatur Ottoman Sulejman II keċċa lill-[[Kavallieri ta' San Ġwann|Kavallieri Ospitallieri ta' San Ġwann il-Battista]] minn Rodi. Dawn tferrxu fil-kommanderiji tagħhom fl-Ewropa. Biex jipproteġi lil Ruma minn invażjoni min-Nofsinhar, fl-[[1530]] Karlu V ta l-Gżejjer lil dawn il-Kavallieri. Għall-275 sena li jmiss, dawn il-famużi "[[Kavallieri ta' San Ġwann|Kavallieri ta' Malta]]" għamlu lill-Gżejjer id-dar tagħhom. Bnew bliet u rħula, palazzi, knejjes, ġonna, u fortifikazzjonijiet; huma sebbħu lill-Gżejjer b'diversi opri tal-arti, arkitettura, u żiedu l-wirt storiku ta' Malta. === L-Assedju l-Kbir (1565) === {{artiklu prinċipali|Assedju ta' Malta (1565)}} Wara ħafna rtirati u bosta telfiet, inkluża Rodi li kienet fuq l-għatba tat-Turkija, l-Ordni ngħata l-Gżejjer Maltin. Minn hawnhekk komplew jattakkaw ir-rotot kummerċjali tat-Torok, u wara ftit, l-Imperatur Ottoman Sulejman II ordna li jsir l-aħħar attakk fuq l-Ordni. S'issa il-Kavallieri kienu okkupaw il-[[Birgu]], fejn kien hemm portijiet perfetti biex jiġu bbażati l-flotot tal-Ordni. Ukoll il-[[Birgu]], kien wieħed miż-żewġ inħawi urbani ffortifikati fil-gżira ta' Malta, l-post l-ieħor hu l-Imdina fejn kienet toqgħod in-nobiltà Maltija. Id-difiżi tal-[[Birgu]] żdiedu, u nbnew fortifikazzjonijiet fuq l-ilsien ieħor ta' art fil-qrib, l-Isla jew [[Senglea]]. Inbena forti żgħir fuq l-Għolja Xebb ir-Ras, fejn illum hemm il-Belt [[Valletta]], li ssemma Forti Sant'Iermu. Fit-[[18 ta' Mejju]], [[1565]] il-logutenenti ta' Sulejman II, bdew l-Assedju ta' Malta. Sakemm waslet il-flotta tal-Ottomani, il-Kavallieri kienu diġà lestew dak kollu li seta' jitlesta. L-ewwel l-Ottomani attakkaw il-forti l-ġdid ta' Sant'Iermu, u wara xahar sħiħ ta' attakki il-forti kien imfarrak, imma s-suldati baqgħu jitqabdu sal-aħħar. Wara dan bdew jattakkaw il-[[Birgu]] u l-fortifikazzjonijiet fl-[[Isla]], imma kien kollu għal xejn. Wara assedju twil, fit-[[8 ta' Settembru]] tal-istess sena waslet l-għajnuna mistennija minn Sqallija; l-Ottomani ntebħu bit-telfa, u telqu minn Malta qabel mat-tempesti tax-Xitwa ma jħalluhomx jaħarbu. L-Ottomani kienu qed jistennew li ħa jirbħu fi ftit ġimgħat. Kellhom madwar 30,000 suldat kontra l-Kavallieri u l-Maltin, li kienu jammontaw għal 9,000. L-Ottomani ftit li xejn avvanzaw iktar fin-Nofsinhar tal-Ewropa u Sulejman miet ftit snin wara. Sena wara, l-Ordni beda l-bini ta' fortifikazzjonijiet u belt ġdida: semmewha [[Valletta]], għal Gran Mastru li kien rebbaħ l-Assedju - Jean Parisot de Valette. Minħabba l-fatt li l-Ottomani qatt ma ppruvaw jerġgħu jattakkaw, il-fortifikazzjonijiet tista' tgħid baqgħu sħaħ, u għadhom f'kundizzjoni tajba s'issa. Però, għax ir-raġuni tal-eżistenza tagħhom għebet, is-snin glorjużi tal-Ordni bdew jgħaddu u jintesew, sakemm il-Kavallieri waqgħu f'deklin, kemm militari kif ukoll ekonomiku. Fil-fatt, tant kien deklin qawwi li meta [[Napuljun Bonaparte|Napuljun]] wasal f'Malta fl-[[1798]], ħa l-Ordni ta l-Gżejjer mingħajr l-ebda oppożizzjoni. Minħabba l-fatt li l-Ordni ma tantx kien qed jinħabb mal-Maltin, dawn bdew iħarsu lejn il-Franċiżi bħala liberaturi. Din l-illużjoni ma tantx damet. Fi ftit żmien il-Franċiżi bdew jagħlqu l-kunventi u jisirqu teżori tal-knisja. Il-Maltin irvellaw u l-Franċiżi taħt il-kmand tal-Ġeneral [[Claude-Henri Belgrand de Vaubois]] rtiraw fil-Belt Valletta. Wara ħafna fallimenti, il-Maltin iddeċiedew li jitolbu għal assistenza barranija, dik Sqallija (Borbonika) u Ingliża; l-Ammirall [[Horatio Nelson]] iddeċieda li kien hemm bżonn imblokk totali, navali u fuq l-art ukoll. == Malta taħt l-imperu Ingliż == Fl-1814, Malta saret parti mill-Imperu Ingliż. Fil-bidu Malta ma tantx ingħatat importanza, iżda l-portijiet eċċellenti tagħha saru assi vitali għall-Ingliżi, speċjalment wara l-ftuħ tal-[[Kanal ta' Suez]]. Malta saret fortizza navali u militari, il-kwartieri navali prinċipali tal-Flotta Ingliża tal-Mediterran. Il-Maltin, però ma tantx kellhom kostituzzjoni liberali u ħafna kienu jbatu l-faqar. Fl-[[1919]] saru rvellijiet minħabba din is-sitwazzjoni prekarja. Dan wasal għall-amministrazzjoni awtonoma tal-Gżejjer. Malta ngħatat sistema b'[[parlament]] [[bikameral]], b'Senat (li tneħħa fl-[[1949]]), u b'Assemblea Leġiżlattiva eletta, anki jekk il-kostituzzjoni kienet frekwentement tiġi sospiża. === Kwistjoni tal-lingwa === Qabel il-wasla tal-Ingliżi, il-lingwa tal-Maltin ta' livell għoli kienet il-[[Lingwa Taljana]], imma din bdiet tiġi maqbuża mil-[[Lingwa Ingliża]]. Fl-[[1934]] l-Ingliż u l-[[Lingwa Maltija]] ġew dikjarati l-uniċi żewġ lingwi uffiċjali f'Malta billi l-Ingliżi kienu jassoċjaw it-Taljan ma' Mussolini, u r-reġim Faxxista tiegħu fl-Italja, li kien jirreklama t-territorjalità ta' dawn il-Gżejjer. === It-Tieni Gwerra Dinjija === Qabel it-[[Tieni Gwerra Dinjija]], il-Belt [[Valletta]] kienet il-kwartieri navali tal-Flotta Ingliża tal-Mediterran. Però dan ittieħed f'[[Lixandra]], fl-[[Eġittu]], fis-snin tletin. Meta l-Italja ddikjarat gwerra fl-([[10 ta' Ġunju]], [[1940]]), Malta kienet difiża minn 4,000 suldat, b'ħames ġimgħat ikel għal popolazzjoni ta' 300,000 ruħ. Terġa' Malta kienet difiża mill-ajru permezz ta' 42 'anti-aircraft gun', 34 kanun tqil u 8 ħfief, u 4 ajruplani 'Gloster Gladiator', bi 3 piloti. Peress li Malta kienet kolonja Ingliża viċin Sqallija u r-rotot tal-għadu, Malta kienet bumbardata mill-forzi tal-ajru Ġermaniżi u Taljani. Malta kienet tintuża bħala bażi għal attakki kontra l-flotta Taljana u kellha bażi tas-sottomarini. Kienet tintuża wkoll bħala stazzjon biex jiġu interċettati messaġġi tal-għadu. Wara rifornimenti ta' ajruplani, Malta kienet tista' tiddefendi ruħha. Fil-[[15 ta' April]] [[1942]], ir-Re Ġorġ VI offra lill-'George Cross' lil Malta, bil-kliem: "Lill-gżira fortizza ta' Malta -- niesha u min jiddefendiha." Il-President Amerikan Franklin Roosevelt, sejjaħ lil Malta "fjamma żgħira tixgħel fid-dlam." == L-Indipendenza u kisbiet oħra kostituzzjonali == Fil-[[21 ta' Settembru]] [[1964]], Malta saret stat indipendenti. Din hi ċċelebrata kull sena bħala '''[[Jum l-Indipendenza]]'''. Malta, minkejja li kienet issa indipendenti, baqgħet parti mill-Commonwealth u kienet tagħraf lir-Reġina tal-Ingilterra bħala l-mexxeja tal-istat - ir-Reġina ta' Malta. L-Ingliżi żammew taħt il-kontroll tagħhom ċerti setturi u partijiet ta' Malta. Il-[[lira Maltija]] (Lm) temmet l-irbit li kellha mal-[[lira sterlina]] fis-snin sebgħin. [[Dom Mintoff]] reġa' ġie elett bħala [[Prim Ministru ta' Malta|Prim Ministru]] fl-1971, u beda jħoll l-irbit li kien hemm mal-[[Ingilterra]] u jmexxi politika ta' non-alinjament, billi ġie stabbilit kuntatt mal-[[Libja]]. Malta saret [[Jum ir-Repubblika (Malta)|Repubblika]] fit-[[13 ta' Diċembru]] [[1974]], bl-aħħar Gvernatur-Ġeneral, [[Anthony Mamo|Sir Anthony Mamo]], jinħatar bħala l-ewwel [[president ta' Malta|President]]. Fl-[[1979]] l-aħħar suldati Ingliżi telqu l-Gżejjer, f'dak li jissejjaħ [[Jum il-Ħelsien (Malta)|Jum il-Ħelsien]]. == Il-Gvernijiet ta' Mintoff == Fis-snin sebgħin, il-Gvernijiet immexxija minn Dom Mintoff taw id-dritt tal-vot liż-żgħażagħ li jagħlqu t-18 il-sena, bdew iċ-ċentri tal-Kindergarten, skejjel tas-snajja’ u l-Junior Lyceums, daħħlu l-Paga Minima Nazzjonali, id-dekriminalizzazzjoni tal-omosesswalità, it-tneħħija tal-Piena tal-Mewt, iċ-Children’s Allowance, Leave bi ħlas ta’ 13 il-ġimgħa, bonus darbtejn fis-sena, għajnuna finanzjarja lir-romol, morda u persuni b’diżabilità, ħafna mpjiegi minn investiment kbir mill-Ġermanja, Dar il-Mediterran għall-Konferenzi, mitjar ġdid, baċir ġdid, diversi Housing Estates, is-Sea Malta, l-Enemalta, it-Telemalta, l-Air Malta, il-Mid-Med Bank, u l-Bank of Valletta. L-elezzjoni ġenerali kontroversjali tal-1981 rat lill-PN jġib maġġoranza assoluta ta' voti, anke jekk il-[[Partit Laburista (Malta)|Partit Laburista]] rebaħ il-maġġoranza tas-siġġijiet fil-Parlament. Mintoff baqa' Prim Ministru, u l-[[Partit Nazzjonalista (Malta)|Partit Nazzjonalista]], immexxi minn [[Eddie Fenech Adami]], nieda kampanja għat-tibdil fil-kostituzzjoni biex tirrifletti l-maġġoranza demokratika. Mintoff irriżenja minn Prim Ministru fl-1984, meta [[Karmenu Mifsud Bonnici]] ħa postu. == Sħubija fl-Unjoni Ewropea == Għal darb'oħra, il-PN kiseb il-maġġoranza fl-elezzjoni tal-1987, u minħabba t-tibdil li kien sar fil-kostituzzjoni biex is-sitwazzjoni tal-1981 ma terġax tiġri, il-Partit Nazzjonalista ħa postu fil-gvern. Il-gvern il-ġdid kellu fil-mira li jtejjeb ir-relazzjonijiet ta' Malta mal-[[Ewropa tal-Punent]] u l-[[Stati Uniti|Istati Uniti]]. Il-Partit Nazzjonalista, immexxi minn Eddie Fenech Adami, flimkien mal-Viċi Prim Ministru [[Guido de Marco]], ħadmu għal sħubija ta' Malta fl-[[Unjoni Ewropea]]. Din saret kwistjoni taħraq fil-pajjiż, bil-Partit Laburista jopponi din l-għażla. L-MLP rebaħ l-elezzjoni ġenerali tal-1996, u [[Alfred Sant]], li kien qed iservi għall-ewwel darba bħala Prim Ministru ta' Malta, iffriża l-applikazzjoni ta' Malta għal sħubija fl-UE. Madankollu, fl-1998 il-gvern Laburista sejjaħ elezzjoni bikrija, wara kontroversja interna li qamet mal-PM preċedenti u Mexxej tal-Partit Laburista, [[Dom Mintoff]]. Il-PN rebaħ din l-elezzjoni u reġa' attiva l-applikazzjoni għall-isħubija tal-UE. Fl-[[2003]] sar [[referendum]] biex il-poplu Malti jivvota jekk Malta għandhiex issir membru tal-Komunità Ewropea. B'maġġoranza ta' aktar minn 19,000 vot favur is-sħubija mill-91% ta' dawk li kellhom id-dritt li jivvutaw, Malta kienet fi triqitha lejn l-UE. Il-Partit Laburista stqarr li huma mhux se jkun fidili lejn ir-riżultat ladarba jerġgħu jitilgħu fil-poter fl-elezzjoni ġenerali ta' dik is-sena. Madankollu, il-PN rebaħ b'maġġoranza assoluta, u Malta ngħaqdet mal-UE f'[[Mejju]] [[2004]] bit-Trattat ta' Ateni. Il-progress ta' Malta qalb il-Komunità Ewropea deher mal-ewwel hekk kif f'erba' snin mis-sħubija rnexxielu jilħaq il-kriterji biex ikun jista' jadotta l-[[ewro]]. Dan seħħ f'Jannar tal-2008. Sussegwentement, il-PN rebaħ għat-tielet darba konsekuttiva l-elezzjoni tal-2008 b'distakk minimu storiku ta' madwar 1,500 vot. == Id-Dħul tad-Divorzju u tad-Drittijiet Ċivili == Fl-[[Elezzjonijiet Ġenerali 2013 (Malta)|2013]] u fl-[[Elezzjonijiet Ġenerali 2017 (Malta)|2017]], il-[[Partit Laburista (Malta)|Partit Laburista]] mmexxi minn [[Joseph Muscat]] għamel żewġ rebħiet elettorali storiċi b'differenza ta' 35,000 vot mill-Partit Nazzjonalista kull darba. Fiż-żewġ każijiet, il-kapijiet tal-PN, [[Lawrence Gonzi]] u [[Simon Busuttil]] irriżenjaw mill-kariga. Bl-insistenza tal-Oppożizzjoni Laburista u ta' żewġ deputati dissidenti tal-Gvern Nazzjonalista, il-poplu vvota għad-dħul tad-divorzju f'Malta. Wara l-elezzjoni tal-2013, Gvern Laburista daħħal l-Unjoni Ċivili bejn persuni tal-istess sess u l-possibbiltà li dawn jaddottaw it-tfal. Għamilha iktar faċli li jsir l-IVF b'xejn fl-isptar pubbliku. Fost l-oħrajn, il-Gvern Laburista ta' Muscat daħħal il-Liġi tal-Whistleblower, il-Liġi dwar il-finanzjament ta’ partiti politiċi u l-liġi li neħħiet il-preskrizzjoni tal-politiċi f’każijiet ta’ abbuż u korruzzjoni. == Ħoloq esterni == * [http://www.searchmalta.com/dir/History/ Indiċi ta' siti dwar l-istorja ta' Malta] * [http://www.historyofnations.net/europe/malta.html Storja fil-qosor ta' Malta] {{Repubblika ta' Malta}} [[Kategorija:Storja ta' Malta| ]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] [[it:Malta#Storia]] pdi1bxsitp4hq6xbj31xg89ble5a6yk 14 2102 278800 272120 2022-08-07T12:28:53Z ToniSant 4257 removed [[Category:Storja]]; added [[Category:Storja skont il-post]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat}} {{Kataktar}} [[Kategorija:Malta]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] s2p5mndgxfadp7r5gkrr6rdblw2fomw 0 10725 278832 271550 2022-08-07T13:51:54Z Chrisportelli 355 infobox wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}} {{Infobox plejer tal-futbol |isem_plejer = Kevin Mamo |stampa = [[Stampa:Mamo, Kevin.jpg|275px]] |isem_sħiħ = |data_twelid = {{dte|1973|2|3}} |post_twelid = [[Pietà (Malta)|Pietà]] |pajjiż_twelid = Malta |tul = 1.80 m |rwol = [[Midfilder]] |klabb_attwali = |numru = |snin_mixtla1 = |klabb_mixtla1 = |snin1 = 1992–1996 |snin2 = 1995–1996 |snin3 = 1996–2003 |snin4 = 2003–2007 |klabb1 = [[Sliema Wanderers FC|Sliema Wanderers]] |klabb2 = → [[St. Patrick FC|St. Patrick]] (self) |klabb3 = [[Pietà Hotspurs FC|Pietà Hotspurs]] |klabb4 = [[Marsaxlokk FC|Marsaxlokk]] }} '''Kevin Mamo''' (twieled fit-3 ta' Frar 1973) huwa eks-plejer tal-[[futbol]] [[Malta|Malti]] u jibqa' mfakkar għas-seba' staġuni li għamel ma' [[Pietà Hotspurs FC|Pietà Hotspurs]] fost oħrajn. == Statistika == {| class="wikitable" style="text-align:center" ! Klabb ! Staġun ! Preż ! Gowls |- | rowspan="3"|[[Sliema Wanderers FC|Sliema Wanderers]] || 1992–93 || 5 || 0 |- | 1993–94 || 6 || 1 |- | 1994–95 || 9 || 1 |- | [[St. Patrick FC|St. Patrick]] || 1995–96 || 12 || 0 |- | rowspan="7"|[[Pietà Hotspurs FC|Pietà Hotspurs]] || 1996–97 || 27 || 9 |- | 1997–98 || 20 || 4 |- | 1998–99 || 26 || 2 |- | 1999–2000 || 27 || 0 |- | 2000–01 || 15 || 3 |- | 2001–02 || 18 || 1 |- | 2002–03 || 27 || 1 |- | rowspan="4"|[[Marsaxlokk FC|Marsaxlokk]] || 2003–04 || 24 || 0 |- | 2004–05 || 21 || 0 |- | 2005–06 || 14 || 1 |- | 2006–07 || 10 || 0 |- ! colspan="2"|Total !! 264 !! 23 |} == Unuri == === Klabb === ;Marsaxlokk * [[Premier League Malti]]: 2006–07 {{L-ewwel bil-Malti}} {{DEFAULTSORT:Mamo, Kevin}} [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Twieldu fl-1973]] [[Kategorija:Futbolers Maltin]] [[Kategorija:Plejers ta' Sliema Wanderers FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Pietà Hotspurs FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Marsaxlokk FC]] [[Kategorija:Plejers tal-Premier League Malti]] jfuugmrl6npst8jt1q5ht73cbnfxtyo 0 11189 278828 215794 2022-08-07T13:43:17Z Chrisportelli 355 infobox wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}} {{Infobox plejer tal-futbol |isem_plejer = Massimo Grima |stampa = [[Stampa:Grima, Massimo.jpg]] |isem_sħiħ = |data_twelid = {{dte|1979|8|6}} |post_twelid = |pajjiż_twelid = Malta |tul = |rwol = [[Difensur]] |klabb_attwali = |numru = |snin_mixtla1 = |klabb_mixtla = |snin1 = 1996–1998 |klabb1 = [[Pietà Hotspurs FC|Pietà Hotspurs]] |snin2 = 1998–2004 |klabb2 = [[Sliema Wanderers FC|Sliema Wanderers]] |snin3 = 2004–2010 |klabb3 = [[Valletta FC|Valletta]] |snin4 = 2008 |klabb4 = → [[Mosta FC|Mosta]] (self) |snin5 = 2008–2010 |klabb5 = → [[Qormi FC|Qormi]] (self) |snin6 = 2010–2014 |klabb6 = [[Ħamrun Spartans FC|Ħamrun Spartans]] |snin_nazzjonali1 = 1997–2010 |tim_nazzjonali1 = [[Tim nazzjonali tal-futbol ta' Malta|Malta]] }} '''Massimo Grima''' (twieled fis-6 ta' Awwissu 1979) huwa eks-plejer tal-[[futbol]] [[Malta|Malti]]. Il-pożizzjoni prinċipali tiegħu hi dik ta' [[difensur]], però kapaċi jilgħab ukoll ta' [[midfilder|midfilder difensiv]]. == Ħoloq esterni == * {{Nfteams}} {{DEFAULTSORT:Grima, Massimo}} [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Twieldu fl-1983]] [[Kategorija:Futbolers Maltin]] [[Kategorija:Plejers ta' Pietà Hotspurs FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Sliema Wanderers FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Valletta FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Qormi FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Ħamrun Spartans FC]] [[Kategorija:Plejers tal-Premier League Malti]] lvwu5swrk6ccxk4qo6yym66dq19fcsc 0 11256 278829 232077 2022-08-07T13:47:06Z Chrisportelli 355 infobox wikitext text/x-wiki {{stub|bijografija}} {{Infobox plejer tal-futbol |isem_plejer = Michael Mancienne |stampa = [[Stampa:Michael Mancienne.jpg|220px]] |isem_sħiħ = Michael Ian Mancienne |data_twelid = {{data tat-twelid u età|1988|1|8}} |post_twelid = [[Isleworth]] |pajjiż_twelid = Ingilterra |tul = 1.84 m |rwol = [[Difensur]] |klabb_attwali = [[Burton Albion FC|Burton Albion]] |numru = 38 |snin_mixtla1 = {{0|0000}}–2006 |klabb_mixtla1 = [[Chelsea FC|Chelsea]] |snin1 = 2006–2011 |klabb1 = [[Chelsea FC|Chelsea]] |snin2 = 2006–2008 |klabb2 = → [[Queens Park Rangers FC|Queens Park Rangers]] (self) |snin3 = 2008–2011 |klabb3 = → [[Wolverhampton Wanderers FC|Wolverhampton Wanderers]] (self) |snin4 = 2011–2014 |klabb4 = [[Hamburger SV|Hamburger]] |snin5 = 2014–2018 |klabb5 = [[Nottingham Forest FC|Nottingham Forest]] |snin6 = 2018–2020 |klabb6 = [[New England Revolution]] |snin7 = 2020– |klabb7 = [[Burton Albion FC|Burton Albion]] |snin_nazzjonali = 2022– |tim_nazzjonali = [[Tim nazzjonali tal-futbol tas-Seychelles|Seychelles]] }} '''Michael Ian Mancienne''' (twieled fit-8 ta' Jannar 1988) huwa plejer tal-[[futbol]] [[Ingilterra|Ingliż]] li jilgħab bħala [[difensur]] m' [[Burton Albion FC|Burton Albion]]. == Ħoloq esterni == * {{Soccerbase}} {{DEFAULTSORT:Mancienne, Michael}} [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Twieldu fl-1988]] [[Kategorija:Futbolers Ingliżi]] [[Kategorija:Plejers ta' Chelsea FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Queens Park Rangers FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Wolverhampton Wanderers FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Hamburger SV]] [[Kategorija:Plejers tal-Premier League]] [[Kategorija:Plejers tal-Fußball-Bundesliga]] 7xu31hexke8w9bfd8cc2bau0oi4mjep 0 11456 278809 243887 2022-08-07T12:36:13Z ToniSant 4257 added [[Category:Renju Unit]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|lemin|200px|thumb|Enriku VIII]] '''Enriku VIII''' (28 ta' Ġunju, 1491 - 28 ta' Jannar, 1547) kien intitolat bħala r-Re tal-[[Ingilterra]] mill-1509 sa mewtu. Huwa magħruf l-iżjed għax-xiżma mill-Papa, għall-[[Knisja Kattolika]] kif ukoll għad-diversi żwiġijiet li kellu ma' sitt nisa wara xulxin. Enriku twieled fil-Palazz ta' Greenwich u kien it-tieni iben ta' [[Enriku VII tal-Ingilterra]] u [[Eliżabetta ta' York]]. Huwa kellu ħuh wieħed, [[Arturu, il-Prinċep ta' Wales]], u żewġt aħwa bniet, [[Margerita Tudor, Reġina tal-Iskozja|Margerita]] u [[Marija Tudor, Reġina ta' Franza|Marija]]. Arturu kellu jilħaq re wara l-mewt ta' missierhom, iżda Arturu miet qabel missieru, u għalhekk Enriku inħatar bħala l-ewwel wieħed fil-linja għat-tron. Imbagħad, Enriku żżewweġ lill-armla ta' Arturu, [[Katerina ta' Aragona]]. == Żgħożija == [[Stampa:Michel Sittow 002.jpg|thumb|xellug|150px|Katerina ta' Aragona, armla żagħżugħa, pittura tal-pittur tal-qorti, Michel Sittow, madwar 1502]] Missier u omm, Enriku VII (7) u Eliżabetta ta' York, ma tantx kellhom x'jaqsmu ma' wliedhom. Enriku kellu l-impjegati u l-menestrelli tiegħu, kif ukoll buffu jismu John Goose. Kellu wkoll tifel li kien jissawwat minfloku meta kien jagħmel xi ħaġa ħażina. Il-Prinċep Enriku kien iħobb il-[[mużika]] u kien jinqala' ħafna fiha. Meta kellu 10 snin kien jaf idoqq ħafna strumenti, fosthom il-fifra, l-arpa, il-vjolin u t-tnabar. Enriku VIII kien ukoll studjuż, lingwista, mużiċista u atleta meta kien għadu żgħir. Huwa kien jaf jitkellem sewwa bil-Latin, bil-Franċiż u bl-Ispanjol. Kellu l-aħjar għalliema u tgħallem il-ġostra, il-qaws u snajja' militari oħra. Enriku kien reliġjuż ħafna. Ħuh il-kbir, Arturu, iżżewweġ lill-Prinċipessa Spanjola, Catalina de Aragon, meta kien għad kellu 15-il sena. Arturu miet ftit xhur wara t-tieġ tiegħu bit-tuberkulożi, iżda xi wħud jsostnu li kien miet bil-pesta. Wara li miet ħuh, Enriku VIII (8) sar ħabib ħafna ma' Catalina de Aragon, ħbiberija li mbagħad ffjorixxiet fi żwieġ. Kellhom xi problemi biex jiżżewġu billi l-ktieb ta' [[Levitku]] 21, kien jgħid li "Min jiżżewweġ lill-mara ta' ħuh ikun qiegħed jagħmel xi ħaġa moqżieża, għax ikun kixef l-għera ta' ħuh, u jibqa' bla wlied." Għalhekk Katarina kellha taħlef li ż-żwieġ ma' Arturu ma kienx ikkonsomat. Issa, ż-żagħżugħ Enriku VIII kien l-eredi għat-tron. Filwaqt li missieru kien ħaj kien mgħasses ħafna billi r-Re kien imħasseb fuq is-siġurtà tal-eredi maskili waħdieni tiegħu. Enriku seta' joħroġ barra minn bieb privat biss, u mbagħad kienu jarawh nies li kienu speċjalment appuntati. Ħadd ma seta' jkellem lil Enriku. Huwa kien iqatta' ħafna mill-ħin tiegħu f'kamartu, li d-dħul għaliha kien mill-kamra tas-sodda ta' missieru. Enriku qatt ma kellu l-opportunità li jitkellem fil-pubbliku, ħlief biex jirrispondi xi domanda li kien isaqsih missieru. Kien irażżan il-personalità entużjasta tiegħu fl-okkażjonijiet pubbliċi għax kien jibża' mill-għadab ta' missieru. Missieru ma tantx ħarrġu għar-rwol futur tiegħu bħala re, u kien jafda ħafna fil-kunsillieri tiegħu, partikolarment fl-ewwel snin tar-renju. Fl 1509, Enriku VII (7) miet bit-tuberkulożi u ibnu sar ir-Re Enriku VIII (8). Enriku kellu 18-il sena meta ġie nkurunat re u Katerina ġiet inkurunata reġina konsorti. == Ir-renju == {{Stampa doppja|right|Anneboleyn2.jpg|150|Hans Holbein d. J. 032b.jpg|150|Anne Boleyn, madwar 1534 (xellug) u Jane Seymour, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1536-1537 (lemin)}} L-iktar ġrajja importanti fl-[[Ingilterra]] matul ir-renju ta' Enriku kienet il-bidla tar-reliġjon tal-pajjiż. Billi l-ewwel mara tiegħu, Katerina ta' Aragona, nisslet biss tifla waħda, u ma kellu l-ebda ulied subien bħala eredi tiegħu, Enriku talab lill-Papa biex jagħtihom il-permess mixtieq sabiex ikunu jistgħu jiddivorzjaw, iżda l-Papa ma riedx. Karlu V (5), l-Imperatur Ruman Imqaddes li kien qawwi ħafna kien in-neputi ta' Katerina. Barra minn hekk, il-familja ta' Katerina kienet taħkem fuq [[Spanja]], li kienet l-ikbar pajjiż Kattoliku. Imbagħad Enriku,għażel lill-Arċisqof ġdid ta' Canterbury , raġel li kien jismu [[Thomas Cranmer]]. Enriku kien jaf li Cranmer kien ser jagħmel dak kollu li jgħidlu, infatti Cranmer kien qabel bis-sħiħ mad-deċiżjoni ta' Enriku, li jkun jista' jiddivorzja minn ma' Katerina. Malli sar jaf b'dan, il-papa tant irrabja li [[skomunika]] lil Enriku mill-knisja kattolika. Enriku pattihielu u għalhekk fl-1534 għadda l-"Att tas-Supremazija", li bih ir-Re, mhux il-Papa, kien meqjus bħala l-kap tal-knisja fl-Ingilterra. Imbagħad ġiegħel lill-qassisin u lill-isqfijiet kollha biex jaċċettawh bħala l-mexxej il-ġdid. Kull min irrifjuta ġie kkastigat. Wara li Enriku kien irnexxielu jġiegħel lill-patrijiet u lis-sorijiet iħallu l-monasterji,il-kunventi, ta l-ġid u l-art tagħhom lil dawk li kienu jappoġġjawh. Il-parti l-kbira minn dawk li ngħataw l-art u l-flus kienu Protestanti. Din il-ġrajja hija magħrufa bħala d-"Dissoluzzjoni tal-monasterji" fl-istorja tal-Ingilterra. Wara li rnexxa d-divorzju minn ma' Katerina ta' Aragona, ir-re Enriku VIII(8) iżżewweġ lil [[Anne Boleyn]], li kienet iżgħar minn Katerina , tattika inġenjali għax dan kien ifisser li hi seta' jkollha t-tfal. Meta Anne, bħal Katerina, kellha tifla biss u l-ebda tifel, Enriku ried jeħles minnha. Thomas Cromwell,li kien l-iktar ministru fidil lejh, għenu biex jagħmel hekk billi sab xi nies li xehdu li kellha maħbubin oħra u li kienet saħħara. Anne ittellgħet quddiem il-qorti fejn instabet ħatja u ġiet ġie ordnat li għandha tmut billi tinqataghlha rasha. Wara mewtha Enriku reġa' beda jfittex mara oħra, sabiex jipprova jkollu tifel li jkun jista' jieħu t-tron tiegħu wara mewtu. [[Stampa:Anne of Cleves, by Hans Holbein the Younger.jpg|145px|thumb|xellug|Anne ta' Cleves, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1539]] It-tielet mara ta' Enriku kien jisimha [[Jane Seymour]]. Ma damitx ma wellditlu tifel li semmew Edwardu. Enriku kien ferħan ħafna imma, Jane mietet wara ftit jiem mit-twelid tal-uniku tifel tiegħu. Enriku kien iħobbha ħafna u ħass it-telfa tagħha għal kollox, in-niket tiegħu kien kollu mdawwar mal-mewt inaspettata taghħa. Tilef l-interess f'kollox u ħxien. Irrabja ma' Thomas Cromwell meta dan issuġġerixxa li għandu jerġa' jiżżewweġ mara oħra wara l-mewt ta' Jane. Wara li kien għadda ftit taż-żmien, Enriku bidel il-fehmtu. Billi kellu iben biss, deherlu li aħjar jerġa' jiżżewweġ, u qabel li jiżżewweġ lil [[Anne ta' Cleves]], prinċipessa Ġermaniża. Meta Anne waslet l-Ingilterra, Enriku ma rahiex sabiħa daqs kemm kient fir-ritratti li kien ra, u ma kienx kuntent biha. Anne ukoll ma kinitx kuntenta, u qablet li kellhom jiddivorzjaw wara ftit xhur biss. Sadattant Enriku tefa' għajnejh fil-qorti bl-isem ta' [[Catherine Howard]], u ħaseb li hi tista' tkun mara tajba. Catherine Howard kienet il-kuġina tat-tieni mara ta' Enriku, Anne Boleyn. Enriku u Catherine iżżewwġu fl-1540, iżda Catherine kienet ħafna iżgħar minn Enriku u ma damitx ma xebgħet u bdiet tifflirtja ma' rġiel oħra. Meta kienu miżżewġin għal ftit aktar minn sena, Enriku sab li Catherine kellha affari ma' xi ħadd ieħor. Instabet ħatja ta' tradiment u ġiet esegwita, bħalma kienet ġiet maqtula Anne Boleyn ftit snin qabel. {{Stampa doppja|right|HowardCatherine02.jpeg|150|Catherine Parr from NPG.jpg|150| Catherine Howard, minjatura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1540 (xellug) u Catherine Parr (lemin)}} Is-sitt u l-aħħar mara ta' Enriku kien jisimha [[Catherine Parr]]. Kienet mara li kellha bejn it-tletin u l-erbgħin sena, hi kienet diġà żżewġet darbtejn. L-ewwel żewġt irġiel tagħha kienu ħafna ikbar minnha, u t-tnejn kienu mejtin. Enriku ħaseb li hi tkun iżjed bil-għaqal u leali min-nisa l-oħra li kellu, u ġara li kellu raġun. Catherine Parr baqgħet marbuta ma' Enerkiu għal iżjed minn tlett isnin, sakemm miet, huma ma kellhomx tfal. Wara li ddivorzja minn ma' Katerina ta' Aragona, Enriku beda jbati minn ħafna mard, u qatt ma ġie f'tiegħu għal kollox. Miet fit-28 ta' Jannar tal-1547 u ndifen fil-Kastell ta' Windsor. Enriku kien il-missier ta' żewġ reġini u ta' re. Dawn kienu [[Marija I tal-Ingilterra]], [[Eliżabetta I tal-Ingilterra]], u [[Edwardu VI tal-Ingilterra]]. Ħadd minnhom ma kellu wlied. == Iżjed Informazzjoni == * Ives, E. W. "Henry VIII (1491–1547)", f' ''The Oxford Dictionary of National Biography'' (2004). * Pollard, A. F. ''Henry VIII'' (1905) 470 pp; [http://books.google.com/books?id=q0cDAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:henry+intitle:viii+inauthor:pollard&lr=&as_brr=0 edizzjoni online ] * Rex, Richard. ''Henry VIII and the English Reformation.'' (1993). 205 pp. * Ridley, Jasper. ''Henry VIII.'' (1985). 473 pp. [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Renju Unit]] rj7elxudvbrk4gerxnnmettlvrxep11 278810 278809 2022-08-07T12:36:56Z ToniSant 4257 added [[Category:Twieldu fl-1491]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|lemin|200px|thumb|Enriku VIII]] '''Enriku VIII''' (28 ta' Ġunju, 1491 - 28 ta' Jannar, 1547) kien intitolat bħala r-Re tal-[[Ingilterra]] mill-1509 sa mewtu. Huwa magħruf l-iżjed għax-xiżma mill-Papa, għall-[[Knisja Kattolika]] kif ukoll għad-diversi żwiġijiet li kellu ma' sitt nisa wara xulxin. Enriku twieled fil-Palazz ta' Greenwich u kien it-tieni iben ta' [[Enriku VII tal-Ingilterra]] u [[Eliżabetta ta' York]]. Huwa kellu ħuh wieħed, [[Arturu, il-Prinċep ta' Wales]], u żewġt aħwa bniet, [[Margerita Tudor, Reġina tal-Iskozja|Margerita]] u [[Marija Tudor, Reġina ta' Franza|Marija]]. Arturu kellu jilħaq re wara l-mewt ta' missierhom, iżda Arturu miet qabel missieru, u għalhekk Enriku inħatar bħala l-ewwel wieħed fil-linja għat-tron. Imbagħad, Enriku żżewweġ lill-armla ta' Arturu, [[Katerina ta' Aragona]]. == Żgħożija == [[Stampa:Michel Sittow 002.jpg|thumb|xellug|150px|Katerina ta' Aragona, armla żagħżugħa, pittura tal-pittur tal-qorti, Michel Sittow, madwar 1502]] Missier u omm, Enriku VII (7) u Eliżabetta ta' York, ma tantx kellhom x'jaqsmu ma' wliedhom. Enriku kellu l-impjegati u l-menestrelli tiegħu, kif ukoll buffu jismu John Goose. Kellu wkoll tifel li kien jissawwat minfloku meta kien jagħmel xi ħaġa ħażina. Il-Prinċep Enriku kien iħobb il-[[mużika]] u kien jinqala' ħafna fiha. Meta kellu 10 snin kien jaf idoqq ħafna strumenti, fosthom il-fifra, l-arpa, il-vjolin u t-tnabar. Enriku VIII kien ukoll studjuż, lingwista, mużiċista u atleta meta kien għadu żgħir. Huwa kien jaf jitkellem sewwa bil-Latin, bil-Franċiż u bl-Ispanjol. Kellu l-aħjar għalliema u tgħallem il-ġostra, il-qaws u snajja' militari oħra. Enriku kien reliġjuż ħafna. Ħuh il-kbir, Arturu, iżżewweġ lill-Prinċipessa Spanjola, Catalina de Aragon, meta kien għad kellu 15-il sena. Arturu miet ftit xhur wara t-tieġ tiegħu bit-tuberkulożi, iżda xi wħud jsostnu li kien miet bil-pesta. Wara li miet ħuh, Enriku VIII (8) sar ħabib ħafna ma' Catalina de Aragon, ħbiberija li mbagħad ffjorixxiet fi żwieġ. Kellhom xi problemi biex jiżżewġu billi l-ktieb ta' [[Levitku]] 21, kien jgħid li "Min jiżżewweġ lill-mara ta' ħuh ikun qiegħed jagħmel xi ħaġa moqżieża, għax ikun kixef l-għera ta' ħuh, u jibqa' bla wlied." Għalhekk Katarina kellha taħlef li ż-żwieġ ma' Arturu ma kienx ikkonsomat. Issa, ż-żagħżugħ Enriku VIII kien l-eredi għat-tron. Filwaqt li missieru kien ħaj kien mgħasses ħafna billi r-Re kien imħasseb fuq is-siġurtà tal-eredi maskili waħdieni tiegħu. Enriku seta' joħroġ barra minn bieb privat biss, u mbagħad kienu jarawh nies li kienu speċjalment appuntati. Ħadd ma seta' jkellem lil Enriku. Huwa kien iqatta' ħafna mill-ħin tiegħu f'kamartu, li d-dħul għaliha kien mill-kamra tas-sodda ta' missieru. Enriku qatt ma kellu l-opportunità li jitkellem fil-pubbliku, ħlief biex jirrispondi xi domanda li kien isaqsih missieru. Kien irażżan il-personalità entużjasta tiegħu fl-okkażjonijiet pubbliċi għax kien jibża' mill-għadab ta' missieru. Missieru ma tantx ħarrġu għar-rwol futur tiegħu bħala re, u kien jafda ħafna fil-kunsillieri tiegħu, partikolarment fl-ewwel snin tar-renju. Fl 1509, Enriku VII (7) miet bit-tuberkulożi u ibnu sar ir-Re Enriku VIII (8). Enriku kellu 18-il sena meta ġie nkurunat re u Katerina ġiet inkurunata reġina konsorti. == Ir-renju == {{Stampa doppja|right|Anneboleyn2.jpg|150|Hans Holbein d. J. 032b.jpg|150|Anne Boleyn, madwar 1534 (xellug) u Jane Seymour, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1536-1537 (lemin)}} L-iktar ġrajja importanti fl-[[Ingilterra]] matul ir-renju ta' Enriku kienet il-bidla tar-reliġjon tal-pajjiż. Billi l-ewwel mara tiegħu, Katerina ta' Aragona, nisslet biss tifla waħda, u ma kellu l-ebda ulied subien bħala eredi tiegħu, Enriku talab lill-Papa biex jagħtihom il-permess mixtieq sabiex ikunu jistgħu jiddivorzjaw, iżda l-Papa ma riedx. Karlu V (5), l-Imperatur Ruman Imqaddes li kien qawwi ħafna kien in-neputi ta' Katerina. Barra minn hekk, il-familja ta' Katerina kienet taħkem fuq [[Spanja]], li kienet l-ikbar pajjiż Kattoliku. Imbagħad Enriku,għażel lill-Arċisqof ġdid ta' Canterbury , raġel li kien jismu [[Thomas Cranmer]]. Enriku kien jaf li Cranmer kien ser jagħmel dak kollu li jgħidlu, infatti Cranmer kien qabel bis-sħiħ mad-deċiżjoni ta' Enriku, li jkun jista' jiddivorzja minn ma' Katerina. Malli sar jaf b'dan, il-papa tant irrabja li [[skomunika]] lil Enriku mill-knisja kattolika. Enriku pattihielu u għalhekk fl-1534 għadda l-"Att tas-Supremazija", li bih ir-Re, mhux il-Papa, kien meqjus bħala l-kap tal-knisja fl-Ingilterra. Imbagħad ġiegħel lill-qassisin u lill-isqfijiet kollha biex jaċċettawh bħala l-mexxej il-ġdid. Kull min irrifjuta ġie kkastigat. Wara li Enriku kien irnexxielu jġiegħel lill-patrijiet u lis-sorijiet iħallu l-monasterji,il-kunventi, ta l-ġid u l-art tagħhom lil dawk li kienu jappoġġjawh. Il-parti l-kbira minn dawk li ngħataw l-art u l-flus kienu Protestanti. Din il-ġrajja hija magħrufa bħala d-"Dissoluzzjoni tal-monasterji" fl-istorja tal-Ingilterra. Wara li rnexxa d-divorzju minn ma' Katerina ta' Aragona, ir-re Enriku VIII(8) iżżewweġ lil [[Anne Boleyn]], li kienet iżgħar minn Katerina , tattika inġenjali għax dan kien ifisser li hi seta' jkollha t-tfal. Meta Anne, bħal Katerina, kellha tifla biss u l-ebda tifel, Enriku ried jeħles minnha. Thomas Cromwell,li kien l-iktar ministru fidil lejh, għenu biex jagħmel hekk billi sab xi nies li xehdu li kellha maħbubin oħra u li kienet saħħara. Anne ittellgħet quddiem il-qorti fejn instabet ħatja u ġiet ġie ordnat li għandha tmut billi tinqataghlha rasha. Wara mewtha Enriku reġa' beda jfittex mara oħra, sabiex jipprova jkollu tifel li jkun jista' jieħu t-tron tiegħu wara mewtu. [[Stampa:Anne of Cleves, by Hans Holbein the Younger.jpg|145px|thumb|xellug|Anne ta' Cleves, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1539]] It-tielet mara ta' Enriku kien jisimha [[Jane Seymour]]. Ma damitx ma wellditlu tifel li semmew Edwardu. Enriku kien ferħan ħafna imma, Jane mietet wara ftit jiem mit-twelid tal-uniku tifel tiegħu. Enriku kien iħobbha ħafna u ħass it-telfa tagħha għal kollox, in-niket tiegħu kien kollu mdawwar mal-mewt inaspettata taghħa. Tilef l-interess f'kollox u ħxien. Irrabja ma' Thomas Cromwell meta dan issuġġerixxa li għandu jerġa' jiżżewweġ mara oħra wara l-mewt ta' Jane. Wara li kien għadda ftit taż-żmien, Enriku bidel il-fehmtu. Billi kellu iben biss, deherlu li aħjar jerġa' jiżżewweġ, u qabel li jiżżewweġ lil [[Anne ta' Cleves]], prinċipessa Ġermaniża. Meta Anne waslet l-Ingilterra, Enriku ma rahiex sabiħa daqs kemm kient fir-ritratti li kien ra, u ma kienx kuntent biha. Anne ukoll ma kinitx kuntenta, u qablet li kellhom jiddivorzjaw wara ftit xhur biss. Sadattant Enriku tefa' għajnejh fil-qorti bl-isem ta' [[Catherine Howard]], u ħaseb li hi tista' tkun mara tajba. Catherine Howard kienet il-kuġina tat-tieni mara ta' Enriku, Anne Boleyn. Enriku u Catherine iżżewwġu fl-1540, iżda Catherine kienet ħafna iżgħar minn Enriku u ma damitx ma xebgħet u bdiet tifflirtja ma' rġiel oħra. Meta kienu miżżewġin għal ftit aktar minn sena, Enriku sab li Catherine kellha affari ma' xi ħadd ieħor. Instabet ħatja ta' tradiment u ġiet esegwita, bħalma kienet ġiet maqtula Anne Boleyn ftit snin qabel. {{Stampa doppja|right|HowardCatherine02.jpeg|150|Catherine Parr from NPG.jpg|150| Catherine Howard, minjatura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1540 (xellug) u Catherine Parr (lemin)}} Is-sitt u l-aħħar mara ta' Enriku kien jisimha [[Catherine Parr]]. Kienet mara li kellha bejn it-tletin u l-erbgħin sena, hi kienet diġà żżewġet darbtejn. L-ewwel żewġt irġiel tagħha kienu ħafna ikbar minnha, u t-tnejn kienu mejtin. Enriku ħaseb li hi tkun iżjed bil-għaqal u leali min-nisa l-oħra li kellu, u ġara li kellu raġun. Catherine Parr baqgħet marbuta ma' Enerkiu għal iżjed minn tlett isnin, sakemm miet, huma ma kellhomx tfal. Wara li ddivorzja minn ma' Katerina ta' Aragona, Enriku beda jbati minn ħafna mard, u qatt ma ġie f'tiegħu għal kollox. Miet fit-28 ta' Jannar tal-1547 u ndifen fil-Kastell ta' Windsor. Enriku kien il-missier ta' żewġ reġini u ta' re. Dawn kienu [[Marija I tal-Ingilterra]], [[Eliżabetta I tal-Ingilterra]], u [[Edwardu VI tal-Ingilterra]]. Ħadd minnhom ma kellu wlied. == Iżjed Informazzjoni == * Ives, E. W. "Henry VIII (1491–1547)", f' ''The Oxford Dictionary of National Biography'' (2004). * Pollard, A. F. ''Henry VIII'' (1905) 470 pp; [http://books.google.com/books?id=q0cDAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:henry+intitle:viii+inauthor:pollard&lr=&as_brr=0 edizzjoni online ] * Rex, Richard. ''Henry VIII and the English Reformation.'' (1993). 205 pp. * Ridley, Jasper. ''Henry VIII.'' (1985). 473 pp. [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Renju Unit]] [[Kategorija:Twieldu fl-1491]] qmwhenzcjuonv3jcq6fe7eu15texuah 278811 278810 2022-08-07T12:37:22Z ToniSant 4257 added [[Category:Mietu fl-1547]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|lemin|200px|thumb|Enriku VIII]] '''Enriku VIII''' (28 ta' Ġunju, 1491 - 28 ta' Jannar, 1547) kien intitolat bħala r-Re tal-[[Ingilterra]] mill-1509 sa mewtu. Huwa magħruf l-iżjed għax-xiżma mill-Papa, għall-[[Knisja Kattolika]] kif ukoll għad-diversi żwiġijiet li kellu ma' sitt nisa wara xulxin. Enriku twieled fil-Palazz ta' Greenwich u kien it-tieni iben ta' [[Enriku VII tal-Ingilterra]] u [[Eliżabetta ta' York]]. Huwa kellu ħuh wieħed, [[Arturu, il-Prinċep ta' Wales]], u żewġt aħwa bniet, [[Margerita Tudor, Reġina tal-Iskozja|Margerita]] u [[Marija Tudor, Reġina ta' Franza|Marija]]. Arturu kellu jilħaq re wara l-mewt ta' missierhom, iżda Arturu miet qabel missieru, u għalhekk Enriku inħatar bħala l-ewwel wieħed fil-linja għat-tron. Imbagħad, Enriku żżewweġ lill-armla ta' Arturu, [[Katerina ta' Aragona]]. == Żgħożija == [[Stampa:Michel Sittow 002.jpg|thumb|xellug|150px|Katerina ta' Aragona, armla żagħżugħa, pittura tal-pittur tal-qorti, Michel Sittow, madwar 1502]] Missier u omm, Enriku VII (7) u Eliżabetta ta' York, ma tantx kellhom x'jaqsmu ma' wliedhom. Enriku kellu l-impjegati u l-menestrelli tiegħu, kif ukoll buffu jismu John Goose. Kellu wkoll tifel li kien jissawwat minfloku meta kien jagħmel xi ħaġa ħażina. Il-Prinċep Enriku kien iħobb il-[[mużika]] u kien jinqala' ħafna fiha. Meta kellu 10 snin kien jaf idoqq ħafna strumenti, fosthom il-fifra, l-arpa, il-vjolin u t-tnabar. Enriku VIII kien ukoll studjuż, lingwista, mużiċista u atleta meta kien għadu żgħir. Huwa kien jaf jitkellem sewwa bil-Latin, bil-Franċiż u bl-Ispanjol. Kellu l-aħjar għalliema u tgħallem il-ġostra, il-qaws u snajja' militari oħra. Enriku kien reliġjuż ħafna. Ħuh il-kbir, Arturu, iżżewweġ lill-Prinċipessa Spanjola, Catalina de Aragon, meta kien għad kellu 15-il sena. Arturu miet ftit xhur wara t-tieġ tiegħu bit-tuberkulożi, iżda xi wħud jsostnu li kien miet bil-pesta. Wara li miet ħuh, Enriku VIII (8) sar ħabib ħafna ma' Catalina de Aragon, ħbiberija li mbagħad ffjorixxiet fi żwieġ. Kellhom xi problemi biex jiżżewġu billi l-ktieb ta' [[Levitku]] 21, kien jgħid li "Min jiżżewweġ lill-mara ta' ħuh ikun qiegħed jagħmel xi ħaġa moqżieża, għax ikun kixef l-għera ta' ħuh, u jibqa' bla wlied." Għalhekk Katarina kellha taħlef li ż-żwieġ ma' Arturu ma kienx ikkonsomat. Issa, ż-żagħżugħ Enriku VIII kien l-eredi għat-tron. Filwaqt li missieru kien ħaj kien mgħasses ħafna billi r-Re kien imħasseb fuq is-siġurtà tal-eredi maskili waħdieni tiegħu. Enriku seta' joħroġ barra minn bieb privat biss, u mbagħad kienu jarawh nies li kienu speċjalment appuntati. Ħadd ma seta' jkellem lil Enriku. Huwa kien iqatta' ħafna mill-ħin tiegħu f'kamartu, li d-dħul għaliha kien mill-kamra tas-sodda ta' missieru. Enriku qatt ma kellu l-opportunità li jitkellem fil-pubbliku, ħlief biex jirrispondi xi domanda li kien isaqsih missieru. Kien irażżan il-personalità entużjasta tiegħu fl-okkażjonijiet pubbliċi għax kien jibża' mill-għadab ta' missieru. Missieru ma tantx ħarrġu għar-rwol futur tiegħu bħala re, u kien jafda ħafna fil-kunsillieri tiegħu, partikolarment fl-ewwel snin tar-renju. Fl 1509, Enriku VII (7) miet bit-tuberkulożi u ibnu sar ir-Re Enriku VIII (8). Enriku kellu 18-il sena meta ġie nkurunat re u Katerina ġiet inkurunata reġina konsorti. == Ir-renju == {{Stampa doppja|right|Anneboleyn2.jpg|150|Hans Holbein d. J. 032b.jpg|150|Anne Boleyn, madwar 1534 (xellug) u Jane Seymour, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1536-1537 (lemin)}} L-iktar ġrajja importanti fl-[[Ingilterra]] matul ir-renju ta' Enriku kienet il-bidla tar-reliġjon tal-pajjiż. Billi l-ewwel mara tiegħu, Katerina ta' Aragona, nisslet biss tifla waħda, u ma kellu l-ebda ulied subien bħala eredi tiegħu, Enriku talab lill-Papa biex jagħtihom il-permess mixtieq sabiex ikunu jistgħu jiddivorzjaw, iżda l-Papa ma riedx. Karlu V (5), l-Imperatur Ruman Imqaddes li kien qawwi ħafna kien in-neputi ta' Katerina. Barra minn hekk, il-familja ta' Katerina kienet taħkem fuq [[Spanja]], li kienet l-ikbar pajjiż Kattoliku. Imbagħad Enriku,għażel lill-Arċisqof ġdid ta' Canterbury , raġel li kien jismu [[Thomas Cranmer]]. Enriku kien jaf li Cranmer kien ser jagħmel dak kollu li jgħidlu, infatti Cranmer kien qabel bis-sħiħ mad-deċiżjoni ta' Enriku, li jkun jista' jiddivorzja minn ma' Katerina. Malli sar jaf b'dan, il-papa tant irrabja li [[skomunika]] lil Enriku mill-knisja kattolika. Enriku pattihielu u għalhekk fl-1534 għadda l-"Att tas-Supremazija", li bih ir-Re, mhux il-Papa, kien meqjus bħala l-kap tal-knisja fl-Ingilterra. Imbagħad ġiegħel lill-qassisin u lill-isqfijiet kollha biex jaċċettawh bħala l-mexxej il-ġdid. Kull min irrifjuta ġie kkastigat. Wara li Enriku kien irnexxielu jġiegħel lill-patrijiet u lis-sorijiet iħallu l-monasterji,il-kunventi, ta l-ġid u l-art tagħhom lil dawk li kienu jappoġġjawh. Il-parti l-kbira minn dawk li ngħataw l-art u l-flus kienu Protestanti. Din il-ġrajja hija magħrufa bħala d-"Dissoluzzjoni tal-monasterji" fl-istorja tal-Ingilterra. Wara li rnexxa d-divorzju minn ma' Katerina ta' Aragona, ir-re Enriku VIII(8) iżżewweġ lil [[Anne Boleyn]], li kienet iżgħar minn Katerina , tattika inġenjali għax dan kien ifisser li hi seta' jkollha t-tfal. Meta Anne, bħal Katerina, kellha tifla biss u l-ebda tifel, Enriku ried jeħles minnha. Thomas Cromwell,li kien l-iktar ministru fidil lejh, għenu biex jagħmel hekk billi sab xi nies li xehdu li kellha maħbubin oħra u li kienet saħħara. Anne ittellgħet quddiem il-qorti fejn instabet ħatja u ġiet ġie ordnat li għandha tmut billi tinqataghlha rasha. Wara mewtha Enriku reġa' beda jfittex mara oħra, sabiex jipprova jkollu tifel li jkun jista' jieħu t-tron tiegħu wara mewtu. [[Stampa:Anne of Cleves, by Hans Holbein the Younger.jpg|145px|thumb|xellug|Anne ta' Cleves, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1539]] It-tielet mara ta' Enriku kien jisimha [[Jane Seymour]]. Ma damitx ma wellditlu tifel li semmew Edwardu. Enriku kien ferħan ħafna imma, Jane mietet wara ftit jiem mit-twelid tal-uniku tifel tiegħu. Enriku kien iħobbha ħafna u ħass it-telfa tagħha għal kollox, in-niket tiegħu kien kollu mdawwar mal-mewt inaspettata taghħa. Tilef l-interess f'kollox u ħxien. Irrabja ma' Thomas Cromwell meta dan issuġġerixxa li għandu jerġa' jiżżewweġ mara oħra wara l-mewt ta' Jane. Wara li kien għadda ftit taż-żmien, Enriku bidel il-fehmtu. Billi kellu iben biss, deherlu li aħjar jerġa' jiżżewweġ, u qabel li jiżżewweġ lil [[Anne ta' Cleves]], prinċipessa Ġermaniża. Meta Anne waslet l-Ingilterra, Enriku ma rahiex sabiħa daqs kemm kient fir-ritratti li kien ra, u ma kienx kuntent biha. Anne ukoll ma kinitx kuntenta, u qablet li kellhom jiddivorzjaw wara ftit xhur biss. Sadattant Enriku tefa' għajnejh fil-qorti bl-isem ta' [[Catherine Howard]], u ħaseb li hi tista' tkun mara tajba. Catherine Howard kienet il-kuġina tat-tieni mara ta' Enriku, Anne Boleyn. Enriku u Catherine iżżewwġu fl-1540, iżda Catherine kienet ħafna iżgħar minn Enriku u ma damitx ma xebgħet u bdiet tifflirtja ma' rġiel oħra. Meta kienu miżżewġin għal ftit aktar minn sena, Enriku sab li Catherine kellha affari ma' xi ħadd ieħor. Instabet ħatja ta' tradiment u ġiet esegwita, bħalma kienet ġiet maqtula Anne Boleyn ftit snin qabel. {{Stampa doppja|right|HowardCatherine02.jpeg|150|Catherine Parr from NPG.jpg|150| Catherine Howard, minjatura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1540 (xellug) u Catherine Parr (lemin)}} Is-sitt u l-aħħar mara ta' Enriku kien jisimha [[Catherine Parr]]. Kienet mara li kellha bejn it-tletin u l-erbgħin sena, hi kienet diġà żżewġet darbtejn. L-ewwel żewġt irġiel tagħha kienu ħafna ikbar minnha, u t-tnejn kienu mejtin. Enriku ħaseb li hi tkun iżjed bil-għaqal u leali min-nisa l-oħra li kellu, u ġara li kellu raġun. Catherine Parr baqgħet marbuta ma' Enerkiu għal iżjed minn tlett isnin, sakemm miet, huma ma kellhomx tfal. Wara li ddivorzja minn ma' Katerina ta' Aragona, Enriku beda jbati minn ħafna mard, u qatt ma ġie f'tiegħu għal kollox. Miet fit-28 ta' Jannar tal-1547 u ndifen fil-Kastell ta' Windsor. Enriku kien il-missier ta' żewġ reġini u ta' re. Dawn kienu [[Marija I tal-Ingilterra]], [[Eliżabetta I tal-Ingilterra]], u [[Edwardu VI tal-Ingilterra]]. Ħadd minnhom ma kellu wlied. == Iżjed Informazzjoni == * Ives, E. W. "Henry VIII (1491–1547)", f' ''The Oxford Dictionary of National Biography'' (2004). * Pollard, A. F. ''Henry VIII'' (1905) 470 pp; [http://books.google.com/books?id=q0cDAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:henry+intitle:viii+inauthor:pollard&lr=&as_brr=0 edizzjoni online ] * Rex, Richard. ''Henry VIII and the English Reformation.'' (1993). 205 pp. * Ridley, Jasper. ''Henry VIII.'' (1985). 473 pp. [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Renju Unit]] [[Kategorija:Twieldu fl-1491]] [[Kategorija:Mietu fl-1547]] 3p5lprtz2nopqcgx5yojwh0ngwgaw9q 278812 278811 2022-08-07T12:38:59Z ToniSant 4257 +infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Enriku VIII''' (28 ta' Ġunju, 1491 - 28 ta' Jannar, 1547) kien intitolat bħala r-Re tal-[[Ingilterra]] mill-1509 sa mewtu. Huwa magħruf l-iżjed għax-xiżma mill-Papa, għall-[[Knisja Kattolika]] kif ukoll għad-diversi żwiġijiet li kellu ma' sitt nisa wara xulxin. [[Stampa:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|lemin|200px|thumb|Enriku VIII]] Enriku twieled fil-Palazz ta' Greenwich u kien it-tieni iben ta' [[Enriku VII tal-Ingilterra]] u [[Eliżabetta ta' York]]. Huwa kellu ħuh wieħed, [[Arturu, il-Prinċep ta' Wales]], u żewġt aħwa bniet, [[Margerita Tudor, Reġina tal-Iskozja|Margerita]] u [[Marija Tudor, Reġina ta' Franza|Marija]]. Arturu kellu jilħaq re wara l-mewt ta' missierhom, iżda Arturu miet qabel missieru, u għalhekk Enriku inħatar bħala l-ewwel wieħed fil-linja għat-tron. Imbagħad, Enriku żżewweġ lill-armla ta' Arturu, [[Katerina ta' Aragona]]. == Żgħożija == [[Stampa:Michel Sittow 002.jpg|thumb|xellug|150px|Katerina ta' Aragona, armla żagħżugħa, pittura tal-pittur tal-qorti, Michel Sittow, madwar 1502]] Missier u omm, Enriku VII (7) u Eliżabetta ta' York, ma tantx kellhom x'jaqsmu ma' wliedhom. Enriku kellu l-impjegati u l-menestrelli tiegħu, kif ukoll buffu jismu John Goose. Kellu wkoll tifel li kien jissawwat minfloku meta kien jagħmel xi ħaġa ħażina. Il-Prinċep Enriku kien iħobb il-[[mużika]] u kien jinqala' ħafna fiha. Meta kellu 10 snin kien jaf idoqq ħafna strumenti, fosthom il-fifra, l-arpa, il-vjolin u t-tnabar. Enriku VIII kien ukoll studjuż, lingwista, mużiċista u atleta meta kien għadu żgħir. Huwa kien jaf jitkellem sewwa bil-Latin, bil-Franċiż u bl-Ispanjol. Kellu l-aħjar għalliema u tgħallem il-ġostra, il-qaws u snajja' militari oħra. Enriku kien reliġjuż ħafna. Ħuh il-kbir, Arturu, iżżewweġ lill-Prinċipessa Spanjola, Catalina de Aragon, meta kien għad kellu 15-il sena. Arturu miet ftit xhur wara t-tieġ tiegħu bit-tuberkulożi, iżda xi wħud jsostnu li kien miet bil-pesta. Wara li miet ħuh, Enriku VIII (8) sar ħabib ħafna ma' Catalina de Aragon, ħbiberija li mbagħad ffjorixxiet fi żwieġ. Kellhom xi problemi biex jiżżewġu billi l-ktieb ta' [[Levitku]] 21, kien jgħid li "Min jiżżewweġ lill-mara ta' ħuh ikun qiegħed jagħmel xi ħaġa moqżieża, għax ikun kixef l-għera ta' ħuh, u jibqa' bla wlied." Għalhekk Katarina kellha taħlef li ż-żwieġ ma' Arturu ma kienx ikkonsomat. Issa, ż-żagħżugħ Enriku VIII kien l-eredi għat-tron. Filwaqt li missieru kien ħaj kien mgħasses ħafna billi r-Re kien imħasseb fuq is-siġurtà tal-eredi maskili waħdieni tiegħu. Enriku seta' joħroġ barra minn bieb privat biss, u mbagħad kienu jarawh nies li kienu speċjalment appuntati. Ħadd ma seta' jkellem lil Enriku. Huwa kien iqatta' ħafna mill-ħin tiegħu f'kamartu, li d-dħul għaliha kien mill-kamra tas-sodda ta' missieru. Enriku qatt ma kellu l-opportunità li jitkellem fil-pubbliku, ħlief biex jirrispondi xi domanda li kien isaqsih missieru. Kien irażżan il-personalità entużjasta tiegħu fl-okkażjonijiet pubbliċi għax kien jibża' mill-għadab ta' missieru. Missieru ma tantx ħarrġu għar-rwol futur tiegħu bħala re, u kien jafda ħafna fil-kunsillieri tiegħu, partikolarment fl-ewwel snin tar-renju. Fl 1509, Enriku VII (7) miet bit-tuberkulożi u ibnu sar ir-Re Enriku VIII (8). Enriku kellu 18-il sena meta ġie nkurunat re u Katerina ġiet inkurunata reġina konsorti. == Ir-renju == {{Stampa doppja|right|Anneboleyn2.jpg|150|Hans Holbein d. J. 032b.jpg|150|Anne Boleyn, madwar 1534 (xellug) u Jane Seymour, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1536-1537 (lemin)}} L-iktar ġrajja importanti fl-[[Ingilterra]] matul ir-renju ta' Enriku kienet il-bidla tar-reliġjon tal-pajjiż. Billi l-ewwel mara tiegħu, Katerina ta' Aragona, nisslet biss tifla waħda, u ma kellu l-ebda ulied subien bħala eredi tiegħu, Enriku talab lill-Papa biex jagħtihom il-permess mixtieq sabiex ikunu jistgħu jiddivorzjaw, iżda l-Papa ma riedx. Karlu V (5), l-Imperatur Ruman Imqaddes li kien qawwi ħafna kien in-neputi ta' Katerina. Barra minn hekk, il-familja ta' Katerina kienet taħkem fuq [[Spanja]], li kienet l-ikbar pajjiż Kattoliku. Imbagħad Enriku,għażel lill-Arċisqof ġdid ta' Canterbury , raġel li kien jismu [[Thomas Cranmer]]. Enriku kien jaf li Cranmer kien ser jagħmel dak kollu li jgħidlu, infatti Cranmer kien qabel bis-sħiħ mad-deċiżjoni ta' Enriku, li jkun jista' jiddivorzja minn ma' Katerina. Malli sar jaf b'dan, il-papa tant irrabja li [[skomunika]] lil Enriku mill-knisja kattolika. Enriku pattihielu u għalhekk fl-1534 għadda l-"Att tas-Supremazija", li bih ir-Re, mhux il-Papa, kien meqjus bħala l-kap tal-knisja fl-Ingilterra. Imbagħad ġiegħel lill-qassisin u lill-isqfijiet kollha biex jaċċettawh bħala l-mexxej il-ġdid. Kull min irrifjuta ġie kkastigat. Wara li Enriku kien irnexxielu jġiegħel lill-patrijiet u lis-sorijiet iħallu l-monasterji,il-kunventi, ta l-ġid u l-art tagħhom lil dawk li kienu jappoġġjawh. Il-parti l-kbira minn dawk li ngħataw l-art u l-flus kienu Protestanti. Din il-ġrajja hija magħrufa bħala d-"Dissoluzzjoni tal-monasterji" fl-istorja tal-Ingilterra. Wara li rnexxa d-divorzju minn ma' Katerina ta' Aragona, ir-re Enriku VIII(8) iżżewweġ lil [[Anne Boleyn]], li kienet iżgħar minn Katerina , tattika inġenjali għax dan kien ifisser li hi seta' jkollha t-tfal. Meta Anne, bħal Katerina, kellha tifla biss u l-ebda tifel, Enriku ried jeħles minnha. Thomas Cromwell,li kien l-iktar ministru fidil lejh, għenu biex jagħmel hekk billi sab xi nies li xehdu li kellha maħbubin oħra u li kienet saħħara. Anne ittellgħet quddiem il-qorti fejn instabet ħatja u ġiet ġie ordnat li għandha tmut billi tinqataghlha rasha. Wara mewtha Enriku reġa' beda jfittex mara oħra, sabiex jipprova jkollu tifel li jkun jista' jieħu t-tron tiegħu wara mewtu. [[Stampa:Anne of Cleves, by Hans Holbein the Younger.jpg|145px|thumb|xellug|Anne ta' Cleves, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1539]] It-tielet mara ta' Enriku kien jisimha [[Jane Seymour]]. Ma damitx ma wellditlu tifel li semmew Edwardu. Enriku kien ferħan ħafna imma, Jane mietet wara ftit jiem mit-twelid tal-uniku tifel tiegħu. Enriku kien iħobbha ħafna u ħass it-telfa tagħha għal kollox, in-niket tiegħu kien kollu mdawwar mal-mewt inaspettata taghħa. Tilef l-interess f'kollox u ħxien. Irrabja ma' Thomas Cromwell meta dan issuġġerixxa li għandu jerġa' jiżżewweġ mara oħra wara l-mewt ta' Jane. Wara li kien għadda ftit taż-żmien, Enriku bidel il-fehmtu. Billi kellu iben biss, deherlu li aħjar jerġa' jiżżewweġ, u qabel li jiżżewweġ lil [[Anne ta' Cleves]], prinċipessa Ġermaniża. Meta Anne waslet l-Ingilterra, Enriku ma rahiex sabiħa daqs kemm kient fir-ritratti li kien ra, u ma kienx kuntent biha. Anne ukoll ma kinitx kuntenta, u qablet li kellhom jiddivorzjaw wara ftit xhur biss. Sadattant Enriku tefa' għajnejh fil-qorti bl-isem ta' [[Catherine Howard]], u ħaseb li hi tista' tkun mara tajba. Catherine Howard kienet il-kuġina tat-tieni mara ta' Enriku, Anne Boleyn. Enriku u Catherine iżżewwġu fl-1540, iżda Catherine kienet ħafna iżgħar minn Enriku u ma damitx ma xebgħet u bdiet tifflirtja ma' rġiel oħra. Meta kienu miżżewġin għal ftit aktar minn sena, Enriku sab li Catherine kellha affari ma' xi ħadd ieħor. Instabet ħatja ta' tradiment u ġiet esegwita, bħalma kienet ġiet maqtula Anne Boleyn ftit snin qabel. {{Stampa doppja|right|HowardCatherine02.jpeg|150|Catherine Parr from NPG.jpg|150| Catherine Howard, minjatura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1540 (xellug) u Catherine Parr (lemin)}} Is-sitt u l-aħħar mara ta' Enriku kien jisimha [[Catherine Parr]]. Kienet mara li kellha bejn it-tletin u l-erbgħin sena, hi kienet diġà żżewġet darbtejn. L-ewwel żewġt irġiel tagħha kienu ħafna ikbar minnha, u t-tnejn kienu mejtin. Enriku ħaseb li hi tkun iżjed bil-għaqal u leali min-nisa l-oħra li kellu, u ġara li kellu raġun. Catherine Parr baqgħet marbuta ma' Enerkiu għal iżjed minn tlett isnin, sakemm miet, huma ma kellhomx tfal. Wara li ddivorzja minn ma' Katerina ta' Aragona, Enriku beda jbati minn ħafna mard, u qatt ma ġie f'tiegħu għal kollox. Miet fit-28 ta' Jannar tal-1547 u ndifen fil-Kastell ta' Windsor. Enriku kien il-missier ta' żewġ reġini u ta' re. Dawn kienu [[Marija I tal-Ingilterra]], [[Eliżabetta I tal-Ingilterra]], u [[Edwardu VI tal-Ingilterra]]. Ħadd minnhom ma kellu wlied. == Iżjed Informazzjoni == * Ives, E. W. "Henry VIII (1491–1547)", f' ''The Oxford Dictionary of National Biography'' (2004). * Pollard, A. F. ''Henry VIII'' (1905) 470 pp; [http://books.google.com/books?id=q0cDAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:henry+intitle:viii+inauthor:pollard&lr=&as_brr=0 edizzjoni online ] * Rex, Richard. ''Henry VIII and the English Reformation.'' (1993). 205 pp. * Ridley, Jasper. ''Henry VIII.'' (1985). 473 pp. [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Renju Unit]] [[Kategorija:Twieldu fl-1491]] [[Kategorija:Mietu fl-1547]] 6xdp0qx57yzwlw418ip1n1xgw9t9rqk 278813 278812 2022-08-07T12:39:40Z ToniSant 4257 immarkat għall-wikifikazzjoni wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}}{{Wikifikazzjoni}} '''Enriku VIII''' (28 ta' Ġunju, 1491 - 28 ta' Jannar, 1547) kien intitolat bħala r-Re tal-[[Ingilterra]] mill-1509 sa mewtu. Huwa magħruf l-iżjed għax-xiżma mill-Papa, għall-[[Knisja Kattolika]] kif ukoll għad-diversi żwiġijiet li kellu ma' sitt nisa wara xulxin. [[Stampa:Henry-VIII-kingofengland 1491-1547.jpg|lemin|200px|thumb|Enriku VIII]] Enriku twieled fil-Palazz ta' Greenwich u kien it-tieni iben ta' [[Enriku VII tal-Ingilterra]] u [[Eliżabetta ta' York]]. Huwa kellu ħuh wieħed, [[Arturu, il-Prinċep ta' Wales]], u żewġt aħwa bniet, [[Margerita Tudor, Reġina tal-Iskozja|Margerita]] u [[Marija Tudor, Reġina ta' Franza|Marija]]. Arturu kellu jilħaq re wara l-mewt ta' missierhom, iżda Arturu miet qabel missieru, u għalhekk Enriku inħatar bħala l-ewwel wieħed fil-linja għat-tron. Imbagħad, Enriku żżewweġ lill-armla ta' Arturu, [[Katerina ta' Aragona]]. == Żgħożija == [[Stampa:Michel Sittow 002.jpg|thumb|xellug|150px|Katerina ta' Aragona, armla żagħżugħa, pittura tal-pittur tal-qorti, Michel Sittow, madwar 1502]] Missier u omm, Enriku VII (7) u Eliżabetta ta' York, ma tantx kellhom x'jaqsmu ma' wliedhom. Enriku kellu l-impjegati u l-menestrelli tiegħu, kif ukoll buffu jismu John Goose. Kellu wkoll tifel li kien jissawwat minfloku meta kien jagħmel xi ħaġa ħażina. Il-Prinċep Enriku kien iħobb il-[[mużika]] u kien jinqala' ħafna fiha. Meta kellu 10 snin kien jaf idoqq ħafna strumenti, fosthom il-fifra, l-arpa, il-vjolin u t-tnabar. Enriku VIII kien ukoll studjuż, lingwista, mużiċista u atleta meta kien għadu żgħir. Huwa kien jaf jitkellem sewwa bil-Latin, bil-Franċiż u bl-Ispanjol. Kellu l-aħjar għalliema u tgħallem il-ġostra, il-qaws u snajja' militari oħra. Enriku kien reliġjuż ħafna. Ħuh il-kbir, Arturu, iżżewweġ lill-Prinċipessa Spanjola, Catalina de Aragon, meta kien għad kellu 15-il sena. Arturu miet ftit xhur wara t-tieġ tiegħu bit-tuberkulożi, iżda xi wħud jsostnu li kien miet bil-pesta. Wara li miet ħuh, Enriku VIII (8) sar ħabib ħafna ma' Catalina de Aragon, ħbiberija li mbagħad ffjorixxiet fi żwieġ. Kellhom xi problemi biex jiżżewġu billi l-ktieb ta' [[Levitku]] 21, kien jgħid li "Min jiżżewweġ lill-mara ta' ħuh ikun qiegħed jagħmel xi ħaġa moqżieża, għax ikun kixef l-għera ta' ħuh, u jibqa' bla wlied." Għalhekk Katarina kellha taħlef li ż-żwieġ ma' Arturu ma kienx ikkonsomat. Issa, ż-żagħżugħ Enriku VIII kien l-eredi għat-tron. Filwaqt li missieru kien ħaj kien mgħasses ħafna billi r-Re kien imħasseb fuq is-siġurtà tal-eredi maskili waħdieni tiegħu. Enriku seta' joħroġ barra minn bieb privat biss, u mbagħad kienu jarawh nies li kienu speċjalment appuntati. Ħadd ma seta' jkellem lil Enriku. Huwa kien iqatta' ħafna mill-ħin tiegħu f'kamartu, li d-dħul għaliha kien mill-kamra tas-sodda ta' missieru. Enriku qatt ma kellu l-opportunità li jitkellem fil-pubbliku, ħlief biex jirrispondi xi domanda li kien isaqsih missieru. Kien irażżan il-personalità entużjasta tiegħu fl-okkażjonijiet pubbliċi għax kien jibża' mill-għadab ta' missieru. Missieru ma tantx ħarrġu għar-rwol futur tiegħu bħala re, u kien jafda ħafna fil-kunsillieri tiegħu, partikolarment fl-ewwel snin tar-renju. Fl 1509, Enriku VII (7) miet bit-tuberkulożi u ibnu sar ir-Re Enriku VIII (8). Enriku kellu 18-il sena meta ġie nkurunat re u Katerina ġiet inkurunata reġina konsorti. == Ir-renju == {{Stampa doppja|right|Anneboleyn2.jpg|150|Hans Holbein d. J. 032b.jpg|150|Anne Boleyn, madwar 1534 (xellug) u Jane Seymour, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1536-1537 (lemin)}} L-iktar ġrajja importanti fl-[[Ingilterra]] matul ir-renju ta' Enriku kienet il-bidla tar-reliġjon tal-pajjiż. Billi l-ewwel mara tiegħu, Katerina ta' Aragona, nisslet biss tifla waħda, u ma kellu l-ebda ulied subien bħala eredi tiegħu, Enriku talab lill-Papa biex jagħtihom il-permess mixtieq sabiex ikunu jistgħu jiddivorzjaw, iżda l-Papa ma riedx. Karlu V (5), l-Imperatur Ruman Imqaddes li kien qawwi ħafna kien in-neputi ta' Katerina. Barra minn hekk, il-familja ta' Katerina kienet taħkem fuq [[Spanja]], li kienet l-ikbar pajjiż Kattoliku. Imbagħad Enriku,għażel lill-Arċisqof ġdid ta' Canterbury , raġel li kien jismu [[Thomas Cranmer]]. Enriku kien jaf li Cranmer kien ser jagħmel dak kollu li jgħidlu, infatti Cranmer kien qabel bis-sħiħ mad-deċiżjoni ta' Enriku, li jkun jista' jiddivorzja minn ma' Katerina. Malli sar jaf b'dan, il-papa tant irrabja li [[skomunika]] lil Enriku mill-knisja kattolika. Enriku pattihielu u għalhekk fl-1534 għadda l-"Att tas-Supremazija", li bih ir-Re, mhux il-Papa, kien meqjus bħala l-kap tal-knisja fl-Ingilterra. Imbagħad ġiegħel lill-qassisin u lill-isqfijiet kollha biex jaċċettawh bħala l-mexxej il-ġdid. Kull min irrifjuta ġie kkastigat. Wara li Enriku kien irnexxielu jġiegħel lill-patrijiet u lis-sorijiet iħallu l-monasterji,il-kunventi, ta l-ġid u l-art tagħhom lil dawk li kienu jappoġġjawh. Il-parti l-kbira minn dawk li ngħataw l-art u l-flus kienu Protestanti. Din il-ġrajja hija magħrufa bħala d-"Dissoluzzjoni tal-monasterji" fl-istorja tal-Ingilterra. Wara li rnexxa d-divorzju minn ma' Katerina ta' Aragona, ir-re Enriku VIII(8) iżżewweġ lil [[Anne Boleyn]], li kienet iżgħar minn Katerina , tattika inġenjali għax dan kien ifisser li hi seta' jkollha t-tfal. Meta Anne, bħal Katerina, kellha tifla biss u l-ebda tifel, Enriku ried jeħles minnha. Thomas Cromwell,li kien l-iktar ministru fidil lejh, għenu biex jagħmel hekk billi sab xi nies li xehdu li kellha maħbubin oħra u li kienet saħħara. Anne ittellgħet quddiem il-qorti fejn instabet ħatja u ġiet ġie ordnat li għandha tmut billi tinqataghlha rasha. Wara mewtha Enriku reġa' beda jfittex mara oħra, sabiex jipprova jkollu tifel li jkun jista' jieħu t-tron tiegħu wara mewtu. [[Stampa:Anne of Cleves, by Hans Holbein the Younger.jpg|145px|thumb|xellug|Anne ta' Cleves, pittura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1539]] It-tielet mara ta' Enriku kien jisimha [[Jane Seymour]]. Ma damitx ma wellditlu tifel li semmew Edwardu. Enriku kien ferħan ħafna imma, Jane mietet wara ftit jiem mit-twelid tal-uniku tifel tiegħu. Enriku kien iħobbha ħafna u ħass it-telfa tagħha għal kollox, in-niket tiegħu kien kollu mdawwar mal-mewt inaspettata taghħa. Tilef l-interess f'kollox u ħxien. Irrabja ma' Thomas Cromwell meta dan issuġġerixxa li għandu jerġa' jiżżewweġ mara oħra wara l-mewt ta' Jane. Wara li kien għadda ftit taż-żmien, Enriku bidel il-fehmtu. Billi kellu iben biss, deherlu li aħjar jerġa' jiżżewweġ, u qabel li jiżżewweġ lil [[Anne ta' Cleves]], prinċipessa Ġermaniża. Meta Anne waslet l-Ingilterra, Enriku ma rahiex sabiħa daqs kemm kient fir-ritratti li kien ra, u ma kienx kuntent biha. Anne ukoll ma kinitx kuntenta, u qablet li kellhom jiddivorzjaw wara ftit xhur biss. Sadattant Enriku tefa' għajnejh fil-qorti bl-isem ta' [[Catherine Howard]], u ħaseb li hi tista' tkun mara tajba. Catherine Howard kienet il-kuġina tat-tieni mara ta' Enriku, Anne Boleyn. Enriku u Catherine iżżewwġu fl-1540, iżda Catherine kienet ħafna iżgħar minn Enriku u ma damitx ma xebgħet u bdiet tifflirtja ma' rġiel oħra. Meta kienu miżżewġin għal ftit aktar minn sena, Enriku sab li Catherine kellha affari ma' xi ħadd ieħor. Instabet ħatja ta' tradiment u ġiet esegwita, bħalma kienet ġiet maqtula Anne Boleyn ftit snin qabel. {{Stampa doppja|right|HowardCatherine02.jpeg|150|Catherine Parr from NPG.jpg|150| Catherine Howard, minjatura ta' Hans Holbein iż-żgħir, 1540 (xellug) u Catherine Parr (lemin)}} Is-sitt u l-aħħar mara ta' Enriku kien jisimha [[Catherine Parr]]. Kienet mara li kellha bejn it-tletin u l-erbgħin sena, hi kienet diġà żżewġet darbtejn. L-ewwel żewġt irġiel tagħha kienu ħafna ikbar minnha, u t-tnejn kienu mejtin. Enriku ħaseb li hi tkun iżjed bil-għaqal u leali min-nisa l-oħra li kellu, u ġara li kellu raġun. Catherine Parr baqgħet marbuta ma' Enerkiu għal iżjed minn tlett isnin, sakemm miet, huma ma kellhomx tfal. Wara li ddivorzja minn ma' Katerina ta' Aragona, Enriku beda jbati minn ħafna mard, u qatt ma ġie f'tiegħu għal kollox. Miet fit-28 ta' Jannar tal-1547 u ndifen fil-Kastell ta' Windsor. Enriku kien il-missier ta' żewġ reġini u ta' re. Dawn kienu [[Marija I tal-Ingilterra]], [[Eliżabetta I tal-Ingilterra]], u [[Edwardu VI tal-Ingilterra]]. Ħadd minnhom ma kellu wlied. == Iżjed Informazzjoni == * Ives, E. W. "Henry VIII (1491–1547)", f' ''The Oxford Dictionary of National Biography'' (2004). * Pollard, A. F. ''Henry VIII'' (1905) 470 pp; [http://books.google.com/books?id=q0cDAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:henry+intitle:viii+inauthor:pollard&lr=&as_brr=0 edizzjoni online ] * Rex, Richard. ''Henry VIII and the English Reformation.'' (1993). 205 pp. * Ridley, Jasper. ''Henry VIII.'' (1985). 473 pp. [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Renju Unit]] [[Kategorija:Twieldu fl-1491]] [[Kategorija:Mietu fl-1547]] rlw3pi78efmysdgpdwzi5tg544ey97a 0 11645 278830 268703 2022-08-07T13:48:36Z Chrisportelli 355 infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox plejer tal-futbol |isem_plejer = Dimitar Berbatov |stampa = [[Stampa:Mitko Berbatov cropped.jpg|225px]] |isem_sħiħ = Dimitar Ivanov Berbatov |data_twelid = {{data tat-twelid u età|1981|1|30}} |post_twelid = [[Blagoevgrad]] |pajjiż_twelid = Bulgarija |tul = 1.89 m |rwol = [[Attakkant]] |snin_mixtla1 = 1991–1998 |klabb_mixtla1 = [[PFC Pirin Blagoevgrad|Pirin Blagoevgrad]] |snin_mixtla2 = 1998 |klabb_mixtla2 = [[PFC CSKA Sofia|CSKA Sofia]] |snin1 = 1998–2001 |klabb1 = [[PFC CSKA Sofia|CSKA Sofia]] |snin2 = 2001–2006 |klabb2 = [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |snin3 = 2006–2008 |klabb3 = [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |snin4 = 2008–2012 |klabb4 = [[Manchester United FC|Manchester United]] |snin5 = 2012–2014 |klabb5 = [[Fulham FC|Fulham]] |snin6 = 2014–2015 |klabb6 = [[AS Monaco|Monaco]] |snin7 = 2015–2016 |klabb7 = [[PAOK FC|PAOK]] |snin8 = 2017–2018 |klabb8 = [[Kerala Blasters FC|Kerala Blasters]] |snin_nazzjonali1 = 1999–2010 |tim_nazzjonali1 = [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Bulgarija|Bulgarija]] }} '''Dimitar Ivanov Berbatov''' (bil-[[Lingwa Bulgara|Bulgaru]]: Димитър Иванов Бербатов; twieled fit-30 ta' Jannar 1981) huwa eks-plejer tal-[[futbol]] [[Bulgarija|Bulgaru]]. Hu hu r-rebbieħ għal seba' darbiet tal-[[Plejer Bulgaru tas-Sena]]. == Bijografija == Missier Berbatov, Ivan, kien futboler professjonali mat-tim lokali ta' [[PFC Pirin Blagoevgrad|Pirin Blagoevgrad]], u ommu, Margarita, kienet ukoll professjonista fil-logħba tal-ħendbol. Bħala tfajjel, Berbatov kien iżomm mal-[[AC Milan|Milan]] u bħala mudell kellu lil [[Marco van Basten]], sakemm waqt il-[[Kampjonati Ewropej tal-Futbol 1996|Kampjonati Ewropej tal-1996]] li żvolġew ġewwa l-[[Ingilterra]], Berbatov, ta' ħmistax-il sena skopra l-mudell il-ġdid tiegħu u dan kien [[Alan Shearer]],<ref>{{ċita aħbar | url=http://www.uefa.com/competitions/ucl/news/kind=1/newsid=54545.html | titlu=No dream duel for Berbatov| pubblikatur=[[UEFA]] | data=2003-02-18 | lingwa=Ingliż }}</ref> li kien jilgħab ma' [[Newcastle United FC|Newcastle United]]. Berbatov saħanistra kien jorqod bil-flokk ta' Newcastle. Ommu wara kienet stqarriet bil-ħolma li Berbatov kellu li xi darba jilgħab ma' Newcastle.<ref>{{ċita aħbar |isem=Martin |kunjom=Blackburn |titlu=Toon-mad Berbatov slept in Shearer shirt |pubblikatur=The Sun |data=2007-10-20 |data-aċċess=2018-12-30 |url=http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/sport/football/article365647.ece |lingwa=Ingliż }}</ref> == Karriera == === Bidu tal-karriera === Il-karriera ta' Berbatov bdiet fil-klabb ta' Pirin Blagoevgrad, u kompla sakemm laqat għajn il-kowċ [[Dimitar Penev]]. === CSKA Sofia === Ta' sbatax-il sena biss Berbatov sab ruħu ma' [[PFC CSKA Sofia|CSKA Sofia]] fejn segwa l-passi ta' missieru, Ivan, li lagħab ukoll għall-klabb bħala midfilder xellugi u aktar tard bħala difensur. Hu lagħab ma' CSKA fil-[[A PFG|kampjonat Bulgaru]] bejn l-1998 u Jannar tal-2001 fejn iddebutta fl-istaġun 1998–99 bħala żagħżugħ ta' tmintax-il sena. Fl-istaġun ta' wara, hu ħalla impressjoni kbira meta skorja 14-il gowl f'27 logħba u rebaħ ukoll it-[[Tazza tal-Bulgarija]] fl-1999. === Bayer Leverkusen === Serje pożittiva ta' disa' gowls fi ħdax-il logħba fl-istaġun 2000–01 kien biżżejjed biex jipperswadu lil [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] biex jiksbuh f'Jannar tal-2001. Berbatov beda kemmxejn bil-mod l-avventura tiegħu fil-Ġermanja b'sittax-il gowl f'67 apparenza mal-klabb. Madankollu hu kellu rwol kruċjali fiċ-[[UEFA Champions League|Champions League]] matul l-ewwel staġun mal-klabb fejn skorja gowl memorabbli kontra [[Olympique Lyonnais|Lyon]], u gowl ieħor fil-kwarti tal-finali kontra [[Liverpool FC|Liverpool]]. Hu kellu wkoll parti fil-finali kontra [[Real Madrid CF|Real Madrid]] fejn daħal bħala sostitut għal [[Thomas Brdaric]] wara 38 minuta. Fl-istaġun 2001–02 Leverkusen spiċċaw fit-tieni post tal-[[Fußball-Bundesliga]] u t-[[Tazza tal-Ġermanja]]. Fl-istaġun ta' wara Berbatov stabilixxa ruħu bħala l-ewwel għażla fl-attakk ta' Bayer Leverkusen imma kien fl-istaġun 2003–04 li beda jibrilla fejn skorja 16-il gowl minn 24 partita. Iż-żewġ staġuni suċċessivi rawh jikber fit-talent fejn skorja 46 gowl li jinkludu ħamsa fil-[[UEFA Champions League 2004–05|Champions League 2004–05]], fejn beda jattira diversi timijiet Ewropej. === Tottenham Hotspur === Diversi spekulazzjonijiet fuq il-futur tiegħu bdew jikbru, u f'Mejju tal-2006, Berbatov finalment iffirma mat-tim tal-[[Premier League]] [[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] għal somma ta' [[Ewro|€]]16-il miljun,<ref>{{Ċita web | titlu=Nine for Berbatov | sit=tottenhamhotspur.com | url=http://www.tottenhamhotspur.com/news/articles/nineforberbatov170506.html| data-aċċess=2008-12-30 | lingwa=Ingliż }}</ref> fejn b'hekk sar l-aktar plejer Bulgaru fl-istorja li jiswa'. Wara li ngħata l-permess tax-xogħol hu ngħaqad ma' Tottenham nhar l-1 ta' Lulju 2006. Berbatov skorja l-ewwel gowl kompetittiv żewġ minuti biss fid-debutt ġewwa daru fil-logħba tal-Premiership kontra [[Sheffield United FC|Sheffield United]] ġewwa [[White Hart Lane]]. Flimkien ma' [[Robbie Keane]] hu fforma koppja promettenti fit-[[Tazza UEFA]] sakemm ġew eliminati minn [[Seville FC|Seville]] fil-kwarti tal-finali, u minkejja l-istil ta' [[Martin Jol]] li jagħmel rotazzjoni tal-plejers, Berbatov stabilixxa ruħu bħala l-ewwel għażla. Hu skorja ħames gowls f'erba' logħbiet matul il-fażi tal-gruppi tat-Tazza UEFA, bil-prestazzjonijiet tiegħu jagħtuh żewġ unuri tal-Plejer tal-Partita kontra Besiktas u Club Brugge. Minkejja l-forma tajba li kellu fl-Ewropa, Berbatov ħa ż-żmien qabel ma adatta fil-Premiership. Madanakollu, hu beda bil-mod il-mod jikseb il-forma li wera fiż-żmien li qatta ma' Leverkusen bi prestazzjoni eċċellenti kontra [[Wigan Athletic FC|Wigan]], fejn skorja wieħed u ħoloq iż-żewġ gowls l-oħra fir-rebħa ta' 3–1. Nhar id-9 ta' Diċembru, 2006, Berbatov skorja l-ewwel doppjetta tiegħu għal Tottenham fir-rebħa ta' 5–1 kontra [[Charlton Athletic FC|Charlton Athletic]]. L-ewwel gowl ta' Berbatov barra minn White Hart Lane wasal f'[[Goodison Park]] kontra [[Everton FC|Everton]], minn passaġġ ta' [[Aaron Lennon]]. Spurs rebħu din il-logħba 2–1. Berbatov u Robbie Keane ġew imsemmija bħala r-rebbieħa tal-unur tal-Plejer tax-Xahar ta' April, fejn saru l-ewwel plejers li qasmu dan l-unur minn mindu [[Dennis Bergkamp]] u [[Eduardo César Gaspar|Edu]] ta' [[Arsenal FC|Arsenal]] rebħu l-unur lura fi Frar tal-2004. Berbatov għalaq l-istaġun 2006–07 bi 12-il gowl minn 33 dehra fil-Premier League, u għamel ħdax-il assist. Minħabba l-prestazzjonijiet impressjonanti, speċjalment fl-aħħar nofs tal-istaġun, hu rebaħ l-unur tal-Plejer tas-Sena ta' Tottenham Hotspur għall-istaġun [[Premier League 2006–07|2006–07]]. Berbatov kien ukoll inkluż fit-[[Tim tas-Sena tal-PFA|Tim tas-Sena tal-Premier League]] fil-21 ta' April 2007, fejn kien biss wieħed fost tliet plejers li kienu ġejjin minn timijiet oħra barra r-rebbieħa tal-kampjonat [[Manchester United FC|Manchester United]] (it-tnejn l-oħra kienu [[Steven Gerrard]] u [[Didier Drogba]]). L-ewwel [[tripletta]] tiegħu fil-Premier League waslet fid-29 ta' Diċembru 2007 meta skorja erba' gowls fir-rebħa ta' 6–4 fuq [[Reading FC|Reading]]. L-ewwel finali ta' tazza li lagħab ma' Tottenham kien fl-24 ta' Frar 2008 meta lagħab fil-[[Football League Cup|League Cup]] ġewwa [[Wembley Stadium (ġdid)|Wembley Stadium]] fejn kontra [[Chelsea FC|Chelsea]] skorja l-gowl li ppareġġa l-iskor grazzi għal penalty. Tottenham ħarġu rebbieħa 2-1 wara l-ħin supplementari, b'Berbatov jikseb l-ewwel trofew fil-futbol Ingliż.<ref>{{ċita aħbar|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/7256729.stm|titlu=Tottenham 2-1 Chelsea|awtur=Jonathan Stevenson|pubblikatur=BBC Sport|data=2008-02-24|data-aċċess=2008-12-31 |lingwa=Ingliż }}</ref> Berbatov għalaq l-istaġun bi ħmistax-il gowl fil-kampjonat, b'total ta' 23 gowl u 11-il assist bħall-istaġun preċedenti. L-istaġun [[Premier League 2008–09|2008-09]] beda f'ċirkustanzi fejn Berbatov wera x-xewqa għal aktar kompetizzjoni. Il-plejer spiċċa bejn ħalltejn, b'diversi għajdut fuq offerta sostanzjali min-naħa ta' Manchester United u anki minħabba li ma ġiex magħżul mal-iskwadra għall-partita kontra [[Sunderland AFC|Sunderland]]<ref>{{ċita aħbar| titlu = Match Squad Update | url = http://www.tottenhamhotspur.com/news/articles/matchsquadupdate230808.html | pubblikatur = Tottenham Hotspur | data = 2008-08-23 | data-aċċess = 2008-12-31 |lingwa=Ingliż}} </ref> u [[Chelsea FC|Chelsea]]. === Manchester United === [[Stampa:Dimitar Berbatov.jpg|180px|thumb|right|Berbatov bil-flokk ta' United]] Wara spekulazzjoni kbira fuq il-futur tiegħu, Berbatov kompla l-passaġġ tant mixtieq lejn Manchester United fl-aħħar ġurnata ta' trasferimenti, l-1 ta' Settembru 2008, għal somma ta' madwar £30.75 miljun, bi [[Fraizer Campbell]] jingħaqad ma' Tottenham b'self għal staġun bħala parti min-negozjati.<ref>{{ċita web| url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/m/man_utd/7592272.stm| titlu=Man Utd complete Berbatov switch| pubblikatur=BBC Sport| data=2008-09-01| data-aċċess=2008-12-31 |lingwa=Ingliż}}</ref> Berbatov ingħata kuntratt ta' erba' snin, u ħa l-flokk numru disgħa li qabel kien milbus minn Louis Saha. Id-debutt ta' Berbatov wasal fid-[[derby tal-Majjistral|derby tal-Ingilterra]] kontra [[Liverpool FC|Liverpool]] fejn immarkah b'assist lejn l-Arġentin [[Carlos Tévez]]. L-ewwel doppjetta tiegħu waslet fil-fażi tal-gruppi tal-[[UEFA Champions League 2008–09|UEFA Champions League]] meta United barra minn darhom rebħu 3–0 lil [[Aalborg BK]] nhar it-30 ta' Settembru 2008. L-ewwel gowl fil-[[Premier League|kampjonat]] wasal nhar it-18 ta' Ottubru 2008 fejn skorja t-tielet gowl fir-rebħa ta' 4–0 fuq [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]]. L-ewwel gowl ta' Berbatov fil-ftuħ tas-sena l-ġdida wasal kontra [[Chelsea FC|Chelsea]] fejn f'Old Trafford United rebħu 3–0, waqt li fil-partita kontra [[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]], skorja l-gowl rebbieħ lejn tmiem il-logħba, gowl li tefa' lil Manchester United fl-ewwel post tal-klassifika. L-ewwel gowl tal-[[Premier League 2009–10|istaġun 2009–10]] wasal fit-22 ta' Awwissu 2009, meta skorja t-tieni gowl fir-rebħa ta' 5–0 kontra [[Wigan Athletic FC|Wigan Athletic]]. Wara prestazzjoni tajba kontra [[VfL Wolfsburg|Wolfsburg]] fiċ-Champions League,<ref>{{ċita aħbar |awtur = Richard Jolly | titlu = Berbatov takes his chance |url=http://soccernet-assets.espn.go.com/columns/story?id=681423&sec=uefachampionsleague&root=uefachampionsleague&cc=5901 | data = 2009-09-30 | data-aċċess = 2010-07-18 | pubblikatur = ESPN Soccernet | lingwa=Ingliż }}</ref> tliet ijiem wara skorja gowl b'rovexxata kontra [[Sunderland AFC|Sunderland]]. Wara li fil-31 ta' Ottubru skorja gowl kontra [[Blackburn Rovers FC|Blackburn]] sofra minn problemi fiżiċi li ħallewh barra mil-logħob għal xahar. Id-disa' gowl tiegħu fil-Premier League kontra [[Everton FC|Everton]] fisser li Berbatov kien skorja ħames gowl fl-aħħar ħames logħbiet mal-ewwel ħdax. Fis-27 ta' Marzu 2010, Berbatov skorja l-ewwel doppjetta tiegħu mal-klabb fir-rebħa barra minn darhom bl-iskor ta' 4–0 kontra [[Bolton Wanderers FC|Bolton Wanderers]]. Berbatov beda t-tielet staġun mal-klabb meta skorja fit-92 minuta fir-rebħa ta' 3–1 kontra [[Chelsea FC|Chelsea]] fl-[[FA Community Shield]]. Tmient ijiem wara hu skorja l-ewwel gowl personali u tal-klabb għall-istaġun fir-rebħa ta' 3–0 kontra [[Newcastle United FC|Newcastled United]] fil-ftuħ tal-istaġun. Fid-19 ta' Settembru 2010, waslet l-ewwel [[tripletta]] tiegħu mal-klabb fir-rebħa kontra r-rivali eterni [[Liverpool FC|Liverpool]]. Din kienet l-ewwel tripletta minn plejer ta' Manchester United kontra Liverpool f'64 sena, minn meta [[Stan Pearson]] wettaq l-istess pass fl-1946.<ref>{{ċita aħbar |titlu=Liverpool sunk by Berbatov hat-trick |url=http://edition.cnn.com/2010/SPORT/football/09/19/football.liverpool.united.berbatov/ |data-aċċess=2010-09-19 |pubblikatur=CNN |data=2010-09-19 |lingwa=Ingliż }}</ref> Berbatov għamel il-100 dehra tiegħu mal-klabb fid-[[derby ta' Manchester]] tal-10 ta' Novembru. Fil-25 ta' Novembru, Berbatov ġie mniżżel fost sitt plejers oħra tal-United f'lista proviżorja ta' 55 plejer għall-[[FIFPro World XI]] 2010. Nhar is-27 ta' Novembru, Berbatov irnexxielu jilħaq rekord tal-Premier League meta skorja ħames gowls fir-rebħa ta' 7–1 kontra [[Blackburn Rovers|Blackburn]], fejn irnexxielu jilħaq dan ir-rekord miksub minn [[Andrew Cole]], [[Alan Shearer]] u [[Jermaine Defoe]] (u sar l-ewwel wieħed li mhux Ingliż li laħaq dan it-tragward).<ref>{{ċita aħbar |isem=Saj |kunjom=Chowdury |titlu=Man Utd 7–1 Blackburn |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/eng_prem/9221096.stm |pubblikatur=BBC |data=2010-11-27 |data-aċċess=2010-11-27 |lingwa=Ingliż }}</ref> Fl-20 ta' Diċembru, Berbatov ingħata s-seba' unur tiegħu tal-[[Plejer Bulgaru tas-Sena]]. L-ewwel gowls għall-2011 kienet it-tielet tripletta tal-istaġun fir-rebħa ta' 5–0 fuq [[Birmingham City FC|Birmingham City]] fit-22 ta' Jannar. Berbatov b'hekk sar l-ewwel plejer tal-United li skorja tliet tripletti fi staġun wieħed minn mindu [[Ruud van Nistelrooy]] wettaq dan il-pass fl-[[FA Premier League 2002–03|istaġun 2002–03]]. Hu spiċċa l-istaġun bħala l-aqwa skorer tal-kampjonat flimkien ma' [[Carlos Tévez]] u kien imniżżel fit-Tim tas-Sena tal-PFA għall-istaġun 2010–11. ====Fulham==== Fil-31 ta' Awwissu 2012, kien tħabbar li Berbatov kien iffirma kuntratt ta' sentejn ma' [[Fulham FC|Fulham]] għal tariffa mhux żvelata.<ref>{{ċita web | url = http://www.fulhamfc.com/news/2012/august/31/berbatov-signs-for-fulham | titlu = Berbatov Signs For Fulham | pubblikatur= Fulham FC | data-aċċess =2012-08-31|lingwa=Ingliż}}</ref> Huwa għamel id-debutt tiegħu fil-kampjonat l-għada, f'telfa ta' 3–0 kontra [[West Ham United FC|West Ham United]], li qam minn fuq il-bank għal Fulham fit-tieni taqsima. Fil-15 ta' Settembru, huwa għamel id-debutt tiegħu f'darhu u skorja darbtejn fir-rebħa 3-0 kontra [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]].<ref>{{Ċita aħbar|titlu=Fulham 3–0 West Brom |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19528154 |xogħol=BBC Sport |pubblikatur=British Broadcasting Corporation (BBC) |data=2012-09-15 |data-aċċess=2012-09-15|lingwa=Ingliż }}</ref> Fis-27 ta' Ottubru, hu skorja t-tielet gowl ma Fulham li spiċċaw fid-drp ta' barra minn darhom kontra [[Reading FC|Reading]]. Fl-10 ta' Novembru, Berbatov lagħab 90 minuta kontra [[Arsenal FC|Arsenal]], f'logħba fejn huwa għamel assist u skorja darbtejn għal dro oħra ta' 3-3.<ref>{{Ċita aħbar |titlu=Arsenal 3–0 Fulham |url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/20190108 |xogħol=BBC Sport |pubblikatur=British Broadcasting Corporation (BBC) |data=2012-11-10 |data-aċċess=2012-11-10|lingwa=Ingliż }}</ref> Wara li skorja kontra s-[[Southampton FC|Southampton]] fis-26 ta' Diċembru, 2012, Berbatov kixef il-flokk tiegħu jiżvela l-kliem ''keep calm and pass me the ball'' bil-miktub fuq il-flokk ta' taħt – kien att li qala karta safra u wkoll qala kelma mill-maniġer [[Martin Jol]], li ħaseb dak l-attakkant tiegħu li għamel kien ''Bad decision by the player''. Fl-1 ta' Jannar 2013, Berbatov skorja l-ewwel gowl fil-Premier League tas-sena l-ġdida meta fetaħ il-punteġġ barra minn darhu kontra [[West Bromwich Albion FC|West Bromwich Albion]] f'rebħa importanti ta' 2-1 għal Fulham. <ref>{{Ċita aħbar|url=http://www.insideworldsoccer.com/2012/12/dimitar-berbatov-keep-calm-pass-me-the-ball-shirt.html |titlu= Caption This: Dimitar Berbatov's 'Keep Calm' shirt |pubblikatur=inside World Soccer |data= 2012-12-17|lingwa=Ingliż }}</ref>Fit-30 ta' Jannar 2013, f'għeluq sninu, hu skorja l-ewwel fir-rebħa ta' 3-1 kontra [[West Ham United FC|West Ham United]]. <ref>[http://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/premier-league/9837683/Fulham-3-West-Ham-United-1-match-report.html Fulham 3 West Ham United 1: match report (The Telegraph)]</ref> == Statistika == ''Statistika korretta sat-30 ta' Jannar 2013''<ref>{{Ċita web |url=http://www.stretfordend.co.uk/playermenu/berbatov.html |titlu=Dimitar Berbatov |data-aċċess=2008-12-31 |pubblikatur=StretfordEnd.co.uk |lingwa=Ingliż}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"|Klabb !rowspan="2"|Staġun !colspan="2"|Kampjonat !colspan="2"|Tazza !colspan="2"|League Cup !colspan="2"|[[UEFA|Ewropa]] !colspan="2"|Oħrajn{{nota|Tinkludi kompetizzjonijiet oħrajn, fosthom l-[[FA Community Shield]], is-[[Super Cup Ewropea]], it-[[Tazza Interkontinentali (futbol)|Tazza Interkontinentali]], u t-[[Tazza tad-Dinja tal-Futbol tal-Klabbs]].}} !colspan="2"|Total |- !Preż!!Gowls!!Preż!!Gowls!!Preż!!Gowls!!Preż!!Gowls!!Preż!!Gowls!!Preż!!Gowls |- |rowspan="4"|[[PFC CSKA Sofia|CSKA Sofia]] |[[A PFG 1998–99|1998–99]] |11||3||5||3||colspan="2"|–||0||0||0||0||16||6 |- |[[A PFG 1999–2000|1999–00]] |27||14||4||2||colspan="2"|–||2||0||0||0||33||16 |- |[[A PFG 2000–01|2000–01]] |12||8||0||0||colspan="2"|–||4||7||0||0||16||15 |- !Total !50!!25!!9!!5!!colspan="2"|–!!6!!7!!0!!0!!65!!37 |- |rowspan="7"|[[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]] |[[Fußball-Bundesliga 2000–01|2000–01]] |6||0||0||0||0||0||0||0||0||0||6||0 |- |[[Fußball-Bundesliga 2001–02|2001–02]] |24||8||6||6||0||0||11||2||0||0||41||16 |- |[[Fußball-Bundesliga 2002–03|2002–03]] |24||3||0||0||0||0||7||2||0||0||31||5 |- |[[Fußball-Bundesliga 2003–04|2003–04]] |33||16||3||3||0||0||0||0||0||0||36||19 |- |[[Fußball-Bundesliga 2004–05|2004–05]] |33||20||1||1||0||0||10||5||0||0||44||26 |- |[[Fußball-Bundesliga 2005–06|2005–06]] |34||21||2||3||0||0||2||0||0||0||38||24 |- !Total !154!!68!!12!!13!!0!!0!!30!!9!!0!!0!!196!!90 |- |rowspan="4"|[[Tottenham Hotspur FC|Tottenham Hotspur]] |[[Premier League 2006–07|2006–07]] |33||12||5||3||3||1||8||7||0||0||49||23 |- |[[Premier League 2007–08|2007–08]] |36||15||2||2||6||1||8||5||0||0||52||23 |- |[[Premier League 2008–09|2008–09]] |1||0||0||0||0||0||0||0||0||0||1||0 |- !Total !70!!27!!7!!5!!9!!2!!16!!12!!0!!0!!102!!46 |- |rowspan="5"|[[Manchester United FC|Manchester United]] |[[Premier League 2008–09|2008–09]] |30||9||3||1||0||0||9||4||0||0||42||14 |- |[[Premier League 2009–10|2009–10]] |33||12||1||0||2||0||6||0||1||0||43||12 |- |[[Premier League 2010–11|2010–11]] |32||21||2||0||0||0||7||0||1||1||42||21 |- |[[Premier League 2011–12|2011–12]] |12||7||1||0||3||1||4||1||1||0||21||9 |- !Total !108!!48!!7!!1!!5!!1!!26!!5!!3!!1!!149!!56 |- |rowspan="2"|[[Fulham FC|Fulham]] |[[Premier League 2012–13|2012–13]] |22||9||2||0||0||0||colspan="2"|–||colspan="2"|–||24||9 |- !Total !24!!11!!2!!0!!0!!0!!colspan="2"|–||colspan="2"|–!!24!!9 |- !colspan="2"|Total fil-karriera !405!!181!!39!!24!!18!!3!!79!!33!!3!!1!!543!!248 |} ;Noti {{noti}} == Unuri == === Klabb === ;CSKA Sofia * [[Tazza tal-Bulgarija]]: 1998–99 ;Tottenham * [[Football League Cup]]: 2007–08 ;Manchester United * [[Premier League]]: 2008–09, 2010–11 * [[Tazza tad-Dinja tal-Futbol tal-Klabbs|Tazza tad-Dinja tal-Klabbs]]: 2008 * [[Football League Cup]]: 2009–10 * [[FA Community Shield]]: 2010 === Individwali === * [[Plejer Bulgaru tas-Sena]]: 2002, 2004, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010 * [[Plejer tax-Xahar tal-Premier League]]: April 2007, Jannar 2011 * [[Tim tas-Sena tal-PFA]]: 2006–07, 2010–11 == Referenzi == {{referenzi}} == Ħoloq esterni == * {{soccerbase}} {{DEFAULTSORT:Berbatov, Dimitar}} [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Twieldu fl-1981]] [[Kategorija:Plejers ta' PFC CSKA Sofia]] [[Kategorija:Plejers ta' Bayer 04 Leverkusen]] [[Kategorija:Plejers ta' Tottenham Hotspur FC]] [[Kategorija:Plejers ta' Manchester United FC]] [[Kategorija:Plejers tal-Fußball-Bundesliga]] [[Kategorija:Plejers tal-Premier League]] [[Kategorija:Futbolers Bulgari]] r6e6aewo9h3emg077mvdh1y82dy6jcw 0 20302 278831 268465 2022-08-07T13:50:07Z Chrisportelli 355 infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox plejer tal-futbol |isem_plejer = Logan Bailly |stampa = [[Stampa:2018-02-22 Entrainement excel-88.jpg|250px]] |data_twelid = {{data tat-twelid u età|1987|10|12}} |isem_sħiħ = Logan Bailly |post_twelid = [[Liège]] |pajjiż_twelid = Belġju |tul = 1.90m |rwol = [[Gowler]] |klabb_attwali = Bressoux |snin_mixtla1 = |klabb_mixtla1 = Cheratte |snin_mixtla2 = {{0|0000}}–1999 |klabb_mixtla2 = [[RFC de Liège|RFC Liège]] |snin_mixtla3 = 1999–2002 |klabb_mixtla3 = [[Standard Liège]] |snin1 = 2002–2008 |klabb1 = [[KRC Genk|Genk]] |years2 = 2003–2004 |snin2 = → [[K. Beringen-Heusden-Zolder|Heusden-Zolder]] (self) |snin3 = 2009–2012 |klabb3 = [[Borussia Mönchengladbach]] |snin4 = 2011 |klabb4 = → [[Neuchâtel Xamax]] (self) |snin5 = 2012 |klabb5 = → [[KRC Genk|Genk]] (self) |snin6 = 2012–2015 |klabb6 = [[Oud-Heverlee Leuven|OH Leuven]] |snin7 = 2015–2017 |klabb7 = [[Celtic FC|Celtic]] |snin8 = 2017–2018 |klabb8 = [[Royal Excel Mouscron]] |snin9 = 2020 |klabb9 = Namur FLV |snin10 = 2020 |klabb10 = Bressoux |snin_nazzjonali1 = 2000–2001 |tim_nazzjonali1 = Belġju U16 |snin_nazzjonali2 = 2001–2002 |tim_nazzjonali2 = Belġju U17 |snin_nazzjonali3 = 2002 |tim_nazzjonali3 = Belġju U18 |snin_nazzjonali4 = 2002–2004 |tim_nazzjonali4 = Belġju U19 |snin_nazzjonali5 = 2006–2007 |tim_nazzjonali5 = [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Belġju ta' taħt il-21 sena|Belġju U21]] |snin_nazzjonali6 = 2009–2010 |tim_nazzjonali6 = [[Tim nazzjonali tal-futbol tal-Belġju|Belġju]] }} '''Logan Bailly''' (twieled fit-12 ta' Ottubru 1987) huwa plejer tal-[[futbol]] [[Belġju|Belġjan]] li jilgħab bħala [[gowler]]. == Karriera == Huwa wasal [[Borussia Mönchengladbach]] fl-2009 minn [[KRC Genk|Genk]], fejn kien lagħab mill-2002. Għat-tul tal-istaġun 2003-04, Bailly kien misluf lil [[K. Beringen-Heusden-Zolder|Beringen-Heusden-Zolder]], flimkien ma' għaxar plejers oħra ta' Genk.<ref>{{ċita web | url = http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=74999.html | pubblikatur= UEFA.com | titlu = Heusden-Zolder sign Genk eleven | data = 2003-06-16 | data-aċċess = 2010-12-26}}</ref> Bailly issostitwixxa lil [[Jan Moons]] bħala gowler tal-ewwel għażla ta' Genk fil-bidu tal-istaġun tal-2006-07; huwa lagħab għal 90 minuta f'kull logħba tal-[[L-Ewwel Diviżjoni Belġjana|Ewwel Diviżjoni]] għall-klabb, f'dak l-istaġun. Huwa għamel 14-il logħba mingħajr ma kkonċeda gowl.<ref>{{ċita web | url = http://football.stats.com/belg/players.asp?player=42345 | titlu = Belgian League stats | pubblikatur= football.stats.com | data-aċċess = 2010-03-22 |lingwa=Ingliż}}</ref> Il-prestazzjoni tajba tiegħu ikkontribwiet biex Genk jispiċċaw it-tieni post fil-kampjonat. Huwa kien trasferit lil Borussia Mönchengladbach matul ix-xitwa tal-istaġun 2008–09 u immedjatament addottat għall-[[Fußball-Bundesliga|Bundesliga]]. Huwa kien elett bħala l-aħjar plejer tar-rawnd 20 tal-kampjonat.<ref>{{ċita web | url = http://www.bundesliga.de/de/liga/news/2008/index.php?f=0000119725.php | titlu = Bailly erobert die Herzen der Fans im Sturm | data-aċċess = 2010-03-22 | data = 2009-02-18 | lingwa = Ġermaniż | pubblikatur= bundesliga.de}}</ref> Matul l-istaġun 2011-12 kien inizjalment misluf lil ġenb Svizzeru [[Neuchâtel Xamax]], li qatt ma lagħab logħba waħda magħhom. Fit-tieni parti tal-istaġun, huwa kien misluf lura lil [[KRC Genk|Genk]]. Wara l-istaġun huwa reġa' rritorna ma' Mönchengladbach fejn il-kuntratt tiegħu ma kienx imġedded, li tippermettilu li jiffirma bħala plejer aġent ħieles għal [[Oud-Heverlee Leuven]]. Mal-OHL, kien reġa' ngħaqad mal-kowċ [[Ronny Van Geneugden]], li kien il-kowċ tiegħu matul il-perjodu tiegħu bħala attur żagħżugħ ma' Genk. Wara sensiela ta' wirjiet eċċezzjonali, Bailly ġie ppremjat fit-2 ta' Diċembru 2 bl-estensjoni ta' sena, huwa ngħata kuntratt sal-aħħar tal-istaġun 2013-14.<ref>{{ċita web | url = http://www.sporza.be/permalink/1.1495563 | titlu = Bailly verlengt zijn contract bij OHL | data-aċċess = 2012-12-03 | data = 2012-12-02 | lingwa = Olandiż | pubblikatur = sporza.be}}</ref> ==Internazzjonali== Bailly huwa membru tat-tim nazzjonali Belġjan.<ref>{{ċita web | url = http://www.uefa.com/competitions/euro/news/kind=1/newsid=516837.html | pubblikatur = UEFA.com | titlu = Vandereycken names fresh faces}}</ref> Huwa ġie msemmi fil-proviżorja ta' 30-raġel għall-[[UEFA European Under-21 Football Championship|UEFA Under-21 Championship]] fl-2007.<ref>{{ċita web | url = http://www.uefa.com/under21/news/newsid=537673.html | pubblikatur= UEFA.com | titlu = Belgium hope for better Kompany | data = 2007-05-12 | data-aċċess = 2010-12-26 | lingwa = Ingliż }}</ref> Huwa wkoll irrappreżentata lil-Belġju fil-[[Logħob Olimpiku tas-sajf 2008]]. ==Referenzi== {{Referenzi}} ==Ħoloq esterni== * {{Fussballdaten}} {{DEFAULTSORT:Bailly, Logan}} [[Kategorija:Twieldu fl-1985]] [[Kategorija:Nies ħajjin]] [[Kategorija:Futbolers Belġjani]] [[Kategorija:Plejers ta' Standard Liège]] [[Kategorija:Plejers ta' KRC Genk]] [[Kategorija:Plejers ta' Borussia Mönchengladbach]] [[Kategorija:Plejers ta' Neuchâtel Xamax]] [[Kategorija:Plejers ta' Oud-Heverlee Leuven]] [[Kategorija:Plejers tal-Ewwel Diviżjoni Belġjana]] [[Kategorija:Plejers tal-Fußball-Bundesliga]] 493v2dcgds4diy4lcwfihaneavxdwlh 14 23307 278806 272125 2022-08-07T12:33:00Z ToniSant 4257 removed [[Category:Storja]]; added [[Category:Storja skont il-post]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat}} {{Kataktar}} [[Kategorija:Franza]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] iz6izptun6wt59m49vzd5h7x1si4a4n 0 27132 278833 274434 2022-08-07T19:26:29Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|title=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|access-date=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|title=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|access-date=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|title=Cosmoglotta B, 1936, p.38|access-date=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|title=Cosmoglotta A, 1927, p.107|access-date=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|title=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|access-date=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] 9gn4krdo0b9zj8ye7ktdmt8bm1ce6dz 278834 278833 2022-08-07T19:27:41Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|access-date=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|access-date=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|access-date=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|access-date=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|access-date=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] rbi6tzpnpl8ps2hrjsver58rk374k19 278835 278834 2022-08-07T19:28:16Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|data-aċċess=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|data-aċċess=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|data-aċċess=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] jsxe5h17dkt9duq5hm3zz1gq5n42rz9 278836 278835 2022-08-07T19:29:05Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|data-aċċess=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|data-aċċess=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|data-aċċess=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] 8tvh40yxgmhk6y4q8jpu889taa9ryp8 278837 278836 2022-08-07T19:46:48Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Filosofija tal-lingwa == [[File:Werbemarke für die Plansprache Occidental (Interlingue).jpg|thumb|Stiker mill-1930 maħluqa biex tenfasizza l-leġibbiltà mal-ewwel daqqa t’għajn: ''Li lingue quel vu comprende'' (Il-lingwa li tifhem) u Occidental propaga se self (''Occidental jippromwovi lilu nnifsu'').]] De Wahl ġie introdott għall-ewwel darba għal-lingwi ppjanati permezz tal-[[Volapük]], lingwa awżiljarja internazzjonali rilaxxata fl-1879. De Wahl aktar tard spiċċa sar wieħed mill-ewwel utenti tal-[[Esperanto]] (''la lingvo internacia''), li ltaqa’ magħhom għall-ewwel darba fl-1888 matul il-perjodu tiegħu bħala Volapükist u li għalih kien fil-proċess li jikkomponi dizzjunarju ta’ termini tal-baħar. Malajr sar sostenitur fervin tal-Esperanto għal numru ta’ snin li fihom ikkollabora ma’ Zamenhof fuq xi partijiet tad-disinn tal-lingwa u ttraduċa waħda mill-ewwel xogħlijiet għall-Esperanto: “Princidino Mary”, ippubblikata fl-1889 oriġinarjament bl-isem Princino Mary. Huwa baqa' Esperantist sal-1894 meta l-vot għal [[Esperanto Riformat|Esperanto riformat]] falla; kien wieħed minn tnejn biss li la vvutaw għall-Esperanto mhux mibdul, u lanqas għar-riforma proposta minn Zamenhof, iżda għal riforma kompletament ġdida. Occidental ma kienx se jitħabbar għal 28 sena sħaħ wara li de Wahl kien abbanduna l-Esperanto, perjodu li fih qatta’ jaħdem ma’ kreaturi ta’ lingwi oħra biex jipprova jiżviluppa sistema li tgħaqqad in-naturaliżmu u r-regolarità, taħlita li saret punt ta’ bejgħ referenzjat ta’ spiss fil- promozzjoni ta' Occidental. Fost dawk li ħadem magħhom de Wahl waqt li kien qed jiżviluppa Occidental kien hemm [[Waldemar Rosenberger]] ([[Idiom Neutral]]), Julius Lott (Mundolingue), u [[Antoni Grabowski]] (Latin Modern għal xi żmien, qabel ma rritorna għall-Esperanto) . Il-metodu mfittex minn dawn il-“partiġjani tan-naturaliżmu” kien id-distillazzjoni ta’ kliem eżistenti fil-partijiet tagħhom biex jiksbu l-għeruq internazzjonali fi ħdanhom (bħal naturalizzazzjoni għal nat-ur-al-is-ation), imbagħad użat fi kliem ieħor biex iżomm. kliem għerq għal minimu filwaqt li żżomm dehra naturali. Din id-dekompożizzjoni ta’ kliem eżistenti tat lok għal numru kbir ta’ affissi. Pereżempju, dawk biss użati biex jiffurmaw nomi li jirreferu għal tip ta’ persuna huma kif ġej: ''-er-'' (''molinero'' – miller), ''-or-'' (''redactor'' – editur), ''-ari-'' (''millionario'' – millionaire), ''-on-'' (''spion'', spy), ''-ard'' (''mentard'', giddieb), ''-astr-'' (''poetastro'', poeta lousy), ''-es'' (''franceso'', Franċiż), ''-essa'' (''reyessa'', reġina). Fl-opinjoni ta' de Wahl kien dejjem preferibbli li wieħed jagħżel suffiss produttiv milli li jkun sfurzat li jdaħħal kliem ġdid minn radikali kompletament ġodda aktar tard. Minbarra dan, ir-regola ta 'de Wahl żviluppata aktar tard ippermettiet derivazzjoni regolari minn verbi Latini b'żewġ zokkijiet. Id-[[Delegazzjoni għall-Adozzjoni ta’ Lingwa Awżiljarja Internazzjonali]], korp ta’ akkademiċi ffurmati biex jistudja l-problema ta’ lingwa internazzjonali u li rrakkomanda l-Esperanto b’riformi (li jwasslu għal-lingwa magħrufa bħala Ido), seħħet fl-1907 qabel ma Occidental kien imħabbra. de Wahl għalhekk għażel li jibgħat memorandum ta’ prinċipji li fuqu jibbaża lingwa internazzjonali, memorandum li wasal wara li l-kumitat kien diġà aġġorna. Kien innutat biss fil-mogħdija minn Louis Couturat, li kien diġà familjari ma 'de Wahl u l-kollaboraturi tiegħu. Il-prinċipji ddikjarati fil-memorandum huma elenkati f'talba biex il-kumitat jiddikjara: 1. li l-ebda waħda mis-sistemi eżistenti ma hija sodisfaċenti; 2. li l-lingwa internazzjonali li għandha tinbena għandha tkun ibbażata fuq materjal internazzjonali; 3. li għandu jkollha sistema preċiża ta’ formazzjoni ta’ kliem li, bir-regoli tagħha stess, tikseb kliem li jkun tassew internazzjonali; 4 li għandu jkollha grammatika naturali li ma tipproduċix forom mhux naturali; 5. li għandu jkollha ortografija internazzjonali. De Wahl ppubblika fl-1922 modifika tal-prinċipju ta' [[Otto Jespersen]] li "Dak il-lingwa internazzjonali hija l-aħjar li f'kull punt toffri l-akbar faċilità lill-akbar numru", fejn stqarr li l-lingwa internazzjonali għandha tkun l-aktar faċli għall-maġġoranza ta' dawk li għandhom bżonnha (lit. ''min għandu japplikaha''), jew fi kliem ieħor dawk li għandhom bżonnha fir-relazzjonijiet internazzjonali. De Wahl jemmen li n-numru ta’ kelliema mhux dejjem jeħtieġ li jiġi kkunsidrat, partikolarment f’oqsma speċjalizzati bħall-botanika fejn pereżempju t-terminu [[Oenothera biennis|Oenethera biennis]] (tip ta’ pjanta) għandu jiġi implimentat mhux mibdul f’ lingwa internazzjonali anki jekk il-popolazzjoni dinjija kollha ta’ botaniċi, dawk l-aktar familjari ma’ u li x’aktarx jużaw il-kelma, ma qabżux l-10,000. Dan kien jimplika wkoll li kliem li jappartjeni għal kulturi partikolari għandu jiġi importat mingħajr modifiki, li De Wahl kien jemmen li ġab ideat ġodda ta’ valur għall-kultura Ewropea li kienet saret "morda" wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]]. Huwa semma t-termini ''karma'', ''ko-tau'' (kowtow), ''geisha'', u ''mahdí'' fl-1924 bħala eżempji ta' dawk li m'għandhomx jitqiegħdu f'"kurpetti vokali" permezz ta' truf obbligatorji (eż. ''karmo, koŭtoŭo,'' ''gejŝo, madho'' fl-Esperanto'')'' meta importati fil-lingwa internazzjonali: <blockquote> Kliem bħal dan, li għadu mhux kbir fin-numru, raw żieda kbira fis-seklu li għadda, u fil-futur se jikber fi proporzjon eżorbitanti meta, permezz ta’ komunikazzjoni internazzjonali, l-ideat ta’ kulturi Orjentali stabbli jgħarrqu u jinfluwenzaw l-Ewropa morda, li hija issa qed titlef l-ekwilibriju. U iktar ma l-kliem ikun imgħawweġ, iktar ikunu mgħaqqda l-ideat li jirrappreżentaw. </blockquote> F'artiklu dwar l-iżvilupp futur tal-lingwa, de Wahl kiteb fl-1927 li minħabba d-dominanza Ewropea fix-xjenzi u oqsma oħra l-Occidental kien jeħtieġ forma u derivazzjoni rikonoxxibbli mill-Ewropej, iżda li għandu jkun ukoll mgħammar bi struttura grammatikali li kapaċi tieħu. fuq forom aktar analitiċi, mhux derivati ​​fil-futur (bħall-ekwivalenti ta' "bake man" għal ''furnar'' jew "mod għaqli" għal ''għerf'') jekk ix-xejriet lingwistiċi madwar id-dinja bdew juru preferenza għalihom . De Wahl kien jemmen li kien hemm bilanċ fin li għandu jinżamm bejn ir-regolarità skematika kontra n-naturaliżmu f’lingwa internazzjonali, fejn wisq mill-ewwel jista’ jkun konvenjenti għal min jitgħallem kmieni iżda mistmerra għal kelliem, u viċi versa: <blockquote> Ma jsirux eċċezzjonijiet biex l-istudju jsir aktar diffiċli għall-barranin, iżda biex it-taħdit ikun iqsar u aktar fluwidu [...] Jidher ċar li f’din il-lingwa bħala l-aktar waħda impersonali, astratta u kummerċjali minn kulħadd, ir-regolarità tkun akbar u aktar. estiża milli fil-lingwi u idjomi nazzjonali u tribali l-oħra kollha. Iżda qatt mhu se jkun kapaċi jilħaq skematiżmu totali [...] Hawnhekk ukoll is-soluzzjoni reali se tkun armonizzazzjoni taż-żewġ prinċipji kuntrarji. Jeħtieġ il-penetrazzjoni sensittiva tal-ħtieġa reali fl-istint tas-superpopolazzjoni internazzjonali." </blockquote> Filwaqt li primarjament Rumanz fil-vokabularju, de Wahl għażel sottostrat Ġermaniku kbir li ħass li kien aktar espressiv għal vokabularju tekniku u materjali ('''self''', '''ost''' (lvant), '''svimmar' '' (tgħum), '''ħażiż''', eċċ.), b'vokabularju Rumanz u Grieg aktar xieraq fid-derivazzjoni ta' kliem internazzjonali ('''fémina''' għal mara biex tifforma '''feminin'' ', '''can''' biex il-kelb jifforma '''canin''' (klieb), eċċ.) kif ukoll kunċetti mentali, korporali u naturali. Lingwi Rumani minuri bħal [[lingwa Ladin|Ladin]], Provenzal ([[lingwa Oċċitan|Oċċitan]]) u [[lingwa Katalana|Katalan]] flimkien mal-[[lingwa kreola|kreoli]] kienu importanti fl-iżvilupp ta' Occidental għal de Wahl, li kiteb sa mill-1912 li l-lingwa tiegħu li qed tiġi żviluppata kienet aktar simili għall-Provenzal milli bit-Taljan jew l-Ispanjol. Ir-rivista Żvizzera ''[[Der Landbote]]'' għamlet kumment simili waqt li kienet tirrevedi l-lingwa 1945, u kkummentat b'umoriżmu li "l-qari tal-ftit eżempji ta' Occidental jagħtina l-impressjoni ta' Katalan nofsu mgħallem minn barrani li ma'" ma tantx nifhem il-grammatika." De Wahl saħaq li d-dehra naturali ta 'Occidental ma timplikax importazzjoni bl-ingrossa ta' espressjonijiet u użu nazzjonali, u wissa li jekk tagħmel dan iwassal għal kaos. Wieħed mill-artikoli tiegħu dwar dan is-suġġett kien dirett lejn utenti Ingliżi u Franċiżi li huwa jemmen b'mod żbaljat raw lil Occidental bħala taħlita tat-tnejn: "(id-dehra kaotika ta 'Occidental) mhix tort ta' Occidental innifsu, iżda pjuttost ta 'l-utenti tiegħu u speċjalment il- Il-Franċiż u l-Ingliż, jew dawk li jaħsbu li l-lingwa internazzjonali għandha tkun taħlita ta’ dawk iż-żewġ lingwi [...] li huwa żball fundamentali, speċjalment jekk dawn il-forom jippreżentaw eċċezzjonijiet u irregolaritajiet fis-sistema ta’ Occidental.” Alphonse Matejka kiteb f'''Cosmoglotta'' li de Wahl "dejjem sostna minimu ta' awtonomija għal-lingwa tiegħu u ġġieled bil-biża' kontra l-proposti kollha li kellhom l-intenzjoni li jkabbru n-naturaliżmu tal-lingwa biss billi jimitaw bl-addoċċ il-lingwi Rumani, jew kif qal de Wahl. krudili f’waħda mill-ittri tiegħu lili, ‘billi ngħix il-Franċiż jew l-Ingliż’”. L-iżball ta’ Occidental min-naħa tar-regolarità wassal għal vokabularju li kien għadu rikonoxxibbli iżda differenti min-norma internazzjonali, bħal ínpossibil flok impossibil (ín + poss + ibil), xjentifiku (xjentifiku, minn scient-ie + -ic), u deskrizzjoni (deskrizzjoni, minn descri-r + -tion). Din hija waħda mill-akbar differenzi bejnha u l-Interlingua, li għandha vokabularju meħud mill-hekk imsejħa 'prototipi' (l-antenat komuni l-aktar riċenti għal-lingwi sors tiegħu) filwaqt li Interlingue/Occidental iffoka fuq derivazzjoni attiva u spontanja. Il-vokabularju kien meqjus teknikament permissibbli anki jekk ma kienx jaqbel ma' forom f'lingwi ħajjin oħra, b'dawn il-kliem derivati deskritti bħala "forom li l-lingwi ħajjin kienu jkunu jistgħu jipproduċu bl-użu tal-mezzi tagħhom stess". == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|data-aċċess=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|data-aċċess=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|data-aċċess=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] 9mhjx3qj2r8yml84jed6xjfu1v1kfsl 278838 278837 2022-08-07T19:48:15Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Filosofija tal-lingwa == [[File:Werbemarke für die Plansprache Occidental (Interlingue).jpg|thumb|Stiker mill-1930 maħluqa biex tenfasizza l-leġibbiltà mal-ewwel daqqa t’għajn: ''Li lingue quel vu comprende'' (Il-lingwa li tifhem) u Occidental propaga se self (''Occidental jippromwovi lilu nnifsu'').]] De Wahl ġie introdott għall-ewwel darba għal-lingwi ppjanati permezz tal-[[Volapük]], lingwa awżiljarja internazzjonali rilaxxata fl-1879. De Wahl aktar tard spiċċa sar wieħed mill-ewwel utenti tal-[[Esperanto]] (''la lingvo internacia''), li ltaqa’ magħhom għall-ewwel darba fl-1888 matul il-perjodu tiegħu bħala Volapükist u li għalih kien fil-proċess li jikkomponi dizzjunarju ta’ termini tal-baħar. Malajr sar sostenitur fervin tal-Esperanto għal numru ta’ snin li fihom ikkollabora ma’ Zamenhof fuq xi partijiet tad-disinn tal-lingwa u ttraduċa waħda mill-ewwel xogħlijiet għall-Esperanto: “Princidino Mary”, ippubblikata fl-1889 oriġinarjament bl-isem Princino Mary. Huwa baqa' Esperantist sal-1894 meta l-vot għal [[Esperanto Riformat|Esperanto riformat]] falla; kien wieħed minn tnejn biss li la vvutaw għall-Esperanto mhux mibdul, u lanqas għar-riforma proposta minn Zamenhof, iżda għal riforma kompletament ġdida. Occidental ma kienx se jitħabbar għal 28 sena sħaħ wara li de Wahl kien abbanduna l-Esperanto, perjodu li fih qatta’ jaħdem ma’ kreaturi ta’ lingwi oħra biex jipprova jiżviluppa sistema li tgħaqqad in-naturaliżmu u r-regolarità, taħlita li saret punt ta’ bejgħ referenzjat ta’ spiss fil- promozzjoni ta' Occidental. Fost dawk li ħadem magħhom de Wahl waqt li kien qed jiżviluppa Occidental kien hemm [[Waldemar Rosenberger]] ([[Idiom Neutral]]), Julius Lott (Mundolingue), u [[Antoni Grabowski]] (Latin Modern għal xi żmien, qabel ma rritorna għall-Esperanto) . Il-metodu mfittex minn dawn il-“partiġjani tan-naturaliżmu” kien id-distillazzjoni ta’ kliem eżistenti fil-partijiet tagħhom biex jiksbu l-għeruq internazzjonali fi ħdanhom (bħal naturalizzazzjoni għal nat-ur-al-is-ation), imbagħad użat fi kliem ieħor biex iżomm. kliem għerq għal minimu filwaqt li żżomm dehra naturali. Din id-dekompożizzjoni ta’ kliem eżistenti tat lok għal numru kbir ta’ affissi. Pereżempju, dawk biss użati biex jiffurmaw nomi li jirreferu għal tip ta’ persuna huma kif ġej: ''-er-'' (''molinero'' – miller), ''-or-'' (''redactor'' – editur), ''-ari-'' (''millionario'' – millionaire), ''-on-'' (''spion'', spy), ''-ard'' (''mentard'', giddieb), ''-astr-'' (''poetastro'', poeta lousy), ''-es'' (''franceso'', Franċiż), ''-essa'' (''reyessa'', reġina). Fl-opinjoni ta' de Wahl kien dejjem preferibbli li wieħed jagħżel suffiss produttiv milli li jkun sfurzat li jdaħħal kliem ġdid minn radikali kompletament ġodda aktar tard. Minbarra dan, ir-regola ta 'de Wahl żviluppata aktar tard ippermettiet derivazzjoni regolari minn verbi Latini b'żewġ zokkijiet. Id-[[Delegazzjoni għall-Adozzjoni ta’ Lingwa Awżiljarja Internazzjonali]], korp ta’ akkademiċi ffurmati biex jistudja l-problema ta’ lingwa internazzjonali u li rrakkomanda l-Esperanto b’riformi (li jwasslu għal-lingwa magħrufa bħala Ido), seħħet fl-1907 qabel ma Occidental kien imħabbra. de Wahl għalhekk għażel li jibgħat memorandum ta’ prinċipji li fuqu jibbaża lingwa internazzjonali, memorandum li wasal wara li l-kumitat kien diġà aġġorna. Kien innutat biss fil-mogħdija minn Louis Couturat, li kien diġà familjari ma 'de Wahl u l-kollaboraturi tiegħu. Il-prinċipji ddikjarati fil-memorandum huma elenkati f'talba biex il-kumitat jiddikjara: 1. li l-ebda waħda mis-sistemi eżistenti ma hija sodisfaċenti; 2. li l-lingwa internazzjonali li għandha tinbena għandha tkun ibbażata fuq materjal internazzjonali; 3. li għandu jkollha sistema preċiża ta’ formazzjoni ta’ kliem li, bir-regoli tagħha stess, tikseb kliem li jkun tassew internazzjonali; 4 li għandu jkollha grammatika naturali li ma tipproduċix forom mhux naturali; 5. li għandu jkollha ortografija internazzjonali. De Wahl ppubblika fl-1922 modifika tal-prinċipju ta' [[Otto Jespersen]] li "Dak il-lingwa internazzjonali hija l-aħjar li f'kull punt toffri l-akbar faċilità lill-akbar numru", fejn stqarr li l-lingwa internazzjonali għandha tkun l-aktar faċli għall-maġġoranza ta' dawk li għandhom bżonnha (lit. ''min għandu japplikaha''), jew fi kliem ieħor dawk li għandhom bżonnha fir-relazzjonijiet internazzjonali. De Wahl jemmen li n-numru ta’ kelliema mhux dejjem jeħtieġ li jiġi kkunsidrat, partikolarment f’oqsma speċjalizzati bħall-botanika fejn pereżempju t-terminu [[Oenothera biennis|Oenethera biennis]] (tip ta’ pjanta) għandu jiġi implimentat mhux mibdul f’ lingwa internazzjonali anki jekk il-popolazzjoni dinjija kollha ta’ botaniċi, dawk l-aktar familjari ma’ u li x’aktarx jużaw il-kelma, ma qabżux l-10,000. Dan kien jimplika wkoll li kliem li jappartjeni għal kulturi partikolari għandu jiġi importat mingħajr modifiki, li De Wahl kien jemmen li ġab ideat ġodda ta’ valur għall-kultura Ewropea li kienet saret "morda" wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]]. Huwa semma t-termini ''karma'', ''ko-tau'' (kowtow), ''geisha'', u ''mahdí'' fl-1924 bħala eżempji ta' dawk li m'għandhomx jitqiegħdu f'"kurpetti vokali" permezz ta' truf obbligatorji (eż. ''karmo, koŭtoŭo,'' ''gejŝo, madho'' fl-Esperanto'')'' meta importati fil-lingwa internazzjonali: <blockquote> Kliem bħal dan, li għadu mhux kbir fin-numru, raw żieda kbira fis-seklu li għadda, u fil-futur se jikber fi proporzjon eżorbitanti meta, permezz ta’ komunikazzjoni internazzjonali, l-ideat ta’ kulturi Orjentali stabbli jgħarrqu u jinfluwenzaw l-Ewropa morda, li hija issa qed titlef l-ekwilibriju. U iktar ma l-kliem ikun imgħawweġ, iktar ikunu mgħaqqda l-ideat li jirrappreżentaw. </blockquote> F'artiklu dwar l-iżvilupp futur tal-lingwa, de Wahl kiteb fl-1927 li minħabba d-dominanza Ewropea fix-xjenzi u oqsma oħra l-Occidental kien jeħtieġ forma u derivazzjoni rikonoxxibbli mill-Ewropej, iżda li għandu jkun ukoll mgħammar bi struttura grammatikali li kapaċi tieħu. fuq forom aktar analitiċi, mhux derivati ​​fil-futur (bħall-ekwivalenti ta' "bake man" għal ''furnar'' jew "mod għaqli" għal ''għerf'') jekk ix-xejriet lingwistiċi madwar id-dinja bdew juru preferenza għalihom . De Wahl kien jemmen li kien hemm bilanċ fin li għandu jinżamm bejn ir-regolarità skematika kontra n-naturaliżmu f’lingwa internazzjonali, fejn wisq mill-ewwel jista’ jkun konvenjenti għal min jitgħallem kmieni iżda mistmerra għal kelliem, u viċi versa: <blockquote> Ma jsirux eċċezzjonijiet biex l-istudju jsir aktar diffiċli għall-barranin, iżda biex it-taħdit ikun iqsar u aktar fluwidu [...] Jidher ċar li f’din il-lingwa bħala l-aktar waħda impersonali, astratta u kummerċjali minn kulħadd, ir-regolarità tkun akbar u aktar. estiża milli fil-lingwi u idjomi nazzjonali u tribali l-oħra kollha. Iżda qatt mhu se jkun kapaċi jilħaq skematiżmu totali [...] Hawnhekk ukoll is-soluzzjoni reali se tkun armonizzazzjoni taż-żewġ prinċipji kuntrarji. Jeħtieġ il-penetrazzjoni sensittiva tal-ħtieġa reali fl-istint tas-superpopolazzjoni internazzjonali." </blockquote> Filwaqt li primarjament Rumanz fil-vokabularju, de Wahl għażel sottostrat Ġermaniku kbir li ħass li kien aktar espressiv għal vokabularju tekniku u materjali ('''self''', '''ost''' (lvant), '''svimmar' '' (tgħum), '''ħażiż''', eċċ.), b'vokabularju Rumanz u Grieg aktar xieraq fid-derivazzjoni ta' kliem internazzjonali ('''fémina''' għal mara biex tifforma '''feminin'' ', '''can''' biex il-kelb jifforma '''canin''' (klieb), eċċ.) kif ukoll kunċetti mentali, korporali u naturali. Lingwi Rumani minuri bħal [[lingwa Ladin|Ladin]], Provenzal ([[lingwa Oċċitan|Oċċitan]]) u [[lingwa Katalana|Katalan]] flimkien mal-[[lingwa kreola|kreoli]] kienu importanti fl-iżvilupp ta' Occidental għal de Wahl, li kiteb sa mill-1912 li l-lingwa tiegħu li qed tiġi żviluppata kienet aktar simili għall-Provenzal milli bit-Taljan jew l-Ispanjol. Ir-rivista Żvizzera ''[[Der Landbote]]'' għamlet kumment simili waqt li kienet tirrevedi l-lingwa 1945, u kkummentat b'umoriżmu li "l-qari tal-ftit eżempji ta' Occidental jagħtina l-impressjoni ta' Katalan nofsu mgħallem minn barrani li ma'" ma tantx nifhem il-grammatika." De Wahl saħaq li d-dehra naturali ta 'Occidental ma timplikax importazzjoni bl-ingrossa ta' espressjonijiet u użu nazzjonali, u wissa li jekk tagħmel dan iwassal għal kaos. Wieħed mill-artikoli tiegħu dwar dan is-suġġett kien dirett lejn utenti Ingliżi u Franċiżi li huwa jemmen b'mod żbaljat raw lil Occidental bħala taħlita tat-tnejn: "(id-dehra kaotika ta 'Occidental) mhix tort ta' Occidental innifsu, iżda pjuttost ta 'l-utenti tiegħu u speċjalment il- Il-Franċiż u l-Ingliż, jew dawk li jaħsbu li l-lingwa internazzjonali għandha tkun taħlita ta’ dawk iż-żewġ lingwi [...] li huwa żball fundamentali, speċjalment jekk dawn il-forom jippreżentaw eċċezzjonijiet u irregolaritajiet fis-sistema ta’ Occidental.” Alphonse Matejka kiteb f'''Cosmoglotta'' li de Wahl "dejjem sostna minimu ta' awtonomija għal-lingwa tiegħu u ġġieled bil-biża' kontra l-proposti kollha li kellhom l-intenzjoni li jkabbru n-naturaliżmu tal-lingwa biss billi jimitaw bl-addoċċ il-lingwi Rumani, jew kif qal de Wahl. krudili f’waħda mill-ittri tiegħu lili, ‘billi ngħix il-Franċiż jew l-Ingliż’”. L-iżball ta’ Occidental min-naħa tar-regolarità wassal għal vokabularju li kien għadu rikonoxxibbli iżda differenti min-norma internazzjonali, bħal ínpossibil flok impossibil (ín + poss + ibil), xjentifiku (xjentifiku, minn scient-ie + -ic), u deskrizzjoni (deskrizzjoni, minn descri-r + -tion). Din hija waħda mill-akbar differenzi bejnha u l-Interlingua, li għandha vokabularju meħud mill-hekk imsejħa 'prototipi' (l-antenat komuni l-aktar riċenti għal-lingwi sors tiegħu) filwaqt li Interlingue/Occidental iffoka fuq derivazzjoni attiva u spontanja. Il-vokabularju kien meqjus teknikament permissibbli anki jekk ma kienx jaqbel ma' forom f'lingwi ħajjin oħra, b'dawn il-kliem derivati deskritti bħala "forom li l-lingwi ħajjin kienu jkunu jistgħu jipproduċu bl-użu tal-mezzi tagħhom stess". == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|data-aċċess=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|data-aċċess=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|data-aċċess=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] 7k7s47mpx1aw1p1vdfft9ghzsnget6b 278839 278838 2022-08-07T19:48:48Z Caro de Segeda 17547 /* Filosofija tal-lingwa */ wikitext text/x-wiki {{Lingwa |isem = Interlingue |isemuffiċjali = |kulur = lawngreen |pajjiżi = |reġjuni = [[Dinjija]] |kelliema = |rank = |familja = [[Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] |nazzjon = |aġenzija = |iso1 = ie |iso2 = ile |iso3 = ile |sil = - |mappa = [[Image:Unde yelb.svg|300px]] |test = }} {{Nebbieta|Lingwistika}} L-'''interlingue''', preċedentement magħrufa bħala l-'''Oċċidental''', hija lingwa awżiljarja internazzjonali ppubblikata fl-1922. Il-kreatur tagħha, [[Edgar de Wahl]], fassalha biex jikseb kemm regolarità grammatikali kif ukoll karattru naturali. Il-vokabularju huwa bbażat fuq kliem preeżistenti minn diversi lingwi u sistema derivattiva li tuża prefissi u suffissi rikonoxxuti. == Filosofija tal-lingwa == [[File:Werbemarke für die Plansprache Occidental (Interlingue).jpg|thumb|Stiker mill-1930 maħluqa biex tenfasizza l-leġibbiltà mal-ewwel daqqa t’għajn: ''Li lingue quel vu comprende'' (Il-lingwa li tifhem) u Occidental propaga se self (''Occidental jippromwovi lilu nnifsu'').]] De Wahl ġie introdott għall-ewwel darba għal-lingwi ppjanati permezz tal-[[Volapük]], lingwa awżiljarja internazzjonali rilaxxata fl-1879. De Wahl aktar tard spiċċa sar wieħed mill-ewwel utenti tal-[[Esperanto]] (''la lingvo internacia''), li ltaqa’ magħhom għall-ewwel darba fl-1888 matul il-perjodu tiegħu bħala Volapükist u li għalih kien fil-proċess li jikkomponi dizzjunarju ta’ termini tal-baħar. Malajr sar sostenitur fervin tal-Esperanto għal numru ta’ snin li fihom ikkollabora ma’ Zamenhof fuq xi partijiet tad-disinn tal-lingwa u ttraduċa waħda mill-ewwel xogħlijiet għall-Esperanto: “Princidino Mary”, ippubblikata fl-1889 oriġinarjament bl-isem Princino Mary. Huwa baqa' Esperantist sal-1894 meta l-vot għal [[Esperanto Riformat|Esperanto riformat]] falla; kien wieħed minn tnejn biss li la vvutaw għall-Esperanto mhux mibdul, u lanqas għar-riforma proposta minn Zamenhof, iżda għal riforma kompletament ġdida. Occidental ma kienx se jitħabbar għal 28 sena sħaħ wara li de Wahl kien abbanduna l-Esperanto, perjodu li fih qatta’ jaħdem ma’ kreaturi ta’ lingwi oħra biex jipprova jiżviluppa sistema li tgħaqqad in-naturaliżmu u r-regolarità, taħlita li saret punt ta’ bejgħ referenzjat ta’ spiss fil- promozzjoni ta' Occidental. Fost dawk li ħadem magħhom de Wahl waqt li kien qed jiżviluppa Occidental kien hemm [[Waldemar Rosenberger]] ([[Idiom Neutral]]), Julius Lott (Mundolingue), u [[Antoni Grabowski]] (Latin Modern għal xi żmien, qabel ma rritorna għall-Esperanto) . Il-metodu mfittex minn dawn il-“partiġjani tan-naturaliżmu” kien id-distillazzjoni ta’ kliem eżistenti fil-partijiet tagħhom biex jiksbu l-għeruq internazzjonali fi ħdanhom (bħal naturalizzazzjoni għal nat-ur-al-is-ation), imbagħad użat fi kliem ieħor biex iżomm. kliem għerq għal minimu filwaqt li żżomm dehra naturali. Din id-dekompożizzjoni ta’ kliem eżistenti tat lok għal numru kbir ta’ affissi. Pereżempju, dawk biss użati biex jiffurmaw nomi li jirreferu għal tip ta’ persuna huma kif ġej: ''-er-'' (''molinero'' – miller), ''-or-'' (''redactor'' – editur), ''-ari-'' (''millionario'' – millionaire), ''-on-'' (''spion'', spy), ''-ard'' (''mentard'', giddieb), ''-astr-'' (''poetastro'', poeta lousy), ''-es'' (''franceso'', Franċiż), ''-essa'' (''reyessa'', reġina). Fl-opinjoni ta' de Wahl kien dejjem preferibbli li wieħed jagħżel suffiss produttiv milli li jkun sfurzat li jdaħħal kliem ġdid minn radikali kompletament ġodda aktar tard. Minbarra dan, ir-regola ta 'de Wahl żviluppata aktar tard ippermettiet derivazzjoni regolari minn verbi Latini b'żewġ zokkijiet. Id-[[Delegazzjoni għall-Adozzjoni ta’ Lingwa Awżiljarja Internazzjonali]], korp ta’ akkademiċi ffurmati biex jistudja l-problema ta’ lingwa internazzjonali u li rrakkomanda l-Esperanto b’riformi (li jwasslu għal-lingwa magħrufa bħala Ido), seħħet fl-1907 qabel ma Occidental kien imħabbra. de Wahl għalhekk għażel li jibgħat memorandum ta’ prinċipji li fuqu jibbaża lingwa internazzjonali, memorandum li wasal wara li l-kumitat kien diġà aġġorna. Kien innutat biss fil-mogħdija minn Louis Couturat, li kien diġà familjari ma 'de Wahl u l-kollaboraturi tiegħu. Il-prinċipji ddikjarati fil-memorandum huma elenkati f'talba biex il-kumitat jiddikjara: 1. li l-ebda waħda mis-sistemi eżistenti ma hija sodisfaċenti; 2. li l-lingwa internazzjonali li għandha tinbena għandha tkun ibbażata fuq materjal internazzjonali; 3. li għandu jkollha sistema preċiża ta’ formazzjoni ta’ kliem li, bir-regoli tagħha stess, tikseb kliem li jkun tassew internazzjonali; 4 li għandu jkollha grammatika naturali li ma tipproduċix forom mhux naturali; 5. li għandu jkollha ortografija internazzjonali. De Wahl ppubblika fl-1922 modifika tal-prinċipju ta' [[Otto Jespersen]] li "Dak il-lingwa internazzjonali hija l-aħjar li f'kull punt toffri l-akbar faċilità lill-akbar numru", fejn stqarr li l-lingwa internazzjonali għandha tkun l-aktar faċli għall-maġġoranza ta' dawk li għandhom bżonnha (lit. ''min għandu japplikaha''), jew fi kliem ieħor dawk li għandhom bżonnha fir-relazzjonijiet internazzjonali. De Wahl jemmen li n-numru ta’ kelliema mhux dejjem jeħtieġ li jiġi kkunsidrat, partikolarment f’oqsma speċjalizzati bħall-botanika fejn pereżempju t-terminu [[Oenothera biennis|Oenethera biennis]] (tip ta’ pjanta) għandu jiġi implimentat mhux mibdul f’ lingwa internazzjonali anki jekk il-popolazzjoni dinjija kollha ta’ botaniċi, dawk l-aktar familjari ma’ u li x’aktarx jużaw il-kelma, ma qabżux l-10,000. Dan kien jimplika wkoll li kliem li jappartjeni għal kulturi partikolari għandu jiġi importat mingħajr modifiki, li De Wahl kien jemmen li ġab ideat ġodda ta’ valur għall-kultura Ewropea li kienet saret "morda" wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]]. Huwa semma t-termini ''karma'', ''ko-tau'' (kowtow), ''geisha'', u ''mahdí'' fl-1924 bħala eżempji ta' dawk li m'għandhomx jitqiegħdu f'"kurpetti vokali" permezz ta' truf obbligatorji (eż. ''karmo, koŭtoŭo,'' ''gejŝo, madho'' fl-Esperanto'')'' meta importati fil-lingwa internazzjonali: <blockquote> Kliem bħal dan, li għadu mhux kbir fin-numru, raw żieda kbira fis-seklu li għadda, u fil-futur se jikber fi proporzjon eżorbitanti meta, permezz ta’ komunikazzjoni internazzjonali, l-ideat ta’ kulturi Orjentali stabbli jgħarrqu u jinfluwenzaw l-Ewropa morda, li hija issa qed titlef l-ekwilibriju. U iktar ma l-kliem ikun imgħawweġ, iktar ikunu mgħaqqda l-ideat li jirrappreżentaw. </blockquote> F'artiklu dwar l-iżvilupp futur tal-lingwa, de Wahl kiteb fl-1927 li minħabba d-dominanza Ewropea fix-xjenzi u oqsma oħra l-Occidental kien jeħtieġ forma u derivazzjoni rikonoxxibbli mill-Ewropej, iżda li għandu jkun ukoll mgħammar bi struttura grammatikali li kapaċi tieħu. fuq forom aktar analitiċi, mhux derivati ​​fil-futur (bħall-ekwivalenti ta' "bake man" għal ''furnar'' jew "mod għaqli" għal ''għerf'') jekk ix-xejriet lingwistiċi madwar id-dinja bdew juru preferenza għalihom . De Wahl kien jemmen li kien hemm bilanċ fin li għandu jinżamm bejn ir-regolarità skematika kontra n-naturaliżmu f’lingwa internazzjonali, fejn wisq mill-ewwel jista’ jkun konvenjenti għal min jitgħallem kmieni iżda mistmerra għal kelliem, u viċi versa: <blockquote> Ma jsirux eċċezzjonijiet biex l-istudju jsir aktar diffiċli għall-barranin, iżda biex it-taħdit ikun iqsar u aktar fluwidu [...] Jidher ċar li f’din il-lingwa bħala l-aktar waħda impersonali, astratta u kummerċjali minn kulħadd, ir-regolarità tkun akbar u aktar. estiża milli fil-lingwi u idjomi nazzjonali u tribali l-oħra kollha. Iżda qatt mhu se jkun kapaċi jilħaq skematiżmu totali [...] Hawnhekk ukoll is-soluzzjoni reali se tkun armonizzazzjoni taż-żewġ prinċipji kuntrarji. Jeħtieġ il-penetrazzjoni sensittiva tal-ħtieġa reali fl-istint tas-superpopolazzjoni internazzjonali." </blockquote> Filwaqt li primarjament Rumanz fil-vokabularju, de Wahl għażel sottostrat Ġermaniku kbir li ħass li kien aktar espressiv għal vokabularju tekniku u materjali ('''self''', '''ost''' (lvant), '''svimmar''' (tgħum), '''ħażiż''', eċċ.), b'vokabularju Rumanz u Grieg aktar xieraq fid-derivazzjoni ta' kliem internazzjonali ('''fémina''' għal mara biex tifforma '''feminin''', '''can''' biex il-kelb jifforma '''canin''' (klieb), eċċ.) kif ukoll kunċetti mentali, korporali u naturali. Lingwi Rumani minuri bħal [[lingwa Ladin|Ladin]], Provenzal ([[lingwa Oċċitan|Oċċitan]]) u [[lingwa Katalana|Katalan]] flimkien mal-[[lingwa kreola|kreoli]] kienu importanti fl-iżvilupp ta' Occidental għal de Wahl, li kiteb sa mill-1912 li l-lingwa tiegħu li qed tiġi żviluppata kienet aktar simili għall-Provenzal milli bit-Taljan jew l-Ispanjol. Ir-rivista Żvizzera ''[[Der Landbote]]'' għamlet kumment simili waqt li kienet tirrevedi l-lingwa 1945, u kkummentat b'umoriżmu li "l-qari tal-ftit eżempji ta' Occidental jagħtina l-impressjoni ta' Katalan nofsu mgħallem minn barrani li ma'" ma tantx nifhem il-grammatika." De Wahl saħaq li d-dehra naturali ta 'Occidental ma timplikax importazzjoni bl-ingrossa ta' espressjonijiet u użu nazzjonali, u wissa li jekk tagħmel dan iwassal għal kaos. Wieħed mill-artikoli tiegħu dwar dan is-suġġett kien dirett lejn utenti Ingliżi u Franċiżi li huwa jemmen b'mod żbaljat raw lil Occidental bħala taħlita tat-tnejn: "(id-dehra kaotika ta 'Occidental) mhix tort ta' Occidental innifsu, iżda pjuttost ta 'l-utenti tiegħu u speċjalment il- Il-Franċiż u l-Ingliż, jew dawk li jaħsbu li l-lingwa internazzjonali għandha tkun taħlita ta’ dawk iż-żewġ lingwi [...] li huwa żball fundamentali, speċjalment jekk dawn il-forom jippreżentaw eċċezzjonijiet u irregolaritajiet fis-sistema ta’ Occidental.” Alphonse Matejka kiteb f'''Cosmoglotta'' li de Wahl "dejjem sostna minimu ta' awtonomija għal-lingwa tiegħu u ġġieled bil-biża' kontra l-proposti kollha li kellhom l-intenzjoni li jkabbru n-naturaliżmu tal-lingwa biss billi jimitaw bl-addoċċ il-lingwi Rumani, jew kif qal de Wahl. krudili f’waħda mill-ittri tiegħu lili, ‘billi ngħix il-Franċiż jew l-Ingliż’”. L-iżball ta’ Occidental min-naħa tar-regolarità wassal għal vokabularju li kien għadu rikonoxxibbli iżda differenti min-norma internazzjonali, bħal ínpossibil flok impossibil (ín + poss + ibil), xjentifiku (xjentifiku, minn scient-ie + -ic), u deskrizzjoni (deskrizzjoni, minn descri-r + -tion). Din hija waħda mill-akbar differenzi bejnha u l-Interlingua, li għandha vokabularju meħud mill-hekk imsejħa 'prototipi' (l-antenat komuni l-aktar riċenti għal-lingwi sors tiegħu) filwaqt li Interlingue/Occidental iffoka fuq derivazzjoni attiva u spontanja. Il-vokabularju kien meqjus teknikament permissibbli anki jekk ma kienx jaqbel ma' forom f'lingwi ħajjin oħra, b'dawn il-kliem derivati deskritti bħala "forom li l-lingwi ħajjin kienu jkunu jistgħu jipproduċu bl-użu tal-mezzi tagħhom stess". == Faċilità ta 'tagħlim == Bħala lingwa awżiljarja internazzjonali, il-faċilità ta 'tagħlim permezz ta' derivazzjoni regolari u vokabularju rikonoxxibbli kien prinċipju ewlieni fil-ħolqien ta 'Occidental. Cosmoglotta spiss kien jinkludi ittri minn utenti ġodda u utenti preċedenti ta' lingwi internazzjonali oħra (primarjament Esperanto u Ido) li jixhdu s-sempliċità tal-lingwa.<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|titlu=Cosmoglotta A, 1937, p. 23|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415030214/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=23&size=45|url-status=live}}</ref> Utenti ġodda wrew il-kmand rapidu tagħhom tal-lingwa,<ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|titlu=Cosmoglotta B, 1938, p. 80|data-aċċess=2019-03-23|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020058/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1938&size=45&page=69|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|titlu=Cosmoglotta B, 1936, p.38|data-aċċess=2019-02-26|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415020032/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0m&datum=1936&page=38&size=45|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|titlu=Cosmoglotta A, 1927, p.107|data-aċċess=2019-03-05|archive-date=2021-04-15|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20210415025729/https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1927&size=58&page=115|url-status=live}}</ref> u utenti b'esperjenza tal-lingwa awżiljarja qasmu l-esperjenzi tagħhom. Minħabba li ħafna utenti tal-lingwa kienu ltaqgħu magħha wara li l-ewwel tgħallmu l-Esperanto, id-dejta dwar it-tagħlim tal-lingwa għal dawk mingħajr esperjenza f'lingwi awżiljarji internazzjonali oħra hija skarsa. Esperiment wieħed biex jiġi aċċertat il-ħin tat-tagħlim sar fis-snin 1956 sa 1957 fi skola sekondarja Kattolika Svizzera (gymnasium) f'Disentis dwar il-ħin meħtieġ biex titgħallem il-lingwa. L-esperiment wera li l-istudenti li pparteċipaw fl-istudju, li kellhom esperjenza preċedenti bil-Franċiż, bil-Latin, u bil-Grieg, ħakmu kemm l-Interlingue miktub kif ukoll mitkellem wara 30 siegħa ta’ studju.<ref>{{Cite web|url=http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|titlu=Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)|last=Barandovská-Frank|first=Vĕra|website=Adam Mickiewicz University in Poznań|quote=En svisa katolika gimnazio en Disentis (Grizono) okazis en la jaroj 1956–1957 eksperimento pri lerntempo-longeco bezonata por Interlingue. La lernantoj, kiuj havis antaŭkonojn de la lingvoj franca, latina kaj greka, regis Interlingue skribe kaj parole post 30 instruhoroj.|data-aċċess=2019-01-22|archive-date=2019-01-23|arkivju-url=https://web.archive.org/web/20190123010131/http://interl.home.amu.edu.pl/interlingvistiko/Barandovska_Latinidaj_planlingvoj.pdf|url-status=live}}</ref> == Alfabett u pronunzja == L-interlingue tinkiteb b'26 ittra tal-[[alfabett]] [[Lingwa Latina|Latin]]: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z. L-ittri tal-alfabett huma ppronunzjati b'dan il-mod: ''a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon'', u ''zet''. L-aċċenti jinkitbu fuq il-ħames vokali biex jindikaw enfasi irregolari, bl-aċċent akut (á é í ó ú) ippreferut, iżda oħra (è, ê, etc.) permessi wkoll.<ref>{{Ċita web|url=http://interlingue.pbworks.com/w/page/4887780/Grammatica%20de%20Interlingue%20(English)#alfabet|titlu=Interlingue Occidental / Grammatica de Interlingue (English)|sit=interlingue.pbworks.com|data-aċċess=2021-08-12}}</ref> == Letteratura == Ħafna mit-testi letterarji ppubblikati fl-Oċċidental dehru fir-rivista ''Cosmoglotta.'' === L-aħħar xogħlijiet === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' minn George MacDonald, tradott minn [[David MacLeod]] fl-2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, tradott minn Dave MacLeod f'Jannar 2021. * ''Li ultim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', minn Dorlota Burdon u ppubblikat f'Marzu 2021<ref>[[iarchive:final_rendeveu_libre|archive.org]]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> u ppubblikat fis-27 ta' Marzu 2021. * ''Antologie hispan'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref> u ppubblikat fis-9 ta' Awwissu 2021. * ''Fabules, racontas e mites'', miktub minn [[Vicente Costalago]]<ref name ="fabules">[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref> u ppubblikat fis-20 ta' Diċembru 2021. == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Lingwi Internazzjonali Awżiljari]] mvoc3iauyzobxlyy8m1p2adp1rl5y6q 0 27729 278799 278792 2022-08-07T12:23:49Z ToniSant 4257 immarkat għall-wikifikazzjoni wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] 3hsknlzuw41mfhx3qpy0hfqj70aitcu 278816 278799 2022-08-07T12:52:53Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. == Fergħat Protestanti maġġuri == Il-Protestanti jistgħu jiġu differenzjati skont kif ġew influwenzati minn movimenti importanti mir-Riforma, illum meqjusa bħala fergħat. Xi wħud minn dawn il-movimenti għandhom nisel komuni, xi kultant ibid direttament denominazzjonijiet individwali. Minħabba l-għadd kbir ta' [[Lista ta' denominazzjonijiet Kristjani|denominazzjonijiet]] iddikjarati qabel, din it-taqsima tiddiskuti biss l-akbar familji denominazzjonali, jew fergħat, meqjusa b'mod wiesa' bħala parti mill-Protestantiżmu. Dawn huma, f'ordni alfabetiku: [[Avventiżmu|Adventist]], [[Anglikan]], [[Battista]], [[Kalviniżmu|Kalvinista (Riformat)]], [[Hussita]], [[Luterana]], [[Metodist]], [[Pentekostal]], [[Plymouth Brethren]] u [[Quaker]]. Fergħa żgħira iżda storikament sinifikanti [[Anabaptist]] hija diskussa wkoll. It-tabella hawn taħt turi r-relazzjonijiet reċiproċi u l-oriġini storika tal-familji denominazzjonali Protestanti ewlenin, jew il-partijiet tagħhom. Minħabba fatturi bħal [[Kontro-Riforma#Politics|Kontro-Riforma]] u l-prinċipju legali ta' ''[[Cuius regio, eius religio]]'', ħafna nies għexu bħala [[Nikodemita]]s, fejn tagħhom affiljazzjonijiet reliġjużi jistqarru kienu xi ftit jew wisq f'kontradizzjoni mal-moviment li kienu jissimpatizzaw miegħu. Bħala riżultat, il-konfini bejn id-denominazzjonijiet ma jisseparawx b'mod nadif kif tindika din it-tabella. Meta popolazzjoni kienet mrażżna jew ippersegwitata biex tifhimha aderenza mal-fidi dominanti, matul il-ġenerazzjonijiet huma komplew jinfluwenzaw il-knisja li barra minnha żammew magħha. Minħabba li l-Kalviniżmu ma kienx rikonoxxut speċifikament fl-Imperu Ruman Imqaddes sal-Paċi ta’ Westphalia tal-1648, ħafna Kalvinisti għexu bħala [[Kripto-Kalvinisti]]. Minħabba soppressjonijiet relatati mal-Kontro-Riforma f'artijiet Kattoliċi matul is-sekli 16 sa 19, ħafna Protestanti għexu bħala [[kripto-protestantism|Kripto-Protestanti]]. Sadanittant, fl-inħawi Protestanti, il-Kattoliċi kultant għexu bħala [[kripto-papist]]s, għalkemm fl-Ewropa kontinentali l-emigrazzjoni kienet aktar fattibbli u għalhekk dan kien inqas komuni. [[File:Protesant branchs.svg|thumb|upright=2.95|center|Ċart storika tal-fergħat Protestanti ewlenin]] {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] 8i7g77wq5jvreccwk44kwlk1a7uqvg9 278817 278816 2022-08-07T12:53:10Z Caro de Segeda 17547 /* Fergħat Protestanti maġġuri */ wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. == Fergħat Protestanti maġġuri == Il-Protestanti jistgħu jiġu differenzjati skont kif ġew influwenzati minn movimenti importanti mir-Riforma, illum meqjusa bħala fergħat. Xi wħud minn dawn il-movimenti għandhom nisel komuni, xi kultant ibid direttament denominazzjonijiet individwali. Minħabba l-għadd kbir ta' [[Lista ta' denominazzjonijiet Kristjani|denominazzjonijiet]] iddikjarati qabel, din it-taqsima tiddiskuti biss l-akbar familji denominazzjonali, jew fergħat, meqjusa b'mod wiesa' bħala parti mill-Protestantiżmu. Dawn huma, f'ordni alfabetiku: [[Avventiżmu|Adventist]], [[Anglikan]], [[Battista]], [[Kalviniżmu|Kalvinista (Riformat)]], [[Hussita]], [[Luterana]], [[Metodist]], [[Pentekostal]], [[Plymouth Brethren]] u [[Quaker]]. Fergħa żgħira iżda storikament sinifikanti [[Anabaptist]] hija diskussa wkoll. It-tabella hawn taħt turi r-relazzjonijiet reċiproċi u l-oriġini storika tal-familji denominazzjonali Protestanti ewlenin, jew il-partijiet tagħhom. Minħabba fatturi bħal [[Kontro-Riforma#Politics|Kontro-Riforma]] u l-prinċipju legali ta' ''[[Cuius regio, eius religio]]'', ħafna nies għexu bħala [[Nikodemita]]s, fejn tagħhom affiljazzjonijiet reliġjużi jistqarru kienu xi ftit jew wisq f'kontradizzjoni mal-moviment li kienu jissimpatizzaw miegħu. Bħala riżultat, il-konfini bejn id-denominazzjonijiet ma jisseparawx b'mod nadif kif tindika din it-tabella. Meta popolazzjoni kienet mrażżna jew ippersegwitata biex tifhimha aderenza mal-fidi dominanti, matul il-ġenerazzjonijiet huma komplew jinfluwenzaw il-knisja li barra minnha żammew magħha. Minħabba li l-Kalviniżmu ma kienx rikonoxxut speċifikament fl-Imperu Ruman Imqaddes sal-Paċi ta’ Westphalia tal-1648, ħafna Kalvinisti għexu bħala [[Kripto-Kalvinisti]]. Minħabba soppressjonijiet relatati mal-Kontro-Riforma f'artijiet Kattoliċi matul is-sekli 16 sa 19, ħafna Protestanti għexu bħala [[kripto-protestantism|Kripto-Protestanti]]. Sadanittant, fl-inħawi Protestanti, il-Kattoliċi kultant għexu bħala [[kripto-papist]]s, għalkemm fl-Ewropa kontinentali l-emigrazzjoni kienet aktar fattibbli u għalhekk dan kien inqas komuni. [[File:Protestant branches.svg|thumb|upright=2.95|center|Ċart storika tal-fergħat Protestanti ewlenin]] {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] ill3zdume8m5ynnn9snlvmezjuopb1w 278818 278817 2022-08-07T12:54:24Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} [[File:Lutherstadt_Wittenberg_09-2016_photo06.jpg|thumb|upright=1.2|Bieb tal-[[Ħamsa u Disgħin Teżijiet|Teżijiet]] fi [[Wittenberg]], [[Sassonja-Anhalt]], [[Ġermanja]]] ] Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. == Fergħat Protestanti maġġuri == Il-Protestanti jistgħu jiġu differenzjati skont kif ġew influwenzati minn movimenti importanti mir-Riforma, illum meqjusa bħala fergħat. Xi wħud minn dawn il-movimenti għandhom nisel komuni, xi kultant ibid direttament denominazzjonijiet individwali. Minħabba l-għadd kbir ta' [[Lista ta' denominazzjonijiet Kristjani|denominazzjonijiet]] iddikjarati qabel, din it-taqsima tiddiskuti biss l-akbar familji denominazzjonali, jew fergħat, meqjusa b'mod wiesa' bħala parti mill-Protestantiżmu. Dawn huma, f'ordni alfabetiku: [[Avventiżmu|Adventist]], [[Anglikan]], [[Battista]], [[Kalviniżmu|Kalvinista (Riformat)]], [[Hussita]], [[Luterana]], [[Metodist]], [[Pentekostal]], [[Plymouth Brethren]] u [[Quaker]]. Fergħa żgħira iżda storikament sinifikanti [[Anabaptist]] hija diskussa wkoll. It-tabella hawn taħt turi r-relazzjonijiet reċiproċi u l-oriġini storika tal-familji denominazzjonali Protestanti ewlenin, jew il-partijiet tagħhom. Minħabba fatturi bħal [[Kontro-Riforma#Politics|Kontro-Riforma]] u l-prinċipju legali ta' ''[[Cuius regio, eius religio]]'', ħafna nies għexu bħala [[Nikodemita]]s, fejn tagħhom affiljazzjonijiet reliġjużi jistqarru kienu xi ftit jew wisq f'kontradizzjoni mal-moviment li kienu jissimpatizzaw miegħu. Bħala riżultat, il-konfini bejn id-denominazzjonijiet ma jisseparawx b'mod nadif kif tindika din it-tabella. Meta popolazzjoni kienet mrażżna jew ippersegwitata biex tifhimha aderenza mal-fidi dominanti, matul il-ġenerazzjonijiet huma komplew jinfluwenzaw il-knisja li barra minnha żammew magħha. Minħabba li l-Kalviniżmu ma kienx rikonoxxut speċifikament fl-Imperu Ruman Imqaddes sal-Paċi ta’ Westphalia tal-1648, ħafna Kalvinisti għexu bħala [[Kripto-Kalvinisti]]. Minħabba soppressjonijiet relatati mal-Kontro-Riforma f'artijiet Kattoliċi matul is-sekli 16 sa 19, ħafna Protestanti għexu bħala [[kripto-protestantism|Kripto-Protestanti]]. Sadanittant, fl-inħawi Protestanti, il-Kattoliċi kultant għexu bħala [[kripto-papist]]s, għalkemm fl-Ewropa kontinentali l-emigrazzjoni kienet aktar fattibbli u għalhekk dan kien inqas komuni. [[File:Protestant branches.svg|thumb|upright=2.95|center|Ċart storika tal-fergħat Protestanti ewlenin]] {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] hhtpvjeudozc568w10sm2ud64wg21vj 278819 278818 2022-08-07T12:54:42Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} [[File:Lutherstadt_Wittenberg_09-2016_photo06.jpg|thumb|197px|right|Bieb tal-[[Ħamsa u Disgħin Teżijiet|Teżijiet]] fi [[Wittenberg]], [[Sassonja-Anhalt]], [[Ġermanja]]] ] Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. == Fergħat Protestanti maġġuri == Il-Protestanti jistgħu jiġu differenzjati skont kif ġew influwenzati minn movimenti importanti mir-Riforma, illum meqjusa bħala fergħat. Xi wħud minn dawn il-movimenti għandhom nisel komuni, xi kultant ibid direttament denominazzjonijiet individwali. Minħabba l-għadd kbir ta' [[Lista ta' denominazzjonijiet Kristjani|denominazzjonijiet]] iddikjarati qabel, din it-taqsima tiddiskuti biss l-akbar familji denominazzjonali, jew fergħat, meqjusa b'mod wiesa' bħala parti mill-Protestantiżmu. Dawn huma, f'ordni alfabetiku: [[Avventiżmu|Adventist]], [[Anglikan]], [[Battista]], [[Kalviniżmu|Kalvinista (Riformat)]], [[Hussita]], [[Luterana]], [[Metodist]], [[Pentekostal]], [[Plymouth Brethren]] u [[Quaker]]. Fergħa żgħira iżda storikament sinifikanti [[Anabaptist]] hija diskussa wkoll. It-tabella hawn taħt turi r-relazzjonijiet reċiproċi u l-oriġini storika tal-familji denominazzjonali Protestanti ewlenin, jew il-partijiet tagħhom. Minħabba fatturi bħal [[Kontro-Riforma#Politics|Kontro-Riforma]] u l-prinċipju legali ta' ''[[Cuius regio, eius religio]]'', ħafna nies għexu bħala [[Nikodemita]]s, fejn tagħhom affiljazzjonijiet reliġjużi jistqarru kienu xi ftit jew wisq f'kontradizzjoni mal-moviment li kienu jissimpatizzaw miegħu. Bħala riżultat, il-konfini bejn id-denominazzjonijiet ma jisseparawx b'mod nadif kif tindika din it-tabella. Meta popolazzjoni kienet mrażżna jew ippersegwitata biex tifhimha aderenza mal-fidi dominanti, matul il-ġenerazzjonijiet huma komplew jinfluwenzaw il-knisja li barra minnha żammew magħha. Minħabba li l-Kalviniżmu ma kienx rikonoxxut speċifikament fl-Imperu Ruman Imqaddes sal-Paċi ta’ Westphalia tal-1648, ħafna Kalvinisti għexu bħala [[Kripto-Kalvinisti]]. Minħabba soppressjonijiet relatati mal-Kontro-Riforma f'artijiet Kattoliċi matul is-sekli 16 sa 19, ħafna Protestanti għexu bħala [[kripto-protestantism|Kripto-Protestanti]]. Sadanittant, fl-inħawi Protestanti, il-Kattoliċi kultant għexu bħala [[kripto-papist]]s, għalkemm fl-Ewropa kontinentali l-emigrazzjoni kienet aktar fattibbli u għalhekk dan kien inqas komuni. [[File:Protestant branches.svg|thumb|upright=2.95|center|Ċart storika tal-fergħat Protestanti ewlenin]] {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] ng3a75p59rws329j4vwoarqqwwazp5w 278820 278819 2022-08-07T12:54:54Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Reliġjon}}{{Wikifikazzjoni}} [[File:Lutherstadt_Wittenberg_09-2016_photo06.jpg|thumb|197px|right|Bieb tal-[[Ħamsa u Disgħin Teżijiet|Teżijiet]] fi [[Wittenberg]], [[Sassonja-Anhalt]], [[Ġermanja]].]] Il-'''Protestantiżmu''' huwa forma ta’ [[Kristjaneżmu]] li oriġina mir-[[Riforma Protestanta|Riforma Protestanta]] tas-seklu 16, moviment kontra dak li s-segwaċi tiegħu ħassew li huma żbalji fil-[[Knisja Kattolika]]. Protestanti li joriġinaw fir-Riforma jirrifjutaw id-duttrina Kattolika Rumana tas-supremazija papali, iżda ma jaqblux bejniethom dwar in-numru ta’ sagramenti, il-preżenza reali ta’ Kristu fl-Ewkaristija, u kwistjonijiet ta’ politika ekkleżjastika u suċċessjoni appostolika. Huma jenfasizzaw is-saċerdozju ta’ dawk kollha li jemmnu; ġustifikazzjoni bil-fidi biss (''sola fide'') aktar milli bil-fidi bl-opri tajba; it-tagħlim li s-salvazzjoni tiġi bil-grazzja divina jew "favur mhux mistħoqq" biss, mhux bħala xi ħaġa mistħoqqa (''sola gratia''); u jew jaffermaw il-Bibbja bħala l-unika awtorità ogħla (''sola scriptura'' "Iskrittura biss") jew awtorità primarja (prima scriptura "Iskrittura l-ewwel") għad-duttrina Nisranija, aktar milli tkun fuq l-ugwaljanza mat-tradizzjoni sagra. Il-ħames solae tal-Kristjaneżmu Luteran u Riformat jiġbru fil-qosor id-differenzi teoloġiċi bażiċi fl-oppożizzjoni għall-Knisja Kattolika. Il-Protestanti żviluppaw b'mod estensiv kultura unika li tat kontributi kbar fl-edukazzjoni, l-istudji umanistiċi u x-xjenzi, l-ordni politiku u soċjali, l-ekonomija u l-arti u ħafna oqsma oħra. Il-Protestantiżmu huwa divers, huwa maqsum f'diversi denominazzjonijiet fuq il-bażi tat-teoloġija u l-ekkleżjoloġija, u ma jifformax struttura waħda bħal ma jiġri fil-Knisja Kattolika, l-Ortodossja tal-Lvant jew l-Ortodossja Orjentali. Protestanti jaderixxu mal-kunċett ta 'knisja inviżibbli, b'kuntrast mal-[[Knisja Kattolika|Kattolika]], il-[[Knisja Ortodossa tal-Lvant]], il-[[Knejjes Ortodossa Orjentali]], il-[[Knisja Assirjana tal-Lvant]] u l-[[Knisja Antika tal-Lvant]], li kollha jifhmu lilhom infushom bħala l-unika oriġinali oriġinali. Knisja—il-“knisja vera waħda”—imwaqqfa minn Ġesù Kristu (għalkemm ċerti denominazzjonijiet Protestanti, inkluż Luteraniżmu storiku, iżommu din il-pożizzjoni). Xi denominazzjonijiet għandhom ambitu dinji u distribuzzjoni tas-sħubija fil-knisja, filwaqt li oħrajn huma limitati għal pajjiż wieħed. Il-maġġoranza tal-Protestanti huma membri ta’ numru żgħir ta’ familji denominazzjonali Protestanti: Adventisti, [[Anabattisti]], [[Anglikani]]/[[Episkopali]], [[Battisti]], [[Kalvinisti]]/[[Riformati]], [[Luterani]], [[Metodisti]], [[Moravjani]], [[Plymouth Brethren]], [[Presbiteriani]], u [[Quakers]]. Il-knejjes mhux denominazzjonali, kariżmatiċi u indipendenti qed jiżdiedu, u jikkostitwixxu parti sinifikanti tal-Protestantiżmu. == Fergħat Protestanti maġġuri == Il-Protestanti jistgħu jiġu differenzjati skont kif ġew influwenzati minn movimenti importanti mir-Riforma, illum meqjusa bħala fergħat. Xi wħud minn dawn il-movimenti għandhom nisel komuni, xi kultant ibid direttament denominazzjonijiet individwali. Minħabba l-għadd kbir ta' [[Lista ta' denominazzjonijiet Kristjani|denominazzjonijiet]] iddikjarati qabel, din it-taqsima tiddiskuti biss l-akbar familji denominazzjonali, jew fergħat, meqjusa b'mod wiesa' bħala parti mill-Protestantiżmu. Dawn huma, f'ordni alfabetiku: [[Avventiżmu|Adventist]], [[Anglikan]], [[Battista]], [[Kalviniżmu|Kalvinista (Riformat)]], [[Hussita]], [[Luterana]], [[Metodist]], [[Pentekostal]], [[Plymouth Brethren]] u [[Quaker]]. Fergħa żgħira iżda storikament sinifikanti [[Anabaptist]] hija diskussa wkoll. It-tabella hawn taħt turi r-relazzjonijiet reċiproċi u l-oriġini storika tal-familji denominazzjonali Protestanti ewlenin, jew il-partijiet tagħhom. Minħabba fatturi bħal [[Kontro-Riforma#Politics|Kontro-Riforma]] u l-prinċipju legali ta' ''[[Cuius regio, eius religio]]'', ħafna nies għexu bħala [[Nikodemita]]s, fejn tagħhom affiljazzjonijiet reliġjużi jistqarru kienu xi ftit jew wisq f'kontradizzjoni mal-moviment li kienu jissimpatizzaw miegħu. Bħala riżultat, il-konfini bejn id-denominazzjonijiet ma jisseparawx b'mod nadif kif tindika din it-tabella. Meta popolazzjoni kienet mrażżna jew ippersegwitata biex tifhimha aderenza mal-fidi dominanti, matul il-ġenerazzjonijiet huma komplew jinfluwenzaw il-knisja li barra minnha żammew magħha. Minħabba li l-Kalviniżmu ma kienx rikonoxxut speċifikament fl-Imperu Ruman Imqaddes sal-Paċi ta’ Westphalia tal-1648, ħafna Kalvinisti għexu bħala [[Kripto-Kalvinisti]]. Minħabba soppressjonijiet relatati mal-Kontro-Riforma f'artijiet Kattoliċi matul is-sekli 16 sa 19, ħafna Protestanti għexu bħala [[kripto-protestantism|Kripto-Protestanti]]. Sadanittant, fl-inħawi Protestanti, il-Kattoliċi kultant għexu bħala [[kripto-papist]]s, għalkemm fl-Ewropa kontinentali l-emigrazzjoni kienet aktar fattibbli u għalhekk dan kien inqas komuni. [[File:Protestant branches.svg|thumb|upright=2.95|center|Ċart storika tal-fergħat Protestanti ewlenin]] {{Kristjaneżmu}} [[Category:Kristjaneżmu]] [[Kategorija:Denominazzjonijiet Kristjani]] [[Kategorija:Protestantiżmu]] lpcik8c4q7lcuwmyg5q8xvyxyz97m8e 14 28347 278807 277606 2022-08-07T12:33:39Z ToniSant 4257 added [[Category:Storja skont il-post]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Unjoni Ewropea]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] ju9rckghutgub2sid1dzea00t9mlb7m 278808 278807 2022-08-07T12:33:52Z ToniSant 4257 added [[Category:Storja skont is-suġġett]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Unjoni Ewropea]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] [[Kategorija:Storja skont is-suġġett]] 85jcgggdz5x1e0l8yr31tn7mru2qqq7 0 28767 278794 278786 2022-08-07T12:18:58Z ToniSant 4257 removed [[Category:Istorja Lhudija skont il-pajjiż]]; added [[Category:Storja Lhudija skont il-pajjiż]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:JewishmalteseFamily.jpg|thumb|Ritratt tal-Kabinett tal-familja ta' Jacob Israel, minn [[Korfu]], u martu Zula Zenzouri, minn [[Sfax]], meħud fil-[[Valletta]], madwar l-1900]] L-'''istorja tal-[[Lhud]] f'[[Malta]]'''' mifruxa fuq żewġ millenji. Komunità Lhudija hija attestata fuq il-gżejjer mis-seklu 4-5. Il-Lhud rnexxew f’Malta taħt il-ħakma Għarbija u Normanna. Ġew [[Alhambra Digriet|mkeċċija fl-1492]], u komunità setgħet terġa' tistabbilixxi ruħha biss wara l-1798 taħt il-ħakma Brittanika. Fis-seklu 19 u 20, il-komunità Lhudija f’Malta laqgħet refuġjati mill-Italja u l-Ewropa Ċentrali, ħarbet mill-ħakma Nażista. Illum, komunità żgħira għadha stabbilita sew fuq il-gżejjer. == Biblijografija == * ROTH, Cecil, ''[https://www.jstor.org/stable/29777798?seq=1 The Jews of Malta]''. Paper read to the Jewish Historical Society of England, 28 March 1928 * TAYAR, Aline P’nina Tayar, ''How Shall We Sing?: A Mediterranean Journey Through a Jewish Family'', Pan Macmillan/Picador Australia, 2000 * WETTINGER, Godfrey, ''The Jews of Malta in the Late Middle Ages'', Midsea Books Limited, Malta, 1985 * DAVIS, Derek, "[https://www.jstor.org/stable/29778925 The Jewish cemetery at Kalkara, Malta]", Transactions & Miscellanies (Jewish Historical Society of England), Vol. 28 (1981-1982), pp.&nbsp;145–170 (26 pages), * Cassar Carmel, [https://culturemalta.org/wp-content/uploads/2018/03/The-Jews-of-Malta.pdf The Jewesses of Malta: Slaves, Peddlers, Healers, Diviners], ''Studi sull’ Oriente Cristiano''. 2013. * Shelley Tayar, “Shalom: An Account of Malta's Jewish Community Since 1800.” 2009 [[Kategorija:Storja ta' Malta|Lhud]] [[Kategorija:Storja ta' Malta|Lhudija]] [[Kategorija:Storja Lhudija skont il-pajjiż|Malta]] [[Kategorija:Lhud u l-Ġudaiżmu f'Malta|Storja]] [[Kategorija:Immigrazzjoni lejn Malta]] [[Kategorija:Storja tal-Lhud fl-Ewropa skont il-pajjiż|Malta]] auvubxtzh768cn8o46ltmjz7opi1cnd 278795 278794 2022-08-07T12:19:37Z ToniSant 4257 +nebbieta wikitext text/x-wiki {{Nebbieta|Storja}}[[File:JewishmalteseFamily.jpg|thumb|Ritratt tal-Kabinett tal-familja ta' Jacob Israel, minn [[Korfu]], u martu Zula Zenzouri, minn [[Sfax]], meħud fil-[[Valletta]], madwar l-1900]] L-'''istorja tal-[[Lhud]] f'[[Malta]]'''' mifruxa fuq żewġ millenji. Komunità Lhudija hija attestata fuq il-gżejjer mis-seklu 4-5. Il-Lhud rnexxew f’Malta taħt il-ħakma Għarbija u Normanna. Ġew [[Alhambra Digriet|mkeċċija fl-1492]], u komunità setgħet terġa' tistabbilixxi ruħha biss wara l-1798 taħt il-ħakma Brittanika. Fis-seklu 19 u 20, il-komunità Lhudija f’Malta laqgħet refuġjati mill-Italja u l-Ewropa Ċentrali, ħarbet mill-ħakma Nażista. Illum, komunità żgħira għadha stabbilita sew fuq il-gżejjer. == Biblijografija == * ROTH, Cecil, ''[https://www.jstor.org/stable/29777798?seq=1 The Jews of Malta]''. Paper read to the Jewish Historical Society of England, 28 March 1928 * TAYAR, Aline P’nina Tayar, ''How Shall We Sing?: A Mediterranean Journey Through a Jewish Family'', Pan Macmillan/Picador Australia, 2000 * WETTINGER, Godfrey, ''The Jews of Malta in the Late Middle Ages'', Midsea Books Limited, Malta, 1985 * DAVIS, Derek, "[https://www.jstor.org/stable/29778925 The Jewish cemetery at Kalkara, Malta]", Transactions & Miscellanies (Jewish Historical Society of England), Vol. 28 (1981-1982), pp.&nbsp;145–170 (26 pages), * Cassar Carmel, [https://culturemalta.org/wp-content/uploads/2018/03/The-Jews-of-Malta.pdf The Jewesses of Malta: Slaves, Peddlers, Healers, Diviners], ''Studi sull’ Oriente Cristiano''. 2013. * Shelley Tayar, “Shalom: An Account of Malta's Jewish Community Since 1800.” 2009 [[Kategorija:Storja ta' Malta|Lhud]] [[Kategorija:Storja ta' Malta|Lhudija]] [[Kategorija:Storja Lhudija skont il-pajjiż|Malta]] [[Kategorija:Lhud u l-Ġudaiżmu f'Malta|Storja]] [[Kategorija:Immigrazzjoni lejn Malta]] [[Kategorija:Storja tal-Lhud fl-Ewropa skont il-pajjiż|Malta]] hapjdooxykhfu70aznskxr8hbqidvdk 0 28768 278796 278790 2022-08-07T12:20:23Z ToniSant 4257 +nebbieta wikitext text/x-wiki [[File:Kingdom of Sicily 1154.svg|thumb|right|300px|alt=Mappa b'ħafna kuluri tal-Italja tas-seklu 12|Ir-Renju ta' Sqallija (bl-aħdar) fl-1154, li jirrappreżenta l-firxa tal-konkwista Normanna fin-Nofsinhar tal-Italja fuq diversi għexieren ta' snin ta' attività minn avventurieri indipendenti]]{{Nebbieta|Storja}} Il-'''konkwista Normanna tan-Nofsinhar tal-Italja''' damet mill-999 sal-1139, u involviet ħafna battalji u rebbieħa indipendenti. Fl-1130, it-territorji fin-[[Nofsinhar tal-Italja]] ngħaqdu bħala [[Renju ta' Sqallija]], li kien jinkludi l-gżira ta' [[Sqallija]], it-terz tan-Nofsinhar tal-[[Peniżola Taljana]] (ħlief [[Benevento). ]], li nżammet fil-qosor darbtejn), l-arċipelagu ta’ [[Malta]], u partijiet mill-[[Afrika ta’ Fuq]]. Forzi [[Normanni|Normanni]] itineranti waslu fin-Nofsinhar tal-Italja bħala merċenarji fis-servizz tal-fazzjonijiet [[Lombardi|Lombardi]] u [[Imperu Biżantin|Biżantini]], u kkomunikaw aħbarijiet malajr lura d-dar dwar opportunitajiet fil-[[Mediterran] ]. Dawn il-gruppi nġabru f'diversi postijiet, stabbilixxew [[fiefdoms]] u stati tagħhom stess, jgħaqqdu u jgħollu l-istatus tagħhom għal ''de facto'' indipendenza fi żmien 50 sena mill-wasla tagħhom. B'differenza mill-[[konkwista Normanna tal-Ingilterra]] (1066), li ħadet ftit snin wara l-[[Battalja ta' Hastings|battalja waħda deċiżiva]], il-konkwista tan-Nofsinhar tal-Italja kienet il-prodott ta' għexieren ta' snin u għadd ta' battalji, ftit deċiżivi. . Ħafna territorji ġew maħkuma b'mod indipendenti, u aktar tard biss ġew unifikati fi stat wieħed. Meta mqabbla mal-konkwista tal-Ingilterra, kienet mhux ippjanata u diżorganizzata, iżda ugwalment kompluta. [[Kategorija:Konkwista Normanna tan-Nofsinhar tal-Italja| ]] [[Kategorija:L-Italja Biżantina]] [[Kategorija:Gwerer Biżantini–Normanni]] [[Kategorija:Istorja ta' Sqallija]] birzuh6lkulveu4xzoh9eza91h5yu08 278798 278796 2022-08-07T12:22:24Z ToniSant 4257 removed [[Category:Istorja ta' Sqallija]]; added [[Category:Storja ta' Sqallija]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:Kingdom of Sicily 1154.svg|thumb|right|300px|alt=Mappa b'ħafna kuluri tal-Italja tas-seklu 12|Ir-Renju ta' Sqallija (bl-aħdar) fl-1154, li jirrappreżenta l-firxa tal-konkwista Normanna fin-Nofsinhar tal-Italja fuq diversi għexieren ta' snin ta' attività minn avventurieri indipendenti]]{{Nebbieta|Storja}} Il-'''konkwista Normanna tan-Nofsinhar tal-Italja''' damet mill-999 sal-1139, u involviet ħafna battalji u rebbieħa indipendenti. Fl-1130, it-territorji fin-[[Nofsinhar tal-Italja]] ngħaqdu bħala [[Renju ta' Sqallija]], li kien jinkludi l-gżira ta' [[Sqallija]], it-terz tan-Nofsinhar tal-[[Peniżola Taljana]] (ħlief [[Benevento). ]], li nżammet fil-qosor darbtejn), l-arċipelagu ta’ [[Malta]], u partijiet mill-[[Afrika ta’ Fuq]]. Forzi [[Normanni|Normanni]] itineranti waslu fin-Nofsinhar tal-Italja bħala merċenarji fis-servizz tal-fazzjonijiet [[Lombardi|Lombardi]] u [[Imperu Biżantin|Biżantini]], u kkomunikaw aħbarijiet malajr lura d-dar dwar opportunitajiet fil-[[Mediterran] ]. Dawn il-gruppi nġabru f'diversi postijiet, stabbilixxew [[fiefdoms]] u stati tagħhom stess, jgħaqqdu u jgħollu l-istatus tagħhom għal ''de facto'' indipendenza fi żmien 50 sena mill-wasla tagħhom. B'differenza mill-[[konkwista Normanna tal-Ingilterra]] (1066), li ħadet ftit snin wara l-[[Battalja ta' Hastings|battalja waħda deċiżiva]], il-konkwista tan-Nofsinhar tal-Italja kienet il-prodott ta' għexieren ta' snin u għadd ta' battalji, ftit deċiżivi. . Ħafna territorji ġew maħkuma b'mod indipendenti, u aktar tard biss ġew unifikati fi stat wieħed. Meta mqabbla mal-konkwista tal-Ingilterra, kienet mhux ippjanata u diżorganizzata, iżda ugwalment kompluta. [[Kategorija:Konkwista Normanna tan-Nofsinhar tal-Italja| ]] [[Kategorija:L-Italja Biżantina]] [[Kategorija:Gwerer Biżantini–Normanni]] [[Kategorija:Storja ta' Sqallija]] htgmd7f9eqfldn7qfi5ivrerwb3yiy9 14 28769 278797 278791 2022-08-07T12:21:20Z ToniSant 4257 ToniSant mexxa l-paġna [[Kategorija:Istorja ta' Sqallija]] għal [[Kategorija:Storja ta' Sqallija]] mingħajr ma ħalla rindirizz: isem korrett wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Sqallija]] jinuewew3nq6zb9lrkiplkrkjqeynam 278803 278797 2022-08-07T12:31:43Z ToniSant 4257 added [[Category:Storja skont il-post]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Sqallija]] [[Kategorija:Storja skont il-post]] sybatu9oatuoc3ufd97rishdh9t51lq 14 28770 278801 2022-08-07T12:29:30Z ToniSant 4257 kategorija ġdida wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Storja]] iemfd6h82lzdsq0ioxf476sk95chu3r 278804 278801 2022-08-07T12:32:10Z ToniSant 4257 added [[Category:Storja skont is-suġġett]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Storja skont is-suġġett]] ffc2w15n09gudspcai6dif49r9yjpck 278805 278804 2022-08-07T12:32:27Z ToniSant 4257 added [[Category:Kategoriji skont il-pajjiż]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Kategorija:Storja]] [[Kategorija:Storja skont is-suġġett]] [[Kategorija:Kategoriji skont il-pajjiż]] gplgbeuruc0930rimpfpwzkvr1i2ip6 14 28771 278814 2022-08-07T12:41:18Z ToniSant 4257 kategorija ġdida wikitext text/x-wiki {{Twieldu|149|1|15}} behi9oxw3xl3lwl95ukwagl4ni682n2 0 28772 278821 2022-08-07T13:02:15Z Caro de Segeda 17547 Paġna ġdida: '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{Cite publication |name= |surname= |year=1950 |title= Karl Janotta - 70 annus |magazine=Cosmoglotta |volum = |numru=156 |paġni= |editor= |doi= |url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/132006207/Cosmoglotta%20A%20156%20%28sep%201950%29 |accessdate =April 29, 2022}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur Augu... wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{Cite publication |name= |surname= |year=1950 |title= Karl Janotta - 70 annus |magazine=Cosmoglotta |volum = |numru=156 |paġni= |editor= |doi= |url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/132006207/Cosmoglotta%20A%20156%20%28sep%201950%29 |accessdate =April 29, 2022}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{Cite publication |first name= |kunjom= |sena=1929 |title=Opinjonijiet |magazine= Cosmoglotta |volum= | numru=A 056 |paġni= |editor= |doi= |url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/132616407/Cosmoglotta%20A%20056%20%28jan%201929%29 |accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] bja7rk4tpoqh3681vmbmrf7xxs5b36x 278822 278821 2022-08-07T13:02:43Z Caro de Segeda 17547 added [[Category:Interlingue]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{Cite publication |name= |surname= |year=1950 |title= Karl Janotta - 70 annus |magazine=Cosmoglotta |volum = |numru=156 |paġni= |editor= |doi= |url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/132006207/Cosmoglotta%20A%20156%20%28sep%201950%29 |accessdate =April 29, 2022}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{Cite publication |first name= |kunjom= |sena=1929 |title=Opinjonijiet |magazine= Cosmoglotta |volum= | numru=A 056 |paġni= |editor= |doi= |url=http://cosmoglotta.pbworks.com/w/page/132616407/Cosmoglotta%20A%20056%20%28jan%201929%29 |accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] [[Kategorija:Interlingue]] hzotzj8mhw9dtpi05czs34vu56tc1qc 278823 278822 2022-08-07T13:05:46Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{Cite publication |first name= |kunjom= |sena=|title=Opiniones|magazine= Cosmoglotta |volum= | numru= |paġni= |editor= |doi= |url=|accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] [[Kategorija:Interlingue]] oh3f72z3lpaqom3w0815uxcgyl49c91 278824 278823 2022-08-07T13:06:07Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{Cite magażin |first name= |kunjom= |sena=|title=Opiniones|magazine= Cosmoglotta |volum= | numru= |paġni= |editor= |doi= |url=|accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] [[Kategorija:Interlingue]] 8d4bsyzivbue1hdfpdvbsxf5b4xk6uh 278825 278824 2022-08-07T13:06:19Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin |first name= |kunjom= |sena=|title=Opiniones|magazine= Cosmoglotta |volum= | numru= |paġni= |editor= |doi= |url=|accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] [[Kategorija:Interlingue]] llboe0qo9jpn9ldaw5i9w1k8b2x0qls 278826 278825 2022-08-07T13:06:59Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin |first name= |kunjom= |sena=|titlu=Opiniones|magazine= Cosmoglotta |volum= 56 | numru= |paġni= |editor= |doi= |url=|accessdate=29 de April 2022}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:lingwisti Awstrijaċi]] [[Kategorija:Lingwa tal-Punent]] [[Kategorija:Interlingue]] nzmx46xkoppbe2auoi0wk0neyc59s81 278827 278826 2022-08-07T13:07:58Z Caro de Segeda 17547 wikitext text/x-wiki '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] jaoo154xz3l5zx3waum8m0vn8l6snij 278847 278827 2022-08-08T09:30:50Z ToniSant 4257 +infobox wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] a0qtyv3mpsmr86arr89mia9pq2pct95 278848 278847 2022-08-08T09:31:16Z ToniSant 4257 added [[Category:Twieldu fl-1880]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Twieldu fl-1880]] k2r9gv0jkuvtxoh6pw4xv7drt2ook57 278849 278848 2022-08-08T09:31:48Z ToniSant 4257 +defaultsort wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> {{DEFAULTSORT:Janotta, Karl}} [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Twieldu fl-1880]] 2x4s9up6v2mbit12ozecjmkg0r5x4kb 278850 278849 2022-08-08T09:32:06Z ToniSant 4257 added [[Category:Mietu fl-1966]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> {{DEFAULTSORT:Janotta, Karl}} [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Twieldu fl-1880]] [[Kategorija:Mietu fl-1966]] prx5ql3yn2ltljelao1lm0d554ukdtq 278851 278850 2022-08-08T09:32:28Z ToniSant 4257 added [[Category:Nies Awstrijaċi]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox bijografija}} '''Karl Janotta''' imwieled fil-15 ta' Mejju, 1880<ref name ="Cosmoglotta 156">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Karl Janotta - 70 Annus |data=1984|volum=156|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref> fi [[Vjenna]] ([[Awstrija]]) u miet fl-1966, kien politiku u punentist Awstrijak. == Trajtorja == Kien iben il-Professur August Janotta<ref name ="Cosmoglotta 156"/>. Studja fil-gymnasium Teresiano, fondazzjoni tal-imperatriċi [[María Teresa I tal-Awstrija]], li kienet aċċessibbli biss għaż-żgħażagħ tan-nobbli. Minkejja dan l-ambjent, Janotta saret soċjalista fiż-żmien li kellha fil-gym wara li qrat ir-rumanz futuristiku ta’ Eduard Bellamy, Flashback to the Year 2000. Wara l-[[Ewwel Gwerra Dinjija]] ħadem bħala sindku f'Kaltenleutgeben<ref name ="Cosmoglotta 56">{{ċita magażin|magażin=Cosmoglotta |titlu=Opiniones |data=1929|volum=56|kunjom1=|isem1=|paġni=}}</ref>, ħdejn Vjenna. Barra s-soċjaliżmu, huwa żamm ruħu okkupat bil-ġlieda kontra l-alkoħoliżmu u l-kwistjoni tal-lingwa internazzjonali, li għaliha ddedika parti kbira minn ħajtu. Huwa stess indikaha fl-''Autobiographiette Interlinguistic'' tiegħu: {{Kwotazzjoni|Quam gimnasiast yo comensat studiar Volapük in 1896 o 1897. Ma secun li consilie de mi patre, quel judicat ti lingue quam ínapt por li scop visat, yo cessat aprender e propagar Volapük. In 1905, essente in Zürich, yo fat conossentie de Esperanto e participat quam raportero del "Neue Zürcher Zeitung" in 1906 in Genève al duesim Congress International de Esperanto, durant quel yo ha esset presentat a Dr. Samenhof. In 1907, essente in Karlsruhe, yo intrat in relationes corespondent con Couturat e devenit un del unesim Idistes.<br>In 1921 yo arangeat con Pigal, Moess e Quint li "Unesim International Congress de Ido" in Wien. In 1923 yo assistet li Duesim Congress International de Ido in Dessau (Germania) e esset electet quam presidente del congress.<br>In 1923 Pigal convertet me ad Occidental e acceptat me quam colaborator por li fundation del Occidental-Union e de su Central Oficie in Mauer apu Vienne. Ingeniero Hans Hoerbiger, li internationalmen conosset autor del Cosmogonie Glacial, devenit li Presidente Honorari e Mecen del Occidental-Union, Pigal devenit li director del Central Oficie e yo li secretario del sam institution. Li metodes purmen scientific e democratic, queles noi aplicat in li organisation del movement del interlingue Occidental, havet li efecte, que li Union progresset rapidmen, e que scientistes de fama international adheret al Union.<br>Completante ti dates interlinguistic noi cita su colaboration a OdW (Repetitorie del grammatica). Poy il publicat un litt manuale de Occidental in li editoria Frankh (Stuttgart). In ultra il scrit su "Complet grammatica", publicat in parte in Cosmoglotta 1929 sq., e mult altri articules interessant.}} == Xogħlijiet == * Repetitorie del grammatica * Litt manuale de Occidental * Complet grammatica == Referenzi == <references/> {{DEFAULTSORT:Janotta, Karl}} [[Kategorija:Lingwisti]] [[Kategorija:Interlingue]] [[Kategorija:Twieldu fl-1880]] [[Kategorija:Mietu fl-1966]] [[Kategorija:Nies Awstrijaċi]] lulvt0p5dnjkgqp0meio665hv080kyq 0 28773 278840 2022-08-08T09:09:40Z Gabriele85 20265 Maħluqa bit-traduzzjoni tal-paġna "[[:it:Special:Redirect/revision/128656291|No Cav]]" wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li nqala’ fil -bidu tas-seklu 21 <ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> u magħmul minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal- [[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani . == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. hovgj8iwwcrscjcly7b6hc08z6iek4a 278841 278840 2022-08-08T09:24:04Z ToniSant 4257 tindif ħafif wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == 8rkdcssdw52e1t7bj3m9pjsog80gewx 278842 278841 2022-08-08T09:24:23Z ToniSant 4257 added [[Category:Ġurnaliżmu]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] 7rfvg26q7afonl4qhzqfqxr2mfosgyy 278843 278842 2022-08-08T09:24:36Z ToniSant 4257 added [[Category:Italja]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] 1rj1rtgwknsgr9q1a2t6eq5f28cn0ib 278844 278843 2022-08-08T09:24:47Z ToniSant 4257 added [[Category:Politika tal-Italja]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] [[Kategorija:Politika tal-Italja]] dfiwmuqv8daouatcsdwz0k1hvr6gd5r 278845 278844 2022-08-08T09:25:06Z ToniSant 4257 added [[Category:Protesti]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]] '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] [[Kategorija:Politika tal-Italja]] [[Kategorija:Protesti]] agzsck9e350q3jeywgh57d34denhwqy 278846 278845 2022-08-08T09:26:05Z ToniSant 4257 +nebbieta wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]]{{Nebbieta|Ambjent}} '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl -Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane <ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref> . Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] [[Kategorija:Politika tal-Italja]] [[Kategorija:Protesti]] tjcftg47fe4s1nybscets1iqv3g56qs 278854 278846 2022-08-08T09:38:26Z ToniSant 4257 +nebbieta wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]]{{Nebbieta|Ambjent}} '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=https://www.iltirreno.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|titlu=«Salviamo le Apuane», i No Cav “occupano” il monte Carchio|sit=Il Tirreno|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo|titlu=La distruzione delle Alpi Apuane a causa dell'estrazione del marmo {{!}} EJAtlas|kunjom=EJOLT|sit=Environmental Justice Atlas|lingwa=it|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl-Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane<ref name=":5">{{Ċita web|url=http://iltirreno.gelocal.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|data=2014-05-18}}</ref>. Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad <ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|data=2020-08-08}}</ref> <ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|data=1594705367796}}</ref> . Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere <ref name=":52">{{Ċita web|url=https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|data=2021-05-08}}</ref> <ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|data=2021-05-10}}</ref> . Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] [[Kategorija:Politika tal-Italja]] [[Kategorija:Protesti]] jl5ki3f3vgclt42srnwum7ydczjru1x 278855 278854 2022-08-08T09:41:59Z ToniSant 4257 /* Isem u simbolu */ tidif ta' refs wikitext text/x-wiki [[Stampa:Cava_di_Gioia_(Carrara).jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg/220px-Cava_di_Gioia_%28Carrara%29.jpg|daqsminuri| Cava di Gioia (Carrara) u l-modifika irreversibbli relatata tal-forma tas-samit]]{{Nebbieta|Ambjent}} '''No Cav''' huwa terminu ġurnalistiku użat <ref name=":5">{{Ċita web|url=https://www.iltirreno.it/massa/cronaca/2014/05/18/news/salviamo-le-apuane-i-no-cav-occupano-il-monte-carchio-1.9252452|titlu=«Salviamo le Apuane», i No Cav “occupano” il monte Carchio|sit=Il Tirreno|lingwa=en|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> biex jindika moviment kbir ta’ protesta Taljan li qam fil -bidu tas-seklu 21.<ref name=":13">{{Ċita web|url=https://it.ejatlas.org/conflict/la-devastazione-delle-alpi-apuane-a-causa-dellescavazione-del-marmo|titlu=La distruzione delle Alpi Apuane a causa dell'estrazione del marmo {{!}} EJAtlas|kunjom=EJOLT|sit=Environmental Justice Atlas|lingwa=it|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> Dan sar minn assoċjazzjonijiet u gruppi ta’ ċittadini magħqudin bil-kritika tal-[[Barriera|barrieri]] tal-irħam ta’ Carrara fl-Alpi Apuani. == Isem u simbolu == [[Stampa:No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_(Passo_della_Focolaccia,_Alpi_Apuane)_at_17.10.2021.jpg|ħolqa=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg/220px-No_Cav_sticker_at_Bivacco_Aronte_%28Passo_della_Focolaccia%2C_Alpi_Apuane%29_at_17.10.2021.jpg|daqsminuri| Stiker No Cav għall-bivouac ta' Aronte (Passo della Focolaccia, Alpi Apuani)]] It-terminu No Cav, qasir għal "No Cave" ("Le lill-barrieri", bit-Taljan), intuża għall-ewwel darba f'artiklu ta' Il Tirreno fl- [[2014]] biex jiddefinixxi l-attivisti li kienu ħadu sehem f'dimostrazzjoni tal-kumitat Salviamo le Apuane.<ref name=":5" /> Is-simbolu Nru Cav jikkonsisti f'rappreżentazzjoni stilizzata sewda u bajda tal-vjadott tal-Vara tal -Ferroviji tal-Irħam Privat ta' Carrara qasmu minn X kbira ħamra, li fuqha l-kliem "NO CAV" aħmar ukoll, kollha fuq sfond abjad.<ref name=":6">{{Ċita web|url=https://www.voceapuana.com/attualita/2020/08/08/le-cave-portano-ricchezza-ma-se-siamo-poveri-e-disoccupati/31338/|titlu=«Le cave portano ricchezza? Ma se siamo poveri e disoccupati...»|data=2020-08-08|sit=La Voce Apuana|lingwa=it|data-aċċess=2022-08-08}}</ref><ref name=":50">{{Ċita web|url=https://www.lanazione.it/lucca/cronaca/la-coop-levigliani-non-tutela-il-corchia-1.5318876|titlu="La coop Levigliani non tutela il Corchia" - Cronaca - lanazione.it|data=2020-07-14|sit=La Nazione|lingwa=it|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> Dan il- banner, li d-disinn grafiku tiegħu jfakkar dak tal-moviment No TAV, deher biss fl -2020, waqt attività organizzata mill- ambjentalista Gianluca Briccolani, li s-sena ta’ wara, flimkien ma’ Claudio Grandi u oħrajn, kien iwaqqaf l-assoċjazzjoni Apuane Libere.<ref name=":52">{{Ċita web|url=https://web.archive.org/web/20211029054405/https://misanthropicture.com/n-o-c-a-v/|titlu=N O – C A V – MISANTHROPICTURE|data=2021-10-29|sit=web.archive.org|data-aċċess=2022-08-08}}</ref><ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/08/nasce-apuane-libere-la-prima-organizzazione-di-volontariato-per-tutelare-le-alpi-apuane/|titlu=NASCE “APUANE LIBERE”: LA PRIMA ORGANIZZAZIONE DI VOLONTARIATO PER TUTELARE LE ALPI APUANE|data=2021-05-08|lingwa=it-IT|data-aċċess=2022-08-08}}</ref><ref>{{Ċita web|url=https://apuanelibere.org/2021/05/10/conferenza-stampa-dell-8-maggio/|titlu=CONFERENZA STAMPA DELL’ 8 MAGGIO|data=2021-05-10|lingwa=it-IT|data-aċċess=2022-08-08}}</ref> Dan is-simbolu u d-definizzjoni ta '"No Cav" mhumiex użati jew aċċettati mill-gruppi kollha tal-moviment u ħafna jippreferu jiddefinixxu lilhom infushom b'termini aktar preċiżi. == Referenzi == [[Kategorija:Ġurnaliżmu]] [[Kategorija:Italja]] [[Kategorija:Politika tal-Italja]] [[Kategorija:Protesti]] pglrk52h8aowilvxiz6wmzsndj5q3wd 14 28774 278852 2022-08-08T09:35:54Z ToniSant 4257 kategorija moħbija wikitext text/x-wiki {{Kategorijamoħbija}} 5d9t2h9ujcwji81lmypm1tahwpfl7ra 278853 278852 2022-08-08T09:36:15Z ToniSant 4257 added [[Category:Manutenzjoni tar-referenzi]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Kategorijamoħbija}} [[Kategorija:Manutenzjoni tar-referenzi]] 53g38aqdy71zhybujin9p8n9sy2iwo5