ဝီကီပီးဒီးယား
mywiki
https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
မီဒီယာ
အထူး
ဆွေးနွေးချက်
အသုံးပြုသူ
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်
ဝီကီပီးဒီးယား
ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်
ဖိုင်
ဖိုင် ဆွေးနွေးချက်
မီဒီယာဝီကီ
မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက်
တမ်းပလိတ်
တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက်
အကူအညီ
အကူအညီ ဆွေးနွေးချက်
ကဏ္ဍ
ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက်
TimedText
TimedText talk
မော်ဂျူး
မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်
ကိရိယာငယ်
ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက်
ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ်
ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက်
အယုဒ္ဓယ
0
3059
753376
734275
2022-08-05T08:22:34Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{cleanup}}
[[File:WatChaiwatthanaram.jpg|thumb|Wat Chaiwatthanaram]]
'''အယုဒ္ဓယ''' သို့မဟုတ် '''သီရိအယုဒ္ဓယ''' ({{lang-th|พระนครศรีอยุธยา}}, {{IPA|aˡjutʰajaː}}) [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]၊ အယုဒ္ဓယတိုင်း၏ ရှေးမြို့တော်ဟောင်းဖြစ်၍ [[ဘန်ကောက်မြို့]]မှ မြောက်ဘက်သို့ မိုင်၅ဝ ခန့်အကွာ၊ အောက်မဲနမ် [[ကျောက်ဖယားမြစ်]]မြစ်အတွင်းရှိ ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ အယုဒ္ဓယ မြို့ဟောင်းကို ခရစ် ၁၃၅ဝ ပြည့်နှစ်၌ ပထမ ရာဇာဓိပတိဘွဲ့ခံ ဗြအုထုံအမည်ရှိ ယိုးဒယားဘုရင်တစ်ပါးက စတင်တည်ဆောက်ခဲ့ရာမှ ခမ်နားကြီးကျယ်သော မင်းနေပြည်တော်ကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ တဖြည်းဖြည်းအင်အားကောင်းလာပြီး ရှေးဦးပိုင်း ထိုင်းမြို့ပြနိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် သောက္ကတဲ၊ ပိဿလောက်စသည်တို့ကို သိမ်းယူခဲ့သည်။ ယင်းသို့ ယိုးဒယားမင်း အဆက်ဆက် စိုးမိုး အုပ်ချုပ်ခဲ့၍ နှစ်ပေါင်း ၄၁၇ နှစ်တိုင်တိုင် မားမားမတ်မတ်တည်တံ့ခဲ့သော အယုဒ္ဓယနေပြည်တော်ကြီးသည် မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၂၈ ခုနှစ်၌ နောက်ဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့ သော ယိုးဒယား-မြန်မာစစ်ပွဲတွင် မြန်မာတို့လက်သို့ကျရောက်၍ ရာဇဝင်တင်လောက်အောင် ဆုံးရှုံး ပျက်စီးခဲ့ရလေသည်။ ယခုအခါ၌ကား ယခင်ကလောက် စည်ကားခြင်း မရှိတော့ဘဲ ဘုရားပျက် ကျောင်းပျက်များသာ ရှိနေသည်။ အယုဒ္ဓယမြို့သည် ကျွန်းပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသည် ဖြစ်ရကား မြစ်ကမ်းနားတစ်လျှောက်ရှိ အဆောက်အအုံများမှာ မိုးရာသီ မြစ်လျှံတက်မှုမှ လွတ်ကင်းရန် တိုင်များဖြင့် အမြင့် ဆောက်လုပ်ထားကြသည်။ မြို့တွင်း၌ မဲနမ်မြစ်မှနေ၍ မြို့ကို ဖြတ်သန်းဖောက်လုပ်ထားသော တူးမြောင်း အမြောက်အမြားကို မြို့တွင်းကူးသန်းသွားလာရေးအတွက် အသုံးပြုကြသည်။
ကမ်းနားတစ်လျှောက်နှင့် တူးမြောင်းများထဲတွင် ဆင်းရဲသား များ နေထိုင်ကြသော လှေအိမ်နှင့် ရေပေါ်ဈေးဆိုင် အမြောက် အမြားရှိရာ ဈေးဝယ်ရာ၌ လည်းကောင်း၊ တစ်အိမ်နှင့်တစ်အိမ် ကူးသန်းသွားလာကြသည်။ မြို့အတွင်းဘက်၌ကား လမ်းကြီး၊ လမ်းငယ် အသွယ်သွယ် ဖောက်လုပ်ထားသဖြင့် ကုန်းလမ်းခရီးဖြင့်လည်း အခြားမြို့များသို့ လွယ်ကူစွာ သွားလာနိုင်သည်။ အယုဒ္ဓယမြို့သည် ယိုးဒယားနိုင်ငံ၏ ဆန်စပါး အများဆုံး ထွက်ရာ ဗဟိုဌာန ဖြစ်သည်။ ဆန်နှင့် ကျွန်းသစ်များကို အမြောက်အမြား လုပ်ကိုင်ကြ၍ နိုင်ငံခြားသို့ တင်ပို့ရောင်းချသည်။ ငါးဖမ်းခြင်း အလုပ်ဖြင့်လည်း အရေးပါသောမြို့ ဖြစ် သည်။ အယုဒ္ဓယမြို့မှ ဗန်ကောက်နှင့် အခြားရေလမ်းခရီးမြို့ များသို့ မော်တော်သင်္ဘောများဖြင့် အဆက်မပြတ် ကူးသန်း သွားလျက် ရှိကြသည်။ ထင်ရှားသော ရှေးမြို့ဟောင်းကြီး ဖြစ်သည့်ပြင် ပျက်စီးလျက်ရှိသော ဘုရားပျက်၊ ကျောင်းပျက် နှင့် အဆောက်အအုံပျက်များကို ရှေးကအတိုင်း လက်ရာမပျက် ယခုတိုင် တွေ့နေရသေးသောကြောင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ ခရီးသည်များနှင့် ရှေးဟောင်းပစ္စည်းနှင့် ကမ္ဗည်းကျောက်စာ လေ့လာလိုက်စားသူ အမြောက်အမြား လာရောက်လည်ပတ် ကြည့်ရှုကြသည်။ အယုဓျာမြို့၏ ၁၉၅၇ ခုနှစ် ခန့်မှန်းခြေ လူဦးရေမျာ ၃ဝ၉၄၇ ဖြစ်သည်။
မြန်မာသက္ကရာဇ် ၉၁ဝ ပြည်နှစ် တောင်ငူခေတ် [[တပင်ရွှေထီး]]လက်ထက်မှ စ၍ ယိုးဒယားနှင့် မြန်မာတို့သည် မကြာခဏ တိုက်ခိုက်လာခဲ့ကြရာ တစ်ခါတစ်ရံ မြန်မာတို့က အယုဒ္ဓယမြို့ကို ရောက်ခဲ့ကြ၍ တစ်ခါတစ်ရံ ယိုးဒယားတို့က တနင်္သာရီ၊ ထားဝယ်၊ မုတ္တမထိ ရောက်ခဲ့ကြသည်။ တပင်ရွှေထီး လက်ထက်တွင် အယုဒ္ဓယမြို့ကို တစ်လခန့် လုပ်ကြံသော်လည်း မြို့စီးပြစီး ထူထပ်လှသဖြင့် မအောင်မြင်ချေ။ [[ဘုရင့်နောင်]](ဟံသာဝတီ ဆင်ဖြူများရှင်မင်းတရား) လက်ထက်၊ သက္ကရာဇ် ၉၂၅ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်၊ ၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင် တစ်ကြိမ် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် အယုဓျာမြို့ကို အလုံးအရင်း ကြီးစွာဖြင့် လုပ်ကြံတိုက်ခိုက်ရာ အောင်မြင်သဖြင့် မြို့နှင့်တကွ ရွှေငွေရတနာ ဘဏ္ဍာများစွာကို သိမ်းယူပြီးလျှင် မင်းညီ၊ မင်းသားများနှင့် မြို့စားမှူးမတ်များ အပါအဝင် သုံ့ပန်း အမြောက်အမြားကို ဟံသာဝတီသို့ ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ သို့သော် မြို့ကြီးကား အပျက်အစီးများစွာ မရှိခဲ့ချေ။ အလောင်းမင်းတရားကြီး လက်ထက် သက္ကရာဇ် ၁၁၂၁ ခုနှစ်တွင် အယုဒ္ဓယမြို့ကို ဝန်းရံလုပ်ကြံသော်လည်း မရခဲ့ချေ။ ဤသို့ လုပ်ကြံစဉ်တွင် ကိုယ်တော် မကျန်းမာသည်နှင့် ပြန်လာရာ မုတ္တမကျေးကင်းရွာသို့ အရောက်တွင် နတ်ရွာစံတော်မူသည်။ သက္ကရာဇ် ၁၁၂၈ ခုနှစ် အလောင်းမင်းတရားကြီးသားတော် ဆင်ဖြူရှင်မင်းတရား လက်ထက်တွင် တစ်ဖန် အယုဒ္ဓယမြို့ကြီးကို လုပ်ကြံ တိုက်ခိုက်ပြန်ရာ ဤအကြိမ်သည် အယုဒ္ဓယမြို့၏ ပျက်စီးခြင်းအကြောင်း နောက်ဆုံးအကြိမ်ပင်တည်း။ အယုဒ္ဓယမြို့ကြီးကို ဝိုင်းရံတိုက်ခိုက်ရာ၌ မြန်မာတို့က အယုဒ္ဓယမြို့အောက်သို့ ရောက်အောင် ဥမင်ကြီးများ ဖောက်၍ ထင်း၊ လောင်စာ အပြည့်သွင်း၍ မီးခိုးလျှံပြင်းလှသဖြင့် မြို့ရိုးပြိုသည်နှင့် မြန်မာရဲမက်များ ဝင်နိုင်သည်တွင် အယုဒ္ဓယမြို့ တစ်မြို့လုံးကိုရ၍ အယုဒ္ဓယမြို့သား မိန်းမ ယောက်ျားတို့ကို သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းယူသည်။ အိမ်ရာ၊ ကျောင်း၊ ကန်၊ ဇရပ်၊ တန်ဆောင်းများကို အနှံ့အစပ် မီးတိုက်ရှို့သည်။ ဤတွင် ယိုးဒယားဘာသာ ရာဇဝင်စာပေ အမြောက်အမြား ပျက်စီးဆုံးရှုံးသည်ဟု ဆိုသည်။ အယုဒ္ဓယမြို့မှာ မြို့ပျက်ကြီး အဖြစ်သို့ ရောက်သွား၍ နောက်ထပ်မြို့ကို မထူထောင်တော့ဘဲ ဘန်ကောက်မြို့သို့ ပြောင်း၍ မြို့နန်းထူထောင်လေတော့သည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)</ref><ref>George Modelski, ''World Cities: –3000 to 2000'', Washington DC: FAROS 2000, 2003. ISBN 2-00309-499-4. See also [http://faculty.washington.edu/modelski/ Evolutionary World Politics Homepage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081228052839/http://faculty.washington.edu/modelski/ |date=28 December 2008 }}.</ref>
== မြို့မ ==
[[File:Ayutthaya-old.jpg|thumb|Ruins of Ayutthaya, Thailand]]
* အယုဒ္ဓယ သမိုင်းဝင်လေ့လာစရာဗဟိုဌာန
* ချန် ကသေမ် နန်းတော်
* ချောဝ် သမ် ဗြး အမျိုးသားပြတိုက်
* စိန့်.ဂျိုးဇက်စ် ဘုရားကျောင်း
* ဝင် လီုယာင်
* [[Wat Chai Watthanaram]]
* ဝတ် လောကယ သုဒရမ်
* [[Wat Mahathat]]
* ဝတ် နဗြးမေန်
* ဝတ်ဗနန် ချီုင် ျီုင်ခ
*Wat Phanan Choeng
* ဝတ် ဗြးရမ်
* ဝတ် ဗြးသိ သန်ဗေတ်
* ဝတ် ဗုဒ်ဒါယ်သဝန်
* ဝတ် ရတ်ချဘုရန
* ဝတ် သုဝန် ဒြရမ်
* ဝတ် ဒမ္မိကရတ်
* ဝိဟန် ဗြး မိုင်ခိုင် ဘိုဖိတ်
The city is located at the junction of the [[Chao Phraya]], [[Lopburi River|Lopburi]] and [[Pa Sak River|Pa Sak]] rivers, and on the main north-south railway linking [[Chiang Mai]] to [[Bangkok]]. The old city is on an island formed by a bend of the Chao Phraya on the west and south sides, the Pa Sak on the east side and, on the northern side, the Klong Maung canal.
The Empire was actually brought down in 1767 by the Burmese destruction of Ayudhya.
<gallery>
ဖိုင်:Ayutthaya Wat Mahatat.jpg|မဟာထတ်ဘုရားကျောင်း
ဖိုင်:Ayutthaya-pointi-stupa.jpg|သီရိလင်္ကာ ခေါင်းလောင်းပုံစံ စေတီ
ဖိုင်:Watphukhaothong0506.jpg|ဝတ် ဗုကာဝ်ဒိုင်
</gallery>
== ကိုးကား ==
<references/>
==ပြင်ပလင့်==
* [http://www.ayutthaya.go.th Municipality website]
{{အယုဒ္ဓယသမိုင်းဝင်ဥယျာဉ်}}
[[Category:ရှေးဟောင်းမြို့များ]]
[[Category:ရှေးဟောင်းသုတေသန]]
[[Category:ထိုင်းနိုင်ငံ]]
qjxmumj78u5usby51eiyu1obp2adzih
မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက်
0
3776
753270
723068
2022-08-04T12:36:44Z
49.12.96.107
စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ဘောလုံး ကလပ်
|clubname = Manchester United F.C.
|current = Manchester United F.C. season 2010-11
|image = [[File:Man_Utd_FC_.svg|200px|Manchester United's emblem]]
|fullname = မန်ချက်စတာယူနိုက်တက် ဘောလုံးကလပ် <!-- see discussion -->
|nickname = သရဲနီများ<ref>{{cite web |url=http://www.premierleague.com/page/manchester-united |title=Manchester United Football Club |accessdate=2008-03-02 |publisher=Premier League |archivedate=6 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606075748/http://www.premierleague.com/page/manchester-united }}</ref>
|founded = ၁၈၇၈ တွင် ''နယူတန် ဟိသ် LYR ဘောလုံးကလပ်'' အဖြစ်စတင်ခဲ့သည်။
|ground = [[အိုးထရတ်ဒ်ဖို့ဒ်]]
|capacity = ၇၅၈၁၁<ref name="pl1112file">{{cite web |title=Manchester United |url=http://www2.premierleague.com/en-gb/clubs/profile.stadium.html/man-utd |work=premierleague.com |publisher=Premier League |accessdate=30 November 2011 |archivedate=21 February 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6WVXhVhVE?url=http://www.premierleague.com/en-gb/clubs/profile.stadium.html/man-utd }}</ref>
|owner= မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက် ပီအယ်လ်စီ ကုမ္ပဏီ
|chairman = {{အလံ|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု}} [[ဂျိုအဲဂလေဇာ]] နှင့် [[အာဗရမ် ဂလေဇာ]]
|manager = Eric taghak
|captain = မက်ဂွိုင်းယား
|league = [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]
|season = 2018-2019
|position = [[ပရီးမီးယားလိဂ်]]၊ အဆင့် - ၆
| pattern_la1 = _manutd1920h|pattern_b1 = _manutd1920h|pattern_ra1 = _manutd1920h|pattern_sh1 = _mufc201920h|pattern_so1 = _mufc201920h
| leftarm1 = E80909 |body1 = E80909 |rightarm1 = E80909 |shorts1 = FFFFFF |socks1 = 000000
| pattern_la2 = _manutd1920a|pattern_b2 = _manutd1920a|pattern_ra2 = _manutd1920a|pattern_sh2 = _mufc201920a|pattern_so2 = _3_stripes_black
| leftarm2 = FBEEC4|body2 = FBEEC4|rightarm2 = FBEEC4|shorts2 = 000000|socks2 = FBEEC4
| pattern_la3 = _manutd1920t |pattern_b3 = _manutd1920t |pattern_ra3 = _manutd1920t |pattern_sh3 = _manutd1920t |pattern_so3 = _manutd1920t
| leftarm3 = 000000 |body3 = 000000 |rightarm3 = 000000 |shorts3 = 000000 |socks3 = 000000
| website = http://www.manutd.com/
}}
'''မန်ချက်စတာယူနိက်တက် ဘောလုံးကလပ်''' အား မန်ယူနိုက်တက်<ref>[https://uk.reuters.com/article/uk-soccer-england-bou-mun/man-united-must-aim-for-top-four-not-title-challenge-mourinho-idUKKCN1N7169 Man United must aim for top four, not title challenge - Mourinho], [[Reuters]], 2 November 2018</ref><ref>[https://www.independent.ie/sport/soccer/premier-league/marcus-rashfords-92nd-minute-winner-enough-for-man-united-to-scrape-a-win-at-bournemouth-37488476.html Marcus Rashford's 92nd minute winner enough for Man United to scrape a win at Bournemouth], ''Irish Independent'', 6 November 2018</ref> သို့မဟုတ် ယူနိုက်တက် ဟု တစ်လုံးတည်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိကြပြီး [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]] ဂရိတ်တား မန်ချက်စတာ၊ ထရတ်ဖို့ဒ်ရှိ အိုးထရတ်ဒ်ဖို့ဒ်ဘောလုံးကွင်းကို အခြေပြုသော အင်္ဂလန် ဘောလုံးကလပ်တစ်ခုဖြစ်ကာ အင်္ဂလိပ် ဘောလုံးကစားနည်း၏ ထိပ်တန်း ဘောလုံးပြိုင်ပွဲဖြစ်သော ပရီးမီးယားလိဂ်တွင် ပါဝင်ကစားနေသော အသင်းဖြစ်သည်။ ''သရဲနီများ'' ဟု အမည်ပြောင်ပေးထားသော ကလပ်ကို ၁၈၇၈ ခုနှစ်တွင် နယူတန် ဟိသ် ဘောလုံးကလပ်အဖြစ် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက်ဟု အမည်ပြောင်းခဲ့ကာ ယခုလက်ရှိ ကစားကွင်းဖြစ်သော အိုးထရတ်ဒ်ဖို့ဒ် ဘောလုံးကွင်းသို့ ၁၉၁၀ တွင် ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့သည်။
မန်ချက်စတာယူနိုက်တက် သည် အင်္ဂလိပ်ဘောလုံးလောကတွင် အခြားကလပ်အသင်းများထက် ဆုဖလား အရေအတွက် ပိုမိုရရှိခဲ့သော အသင်းဖြစ်ပြီး <ref>{{Cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/19653230 |title=Liverpool v Manchester United: The bitter rivalry |work=BBC Sports |first=Phil |last=McNulty |date=21 September 2012 }}</ref> လိဂ်ဖလား ၂၀ကြိမ်၊ အက်ဖ်အေဖလား ၁၂ ကြိမ်၊ အီးအက်ဖ်အယ်လ်ဖလား ၅ကြိမ် နှင့် အက်ဖ်အေ ကွန်မြူနတီဒိုင်း ၂၁ ကြိမ် စံချိန်တင် ရရှိခဲ့ဖူးသော အသင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မန်ချက်စတာယူနိုက်တက်သည် ယူအီးအက်ဖ်အေ ချန်ပီယံလိဂ် ဖလား ၃ကြိမ်၊ ယူအီးအက်ဖ်အေ ယူရိုပါ လိဂ်ဖလား ၁ ကြိမ်၊ ယူအီးအက်ဖ်အေ ဝင်းနား ဖလား ၁ ကြိမ်၊ ယူအီးအက်ဖ်အေ စူပါဖလား ၁ကြိမ်၊ အင်တာကွန်တီနန်တယ် ဖလား ၁ကြိမ် နှင့် ဖီဖာကလပ် ကမ္ဘာ့ဖလား ၁ကြိမ် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့ဖူးသည်။ ၁၉၉၈-၉၉တွင် မန်ယူ အသင်းသည် သမိုင်းတလျှောက်တွင် ကွန်တီနန်တယ် ဥရောပဖလား ၃ ခု ကို ရာသီတစ်ခုထဲတွင် ဆွတ်ခူးရယူနိုင်ခဲ့သော ပထမဆုံး ကလပ်အသင်းအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/january/14/newsid_3334000/3334059.stm|title=BBC ON THIS DAY - 14 - 1969: Matt Busby retires from Man United|publisher=BBC News}}</ref> ၂၀၁၆-၁၇ တွင် ယူအီးအက်ဖ်အေ ယူရိုပါ လိဂ် ပြိုင်ပွဲတွင် ဖလားရခဲ့ခြင်းကြောင့် ယူအီးအက်ဖ်အေ ကလပ် ပြိုင်ပွဲ ၃ ခုစလုံးကို အောင်နိုင်ခဲ့သော ကလပ်အသင်း ၅ ခုတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်လာခဲ့ကာ ပြိုင်၍ရသမျှသော ပြိုင်ပွဲဟူသမျှတွင် ဖလားရခဲ့သော အင်္ဂလိပ် ဘောလုံးကလပ် တစ်ခုအဖြစ်လည်း စာရင်းဝင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.skysports.com/football/news/11667/10862214/jose-mourinho-wants-manchester-united-to-close-the-circle-of-trophies-and-win-europa-league|title=Jose Mourinho wants Manchester United to 'close the circle' of trophies and win Europa League|date=4 May 2017|work=Sky Sports|last=Thomas|first=Lyall}}</ref>
၁၉၅၈ ခုနှစ် မြူးနစ်လေယာဉ်ပျက်ကျမှုကြောင့် ကစားသမား ၈ ဦး အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် မတ် ဘတ်စဘီ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် မန်ယူအသင်းသည် ဥရောပဖလားကို ပထမဆုံး အကြိမ် ဆွတ်ခူးသော အင်္ဂလိပ် ဘောလုံးကလပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ [[အဲလက်စ်ဖာဂူဆန်|ဆာ အဲလက်စ် ဖာဂူဆန်]] အငြိမ်းစားယူတော့မည့်ဟု ကြေညာသည့် အချိန်တွင် ပြန်ကြည့်မည် ဆိုပါက ၎င်းမန်နေဂျာအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ၁၉၈၆ မှ ၂၀၁၃ အတွင်းတွင် ဖလား ၃၈ ခု ရရှိခဲ့ပြီး ပရီးမီးယားလိဂ် ချန်ပီယံ ၁၃ ကြိမ်၊ အက်ဖ်အေ ဖလား ၅ ကြိမ်၊ ယူအီးအက်ဖ်အေ ချန်ပီယံလိဂ် ၂ ကြိမ် တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news |title=The 49 trophies of Sir Alex Ferguson - the most successful managerial career Britain has ever known |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/the-49-trophies-of-sir-alex-ferguson-the-most-successful-managerial-career-britain-has-ever-known-8607136.html |work=The Independent |publisher=Independent Print |location=London |date=8 May 2013 |accessdate=30 October 2015 }}</ref><ref>{{cite news |first=Rob |last=Stewart |title=Sir Alex Ferguson successful because he was given time, says Steve Bruce |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/manchester-united/6250406/Sir-Alex-Ferguson-successful-because-he-was-given-time-says-Steve-Bruce.html |work=The Daily Telegraph |publisher=Telegraph Media Group |location=London |date=1 October 2009 |accessdate=11 May 2011 }}</ref><ref>{{cite news |first=Jonathan |last=Northcroft |title=20 glorious years, 20 key decisions |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/sport/football/article625585.ece |work=The Sunday Times |publisher=Times Newspapers |location=London |date=5 November 2006 |accessdate=24 June 2010 }}</ref>
မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက်သည် ၂၀၁၆-၁၇ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဝင်ငွေအများဆုံး ဘောလုံးကလပ် ဖြစ်ခဲ့ပြီး တစ်နှစ်လုံး ဝင်ငွေ စတာလင်ပေါင် ၆၇၆.၃ သန်းမျှ ရှိကာ <ref>{{cite news |title=Manchester United remain football's top revenue-generator |url=https://www.bbc.com/news/business-42767374 |publisher=BBC News (British Broadcasting Corporation) |date=23 January 2018 |accessdate=14 April 2018 }}</ref> ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တန်ဖိုးအများဆုံး ဘောလုံးကလပ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း ခံခဲ့ရပြီး တန်ဖိုး စတာလင်ပေါင် ၃.၁ ဘီလီယံမျှ ရှိသည်။ <ref>{{cite news |title=Man United Forbes' most valuable soccer team again |url=http://www.euronews.com/2018/06/12/man-united-forbes-most-valuable-soccer-team-again |publisher=Euronews |date=12 June 2018 |accessdate=12 June 2018 }}</ref> ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တန်ကြေး အမြင့်ဆုံး ဘောလုံးအမှတ်တံဆိပ် အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကာ အမှတ်တံဆိပ်၏ တန်ဖိုးကို ၁.၂ ဘီလီယံဒေါ်လာမျှ ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |title=Manchester United is 'most valuable football brand' |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-33044663 |publisher=BBC News (British Broadcasting Corporation) |date=8 June 2015 |accessdate=8 June 2015 }}</ref><ref name="Forbes_brands">{{cite web |first=Peter J. |last=Schwartz |title=Manchester United Again The World's Most Valuable Soccer Team |url=https://www.forbes.com/sites/mikeozanian/2012/04/18/manchester-united-again-the-worlds-most-valuable-soccer-team/ |work=Forbes Magazine |date=18 April 2012 |accessdate=5 May 2012 }}</ref> လန်ဒန် စတော့အိတ်ချိန်းတွင် ၁၉၉၁ ခုနှစ် အများပိုင် ကုမ္ပဏီအဖြစ် စာရင်းသွင်း ရောင်းချခဲ့သည့် အချိန်နောက်ပိုင်းတွင် မယ်လ်ကွန် ဂလေဇာမှ ၂၀၀၅ ခုနှစ် မေလတွင် စတာလင်ပေါင် သန်း ၈၀၀ ခန့်မျှ တန်ဖိုးဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့ပြီး ပုဂ္ဂလိကပိုင် အဖြစ် ပြန်လည် ပြောင်းလဲခဲ့ကာ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင်မှ အများပိုင် အဖြစ် တစ်ဖန် ပြန်လည် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် နယူးယောက် စတော့အိတ်ချိန်းတွင် ပထမဆုံး အများပိုင် ရောင်းချခြင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အချိန်က မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထောက်ခံမှု အကျယ်ပြန့်ဆုံး ရရှိသည့် ဘောလုံးကလပ်တစ်ခု အဖြစ်တည်ရှိနေခဲ့သည်။<ref name="hamil_126">Hamil (2008), p. 126.</ref> ၎င်း၏ ပြိုင်ဘက် ကလပ်အသင်းများမှာ [[လီဗာပူး ဘောလုံးအသင်း|လီဗာပူး]]၊ [[မန်ချက်စတာ စီးတီး]] ၊ [[အာဆင်နယ်]] နှင့် လိဒ်ယူနိုက်တက် တို့ ဖြစ်ကြသည်။
== ဘဏ္ဍာရေး ==
အသင်းကို မူလက လန်ကက်ရှိုင်းယားနှင့် ယော့(ခ်) ရှိုင်းယား မီးရထား ကုမ္ပဏီက စတင်တည်ထောင်ပေးထားခြင်း ဖြစ်ပြီး ၁၈၉၂ ခုနှစ်တွင် အများပိုင် ကုမ္ပဏီ ဖြစ်လာသည်။ အစုတစ်စု၏ တန်ဖိုးမှာ တစ်ပေါင် (£1) ဖြစ်သည်။ ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် ဒေဝါလီ ခံရမည့် အရေးမှ သူဌေး (၄) ဦးမှ ပေါင် (၅၀၀) ဖြင့် ဝယ်ယူ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသူဌေး (၄) ဦးတွင် ကလပ်အသင်း၏ မန်နေဂျာ ဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်လာမည့် ဂျေ၊ အိတ်ခ်ျ ဒေးဗီး(စ်) လည်း ပါဝင်သည်။ ၁၉၂၇ ခုနှစ်တွင် သူ ကွယ်လွန်သည့်အခါ၌ ဒေဝါလီ ခံရမည့် ဒုက္ခကို တွေ့ရပြန်လေတော့သည်။ သို့သော် ၁၉၃၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဂျိမ်း(စ်) ဒဗလျူ ဂစ်(ဘ်)ဆင်က ပေါင် (၂,၀၀၀) ဖြင့် ကလပ်အသင်းကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ နောက် (၃) နှစ်အကြာ ဂစ်(ဘ်)ဆင် ကွယ်လွန်သော်လည်း သူ့မိသားစုကပင် ကလပ်အသင်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။
၂၀၀၅-ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်သူဌေး ဂလေဇာ မိသားစုက အသင်းကို ရာနှုန်းပြည့် ပိုင်ဆိုင်သွားသည်။
==သမိုင်းကြောင်း==
၁၈၇၈-ခုနှစ်တွင် မန်ချက်စတာယူနိုက်တက် အသင်းကို [[Newton Heath]] မြို့ရှိ Lancashire and Yorkshire မီးရထား ဘူတာရုံ၏ Carriage and Wagon ဌာနမှ ဝန်ထမ်းများကထူထောင်ခဲ့သည်။ မူလအစက Newton Heath LYR Football Club လို့နာမည်ပေးခဲ့သော်လည်း ၁၉၀၂-ခုနှစ်၊ ဧပြီလ(၂၄)ရက်နေ့တွင် မန်ချက်စတာယူနိုက်တက်ဟု တရားဝင်ပြောင်းလဲခေါ်ဆိုခဲ့သည်။
===ဖာဂူဆန်လက်ထက် (၁၉၈၆ မှ ၂၀၁၃ ထိ)===
နည်းပြ Atkinson ထုတ်ခံရပြီး [[အဲလက်စ်ဖာဂူဆန်|ဆာအဲလက်စ်ဖာဂူဆန်]]နှင့် သူ၏လက်ထောက်နည်းပြ Archie Knox တို့ ရောက်ရှိလာပြီး ထိုနှစ်တွင် အဆင့် (၁၁)ဖြစ် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၈၇-၁၉၈၈ နှစ်တွင် ဒုတိယရရှိခဲ့သော်လည်း နောက်နှစ်တွင်မူ အဆင့် (၁၁)ဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၉၃-ခုနှစ်တွင် အမှတ်ပေးဖလားကို ၁၉၆၇-ခုနှစ် နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ် ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၉၈-၁၉၉၉ ခုနှစ် ဘောလုံးရာသီသည် မန်ချက်စတာယူနိုက်တက်အတွက် အအောင်မြင်ဆုံးရာသီဖြစ်ခဲ့သည်။ အင်္ဂလန်ဘောလုံးသမိုင်း တစ်လျှောက်တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် Premier League၊ FA ဖလားနှင့် Champion League ဖလားသုံးလုံး တစ်ပြိုင်တည်း ရသော အသင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။
၂၀၁၀-၂၀၁၁ ဘောလုံးရာသီတွင် မန်ချက်စတာအသင်းသည် (၁၉)ကြိမ်မြောက် အမှတ်ပေးဖလားကို ရရှိပြီး ယခင်[[လစ်ဗာပူးလ် ဘောလုံးအသင်း]] ရယူထားခဲ့တဲ့ (၁၈)ကြိမ်မြောက် စံချိန်ကို ချိုးယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဘောလုံးရာသီတွင် မန်ချက်စတာအသင်းသည် (၂၀)ကြိမ်မြောက် အမှတ်ပေးဖလားကို ရယူခဲ့ပြီး စံချိန်သစ်တင်ခဲ့သည်။
==ထောက်ခံအားပေးမှု==
မန်ချက်စတာယူနိုက်တက် အသင်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အိမ်ကွင်းပရိသတ် အများဆုံးနှင့်အတူ ရေပန်းအစားအဆုံး ဘောလုံးကလပ်တစ်ခုအဖြစ် လူသိများကျော်ကြားသည်။ အားကစားဆိုင်ရာ အကြံပေး အဖွဲ့အစည်းဖြစ်တဲ့ [[Deloitte]] ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ မန်ချက်စတာယူနိုက်တက် အသင်းအား အားပေးသူ ၇၅သန်းကျော်ရှိပြီး တစ်ခြား အဖွဲ့အစည်း ခန့်မှန်းချက်အရ သန်း ၃၃၃ ကျော်ရှိကြောင်း သိရှိရသည်။
==ပထမ အသင်းလူစာရင်း==
{{updated|30 August 2016}}<ref>{{cite web |title=First Team |url=http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team.aspx |website=ManUtd.com |publisher=Manchester United |accessdate=22 July 2016 }}</ref><ref>{{cite news |title=2016/2017 Premier League Squad Numbers |url=http://www.manutd.com/en/News-And-Features/Football-News/2016/Jul/Manchester-United-release-Premier-League-squad-numbers-for-201617-season.aspx |website=ManUtd.com |publisher=Manchester United |date=22 July 2016 |accessdate=22 July 2016 }}</ref><ref>{{cite web |title=Manchester United FC |url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2017/clubs/club=52682/squad/index.html |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=3 September 2016 |accessdate=3 September 2016 }}</ref>
{{Fs start}}
{{football squad player |no=1 |nat=ESP |pos=GK |name=[[ဒေးဗစ် ဒီ ဟေး]] }}
{{football squad player |no=3 |nat=ENG |pos=DF |name=[[အီးရစ် ဘေလီ]] }}
{{football squad player |no=4 |nat=ENG |pos=DF |name=[[ဖေးလ် ဂျုန်းစ်]] }}
{{football squad player |no=5 |nat=ARG |pos=DF |name=[[မားကို့စ် ရိုဟို]] }}
{{football squad player |no=6 |nat=FRA |pos=MF |name=[[ပေါလ် ပေါ့ဂ်ဘာ]]
{{football squad player |no=8 |nat=ESP |pos=MF |name=[[ယွန် မာတာ]] }}
{{football squad player|no=9 |nat=SWE |pos=FW |name=[[ဇလာတန် အီဘရာဟမ်မိုဗီ]] }}
{{football squad player |no=10 |nat=ENG |pos=FW |name=[[ဝိန်း ရွန်နီ]] |other=[[အသင်းခေါင်းဆောင် (ဘောလုံး)#Club captain|အသင်းခေါင်းဆောင်]]}}
{{football squad player|no=11 |nat=FRA|pos=FW |name=[[အန်သိုနီ မာရှယ်]] }}
{{football squad player |no=12 |nat=ENG |pos=DF |name=[[ခရစ် စမောလင်း]] }}
{{football squad player |no=14 |nat=DEN |pos=MF|name=[[ဂျက်စီ လင်းဂတ်]] }}
{{football squad player |no=16 |nat=ENG |pos=MF |name=[[မိုက်ကယ်လ် ကဲရစ်]] }}
{{football squad player |no=17 |nat=NED |pos=MF |name=[[ဒေလီ ဘလင်း]] }}
{{Fs mid}}
{{football squad player |no=18 |nat=ENG |pos=MF |name=[[အက်ရှလေ ယန်း]] }}
{{football squad player |no=19 |nat=ENG |pos=FW |name=[[မားကက်စ် ရက်စ်ဖို့ဒ်]] }}
{{football squad player |no=20 |nat=ARG|pos=GK |name=[[ဆာဂျီယို ရိုမီယို]] }}
{{football squad player |no=21 |nat=ESP |pos=MF|name=[[အင်န်ဒါ ဟာရဲရား]] }}
{{football squad player |no=22 |nat=ARM|pos=MF|name=[[ဟိန်းနရစ် မဟီတာရန်]] }}
{{football squad player |no=23 |nat=ENG |pos=DF |name=[[လုရှော]] }}
{{football squad player |no=24 |nat=NED |pos=MF |name=[[တင်မသီ ဖိုဆူးမန်ဆာ]] }}
{{football squad player |no=25 |nat=ECU |pos=MF |name=[[အန်တိုနီယို ဗလင်စီယာ]] }}
{{football squad player |no=27 |nat=BEL |pos=MF |name=[[မာရိုဝမ် ဖလေးနီ]] }}
{{football squad player |no=28 |nat=FRA |pos=MF |name=[[မော်ဂန် ရှနိုင်ဒါလင်]] }}
{{football squad player |no=31|nat=GER |pos=MF |name=[[ဘက်ရှန် ရှဝိန်းဇတိုင်ဂါ]] }}
{{football squad player |no=32|nat=ENG|pos=GK |name=[[ဆမ် ဂျွန်စတုန်း]] }}
{{football squad player |no=36 |nat=ITA |pos=DF |name=[[မက်တဲယို ဒါမီယန်]] }}
{{football squad player |no=35 |nat=ENG |pos=DF|name=[[အက်ဇယ် တွမ်ဇီဘီ]] }}
{{Fs end}}
===အငှား===
{{fs start}}
{{football squad player |no= |nat=POR |pos=MF |name=[[နာနီ]]|other= [[စပို့တင်းလစ်စဘွန်း]] တွင် ၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ အထိ အငှားသွားရောက်ကစား}}
{{football squad player |no= |nat=POR |pos=MF |name=[[ချီချာရီတို ဟာနန်ဒက်]]|other= [[ရီးရဲမက်ဒရစ်]] တွင် ၃၀ ဇွန် ၂၀၁၅ အထိ အငှားသွားရောက်ကစား}}
{{fs end}}
==မန်ချက်စတာယူနိက်တက်အသင်း၏အောင်မြင်မှုများ==
*အမှတ်ပေးချန်ပီယံ − (၂၀) ကြိမ် (၁၉၀၈၊ ၁၉၁၁၊ ၁၉၅၂၊ ၁၉၅၆၊ ၁၉၅၇၊ ၁၉၆၅၊ ၁၉၆၇၊ ၁၉၉၃၊ ၁၉၉၄၊ ၁၉၉၆၊ ၁၉၉၇၊ ၁၉၉၉၊ ၂၀၀၀၊ ၂၀၀၁၊ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၇၊ ၂၀၀၈၊ ၂၀၀၉၊ ၂၀၁၁၊ ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၃)
*အက်ဖ်အေ ဖလားချန်ပီယံ − (၁၁) ကြိမ် (၁၉၀၉၊ ၄၈၊ ၆၃၊ ၇၇၊ ၈၃၊ ၈၅၊ ၉၀၊ ၉၄၊ ၉၆၊ ၉၉၊ ၂၀၀၄။၂၀၁၆)
*ကားလင်းဖလား − (၄) ကြိမ် (၁၉၉၂၊ ၂၀၀၆၊ ၂၀၀၉၊ ၂၀၁၀)
*ကွန်မြူနတီဒိုင်းချန်ပီယံ − (၂၀) ကြိမ် (၁၉၀၈၊ ၁၉၁၁၊ ၁၉၅၂၊ ၁၉၅၆၊ ၁၉၅၇၊ ၁၉၆၅၊ ၁၉၆၇၊ ၁၉၇၇၊ ၁၉၈၃၊ ၁၉၉၀၊ ၁၉၉၃၊ ၁၉၉၄၊ ၁၉၉၆၊ ၁၉၉၇၊ ၂၀၀၃၊ ၂၀၀၇၊ ၂၀၀၈၊ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၁၊ ၂၀၁၆)
*ချန်ပီယံလိဂ်ဖလား − (၃) ကြိမ် − (၁၉၆၈၊ ၁၉၉၉၊ ၂၀၀၈)
*ဥရောပရှုံးထွက်ဖလား − (၁) ကြိမ် (၁၉၉၁)
*ဥရောပစူပါဖလား − (၁) ကြိမ် (၁၉၉၄)
== ရည်ညွှန်းကိုးကား ==
{{Reflist}}
{{Premier League}}
[[Category:မန်ချက်စတာ ယူနိုက်တက်]]
[[Category:ကြေးစားဘောလုံးအသင်း]]
3am250kocm7kb0fhufhtyt8t2toiwhe
ဩစတြေးလျနိုင်ငံ
0
3904
753291
752920
2022-08-04T15:30:48Z
118.42.51.9
wikitext
text/x-wiki
{{redirect|ဩစတြေးလျ}}
{{Coord|25|S|133|E|type:country_region:AU_scale:20000000|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဩစတြေးလျ ဓနသဟာယနိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = Commonwealth of Australia
| ပုံ_အလံ = Flag of Australia (converted).svg
| alt_flag = A blue field with the Union Flag in the upper hoist quarter, a large white seven-pointed star in the lower hoist quarter, and constellation of five white stars in the fly – one small five-pointed star and four, larger, seven-pointed stars.
| ပုံ_တံဆိပ် = Coat of Arms of Australia.svg
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် =
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = [[Advance Australia Fair]]{{lower|0.2em|{{refn|Australia's [[Honors music|royal anthem]] is "[[God Save the Queen]]", played in the presence of a member of the [[House of Windsor|Royal family]] when they are in Australia. In other contexts, the [[national anthem]] of Australia, "[[Advance Australia Fair]]", is played.<ref>{{cite web |url=http://www.itsanhonour.gov.au/symbols/anthem.cfm |title=Australian National Anthem |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070701124616/http://www.itsanhonour.gov.au/symbols/anthem.cfm |archive-date=1 July 2007 |accessdate=2 July 2021 |archivedate=9 November 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071109134834/http://www.itsanhonour.gov.au/symbols/anthem.cfm }}<br />{{cite web |url=http://dfat.gov.au/about-us/publications/corporate/protocol-guidelines/Pages/16-other-matters.aspx#163 |title=16. Other matters – 16.3 Australian National Anthem |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923173124/http://dfat.gov.au/about-us/publications/corporate/protocol-guidelines/Pages/16-other-matters.aspx |archive-date=23 September 2015 }}<br />{{cite book |title=Parliamentary Handbook of the Commonwealth of Australia |edition=29th |orig-year=2002 |year=2005 |chapter=National Symbols |chapter-url=http://www.aph.gov.au/library/handbook/40thparl/national+symbols.pdf |access-date=7 June 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070611101901/http://www.aph.gov.au/library/handbook/40thparl/national+symbols.pdf |archive-date=11 June 2007 }}</ref>|name="anthem explanation"|group="N"}}<!--end lower:-->}}<br /> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:U.S. Navy Band, Advance Australia Fair (instrumental).ogg]]}}</div>
| ပုံ_နေရာ = Australia with AAT (orthographic projection).svg
| map_caption = ဩစတေးလျဓနသဟာယနိုင်ငံ ([[ဩစတေးလျ အန္တာတိကနယ်မြေ|အန္တာတိကတိုက်ရှိ ကြေညာထားသော ဩစတေးလျနယ်မြေ]] အပါအဝင်)
| မြို့တော် = [[ကင်ဘာရာမြို့]]
| coordinates = {{nowrap|{{Coord|35|18|29|S|149|07|28|E|type:city_region:AU}}}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = [[ဆစ်ဒနီမြို့]]
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် =
| languages_type = အမျိုးသားဘာသာစကား
| languages = [[Australian English|အင်္ဂလိပ်]]{{refn|English does not have ''de jure'' status.<ref name=language />|name="languages"|group="N"}}
|official_languages = ဖက်ဒရယ်အဆင့်၌ တရားဝင်သတ်မှတ်ထားခြင်းမရှိ
| demonym = {{hlist|Australian <br />Aussie (colloquial)<ref>See entry in the ''Macquarie Dictionary''.</ref><ref>{{cite book |title=Collins English Dictionary |year=2009 |publisher=HarperCollins |location=Bishopbriggs, Glasgow |isbn=978-0-00-786171-2 |page=18 |title-link=Collins English Dictionary }}</ref><!--end hlist:-->}}
| religion = {{ublist |item_style=white-space:nowrap;
|title = [[Religion in Australia|အမျိုးမျိုးသော]]
|52.1% [[ခရစ်ယာန်]]
|30.1% [[ဘာသာမဲ့]]
|2.6% [[အစ္စလာမ်]]
|2.4% [[ဗုဒ္ဓ]]
|1.9% [[ဟိန္ဒူ]]
|1.8% အခြား
|9.1% အဖြေမရှိ<ref>{{cite web|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/2900.0main+features100752016|title=Religious Affiliation (RELP)|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=8 November 2017|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁}}</ref>
}}
| religion_year = ၂၀၁၆
| religion_ref = <ref name="statcan1">{{cite web|url=https://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/2071.0~2016~Main%20Features~Religion%20Data%20Summary~70|title=Religion in Australia|publisher=Australian Bureau of Statistics|date=28 June 2017|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁}}</ref>
| government_type = [[ဖက်ဒရေးရှင်း|ဖက်ဒရယ်]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]
| leader_title1 = ဧကရာဇ်
| leader_name1 = [[အယ်လီဇဘက် ဒုတိယ]]
| leader_title2 = ဘုရင်ခံချုပ်
| leader_name2 = ဒေးဗစ် ဟာလေ
| leader_title3 = ဝန်ကြီးချုပ်
| leader_name3 = [[အန်တိုနီ အယ်လ်ဘာနီစီ]]
| legislature = [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံတော် ပါလီမန်|ပါလီမန်]]
| upper_house = [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ဆီးနိတ်|ဆီးနိတ်]]
| lower_house = [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ အောက်လွှတ်တော်|ကိုယ်စားလှယ်များလွှတ်တော်]]
| sovereignty_type = လွတ်လပ်သော
| sovereignty_note = [[ယူနိုက်တက် ကင်းဒမ်း]]မှ
| established_event1 = [[:en:Federation of Australia|ဖက်ဒရယ်]]၊ [[:en:Constitution of Australia|ဖွဲ့စည်းပုံ]]
| established_date1 = ၁၉၀၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်
| established_event2 = [[:en:Statute of Westminster Adoption Act 1942|Statute of Westminster Adoption Act]]
| established_date2 = {{nowrap|9 October 1942 (with effect<br />from 3 September 1939)}}
| established_event3 = [[:en:Australia Act 1986|ဩစတေးလျဥပဒေ]]
| established_date3 = ၁၉၈၆ ခုနှစ် မတ်လ ၃ ရက်
| area_km2 = ၇၆၉၂၀၂၄
| area_rank = ၆
| percent_water = ၁.၇၉ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| population_estimate = {{increase neutral}} {{data Australia|poptoday|formatnum}}<ref name="popclock">{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/1647509ef7e25faaca2568a900154b63?OpenDocument|title=Population clock|work=[[Australian Bureau of Statistics]] website|publisher=Commonwealth of Australia|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁}} The population estimate shown is automatically calculated daily at 00:00 UTC and is based on data obtained from the population clock on the date shown in the citation.</ref>
| population_census = 23,401,892<ref>{{Census 2016 AUS|id=036|name=Australia|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁|quick=on}}</ref>
| population_estimate_year = {{CURRENTYEAR}}
| population_estimate_rank = 53
| population_census_year = ၂၀၁၆
| population_density_km2 = {{#expr:{{Data Australia|poptoday}} / 7692024 round 1}}
| population_density_rank = ၁၉၂
| GDP_PPP = {{increase}} {{nowrap|[[အမေရိကန်ဒေါ်လာ|$]]၁.၄၁၆ ထရီလီယံ<ref name=IMF>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=193,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=Report for Selected Countries and Subjects: October 2020|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021 }}</ref>}}
| GDP_PPP_year = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank = ၁၈
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၅၄,၈၉၁<ref name=IMF />
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၁၇
| GDP_nominal = {{increase}} {{nowrap|$၁.၆၁၈ ထရီလီယံ<ref name=IMF />}}
| GDP_nominal_year = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank = ၁၂
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၆၂,၇၂၃<ref name=IMF />
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၉
| Gini = ၃၂.၅
| Gini_year = ၂၀၁၈
| Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = <ref>{{cite web|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=IDD|title = Income Distribution Database|website=stats.oecd.org|type=Database|publisher = Organisation for Economic Co-operation and Development |publication-date=16 December 2020|access-date = 9 May 2021}}</ref>
| Gini_rank = 16th
| HDI = 0.944<!--number only-->
| HDI_year = 2019<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=15 December 2020|access-date=ဇူလိုင် ၂၊ ၂၀၂၁}}</ref>
| HDI_rank = ၈
| currency = [[ဩစလေးလျ ဒေါ်လာ]] ($)
| currency_code = AUD
| time_zone = မတူကွဲပြားသော<ref name="time" group="N">အခြေခံအချိန်ဇုန် ၃ ခုမှ အနည်းငယ်သော ကွဲပြားမှုရှိသည်။</ref>
| utc_offset = +8; +9.5; +10
| utc_offset_DST = +8; +9.5; +10;<br /> +10.5; +11
| time_zone_DST = မတူကွဲပြားသော<ref name="time" group="N" />
| date_format = {{abbr|dd|day}}/{{abbr|mm|month}}/{{abbr|yyyy|year}}<br />yyyy-mm-dd<ref>{{cite book |title=Style manual for authors, editors and printers |date=2002 |publisher=John Wiley & Sons Australia |isbn=978-0-7016-3647-0 |edition=6th |page=171}}</ref>
| drives_on = ဘယ်
| calling_code = [[ဩစတေးလျနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၆၁]]
| cctld = [[.au]]
| today =
| အမြင့်ဆုံးနေရာ =မောင့်(ထ်)ကောစီယားစကို ([[Mount Kosciuszko]]) ၂၂၂၈ m
| အရှေဆုံးမြစ် =
| အကြီးဆုံးအင်း =
| ကမ်ရိုးတန်း =
| ပွဲများ =
| ဗဟိုဘဏ် =
| အထိမ်းအမှတ်များ =
| ISO 3166-1 = AU
}}
'''ဩစတြေးလျနိုင်ငံ'''၏ တရားဝင်အမည်မှာ ဩစတြေးလျ ဓနသဟာယ နိုင်ငံဟု ခေါ်ဝေါ်ပြီး ကမ္ဘာ့တောင်ဘက်ခြမ်းတွင် တည်ရှိသည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အသေးဆုံးတိုက်ဖြစ်သော ဩစတြေးလျတိုက်၊ တက်စမေးနီးယားကျွန်းမကြီး၊ [[အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ]]နှင့် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ ကျွန်းစုပေါင်းများစွာ ပါဝင်သည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှာ မြောက်ဘက်၌ [[အင်ဒိုနီးရှား]]နိုင်ငံ၊ [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ]]နှင့် [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ]]၊ အရှေ့မြောက်ဘက်၌ [[ဆော်လမွန်ကျွန်းစု]]များ၊ [[ဗနွားတူနိုင်ငံ]]နှင့် နယူးကယ်လီဒိုးနီးယား၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် [[နယူးဇီလန်နိုင်ငံ]]တို့ ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နိုင်ငံတစ်ခုတည်းက တိုက်တစ်ခုလုံးကို နေရာယူထားသော တိုက်ဟူ၍ ဩစတြေးလျတစ်ခုသာ ရှိသည်။
ဩစတြေးလျ ကုန်းမကြီးပေါ်တွင် ဩစတြေးလျ နေရင်းလူမျိုးတို့ နေထိုင် လာခဲ့ကြ သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၄၂၀၀၀ ကျော်မျှ ရှိပြီဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်အရပ်မှ တံငါသည်များ တစ်ခါတစ်ရံလာရောက်မှုနှင့် ဥရောပမှ ဒတ်ချ်လူမျိုး စူးစမ်းရှာဖွေသူတို့၏ ၁၆၀၆ ခု ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု အပြီးတွင် ဩစတြေးလျအရှေ့ခြမ်းကို ဗြိတိသျှတို့က ပိုင်နက်အဖြစ် ၁၇၇၀ တွင် ကြေညာခဲ့သည်။ အစကနဦးပိုင်းတွင် ၂၆ ဇန်နဝါရီ ၁၇၈၈ မှ အစပြု၍ နယူး ဆောက်ဝေး ကိုလိုနီဒေသသို့ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူတို့အား ပို့လွှတ်ရာ ဒေသအဖြစ် အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် အင်္ဂလိပ်တို့ စတင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ လူဦးရေ တိုးပွားလာပြီး နယ်မြေသစ်များ ရှာဖွေတွေ့ရှိ လာသည်နှင့်အမျှ ၁၉ ရာစုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှ၏ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရသော ရေမြေခြား ကိုလိုနီတိုင်းကြီး ၅ တိုင်းကို ထပ်မံ တည်ထောင်ခဲ့သည်။
ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက် ၁၉၀၁ တွင် ကိုလိုနီတိုင်းကြီး ၆ တိုင်းကို ဖက်ဒရယ်စနစ်ဖြင့် ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး ဩစတြေးလျ ဓနသဟာယနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့သည်။
== ဝေါဟာရသမိုင်း ==
Australia ဟူသောစကားလုံးသည် လက်တင်ဘာသာစကား australis မှ ဆင်းသက် လာသည်။ တောင်ပိုင်း "southern" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ရောမခေတ်က "unknown land of the south" အမျိုးအမည် မသိသေးသော ကမ္ဘာ့တောင်ပိုင်းကုန်းမြေ (terra australis incognita) ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြကြောင်း ဒဏ္ဍာရီလာပုံပြင်များအရ သိရှိရသည်။ ခိုင်လုံသော အထောက်အထား မှတ်တမ်းအနေဖြင့် ၁၆၂၅ခုနှစ်တွင် [[မာစတာ ဟက္ကလွတ်]] ရေးသားသော "A note of Australia del Espíritu Santo" စာအုပ်တွင် Australia ဟူသောစကားလုံးကို သုံးနှုန်းထားကြောင်း ပထမဆုံး တွေ့ရှိရသည်။ ၁၆၃၈ ခုနှစ်တွင် ဩစတြေးလျမြေပေါ်သို့ ပထမဆုံး အခြေချခဲ့သော ဒတ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ၏ မှတ်တမ်းများတွင် Australische ဟု ရေးသားသုံးနှုန်းခဲ့ကြသည်။ Australia ဟူသော စကားလုံးကို တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုလာကြသည်မှာ ၁၈၀၄ ခုနှစ်ရောက်မှ ဖြစ်သည်။ မက်သယူး ဖလင်းဒါးစ်က ၁၈၁၄ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေသော A Voyage to Terra Australis ဟူသည့် စာတမ်းများနှင့် ရေပုံများတွင် စတင်သုံးစွဲလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၈၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် အင်္ဂလိပ်ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်ရေးရုံးမှ တရားဝင် စတင်ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲခဲ့သည်။ ၁၈၂၄ ခုနှစ်တွင် Admiralty မှ သဘောတူလက်ခံပြီး ဩစတြေးလျတိုက်ဟု တရားဝင် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သည်။
== နိုင်ငံသမိုင်း ==
လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၄၀,၀၀၀ မှ ၆၀,၀၀၀ ကြားခန့်လောက်ကတည်းက ဩစတြေးလျတိုက်တွင် လူသားတို့ စတင်အခြေချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု ပညာရှင်များ တွက်ဆကြသည်။ <ref name=":0">{{cite web | url=https://www.border.gov.au/Citizenship/Documents/our-common-bond-2014.pdf | work=Commonwealth of Australia | title="Australian Citizenship - Our Common Bond" ကိုမှီြငမ်း | publisher=National Communication Branch of the Department of Immigration and Border Protection | date=2014 | accessdate=၂၇ ဩဂုတ်လ ၂၀၁၆ | archivedate=13 October 2017 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20171013150252/http://www.border.gov.au/Citizenship/Documents/our-common-bond-2014.pdf }}</ref>ကုန်းမြေ အနေအထား အနီးဆုံးဖြစ်သော [[အရှေ့တောင်အာရှ]]ဒေသမှ ပင်လယ်ကိုဖြတ်သန်းကာ ရောက်ရှိလာခြင်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောဆိုကြသည်။ ၁၈ ရာစုနှစ် ဥရောပတိုက်သားများ စတင်ရောက်ရှိလာချိန်အထိ အဆိုပါ ဒေသခံ ဩစတြေးလျ တိုင်းရင်းသားများမှာ အမဲလိုက်ခြင်း၊ ယာဇ်နတ်ပူဇော်ပသခြင်းတို့ဖြင့်သာ အသက်မွေးကြကြောင်း မှတ်တမ်းများအရ သိရှိရသည်။
== နိုင်ငံရေး ==
ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအပေါ်အခြေခံထားသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော်၏ အကြီးအကဲမှာ ဒုတိယမြောက် အဲလီဇဘက် ဘုရင်မကြီး ဖြစ်သည်။ ဘုရင်ခံချုပ်တွင် အာဏာရှိသော်လည်း သာမန်အားဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်မှသာ နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သည်။ သို့ရာတွင် ဘုရင်ခံချုပ်သည် ဝန်ကြီးချုပ်ကို ကျော်လွန်၍ အာဏာသုံးပိုင်ခွင့် ရှိကြောင်းကို ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အကျပ်အတည်းဖြစ်ချိန်တွင် ဘုရင်ခံချုပ်က ဝတ္တလမ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းပစ်ခဲ့ခြင်းဖြင့် ပြသခဲ့သည်။
အစိုးရတွင် အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်း သုံးရပ်ရှိသည်။ ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးတို့ဖြစ်ကြသည်။
=== အစိုးရ၏ အချုပ်အခြာအာဏာ ခွဲဝေသတ်မှတ်ပုံ ===
ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေသည် အစိုးရ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက် သို့မဟုတ် အဖွဲ့အစည်းတစ်ဖွဲ့က ချုပ်ကိုင်ခြင်းမရှိစေရန် အောက်ပါအတိုင်း အစိုးရ၏ အာဏာပိုင်အဖွဲ့ သုံးခုကြားတွင် ခွဲဝေအုပ်ချုပ်စေသည်။ ထိုအစိုးရ အာဏာပိုင်အဖွဲ့ သုံးဖွဲ့၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာများမှာ ဥပဒေပြုရေး အာဏာ၊ အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာ နှင့် တရားစီရင်ရေး အာဏာတို့ဖြစ်ကြသည်။
==== ဥပဒေပြုရေး အာဏာ ====
လွှတ်တော်သည် ဥပဒေပြုရေး နှင့် ဥပဒေပြင်ဆင်ရေး ဆိုင်ရာလုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာရှိသည်။ ၎င်း လွှတ်တော်ကို ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ပြည်သူလူထုက ရွေးချယ်တင်မြှောက်ထားသော လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
==== အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာ ====
ဥပဒေပြုရေးကပြဋ္ဌာန်းထားသော တရားဥပဒေများကို အကောင်ထည်ဖော် အသက်သွင်းရန်အလုပ်မှာ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာဖြစ်သည်။ ထိုအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများနှင့် ဘုရင်ခံချုပ်တို့ပါဝင်သည်။ ဝန်ကြီးတစ်ဦးစီသည် အစိုးရဌာနတစ်ခု၊ သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသောဌာနများကို တာဝန်ယူကြရသည်။
==== တရားစီရင်ရေး အာဏာ ====
ဩစတြေးလျနိုင်ငံတွင် တရားသူကြီးများသည် တရားဥပဒေကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန်နှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးဖော်ဆောင်ရန် အခွင့်အာဏာရှိသည်။ တရားရုံးနှင့် တရားသူကြီးများသည် လွှတ်တော်နှင့် အစိုးတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင်မရှိသော တရားစီရင်ရေးအတွက် သီးသန့်တည်ရှိသောအဖွဲ့ဖြစ်သည်။
=== ပါလီမန် ===
ပါလီမန်တွင် လွှတ်တော်နှစ်ရပ် ပါဝင်သည်။ အထက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်ဦးရေ (၇၆) နေရာနှင့် အောက်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်ဦးရေ (၁၅၀) နေရာတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ပါလီမန်မှ အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းပြီး ခေါင်းဆောင်မှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။
=== နိုင်ငံရေးပါတီများ ===
နိုင်ငံရေးပါတီ အဓိကပြိုင်ဘက် ပါတီနှစ်ခုရှိသည်။ ဩစတြေးလျန်း လေဘာပါတီနှင့် နှစ်ပါတီ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့တို့ ဖြစ်သည်။ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့တွင် လစ်ဘရယ်ပါတီနှင့် နေရှင်နယ်ပါတီတို့ ပူးပေါင်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ သဂရင်းနှင့် ဩစတြေးလျန်းဒီမိုကရက်တို့ ကဲ့သို့သော အခြားနိုင်ငံရေး ပါတီငယ်များလည်း ရှိသေးသည်။
== ပြည်နယ်များနှင့် ဒေသကြီးများ ==
ပြည်နယ် (၆)ခုရှိသည်။ နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ် (New South Wales - NSW)၊ [[ကွင်းစလန်ပြည်နယ်|ကွင်းစ်လန်]] (Queensland - QLD)၊ [[တောင်ဩစတြေးလျပြည်နယ်|တောင်ပိုင်း ဩစတြေးလျ]] (South Australia - SA)၊ [[တက်စမေးနီးယားကျွန်း|တက်စ်မေးနီးယား]] (Tasmania - TAS)၊ [[ဝိတိုရိယ ပြည်နယ်|ဝိတိုရိယ]] (Victoria - VIC)၊ [[အနောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်|အနောက်ပိုင်း ဩစတြေးလျ]] (Western Australia - WA) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ထို့အပြင် အဓိက ဒေသကြီး နှစ်ခုရှိသည်။ [[မြောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်|ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသကြီး]] (Northern Territory - NT) နှင့် ဩစတြေးလျ မြို့တော် ဒေသကြီး (Australian Capital Territory - ACT) တို့ဖြစ်သည်။
=== နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ် ===
နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ်သည် ဗြိတိသျှလူမျိုးတို့ ကိုလိုနီနယ်မြေ စတင်ထူထောင်ခဲ့သော ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့တော် [[ဆစ်ဒနီမြို့]]သည် နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ်တွင်း မြို့တော်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာကျော် ဆစ်ဒနီ ဟာဘာဘရစ်ဂျ် (Harbour Bridge) - ဆိပ်ကမ်းတံတား နှင့် [[ဆစ်ဒနီ အော်ပရာ ပြဇာတ်ရုံ|ဆစ်ဒနီ အော်ပရာဟာက်စ်]] (Opera House) ပြဇာတ်ရုံတို့မှာ ဆစ်ဒနီမြို့တော်၏ အထင်ကရနေရာများဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းပြည်နယ်တွင်း၌ အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ် (Aboriginal) တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုနွယ်များ အများဆုံးနေထိုင်ကြသည်။
=== ကွင်းစလန်ပြည်နယ် ===
{{main|ကွင်းစလန်ပြည်နယ်}}
ကွင်းစလန်ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[ဘရစ်စဘိန်းမြို့|ဘရစ်စဘန်]] (Brisbane) မြို့ ဖြစ်သည်။ ဒုတိယ အကြီးဆုံး ကွင်းစလန်ပြည်နယ်၏ မြောက်ဘက်တွင် တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းများ၊ အပူပိုင်းအမြဲစိမ်းသစ်တောများ၊ အပူချိန် သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော ကမ်းရိုးတမ်း နေရာများ နှင့် ရာသီလိုက် ခြောက်သွေ့ကုန်းတွင်းပိုင်း တို့ ရှိကြသည်။ ဤ ပြည်နယ်တွင်း၌ ကမ္ဘာတွင်နာမည်ကြီးသော [[မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]] (Great Barrier Reef) သည် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတမ်းတစ်လျှောက် သွယ်တန်းလျက်ရှိသည်။
=== တောင်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ် ===
{{main|တောင်ဩစတြေးလျပြည်နယ်}}
တောင်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ်သည် ကျောက်ဆောင်ကမ်းပါး ပေါများထူထပ်သည်။ လူသိများကျော်ကြားသော ဝိုင်အရက်များ ထွက်သည့် နေရာများရှိသည်။ ၎င်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[အက်ဒလိတ်မြို့|အယ်ဒန်(လ်)လေ]] (Adelaide) ဖြစ်ပြီး ကိုလိုနီခေတ်ချိန်က တည်ဆောက်ထားခဲ့သော ဗိသုကာလက်ရာမွန်များစွာ ကျန်ရစ်တည်ရှိဆဲဖြစ်သည်။
=== တက်စ်မေးနီးယား ပြည်နယ် ===
{{main|တက်စမေးနီးယားကျွန်း}}
တက်စ်မေးနီးယား ပြည်နယ်သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အသေးဆုံးပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး၊ 'ဘေ့စ် စထရိတ်' ရေလက်ကြား (Bass Strait)က ထိုပြည်နယ်နှင့် ပင်မ ဩစတြေးလျတိုက်ကုန်းမြေကို ပိုင်းခြားထားသည်။ တက်စ်မေးနီးယားကျွန်းမြေပေါ်တွင် လူအနည်းစုသာနေထိုင်သည့် အပြင်လူသူ အရောက်အပေါက် နည်းသဖြင့် တော်တော်များများ ကုန်းမြေများမှာ သဘာဝ အတိုင်းရှိ၍ လူတို့၏ဒဏ် မခံရပေ။ တက်စ်မေးနီးယား ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ ဟိုးဘတ်ထ် (Hobart) ဖြစ်သည်။
=== ဝိတိုရိယ ပြည်နယ် ===
{{main|ဝိတိုရိယ ပြည်နယ်}}
ဝိတိုရိယ ပြည်နယ်မှာ ဩစတြေးလျတိုက်၏ ကုန်းတွင်းပိုင်းပြည်နယ်များတွင် အသေးဆုံးပြည်နယ် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုပြည်နယ်တွင် ၁၈၅၀ ခုနှစ်များတွင်း ရွှေထွက်စဉ်ကာလများက တည်ဆောက်ထားခဲ့သော အလွန်ကောင်းမွန်လှသည့် ဗိသုကာလက်ရာများ လည်းရှိသည်။ ဝိတိုရိယ ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ [[မဲလ်ဘုန်းမြို့|မဲလ်ဘုန်း]] (Melbourne) ဖြစ်သည်။
=== အနောက်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ် ===
{{main|အနောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်}}
အနောက်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ်သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်၏ အရှေ့ဘက်တွင် သဲကန္တာရကြီးများရှိပြီး၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင်မူ မြေဩဇာကောင်း၍ ကောက်ပဲသီးနှံ စိုက်ပျိုးရန် သင့်တော်သည့်အပြင်၊ ဝိုင်အရက်ချက်သည့် စပျစ်ပေါရာတည်နေရာဖြစ်သည်။ ထိုပြည်နယ်တွင် အဓိကအားဖြင့် သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်း လုပ်ကွက်များကိုလုပ်ကြသည်။ ပြည်နယ်လူဦးရေ စုစုပေါင်း၏ လေးပုံသုံးပုံမှာ ၎င်းပြည်နယ်၏ မြို့တော်ဖြစ်သော ပတ်သ်မြို့ (Perth) တွင် မှီတင်းနေထိုင်ကြသည်။
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသကြီး ===
{{main|မြောက်ဩစတြေးလျပြည်နယ်}}
ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသကြီး၏ မြောက်ဘက်တွင် အပူပိုင်းကုန်းမြေနှင့် တောင်ဘက်တွင် မြေနီ သဲကန္တာရတို့ရှိကြသည်။ လူဦးရေနည်းပြီး အများစုမှာ ထိုပြည်နယ်၏ မြို့တော် ဒါရ်ဝင်မြို့ (Darwin)တွင် နေထိုင်သည့်အပြင် ၎င်းဒါရ်ဝင်မြို့ နှင့် အဲလစ်စပရင်းစ် (Alice Springs)မြို့ကြားရှိ အဝေးပြေးကားလမ်းကြီးတလျောက်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ အဲလစ်စပရင်းစ် (Alice Springs)မြို့သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံအလယ်တဝိုက်တွင် ခရီးသွားများ အလည်သွားရာ နာမည်ကြီး မြို့လေးတစ်မြို့ဖြစ်သည်။
=== ဩစတြေးလျ မြို့တော် ဒေသကြီး ===
ဩစတြေးလျ မြို့တော် ဒေသကြီး၏တည်နေရာသည် ဆစ်ဒနီမြို့ နှင့် မဲလ်ဘုန်းမြို့ကြားတွင်တည်ရှိသည်။ ဩစတြေးလျ မြို့တော် ဒေသကြီးဟုဆိုသည့်အတိုင်း ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြို့တော် ကန်ဘာရာ တည်ရှိရာပြည်နယ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းမြို့တော် ကန်ဘာရာသည် လွှတ်တော် 'ပါလီမန် ဟောက်စ်' (Parliament House) နှင့် ဗဟိုတရားရုံး 'ဟိုင်းကော့တ်' (High Court) တို့ကဲ့သို့သော အရေးကြီးသည့် နိုင်ငံတော် အထင်ကရ အဖွဲ့အစည်းများ ရုံးစိုက်ရာ အရပ်ဖြစ်သည်။
<gallery>
File:Flag of New South Wales.svg|နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ်အလံ
File:Flag of Queensland.svg|ကွင်းစ်လန်ပြည်နယ်အလံ
File:Flag of South Australia.svg|တောင်ပိုင်း ဩစတြေးလျပြည်နယ်အလံ
File:Flag of Tasmania.svg|တက်စ်မေးနီးယားပြည်နယ်အလံ
File:Flag of Victoria (Australia).svg|ဝိတိုရိယပြည်နယ်အလံ
File:Flag of Western Australia.svg|အနောက်ပိုင်း ဩစတြေးလျပြည်နယ်အလံ
File:Flag of the Northern Territory.svg|မြောက်ပိုင်းဒေသကြီးအလံ
File:Flag of the Australian Capital Territory.svg|ဩစတြေးလျ မြို့တော် ဒေသကြီးအလံ
</gallery>
အအအ== နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး ==
== ပထဝီဝင်အနေအထား ==
== ပတ်ဝန်းကျင် ==
== စီးပွားရေး ==
== နေထိုင်သူ လူမျိုးများ ==
=== ကနဦးနေထိုင်သူ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုများ ===
ဩစတြေးလျတိုက်တွင် ကနဦးနေထိုင်သူ ဒေသခံ ဩစတြေးလျ တိုင်းရင်းသားများမှာ [[အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ်]] (Aboriginal) နှင့်[[တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသား]] (Torres Strait Islander) တို့ဖြစ်သည်ဟု သမိုင်းအထောက်အထားများအရ သိရှိရသည်။ အက်ဘောင်ရစ်ဂျင်နယ် လူမျိုးစုများသည် ဩစတြေးလျတိုက်ကြီး၏ အဓိက ကုန်းတွင်းပိုင်းနေရာများ နှင့် [[တက်စမေးနီးယားကျွန်း|တက်စ်မေးနီးယား]] တို့တွင် အစပျိုး မှီတင်းနေထိုင်ကြပြီး၊ တောရစ် ရေလက်ကြားကျွန်းသားများမှာတော့ [[ကွင်းစလန်ပြည်နယ်]]မြောက်ပိုင်းရှိ ကျွန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြပေသည်။ နေရာဒေသအလိုက် ထိုလူမျိုးစုများသည် မတူကွဲပြားသော စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများရှိကြသည်။ ထိုကနဦး နေထိုင်လာသူ တိုင်းရင်သားများ တွင် တူညီသော ယုံကြည်ချက်များ၊ အစဉ်အလာ ဓလေ့ထုံးတမ်းစဉ်လာ များလည်း ရှိပြီး ယနေ့တိုင် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းလာကြကာ ၎င်းတို့ကို သက်ဝင်ယုံကြည် နေကြသည်။ နေ့စဉ် မိမိတို့ ဘဝရှင်သန်မှုကို ၎င်းတို့ ယုံကြည်သော အရာများက လမ်းပြပို့ဆောင်သည်ဟု ယုံကြည်ကြ၏။ ထို့ပြင်သူတို့ နှစ်ပေါင်းများစွာသက်ရှင်နေထိုင်ခဲ့သော ရေမြေသဘာဝကြီး နှင့် ၎င်းတို့ ယုံကြည်ရာ အချင်းအရာတို့သည် ဆက်နွယ်မှုရှိသည်ဟု ခေတ်အဆက်ဆက် သယ်ဆောင်လာကြသော ပုံပြင်များက အထင်အရှားဖြစ်စေသည်။
=== အစောပိုင်း ဝင်ရောက်အခြေချ ဥရောပသားများ ===
ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၇၀၀ ခုနှစ်နောက်များမှ စ၍ ဥရောပနိုင်ငံသားများသည် ယခုလက်ရှိ ဩစတြေးလျတိုက် ကုန်းမြေကြီးကို စတင်တွေ့ရှိကာ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကြသည်ဟု သမိုင်းအထောက်အထားများက ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းအထောက်အထားများအရ အစောဆုံးအနေဖြင့် [[ဂရိတ်ဗြိတိန်]](Great Britain) နိုင်ငံသား များသည် ၂၆ ဇန်နဝါရီလ ၁၇၈၈ ခုနှစ်တွင် အကျဉ်းသားများ သယ်ဆောင်လာသော သင်္ဘောအစင်းပေါင်း ၁၁ စီးဖြင့် စတင်ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ထိုသင်္ဘော ၁၁ စီးကို ပထမသင်္ဘောစု - ဖတ်စ်တ် ဖလီးတ် (First Fleet) သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားကြသည်။ ထိုစဉ်က ဗြိတိန်နိုင်ငံ (Britain) ၏ တရားဥပဒေမှာ ပြင်းထန်လွန်းလှသဖြင့် ထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံရသူ များလှပေရာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ ထောင်များမှာ နေရာမလောက်မငှ ပြဿနာဖြစ်လာခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဗြိတိန်နိုင်ငံ (Britain) မှ စွန့်ဦးရှာဖွေ ကိုလိုနီနယ်မြေများကို စတင်တွေ့ရှိကာ သွားရောက် စူးစမ်းကြသူများစွာရှိခဲ့ရာ ဩစတြေးလျတိုက်သည်လည်း ဗြိတိန်ကိုလိုနီနယ် တစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ များပြားလှသော ထောင်သွင်း အကျဉ်းချထားသူများကို ကမ္ဘာကြီး အခြားတဘက်သို့ ပို့ဆောင် နယ်မြေ ချဲ့ထွင်ခြင်းသည်သာ ပြည့်ကျပ် နေသော နိုင်ငံတွင်းထောင်များ၏ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာဖြစ်မည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ဖြင့် နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ် နေရာသည် ၎င်းတို့ အခြေစတင်ချရာ နေရာြဖစ်သည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များ သုံးသပ်သည်။
ထို ရှေးဦး အခြေချ ကိုလိုနီနယ်မြေ၊ လက်ရှိ နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ကို ကပ္ပတိန် အာသာ ဖိလစ်ပ် (Captain Arthur Phillip) ဆိုသူက ပထမဆုံး ဘုရင်ခံ အနေဖြင့် အုပ်ချုပ်သည်။ အစောပိုင်းနှစ်များတွင် ထိုနယ်မြေသစ်၌ အခက်အခဲများစွာကို ရင်ဆိုင်ကျော်ဖြတ်ပြီးနောက် ကိုလိုနီနယ်မြေဟု ကြေညာလိုက်ပြီးနောက်ပိုင်းတွင် အကျဉ်းသားများသာမက ရိုးရိုး ဝင်ရောက်အခြေချလိုသူ အရပ်သားများပင် ဝင်ရောက်နေထိုင်လာခဲ့ကြရာ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်စည်ကားလာခဲ့သည်။ တပြိုင်နက်ထဲမှာပင် တိုက်ကြီး၏ တခြားအပိုင်းများကိုလည်း ကိုလိုနီများ စတင်တည်ထောင်လာကြသည်။ အစောဆုံး သာမန်အခြေချလိုသူ အရပ်သားများသည် ဗြိတိန်နိုင်ငံ (Britain) နှင့် [[အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ]] (Ireland) များမှ ဖြစ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ ဖြစ်စဉ်သမိုင်း၊ ရိုးရာဓလေ့ နှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံများသည် ၎င်းတို့ အမွေအနှစ်များမှ ဆင်းသက်ဆက်နွယ်လျက်ရှိသည်။
ထို့အပြင် ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၈၅၁ အတွင်း၌ နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ်နှင့် ဝိတိုရိယပြည်နယ်များရှိ ကိုလိုနီနယ်မြေများတွင် ရွှေထွက်သဖြင့် ကမ္ဘာအရပ်ရပ်မှ လူပေါင်းများစွာတို့သည် ထိုကိုလိုနီနယ်မြေများသို့ ရွှေတူးရန် ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဥရောပသားများအပြင် တရုတ်လူမျိုးများပါ အလုံးလိုက်အရင်းလိုက် ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ လူဦးရေမှာ အချိန်ကာလ ၁၀ နှစ်အတွင်း နှစ်ဆတိုးပွားလာခဲ့သည်။
== ဘာသာစကား ==
== ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု ==
== ပညာရေး ==
== ရိုးရာဓလေ့များနှင့် အထိမ်းအမှတ်များ ==
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံသားများအတွက် နေ့ကြီးရက်ကြီးများ ===
==== ဩစတြေးလျနေ့ (Australia Day) ====
နှစ်စဉ် ဇန်နဝါရီလ ၂၆ရက် နေ့သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ ဩစတြေးလျနေ့ အဖြစ်သတ်မှတ်သည့်အလျှောက် ထိုနေ့တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ရုံးများ ပိတ်သော နေ့တနေ့လယ်းဖြစ်သည်။ ဩစတြေးလျနေ့တွင် နိုင်ငံအတွင်း လူမျိုးစုပေါင်းစုံတို့သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံဖြစ်တည်လာရပုံနှင့် ၎င်းနိုင်ငံတွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံသား ဖြစ်ရခြင်း အတွက် ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားစွာဖြင့် ပျော်ပွဲများ ဆင်နွဲကြသည်။ နှစ်စဉ် ကျင်းပသည့်ပွဲများထဲတွင် ထိုနေ့သည် အကြီးဆုံးသောပွဲတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ သမိုင်းနှင့် ထိုနိုင်ငံတွင် ခေတ် အဆက်ဆက် နိုင်ငံတော်ကြီး တိုးတက်ကြီးပွားလာအောင်လုပ်ဆောင်လာခဲ့ကြသော ဩစတြေးလျနိုင်ငံသားများ ကို ဂုဏ်ပြုသောနေ့လယ်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မိမိတို့ လက်ရှိတွင် ခံစားရသော အကျိုးကျေးဇူးများ ကိုသိရှိကာ၊ နောင်အခါ မိမိတို့ သားစဉ်မျိုးဆက်လက်ထက်တွင် ယခုထက်မကသော ပျော်ရွှင်စရာကောင်းသော အနာဂတ်ကာလများရစေလိုကြောင်း ဆန္ဒပြုကာ အတူတကွ ကြိုးစားသွားလိုကြသည်။ တပြိုင်နက်တည်းတွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်း၌ ဩစတြေးလျနိုင်ငံသား ခံယူပွဲများကို ထိုနေ့မှာပင် ကျင်းပကာ ဩစတြေးလျနေ့ဆိုင်ရာ သိကောင်းစရာများကိုလက်ဆင့်ကမ်း ဗဟုသုတပေးကြသည်။ ထိုနေ့မတိုင်ခင် တစ်ရက်အလိုတွင် ဝန်းကြီးချုပ်က နှစ်တစ်နှစ်၏ အထူးချွန်ဆုံး ဩစတြေးလျနိုင်ငံသားဆု (Australian of the Year Awards) ရရှိသူကို မြို့တော် ကန်ဘာရာ (Canberra) တွင် တရားဝင်ကြေညာ ဂုဏ်ပြုသည်။ အကျဉ်းချုပ်ဆိုသော် အဓိကအားဖြင့် ဩစတြေးလျနေ့သည် ဂရိတ်ဗြိတိန်တို့ ၁၇၈၈ ခုနှစ် တွင် စတင်ဝင်ရောက်ကြသော ကပ္ပတိန် အာသာ ဖိလစ်ပ် (Captain Arthur Phillip) ဦးဆောင်သည့် ပထမသင်္ဘောစု - ဖတ်စ်တ် ဖလီးတ် (First Fleet) ဆိုက်ရောက်ရာနှစ်ပတ်လည်နေ့တစ်နေ့ ဖြစ်သည်။
==== အန်းဇာက်ခ်နေ့ (Anzac Day) ====
အန်းဇာက်ခ်နေ့ ကိုနှစ်စဉ် ဧပြီလ ၂၅ရက်တွင် ကျင်းပသည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]]တွင်း ဧပြီလ ၂၅ရက် ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် တူရကီနိုင်ငံ (Turkey) ၏ ဂလစ်ပ်ပိုလီ (Gallipoli)မြို့ ကမ်းခြေသို့ ဩစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် နယူးဇီလန် နှစ်ခုပေါင်း တပ်မကြီး၊ အန်းဇာက်ခ် (Anzac) ကမ်းဆိုက်ရာနေ့ကို အစွဲပြုမှည့်ဆိုထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုစစ်ကြီးကာလတွင်း အသက်စွန့် အမှုထမ်းဆောင်သွားကြသော ဩစတြေးလျနိုင်ငံသားများကို အမှတ်ရခြင်း အထိမ်းအမှတ်နေ့ လည်းဖြစ်သည်။ အန်းဇာက်ခ်နေ့ တွင် နိုင်ငံအတွင်း ရုံးများပိတ်ပြီး အမှတ်တရ ဂုဏ်ပြုပွဲများ၊ ချီတက်ပွဲများ လုပ်ကြသည်။
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံနှင့် လူမျိုးစုများကို ကိုယ်စားပြုသော အလံများ ===
==== ဩစတြေးလျနိုင်ငံတော်အလံ ====
[[File:Flag of Australia (converted).svg|thumb|ဩစတြေးလျနိုင်ငံတော် ကိုယ်စားပြု အလံ]]
ဩစတြေးလျနိုင်ငံတော်အလံ သည် အပြာရောင်၊ အဖြူ ရောင် နှင့် အနီရောင် တို့ဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားသောအလံဖြစ်သည်။ အဆိုပါအလံတွင် အရေးကြီးသောအပိုင်း သုံးခုပါဝင်သည်။
# အလံ၏ဘယ်ဘက်ထိပ်ေထာင့်တွင် ယူနီယံဂျက် (Union Jack) ဟုလူသိများသော ဂရိတ်ဗြိတိန် အလံကို ပုံတွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းတွေရမှာဖြစ်သည်။ ထို ယူနီယံဂျက် အလံပုံပါဝင်ရခြင်းမှာ ဩစတြေးလျတိုက်ကို ဗြိတိသျှလူမျိုးများ အခြေချမှု သမိုင်းကို ထင်ဟပ်စေချင်ဖြစ်သည်။
# ယူနီယံဂျက်အလံ အောက်တည့်တည့်တွင် ဓနသဟာယ ကိုကိုယ်စားပြုသော ကြယ်ပွင့် (Commonwealth Star) ရှိသည်။ အစောပိုင်းတွင် ၎င်းကြယ်ပွင့်မှာ အစွန်း ၆ ခုသာပါရှိ၍ ထိုအစွန်းတစ်ခုစီသည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီနယ်မြေ ခြောက်ခု (နယူးဆောက်သ်ဝေးလ်စ်ပြည်နယ်၊ ကွင်းစလန်ပြည်နယ်၊ ဝိတိုရိယ ပြည်နယ်၊ အနောက်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ်၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းဒေသကြီး နှင့် တောင်ပိုင်း ဩစတြေးလျ ပြည်နယ်) ကိုကိုယ်စားပြုသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် တိုးချဲ့ ကိုလိုနီ [[ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံ | ပါပူအာနယူးဂီနီ(Papua New Guinea)]] အပါအဝင် ကြယ်ပွင့် အစွန်း ၇ခု အဖြစ်ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံမှာ လွတ်လပ်သော နယ်မြေဖြစ်ခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ယခုအခါတွင်လည်း ပါပူအာနယူးဂီနီနိုင်ငံသည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံမှ လွတ်လပ်ရေးရယူကာ လွတ်လပ်ပြီးသောနိုင်ငံအဖြစ်ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ <ref>{{cite web | url=https://en.wikipedia.org/wiki/Flag_of_Australia| work=en.wikipedia.org | title="Flag of Australia" ကိုမှီငြမ်း | accessdate=၆ စက်တင်ဘာလ ၂၀၁၆}}</ref>
# အလံ၏ ညာဘက်တွင် ကောင်းကင်း တောင်ဘက်အရပ်တွင် မြင်ရနိုင်သော တောင်ပိုင်းကြယ်စု (Southern Cross) ရှိသည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာတောင်ဘက်ခြမ်းတွင် တည်ရှိသောကြောင့် ထို တောင်းပိုင်းကြယ်စုကို ဗြိတိသျှလူမျိုးများ စတင်အခြေချခဲ့စဉ်ကတည်း ကောင်းကင်၌ ထင်ရှားစွာမြင်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုကြယ်ပွင့်လေးပွင့်တွင် ဗြိတိသျှလူမျိုးတို့ အသိမှတ်ပြုထားသော ဂုဏ်အင်္ဂါလေးရပ်ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဖြောင့်မတ်မှန်ကန်ခြင်း (justice)၊ အမြော်အမြင်ကောင်းရှိခြင်း (prudence)၊ သီလ သမာဓိနှင့်ပြည့်စုံခြင်း (temperance) နှင့် စိတ္တခွန်အားဗလကောင်းခြင်း (fortitude)တို့ဖြစ်သည်။
==== ဩစတြေးလျနိုင်ငံ အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ် (Aboriginal) အလံ ====
ဩစတြေးလျနိုင်ငံ အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ်လူမျိုးစုများကိုကိုယ်စားပြုသော အလံသည် အနက်ရောင်၊ အနီရောင်နှင့် အဝါရောင်တို့ဖြင့်ပေါင်းစပ်ထားသည်။ ၎င်းအလံတွင် အရေးကြီးအပိုင်း သုံးခုပါဝင်ပြီး၊ အများအားဖြင့် ထိုအရောင်များ၏ အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက်မှာအောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
# အလံ၏ အပေါ်ပိုင်း တစ်ပိုင်းသည် အနက်ရောင်ဖြစ်၍ ထိုအနက်ရောင်သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ် လူမျိုးများအား ကိုယ်စားပြုသည်။
# အလံ၏ အောက်ပိုင်း တစ်ပိုင်းတွင် အနီရောင်ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် ကမ္ဘာမြေကြီးကိုကိုယ်စားပြုသည်သာမက အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ်လူမျိုးတို့ ယုံကြည်ရာ ဝိညာဉ်လောက နှင့် သူတို့ နေထိုင်ရာ ကုန်းမြေနီများ၏ ဆက်နွယ်မူကိုဖော်ကြူးထားသည်။
# အလံ၏အလယ်တည့်တည့်တွင် အဝါရောင်စက်ဝိုင်းရှိသည်။ ထိုစက်ဝိုင်းအဝါသည် 'နေ' ကိုကိုယ်စားပြုသည်။
==== တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသား (Torres Strait Islander) အလံ ====
တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသား အလံသည် အစိမ်းရောင်၊ အနက်ရောင် နှင့် အဖြူရောင်တို့ဖြင့် ပေါင်းစပ်ထားသော အလံတစ်ခုဖြစ်သည်။ အလံ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာအောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
# အလံ၏ အပေါ်နှင့်အောက်ဘက်တွင် အစိမ်းရောင် အစင်းလိုင်းနှစ်ခုသည် စိမ်းစိုသော ကုန်းမြေကိုကိုယ်စားပြုသည်။
# ထို အစိမ်းရောင် အစင်းလိုင်းနှစ်ခုကြား အလယ်တည့်တည့်တွင် အပြာရောင် နောက်ခံမှာ ပင်လယ်ပြင်ကြီးကိုကိုယ်စားပြုသည်။
# ၎င်း အစိမ်းရောင်နှင့် အပြာရောင် စပ်ကြား အပေါ်အောက်နှစ်ခုတွင် အနက်ရောင်မျဉ်းကြောင်းနှစ်ကြောင်းသည် တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသားကိုကိုယ်စားပြုသည်။
# အလံ၏ အလယ်တည့်တည့် အပြာရောင်နောက်ခံပေါ်တွင် ကချေသည်၏ အဖြူရောင် ဦးခေါင်းဆင်ယဉ်ထုံးတစ်ခုရှိ၍၊ ထိုသင်္ကေတသည် တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသား အားလုံး၏ သင်္ကေတတစ်ခုဖြစ်သည်။
# ထို တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသား အားလုံး၏ သင်္ကေတ ကြားတွင်ရှိသော ကြယ်ဖြူပွင့်၏ အစွန်းများသည် တောရက်စ် ရေလက်ကြားရှိ ကျွန်းစုများကို ကိုယ်စားပြုသည်။
# အဖြူရောင်သည် တောရက်စ် ရေလက်ကြားကျွန်းသားများအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေး အရောင်လည်းဖြစ်သည်။
=== ဓနသဟာယ တံဆိပ်အမှတ်အသား ===
[[File:Coat of Arms of Australia.svg|thumb|ဓနသဟာယ၏ တရားဝင် သင်္ကေတ]]
ဓနသဟာယ တံဆိပ်အမှတ်အသားသည် ဩစတြေးလျ ဓနသဟာယ၏ တရားဝင် သင်္ကေတဖြစ်သည်။ ထိုအမှတ်အသားသည် အမျိုးသားညီညွတ်ေရးကို ကိုကိုယ်စားပြုသည်။ ၎င်းသည် ဩစတြေးလျ ဓနသဟာယ၏ အချုပ်အချာအာဏာရှိခြင်းနှင့် ပေါကြွယ်ဝခြင်းကို ဖော်ဆောင်သည်။ ဓနသဟာယ တံဆိပ်အမှတ်အသား၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
# အလယ်တည့်တည့်တွင်ရှိသော ဒိုင်းသည် ပြည်နယ်ခြောက်ခုနှင့် ပြည်ထောင်စု စည်းရုံးရေး ကို ကိုယ်စားပြုသည်။
# ထိုဒိုင်း၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်တွင် သားပိုက်ကောင် (Kangaroo) တစ်ကောင် နှင့် အီမျူးငှက် (Emu) တစ်ေကာင်ပါဝင်သည်။ သားပိုက်ကောင် သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ မူလဇာတိဖွားသဘာဝ၏ ရင်သွေးငယ်သကဲ့သို့ ဖြစ်ပြီး၊ အီမျူးငှက်သည်လည်း ၎င်းနည်းတူ မူလကတည်း ရှိနေခဲ့ကြသောတောရိုင်းသတ္တဝါလေးများဖြစ်ကြသည်။
# ထို့အပြင် ပုံတွင်မြင်ရသည့်အတိုင်း ဒိုင်း အပေါ်တည့်တည့်တွင် ရွှေရောင် ဓနသဟာယ ကြယ်ပွင့်တစ်ပွင့်ပါဝင်သည်။
# အားလုံး၏နောက်ဘက်တွင် နောက်ခံအနေဖြင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုထားသော 'ဂိုးလ်ဒန်း ဝါထယ်လ်'(Golden Wattle) ပန်းပုံ ကိုလည်းထည့်သွင်းထားသည်။
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသောပန်း ===
[[File:Acacia pycnantha Golden Wattle.jpg|thumb| ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသောပန်း]]
'ဂိုးလ်ဒန်း ဝါထယ်လ်'(Golden Wattle) ပန်းသည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသောပန်းဖြစ်သည်။ အဓိကအားဖြင့် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ အရှေ့တောင်ဘက်အခြမ်းတွင် အပွင့်များသော အပင်အသေးမျိုး ဖြစ်သည်။ ၎င်းပန်း၏အပင်မှာ နွေဦးတွင် အစိမ်းရောင်ခပ်တောက်တောက် အရွက်နှင့် ရွှေဝါရောင် ပန်းပွင့်တို့ ပွင့်ဖူးလျက် ရှိကြသည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ပြည်နယ် နှင့် ဒေသတစ်ခုချင်းစီတွင် ၎င်းတို့ကို ကိုယ်စားပြုသောပန်းတစ်ခုချင်းစီလည်းရှိကြပြန်သည်။
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသော အရောင်များ ===
ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို အစိမ်းရောင်နှင့် ရွှေဝါရောင် တို့ကကိုယ်စားပြုသည်။ ထို ရွှေဝါရောင်မှာ 'ဂိုးလ်ဒန်း ဝါထယ်လ်'(Golden Wattle)ပန်းပွင့်၏ အရောင်လည်းဖြစ်သည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ ကိုယ်စားပြု အားကစားအသင်းများ၏ ဝတ်စုံသည် အများအားဖြင့် ထို အစိမ်းရောင် နှင့် ရွှေဝါရောင် တို့ကို အသုံးပြုထားကြသည်။
{| class="wikitable" style="width:40%; text-align:center; float:bottom" | border=1
|-
!
! style="background:#008751; color:#fff;"| အစိမ်းရောင်
! style="background:#FCD116;"| ရွှေဝါရောင်
|-
| Pantone || 348 C || 116 C
|-
| RGB <br />(Hex)|| 0-135-81<br />(#008751) || 252-209-22<br />(#FCD116)
|-
| CMYK || 100%-4%-87%-18% || 0%-12%-100%-0%
|}
=== ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသော ကျောက်မျက် ===
[[File:Coober Pedy Opal Doublet.jpg|thumb| ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသော ကျောက်မျက်]]
မဟူရာဖလား ခေါ် 'အိုပယ်လ်' (Opal) သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံကို ကိုယ်စားပြုသော ကျောက်မျက်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ အက်ဘော်ရစ်ဂျင်နယ် (Aboriginal) လူမျိုးတို့ ဒဏ္ဍာရီတွင်ကား မိုးကောင်းကင်မှ သက်တန့်ရောင်စင်သည် ဤကမ္ဘာမြေကြီးကိုထိမိသောအခါဝယ် မြေကြီးတွင်တည်ရှိနေကြသော ကျောက်စိုင်ကျောက်ခဲများက အရောင်ကူးကာ ထိုမဟူရာဖလား ခေါ် 'အိုပယ်လ်'ကျောက် ဖြစ်လာသည်ဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။
== မှတ်စုများ ==
{{reflist|group="N"}}
== ရည်ညွှန်းချက်များ ==
{{reflist}}
[[Category:ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
j0b0movkug0mbove7fna8fyoghhzdcl
ဂျပန်နိုင်ငံ
0
4258
753309
753245
2022-08-05T02:39:54Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}}
| common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ
| ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg
| other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div>
| other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ်
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် =
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div>
| ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg
| alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green
| map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
| မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京)
| coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် =
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]]
| demonym = Japanese
| government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]
| leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]]
| leader_name1 = [[နာရူဟီတို]]
| leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]
| legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]]
| upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]]
| lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]]
| sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]]
| established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]]
| established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ
| established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]]
| established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်
| established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}}
| established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်
| area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅
| area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調(10月1日時点)|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref>
| percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref>
| population_estimate_rank = ၁၁
| population_estimate_year = ၂၀၂၁
| population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref>
| population_census_year = ၂၀၂၀
| population_census_rank =
| population_density_km2 = ၃၃၄
| population_density_rank = ၂၄
| GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref>
| GDP_PPP_year = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank = ၄
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇
| GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" />
| GDP_nominal_year = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank = ၃
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃
| Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. -->
| Gini_year = ၂၀၁၈
| Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. -->
| Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref>
| Gini_rank = ၇၈
| HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. -->
| HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. -->
| HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref>
| HDI_rank = ၁၉
| currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥)
| ဗဟိုဘဏ် =
| time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]]
| utc_offset = +09:00
| drives_on = ဘယ်
| calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]]
| cctld = [[.jp]]
| official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today
}}
'''ဂျပန်နိုင်ငံ''' ({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}}) သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။
ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။
အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။
ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။
''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် ဂျပန်အင်ပါယာ၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။
== အခေါ်အဝေါ် ==
အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။
== သမိုင်းကြောင်း ==
{{main|ဂျပန်သမိုင်း}}
=== [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း ===
[[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref>
ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref>
၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။
[[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]]
ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref>
ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။
=== မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ ===
ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
[[File:Samurai.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]]
အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref>
၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။
[[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]]
တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref>
=== ခေတ်သစ်ကာလ ===
၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref>
[[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]]
အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref>
[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]]
၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref>
ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ(2) |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref>
၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref>
== အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး ==
[[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည်
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။
ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/>
[[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]]
ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။
<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref>
==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး==
[[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]]
ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref>
ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref>
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref>
ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref>
၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref>
==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ==
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref>
{{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}}
==ပထဝီဝင်==
[[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref>
ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref>
===ရာသီဥတု===
[[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]]
[[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref>
ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 />
ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 />
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁ °C (၄၁.၂ °F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂ °C (၇၇.၄ °F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉ °C (၁၀၅.၆ °F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref>
===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
[[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref>
===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref>
==စီးပွားရေး==
===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း===
[[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref>
ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref>
၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref>
၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===တင်ပို့ကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref>
[[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/>
===တင်သွင်းကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref>
===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ===
[[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref>
၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref>
===အခြေခံ အဆောက်အအုံ===
[[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]]
၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref>
ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref>
==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ==
[[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]]
[[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref>
ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako
| title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref>
===ဘာသာရေး===
[[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book
| publisher = Belknap Press of Harvard University Press
| isbn = 978-0-674-47184-9
| last1 =
| first1 = Edwin Oldfather
| author1-link = Edwin O. Reischauer
| first2 = Marius B.
| last2 = Jansen
| author2-link = Marius Jansen
| title = The Japanese today: change and continuity
| year = 1988
| edition = 2nd
| page = 215
}}</ref>
သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref>
===ဘာသာစကား===
ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref>
===ပညာရေး===
[[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]]
၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref>
ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===ကျန်းမာရေး===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref>
==ယဉ်ကျေးမှု==
[[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]]
ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/>
===အနုပညာ===
အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref>
ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref>
===ဂီတ===
ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref>
===စာပေ===
[[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။
<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref>
အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/>
===အစားအသောက်များ===
[[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]]
ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行 三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref>
===အားကစား===
[[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]]
ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref>
ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref>
အစားအသောက်
==ကိုးကား==
{{reflist|2}}
== အခြားဖတ်ရန် ==
* [[ထွက်နေအလံ]]
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
nube8kf4l8elglplbxy75uhichtwhft
753310
753309
2022-08-05T02:41:25Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}}
| common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ
| ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg
| other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div>
| other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ်
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် =
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div>
| ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg
| alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green
| map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
| မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京)
| coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် =
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]]
| demonym = Japanese
| government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]
| leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]]
| leader_name1 = [[နာရူဟီတို]]
| leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]
| legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]]
| upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]]
| lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]]
| sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]]
| established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]]
| established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ
| established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]]
| established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်
| established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}}
| established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်
| area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅
| area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調(10月1日時点)|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref>
| percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref>
| population_estimate_rank = ၁၁
| population_estimate_year = ၂၀၂၁
| population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref>
| population_census_year = ၂၀၂၀
| population_census_rank =
| population_density_km2 = ၃၃၄
| population_density_rank = ၂၄
| GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref>
| GDP_PPP_year = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank = ၄
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇
| GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" />
| GDP_nominal_year = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank = ၃
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃
| Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. -->
| Gini_year = ၂၀၁၈
| Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. -->
| Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref>
| Gini_rank = ၇၈
| HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. -->
| HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. -->
| HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref>
| HDI_rank = ၁၉
| currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥)
| ဗဟိုဘဏ် =
| time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]]
| utc_offset = +09:00
| drives_on = ဘယ်
| calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]]
| cctld = [[.jp]]
| official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today
}}
'''ဂျပန်နိုင်ငံ'''({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}})သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။
ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။
အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။
ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။
''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် ဂျပန်အင်ပါယာ၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။
== အခေါ်အဝေါ် ==
အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။
== သမိုင်းကြောင်း ==
{{main|ဂျပန်သမိုင်း}}
=== [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း ===
[[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref>
ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref>
၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။
[[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]]
ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref>
ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။
=== မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ ===
ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
[[File:Samurai.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]]
အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref>
၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။
[[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]]
တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref>
=== ခေတ်သစ်ကာလ ===
၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref>
[[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]]
အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref>
[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]]
၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref>
ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ(2) |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref>
၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref>
== အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး ==
[[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည်
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။
ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/>
[[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]]
ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။
<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref>
==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး==
[[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]]
ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref>
ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref>
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref>
ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref>
၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref>
==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ==
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref>
{{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}}
==ပထဝီဝင်==
[[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref>
ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref>
===ရာသီဥတု===
[[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]]
[[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref>
ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 />
ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 />
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁ °C (၄၁.၂ °F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂ °C (၇၇.၄ °F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉ °C (၁၀၅.၆ °F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref>
===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
[[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref>
===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref>
==စီးပွားရေး==
===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း===
[[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref>
ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref>
၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref>
၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===တင်ပို့ကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref>
[[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/>
===တင်သွင်းကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref>
===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ===
[[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref>
၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref>
===အခြေခံ အဆောက်အအုံ===
[[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]]
၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref>
ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref>
==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ==
[[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]]
[[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref>
ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako
| title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref>
===ဘာသာရေး===
[[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book
| publisher = Belknap Press of Harvard University Press
| isbn = 978-0-674-47184-9
| last1 =
| first1 = Edwin Oldfather
| author1-link = Edwin O. Reischauer
| first2 = Marius B.
| last2 = Jansen
| author2-link = Marius Jansen
| title = The Japanese today: change and continuity
| year = 1988
| edition = 2nd
| page = 215
}}</ref>
သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref>
===ဘာသာစကား===
ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref>
===ပညာရေး===
[[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]]
၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref>
ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===ကျန်းမာရေး===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref>
==ယဉ်ကျေးမှု==
[[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]]
ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/>
===အနုပညာ===
အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref>
ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref>
===ဂီတ===
ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref>
===စာပေ===
[[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။
<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref>
အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/>
===အစားအသောက်များ===
[[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]]
ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行 三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref>
===အားကစား===
[[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]]
ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref>
ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref>
အစားအသောက်
==ကိုးကား==
{{reflist|2}}
== အခြားဖတ်ရန် ==
* [[ထွက်နေအလံ]]
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
4lkkyx40w7k5g8d4hbxxd0f173ot2i7
753313
753310
2022-08-05T02:57:39Z
Chan Sung-Min
102525
/* အခြားဖတ်ရန် */
wikitext
text/x-wiki
{{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}}
| common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ
| ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg
| other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div>
| other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ်
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် =
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div>
| ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg
| alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green
| map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
| မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京)
| coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် =
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]]
| demonym = Japanese
| government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]
| leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]]
| leader_name1 = [[နာရူဟီတို]]
| leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]
| legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]]
| upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]]
| lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]]
| sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]]
| established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]]
| established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ
| established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]]
| established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်
| established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}}
| established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်
| area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅
| area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調(10月1日時点)|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref>
| percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref>
| population_estimate_rank = ၁၁
| population_estimate_year = ၂၀၂၁
| population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref>
| population_census_year = ၂၀၂၀
| population_census_rank =
| population_density_km2 = ၃၃၄
| population_density_rank = ၂၄
| GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref>
| GDP_PPP_year = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank = ၄
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇
| GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" />
| GDP_nominal_year = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank = ၃
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃
| Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. -->
| Gini_year = ၂၀၁၈
| Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. -->
| Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref>
| Gini_rank = ၇၈
| HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. -->
| HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. -->
| HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref>
| HDI_rank = ၁၉
| currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥)
| ဗဟိုဘဏ် =
| time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]]
| utc_offset = +09:00
| drives_on = ဘယ်
| calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]]
| cctld = [[.jp]]
| official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today
}}
'''ဂျပန်နိုင်ငံ'''({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}})သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။
ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။
အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။
ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။
''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် ဂျပန်အင်ပါယာ၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။
== အခေါ်အဝေါ် ==
အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။
== သမိုင်းကြောင်း ==
{{main|ဂျပန်သမိုင်း}}
=== [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း ===
[[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref>
ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref>
၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။
[[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]]
ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref>
ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။
=== မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ ===
ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
[[File:Samurai.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]]
အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref>
၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။
[[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]]
တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref>
=== ခေတ်သစ်ကာလ ===
၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref>
[[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]]
အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref>
[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]]
၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref>
ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ(2) |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref>
၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref>
== အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး ==
[[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည်
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။
ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/>
[[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]]
ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။
<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref>
==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး==
[[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]]
ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref>
ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref>
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref>
ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref>
၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref>
==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ==
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref>
{{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}}
==ပထဝီဝင်==
[[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref>
ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref>
===ရာသီဥတု===
[[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]]
[[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref>
ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 />
ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 />
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁ °C (၄၁.၂ °F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂ °C (၇၇.၄ °F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉ °C (၁၀၅.၆ °F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref>
===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
[[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref>
===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref>
==စီးပွားရေး==
===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း===
[[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref>
ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref>
၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref>
၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===တင်ပို့ကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref>
[[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/>
===တင်သွင်းကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref>
===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ===
[[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref>
၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref>
===အခြေခံ အဆောက်အအုံ===
[[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]]
၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref>
ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref>
==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ==
[[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]]
[[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref>
ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako
| title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref>
===ဘာသာရေး===
[[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book
| publisher = Belknap Press of Harvard University Press
| isbn = 978-0-674-47184-9
| last1 =
| first1 = Edwin Oldfather
| author1-link = Edwin O. Reischauer
| first2 = Marius B.
| last2 = Jansen
| author2-link = Marius Jansen
| title = The Japanese today: change and continuity
| year = 1988
| edition = 2nd
| page = 215
}}</ref>
သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref>
===ဘာသာစကား===
ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref>
===ပညာရေး===
[[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]]
၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref>
ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===ကျန်းမာရေး===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref>
==ယဉ်ကျေးမှု==
[[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]]
ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/>
===အနုပညာ===
အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref>
ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref>
===ဂီတ===
ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref>
===စာပေ===
[[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။
<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref>
အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/>
===အစားအသောက်များ===
[[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]]
ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行 三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref>
===အားကစား===
[[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]]
ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref>
ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref>
အစားအသောက်
==ကိုးကား==
{{reflist|2}}
== အခြားဖတ်ရန် ==
* [[ထွက်နေအလံ]]
* [[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]]
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
aiabyb0fiwn82e6gm9h3itif4k1zpm1
753388
753313
2022-08-05T09:21:39Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}}
{{Infobox country
| နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ
| အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}}
| common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ
| ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg
| ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg
| other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div>
| other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ်
| နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် =
| နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div>
| ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg
| alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green
| map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။
| မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京)
| coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}}
| အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော်
| အကြီးဆုံးပြည်နယ် =
| ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]]
| demonym = Japanese
| government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]]
| leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]]
| leader_name1 = [[နာရူဟီတို]]
| leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]
| leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]
| legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]]
| upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]]
| lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]]
| sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]]
| established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]]
| established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ
| established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]]
| established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက်
| established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}}
| established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်
| area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅
| area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調(10月1日時点)|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref>
| percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref>
| area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref>
| population_estimate_rank = ၁၁
| population_estimate_year = ၂၀၂၁
| population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref>
| population_census_year = ၂၀၂၀
| population_census_rank =
| population_density_km2 = ၃၃၄
| population_density_rank = ၂၄
| GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref>
| GDP_PPP_year = ၂၀၂၁
| GDP_PPP_rank = ၄
| GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅
| GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇
| GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" />
| GDP_nominal_year = ၂၀၂၁
| GDP_nominal_rank = ၃
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈
| GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃
| Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. -->
| Gini_year = ၂၀၁၈
| Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. -->
| Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref>
| Gini_rank = ၇၈
| HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. -->
| HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. -->
| HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. -->
| HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref>
| HDI_rank = ၁၉
| currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥)
| ဗဟိုဘဏ် =
| time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]]
| utc_offset = +09:00
| drives_on = ဘယ်
| calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]]
| cctld = [[.jp]]
| official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today
}}
'''ဂျပန်နိုင်ငံ'''({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}})သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။
ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။
ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။
အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။
ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။
''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။
== အခေါ်အဝေါ် ==
အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။
== သမိုင်းကြောင်း ==
{{main|ဂျပန်သမိုင်း}}
=== [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း ===
[[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref>
ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref>
၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။
[[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]]
ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref>
ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။
=== မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ ===
ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
[[File:Samurai.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]]
အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref>
၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။
[[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]]
တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref>
=== ခေတ်သစ်ကာလ ===
၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref>
[[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]]
အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref>
[[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]]
၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref>
ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ(2) |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref>
၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref>
== အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး ==
[[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည်
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။
ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/>
[[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]]
ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။
<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref>
==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး==
[[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]]
ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref>
ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref>
ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref>
ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref>
၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref>
==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ==
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref>
{{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}}
==ပထဝီဝင်==
[[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref>
ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref>
===ရာသီဥတု===
[[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]]
[[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref>
ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 />
ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 />
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁ °C (၄၁.၂ °F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂ °C (၇၇.၄ °F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉ °C (၁၀၅.၆ °F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref>
===ဇီဝမျိုးကွဲများ===
[[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref>
===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်===
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref>
==စီးပွားရေး==
===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း===
[[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref>
ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref>
၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref>
၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===တင်ပို့ကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref>
[[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/>
===တင်သွင်းကုန်များ===
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref>
===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ===
[[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref>
၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref>
===အခြေခံ အဆောက်အအုံ===
[[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]]
၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref>
ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref>
==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ==
[[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]]
[[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref>
ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako
| title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref>
===ဘာသာရေး===
[[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]]
ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book
| publisher = Belknap Press of Harvard University Press
| isbn = 978-0-674-47184-9
| last1 =
| first1 = Edwin Oldfather
| author1-link = Edwin O. Reischauer
| first2 = Marius B.
| last2 = Jansen
| author2-link = Marius Jansen
| title = The Japanese today: change and continuity
| year = 1988
| edition = 2nd
| page = 215
}}</ref>
သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref>
===ဘာသာစကား===
ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref>
===ပညာရေး===
[[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]]
၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref>
ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>
===ကျန်းမာရေး===
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref>
==ယဉ်ကျေးမှု==
[[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]]
ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/>
===အနုပညာ===
အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref>
ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref>
===ဂီတ===
ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref>
ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref>
===စာပေ===
[[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]]
ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။
<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref>
အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/>
===အစားအသောက်များ===
[[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]]
ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行 三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref>
===အားကစား===
[[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]]
ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref>
ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref>
အစားအသောက်
==ကိုးကား==
{{reflist|2}}
== အခြားဖတ်ရန် ==
* [[ထွက်နေအလံ]]
* [[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]]
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:နိုင်ငံ]]
[[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]]
[[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]]
[[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
[[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]]
tgvnpdvjyvlskbu88swe0fxzp68rtal
တပင်ရွှေထီး
0
4490
753275
752473
2022-08-04T13:23:47Z
2400:AC40:609:2F74:B018:38C6:EA70:661
/* ဟံသာဝတီကို အောင်မြင်ခြင်း */
wikitext
text/x-wiki
{{merge|တပင်ရွှေထီး (မြန်မာ ၈၉၂-၉၁၂)}}
[[File:Tabinshwehti Nat.jpg|thumb|တပင်ရွှေထီးနတ်]]
မင်းတရားရွှေထီး ဟုလည်း သိကြသည့် တပင်ရွှေထီးမှာ ဒုတိယ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံကို အစဦး တည်ထောင်သူဖြစ်သည်။ ခမည်းတော် [[မင်းကြီးညို]] (မဟာသီရိဇေယျသူရ) နတ်ရွာစံသဖြင့် အသက်ငယ်ငယ် (၁၄နှစ်) အရွယ်တွင် တောင်ငူမင်းဖြစ်လာပြီးနောက် ဒုတိယ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံကြီးကို တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ [[ဟံသာဝတီ]] မွန်နိုင်ငံ၊ ပြည် အစရှိသည်တို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ရခိုင်၊ အင်းဝ နှင့် ထိုင်း ဒေသများထိ ဩဇာအာဏာ သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ တိုင်းတစ်ပါးလူမျိုး၏ ဖျက်စီးမှုကြောင့် အသက်ငယ်ငယ် (၃၅နှစ်) တွင် နန်းတွင်းမှ သစ္စာဖောက် [[သမိန်စောထွတ်]]၏ လုပ်ကြံမှုကြောင့် နတ်ရွာစံခဲ့ရသည်။
== နောက်ခံသမိုင်းကြောင်းနှင့်မွေးဖွားခြင်း ==
အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ် ၄၀ စစ်ပွဲ အပါအဝင် နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် နှစ်ဖက်နန်းတက်သည့် မင်းများမှာ စစ်ကို လိုလိုလားလားပင် ဆက်လက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝန်းလုံးတွင် ငြိမ်သက်မှုမရှိခဲ့သည်မှာ ကြာလာသည့်နည်းတူပင် နှစ်ဖက်သော မင်းဧကရာဇ်တို့၏ ဗဟိုအာဏာမှာလည်း တစ်စစ အားနည်းကာ လက်အောက်ခံ ပဒေသရာဇ်များက လေးစားမှု မရှိကြတော့ဘဲဖြစ်ခဲ့ရသည်။ ဟံသာဝတီ(မွန်)တို့၏ ဒေသအတွင်းတွင်မူ ထူးခြားစွာ တိုးတက်လာသည့် ပဒေသရာဇ်ဟု မရှိခဲ့သော်လည်း အင်းဝပိုင်နက်အတွင်းတွင်မူ အင်းဝနန်းတွင်း ဘုရင်ဖြစ်သူ [[ရွှေနန်းကြော့ရှင် နရပတိ]] အားနည်းလာခြင်း၊ မြောက်ဘက်မှ ရှမ်းစော်ဘွား(မိုးညှင်းစလုံ)တို့မငြိမ်မသက်ဖြင့် အင်အားကြီးလာခြင်းတို့ကြောင့် သရေခေတ္တရာ (ပြည်)၊ တောင်တွင်းကြီး နှင့် ကေတုမတီ(တောင်ငူ)တို့မှ ပဒေသရာဇ်တို့မှာ အင်းဝ၏ ဗဟိုအာဏာစက်ကို အတိအလင်းပင် ထောက်ခံမှုမရှိကြတော့ဘဲ သီးသန့်ထီးနန်းပြိုင်အဖြစ်စိုးစံလာခဲ့ကြသည်။
ထိုသို့သော ထီးနန်းပြိုင်များအတွင်းတွင် ကေတုမတီတောင်ငူမှ မဟာသီရိဇေယျသူရဘွဲ့ခံ မင်းကြီးညိုမှာ အင်အားအကြီးဆုံးဖြစ်ကာ အင်းဝနှင့် ဟံသာဝတီနှစ်ဖက်လုံးကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်သည်။ သို့သော် နန်းလျာဖြစ်မည့် သားတော် မထွန်းကားနိုင်ဖြစ်နေချိန်တွင် ဆင်အုံကန် ဆည်ဖို့ရာမှ ကောက်ယူလာသည့် ဝါးနွယ်ကုန်းကျေးရွာမှ သူကြီးသမီး ခင်ဦးသည် သားတော် တပင်ရွှေထီးကို ဖွားမြင်လာခဲ့သည်။ မြန်မာမူတွင် အထွေအထူးသော နိမိတ်လက္ခဏာများမွေးဖွားချိန်တွင် ပေါ်ထွက်လာသည်ဟု ဆိုခဲ့ကြသည့်အပြင်၊ ထိုင်းမူတွင်လည်း မွေးဖွားရာ၌ လျှာပေါ်တွင် မဲနက်သည့် အစက်လက္ခဏာများ ပါလာသည့်အတွက် လျှာနက်မင်း ဟုပင် ခေါ်တွင် မှတ်တမ်းပြုခဲ့ကြသည်။ မွေးဖွားလာရာ ဦးထိပ်တွင် ခမည်းတော် မင်းကြီးညိုကဲ့သို့ပင် ရွှေရောင်တောက်လက်သည့် ဆံမျှင်တစ်ချောင်း ပါလာသည့်အတွက် မင်းကြီးညိုက အထွေအထူး ဗေဒင်ကျမ်းဂန်လာတို့ဖြင့် အမည်မပေးတော့ဘဲ တပင်ရွှေထီးဟု ကိုယ်တော်တိုင် အမည်ပေးခေါ်ဝေါ်စေခဲ့သည်။
== နန်းတက်ခြင်း ==
မဟာသီရိဇေယျသူရ[[မင်းကြီးညို]]မှာ သက်တော် ၇၂ နှစ်၊ နန်းသက် ၄၆ နှစ် သက္ကရာဇ် ၈၇၉၊ နတ်တော်လဆန်း ၅ ရက်၊ ကြာသပတေးနေ့ ညဦးချိန်တွင် ရုတ်တရက်နာဖျားကာ နတ်ရွာစံလေသည်။ ထိုသို့ မင်းကြီးညိုနတ်ရွာစံလျှင် ချက်ချင်းပင် နေ့မကူးစေတော့ဘဲ ထိုည တစ်ချက်တီးအချိန်တွင် အသက် ၁၄ နှစ်သာ ရှိသေးသည့် တစ်ဦးတည်းသောသားတော် တပင်ရွှေထီးကို နန်းထက်သို့ တင်ကြလေသည်။ ထိုသို့ နန်းတက်ရာတွင် ရာဇဘိသေက ခံခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ နန်းသိမ်းပွဲအဖြစ်သာ ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး အစစ်အမှန် ဘိသိက်ခံကာ နန်းတက်ခြင်းကို ဟံသာဝတီအား သိမ်းပိုက်လေပြီးမှ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ အသက်ငယ်ရွယ်လှသည့်သူ စိုးစံသော်လည်း အခြားသော မင်းများက လာရောက် ရန်စစ်ပြုခြင်း မရှိခဲ့သည်ကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် တောင်ငူ၏ အင်အားကြီးပုံကိုခန့်မှန်းနိုင်သည်။
နန်းတက်သည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက်ပင် မိမိကို နန်းရံစေမည့် မှူးမတ်များကို ဘွဲ့ထူးများ၊ စည်းစိမ်များ ပေးခြင်းပြုလုပ်လေသည်။ အထိန်းတော်လည်းဖြစ်၊ ဖခင်၏ ပြည်ထောင်ဖက်လည်းဖြစ်သည့် [[မင်းကြီးဆွေ]] (ဘုရင့်နောင်၏ ဖခင်)ကို မင်းရဲသိင်္ခသူ၊ ရှင်နီတာကို သတိုးဓမ္မရာဇာ၊ ရှင်သီဟကို စည်သူကျော်ထင်၊ ရှင်နတ်တော်ကို ဘယနန်သူ အစရှိသည့်ဘွဲ့များ ပေးပြီး မိမိနှင့် နို့စို့ဖက်ဖြစ်သူ၊ ညီအစ်ကိုအရင်းမျှချစ်ခင်သူ၊ မိမိ၏ အစ်မတော် [[သခင်ကြီး]]နှင့်ရည်ငံနေသူ ရှင်ရဲထွတ်အား '''[[ကျော်ထင်နော်ရထာ]]''' ဟူသည့်ဘွဲ့ကိုပေးကာ အစ်မတော် သခင်ကြီးနှင့် လက်ဆက်ပေးလေသည်။ (အမှန်လည်း ညီနောင်အရင်းကဲ့သို့ ချစ်ကြည်ကြသည်။ နောင်တစ်ပင်ရွှေထီးလွန်ပြီး ဘုရင့်နောင်နန်းတက်ပြီးရာတွင် မကြာခဏပင် ညီတော် မင်းတရား၊ ညီတော်မင်းတရား ဟုပြောကြားလေ့ရှိသည်။) ထို့အတူ ရှင်ရဲထွတ်၏ညီမ ခင်ဘုန်းစိုး နှင့် ရှင်နီတာ၏သမီး ခင်မြတ်တို့ကို မိဖုရားအဖြစ် ကောက်ယူကာ လက်ဝဲလက်ယာ မြှောက်စားလေသည်။ သို့သော် ဘိသိက်မခံ၊ နန်းမတက်ဘဲ နေသကဲ့သို့ပင် မည်သူ့ကိုမျှ မိဖုရားကြီးအရာ မမြှောက်ဘဲနေခဲ့သည်မှာ တစ်သက်လုံးပင်ဖြစ်ကာ ၎င်းမှာ တပင်ရွှေထီး၏ ထူးခြားချက်ဖြစ်သည်။
= နားထွင်းမင်္ဂလာပြုခြင်း =
နန်းတက်ပြီး နှစ်နှစ်ကျော်အကြာ၊ အသက် ၁၇ နှစ်အရွယ်ရောက်လျှင် တပင်ရွှေထီးမှာ နားထွင်းခြင်း၊သျှောင်ထုံးခြင်း အမှုတို့ကို ပြုချိန်ရောက်လာခဲ့သည်။ ထိုသို့သောအချိန်တွင် တပင်ရွှေထီးမှာ ထူးဆန်းသော အကြံတို့ဖြစ်လာသည်။ အခြားမဟုတ်၊ ရန်သူဟံသာဝတီ မင်း သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ ပိုင်နက်နေပြည်တော်အနီးတွင်ရှိသည့် ရွှေမောဓော ဘုရားရင်ပြင်တွင် ထိုနားထွင်းခြင်း၊ သျှောင်ထုံးခြင်း တို့ကို ပြုလုပ်လိုခြင်းဖြစ်သည်။ အချို့သောမှူးမတ်တို့က အလွန်ရန်များလှသည်ကြောင့် မလိုအပ်ပဲ မစွန့်စားရန် လျှောက်တင်သော်လည်း၊ ယောက်ဖတော် ကျော်ထင်နော်ရထာက ဆန္ဒရှိလျှင် သွားရောက်နိုင်ရန် ထောက်ခံပြီး၊ ရဲရင့်သန်မာသည့် သူရဲကောင်းများ ခြံရံလျက် သွားသင့်ကြောင်းလျှောက်ရာ လက်ခံပြီး သူရဲကောင်းရွေးစေသည်။ သူရဲကောင်းရွေးပုံမှာ လက်မကို ထောင်စေလျက် လက်သည်းကြားတွင် အပ်စိုက်ပြီး တူနှင့်ထုစေသည်။ လက်မတွန့်သူ၊ မျက်နှာမပျက်သူကိုသာ ရွေးချယ်သည်။
ထိုသို့စမ်းသပ်ရာတွင် တပင်ရွှေထီး၏ သူရဲကောင်း ဗလရဲထင်မှာ မျက်နှာပျက်၊ လက်တွန့်သဖြင့် အရွေးမခံရပဲ ရှက်လှရာ ဗိုက်ကို ကိုယ်တိုင်ခွဲသည်။ နောက် အူစကိုဆွဲထုတ်ပြီး ကျော်ထင်နော်ရထာ လက်သို့ပေးကာ ပြေးရာ အူဆုံးလျှင်သေလေသည်။ ထိုအရာကိုမြင်ပြီး တပင်ရွှေထီးချသည့် မှတ်ချက်မှာ မြန်မာ့သမိုင်းတွင်သည့် စကားပင်။ “ငါ့ကျွန် ဗလရဲထင်မှာ မိုက်ကားမိုက်၏။ သို့သော်သတ္တိမူမရှိ..။” ဟုဖြစ်လေသည်။ ထိုသို့ဖြင့် လက်ရွေးစင် သူရဲ ၅၀ဝ ရလျှင် ရန်သူနယ်မြေအတွင်းရှိ ရွှေမောဓောဘုရားသို့ သွားရောက်ကာ နားထွင်းခြင်းအမှုကို ရဲဝံ့စွာပြုလေသည်။ ကျော်ထင်နော်ရထာ ဦးဆောင်သည့် အမတ်လေးကျိပ်နှင့် သူရဲ ၅၀ဝ ကစေတီတော် အောက်တွင်စောင့်ကြပ်ပြီး ပုဏ္ဏား ရှစ်ဦးက ရင်ပြင်ပေါ်တွင် တပင်ရွှေထီး ကို နားထွင်း၊ သျှောင်ထုံးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ပေးလေသည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်နေချိန်တွင် ဟံသာဝတီမှ သုရှင်တကာရွတ်ပိလည်း အမျက်ပြင်းစွာထွက်ကာ အမတ်ကြီးများဖြစ်သည့် ဗညားလောနှင့် ဗညားကျန်းတို့နှစ်ဦးကို တပ်များနှင့်စေလွတ်ကာ တိုက်ခိုက်စေသည်။ နားထွင်းမင်္ဂလာပြီးရာ ကိုယ်တိုင်ပင် သတ္တရုဇေယျ မြင်းကိုစီးလျက် ရန်သူတပ်ကို ကြုံးဝါးထိုးဖောက်ပြီး တောင်ငူသို့ပြန်လေသည်။ မွန်တပ်များမှာ တောင်ငူတပ်နောက်သို့ မလိုက်ဝံ့တော့ချေ။
= ဟံသာဝတီကိုလုပ်ကြံခြင်း နောက်ခံအကျဉ်း =
ဟံသာဝတီကို ခရစ်နှစ် ၁၅၃၄ - ၁၅၃၃ - ၁၅၃၆ များတွင် သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် စစ်ချီကျူးကျော် တိုက်ခိုက်သော်လည်း မနိုင်သဖြင့် တပင်ရွှေထီးက ဥပါယ်ပရိယာယ် တမျိုးတဖုံ ပြောင်းလဲလိုက်ပြန်သည်။
မွန်တို့၏ ဟံသာဝတီ နေပြည်တော်တွင် စစ်ဗျူဟာကျွမ်းကျင်သည့် စစ်ရေးစစ်ရာ စီမံကွပ်ကဲသူ သေနာပတိကြီး နှစ်ဦးရှိသည်။ တပင်ရွှေထီးက မိမိ၏ လျှို့ဝှက် အထောက်တော်အား စာချွန်လွှာပို့ ဆက်သားအဖြစ် ပုံဆောင်စေ၍ ဟံသာဝတီရှိ မွန်စစ်သေနာပတိ နှစ်ဦးထံစေလွှတ် လိုက်သည်။ စာချွန်လွှာပါ အကြောင်းအရာများမှာ-
"စိတ်ချယုံကြည်ရသော သွေးသောက် အဆွေတော်တို့၏ တင်ပြတောင်းဆိုချက်ကို အကျွန်ုပ်ဝမ်းမြောက်စွာ လက်သင့်ခံပါသည်။ အဆွေတော်တို့၏ အကူအညီဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ အောင်ပွဲရပြီးသောအခါ အဆွေတော်တို့၏ အာသီသအတိုင်း ဧကန်ဆုလာဘ်တော် ချီးမြှင့်တော်မူမည်" ဟူသတည်း။
စာချွန်လွှာပို့ လျှို့ဝှက်အထောက်တော် များက အဖမ်းခံရစေရန် တမင်တကာ ကြံစည်၏။ ထိုစာချွန်လွှာသည် စီစဉ်ထားသည့် အတိုင်း သေနာပတိကြီးဆီ မရောက်ပဲ မွန်ဘုရင် လက်တွင်းသက်ဆင်းမိ လျက်သားဖြစ်သွားတော့၏။ ၎င်းသတင်းစကား ချဲ့ကားသွားသည့် အချက်ကား သေနာပတိနှစ်ဦး အာသီသဆန္ဒရှိသော ဆုလာဘ်တော်ဆိုသည်မှာ မုတ္တမ မြို့စားနှင့် ပဲခူးမြို့စား ပိုင်စားပိုင်စေဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုကြသည်။
ရာဇဂုရု မင်းဆရာဖြစ်ခဲ့ဖူးသူ သစ္စာတည်ကြည် ဖြောင့်မတ်သော စစ်သေနာပတိ နှစ်ဦး၏ သံတော်ဦးတင် လျှောက်လဲ ချက်ကို မွန်ဘုရင်က နားမဝင်တော့ `ချက်ချင်း ခေါင်းဖြတ်သတ်စေ´ ဟူသော ဘုရင့်အမိန့်တော်ကြောင့် မင်းမှုထမ်းတို့က တုန်တုန်ရီရီဖြင့် လက်တုန့်မနှေး သေဒဏ် ပေးလိုက်ကြလေသည်။ ဘုရင်၏ သေဒဏ်ကို ကြောက်ကြသောကြောင့် မည်သူ ကမျှ စောဒက မတက်ရဲကြတော့ပေ။
ဗမာတို့တွင် စစ်အင်အား နည်းပါးသော်လည်း စစ်သည်ဗိုလ်ပါ တို့က ဘုရင်ကို ချစ်ကြောက် ရိုသေကြ၏။ ဘုရင်ကလည်း စစ်မှူးစစ်ကဲတို့ကို တန်ဖိုးထား၏။ မွန်တို့မှာ စစ်အင်အားကြီးမားသော် လည်း မွန်ဘုရင်၏ နှလုံးသားမှာအရွယ်အစားမှာ လွန်စွာသေးငယ်၏။ ဥပါယ်တံမျှင်ကို မသိ စဉ်းစား ချင့်ချိန်ခြင်း မရှိပဲ စစ်သေနာပတိ နှစ်ယောက်ကို သတ်ရက်သည်။ စစ်သေနာပတိကြီး မရှိသောအခါ ဗမာတို့သည် မွန်နိုင်ငံတော်ကို လွယ်ကူစွာ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မွန်နိုင်ငံတော်ကြီး ပျက်စီးခဲ့ရသည်။ [http://www.yinsanainemon.com/search?updated-max=2008-05-04T08%3A11%3A00-07%3A00&max-results=5]{{Dead link|date=January 2021 }}
== ပထမအကြိမ်စစ်ပြုခြင်း ==
သက္ကရာဇ် ၈၉၄ မှ ၈၉၆ အတွင်းတွင် တပင်ရွှေထီးသည် အင်အားကိုစုစည်းလျက်နေပြီး ၈၉၆ တွင်နယ်ပယ်ချဲ့ထွင်ရန် အတွက်မှူးမတ်များကို ရှမ်းမင်းသိုဟန်ဘွားသိမ်းပိုက်ထားသည့် အင်းဝကိုသော်လည်းကောင်း၊ သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ ဟံသာဝတီကို သော်လည်းကောင်း၊ နရပတိစိုးစံသည့် ပြည်မြို့ သော်လည်းကောင်း မည်သည့်အရပ်သို့စစ်စမ်းချီတိုက်လျှင်ကောင်းမည် တိုင်ပင်ကြရာ ဟံသာဝတီကို စတင်တိုက်ခိုက်လျှင် ကောင်းမည်ဟု အကြံကိုရသဖြင့် ဟံသာဝတီသို့စစ်ချီလေသည်။ သို့ဖြင့် သက္ကရာဇ် ၈၉၆ တွင် တိုက်ဆင် ၄၀၊မြင်းသည် ၈၀ဝ နှင့်သူရဲ ၄၀ဝ၀ဝ ပါသည့်တပ်ဖွဲ့ကာ ပဲခူးသို့ချီလေသည်။
လမ်းခရီးတလျှောက်တွင် အခုအခံကြီးမားစွာမတွေ့ပဲ ဟံသာဝတီနေပြည်တော်သို့တိုင်ရောက်ပြီး မြို့ကိုရံကာတိုက်လေသည်။ သို့သော် မွန်အမတ်ကြီးများဖြစ်သည့် ဗညားလောနှင့် ဗညားကျန်းတို့ အခုအခံကောင်းလှသောကြောင့် ခုနှစ်ရက်အကြာတွင် တပ်ကို ဆုတ်လေသည်။ မြို့ကိုမရသော်ငြား တောင်ငူစစ်ကို ဟံသာဝတီကြောက်ရွံစေခြင်းဖြင့် အမြတ်ကြီးစွာရလေသည်။
== ဒုတိယအကြိမ်စစ်ပြုခြင်း ==
နောက်တစ်နှစ်(၈၉၇)တွင် အင်အားကို တိုက်ဆင် ၆၀၊မြင်းသည် ၈၀ဝ နှင့်သူရဲ ၆၀ဝ၀ဝ ဖြင့်ချီတက်ပြန်သည်။ ပဲခူးမြောက်ဘက် ကျပ်ကတိုး အရပ်တွင် တပ်ချကာ သုံးလတိုင်တိုင်တိုက်သော်လည်း ပဲခူးဖက်မှ ပေါ်တူဂီတို့၏ အမြောက်များ ကို အသုံးပြုလေသဖြင့် အထိအပါးများသည်။ နောက် မိုးကာလရောက်သောကြောင့် တပ်ခေါက်ကာတောင်ငူသို့ ပြန်လေသည်။
== တတိယ အကြိမ်လုပ်ကြံခြင်း ==
ထိုသို့ဖြင့် ဟံသာဝတီသည် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် တောင်ငူစစ်ရန်ကို ခံရပြီးနောက် ထူးဆန်းသည့် အခြင်းအရာများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ကြယ်များ ၇ ရက်တိတိကြွေခြင်း၊ ဇုတ်သုတ် (အစုတ်အကြေဟုလည်းဆိုသည်။) တွင် အလျား အတောင် ၄၀ဝ၊ အထု အတောင် ၅၀ ရှိ ငါးကြီးတင်ခြင်း၊ အိပြုံးတောင်(အိမ်ပြုံးတောင်) အလိုလိုပြိုကျခြင်း၊ တောင်ပို့နှင့် ကုန်းမြေများ နေရာရွေ့ပြီး မြေသားအက်ကွဲခြင်း၊ ကျီးတစ်ကောင် ဥကင်သ ရာဇပလ္လင်တွင် လာနားရာ ကျန်ကျီးများ ဝိုင်းအာကြခြင်း၊ ဇမလနိမိတ်ကျောက်တိုင် ပဲ့ကျခြင်း၊ ပဲခူးဖြစ်ရေနောက်ကျိခြင်းတို့ ဖြစ်ကာ ပြည်သူတို့အကြားတွင် နိုင်ငံပျက်ကိန်း ကြုံပြီဟုဆိုကာ ကြောက်ရွံခြင်းကြီးစွာဖြစ်ကြ၏။
သက္ကရာဇ် ၈၉၈ တွင် တပင်ရွှေထီးသည် အထိန်းတော် မင်းရဲသိင်္ခသူ (ရှင်ရဲထွတ်၏ဖခင်)ကို မြို့စောင့်ထားလျက် ရှင်ရဲထွတ်ကို ရှေ့မှချီစေပြီး သတိုးဓမ္မရာဇာကို နောက်တပ်ဦးစီးစေကာ ဟံသာဝတီသို့ချီပြန်သည်။ ယခုတစ်ခေါက်အင်အားမှာ ရှေ့နှစ်ကြိမ်ထက်ကြီးပြီး တိုက်ဆင် ၂၀ဝ၊ မြင်းသည် ၈၀ဝ၊ သူရဲ ၇၀ဝ၀ဝဖြစ်ကာ တပ်ပေါင်း ၇ တပ်ရှိသည်။ ကော်လိယ အရပ်တွင် မွန်တပ်ကြီးနှင့် ရှေဲဖျားချီ ကျော်ထင်နော်ရထာတပ်တို့ ရင်ဆိုင်တိုက်ရာ အင်အားမမျှသော်လည်း တောင်ငူတပ်မှာ ရဲရင့်လှသည့်အတွက် မွန်တို့အကျအဆုံးများလျက် ဆုတ်ခွာရပြီး မွန်တပ်ဗိုလ်မှူးတစ်ဦးဖြစ်သူ သမိန်ဖရူး နှင့်တကွ လူသူသုံ့ပန်းအများကို ဖမ်းရလေသည်။ တပင်ရွှေထီး ထံဆက်သရာ အလွန်ဝမ်းမြောက်အားရသဖြင့် စီးတော်မြင်း သတ္တရုဇေယျ ကို ဆုအဖြစ်ချီးမြှင့်သည်။ နောက် ဟံသာဝတီအနီးရှိ တနက်ခုံ အရပ်သို့ချီတက်စခန်းချပြီး ဟံသာဝတီကိုလုပ်ကြံရာ ယခင်အကြိမ်ကဲ့သို့ပင် အမြောက်များ၏ အခုအခံကြောင့် မြို့ကိုမရနိုင်ပဲဖြစ်ရပြန်သည်။ နောက် ကျော်ထင်နော်ရထာ၏ အကြံပေးချက်အရ ဒဂုံ(ရန်ကုန်)သို့ချီကာ ရွှေတိဂုံစေတီ ခြေရင်းတွင် တပ်ချနေသည်။ ထိုနောက် တပင်ရွှေထီးသည် ရွှေတိဂုံစေတီတွင် တပ်စွဲနေပြီး ကျော်ထင်နော်ရထာက အနောက်ဘက်တစ်လွှားရှိ မွန်မြို့ရွာများကို သွားရောက်တိုက်ခိုက်ရာ ပုသိမ်၊မြောင်းမြ၊ ဒေးပသွယ်၊ သရိုင်းသရာ၊ခဲပေါင် မြို့များကိုရပြီး တောင်ငူသို့ပြန်လေသည်။
== ဟံသာဝတီမှ သံတမန်စေလွတ်လာခြင်း၊ပရိယာယ်ဖြင့် အားနည်းရန်ပြုခြင်း ==
ထိုသို့သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ရန်စစ်ပြုခံရသည်ရှိသော် [[ဟံသာဝတီ]]မှ သုရှင်တကာရွတ်ပိသည် [[တောင်ငူ]]ကို မဟာမိတ်ဖွဲ့ကာနေလျှင် သက်သာရာရနိုင်သည်ဟုတွေးလျက် မိမိ၏ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးဖြစ်သည့် ဗညားလောနှင့် ဗညားကျန်းတို့ကို တစ်ဖွဲ့၊အခြားမှူးမတ်တို့ကို တစ်ဖွဲ့ ပေါင်းနှစ်ဖွဲ့တို့ကိုတစ်ချိန်တည်းပင် တောင်ငူသို့စေလွတ်သည်။ ထိုသို့ သံနှစ်ဖွဲ့ကို စေလာကြောင်း တပင်ရွှေထီးသိလျှင် ပရိယာရ်ပြုကာ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးကို ဦးစားပေးပြီး၊ကျန်သံအဖွဲ့ကို သာမန်မျှသာ အရေးပေးကာ သွေးခွဲလေသည်။ ဟံသာဝတီသို့ပြန်ရောက်လျှင် အမတ်ကြီးနှစ်ပါးအား မသင်္ကာသည့် ကျန်မှူးမတ်တို့ ကကုန်းတိုက် လျှောက်ထားသည့်အတွက် [[သုရှင်တကာရွတ်ပိ]]မှာ အမတ်ကြီးနှစ်ပါးအား ကြီးစွာသံသယ ဝင်လေသည်။ ထိုသို့သံသယဝင်သည်ကိုကြားလျှင် တပင်ရွှေထီးသည်ပရိယာရ်ဖြင့် အမတ်ကြီးနှစ်ပါးကို မွန်မင်းသတ်စေရန်ကြံရာ အကြံအောင်ပြီး အမတ်ကြီးနှစ်ပါးတို့ ကို သုရှင်တကာရွတ်ပိ သတ်လေသည်။ သို့ဖြင့် [[ဟံသာဝတီ]] နန်းတွင် အမာခံသစ္စာရှိ အမတ်ကြီးများမရှိတော့ပဲ အားနည်းသွားရလေသည်။
== ဟံသာဝတီကို အောင်မြင်ခြင်း ==
ထိုသို့ ဟံသာဝတီမင်းသည် မိမိ၏သစ္စာရှိအမတ်ကြီးများကို အထင်လွဲကာ သတ်သည့်အကြောင်းကြားလျှင် တပင်ရွှေထီးသည် [[ကျော်ထင်နော်ရထာ]]နှင့်တိုင်ပင်ပြီး ဟံသာဝတီကို အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်ရန် ကြည်း၊ရေနှစ်မျိုးပါသည့်စစ်တပ်ကြီးဖွဲ့လေသည်။ ကြည်းတပ်တွင်တိုက်ဆင် ၁၂၀၊မြင်းသည် ၈၀ဝ နှင့် သူရဲ၇၀ဝ၀ဝ ဖြစ်ပြီး ရေတပ်တွင် အမြောက်ကြီးတင်သည့် တိုက်လှေ ၂၀ဝ နှင့်သူရဲ ၁၀ဝ၀ဝ ဖြစ်သည်။ ဟံသာဝတီသို့မရောက်မှီတွင် [[သုရှင်တကာရွတ်ပိ]] လည်းအားကိုးဖွယ် အမတ်၊စစ်သူကြီး မရှိတော့သဖြင့် ယခင် အကြိမ်များကဲ့သို့ ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့သည်ကို နားလည်ကာ ယောက်ဖတော် ပြည်ဘုရင်နရပတိ ထံသို့ စစ်သည် ၄၀ဝ၀ဝ၊လှေ၇၀ဝဖြင့်ပြေးသည်။ ကြည်းတပ်တွင်ဆင်၂၀ဝ၊မြင်း၈၀ဝ၊သူရဲ ၂၀ဝ၀ဝဖြင့် ဗညားဒလ အားဦးဆောင်စေလျက်နောက်မှလိုက်စေသည်။ ထိုသို့ မွန်မင်းပြေးသော် တပင်ရွှေထီး၏ တောင်ငူတပ်မှာ [[ဟံသာဝတီ]]ကို အလွယ်တကူရလေသည်။
== [[နောင်ရိုးတိုက်ပွဲ]] -ဘုရင့်နောင်ဘွဲ့နှင့် သုရှင်တကာရွတ်ပိကျဆုံးခြင်း ==
ဟံသာဝတီကို ရလျှင် စစ်ရေးကို အမြန်ဆွေးနွေးကာ သုရှင်တကာရွတ်ပိနောက်သို့လိုက်ရန်အတွက်ကြည်း၊ရေ နှစ်တပ်ဖွဲ့လေသည်။ ကျော်ထင်နော်ရထာအား ကြည်းတပ် ၃ တပ်ဖြင့် ဗညားဒလ နောက်သို့လိုက်စေပြီး ကိုယ်တိုင်မူ လှေတပ်ကြီးဖွဲ့ကာ လှေ၃၅၀၊သူရဲ ၃၅၀ဝ၀ဝ ဖြင့်လိုက်လေသည်။ ထိုသို့လှေတပ်အင်အားအလွန်ကြီးမားလာရသည်မှာ ဟံသာဝတီကို သိမ်းပိုက်အပြီးတွင် ရေလုပ်ကျွမ်းကျင်သည့် မွန်များကို မြောက်စားခြင်း၊ မွန်မင်း ဝှက်ခဲ့သည့်လှေများကို သိမ်းယူကာ သစ္စာခံသူများကို ချီးမြှောက်ခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ကြည်းတပ်ချီသည့်အနော်ရထာ တွင်မူဆင်၅၀၊မြင်း၅၀ဝ သူရဲ ၁၀ဝ၀ဝတို့နှင့် ဆင်စီးအမတ် ၅ ကျိပ်သာပါသည်။
ထိုသို့လိုက်ရာ နောင်ရိုးအရပ်သို့ရောက်လျှင် တစ်ဖက်ကမ်းရှိ ရန်သူတပ်၏အင်အားကိုစုံစမ်းစေရာ ရန်သူအင်အားမှာ မိမိထက် ၈ ဆမျှကြီးသည်ကို ကျော်ထင်နော်ရထာသိရလေသည်။ သို့သော် "စစ်တို့၏သဘောမှာအင်အားငယ်သည်ကြီးသည်မှာပဓာနမဟုတ်၊သူရသတ္တိနှင့်စစ်ပရိယာရ်သာပဓာနဖြစ်သည်။" ဟုဆိုကာ ချောင်းကို ကူးစေသည်။ ကမ်းပေါ်သို့ရောက်သော် တပင်ရွှေထီးမှ သံစေလာပြီး ၎င်းရောက်မှသာစစ်ကိုတိုက်ရန်မိန့်ကြားလာသော် "အရှင့်ဘုန်းတော်ကြောင့် အောင်နိုင်ပြီးဖြစ်သည်" ဟုလျှောက်တင်စေသည်။ နောက်လှေဖောင်တို့ကို ဖျက်စေရာ မှူးမတ်တို့က စစ်ရေးမလှသော်ပြေးရန်လှေမရှိလျှင် ခက်မည်ဟုဆိုကြလျှင် "ဖောင်တို့ကို မဖျက်လျှင် အနည်းငယ်စစ်ရေးမလှသည်တွေ့လျှင်နောက်သို့ချဉ်းလှည့်ပြေးရန်စဉ်းစားကြလိမ့်မည်။ ဖောင်တို့ကိုဖျက်မှသာ ရှေ့မှရန်သူကို နောက်မှရေဘေးဟူသောအသိဖြင့် ယတိပြတ်အနိုင်တိုက်ရန် စိတ်ရှိကြမည်။ မင်းတရားကြီးထံလျှောက်စေသည်မှာလည်း စစ်ကိုအနိုင်တိုက်ရန်ဖြစ်ပြီး ရှုံးပြီးသေကြလျှင် အပြစ်တင်ရန် မတတ်နိုင်တော့။ သေသောသူကိုအဘယ်သို့အပြစ်တင်နိုင်မည်နည်း။" ဟုဆိုကာဖျက်စေပြီး စစ်ကိုအနိုင်တိုက်ရာ ရန်သူမွန်တပ်ကြီး ပျက်ကာ ဗညားဒလပြေးပြီး အခြားတပ်မှူးဖြစ်သူ မင်းရဲအောင်နိုင်မှာ ဆင်ထက်တွင်ကျဆုံးလေသည်။ နောက်တစ်ရက် တပင်ရွှေထီးရောက်သော် ဖမ်းဆီးမိသည့် ဆင်မြင်းလူသုံ့ပန်းအများကိုဆက်သရာ ကျေနပ်လွန်းလှသဖြင့် [[ဘုရင့်နောင်]] ဟူသောဘွဲ့ကိုပေးပြီး လှိုင်မြို့ကိုထပ်တိုးစားစေသည်။
== ပြည်တိုက်ပွဲ ==
ပြည်မြို့အနီး အင်္ဂပူ သို့ရောက်လျှင် ဗညားဒလဦးဆောင်သည့် မိမိကြည်းတပ်ပျက်ကြောင်းကြားကာ စိတ်ချောက်ချားလှသဖြင့် တပ်ကို အင်္ဂပူတွင်ချပြီး မိဖုရားမောင်းမ နှင့် သားသမီးများကို ပြည်မြို့ထဲသို့ခေါ်ကာ ပြည်မင်း နရပတိ နှင့်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးလေသည်။ ထိုသို့ဆွေးနွေးရာ မိမိတို့ ဟံသာဝတီ-ပြည် အင်အားဖြင့်မရနိုင်ဟုတွက်ကာ အထက်အင်းဝတွင် စိုးစံနေသည့်ရှမ်းမင်း သိုဟန်ဘွား အားမဟာမိတ်ဖွဲ့ပြီး အတူတိုက်ရန် ဖိတ်ခေါ်လေသည်။ သို့ဖြင့်ပြည်တွင် ဟံသာဝတီ-ပြည်-အင်းဝ ဟူသောတပ်ကြီးသုံးတပ်တို့ပေါင်းကာ တပင်ရွှေထီး၏ စစ်ကို ခုခံတိုက်ခိုက်ရန် ပြင်ဆင်ကြတော့သည်။ တပင်ရွှေထီးသည် မိမိကိုယ်တိုင် လှေစီးကာ ရန်သူတပ်အနီးသို့သွားပြီးစစ်ရေးငင်လေသော် ရန်သူတပ်တို့လည်း နောက်မှအမှတ်မဲ့လိုက်လေသည်။ အင်းပျောကျွန်းအလွန်တွင် အသင့်စောင့်နေသည့်ဘုရင့်နောင်တပ်က အတင်းတိုက်သဖြင့် အငိုက်မိကာ သုံ့ပန်းဖြစ်သူ၊ကြည်းသို့တက်ပြေးသူ တို့ဖြင့် တပ်ကြီးပျက်လေသည်။ ထိုအခါ မွန်မင်းသည် သမီးတော်ငယ်တစ်ပါးကို အထိန်းတော်အခြံအရံများနှင့်အတူ ဆင်ဖြင့်တင်၍ ဘေးလွတ်ရာသို့ ပြေးစေ၏။
== ဟံသာဝတီသို့ပြန်ခြင်း၊သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ နိဂုံး ==
ထိုသို့ ရေတပ်တွင် တပင်ရွှေထီးတပ်မှ အောင်ပွဲရအပြီးတွင် စစ်ရေးဆွေးနွေးရာ မိမိတို့အင်အားမှာ ရန်သူ မင်းသုံးပါးတို့၏တပ်များနှင့် စာလျှင် အလွန်ပင်အင်အားနည်းသဖြင့် မစွန့်စားလိုသဖြင့် ဟံသာဝတီသို့ ပြန်ရန် ဆုံးဖြတ်ကာ တပ်ကို ဆုတ်လေသည်။ ထိုအခါ မင်းသုံးပါးတို့ကလည်း ဟံသာဝတီကို အတူတိုက်ပြီး သုရှင်တကာရွတ်ပိကို နန်းပြန်တင်မည်ဟုတိုင်ပင်ကြသည်။ သို့ဖြင့် သုရှင်တကာရွတ်ပိလည်း အင်္ဂပူရှိ မိမိတပ်သို့ပြန်လေပြီးတပ်ကိုတိုးချဲ့ရန်ကြိုးပမ်းသည်။ ထိုနောက် ဆင်ကျော့ထွက်ရာ လမ်းမှားကာ နောက်ပါတပ်များနှင့် ကွဲကွာသွားစဉ် နတ်မိမယ် တစ်ပါးနှင့် တွေ့ဆုံပျော်မြူးအပြီး တွင် နတ်မိမယ်ပျောက်ကွယ်လေသည်။ တပ်သို့ပြန်ရောက်သော် နတ်မိမယ်အားတမ်းတလျက် မစားမအိပ်နိုင်ဖြင့် ရောဂါဆန်းဖြင့် ကွယ်လွန်လေသည်။ နောက် ပြည်ဘုရင်နရပတိနှင့် ရှမ်းမင်းသိုဟန်ဘွားတို့လည်း ဟံသာဝတီကို တိုက်ရန် အကြံကိုလက်လျှော့ကြကာကျန်ရစ်သည့် မွန်မှူးမတ်၊ဆင်၊မြင်း၊သူရဲ၊စည်းစိမ်တို့ကို ခွဲဝေယူကြသည်။ သုရှင်တကာရွတ်ပိ ၏ သားတော်တစ်ပါးနှင့်သမီးတော်တစ်ပါးတို့ကို သိုဟန်ဘွားက သားသမီးမရှိသောကြောင့် မွေးစားမည်ဆိုကာ အင်းဝသို့ခေါ်သွားခဲ့သည်။ ပြည်ဘုရင်နရပတိလည်း အရေးကြုံလျှင် မဟာမိတ်ရရန် မိမိနှမ၊မွန်မင်း၏မိဖုရားကို ရခိုင်မင်းထံဆက်သလေသည်။ သို့သော် သက္ကရာဇ် ၉၀ဝ ပြည့်နှစ်တွင် နရပတိ နတ်ရွာစံ၍ ညီဖြစ်သူ ရှင်သရက် က မင်းခေါင်ဘွဲ့ခံကာ ပြည်တွင် ထီးနန်းစိုးစံလေသည်။
= နယ်ပယ်များကိုဆက်လက်ချဲ့ထွင်ခြင်း =
== ဟံသာဝတီနန်းတော်ချဲ့ထွင်ခြင်း၊အနောက်ဘက်ပုသိမ်ဒေသကို စည်းရုံးခြင်း ==
ဟံသာဝတီသို့ပြန်ရောက်ပြီးနောက် မွန်မင်း သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ အမှုထမ်း၊မှူးမတ်ဟောင်းများ လာရောက်သစ္စာခံသည်ကို ရှုတ်ချဆက်ဆံခြင်းမရှိစေဘဲ စည်းစိမ်များပေးမြဲပေးစေကာ စည်းရုံးစေပြီး မွန်-မြန်မာ ဟူ၍ခွဲခြားခြင်းအလျဉ်းမရှိပဲ တန်းတူပင် မြောက်စားသည်။ ပုသိမ် ၃၂ မြို့သို့လည်းသစ္စာတော်ခံများစေလွတ်ကာ သစ္စာပေးသည်။ နောက်ရှေးမွန်ဘုရင်များလက်ထက်ကရှိခဲ့သည့် နန်းတော် ဧရိယာကို တောင်ဘက်သို့ထပ်မံတိုးချဲ့စေကာ ရွှေမောဓေါဘုရားခြေရင်းတိုင်ရောက်စေသည်။(ရှေးမွန်တို့၏ နန်းတော်မှာ ယခုကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်နေရာမဟုတ်ပါ။ ကမ္ဘောဇသာဒီ နန်းတော်မှာ ဘုရင့်နောင်မင်းတရားကြီးလက်ထက်မှ တည်ခဲ့သောနန်းတော်ဖြစ်သည်။)နောက် သက္ကရာဇ် ၉၀၁ တွင် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင် အားမိမိနှင့်ထပ်တူအာဏာကုန်ပေးအပ်ကာ နိုင်ငံအားအုပ်ချုပ်စေသည်။ ထို့အတူ ဘုရင့်နောင်၏ ဖခင် မင်းရဲသိင်္ခသူ([[မင်းကြီးဆွေ]])အား မိမိ၏ ဌာနေ တောင်ငူနန်းတွင် ဘုရင်ခံရာထူးပေးကာ မင်းမြှောက်တန်ဆာ ငါးပါးဖြင့် အုပ်ချုပ်ရန် အပ်နှင်းပြန်သည်။ ဘွဲ့အမည်ကိုလည်း မင်းရဲသီဟသူ သို့တိုးမြင့်ပေးသည်။
== မုတ္တမကို သိမ်းပိုက်ခြင်း ==
သက္ကရာဇ် ၉၀၂ တွင် [[မုတ္တမ]]မင်း စောဗညားမှာ ဩဇာခံသည်မရှိပဲ အရှေ့ဘက်တစ်လွှားတွင် အင်အားကြီးလာသည့်အတွက် ချီတက်နှိမ်နှင်းရန် ပြင်ဆင်လေသည်။ စောဗညားမှာ သုရှင်တကာရွတ်ပိနှင့် ၎င်း၊ [[မော်လမြိုင်]]စား ဗညားဦး နှင့်၎င်း ယောက်ဖတော်စပ်သည့်အပြင် မုတ္တမ မှာလည်း ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သည့်အတွက် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဖွံဖြိုးသည့်အပြင် နိုင်ငံခြားသား [[ပေါ်တူဂီ]] တို့ကိုလည်း အမြောက်တပ်ဖွဲ့ကာကြေးစားအမှုထမ်းစေသည်။ ထိုအချက်များကြောင့် ဟံသာဝတီရှိ တပင်ရွှေထီး အားဩဇာမခံပဲနေခြင်းဖြစ်သည်။ဦးစွာသံတမန်စေကာ ငြိမ်းချမ်းစွာ လက်အောက်ခံရန်ကြိုးပမ်းသော်လည်း စောဗညားကငြင်းပယ်ရာမှ စစ်ချီရန် အကြောင်းဖန်တော့သည်။ တပ်ပေါင်း ၁၂ တပ်တွင် ဆင် ၁၃၀၊မြင်းသည် ၂၁၀ဝ၊စစ်သူရဲ ၁၃၀ဝ၀ဝ ဖြစ်ကာ မြင်းတပ် ၃တပ်ကို ရှေ့ပြေးတပ်ချီစေသည်။
ဟံသာဝတီအားစောင့်ရန် အထိန်းတော် သတိုးဓမ္မရာဇာ(ရှင်နီတာ)ကိုတာဝန်ပေးသည်။ တစ်လကျော်မျှ မုတ္တမကို ဝန်းရံသော်လည်း အကြောင်းမထူးပဲ မြို့တွင်းမှ မုတ္တမတပ်များနှင့် မြို့ပြင်မှ ပေါ်တူဂီတို့၏ အမြောက်တင် သင်္ဘောများရန်ကြောင့် လက်နက်ကောင်းများဖြင့် ဖိဖိစီးစီး ခုခံသောကြောင့် အထိအပါး၊ကျဆုံးသူများလှသည်။ ထို့ကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာရှားပါးစေရန် မြို့ကိုရိက္ခာဖြတ်ခြင်း၊ မော်လမြိုင်စား ဗညားဦး ကို စည်းရုံးလက်အောက်ခံစေခြင်းတို့ကို ဦးစွာပြုလေသည်။ နောက် လှေတပ်ဝန် သမိန်ပရူ၏ အကြံအတိုင်း မုတ္တမမြို့ရိုးထက်မြင့်သည့် ဖောင်ခံတပ်ကြီး၊ပေါ်တူဂီလှေများကိုဖျက်စီးရန်ဖောင်တည်ဆောက်ကာ မီးတိုက်ရန်လောင်စာများတင်စေခြင်းတို့ကိုစီစဉ်သည်။ ညအချိန်တွင် ပေါ်တူဂီလှေများကို မီးဖောင်လွတ်ကာ ဦးစွာတိုက်ခိုက်ပြီး လှေသင်္ဘောများမီးလောင်ပျက်စီးလျှင် ဖောင်ခံတပ်ကြီးဖြင့် မုတ္တမမြို့ရိုးကို အပေါ်စီးမှ မိုးကာတိုက်ရာ မုတ္တမတပ်များ ခုခံနိုင်ခြင်းမရှိတော့ပဲ မြို့ကို ရလေသည်။ စောဗညားလည်းဆင်စီးကာ ဟံသာဝတီတပ်များကြားမှဖောက်ထွက်ရန်ကြိုးပမ်းရာ ဟံသာဝတီဆင်စီးအမတ်များဝန်းရံတိုက်သော်လည်း တိုက်ရည်ကောင်းလှ၍ မဖမ်းနိုင်ပဲရှိစဉ် ဘုရင့်နောင်၏ညီဖြစ်သူ နန္ဒကျော်သူ က စွယ်လကောက် အမည်ရှိဆင်နှင့်ဝင်တိုက်မှထွက်ပြေးလေရာကျန်အမတ်များဝိုင်းဖမ်းမိလေသည်။
ရက်ရှည်လများတိုက်ရသည့်စစ်အတွက် ဟံသာဝတီတပ်သားများက မကျေနပ်သောကြောင့် မြို့ကိုရသည်နှင့် လုရက်ဖျက်စီးခြင်းတို့ကိုပြုလုပ်သည့်အတွက် မုတ္တမမြို့အတွင်း ငြိမ်သက်မှုမရှိသည်ကို ဦးစွာ ဖြေရှင်းရပြန်သည်။ ရေတပ်ဗိုလ်သမိန်ပရူအား မြောင်းမြကိုစားစေပြီး ရေတပ်အကြီးအမှူးခန့်သည်။ နောက် စောဗညားအား ကျအောင်တိုက်နိုင်သည့်အမတ်ကိုမေးရာ နန္ဒကျော်သူအား ညွှန်သောကြောင့် ချီးမွမ်းကာ မင်းကျော်ထင်ဘွဲ့ပေးကာချီးမြှောက်သည်။ နောက် သုရှင်တကာရွတ်ပိ၏ ညီနောင်ဝမ်းကွဲတော်သူ [[စောလဂွန်းအိန်(မုတ္တမစား)]]အား အဆောင်အယောင်ပေးပြီး မုတ္တမ ကိုစားစေပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေသည်။
== သာဿနာရေးဆောင်ရွက်ခြင်း၊ပြည်သို့ချီတက်ခြင်း ==
ဟံသာဝတီသို့မရောက်မှီ ဒဂုံသို့ဝင်ကာ ရွှေတိဂုံစေတီတွင် အလှုကြီးစွာပြုလေသည်။ မွန်သံဃာ၊မြန်မာသံဃာများကို ၇ ရက်ပတ်လုံးဆွမ်းကပ်လှုကာ သဘင်ကြီးစွာခံလေသည်။ သံသာဝတီရောက်လျှင် ဝါတွင်းကာလရောက်ပြီးဖြစ်၍ ဝါကျွတ်လျှင် ပြည်သို့ချီမည်ဟုမိန့်ကာ ဘုရင့်နောင်အား စစ်ရေးအပြင်အဆင်များကို ပြုစေသည်။
= ပြည်တိုက်ပွဲ =
ဝါကျွတ်လျှင် ပြည်သို့ချီတက်လေသည်။ ပြည်သို့ချီသည့် တပ်များမှာ တပင်ရွှေထီး၏ ဧကရာဇ်တပ်တော်အပါအဝင် ရေတပ်ကြီး ၁၃ တပ်တွင် ဇလာကပင်းလှေကြီး ၂၀၊ဇလာကပင်းလှေငယ် ၅၀၊ကတ္တုလွန်းကြင်လှေ ၅၀ဝ၊လှော်ကားသံလှေကြီး ၈၀ဝ၊စစ်သူရဲ ၉၀ဝ၀ဝ ပါဝင်သည်။ ကြည်းတပ်ကို ဘုရင့်နောင်ဦးစီးကာ တပ် ၁၁ တပ်တွင် ဆင်၃၀ဝ၊မြင်း ၂၅၀ဝ စစ်သူရဲ ၇၀ဝ၀ဝ ပါဝင်သည်။ ကြည်းရေ နှစ်တပ်ပေါင်း၏ စစ်သည်အင်အားမှာ ၁၇၀ဝ၀ဝ ဖြစ်သည်။ သံသာဝတီနန်းစောင့် အဖြစ် သတိုးဓမ္မရာဇာနှင့် သက်ရှည်ကျော်ထင်တို့ကို တာဝန်ပေးသည်။
== ပြည်ကို ဝန်းရံခြင်း၊ရှမ်းစစ်ကို အောင်နိုင်ခြင်း ==
ပြည်ဘုရင် မင်းခေါင်လည်း ဟံသာဝတီတပ်ကြီးချီတက်လာသည်ကိုကြားလျှင် မြို့ရိုးပြစီးများကို ခိုင်ခံအောင်ပြင်ဆင်ခြင်း၊ကျုံးမြောင်းခံကတုပ်တို့ကို စီရင်ခြင်း နှင့် ရိက္ခာသွင်းခြင်းတို့ကိုပြုလုပ်သည့်အပြင် အင်းဝမှ ရှမ်းမင်းသိုဟန်ဘွားနှင့် ယောက်ဖတော် ရခိုင်ဘုရင်တို့ထံ စစ်ကူတောင်းလေသည်။ ရှမ်းမင်းသိုဟန်ဘွားလည်း အထက်တစ်လွှားမှ ရှမ်းစော်ဘွားအပေါင်းတို့ကို စုစည်းကာ တိုက်ဆင် ၈၀ဝ၊မြင်းသည် ၁၀ဝ၀ဝ၊စစ်သည်အင်အား ၁၆၀ဝ၀ဝ ပါတပ်ကြီးဖြင့် ချီလာသည်။ ထိုသတင်းကိုကြားသော် ဘုရင့်နောင်သည် တပင်ရွှေထီးအား ပြည်အနီးတွင် တပ်ချနေရန်လျှောက်ထားပြီး မိမိ၏ ကြည်းတပ်ဖြင့် ရှမ်းတို့ကို တိုက်ရန် တိုက်ဆင် ၁၅၀၊မြင်း၂၁၀ဝ၊စစ်သည် ၉၀ဝ၀ဝ ဖြင့်ချီတက်သည်။ ရှေးဦးစွာဆင်များကို အင်အားပြည့်စေ တောတွင်း၌ရေချကာ ဝှက်ထားစေပြီးကျန်တပ်များကို စစ်ကြောင်းသုံးကြောင်းခွဲကာ ချီတက်စေသည်။ နောက် မြင်းတပ်များကို ရှေ့မှစစ်စမ်းချီစေရာ ရှမ်းစော်ဘွားတို့လည်း ဟံသာဝတီတပ်ကို တွေ့ပြီအမှတ်နှင့် အတင်းလိုက်လံတိုက်ခိုက်ရာ ကျန်တပ်များနှင့် တစ်ကွ တောတွင်းရှိဆင်တပ်များပါ ထွက်တိုက်သဖြင့် ရှမ်းတို့တပ်ပျက်ကာ သုံးဆယ်စား၊ရောက်စောက်စား နှင့် နောင်မွန်စားစော်ဘွားများကို ဆင်နှင့်တကွရပြီး ဆင် ၆၀၊မြင်း ၃၀ဝ၀ကျော် နှင့် စစ်သည် ၂၀ဝ၀ကျော်တို့ကို သုံပန်းအဖြစ်ရလေသည်။ တပင်ရွှေထီးလည်းယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်ကို အားရလှသည့်အတွက် မင်းညီမင်းသားတို့၏အဆောင်အယောင်ရှိသရွေ့ကို ချီးမြင့်သည်။ သို့သော် ပြည်ဘုရင်မင်းခေါင်မှာ အညံ့ခံသည်မရှိပဲ အပြတ်ခုခံကာ ရခိုင်မှ ယောက်ဖတော်၏ စစ်ကူအလာကို စောင့်လျက်ပင်ရှိသည်။
== ချီတက်လာသည့် ရခိုင်စစ်ကိုအနိုင်ရခြင်း ==
ရခိုင်ဘုရင်လည်း ညီတော် မင်းအောင်လှအားတိုက်ဆင် ၁၀ဝ၊မြင်း ၂၀ဝ၊စစ်သည်၅၀ဝ၀ဝ နှင့်ကြည်းကြောင်း၊သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းကို ကတ္တူလွန်းကြင်လှေ ၇၀ဝ၊စစ်သည် ၇၀ဝ၀ဝ ဖြင့်ရေကြောင်း အသီးသီးစေလွတ်ကာ စစ်ကူပို့သည်။ စစ်ကူပို့သည့်အကြောင်းကို မင်းခေါင်သိစေရန် စာရေးကာ သံစေလေရာ ဟံသာဝတီတပ်မှ ဖမ်းမိပြီး အကြောင်းဆုံသိလျှင် ရခိုင်ရေတပ်ကိုတားဆီးရန် ပုသိမ်စား သမိန်ဗြပိုက်၊မြောင်းမြစား သမိန်ပရူ၊ခဲပေါင်စား သမိန်သံကျယ်၊ဒလစားသီရိဇေယျနော်ရထာတို့အား အင်အားအလုံးအရင်းနှင့် စားသောမြို့အသီးသီးတို့ပြန်ကာ ခိုင်ခံအောင်ပြုစေသည်။ နောက် ဥယျာဉ်ပုကြောင်းမှချီလာသည့် ရခိုင်ဘုရင့်ညီ၏ တပ်ကို ပြည်သို့အရောက်မခံတော့ပဲ ရှမ်းစော်ဘွားတို့ကို တိုက်သကဲ့သို့ပင် စစ်သုံးကြောင်းခွဲကာစစ်မြူ၍ဘုရင့်နောင်ကိုယ်တိုင် ရဲဘုန်းစုံ ဆင်ကိုစီးပြီးတိုက်ရာ ရခိုင်စစ်လည်းပျက်ပြန်သည်။ ထိုသတင်းကိုကြားလျှင် ပုသိမ်၊မြောင်းမြ မြို့များသို့ရောက်နေသည့် ရခိုင်အိမ်ရှေ့မင်းလည်း ကူရန်အကြောင်းမထူးတော့ဟုမှတ်ကာ တပ်ဆုတ်ပြန်လေသည်။
== ဘုရင့်နောင်အားချီးမြှောက်ခြင်းနှင့်ပြည်ဘုရင် အညံ့ခံခြင်း ==
ဤသို့ စွမ်းစွမ်းတမံတိုက်ခိုက်သည့် ယောက်ဖတော် ဘုရင့်နောင်အား အိမ်ရှေ့မင်းအဆောင်အယောင်အကုန်ပေးကာ ချီးမြှောက်သည်။ သို့သော် အိမ်ရှေ့မင်းအဖြစ် တရားဝင်အမိန့်ပြန်ကာ သတ်မှတ်ခြင်းမဟုတ်ပေ။ နောက်ဆုံးတွင် ပြည်ဘုရင် မင်းခေါင်က အသက်ကိုလွတ်လျှင် အညံ့ခံမည့်အကြောင်းကို ဆရာတော်များထံမှ တစ်ဆင့်အရေးဆိုလာရာ တပင်ရွှေထီးလည်းလက်ခံ၏။ နောက် မင်းခေါင်အား မိဖုရား နှင့်တကွ တောင်ငူသို့ပို့စေပြီး မင်ရဲသီဟသူ(တောင်ငူဘုရင်ခံ)အားစောင့်ကျပ်စေသည်။ နောက် အထိန်းတော် သတိုးဓမ္မရာဇာအား မင်းမြောက်တန်ဆာ၊အဆောင်အယောင် တို့ကို ပေးအပ်၍ ပြည်ဘုရင်ခံအဖြစ် နန်းတင်ပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေ၏။
= အင်းဝနှင့် စစ်ခင်းခြင်း =
== အင်းဝနန်းတွင်းအပြောင်းအလဲများ ==
ထိုသို့ တပင်ရွှေထီး၏ နယ်ပယ်မှာ တောင်ငူ၊ပြည်နှင့် ဟံသာဝတီမွန်သုံးရပ်ထိကျယ်ပြန့်လာချိန်တွင် [[အင်းဝ]]တွင်မူရှမ်းမင်း[[သိုဟန်ဘွား]]၏ ရက်စက်မှု၊ဘာသာမဲ့တစ်ပါးအနေဖြင့် ရဟန်းတော်များကိုသတ်ဖြတ်မှုနှင့် အဆင်အခြင်မဲ့ ရမ်းကားမှုတို့ကြောင့် အင်းဝနယ်တစ်လွှားတွင် မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေရသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာအမတ်ကြီးဖြစ်သူ [[မင်းကြီးရန်နောင်]]က သိုဟန်ဘွားအား သင်္ကြန်မင်္ဂလာပြုဟန်လှည့်ဖျားပြီး ကိုယ်တိုင်ပင်ဓားဖြင့်သတ်လေသည်။ မှူးမတ်များက မင်းကြီးရန်နောင်အား နန်းတက်ရန် ဝိုင်းလျှောက်ကြသော်လည်း လက်မခံပဲ အုန်းဘောင်စော်ဘွား ခုံမှိုင်းအား နန်းအပ်ရန် ပြောကြားကာရဟန်းဝတ်ဖြင့် တောထွက်သွားခဲ့သည်။ သို့ဖြင့် သက္ကရာဇ် ၉၀၄ တွင် အုန်းဘောင်ခုံမှိုင်းမှ အင်းဝထီးနန်းကို သိမ်းယူစိုးစံလေသည်။ နောက်စော်ဘွားအပေါင်းအားစည်းရုံးကာ ပြည်ကိုဦးစွာတိုက်ပြီး တောင်ငူကို သိမ်းပိုက်ရန်စီမံလေသည်။ သက္ကရာဇ် ၉၀၅ တွင် ပြည်သို့ချီသည့် စော်ဘွားတို့၏တပ်ကြီးတွင် ဇလာကပင်းလှေကြီး ၃၀ဝ၊လှော်ကားကြော့လှေ ၃၀ဝ၊ကုန်လှေ ၅၀ဝ၊ စစ်သည် ၁၂၀ဝ၀ဝ ဖြင့်ရေကြောင်း၊တိုက်ဆင် ၁၂၀ဝ၊မြင်း ၁၀ဝ၀ဝ၊စစ်သည် ၁၆၀ဝ၀ဝ တို့ကကြည်းကြောင်း ဖြင့် ကြည်းရေ နှစ်တပ်ပါဝင်လေသည်။
== ပြည်မှသတိုးဓမ္မရာဇာခုခံခြင်း၊ဟံသာဝတီမှ စစ်ကူချီတက်ခြင်း ==
ပြည်ဘုရင်ခံ သတိုးဓမ္မရာဇာ သည်စော်ဘွားတပ်ကြီးချီလာသည်ကိုသိလျှင် ဟံသာဝတီရှိ တပင်ရွှေထီး ထံသို့လူစေလွတ်ကာ စစ်ကူချီလာရန်လျှောက်ထားခြင်း၊ပြည်မြို့ကို ခိုင်ခံ့နိုင်သမျှခိုင်ခံ့အောင်စီစဉ်ခြင်း၊ရိက္ခာသွင်းခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်လေသည်။ စော်ဘွားတို့ရောက်လျှင် မြို့ကို ရအောင်မတိုက်နိုင်သောကြောင့် ဝန်းရံ မြဲဝန်းရံနေရသည်။ ထိုစဉ် ဟံသာဝတီမှ တပင်ရွှေထီးသည် အောက်ပြည်အောက်ရွာရှိ မွန်၊မြန်မာ၊ကရင် စစ်သည်၊သူရဲရှိသမျှကို စုစည်းကာ ရေတပ်၊ကြည်းတပ်အဖြစ်ဖွဲ့လေသည်။ မင်းတရားရွှေထီး၏ ဘုရင့်ရေတပ်အပါအဝင် ရေတပ်ကြီး ၁၂ တပ်တွင် လှေကြီး မျိုးစုံ ၈၀ဝ၊ လှောကားသံလှေ ၃၀ဝ၊ရိက္ခာတင်လှေ ၅၀ဝ၊စစ်သည် ၉၀ဝ၀ဝ ပါဝင်သည်။ ဘုရင့်နောင် ဦးစီးသည့် ကြည်းတပ် ၉ တပ်တွင် ဆင် ၈၀ဝ၊မြင်း ၂၀ဝ၀၊စစ်သည် ၁၂၀ဝ၀ဝ ပါဝင်သည်။ သာယာဝတီ အရောက်တွင် ကြည်းရေ နှစ်တပ်ပေါင်းကာတပ်ချနေသည်။
== ပြည်တိုက်ပွဲ ==
ပြည်မှ ရှမ်းစော်ဘွားတို့လည်း ဟံသာဝတီတပ်ချီလာသည်ကိုကြားလျှင် စစ် နှစ်ဖက်ညှပ်မည်ကိုစိုးသဖြင့် ပြည်မှ မြောက်ဘက်သို့တပ်ဆုတ်ကာနေလေသည်။ ထိုအခါ ဘုရင့်နောင်သည် စစ်မြူသော်အားဖြင့် တိုက်လှေကြီး ၄၀ တွင် စစ်သည် ၄၀ဝ၀နှင့် အမြောက်ကြီးများအားတင်ကာ မြစ်ကြောင်းအတိုင်း ဆန်စေသည်။ ထိုအခါစော်ဘွားတို့လည်း အင်အားနည်းသည်ဟုထင်ပြီး လှေများဖြင့် ပေါ့လျော့စွာလိုက်ရာ ဘုရင့်နောင်ကအမြောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်သော် မြုပ်လေသည်။ စော်ဘွားတို့၏လှေတပ်ပျက်သော် ဟံသာဝတီတပ်ကို မြေထဲသရက်သို့တိုင်ချီတက်လေသည်။ နောက်မကြာမှီ အင်းဝမှ ရိက္ခာ မလာနိုင်လျှင် စော်ဘွားတို့ တပ်ဆုတ်ရလေသည်။ ထိုအခါ ဘုရင့်နောင်က ကြည်းကြောင်း၊တပင်ရွှေထီးက ရေကြောင်း အသီးသီးလိုက်တိုက်လျှင် စော်ဘွားတို့အကျအဆုံးများကာ ဟံသာဝတီဖက်မှ လူသူသုံ့ပန်းများစွားရလေသည်။ မင်းတရားရွှေထီးလည်း စလင်း၊စလေ၊ပုခန်းငယ်၊ရွာသာ၊ပုဂံမြို့များတိုင်အောင်ချီတက်သိမ်းပိုက်ကာ မိမိမှူးမတ်များကို စားစေသည်။ နောက်အနီးအပါးမှ သစ္စာခံလာသည့် သူများကို စည်းစိမ်မပျက်ချမ်းသာပေးပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေသည်။
= ရာဇဘိသေကခံခြင်း =
== သာဿနာအရေးဆောင်ရွက်ခြင်း ==
သက္ကရာဇ် ၉၀၆ အရောက်တွင် ဟံသာဝတီအနောက်ဘက် မွန်ကျောင်းတွင် ကျောင်းတော်ကြီးဆောက်စေကာ [[မွန်သံဃရာဇာ|မွန်ဆရာတော်]]အား မဟာသံဃရာဇာ ဟုဘွဲ့တော်ဆက်ကပ်ပြီးသာဿနာပိုင်အဖြစ်တင်သည်။ နောက်အလှုကြီးပေးကာသဘင်ခံသည်။ ဆင်မြှိုတွင် စေတီတော်တည်ပြီး တံတိုင်း ၄ ဖက်တွင် ရွှေကျောင်း ၄ ဆောင်ဆောက်သည်။
== တပင်ရွှေထီးနှင့်ခေမနော ==
ထိုသို့ဟံသာဝတီတွင် စိုးစံစဉ် ခေမနော အမည်ရှိ နွားမ မှဖွားသည်ဆိုသော မိန်းမပျို၏ သတင်းကြီးလာလေသည်။(အမှန်တွင် တစ်စုံတစ်ယောက်မှ မွေးဖွားပြီး နွားခြံတွင်လာရောက်စွန့်ပစ်သွားခြင်းမျိုးသာဖြစ်နိုင်သည်။)မကျိုကို အမည်ရှိ သူဌေး၏ခြံအတွင်းတွင်တွေ့ရှိရပြီး သူဌေးက သမီးအရင်းအမှတ်နှင့်မွေးစားထားခြင်းဖြစ်ကာ ရှစ်နှစ်အရွယ်ပင်ရှိသော်လည်း အလွန်ပင်ချောမောလှပကြောင်းထင်ရှားလေ၏။ တစ်နေ့သော် မင်းတရားရွှေထီး ဥယျာဉ်တော်ထွက်လျှင် ခေမနောကိုတွေ့လျှင်မိဖုရားအဖြစ်သိမ်းပိုက်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ခေမနောမှာ အသက်ငယ်ငယ်ဖြင့် မင်းတရားရွှေထီး ၏မိဖုရားဖြစ်လာခဲ့လေသည်။
== မွန်ဆံဖြတ်ခြင်း၊ရာဇဘိသေကခံခြင်း ==
ခေမနော၏ တိုက်တွန်းမှုကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊မွန်တို့အရပ်တွင်မြန်မာတို့ ထီးနန်းထူထောင်ရန်မဖြစ်နိုင်၊မွန်တို့သာမင်းပြုကိန်းရှိသည်ဟု အတိတ်တဘောင်ပေါ်သည်ကြောင့်လည်းကောင်းတပင်ရွှေထီးသည် မွန်ဆံဖြတ်လေသည်။ မွန်ဆံဖြတ်ခြင်းဆိုသည်မှာ အရှေ့နဖူးပေါ်တွင် တစ်လက်မခန့်ဆံချန်ပြီးအညီအညာ ဖြတ်ကာ၊နောက်တွင် ကုလားဆံထုံးကဲ့သို့ထုံးခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့နောက် မွန်မြန်မာ မှူးမတ်များခြံရံပြီးလျှင် မြန်မာမင်းဧကရာဇ်တို့၏ အဆောင်အယောင် အကုန်၊ မွန်မင်းဧကရာဇ်တို့၏ အဆောင်အယောင် အကုန်တို့ကို လက်ဝဲ၊လက်ယာခင်းကျင်းပြီး [[ဘိသိက်|ရာဇဘိသေက]]ခံကာ နန်းတက်ပွဲကျင်းပလေသည်။ နောက် တစ်လအကြာတွင် [[ရန်ကုန်|ဒဂုံ]] သို့သွားရောက်ကာ[[ရွှေတိဂုံစေတီတော်]]ကို ရွှေချပူဇော်ပြန်သည်။
= ရခိုင်သို့ချီခြင်း =
== ရခိုင်နန်းတွင်းအာဏာလုပွဲ ==
သက္ကရာဇ် ၉၀၇ တွင် ရခိုင်ဘုရင်မင်းဗာကြီး လွန်လေသော်သားတော် မဟာဥပရာဇ် ထီးနန်းဆက်ခံသည်။ သို့သော် မင်းဗာကြီး၏ညီဖြစ်သူ သံတွဲစား မင်းအောင်လှသည် တူတော်နှင့် မညီညွတ်ပဲ ရန်စစ်ဖြစ်လေရာ မင်းအောင်လှက ဟံသာဝတီသို့ အမတ် ၂ ဦးနှင့် လက်ဆောင်များစေလာပြီး စစ်ကူတောင်သည်။ ထို့ကြောင့် မင်းတရားရွှေထီးသည် သမိန်မောခွင်၊သမိန်အဲပရဲ၊သမိန် ဖြတ်စ၊ စတုရင်င်္ဂသူ အမတ်ကြီး ၄ ယောက်ကိုဦးဆောင်စေပြီး တပ် ၄ တပ်တွင် ဆင် ၁၀ဝ၊မြင်း ၁၀ဝ၀၊စစ်သည် ၄၀ဝ၀ဝ ဖြင့် ရခိုင်သို့ ချီစေသည်။ သို့သော် သံတွဲသို့မရောက်မှီပင် မင်းအောင်လှ သံတွဲပျက်ကာ ဟံသာဝတီသို့ပြေးလာသည်နှင့် ကြုံသောကြောင့် ကိုယ်တိုင်ချီတက်ရန် တပ်များကို ပြန်ခေါ်သည်။
== ရခိုင်သို့ချီတက်ရန် စစ်ပြင်ဆင်ခြင်း ==
သို့ဖြင့် တပင်ရွှေထီး၏ ရေတပ်တွင် တပ် ၁၅ တပ်ပါဝင်ပြီးအင်အားမှာ တိုက်လှေကြီး ၇၀ဝ၊လှော်ကားသံလှေ ၅၀ဝ၊ရိက္ခာလှေ ၅၀ဝ နှင့် စစ်သည် ၃၅၀ဝ၀ဝ ဖြစ်ပြီး၊ဘုရင့်နောင်ဦးဆောင်သည့် ကြည်းတပ်တွင်တပ် ၂၀ ပါဝင်ပြီး အင်အားမှာ ဆင် ၆၀ဝ၊မြင်း ၂၀ဝ၀ နှင့် စစ်သည် ၄၀ဝ၀ဝ ဖြစ်သည်။ ၉၀၈ ခုနှစ်၊တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ၄ ရက်၊တနင်္လာနေ့တွင် စစ်ချီလေသည်။
== ရခိုင်တိုက်ပွဲများ ==
ရှေးဦးစွာ သံတွဲသို့ချီတက်ပြီး မော်တင်စွန်းအရောက်တွင် ရခိုင်ရေတပ်နှင့် ရင်ဆိုင်မိပြီး ရခိုင်တပ်ပျက်ကာ သံတွဲသို့ဆုတ်လေသည်။ နောက် ဘုရင့်နောင်၏ ကြည်းတပ်ပါချီတက်လာသည်ကြားသော် သံတွဲတင်မနေဝံ့ကြတော့ပဲ မြောက်ဦးအထိ ဆုတ်ကာနေရသည်။
ထိုကြောင့် တပင်ရွှေထီးသည် သံတွဲကို လွယ်ကူစွာရလျှင် မင်းအောင်လှ နှင့် သန်လျှင်စား နန္ဒကျော်ထင် တို့ကိုအစောင့်ထားပြီး မြောက်ဦးသို့ဆက်ချီသည်။ မြောက်ဦးမရောက်မှီတွင် ရခိုင်တို့က ကြည်းရေ နှစ်ဖက်ဖြင့် တိုက်ရာစစ်မြေပြင်ကျဉ်းခြင်းကြောင့် ဟံသာဝတီတပ်များ မလှုပ်သာပဲ အကျအဆုံးများလှသော် လွင်ပြင်သို့ဆုတ်ရလေသည်။ ရှေ့ဖျားချီတပ်များ အကျများကြောင်းကြားလျှင်ဘုရင့်နောင်ကိုယ်တိုင် ချီတက်ပြီး တိုက်ရာ ရခိုင်ကြည်းတပ်ပျက်လေ၏။ ကြည်းတပ်ပျက်လျှင်ရေတပ်လည်း ဆုတ်လေသည်။ သံသာဝတီတပ်များ မြောက်ဦးကို ဝန်းရံတိုက်ခိုက်ရာ ရခိုင်ဘုရင်လည်း မြို့တွင်းမှ အပြင်းအထန် ခုခံသောကြောင့် မြို့ကိုမရနိုင်ပဲ ရှိလေရာ သစ်တပ်ကိုမြို့ရိုးနှင့် အညီတည်စေပြီး အမြောက်များတင်ကာ မြို့တွင်းသို့ပစ်စေသည်။ ထိုအခါ ရခိုင်ဘုရင်လည်း အမတ် ၂ ဦးကိုစေလွှတ်ကာ စစ်ပြေကြောင်း အရေးဆိုလာသည်။ သို့သော် သံတွဲစားကို နန်းတင်မည်ဟု ပေးထားသော ဂတိရှိကြောင်း ပြန်ပြောရာ ရခိုင်ဘုရင်က ဆရာတော် ၄ ပါးကို လက်ဆောင်များနှင့်တကွ စေလွှတ်ပြန်ပြီး အကျိုးအကြောင်းရှင်းလင်းပြဆိုစေမှသာ သဘောတူလေသည်။ ထိုနောက် သံတွဲစားကို သံတွဲနှင့် တောင်စဉ် ၇ ခရိုင်ကိုပေးစေသည်။ ရခိုင်မင်းကိုလည်းနန်းထက်တွင်ဆက်လက်စိုးစံစေကာ နှစ်ဦးလုံးကို ဘုရင့်နောင်အားစေလွှတ်ကာသစ္စာပေးစေပြီး ဟံသာဝတီသို့ပြန်လေသည်။(အချို့သောရာဇဝင်များတွင်အရှေ့ဘက်မှ ယိုးဒယားတို့ကျူးကျော်လာသည့်အတွက် မြောက်ဦးကို ဝန်းရံထားရာမှ တပ်ဆုတ်ကာပြန်သည်ဟုဆိုသည်။)
= ယိုးဒယားနှင့် စစ်ခင်းခြင်း =
မြန်မာတို့လက်တွင်း အယုဒ္ဒယ နေပြည်တော်ကြီး ကျရောက်ခဲ့စဉ်က ထိုင်းရာဇဝင်တွင် မြန်မာဘုရင်အား လျာမဲဘုရင် ဟုခေါ်ဝေါ် သမုတ်ခဲ့၏။ အမှန်ဆိုရင် ထိုခေတ်က ယိုးဒယားကို စစ်ပြုခဲ့သည့် မြန်မာဘုရင်မှာ နှစ်ပါးရှိသည်။ တစ်ပါးမှာ တပင်ရွှေထီးဖြစ်၍ နောက်တစ်ပါးမှာ ဘုရင့်နောင်ဖြစ်သည်။
သမိုင်းပညာရှင်များ ရာဇဝင်ကို ပီပြင်စွာ ရှင်းထုတ်မှု အရ ဗမာလျာမဲဘုရင်မှာ တပင်ရွှေထီးဖြစ်၏။ ခရစ်နှစ် ၁၅၁၆ ခုနှစ် တစ်နေ့သော နံနက်လင်းအားကြီး အချိန်တွင် ဖွားမြင်သည်ဟု အဆိုရှိ၏။ လျှပ်တပြက် အတွင်း ဘုရင့်လက်နက်တိုက်တော်မှ ဓားသွားလှံများ လျှပ်စီးကဲ့သို့ အရောင် တလျှပ်လျှပ် တောက်ပကုန်သဖြင့် ဟူးရားအမတ် များက ကုမာရကိုယ်တော် လူလားမြောက်လျင် ကြီးမြတ်သည့် အဂ္ဂဗျူဟာရှင် ဖြစ်မည်ဟု ဟောကိန်းထုတ်ကြသည်။ [http://www.yinsanainemon.com/search?updated-max=2008-05-04T08%3A11%3A00-07%3A00&max-results=5]{{Dead link|date=January 2021 }}
သက္ကရာဇ် ၉၀၈ တွင် တပင်ရွှေထီး အင်အားအလုံးအရင်းနှင့် ရခိုင်သို့ချီကြောင်းကြားလျှင် အယုဒ္ဒယမင်း ဗြသာဓိရာဇာ(မဟာချက္ကရဖက်) သည်ထားဝယ်နှင့်ရေး မြို့များကိုတိုက်စေသည်။ ထားဝယ်စားမှာ မခုခံနိုင်သဖြင့် ရေး သို့ဆုတ်ကာပူးပေါင်းရသည်။ နောက် မြို့စားနှစ်ဦးတို့လည်း မော်လမြိုင်စား ဗညားဦးထံ လူစေကာ အကြောင်းကြားသဖြင့် ဗညားဦးဟံသာဝတီသို့ စာပို့ကာ လျှောက်တင်သည်။
== စစ်ပြင်ဆင်ခြင်း၊တိုက်ပွဲများ ==
ထို့ကြောင့် တပင်ရွှေထီးသည် အရှေ့ဘက်မှမြို့စားရွာစားများကို ပေါင်းကာ တပ်ကြီးဖွဲ့စေသည်။ ရေတပ်တွင် မုတ္တမစား လဂွန်းအိန်ကို ဗိုလ်ချုပ်ခန့်ပြီး လှေကြီး ၁၀ဝ၊ လှေငယ် ၃၀ဝ၊ စစ်သည် ၄၀ဝ၀ဝ ဖြင့်လည်းကောင်း၊ကြည်းတပ်တွင် ဗညားဦးအား တပ် ရှစ်တပ်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ခန့်ကာ ဆင် ၂၀ဝ၊မြင်း ၂၀ဝ၀၊စစ်သည် ၈၀ဝ၀ ဖြင့် လည်းကောင်း ထားဝယ်သို့ချီတက်စေသည်။ ထိုအခါ ယိုးဒယားတို့လည်း ထားဝယ်မှ ဆုတ်ကာ တနင်္သာရီ တွင်တပ်ချနေသည်။ မော်လမြိုင်စားဦးဆောင်သည့် တပ်များ တောင်ပဘုံ ရောက်လျှင် နှစ်ဖက် အပြင်းတိုက်ရာ ယိုးဒယား မှ ကံပူရီစား ပြေးရလေသည်။ နောက် ယိုးဒယားအမတ်ဖြစ်သူ အောက်ဗြလဂွန်းအိန်မားကို အရှင်ရသည်။ မင်းတရားရွှေထီးလည်း အောင်ပွဲရသူများကို ချီးမြင့်မြောက်စားပြီး ယိုးဒယားသို့ချီရန်စစ်တပ်ကြီး ပြင်စေပြန်သည်။
== တပ်ဖွဲ့ကာယိုးဒယားချီတက်ခြင်း ==
တပ်ဖွဲ့ရာတွင်ရေတပ်မပါပဲ ကြည်းတပ်သီးသန့်ဖြစ်သည်။ အင်အားမှာတပ်ပေါင်း ၁၂ တပ်တွင် ဆင်၂၀ဝ၊မြင်း ၈၀ဝ၀ နှင့်စစ်သည် ၄၀ဝ၀ ဖြစ်ပြီး ပေါ်တူဂီကြေးစား စစ်ဗိုလ် ဒီယိုဂို ဆိုဝါရက် ဒေမယ်လို(Diogo Soraez de Mello)နှင့် ကြေးစားပေါ်တူဂီ စစ်သား ၄၀ဝ ခန့်လည်းပါဝင်သည်။ ၎င်းမှာ အင်းဝ-ဟံသာဝတီ နှစ်လေးဆယ်စစ်အတွင်းကာလတွင်မွန်တို့ဖက်မှ ကူညီဖူးသည့်နိုင်ငံခြားသားများနှင့် ယခုတပင်ရွှေထီးလက်ထက်တွင် ပုန်ကန်သူမုတ္တမစား စောဗညား ထံတွင် အမှုထမ်းသည့် ပေါ်တူဂီများမှလွဲလျှင် မြန်မာမင်းဧကရာဇ်များထံတွင် ပထမဆုံး နိုင်ငံခြားသားများ အမှုထမ်းသည့် မှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ စစ်ချီလမ်းကြောင်းမှာ [[ဟံသာဝတီ]]မှ [[မုတ္တမ]]၊ [[မော်လမြိုင်]] ထိုမှ [[အတ္တရံမြစ်]]အတိုင်း ချီတက်ပြီး [[ဘုရားသုံးဆူတောင်ကြား]]ကိုဖြတ်ကာကံပူရီ(ယခု ကတ်ချနာဘူရီ)၊ထိုမှ [[အယုဒ္ဒယ]]ဖြစ်သည်။
== တိုက်ပွဲများ၊အယုဒ္ဒယကို ဝန်းရံခြင်း ==
ပထမဆုံး တိုက်ပွဲမှာ ကံပူရီ ဖြစ်ပြီး ယိုးဒယားမင်းကိုယ်တိုင် ဦးစီးသောစစ်တပ်ဖြစ်ကာ ဘုရင့်နောင်၏ ကြည်းတပ်နှင့်အတွေ့တွင် ဘုရင်ပြေးသဖြင့် တပ်ပျက်ကာ ဘုရင့်သားတော် နှင့် ညီတော်တို့ကို ဖမ်းမိလေသည်။ နောက် အယုဒ္ဒယထိချီတက်ကာ မြို့ကို တိုက်သော်လည်း မြို့ရိုးမြင့်ပြီး မြို့ပတ်လည်တွင်ရေရစ်ဝိုင်းနေသည့်အတွက် မြို့ကို ကျအောင်မတိုက်နိုင်ဖြစ်ကာ တစ်လကြာ ဝန်းရံနေရပြန်သည်။ ထိုအခါ အယုဒ္ဒယ အားနည်းစေရန် ကျန်ယိုးဒယားမြို့များကို ယူမည်ဟုတွေးကာ တပင်ရွှေထီးက ရံတပ်ကို နုတ်ကာ ကမန်ပိုက် သို့ချီလေသည်။
== ယိုးဒယားမင်း၏တပ်ကြီးကို အနိုင်ယူခြင်း ==
ထိုသို့ တပင်ရွှေထီး တပ်ကို မြို့မှခွာကြောင်း ကြားလျှင် ယိုးဒယားမင်းသည် တပ်ကြီးသုံးတပ် ဖွဲ့ကာ နောက်မှလိုက်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်အားရှေ့တပ်အဖြစ်ထားကာ မင်းတရားရွှေထီးသည် ဇေယျဒိသာဆင်ကိုစီးပြီးတိုက်ရန်ပြင်သည်။ သို့သော် ရှေ့ဖျားမှ ဘုရင့်နောင်တပ်သည် ရန်သူတပ်များ ကအနီးဆုံးအထိရောက်လာသဖြင့် မင်းတရားရွှေထီးအားစောင့်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့လေရာ ယိုးဒယားတပ်နှင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ရလေတော့သည်။ စစ်သုံးကြောင်းလုံးကို မြန်မာတို့က အနိုင်တိုက်နိုင်သဖြင့် ယိုးဒယားတို့တပ်ပျက်ကာ ယိုးဒယားဘုရင့်သားမက် ဩယားလဂွန်းအိန်မားကို ဆင်နှင့်တကွရ၏။ သုံ့ပန်းအမြောက်အမြားကိုလည်းဖမ်းမိပြီး တပင်ရွှေထီးထံဆက်သရာ အလွန်ဝမ်းမြောက်ကာ ဆုလာဘ်တော်များပေးသည်။ ထို့ပြင် ရဲရင့်စွာတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည့်ဘုရင့်နောင်၏ သားဖြစ်သူ ဇေယျသီဟ(နောင်တွင် [[နန္ဒဘုရင်|ငါးဆူဒါယကာ နန္ဒဘုရင်]])ကို လည်း မင်းရဲကျော်စွာ ဘွဲ့ပေးသည်။ ကမန်ပိုက်သို့ဆက်လက်ချီတက်ပြီး မြို့ကိုသိမ်းကာ တပ်ချနေလေရာ ယိုးဒယားမင်းထံမှ တမန် ၂ ဦးစေလာကာ သစ္စာခံမည့်အကြောင်း၊တိုက်ဆင် ၃၀၊ ငွေ ၃၀ဝ နှင့်တနင်္သာရီဆိပ်ကမ်းမှ အခွန်တော်ကို နှစ်စဉ်ဆက်သမည့်အကြောင်း လျှောက်လေသည်။ ထို့အပြင် ဆင်နှစ်စီးကိုလည်းဆက်သလာရာစစ်ပြေငြိမ်းရန်သဘောတူကာ ယိုးဒယား မင်း၏ညီတော် ဩယားပိဿလောက်နှင့် ဩယားသုဝဏ္ဏလောက်တို့ကို ဟံသာဝတီသို့လိုက်စေသည်။ နောက်တပ်ကို ဟံသာဝတီသို့ပြန်လှည့်ရာ ၉၁၀ ပြည့်နှစ်၊တန်ခူးလဆန်း ၃ ရက်တွင် ပြန်ရောက်သည်။ (အချို့ရာဇဝင်များတွင် မြန်မာတို့ အယုဒ္ဒယကို ရအောင်မတိုက်နိုင်သောကြောင့် ပြန်သည်ဟုလည်းဆိုကြသည်။)
= မင်းတရားရွှေထီးအကျင့်ပျက်ပြားလာခြင်း =
ထိုသို့ မြန်မာ့လက်နက်နိုင်ငံကို ကြီးထွားရန် သိမ်းသွင်းနိုင်သမျှသိမ်းသွင်းဖို့ကြိုးပမ်းခဲ့သော တပင်ရွှေထီးသည် များမကြာမှီတွင်ပင် အရက်၏ကျေးကျွန်ဖြစ်လာခဲ့ရလေသည်။ ထိုသေရည်သေရက်ကို ဖော်စပ်ကာဆက်သသူမှာ လူမျိုးခြားပေါ်တူဂီတစ်ဦးဖြစ်သူ ဒီယိုဂို ဆွာဇို ဒီမဲလို၏တူ ဖြစ်သည်။၎င်းမှာ မင်းလိုလိုက်ကာ ပြောဆိုတတ်သူဖြစ်ပြီးသေနတ်ပစ်ကျွမ်းကျင်လှရာ တပင်ရွှေထီးက အလွန်သဘောကျနှစ်သက်သဖြင့် နန်းတွင်းသူတစ်ဦးနှင့် ပင်လက်ဆက်ပေးပြီး ချီးမြှောက်ထားသည်။ ၎င်းတက်ကျွမ်းသည့် သေရည်ချက်အတတ်ဖြင့် အရက်သေစာတို့ကို ဖော်စပ်ကာ သုံးဆောင်စေပြီးစည်းရုံးလေရာ တပင်ရွှေထီးမှာ အကြီးအကျယ်ပင် စွဲလမ်းကာ ထိုသေရည်တွင်သာ နှစ်မျှောနေပြီးတိုင်းရေးပြည်ရာများလစ်ဟင်းသည်ထက်လစ်ဟင်းလာလေတော့သည်။ ညီလာခံမထွက်နိုင်တော့သည့်အပြင် မှူးမတ်များက အရေးအရာရှိ၍လျှောက်တင်လေတိုင်း ဘုရင့်နောင်အားဆုံးဖြတ်စေခြင်း၊ မှားယွင်းစွာ ဆုံးဖြတ်ခြင်းတို့ကြောင့် မှူးမတ်တို့က ဘုရင့်နောင်အား ထီးနန်းသိမ်းပိုက်ရန်လျှောက်သော်လည်း လက်မခံပဲ နေလေသည်။ နောက် ဒီယိုဂို ကိုလည်း ရွှေငွေအမြောက်အမြားပေးကာ သင်္ဘောတစ်စီးနှင့် ပြန်လွတ်လိုက်လေသည်။ ထိုသို့ရှိစဉ် တောင်ငူဘုရင်ခံဖြစ်သူ မင်းရဲသီဟသူ([[မင်းကြီးဆွေ]]၊ဘုရင့်နောင်၏ဖခင်)နတ်ရွာစံလေသည်။ ထို့ကြောင့်လစ်လပ်သည့် တောင်ငူဘုရင်ခံရာထူးကို ဘုရင့်နောင်၏ညီ ဖြစ်သူ [[တောင်ငူမင်းခေါင်|သီဟသူ]]အားပေးလေသည်။ ဘုရင့်နောင်ကိုမူ "ငါနှင့်အတူဖြစ်သည်။ မြို့စားရာထူးများအထွေအထူးပေးရန်မလို" ဟုဆိုလေသည်။
= တပင်ရွှေထီး၏ နောက်ဆုံးနေ့များ =
မင်းတရားရွှေထီး အကျင့်ပျက်ပြားလျှင် ဟံသာဝတီရှိမှူးမတ်များလည်း ဘုရင့်နောင်ကိုသာ အားထားပြီး ဘုရင့်နောင်ကလည်း ကိုယ်စား အုပ်ချုပ်ပေးကာ နေလေသည်။
== မွန်တို့သူပုန်ထခြင်း ==
ထိုသို့သောအချိန်တွင် မွန်တို့ထဲမှ မင်းလောင်းဆိုသူပေါ်ထွက်လာကာ မွန်တို့ပုန်ကန်ကြလေသည်။ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သူ [[သမိန်ထောရာမ]] မှာမွန်မင်း [[ဒုတိယဗညားရံ|ဗညားရံ]]အိမ်နိမ့်ဘဝတွင် မထင်မရှားမွေးဖွားခဲ့သည့် သားဖြစ်ပြီး မွန်မင်းမျိုးရိုးဟုဆိုကာ ရဟန်းလူထွက်ပြီး ပုန်ကန်ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို သမိန်ထောရာမ မှာအလွန်ဇွဲသတ္တိကောင်းလှသူအဖြစ် ကြော်ကြားသည်။ မွန်တို့ မကော်တွင် တပ်ချကာနေကြောင်းကြားလျှင် ဘုရင့်နောင်က ညီတော်နန္ဒယောဓာနှင့် မှူးမတ်များကို ချီတက်တိုက်ခိုက်စေသည်။ မကော်တွင် တိုက်ခိုက်ကြရာ သမိန်ထောရာမ တပ်ပျက်ကာနောက်လိုက်များဖြင့်ပြေးလေသည်။ နောက် သန်လျင်စား နန္ဒကျော်ထင်(ဘုရင့်နောင်၏ညီ) ဟံသာဝတီတွင်ရောက်နေပြီးသန်လျင်တွင်မရှိကြောင်းသိလျှင် သန်လျင်ကို ဝင်တိုက်ကာ အခိုင်အလုံနေသည်။ ထိုသို့ သမိန်ထောရာမ၏ ပုန်ကန်မှုတစစ ကြီးထွားလာသည်ကို တပင်ရွှေထီးသိလျှင် ဘုရင့်နောင် ကိုယ်တိုင်ချီတက်မှသာ ပြီးလွယ်မည်ဟုဆိုကာ တပ်ကြီးဖွဲ့ပြီး စေလွတ်လေသည်။ ဘုရင့်နောင်လည်း တပင်ရွှေထီး၏ လုံခြုံရေးကို စိတ်မချသဖြင့် ညီတော် တောင်ငူစား [[တောင်ငူမင်းခေါင်|သီဟသူ]]၊မုတ္တမစား စောလဂွန်းအိန် နှင့် အပါးတော်ခစားသည့် [[သမိန်စောထွတ်]]တို့ကို စောင့်လျှောက်ရန်တာဝန်ပေးမှာကြားပြီး စစ်ထွက်လေသည်။တင်ကိုယု သေနာပတီ
== သမိန်စောထွတ်အကောက်ကြံခြင်း၊တပင်ရွှေထီးလုပ်ကြံခံရခြင်း ==
သမိန်စောထွက်မှာ မွန်တိုင်းရင်းသားဖြစ်သည်အလျှောက် မွန်ဒေသကို မြန်မာတို့လာရောက်စိုးစံနေသည်ကို ကျေနပ်သူမဟုတ်ပေ။ အခွင့်အခါကိုစောင့်လျှက်တပင်ရွှေထီးအနားတွင် ခစားနေသူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မင်းတရားရွှေထီးအား လှည့်စားရန် ပုဏ္ဏားများကို လာဘ်ထိုး ကာဇာတာမသန့်ကြောင်း၊ဟံသာဝတီနန်းတော်မှ ခွာပြီးအရပ်တပါးတွင် ယာယီစံသင့်ကြောင်း လျှောက်စေသည်။ တပင်ရွှေထီးလည်း ယုံမှတ်ပြီး ယာယီစံရန် အရပ်ကိုရှာစေရာ သမိန်စောထွတ်က ပန်းတရော် တွင်နေရာသင့်ကြောင်း လျှောက်တင်ပြီး ပန်းတရော်တွင် ယာယီနန်းဆောက်စေသည်။ သီဟသူနှင့် စောလဂွန်းအိန် တို့တားသော်လည်း အရာမထင်တော့ပေ။ နောက် သီဟသူအား ဟံသာဝတီ နန်းစောင့်အဖြစ်ထားကာ စောလဂွန်းအိန်၊သမိန်စောထွတ် တို့ကိုခေါ်ဆောင်ပြီး ပန်းတရော်သို့သွားလေသည်။ ပန်းတရော်ရောက်လျှင် စစ်ရေးအချက်အချာဒေသဖြစ်သည့်စစ်တောင်းကိုစားသော မင်းမဟာလွန်ကြောင်းသိလျှင် အထွေအထူးမစဉ်းစားပဲ အနားရှိ သမိန်စောထွတ်ကို စားရန်ပေးပြန်သည်။ ထို့ပြင် သမိန်စောထွတ်၏ ညီနှစ်ဦးအား အနားတွင် ဓားလွတ်ကိုင်ခစားစေခဲ့သည်။ တစ်လခန့်အကြာတွင် ရခိုင်တပ်သို့ပြောင်းရွှေ့စံရန်ဆိုပြန်ရာ ဟံသာဝတီနှင့် ဝေးရာရခိုင်တပ်သို့ရွှေ့ပြန်သည်။ ရခိုင်တပ်အရောက်တွင် ဆင်ဖြူတော် ပေါ်သည်ဟုဆိုကာ အယုံသွင်းပြီး မုတ္တမစား အားဆင်ဖြူတော်ဖမ်းရန် အတွက်လူသူများသွားရောက်ခေါ်ယူစေသည်။ တပ်ကိုလည်း ကသာ(ယခုကသာဖြစ်မည်မထင်ပါ။ သိသူများဖြည့်ပေးစေချင်ပါသည်။)သို့တပ်မံရွှေ့ပြောင်းပြီး အင်ကလိန်ဘုရားအနီးတွင် တပ်တည်လေသည်။ ထိုသို့ဖြင့် အနားတွင် စိတ်ချယုံကြည်လောက်သည့် မှူးမတ်မရှိတော့သည့်အချိန်တွင် သမိန်စောထွတ်နှင့် ညီနှစ်ဦးတို့က သက္ကရာဇ် ၉၁၂ခု၊ကဆုန်လပြည့်ကျော် ၁ ရက်၊ည ၃ ချက်တီးအကျော်တွင် ဓားဖြင့်လည်ကိုဖြတ်၍
လုပ်ကြံရာ အိပ်ပျော်နေသည့် တပင်ရွှေထီး လွန်လေသည်။
= အကျဉ်းချုပ် =
မင်းတရားရွှေထီး၊လျှာနက်မင်း(ထိုင်းမူ)ဟုလည်းခေါ်ကြသည့် တပင်ရွှေထီးသည် မြန်မာ့သမိုင်းတွင် အတော်ပင်ထင်ရှားသည့် ဘုရင်ဖြစ်ပြီး တောင်ငူရာဇဝင်၊ဒုတိယပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ အစရှိသည့်သမိုင်းကြောင်းများတွင် အမြဲပါဝင်နေသူဖြစ်သည်။ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်တွင် နန်းတက်ပြီး အသက် ၃၅ နှစ်၊ နန်းသက် ၂၀ အဝင်တွင်လုပ်ကြံခံရပြီး ကွယ်လွန်သည်။ ထူးခြားချက်များမှာ မည်သည့် မိဖုရားကိုမှ တရားဝင် မိဖုရားကြီးအဖြစ် မထားခဲ့ခြင်း၊ အသက် ၈ နှစ်သာရှိသေးသည့် မွန်မိန်းမပျို ခေမနောကိုမိဖုရားအဖြစ်သိမ်းယူခြင်း၊အရက်သေစာ ခုံမြင်ကာဘဝပျက်ရခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ယိုးဒယားကိုတိုက်ခိုက်သည့်ပထမဆုံးမြန်မာမင်းအဖြစ်လည်း သမိုင်းတွင်သည်။ တိုက်သမျှစစ်တွင် ရှူံးသည်မရှိ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ နန်းတွင်းအမှူထမ်း သမိန်စောထွတ်ကို အယုံကြည်လွန်ကာ ၎င်း၏လုပ်ကြံခြင်းခံရသည်။ သေလွန်ချိန်တွင် ခေါင်းပြတ်မှာ မျက်တောင်ခတ်လျက်ပင်ရှိနေသေးသည်ဟုလည်းဆိုကြသည်။
= နောက်ဆက်တွဲ =
ထိုသို့ တပင်ရွှေထီးလွန်လျှင် သမိန်စောထွတ်က သမိန်စက္ကဝေါ ဘွဲ့ခံကာ စစ်တောင်းတွင် မင်းပြုသည်။ နောက် မကြာမီ [[ဟံသာဝတီ]]သို့ ပြောင်းရွှေ့နန်းတက်သည်။ တောင်ငူစားသီဟသူမှာ ဟံသာဝတီကိုစွန့်ခွာပြီး တောင်ငူသို့အရောက်ပြေးကာ မင်းခေါင်ဘွဲ့ခံပြီး သီးခြားမင်းပြုသည်။ ပြည်စား သတိုးဓမ္မရာဇာလည်း သတိုးသူ ဘွဲ့ခံကာ ပြည်တွင် သီးခြားမင်းပြုသည်။ သမိန်ထောရာမမှာ မုတ္တမဒေသသို့ရွှေ့ပြီး သမိန်စောထွတ်နှင့် ယှဉ်ပြိုင်နေသည်။ ကျန်အထက်မြန်မာပြည်ဒေသရှိ မြို့စားရွာစားများလည်း မိမိတို့ဒေသလုံခြုံရေးကို ပြင်ဆင်ကာ မည်သည့်ဖက်မှ မပါဝံ့ဘဲနေသည်။ ထိုအခါ [[ဒလ]]သို့ရောက်နေသည့် [[ဘုရင့်နောင်]]သည် မွန်အမှူထမ်းများကို သစ္စာပေးကာ [[ဒလ]]အနီးအပါးတွင် ချန်ရစ်စေပြီး [[တောင်ငူ]]သို့ ဦးစွာချီတက်ကာ ညီတော်မင်းခါင်အား တိုက်သည်။ တောင်ငူကိုရလျှင် တောင်ငူမှ အင်အားကိုယူပြီး [[ပြည်]]၊[[ဟံသာဝတီ]]၊ [[အင်းဝ]]အစရှိသဖြင့် အဆင့်ဆင့် သိမ်းပိုက်ကာ [[ဒုတိယ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံကြီး]]ကြီးကို အရှိန်မပျက် ဆက်လက်တည်ထောင်ခဲ့သည်။
= ရည်ညွှန်းကိုးကား =
* မင်းတရားရွေထီးနှင့်ဘုရင့်နောင်-ကေတုမတီတောင်ငူရာဇဝင်အစအဆုံး
* မြန်မာမင်းများအရေးတော်ပုံကျမ်း (၆) စောင်တွဲ
== ဆက်စပ်စာမျက်နှာများ ==
* [[ဘုရင့်နောင်]]
* [[ဟံသာဝတီ]]
{{နတ်}}
{{တောင်ငူခေတ်}}
[[ကဏ္ဍ:အပြင် ၃၇ မင်း]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]]
[[ကဏ္ဍ:တောင်ငူခေတ်]]
[[ကဏ္ဍ:တောင်ငူ-ဟံသာဝတီခေတ်]]
[[ကဏ္ဍ:တောင်ငူမင်းဆက်]]
8tyq3ewspok8g3x8ad4ehvxng2bfqjq
ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ ပထဝီဝင်
0
4634
753415
752597
2022-08-05T11:43:21Z
Albert Poliakoff
55831
[[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း]] စာမျက်နှာကို [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ ပထဝီဝင်]] သို့ Albert Poliakoffက ရွှေ့ခဲ့သည်: Name sort
wikitext
text/x-wiki
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''ထိုင်ဝမ်'''</big></big>
|-
! colspan="2"| [[File:Taiwan relief location map.png|250px|ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ အရှေ့ပိုင်းသည် တောင်တန်းဒေသ ဖြစ်ပြီး အနောက်ဘက်သို့ ပြေပြစ်သွားကာ တောင်ကုန်းများ လွင်ပြင်များ ရှိသည်။]]<br />[[File:LocationTaiwan.png]]
|-
| | '''ဘာသာစကား'''
| မင်နန်(ဖူကျန့်)</BR>ရုံးသုံးတရုတ်စကား</BR>ဟတ်ကား</BR>တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကား
|-
| '''မြေဧရိယာ'''
| ၃၆,၁၈၉ km²<br />(ကမ္ဘာတွင် နံပါတ် ၁၃၆)
|-
| '''ရေဧရိယာ %'''
| ၁၀.၃၄ %
|-
| '''ကမ်းရိုးတန်း'''
| ၁,၅၆၆.၃ ကီလိုမီတာ
|-
| '''[[လူဦးရေ]]'''
| ၂၃ သန်းခန့် (၂၀၀၉ မေ)<ref>{{Cite web |title=中華民國內政部統計資訊服務網 |url=http://www.moi.gov.tw/stat/index.asp |accessdate=27 June 2009 |archivedate=28 March 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080328055423/http://www.moi.gov.tw/stat/index.asp }}</ref>
|-
| '''နိုင်ငံ'''
| {{အလံ|ထိုင်ဝမ်|name=တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ}}
|-
| '''အကြီးဆုံးမြို့'''
| [[ထိုင်ပေမြို့]]
|-
| '''အမြင့်ဆုံးတောင်'''
| [[ယွိစန်း (မြစိမ်းတောင်)]]
|-
| '''အမြင့်ဆုံးတိုက်'''
| [[ထိုင်ပေ ၁၀၁]]
|-
| '''အကြီးဆုံးဆိပ်ကမ်း'''
| [[ကောင်းရှုံဆိပ်ကမ်း]]<br />(ကမ္ဘာတွင် နံပါတ် ၁၂)<ref>[http://tw.news.yahoo.com/article/url/d/a/081214/2/1b5z0.html 高雄港 全球排名可望回升]</ref>
|-
| '''လူဦးရေအဆင့်'''
| ကမ္ဘာတွင် ၄၆
|-
| '''GDP'''
| ၁၈,၀၄၂ ဒေါ်လာ
|-
| '''လူဦးရေထူထပ်မှု'''
| ၆၃၇.၂၉ km²<br />(ကမ္ဘာတွင် နံပါတ် ၉)
|-
| '''[[လူမျိုး]]'''
| ဟန့်တရုတ်လူမျိုး</BR> [[ထိုင်ဝမ် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ|တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ]]
|-
| '''ငွေကြေး '''
| [[ထိုင်ဝမ်ဒေါ်လာ]](TWD)
<li><span style="font-size:smaller;"> NT$ သို့ NTD ဟု<br />ရေးသားလေ့ရှိသည်။</span>
|-
| '''အချိန်ဇုန် '''
| [[UTC+8]]
|-
| '''[[ဗို့အား]]'''
| AC110V 60 Hz<br />AC220V 60 Hz (အသုံးနည်း)
|-
| '''ဝက်ဘ်ဆိုက်သင်္ကေတ'''
| [[.tw]]
|-
| nowrap|'''နိုင်ငံကုဒ်နံပါတ်'''
| +886
|}
ထိုင်ဝမ်သည် [[အာရှတိုက်]]၏ အရှေ့ဘက် [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]]၏ မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည့် [[ကျွန်း (ကုန်းမြေ)|ကျွန်း]]တစ်ကျွန်းဖြစ်ပြီး ဧရိယာမှာ 36,188 [[စတုရန်းကီလိုမီတာ]]ကျယ်ဝန်းသည်။ လက်ရှိတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] (အာအိုစီ) (ထိုင်ဝမ်၏ တရားဝင်နိုင်ငံတော်အမည်) (Republic of China, ROC) အစိုးရမှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။
ထိုင်ဝမ်သည် [[ယူရိုအေးရှား]][[ကျောက်လွှာ]]နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်]]ပင်လယ်ရေအောက် ကျောက်လွှာတို့ တွန်းထိုးမှုမှ ပေါ်ထွက်လာသည့် ကျွန်းဖြစ်သည်။ ပုံသဏ္ဌာန်အားဖြင့် ရှည်မြောမြော [[ကန်စွန်းဥ]]ပုံရှိသည်။ [[မြောက်ယဉ်စွန်းတန်း]]သည် ထိုင်ဝမ်၏ အလယ်ပိုင်းဒေသကို ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ထိုင်ဝမ် တစ်လွှားရှိ မြေအနေအထားမှာ တောင်တန်းများဖြစ်ပြီး မြင့်မားမတ်ဆောက်သည်။ [[တောင်တန်း]]များသည် များသောအားဖြင့် အရှေ့မြောက်အရပ်မှ အနောက်တောင်အရပ်ဘက်သို့ သွယ်တန်းလျက်ရှိသည်။ [[လွင်ပြင်]]များမှာ ကျဉ်းမြောင်းသည်။ မကြာခဏ မြေ[[ငလျင်]]လှုပ်လေ့ရှိပြီး [[ရေပူစမ်း]]နှင့် [[မီးသေတောင်]]များ ပေါများသည်။
ထိုင်ဝမ်၏ရာသီဥတုမှာ ပူအိုက်စွတ်စိုသည့် ရာသီဥတုမျိုးဖြစ်သည်။ နွေဦးနှင့် နွေရာသီ စပ်ကူးမတ်ကူးကာလတွင် မက်မန်းမိုး ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ နွေရာသီတွင်မူ [[ထိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်း]]ဝင်တတ်ပြီး ဆောင်းရာသီတွင် အရှေ့မြောက်လေ တိုက်ခတ်လေ့ရှိသည်။ အအေးဆုံးလ၏ ပျမ်းမျှအပူချိန်မှာ ၁၄ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် လောက်သာရှိပြီး နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်မှာ ၂၅၁၀ မီလီမီတာ အထက်တွင်ရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းဒေသတွင် တနှစ်ပတ်လုံး မိုးရွာသွန်းလေ့ရှိသော်လည်း တောင်ပိုင်းဒေသတွင်မူ နွေဥတုတွင်သာ မိုးရွာတတ်သည်။ နွေနှင့် ဆောင်းဦးရာသီများတွင် ထိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်း ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်လေ့ရှိသည်။ ရာသီဥတုနှင့် မြေမျက်နှာ အသွင်အပြင်တို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင် အပူပိုင်းရာသီ၊ အပူလျော့ပိုင်းရာသီ၊ သမပိုင်းရာသီနှင့် အအေးပိုင်းရာသီများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင် အမျိုးအမယ် စုံလင်ပြောကြွယ်သည့် သဘာဝရှုခင်းနှင့် သဘာဝလောကကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။
ထိုင်ဝမ်တွင် လူဦးရေ ၂၃ သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် [[ဟော်လော့လူမျိုး]] အများစုနေထိုင်ကြပြီး [[ဟတ်ကားလူမျိုး]]、[[ထိုင်ဝမ် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ|တိုင်းရင်းသားလူမျိုး]]နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားပြည်နယ်မှ လူမျိုးနွယ်စုများကိုလည်း တွေ့ရှိနိုင်သည်။ အစိုးရရုံးသုံးစာမှာ [[တရုတ်စာ အခက်ရေးနည်း]]ဖြစ်ပြီး အဓိက သုံးစွဲသည့် ဘာသာစကားများမှာ [[ထိုင်ဝမ်စကား]]([[မင်နန်စကား]])၊ [[ကော်ယွီတရုတ်စကား]]([[ရုံးသုံးတရုတ်စကား]])၊ [[ဟတ်ကားစကား]]နှင့် [[တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကား]]များ ဖြစ်ကြသည်။
အရေးပါသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမှာ [[အဆင့်မြင့်နည်းပညာ]]လုပ်ငန်း၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် [[နာနိုတက္ကနော်လော်ဂျီ|နာနိုနည်းပညာ]]၊ [[光電工程|အလင်းနှင့် လျှပ်စစ်]]ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများသို့ ဦးတည် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ သွင်းကုန်အပိုင်းတွင် ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ အပါအဝင် စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်များကို အဓိကတင်သွင်းပါသည်။ လက်ရှိတွင် [[ခရီးသွားလုပ်ငန်း]] ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အင်တိုက်အားတိုက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။
== အမည်ပေါ်ပေါက်လာပုံ ==
ထိုင်ဝမ်၏အမည် ပေါက်ပေါက်လာပုံနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အဆို အမျိုးမျိုးရှိသည်။ အဆိုတမျိုးမှာ ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသမှ ရှီးလားယာ တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကား Taian (ထိုင်အန်) သို့ Tayan (တာယန်)မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ “ရပ်ဝေးမှလာသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။<ref>{{Cite web |title=學習加油站—台灣名稱的由來 |url=http://content.edu.tw/junior/co_tw/ch_yl/city/citaiwan.htm |accessdate=27 June 2009 |archivedate=9 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609185121/http://content.edu.tw/junior/co_tw/ch_yl/city/citaiwan.htm }}</ref> ဒတ်ချ်ကိုလိုနီခေတ်တွင် ထိုင်ဝမ်အား ဒတ်ချ်ဘာသာဖြင့် Taioan ဟုခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ယင်းကို အစွဲပြု၍ တရုတ်စာဖြင့် 「大員」(တာ့ယွမ်)၊ 「台員」(ထိုင်ယွမ်)၊ 「大灣」(တာ့ဝမ်း) သို့「台窩灣」(ထိုင်ဝေါဝမ်း) ဟု ရေးသားကြသည်။ ယင်းအမည်နာမများသည် မူလက ယခုခေတ် ထိုင်နန်ဒေသကို ညွှန်းဆိုခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ထိုင်ဝမ်တကျွန်းလုံး၏ အမည်ဖြစ်လာသည်။ ရှေးခေတ် ဂျပန်တို့က ထိုင်ဝမ်အား 高砂 (တာကဆကို့) 高砂國 (တာကစကို့ပြည်) ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=民視,台灣筆記 |url=http://www.ftvn.com.tw/Topic/CaringTW/TWnotes/1217.htm |accessdate=27 June 2009 |archivedate=11 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111111190033/http://www.ftvn.com.tw/Topic/CaringTW/TWnotes/1217.htm }}</ref>
ထိုင်ဝမ်၏ အခြားအမည်တခုမှာ “ဖော်မိုဆာ” ဖြစ်သည်။ ၁၆ ရာစုက ပေါ်တူဂီသင်္ဘော ထိုင်ဝမ်အနီး ဖြတ်သန်းသွားခိုက် ပင်လယ်ပြင်မှ မျှော်ကြည့်ရတွင် ထိုင်ဝမ်သည် လှပသည့် ကျွန်းတကျွန်းဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိကာ Ilha Formosa!ဟု ဟစ်အော်ကြသည်။ ပေါ်တူဂီ ဘာသာတွင် ဖော်မိုဆာသည် လှပသောဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး အီဟာမှာ ကျွန်းကို ဆိုလိုသည်။ ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ် မတိုင်မှီ ဥရောပ နိုင်ငံများက အဓိက အသုံးပြုသည့် အမည်ဖြစ်သည်။<ref>[http://www.ettoday.com/2005/11/04/11324-1768980.htm 網路追追追/哪裡有「美麗」?Formosa的真相?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081206151323/http://www.ettoday.com/2005/11/04/11324-1768980.htm |date=6 December 2008 }}與[[福爾摩沙|Formosa]]</ref>
== သမိုင်း ==
[[File:Beinan_Archaeological_Site.jpg|right|thumbnail|180px|ပူယူမာ တိုင်းရင်းသား လူမျိုး၏ လမင်းပုံ ကျောက်တိုင်။ (၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ကူးသည်။)]]
=== ၁၇ ရာစု မတိုင်မှီ ===
ကျောက်ခေတ်ဟောင်း နှောင်းပိုင်းကာလ (ဘီစီ ၅၀၀၀၀ - ၁၀၀၀၀) ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်တွင် လူသားများ နေထိုင်ကျက်စားလျက် ရှိပြီဖြစ်သည်။ တိကျသည့် သက်သေအထောက်အထားမှာ ကျောက်ခေတ်သစ် (ဘီစီ ၅၀၀၀) နောက်ပိုင်း သမိုင်းမတင်မှီ ယဉ်ကျေးမှုသည် ဩစထြိုနေးရှား ဘာသာစကားပြော လူမျိုးများချန်ရစ်ခဲ့ခြင်း ဆိုသည့် အချက်ဖြစ်သည်။ <ref>劉益昌(1996)</ref> “သုံးပြည်ထောင်မှတ်တမ်း”တွင် သုံးပြည်ထောင်ခေတ် ဝူပြည်မှ စစ်တပ်စေလွတ်ကာ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်သို့ တက်ရောက်ခဲ့ဖူးကြောင်း၊ “ဆွေကျမ်း”တွင် ဆွေရန်ဧကရာဇ်က “လျိုချိုပြည်”အား စစ်ထိုးခဲ့ဖူးကြောင်း ရေးသားထားသည်။ သို့သော်လည်း ရှေးခေတ် တရုတ်ကျမ်းဂန်များတွင် ရေးမှတ်ထားသည့် ဒေသမှာ ထိုင်ဝမ်ဖြစ်ကြောင်း သက်သေမပြနိုင်ပါ။
၁၂၈၁ ခုနှစ်တွင် မွန်ဂိုဘုရင်က ဂျပန်အား သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း မုန်တိုင်းကြောင့် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ဂျပန်ကို တိုက်ရန် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းတွင် ခြေကုတ်ယူကာ ဖုန်ဟူကျွန်းတွင် ပတ္တရောင်ဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ထိုဌာနသည်လည်း ဖုန်ဟူကျွန်း၏ ပထမဦးဆုံးသော အုပ်ချုပ်ရေးဌာနဖြစ်သည်။ မင်မင်းဆက်ကာလတွင် ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၁၃၈၄ ခုနှစ်တွင် ပင်လယ်ပိတ်ဆို့ရေး မူဝါဒကြောင့် ယင်းပတ္တရောင်ဌာနအား ပိတ်ခဲ့သည်။ ၁၅၆၃ ခုနှစ်တွင် ကမ်းရိုးတန်း လုံခြုံရေးအတွက် ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်မှာ ၁၆၂၂ ခုနှစ် ဒတ်ချ်တို့ ဖုန်ဟူအား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်အထိ ဖြစ်သည်။
[[File:台灣地圖.jpg|thumbnail|210px|left|၁၆ ရာစုမှ ထိုင်ဝမ်ရှေးမြေပုံ]]
မလေးပေါ်လီနေးရှား လူမျိုးများသည်လည်း ၁၆ ရာစုမတိုင်မှီကတည်းက ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသူများဖြစ်သည်။ ယင်းထိုင်ဝမ် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများသည် ထိုင်ဝမ်တကျွန်းလုံးတွင် ဖြန့်ကျက်နေထိုင်ကြပြီး ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားမှာ ဩစထြိုနေးရှား ဘာသာစကားအနွယ်ဝင်ဖြစ်သည်။ ထိုင်ဝမ်တိုင်းရင်းသားများ၏ သွားမစုံခြင်း၊ ဆေးမင်ကြောင်ထိုးခြင်း၊ အမည်နာမတွင် ဖခင်အမည်ပါ ထည့်မှည့်ခြင်း၊ အသက်အရွယ်အလိုက် မျိုးဆက်ခွဲခြားခြင်း၊ လူကြီးသူမများက အုပ်ချုပ်ခြင်း၊ ရန်သူ၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ယူခြင်း၊ ဝိညာဉ်များအား ပူဇော်ခြင်း၊ ကွယ်လွန်သူအား အိမ်တွင်း၌ သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း စသည့် အလေ့အထများသည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ ရှေးခေတ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။<ref>{{Cite web |title=臺灣原住民介紹 |url=http://www.tacp.gov.tw/INTRO/FMINTRO.HTM |accessdate=27 June 2009 |archivedate=25 June 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070625065028/http://www.tacp.gov.tw/intro/fmintro.htm }}</ref>
၁၆ ရာစု ခေတ်လယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအကြား မိဒတိုင်း (Kingdom of Middag) ပေါ်ထွန်းလာသည်။ ကျေးရွာပေါင်း ၁၅ ရွာမှ ၁၈ ရွာရှိ ပါပိုရားနှင့် ဘဘူဇာလူမျိုး၊ ပါဇိလူမျိုးနှင့် ဟွန်ယာလူမျိုး တစိတ်တပိုင်းတို့ ပူးပေါင်း ထူထောင်ထားသည့် တိုင်းပြည် ဖြစ်သည်။ ဘုံအကြီးအကဲအား Quataong ဟု ခေါ်သည်။ နယ်နမိတ်မှာ လက်ရှိ တာ့တုချောင်း ချိုင့်ဝှမ်းဒေသ တလျှောက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတိုင်းပြည်သည် ၁၆၄၄ ခုနှစ် ဒပ်ချ်လူမျိုးများ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်လာပြီးနောက်တွင် ဒတ်ချ်တို့ထံ ဩဇာခံခဲ့သည်။ မင်းမင်းဆက်ကာလနှင့် [[ကျိန့်ချိန်ကုန်း (ကိုဆင်ဂါ)]] အုပ်စိုးသည့်ခေတ်တွင် အဖိနှိပ်ခံရ၍ ပျက်သုဉ်းလုနီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ချင်းမင်းဆက်ခေတ်တွင် ချင်းမင်းဆက်အား ခုခံတော်လှန်ရာတွင် အရေးမလှ၍ လူမျိုးသုဉ်းခဲ့ရသည်။
၁၆ ရာစု ခေတ်လယ်ပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံ အရှေ့တောင်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် ပင်လယ်ဓားပြများ ဆိုးသွမ်းကြသည်။ ပင်လယ်ဓားပြများသည် ထိုင်ဝမ်အား ပုန်းခိုရာ နေရာအဖြစ် အသုံးချခဲ့သည်။ တရုတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် လုယက်ကြချိန် စစ်သားများနှင့် ဝင်တိုးလျှင် ဖုန်ဟူသို့ ထွက်ပြေးကြပြီး ထိုမှတဆင့် ထိုင်ဝမ်သို့ ရောက်လာကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဟန်တရုတ် အနည်းအကျဉ်းမှအပ ထိုင်ဝမ်တွင် အခြေချလာသူများ ဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းတွင် ပေါ်တူဂီလူမျိုးများသည် အရှေ့အာရှနှင့် ထိုင်ဝမ်သို့ ပထမဦးဆုံး ရောက်လာသည့် ဥရောပသား စူးစမ်းရှာဖွေရေးသမားများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဘိန်းနှင့် တိုင်းရင်းသားများထံမှာ ရိက္ခာပစ္စည်းများ ဖလှယ်ယူခြင်းသာ ရှိပြီး ထိုင်ဝမ်အား ကိုလိုနီနယ်အဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။
=== ဒပ်ချ်နှင့် စပိန် ကိုလိုနီခေတ် ===
[[File:FortZelandia S.jpg|thumbnail|200px|ဇီလန်ဒီယာရဲတိုက် (၁၈၇၅)]]
၁၆၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖုန်ဟူကျွန်းကို သိမ်းပိုက်ထားသည့် ဒပ်ချ်နှင့် မင်မင်းဆက် အစိုးရနှင့် လက်မှတ်ရေးထိုးကား ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် စတင် အခြေစိုက်လေသည်။ ဒပ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ဒပ်ချ်လူမျိုးတို့သည် ထိုင်နန်မြို့အနီးတွင် စီးပွားရေးရာ ရုံးခန်းတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ၁၆၂၅ ခုနှစ်တွင်မူ ထိုင်ဝမ်ရှိ ဒပ်ချ်တို့၏ နိုင်ငံရေး အချက်အချာအဖြစ် ထိုင်နန်မြို့တွင် ဇီလန်ဒီယာ ရဲတိုက် (ယနေ့အန်းဖိန်ရှေးဟောင်းရဲတိုက်) ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်မှစကာ ဆန်စပါးနှင့် သကြားထွက်နှုန်း တိုးမြှင့်ရန်အတွက် တရုတ်ပြည် ဖူကျန့်ဒေသတလျှောက်မှ လုပ်သားများကို ငှားရမ်းကာ ထိုင်ဝမ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လာစေသည်။ ၁၆၂၆ မှ ၁၆၄၂ ခုနှစ်ကြား ကာလတွင် စပိန်လူမျိုးတို့သည် ထိုင်ဝမ်မြောက်ပိုင်းဒေသကို သိမ်းပိုက်ကြီးစိုးခဲ့ကြသည်။ <ref>[http://www.taiwanus.net/history/1/30.htm 西班牙人殖民北台灣(1626~1642)]</ref> စပိန်တို့သည် ကြီးလုံဒေသတွင် မြို့တည်ကာ စိန့်ဆာဗေဒေါမြို့ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ယနေ့ တန့်ဆွေဒေသတွင် စိန့်ဒိုမင်ဂိုမြို့ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြန်သည်။
ဒီ့နောက်တွင် ဒပ်ချ်နှင့် စပိန်တို့သည် အရှေ့အာရှဒေသတွင် အားပြိုင်လာသည်။ ဒပ်ချ်တို့သည် ဂျပန်အစိုးရအား စပိန်တို့က တွန်းလှန်ဖို့ ကြံစီနေကြောင်း သတင်းဖြန့်သောကြောင့် ဂျပန်တို့သည် တရုတ်နှင့် ဒပ်ချပ်မှလွဲ၍ အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် တံခါးပိတ်ဝါဒကို ကျင့်သုံးလာစေသည်။ ဒပ်ချ်တို့သည် ၁၆၄၂ ခုနှစ်တွင် စပိန်တို့ ကြီးစိုးနေသည့် ကြီးလုံဒေသကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ စပိန်တို့ကို မောင်းထုတ် ခဲ့သည်။
ဒပ်ချ်တို့ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ကိုလိုနီအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်သမိုင်းတွင် ပထမဦးဆုံးသော စနစ်ကျသည့် အုပ်ချုပ်ရေး အစိုးရဖြစ်သည်။ ဒပ်ချ်တို့ ထိုင်ဝမ်ကို သိမ်းပိုက်ရသည့် အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၊ အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသများနှင့် ကုန်သွယ်ရာတွင် အချက်အချာ ဒေသအဖြစ် အသုံးချရန်ဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က ထိုင်ဝမ်သည် ဒပ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီ၏ အာရှဒေသတွင်း ဒုတိယအရေးပါသည့် ခြေကုတ်စခန်း ဖြစ်လာသည်။
ဒပ်ချ်တို့၏ ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုကြောင့် ထိုင်ဝမ်တိုင်းရင်းသားများသည် ၁၆၃၅ နှင့် ၁၆၃၆ ခုနှစ်တို့တွင် ဒပ်ချ်တို့အား တော်လှန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကျိန့်ကျိလုန်နှင့် ကောဟွိုင်ယိဦးဆောင်သည့် တရုတ်ပြည်မကြီးမှ ပြောင်းရွှေ့လာသူများသည်လည်း ဒပ်ချ်တို့ကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ ဤသို့ တော်လှန်မှုများကို ကာကွယ်နိုင်ရန် ဒပ်ချ်တို့သည် ဖရိုဗင်ရှား ရဲတိုက် (ယခု ချစ်ခန်ရှေးဟောင်းရဲတိုက်) ကို တည်ဆောက်ပြန်သည်။ ၁၆၆၁ ခုနှစ်တွင် [[ကျိန့်ချိန်ကုန်း (ကိုဆင်ဂါ)]]ဦးဆောင်သည့် တပ်ဖွဲ့သည် ဇီလန်ဒီယာ ရဲတိုက်ကို ဝန်းရံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒပ်ချ်တို့သည် ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အညံ့ခံကာ ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ရပြီး ဒပ်ချ်အုပ်စိုးမှုလည်း တပါတည်း အဆုံးသတ်သွားလေသည်။
=== ကိုဆင်ဂါခေတ် ===
ကိုဆင်ဂါခေတ်သည် ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဒပ်ချ်တို့အား အနိုင်ရခဲ့ချိန်မှ စတင်ကာ မျိုးဆက် ၃ ဆက် ၂၃ နှစ်တာ အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ၁၆၈၃ ခုနှစ်တွင် မန်ချူး ချင်းမင်းဆက်ထံ ဩဇာခံလိုက်ချိန်တွင် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်တွင် မင်မင်းဆက် ပျက်သုဉ်းပြီးနောက် မင်မင်းဆက်၏ သစ္စာခံဟု မိမိကိုယ်ကို ခံယူထားသည့် ကိုဆင်ကာသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ရောက်ရှိလာကာ ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းရှိ ယခု ထိုင်နန်ဒေသတွင် တုန်းနင်တိုင်းကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကိုဆင်ဂါသည် နာမကျန်းဖြစ်ကာ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သားဖြစ်သူ ကျိန့်ကျင်းက အရိုက်အရာ ဆက်ခံခဲ့ကာ ၁၆၈၂ ခုနှစ်အထိ စိုးစံခဲ့သည်။ ကျိန့်ကျင်း ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ကိုဆင်ဂါ၏မြေး ကျိန့်ခဲ့ဆွမ် အာဏာရလာကာ တရုတ်ပြည် အရှေ့တောင် ကမ်းရိုးတန်းဒေသကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး မန်ချူးကိုတော်လှန်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်မှစ၍ ထိုင်ဝမ်သည် မန်ချူးအုပ်ချုပ်မှုအောက် ကျရောက်ခဲ့သည်။
=== ချင်းမင်းဆက်ခေတ် ===
ထိုင်ဝမ်အား ချင်းမင်းဆက် အုပ်ချုပ်သည့် ကာလမှာ ၁၆၈၃ ခုနှစ်မှ ၁၈၉၅ ခုနှစ် ကျာဝူစစ်ပွဲ ([[ပထမတရုတ်ဂျပန်စစ်ပွဲ]])အပြီး ထိုင်ဝမ်အား ဂျပန်တို့အား စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ပေးအပ်ခဲ့ချိန်အထိဖြစ်ပြီး အုပ်ချုပ်သည့်ကာလ ၂၁၂ နှစ်တာ ကြာမြင့်သည်။
၁၆၈၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ထိုင်ဝမ်အား ချင်းအင်ပါယာ၏ နယ်မြေအဖြစ် တရားဝင် ရေးဆွဲခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုနှစ်ဦးပိုင်းတွင် မန်ချူးအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်အုပ်ချုပ်ရေး အပိုင်းတွင် တက်ကြွမှု မရှိလှပေ။ ကနဦးတွင် ဒပ်ချ်နှင့် ကိုဆင်ဂါခေတ်၌ ထိုင်ဝမ်သို့သွားရောက် အခြေချသည့် ဟန်တရုတ်လူမျိုးများအား တရုတ်ပြည်သို့ အဓမ္မပြန်ခေါ်ကာ ထိုင်ဝမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူများအား တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကန့်သတ်ခဲ့၍ မိသားစုဝင်များကို မခေါ်ဆောင်သွားရဟု တားမြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အရှေ့တောင် ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင် နေထိုင်ကြသူများသည် အသက်စွန့်ကာ ထိုင်ဝမ်သို့ သွားရောက်ပြီး အနောက်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချကြသည်။ နောင်တွင် ထိုင်ဝမ်အရှေ့ပိုင်းဒေသသို့ တဖြည်းဖြည်း တိုးချဲ့လာသည်။ သို့သော်လည်း အလယ်တွင် ဗဟိုရိုးမ တောင်တန်းကြီး ကာဆီးနေသောကြောင့် အရှေ့ပိုင်းဒေသသို့ သွားရောက်သူ နည်းပါးလှသည်။<ref>{{Cite web |title=漢人移墾台灣 |url=http://www.twcenter.org.tw/wu13/07.htm |accessdate=15 November 2010 |archivedate=30 October 2003 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20031030153636/http://www.twcenter.org.tw/wu13/07.htm }}</ref> အစောပိုင်းကာလ၌ မန်ချူးအစိုးရ စေလွှတ်လာသည့် အရာရှိများ ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ စကားမပေါက်ခြင်းနှင့် ဖိနှိပ်ခြင်းတို့ကြောင့် ဆူပူပုန်ကန်မှုများ မကြာမကြာ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။
၁၈ ရာစုနှစ် ချဲန်လုန်ဧကရာဇ် လက်ထက်နှောင်းပိုင်းတွင် အလုံးအရင်းလိုက် ပြောင်းရွှေ့လာမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ရှေ့လူ နောက်လူများအကြား နယ်မြေ အဝေမတည့်ခြင်းကြောင့် သွေးထွက်သံယိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ မန်ချူးအရာရှိများ၏ ညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် အမြစ်ပြတ်အောင် မချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပေ။ ဤသို့ အုပ်စုများအကြား ပဋိပက္ခများကြောင့် ကုန်သွယ်မှု၊ ယဉ်ကျေးမှု ဖလှယ်ရာတွင် ပိုမို ခဲယဉ်းစေသည်။ ၁၉ ရာစု နောက်ပိုင်းမှသာ အဘက်ဘက်မှ လူကြီးများ၏ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်လာစေသည်။
၁၉ ရာစု ခေတ်လယ် နောက်ပိုင်းတွင် အနောက်တိုင်း အင်အားကြီး နိုင်ငံများသည် တရုတ်နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဖောက်ကားရန် ရေကြောင်းလမ်းမှတဆင့် ကြိုးပမ်းလာခြင်းကြောင့် ၁၈၆၀ ခုနှစ်မှစ၍ ထိုင်ဝမ်ရှိ ဆိပ်ကမ်းအချို့ကို ဖွင့်လှစ် ပေးခဲ့သည်။ [[ဘိန်းစစ်ပွဲ]]အတွင်း ၁၈၄၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာမှစ ဗြိတိသျှ စစ်သင်္ဘောများ ထိုင်ဝမ်ကမ်းလွန် ပင်လယ်ပိုင်နက်အတွင်း ဝင်ရောက်ကာ မြောက်ပိုင်းရှိ [[ကြီးလုန်ဆိပ်ကမ်း]]နှင့် အနောက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ဝူချည်းဆိပ်ကမ်းကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း အချည်းအနှီးသာ ဖြစ်ခဲ့သည်။
[[File:1867年打狗港哨船頭.JPG|200px|left|thumbnail|၁၈၆၇ ခုနှစ်က တာကိုလှေဆိပ် (ယခု [[ကောင်းရှုံဆိပ်ကမ်း]])]]
၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသ၌ တိုင်းရင်းသားများက ဂျပန်တံငါသည်များအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဟိန်ချွန်းဒေသကို ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဤအဖြစ်အပျက်ကို ထိုင်ဝမ်သမိုင်းတွင် မူတန်းအရေးအခင်းဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ <ref>[http://www.taiwannation.org.tw/taiwan/twabo4.htm 牡丹社事件,1871-74]</ref> ဤအဖြစ်အပျက်ကြောင့်လည်း ချင်းမင်းဆက်သည် ထိုင်ဝမ်အုပ်ချုပ်ရေးအပေါ် သတိပြုလာသည်။ ၁၈၇၄ ခုနှစ် မေလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်စေလွှတ်၍ ထိုင်ဝမ်၏ ကာကွယ်ရေးကို ဖြည့်တင်းပေးသည်။ ၁၈၈၄ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ပွားသည့် တရုတ် ပြင်သစ်စစ်ပွဲ (၁၈၈၄ ဩဂုတ် - ၁၈၈၅ ဧပြီ) တွင် ပြင်သစ်တို့က ဖုန်ဟူကျွန်းစုနှင့် ထိုင်ဝမ်မြောက်ပိုင်း ကြီးလုန်ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>http://www.taiwanus.net/history/3/80.htm 法軍侵臺</ref>
ထိုနောက်တွင် မန်ချူးအစိုးရသည် ရေပိုင်နက် ကာကွယ်ရေးအပိုင်း၌ ထိုင်ဝမ်၏ အရေးပါပုံကို အလေးထားလာသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်အား ဖူကျန့်ပြည်နယ်၏ ခရိုင်အဆင့်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် အဆင့်တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.taiwanus.net/history/3/88.htm 1887年成立臺灣省]</ref> ထိုင်ပေမြို့ကို ရုံးစိုက်ရာမြို့အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ခေတ်မှီတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းများကို စတင် ဆောင်ရွက်လာသည်။ မန်ချူးအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်တွင် ပထမဦးဆုံးသော ရထားလမ်း၊ ကြေးနန်းရုံးနှင့် စာတိုက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုင်ဝမ်နှင့် ဖူကျန့်အကြား လျှပ်စစ်ဓာတ်မီးကြိုးများ ဆက်သွယ်ပေးခဲ့သောကြောင့် ထိုစဉ်အခါက အခြေခံ အဆောက်အဦး အတိုးတက်ဆုံး ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။
၁၈၉၄ ခုနှစ်မှ ၁၈၉၅ ခုနှစ်အတွင်း [[ပထမတရုတ်ဂျပန်စစ်ပွဲ]] (ကျာဝူစစ်ပွဲ) ဖြစ်ပွားရာ တရုတ်က စစ်ရှုံးခဲ့သည်။ ဂျပန်နှင့် စစ်ပြေငြိမ်းရေးအတွက် [[မာကွမ်းစာချုပ်]]ကို ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ထိုင်ဝမ်နှင့် ဖုန်ဟူကျွန်းတို့အား ပေးအပ်ခဲ့သည်။
=== ဂျပန်ခေတ် ===
၁၈၉၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့ ဂျပန်ဘုရင်ခံက ထိုင်ပေမြို့တွင် (ဂျပန်) အုပ်ချုပ်ရေး စတင်ခြင်း အခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့ချိန်မှစ၍ ၁၉၄၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၅ ရက်နေ့ ဂျပန်တို့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် စစ်ရှုံးပြီးနောက် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံက ထိုင်ဝမ်အား ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ချိန်အထိ ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်အား နှစ် ၅၀ နီးပါး အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။
== ကျမ်းကိုး ==
{{reflist|2}}
{{stub}}
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:ထိုင်ဝမ်]]
mi611e1jggpf42fzq6nc4ydyabxr0vz
753417
753415
2022-08-05T11:56:51Z
Albert Poliakoff
55831
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox country geography
| name = ထိုင်ဝမ်
| image name = [[File:Taiwan NASA Terra MODIS 23791.jpg|247px]]
| image caption = ထိုင်ဝမ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် အများအားဖြင့် တောင်တန်းထူထပ်ပြီး အနောက်ဘက်သို့ လျှောစောက်လွင်ပြင်များရှိသည်။ [[ပန်ဂူးကျွန်းများ]] သည် ပင်မကျွန်း၏အနောက်ဘက်ရှိ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားတွင်ရှိသည်။
| image alt =
| map = [[File:Taiwan (orthographic projection; southeast Asia centered).svg|247px]]
| region = [[အရှေ့အာရှ]]
| km area = 35,980
| area ranking = 138
| percent land = ၈၉.၇
| km coastline = 1,566.3
| exclusive economic zone = {{convert|83,231|km2|mi2|abbr= on}}
| highest point = [[ယူရှန်း]] {{cvt|3952|m|ft|0}}
| climate = [[အပူပိုင်းအဏ္ဏဝါရာသီဥတု]]{{refn|name=World Factbook}}
| natural resources = [[ကျောက်မီးသွေး]]၊ [[သဘာဝဓာတ်ငွေ့]]၊ [[ထုံးကျောက်]]၊ [[စကျင်ကျောက်]]၊ [[ကျောက်ဂွမ်း]] အနည်းငယ်၊ စိုက်ပျိုးနိုင်သောမြေများ{{refn|name=World Factbook}}
| environmental issues = [[လေထုညစ်ညမ်းမှု]]၊ စက်မှုထုတ်လွှတ်မှုနှင့် မိလ္လာအညစ်အကြေးများမှ [[ရေထုညစ်ညမ်းမှု]]၊ [[သောက်သုံးရေညစ်ညမ်းမှု]]၊ မျိုးသုဉ်းလုနီးပါး တိရိစ္ဆာန်မျိုးစိတ်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု၊ အဆင့်နိမ့် ရေဒီယိုသတ္တိကြွစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ စွန့်ပစ်ခြင်း၊<ref name="World Factbook">{{cite web |title=Taiwan |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/taiwan/ |work=The World Factbook |publisher=United States Central Intelligence Agency |access-date=6 May 2019}}</ref>
}}
{{Infobox Chinese
| title = ထိုင်ဝမ်
| pic = Taiwan.svg
| picsize = 200px
| collapse = yes
| t = [[wikt:臺灣|臺灣]]/[[wikt:台灣|台灣]]
| s = [[wikt:台湾|台湾]]
| bpmf = ㄊㄞˊ ㄨㄢ
| w = T'ai²-wan¹
| p = Táiwān
| tp = Táiwan
| mps = Táiwān
| gr = Tair'uan
| psp = Taiwan
| wuu = {{IPA-wuu|d̥e uɛ}}
| altname = {{lang-pt|(Ilha) Formosa}}
| t2 = {{linktext|福爾摩沙}}
| s2 = {{linktext|福尔摩沙}}
| l2 = လှပသောကျွန်း
| bpmf2 = ㄈㄨˊ ㄦˇ ㄇㄛˊ ㄕㄚ
| w2 = Fu²-êr³-mo²-sha¹
| p2 = Fúĕrmóshā
| tp2 = Fúĕrmósha
| mps2 = Fúĕrmóshā
| gr2 = Fwu'eelmosha
| poj = Tâi-oân
| tl = Tâi-uân
| h = Thòi-vàn
| buc = Dài-uăng
| buc2 = Hók-ī-mò̤-să
| j = Toi<sup>4</sup> Waan<sup>1</sup>
| j2 = fuk<sup>1</sup>ji<sup>5</sup>mo<sup>1</sup>saa<sup>1</sup>
}}
ထိုင်ဝမ်ကျွန်းသည် [[အာရှတိုက်]]၏ အရှေ့ဘက် [[ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ]]၏ မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည့် [[ကျွန်း (ကုန်းမြေ)|ကျွန်း]]တစ်ကျွန်းဖြစ်ပြီး ဧရိယာမှာ 36,188 [[စတုရန်းကီလိုမီတာ]]ကျယ်ဝန်းသည်။ လက်ရှိတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] (အာအိုစီ) (ထိုင်ဝမ်၏ တရားဝင်နိုင်ငံတော်အမည်) (Republic of China, ROC) အစိုးရမှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။
ထိုင်ဝမ်သည် [[ယူရိုအေးရှား]][[ကျောက်လွှာ]]နှင့် [[ဖိလစ်ပိုင်]]ပင်လယ်ရေအောက် ကျောက်လွှာတို့ တွန်းထိုးမှုမှ ပေါ်ထွက်လာသည့် ကျွန်းဖြစ်သည်။ ပုံသဏ္ဌာန်အားဖြင့် ရှည်မြောမြော [[ကန်စွန်းဥ]]ပုံရှိသည်။ [[မြောက်ယဉ်စွန်းတန်း]]သည် ထိုင်ဝမ်၏ အလယ်ပိုင်းဒေသကို ဖြတ်သန်းသွားသည်။ ထိုင်ဝမ် တစ်လွှားရှိ မြေအနေအထားမှာ တောင်တန်းများဖြစ်ပြီး မြင့်မားမတ်ဆောက်သည်။ [[တောင်တန်း]]များသည် များသောအားဖြင့် အရှေ့မြောက်အရပ်မှ အနောက်တောင်အရပ်ဘက်သို့ သွယ်တန်းလျက်ရှိသည်။ [[လွင်ပြင်]]များမှာ ကျဉ်းမြောင်းသည်။ မကြာခဏ မြေ[[ငလျင်]]လှုပ်လေ့ရှိပြီး [[ရေပူစမ်း]]နှင့် [[မီးသေတောင်]]များ ပေါများသည်။
ထိုင်ဝမ်၏ရာသီဥတုမှာ ပူအိုက်စွတ်စိုသည့် ရာသီဥတုမျိုးဖြစ်သည်။ နွေဦးနှင့် နွေရာသီ စပ်ကူးမတ်ကူးကာလတွင် မက်မန်းမိုး ရွာသွန်းလေ့ရှိသည်။ နွေရာသီတွင်မူ [[ထိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်း]]ဝင်တတ်ပြီး ဆောင်းရာသီတွင် အရှေ့မြောက်လေ တိုက်ခတ်လေ့ရှိသည်။ အအေးဆုံးလ၏ ပျမ်းမျှအပူချိန်မှာ ၁၄ဒီဂရီစင်တီဂရိတ် လောက်သာရှိပြီး နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှမိုးရေချိန်မှာ ၂၅၁၀ မီလီမီတာ အထက်တွင်ရှိသည်။ မြောက်ပိုင်းဒေသတွင် တနှစ်ပတ်လုံး မိုးရွာသွန်းလေ့ရှိသော်လည်း တောင်ပိုင်းဒေသတွင်မူ နွေဥတုတွင်သာ မိုးရွာတတ်သည်။ နွေနှင့် ဆောင်းဦးရာသီများတွင် ထိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်း ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်လေ့ရှိသည်။ ရာသီဥတုနှင့် မြေမျက်နှာ အသွင်အပြင်တို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင် အပူပိုင်းရာသီ၊ အပူလျော့ပိုင်းရာသီ၊ သမပိုင်းရာသီနှင့် အအေးပိုင်းရာသီများကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင် အမျိုးအမယ် စုံလင်ပြောကြွယ်သည့် သဘာဝရှုခင်းနှင့် သဘာဝလောကကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။
ထိုင်ဝမ်တွင် လူဦးရေ ၂၃ သန်းခန့် ရှိသည့်အနက် [[ဟော်လော့လူမျိုး]] အများစုနေထိုင်ကြပြီး [[ဟတ်ကားလူမျိုး]]、[[ထိုင်ဝမ် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ|တိုင်းရင်းသားလူမျိုး]]နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားပြည်နယ်မှ လူမျိုးနွယ်စုများကိုလည်း တွေ့ရှိနိုင်သည်။ အစိုးရရုံးသုံးစာမှာ [[တရုတ်စာ အခက်ရေးနည်း]]ဖြစ်ပြီး အဓိက သုံးစွဲသည့် ဘာသာစကားများမှာ [[ထိုင်ဝမ်စကား]]([[မင်နန်စကား]])၊ [[ကော်ယွီတရုတ်စကား]]([[ရုံးသုံးတရုတ်စကား]])၊ [[ဟတ်ကားစကား]]နှင့် [[တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကား]]များ ဖြစ်ကြသည်။
အရေးပါသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းမှာ [[အဆင့်မြင့်နည်းပညာ]]လုပ်ငန်း၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် [[နာနိုတက္ကနော်လော်ဂျီ|နာနိုနည်းပညာ]]၊ [[光電工程|အလင်းနှင့် လျှပ်စစ်]]ပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများသို့ ဦးတည် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ သွင်းကုန်အပိုင်းတွင် ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ အပါအဝင် စွမ်းအင်အရင်းအမြစ်များကို အဓိကတင်သွင်းပါသည်။ လက်ရှိတွင် [[ခရီးသွားလုပ်ငန်း]] ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အင်တိုက်အားတိုက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။
== အမည်ပေါ်ပေါက်လာပုံ ==
ထိုင်ဝမ်၏အမည် ပေါက်ပေါက်လာပုံနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အဆို အမျိုးမျိုးရှိသည်။ အဆိုတမျိုးမှာ ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသမှ ရှီးလားယာ တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကား Taian (ထိုင်အန်) သို့ Tayan (တာယန်)မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ “ရပ်ဝေးမှလာသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။<ref>{{Cite web |title=學習加油站—台灣名稱的由來 |url=http://content.edu.tw/junior/co_tw/ch_yl/city/citaiwan.htm |accessdate=27 June 2009 |archivedate=9 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110609185121/http://content.edu.tw/junior/co_tw/ch_yl/city/citaiwan.htm }}</ref> ဒတ်ချ်ကိုလိုနီခေတ်တွင် ထိုင်ဝမ်အား ဒတ်ချ်ဘာသာဖြင့် Taioan ဟုခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ယင်းကို အစွဲပြု၍ တရုတ်စာဖြင့် 「大員」(တာ့ယွမ်)၊ 「台員」(ထိုင်ယွမ်)၊ 「大灣」(တာ့ဝမ်း) သို့「台窩灣」(ထိုင်ဝေါဝမ်း) ဟု ရေးသားကြသည်။ ယင်းအမည်နာမများသည် မူလက ယခုခေတ် ထိုင်နန်ဒေသကို ညွှန်းဆိုခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ထိုင်ဝမ်တကျွန်းလုံး၏ အမည်ဖြစ်လာသည်။ ရှေးခေတ် ဂျပန်တို့က ထိုင်ဝမ်အား 高砂 (တာကဆကို့) 高砂國 (တာကစကို့ပြည်) ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=民視,台灣筆記 |url=http://www.ftvn.com.tw/Topic/CaringTW/TWnotes/1217.htm |accessdate=27 June 2009 |archivedate=11 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111111190033/http://www.ftvn.com.tw/Topic/CaringTW/TWnotes/1217.htm }}</ref>
ထိုင်ဝမ်၏ အခြားအမည်တခုမှာ “ဖော်မိုဆာ” ဖြစ်သည်။ ၁၆ ရာစုက ပေါ်တူဂီသင်္ဘော ထိုင်ဝမ်အနီး ဖြတ်သန်းသွားခိုက် ပင်လယ်ပြင်မှ မျှော်ကြည့်ရတွင် ထိုင်ဝမ်သည် လှပသည့် ကျွန်းတကျွန်းဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိကာ Ilha Formosa!ဟု ဟစ်အော်ကြသည်။ ပေါ်တူဂီ ဘာသာတွင် ဖော်မိုဆာသည် လှပသောဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး အီဟာမှာ ကျွန်းကို ဆိုလိုသည်။ ၁၉၅၀ ပြည့်လွန်နှစ် မတိုင်မှီ ဥရောပ နိုင်ငံများက အဓိက အသုံးပြုသည့် အမည်ဖြစ်သည်။<ref>[http://www.ettoday.com/2005/11/04/11324-1768980.htm 網路追追追/哪裡有「美麗」?Formosa的真相?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081206151323/http://www.ettoday.com/2005/11/04/11324-1768980.htm |date=6 December 2008 }}與[[福爾摩沙|Formosa]]</ref>
== သမိုင်း ==
[[File:Beinan_Archaeological_Site.jpg|right|thumbnail|180px|ပူယူမာ တိုင်းရင်းသား လူမျိုး၏ လမင်းပုံ ကျောက်တိုင်။ (၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် ရိုက်ကူးသည်။)]]
=== ၁၇ ရာစု မတိုင်မှီ ===
ကျောက်ခေတ်ဟောင်း နှောင်းပိုင်းကာလ (ဘီစီ ၅၀၀၀၀ - ၁၀၀၀၀) ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်တွင် လူသားများ နေထိုင်ကျက်စားလျက် ရှိပြီဖြစ်သည်။ တိကျသည့် သက်သေအထောက်အထားမှာ ကျောက်ခေတ်သစ် (ဘီစီ ၅၀၀၀) နောက်ပိုင်း သမိုင်းမတင်မှီ ယဉ်ကျေးမှုသည် ဩစထြိုနေးရှား ဘာသာစကားပြော လူမျိုးများချန်ရစ်ခဲ့ခြင်း ဆိုသည့် အချက်ဖြစ်သည်။ <ref>劉益昌(1996)</ref> “သုံးပြည်ထောင်မှတ်တမ်း”တွင် သုံးပြည်ထောင်ခေတ် ဝူပြည်မှ စစ်တပ်စေလွတ်ကာ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်သို့ တက်ရောက်ခဲ့ဖူးကြောင်း၊ “ဆွေကျမ်း”တွင် ဆွေရန်ဧကရာဇ်က “လျိုချိုပြည်”အား စစ်ထိုးခဲ့ဖူးကြောင်း ရေးသားထားသည်။ သို့သော်လည်း ရှေးခေတ် တရုတ်ကျမ်းဂန်များတွင် ရေးမှတ်ထားသည့် ဒေသမှာ ထိုင်ဝမ်ဖြစ်ကြောင်း သက်သေမပြနိုင်ပါ။
၁၂၈၁ ခုနှစ်တွင် မွန်ဂိုဘုရင်က ဂျပန်အား သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း မုန်တိုင်းကြောင့် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ဂျပန်ကို တိုက်ရန် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းတွင် ခြေကုတ်ယူကာ ဖုန်ဟူကျွန်းတွင် ပတ္တရောင်ဌာနကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ထိုဌာနသည်လည်း ဖုန်ဟူကျွန်း၏ ပထမဦးဆုံးသော အုပ်ချုပ်ရေးဌာနဖြစ်သည်။ မင်မင်းဆက်ကာလတွင် ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့ပြီး ၁၃၈၄ ခုနှစ်တွင် ပင်လယ်ပိတ်ဆို့ရေး မူဝါဒကြောင့် ယင်းပတ္တရောင်ဌာနအား ပိတ်ခဲ့သည်။ ၁၅၆၃ ခုနှစ်တွင် ကမ်းရိုးတန်း လုံခြုံရေးအတွက် ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်မှာ ၁၆၂၂ ခုနှစ် ဒတ်ချ်တို့ ဖုန်ဟူအား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်အထိ ဖြစ်သည်။
[[File:台灣地圖.jpg|thumbnail|210px|left|၁၆ ရာစုမှ ထိုင်ဝမ်ရှေးမြေပုံ]]
မလေးပေါ်လီနေးရှား လူမျိုးများသည်လည်း ၁၆ ရာစုမတိုင်မှီကတည်းက ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသူများဖြစ်သည်။ ယင်းထိုင်ဝမ် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများသည် ထိုင်ဝမ်တကျွန်းလုံးတွင် ဖြန့်ကျက်နေထိုင်ကြပြီး ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားမှာ ဩစထြိုနေးရှား ဘာသာစကားအနွယ်ဝင်ဖြစ်သည်။ ထိုင်ဝမ်တိုင်းရင်းသားများ၏ သွားမစုံခြင်း၊ ဆေးမင်ကြောင်ထိုးခြင်း၊ အမည်နာမတွင် ဖခင်အမည်ပါ ထည့်မှည့်ခြင်း၊ အသက်အရွယ်အလိုက် မျိုးဆက်ခွဲခြားခြင်း၊ လူကြီးသူမများက အုပ်ချုပ်ခြင်း၊ ရန်သူ၏ ဦးခေါင်းကို ဖြတ်ယူခြင်း၊ ဝိညာဉ်များအား ပူဇော်ခြင်း၊ ကွယ်လွန်သူအား အိမ်တွင်း၌ သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း စသည့် အလေ့အထများသည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ ရှေးခေတ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသည်။<ref>{{Cite web |title=臺灣原住民介紹 |url=http://www.tacp.gov.tw/INTRO/FMINTRO.HTM |accessdate=27 June 2009 |archivedate=25 June 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070625065028/http://www.tacp.gov.tw/intro/fmintro.htm }}</ref>
၁၆ ရာစု ခေတ်လယ်ပိုင်းတွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများအကြား မိဒတိုင်း (Kingdom of Middag) ပေါ်ထွန်းလာသည်။ ကျေးရွာပေါင်း ၁၅ ရွာမှ ၁၈ ရွာရှိ ပါပိုရားနှင့် ဘဘူဇာလူမျိုး၊ ပါဇိလူမျိုးနှင့် ဟွန်ယာလူမျိုး တစိတ်တပိုင်းတို့ ပူးပေါင်း ထူထောင်ထားသည့် တိုင်းပြည် ဖြစ်သည်။ ဘုံအကြီးအကဲအား Quataong ဟု ခေါ်သည်။ နယ်နမိတ်မှာ လက်ရှိ တာ့တုချောင်း ချိုင့်ဝှမ်းဒေသ တလျှောက် ဖြစ်သည်။ ယင်းတိုင်းပြည်သည် ၁၆၄၄ ခုနှစ် ဒပ်ချ်လူမျိုးများ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်လာပြီးနောက်တွင် ဒတ်ချ်တို့ထံ ဩဇာခံခဲ့သည်။ မင်းမင်းဆက်ကာလနှင့် [[ကျိန့်ချိန်ကုန်း (ကိုဆင်ဂါ)]] အုပ်စိုးသည့်ခေတ်တွင် အဖိနှိပ်ခံရ၍ ပျက်သုဉ်းလုနီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ချင်းမင်းဆက်ခေတ်တွင် ချင်းမင်းဆက်အား ခုခံတော်လှန်ရာတွင် အရေးမလှ၍ လူမျိုးသုဉ်းခဲ့ရသည်။
၁၆ ရာစု ခေတ်လယ်ပိုင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံ အရှေ့တောင်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် ပင်လယ်ဓားပြများ ဆိုးသွမ်းကြသည်။ ပင်လယ်ဓားပြများသည် ထိုင်ဝမ်အား ပုန်းခိုရာ နေရာအဖြစ် အသုံးချခဲ့သည်။ တရုတ်ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက် လုယက်ကြချိန် စစ်သားများနှင့် ဝင်တိုးလျှင် ဖုန်ဟူသို့ ထွက်ပြေးကြပြီး ထိုမှတဆင့် ထိုင်ဝမ်သို့ ရောက်လာကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဟန်တရုတ် အနည်းအကျဉ်းမှအပ ထိုင်ဝမ်တွင် အခြေချလာသူများ ဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းတွင် ပေါ်တူဂီလူမျိုးများသည် အရှေ့အာရှနှင့် ထိုင်ဝမ်သို့ ပထမဦးဆုံး ရောက်လာသည့် ဥရောပသား စူးစမ်းရှာဖွေရေးသမားများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဘိန်းနှင့် တိုင်းရင်းသားများထံမှာ ရိက္ခာပစ္စည်းများ ဖလှယ်ယူခြင်းသာ ရှိပြီး ထိုင်ဝမ်အား ကိုလိုနီနယ်အဖြစ် သိမ်းပိုက်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။
=== ဒပ်ချ်နှင့် စပိန် ကိုလိုနီခေတ် ===
[[File:FortZelandia S.jpg|thumbnail|200px|ဇီလန်ဒီယာရဲတိုက် (၁၈၇၅)]]
၁၆၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖုန်ဟူကျွန်းကို သိမ်းပိုက်ထားသည့် ဒပ်ချ်နှင့် မင်မင်းဆက် အစိုးရနှင့် လက်မှတ်ရေးထိုးကား ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသတွင် စတင် အခြေစိုက်လေသည်။ ဒပ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီမှ ဒပ်ချ်လူမျိုးတို့သည် ထိုင်နန်မြို့အနီးတွင် စီးပွားရေးရာ ရုံးခန်းတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ၁၆၂၅ ခုနှစ်တွင်မူ ထိုင်ဝမ်ရှိ ဒပ်ချ်တို့၏ နိုင်ငံရေး အချက်အချာအဖြစ် ထိုင်နန်မြို့တွင် ဇီလန်ဒီယာ ရဲတိုက် (ယနေ့အန်းဖိန်ရှေးဟောင်းရဲတိုက်) ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်မှစကာ ဆန်စပါးနှင့် သကြားထွက်နှုန်း တိုးမြှင့်ရန်အတွက် တရုတ်ပြည် ဖူကျန့်ဒေသတလျှောက်မှ လုပ်သားများကို ငှားရမ်းကာ ထိုင်ဝမ်တွင် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်လာစေသည်။ ၁၆၂၆ မှ ၁၆၄၂ ခုနှစ်ကြား ကာလတွင် စပိန်လူမျိုးတို့သည် ထိုင်ဝမ်မြောက်ပိုင်းဒေသကို သိမ်းပိုက်ကြီးစိုးခဲ့ကြသည်။ <ref>[http://www.taiwanus.net/history/1/30.htm 西班牙人殖民北台灣(1626~1642)]</ref> စပိန်တို့သည် ကြီးလုံဒေသတွင် မြို့တည်ကာ စိန့်ဆာဗေဒေါမြို့ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ယနေ့ တန့်ဆွေဒေသတွင် စိန့်ဒိုမင်ဂိုမြို့ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြန်သည်။
ဒီ့နောက်တွင် ဒပ်ချ်နှင့် စပိန်တို့သည် အရှေ့အာရှဒေသတွင် အားပြိုင်လာသည်။ ဒပ်ချ်တို့သည် ဂျပန်အစိုးရအား စပိန်တို့က တွန်းလှန်ဖို့ ကြံစီနေကြောင်း သတင်းဖြန့်သောကြောင့် ဂျပန်တို့သည် တရုတ်နှင့် ဒပ်ချပ်မှလွဲ၍ အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် တံခါးပိတ်ဝါဒကို ကျင့်သုံးလာစေသည်။ ဒပ်ချ်တို့သည် ၁၆၄၂ ခုနှစ်တွင် စပိန်တို့ ကြီးစိုးနေသည့် ကြီးလုံဒေသကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ စပိန်တို့ကို မောင်းထုတ် ခဲ့သည်။
ဒပ်ချ်တို့ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ကိုလိုနီအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်သမိုင်းတွင် ပထမဦးဆုံးသော စနစ်ကျသည့် အုပ်ချုပ်ရေး အစိုးရဖြစ်သည်။ ဒပ်ချ်တို့ ထိုင်ဝမ်ကို သိမ်းပိုက်ရသည့် အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၊ အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသများနှင့် ကုန်သွယ်ရာတွင် အချက်အချာ ဒေသအဖြစ် အသုံးချရန်ဖြစ်သည်။ ထိုစဉ်က ထိုင်ဝမ်သည် ဒပ်ချ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီ၏ အာရှဒေသတွင်း ဒုတိယအရေးပါသည့် ခြေကုတ်စခန်း ဖြစ်လာသည်။
ဒပ်ချ်တို့၏ ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်မှုကြောင့် ထိုင်ဝမ်တိုင်းရင်းသားများသည် ၁၆၃၅ နှင့် ၁၆၃၆ ခုနှစ်တို့တွင် ဒပ်ချ်တို့အား တော်လှန် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကျိန့်ကျိလုန်နှင့် ကောဟွိုင်ယိဦးဆောင်သည့် တရုတ်ပြည်မကြီးမှ ပြောင်းရွှေ့လာသူများသည်လည်း ဒပ်ချ်တို့ကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ ဤသို့ တော်လှန်မှုများကို ကာကွယ်နိုင်ရန် ဒပ်ချ်တို့သည် ဖရိုဗင်ရှား ရဲတိုက် (ယခု ချစ်ခန်ရှေးဟောင်းရဲတိုက်) ကို တည်ဆောက်ပြန်သည်။ ၁၆၆၁ ခုနှစ်တွင် [[ကျိန့်ချိန်ကုန်း (ကိုဆင်ဂါ)]]ဦးဆောင်သည့် တပ်ဖွဲ့သည် ဇီလန်ဒီယာ ရဲတိုက်ကို ဝန်းရံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဒပ်ချ်တို့သည် ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အညံ့ခံကာ ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ရပြီး ဒပ်ချ်အုပ်စိုးမှုလည်း တပါတည်း အဆုံးသတ်သွားလေသည်။
=== ကိုဆင်ဂါခေတ် ===
ကိုဆင်ဂါခေတ်သည် ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဒပ်ချ်တို့အား အနိုင်ရခဲ့ချိန်မှ စတင်ကာ မျိုးဆက် ၃ ဆက် ၂၃ နှစ်တာ အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ၁၆၈၃ ခုနှစ်တွင် မန်ချူး ချင်းမင်းဆက်ထံ ဩဇာခံလိုက်ချိန်တွင် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ တရုတ်ပြည်တွင် မင်မင်းဆက် ပျက်သုဉ်းပြီးနောက် မင်မင်းဆက်၏ သစ္စာခံဟု မိမိကိုယ်ကို ခံယူထားသည့် ကိုဆင်ကာသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ရောက်ရှိလာကာ ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းရှိ ယခု ထိုင်နန်ဒေသတွင် တုန်းနင်တိုင်းကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ ၁၆၆၂ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၃ ရက်နေ့တွင် ကိုဆင်ဂါသည် နာမကျန်းဖြစ်ကာ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် သားဖြစ်သူ ကျိန့်ကျင်းက အရိုက်အရာ ဆက်ခံခဲ့ကာ ၁၆၈၂ ခုနှစ်အထိ စိုးစံခဲ့သည်။ ကျိန့်ကျင်း ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ကိုဆင်ဂါ၏မြေး ကျိန့်ခဲ့ဆွမ် အာဏာရလာကာ တရုတ်ပြည် အရှေ့တောင် ကမ်းရိုးတန်းဒေသကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး မန်ချူးကိုတော်လှန်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း အရေးမလှခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်မှစ၍ ထိုင်ဝမ်သည် မန်ချူးအုပ်ချုပ်မှုအောက် ကျရောက်ခဲ့သည်။
=== ချင်းမင်းဆက်ခေတ် ===
ထိုင်ဝမ်အား ချင်းမင်းဆက် အုပ်ချုပ်သည့် ကာလမှာ ၁၆၈၃ ခုနှစ်မှ ၁၈၉၅ ခုနှစ် ကျာဝူစစ်ပွဲ ([[ပထမတရုတ်ဂျပန်စစ်ပွဲ]])အပြီး ထိုင်ဝမ်အား ဂျပန်တို့အား စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ပေးအပ်ခဲ့ချိန်အထိဖြစ်ပြီး အုပ်ချုပ်သည့်ကာလ ၂၁၂ နှစ်တာ ကြာမြင့်သည်။
၁၆၈၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ထိုင်ဝမ်အား ချင်းအင်ပါယာ၏ နယ်မြေအဖြစ် တရားဝင် ရေးဆွဲခဲ့သည်။ ၁၇ ရာစုနှစ်ဦးပိုင်းတွင် မန်ချူးအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်အုပ်ချုပ်ရေး အပိုင်းတွင် တက်ကြွမှု မရှိလှပေ။ ကနဦးတွင် ဒပ်ချ်နှင့် ကိုဆင်ဂါခေတ်၌ ထိုင်ဝမ်သို့သွားရောက် အခြေချသည့် ဟန်တရုတ်လူမျိုးများအား တရုတ်ပြည်သို့ အဓမ္မပြန်ခေါ်ကာ ထိုင်ဝမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူများအား တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကန့်သတ်ခဲ့၍ မိသားစုဝင်များကို မခေါ်ဆောင်သွားရဟု တားမြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အရှေ့တောင် ကမ်းရိုးတန်းတလျှောက်တွင် နေထိုင်ကြသူများသည် အသက်စွန့်ကာ ထိုင်ဝမ်သို့ သွားရောက်ပြီး အနောက်ပိုင်းဒေသတွင် အခြေချကြသည်။ နောင်တွင် ထိုင်ဝမ်အရှေ့ပိုင်းဒေသသို့ တဖြည်းဖြည်း တိုးချဲ့လာသည်။ သို့သော်လည်း အလယ်တွင် ဗဟိုရိုးမ တောင်တန်းကြီး ကာဆီးနေသောကြောင့် အရှေ့ပိုင်းဒေသသို့ သွားရောက်သူ နည်းပါးလှသည်။<ref>{{Cite web |title=漢人移墾台灣 |url=http://www.twcenter.org.tw/wu13/07.htm |accessdate=15 November 2010 |archivedate=30 October 2003 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20031030153636/http://www.twcenter.org.tw/wu13/07.htm }}</ref> အစောပိုင်းကာလ၌ မန်ချူးအစိုးရ စေလွှတ်လာသည့် အရာရှိများ ညံ့ဖျင်းခြင်း၊ စကားမပေါက်ခြင်းနှင့် ဖိနှိပ်ခြင်းတို့ကြောင့် ဆူပူပုန်ကန်မှုများ မကြာမကြာ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည်။
၁၈ ရာစုနှစ် ချဲန်လုန်ဧကရာဇ် လက်ထက်နှောင်းပိုင်းတွင် အလုံးအရင်းလိုက် ပြောင်းရွှေ့လာမှုများ ရှိခဲ့သည်။ ရှေ့လူ နောက်လူများအကြား နယ်မြေ အဝေမတည့်ခြင်းကြောင့် သွေးထွက်သံယိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ မန်ချူးအရာရှိများ၏ ညံ့ဖျင်းမှုကြောင့် အမြစ်ပြတ်အောင် မချေမှုန်းနိုင်ခဲ့ပေ။ ဤသို့ အုပ်စုများအကြား ပဋိပက္ခများကြောင့် ကုန်သွယ်မှု၊ ယဉ်ကျေးမှု ဖလှယ်ရာတွင် ပိုမို ခဲယဉ်းစေသည်။ ၁၉ ရာစု နောက်ပိုင်းမှသာ အဘက်ဘက်မှ လူကြီးများ၏ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်လာစေသည်။
၁၉ ရာစု ခေတ်လယ် နောက်ပိုင်းတွင် အနောက်တိုင်း အင်အားကြီး နိုင်ငံများသည် တရုတ်နှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဖောက်ကားရန် ရေကြောင်းလမ်းမှတဆင့် ကြိုးပမ်းလာခြင်းကြောင့် ၁၈၆၀ ခုနှစ်မှစ၍ ထိုင်ဝမ်ရှိ ဆိပ်ကမ်းအချို့ကို ဖွင့်လှစ် ပေးခဲ့သည်။ [[ဘိန်းစစ်ပွဲ]]အတွင်း ၁၈၄၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာမှစ ဗြိတိသျှ စစ်သင်္ဘောများ ထိုင်ဝမ်ကမ်းလွန် ပင်လယ်ပိုင်နက်အတွင်း ဝင်ရောက်ကာ မြောက်ပိုင်းရှိ [[ကြီးလုန်ဆိပ်ကမ်း]]နှင့် အနောက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ဝူချည်းဆိပ်ကမ်းကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း အချည်းအနှီးသာ ဖြစ်ခဲ့သည်။
[[File:1867年打狗港哨船頭.JPG|200px|left|thumbnail|၁၈၆၇ ခုနှစ်က တာကိုလှေဆိပ် (ယခု [[ကောင်းရှုံဆိပ်ကမ်း]])]]
၁၈၇၄ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်တောင်ပိုင်းဒေသ၌ တိုင်းရင်းသားများက ဂျပန်တံငါသည်များအား သတ်ဖြတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဟိန်ချွန်းဒေသကို ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဤအဖြစ်အပျက်ကို ထိုင်ဝမ်သမိုင်းတွင် မူတန်းအရေးအခင်းဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ <ref>[http://www.taiwannation.org.tw/taiwan/twabo4.htm 牡丹社事件,1871-74]</ref> ဤအဖြစ်အပျက်ကြောင့်လည်း ချင်းမင်းဆက်သည် ထိုင်ဝမ်အုပ်ချုပ်ရေးအပေါ် သတိပြုလာသည်။ ၁၈၇၄ ခုနှစ် မေလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်စေလွှတ်၍ ထိုင်ဝမ်၏ ကာကွယ်ရေးကို ဖြည့်တင်းပေးသည်။ ၁၈၈၄ ခုနှစ်တွင်ဖြစ်ပွားသည့် တရုတ် ပြင်သစ်စစ်ပွဲ (၁၈၈၄ ဩဂုတ် - ၁၈၈၅ ဧပြီ) တွင် ပြင်သစ်တို့က ဖုန်ဟူကျွန်းစုနှင့် ထိုင်ဝမ်မြောက်ပိုင်း ကြီးလုန်ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။<ref>http://www.taiwanus.net/history/3/80.htm 法軍侵臺</ref>
ထိုနောက်တွင် မန်ချူးအစိုးရသည် ရေပိုင်နက် ကာကွယ်ရေးအပိုင်း၌ ထိုင်ဝမ်၏ အရေးပါပုံကို အလေးထားလာသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် ထိုင်ဝမ်အား ဖူကျန့်ပြည်နယ်၏ ခရိုင်အဆင့်မှ ပြည်နယ်အဖြစ် အဆင့်တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>[http://www.taiwanus.net/history/3/88.htm 1887年成立臺灣省]</ref> ထိုင်ပေမြို့ကို ရုံးစိုက်ရာမြို့အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ခေတ်မှီတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းများကို စတင် ဆောင်ရွက်လာသည်။ မန်ချူးအစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်တွင် ပထမဦးဆုံးသော ရထားလမ်း၊ ကြေးနန်းရုံးနှင့် စာတိုက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုင်ဝမ်နှင့် ဖူကျန့်အကြား လျှပ်စစ်ဓာတ်မီးကြိုးများ ဆက်သွယ်ပေးခဲ့သောကြောင့် ထိုစဉ်အခါက အခြေခံ အဆောက်အဦး အတိုးတက်ဆုံး ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။
၁၈၉၄ ခုနှစ်မှ ၁၈၉၅ ခုနှစ်အတွင်း [[ပထမတရုတ်ဂျပန်စစ်ပွဲ]] (ကျာဝူစစ်ပွဲ) ဖြစ်ပွားရာ တရုတ်က စစ်ရှုံးခဲ့သည်။ ဂျပန်နှင့် စစ်ပြေငြိမ်းရေးအတွက် [[မာကွမ်းစာချုပ်]]ကို ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ထိုင်ဝမ်နှင့် ဖုန်ဟူကျွန်းတို့အား ပေးအပ်ခဲ့သည်။
=== ဂျပန်ခေတ် ===
၁၈၉၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့ ဂျပန်ဘုရင်ခံက ထိုင်ပေမြို့တွင် (ဂျပန်) အုပ်ချုပ်ရေး စတင်ခြင်း အခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့ချိန်မှစ၍ ၁၉၄၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၅ ရက်နေ့ ဂျပန်တို့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် စစ်ရှုံးပြီးနောက် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံက ထိုင်ဝမ်အား ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ချိန်အထိ ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်အား နှစ် ၅၀ နီးပါး အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။
== ကျမ်းကိုး ==
{{reflist|2}}
{{stub}}
{{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}}
[[Category:ထိုင်ဝမ်]]
3ossrpv64ltul4xeujm39h4m09cyn7q
တိုက်
0
5191
753301
753136
2022-08-04T20:10:46Z
InternetArchiveBot
61272
ရင်းမြစ် 1 ခုကို ကယ်ဆယ်ပြီး 0 ခုကို လင့်ခ်သေအဖြစ် စာတွဲပြီးပါပြီ) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
ကမ္ဘာ့မြေမျက်နှာသွင်ပြင် အနေအထားအရသာမက လူသားမျိုးနွယ်တို့၏ စရိုက်ကိုပါလိုက်၍ အပိုင်းပိုင်းခွဲကာ သတ်မှတ်ထားသည့် အကြီးဆုံး နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ချက်ကို '''တိုက်''' ဟုခေါ်သည်။ [[ပထဝီဝင်]]ဘာသာရပ်အရ အဓိကသတ်မှတ်ချက်မှာ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သည့် ကုန်းမြေရှိရမည်ဖြစ်ပြီး တစ်ခုနှင့် တစ်ခုမှာ ရေပြင်([[သမုဒ္ဒရာ]])များဖြင့် ပိုင်းခြားထားရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့အားဖြင့် [[ကမ္ဘာ]]ကြီးအား တိုက်ကြီး ခုနှစ်တိုက် အဖြစ် ခွဲခြားရှုမြင်လေ့လာနိုင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ (<small>အရွယ်အစားကြီးရာမှ ငယ်ရာသို့</small>) -
# [[အာရှတိုက်]]၊
# [[အာဖရိကတိုက်]]၊
# [[မြောက်အမေရိကတိုက်]]၊
# [[တောင်အမေရိကတိုက်]]၊
# [[အန္တာတိကတိုက်]]၊
# [[ဥရောပတိုက်]] နှင့်
# [[ဩစတြေးလျတိုက်]]
တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="NatlGeo">{{cite web|url=http://travel.nationalgeographic.com/places/continents/|title=တိုက်ကြီးများ။ ။ "တိုက်" ဆိုတာ ဘာလဲ?|publisher=[[:en:National Geographic|အမျိုးသားပထဝီဝင်ရေးရာ]]|archivedate=29 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090629180448/http://travel.nationalgeographic.com/places/continents/|accessdate=10 January 2015}}</ref>
[[File:Continental models-Australia.gif|thumb|500x500px|တိုက်ကြီးများပြ မြေပုံ|center]]
"လူအများစုအနေဖြင့် အာရှ၊ အာဖရိက၊ မြောက်အမေရိက၊ တောင်အမေရိက၊ အန္တာတိက၊ ဥရောပနှင့် ဩစတြေးလျ ဟူ၍ တိုက်ကြီး (၇) တိုက်အဖြစ် မှတ်ယူကြသော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဥရောပတိုက်နှင့် အာရှတိုက်ကို ပေါင်း၍ '''[[ယူရေးရှား|ယူရေးရှား]]''' ({{Lang-en|'''Eurasia'''}}) ဟု အမည်ရသည့် တိုက်ကြီးတစ်ခုတည်းအနေဖြင့် ခေါ်ဆိုသုံးနှုန်းလေ့ရှိကြသည်။"
== တိုက် အရေအတွက် ==
တိုက် အရေအတွက်နှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာ့ နေရာဒေသအသီးသီးတွင် အောက်ပါဇယာအတိုင်း အမျိုးမျိုးသတ်မှတ်ကြသည် -
<center>
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
|-
! colspan="9" | Models
|-
| style="background:#fff;" colspan="9"|[[File:Continents vide couleurs.png|center|300px]]<center><small>တိုက်များကို အရောင်ခွဲခြား ပြသထားသည်။</small>
|-
|'''တိုက်ကြီး ၄ တိုက်'''<ref>{{cite book|title='continents' - ''Encyclopedia of World Geography, Volume 1''|url=http://books.google.com/books?id=DJgnebGbAB8C&pg=PA215&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|editor=R. W. McColl|year=2005, Golson Books Ltd.|ISBN=9780816072293|page=215|accessdate=2012-06-26|quote= အာဖရိကနှင့် အာရှတိုက်တို့သည် စူးအက်ကျွန်းဆွယ်ဖြင့် ထိစပ်ဆက်သွယ်နေသောကြောင့် ဥရောပ၊ အာဖရိကနှင့် အာရှတိုက်တို့ကို တစ်ခါတစ်ရံ အာဖရို-ယူရေးရှား သို့ ယူရာဖရေးရှား ဟု တစ်ပေါင်းတည်း ခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။}}</ref>
|colspan="3" |<center><small><span style="background: #fed52e;"> </span><span
style="background: #c10000;"> </span><span style="background: #f33e01;"> </span></small> [[အာဖရို-ယူရေးရှား]]
|colspan="2" |<center><small><span style="background:#0c0;"> </span><span style="background:green;"> </span></small> [[အမေရိက]]
||<center><small><span style="background: #0040ff;"> </span></small> [[အန္တာတိက]]
||<center><small><span style="background: #c04080;"> </span></small> [[ဩစတြေးလျတိုက်|ဩစတြေးလျ]]
|-
|'''တိုက်ကြီး ၅ တိုက်'''<br><ref name="Columbia"/><ref name="OU">Océano Uno, Diccionario Enciclopédico y Atlas Mundial, "Continente", page 392, 1730. ISBN 84-494-0188-7</ref><ref name="LCC">Los Cinco Continentes (The Five Continents), Planeta-De Agostini Editions, 1997. ISBN 84-395-6054-0</ref><!-- NOTE: Both references mention ''Oceanía'' instead of ''Australia''. -->
||<center><small><span style="background: #fed52e;"> </span></small> [[အာဖရိက]]
|colspan="2" |<center><small><span style="background: #c10000;"> </span><span style="background: #f33e01;"> </span></small> [[ယူရေးရှား]]
|colspan="2" |<center><small><span style="background:#0c0;"> </span><span style="background:green;"> </span></small> အမေရိက
||<center><small><span style="background: #0040ff;"> </span></small> အန္တာတိက
||<center><small><span style="background: #c04080;"> </span></small> ဩစတြေးလျ
|-
|'''တိုက်ကြီး ၆ တိုက်'''<ref name="HEL">[https://web.archive.org/web/20100928055209/http://pi-schools.sch.gr/dimotiko/geografia_st/math/math_21_30.pdf] Older/previous official Greek Paedagogical Institute ''6th grade Geography textbook'' (at the [[Wayback Machine]]), 5+1 continents combined-America model; ''Pankosmios Enyklopaidikos Atlas'', CIL Hellas Publications, ISBN 84-407-0470-4, page 30, 5+1 combined-America continents model; ''Neos Eikonographemenos Geographikos Atlas'', Siola-Alexiou, 6 continents combined-America model; ''Lexico tes Hellenikes Glossas'', Papyros Publications, ISBN 978-960-6715-47-1, lemma ''continent'' (''epeiros''), 5 continents model; ''Lexico Triantaphyllide'' online dictionary , Greek Language Center (''Kentro Hellenikes Glossas''), lemma ''continent'' (''[http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=%CE%AE%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%BF%CF%82&dq= epeiros]''), 6 continents combined-America model; ''Lexico tes Neas Hellenikes Glossas'', [[Georgios Babiniotis|G.Babiniotes]], Kentro Lexikologias (Legicology Center) LTD Publications , ISBN 960-86190-1-7, lemma ''continent'' (''epeiros''), 6 continents combined-America model.</ref>
||<center><small><span style="background: #fed52e;"> </span></small> အာဖရိက
||<center><small><span style="background: #c10000;"> </span></small> [[ဥရောပ]]
||<center><small><span style="background: #f33e01;"> </span></small> [[အာရှ]]
|colspan="2" |<center><small><span style="background:#0c0;"> </span><span style="background:green;"> </span></small> အမေရိက
||<center><small><span style="background: #0040ff;"> </span></small> အန္တာတိက
||<center><small><span style="background: #c04080;"> </span></small> ဩစတြေးလျ
|-
|'''တိုက်ကြီး ၆ တိုက်'''<br><ref name=Columbia> 2001. New York: Columbia University Press - Bartleby.</ref><ref name=EB />
||<center><small><span style="background: #fed52e;"> </span></small> အာဖရိက
|colspan="2" |<center><small><span style="background: #c10000;"> </span><span style="background: #f33e01;"> </span></small> ယူရေးရှား
||<center><small><span style="background:#0c0;"> </span></small> [[မြောက်အမေရိက]]
||<center><small><span style="background:green;"> </span></small> [[တောင်အမေရိက]]
||<center><small><span style="background: #0040ff;"> </span></small> အန္တာတိက
||<center><small><span style="background: #c04080;"> </span></small> ဩစတြေးလျ
|-
|'''တိုက်ကြီး ၇ တိုက်'''<br><ref name=NatlGeo1>[http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/index.html?Parent=world&Mode=d&SubMode=w World], ''National Geographic - [http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/ Xpeditions Atlas].'' 2006. Washington, DC: National Geographic Society.</ref><ref name=EB>"[http://www.britannica.com/ebc/article-9361501 Continent]". ''Encyclopædia Britannica''. 2006. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc.</ref><ref name=AoCA> [http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/index.html ''Atlas of Canada'']</ref><ref name=Oxford1>''The New Oxford Dictionary of English.'' 2001. New York: Oxford University Press.</ref><ref name=Encarta>"[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761553387/Continent.html Continent] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091028025748/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761553387/Continent.html |date=28 October 2009 }}". ''MSN Encarta Online Encyclopedia 2006.''. 2009-10-31.</ref><ref name=Oxford2>"Continent". McArthur, Tom, ed. 1992. ''The Oxford Companion to the English Language''. New York: Oxford University Press; p. 260.</ref>
||<center><small><span style="background: #fed52e;"> </span></small> အာဖရိက
||<center><small><span style="background: #c10000;"> </span></small> ဥရောပ
||<center><small><span style="background: #f33e01;"> </span></small> အာရှ
||<center><small><span style="background:#0c0;"> </span></small> မြောက်အမေရိက
||<center><small><span style="background:green;"> </span></small> တောင်အမေရိက
||<center><small><span style="background: #0040ff;"> </span></small> အန္တာတိက
||<center><small><span style="background: #c04080;"> </span></small> ဩစတြေးလျ
|}
</center>
== ဧရိယာ အကျယ်အဝန်းနှင့် လူဦးရေ ==
အောက်ဖော်ပြပါဇယားသည် တိုက်ကြီးတစ်ခုခြင်းစီ၏ ဧရိယာနှင့် လူဦးရေများကို နှိုင်းယှဉ်ပြသထားခြင်းဖြစ်သည်။ (ဧရိယာများရာမှ နည်းရာသို့ စဉ်ထားသည်။)<ref>[http://esa.un.org/unpd/wpp/Excel-Data/population.htm "Total Population – Both Sexes"]. ''World Population Prospects, the 2010 Revision''. United Nations Department of Economic and Social Affairs. 28 June 2011. Retrieved 24 October 2011. (Per linked individual article definitions, North America includes UN population estimates for North America, Central America and Caribbean; Australia includes Australia and Papua New Guinea.)</ref>
{| class="wikitable sortable" style="text-align:right"
|-
! တိုက်
! ဧရိယာ (km²)
! ဧရိယာ (mi²)
! စုစုပေါင်း<br />ကုန်းမြေ<br />ရာခိုင်နှုန်း
! လူဦးရေ
! စုစုပေါင်း<br />လူဦးရေ<br />ရာခိုင်နှုန်း
! လူဦးရေ<br />သိပ်သည်းဆ<br />(/km²)
! လူဦးရေ<br />သိပ်သည်းဆ<br />(/mi²)
! လူဦးရေ<br />အထူထပ်ဆုံးမြို့
|-
! [[အာရှတိုက်]]
| ၄၃,၈၂၀,၀၀၀||၁၆,၉၂၀,၀၀၀ || ၂၉.၅% || ၄,၁၆၄,၂၅၂,၀၀၀ || ၆၀% || ၉၅.၀||၂၄၆||[[ရှန်ဟိုင်းမြို့]]၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|တရုတ်နိုင်ငံ]]
|-
! [[အာဖရိကတိုက်]]
| ၃၀,၃၇၀,၀၀၀||၁၁,၇၃၀,၀၀၀|| ၂၀.၄% || ၁,၀၂၂,၂၃၄,၀၀၀ || ၁၅% || ၃၃.၇||၈၇||[[လာဂို့စ်မြို့]]၊ [[နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ]]
|-
! [[မြောက်အမေရိကတိုက်]]
| ၂၄,၄၉၀,၀၀၀||၉,၄၆၀,၀၀၀|| ၁၆.၅% || ၅၄၂,၀၅၆,၀၀၀ || ၈% || ၂၂.၁||၅၇||[[မက္ကဆီကိုစီးတီး]]၊ [[မက္ကဆီကိုနိုင်ငံ]]
|-
! [[တောင်အမေရိကတိုက်]]
| ၁၇,၈၄၀,၀၀၀||၆,၈၉၀,၀၀၀|| ၁၂.၀% || ၃၉၂,၅၅၅,၀၀၀ || ၆% || ၂၂.၀||၅၇||[[ဆော်ပေါင်လိုမြို့]]၊ [[ဘရာဇီးနိုင်ငံ]]
|-
! [[အန္တာတိကတိုက်]]
| ၁၃,၇၂၀,၀၀၀||၅,၃၀၀,၀၀၀|| ၉.၂% ||data-sort-value=4490| ၄,၄၉၀<ref>Non-permanent, varies. See also: [[Demographics of Antarctica]]. [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html Antarctica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225211652/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html%20 |date=25 December 2018 }}. CIA World Factbook. March 2011 data. Retrieved December 24, 2011.</ref> || ၀% || ၀.၀၀၀၃||၀.၀၀၀၇၈||McMurdo Station၊ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
|-
! [[ဥရောပတိုက်]]
| ၁၀,၁၈၀,၀၀၀||၃,၉၃၀,၀၀၀|| ၆.၈% || ၇၃၈,၁၉၉,၀၀၀|| ၁၁% || ၇၂.၅||၁၈၈||[[မော်စကိုမြို့]]၊ [[ရုရှားနိုင်ငံ]]<ref name="Индикаторы рынка недвижимости">{{cite web|url=http://www.irn.ru/articles/14426.html|title=Forbes проигнорировал Москву|publisher=www.irn.ru}}</ref>
|-
! [[ဩစတြေးလျတိုက်]]
| ၉,၀၀၈,၅၀၀||၃,၄၇၈,၂၀၀|| ၅.၉% || ၂၉,၁၂၇,၀၀၀ || ၀.၄% || ၃.၂||၈.၃||[[ဆစ်ဒနီမြို့]]၊ [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]
|}
တိုက်အားလုံး၏ ကုန်းမြေဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၁၄၈,၆၄၇,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၅၇,၃၉၃,၀၀၀ စတုရန်းမိုင်) ဖြစ်ပြီး၊ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင် (၅၁၀,၀၆၅,၆၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ သို့ ၁၉၆,၉၃၇,၄၀၀ စတုရန်းမိုင်) ၏ ၂၉.၁% ဖြစ်သည်။
[[File:ContinentStatistics.svg|thumb|500px|ဧရိယာ (၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် လူဦးရေ ၁၀ သန်းနှုန်း) နှင့် လူဦးရေ (၁ ဘီလီယံ အားဖြင့်) နှိုင်းယှဉ်ပြသထားပုံ|center]]
တိုက်အားလုံး၏ အကြမ်းဖျင်းခန့်မှန်းထားသည့် လူဦးရေစုစုပေါင်းမှာ ၇,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ဖြစ်သည်။
==ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တိုက်အမည်များ၏ ထူးခြားချက်==
ကမ္ဘာပေါ်တွင် တိုက်ကြီး ၇ တိုက်အဖြစ် တရားဝင် သတ်မှတ်ထားကြပြီး အဆိုပါ တိုက်ကြီး ၇ တိုက်၏ အမည်များကို အင်္ဂလိပ်လို မှတ်ခေါ်ရာတွင် တိုက်အမည်၏ အရှေ့ဆုံး အက္ခရာနှင့် နောက်ဆုံးပိတ် အက္ခရာတို့မှာ ထူးခြားစွာ တူညီနေသည်ကို တွေ့ရသည်။
# <u>A</u>si<u>a</u> (အာရှတိုက်)
# <u>A</u>fric<u>a</u> ( အာဖရိကတိုက်)
# <u>A</u>meric<u>a</u> (North) (မြောက်အမေရိကတိုက်)
# <u>A</u>meric<u>a</u> (South) (တောင်အမေရိကတိုက်)
# <u>A</u>ntarctic<u>a</u> (အန္တာတိက တိုက်)
# <u>E</u>urop<u>e</u> (ဥရောပတိုက်)
# <u>A</u>ustrali<u>a</u> (ဩစတြေးလျတိုက်)
== အာရှတိုက် ==
{{main|အာရှတိုက်}}
အကြီးမားဆုံး တိုက်မှာ အာရှတိုက်ဖြစ်သည်။ ဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၄၃,၈၁၀,၅၈၂ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၁၅,၉၁၅,၃၆၀.၃ စတုရန်းမိုင်) ရှိပြီး ကမ္ဘာ့ ကုန်းမြေအကျယ်အဝန်း၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုံးမျှ ရှိကာ ကမ္ဘာ့မြေ၏ ၈.၆ ရာခိုင်နှုံး ရှိသည်ဟုသိရသည်။ နိုင်ငံ ၄၂ နိုင်ငံက အာရှတိုက်ဟူသည့် နယ်ပယ်အတွင်းတွင် တည်ရှိနေပြီး ဒေသကို အလယ်အာရှ(၅နိုင်ငံ)၊အရှေ့အာရှ(၆နိုင်ငံ)၊ အနောက်အာရှ(၁၂နိုင်ငံ)၊ တောင်အာရှ(၈နိုင်ငံ)၊ အရှေ့တောင်အာရှ(၁၁နိုင်ငံ) ဟူ၍ခွဲခြားထားသည်။
=== အလယ်အာရှ ===
{{main|အလယ်အာရှ}}
အလယ်အာရှ ၅ နိုင်ငံမှာ
#ကာဇတ်စတန်
#ကာဂျစ္စတန်
#တာဂျစ္စတန်
#တာမင်နစ္စတန် နှင့်
#ဥဇ္ဇဘကစ္စတန် တို့ဖြစ်ကြသည်။
=== အရှေ့အာရှ ===
အရှေ့အာရှတွင် ၆ နိုင်ငံရှိလေရာ ၎င်းတို့မှာ
#တရုတ် (ဟောင်ကောင်နှင့် မကာအိုအပါအဝင်)
#ဂျပန်
#တောင်ကိုးရီးယား
#မြောက်ကိုးရီးယား
#မွန်ဂိုးလီးယား
#ထိုင်ဝမ် (တရုတ်ထိုင်ပေအဖြစ်သာတရုတ်ကခေါ်ပြီး ခွဲထွက်ရန်ကြိုးစားနေသည့်ဒေသအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ သို့သော် သီးခြားသံတမန်ဆက်ဆံမှုများ၊ စစ်တပ်၊ အစိုးရ၊ ပြည်သူ၊ နယ်နမိတ်အကျယ်အဝန်း စသည်တို့ရှိသည့်အတွက် ၎င်းအားနိုင်ငံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားရသည်။)
=== အနောက်အာရှ ===
အနောက်အာရှ ၁၁ နိုင်ငံမှာ
#ဘာရိန်း
#ကာတာ
#အီရတ်
#အီရန်
#ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား
#အိုမန်
#အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု(ယူအေအီး)
#ဂျော်ဒန်
#ယီမင်
#ကူဝိတ်
#လက်ဘနွန်
#ဆီးရီးယား တို့ဖြစ်သည်။
အစ္စရေးမှာ အစက အာရှတိုက်တွင်ပါဝင်သော်လည်း နောင်တွင် ဥရောပတိုက်သို့ ပြောင်းရွေ့စာရင်းသတ်မှတ်သည်။
=== တောင်အာရှ ===
တောင်အာရှ ၈ နိုင်ငံမှာ
#အိန္ဒိယ
#သီရိလင်္ကာ
#ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်
#နီပေါလ်
#ဘူတန်
#ပါကစ္စတန်
#အာဖဂန်နစ္စတန်
#မာတီဗီးစ် တို့ဖြစ်သည်။
မူလက အရှေ့ နှင့်အနောက် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံအဖြစ် အိန္ဒိယနှင့်အတူ အင်္ဂလိပ်တို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော်လည်း နောင်တွင် အရှေ့ပါကစ္စတန်က အနောက်ပါကစ္စတန်မှ ခွဲထွက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အဖြစ်တည်ထောင်ခဲ့သည်။
=== အရှေ့တောင်အာရှ ===
{{main|အရှေ့တောင်အာရှ}}
အရှေ့တောင်အာရှ ၁၁ နိုင်ငံမှာ
# [[မြန်မာ]]
# [[ထိုင်း]]
# [[မလေးရှား]]
# [[စင်္ကာပူ]]
# [[ဗီယက်နမ်]]
# [[အင်ဒိုနီးရှား]]
# [[ကမ္ဘောဒီးယား]]
# [[လာအို]]
# [[ဖိလစ်ပိုင်]]
# [[ဘရူနိုင်း]]
# [[အရှေ့တီမော]] (တီမောလက်စတစ်) တို့ဖြစ်သည်။
==ကျမ်းကိုး==
{{Reflist|2}}
{{တိုက်}}
[[ကဏ္ဍ:တိုက်ကြီးများ| ]]
jkp7he5d3taae5qpzcj0fbxnahsw554
လီယိုနာဒိုဒါဗင်ချီ
0
5231
753374
720549
2022-08-05T08:10:11Z
103.105.174.19
/* လီယိုနာဒို၏ ကမ္ဘာကြီး အပေါ်အမြင် */
wikitext
text/x-wiki
{{cleanup|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၈}}
{{Infobox person
| name = လီယိုနာဒိုဒါဗင်ချီ
| image = LEONARDO.JPG
| caption =
| birth_name = Leonardo di ser Piero da Vinci
| birth_date = {{birth date|df=yes|1452|4|15 }}
| birth_place = ဗင်ချီ၊ ဖလောရန့်သမ္မတနိုင်ငံ (ယခု အီတလီနိုင်ငံ)
| death_date = {{death date and age|df=yes|1519|5|2|1452|4|15}}
| death_place = အန်ဘွာဇီ၊ ပြင်သစ်ဘုရင့်နိုင်ငံ
| known_for =
| style =
| notable_works = ''[[မိုနာလီဆာ]]''<br />''The Last Supper''<br />''The Vitruvian Man''<br />''Lady with an Ermine''
| signature = Firma de Leonardo Da Vinci.svg
}}
'''လီယိုနာဒို ဒီ ဆာ ပီရို ဒါဗင်ချီ''' ( [[အီတာလျံ ဘာသာ|အီတာလျံ]]: Leonardo di ser Piero da Vinci; {{IPA-it|leoˈnardo da (v)ˈvintʃi|lang|it-Leonardo di ser Piero da Vinci.ogg}}; ၁၅ ဧပြီ ၁၄၅၂ – ၂ မေ ၁၅၁၉) သည် အီတလီလူမျိုး စွယ်စုံပညာရှင်၊ ပန်းချီဆွဲသူ၊ ပန်းပုထုသူ၊ ဗိသုကာပညာရှင်၊ တေးဂီတသမား၊ သိပ္ပံပညာရှင်၊ သင်္ချာပညာရှင်၊ အင်ဂျင်နီယာ၊ တီထွင်သူ၊ [[ခန္ဓာဗေဒ]]ပညာရှင်၊ [[ဘူမိဗေဒ]]ပညာရှင်၊ မြေပုံဆွဲသူ၊ [[ရုက္ခဗေဒ]]ပညာရှင် နှင့်စာရေးဆရာဖြစ်သည်။ လီယိုနာဒိုကို လူမှုရေးဘာသာရပ်များတွင် ကျွမ်းကျင်နှံ့စပ်သော ပါရမီအခံရှိသည့် ရှေးဦးမူလပုံအဖြစ် ရံဖန်ရံခါ ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ သူ၏ငြိမ်းသတ်၍မရနိုင်သည့် သိလိုစိတ်ပြင်းပြမှုသည် သူ၏တီထွင်မှုစွမ်းအား တစ်ခုတည်းနှင့်သာ ညီမျှခဲ့သည်။ သူ့ကို ထာဝစဉ် အထင်ပေါ်အကျော်ကြားဆုံးသော ပန်းချီဆရာကြီးများထဲမှတစ်ဦးအဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သိရှိထားကြပြီး၊ အမှန်တကယ်ပင်ပုံစံမျိုးစုံဖြင့် အမြဲတမ်းရှင်သန်နေမည့် အထက်မြက်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။
==လီယိုနာဒို၏ ကမ္ဘာကြီး အပေါ်အမြင်==
[[ပန်းချီ]]သမိုင်းပညာရှင် ဟယ်လင် ဂါဒနာ (Helen Gardner) ၏အဆိုအရ၊ သူ့စိတ်ဝင်စားမှုများ၏ အမြင်စူးရှမှုများသည် ရှေ့ကဖြစ်နှင့်ပြီးသောကိစ္စ ရပ်များ မပါရှိခဲ့ပဲ၊“သူ၏စိတ် နှင့် ရုပ်ရည်သည် ကျွန်တော်တို့အတွက် လူသားထက်သာလွန်ထူးကဲသူ ဟုထင်မြင်ရပြီး၊ သူကိုယ်တိုင်ကပင် လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်ပြီး ခပ်စိမ်းစိမ်းဖြစ်နေသည့်လူတစ်ဦး ဖြစ်သည်” ။ သို့သော်လည်း လီယိုနာဒိုအကြောင်းကို အမျိုးမျိုးတွေးတောမှန်းဆ နေချိန်တွင်၊ မာကို ရော့စီ (Marco Rosci) ထောက်ပြထားသည်မှာ၊ လီယိုနာဒို၏ ကမ္ဘာကြီး အပေါ်အမြင်သည် လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်မှုထက် အနှစ်သာရရှိစွာ ယုတ္တိဆန်ပြီး၊ သူပြုလုပ်ခဲ့သည့် လေ့လာစူးစမ်းမှုအတွေ့အကြုံ နည်းနာများသည် သူ့ခေတ်သူ့ကာလက လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် အလုပ်များ မဟုတ်ပါ။ [[Leonardo]]
== ပန်းချီကားများ ==
[[File:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|thumb|left|လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချီ၏ နာမည်ကြီး လက်ရာတစ်ခုဖြစ်သည့် "မိုနာလီစာ"ပန်းချီကား]]
လီယိုနာဒိုသည် စာချုပ်စာတန်းရှေ့နေ ပီရို ဒါ ဗင်ချီ နှင့် လယ်သူမ ကက်တာရီးနား တို့မှ ဖလောရင့်စ်ဒေသ ဗင်ချီ တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး၊ အီတလီနိုင်ငံ ဖလောရင့်စ်မြို့၏နာမည်ကျော်ကြားသော ပန်းချီဆရာကြီး ဗာရော့ချီအို (Verrocchio) ၏ ပန်းချီအလုပ်ခန်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ရသည်။ သူ၏ငယ်စဉ်ဘဝ အချိန်တော်တော်များများသည် မီလန် (Milan) မြို့ရှိ လူဒိုဗွီကို အီး မော်ရို (Ludovico il Moro) ၏ အလုပ်များတွင် ကုန်ဆုံးခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ရောမ ၊ ဘိုလောက်နား ၊ နှင့် ဗင်းနစ် မြို့တို့တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ သူ၏နောက်ဆုံးအချိန်များကို [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ရှိ ပထမဖရန့်စစ်ဘုရင် ဆုချီးမြှင့်ခဲ့သည့် နေအိမ်တွင် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။
လီယိုနာဒိုသည် ပထမဦးစွာ ပန်းချီဆရာလည်းဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ အောင်မြင်ကျော်ကြားသူလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ သူ၏ပန်းချီကားများထဲမှ နှစ်ကား ဖြစ်သည့် ၊ မိုနာလီဆာ နှင့် နောက်ဆုံးညစာ တို့သည် အထင်ရှားအကျော်ကြားဆုံး နှင့် အချိန်တိုင်းလိုပင် ပုံတူဟာသ ရေးဆွဲခံရခြင်း၌အများဆုံး နှင့် ပုံတူဘာသာရေး ပန်းချီကားအဖြစ် အများဆုံး ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ပေးရသည်။ ထိုပန်းချီကားများ
၏ကျော်ကြားမှုနောက် ကပ်၍ပါလာသည့်ပန်းချီကားမှာ မိုက်ကယ်အိန်ဂျလို၏အာဒမ်၏ဖန်ဆင်းမှုဖြစ်သည်။ လီယိုနာဒို၏ပန်းချီကားတစ်ကားဖြစ်သည့် စွယ်စုံရလူသည်လည်း ယဉ်ကျေးမှု၏ပြယုဂ်အဖြစ် အစဉ်သတိ ရနေကြပြီး၊ ယူရို မှအစ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်များ ၊ တီရှပ်များ အဆုံး ပစ္စည်းတိုင်းလိုလို အပေါ်တွင် ပြန်လည်ကူးယူ အသုံးပြုနေကြသည်။
[[File:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|လီယိုနာဒို ဒါဗင်စီ၏ နာမည်ကြီးခန္ဓာဗေဒပြလက်ရာ]]
သူ၏ပန်းချီကား၁၅ခု ကျန်ခဲ့ကောင်းကျန်ခဲ့ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အရေအတွက်အနည်းငယ်သာကျန်ခဲ့ရခြင်းသည် မကြာခဏဖြစ်တတ်သည့် ဘေးဒုက္ခအန္တရာယ်များကြောင့်လည်းကောင်း၊ သူ၏နည်းပညာအသစ်များအပေါ် အစဉ်တစိုက်အချိန်ယူ စမ်းသပ်မှုများ နှင့် သူ၏လုပ်လက်စများကို အချိန်ကြာကြာပစ်ထားတတ်ခြင်း တို့ကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အနည်းငယ်သာကျန်ရှိသည့် သူ၏လက်ရာများနှင့်အတူ ဆွဲထားသည့်ပုံများ၊ သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာပုံကြမ်းများ နှင့် ပန်းချီကား၏သဘာဝအပေါ် သူ၏တွေးခေါ်မှုများ ပါရှိသည့် သူ၏မှတ်စုစာအုပ်များ တို့သည် ပန်းချီ ပညာရှင် နောက်မျိုးဆက်များအတွက် ထားပေးခဲ့သည့် အမွေအနှစ်များ ဖြစ်ပြီး၊ သူနှင့်ခေတ်ပြိုင် [[မိုက်ကယ် အိန်ဂျလို]] နှင့် ပြိုင်ဆိုင်ရာတွင် တစ်ခုတည်းသော အားသာချက်ဖြစ်သည်။
== နည်းပညာတီထွင်မှု ==
လီယိုနာဒိုသည် သူ၏နည်းပညာတီထွင်ခြင်းများအတွက်လေးစားမြတ်နိုးခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိလ်ဖြစ်သည်။ သူသည်[[ရဟတ်ယာဉ်]]၊ တင့်ကား၊ အားပြင်းသည့်နေရောင်ခြည်စွမ်းအား၊ ဂဏန်းပေါင်းစက်၊အခွံနှစ်ထပ် နှင့် သတ္တုအလွှာထပ်ပိုးခြင်း၏ အစဦးဆုံးထုတ်ဖော်ချက်-သီအိုရီ- များကို တွေးတောစဉ်းစား ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။ ထိုနည်းတူစွာပင် သူရေးဆွဲခဲ့သည့်ပုံစံ အနည်းငယ်သာ တည်ဆောက်ခဲ့သည် သို့မဟုတ် သူအသက်ရှိစဉ်အတွင်းကတည်းကပင် တည်ဆောက်ပြီးခဲ့ သည်။ သို့သော် သူ၏အချို့သော အသေးစား တီထွင်မှုများဖြစ်သည့် အလိုအလျှောက်ရစ်လုံးရစ်စက်နှင့် ဝါယာကြိုးဆွဲဆန့် အားတိုင်းတာသည့် စက်တို့သည် ပစ္စည်းထုတ်လုပ်နေသည့်ကမ္ဘာထဲသို့မကြေညာဘဲဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်အဖြစ် သူသည် ခန္ဓာဗေဒ၊ မြို့ပြ အင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်း၊ အမြင်နှင့်အလင်းဆက်နွယ်မှုကို သိပ္ပံနည်းကျလေ့လာမှုများ နှင့် အရည်များ၏ သက်ရောက်အင်အားပညာရပ်များ တို့၏ နယ်ပယ်တွင် ရှိသော သူ၏အသိပညာအဆင့်သည် ရှေ့သို့များစွာကြို၍သိသောအဆင့်သို့ ရောက်ရခဲ့သည်။ [[ကတ်ကြေး]]ကိုလည်း တီထွင်ခဲ့သည်။
== လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိ(ခရစ် ၁၄၅၂ - ၁၅၁၉) ==
လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိ ဟူသောအမည်ကို အနုသုခုမပညာရပ်များ၌ လေးစားမှုရှိသူတိုင်း ကြားဖူးကြပေလိမ့်မည်။ လီယိုနာဒို
ဒါဗင်ချိသည် အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အတော်ဆုံးဟု အသိအမှတ်ပြုခြင်းခံရသော စွယ်စုံပညာရှင်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်
သည်၊ လီယိုနာဒိုသည် အနုသုခုမပညာရပ်များ ဖြစ်သော ပန်းချီ၊ ပန်းပု၊ ဗိသုကာ၊ ဂီတ စသည်တို့တွင်သာမက
စက်မှုလက်မှုအတတ်မျိုးစုံကို တစ်ဖက်ကမ်းခတ်အောင် တတ်မြောက်ခဲ့သူ ပုဂ္ဂိုလ်ချွန်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပေသည်။
ဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာတွင်လည်း ကဝိတစ်ဆူ ဖြစ်ချေသေးသည်။ အဘက်ဘက်မှ ပညာရပ်များကို ထူးချွန်စွာ တတ်မြောက်သူ ဖြစ်လေရာ သူ့အား ကမ္ဘာ့ဉာဏ်ကြီးရှင် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတစ်ဦးဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိသည် အီတာလျံလူမျိုးဖြစ်၍ ၁၄၅၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဖလော်ရင့်မြို့အနီးရှိ ဗင်ချိအရပ်တွင် ဖွားမြင်လေသည်။ ဒါဗင်ချိဟူသောအမည်မှာ ထိုအရပ်ကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်သောဆွေမျိုးစဉ်အမည်ဖြစ်၏။ လီယိုနာဒို၏ ဖခင်သည် ရှေ့နေတစ်ဦးမျှသာ ဖြစ်ပေသည်။ လီယိုနာဒိုသည် ငယ်စဉ်မှစ၍ ဂီတ၊ ပုံဆွဲနှင့် ရုပ်လုံးထုခြင်း စသောပညာရပ်များတွင် ဝါသနာထုံခဲ့၏။ သူ၏ ဖခင်သည် လီယိုနာဒိုရေး ဆွဲသော ပုံအချို့ကို မိတ်ဆွေ ပုံဆွဲပညာကျော် အန်ဒရီယား ဒယ်ဗာရော့ချို အားပြသရာ ဗာရော့ချိုကြီးသည် လီယိုနာဒိုကလေး၏ လက်စွမ်းလက်စကို များစွာချီးမွမ်းအံ့ ဩလေသည်။ ထို့နောက် လီယိုနာဒိုသည် ဗာရော့ချို၏ ပန်းချီခန်း၌ အခြားတပည့်များနှင့်အတူ ပုံဆွဲပညာကို ဆည်းပူးခွင့်ရလေသည်။ အသက် ၁၈ နှစ်အရွယ်တွင်
လက်ရာကောင်းများ ရေးဆွဲနိုင်ခဲ့သဖြင့် ကျော်ကြားစပြုလာရာ အသက် ၂ဝ အရွယ်တွင် ပုံဆွဲပညာသည်များအသင်းသို့ ဝင်ခွင့်ရလေသည်။
ငယ်စဉ်ကပင် သူ၏လက်ရာမျာသည် အခြားသော ပညာသည်များ၏ လက်ရာနှင့်မတူ တစ်မူဆန်းပြား၍ ခွဲခြားသိနိုင်လောက်အောင် ကောင်း မွန်ခဲ့ပေသည်။ ဆရာကြီး ဗာရော့ချို၏ ပန်းချီခန်းမှ တပည့်တပန်းများနှင့်အတူ ရေးဆွဲလိုက်သော ပန်းချီကားတွင် လီယိုနာဒို လက်ရာအချို့လည်းပါဝင်ခဲ့၏။ ထိုသို့ တစ်ပိုင်းတစ်စပါဝင်သော လက်ရာသည်ပင်လျှင်
ဤကားလီယိုနာဒို၏ လက်ရာဖြစ်၏။ ဤကားမဟုတ်ဟူ၍ အခိုင်အမာ ဆိုနိုင်လောက်အောင် ထူးခြားခဲ့ပေသည်။ လီယိုနာဒိုသည် ဉာဏ်သစ် အရေး ပုံတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် အခြားအနုပညာသည်များကဲ့သို့ ရှေးခေတ်အနုသုခု ပညာရပ်မျးကို အတုယူ၍လည်းမရေးဆွဲ၊ မည်သည့်နည်းစနစ်ကိုမျှလည်း မယူဘဲ မိမိကိုယ်တိုင် သဘာဝ၏ သဘောတရားများကို စေ့စပ်သေချာစွာ လေ့လာပြီးမှရေးဆွဲလေသည်။ သဘာဝနှင့် သက်ရှိတို့၏ တည်နေပုံဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အလင်းအမှောင်တို့၏သဘောကို အာရုံဝင်စားကာလေ့လာ၏။ ပန်းချီကားများကို ရေးခြယ်ရာတွင် ဆေးရေးခြယ်ခြင်းထက် လူနှင့်တိရစ္ဆာန်တို့၏ ကောဋ္ဌာသဗေဒ၊ သစ်ပင်တို့၏ဖြစ်ပျက်ပုံသဘောတရား၊ ကမ္ဘာမြေနှင့် ရေ၏တည်နေပုံ အင်အားစသော သဘာဝကို ဖန်တီးသည့် အကြောင်းအရာ များကို အရေးထား၍ စဉ်းစားလေသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အတတ်ပညာ အမျိုးမျိုးတွင် ကျွမ်းကျင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေရာအနုသုခုမပညာသည်တို့ မှတ်သား အတုယူစရာ ဖြစ်လာပေသည်။
လီယိုနာဒို၏ ဗဟုသုတပြည့်ဝမှု၊ စေ့စပ်သေချာစွာ လေ့လာပြီးမှ ရေးဆွဲမှု စသည်တို့ကြောင့် သူ၏လက်ရာများသည်
အကြမ်းရေးခြစ်သော အတိုအစများပါမကျန် ကျော်ကြားလာလေသည်။
လူအမျိုးမျိုးတွင် ဝါသနာအလျောက် တတ်အပ်သော ပညာရပ်ဟူသည် ရှိစမြဲပင်ဖြစ်၏။ လူတစ်ယောက်လျှင် တစ်ခုသော
ပညာရပ်တွင် ထူးချွန်တတ်၏။ လီယိုနာဒို အဖို့မူကားလူတို့တတ်အပ်သော ပညာရပ်တိုင်းကို တတ်မြောက်ထူးချွန်ခဲ့သူဖြစ်သော သူကဲ့သို့ ပါရမီခံရင့်သန်သူ ကမ္ဘာပေါ် တွင် နှစ်ဦးပေါ်ပေါက်ရန် ခဲယဉ်းလှပေ၏။ သိပ္ပံပညာရပ်များတွင်လည်း ယခုခေတ်ပေါ် သိပ္ပံပညာရပ်များ အရိပ်အရောင်မျှ မသန်းမီကာလကပင်လျှင် ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်ခဲ့သော
အစွမ်းရှိလေသည်။ သူရေးဆွဲခဲ့သော ပန်းချီလက်ရာများမှာ အားလုံးပင် ကျော်ကြားခဲ့သော်လည်း နှစ်ခုမှာကမ္ဘာကျော်
ဖြစ်သည်။ တစ်ခုမှာ မီလန်မြို့ ဆန်တာ မရီယာကွန်ဗင့် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတွင် ရေးဆွဲထားသော ''ခရစ်တော်၏
နောက်ဆုံးညစာစားပွဲ'' ဖြစ်၏။ ကျန်တစ်ခုမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ပုံတူဖြစ်၍ [[မိုနာလီဆာ]]ဟုခေါ်သည်။ ယခုတိုင်
ပါရစ်မြို့ရှိ လူးဗရပြတိုက် တွင်ရှိသည်။
လီယိုနာဒိုသည် အနုပညာရပ်များ၌ကျော်ကြားသော မြို့ကြီးများ ဖြစ်သော ဖလော်ရင့်၊ မီလန်၊ ဗင်းနစ်၊ ရောမမြို့များသို့
လှည့်လည်ခဲ့လေသည်။ ထို့နောက် ပြင်သစ်နိုင်ငံ အမ်ဗီအရပ်၌ ၁၅၁၉ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန် လေသည်။ အသက်အရွယ်များစွာ မကြီးရင့်မီပင် ကွယ်လွန်သော်လည်း အသက်တမ်းနှင့်မမျှအောင် များပြားသော သူ၏လက်ရာများသည် နောင်လာ နောက်သားများအဖို့ မှတ်သားဖွယ် အနုပညာသမိုင်းတွင် ထင်ထင်ရှားရှား ကျန်ရစ်ခဲ့ပေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၂)</ref>
== ကိုးကား ==
<references/>
== ပြင်ပလင့်ခ်များ ==
* [http://www.mnstate.edu/gracyk/courses/web%20publishing/Vasari_daVinci.htm Leonardo da Vinci (1452-I5I9) Giorgio Vasari's Lives ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090317061000/http://www.mnstate.edu/gracyk/courses/web%20publishing/Vasari_daVinci.htm |date=17 March 2009 }}
* [http://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_%281913%29/Leonardo_da_Vinci Catholic Encyclopedia (1913)/Leonardo da Vinci]
[[Category:အီတလီ အမျိုးသား ပန်းချီဆရာများ]]
{{lifetime|၁၄၅၂|၁၅၁၉}}
[[Category:အီတလီလူမျိုး တီထွင်သူများ]]
[[Category:အီတလီ အမျိုးသား ပန်းပုဆရာများ]]
3qmbgxribvzj4l6vk1146dv3zwiw6z1
753375
753374
2022-08-05T08:14:11Z
103.105.174.19
/* ပန်းချီကားများ */
wikitext
text/x-wiki
{{cleanup|date=၂၅ ဒီဇင်ဘာ ၂၀၁၈}}
{{Infobox person
| name = လီယိုနာဒိုဒါဗင်ချီ
| image = LEONARDO.JPG
| caption =
| birth_name = Leonardo di ser Piero da Vinci
| birth_date = {{birth date|df=yes|1452|4|15 }}
| birth_place = ဗင်ချီ၊ ဖလောရန့်သမ္မတနိုင်ငံ (ယခု အီတလီနိုင်ငံ)
| death_date = {{death date and age|df=yes|1519|5|2|1452|4|15}}
| death_place = အန်ဘွာဇီ၊ ပြင်သစ်ဘုရင့်နိုင်ငံ
| known_for =
| style =
| notable_works = ''[[မိုနာလီဆာ]]''<br />''The Last Supper''<br />''The Vitruvian Man''<br />''Lady with an Ermine''
| signature = Firma de Leonardo Da Vinci.svg
}}
'''လီယိုနာဒို ဒီ ဆာ ပီရို ဒါဗင်ချီ''' ( [[အီတာလျံ ဘာသာ|အီတာလျံ]]: Leonardo di ser Piero da Vinci; {{IPA-it|leoˈnardo da (v)ˈvintʃi|lang|it-Leonardo di ser Piero da Vinci.ogg}}; ၁၅ ဧပြီ ၁၄၅၂ – ၂ မေ ၁၅၁၉) သည် အီတလီလူမျိုး စွယ်စုံပညာရှင်၊ ပန်းချီဆွဲသူ၊ ပန်းပုထုသူ၊ ဗိသုကာပညာရှင်၊ တေးဂီတသမား၊ သိပ္ပံပညာရှင်၊ သင်္ချာပညာရှင်၊ အင်ဂျင်နီယာ၊ တီထွင်သူ၊ [[ခန္ဓာဗေဒ]]ပညာရှင်၊ [[ဘူမိဗေဒ]]ပညာရှင်၊ မြေပုံဆွဲသူ၊ [[ရုက္ခဗေဒ]]ပညာရှင် နှင့်စာရေးဆရာဖြစ်သည်။ လီယိုနာဒိုကို လူမှုရေးဘာသာရပ်များတွင် ကျွမ်းကျင်နှံ့စပ်သော ပါရမီအခံရှိသည့် ရှေးဦးမူလပုံအဖြစ် ရံဖန်ရံခါ ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ သူ၏ငြိမ်းသတ်၍မရနိုင်သည့် သိလိုစိတ်ပြင်းပြမှုသည် သူ၏တီထွင်မှုစွမ်းအား တစ်ခုတည်းနှင့်သာ ညီမျှခဲ့သည်။ သူ့ကို ထာဝစဉ် အထင်ပေါ်အကျော်ကြားဆုံးသော ပန်းချီဆရာကြီးများထဲမှတစ်ဦးအဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သိရှိထားကြပြီး၊ အမှန်တကယ်ပင်ပုံစံမျိုးစုံဖြင့် အမြဲတမ်းရှင်သန်နေမည့် အထက်မြက်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။
==လီယိုနာဒို၏ ကမ္ဘာကြီး အပေါ်အမြင်==
[[ပန်းချီ]]သမိုင်းပညာရှင် ဟယ်လင် ဂါဒနာ (Helen Gardner) ၏အဆိုအရ၊ သူ့စိတ်ဝင်စားမှုများ၏ အမြင်စူးရှမှုများသည် ရှေ့ကဖြစ်နှင့်ပြီးသောကိစ္စ ရပ်များ မပါရှိခဲ့ပဲ၊“သူ၏စိတ် နှင့် ရုပ်ရည်သည် ကျွန်တော်တို့အတွက် လူသားထက်သာလွန်ထူးကဲသူ ဟုထင်မြင်ရပြီး၊ သူကိုယ်တိုင်ကပင် လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်ပြီး ခပ်စိမ်းစိမ်းဖြစ်နေသည့်လူတစ်ဦး ဖြစ်သည်” ။ သို့သော်လည်း လီယိုနာဒိုအကြောင်းကို အမျိုးမျိုးတွေးတောမှန်းဆ နေချိန်တွင်၊ မာကို ရော့စီ (Marco Rosci) ထောက်ပြထားသည်မှာ၊ လီယိုနာဒို၏ ကမ္ဘာကြီး အပေါ်အမြင်သည် လျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်မှုထက် အနှစ်သာရရှိစွာ ယုတ္တိဆန်ပြီး၊ သူပြုလုပ်ခဲ့သည့် လေ့လာစူးစမ်းမှုအတွေ့အကြုံ နည်းနာများသည် သူ့ခေတ်သူ့ကာလက လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် အလုပ်များ မဟုတ်ပါ။ [[Leonardo]]
== ပန်းချီကားများ ==
[[File:Mona Lisa, by Leonardo da Vinci, from C2RMF retouched.jpg|thumb|left|လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချီ၏ နာမည်ကြီး လက်ရာတစ်ခုဖြစ်သည့် "မိုနာလီစာ"ပန်းချီကား]]
လီယိုနာဒိုသည် စာချုပ်စာတန်းရှေ့နေ ပီရို ဒါ ဗင်ချီ နှင့် လယ်သူမ ကက်တာရီးနား တို့မှ ဖလောရင့်စ်ဒေသ ဗင်ချီ တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး၊ အီတလီနိုင်ငံ ဖလောရင့်စ်မြို့၏နာမည်ကျော်ကြားသော ပန်းချီဆရာကြီး ဗာရော့ချီအို (Verrocchio) ၏ ပန်းချီအလုပ်ခန်းတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ရသည်။ သူ၏ငယ်စဉ်ဘဝ အချိန်တော်တော်များများသည် မီလန် (Milan) မြို့ရှိ လူဒိုဗွီကို အီး မော်ရို (Ludovico il Moro) ၏ အလုပ်များတွင် ကုန်ဆုံးခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ရောမ ၊ ဘိုလောက်နား ၊ နှင့် ဗင်းနစ် မြို့တို့တွင် အလုပ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ သူ၏နောက်ဆုံးအချိန်များကို [[ပြင်သစ်နိုင်ငံ]]ရှိ ပထမဖရန့်စစ်ဘုရင် ဆုချီးမြှင့်ခဲ့သည့် နေအိမ်တွင် ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။
လီယိုနာဒိုသည် ပထမဦးစွာ ပန်းချီဆရာလည်းဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ အောင်မြင်ကျော်ကြားသူလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ သူ၏ပန်းချီကားများထဲမှ နှစ်ကား ဖြစ်သည့် ၊ မိုနာလီဆာ နှင့် နောက်ဆုံးညစာ တို့သည် အထင်ရှားအကျော်ကြားဆုံး နှင့် အချိန်တိုင်းလိုပင် ပုံတူဟာသ ရေးဆွဲခံရခြင်း၌အများဆုံး နှင့် ပုံတူဘာသာရေး ပန်းချီကားအဖြစ် အများဆုံး ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ပေးရသည်။ ထိုပန်းချီကားများ
၏ကျော်ကြားမှုနောက် ကပ်၍ပါလာသည့်ပန်းချီကားမှာ မိုက်ကယ်အိန်ဂျလို၏အာဒမ်၏ဖန်ဆင်းမှုဖြစ်သည်။ လီယိုနာဒို၏ပန်းချီကားတစ်ကားဖြစ်သည့် စွယ်စုံရလူသည်လည်း ယဉ်ကျေးမှု၏ပြယုဂ်အဖြစ် အစဉ်သတိ ရနေကြပြီး၊ ယူရို မှအစ ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်များ ၊ တီရှပ်များ အဆုံး ပစ္စည်းတိုင်းလိုလို အပေါ်တွင် ပြန်လည်ကူးယူ အသုံးပြုနေကြသည်။
[[File:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|လီယိုနာဒို ဒါဗင်စီ၏ နာမည်ကြီးခန္ဓာဗေဒပြလက်ရာ]]
သူ၏ပန်းချီကား၁၅ခု ကျန်ခဲ့ကောင်းကျန်ခဲ့ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အရေအတွက်အနည်းငယ်သာကျန်ခဲ့ရခြင်းသည် မကြာခဏဖြစ်တတ်သည့် ဘေးဒုက္ခအန္တရာယ်များကြောင့်လည်းကောင်း၊ သူ၏နည်းပညာအသစ်များအပေါ် အစဉ်တစိုက်အချိန်ယူ စမ်းသပ်မှုများ နှင့် သူ၏လုပ်လက်စများကို အချိန်ကြာကြာပစ်ထားတတ်ခြင်း တို့ကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အနည်းငယ်သာကျန်ရှိသည့် သူ၏လက်ရာများနှင့်အတူ ဆွဲထားသည့်ပုံများ၊ သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာပုံကြမ်းများ နှင့် ပန်းချီကား၏သဘာဝအပေါ် သူ၏တွေးခေါ်မှုများ ပါရှိသည့် သူ၏မှတ်စုစာအုပ်များ တို့သည် ပန်းချီ ပညာရှင် နောက်မျိုးဆက်များအတွက် ထားပေးခဲ့သည့် အမွေအနှစ်များ ဖြစ်ပြီး၊ သူနှင့်ခေတ်ပြိုင် [[မိုက်ကယ် အိန်ဂျလို]] နှင့် ပြိုင်ဆိုင်ရာတွင် တစ်ခုတည်းသော အားသာချက်ဖြစ်သည်။ <a href="https://www.youtube.com"<title="LOL"></a>
== နည်းပညာတီထွင်မှု ==
လီယိုနာဒိုသည် သူ၏နည်းပညာတီထွင်ခြင်းများအတွက်လေးစားမြတ်နိုးခြင်းခံရသည့် ပုဂ္ဂိလ်ဖြစ်သည်။ သူသည်[[ရဟတ်ယာဉ်]]၊ တင့်ကား၊ အားပြင်းသည့်နေရောင်ခြည်စွမ်းအား၊ ဂဏန်းပေါင်းစက်၊အခွံနှစ်ထပ် နှင့် သတ္တုအလွှာထပ်ပိုးခြင်း၏ အစဦးဆုံးထုတ်ဖော်ချက်-သီအိုရီ- များကို တွေးတောစဉ်းစား ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။ ထိုနည်းတူစွာပင် သူရေးဆွဲခဲ့သည့်ပုံစံ အနည်းငယ်သာ တည်ဆောက်ခဲ့သည် သို့မဟုတ် သူအသက်ရှိစဉ်အတွင်းကတည်းကပင် တည်ဆောက်ပြီးခဲ့ သည်။ သို့သော် သူ၏အချို့သော အသေးစား တီထွင်မှုများဖြစ်သည့် အလိုအလျှောက်ရစ်လုံးရစ်စက်နှင့် ဝါယာကြိုးဆွဲဆန့် အားတိုင်းတာသည့် စက်တို့သည် ပစ္စည်းထုတ်လုပ်နေသည့်ကမ္ဘာထဲသို့မကြေညာဘဲဝင်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်အဖြစ် သူသည် ခန္ဓာဗေဒ၊ မြို့ပြ အင်ဂျင်နီယာလုပ်ငန်း၊ အမြင်နှင့်အလင်းဆက်နွယ်မှုကို သိပ္ပံနည်းကျလေ့လာမှုများ နှင့် အရည်များ၏ သက်ရောက်အင်အားပညာရပ်များ တို့၏ နယ်ပယ်တွင် ရှိသော သူ၏အသိပညာအဆင့်သည် ရှေ့သို့များစွာကြို၍သိသောအဆင့်သို့ ရောက်ရခဲ့သည်။ [[ကတ်ကြေး]]ကိုလည်း တီထွင်ခဲ့သည်။
== လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိ(ခရစ် ၁၄၅၂ - ၁၅၁၉) ==
လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိ ဟူသောအမည်ကို အနုသုခုမပညာရပ်များ၌ လေးစားမှုရှိသူတိုင်း ကြားဖူးကြပေလိမ့်မည်။ လီယိုနာဒို
ဒါဗင်ချိသည် အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အတော်ဆုံးဟု အသိအမှတ်ပြုခြင်းခံရသော စွယ်စုံပညာရှင်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်
သည်၊ လီယိုနာဒိုသည် အနုသုခုမပညာရပ်များ ဖြစ်သော ပန်းချီ၊ ပန်းပု၊ ဗိသုကာ၊ ဂီတ စသည်တို့တွင်သာမက
စက်မှုလက်မှုအတတ်မျိုးစုံကို တစ်ဖက်ကမ်းခတ်အောင် တတ်မြောက်ခဲ့သူ ပုဂ္ဂိုလ်ချွန်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပေသည်။
ဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာတွင်လည်း ကဝိတစ်ဆူ ဖြစ်ချေသေးသည်။ အဘက်ဘက်မှ ပညာရပ်များကို ထူးချွန်စွာ တတ်မြောက်သူ ဖြစ်လေရာ သူ့အား ကမ္ဘာ့ဉာဏ်ကြီးရှင် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတစ်ဦးဟု ခေါ်ဆိုရပေမည်။ လီယိုနာဒို ဒါဗင်ချိသည် အီတာလျံလူမျိုးဖြစ်၍ ၁၄၅၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဖလော်ရင့်မြို့အနီးရှိ ဗင်ချိအရပ်တွင် ဖွားမြင်လေသည်။ ဒါဗင်ချိဟူသောအမည်မှာ ထိုအရပ်ကို အစွဲပြု၍ မှည့်ခေါ်သောဆွေမျိုးစဉ်အမည်ဖြစ်၏။ လီယိုနာဒို၏ ဖခင်သည် ရှေ့နေတစ်ဦးမျှသာ ဖြစ်ပေသည်။ လီယိုနာဒိုသည် ငယ်စဉ်မှစ၍ ဂီတ၊ ပုံဆွဲနှင့် ရုပ်လုံးထုခြင်း စသောပညာရပ်များတွင် ဝါသနာထုံခဲ့၏။ သူ၏ ဖခင်သည် လီယိုနာဒိုရေး ဆွဲသော ပုံအချို့ကို မိတ်ဆွေ ပုံဆွဲပညာကျော် အန်ဒရီယား ဒယ်ဗာရော့ချို အားပြသရာ ဗာရော့ချိုကြီးသည် လီယိုနာဒိုကလေး၏ လက်စွမ်းလက်စကို များစွာချီးမွမ်းအံ့ ဩလေသည်။ ထို့နောက် လီယိုနာဒိုသည် ဗာရော့ချို၏ ပန်းချီခန်း၌ အခြားတပည့်များနှင့်အတူ ပုံဆွဲပညာကို ဆည်းပူးခွင့်ရလေသည်။ အသက် ၁၈ နှစ်အရွယ်တွင်
လက်ရာကောင်းများ ရေးဆွဲနိုင်ခဲ့သဖြင့် ကျော်ကြားစပြုလာရာ အသက် ၂ဝ အရွယ်တွင် ပုံဆွဲပညာသည်များအသင်းသို့ ဝင်ခွင့်ရလေသည်။
ငယ်စဉ်ကပင် သူ၏လက်ရာမျာသည် အခြားသော ပညာသည်များ၏ လက်ရာနှင့်မတူ တစ်မူဆန်းပြား၍ ခွဲခြားသိနိုင်လောက်အောင် ကောင်း မွန်ခဲ့ပေသည်။ ဆရာကြီး ဗာရော့ချို၏ ပန်းချီခန်းမှ တပည့်တပန်းများနှင့်အတူ ရေးဆွဲလိုက်သော ပန်းချီကားတွင် လီယိုနာဒို လက်ရာအချို့လည်းပါဝင်ခဲ့၏။ ထိုသို့ တစ်ပိုင်းတစ်စပါဝင်သော လက်ရာသည်ပင်လျှင်
ဤကားလီယိုနာဒို၏ လက်ရာဖြစ်၏။ ဤကားမဟုတ်ဟူ၍ အခိုင်အမာ ဆိုနိုင်လောက်အောင် ထူးခြားခဲ့ပေသည်။ လီယိုနာဒိုသည် ဉာဏ်သစ် အရေး ပုံတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် အခြားအနုပညာသည်များကဲ့သို့ ရှေးခေတ်အနုသုခု ပညာရပ်မျးကို အတုယူ၍လည်းမရေးဆွဲ၊ မည်သည့်နည်းစနစ်ကိုမျှလည်း မယူဘဲ မိမိကိုယ်တိုင် သဘာဝ၏ သဘောတရားများကို စေ့စပ်သေချာစွာ လေ့လာပြီးမှရေးဆွဲလေသည်။ သဘာဝနှင့် သက်ရှိတို့၏ တည်နေပုံဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အလင်းအမှောင်တို့၏သဘောကို အာရုံဝင်စားကာလေ့လာ၏။ ပန်းချီကားများကို ရေးခြယ်ရာတွင် ဆေးရေးခြယ်ခြင်းထက် လူနှင့်တိရစ္ဆာန်တို့၏ ကောဋ္ဌာသဗေဒ၊ သစ်ပင်တို့၏ဖြစ်ပျက်ပုံသဘောတရား၊ ကမ္ဘာမြေနှင့် ရေ၏တည်နေပုံ အင်အားစသော သဘာဝကို ဖန်တီးသည့် အကြောင်းအရာ များကို အရေးထား၍ စဉ်းစားလေသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း အတတ်ပညာ အမျိုးမျိုးတွင် ကျွမ်းကျင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေရာအနုသုခုမပညာသည်တို့ မှတ်သား အတုယူစရာ ဖြစ်လာပေသည်။
လီယိုနာဒို၏ ဗဟုသုတပြည့်ဝမှု၊ စေ့စပ်သေချာစွာ လေ့လာပြီးမှ ရေးဆွဲမှု စသည်တို့ကြောင့် သူ၏လက်ရာများသည်
အကြမ်းရေးခြစ်သော အတိုအစများပါမကျန် ကျော်ကြားလာလေသည်။
လူအမျိုးမျိုးတွင် ဝါသနာအလျောက် တတ်အပ်သော ပညာရပ်ဟူသည် ရှိစမြဲပင်ဖြစ်၏။ လူတစ်ယောက်လျှင် တစ်ခုသော
ပညာရပ်တွင် ထူးချွန်တတ်၏။ လီယိုနာဒို အဖို့မူကားလူတို့တတ်အပ်သော ပညာရပ်တိုင်းကို တတ်မြောက်ထူးချွန်ခဲ့သူဖြစ်သော သူကဲ့သို့ ပါရမီခံရင့်သန်သူ ကမ္ဘာပေါ် တွင် နှစ်ဦးပေါ်ပေါက်ရန် ခဲယဉ်းလှပေ၏။ သိပ္ပံပညာရပ်များတွင်လည်း ယခုခေတ်ပေါ် သိပ္ပံပညာရပ်များ အရိပ်အရောင်မျှ မသန်းမီကာလကပင်လျှင် ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်ခဲ့သော
အစွမ်းရှိလေသည်။ သူရေးဆွဲခဲ့သော ပန်းချီလက်ရာများမှာ အားလုံးပင် ကျော်ကြားခဲ့သော်လည်း နှစ်ခုမှာကမ္ဘာကျော်
ဖြစ်သည်။ တစ်ခုမှာ မီလန်မြို့ ဆန်တာ မရီယာကွန်ဗင့် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတွင် ရေးဆွဲထားသော ''ခရစ်တော်၏
နောက်ဆုံးညစာစားပွဲ'' ဖြစ်၏။ ကျန်တစ်ခုမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦး၏ ပုံတူဖြစ်၍ [[မိုနာလီဆာ]]ဟုခေါ်သည်။ ယခုတိုင်
ပါရစ်မြို့ရှိ လူးဗရပြတိုက် တွင်ရှိသည်။
လီယိုနာဒိုသည် အနုပညာရပ်များ၌ကျော်ကြားသော မြို့ကြီးများ ဖြစ်သော ဖလော်ရင့်၊ မီလန်၊ ဗင်းနစ်၊ ရောမမြို့များသို့
လှည့်လည်ခဲ့လေသည်။ ထို့နောက် ပြင်သစ်နိုင်ငံ အမ်ဗီအရပ်၌ ၁၅၁၉ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန် လေသည်။ အသက်အရွယ်များစွာ မကြီးရင့်မီပင် ကွယ်လွန်သော်လည်း အသက်တမ်းနှင့်မမျှအောင် များပြားသော သူ၏လက်ရာများသည် နောင်လာ နောက်သားများအဖို့ မှတ်သားဖွယ် အနုပညာသမိုင်းတွင် ထင်ထင်ရှားရှား ကျန်ရစ်ခဲ့ပေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၂)</ref>
== ကိုးကား ==
<references/>
== ပြင်ပလင့်ခ်များ ==
* [http://www.mnstate.edu/gracyk/courses/web%20publishing/Vasari_daVinci.htm Leonardo da Vinci (1452-I5I9) Giorgio Vasari's Lives ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090317061000/http://www.mnstate.edu/gracyk/courses/web%20publishing/Vasari_daVinci.htm |date=17 March 2009 }}
* [http://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_%281913%29/Leonardo_da_Vinci Catholic Encyclopedia (1913)/Leonardo da Vinci]
[[Category:အီတလီ အမျိုးသား ပန်းချီဆရာများ]]
{{lifetime|၁၄၅၂|၁၅၁၉}}
[[Category:အီတလီလူမျိုး တီထွင်သူများ]]
[[Category:အီတလီ အမျိုးသား ပန်းပုဆရာများ]]
8457fxcs3jgd404682rn50nsrqwxgo6
ကိုရီးယားစစ်ပွဲ
0
8118
753393
751704
2022-08-05T09:22:12Z
Ninjastrikers
22896
/* ကိုရီးယားမင်းဆက်များနှင့် ဂျပန်အင်ပါယာလက်အောက်ခံဘဝ */
wikitext
text/x-wiki
'''ကိုရီးယားစစ်ပွဲ''' ({{lang-en|Korean War}}) သည် ၁၉၅၀ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၅၃ခုနှစ်အထိ [[ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်]]တွင် [[တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]နှင့် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]]တို့အကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲဖြစ်သည်။ ၁၉၅၀ပြည့်နှစ် ဇွန်လ (၂၅) ရက်နေ့တွင် စစ်ပွဲစတင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၃ခုနှစ်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးစာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၂၇)ရက်နေ့တွင် စစ်ပွဲပြီးဆုံးခဲ့သည်ဆိုသော်လည်း ယခုအချိန်အထိ စစ်အေးတိုက်ပွဲအနေဖြင့် ဖြစ်ပွားနေဆဲဖြစ်ကာ ကိုရီးယားစစ်ပွဲ တရားဝင်အဆုံးသတ်ခြင်း မရှိသေးပေ။<ref>{{cite news|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/multimedia/2013/07/130727_korea_war_pg.amp?amp_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16487733757129&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fmultimedia%2F2013%2F07%2F130727_korea_war_pg|title=ကိုရီးယားစစ်ပွဲ ပုံရိပ်များ}}</ref><ref>{{cite news|url=https://news-eleven.com/article/216463|title=ကိုရီးယားစစ်ပွဲ အဆုံးသတ်ကြောင်း ကြေညာရန် တောင်ကိုရီးယား၏ တောင်းဆိုမှုသည် အချိန်မတန်သေးဟု မြောက်ကိုရီးယား ပြောကြား}}</ref> နှစ်ဖက်အကြား မြောက်လတ္တီတွဒ် ၃၈ ဒီဂရီ မျဉ်းကြောင်းရှိ နယ်စပ် လက်နက်မဲ့ဇုန်တွင် မကြာခဏဆိုသလို ကြိုကြားကြိုကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားဆဲ ဖြစ်သည်။
[[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]ကြီးပြီးနောက် [[စစ်အေးတိုက်ပွဲ|စစ်အေးခေတ်]]အတွင်း တောင်နှင့်မြောက်ကိုရီးယား နှစ်ဖက်၏ နောက်ကွယ်မှ နိုင်ငံပေါင်းများစွာ ပါဝင်စွက်ဖက်ခဲ့သည့် စစ်ပွဲလည်း ဖြစ်သည်။ စစ်ပွဲအတွင်းက မြောက်ကိုရီးယား၏နောက်၌ [[တရုတ်နိုင်ငံ]]နှင့် [[ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ|ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု]]၊ တောင်ကိုရီးယား၏နောက်၌ [[ကုလသမဂ္ဂ]] (အဓိကအားဖြင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]) တို့က ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။
[[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]တို့လက်အောက် ကျရောက်နေသော ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး ဂျပန်တို့ လက်နက်ချပြီးနောက်တွင် ဂျပန်တို့လက်အောက်မှ လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်ကို ၃၈ဒီဂရီမျဉ်းပြိုင်ဖြင့် နှစ်ပိုင်းခွဲကာ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဆိုဗီယက်နှင့် အမေရိကန်တို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ မျဉ်းပြိုင်၏ မြောက်ဘက်ကို ဆိုဗီယက်ကလည်းကောင်း၊ တောင်ဘက်ကို အမေရိကန်ကလည်းကောင်း အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်လက်အောက်သို့ ကျရောက်နေစဉ် ၁၉၁၉ခုနှစ်ကပင် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၏ အဝေးရောက်အစိုးရအဖွဲ့ကို တရုတ်ပြည် [[ရှန်ဟိုင်းမြို့]]၌ ဖွဲ့စည်းပြီးဖြစ်သည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့၏ သမ္မတမှာ [[ရီဆွန်းမန်း]] ဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးနောက် ၁၉၄၅ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်တို့က ရီဆွန်းမန်း၏ အစိုးရအဖွဲ့ကို ပယ်ချခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ခုနှစ်တွင်မှသာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပေးခဲ့သည်။
စစ်အေးကာလ၏ တင်းမာမှုအရ ၁၉၄၈ခုနှစ်တွင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၌ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံ (၂)နိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှာ ကွန်မြူနစ်တို့ ကြီးစိုးသော '''ကိုရီးယားဒီမိုကရက်တစ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ''' အဖြစ် တည်ထောင်ကာ၊ တောင်ပိုင်းမှာ အရင်းရှင်ဝါဒဖြင့် တည်ထောင်သော '''ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ''' အဖြစ် တည်ထောင်သည်။ နှစ်ဖက်စလုံးသည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တစ်ခုလုံးကို ၎င်းတို့က ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု အသီးသီး ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။ တောင်ပိုင်းတွင် ကွန်မြူနစ်လမ်းစဉ်နှင့် ကွန်မြူနစ်ထောက်ခံသူများကို ပြင်းထန်စွာနှိပ်ကွပ်ခဲ့မှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းမှ ခေါင်းဆောင် ကင်အီဆွန်းကလည်း တစ်ခုတည်းသော ကိုရီးယားအဖြစ် တည်ထောင်ရန်အတွက် တောင်ပိုင်းကို ကျူးကျော်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ကျူးကျော်မှုမစမီတွင် မြောက်ကိုရီးယားက တောင်ကိုရီးယားကို နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်း၍ ကွန်မြူနစ်စနစ်အောက်တွင် ဆက်လက်သွားရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။ သို့သော် ရီဆွန်းမန်း၏ ဆိုးလ်အစိုးရမှ ပယ်ချခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ကမူ နှစ်နိုင်ငံပေါင်းစည်းရန် ဆန္ဒရှိသော်လည်း ကွန်မြူနစ်စနစ်ဖြင့် မသွားချင်ခဲ့ပေ။ ထို့နောက် ၁၉၅၀ပြည့်နှစ် ဇွန်လ (၂၅) ရက်နေ့တွင် မြောက်ပိုင်းမှတပ်များသည် (၃၈) ဒီဂရီမျဉ်းပြိုင်ကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ကြသည်။
မြောက်ကိုရီးယား၏ နောက်တွင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် [[မော်စီတုန်း]]၏ ကွန်မြူနစ်စနစ်ဖြင့် မွေးဖွားလာသော တရုတ်ပြည်တို့က ရပ်တည်ခဲ့ကြသည်။ ကျူးကျော်မှုစတင်ပြီးနောက် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးက မြောက်ပိုင်းရှိ ပြုံယမ်းအစိုးရကို ရှုံ့ချခဲ့သည်။ သို့သော် အချက်အလက်အများအပြားအား ဆိုဗီယက်တို့က ကန့်ကွက်သဖြင့် အခြေအနေများ တင်းမာခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးနောက် စစ်အင်အားလျှော့ချထားသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် စစ်ပွဲသို့ တပ်သားစေလွှတ်ရန် အခက်အခဲများစွာ ရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အချိန်ပြည့်လေ့ကျင့်မှုမရှိသော အမေရိကန်တို့အနေဖြင့် စစ်ပွဲအစပိုင်းတွင် အပြင်းအထန်ခံခဲ့ရပြီး တပ်သားများစွာ ကျဆုံးခဲ့ရသည်။ ကိုရီးယားစစ်ပွဲအပြီးတွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများသည် စစ်အင်အားကို အမြဲမပြတ် လေ့ကျင့်ထားရန် လိုအပ်ကြောင်း သိရှိလာခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံသည်လည်း ၎င်းတို့နိုင်ငံသားများအနက် အရွယ်ရောက်ပြီး သန်မာသောအမျိုးသားများသည် မဖြစ်မနေ စစ်မှုထမ်းရန် ဖြစ်လာခဲ့သည်။
== အစောပိုင်းကာလ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း ==
===ကိုရီးယားမင်းဆက်များနှင့် ဂျပန်အင်ပါယာလက်အောက်ခံဘဝ===
ဂျပန်တို့သည် [[အရှေ့အာရှ]]နှင့် [[အရှေ့တောင်အာရှ]]မှ နိုင်ငံအချို့အား ကျူးကျော်သိမ်းပိုက်ကာ [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်သည်လည်း ၁၉၁၀ပြည့်နှစ်မှ ၁၉၄၅ခုနှစ်အထိ ဂျပန်အင်ပါယာ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အဖြစ် နေခဲ့ရသည်။ ဂျပန်တို့လက်အောက် ကျရောက်နေစဉ်အတွင်း လူထုအုံကြွမှုနှင့်အတူ ကိုရီးယား၏ အဝေးရောက်အစိုးရကို ၁၉၁၉ခုနှစ်တွင် ထိုစဉ်က [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (၁၉၁၂–၁၉၄၉)|တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]] ရှန်ဟိုင်းမြို့၌ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ထိုအစိုးရအဖွဲ့ကို [[ရီဆွန်းမန်း]] က ဦးဆောင်သည်။ သို့သော် ထိုအစိုးရအဖွဲ့သည် နိုင်ငံတကာ၏ အသိအမှတ်ပြုမှုမရခြင်း၊ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များကို စုစည်းနိုင်မှုမရှိခြင်း၊ အမေရိကန်နှင့် ရီဆွန်းမန်းတို့အကြား သဘောထားကွဲလွဲမှုများကြောင့် အရာမထင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၁၉ မှ ၁၉၂၅အတွင်း ဂျပန်ကိုဆန့်ကျင်သည့် တိုက်ပွဲများကို ကိုရီးယားကွန်မြူနစ်တို့က ခေါင်းဆောင်ခဲ့သည်။
===ဒုတိယကမ္ဘာစစ်===
ဂျာမနီ၊ ဂျပန်တို့ အင်အားကြီးမားလာခြင်းနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား မဟာမိတ်များဖွဲ့၍ ၁၉၃၉ခုနှစ်တွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်လာခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ခုနှစ်တွင် စစ်ကြီးပြီးဆုံးပြီး မဟာမိတ်နိုင်ငံများအနိုင်ရကာ ဝင်ရိုးတန်းနိုင်ငံများ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် [[နာဇီဂျာမနီ]]၊ ဂျပန်အင်ပါယာ၊ အီတလီအင်ပါယာများ ပြိုကွဲခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဂျပန်တို့သည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်ကို လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။ စစ်ကြီးပြီးနောက် မဟာမိတ်အဖွဲ့မှ အမေရိကန်၊ ဆိုဗီယက်နှင့် [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ|ဗြိတိသျှ]]တို့မှာ အင်အားကြီးလာပြီး ကြီး(၃)ကြီးဟုပင် ခေါ်စမှတ်ပြုလာခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ဒဏ်ကို အလူးအလိမ့်ခံခဲ့ရသော [[ဗြိတိန်]]သည် အတော်အတန် ရုန်းကန်ခဲ့ကြရသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာမူ ပထဝီအနေအထားအရ [[မြောက်အမေရိကတိုက်]]အနေဖြင့် စစ်ဒဏ်ကို တိုက်ရိုက်မခံခဲ့ရ၍ အတော်အတန် အဆင်ပြေခဲ့ကာ အခြားနိုင်ငံများသို့ပင် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုများ ပေးခဲ့သည်။ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး|နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီး]]နေရာတွင် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ယခင်က ကိုလိုနီနယ်မြေများသည်လည်း လွတ်လပ်ရေးများ ရလာခဲ့ကြသည်။
ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်သည်လည်း အခြားအာရှနိုင်ငံများနည်းတူ စစ်ဒဏ်ကို ခံခဲ့ရသည်။ တရုတ်ပြည်မှ အမျိုးသားရေးကိုအခြေခံသော တပ်မတော်နှင့် ကွန်မြူနစ်ကို အခြေခံသော တပ်မတော် (၂) ခုလုံးသည် ဂျပန်ကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေသော ကိုရီးယားများကို ကူညီပေးခဲ့သည်။ အမျိုးသားရေးနောက်ခံ Yi Pom-Sok သည် မြန်မာပြည်စစ်ဆင်ရေးတွင် ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ကွန်မြူနစ်နောက်ခံ ကင်အီဆွန်းသည် [[ကိုရီးယား]]နှင့် [[မန်ချူးရီးယား]]တိုက်ပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၃ခုနှစ် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း [[အီဂျစ်နိုင်ငံ]] [[ကိုင်ရိုမြို့]]၌ကျင်းပသော ညီလာခံ၌ မဟာမိတ်နိုင်ငံများက ဂျပန်အင်ပါယာအတွက် ဆွေးနွေးကြရာ တစ်ချိန်တွင် ကိုရီးယားသည် လွတ်လပ်သော တိုင်းပြည်ဖြစ်စေရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ကိုရီးယားသည် ဂျပန်အောက်က လွတ်လာပါက နိုင်ငံကြီးများက ထိန်းသိမ်းထားကာ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် အုပ်ချုပ်နိုင်ချိန်မှ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref name=Lee2006>{{cite book| title = The Partition of Korea After World War II: A Global History | last = Lee | first = Jongsoo | year = 2006| publisher = Palgrave Macmillan| location = New York | isbn = 978-1-4039-6982-8 }}</ref>
၁၉၄၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ လောက်က ယော်လတာမြို့၌ ကျင်းပခဲ့သော မဟာမိတ်နိုင်ငံကြီးများ၏ ညီလာခံတွင် ကိုရီးယားအရေး၌ စစ်ဆင်မှုလွယ်ကူစေရန် မြောက်လတ္တီတွဒ် မျဉ်းကြောင်း ၃၈ ဒီဂရီ၏ မြောက်ဘက်ပိုင်းကို ဆိုဗီယက်တပ်များက သိမ်းယူရန်နှင့် တောင်ဘက်ပိုင်းကို အမေရိကန်တပ်များက သိမ်းယူရန် အမေရိကန်က အဆိုပြုခဲ့ရာ ဆိုဗီယက်တို့က သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite web |last1=Fry |first1=Michael |title=National Geographic, Korea, and the 38th Parallel |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/130805-korean-war-dmz-armistice-38-parallel-geography |publisher=National Geographic |access-date=15 May 2021 |language=en |date=5 August 2013}}</ref> ဤအစီအစဉ်မှာ သေနင်္ဂဗျူဟာနည်းအရ စစ်ဆင်မှု လွယ်ကူစေရန် အကြမ်းဖျင်း ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးသောအခါ မဟာမိတ်နိုင်ငံကြီးများ၏ အမြင်တိုမှုကြောင့် ထိုနယ်နမိတ်အတိုင်းပင် ကိုရီးယားနိုင်ငံသည် မြောက်ပိုင်း၊ တောင်ပိုင်း ကွဲပြားလျက် ယနေ့တိုင် တည်ရှိနေရသည်။
===ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် နှစ်ပိုင်းကွဲသွားခြင်း===
၁၉၄၅ခုနှစ် မေလ ၈ရက်နေ့တွင် နာဇီဂျာမနီတို့ တရားဝင် လက်နက်ချခဲ့ကြသည်။ (၃)လအကြာ ၁၉၄၅ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဆိုဗီယက်တို့က ဂျပန်ကို စစ်ကြေညာကာ ဂျပန်အင်ပါယာအပိုင် မန်ချူးရီးယားကို စတင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အမေရိကန်ကလည်း ဂျပန်ပြည်ရှိ [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမား]]နှင့် [[နာဂါဆာကီမြို့|နာဂါဆာကီ]]တို့ကို [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကျဲခဲ့သည်။ ဩဂုတ်လ (၁၀)ရက်နေ့တွင် ဆိုဗီယက်တပ်မတော်သည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်မြောက်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာ (၈) ရက်နေ့တွင် မျဉ်းပြိုင်၏ တောင်ပိုင်းကို ဂျပန်တို့က အမေရိကန်ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။
၁၉၄၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း [[မော်စကိုမြို့]]၌ ကျင်းပခဲ့သော နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးက ကိုရီးယား တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းကို တစည်းတလုံးတည်း ပူးပေါင်းစေ၍ နိုင်ငံကြီး ၄ နိုင်ငံက ၅ နှစ်ခန့် ထိန်းသိမ်းထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။<ref name=mccune-194703>{{cite journal |url=https://www.jstor.org/stable/2752411 |title=Korea: The First Year of Liberation |author=George M. McCune |journal=Pacific Affairs |volume=20 |issue=1 |publisher=University of British Columbia |doi=10.2307/2752411 |date=March 1947 |access-date=}}</ref> ထို့နောက် ကိုရီးယားကို ဆိုဗီယက်-အမေရိကန် ပူးတွဲကော်မရှင်က အုပ်ချုပ်ကြသည်။ သို့ရာတွင် ဆိုဗီယက်နှင့် အမေရိကန်တို့ အယူအဆချင်း မတူညီမှုကြောင့် ထိုစီမံချက် ပျက်သုဉ်းခဲ့သည်။ ထို့အပြင် လူထုအုံကြမှုများကြောင့် အုပ်ချုပ်ရေးကသောင်းကနင်းပါ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။
၁၉၄၈ခုနှစ် မေလ (၁၀)ရက်တွင် တောင်ဘက်၌ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခု ကျင်းပပေးခဲ့ရသည်။ ဇူလိုင်လတွင် ရီဆွန်းမန်းအား သမ္မတအဖြစ် တင်မြှောက်ခဲ့ကာ ၁၉၄၈ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၁၅) ရက်နေ့တွင် (၃၈)ဒီဂရီမျဉ်းပြိုင်၏ တောင်ဘက်ခြမ်းအား '''ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ''' အဖြစ် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်တို့ကလည်း မြောက်ဘက်ခြမ်းအား နိုင်ငံထူထောင်ခွင့်ပေးခဲ့ရာ ၁၉၄၈ခုနှစ် စက်တင်ဘာ (၉)ရက်နေ့တွင် ကင်အီဆွန်းခေါင်းဆောင်သော '''ကိုရီးယားပြည်သူ့ဒီမိုကရက်တစ်သမ္မတနိုင်ငံ''' အဖြစ် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ (၂)နိုင်ငံစလုံးသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံများ၏ပိုင်နက်ကို ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တစ်ခုလုံးအဖြစ် အသီးသီး သတ်မှတ်ကြသည်။ ၁၉၄၈ခုနှစ်တွင် မြောက်ပိုင်းမှ ဆိုဗီယက်တပ်များ ဆုတ်ခွာခဲ့ကာ ၁၉၄၉ခုနှစ်တွင် တောင်ပိုင်းမှ အမေရိကန်တပ်များ ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။
==စစ်ပွဲဖြစ်လာရန် အကြောင်းတရားများ==
===အမေရိကန်နှင့် ကွန်မြူနစ်ဝါဒ===
၁၉၄၅ခုနှစ် ဧပြီလ (၁၂) ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်သမ္မတ [[ဖရန်ကလင် ဒီလာနို ရုစဗဲ့|ရုစဗဲ့]] ရုတ်တရက် ကွယ်လွန်သွားပြီး ဒုသမ္မတဖြစ်သူ [[ဟယ်ရီ ထရူးမန်း|ထရူးမင်း]]မှာ သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထရူးမင်းသည် ဂျပန်မြို့များအား အဏုမြူဗုံးကျဲစေပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မဟာမိတ်များဖြစ်ကြသော အမေရိကန်နှင့် ဆိုဗီယက်တို့ တင်းမာလာခဲ့ကြပြီး စစ်အေးတိုက်ပွဲများသို့ ဦးတည်ခဲ့ကြသည်။
တရုတ်နိုင်ငံတွင် [[ချန်ကေရှိတ်]]၏ အမျိုးသားအစိုးရ အင်အားနည်းလာပြီး [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း]]သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။ တရုတ်တစ်ပြည်လုံးကို မော်စီတုန်း၏ ကွန်မြူနစ်တို့ အုပ်စိုးလာပြီး ကွန်မြူနစ်တိုင်းပြည်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကွန်မြူနစ်အစိုးရအခြေကျလာသည်နှင့်အမျှ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုနှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများသည် တစ်နိုင်ငံမှတစ်နိုင်ငံသို့ ပျံ့နှံ့နိုင်ပြီး လွတ်လပ်ရေးရပြီးစ နိုင်ငံငယ်များ ကွန်မြူနစ်ဝါဒဖြစ်သွားမည်ကို အမေရိကန်တို့ မလိုလားပေ။ ထို့ကိစ္စကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ထရူးမင်းဝါဒခေါ် အမေရိကန်၏ နိုင်ငံခြားရေးဝါဒအသစ်ကို ချမှတ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဤဝါဒသည် နေတိုးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရန်လည်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။
===မြောက်ကိုရီးယား===
မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်အီဆွန်းသည် တောင်ပိုင်းကို ပေါင်းစည်းရယူရန် စိတ်ပြင်းပြခဲ့သည်။ ၎င်းက ဆိုဗီယက်ခေါင်းဆောင်ကြီး [[ဂျိုးဇတ် စတာလင်|စတာလင်]]ထံသွား၍ အကူအညီပေးရန် တောင်းဆိုမှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။ စတာလင်က အစပိုင်းတွင် ငြင်းဆိုသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် သဘောတူခဲ့သည်။ [[ကင်အီဆွန်း]]က နိုင်ငံတကာကို မြောက်ပိုင်းမှ တောင်ပိုင်းအား ကျူးကျော်သည်ဟု မမြင်စေလိုပဲ ကွဲပြားနေသော နိုင်ငံအား ပြန်လည်စုစည်းသည့်ပုံစံသာ မြင်စေလိုခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်မှ လက်နက်ခဲယမ်းအကူအညီများမှာ မြောက်ကိုရီးယားသို့ တိတ်တဆိတ် ရောက်ရှိနေကြသည်။ ထို့အပြင် တောင်ပိုင်းသို့ သူလျှိုစေလွှတ်မှုများလည်း ပြုလုပ်ထားသည်။
===တောင်ကိုရီးယား===
တောင်ကိုရီးယားရှိ ရီဆွန်းမန်းအစိုးရသည်လည်း တောင်ပိုင်းရှိ ကွန်မြူနစ်ထောက်ခံသူများနှင့် သံသယရှိသူများကို အပြင်းအထန် နှိပ်ကွပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ခုနှစ် ဧပြီလမှ ၁၉၄၉ခုနှစ် မေလအတွင်း [[ဂျယ်ဂျူးကျွန်း]] အုံကြွမှု၌ လူပေါင်း ၁၅,၀၀၀ မှ ၃၀,၀၀၀ (ကျွန်းရှိလူဦးရေ၏ ၁၀ရာခိုင်နှုန်း) သေဆုံးခဲ့ရသည်။ လူဦးရေ ၄၀,၀၀၀ ခန့်မှာလည်း နီးစပ်ရာ ဂျပန်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။
===တစ်ခုတည်းသောကိုရီးယား===
မြောက်ပိုင်းမှ ပြုံယမ်းအစိုးရနှင့် တောင်ပိုင်းမှ ဆိုးလ်အစိုးရတို့ အစိုးရနှစ်ဖွဲ့လုံးသည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အား ပေါင်းစည်းကာ ၎င်းတို့အစိုးရများ၏အောက်တွင် အုပ်ချုပ်လိုကြသည်။ ပြုံယမ်းအစိုးရအား ဆိုဗီယက်တို့က လက်နက်ထောက်ပံ့ခဲ့သော်လည်း ဆိုးလ်အစိုးရကိုမူ အမေရိကန်တို့က လက်နက်ကြီးများ ထောက်ပံ့ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် အမေရိကန်စစ်တပ်အား စစ်အင်အားလျှော့ချနေခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။
မြောက်ကိုရီးယား အစိုးရအား ဆိုဗီယက်နှင့် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] (တရုတ်နီ) တို့က အသိအမှတ်ပြုပြီး ပြည်ထောင်ချင်း စီးပွားရေးစာချုပ်များ အသီးသီး ချုပ်ဆိုကြသည်။ မြောက်ပိုင်းတွင် ဆိုဗီယက်စီးပွားရေး စီမံကိန်းအရ မြေယာစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်သည့်အပြင် စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းများကို တည်ဆောက်ကြသည်။
တောင်ကိုရီးယား အစိုးရကိုမူ အမေရိကန်၊ အင်္ဂလန်နှင့် [[ချန်ကေရှိတ်]]ဦးဆောင်သော တရုတ်အမျိုးသား အစိုးရ ([[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]) (တရုတ်ဖြူ) တို့က အသိအမှတ်ပြု၍ အီး၊ စီ၊ အေ စီမံကိန်းအရ အမေရိကန်၏ အကူအညီဖြင့် စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းများကို ပြန်လည်ထူထောင် ပေးကြသည်။
ဤသို့ဖြင့် တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်းတို့မှာ အပြိုင်အဆိုင် ဖြစ်နေကြလျက် နယ်ခြားဒေသဖြစ်သော လတ္တီတွဒ် ၃၈ ဒီဂရီ မျဉ်းပြိုင်အနီးတွင် ရံဖန်ရံခါ အချင်းပွားကြလေသည်။
==စစ်ဖြစ်ပွားခြင်း==
===စတင်ကျူးကျော်ခြင်း===
မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် ဆိုဗီယက်တို့ အကူအညီဖြင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ တောင်ပိုင်းသို့ ကျူးကျော်ရန် ပြင်ဆင်ထားခဲ့ကြသည်။ ၁၉၅၀ပြည့်နှစ် ဇွန်လ (၂၅)ရက်နေ့တွင် (၃၈)ဒီဂရီမျဉ်းပြိုင်တစ်လျှောက်တွင် တိုက်ပွဲများစတင်ဖြစ်ပွားကာ မြောက်ပိုင်းတပ်များ တောင်ပိုင်းဘက်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ အချို့ကလည်း တောင်ပိုင်းမှတပ်များက အရင်ရန်စပစ်ခတ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် တိုက်ပွဲစချိန်တွင် အလုံးအရင်းဖြင့် ဝင်ရောက်လာသည်။ တောင်ပိုင်းတွင် တင့်ကားများ မရှိသည့်အပြင် တင့်ကားဖျက်လက်နက်များလည်း မရှိပေ။ ထို့ကြောင့် မြောက်ပိုင်းတပ်များက အလျင်အမြန်ချီတက်လာနိုင်ကြသည်။
===ဆိုးလ်မြို့တော် ကျဆုံးခြင်း===
{{main|ဆိုးလ်မြို့ ပထမတိုက်ပွဲ}}
တောင်ပိုင်းသမ္မတ ရီဆွန်းမန်းက ၎င်းနှင့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ၊ လွှတ်တော်တို့သည် မြို့တော် ဆိုးလ်တွင် ရှိနေမည်ဖြစ်ကြောင်း အခိုင်အမာပြောကြားခဲ့သည်။မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် အလျင်အမြန်ထိုးဖောက်လာ၍ မျဉ်းပြိုင်နှင့် နီးသော ဆိုးလ်မြို့သည် အန္တရာယ် များပြားလာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဇွန်လ (၂၇) ရက်နေ့တွင် ရီဆွန်းမန်းအစိုးရသည် ဘူဆန်မြို့သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။
ဇွန်လ (၂၈) ရက်နေ့ နံနက် (၂)နာရီတွင် မြို့တော်ဆိုးလ်သို့ မြောက်ပိုင်းတပ်များ မရောက်လာစေရန် ဟန်မြစ်ကူးတံတားကို တောင်ပိုင်းတပ်များက ဖောက်ခွဲခဲ့သည်။ ထို့သို့ မိုင်းထောင်ဖောက်ခွဲစဉ် စစ်ပြေးဒုက္ခသည် (၄,၀၀၀) ခန့် တံတားကို ဖြတ်သန်းနေကြရာ လူ (၁၀၀) ကျော် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ ထိုကိစ္စကြောင့် ရီဆွန်းမန်းအစိုးရကို လူထုထောက်ခံမှု လျော့နည်းသွားသည်။ တံတားကို ဖောက်ခွဲလိုက်၍ မြောက်ဘက်ရှိ မြောက်ပိုင်းတပ်များကို အနည်းငယ် ဟန့်တားနိုင်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ထိုနေ့၌ပင် ဆိုးလ်မြို့ ကျခဲ့သည်။
===အမေရိကန်တို့ ပါဝင်လာခြင်း (ဇူလိုင် ဩဂုတ် - ၁၉၅၀)===
မြောက်ပိုင်းတပ်များ ကျူးကျော်ကြောင်း ကြားသိရလျှင် ထိုစဉ်က အမေရိကန်သမ္မတ ထရူးမင်းက ကိုရီးယားအရေးနှင့် ပက်သက်၍ နိုင်ငံတွင်းဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ ဩဂုတ်လတွင် သမ္မတနှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး|နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး]]တို့သည် ကိုရီးယားအရေးအတွက် စစ်အသုံးစရိတ်အဖြစ် ဒေါ်လာ ၁၂ ဘီလီယံကို လွှတ်တော်ထံမှ ခွင့်ပြုချက် ရရှိခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး စစ်အင်အားလျှော့ချရေးပေါ်လစီအရ အားနည်းနေသော အမေရိကန်စစ်တပ်ကို ပြန်လည်ဖြည့်တင်းခဲ့သည်။ ကမ္ဘာစစ်အပြီး ဂျပန်တွင် အခြေစိုက်နေသော မဟာမိတ်တပ်ပေါင်းစု စစ်သေနာပတိချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး [[မက်အာသာ၊ ဒေါက်ဂလပ်|ဒေါက်ဂလပ် မက်အာသာ]]ကို တောင်ကိုရီးယားသို့ တပ်များရွှေ့ရန် သမ္မတက အမိန့်ပေးခဲ့သည်။
===ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်===
၁၉၅၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လ (၂၅)ရက်နေ့တွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ ကြေညာချက် (၈၂) ဖြင့် မြောက်ကိုရီးယား၏ ကျူးကျော်မှုကို ရှုံ့ချခဲ့သည်။ ၁၉၅၀ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ အစောပိုင်းက ကုလသမဂ္ဂ၏ တရုတ်ပြည်ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ထိုင်ဝမ်အစိုးရအား အသိအမှတ်ပြုခဲ့သဖြင့် ဗီတိုအာဏာရှိသူ ဆိုဗီယက်က အစည်းအဝေးများကို သပိတ်မှောက်ထားသည်။ (၂၇)ရက်နေ့တွင် ကြေညာချက် (၈၃) အရ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ တပ်များအနေဖြင့် ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံသို့ တပ်များစေလွှတ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထိုနေ့တွင်ပင် အမေရိကန်မ္မတ ထရူးမင်းက လေတပ်နှင့် ရေတပ်များ စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ (၄) ရက်နေ့တွင် ဆိုဗီယက် ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက အမေရိကန်သည် တောင်ကိုရီးယားကိုယ်စား စစ်ဝင်တိုက်ရန် စနေကြောင်း စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်သည် စစ်ပွဲ၏တရားဝင်မှုကို အကြောင်းပြချက်များစွာဖြင့် စိန်ခေါ်ခဲ့သည်။
===ဇူလိုင် – စက်တင်ဘာ ၁၉၅၀===
ဇူလိုင်လ (၅) ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားသော [[အိုဆန်တိုက်ပွဲ]] သည် အမေရိကန်နှင့် မြောက်ပိုင်းတပ်များအကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစောဆုံးတိုက်ပွဲဖြစ်သည်။ ဂျပန်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသော အမေရိကန် အမှတ် (၂၅) ခြေလျင်တပ်သည် မြောက်ပိုင်းမှ တင့်ကားများကိုယှဉ်နိုင်ရန် လက်နက်မပြည့်စုံပေ။ အိုဆန်တိုက်ပွဲ၌ အမေရိကန်များ ရှုံးနိမ့်ကာ အမေရိကန် (၁၈၀) ခန့် သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရ၊ သုံ့ပန်းဖြစ်ခြင်းများ ရှိခဲ့သည်။ အမေရိကန်တပ်များ တောက်လျှောက်ဆုတ်ခွာခဲ့ရပြီး မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် တောင်ဘက်ဆီသို့ အပြင်းအထန် ထိုးစစ်ဆင်လာခဲ့သည်။ (၁၄)ရက်မှ (၂၁) ရက်နေ့အတွင်း ခြေလျင်တပ်ရင်း အခြေစိုက်ရာ အရေးပါသည့်မြို့ဖြစ်သည့် [[ဒယ်ဂျွန်းမြို့|ထယ်ဂျွန်းမြို့]] တွင် [[ထယ်ဂျွန်းတိုက်ပွဲ]] ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းတပ်များက တိုက်ပွဲကို အနိုင်ရခဲ့ပြီး တပ်ရင်းမှူး ဝီလျံဒင်း ကို ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့သည်။ သူသည် စစ်ပွဲအတွင်း အဖမ်းခံခဲ့ရသော အမေရိကန်ဘက်မှ ရာထူးအမြင့်ဆုံး အရာရှိဖြစ်သည်။ မြောက်ကိုရီးယားက တိုက်ပွဲကို အနိုင်ရခဲ့သော်လည်း အခြားသော အမေရိကန်တပ်များသည် ဘူဆန်တွင် အခိုင်အမာ တပ်စွဲနိုင်ရန်အတွက် အချိန်အလုံအလောက် ရသွားခဲ့သည်။ ဘူဆန်သည် ပထဝီဝင်အနေအထားအရ ရန်သူများ အလွယ်တကူ မထိုးဖောက်နိုင်ပေ။
စက်တင်ဘာအရောက်တွင် မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၏ တော်တော်များများကို သိမ်းထားနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ တောင်ပိုင်းအစိုးရနှင့် အမေရိကန်တပ်များသည် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၏ အရှေ့တောင်ဘက် ဘူဆန်နှင့် မိုင် (၁၄၀) သာ ထိန်းထားနိုင်တော့သည်။ တောင်ပိုင်းအစိုးရ၏ ပိုင်နက်မှာ နက်ဒေါင်မြစ် တစ်ဖက်ကမ်းသာ ရှိတော့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ လုံခြုံရေးတပ်များလည်း ရောက်ရှိလာပြီး ဘူဆန်တွင် အခိုင်အမာ တပ်စွဲထားကြသည်။ ထို့အပြင် ဘူဆန်သည် ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သဖြင့် ထောက်ပံ့ရေးများကို ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။
[[File:Korea War Phase I.svg|thumb|မြောက်ကိုရီးယားတို့၏ အပြင်းအထန်ထိုးစစ်ဆင်လာမှုပြမြေပုံ၊ တောင်ပိုင်းအစိုးရ ထိန်းချုပ်ရာနယ်မြေ (အစိမ်း)|left]]
===ပူဆန်တိုက်ပွဲ===
ကုလသမဂ္ဂ၏တပ်များသည် နယ်မြေကို ဖြန့်ကြက်ထားသဖြင့် မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် ၎င်းတို့၏တပ်များကို အုပ်စု (၄)စုခွဲ၍ ကုလတပ်များ အဓိကတပ်စွဲထားရာနေရာများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် ကုလတပ်များ၏ အခိုင်အမာတပ်စွဲထားမှုကို လျှော့တွက်ခဲ့ကြသည်။ အဖွဲ့ (၄) ဖွဲ့မှာ အချင်းချင်းဆက်သွယ်ရန် ခက်ခဲလာပြီး ထောက်ပံ့ရန်လည်း ခက်ခဲလာခဲ့သည်။
ဆိုဗီယက်သည်လည်း အမေရိကန်နှင့် ၎င်းတို့ကြား နယူးကလီးယားတင်းမာမှုကို ထောက်ရှု၍ မြောက်ပိုင်းတပ်များကို လျှို့ဝှက်စွာသာ ပံ့ပိုးနေရသည်။ ထို့ကြောင့် လေကြောင်းပါ အသုံးပြုနိုင်သော ကုလတပ်များ အသာစီးရနေသည်။ ကွန်မြူနစ်တရုတ်များသည်လည်း မြောက်ပိုင်းတပ်ကို ကုန်းကြောင်းမှသာ အကူအညီပေးနိုင်သည်။ မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် အင်အားနည်းလာကာ ထောက်ပံ့မှုများ ပြတ်တောက်ကုန်သည်။ အမေရိကန်လေတပ်ကလည်း မြောက်ပိုင်းတပ်များ အသုံးပြုနေသော လမ်းကြောင်းများကို ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ တစ်လကျော်ကြာတိုက်ပွဲသည် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အပြင်းအထန်ဆုံးရှုံးမှုများနှင့်အတူ ကုလတပ်များ အနိုင်ရခဲ့သည်။
===အင်ချွန်းတိုက်ပွဲ (စက်တင်ဘာ ၁၉၅၀)===
{{main|အင်ချွန်းတိုက်ပွဲ}}
ကုလသမဂ္ဂတပ်များသည် ဘူဆန်တွင် ခုခံရင်း ဆိုးလ်မြို့တော်ကို ပြန်လည်ရယူနိုင်ရန် ကြံရွယ်နေရသည်။ စစ်ပွဲမတိုင်မီတွင် အကြိုစစ်ဆင်ရေးများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် တပ်သားများကို စစ်ရေးလေ့ကျင့်ပေးထားကာ မည်သည့်အတွက်ပြင်ဆင်နေသည်ပင် မပြောခဲ့ပေ။ ဘူဆန်တိုက်ပွဲ အဆုံးသတ်ခါနီးတွင် ခရိုမိုက်စစ်ဆင်ရေးကို စတင်ခဲ့သည်။ ဘူဆန်သို့ရောက်နေသော မြောက်ပိုင်းတပ်များသည် အင်ချွန်းတွင် အင်အားအနည်းငယ်ဖြင့် ပြန်လည်ခုခံသည်။ စစ်ပြန်ဆုတ်လာသော တပ်များသည်လည်း စစ်ပန်းနေကြသည်။ အမေရိကန်အများစုပါဝင်သော ကုလသမဂ္ဂတပ်များသည် ရေကြောင်း ကုန်းကြောင်း လေကြောင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ နောက်ဆုံးတွင် အင်ချွန်းမြို့ကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် အင်ချွန်းမြို့မှာ မြို့ပျက်သဖွယ် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ အင်ချွန်းတိုက်ပွဲကြောင်း ဆိုးလ်မြို့အား ပြန်လည်သိမ်းယူရန် ဖြစ်လာခဲ့သည်။
===ဆိုးလ်မြို့ ပြန်လည်ရရှိခြင်း===
စက်တင်ဘာ ၂၅ရက်နေ့တွင် ကုလတပ်များက ဆိုးလ်မြို့အား ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ မြို့အတွင်း တိုက်ပွဲများ အတော်အတန်ကြာ ဖြစ်ပွားနေခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် မြို့၏အရေးပါသော အဆောက်အဦးများကို ကုလတပ်များက ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့သည်။ မြောက်ပိုင်းတပ်များအနေဖြင့် (၃၈)ဒီဂရီမျဉ်းပြိုင်၏ အနောက်သို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ကြရသည်။ ဆိုဗီယက်မှ ခေါင်းဆောင်ကြီး စတာလင်ကလည်း အရေးပေါ် ပေါလစ်ဗျူရိုအစည်းအဝေးခေါ်ကာ မြောက်ပိုင်းတပ်များ၏ ညံ့ဖျင်းမှုကို ရှုံ့ချခဲ့သည်။
== ပြေငြိမ်းရေးဆွေးနွေး ==
အိန္ဒိယနှင့် အာရပ်အုပ်စု နိုင်ငံများက ဤစစ်ပွဲကို အနည်းဖြင့် အေးငြိမ်းစေရန် အတန်တန် ကြိုးစားခဲ့ရာ ကုလသမဂ္ဂဘက်မှ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟယ်ရီဆန် ခေါင်းဆောင်သော အဖွဲ့နှင့် မြောက်ကိုရီးယား ဗိုလ်ချုပ် နမ်အီ ခေါင်းဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်များသည် အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြသည်။
နောက်ဆုံးတွင် နှစ်ဦးနှစ်ဘက် သဘောတူညီချက်များ ရရှိသဖြင့် ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် ပန်မန်ဂျုံစခန်း၌ စစ်ရပ်စဲကြောင်း သဘောတူစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးကြသည်။ ထိုစာချုပ်တွင် ခေါင်းဆောင်ဆွေးနွေးသော နှစ်ဦးနှစ်ဘက် ကိုယ်စားလှယ်များအပြင် မြောက်ကိုရီးယား စစ်သေနာပတိချုပ်နှင့် ဝန်ကြီးချုပ် မာရှယ် ကင်အီဆွန်း၊ တရုတ်အနီ အပျော်တမ်းတပ် သေနာပတိ ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဝိန်တေဟွေးနှင့် ကုလသမဂ္ဂ စစ်သေနာပတိချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူး မတ်ကလပ်တို့လည်း လက်မှတ်ရေးထိုးကြသည်။
ဤကိုရီးယားစစ်ပွဲမှာ ၃ နှစ်နှင့် ၁ လ ကျော်မျှ တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် အိမ်ခြေ တိုက်တာ အဆောက်အအုံများ၊ စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းကြီးများ ပျက်စီးဆုံးရှုံးကြသည်။ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် ထိခိုက်ကျဆုံးခဲ့သူနှင့် သုံ့ပန်းအဖြစ် အဖမ်းခံရသူပေါင်း ၂၃ သိန်းကျော်မျှ ရှိသည်။ စစ်ပြေငြိမ်းရေး စာချုပ်အရ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် စစ်တပ်များသည် စစ်ကြောင်းတလျှောက် မိမိတို့ ရောက်ရှိနေရာမှ နောက်သို့ ၂ ကီလိုမီတာ (၁ မိုင် ၂ ဖာလုံခန့်) ပြန်၍ ဆုတ်ခွာကြရသည်။
== အကျိုးဆက် ==
=== တောင်ကိုရီးယား ===
စစ်ပြီးနောက် တောင်ကိုရီးယား၏ စီးပွားရေး ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က သမ္မတ လီဆင်မန်၏ အာဏာရှင် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အောက်တွင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကိုသာ ရှေ့ရှုကာ အခွင့်သာသည်နှင့် တပြိုင်နက် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် စစ်ခင်းရန်သာ ကြံစည်နေခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးရေးကို အလေးမထားခဲ့ပေ။ ၁၉၆၀ ခုနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် ရက်ပိုင်းအလိုတွင် အဓိက အတိုက်အခံ သမ္မတလောင်း ချိုဗြုံအုခ် သေဆုံးခဲ့သည့် အဖြစ်အပျက်ကြောင့် လီဆင်မန် ရာထူးမှ ဆင်းပေးခဲ့ရသော်လည်း အခြေအနေ ပျော့ပြောင်းမလာခဲ့ပေ။ ဒီနောက် နောက်အာဏာရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည့် ပတ်ကျုံဟီ ရာထူးတက်လာပြီးနောက် ၎င်း၏ လက်ထက်အတွင်း မြောက်ကိုရီးယား ခေါင်းဆောင် ကင်အီလ်ဆုန်အား လုပ်ကြံရန် ကြံစည်ခဲ့သဖြင့် နှစ်ဖက် ဆက်ဆံရေးမှာ ခေါင်းဆောင် အပြောင်းအလဲကြောင့် ကောင်းမွန်လာခြင်း မရှိခဲ့ပါ။ နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်များ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု ရှိခဲ့သော်လည်း နှစ်ဖက် နိုင်ငံရေးစနစ်နှင့် ဝါဒရေးရာ သဘောထား ကွာဟချက် ကြီးမားသောကြောင့် လက်တွေ့ တိုးတက်မှုမရှိခဲ့ပါ။
၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် တောင်ကိုရီးယားမြို့တော် [[ဆိုးလ်မြို့]]၌ ကိုရီးယားစစ်ပွဲ အထိမ်းအမှတ်ပြတိုက်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ယင်းပြတိုက်တွင် ကိုရီးယားစစ်ပွဲ အပါအဝင် ကိုရီးယားတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် စစ်ပွဲများ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများကို ပြသထားသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကိုရီးယားစစ်ပွဲ အထိမ်းအမှတ်နေ့တွင် ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကိုရီးယားစစ်ပွဲတွင် တောင်ကိုရီးယားဘက်မှ ကူတိုက်ခဲ့သည့် နိုင်ငံများ (တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ အပါအဝင်) အား ကျေးဇူးတင်သည့်အနေဖြင့် ယင်းနိုင်ငံများ၏ အလံများကို ဆိုးလ်မြို့ကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းသည့် ချုံဂယ်မြစ်ဘေး ရင်ပြင်တွင် လွှင့်တင်ခဲ့သည်။ <ref>[http://news.ifeng.com/photo/news/200906/0626_1397_1221755.shtml 韩国首尔在朝鲜战争纪念日悬挂青天白日旗]</ref>
=== မြောက်ကိုရီးယား ===
=== အမေရိကန် ===
=== တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ===
=== ဆိုဗီယက် ===
=== ဂျပန် ===
=== တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ===
== ကိုးကား ==
{{reflist|2}}
[[Category:နိုင်ငံတကာ စစ်ပွဲများ]]
bpnawehqb15z6w91vx83zixq8ibfcma
အောင်ခြင်း ၈ ပါး
0
8151
753333
718772
2022-08-05T04:21:26Z
Aungminkhant180799
104502
Space ခြား ခြင်း နှင့် ပေး ဟူသော စကားလုံး ဖြည့်စွက်ခြင်း
wikitext
text/x-wiki
{{copyedit}}
အောင်ခြင်း (၈) ပါးသည် မြတ်စွာဘုရား၏ အောင်မြင်ခြင်း (၈) ပါးကို ဆိုလိုသည်။ အောင်ခြင်း (၈) ပါးတွင် [[အတွင်းအောင်ခြင်း ၈-ပါး|အတွင်းအောင်ခြင်း (၈)ပါး]] နှင့် အပြင်အောင်ခြင်း (၈) ပါး ဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိေပသည်။
== အပြင်အောင်ခြင်း (၈) ပါး ==
=== မာရ်နတ်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:070 The Defeat of Mara (9022071636).jpg|thumb|300px|မာရ်နတ်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း။]]
ဘုရားအလောင်းတော်သည် ကဆုန်လပြည့်နေ့ နံနက်တွင် သုဇာတာ လှူဒါန်းသော နို့ဃာဆွမ်းကို လက်ခံပြီး၊ နေရဉ္ဖရာမြစ်ဆီသို့ ကြွတော်မူသည်။ ထိုမြစ်၏ တစ်နေရာ သုပ္ပတိဋ္ဌိတ ရေချိုးဆိပ်တွင် ရေချိုးတော်မူပြီး အေးမြသည့် သစ်ပင်ရင်းဝယ် ထိုင်တော်မူပြီး နို့ဃနာဆွမ်းကို ထန်းသီးမှည့်ပမာဏခန့် (ထန်းသီးအစေ့) အရွယ် ၄၉ လုပ် ဘုဉ်းပေးတော်မူသည်။ ထို့နောက် ဆက်လက်ကြွတော်မူရာ မဟာဗောဓိရဲ့ အရှေ့ဘက် ပလ္လင်တော်ပေါက်ရာ နေရာသို့ ရောက်တဲ့အခါ “ဒီနေရာဟာ ရှေး ဘုရားရှင်တို့ ကိလေသာ ဖြိုဖျက်တော်မူရာ နေရာဖြစ်တယ်” လို့ သိတော်မူပြီး ပါလာတဲ့ မြက်ရှစ်ဆုပ်ကို အဖျားကကိုင်ကာ ကြဲဖြန့်လိုက်တာနဲ့ မြက်များကွယ်ပျောက်ပြီး ရတနာ ပလ္လင်တော်အသွင် ဖြစ်တည်ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဘုရားအလောင်းတော်ဟာ မဟာဗောဓိပင်ကို နောက်ခံထားကာ အရှေ့ဘက်ကို မျက်နှာမူပြီး ရတနာပလ္လင်ပေါ်တွင် ထက်ဝယ်ဖွဲ့ ခွေထိုင်တော်မူကာ “ အရေ ကျန်လိုက ကျန်ပါစေ၊ အကြောကျန်လိုက ကျန်ပါစေ၊ အရိုးကျန်လိုက ကျန်ပါစေ၊ ငါတကိုယ်လုံး အသားသွေးတွေ ခမ်းခြောက်လိုက ခမ်းခြောက်ပါစေ ဘုရားမဖြစ်သမျှ ဒီနေရာက မထတော့ပြီ” လို့ အင်္ဂါလေးပါးရှိတဲ့ ဝိရိယတရားတို့ဖြင့် ထိုင်နေတော် မူပါတော့တယ်။ အဲဒီအခါမှာ သိကြားအစရှိတဲ့ နတ်ဗြဟ္မာများက ပူဇော်မှုအမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ပူဇော်ကြပါတယ်။ (ပူဇော်ပုံကို အကျယ်တဝင့် မတင်ပြနိုင်တော့ပါ)
ထိုအခါ ဝဿဝတီနတ်ပြည်သား မာရ်နတ်ဟာ ဘုရားအလောင်းတော် နတ်စည်းစိမ်ကို စွန့်ပယ်ပြီးဒုက္ကစရိယာ စတင်ကျင့်စဉ်ကတည်းက ဘုရားအလောင်းတော်ရဲ့ စိတ်မှာ ဘယ်အခါ ကာမဝိတက်များ ဖြစ်မလဲဆိုတာ အပင်ပန်းခံကာ စောင့်ကြည့်နေခဲ့ပေမဲ့ ဘာမှဖြစ်မလာခဲ့ဘူး။ “ဒီနေ့မှာတော့ ဘုရားအလောင်းတော်ဟာ ဗောဓိမဏ္ဍိုင်ကို ရောက်ခဲ့ပြီ၊ ငါ့ရဲ့ ဘုံသုံးပါးဆိုတဲ့ နယ်ပယ်ကနေ ဘယ်နည်းနဲ့မှ အလွတ်မြောက် မခံနိင်ဘူး” လို့ တွေးကာ ဝဿဝတီနတ်ပြည်က သူ့အခြံအရံ နတ်သားများကို ခေါ်လာပြီး “အမောင်တို့…လက်နက်အမျိုးမျိုးယူပြီး ဘုရားအလောင်းတော်အား တိုက်ခိုက်ကြ” လို့ ပြောခဲ့သလို သူကိုယ်တိုင်ကလည်း ယူဇနာ ၁၅ဝ ရှိတဲ့ ဂီရိမေခလာ ဆင်ကိုစီးကာ လက်ရုံးတစ်ထောင်ကို ဖန်ဆင်းပြီး၊ လက်ရုံးတစ်ခုမှာ လက်နက်တစ်မျိုးဖြင့် ယူဆောင်လာခဲ့ပါတယ်။
ဒီအချိန်တုန်းက မာရ်နတ်စစ်တပ်ကြီးမှာ အလွန်များလှပါတယ်။ အရှေ့ဘက်က ၁၂ ယူဇနာ၊ လက်ဝဲ ဖက် ၁၂ ယူဇနာ၊ လက်ျာ ဖက် ၁၂ ယူဇနာ၊ အထက်ကို ၉ ယူဇနာအထုရှိ များပြားလှတဲ့ မာရ်နတ်စစ်သည်တို့ဖြင့် ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ပုံသဏ္ဌာန်များ ဖန်ဆင်းကာ ငြာသံပေးပြီး ဘုရားလောင်းရှိရာ မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်သို့ လာခဲ့ကြပါတယ်။ များပြားလှတဲ့ မာရ်နတ်စစ်သည်များ ချီတက်လာတဲ့အခါ ဘုရားအလောင်းအား ပူဇော်နေကြတဲ့ နတ်များအနက် သိကြားမင်းဟာ နေရာမှာ ရပ်တည်မနိုင်တော့ဘဲ ခရုသင်းကို ကျောမှာ ပိုးပြီး ပြေးလွှားကာ စင်္ကြဝဠာအနားရေးမှာ ရပ်နေရပါတယ်။ ဗြဟ္မာမင်းကတော့ ဒီနေရာမှာ မနေနိုင်တော့ဘဲ ထီးဖြူကို စင်္ကြဝဠာတိုက်စွန်းမှာ ပစ်ချခဲ့ကာ ဗြဟ္မာ့ပြည်ကို ပြန်သွားခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆုံး မဟာဗောဓိပင်အောက်မှာ ဘုရားအလောင်းတော် တစ်ပါးတည်းသာ ကျန်ခဲ့တော့တယ်။
မာရ်နတ်ကလည်း တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် ရှေ့နောက်ဝဲယာမှ များပြားလှတဲ့ စစ်သည်များကို “ရဟန်းဂေါတမကို တိုက်ကြ” လို့ အမိန့်ပေးပါတယ်။ အဲဒီမှာ ဘုရားအလောင်းတော်ဟာ ဖြည့်ကျင့်လာခဲ့တဲ့ ပါရမီကုသိုလ်များကို ဆင်ခြင်စဉ်းစားနေပါတော့တယ်။
မာရ်နတ်များဟာ ဘယ်လောက်ပင် တိုက်ခိုက်ပါသော်လည်း ဘုရားအလောင်းတော်ရဲ့ ပါရမီကုသိုလ်တော်ကို မယှဉ်နိုင်တဲ့အတွက် တိုက်ခိုက်တိုင်း နောက်ပြန်ဆုတ်လာခဲ့ရပါတယ်။
မာရ်နတ်စစ်သည်တို့ ပြုလုပ်သမျှသော အရာမှန်သမျှကို ဘုရားအလောင်းတော်က မေတ္တာတော်အစွမ်းနဲ့ ပယ်ရှားတော်မူခဲ့ပါတယ်။ (မာရ်နတ်တိုက်ခိုက်ပုံ အကျယ်ကို မပြောတော့ပြီ) နောက်ဆုံးမှာ မာရ်နတ်အပေါင်းဟာ ဝဿဝတီနတ်ပြည်ကို ပြေးရပါလေတော့တယ်။ ဒါဟာ ဘုရားရှင်က ဝဿဝတီနတ်ပြည်သား မာရ်နတ်တို့ကို အောင်မြင်ပုံ၊ ပထမအောင်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ <ref>(မဟာဗုဒ္ဓဝင် ဒုတိယတွဲ နှာ-၂၈၂ မှ ၂၉၀)</ref>
=== နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:076 The Defeat of Nandopananda (9022032670).jpg|thumb|300px|နန္ဒောပနန္ဒ နဂါးမင်းအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
အခါတစ်ပါး ဘုရားရှင်ဟာ နံနက်မိုးသောက် လင်းခါနီးအချိန်မှာ လောကဓာတ်တစ်ခွင်ကို ကြည့်ရှုတော်မူတဲ့အခါ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းကို မြင်ပါတယ်။ နဂါးမင်းရဲ့ ရှေးကုသိုလ် ဥပနိဿယ ရှိ/မရှိ ကြည့်တော်မူတဲ့အခါ နဂါးမင်းဟာ ရတနာသုံးပါးကို ကြည်ညိုမှု မရှိ၊ မိစ္တာအယူရှိတာကို မြင်တော်မူတယ်။ ဒီမိစ္တာအယူကို ဘယ်သူ ချေချွတ်နိုင်မလဲလို့ ဆင်ခြင်ကြည့်တဲ့အခါ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်ကို မြင်တော်မူပါတယ်။ သို့နှင့်နံနက်စောစောအချိန်ရောက်တော့ ကိုယ်လက်သုတ်သင်တော်မူပြီး “ချစ်သားအာနန္ဒာ…ငါဘုရား တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကို သွားမယ်၊ ရဟန်းတော် ငါးရာကို ပြောကြားထားပေးပါ” လို့ အာနန္ဒာအား စေခိုင်းလိုက်ပါတယ်။
ထိုနေ့မှာ နတ်နဂါးများက နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းရဲ့ သေသောက်ပွဲသဘင် (အရက်သောက်ပွဲသဘင်) ကို စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပနေကြတယ်။ အဲဒီအခါမှာ ဘုရားရှင်က နဂါးမင်း မြင်သာအောင်ဆိုပြီး သူ့ရဲ့ ဗိမာန်အထက် ကောင်းကင်ခရီးမှ ကြွတော်မူကြတယ်။ ထိုခြင်းအရာကို မိစ္ဆာအယူရှိတဲ့ နဂါးမင်းက မြင်တော့ “ဦးပြည်းကတုံး ရဟန်းယုတ်တွေဟာ ငါ့ ဦးခေါင်းပေါ်ကနေ တာဝတိံသာကို အဝင်အထွက် လုပ်နေကြတယ်။ ငါ့အပေါ်လည်း ခြေမှုန့်တွေ ကျတယ်။ ဒီနေ့ကစ ဒီဦးပြည်းတွေကို သွားခွင့်မပေးတော့ဘူး” လို့ ကြုံးဝါးကာ နဂါးမင်းရဲ့ မူလကိုယ်အသွင်ကို စွန့်၍ ကြီးမားလှတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အဖြစ် ဖန်တီးပြီး မြင်းမိုရ်တောင်ကို သူ့ကိုယ်နဲ့ ခုနှစ်ပတ်ပတ်ကာ ပါးပျဉ်းကြီးနဲ့ တာဝတိံသာကို မမြင်ရအောင် ဖုံးအုပ်ထားပါတယ်။
ထိုအခါ အရှင်ရဋ္ဌပါလက ဘုရားအား “မြတ်စွာဘုရား…..အရင်က ဒီအရပ်ကို ရောက်တဲ့အခါ မြင်းမိုရ်တောင်၊ တောင်ရံခုနှစ်လုံး၊ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၊ သိကြားမင်းရဲ့ ဝေဇယန္တာပြာဿဒ်၊ ထိုပြာဿဒ်အထက်မှာ အလံကို စိုက်ထူထားပါတယ်။ အခုတော့ ဒါတွေအား မမြင်ရဘူးဘုရား၊ ဒါတွေ မမြင်ရတဲ့အကြောင်းက ဘယ်လိုပါလဲဘုရား” လို့ မေးလျှောက်သောအခါ ဘုရားရှင်က….
“ရဋ္ဌပါလ……ငါဘုရားတို့ ဒါတွေကို မမြင်ရတာက နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်း ငါတို့အပေါ် ဒေါသထွက်ပြီး သူ့ရဲ့ ပါးပျဉ်းကြီးနဲ့ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ကို မိုးအုပ်ထားလို့ မမြင်တာဖြစ်တယ်” လို့ မိန့်တော်မူတဲ့အခါ… အရှင်ရဋ္ဌပါလက ဒီနဂါးမင်းကို သူဆုံးမပါရစေလို့ ခွင့်တောင်းပါတယ်။ ဘုရားရှင်က ဆုံးမခွင့် မပြုဘူး၊ နောက် အရှင်ဘဒ္ဒိယ၊ အရှင်ရာဟုလာစတဲ့ အစဉ်အတိုင်း ခွင့်တောင်းသော်လည်း ခွင့်မပြုခဲပါဘူး။ နောက်ဆုံး အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်မထေရ် လျှောက်ထားချိန်မှာ ခွင့်ပြုတော်မူပါတယ်။
အရှင်မဟာမေဂ္ဂလန်ဟာ မူလကိုယ်အသွင်ကို စွန့်ပြီး နဂါးမင်းအသွင် ဖန်ဆင်းကာ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အပြင်ဘက်ကနေ တစ်ဆယ့်လေးပတ် ရစ်ပတ်ကာ မြင်းမိုရ်တောင်ကြီးဖြင့် ဖိကြိတ်ပါတော့တယ်။ အဲဒီအခါ နန္ဒောပနန္ဒနဂါးမင်းက ပါးစပ်ကနေ အခိုးမှုတ် လွှတ်ပါတယ်။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်ကလည်း နဂါးမင်းထက် အဆပေါင်းများစွာသာတဲ့ အခိုးလွှတ်လိုက်တဲ့အတွက် နဂါးမင်းရဲ့အခိုးက အရှင်မောဂ္ဂလန်ကို မနှိပ်စက်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။ နောက် နဂါးမင်းက မီးလျှံကို လွှတ်တဲ့အခါ မထေရ်မြတ်က ထိုထက်သာတဲ့ မီးလျှံကို လွှတ်လိုက်တဲ့အတွက် မထေရ်မြတ်ကို နဂါးမင်းရဲ့ မီးလျှံက မနှိပ်စက်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
ထိုအခါနဂါးမင်းက “ ငါ့ကို မြင်းမိုရ်တောင်နဲ့လည်း ကြိတ်ချေတယ်၊ အခိုးလွှတ်၊ မီးလျှံလည်းလွှတ်တာဟာ ဘယ်သူပါလဲ” လို့ မေးတဲ့အခါ မထေရ်မြတ်က အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်ဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။ နဂါးမင်းက ဒီလိုဆိုရင် ရဟန်းအသွင်နဲ့ တည်နေဖို့အကြောင်း ပြောပါတယ်။ မထေရ်မြတ်လည်း နဂါးအသွင်ပယ်စွန့်ကာ ပကတိအသွင်ဖြင့် နဂါးမင်းရဲ့ လက်ျာနားက ဝင်ကာ လက်ဝဲနားက ထွက်၊ လက်ဝဲနားက ဝင်ပြီး၊ လက်ျာနားက ထွက်ပါတယ်။ ထို့အတူ လက်ျာနှာခေါင်းပေါက်မှ ဝင်ကာ လက်ဝဲနှာခေါင်းပေါက်က ထွက်ပါတယ်။ နဂါးမင်းက ပါးစပ်ဖွင့်လိုက်တဲ့ အချိန်မှာလဲ မထေရ်မြတ်ဟာ ပါးစပ်ကနေတဆင့် ဝမ်းဗိုက်ထဲဝင်ကာ လူးလားခေါက်တုံ စင်္ကြန်လျှောက်နေတော်မူလိုက်ပါတယ်။
ဒီအချိန်မျာ ဘုရားရှင်က မထေရ်အား “ ချစ်သားမောဂ္ဂလန် ကြပ်ကြပ် နှလုံးသွင်းပါ။ နဂါးမင်းဟာ အလွန်တန်ခိုးကြီးသူဖြစ်တယ်” လို့ သတိပေးတော်မူခဲ့တယ်။ ထိုအခါ မထေရ်မြတ်က “ မြတ်စွာဘုရား ..တပည့်တော်ဟာ ဣဒ္ဒိပါဒ်လေးပါးကို ဝသီဘော်ငါးခုဖြင့် နိုင်နင်းအောင် ပွားများထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်ဘုရား။ နဂါးမင်းတစ်ကောင်ကို မဆိုထားပါနဲ့ သူ့လို အကောင်အပေါင်း အရာအထောင်ကိုလည်း ဆုံးမနိုင်ပါတယ်ဘုရား” လို့ ဘုရားရှင်အား လျှောက်ပါတယ်။
နဂါးမင်းက “ ဒီရဟန်းကို ဗိုက်ထဲက ထွက်လာအောင်လုပ်ပြီး အစွယ်ကြားထားကာ ကျွတ်ကျွတ်ပါအောင် ဝါးစားပစ်မယ်” ဆိုတဲ့ အကြံနဲ့ မထေရ်မြတ်အား နဂါးမင်းက အပြင်သို့ ခေါ်ထုတ်ပါတယ်။ မထေရ်မြတ် အပြင်ထွက်လာပြီး ရပ်နေဆဲခဏမှာ နဂါးမင်းက နှာခေါင်းလေနဲ့ မှုတ်ပါတော့တယ်။ မထေရ်မြတ်လည်း လျင်မြန်တဲ့အဟုန်ဖြင့် စတုတ္ထဈာန်ဝင်စားပြီး ကာကွယ်လိုက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် နဂါးမင်းရဲ့ နှာခေါင်းလေဟာ မထေရ်မြတ်ရဲ့ မွေးညင်းပေါက်ကိုမျှ မထိခိုက်နိုင်ခဲ့ပါ။ (ဒီနေရာမှာ ဘုရားနှင့် မထေရ်မြတ်မှတစ်ပါး တစ်ခြားသူဆိုရင် သမာပတ်ကို မထေရ်မြတ်လို လျင်မြန်စွာ ဝင်စားနိုင်ကြမယ် မဟုတ်ပါ။ ဒါကြောင့် တစ်ခြားသူများ ဆုံးမတာကို လက်မခံဘဲ၊ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်ကို ဘုရားရှင် ခွင့်ပြုခဲ့ရတာပါ)
မထေရ်မြတ်ဟာ ပကတိကိုယ်အသွင်ကိုစွန့်ကာ ဂဠုန်မင်းအသွင်ဖန်ဆင်းပြီး နဂါးကို အစဉ်တစိုက် လိုက်ပါတယ်။ နဂါးမင်းလည်း ပြေးမလွတ်နိင်တဲ့အဆုံး သူရဲ့အတ္တဘောကိုစွန့်ကာ လုလင်အသွင်ဖြင့် “အရှင်ဘုရား….အရှင်ဘုရားဟာ တပည့်တော်ရဲ့ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်တော်မူပါဘုရား”လို့ ပြောလျှက် မထေရ်မြတ်ရဲ့ အခြေအစုံကို ရှိခိုးလျက် နေပါတော့တယ်။ ဒီလို နဂါးမင်းကို ယဉ်ကျေးစေပြီး ဘုရားရှင်ထံတော်သို့ သွားကြပါတယ်။ နဂါးမင်းလည်း ဘုရားရှင်ထံ ရောက်တော့ “ အရှင်ဘုရား…….တပည့်တော်ရဲ့ ကိုးကွယ်ရာ ဖြစ်တော်မူပါလော့” လို့ လျှောက်ပြီး ရိုသေစွာ ရှိခိုးပါတယ်။ ဘုရားရှင်ကလည်း “ အသင်နဂါးမင်း ကာယသုခ စိတ္တသုခ နှစ်ပါးနဲ့ ပြည့်စုံပါစေ” လို့ မိန့်တော်မူကာ အနာထပိဏ်သူဌေးအိမ်သို့ ကြွတော်မူပါတယ်။
ဒါကတော့ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလန်အား နည်းပေးညွန်ပြပြီး နဂါးမင်းအား ဆုံးမကာ အောင်တော်မူခန်းဖြစ်ပါတယ်။
=== သစ္စကပရိဗိုဇ်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:075 The Defeat of Saccaka (9019809165).jpg|thumb|300px|သစ္စကပရိဗိုဇ်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
ဘုရားရှင် ဝေသာလီပြည် မဟာဝုန်တော ပြာဿဒ်အဆောင်မှာ သီတင်းသုံးနေတော်မူပါတယ်။ အဲဒီအခါ နိဂဏ္ဍတက္ကတွန်းရဲ့သား သစ္စက ဆိုတဲ့ ပရိဗိုဇ်ဟာ ဝေသာလီပြည်မှာ နေပြီး၊ စကားပြိုင်ဆိုင်ပြီး ပြောဆိုတတ်တဲ့အလေ့ရှိတယ်၊ သူဟာ သူ့ကိုယ်သူ ပညာရှိ ဆိုပြီး ကြွေးကျော်ထားတဲ့အတွက် လူအများကလည်း သူ့ကို ပညာရှိ သူတော်ကောင်း ရယ်လို့ သတ်မှတ်ထားကြပါတယ်။
သစ္စကပရိဗိုဇ်က “ ငါ စကားပြိုင်ဆိုင်ပြောဆို အပြစ်တင်တဲ့အခါ စိတ်မရှိတဲ့ တုံးတိုင်များတောင်မှာ ယိမ်းယိုင်သွားရတယ်။ စိတ်ရှိတဲ့ လူအပေါင်း ဆိုရင် ပြောစရာမရှိတော့ဘူး” လို့ ကြွေးကျော် ပြောဆိုနေပါတယ်။
တစ်နေ့နံနက် အရှင်အဿဇိဟာ ဝေသာလီပြည်အတွင်း ဆွမ်းခံဝင်ပါတယ်။ ဒါကို သစ္စက ပရိဗိုဇ်က မြင်တယ်။ သူဟာ အရှင်အဿဇီ အနီးသွားကာ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် နှုတ်ဆက်စကားဆိုပြီး “ အို….အဿဇိ… ရဟန်းဂေါတမဟာ တပည့်သာဝကတို့အပေါ် ဘယ်လို များ ဆုံးမထားပါသလဲ။ ဘယ်လို အစိတ်အပိုင်းမျိုးကို ညွန်ကြားထားပါသလဲ။” လို့ အရှင်အဿဇိအား မေးပါတယ်။ ထိုအခါ အရှင်အဿဇိက “ဘုရားရှင်က တပည့်သာဝကတို့အပေါ်မှာ ဆုံးမညွန်ကြားထားတဲ့တရာများ များစွာရှိပါတယ်။ ဘုရားရှင်က…. ရဟန်းတို့ ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိဉာဏ်ဆိုတဲ့ တရားစုများဟာ အမြဲမရှိဘူး၊ ဒီခန္ဓာငါးပါးဟာ ကိုယ် အတ္တမဟုတ်ပါ။ အဲဒီလို ဘုရားရှင်က တပည့်သားသာဝကများအား ဆုံးမ ညွှန်ကြားထားပါတယ် “ လို့ သစ္စကအား ပြောပြတယ်။
သစ္စက “ အို…အဿဇိ ဒီစကားဟာ မတော်မလျော်ပါဘူး။ ရဟန်းဂေါတမက ဒီလိုပြောတယ်ဆိုတာ မသင့်လျော်ပါဘူး။ တစ်ချိန်ချိန်မှာ ရဟန်းဂေါတမနှင့် စကားပြိုင်ဆိုင်ပြောရရင်ကောင်းမယ်။ ဒါမှလည်း ရဟန်းဂေါတမဟာ ယုတ်ညံ့တဲ့ အယူဒိဋ္ဌိမှ ကင်းစင်နိုင်လိမ့်မယ်။” ဆိုပြီး သူ့ကိုယ်သူ ပညာရှိသူတော်ကောင်းဟန်ဖြင့် အပြစ်တင်စကားဆိုခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီအခါမှာ လစ္ဆဝီမင်း ငါးရာတို့ဟာ စည်းဝေးပွဲတစ်ခု ကျင်းပနေပါတယ်။ သစ္စကဟာ စည်းဝေးပွဲအနီး ချည်းကပ်ပြီး “အို… လစ္ဆဝီမင်းတို့ ထွက်လာခဲ့ကြ။ ဒီနေ့ ငါဟာ ရဟန်းဂေါတမနဲ့ စကားပြိုင်ဆိုင် ပြောဆိုဖို့ ရှိတယ်။ စကားပြိုင်မဲ့ နေရာကို ငါနဲ့အတူ သွားကြစို့ရဲ့” လို့ဆိုပြီး ပြောဆိုစည်းရုံးပါတယ်။ အချို့ လစ္ဆဝီမင်းများက “ သစ္စကဟာ ရဟန်းဂေါတမကို စကားပြိုင်ဆိုင် ပြောဆိုနိုင်လိမ့်မယ်” လို့ ပြောနေကြသလို အချို့လစ္ဆဝီမင်းများက “ ဘုရားရှင်ကို စကားပြိုင်ပြောဆိုနိုင်လောက်အောင် သစ္စက က ဘယ်လိုလူစားမျိုးလဲ။ ဘုရားရှင်ကသာ သစ္စကအား စကားပြောဆိုပြိုင်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။” လို့ အမျိုးမျိုး ဝေဖန်ပြောဆိုနေကြပါတယ်။
သို့နှင့် သစ္စကပရိဗိုဇ်ဟာ လစ္ဆဝီမင်း ငါးရာ ခြံရံပြီး မဟာဝုန်တော ပြာဿဒ်ကျောင်းအနီးသို့ လာခဲ့ကြပါတယ်။ ကျောင်းအနီး ရောက်တယ်ဆိုရင်ပဲ ဘုရားရှင်ရှိရာသို့ သွားကာ သင့်တင့်တဲ့ နေရာမှာ ထိုင်ပြီး ဘုရာရှင်အား ဝမ်းမြောက်စရာစကားများ ပြောဆိုပါတယ်။ သစ္စကပရိဗိုဇ်က “အရှင်ဂေါတမ… တကယ်လို့ ပြဿနာများကို မေးခွင့်ပြုမယ်ဆိုပါရင် တစ်စုံတစ်ခုသော ပြဿနာကို မေးမြန်းလျှောက်ထားလိုပါတယ်။” လို့ ဘုရားရှင်အား လျှောက်တဲ့အခါ ဘုရားရှင်က “ သင်မေးလိုက မေးနိုင်ပါတယ်” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။
ထိုအခါ သစ္စကက “ အရှင်ဂေါတမ….. အရှင်ဂေါတမရဲ့ တပည့်များကို ဘယ်လို ဆုံးမ ညွှန်ကြားတော်မူပါသလဲဘုရား” ။
ဘုရားရှင် “ အဂ္ဂိဝေဿန…. လောကမှာ ရုပ်တရားဟာ အမြဲမရှိသလို အတ္တလည်းမဟုတ်ပါ။ ထို့အတူ ခံစားမှုဝေဒနာ၊ မှတ်သားမှု သညာ၊ ပြုပြင်စီရင်မှု သင်္ခါရ၊ သိမှု ဝိဉာဏ်တို့လည်း အမြဲမရှိ၊ အတ္တလည်း မဟုတ်ပါ” လို့ ဆုံးမညွန်ကြားပါတယ်။
သစ္စက “ အရှင်ဂေါတမ….အရှင်ပြောတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်ပ် ဥပမာတစ်ခုထင်လာပါတယ်”
ဘုရားရှင် “ ပြောနိုင်ပါတယ် အဂ္ဂိဝေဿန”။
သစ္စက “ ဥပမာ… မျိုးစေ့နဲ့ သစ်ပင်အားလုံးဟာ မြေကြီးကို အမှီပြုပြီး တိုးပွား၊ စည်ပင်၊ ပြန့်ပြောကြရတယ်။ ထို့အတူ လောကမှာ ရုပ်ကို ‘ကိုယ်’ လို့ အယူရှိကြတဲ့သူများဟာ ရုပ်မှာ တည်ပြီး ကုသိုလ်/ အကုသိုလ် ဖြစ်ကြပါတယ်။ ထို့အတူ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိဉာဏ်တို့ကို ‘ကိုယ်’ လို့ အယူရှိကြတဲ့ သူများဟာ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိဉာဏ်တို့မှာ တည်ပြီး ကုသိုလ် /အကုသိုလ် ဖြစ်ကြပါတယ်”။
ဘုရားရှင် “ အဂ္ဂိဝေဿန…သင်က ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိဉာဏ်တို့ကို အတ္တ လို့ဆိုလိုတာလား၊ ရှင်းရှင်းပြောပါ”။
သစ္စက “ ဟုတ်ပါတယ်၊ ကျွန်ပ်သာမဟုတ်၊ လောကလူအများဟာလည်း ဒီလိုပဲ အတ္တ လို့ အယူရှိကြပါတယ်”
ဘုရားရှင် “ အဂ္ဂိဝေဿန…. ဒီကိစ္စမှာ လူအများနဲ့ ဘာမှမဆိုင်ဘူး၊ လူအများကို ဆွဲမထည့်ပါနဲ့၊ ကိုယ့်ဝါဒကိုသာ ကိုယ် ဖြေရှင်းရမယ်”
သစ္စက “ အရှင်ဂေါတမ…ဒီလိုဆိုလဲ ကောင်းပါပြီ၊ ခန္ဓာငါးပါးဟာ အတ္တ ဆိုတာ ကျွန်ပ်ရဲ့ အယူဝါဒပါ”။
ဘုရားရှင် “ ကောင်းပြီ…ဒါဆိုရင် သင့်ကိုမေးမယ်။ သင် အဆင်ပြေသလို ဖြေနိုင်တယ်။ ကောသလမင်း၊ အဇာတသတ်မင်းစတဲ့ အစိုးရမင်းများဟာ သတ်ဖြတ်သင့်တဲ့သူများကို သတ်ဖြတ်ဖို့၊ ဥစ္စာဆုံးရှုံးထိုက်တဲ့သူများကို ဥစ္စာများဆုံးရှုံးစေဖို့၊ နှင်ထုတ်ထိုက်သူကို နှင်ထုတ်ဖို့အတွက် မိမိနိုင်ငံမှာ မိမိ အမိန့်အာဏာနဲ့ စီရင်ပိုင်ခွင့် မရှိဘူးလား”။
သစ္စက “ အရှင်ဂေါတမ….အစိုးရမင်းများဟာ မိမိနိုင်ငံမှာ မိမိစီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာရှိကြပါတယ်” ။
ဘုရားရှင် “ အဂ္ဂိဝေဿန… ဒါဆို ငါမေးမယ်၊ ရုပ်တရားဟာ ‘အတ္တ’ လို့သင်ဆိုတယ်။ ဒါဆိုရင် ဒီရုပ်တရားကို ဒီလိုဖြစ်ပါစေ။ ဟိုလို မဖြစ်ပါစေနဲ့လို့ အမိန့် အာဏာထားနိုင်ပါသလား” လို့ မေးသောအခါ သစ္စကပရိပိုဇ်ဟာ ဘာမှ မဖြေနိုင်ဘဲ ဆိတ်ဆိတ်ပဲ နေလိုက်တော့ တယ်။ ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံမေးပြန်တော့လည်း ဘာမှမပြောနိုင်ရှာတော့ပါ။ သစ္စကဟာ ဒီလို ပြန်မဖြေဘဲ ဆိတ်ဆိတ်နေတဲ့အတွက် ဘုရားရှင်က “ အဂ္ဂိဝေဿန…. ငါဘုရားမေးတာကို ဖြေလိုက်ပါ။ ဆိတ်ဆိတ်မနေပါနဲ့။ တကယ်လို့ ငါဘုရားက သုံးကြိမ်မေးလို့မှ ပြန်မဖြေဘဲ ဆိတ်ဆိတ်နေတဲ့သူဟာ နေရာတင်ပဲ ဦးခေါင်း ခုနှစ်စိတ်ကွဲ ရလိမ့်မယ်” လို့ မိန့်တော်မူလိုက်ပါတယ်။
ထိုခဏမှာပဲ သိကြားမင်းဟာ ရဲရဲပြောင်ပြောင် တောက်လောင်နေတဲ့ ဝရဇိန်လက်နက်ကို ကိုင်ဆောင်ကာ ကြောက်မက်ဖွယ် ဘီလူးအသွင်နဲ့ သစ္စကတို့နှင့် မနီးမဝေးကောင်းကင်ပေါ်မှာ ရပ်တည်နေပါတယ်။ ထိုအခြင်းအရာကို ဘုရားရှင်နဲ့ သစ္စကတို့ နှစ်ဦးသာ မြင်ပါ တယ်။ သစ္စကဟာ ဘီလူးကြီးကို မြင်လိုက်တယ်ဆိုရင်ပဲ ကြောက်ရွံ့ပြီး “ အရှင်ဂေါတမ…မေးပါ၊ အခုပဲဖြေပါ့မယ်” လို့ လျှောက်ထားပါ တယ်။
“ အဂ္ဂိဝေဿန…ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိဉာဏ်တို့ဟာ အတ္တဖြစ်တယ်လို့ သင်ကဆိုတားတာနော်။ တကယ်လို့ အတ္တ ဖြစ်တယ်ဆိုရင် ဒီခန္ဓာငါးပါးဟာ ဒီလိုတော့ ဖြစ်ပါစေ။ ဒီလိုတော့ မဖြစ်ပါစေနဲ့လို့ သင်အာဏာထားနိုင်သလား။ စေခိုင်းနိုင်ပါသလား” လို့ ဘုရားရှင်က မိန့်သောအခါ သစ္စက က “ အရှင်ဂေါတမ….အာဏာမထားနိုင်ပါ။ မစေခိုင်းနိုင်ပါ” လို့ ပြန်ဖြေပါတယ်။ “အဂ္ဂိဝေဿန…သင်စဉ်းစားဖြေနော် သင်ပြောတဲ့စကားဟာ ရှေ့စကားနဲ့ နောက်စကား မညီဘူး ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေပါတယ်။ နောက်တစ်ခုမေးဦးမယ်။ အဂ္ဂိဝေဿန….ခန္ဓာငါးပါးဟာ မြဲသလား မမြဲဘူးလား” ။
“ အရှင်ဂေါတမ…ခန္ဓာငါးပါးဟာ မမြဲပါ” ။
“ အဂ္ဂိဝေဿန..ဒါဆိုရင် မမြဲတဲ့တရားဟာ ဆင်းရဲလား၊ ချမ်းသာလား” ဆိုတော့ သစ္စကက ဆင်းရဲတယ် လို့ဖြေပါတယ်။ “အဂ္ဂဝေဿန…မမြဲ၊ ဆင်းရဲ၊ အစိုးမရတဲ့ ဒီခန္ဓာငါးပါးကို ငါပိုင်တယ်၊ ငါ ဖြစ်တယ်၊ ငါရဲ့ အတ္တ ဆိုပြီး နှလုံးသွင်းလို့ သင့်တော်ပါ့မလား” လို့ မေးတော်မူတော့ “ အရှင်ဂေါတမ …မသင့်တော်ပါ” လို့ ပြန်ဖြေတယ်။
“အဂ္ဂိဝေဿန…. ဆင်းရဲဒုက္ခကို တွယ်တာကပ်ငြိနေသူအား ဒီဆင်းရဲဟာ ငါပိုင်ဖြစ်တယ်၊ ဆင်းရဲဟာ ငါပဲ၊ ဆင်းရဲဟာ ကိုယ် အတ္တ ပဲ ဆိုပြီး ဆင်းရဲကို ရှုရာရောက် မနေဘူးလား” ။
“ အရှင်ဂေါတမ….ရှုရာရောက်နေပါတယ်” ။
“ အဂ္ဂိဝေဿန…..ဒါဆိုရင် ငါ ဥပမာတစ်ခုပေးမယ်၊ ငှက်ပျောတုန်းကို ဖြတ်ပြီး ယူလာတဲ့သူဟာ ဒီငှက်ပျော်တုန်းရဲ့ အပတ်ကိုခွာပြီး လွင့်ပြစ်လိုက်မယ်ဆိုရင် ထိုသူဟာ အကာကို မရနိုင်တော့၊ ငှက်ပျောတုန်းဖြစ်နေတဲ့အတွက် အနှစ်ကား ဘယ်မှာ ရနိုင်ပါတော့လဲ။ ထို့အတူ သင်ဟာလည်း ဝါဒပြိုင်တဲ့အခါ အပြန်အလှန်မေးမြန်းတဲ့အခါ သင်ဟာ အနှစ်တုံးပြီး ကျဆုံးသူသာ ဖြစ်တယ်” လို့ ဘုရားရှင်က မိန့်တော်မူသောအခါ….
သစ္စကဟာ မျက်နှာမသာမယာဖြင့် လက်မှိုင်ချကာ ခေါင်းအောက်စိုက်ချလျက် ကြံရာမရ ဖြစ်နေပါတော့တယ်။
ထိုအခြေအနေကို သိတဲ့ ဒုမ္မုခလစ္ဆဝီမင်းက “ အရှင်ဘုရား… ရွာသူများဟာ ရေကန်ထဲမှ ဂဏန်းများကို ဖမ်းပြီး ခြေလက်တို့ကို ဖြတ်လိုက်ပါတယ်။ ထိုလက်ခြေတို့ကို အဖြတ်ခံရတဲ့ ဂဏန်းများဟာ ရေကန်ထဲသို့ တစ်ဖန်ပြန်ဆင်းဖို့ရာ မဖြစ်နိုင်တော့သလို သစ္စကဟာလည်း အယူဝါဒ ခြေချောင်းလက်ချောင်းတွေကို အဖြတ်ခံလိုက်ရတဲ့အတွက် ဘုရားရှင်အား အယူဝါဒမှာ အပြစ်တင်ရန် နောက်တစ်ခါ မဖြစ်နိုင်တော့ပါ” လို့ လျှောက်ထားပြောဆိုလေတော့တယ်။
ဒါဟာ မြတ်စွာဘုရားရှင်က သစ္စက ပရိဗိုဇ်အား ပညာဖြင့် အောင်နိုင်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
<ref>(မူလပဏ္ဏာသပါဠိတော်၊ မဟာယမကဝဂ် စူဠသစ္စကသုတ်)</ref>
=== ဗကဗြဟ္မာမင်းအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:077 The Defeat of Baka (9022028204).jpg|thumb|300px|ဗကဗြဟ္မာမင်းအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
အခါတစ်ပါး ဗကဗြဟ္မာမင်းကြီးရဲ့ စိတ်ထဲမှာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူများ ဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ သူ့ရဲ့ အယူက “ဒီကိုယ်နှင့်တကွ ဗြဟ္မာလောကကြီးဟာ တည်တံ့ခိုင်မြဲတယ်။ သီးသန့်ဖြစ်နေပြီး ရွေ့လျောတဲ့သဘောလည်းမရှိ။ ဒီဗြဟ္မပြည်မှာ ပဋိသန္ဓေ နေလာသူမရှိ သလို အိုသူ၊ နာသူ၊ သေသူလည်းမရှိ၊ ဒီဗြဟ္မပြည်ကနေ အခြား လွန်မြတ်သော ထွက်မြောက်ရာလည်းမရှိ” လို့ အားကောင်းတဲ့ သဿတမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ အယူ ဖြစ်ပေါ်နေတယ်။ ဒီအချိန်မှာ ဘုရားရှင်ဟာ ဥက္ကဋ္ဌမြို့ သုဘဂတောအုပ်အတွင်း အင်ကြင်းပင်ရင်းတွင် သီတင်းသုံးနေခိုက် ဗကဗြဟ္မာကြီးရဲ့ စိတ်အကြံကို သိတော်မူတဲ့အတွက် ကွေးသောလက် မဆန့်မီ၊ ဆန့်သောလက် မကွေးမီ အင်ကြင်းပင်ရင်းမှ ကွယ်ပြီး ဗကဗြဟ္မာကြီးရှိရာ ပဌမဈာန် ဗြဟ္မာ့ပြည်ကို ရောက်တော်မူခဲ့ပါတယ်။
ဗကဗြဟ္မာကြီးက ထင်ရှားတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး သူ့ထံရောက်လာတယ်ဆိုတော့ ဝမ်းပမ်းတသာနဲ့ “အရှင်ဘုရား..ကြွလာတာ အလွန်ကောင်းတယ်၊ တပည့်တော်တို့ရဲ့ ဗြဟ္မာ့ဘုံနဲ့ တပည့်တော်တို့ ခန္ဓာကိုယ်ကြီးဟာ ဘယ်တော့မှ မပျက်မစီးတော့ဘဲ အမြဲတည်တံ့ ထင်ရှားနေပါတယ်၊ တပည့်တော်တို့ဆီမှာ အို၊ နာ၊ သေ ဆိုတာတွေလည်းမရှိ၊ အပြည့်အစုံဆုံးဘုံနဲ့ အပြည့်အစုံဆုံး ခန္ဓာကိုယ်ကို ပြပါဆိုရင် တပည့်တော်တို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကြီးနဲ့ တပည့်တော်တို့ရဲ့ ဗြဟ္မာ့ဘုံကိုပဲ ထိုးပြရပါလိမ့်မယ်၊ ကြည့်ကြည့်ပါ တပည့်တော်တို့ ဘုံထက်သာတာ တွေ့ဖူးခဲ့ရဲ့လား၊ မရှိနိုင်ပါဘူး၊ အရှင်ဘုရား ကြွလာတာ အလွန်ကံကောင်းတာပဲ” လို့ သူ့ဘုံနဲ့ သူ့ခန္ဓာ သူ့အစွဲလေးကို ထုတ်ပြီး ကြွားလိုက်တယ်။
ဘုရားရှင်က (အဝိဇ္ဇာ ဂတောဝတ ဘောဗကောဗြဟ္မာ) “ ဗကဗြဟ္မာကြီး မိုက်လုံးကြီးလိုက်တာ၊ အသိဉာဏ်ကင်းမဲ့လိုက်တာ” လို့ မိန့်တော်မူတော့ ဗြဟ္မာကြီးက မခံနိုင်ဘူး။ “မြဲလို့ မြဲတယ်ယူတာ၊ ဟုတ်လို့ ဟုတ်တယ်လို့ ယူတာ၊ မှန်လို့ မှန်တယ် ပြောတာပဲ” လို့ သူက ခံငြင်းလိုက်တယ်။
ဘုရားရှင်က “ ဗက….သင်ဟာ ဒီကနေဘယ်မှ မပြောင်းဘူး၊ ဘယ်ကမှလဲ လာခဲ့တာမဟုတ်ဘူးလို့ ယူလို့သာ ယူနေတာ၊ သင်ဟာ စတုတ္ထဈာန်ဘုံကနေ တဖြေးဖြေးဆင်းလာလိုက်တာ၊ သင့်ရဲ့ ဘဝ၊ သင့်ရဲ့တန်ခိုး၊ သင့်ရဲ့အစွမ်းသတ္တိတွေကို ငါသိတယ်၊ ကုန်ကုန်ပြောမယ်၊ သင့်အကြောင်း ငါအကုန်လုံးသိတယ်” လို့ မိန့်တော်မူတော့ ဗကဗြဟ္မာကြီး စိတ်ထဲတွေဝေသွားတယ်။
တဖန် ဘုရားရှင်က “ သင့်ဘဝအကြောင်းကို ငါပြောပြမယ်” လို့ပြောတော့ ဗြဟ္မာကြီးက နားထောင်ချင်လာတယ်။ သို့နှင့် ဆက်လက်ပြီး ဘုရားရှင်က “ သင်ဟာ စတုတ္ထဈာန်ဘုံမှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊ အဲဒီကနေ တတိယဈာန်ဘုံ၊ အဲဒီကနေ ဒုတိယဈာန်ဘုံ၊ ပထမဈာန်ဘုံကို ရောက်လာတာ သင့်ရဲ့ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ဘဝကို သင်ပြန်ကြည့်ဦးလေ” လို့ ဆိုလိုက်တော့ ဗြဟ္မာကြီးက သူ့ရဲ့နောက်ကြောင်းကို ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိဉာဏ်နဲ့ ပြန်ကြည့်လိုက်တဲ့ အခါမှာ ဘုရားရှင်ပြောတဲ့အတိုင်း မှန်နေတာ တွေ့ရတယ်။ ဗြဟ္မာကြီးဟာ သူ့အထက်က ဘုံတွေ ရှိပါသေးလားဆိုတဲ့ အသိက ဝင်လာတော့ အဝိဇ္ဇာနဲနဲကွာပြီး ရှင်းလာတယ်။
ဘုရားရှင်က “ ဗက ဒါတင်မကသေးဘူး၊ သင် အတိတ်က ရှေးကုသိုလ်ကောင်းမှုတွေ ပြုခဲ့တာကိုလဲ ငါပြောဦးမယ်” ဆိုပြီး အတိတ်ဇာတ် ကြောင်းကို မိန့်တော်မူတယ်။ “ တစ်ခါတုန်းက သင်ဟာ ဈာန်အဘိဉာဏ်ရတဲ့ ရသေ့တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး ဂင်္ဂါမြစ်ရဲ့ တစ်ဖက်ကမ်းမှာ နေတယ်။ တစ်နေ့မှာ လှည်းငါးရာ ကုန်သည်တွေဟာ သဲကန္တာရထဲ ရေပြတ်ပြီး ဒုက္ခ အကြီးအကျယ်တွေ့နေတာကို မြင်တဲ့အတွက် “ဂင်္ဂါမြစ်ထဲက ရေတွေ သဲကန္တာရထဲ စီးပါစေသား” လို့ တန်ခိုးနဲ့ အဓိဋ္ဌာန်လိုက်တဲ့အတွက် ရေများ သဲကန္တာရထဲ စီးဝင်ကာ လှည်းကုန်သည် ငါးရာ အသက်ချမ်းသာခဲ့ဖူးတယ်။
နောက်တစ်ခါ ဒီလိုပဲ သင်ဟာ ဈာန်အဘိဉာဏ်ရ ရသေ့တစ်ဦးဖြစ်စဉ် ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းမှာပဲ နေပါတယ်။ အနီးအနားမှာ ရွာကြီးတစ် ရွာရှိတယ်၊ တစ်နေ့ သူခိုးဓားမြတွေက ရွာထဲရှိ ကျွဲနွားလူအားလုံးသတ်မယ်ဆိုပြီး ရွာအပြင်အကုန်မောင်းထုတ်တယ်။ အဲဒီအချိန်သင်က “ငါ့မျက်စိအောက်မှာ ဒုက္ခမရောက်ကြပါစေနဲ့” ဆိုပြီး စစ်တပ်ကြီးကို ဖန်ဆင်းလိုက်တယ်။ စစ်တပ်ကြီးကို မြင်တော့ သူခိုးတွေ အားလုံး ထွက်ပြေးသွားကြတဲ့အတွက် လူအများ အသက်ချမ်းသာရာရသွားကြပါတယ်။
တစ်ခါတုံးက ဂင်္ဂါမြစ်ရဲ့အထက်ကလူနဲ့ အောက်ကလူတို့ လက်ထပ်မင်္ဂလာပွဲအတွက် ဂင်္ဂါမြစ်အတွင်းဖေါင်ကြီးများနဲ့ ဆင်းလာကြတယ်။ ထိုအခိုက် ဂင်္ဂါမြစ်ထဲက နဂါးကြီးတစ်ကောင်က လူတွေကို စိတ်ဆိုးပြီး ပါးပျဉ်းထောင်ပြလိုက်တယ်။ လူတွေဟာ ကြောက်လန့် တကြား အော်ဟစ်ကြတယ်။ ဒီအသံကို ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းမှာနေတဲ့ ရသေ့က ဂဠုန်ယောင်ဆောင်ကာ နဂါးကြီးအား မောင်းထုတ်ခဲ့တဲ့အတွက် လူအများ အသက်ချမ်းသာရာ ရသွားကြတယ်၊ အဲဒီလိုပဲ သင်ဟာ ဘဝါဘဝက လူအများအား ကယ်တင်တဲ့ ကုသိုလ် အရှိန်အဟုန်ကိုလည်း ငါဘုရားမြင်တယ်” လို့ ဘုရားရှင်က မိန့်တော်မူတယ်။
အဲဒီအခါ ဗက ကြီးဟာ နဲနဲ သဘောကျလာတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဝန်မခံချင်သေးဘူး၊ သူက “ အရှင်ဘုရားနဲ့ တပည့်တော်တို့ တန်ခိုးပြိုင်ရအောင်၊ တပည့်တော်က ကိုယ်ရောင်ဖျောက်ပြီး တန်ခိုးပြိုင်မယ်” လို့ပြောပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်တာဟာ သူ့ပရိသတ်အရှေ့မှာ ဘုရားရှင်ပြောသမျှ ဟုတ်နေတော့ ရှက်လှတာနဲ့ ဒီလို တန်ခိုးပြိုင်တာတွေ လုပ်လာတာပါ။
အဲဒီမှာ ဗကကြီး ကိုယ်ရောင်ဖျောက်တော့ မပျောက်ဘူး။ ဘာ့ကြောင့်ဆိုရင် ဘုရားရှင်က အဘိဉာဏ်နဲ့ ဗကကိုယ်ဖျောက်ရင် မပျောက်စေသတည်းလို့ အဓိဋ္ဌာန်ထားလို့ပါပဲ။ ဗကကြီး ကိုယ်မပျောက်တော့ သူ့ရဲ့ဗိမာန်ထဲပြေးပြီး ပုန်းနေတယ်၊ ဒါလည်းမြင်နေသေးတယ်၊ တစ်ခါ မြေကြီးပေါ်မှာ သေးသေးလေး ဖြစ်အောင်လုပ်ပြီး ဝပ်နေတယ်၊ ဒါလည်းမရဘူး၊ ဗကကြီး အရှက်ကွဲပြီး အကြီးအကျယ် ဒုက္ခတွေ ရောက်နေတယ်။ ဒါနဲ့ ဘုရားရှင်က “ ဗက…သင်ကိုယ်ဖျောက်မရရင် ငါဖျောက်ပြမယ်ဆိုပြီး အဘိဉာဏ်နဲ့ ကိုယ်ဖျောက်တော်မူလိုက်ပါတယ်။
ဘုရားရှင်ကို ကြည်ညိုရအောင်လို့ ပြောရရင် ဒါဟာ ဘဂဝါဂုဏ်တော် ခြောက်ပါးအနက် (အဏုမြူသဖွယ်၊ ပျောက်ကွယ်သိမ်မွေ့၊ မမြင်တွေ့အောင်၊ ရုပ်ဆောင်ဖန်ဆင်းနိုင်သော) အဏိမာဘုန်းတော် ဖြစ်ပါတယ်။
ဘုရားရှင်ကိုယ်ဖျောက်လိုက်တော့ ဘယ်သူမှ မမြင်ရတော့ဘူး၊ ဒီအချိန်မှာ ဘုရားရှင်က ကိုယ်တော်ပုံကို ကွယ်ပျောက်လျက်ကနေ ဗြဟ္မာများအား သစ္စာလေးပါးတရားဟောပါတယ်၊ တရားတော်အဆုံးမှာ ဗကဗြဟ္မာကြီးနှင့် ဗြဟ္မာပေါင်း တစ်သောင်းတို့ အကျွတ်တရား ရရှိသွားကြပါတယ်။ ဒိတင်ပဲ ဗကဗြဟ္မာကြီးအား ဘုရားရှင် အောင်တော်မူပုံ ဖြစ်ပါတယ်။ <ref>(မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ စတုတ္ထတွဲ)</ref>
=== အင်္ဂုလိမာလအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:073 The Defeat of Angulimala (9022049172).jpg|thumb|300px|အင်္ဂုလိမာလအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
ကောသလတိုင်း အတွင်း တစ်နေရာတွင် ဆိုးသွမ်းပြီး အားကြီးလှတဲ့ လူဆိုးတစ်ယောက်ရှိတယ်။ သူ့နာမည်က [[အင်္ဂုလိမာလ]] လို့ ခေါ်ပါတယ်။ သူဟာ တက္ကသိုလ်ပြည် ဒိသာပါမောက္ခဆရာကြီးထံမှာ ပညာသင်ယူနေစဉ်အတွင်း ဆရာကြီးက တပည့်များရဲ့ ဂုံးချောစကားကို ယုံကြည်ကာ လက်ငြိုးပေါင်းတစ်ထောင် ယူခဲ့ရန် အင်္ဂုလိမာလအား ပြောပါတယ်။ အင်္ဂုလိမာလလည်း ဆရာစကားကို ယုံကြည်တဲ့အတွက် ဆရာခိုင်းတဲ့အတိုင်း လက်ငြိုးပေါင်းတစ်ထောင် ရဖို့အတွက် အားထုတ်ရပါတော့တယ်။ ဒီလိုနဲ့ သူဟာ ရင်ဆိုင်တွေ့သမျှ လူများအား လက်ညှိုးကိုယူ၊ လူကိုလည်းသတ်ဖြတ်ကာ သောင်းကြမ်းချင်တိုင်း သောင်းကြမ်း နေပါတော့တယ်။
တစ်နေ့ ဘုရားရှင်ကိုယ်တော်မြတ်ဟာ ကောသလတိုင်း သာဝတ္ထိမြို့ထဲ ဆွမ်းခံကာ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးအပြီး၊ နေ့လယ်ဖက် သပိတ်သင်္ကန်းတို့ကို ပြင်ဆင်ကာ ကိုယ်တော်မြတ်တစ်ပါးတည်း ခရီးရှည်ကြီးကို ခြေလျင်ဖြင့် ကြွတော်မူပါတယ်။ ကြွတော်မူမယ့်နေရာက လူဆိုးကြီး အင်္ဂုလိမာလ ရှိတဲ့နေရာ ဖြစ်တယ်။
လမ်းတွင် နွားကျောင်းသားများ၊ လယ်လုပ်သူများက တစ်ပါးတည်း ကြွတော်မူလာတဲ့ ဘုရားရှင်အား “အရှင်ဘုရား….ဘယ်အရပ်ကို ကြွမှာလဲဘုရား” လို့ မေးလျှောက်ကြတယ်။ ဘုရားရှင်ကလည်း အင်္ဂုလိမာလရှိရာ သွားမှာဖြစ်တဲ့ အကြောင်း မိန့်တော်မူသောအခါ နွားကျောင်းသား၊ လယ်လုပ်သူများက “ အရှင်ဘုရား…ဒီဒေသမှာတော့ အင်္ဂုလိမာလ ရှိရာ တောအုပ်ကို ဖြတ်ပြီး ခရီးသွားမယ်ဆိုပါက တစ်ယောက်ထဲ မသွားရဲ့ကြဘူး။ ၂၀-၃၀-၄ဝ အုပ်စုဖွဲ့ပြီး သွားကြပါတယ်။ ဒီလိုသွားတာတောင်မှ အင်္ဂုလိမာလရဲ့ လက်အတွင်းက မလွတ်ပဲ အသတ်ခံရပါတယ်ဘုရား။ သူရှိတဲ့ နေရာကို ရောက်သွားတဲ့ လူများဟာ အင်္ဂုလိမာလ ကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရ၊ သေခဲ့ကြရပါတယ်ဘုရား။ အရှင်ဘုရား တစ်ပါးတည်း ကြွတော်မမူပါနဲ့ ဘုရား” လို့ တားကြသော်လည်း ဘုရားရှင်ကတော့ ဘာမှ ပြန်မပြောဘဲ ကြွတော်မူရာ လမ်းအတိုင်း ကြွတော်မူခဲ့ပါတယ်။
သို့နှင့် ဘုရားရှင်ဟာ အင်္ဂုလိမာလရှိရာ တောအုပ်သို့ ရောက်တော်မူပါတယ်။ အင်္ဂုလိမာလဟာ ဘုရားရှင် ကြွလာတာကို ခပ်လှမ်း လှမ်းက မြင်တဲ့အခါ “ ငါရှိရာ တောအုပ်ထဲကို ဘယ်သူမှ လာရဲတာမဟုတ်၊ ၂၀-၃ဝ အုပ်စုဖွဲ့ပြီး လာတာတောင်မှ ငါအလွတ်မပေးပဲ အားလုံးကို သတ်ခဲ့တယ်။ အခုတော့ ရဟန်းကြီးတစ်ဦးတည်းလာတာဟာ ငါ့ကို မလေးမခန့်လုပ်တာပဲ” လို့ တွေးကာ ဘုရားရှင်ကို သတ်ဖို့အတွက် ဘုရားရှင် ရှိရာသို့ လျင်မြန်တဲ့အဟုန်နဲ့ ပြေးလိုက်ပါတော့တယ်။ ဘုရားရှင်က မပြေးဘဲ ရပ်တော်မူနေပေမယ့် အင်္ဂုလိမာလက ပြေးလိုက်လို့ မမီနိုင်ဖြစ်နေတယ်။ “အရင်ကတော့ ဆင်ပြောင်ကြီး ပြေးတယ်ဆိုရင် ငါလိုက်မီတယ်၊ မြင်းတွေပြေးတယ်ဆိုရင် နောက်ကလိုက်မီပါရဲဲ့၊ အခုတော့ သာမန်လူတစ်ယောက်ကို မလိုက်နိုင်တာ ဘာ့ကြောင့်လဲ” လို့တွေးကာ ဘုရားရှင်အား “ရပ်ပါတော့ ရပ်ပါတော့” လို့ တားပါတယ်။
ဘုရားရှင်က “အင်္ဂုလိမာလ…. ငါဘုရားက ရပ်နေတာ၊ မရပ်တာက သင်ပဲ” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။ ထိုအခါ လူဆိုးကြီးက “သာကီဝင်မင်းသား ရဟန်းများဟာ မှန်တဲ့စကားသာ ပြောကြတယ်။ ရဟန်းကြီးဟာ ရပ်နေတယ် ဆိုပြီး ငါအပြေးလိုက်တာတောင် မမီဘူး၊ ဘာ့ကြောင့်ပါလဲ” လို့ သိချင်တဲ့အတွက် ဘုရားရှင်အား မေးလိုက်တယ်။
“ အရှင်ဘုရား ….အရှင်ဘုရားက ရပ်နေတယ်ူလို့ပြောပြီး ပြေးနေတယ်၊ တပည့်တော်ကိုတော့ ပြေးနေတယ်လို့ပြောတယ်။ အကြောင်းလေး သိချင်ပါတယ်” လို့ မေးလျှောက်တော့ ဘုရားရှင်က “ အင်္ဂုလိမာလ…. ငါဘုရားဟာ လေးမြား ဓား စတာတွေကို အပြီးတိုင်ပစ်ချခဲ့ကာ လူအများအား မသတ်တဲ့အတွက် ‘ရပ်နေသူ’ လို့ခေါ်တယ်။ သင်ကား လေးမြားလက်နက်စတာတွေကို ကိုင်ဆောင်ကာ လိုက်လံပြေးလွှား သတ်ဖြတ် နေသူဖြစ်တဲ့အတွက် ‘ပြေးနေသူ’ လို့ ခေါ်တယ် အင်္ဂုလိမာလ….” လို့ မိန့်တော်မူလိုက်တဲ့အခါ အင်္ဂုလိမာလလည်း သံဝေဂ အကြီးအကျယ် ရရှိပါတော့တယ်။ ဒါနဲ့ လေးမြှားစတာတွေကို ဘုရားရှင်ရဲ့ ခြေတော်ရင်းမှာ ချခဲ့ပြီး ရဟန်းပြုဖို့ရာ တောင်းဆိုပါတော့တယ်။
အခုပြောခဲ့တာတွေကတော့ဘုရားရှင်က အင်္ဂုလိမာလအား အောင်နိုင်ပုံ ဖြစ်ပါကြောင်း………….လေးခုမြောက် အောင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။<ref>(မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသပါဠိတော်၊ ရာဇဝဂ်၊ အင်္ဂုလိမာလသုတ်)</ref>
=== စိဉ္စမာဏဝိကာပရိဗ္ဗိုဇ်မအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:074 The Defeat of Cinca (9022041904).jpg|thumb|300px|စိဉ္စမာဏဝိကာပရိဗ္ဗိုဇ်မအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
ဝေနေယျသတ္တာဝါများ သာဝကများဟာ အရိယာများအဖြစ်သို့ ရောက်ကုန်သောကြောင့် ဘုရားရှင်ရဲ့ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်များ တဖြေးဖြေး ပျံ့နှံ့တော်မူလာတဲ့အပြင် လူနတ်အများရဲ့ ပူဇော်မှုဟာလည်း အလွန်ထင်ရှားလာပါတယ်။ ဘုရားရှင်အား ပူဇော်မှုများ ထင်ရှားလာပေမဲ့ သာသနာပြင်ပက ပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကြတဲ့ တိတ္ထိတို့မှာတော့ လာဘ်လာဘများ တဖြေးဖြေး ဆုတ်ယုတ်လာပါတော့တယ်။
အဲဒီအခါမှာ တိတ္ထိတို့က “လူအပေါင်းတို့ ရဟန်းကြီးအားသာ လှူဒါန်းလို့ အကျိုးရတာမဟုတ်၊ ငါတို့ကို လှူဒါန်းရင်လည်း အကျိုးရနိုင်ပါတယ်” လို့ ပြောဟောပါတော့တယ်။ ဘယ်လောက်ပဲ ပြောဟော စည်းရုံးပါသော်လည်း လူအများက တိတ္ထိတို့အား စိတ်မဝင်စားတဲ့အပြင် လာဘ်လာဘများ ပိုပြီးတောင် နည်းပါးသွားပါသေးတယ်။
တိတ္ထိများက “ငါတို့ လာဘ်လာဘပေါများအောင် ဘယ်လိုလုပ်ရပါ့မလဲ၊ ရဟန်းဂေါတမကို လူအများက အထင်လွဲပြီး ဂုဏ်ကျေးဇူးမဲ့အောင် ဘယ်လို ကြံရပါ့မလဲ” လို့ မကောင်းတဲ့အကြံ ထုတ်နေကြတယ်။ ထိုအခါ သာဝတ္ထိပြည်မှာ အလွန်လှပချောမောတဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ရှိတယ်။ သူ့နာမည်က ‘ စိဉ္စမာဏဝိကာ’ လို့ခေါ်တယ် မန်ကျည်းပင်မှာ သံသေဒဇ ပဋိသန္ဓေတည်ကာ လူ့ဘဝထဲ ရောက်လာသူလေး ဖြစ်တယ်။ တစ်နေ့မှာ သူမဟာ တိတ္ထိတို့ကျောင်းကို ရောက်တယ်။ အဲဒီအခါ တိတ္ထိများက သူမအား စကားမပြောဘဲ ဒီအတိုင်း ဆိတ်ဆိတ် နေလိုက်ကြတယ်။ သူမက “ဆရာတို့.. ကျွန်မကို ဘာ့ကြောင့် စကားမပြောကြတာလဲ၊ ကျွန်မမှာ အပြစ်တစုံတရာရှိလို့လား” လို့ မေးတဲ့အခါ တိတ္ထများက “ စိဉ္စမာဏ…. ငါတို့မှာ ခါတိုင်းနဲ့ မတူတော့ဘူး၊ လာဘ်လာဘတွေ အလွန်နည်းလာတယ်။ ဒီလိုဖြစ်တာဟာ ရဟန်ကြီးဂေါတမကြောင့်လေ ” လို့ သူမအား ပြောကြတယ်။
“ အရှင်တို့ အဲလိုဆိုရင် တပည့်တော်က ဘာများ လုပ်ပေးရမှာလဲ” လို့ စိဉ္စမာဏဝိကာ မေးတော့ တိတ္ထိများက “ ဒို့ချမ်းသာတာကို မြင်ချင်တယ်ဆိုရင် ရဟန်းကြီးဂေါတမကို လူအများ အထင်သေးအောင် မကြည်ညိုအောင် လုပ်ပေးရမယ်” လို့ တိတ္ထိများက ပြောသောအခါ သူမက “ ဒီကိစ္စအတွက်ဘာမှ တွေးမပူနေပါနဲ့ တပည့်တော် တာဝန်ထားလိုက်ပါ၊ တပည့်တော် ကြံဆောင်ပါ့မယ်” ဆိုပြီး သူတို့ဆရာများကို အားပေးနှစ်သိမ့် လိုက်ပါတယ်။
စိဉ္စမာဏဝိကာဟာ နံနက်လင်းတယ်ဆိုရင်ပဲ ဇေတဝန်ကျောင်းအနီး တိတ္ထိတို့ကျောင်းမှ ထွက်လာတယ်။ သာဝတ္ထိမြို့ထဲဝင်လာတဲ့အခါမှာ ဇေတဝန်ကျောင်းမှ ထွက်လာဟန်ပြုပြီး ဇေတဝန်ကျောင်းနားကနေ မြို့ထဲသို့ လာလေ့ရှိတယ်။ မြို့နေလူအချို့က သူမဟာ ဇေတဝန်ကျောင်းမှာ အိပ်ပြီး နံနက်မှာ မြို့ထဲလာတယ်လို့ မှတ်ထင်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့် “ဘယ်ကလာတာလဲ” လို့ လူအချို့က မသင်္ကာစိတ်နဲ့ မေးသောအခါ “ ကျွန်မ ဘယ်က လာတယ်ဆိုတာ ရှင်တို့သိလို့ ဘာအကျိုးရှိမှာလဲ” လို့ စိဉ္စမာဏဝိကာက ဝှေ့လည်ကြောင်ပတ် ပြန်ဖြေတယ်။ ဒီလိုနဲ့ တစ်လ၊ နှစ်လ၊ သုံးလခန့် ကြာလာတဲ့အခါ သူမမှာ ဘုရားရှင်ကို စွဲပြီး ကိုယ်ဝန်ရလေဟန် ပြကာ သွားလာနေတော့တယ်။
တစ်နေ့ မြတ်စွာဘုရား တရားပွဲတစ်ခုမှာ တရားဟောကြားတော်မူနေခိုက် စိဉ္စမာဏဝိက ရောက်လာပြီး “ အို… ရဟန်းကြီး ရှင်က လူတွေကို တရားဟောနေတယ်၊ အသံကလည်း ချိုမြိန်ပါပေ့၊ နှုတ်ခမ်းကလည်း စေ့ပါပေ့၊ ဒီမှာတော့ ရှင့်ကို စွဲပြီး ကိုယ်ဝန် ရင့်မာကြီးဖြစ်နေပြီ၊ သားဖွားဖို့အတွက် သားဖွားတဲ့အိမ် မပြုလုပ်ပေးတော့ဘူးလား၊ ကိုယ်ဝန်အတွက် ရှင့်ကိုယ်တိုင် မပြုလုပ်ပေးနိုင်ဘူး ဆိုရင်လည်း အလုပ်အကျွေးဖြစ်တဲ့ ကောသလမင်းတို့၊ အနာထပိဏ်သူဌေးတို့၊ ဝိသာခါ အမျိုးသမီး စတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်များကို စိဉ္စမာဏအား ပြုစုပေးပါလို့ ခိုင်းလည်း ရသားပဲ၊ ဒီလိုလည်း မပြောခဲ့ဘူး၊ သင်ဟာ ကျွန်မနဲ့ ကိုယ်ဝန်ရတဲ့အထိ ပျော်ပါးဖို့လောက်ပဲ သိတယ်၊ ကိုယ်ဝန်ကိုကျတော့ တာဝန်ယူပေးရကောင်းမှန်း မသိဘူး” လို့ ပရိသတ်အလယ်မှာ ဘုရားရှင်အား စွပ်စွဲကာ ဆဲပါလေတော့တယ်။
ထိုအခါ ဘုရားရှင်က တရားဟောနေရာမှ ခဏရပ်ကာ ရဲရင့်သော အသံတော်ဖြင့် “ ဒိကိစ္စဟာ သင်နဲ့ငါသာ သိတယ်” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။ အဲဒါကိုပဲ သူမက “ ရဟန်းကြီး ကိုယ်ဝန်ရှိတဲ့ကိစ္စမှာ သင်နှင့် ငါတို့ နှစ်ယောက်သာ သိတယ်ဆိုတာ မှန်တာပေါ့” လို့ ဘုရားရှင်အား ထပ်မံပြီး စွပ်စွဲလိုက်ပြန်ပါတယ်။ ဘုရားရှင်လည်း ဘာမှ မိန့်တောမမူတော့ဘဲ ဆိတ်ဆိတ်သာ နေတော်မူလိုက်တယ်။
အဲဒီအချိန်မှာ သိကြားမင်းရဲ့ ပဏ္ဍုကမ္ဗလာ မြကျောက်ဖျာကြီး ပူနွေးလာတဲ့အတွက် အကြောင်းကို ဆင်ခြင်ကြည့်ရာ စိဉ္စမာဏဝိကာဟာ ဘုရားရှင်အား မဟုတ်တရား စွပ်စွဲနေတာကို မြင်ပါတယ်။ သို့နှင့် ဒီကိစ္စကို ဖြေရှင်းမှ တော်မယ် ဆိုပြီး နတ်သားလေး ယောက်နဲ့အတူ ဘုရားရှင်ရှိရာသို့ ရောက်လာပါတယ်။ နတ်သားတို့လည်း ကြွက်ငယ်ယောင်ဆောင်ပြီး စိဉ္စမာဏဝိကာရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ချည်ထားတဲ့ ကြိုးတွေကို ကိုက်ဖြတ်လိုက်တယ်။ ကြိုးပြတ်သွားတယ်ဆိုရင်ပဲ သစ်သားချပ် အောက်သို့ကျကာ သူမရဲ့ ခြေဖမိုးအထက်ကို ကျပြီး၊ ခြေဖျားနှစ်ဖက်စလုံး ကျိုးကုန်ပါတော့တယ်။
အဲဒီအခါကျမှ လူအများက မိန်းမယုတ် စိဉ္စမာဏဝိကာကို တံတွေးနဲ့ထွေး၊ ခဲနဲ့ပေါက်၊ ရိုက်နက်ပြီး၊ ပရိသတ်အပြင်ကို ဆွဲထုတ် သွားပါတယ်၊ စိဉ္စမာဏဝိကာလည်း ဘုရားရှင် မမြင်လောက်တဲ့နေရာ အရောက်မှာ မြေကြီးဟက်တက်ကွဲကာ မြေမျိုခံခဲ့ရရှာပါ တော့တယ်။ ဒါကတော့ စိဉ္စမာဏဝိကာရဲ့ စွပ်စွဲချက်ကို အောက်တော်မူတဲ့ ပဉ္စမမြောက် အောင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
<ref>(ဓမ်မပဒ အဋ်ဌကထာ၊ ဒုအုပျ၊ လောကဝဂျ၊ စိဉ်စမာဏဝိကာဝတ်ထု) ဦးကောဝိဒ(မွိတျ)</ref>
=== အာဠာဝကဘီလူးအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:071 The Defeat of Alavaka (9022063790).jpg|thumb|300px|အာဠာဝကဘီလူးအား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
အာဠဝီပြည် အစိုးရတဲ့ အာဠဝကမင်းဟာ သူခိုး ဓားပြရန်၊ အတိုက်အခံမင်းတို့ရဲ့ ရန်ကို နှိမ်နင်းဖို့ ရည်ရွယ်ကာ အလေ့အကျင့်ဖြင့်စေရန် (၇) ရက်တစ်ကြိမ် နောက်ပါများနဲ့အတူ သမင်တောသို့ တောလည်ထွက်ကြပါတယ်။ အာဠဝကမင်းဟာ သမင်တစ်ကောင်ကို လိုက်ရာ သုံးယူဇနာအရောက်မှာ ဖမ်းမိပြီး သမင်ကို ထမ်းကာ ယူဆောင်လာခဲ့ရာ တစ်နေရာမှာ ပညောင်ပင်ကြီးတစ်ပင်အောက်ကို ရောက်သွားပါတယ်။ ဒီပညောင်ပင်ကို အပိုင်စားရထားတာက [[အာဠာဝကဘီလူး]]ပါ။ ဘီလူးက မင်းကြီးအား စားရန်လုပ်တဲ့အခါ မင်းကြီးက “အသင်ဘီလူး…. တိုင်းပြည်ကိုပြန်ပြီး သင်စားဖို့အတွက် တစ်နေ့ကို လူတစ်ယောက်ကျ လွှတ်ပေးပါ့မယ်။ ငါ့ကိုတော့ လွှတ်ပါ” လို့ပြောပါ တယ်။
နောက်ဆုံးတော့ ဘီလူးက မင်းကြီးအား တိုင်းပြည်ပြန်ခွင့်ပေးလိုက်တယ်။ နန်းတော်ရောက်တော့ မြို့တော်ဝန်အား အကြောင်းစုံ ဖြစ်ခဲ့ပုံ တို့ကို တိုင်ပင်ပြောဆိုရာ မြို့တော်ဝန်က “ အရှင်မင်းကြီး ဒီအတွက် မပူပါနဲ့ ကျွန်တော်မျိုးတာဝန်ထား၊ အရှင်မင်းကြီးသာ အေးချမ်းစွာနေပါ” လို့ပြောကာ ထောင်ထဲက ရာဇဝတ်သားများကို တစ်နေ့ တစ်ယောက်ကျနှုံးဖြင့် လွှတ်ရာ ကြာတော့ ထောင်ထဲတွင် ရာဇဝတ်သား မရှိတော့လောက်အောင် ဖြစ်သွားတယ်။ ဒီလိုနဲ့ မရတော့တဲ့အခါ မြို့ထဲရှိ လူအိုများကို ပို့စေပါတယ်။ လူအိုများလည်း ကြာတော့ ကုန်သလောက်နီးပါးဖြစ်ခဲ့ပြီ၊ အဲဒါနဲ့ ပက်လက်အရွယ် ပုခက်တွင်းနေ ကလေးသူငယ်များကို တစ်နေ့တစ်ယောက်ကျ ပေးပို့စေပါတယ်။ မိခင်များကလည်း မိမိကလေး ဘီလူးရန်မှ လွတ်မြောက်ရန် အရပ်တစ်ပါးသို့ တိမ်းရှောင်သွားကြကာ အသက်ကြီးမှ ပြန်လာခဲ့ကြတယ်။ ဒီလိုနဲ့ (၁၂) နှစ်ကြာခဲ့တယ်။ ကလေးသူငယ်များလည်း အာဠဝက မင်းသားလေးမှတစ်ပါး ဘယ်သူမှ မရှိတော့ပါ။ ဒါနဲ့ မင်းကြီးဟာ သူ့အသက်ရှင်ဖို့အရေး သူ့ရဲ့ ရင်သွေးလေးဖြစ်တဲ့ မင်းသားလေးကိုပါ ဘီလူးထံသို့ ပို့စေလိုက်ပါတယ်။ (လောကမှာ မိမိထက်ချစ်တဲ့သူ မရှိ)။
တစ်နေ့မှာ ဘုရားရှင်ဟာ ဗုဒ္ဓစက္ခုဖြင့် သတ္တလောကကြီးကို ကြည့်တော်မူတဲ့အခါ အာဠဝက မင်းသားလေးရဲ့ အနာဂါမိဖိုလ် တည်ကြောင်း ရှေးကောင်းမှု၊ အာဠာဝကဘီလူးရဲ့ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ် တည်ကြောင်း ရှေးကောင်းမှု၊ တရားဆုံးတဲ့အခါ ပရိသတ် (၈၄၀၀၀) အား သစ္စာလေးပါး သိမြင်နိုင်ကြမယ့် အရေး မြင်တော်မူပါတယ်။ သို့နှင့်မနက်တွင် ဘုရားရှင်ဟာ သာဝတ္ထိပြည်မှ ယူဇနာ (၃၀) ကွာဝေးတဲ့ အာဠဝကဘီလူးရှိရာ ဘုံဗိမာန်သို့ ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ အာဠာဝကဘီလူးက သူ့ဗိမာန်မှာ မရှိပါ။ ဟိမဝန္တာသို့ ဘီလူးများ အစည်းအဝေးသို့ သွားနေခိုက်ဖြစ်တယ်။ (တစ်ချို့အကြောင်းများကို စာအိုင်မှာစိုးတဲ့အတွက် မဖော်ပြတော့ပြီ)
ဘီလူးများ အစည်းအဝေးတွင် (အရိယာနတ်) သူငယ်ချင်းနှစ်ဦးက ဘုရားရှင်ရဲ့ တန်ခိုးတော် အာနုဘော် မည်မျှကြီးပုံ အကြောင်းကို ပြောဆိုကြရာ (ပညာမရှိသူကို ပညာနဲ့စပ်တဲ့စကားကိုး သွားပြောရင် မကြိုက်ချေ။) သို့နှင့် ဘီလူးအရှေ့မှာ ဘုရားရှင်ရဲ့ဂုဏ်တွေကို ပြောဆိုနေတဲ့အတွက် ဘီလူးက မနှစ်သက်တဲ့ အပြင် ဒေါသအမျက်ထွက်ကာ “သင်တို့ဆရာ ဘုရားကပဲ တန်ခိုးကြီးသလား၊ ငါကပဲ တန်ခိုးကြီးသလားဆိုတာ ကြည့်ကြသေးတာပေါ့” လို့ဆိုကာ ယူဇနာ (၆၀) ပမာဏရှိတဲ့ ကေလာသတောင်ထိပ်ပေါ် ခြေဖြင့် ဆောက်နင်းနင်းကာ “ အာဠာဝကဆို ငါပဲ ကွ” လို့ အော်လိုက်တဲ့ အသံကြီးဟာ ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းတစ်ကျွန်းလုံးမှာရှိတဲ့ လူအများ အကုန်ကြားရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘီလူးရဲ့ အာနုဘော်ကြောင့် ယူဇနာ (၃၀၀ဝ -မိုင်ပေါင်း၂၄၀၀၀) အပြန့်ကျယ်တဲ့ ဟိမဝန္တာ တောင်ကြီးတစ်ခုလုံး သိမ့်သိမ့်တုန်သွားခဲ့တယ်။
အာဠာဝကဘီလူးဟာ ဘုရားရှင်အား လက်နက်ကြီး (၉) မျိုးတို့နှင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါသော်လည်း ဘုရားရှင်အား လက်ရှိနေရာမှ အဝေးထွက်သွားအောင် မတတ်နိုင်ပါ။ သို့နှင့် လက်နက်အမျိုးမျိုး စွဲကိုင်ထားတဲ့ ပြိတ္တာအပေါင်းတို့ဟာ အဆင်းပုံသဏ္ဌာန် အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ဆင်၊ မြင်း၊ ရထား၊ ခြေလျင်စတဲ့ စစ်အင်္ဂါလေးပါးဖြင့် ဘုရားရှင်အား တိုက်ခိုက်ပြီး အနှောက်အယှက်ပေးခဲ့တယ်။ မနိုင်တဲ့အဆုံး “ဘယ်သူမှ မနိုင်တဲ့ ဘွဲ့ဖြူပုဆိုး နတ်လက်နက်နှင့် ပစ်ရရင်ကောင်းမယ်” လို့တွေးပြီး ဘွဲ့ဖြူလက်နက်ကို ကိုင်ကာ ရပ်နေပါတယ်။
ဒီအချိန်မှာ ဘုရားရှင်က ဘီလူးအား တရားဟောဆုံးမမယ် ဆိုတဲ့ သတင်းကြောင့် တရားနာချင်၊ စစ်တိုက်တာကိုကြည့်ချင်တဲ့ အကြောင်းကြောင့် ထိုအချိန်က ကောင်းကင်ပေါ်မှာ နတ်ဗြဟ္မာများနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတော့တယ်။ ဘီလူးက ဘယ်လိုပင် တိုက်ခိုက်သော်လည်း ဘုရားရှင်ရဲ့ မေတ္တာတော်ကြောင့် ဘယ်လိုမှ မနိုင်နိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဘုရားအား မေတ္တာပျက်အောင် လုပ်မယ်လို့ ကြံပြီး ဒေါသထွက်ဖွယ် အမျိုးမျိုး ပြောကြားသော်လည်း မနိုင်ခဲ့ပေ။
တစ်ဖန် “အမေးပုစ္ဆာ ပြဿနာကို မေးမယ် မဖြေနိုင်လို့ကတော့ ဂေါတမ ခြေကိုကိုင်ပြီး ဂင်္ဂါဖြစ်တဖက်ကမ်းကို လွှဲပစ်လိုက်မယ်” လို့ ပြောပြီး ပုစ္ဆာများမေးပါတယ်။ ပုစ္ဆာက…
# လောကမှာ ဘယ်အရာဟာ အမြတ်ဆုံး ဖြစ်သလဲ။
# အဘယ်တရားကို နေ့စဉ်ရက်ဆက် ပွားမယ်ဆိုရင် လူ၊ နတ်၊ နိဗ္ဗာန် သုံးတန်ချမ်းသာကို ရောက်နိုင်ပါသလဲ။
# အရသာအပေါင်းမှာ ဘယ်အရသာဟာ အချိုမြိန်ဆုံး ဖြစ်ပါသလဲ။
# အဘယ်တရားနဲ့ အသက်ရှည်ခြင်းဟာ အမြတ်ဆုံးဖြစ်ပါသလဲ။ လို့ ပြဿနာလေးရပ်ကို မေးပါတယ်။
ဘုရားရှင်ရဲ့အဖြေက…
# လောကီလောကုတ် နှစ်ဖြာသော သဒ္ဓါတရားဟာ လောကမှာ အမြတ်ဆုံး ဖြစ်တယ်။
# ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ ဆိုတဲ့ ကုသလကမ္မပထတရား (၁၀) ပါးဟာ လူနတ်နိဗ္ဗာန် သုံးတန်ချမ်းသာကို ရောက်နိုင်ပါပေတယ်။
# အရသာအပေါင်းမှာ ဟုတ်တိုင်းမှန်ရာကိုသာ ဆိုတတ်သော သစ္စာစကားဟာ အကောင်းဆုံးအရသာ ဖြစ်ပါတယ်။
# မှန်ကန်တဲ့ အကျင့်ပဋိပတ်တို့ကို မပြတ်ပွားများပေးရတဲ့ ပညာတရားနဲ့ အသက်ရှည်ခြင်းဟာ အမြတ်ဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ လို့ ဖြေလိုက်တဲ့ တရားတော်ကို အာဠဝကဘီလူး ကြားနာရပြီး နှစ်သက်ရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်တဲ့စိတ် ရှိလှတဲ့အတွက် နောက်ပြဿနာလေးရပ်ကို ထပ်မံပြီး မေးလိုက်ပါတယ်။
# အဘယ်တရားနဲ့ ဩဃလေးဖြာကို ကူးမြှောက်နိုင်ပါသလဲ။
# အဘယ်တရားဟာ ဘဝသံသရာကို ကူးမြှောက်နိုင်ပါသလဲ။
# အဘယ်တရားတို့ဖြင့် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်နိုင်ပါသလဲ။
# အဘယ်တရားတို့ဖြင့် ကိလေသာမှ ကင်းဝေးနိင်ပါသလဲ။
ဘုရားရှင်က..
# သဒ္ဓါတရားနဲ့ ဩဃလေးဖြာကို ကူးမြောက်နိုင်ပါတယ်။
# ကုသိုလ်တရား ပွားများနိုင်ရန် အဖန်ဖန် ထပ်ထပ် မမေ့မလျော့အောင် ထားရတဲ့ အပ္ပမာဒ သတိတရားဟာ ဘဝသံသရာမှ ကူးမြောက်နိုင်ပါတယ်။
# ဝီရိယတရားဖြင့် ဝဋ်ဆင်းရဲမှ လွန်မြောက်နိုင်ပါတယ်။
# ပညာတရားဖြင့် ကိလေသာမှ ကင်းစင်နိုင်ပါတယ်။ လို့ ဖြေတော်မူပြီးတဲ့အခါ အာဠာဝကဘီလူးဟာ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ်မှာ တည်ခဲ့ပါတယ်။ သောတာပန် ဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်မှာလည်း အမေးတွေမေးပါသေးတယ်။
သို့နှင့် အာဠာဝကဘီလူးဟာ အာဠဝက မင်းသားလေးအား မစားတော့ပဲ ဘုရားရှင်အား ဆက်ကပ်လိုက်ပါတယ်။ ဘုရားရှင်က ထိုမင်းသားလေးကို လက်တော်ဖြင့် ခံယူတော်မူကာ “ ဒီကလေးငယ်ကို ကျွေးမွေးကြပြီး ကြီးလာရင် ငါဘုရားအား ပြန်လည်ပေးအပ်ရမယ်” လို့ ပြောတော်မူကာ မင်းချင်းယောက်ျားများလက်သို့ ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတွင်ပဲ ဘုရားရှင်ရဲ့ အာဠာဝကဘီလူးကို အောင်မြင်ပုံ ဒုတိယ အောင်နိုင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ <ref>(မဟာဗုဒ္ဓဝင်စတုတ္ထအတွဲ၊ နှာ-၂၆၃-၃၀၅)။</ref>
=== နာဠာဂီရိဆင်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း ===
[[ဖိုင်:072 The Defeat of Nalagiri (9019827787).jpg|thumb|300px|နာဠာဂီရိဆင်အား အောင်မြင်တော်မူခြင်း]]
ရှင်ဒေဝဒတ်ရဲ့ ပယောဂကြောင့် ကျောက်ချပ်လွှာတစ်ခု လွင့်စဉ်ကာ ဘုရားရှင်ရဲ့ ခြေမတော်ကို ထိခိုက်မိကာ သွေးစိမ်းတည်ခဲ့ရတယ်။ ထိုအနာကို ဆရာဇီဝကက ဆေးကုပေးတဲ့အတွက် ကျန်းမာစွာ ရှိနေတော်မူပါတယ်။ ထိုအခါ ဘုရားရှင်အား နည်းမျိုးစုံဖြင့် သတ်ဖြတ်ရန် ကြံစည်နေတဲ့ ရှင်ဒေဝဒတ်က “ ရဟန်းဂေါတမကို ဘယ်သူလူတစ်ဦး တစ်ယောက်မှ သတ်ဖြတ်ဖို့ မတတ်နိုင်ကြဘူး။ ဘုရင်အဇာတသတ်ဆီမှာတော့ ရတနာသုံးပါးရဲ့ ကျေးဇူးဂုဏ်ကိုလည်းမသိ။ လူမြင်ရင် သတ်ဖြတ်လေ့ရှိပြီး အလွန်ကြမ်းတမ်းတဲ့ နာဠာဂီရိဆင်ကြီးဟာ ရဟန်းဂေါတမကို သတ်နိုင်လိမ့်မယ်” လို့ အကြံဖြစ်ပြီး ဘုရင်အဇာတသတ်အား ထိုအကြောင်းကို ပြောပြရာ ဘုရင်ကလည်း မင်းဆရာသဘောအတိုင်း လက်ခံပါတယ်။
အဇာတသတ်ဘုရင်ဟာ ဆင်တင်းကုတ်ရှိ ဆင်ထိန်းကို ခေါ်ကာ “မနက်ဖန် ရဟန်းဂေါတမလာရာ လမ်းမှ မျက်နှာချင်းဆိုင်ပြီး နာဠာဂီရိဆင်ကြီးအား လွှတ်ရမယ်” လို့ အမိန့်ပေးခဲ့တယ်။ ရှင်ဒေဝဒတ်ကလည်း ပိုပြီးတိကျအောင် ဆင်ထိန်းထံသွားပြီး “အိုဆင်ဆရာ… ဆင်ကြီးက အရက်ဘယ်နှစ်အိုး သောက်နိုင်လဲ” မေးပါတယ်။ ဆင်ဆရာက “ အရှင်…. (၈) အိုးတိတိ သောက်နိုင်ပါတယ်” လို့ ပြောလိုက်တယ်။ ရှင်ဒေဝဒတ်က မနက်ဖန်ကျရင် ဆင်ကြီးကို အရက် (၁၆) အိုးတိုက်ရန် ဆင်ဆရာအား မှာကြားထားခဲ့တယ်။
မနက်ဖန်မှာ ဘုရားရှင် ဆွမ်းခံကြွလာမယ့်လမ်းမှာ နာဠာဂီရိဆင်ကြီးကို လွှတ်လိမ့်မယ် ဆိုတဲ့ သတင်းဟာ ရာဇဂြိုဟ်မြို့ထဲ ပြန့်နှံ့သွားပါတော့တယ်။ ဒါကြောင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်လူများက “အရှင်ဘုရား မနက်ဖန် ရာဇဂြိုဟ်မြို့ထဲ ဆွမ်းခံမကြွပါနဲ့ဘုရား၊ ရှင်တော်ဘုရားနဲ့ ကျောင်းရှိ သံဃာတော်များအတွက် တပည့်တော်တို့ ကျောင်းလာပြီး ဆွမ်းဆက်ကပ်ပါ့မယ်ဘုရား” လို့ လျှောက်ထားကြတယ်။
ဘုရားရှင်လည်း မနက်ဖန် ရာဇဂြိုဟ်မြို့ထဲကို နောက်ပါရဟန်းတော်များနဲ့ ကြွတော်မူမယ်။ နာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းကြီးကို ဆုံးမပြီး ကျောင်းပြန်ရောက်ကာ ဝေဠုဝန်ကျောင်းမှာပဲ ဆွမ်းဘုဉ်းပေးရမယ် ဆိုတာကို ဆင်ခြင် သိမြင်တော်မူတဲ့အတွက် ဒါယကာများ ပင့်ဖိတ်တဲ့ ဆွမ်းကို လက်ခံတော်မူခဲ့ပါတယ်။
ဘုရားရှင်လည်း ညဦးယံမှာ ရဟန်းတော်များအား တရားဟောတော်မူပါတယ်။ မဇ္ဈိမယံ၊ သန်းခေါင်ယံမှာ နတ်ဗြဟ္မာများ မေးလျှောက်တဲ့ ပြဿနာများကို ဖြေဆိုတော်မူပါတယ်။ ပစ္ဆမယံ (မိုးသောက်ယံ) မှာ အပိုင်းသုံးပိုင်းခွဲကာ ပထမအချိန်ပိုင်းမှာ လက်ျာနံတောင်းဖြင့် လျောင်းစက်တော်မူပြီး ဒုတိယအချိန်ပိုင်းမှာ အရဟတ္တဖိုလ်သမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူပါတယ်။ တတိယအချိန် ပိုင်းကျတော့ မဟာကရုဏာသမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူပြီး သမာပတ်မှ ထတော်မူကာ ကျွတ်ထိုက်တဲ့ သတ္တဝါများကို ကြည့်သောအခါ နာဠာဂီရိဆင်ကို ဆုံးမရာမှာ သတ္တဝါအပေါင်း (၈၄၀၀၀) တို့ ကျွတ်တမ်းဝင်ကြမှာကို သိမြင်တော်မူပါတယ်။
သို့နှင့် နံနက်စောစောမှာ အရှင်အာနန္ဒာကို ခေါ်ပြီး “အာနန္ဒာ…. ရာဇဂြိုဟ်မြို့ရဲ့ ဝန်းကျင်ရှိ ကျောင်းတိုက်ကြီး (၁၈) တိုက်တို့မှ ရဟန်းတော်များ အားလုံးတို့အား ငါဘုရားနဲ့အတူ ရာဇဂြိုဟ်မြို့တွင်းသို့ ဝင်ရမယ်လို့ ပြောချေ” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။ အရှင်အာနန္ဒာလည်း ဘုရားရှင် မိန့်တော်မူတဲ့အတိုင်း ရဟန်းတော်များအား သိစေပါတယ်။
ဘုရားရှင်ဟာ အချိန်တန်တော့ ရာဇဂြိုဟ်မြို့ထဲ နောက်ပါ ရဟန်းများစွာနဲ့အတူ ကြွတော်မူလာတယ်။ တစ်ဖက်ကလည်း နာဠာဂီရိ ဆင်ကို အရက် (၁၆) အိုးတိုက်ကာ ဘုရားရှင် ကြွလာရာလမ်းသို့ ဆင်ကြီးလွှတ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါပြီ။ အဲဒီအချိန်မှာ ရာဇဂြိုဟ်မြို့တွင်း ဘုရားရှင်နဲ့ နာဠာဂီရိဆင်တို့ရဲ့ ပွဲကို ကြည့်ဖို့အတွက် ရောက်နေကြတဲ့ လူထုပရိသတ်ကြီးကလည်း မဖြစ်ဘူးမြဲ ထူးကဲစွာ များပြားလှပါတယ်။ သဒ္ဓါတရားရှိသူ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များကတော့ ဘုရားရှင်က နာဠာဂီရိဆင်အား လှလှကြီး ဆုံးမတော်မူမှာကို ဖူးမြင်ရတော့မယ် ဆိုတဲ့ အသိနဲ့ အိမ်အမိုးပေါ်တက်ကာ ကြည့်ရှုနေကြသလို… သဒ္ဓါတရားမရှိတဲ့ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိများကတော့ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ဆိုတာမသိ၊ အလွန်ကြမ်းတမ်းတဲ့ နာဠာဂီရိဆင်ကြီး ရဟန်းဂေါတမကို မုန့်ညက်အောင် နင်းခြေပြီး သတ်လိမ့်မယ်။ ဒါကို ကောင်းကောင်းကြီး မြင်ရတော့မယ် ဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့ အမိုးပေါ်တက်ကာ အချိန်ကို စောင့်နေကြပါတယ်။
ထိုအချိန်မှာပဲ နာဠာဂီရိဆင်ကြီးဟာ ဘုရားရှင် ကြွလာရာကို ဦးတည်ပြီး ဒေါသကြီးကြီးနဲ့ နားရွက်ကို ထောင်ကာ ဘုရားရှင်ရှိရာသို့ ဦးတည် ပြေးလာပါတော့တယ်။ ရဟန်းတော်များက ဘုရားရှင်အား “ မြတ်စွာဘုရား… ဒီနေရာကနေ ရှောင်သင့်ပါတယ် အရှင်ဘုရား” လို့ လျှောက်ထားတဲ့အခါ ဘုရားရှင်က “ ရဟန်းတို့…မကြောက်ကြနဲ့၊ နာဠာဂီရိဆင်ကို ငါဘုရား ဆုံးမတော်မူပါ့မယ်” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။
အရှင်အာနန္ဒာကလည်း ဘုရားရှင်အား ဆင်ပြောင်ကြီးရဲ့ အနင်းကို မခံယူစေပဲ သူသာလျှင် အရှေ့က အနင်းခံမယ်လို့ ဆိုကာ ဘုရားရှင်အရှေ့က ကာပြီး ရပ်နေပါတယ်။ ဘုရားရှင်အပေါ် အသက်စွန့်ဝံ့တဲ့ အရှင်အာနန္ဒာရဲ့ မေတ္တာက အံ့မခန်းဖြစ်ခဲ့ရတယ်။ ထိုအခါ ဘုရားရှင်က “ အာနန္ဒာ ငါဘုရားရှေ့က ဒီလိုမနေပါနဲ့” လို့ မိန့်တော်မူပါတယ်။ ပြောမရတဲ့အဆုံး အရှင်အာနန္ဒာအား တန်ခိုးတော်နဲ့ ရဟန်းတော်များအကြားမှာ ထားတော်မူလိုက်ရပါတယ်။ ထိုအချိန်မှာ သားသည်မိခင်တစ်ယောက်လည်း ကြောက်လန့်ပြီး သားလေးကို ဘုရားရှင်နဲ့ ဆင်ပြောင်ကြီးရဲ့ အလယ်မှာ ချထားခဲ့ကာ လွတ်ရာသို့ ပြေးပါတော့တယ်။ ဆင်ပြောင်ကြီးကလည်း ကလေးကို အရင်နင်းခြေ သတ်ဖြတ်မယ်ဆိုတဲ့ အကြံနဲ့ ကလေးရှိရာသို့ ပြေးအလာ၊ ဘုရားရှင်က “ ဟဲ့ နာဠာဂီရိ….သင့်ကို အရက် ၁၆ အိုးတိုင်အောင် တိုက်လိုက်တာဟာ ကလေးကို သတ်ဖို့မဟုတ်ဖူး၊ ငါဘုရားကို သတ်ဖို့ဖြစ်တယ်၊ ဒါကြောင့် မဆိုင်တဲ့ ကလေးဆီကို မသွားဘဲ ငါ့ဘုရားထံသို့သာ ဖြောင့်ဖြောင့် လာခဲ့ပါတော့” လို့ ပြောလိုက်ပါတယ်။
ထိုအခါ ဆင်ပြောင်ကြီးဟာ ဘုရားရှင်ရဲ့ ချိုမြိန်လှတဲ့ အသံကို ကြားလိုက်ရတဲ့အပြင် ဘုရားရှင်ရဲ့ တင့်တယ်တော်မူလှတဲ့ အသရေတော်ကို ဖူးမြင်ရကာ ဘုရားရှင်ရဲ့ တန်ခိုးအာနုဘော်ကြောင့် နာဠာဂီရိဆင်ကြီးဟာ ဘုရားရှင်ရဲ့ ခြေတော်ရင်းမှာ ဝပ်စင်းခဲ့ရပါ တော့တယ်။ ဒီအချိန်မှာ ဘုရားရှင်က ဆင်ပြောင်ကြီးနဲ့တကွ ရောက်လာတဲ့ ပရိသတ်များစွာတို့အား တရားရေအေး တိုက်ကျွေးခဲ့ပါတယ်။ တရားအဆုံးမှာ ဆင်ပြောင်ကြီးဟာ ဆီထိဂွမ်းလို တစ်ကိုယ်လုံး နှစ်သက်ခြင်း ပီတိဖြာဝေခဲ့ရပါတယ်။ တကယ်ဆိုရင် ဆင်ပြောင်ကြီးဟာ တိရစ္ဆာန်ဖြစ်နေလို့ပါ။ လူဆိုရင်တော့ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ်တည်ပြီး အရိယာတောင် ဖြစ်နိုင်သေးတယ်။ ရောက်လာတဲ့ ပရိသတ်များလည်း သစ္စာတရားသိကာ တရားထူးများ ရခဲ့ကြပါတော့တယ်။
ဒါက ဘုရားရှင် နာဠာဂီရိဆင်ကြီးအား အောင်နိုင်ပုံ တတိယအောင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
<ref>(စူဠဝါ သံဃဘေဒက္ခန္ဓက။ အသီတိနိပါတ် စူဠဟံသဇာတ်အဌကထာ။ မဟာဗုဒ္ဓဝင် စတုတ္ထတွဲ၊ နှာ-၆၂၉ မှ ၆၃၈)</ref>
== ဂါထာတော် ==
အောင်ခြင်း (၈) ပါး ဂါထာတော်ဟူ၍လည်း ရှိပေသည်။
ထွဋ်ခေါင်ဆရာတော်၏ရန်အောင်မြင်ဂါထာတော်
ဗုဒ္ဓေါ မေ ရက္ခတု နိစ္စံ၊ ဓမ္မော မေ ရက္ခတု သဒါ ။
သံဃော မေ ရက္ခတု ဒိနေ၊ သုခီ ဒီဃာယုကော ဘ၀ ။
မာရာဠဝက နာဠာဂြိံ၊ အင်္ဂုလိ စိဉ္စ သစ္စကံ ။
နန္ဒောပနန္ဒဗြဟ္မဉ္စ၊ ဇယော ဇယတု မင်္ဂလံ ။
၁။ ဗုဒ္ဓေါ-မြတ်စွာဘုရားသည်။ မေ-အကျွန်ုပ်အား၊ နိစ္စံ-အမြဲမပြတ်။ ရက္ခတု-စောင့်ရှောက်တော်မူပါစေသတည်း။
ဓမ္မော-မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန် ဆယ်တန်သော တရားတော်မြတ်သည်။ မေ-အကျွန်ုပ်အား။ သဒါ-အခါခပ်သိမ်း။ ရက္ခတု
စောင့်ရှောက်တော်မူပါစေသတည်း။ သံဃော-သမ္မုတိ အရိယာ နှစ်ဖြာသော သံဃာတော်အပေါင်းသည်။
မေ-အကျွန်ုပ်အား။ ဒိနေ-နေ့တိုင်း။ ရက္ခတု-စောင့်ရှောက်တော်မူပါစေသတည်း။ အဟံ-အကျွန်ုပ်သည်။ သုခီ-
ချမ်းသာခြင်းရှိသည်။ ဒီဃာယုကော-အသက်ရှည်ခြင်း ရှိသည်။ ဘဝ-ဘဝါမိ-ဖြစ်ရပါလို၏။
၂။ မုနိန္ဒော-မြတ်စွာဘုရားသည်။ မာရာဠဝက နာဠာဂြိံစ-မာရ်နတ်မင်း၊ အာဠာဝက ဘီလူး၊ နာဠာဂိရိဆင်ကို၎င်း။
အင်္ဂုလိံစ-အင်္ဂုလိမာလကို၎င်း။ စိဉ္စသစ္စကဉ္စ-စိဉ္စမာဏဝိကာနှင့် သစ္စကပရိဗိုလ်ကို၎င်း။ နန္ဒောပနန္ဒဗြဟ္မဉ္စ-နန္ဒောပနန္ဒ
နဂါးမင်းနှင့် ဗကဗြဟ္မာကို၎င်း။ ဇယော-အောင်မြင်ခြင်းသည်။ (ဟောတိ ယထာ-ဖြစ်သကဲ့သို့) တထာ-ထို့အတူ။
မေ-အကျွန်ုပ်အား။ မင်္ဂလံ-အောင်ရာအောင်ကြောင်း မင်္ဂလာအပေါင်းသည်။ ဇယတု-အောင်မြင်ပြီးစီးပါစေသတည်း။
ဤဂါထာသည် ထွတ်ခေါင်ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရွတ်ဖတ်သရဇ္ဈာယ်တော်မူသော ဂါထာတော်ကြီး ဖြစ်သည်။
ဤဂါထာများကို ရွတ်ဖတ်ပူဇော်ခြင်းဖြင့် အောင်မြင်မှုအမျိုးမျိုး လက်တွေ့ခံစားရသည်။ ရန်အမျိုးမျိုး အောင်နိုင်သည်။
( ဗုဒ္ဓဘာသာလက်စွဲကျမ်း ပထမတွဲ-မှ)
== သီချင်း ==
အောင်ခြင်း (၈) ပါး သီချင်းကို တေးသံရှင် ဒေါ်မေရှင် သီဆိုခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် မာမာအေး၊ စိုးစန္ဒာထွန်းတို့မှ ပြန်လည်သီဆိုကြသည်။
== ကိုးကား ==
<references/>
{{DEFAULTSORT:အ}}
[[Category:ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
mpiz3fiiciswbu2puhsg0on7vvo1ckx
မာကိုပိုလိုတံတား တိုက်ပွဲ
0
8287
753391
696462
2022-08-05T09:22:06Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox စစ်ပွဲ
|conflict=မာကိုပိုလိုတံတား တိုက်ပွဲ <br />Marco Polo Bridge Incident
|partof= ဒုတိယအကြိမ် တရုတ် ဂျပန် စစ်ပွဲ
|image=
|caption= အမျိုးသား တော်လှန်ရေးတပ်မှ မာကိုပိုလိုတံတားတွင် ခုခံတိုက်ခိုက်နေပုံ (၁၉၃၇)
|date= 7 July – 9 July 1937
|place=Vicinity of Beijing, China
|result= Japanese victory, Chinese retreat from bridge.
|combatant1=[[File:Flag of the Republic of China.svg|22x20px|border]] တရုတ် အမျိုးသား တော်လှန်ရေးတပ်
|combatant2=[[File:Flag of Japan.svg|22x20px|border]] ဂျပန်အင်ပါယာတပ်
|commander1=[[File:Flag of the Republic of China Army.svg|22x20px|border]] [[Song Zheyuan]]
[[File:Flag of the Republic of China Army.svg|22x20px|border]]秦德純 (ပေကျင်းမြို့တော်ဝန်)
|commander2=[[File:War flag of the Imperial Japanese Army.svg|22x20px|border]] Kanichiro Tashiro
|strength1=100,000
|strength2= 5,600<ref>Japanese War History library (Senshi-sousyo)No.86 [Sino-incident army operations 1 until 1938 Jan.] Page138</ref>
|casualties1= 16,700
|casualties2= 660
|}}
'''မာကိုပိုလိုတံတား တိုက်ပွဲ'''သည် ၁၉၃၇ ခုနှစ် [[ပေကျင်းမြို့]] (北京) နှင့် ၁၅ ကီလိုမီတာအကွာ [[မာကိုပိုလိုတံတား]] (တရုတ်အမည် - လူကိုးတံတား 盧溝橋) အနီးတွင် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]၏ (ယနေ့ခေတ် ကြည်းတပ် ဖြစ်လာသည့်) [[အမျိုးသား တော်လှန်ရေး တပ်မတော်]]နှင့် [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]၏ တော်ဝင်တပ်မတော်တို့အကြား ဖြစ်ပွားသည့် စစ်ပွဲဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ပွဲကို [[ဒုတိယ တရုတ် ဂျပန် စစ်ပွဲ]] (ဂျပန်တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲ) ၏ အစနိဒါန်းဟု မှတ်တမ်းတင်ထားကြသည်။ တရုတ်တို့က ယင်းတိုက်ပွဲအား တမျိုးသားလုံး ဂုဏ်သိက္ခာညှိုးနွှမ်းစေသည့် အရှက်ရစေသည့် တိုက်ပွဲဟု ယူဆကြသည်။
ယင်းတိုက်ပွဲကို အနောက်တိုင်းသားများက လူကိုးတံတား တိုက်ပွဲ (Battle of Lugou Bridge) ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ တရုတ်တို့ကမူ ဇူလိုင် ၇ အရေးအခင်း (七七事變) သို့မဟုတ် လူကိုးတံတား အရေးအခင်း (盧溝橋事變) ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဂျပန်တို့ကမူ ရိုကိုကျို အရေးအခင်း (Rokōkyō Jiken 盧溝橋事件) ဟု သိကြသည်။
== နောက်ခံသမိုင်း ==
လက်တွေ့တွင် တရုတ်နှင့် ဂျပန်ဆက်ဆံရေး တင်းမာမှုမှာ ၁၉၃၁ ခုနှစ် ဂျပန်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ပြီး တရုတ် နောက်ဆုံးဧကရာဇ် [[ဖူယီ]] (溥儀) အားသိမ်းသွင်းကာ လွတ်လပ်သည့် မန်ချူးနိုင်ငံ (滿洲國) ထူထောင်ချိန်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်အခါက တရုတ်ပြည်တွင် အုပ်စိုးနေသည့် [[ကွန်မင်တန်ပါတီ|ကွန်မင်တန်]]အစိုးရက မန်ချူးနိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆိုသော်လည်း ၁၉၃၁ ခုနှစ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို စေ့စပ် ရယူခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၃၂ ခုနှစ် ကုန်ပိုင်းတွင် ဂျပန်စစ်တပ်က ရဲ့ဟိုပြည်နယ် (熱河省) (ယနေ့ ဟေပေ၊ လျှောင်နိန်နှင့် အတွင်းမွန်ဂိုပြည်နယ် အကြားတွင် တည်ရှိသည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီး ဖြစ်သည်။) အား ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ၁၉၃၃ ခုနှစ်တွင် ထိုပြည်နယ်ကို မန်ချူးနိုင်ငံအတွင်းသို့ သွတ်သွင်းလိုက်သည်။
၁၉၃၅ ခုနှစ် ဇွန်လ ၉ ရက် သဘောတူညီချက်အရ အရှေ့ပိုင်း ဟိုပေ (河北省) နှင့် ချာဟာ (察哈爾省 ၁၉၅၂ ဖျက်သိမ်း) ပြည်နယ်နှစ်ခုအား ဂျပန်က သိမ်းပိုက်ခြင်းကို တရုတ်က အသိအမှတ်ပြုလိုက်သည်။
၁၉၃၅ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ဂျပန်က အရှေ့ဟိုပေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းထူထောင်သည်။ သို့ဖြင့် ပေကျင်းမြို့၏ မြောက်ဘက်၊ အရှေ့ဘက်နှင့် အနောက်ဘက် ဒေသများအားလုံးကို ဂျပန်စစ်တပ်က ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။
၁၉၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၇ ရက်က ဘောက်ဆာပရိုတိုကောအရ ပေကျင်းမြို့သို့ သံတမန်စေလွှတ် အခြေစိုက်စေသည့် နိုင်ငံတိုင်းကို ပေကျင်းနှင့် ထျဲန်းကျင်း (天津) ဆိပ်ကမ်းမြို့အကြား ဆက်သွယ်ဖောက်လုပ် ထားသည့် ရထားလမ်း တစ်လျှောက်ရှိ အချက်အချာနေရာ ၁၂ နေရာတွင် အစောင့်ချထားခွင့် ပေးရသည်။
၁၉၀၂ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၅ ရက် နောက်ဆက်တွဲ သဘောတူညီချက်အရ တရုတ်အာဏာပိုင်များထံ အကြောင်းမကြားပဲ ထိုလုံခြုံရေး အစောင့်တပ်များ စစ်ရေးလေ့ကျင့်နိုင်သည်။ ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ရထားလမ်းတစ်လျှောက်၌ ဂျပန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၇၀၀၀ မှ ၁၅၀၀၀ အထိ တိုးချဲ့ချထားလိုက်သည်။ ထိုတပ်ဖွဲ့ဝင်ဦးရေမှာ ဥရောပ အင်အားကြီးနိုင်ငံ အားလုံး၏ အစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင် အရေအတွက်ထက် ၇ ဆ ပိုများသည်။ ထို့ပြင် တရားမျှတမှု မရှိဟူ၍ မကြာခဏ ဝေဖန်ခံရသည့် ဘောက်ဆာပရိုတိုကော ခွင့်ပြုသည့် တပ်ဖွဲ့ဦးရေထက်ပင် ဂျပန်တပ်ဖွဲ့ဝင်ဦးရေက ပိုမိုများပြားနေသေးသည်။
၁၁၉၂ ခုနှစ်တွင် ဆောက်လုပ်ပြီးစီးသည့် မာကိုပိုလိုတံတားသည် ခုံးပေါင်း ၁၁ ခု ပါဝင်သည့် နှမ်းဖတ်ကျောက်တံတား ဖြစ်သည်။ ဗိသုကာ လက်ရာမြောက်သည့် အရေးပါသော တံတားလည်း ဖြစ်သည်။ ခန်းရှီးဧကရာဇ် (康熙 ၁၆၆၂ - ၁၇၂၂) က တံတားကို ပြန်လည် မွမ်းမံခဲ့သည်။ ပေကျင်းမြို့ အနောက်တောင်ဘက်ရှိ မြို့ရိုးကာရံထားသော ဝမ်ဖိန်မြို့ (宛平鎮) အပြင်ဘက်၍ တည်ရှိသည်။ ပေကျင်း - ဝူဟန့် (武漢) ရထားလမ်းပေါ်မှ အချက်အချာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။
၁၉၃၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ မတိုင်မီက ထိုဒေသတွင်း ဖြန့်ကြက်သည့် တရုတ်တပ်များ ရုပ်သိမ်းပေးရန် ဂျပန်စစ်တပ်က အကြိမ်ကြိမ် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့က ဤနေရာတွင် လေယာဉ်ကွင်း ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းသည်။ မာကိုပိုလို တံတားနှင့် ဝမ်ဖိန်မြို့တို့ကို ဂျပန်ထိန်းချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် ပေကျင်းမြို့ လုံးဝ အထီးကျန်ဘဝရေဪက်ကာ ပြင်ပနှင့် အဆက်အသွယ် ပြတ်သွားနိုင်သဖြင့် ဂျပန်စစ်တပ်၏ တောင်းဆိုချက်ကို တရုတ်က လက်မခံပေ။
== အရေးအခင်း ==
၁၉၃၇ ခုနှစ် ဇွန်လမှစ၍ မာကိုပိုလို တံတား အနောက်ဘက်စွန်း ဒေသတွင် ဂျပန်တပ်များက စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ အပြင်းအထန် ပြုလုပ်သည်။ အခြားသော နိုင်ငံခြား အစောင့်တပ်များက စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကို ညပိုင်းတွင် လုပ်လေ့လုပ်ထ မရှိသလောက် ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်တပ်များက ညစဉ်ညတိုင်း လေ့ကျင့်သည်။ ဒေသခံပြည်သူများ အနှောက်အယှက် မဖြစ်စေရန် တရုတ်အစိုးရက မေတ္တာရပ်ခံသည်ကို ဂျပန်တို့က သဘောတူခဲ့သည်။
သို့သော် ၁၉၃၇ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့တွင် ဂျပန်တပ်က ကြိုတင်အသိမပေးပဲ ညပိုင်းစစ်ရေး လေ့ကျင့်မှု ပြုလုပ်သောအခါ တရုတ်တပ်က အံ့အားသင့်ပြီး သေနတ်ထောင်ဖောက်ရာမှ ည ၁၁ နာရီခန့်တွင် အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှု ခေတ္တဖြစ်ပွားသည်။ ဂျပန်စစ်သားတစ်ဦး စခန်းသို့ ပြန်မာလဘဲ ပျောက်ဆုံးနေရာ တရုတ်တို့ ဖမ်းထားသည်အထင်ဖြင့် တပ်ခွဲမှူး ဗိုလ်မှူး ခီယိုနာအို အိချိခိ (一木清直) က စစ်ဒေသမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး ရန်ယာ မူတာဂုချီ (牟田口) ထံ သတင်းပို့သည်။ ဗိုလ်မှူးကြီး မူတာဂုချီက တရုတ်စစ်ဒေသမှူး ကြည်ရှင်းဝင် (吉星文) အား ပျောက်ဆုံး ဂျပန်စစ်သားကို ဝမ်ဖိန်မြို့အတွင်း ဝင်ရှာခွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုသည်။
ယင်းနောက် ဂျပန်စစ်သား တပ်စခန်းသို့ ပြန်ရောက်သည့်တိုင် ပြန်ရောက်ကြောင်းကို ဗိုလ်မှူးကြီး မူတာဂုချီထံသို့ လည်းကောင်း၊ အခြားသော အထက်အရာရှိများသို့ လည်းကောင်း ထပ်မံ တင်ပြခြင်းမရပြုခဲ့ပေ။ ဤသို့ဖြင့် နှစ်ဘက် စစ်ရေးထိပ်တန်း ခေါင်းဆောင်များအကြား တင်းမာမှုအရှိန် မြင့်သွားရသည်။
ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နေ့ နံနက် ၃ နာရီခွဲတွင် ဂျပန်တပ်များကို အင်အားဖြည့်သည်။ နံနက် ၄ နာရီ မိနစ် ၅၀ တွင် ဝမ်ဖိန်မြို့တွင်းသို့ ဂျပန်စုံစမ်းထောက်လှမ်းရေးသမား ၂ ဦးကို ဝင်ခွင့်ပြုသည်။ သို့သော် ဂျပန်စစ်တပ်က နံနက် ၅ နာရီမှစ၍ စက်သေနတ်များဖြင့် ပစ်သည်။ ထိုအတောအတွင်း သံချပ်ကာကားများနှင့်အတူ ချီတက်လာသည့် ဂျပန်တပ်က မာကိုပိုလို တံတားကို စတင် တိုက်ခိုက်သည်။ တရုတ်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀၀၀ ခန့်နှင့်အတူ ဗိုလ်မှူးကြီး ကြည်ရှင်းဝင်က မာကိုပိုလို တံတားအား ရန်သူ့လက်ထဲ အကျမခံဘဲ အစွမ်းကုန်ခုခံသော်လည်း ဆုတ်ခွာပေးခဲ့ရသည်။ သို့သော် ပတ်ဝန်းကျင် တပ်ကူများဖြင့် အင်အားစုစည်းကာ ဇူလိုင်လ ၉ ရက် နံနက် ၆ နာရီတွင် ပြန်လည် သိမ်းပိုက်နိုင်သည်။
နှစ်ဘက်စလုံးက မူလနေရာသို့ ပြန်ဆုတ်ပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲမည်ဆိုလျှင် မာကိုပိုလို တံတား တိုက်ပွဲမှာ ထိုမျှနှင့် ပြီးဆုံးနိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ဇူလိုင်လ ၉ ရက် ညသန်းခေါင်မှစ၍ ဂျပန်တပ်က အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးကို စတင်ချိုးဖောက်ရုံမက စစ်အင်အား ဖြည့်တင်းရေးကိုပါ ဆက်လက် ပြုလုပ်လာသဖြင့် တိုက်ပွဲက ပြင်းထန်လာသည်။ မာကိုပိုလို တံတား တိုက်ပွဲက တိုက်ပွဲအရှိန် မြှင့်တင်ပေးလိုက်သဖြင့် ဂျပန်နှင့် တရုတ်တို့၏ စစ်ပွဲကြီးကို ဦးတည်သွားစေသည်။
== သမိုင်းဝင် ဓာတ်ပုံများ ==
<gallery></gallery>
== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[Category:တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]
[[Category:နိုင်ငံတကာ စစ်ပွဲများ]]
s1vyu9byjws9hn6ffbco7yeng1y16bv
မိန်းမလှကျွန်း
0
8308
753259
700801
2022-08-04T12:17:14Z
8.34.202.26
wikitext
text/x-wiki
'''မိန်းမလှကျွန်း'''သည် [[ဧရာဝတီတိုင်း]]၊ [[ဘိုကလေးမြို့နယ်]]ရှိ [[မိန်းမလှကျွန်း တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ဘေးမဲ့တော]] ဖြစ်သည်။ မိန်းမလှကျွန်း [[သစ်တောကြိုးဝိုင်း]]သည် [[ဒီရေတော]]အမျိုးအစားဖြစ်ပြီး ၅၂.၇၉ ဧရိယာ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ ၁၉၈၆ ခုနှစ်မှာ ကြိုးဝိုင်း သစ်တော အဖြစ် စတင်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ဒီရေရောက်ဒေသများမှာ ပေါက်ရောက်ရှင် သန်နိုင်သည့် ဗျူး၊ ဗျူးခြေထောက်၊ လမု၊ လမဲ့၊ ကနစို၊ မဒမ စသည့် အပင်များ အများဆုံး ပေါက်ရောက်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဧက အနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိသော ဒီရေတောများထဲတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ဒီရေတောများသည် ဆက်တိုက် ပြုန်းတီးနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၌ တစ်နှစ်လျှင် ၅ % ပြုန်းတီးလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။ ဒီရေတောများ ပြုန်းတီးသည့် တန်ဖိုးကို ပြီးခဲ့သည့် [[နာဂစ်မုန်တိုင်း]]မှာ တွေ့ခဲ့ရသည်။ ဒီရေတောများသည် အများကြီး အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည့်အတွက် ဒီရေတောရှိသည့် ဒေသများသည် မရှိသော ဒေသများထက် အသေအပျောက် အလွန်နည်းခဲ့သည်။ ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်း ဒီရေတော ပမာဏ လျော့နည်းလာခဲ့၍ နာဂစ်မုန်တိုင်းဒဏ်ကို အပြင်းအထန် ခံစားရပြီး လူအမြောက်အမြား သေဆုံးရခြင်း ဖြစ်သည်ဟု [[အက်ဖ်အေအို]]မှ သစ်တောရေးရာ ပညာရှင်တစ်ဦးက အာချောင်သည်။
== ပထဝီဆိုင်ရာ အခြေခံ အချက်အလက်များ ==
=== တည်နေရာ ===
မိန်းမလှကျွန်းသည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၅ ဒီဂရီ ၅၂ မိနစ်နှင့်၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၇ ဒီဂရီ ၁၇ မိနစ် တို့ဆုံရာ၊ [[ဘိုကလေးမြစ်]]ဝနှင့် [[ကဒုံကနိရွာ၊ ကဒုံကနိ|ကဒုံကနိ]]မြစ်ဝ တို့အကြား၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]မှ အနောက်တောင်ဘက် ခန့်မှန်း ကီလိုမီတာ ၁၃၀ အကွာ၌ တည်ရှိသည်။ ဘိုကလေးမြို့မှ ဆိုလျှင်တောင်ဘက် ၁၉ ကီလိုမီတာ (၁၂ မိုင်) အကွာ ဖြစ်သည်။
=== အမြင့် ===
ကျွန်း၏ ဧရိယာ အများစုသည် ပင်လယ် ရေမျက်နှာပြင်နှင့် တပြေးတည်း ဖြစ်ပြီး အမြင့်ဆုံးနေရာသည် ပင်လယ် ရေမျက်နှာပြင်ထက် (၂၅) မီတာ ခန့်သာ မြင့်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ မေလ နာဂစ် မုန်တိုင်းကာလမှာ ရိုက်ကူးခဲ့သည့် ဂြိုဟ်ထု ဓာတ်ပုံတွင် မိန်းမလှကျွန်းတစ်ခုလုံး ပင်လယ်အောက်ရောက်နေသည်ကို တွေ့မြင်ခြင်း ဖြစ်သည်။
=== ရာသီဥတု ===
မုတ်သုံရာသီဥတု ဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် ပျမ်းမျှ မိုးရေချိန် (၂၇၇၇) မီလီလီတာ ရှိသည်။ မိုးရာသီသည် နှစ်စဉ် မေလ ကနေ အောက်တိုဘာလ အထိ တာရှည်လေ့ရှိသည်။
=== မိန်းမလှကျွန်း ဘေးမဲ့ သစ်တောကြိုးဝိုင်း ===
ဒီရေတောသစ်ပင် အမျိုးအစားပေါင်း ၂၉ မျိုးခန့်ပေါက်ရောက် လျက်ရှိပြီး၊ ရှိပြီးသား သစ်တောကို ထိန်းသိမ်းတာ အပြင် ဒီရေတော အပင်များကို စိုက်ပျိုးပြီး သစ်တောပြန်လည် ထူထောင်ခြင်း လည်း ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ဘေးမဲ့တောတွင် [[ဒရယ်]]၊ [[ဖျံ]]၊ [[လိပ်]]၊ [[တောဝက်]]၊ [[တောခွေး]]၊ [[မိကျောင်း]]များ အပါအဝင် တိရစ္ဆာန် အမျိုးပေါင်းများစွာ ဘေးမဲ့စောင့်ရှောက်ထားသည်။ ထူးခြားချက်မှာ ရှားပါးသည့် ငှက်မျိုးစိတ်များ အပါအဝင်၊ ငှက်မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၄ မျိုးခန့်ရှိသည့်အတွက် ငှက်ကြည့်ဝါသနာရှင်များ အလွန်ပင် စိတ်ဝင်စားသော နေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပေသည်။ [[ရေဝက်]]နှင့် [[ဧရာဝတီ လင်းပိုင်]]များလည်း တခါတရံမှာ လာရောက် ကျက်စားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။
မြန်မာ့ ပုလဲနှင့်ငါးလုပ်ငန်းနှင့် [[သစ်တောရေးရာ ဦးစီးဌာန]]တို့ ပူးပေါင်းပြီး သဘာဝ မိကျောင်း မွေးမြူထိန်းသိမ်းရေးကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ သာကေတ မိကျောင်းမွေးမြူရေး စခန်းမှ မိကျောင်းသားပေါက်များကို မိန်းမလှကျွန်းမှာ သဘာဝအတိုင်း မွေးမြူပြီး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားသည်။ မိန်းမလှကျွန်းကို အခြေပြုပြီး မိကျောင်းကောင်ရေ ၂၆၀၀ ခန့် နေထိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းထားပြီး၊ ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် နေထိုင်ကျက်စားသော မိကျောင်းအားလုံး၏ သုံးပုံ နှစ်ပုံ ဖြစ်သည်။ မိကျောင်းများကို စောင့်ကြည့်ထိန်းသိမ်းဖို့ အခြေခံစခန်းကို ထော်ပိုင်ချောင်းမှာ ထားရှိပြီး၊ ကျွန်းပတ်လည်မှာ ကင်းစခန်း ၉ ခုနှင့် စောင့်ကြပ်လျက်ရှိပေသည်။ ကျွန်းပေါ်ရှိ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်နှင့် မိကျောင်းများသာမက ကျွန်းပေါ်နှင့် ကျွန်းအနီး သတ်မှတ် နေရာများတွင် ငါး၊ ပုဇွန် ဖမ်းဆီးခွင့်၊ မွေးမြူခွင့် အားလုံးကို ဥပဒေအရ တားမြစ်ထားသည်။
== ဒဏ္ဍာရီ ပုံပြင်များ ==
သမိုင်းကြောင်း အနေနှင့် ကျွန်းပေါ်လာသည့် သက်တမ်းသည် မကြာမြင့်လှသေးကြောင်း ယူဆစရာရှိပြီး၊ အစောဆုံး အနေနှင့် ၁၈ ရာစု ခန့်တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်း ရှိသည်။ ရှေးမြန်မာ ရာဇဝင်များနှင့် မွန်ရာဇဝင်များမှာလည်း ကျွန်းအကြောင်း ဖော်ပြထားခြင်း မတွေ့ရှိရပါ။ ခရစ်နှစ် ၁၇၅၉ ခန့်တွင် [[အလောင်းမင်းတရား]]ကြီး အောက်မြန်မာ နိုင်ငံကို သိမ်းသွင်းစဉ် ဩဇာ မခံယူလိုသော ကျုံ့တုံးမြို့စား မွန်မြို့စားကြီး ဗညားဇေယျ (ဘိုကလေးမြို့ သမိုင်းတွင် မွန်မင်းဗညားဇေယျဟု ဖော်ပြပါရှိသည်) နှင့် သူ့နောက်လိုက် နောက်ပါများ ပင်လယ်ပိုင်းသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်စဉ် မိန်းမလှကျွန်း၌ ကာလတစ်ခုအထိ စခန်းချ နေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု သိရသည်။ (သုသေတန ပြုလုပ်ပြီး အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိသေးသော သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်တစ်ခု သာဖြစ်သည်) မြို့စားကြီး စီးနင်းလာသော လှေကြီး၏ ဦးပိုင်းက ထော်ပိုင်ချောင်းအနီးမှာ ယနေ့ တိုင်ရှိသေးသည်ဟု ဆိုသည်။
ထိုဒေသသည် နတ်ကိုးကွယ် ယုံကြည်မှုမှာ ထင်ရှားသည့် နတ်တစ်ပါး ဖြစ်သော [[ရေငံပိုင် ဦးရှင်ကြီး]]၏ ဇာတိလည်းဖြစ်သည်။ ဦးရှင်ကြီး ယနေ့တိုင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်ဟု ဒေသခံများက ယုံကြည်ကြသည့် ကျွန်းညိုကြီးကျွန်းသည် မိန်းမလှကျွန်း၏ မြောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။ ရေငံပိုင်ဦးရှင်ကြီး၏ မွေးဖွားရာနေရာနှင့် ပက်သက်၍ အနည်းငယ် သဘောထား ကွဲလွဲနေတာတွေ့ရသည်။ တချို့က ဦးရှင်ကြီးကို ကျွန်းညိုကြီးမှာပဲ မွေးခဲ့တယ်လို့ ယုံကြည်ကြပြီး၊ တချို့ကလည်း ဦးရှင်ကြီး၏ မွေးဖွားရာ ဇာတိသည် ဗြုန်းမွှေးကျွန်းနှင့် မျက်နှာချင်းဆိုင်၊ မိန်းမလှ ကျွန်းပေါ်မှာ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ ဒေသခံများဟာ အစွဲအလန်း အလွန်ကြီးမားပြီး ကျွန်းဟာ အင်မတန် နတ်ကြီးတဲ့ နေရာလို့ ယုံကြည်ကြသည်။ (အလွန်အမင်း ထုတ်ယူအသုံးပြုခြင်းဒဏ် ခံရမှု အနည်းဆုံး ဒီရေတောတွေထဲမှာ မိန်းမလှကျွန်းပါဝင်နေတာဟာ ဒီအချက် ကလည်း အထောက် အကူ ပြုတာ ဖြစ်နိုင်သည်။) ကျွန်းအနီးတွင် အပြောအဆိုမှအစ အမှား မရှိစေရန်၊ အထူးသဖြင့် [[မိကျောင်း]]များကို ရန်မရှာရန်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒီဒေသရှိ မိကျောင်းများအားလုံးသည် ရေငံပိုင်ဦးရှင်ကြီး၏ အစောင့်အရှောက်များ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ တစ်စုံတစ်ရာ အမှားအယွင်း ရှိခဲ့ပါက ဦးရှင်ကြီးမှ မိကျောင်းဖြင့် တိုက်လိမ့်မည်ဟုလည်း ယုံကြည်ကြသည်။
များမကြာမီနှစ်များ အတွင်းက ဖြစ်ပွားခဲ့တယ့် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုတွင် နိုင်ငံခြားသား ပညာရှင် တစ်ယောက်သည် မိကျောင်းများကို ဓာတ်ပုံရိုက်ရန် သစ်တောဌာနမှ တာဝန်ရှိသူများ လိုက်ပါပြီး မိန်းမလှကျွန်းသို့ လာရောက်ရာတွင် မိကျောင်းတစ်ကောင်တစ်လေ မတွေ့ရသောကြောင့် ဒေသခံများ၏ အကြံပေးချက်အရ မော်တော်ဦးတွင် ကန်တော့ပွဲပေးပြီး ဦးရှင်ကြီးကို ကန်တော့သည့်အခါတွင်မှ မိကျောင်းများ ပေါ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။
မိန်းမလှကျွန်းဟု ခေါ်ဆိုရခြင်းသည် ကျွန်းအား လှမ်းမျှော်ကြည့်လျှင် ဒီရေတောများသည် ကမ်းစပ်တွင် မိန်းမလှလှကြီးများ တန်းစီ၍ရပ်သယောင် ထင်ရလောက်အောင် လှပဝေဆာသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ လယ်ယာမြေ တိုးချဲ့လာမှု၊ ငါးပုဇွန်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတွေ တိုးချဲ့လာမှု၊ လောင်စာအတွက် ဒီရေတော တွေကို အလွန်အမင်း ထုတ်ယူမှု၊ ဒေသခံတွေမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး အသိပညာ နည်းပါးမှုတွေ ကြောင့် မိန်းမလှကျွန်း အပါ အဝင် ဒီရေတော တွေဟာ တစစ ပြုန်းတီးလာခဲ့ ရတယ်။ ဒီရေတောတွေဟာ လယ်မြေတွေ ဖြစ်ကုန်၊ ထင်းနဲ့ မီးသွေး အတွက် ဒီရေတောတွေ ကို မတရား ခုတ်ခဲ့ကြတာကြောင့် အခု ဒေသခံ လုထု အတွက်တောင် သုံးစရာ လောင်စာ အခက်အခဲ ဖြစ်နေပါပြီ။
ဒီရေတောတွေကို အခုမှ ပြန်လည် ပျိုးထောင်ဆဲ ဖြစ်ပြီး၊ ဒီရေတောတွေ နဲ့ အတူ ကျေးရွာ အလိုက် တနိုင်တပိုင် ထင်းစိုက်ခင်းတွေ ကိုလည်း စိုက်ပျိုးစေပြီး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး အသိပညာ ပေးတာတွေလည်း ပြုလုပ်နေပါတယ်။ လွန်ခဲ့တယ် ဆယ်စုနှစ် တခုကျော်လောက် အထိ အလွန် နာမည်ကြီးခဲ့တယ့် "ဘိုကလေး မီးသွေး" ကလည်း ဒီရေတောတွေကို အဓိက ပြုန်းတီးစေခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်း တစ်ခုပါ။ ဒီရေတောပင်တွေဟာ [[မီးသွေး]]ဖုတ်လို့ အင်မတန်မှကောင်းပါတယ်။ ဘိုကလေး မြို့နယ် အတွင်းမှာ ဒီရေတော တွေ အများကြီးပေါက်ရောက် ခဲ့တာ ကြောင့် အများအပြား ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ ပြီး ဘိုကလေးမီးသွေး ဟာလည်း နာမည်ကျော်ခဲ့ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် တစ်ခု အတွင်းမှာတော့ ဘိုကလေး မီးသွေးဆို မမြင်ရလောက်အောင် ရှားသွားပါပြီ။
ဒါဟာ ဥပဒေကြောင်း အရ တားမြစ်ထားတာ ကြောင့်လည်း ဖြစ်သလို၊ ဘိုကလေးမြို့နယ် အတွင်းမှာ မိန်းမလှကျွန်းလို ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ သစ်တောကလွဲလို့ တခြားခုတ်စရာ ဒီရေတောပင် တစ်ပင်တစ်လေတောင် မရှိတော့တာကြောင့်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ လေ့လာရေး ခရီးစဉ်အတွင်း ရောက်ရာ ဒေသတွေမှာ ဒေသခံတွေကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ပညာပေး ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ကြတယ်၊ ဒီရေတော အပင်ပေါက်လေးတွေကို ဒေသခံတွေကို ကျေးရွာအလိုက်ဝေပေးကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင် ကဒုံကနိ ကျေးရွာ အနီးနဲ့ မိန်းမလှကျွန်း မျက်နှာချင်းဆိုင်က ဗြုန်းမွှေးကျွန်းပေါ်မှာ ဒီရေတော အပင်လေးတွေ စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတယ်။
== ပြန်လည် ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းများ ==
၂၀၀၈ ခုနှစ်မေလ မှာ တိုက်ခိုက်ခဲ့တယ့် နာဂစ်မုန်တိုင်းမှာ မိန်းမလှကျွန်းက ဒီရေတောတွေဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ကို အထိုက်အလျောက် အကာအကွယ် ပေးနိုင်ခဲ့တယ်၊ သို့သော် ကျွန်းမှာ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းများ များစွာ ထိခိုက် ပျက်ဆီးခဲ့တယ်။ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် အပြောင်းအလဲ တွေ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး နေထိုင်တဲ့ သက်ရှိမျိုးစိတ်တွေ အပေါ်မှာ များစွာ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိပါတယ်။ မိန်းမလှကျွန်းပြန်လည် ထူထောင်ရေးဟာ အထူးတလည် လိုအပ်တဲ့ ကိစ္စရပ် တစ်ခုဖြစ်တယ်။ ပြန်လည် ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းအတွက် သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာနနဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ပြည်တွင်းသဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေ ပူးပေါင်းလုပ် ဆောင်နေကြပါတယ်။
သို့သော် အခက်အခဲ တွေ များစွာရှိနေဆဲ ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ် အတွင်း သုတေသန ပြုချက်တွေ အရ မိန်းမလှကျွန်းမှာ ငှက်မျိုးစိတ်(၉) မျိုးကို ထပ်မံတွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံ ငှက်ဝါသနာရှင်များ အသင်းမှ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို ဒီမှာ ဖတ်ပါ ခင်ဗျာ။ သက်ရှိမျိုးစိတ်များ ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်ရေး။ ဒီရေတောများ ပြန်လည် ပျိုးထောင် စိုက်ပျိုးရေး၊ ဒေသခံများအား သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ပညာပေးမှုများ အပြင် ထင်းအစားထိုး သဘာဝ လောင်စာ ထုတ်လုပ်ရေးတို့ကို သမာဝါယမ အသင်းအချို့ကပါ ပူးပေါင်းပါဝင်ပြီး ဆောင်ရွက်နေကြပါပြီ။
== လက်ရှိ အခြေအနေ ==
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၁၉၂၄ ခုနှစ်က ဧရာဝတီတိုင်း အတွင်း ဒီရေတော ဧကပေါင်း ဟတ်တာ ၂၅၀၀၀ဝ ကျော်ရှိခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဟတ်တာ ၁၁၀၀၀ဝ ကျော်သာကျန်ရှိတော့ သောကြောင့် (၇၇) နှစ်အတွင်း ဒီရေတော ပြုန်းတီးမှုမှာ (၅၅) ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်တယ်လို့ တရားဝင်ထုတ်ပြန်တဲ့ စာရင်းများ အရ သိရပါတယ်။ ဥတုရာသီ တောကို မှီဆိုတဲ့ စကားဟာ အစဉ်အမြဲ မှန်ကန် ခဲ့ သလို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပျက်ဆီးခြင်း၊ ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်း တို့နဲ့ အတူ ဧရာဝတီတိုင်း အတွက် ဒီရေတောတွေရဲ့ အခန်း ကဏ္ဍဟာ ပိုလို့ အရေးပါလာနေပါပြီ။ ဒီရေတော တွေကို ကျွန်တော်တို့ အမြန်ဆုံး ပြန်လည် ထူထောင်နိုင်ဖို့လိုတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နောက်မျိုးဆက်တွေကို စိမ်းလန်းတဲ့ သစ်တောတွေနဲ့အတူ ဒီရေတောတွေကို ချစ်တတ်၊ ထိန်းသိမ်းတတ်တဲ့ စိတ်ဓာတ်တွေကို အမွေပေး ကြရမယ်။ ဧရာဝတီ လင်းပိုင်များ အပါအဝင် ကမ္ဘာပေါ်မှာ မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မယ့် အန္တာရယ်နဲ့ ကြုံတွေ့ နေရတယ့် သက်ရှိမျိုး စိတ်များ ဟာ ကျွန်းကို အမှီပြုပြီး ရှင်သန်နေကြရတယ်။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ သုံးကောင်ပဲ ကျန်ရှိတော့တယ့် ဒီရေတောဆင် တွေဟာလည်း မိန်းမလှကျွန်းနဲ့ ပြင်ဒရယ် ကြိုးဝိုင်း အနီးမှာ ကျက်စားကြတယ်လို့ သိရတယ်။ (ဒီဆင်သုံးကောင် လုံးက အထီးတွေ ဖြစ်တဲ့ အတွက် ဒီရေတော ဆင်တွေဟာတော့ မျိုးတုန်းပျောက်ကွယ် ဖို့ သေချာသွားပါပြီ)။
ကျွန်းပေါ်မှာ ဌာနဆိုင်ရာ ကင်းစခန်းတွေက လွဲလို့ မည်သူမျှ အခြေချ နေထိုင်ခွင့် မရှိပါဘူး။ သို့သော်လက်ရှိမှာ ကျွန်းပေါ်က ချောင်းတွေထဲမှာ ငါးခိုးဖမ်းတာတွေ ရှိနေသလို၊ ကျွန်းပေါ်မှာလည်း ထင်းခိုးခုတ်နေတယ့် အနေအထားတွေ ရှိနေတုန်းပါပဲ။ ဥပဒေကြောင်း အရ တင်းကျပ်ထားပြီး ဖမ်းဆီး အရေးယူနေတာတွေ လုပ်နေသော်လည်းပဲ၊ ဒေသခံလူထုရဲ့ တကယ်နားလည် မှုနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ရရှိမှာ သာလျှင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး လုပ်ငန်းဟာ ရာနှုန်းပြည့် အောင်မြင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ <ref>ဒီရေတောများကို ချစ်ကြပါ၊ ကြည်ဝေ၊ ဇွန် ၂၇၊ ၂၀၀၈</ref>
== ကိုးကား ==
<references/>
{{မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျွန်းများ}}
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘေးမဲ့တောများ]]
[[Category:ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]]
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကျွန်းများ]]
gfof3a9z2ia51jgbyuhnjqjvr1wcs3s
အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား
0
9217
753397
750922
2022-08-05T09:29:00Z
Kwamikagami
13796
wikitext
text/x-wiki
[[File:Anglospeak (subnational version).svg|right|thumb|300px|<small>ကမ္ဘာ့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောမှု များသောနိုင်ငံများသည် အပြာရင့်ရောင်ဖြစ်ပြီး၊ အပြာဖျော့ရောင်သည် အင်္ဂလိပ်စာအရေးပါမှု ကြီးမားသော နိုင်ငံများဖြစ်သည်။</small>]]
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|EN ([[ISO 639]]-1)]]
'''အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား''' (English Language) သည် ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူပြောအများဆုံးဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူတို့သည် အများအားဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပြောဆိုဆက်ဆံနေကြရသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာသည် အနောက်ဂျာမန်နစ်ဘာသာ စကားဖြစ်သည်။ အနောက်ဂျာမန်နစ်ဘာသာစကားသည် [[ဒတ်ချ်ဘာသာစကား|ဒတ်ချ်]]၊ ဂျာမန်ဘာသာများကဲ့သို့သော အင်ဒို-ဥရောပ ဘာသာစကားမျိုးနွယ်များဖြစ်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်စာ အရေးအသားသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအသုံးပြုရသော ရုံးသုံးဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ စာအရေးအသား စနစ်မှာ [[လက်တင်ဘာသာစကား|လက်တင်]] (ရောမစာအရေးအသား) စာအရေးအသားစနစ်ဖြစ်သည်။
အင်္ဂလိပ်ဘာသာသည် အေဒီ ၄၅၀ ခန့်က အနောက်ဂျာမနီလူမျိုးစုများမှတဆင့် ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာသော ဘာသာစကားတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဂျာမနစ်ဘာသာသည် အန်ဂလို-ဆက်ဆိုဟုခေါ်သော ရှေးဟောင်း အင်္ဂလိပ်ဘာသာတစ်ခုဖြစ်ပြီး အနောက် ဂျာမနီ လူမျိုးစု များပြောသော ဘာသာစကား တစ်ခုဖြစ်သည်။ ခေတ်သစ်အင်္ဂလိပ်စကားကိုမူ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံပေါင်း မြောက်များစွာက ပြောဆိုအသုံးပြုနေကြသည်။ လူပေါင်း ၃၇၅ သန်းခန့်ပြောဆိုကြပြီး တစ်သန်းခန့်သော လူတို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို လေ့လာနေကြသည့် အပြင် အခြားဘာသာစကားများကိုပင် လွှမ်းမိုးထားသည်။
== သမိုင်း ==
ဥရောပတိုက်၊ ဂရိတ်ဗြိတိန်ကျွန်းပေါ်ရှိ [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]]ပေါ်မှစ၍ အင်္ဂလိပ်စကားကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ဂျာမနစ် လူမျိုးစုများ(ဆက်ဇွန်၊ အန်ဂယ်စ် နှင့် ဂျူး) သည် ဗြိတိန်သို့ လာရောက်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းလူမျိုးတို့သည် ကျွန်း၏ အရှေ့ပိုင်း အနောက်ပိုင်းတွင် အိမ်များကို ဆောက်လုပ်ပြီး ၎င်းတို့အရင်ရှိနှင့်နေသော ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများကို မောင်းထုတ်ခဲ့ကြသည်။ အခြားဒေသိယ ဂျာမနစ်ဘာသာစကားများသည် ရှေးဟောင်းအင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြစ်လာခဲ့သည်။ " English " ဟူသောစကားလုံးသည် Angles-Englas မှ ဖြစ်လာသည်။ ရှေးဟောင်း အင်္ဂလိပ်စကားတွင်မူ အသံထွက်များမှာ ကွာခြားမှုရှိပြီး ယနေ့ခေတ် အင်္ဂလိပ်အသံထွက်များနှင့် အတော်ကွာခြားမှုရှိသောကြောင့် ယနေ့ခေတ် အင်္ဂလိပ်စကားပြောသော သူများသည်ပင် နားလည်ရန်ခက်ခဲသည်။ အချို့စကားလုံးများသည်
ဆင်တူအသံထွက်ရှိပြီး အချို့မှာမူကွဲပြားခြားနားကြသည်။
အင်္ဂလိပ်စကားနှင့် အနီးစပ်ဆုံး ဆင်တူသည့် ဖရီရှန်ဘာသာစကားသည် ယနေ့ခေတ်တိုင်အောင် ဂျာမနီ၊ နယ်သာလန်နှင့် ဒိန်းမတ်တို့ရှိ ၅သိန်းခန့်သော လူမျိုးများပြောဆိုအသုံးပြုနေကြသေးသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားနှင့် ဖရီရှန်ဘာသာစကားသည် ဆင်တူသော်လည်း ဘာသာစကား နှစ်ခုမှာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခုနားလည်ရန် ခက်ခဲသည်။
နောက်ပိုင်း၌ အခြားလူမျိုးအများအပြားသည် အင်္ဂလန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြ၍ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ဘာသာစကားများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ၎င်းဘာသာစကားများကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ပေါင်းထည့်ထားပြီး ယနေ့ခေတ် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြစ်ပေါ်လာစေသည်။
ဥပမာအနေဖြင့် အေဒီ ၈၀၀ခန့်က ဒတ်ချ်နှင့် နောရီစ် [[ပင်လယ်ဓားပြ]]များကို [[ဗိုက်ကင်း]] (Vikings) ဟုခေါ်ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ၎င်းတို့ဘာသာစကားများစွာကို ရရှိထားကြသည်။ သူတို့၏ စကားမှာ ဂျာမနစ်ဘာသာဖြစ်ပြီး ရှေးဟောင်း အင်္ဂလိပ်စကားနှင့်တူသည်။
အောင်နိုင်သူ ဝီလီယံသည် အင်္ဂလန်ကို ၁၀၆၆အေဒီတွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဘုရင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဝီလီယံသည် နော်မန်ဘာသာစကားပြောဆိုသူဖြစ်ပြီး ၎င်း၏နော်မန်ဘာသာဖြင့် ရေသားထားသော စာအုပ်များကို အင်္ဂလန်သို့ သယ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ နော်မန်လူမျိုးများ၏ စကားသည် ပြင်သစ်လူမျိုးတို့၏ စကားနှင့် အနီးစပ်ဆုံး ဆက်နွယ်လေသည်။ ဝီလီယံ၏ နော်မန်ကျူးကျော်မှုကြောင့် အင်္ဂလန်တွင် ပြင်သစ်-အင်္ဂလိုဆက်ဇွန် ရောနှောဓလေ့ပေါ်ထွန်းလာရပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ဟူ၍ ဘာသာစကားအသစ်ပေါ်ထွန်းလာပြီး ကျယ်ပြန့်စွာ သုံးစွဲလာခဲ့သည်။ နောက်ရာစုနှစ် ၃ခုကျော်၊ ၄ခုအတွင်းတွင် အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့၏ သဒ္ဒါသုံးစွဲပုံမှာလည်း ပြောင်းလဲလာသည်။
အင်္ဂလိပ်စာသည် နော်မန်ဘာသာမှ စကားလုံးပေါင်းမြောက်များစွာကို ငှားယူအသုံးပြုထားပြီး ထိုဘာသာစကားကို မစ်ဒယ်အင်္ဂလိပ်ဘာသာဟုခေါ်ကြသည်။ ဂျော့ဖာရီ ကာ့ဆာသည် လူသိများသည့် မစ်ဒယ်အင်္ဂလိပ်အရေးအသားအသုံးပြုသော စာရေးဆရာတစ်ယောက်ဖြစ်သည်။ အသံထွက်များ ပြောင်းလဲလာပြီးနောက်ပိုင်း၌ မစ်ဒယ်အင်္ဂလိပ်သည် ခေတ်သစ်အင်္ဂလိပ်စာသို့ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ [[ရှိတ်စပီးယား]]၏ စာပေများတွင် အလွန်ဟောင်းနွမ်းနေသည့် အရေးအသားကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်း၏ စာပေအရေးအသားသည် ခေတ်သစ်စာပေအရေးအသား ၏ ရှေ့ပြေးဟူ၍ ဂုဏ်ပြု သမုတ် ခဲ့ကြသည်။
အင်္ဂလိပ်စာသည် အခြားဘာသာစကားများကို ဆက်လက်ရယူပေါင်းထည့်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ်ဘာသာမှ ၃၀%၊ ၄၀% ခန့်သော စာလုံးပေါင်းများ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ၊ စပိန်၊ ပေါ်တူဂီ စသောဘာသာစကားများကိုလည်း တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်သော နည်းဖြင့် ပေါင်းစပ်ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သိပ္ပံပညာရှင်များ၊ လေ့လာရေးပြုလုပ်သူများသည် အကြောင်းအရာတစ်ခုအား လေ့လာရာတွင် အခြားသူများနှင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုရန်လိုအပ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် အခြားသူများနှင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုပြီး သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုများပြုလုပ်ရန်အတွက် အခေါ်အဝေါ်များကို ရွေးချယ်အသုံးပြု ခေါ်ဝေါ်ကြရန်ဖြစ်သည်။
သမိုင်းကြောင်းအရ [[ဗြိတိသျှအင်ပါယာ]]၏ ကိုလိုနီချဲ့ထွင်မှုသည်လည်း အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို နေရာအနှံ့သို့ ပျံ့နှံ့သွားစေသော အကြောင်းရင်းတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်သည်။ ယခုအခါ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားသည် အရေးပါသော ဘာသာစကားတစ်ခု အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာအနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဩစတေးလီးယနိုင်ငံ၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဟောင်ကောင်၊ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၊ တောင်အာဖရိကတိုက်တို့တွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသည် အခြားဘာသာများထက် ပိုမို အသုံးပြုခြင်းခံရသည်။ ၎င်းနိုင်ငံများသည် တချိန်က ဗြိတိသျှတို့၏ လက်အောက်ခံနိုင်ငံများ ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဗြိတိသျှ ကျွန်းစုပေါ်ရှိ အင်္ဂလန်နိုင်ငံနှင့် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]တို့သည် ယခင်ကပင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးတို့တွင် အရှိန်အဝါရှိကြသည့်အလျောက် ထိုသူများနှင့်ဆက်ဆံရန်အတွက် အခြားလူမျိုးတို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို သင်ယူပြောဆိုဆက်ဆံ၍ နည်းပညာ အကူအညီများ၊ စီးပွားရေး အကူအညီများ၊ စိုက်ပျိုးရေး အကူအညီများ စသည့်တို့ကို ရယူရန်အတွက် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံတိုင်း အားလုံး လိုလို၌ပင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာအား မိခင် ဘာသာ ပြီးလျှင် အခြား လေ့လာအပ်သော ဒုတိယဘာသာ အဖြစ် ပေါင်းထည့်သင်ကြားစေသည်။
အကျော်ကြားဆုံးသော ပုံပြင်၊ ပြဇာတ်၊ သမိုင်းအကြောင်းအရာများသည် အင်္ဂလိပ်စာတွင် အများအပြားတွေ့ရသည်။ ရှိတ်စပီးယား၏ ကမ္ဘာကျော် ကဗျာများနှင့် ပြဇာတ်များသည် လူကြိုက်များသော စာပေဖြစ်ပြီး အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ပင် ရေသားထားသည်။ ထို့အပြင် ရုပ်ရှင်၊ သီချင်းများသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့်ပင် အသုံးပြုသေးသည်။
== စာလုံးပေါင်း ကွာခြားပုံများ ==
[[File:English dialects1997.png|thumb|250px|အင်္ဂလိပ်စကားအား ဒေသိယစကားအဖြစ် ပြောဆိုသော လူဦးရေ ရာခိုင်နှုန်းပြပုံ]]
အင်္ဂလိပ်စာကို ရေးသားရာတွင် ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ အစိတ်အပိုင်းပေါင်းများစွာပါဝင်သည်။ စာစောင်များအတွက် အသံများနှင့် ပေါင်းစပ်မှုများသည် တူသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း အလွန့်လွန် ခြားနားမှုများရှိသည်။ ဥပမာအနေဖြင့် "ough" ကို အခြားစာလုံးများပေါင်းထည့်ကြည့်ခြင်း through (threw), rough (ruff), dough (doe) သို့မဟုတ် cough (coff) စသည်ဖြင့် ထိုသို့သော စာလုံးပေါင်းခြင်းများသည် လေ့လာမှုကို ခက်ခဲစေရန်အချက်ပင်ဖြစ်သည်။ အခြားအင်္ဂလိပ်စကားပြောသောနိုင်ငံများသည် မတူညီသော စာလုံးပေါင်းများလည်းရှိသည်။ UK နှင့် အမေရိကတို့တွင် အချို့စကားလုံးများသည် စာလုံးပေါင်း သတ်ပုံခြင်းမတူညီချေ။ (အခြားနိုင်ငံများလည်း ထို့အတူပင်ဖြစ်သည်။ ) ဥပမာအနေဖြင့် အင်္ဂလန်က "Colour"ကို အမေရိက က "Color" ဟူပေါင်းကြသည်။ ထိုသို့ခြားနားသော စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံနည်းလမ်းများအချို့ကို အမေရိကန်စာလုံးပေါင်းသတ်ပုံနှင့် ဗြိသိသျှစာလုံးပေါင်းသတ်ပုံဟူ၍ ခေါ်ကြပြန်သေးသည်။ ယခုအခါ အချို့သော အင်္ဂလိပ်လူမျိုးတို့သည် အမေရိကန် စကားလုံးအချို့အား သုံးစွဲမှုရှိကြသည်။
အောက်ပါဇယားမှာ ယနေ့ခေတ် ကျွန်ုပ်တို့ အသုံးပြုနေကြသော အင်္ဂလိပ်ဘာသာ၏ အက္ခရာသင်္ကေတများဖြစ်သည်။
===== အင်္ဂလိပ် [[အက္ခရာ]]စဉ်(အက္ခရာကြီး) =====
{| class="wikitable"
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[A]]<!---space----> || [[B]]<!---space----> || [[C]]<!---space----> || [[D]]<!---space----> || [[E]] || [[F]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[G]]<!---space----> || [[H]]<!---space----> || [[I]]<!---space----> || [[J]]<!---space----> || [[K]]<!---space----> || [[L]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[M]]<!---space----> || [[N]]<!---space----> || [[O]]<!---space----> || [[P]]<!---space----> || [[Q]]<!---space----> || [[R]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[S]]<!---space----> || [[T]]<!---space----> || [[U]]<!---space----> || [[V]]<!---space----> || [[W]] ||[[X]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
|<!---space----> || <!---space----> || [[Y]]<!---space----> || [[Z]]<!---space----> || <!---space----> ||<!---space---->
|}
===== အင်္ဂလိပ် အက္ခရာစဉ်(အက္ခရာငယ်) =====
{| class="wikitable"
|- style="background-color:orange; text-align:center;size=50px"
| [[a]]<!---space----> || [[b]]<!---space----> || [[c]]<!---space----> || [[d]]<!---space----> || [[e]]<!---space----> || [[f]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[g]]<!---space----> || [[h]]<!---space----> || [[i]]<!---space----> || [[j]]<!---space----> || [[k]]<!---space----> || [[l]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[m]]<!---space----> || [[n]]<!---space----> || [[o]]<!---space----> || [[p]]<!---space----> || [[q]]<!---space----> || [[r]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
| [[s]]<!---space----> || [[t]]<!---space----> || [[u]]<!---space----> || [[v]]<!---space----> || [[w]] ||[[x]]<!---space---->
|- style="background-color:orange; text-align:center;"
|<!---space----> || <!---space----> || [[y]]<!---space----> || [[z]]<!---space----> || <!---space----> ||<!---space---->
|}
== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား]]
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားများ]]
pdxw4uv9199n5u53ypp69vcc2w07dnp
မာကွမ်းစာချုပ်
0
11415
753390
719402
2022-08-05T09:21:59Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
[[File:《马关条约》签字时的情景.jpg|thumb|250px|ဂျပန်တို့ ရေးဆွဲထားသည့် မာကွမ်းစာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးနေစဉ် ပန်းချီကား။]]
'''မာကွမ်းစာချုပ်'''သည် မန်ချူးအစိုးရနှင့် [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]တို့ ၁၈၉၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၇ ရက်နေ့ ဂျပန်နိုင်ငံ ရှီမိုနို စဲအိကိတွင် ရေးထိုးခဲ့သည့် စာချုပ်ဖြစ်သည်။ ဂျပန်တို့က ရှီမိုနို စဲအိကိ စာချုပ်ဟု ခေါ်သည်။ မာကွမ်းစာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက် တရုတ်နှင့် ဂျပန်အကြား ကျာဝူစစ်ပွဲ ([[ပထမတရုတ်ဂျပန်စစ်ပွဲ]]) ကို အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများကို ၁၈၉၅ ခုနှစ် မတ်လ ၂၅ မှ ဧပြီ ၁၇ အထိ ကျင်းပခဲ့သည်။
== နောက်ခံသမိုင်း ==
[[File:Treaty of Shimonoseiki.jpg|thumb|250px|တရုတ်နှင့် ဂျပန် နှစ်ဘက် ကိုယ်စားလှယ်များ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆွေးနွေးခဲ့ရာ ရှီမိုနို စဲအိကိမြို့ရှိ ရွှန်းပန်းရို ဂေဟာ။]]
၁၈၉၄ ခုနှစ်တွင် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၌ တုန်းရွှယ်တန် အရေးအခင်းဖြစ်ပွားရာ ကိုရီးယား၏ တောင်းဆိုမှုကြောင့် ချင်းမင်းဆက်က စစ်တပ်စေလွှတ်ကာ တရုတ်-ဂျပန် ထျဲန်းကျင်းစာချုပ်အရ ဂျပန်တို့ကို အသိပေးခဲ့သည်။ ယင်းအဖြစ်အပျက် အဆုံးသတ်ပြီးနောက် ဂျပန်တို့က တပ်ဆုတ်ရန် ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး ကိုရီးယားတွင် တပ်စွဲထားသည့် မန်ချူးတပ်ကို ရှောင်တခင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ မန်ချူးအစိုးရမှ ဂျပန်အား စစ်ကြေညာခဲ့သည်။ ထိုနှစ်သည် တရုတ်သက္ကရာဇ်အရ ကျာဝူနှစ် ဖြစ်သောကြောင့် တရုတ်သမိုင်းတွင် ကျာဝူစစ်ပွဲဟု အမည်တွင်သည်။ ဤစစ်ပွဲတွင် တရုတ်တို့ စစ်ရုံးပြီး ထိုင်ဝမ်အား စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ဂျပန်တို့ထံ ပေးအပ်ခဲ့သည်။
== စာချုပ်ပါ အကြောင်းအရာ ==
# ကိုရီးယားသည် အချုပ်အခြာ အာဏာ သီးခြားလွတ်လပ်သည့် နိုင်ငံအဖြစ် တရုတ်က အသိအမှတ်ပြုသည်။ ကိုရီးယားမှ တရုတ်သို့ အခမ်းအနားများ၊ လက်ဆောင်ပနာများ ဆက်သမှု လုံးဝရပ်ဆိုင်းရမည်။
# တရုတ်က လျောင်တုန်းကျွန်းဆွယ်၊ ထိုင်ဝမ်၊ ဖုန်ဟူကျွန်းစုပေါ်ရှိ မြို့များ၊ စစ်ရေး အဆောက်အဦးများနှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာကို ဂျပန်အား လွှဲပြောင်း ပေးအပ်ရမည်။
# နှစ်ဘက်မှ အရာရှိများ စေလွှတ်ကာ နယ်နမိတ် ရေးဆွဲပြီး ထိုနယ်နမိတ်များသို့ သွားရောက် စစ်ဆေးကာ အသိအမှတ် ပြုရမည်။
# တရုတ်မှ ဂျပန်အား ငွေသား လျန် (၃၇ ဂရမ်နီးပါး) သန်း ၂၀၀ (ဂျပန်ငွေ သန်း ၃၀၀) စစ်လျော်ကြေး ပေးရမည်။
# လွှဲအပ်ဒေသနေ ပြည်သူများသည် မိမိပိုင် ပစ္စည်းဥစ္စာများအား လွတ်လပ်စွာ ရောင်းချကာ ပြောင်းရွှေ့နိုင်သည်။ စာချုပ် အတည်ဖြစ်ပြီး ၂ နှစ်ကြာပြီးနောက် ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူများအား ဂျပန်နိုင်ငံသားအဖြစ် သတ်မှတ်မည်။
# တရုတ်မှ ဂျပန်တို့ကို ဆားရှိ၊ ချုန်ချင့်၊ စူးကျိုး၊ ဟန်ကျိုး စသည့်မြို့များ၌ ကုန်သွယ်ခွင့်ပေးပြီး ဂျပန်အား အခွင့်ထူးခံ နိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ် ပြုရမည်။ တရုတ်၏ ကုန်သွယ်ခွင့်ပြု မြို့များတွင် ဂျပန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးများ ထားရှိခွင့်၊ စက်ရုံများ ဆောက်လုပ်ခွင့်နှင့် စက်ပစ္စည်းအမျိုးမျိုး တင်သွင်းခွင့်ပြုရမည်။
# တရုတ်မြေပေါ်ရှိ ဂျပန်တပ်များ ၃ လအတွင်း ဆုတ်ခွာပေးရမည်။
# တရုတ်က ဂျပန်ကို ရှန်းတုန်းပြည်နယ် ဝေးဟိုင်ဝေ့တွင် တပ်စွဲခွင့် ပြုရမည်။ စစ်လျော်ကြေးငွေ ပြည့်ပြည့်တင်းတင်း မပေးပါက ဂျပန်တို့ တပ်ဆုတ်မည်မဟုတ်။
# တရုတ်သည် ဂျပန်သုံ့ပန်းများအား ညှင်းပန်းခြင်း၊ ပစ်ဒဏ်ပေးခြင်း မပြုရ။ ဂျပန်တပ်အား ကူညီသူ တရုတ်လူမျိုးများအားလည်း ပစ်ဒဏ်မပေးရ။
# စာချုပ်အတည်ဖြစ်ချိန်မှစ စစ်ပွဲရပ်ဆိုင်းသည်။
== အကျိုးဆက် ==
=== အနောက် အင်အားစုများ စွက်ဖက်ခြင်း ===
မာကွမ်းစာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီး ၆ ရက်အတွင်း တရုတ်ပြည်၏ ဆိပ်ကမ်းအချို့ကို နိုင်ငံခြား ကုန်သွယ်ခွင့် ပြုခဲ့ခြင်းကို တရုတ်ပြည်တွင် မူလက ကူးသန်းရောင်းဝယ်မှု များပြားသည့် ရုရှ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမနီတို့က ဝင်ရောက် စွက်ဖက်လာသည်။ ၎င်းတို့က ထိုစဉ်က အနောက်တိုင်းသားများ အာသာဟုခေါ်သည့် လွီရွှင့်ဆိပ်ကမ်း ဂျပန်လက်အောက် ကျရောက်သွားမည်ကို စိုးရိမ်၍ ဂျပန်တို့ လျောင်တုန်းကျွန်းဆွယ်မှ နောက်ဆုတ်ပေးရန် တောင်းဆိုကြသည်။
စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုကြောင့် ၁၈၉၅ နိုဝင်ဘာတွင် ဂျပန်တို့က လျောင်တုန်းကျွန်းဆွယ်ကို စွန့်လွှတ်ရန် သဘောတူ လိုက်သည်။ တဆက်တည်းတွင် တရုတ်တို့ထံ စစ်လျော်ကြေး လျန် သန်း ၃၀ ထပ်တိုးပေးရန် တောင်းဆိုသည်။ လအနည်းငယ်အတွင်း ရုရှတို့သည် လျောင်တုန်းကျွန်းဆွယ်တွင် မန်ချူးအစိုးရ ကန့်ကွက်သည့် ကြားမှာပင် ဟာပင်းမှ အာသာဆိပ်ကမ်းသို့ ရထားလမ်း ဖောက်လုပ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင် မျက်နှာမပျက်ရလေအောင် ရုရှတို့က လျောင်တုန်းဒေသကို ငှားရမ်းဖို့ သဘောတူလိုက်သည်။ ၂ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ဗြိတိသျှ၊ ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်တို့သည် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးအရ အင်အားနည်းနေသည့် တရုတ်အပေါ် အခွင့်ကောင်းယူခဲ့ပြီး တရုတ်ရှိ အရေးပါသည့် ဒေသများကို ထိန်းချုပ်လာသည်။
ဤသို့သော ကြီးနိုင်ငယ်ညှဉ်းအဖြစ်ကို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက လက်ပိုက်ကြည့်ခဲ့တာ ဂျပန်တို့၏ မျက်စိရှေ့မှာပင် ဖြစ်သည်။ ဤသင်ခန်းစာကို ကြည့်၍ ဂျပန်တို့သည် စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် စစ်ရေးအပိုင်းတွင် ခေတ်မှီတိုးတက်သည့် နိုင်ငံဖြစ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ဆယ်စုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားသည့် ရုရှ ဂျပန်စစ်ပွဲတွင် ဂျပန်တို့၏ အင်အားကို အထင်းသား တွေ့မြင်နိုင်သည်။
[[Category:တရုတ် ဂျပန် စစ်ပွဲ]]
[[Category:တရုတ်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း]]
[[Category:တရုတ် ရေးထိုးခဲ့သည့် စာချုပ်များ]]
[[Category:ဂျပန် ရေးထိုးခဲ့သည့် စာချုပ်များ]]
[[Category:တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]
[[Category:တရုတ်နိုင်ငံ၏ ငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ်များ]]
[[Category:ဥရောပတိုက်]]
38fhz94smyd0bkuznk9dfmkrr81iqtb
ရီးယဲလ် မဒရစ်
0
13197
753267
744430
2022-08-04T12:33:01Z
49.12.96.107
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ဘောလုံး ကလပ်
| clubname = Real Madrid
| current = 2010–11 Real Madrid C.F. season
| image = [[File:Logo Real Madrid.png|145px|Real Madrid C.F. emblem]]
| fullname = Real Madrid Club de Fútbol<ref name="Real Madrid Club de Fútbol">{{cite web| title = Real Madrid Club de Fútbol | url = https://www.laliga.es/laliga-santander/real-madrid| publisher = Liga de Fútbol Profesional | accessdate =6 January 2019| language=Spanish}}</ref>
| nickname = {{Nowrap|''Los Blancos'' (The Whites)}}<br />{{Nowrap|''Los Merengues'' (The Meringues)}}<br />{{Nowrap|''Los Vikingos'' (The Vikings)}}<ref>{{cite web |url=http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |title=Los vikingos arrasan Europa |publisher=Ligadecampeones.com |date=23 November 1960 |accessdate=18 February 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140425012233/http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |archivedate=25 April 2014 }}</ref><br /> {{Nowrap|''La Casa Blanca'' (The White House)}}<ref>{{cite web|url=https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html|title=D'Onofrio: "I always support Real Madrid; Bernabéu came to my house"|publisher=en.As.com|access-date=2 January 2019|accessdate=17 July 2020|archivedate=6 August 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200806173933/https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html}}
*{{cite web|url=https://www.goal.com/en/news/12/spanish-football/2009/06/24/1343629/real-madrid-expecting-25000-fans-at-the-bernabeu-for|title=Real Madrid Expecting 25,000 Fans at the Bernabeu For Cristiano Ronaldo Presentation|publisher=Goal.com|access-date=24 June 2009}}
*{{cite web|url=https://vaaju.com/perueng/transfer-real-madrid-mariano-diaz-said-the-white-house-can-not-be-said-no-france/|title=Transfer Real Madrid: Mariano Diaz said the "White House" "can not be said no"|publisher=Vaaju.com|access-date=10 August 2018}}</ref>
<!-- Los Galacticos is not a nickname for the club; it refers to a group of players only. -->
| founded = March 6, 1902<br />as ''Madrid Football Club''
| ground = Santiago Bernabéu Stadium၊ [[မဒရစ်မြို့]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ]]။
| capacity = ၈၁,၀၄၄<ref>{{Cite news|url=http://www.realmadrid.com/en/santiago-bernabeu-stadium|title=Santiago Bernabéu Stadium {{!}} Real Madrid CF|work=Real Madrid CF – Web Oficial|access-date=26 August 2017|language=en}}</ref>
| revenue = [[Euro|€351]] million<ref>{{Cite web|title=Real Madrid closes out its best fiscal year in history |url=http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1202729505831/noticia/Noticia/Press_release_2008-04-08.htm |publisher=Realmadrid.com |accessdate=3 December 2007 }}</ref>
| chrtitle = President
| chairman = Florentino Pérez
| owntitle = Honorary President
| owner = Alfredo Di Stéfano
| mgrtitle = Head Coach
| manager = [[ဇီဒန်း]]
| league = [[လာ လီဂါ]]
| season = [[:en:La Liga 2019–20|2019–20]]
| position = La Liga, 1nd
| website = http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/Home.htm
| pattern_la1 = _realmadrid1920h
| pattern_b1 = _realmadrid1920h
| pattern_ra1 = _realmadrid1920h
| pattern_sh1 = _realmadrid1920h
| pattern_so1 = _realmadrid1920h
| leftarm1 = FFFFFF
| body1 = FFFFFF
| rightarm1 = FFFFFF
| shorts1 = FFFFFF
| socks1 = FFFFFF
| pattern_la2 = _realmadrid1920a
| pattern_b2 = _realmadrid1920a
| pattern_ra2 = _realmadrid1920a
| pattern_sh2 = _realmadrid1920a
| pattern_so2 = _realmadrid1920a
| leftarm2 = 021748
| body2 = 021748
| rightarm2 = 021748
| shorts2 = 021748
| socks2 = 021748
| pattern_la3 = _realmadrid1920t
| pattern_b3 = _realmadrid1920t
| pattern_ra3 = _realmadrid1920t
| pattern_sh3 = _rmcf201920t
| pattern_so3 = _rmcf201920t
| leftarm3 = 00CC99
| body3 = 00CC99
| rightarm3 = 00CC99
| shorts3 = 00AA80
| socks3 = 00CC99
}}
'''ရီးယဲလ် မဒရစ်'''{{efn|မူရင်း စပိန်အသံထွက်အားဖြင့် အနီးစပ်ဆုံး /ရေ'အား မာဿရစ်ဿ်/ ဟု ထွက်ရှိသည်။<ref>({{IPA-es|reˈal maˈðɾið ˈkluβ ðe ˈfuðβol<!-- Standaɾd Spanish pronunciation, the phoneme /t/ in "fútbol" is voiced and weakened to [ð], see Spanish phonology -->|-|Real Madrid.ogg}}, meaning ''Royal Madrid Football Club'')</ref>}} (မဒရစ် တော်ဝင် ဘောလုံးကလပ်) သည် [[စပိန်နိုင်ငံ]] [[မဒရစ်မြို့]]တွင် အခြေစိုက်သည့် ကြေးစားဘောလုံး ကလပ်အသင်း တစ်သင်းဖြစ်သည်။ စပိန်တွင် အအောင်မြင်ဆုံး အသင်းဖြစ်ပြီး [[ဖီဖာ]]ဘောလုံး အဖွဲ့ချုပ်က ၂၀ ရာစုနှစ်၏ အအောင်မြင်ဆုံး ကလပ်အဖြစ် မဲပေးထားသည်။ ရီးယဲလ်သည် [[လာ လီဂါ]]၌ ချန်ပီယံဆု14ကြိမ် ၊ UEFA [[ချန်ပီယံလိဂ်]]တွင် 13 ကြိမ်၊ UEFA ဖလားတွင် ၂ ကြိမ်၊ UEFA စူပါဖလားတွင် 4 ကြိမ် အသီးသီး ရရှိခဲ့ဖူးသည့် အသင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ကလပ်အမည်တွင် ပါဝင်သည့် ‘ရေ အား’ (Real) ဟူသော စပိန်ဝေါဟာရ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ‘တော်ဝင်’ ဖြစ်ပြီး ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် စပိန်ဘုရင် အာလ်ဖွန်ဆို ၁၃ က 'ရေအား' (ရီးယဲလ်) အမည်နှင့် အသင်းတံဆိပ်ပါ သရဖူကို အပ်နှင်းပေးခဲ့သည်။
==မှတ်စု==
{{notelist}}
==ကိုးကား==
{{reflist}}
[[Category:ရီးယဲလ် မဒရစ်]]
[[Category:ကြေးစားဘောလုံးအသင်း]]
mme650hpgici52437060ryq0mmkz25q
753268
753267
2022-08-04T12:34:10Z
49.12.96.107
စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ဘောလုံး ကလပ်
| clubname = Real Madrid
| current = 2010–11 Real Madrid C.F. season
| image = [[File:Logo Real Madrid.png|145px|Real Madrid C.F. emblem]]
| fullname = Real Madrid Club de Fútbol<ref name="Real Madrid Club de Fútbol">{{cite web| title = Real Madrid Club de Fútbol | url = https://www.laliga.es/laliga-santander/real-madrid| publisher = Liga de Fútbol Profesional | accessdate =6 January 2019| language=Spanish}}</ref>
| nickname = {{Nowrap|''Los Blancos'' (The Whites)}}<br />{{Nowrap|''Los Merengues'' (The Meringues)}}<br />{{Nowrap|''Los Vikingos'' (The Vikings)}}<ref>{{cite web |url=http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |title=Los vikingos arrasan Europa |publisher=Ligadecampeones.com |date=23 November 1960 |accessdate=18 February 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140425012233/http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |archivedate=25 April 2014 }}</ref><br /> {{Nowrap|''La Casa Blanca'' (The White House)}}<ref>{{cite web|url=https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html|title=D'Onofrio: "I always support Real Madrid; Bernabéu came to my house"|publisher=en.As.com|access-date=2 January 2019|accessdate=17 July 2020|archivedate=6 August 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200806173933/https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html}}
*{{cite web|url=https://www.goal.com/en/news/12/spanish-football/2009/06/24/1343629/real-madrid-expecting-25000-fans-at-the-bernabeu-for|title=Real Madrid Expecting 25,000 Fans at the Bernabeu For Cristiano Ronaldo Presentation|publisher=Goal.com|access-date=24 June 2009}}
*{{cite web|url=https://vaaju.com/perueng/transfer-real-madrid-mariano-diaz-said-the-white-house-can-not-be-said-no-france/|title=Transfer Real Madrid: Mariano Diaz said the "White House" "can not be said no"|publisher=Vaaju.com|access-date=10 August 2018}}</ref>
<!-- Los Galacticos is not a nickname for the club; it refers to a group of players only. -->
| founded = March 6, 1902<br />as ''Madrid Football Club''
| ground = Santiago Bernabéu Stadium၊ [[မဒရစ်မြို့]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ]]။
| capacity = ၈၁,၀၄၄<ref>{{Cite news|url=http://www.realmadrid.com/en/santiago-bernabeu-stadium|title=Santiago Bernabéu Stadium {{!}} Real Madrid CF|work=Real Madrid CF – Web Oficial|access-date=26 August 2017|language=en}}</ref>
| revenue = [[Euro|€351]] million<ref>{{Cite web|title=Real Madrid closes out its best fiscal year in history |url=http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1202729505831/noticia/Noticia/Press_release_2008-04-08.htm |publisher=Realmadrid.com |accessdate=3 December 2007 }}</ref>
| chrtitle = President
| chairman = Florentino Pérez
| owntitle = Honorary President
| owner = Alfredo Di Stéfano
| mgrtitle = Head Coach
| manager = [[ဇီဒန်း]]
| league = [[လာ လီဂါ]]
| season = [[:en:La Liga 2019–20|2019–20]]
| position = La Liga, 1nd
| website = http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/Home.htm
| pattern_la1 = _realmadrid1920h
| pattern_b1 = _realmadrid1920h
| pattern_ra1 = _realmadrid1920h
| pattern_sh1 = _realmadrid1920h
| pattern_so1 = _realmadrid1920h
| leftarm1 = FFFFFF
| body1 = FFFFFF
| rightarm1 = FFFFFF
| shorts1 = FFFFFF
| socks1 = FFFFFF
| pattern_la2 = _realmadrid1920a
| pattern_b2 = _realmadrid1920a
| pattern_ra2 = _realmadrid1920a
| pattern_sh2 = _realmadrid1920a
| pattern_so2 = _realmadrid1920a
| leftarm2 = 021748
| body2 = 021748
| rightarm2 = 021748
| shorts2 = 021748
| socks2 = 021748
| pattern_la3 = _realmadrid1920t
| pattern_b3 = _realmadrid1920t
| pattern_ra3 = _realmadrid1920t
| pattern_sh3 = _rmcf201920t
| pattern_so3 = _rmcf201920t
| leftarm3 = 00CC99
| body3 = 00CC99
| rightarm3 = 00CC99
| shorts3 = 00AA80
| socks3 = 00CC99
}}
'''ရီးယဲလ် မဒရစ်'''{{efn|မူရင်း စပိန်အသံထွက်အားဖြင့် အနီးစပ်ဆုံး /ရေ'အား မာဿရစ်ဿ်/ ဟု ထွက်ရှိသည်။<ref>({{IPA-es|reˈal maˈðɾið ˈkluβ ðe ˈfuðβol<!-- Standaɾd Spanish pronunciation, the phoneme /t/ in "fútbol" is voiced and weakened to [ð], see Spanish phonology -->|-|Real Madrid.ogg}}, meaning ''Royal Madrid Football Club'')</ref>}} (မဒရစ် တော်ဝင် ဘောလုံးကလပ်) သည် [[စပိန်နိုင်ငံ]] [[မဒရစ်မြို့]]တွင် အခြေစိုက်သည့် ကြေးစားဘောလုံး ကလပ်အသင်း တစ်သင်းဖြစ်သည်။ စပိန်တွင် အအောင်မြင်ဆုံး အသင်းဖြစ်ပြီး [[ဖီဖာ]]ဘောလုံး အဖွဲ့ချုပ်က ၂၀ ရာစုနှစ်၏ အအောင်မြင်ဆုံး ကလပ်အဖြစ် မဲပေးထားသည်။ ရီးယဲလ်သည် [[လာ လီဂါ]]၌ ချန်ပီယံဆု 33 ကြိမ် ၊ UEFA [[ချန်ပီယံလိဂ်]]တွင် 14 ကြိမ်၊ UEFA ဖလားတွင် ၂ ကြိမ်၊ UEFA စူပါဖလားတွင် 4 ကြိမ် အသီးသီး ရရှိခဲ့ဖူးသည့် အသင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ကလပ်အမည်တွင် ပါဝင်သည့် ‘ရေ အား’ (Real) ဟူသော စပိန်ဝေါဟာရ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ‘တော်ဝင်’ ဖြစ်ပြီး ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် စပိန်ဘုရင် အာလ်ဖွန်ဆို ၁၃ က 'ရေအား' (ရီးယဲလ်) အမည်နှင့် အသင်းတံဆိပ်ပါ သရဖူကို အပ်နှင်းပေးခဲ့သည်။
==မှတ်စု==
{{notelist}}
==ကိုးကား==
{{reflist}}
[[Category:ရီးယဲလ် မဒရစ်]]
[[Category:ကြေးစားဘောလုံးအသင်း]]
ggtk0rv08v305sksavtibxrw0lx3w0r
753269
753268
2022-08-04T12:35:10Z
49.12.96.107
စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox ဘောလုံး ကလပ်
| clubname = Real Madrid
| current = 2010–11 Real Madrid C.F. season
| image = [[File:Logo Real Madrid.png|145px|Real Madrid C.F. emblem]]
| fullname = Real Madrid Club de Fútbol<ref name="Real Madrid Club de Fútbol">{{cite web| title = Real Madrid Club de Fútbol | url = https://www.laliga.es/laliga-santander/real-madrid| publisher = Liga de Fútbol Profesional | accessdate =6 January 2019| language=Spanish}}</ref>
| nickname = {{Nowrap|''Los Blancos'' (The Whites)}}<br />{{Nowrap|''Los Merengues'' (The Meringues)}}<br />{{Nowrap|''Los Vikingos'' (The Vikings)}}<ref>{{cite web |url=http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |title=Los vikingos arrasan Europa |publisher=Ligadecampeones.com |date=23 November 1960 |accessdate=18 February 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140425012233/http://ligadecampeones.com/los-vikingos-arrasan-europa-98430/ |archivedate=25 April 2014 }}</ref><br /> {{Nowrap|''La Casa Blanca'' (The White House)}}<ref>{{cite web|url=https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html|title=D'Onofrio: "I always support Real Madrid; Bernabéu came to my house"|publisher=en.As.com|access-date=2 January 2019|accessdate=17 July 2020|archivedate=6 August 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200806173933/https://en.as.com/en/2018/12/07/football/1544187628_452267.html}}
*{{cite web|url=https://www.goal.com/en/news/12/spanish-football/2009/06/24/1343629/real-madrid-expecting-25000-fans-at-the-bernabeu-for|title=Real Madrid Expecting 25,000 Fans at the Bernabeu For Cristiano Ronaldo Presentation|publisher=Goal.com|access-date=24 June 2009}}
*{{cite web|url=https://vaaju.com/perueng/transfer-real-madrid-mariano-diaz-said-the-white-house-can-not-be-said-no-france/|title=Transfer Real Madrid: Mariano Diaz said the "White House" "can not be said no"|publisher=Vaaju.com|access-date=10 August 2018}}</ref>
<!-- Los Galacticos is not a nickname for the club; it refers to a group of players only. -->
| founded = March 6, 1902<br />as ''Madrid Football Club''
| ground = Santiago Bernabéu Stadium၊ [[မဒရစ်မြို့]]၊ [[စပိန်နိုင်ငံ]]။
| capacity = ၈၁,၀၄၄<ref>{{Cite news|url=http://www.realmadrid.com/en/santiago-bernabeu-stadium|title=Santiago Bernabéu Stadium {{!}} Real Madrid CF|work=Real Madrid CF – Web Oficial|access-date=26 August 2017|language=en}}</ref>
| revenue = [[Euro|€351]] million<ref>{{Cite web|title=Real Madrid closes out its best fiscal year in history |url=http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1202729505831/noticia/Noticia/Press_release_2008-04-08.htm |publisher=Realmadrid.com |accessdate=3 December 2007 }}</ref>
| chrtitle = President
| chairman = Florentino Pérez
| owntitle = Honorary President
| owner = Alfredo Di Stéfano
| mgrtitle = Head Coach
| manager = [[အန်ဆယ်လော့တီ]]
| league = [[လာ လီဂါ]]
| season = [[:en:La Liga 2019–20|2019–20]]
| position = La Liga, 1nd
| website = http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/Home.htm
| pattern_la1 = _realmadrid1920h
| pattern_b1 = _realmadrid1920h
| pattern_ra1 = _realmadrid1920h
| pattern_sh1 = _realmadrid1920h
| pattern_so1 = _realmadrid1920h
| leftarm1 = FFFFFF
| body1 = FFFFFF
| rightarm1 = FFFFFF
| shorts1 = FFFFFF
| socks1 = FFFFFF
| pattern_la2 = _realmadrid1920a
| pattern_b2 = _realmadrid1920a
| pattern_ra2 = _realmadrid1920a
| pattern_sh2 = _realmadrid1920a
| pattern_so2 = _realmadrid1920a
| leftarm2 = 021748
| body2 = 021748
| rightarm2 = 021748
| shorts2 = 021748
| socks2 = 021748
| pattern_la3 = _realmadrid1920t
| pattern_b3 = _realmadrid1920t
| pattern_ra3 = _realmadrid1920t
| pattern_sh3 = _rmcf201920t
| pattern_so3 = _rmcf201920t
| leftarm3 = 00CC99
| body3 = 00CC99
| rightarm3 = 00CC99
| shorts3 = 00AA80
| socks3 = 00CC99
}}
'''ရီးယဲလ် မဒရစ်'''{{efn|မူရင်း စပိန်အသံထွက်အားဖြင့် အနီးစပ်ဆုံး /ရေ'အား မာဿရစ်ဿ်/ ဟု ထွက်ရှိသည်။<ref>({{IPA-es|reˈal maˈðɾið ˈkluβ ðe ˈfuðβol<!-- Standaɾd Spanish pronunciation, the phoneme /t/ in "fútbol" is voiced and weakened to [ð], see Spanish phonology -->|-|Real Madrid.ogg}}, meaning ''Royal Madrid Football Club'')</ref>}} (မဒရစ် တော်ဝင် ဘောလုံးကလပ်) သည် [[စပိန်နိုင်ငံ]] [[မဒရစ်မြို့]]တွင် အခြေစိုက်သည့် ကြေးစားဘောလုံး ကလပ်အသင်း တစ်သင်းဖြစ်သည်။ စပိန်တွင် အအောင်မြင်ဆုံး အသင်းဖြစ်ပြီး [[ဖီဖာ]]ဘောလုံး အဖွဲ့ချုပ်က ၂၀ ရာစုနှစ်၏ အအောင်မြင်ဆုံး ကလပ်အဖြစ် မဲပေးထားသည်။ ရီးယဲလ်သည် [[လာ လီဂါ]]၌ ချန်ပီယံဆု 33 ကြိမ် ၊ UEFA [[ချန်ပီယံလိဂ်]]တွင် 14 ကြိမ်၊ UEFA ဖလားတွင် ၂ ကြိမ်၊ UEFA စူပါဖလားတွင် 4 ကြိမ် အသီးသီး ရရှိခဲ့ဖူးသည့် အသင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ကလပ်အမည်တွင် ပါဝင်သည့် ‘ရေ အား’ (Real) ဟူသော စပိန်ဝေါဟာရ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ‘တော်ဝင်’ ဖြစ်ပြီး ၁၉၂၀ ခုနှစ်တွင် စပိန်ဘုရင် အာလ်ဖွန်ဆို ၁၃ က 'ရေအား' (ရီးယဲလ်) အမည်နှင့် အသင်းတံဆိပ်ပါ သရဖူကို အပ်နှင်းပေးခဲ့သည်။
==မှတ်စု==
{{notelist}}
==ကိုးကား==
{{reflist}}
[[Category:ရီးယဲလ် မဒရစ်]]
[[Category:ကြေးစားဘောလုံးအသင်း]]
nzq24yr0s2x8p3o2ib6vzbu403qo6ze
နွဲ့နွဲ့မူ
0
16291
753332
733841
2022-08-05T04:11:40Z
Thar Htwe Zan
54296
/* အနုပညာသက်တမ်း */ စာလုံးပေါင်း ပြင်ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
'''နွဲ့နွဲ့မူ'''သည် မြန်မာ့ရုပ်ရှင် လောက၏ အနုပညာ ငွေကြယ်တစ်ပွင့်ဟု ဆိုနိုင်သည့် ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆုရ သရုပ်ဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်မှစ၍ လူသိများ ကျော်ကြားခဲ့သည်။
[[File:NgweNgweMu.jpg|thumb| ရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆုရ သရုပ်ဆောင် နွဲ့နွဲ့မူ]]
== ငယ်စဉ်ဘဝ ==
မင်းသမီးကြီး နွဲ့နွဲ့မူကို ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၁၈ ရက်နေ့က ဟင်္သာတမြို့တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဖခင်ဖြစ်သူ ဦးသော် (ပညာရေးဌာနဝန်ထမ်း)နှင့် မိခင်ဖြစ်သူ အကယ်ဒမီ [[ဒေါ်သိန်းရှင်]]တို့၏ တတိယမြောက်သမီးဖြစ်သည်။ အမည်ရင်းမှာ ဒေါ်မြသန်းနွဲ့ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ဖြစ်သည်။
နွဲ့နွဲ့မူသည် အသက် ၁၅-နှစ်အရွယ် ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အနုပညာလောကထဲသို့ မိခင်ဖြစ်သူ၏ တိုက်တွန်းမှုကြောင့် ရွှေမြင်းမိုရ်ရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီမှ ဒါရိုက်တာ ဦးဝင်းဖေရိုက်ကူးသော“မေတ္တာမိုးမြေ” ဇာတ်ကားဖြင့် စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် ဇာတ်ကားရိုက်ကူးမှုများ မရှိခဲ့သော်လည်း အသက် ၁၆ နှစ် အရွယ်တွင် အေဝမ်းရုပ်ရှင်မှ
ဒါရိုက်တာသိန်းထွဋ်နှင့် သန်းထွဋ် ရိုက်ကူးသော “သမန်းကျား” ဇာတ်ကားဖြင့် အနုပညာလောကသို့ တကျော့ ပြန်လည်ရောက်ရှိကာ ပရိသတ်များ၏ အသိအမှတ်ပြုမှု ရရှိခဲ့သည်။ ဆက်လက်၍ မေတ္တာစိမ်းစိမ်း၊ မေတ္တာအကျဉ်းသား၊ ပြင်ဦးလွင်မှ စိန်တစ်ပွင့်၊ ယောဆရာကြီး၊ စံရွှေမြင့်ရဲ့မာမာ၊ ဘဝသစ္စာ၊ သစ္စာရှင်မလေးနှင့်သူ၊ ကျွန်တော့်ချစ်သဲ မာနခဲ၊ ငယ်ကျွမ်းဆွေ၊ အသည်းဖြူမလေး နော်မေဖော၊ မြတ်ဆုဝင်းရဲ့ချစ်စံအိမ်၊ ဒူးမထောက်လက်မမြှောက်၊ ပျဉ်းမငုတ်တို စသည့်ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကားများ၌ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်သည်။
== အနုပညာသက်တမ်း ==
၁၉၇၀ ပြည့်နှစ် ဝန်းကျင်ကာလက မြန်မာ့ရုပ်ရှင်လောကတွင် [[ဝင်းဦး]]၊ [[ခင်သန်းနု]]၊ [[မြင့်မြင့်ခင်]]၊ [[ဝါဝါဝင်းရွှေ]]၊ [[ညွန့်ဝင်း]]၊ [[ဒေစီကျော်ဝင်း]]၊ [[ထွန်းဝေ]]၊ [[ကျော်ဆွေ]]၊ [[ချိုပြုံး]]၊ [[ကောလိပ်ဂျင်နေဝင်း]]၊ [[အောင်လွင်]] အစရှိသည့် မင်းသားမင်းသမီးများနှင့်အတူ နွဲ့နွဲ့မူသည်လည်း မြန်မာရုပ်ရှင်ကြည့် ပရိသတ်များ အကြား ရေပန်းစား အောင်မြင်ကျော်ကြားသည့် သရုပ်ဆောင်တဦး ဖြစ်သည်။
ဒရာမာ (ဘဝအလွမ်းအမော) ဇာတ်ကားများတွင် သရုပ်ဆောင်ရာ၌ အားသန်သည့် မင်းသမီးတဦး ဖြစ်သူ နွဲ့နွဲ့မူသည် သရုပ်ဆောင်ရာတွင်လည်း လိုအပ်သည့် အခန်း၌ လိုအပ်သလို ပိုင်နိုင်စွာ ခံစားချက် ထည့်သွင်း သရုပ်ဆောင် တတ်ကြောင်း၊ သဘာ၀ကျကျ သရုပ်ဆောင်တတ်သူ တဦးဖြစ်သည်။
ဒေါ်နွဲ့နွဲ့မူသည် ၁၉၇၀ ခန့်တွင် စတင် အောင်မြင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ နာမည်ကြီး ဇာတ်ကားများဖြစ်သော “နော်ကူးမ” နှင့် မင်းသားကောလိပ်ဂျင်နေဝင်း၊ ကျော်ဟိန်း ၊ အံ့ကျော် တို့ ပါဝင် သရုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး အေဝမ်းမောင်လှမျိုး ရိုက်ကူးခဲ့သော "ပျဉ်းမငုတ်တို” ဇာတ်ကားမှာ အောင်မြင်မှုရရှိခဲ့သည့် ဇာတ်ကားကြီးများ ဖြစ်သည်။
၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် ရွှေလမင်းရုပ်ရှင်
မှ ဒါရိုက်တာ ကိုငြိမ်းငြိမ်းရိုက်ကူးသော "နော်ကူးမ" ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကား၌ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ရာ ၁၉၇၄ ခုနှစ်အတွက် အကောင်းဆုံးရုပ်ရှင်ထူးချွန်ဆု (အကယ်ဒမီဆု) အမျိုးသမီးဇာတ်ဆောင်ဆုရရှိသည်။ နွဲ့နွဲ့မူသည် ဒါရိုက်တာကြည်စိုးထွန်း ရိုက်ကူးခဲ့သည့် သမီးနှင့်အမေများ (၁၉၉၁ ခုနှစ်) ဇာတ်ကား အပါအဝင် ချစ်သူငယ်ချင်း (ကျော်ဟိန်း၊ နွဲ့နွဲ့မူ၊ ခင်သီတာထွန်း)၊ ချစ်တဲ့ရက်ကိုကြိုနေမယ် (ကောလိပ်ဂျင်နေဝင်း၊ ကျော်ဟိန်း၊ နွဲ့နွဲ့မူ၊ စံရှားတင်)၊ နေခြည်ဖြာမှနွေးသောကြောင့် (အောင်လွင်၊ နွဲ့နွဲ့မူ)၊ ချစ်လှိုင်းဂယက် (ညွန့်ဝင်း၊ နွဲ့နွဲ့မူ) ၊ စံရွှေမြင့်ရဲ့လေးခင်ခင် (ထွန်းထွန်းဝင်း၊ နွဲ့နွဲ့မူ)၊ နော်ကူးမ (ထွန်းထွန်းဝင်း၊ နွဲ့နွဲ့မူ)၊ ဒူးမထောက်လက်မမြှောက် (ညွန့်ဝင်း၊ မြင်းစိုင်းသားအောင်အောင်၊ ဆွေဇင်ထိုက်၊ နွဲ့နွဲ့မူ) အစရှိသည့် ဇာတ်ကားများမှာ ထိုခေတ်အခါက အောင်မြင်ခဲ့ပြီး ပရိသတ်များ လက်ခံ အားပေးခဲ့သည့် ဇာတ်ကားများဖြစ်သည်။
မြန်မာ့ရေခဲတောင်အလှအပများနှင့် မြန်မာ့တိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှုကို ဖော်ညွှန်းရိုက်ကူးထားသည့် "နေခြည်ဖြာမှနွေးသောကြောင့်" ရုပ်ရှင်ဇာတ်ကား၌ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်သည်။ ရွှေဝါမြေစစ်ဆင်ရေး ဖျော်ဖြေပွဲ၊
ရှေ့တန်းရောက်စစ်သည်တော်များ ဖျော်ဖြေပွဲ၊ပြည်ထောင်စုနေ့ဖျော်ဖြေပွဲများ၌လည်း ပါဝင်ဖျော်ဖြေသည်။ ဗီဒီယိုခေတ်၌ နော်ကူးမ ဗီဒီယိုထုတ်လုပ်ရေးဖြင့် အချစ်ဟောင်းကို လှည့်ကြည့်ပါ၊ လောဘမာန်ဟုန်၊ သိပါပြီ၊ ညကဝေ၊ သံယောဇဉ်နုနု၊ သားဗေတားစသည့်
ဗီဒီယိုဇာတ်ကားများကို ဇာတ်ညွှန်း၊ ဒါရိုက်တာ၊သရုပ်ဆောင်အဖြစ် ရိုက်ကူးသည်။<ref>စွယ်စုံကျမ်းနှစ်ချုပ်(၂၀၁၂)</ref>
== ဘဝနိဂုံး ==
အနုပညာသက်တမ်းတစ်လျှောက် ရုပ်ရှင်ဇာတ်
ကားပေါင်း ၁၀ဝ ကျော်နှင့် ဗီဒီယိုဇာတ်ကားပေါင်း
မြောက်မြားစွာ၌ ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ခဲ့သော အကယ်ဒမီ နွဲ့နွဲ့မူသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇွန် ၁၃ ရက်နေ့ နံနက် ၅ နာရီ မိနစ် ၅၀ အချိန်က ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံသစ်ကြီး (ဂျပန်ဆေးရုံကြီး) ပေါ်တွင် အစာအိမ် သွေးကြောပေါက်၍ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ကွယ်လွန်ချိန်တွင် သားတစ်ဦး၊ သမီးတစ်ဦးနှင့် မြေးသုံးဦးကျန်ရစ်သည်။<ref>{{Cite web |title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ |url=http://www.irrawaddy.org/bur/index.php/news/6603-2011-06-14-12-05-30 |accessdate=15 June 2011 |archivedate=17 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110617074759/http://www.irrawaddy.org/bur/index.php/news/6603-2011-06-14-12-05-30 }}</ref>
== ကိုးကား==
<references/>
[[Category:မြန်မာ အမျိုးသမီး ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်များ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာ့ ရုပ်ရှင် ထူးချွန်ဆုရှင်များ]]
{{Lifetime|၁၉၅၀|၂၀၁၁}}
865dqzncamfrdljin8x484gtkovrs4m
မင်းအောင်လှိုင်
0
18849
753306
746618
2022-08-04T23:08:10Z
Hintha
517
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| honorific_prefix = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]]
| name = မင်းအောင်လှိုင်
| image = Мин Аун Хлайн в Татарстане 04 (25-06-2021) (crop 2).jpg
|caption = မင်းအောင်လှိုင် (၂၀၂၁)
| office = မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်များ စာရင်း|၁၂ဦးမြောက်]]<!--ဝန်ကြီးချုပ်အမည်ဖြင့် ရာထူးယူခဲ့သူများကိုသာ ထည့်တွက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။--> [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]]<ref>{{Cite news |url=http://www.xinhuanet.com/english/asiapacific/2021-08/01/c_1310100662.htm |title=Myanmar forms caretaker government: State Administration Council}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/myanmar-military-ruler-promises-elections-says-ready-work-with-asean-2021-08-01/|title=Myanmar army ruler takes prime minister role, again pledges elections}}</ref>
| predecessor =
| successor =
| president =
| 1blankname =
| 1namedata =
| deputy = [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]
| term_start = ၁ ဩဂုတ် ၂၀၂၁
| term_end =
| office1 = [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ]]<ref>{{cite web|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး အမိန့်အမှတ်(၉/၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၆ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်|url=http://www.dsinfo.org/node/957|website=|access-date=|language=|date=2 February 2021|accessdate=2 February 2021|archivedate=3 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210203131316/http://dsinfo.org/node/957}}</ref>
| predecessor1 = ရာထူးစတင်
| successor1 =
| president1 =
| 1blankname1 =
| 1namedata1 =
| deputy1 = [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]
| term_start1 = ၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁
| term_end1 =
| office2 = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]
| predecessor2 = ဦး[[သန်းရွှေ]]
| successor2 =
| president2 = ဦး[[သိန်းစိန်]] <br> ဦး[[ထင်ကျော်]] <br> ဦး[[ဝင်းမြင့် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဝင်းမြင့်]]
| 1blankname2 = {{nowrap|အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်}}
| 1namedata2 = ဒေါ်[[အောင်ဆန်းစုကြည်]]
| deputy2 = [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]
| term_start2 = ၃၀ မတ် ၂၀၁၁
| term_end2 =
| office3 =
| predecessor3 =
| successor3 =
| president3 =
| 1blankname3 =
| 1namedata3 =
| deputy3 =
| term_start3 =
| term_end3 =
| party =
| birth_date = {{birth date and age|1956|7|3|df=y}}
| birth_place = [[ထားဝယ်မြို့]]
| death_date =
| death_place =
| nationality = မြန်မာ
| parents = ပန်းချီဦးခင်လှိုင်(ထားဝယ်)<ref>{{cite web |title=သီတဂူဆရာတော် ရေစက်ချအနုမောဒနာတရားဟောကြားချီးမြှင့်ခြင်း |url=https://thesitagu.org/index.php/academics/yangon/970-2020-01-27-03-08-48 |website=thesitagu.org |access-date=၂၃ ဧပြီ ၂၀၂၂ |date=၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၀}}</ref>၊ ဒေါ်လှမူ<ref name="cincds">{{cite web |title=တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံ Politic မဂ္ဂဇင်းတို့၏ မေးမြန်းဖြေကြားမှုများကို Politic မဂ္ဂဇင်း၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြ |url=https://cincds.gov.mm/node/8613?d=1 |website=cincds.gov.mm |access-date=၂၃ ဧပြီ ၂၀၂၂ |date=၇ ဩဂုတ် ၂၀၂၀}}</ref>
| spouse = ဒေါ်[[ကြူကြူလှ]]
| children = [[အောင်ပြည့်စုံ]]<br/>[[ခင်သီရိသက်မွန်]]
| alma_mater = [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] ([[LL.B]])<br/>[[စစ်တက္ကသိုလ်]]
| website = {{url|www.seniorgeneralminaunghlaing.com.mm}}
| nickname =
| allegiance = {{flag|Myanmar}}
| branch = {{army|Myanmar}}
| serviceyears = ၁၉၇၄–လက်ရှိ
| rank = [[File:Senior General.gif|15px]] [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]]
| unit =
| commands = {{flagicon image|Commander in Chief flag of Myanmar.svg}} ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်
| battles =
| awards = မဟာသရေစည်သူ<br/>[[:en:Orders, decorations, and medals of Malaysia|Honorary Malaysian Armed Forces Order for Valour (First Degree)]]<br/>[[:en:Orders, decorations, and medals of Malaysia|Gallant Commander of Malaysian Armed Forces]]<br/>Knight Grand Cross<br> First Class of the Most Exalted<br> [[ဆင်ဖြူတော်ဝင်သူရဲကောင်းဘွဲ့တံဆိပ်]]
| ethnicity =
|honorific prefix=[[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]]<br>[[မဟာသရေစည်သူ]]|appointed=မိမိကိုယ်ကို ပြန်ခန့်}}
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မဟာသရေစည်သူ]] '''မင်းအောင်လှိုင်'''သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ|ပြည်ထောင်စု သမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော်]]၏ တပ်မတော်သား တစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ရာထူးနေရာ၌ လက်ရှိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ]] အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]]တွင်လည်း ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် မိမိကိုယ်ကိုပြန်လည်ခန့်အပ်ကာ တာဝန် ထမ်းဆောင်နေသည်။ ယင်းဖန်တီးထားသော [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]]၏ အစိုးရအကြီးအကဲအဖြစ် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာနှင့် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဥပဒေပြုရေးအာဏာတို့ကို ကိုယ်တိုင်ကျင့်သုံးလျက်ရှိသည်။
သူသည် [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ရာထူးကို ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် လက်ခံခဲ့သည်။ သူသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ဦးဆောင်သော အဖွဲ့ဝင် (၁၁) ဦးပါဝင်သည့် [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ (NDSC) ၏အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်သည်။<ref>http://www.burmalibrary.org/docs5/Myanmar_Constitution-2008-en.pdf</ref> သူသည် ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံ[[မြန်မာနိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]]၏ ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး (ကြည်း၊ရေ၊လေ) ဖြစ်သည်။<ref>https://www.irrawaddy.com/news/burma/min-aung-hlaing-appointed-vice-senior-general.html</ref>ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု အတွက် အဓိကတာဝန်ရှိသူလည်းဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|စစ်အာဏာသိမ်း]]ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။
==ကိုယ်ရေးအကျဉ်း==
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် (ကြည်း ၁၄၂၃၂)<ref>{{cite web|title=တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အဖြစ် ပြန်လည်အတည်ပြုခန့်အပ်ခြင်း|url=https://www.gad.gov.mm/sites/default/files/3_ttpmettaakaakyeruiiciikhpaphc_pnlnnyattnnypkhnapkhng.pdf|accessdate=16 June 2021|archivedate=24 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624195531/https://www.gad.gov.mm/sites/default/files/3_ttpmettaakaakyeruiiciikhpaphc_pnlnnyattnnypkhnapkhng.pdf}}</ref> ကို ခရစ်နှစ် ၁၉၅၅-ခုနှစ်တွင် [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ထားဝယ်မြို့]]တွင် မွေးဖွားသည်။ ဖခင်ဖြစ်သူ ဦးခင်လှိုင်မှာ ပန်းချီဆရာတစ်ဦး ဖြစ်သည်။<ref name="cincds"/> ၁၉၆၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၆ ခုနှစ်အထိ မန္တလေးမြို့၊ ၁၉၆၇ ခုနှစ်မှ ၁၉၇၂ ခုနှစ်အထိ ရန်ကုန်မြို့တို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီး<ref name="cincds"/> ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် တက္ကသိုလ်ဝင်တန်းကို [[အ.ထ.က(၁)လသာ]] (Central) ကျောင်းမှ အောင်မြင်ခဲ့သည်။<ref>[http://burmese.voanews.com/content/article-04-02-11-soldiers-talk054-119117354/1245642.html တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သစ်နှင့် အမေရိကန် မြန်မာ တပ်မတော်နှစ်ရပ် ဆက်ဆံရေး - အပိုင်း (၁)]</ref> ၁၉၇၃-၇၄ ခုနှစ်တွင် [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] ဥပဒေပညာ တက်ရောက်သင်ကြားရင်း ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် [[စစ်တက္ကသိုလ်]] ဗိုလ်လောင်းသင်တန်း အပတ်စဉ်(၁၉) ဝင်ခွင့်ရရှိခဲ့ရာ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့]]ရှိ [[စစ်တက္ကသိုလ်]]သို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး သိပ္ပံဘွဲ့ရရှိခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်မှ မဟာဝိဇ္ဇာ(ကာကွယ်ရေး)ဘွဲ့ကိုလည်း ရရှိခဲ့သည်။ အရာရှိငယ်ဘဝတွင် မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အမှတ်(၈၆) ခြေလျင်တပ်ရင်းတွင် ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသည်။ (အမှတ်(၃၆၉)ခြေမြန်တပ်ရင်း)နမခလက်အောက်ခံတပ်ရင်း တပ်ရင်းမှူး၊ အမှတ်(၃၃) ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ်တွင် စစ်ဦးစီးမှူး(ပထမတန်း)နှင့် နည်းဗျူဟာမှူး တာဝန်များ၊ အမှတ်(၄၄) ခြေမြန်တပ်မဌာနချုပ် တပ်မမှူး၊ စစ်တက္ကသိုလ် ကျောင်းအုပ်ကြီး၊ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှင့် တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူး တာဝန်များအပြင် အမှတ်(၂) စစ်ဆင်ရေးအထူးအဖွဲ့မှူးတာဝန်ကိုပါ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကာလတွင် ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး(ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ဖြစ်လာပြီး ၂၀၁၁ မတ် ၃၁ မှ စတင်ကာ [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]] ရာထူးကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အဆင့်ဖြင့် စတင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
[[File:Thai delegation with Burmese SPDC.jpg|thumb|၂၀၁၀ပြည့်နှစ်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေက ထိုင်းနိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ် [[အဘီစစ် ဝိဇ္ဇာဇီဝ]]အား လက်ခံတွေ့ဆုံရာ ထိုစဉ်ကညှိကွပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမင်းအောင်လှိုင်အား ဘေးတွင်တွေ့ရစဉ်]]
==တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တာဝန်==
===၂၀၁၁-၂၀၁၆ : ပြည်ထောင်စုကြံခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီအစိုးရ ကာလ===
၂၀၁၁ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ရက်နေ့တွင် [[နအဖ]]အစိုးရမှ [[ဦးသိန်းစိန် အစိုးရ|ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ]]အသစ်ထံ တရားဝင် အာဏာလွှဲပြောင်းပေးအပ်ချိန်တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်မှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာသည်။ သူသည် သူ့ထက် ပို၍ဝါကြီးသောသူများကို ကျော်ဖြတ်၍ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name=":6">{{Cite web |date=12 January 2021 |title=Could Min Aung Hlaing's retirement break the political deadlock? |url=https://www.frontiermyanmar.net/en/could-min-aung-hlaings-retirement-break-the-political-deadlock/ |access-date= |website=Frontier Myanmar |language=en-US}}</ref>တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဖြစ်လာချိန်တွင် သူသည် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆင့်သာ ဖြစ်သေးသည်။[[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]ဖြစ်သူ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|စိုးဝင်း]]သည်လည်း ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်သာ ဖြစ်သေးသည်။ ၎င်းတိုကို ခန့်အပ်ကြောင်းကို တရားဝင် လူသိရှင်ကြား ကြေညာခဲ့ခြင်းမရှိပဲ ထိုနေ့က လွှတ်တော်အစည်းအဝေးကျင်းပမှသာ တရားဝင်သိရှိခဲ့ကြရသည်။<ref name="mmsp">{{Cite web|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma/2011/03/110330_breakingnews.amp?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16323623508558&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma%2F2011%2F03%2F110330_breakingnews|title=အစိုးရသစ်ကို အာဏာလွှဲအပ် လိုက်ပြီ}}</ref>
၂၀၁၂ခုနှစ် (၆၇)နှစ်မြောက် တပ်မတော်နေ့အကြောင်း သတင်းများတွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အား ဗိုလ်ချုပ်ကြီး အဆင့်ဖြင့်သာ ဖော်ပြခဲ့ကြပြီး<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docs13/MA2012-03-28.pdf|title=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ (၂၈.၃.၂၀၁၂)}}</ref>ဧပြီလ (၃)ရက်နေ့တွင် ထုတ်ဝေသော နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာတွင် ဖော်ပြထားသော သတင်း၌ [[အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး]]တက်ရောက်ရန် ထွက်ခွာသွားသော နိုင်ငံတော်သမ္မတ [[ဦးသိန်းစိန်]]ကို လေဆိပ်၌လိုက်ပါ ပို့ဆောင်သူများစာရင်းတွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ဟု ပါရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docs13/MA2012-04-03.pdf|title=မြန်မာ့အလင်းသတင်းစာ (၃.၄.၂၀၁၂)}}</ref> ထို့ကြောင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆင့်မှ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name="David">David Paquette, [http://www.irrawaddy.org/archives/1890 "Min Aung Hlaing Appointed Vice-Senior General"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150724081319/http://www.irrawaddy.org/archives/1890 |date=24 July 2015 }}, ''The Irrawaddy'', 3 April 2012.</ref>
၂၀၁၃ခုနှစ် မတ်လ (၂၄)ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံးမှ ကျင်းပသော ဆွမ်းကပ်လှူပွဲသို့ ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်[[ကြူကြူလှ]] တက်ရောက်ခဲ့ရာ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ရာထူးအဆင့်အတန်းကို ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docs21/Mirror2013-03-25.pdf|title=ကြေးမုံသတင်းစာ (၂၅.၃.၂၀၁၃)}}</ref> မတ်လ (၂၇) ရက်နေ့ (၆၈)နှစ်မြောက် တပ်မတော်နေ့ မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင်မူ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ အဆင့်ကို ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးဟု ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ ဤသို့ဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ အမြင့်ဆုံးတိုးမြှင့်နိုင်သည့် အဆင့်ဖြစ်သော [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] အဆင့်ကို ရယူခဲ့သည်။ ထို့အတူ ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကိုလည်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆင့်မှ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး အဆင့်ဖြင့် ပြောင်း၍ ဖော်ပြခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/docs21/Mirror2013-03-28-red.pdf|title=ကြေးမုံသတင်းစာ (၂၈.၃.၂၀၁၃)}}</ref> ၎င်းအကြောင်းများကို တရားဝင်ထုတ်ဖော်ကြေညာခြင်းမရှိသဖြင့် ရက်စွဲအတိအကျကို မသိရဘဲ [[တပ်မတော်နေ့]] တွင် တိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဟုသာ ခန့်မှန်းကြသည်။
၂၀၁၁ မှ ၂၀၁၆အတွင်း အစိုးရနှင့် တပ်မတော်သည် ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်ခဲ့သည်။ အစိုးရပိုင်းမှ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ်]]ဟောင်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအငြိမ်းစားဖြစ်သူ သမ္မတဦးသိန်းစိန်သည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးထက် ဝါပိုရင့်သူ ဖြစ်သည်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ဤကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမရှိပဲ တပ်မတော်ပိုင်းတွင်သာ အားစိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော် [[ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ|ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ]]အတွင်း [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ဦးသိန်းစိန်နှင့် [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|ပြည်သူ့လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] [[ရွှေမန်း၊ ဦး|သူရဦးရွှေမန်း]]တို့ အားပြိုင်ရာတွင် ဦးသိန်းစိန်ဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။<ref name="wnf">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/en/what-next-for-senior-general-min-aung-hlaing/|title=What next for Senior General Min Aung Hlaing?}}</ref>
[[File:The Commander-in-Chief of Defence Services of the Republic of the Union of Myanmar, General Min Aung Hlaing calls on the Chairman Chief of Staff Committee and Chief of Naval Staff, Admiral Nirmal Verma, in New Delhi.jpg|thumb|၂၀၁၂ခုနှစ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် တွေ့ရစဉ်]]
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် အသက်(၆၀)ပြည့်ရန် နီးကပ်လာချိန်တွင် ၂၀၁၄ ခုနှစ်၌ ကကနကောင်စီညွှန်ကြားလွှာ ၄/၂၀၁၄အရ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နှင့် ဒုတိယကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တို့၏ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်သော အသက်ကို ၆၅နှစ်အထိ တိုးမြှင့်လိုက်သည်။ ထို့ကြောင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="kakana">{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/news/2016/07/20/118781.html|title=တပ်ချုပ်နှင့် ဒုတပ်ချုပ်တို့ အသက် ၆၅ နှစ်ထိ တာဝန်ထမ်းနိုင်ပြီး စစ်အရာရှိများ၏ တာဝန် သက်တမ်း ကန့်သတ်ဟုဆို}}</ref> သို့ရာတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီ၌ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် အသက် ၆၅ နှစ် ပြည့်ခဲ့သော်လည်း တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်တာဝန်ကို ယခုအချိန်ထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည်။
===၂၀၁၆-၂၀၂၁ : အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အစိုးရ ကာလ ===
[[အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ၊ ၂၀၁၅|၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ]]ပြီးနောက် ၂၀၁၆ခုနှစ်တွင် [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်|အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်]] ဦးဆောင်သော [[ဦးထင်ကျော်အစိုးရ]] တက်လာခဲ့သည်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသည် ထိုအစိုးရလက်ထက်တွင်လည်း တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အဖြစ် ဆက်လက် တာဝန်ယူခဲ့သည်။
[[File:President Duterte Meets Myanmar President U Htin Kiaw, Minister For Foreign Affairs Aung San Suu Kyi, Commander-in-Chief Min Aung Hlaing and Myanmar-based Filipino Companies 08.jpg|thumb|၂၀၁၇ခုနှစ်ကတွေ့ရသော ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့် ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ [[ရော်ဒရီဂို ဒူတာတေး]]]]
၂၀၁၇ခုနှစ်အတွင်း အေအာအက်စ်အေ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့၏ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုကို မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက ပြန်လည်တုံ့ပြန်ကြရာ ဒုက္ခသည် ၇သိန်းကျော် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံအတွင်း ထွက်ပြေးသွားခဲ့ကြသည်။ ရခိုင်အရေးနှင့် ပက်သက်သက်၍ သူ့အား အမေရိကန်အပါအဝင် နိုင်ငံတကာမှ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ခဲ့ရာ သူ့အနေဖြင့် ဥပဒေများအတိုင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ နိုင်ငံတကာက ယခုလို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းကို လက်မခံဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။<ref name="retire"/>
အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်အစိုးရ သက်တမ်းကြာရှည်လာသည်နှင့်အမျှ [[တပ်မတော်]]နှင့် [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|အစိုးရ]]အကြား ပွတ်တိုက်မှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။၂၁ ရာစုပင်လုံညီလာခံ ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတစ်ခုတွင် မိန့်ခွန်းပြောကြားရာ အချို့နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများသည် ၁၉၅၅ခုနှစ်က [[ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ|ဗကပ]]၏ [[ဖဆပလ|ဖဆပလအစိုးရ]]အား ပြုလုပ်ခဲ့သကဲ့သို့ ယခုအခါတွင် ဖဆပလနေရာ၌ တပ်မတော်ကို အစားထိုးနေကြောင်း၊ "ဆိတ်ခေါင်းချိတ်ပြီး ခွေးသားရောင်းဖို့ မကြိုးစားပါနဲ့" ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="wheremah">{{Cite web|url=https://www.frontiermyanmar.net/mm/%E1%80%97%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8-2/|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဘယ်လမ်းကို ရွေးချယ်မလဲ}}</ref><ref name="speech">{{Cite web|url=https://www.mdn.gov.mm/my/ttpmtteaakaakyreuuciikhup-biulkhupmuukii-mngaeaangliung-pnnytheaangcungimkhmrennyiilaakhn|title=တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ-(၂၁)ရာစုပင်လုံ စတုတ္ထအစည်းအဝေးတွင် ပြောကြားသည့် နှုတ်ခွန်းဆက်အမှာစကား}}</ref>လက်ရှိပြည်တွင်းစစ်ကို တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များအကြား ပဋိပက္ခအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး အစိုးရက ကြားဝင်ဖျန်ဖြေသူအဖြစ် ပုံမဖော်ရန်၊ တပ်မတော်ကိုသာ အပြစ်ပုံမချရန် ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name="wnf"/>ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပက်သက်၍ အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို တပ်မတော်မှ လူသိရှင်ကြား ဝေဖန်လာခဲ့သည်။ တပ်မတော်ဘက်မှ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲများတွင် သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့မှ ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ဇော်မင်းထွန်း (ဒုဝန်ကြီး)|ဇော်မင်းထွန်း]]နှင့် အစိုးရဘက်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲများတွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦး[[ဇော်ဌေး]]တို့သည် ၎င်းတို့၏ သက်ဆိုင်ရာ သဘောထားများကို ပြောကြားရာတွင် မကြာခဏ တင်းမာမှုများရှိခဲ့သည်။ဥပမာ- တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ အဆင့်သတ်မှတ်ချက်ကိစ္စနှင့် ၂၀၂၀ရွေးကောက်ပွဲအပြီးများတွင်ဖြစ်သည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ်အတွင်းက ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဦး[[ဖြိုးမင်းသိန်း]]က ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အဆင့်သာဖြစ်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် တပ်မတော်ဘက်မှ နိုင်ငံတော်အစိုးရမှ ထုတ်ပြန်သည့် [[ပြည်ထောင်စုအင်္ဂါစဉ်]]အရ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် အဆင့် (၈)ဖြစ်ကာ ပြည်ထောင်စုအဆင့်တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူဟု ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref name="vpmah">{{Cite web|url=https://myanmar.mmtimes.com/news/146153.html|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် ဒုတိယသမ္မတအဆင့်ရှိသူဟု တပ်မတော်ထုတ်ပြန်}}</ref>
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်နေ့တွင် [[သမ္မတအိမ်တော် (နေပြည်တော်)|နိုင်ငံတော်သမ္မတအိမ်တော်]] သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကို ရည်ညွှန်းကာ နိုင်ငံဝန်ထမ်းများသည် ပါတီနိုင်ငံရေး ကင်းရှင်းရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်မှ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် သာမန်ဝန်ထမ်းမဟုတ်ဘဲ အမျိုးသားနိုင်ငံရေးကဏ္ဍတွင် ဦးဆောင်သူဖြစ်သဖြင့် ၎င်း၏တာဝန်အပေါ် လေးစားအသိအမှတ်ပြုရန် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းကဏ္ဍတွင် လုပ်ပိုင်ခွင့်များ၊ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် ပါဝင်မှု၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေစတင်ရာ အမျိုးသားညီလာခံများတွင် ချမှတ်သည့် အခြေခံမူများနှင့် အသေးစိတ်အခြေခံရမည့် မူများစာအုပ်အရ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ အဆင့်သတ်မှတ်ရာတွင် မှီငြမ်းပြုနိုင်ရေးအတွက် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကို [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ သမ္မတ|ဒုတိယသမ္မတ]]အဆင့် သတ်မှတ်သည်ဟု အခြေခံမူ သတ်မှတ်ခဲ့သဖြင့် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် နိုင်ငံဝန်ထမ်းမဟုတ်သည့် အမျိုးသားနိုင်ငံရေးအဆင့်အတန်းကို သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ပြန်လည်ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref name="vpmah"/>
အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အစိုးရများ သက်တမ်းတွင် ကာလုံဟုခေါ်သော [[အမျိုးသား ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ|အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ]]ကို တစ်ကြိမ်မျှမခေါ်ခဲ့ပေ။<ref name="retire">{{Cite web|url=https://burma.irrawaddy.com/article/2020/11/20/233687.html|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အနားယူ မယူ}}</ref>
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ၎င်းတွင် နှစ်ပေါင်း (၄၀)ကျော်ကြာ အုပ်ချုပ်ရေး အတွေ့အကြုံများစွာရှိကြောင်း၊ ထိုအတွေ့အကြုံများကို လက်တွေ့ အသုံးချရန် အသင့်ရှိကြောင်း အမြဲပြောဆိုခဲ့သည်။<ref name="40yrsservice">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/burmese/burma-53204574?xtor=AL-73-%5Bpartner%5D-%5Bkhaosod.co.th%5D-%5Blink%5D-%5Bburmese%5D-%5Bbizdev%5D-%5Bisapi%5D|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်-"အုပ်ချုပ်ရေးအတွေ့ အကြုံ ကျွန်တော့်မှာ အများကြီးရှိတယ်"}}</ref>နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတစ်ခုတွင် သူ့အနေဖြင့် လက်ရှိရာထူးထက် ပို၍မြင့်သော တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။၂၀၂၀ရွေးကောက်ပွဲမစမီတွင် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ (၃၄)ခုတို့ တွေ့ဆုံခဲ့ရာ ပါတီအချို့မှ လက်ရှိရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှာ ဘက်လိုက်နေကြောင်း၊ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲမဖြစ်နိုင်ကြောင်းနှင့် တပ်မတော်မှ အာဏာရယူပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပေးစေလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="wnf"/>
ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသည် အတင်းမာဆုံးအခြေအနေဖြစ်လာခဲ့သည်။ တပ်မတော်မှ ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပက်သက်၍ တောက်လျှောက်ပြောဆိုလာခဲ့ပြီး အစိုးရနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အား တောင်းဆိုမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ သို့သော် အစိုးရမှ တရားဝင် ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်း မရှိခဲ့ပေ။၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်နေ့က [[နိုင်ငံတော်ကာကွယ်ရေးတက္ကသိုလ်]]မှ နည်းပြအရာရှိများနှင့် သင်တန်းသားများကို တွေ့ဆုံရာ တစ်ချို့မှာ ဥပဒေကို လိုရာဆွဲ၍ လုပ်နေသဖြင့် အကျိုးထက် အဆိုးကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း၊ ဥပဒေကို မလိုက်နာပါက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ဖျက်ပစ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့အပြင် တပ်မတော်၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ဗိုလ်မှူးချုပ် [[ဇော်မင်းထွန်း (ဒုဝန်ကြီး)|ဇော်မင်းထွန်း]]က တပ်မတော်အနေဖြင့် အာဏာမသိမ်းဘူးဟု မှတ်ယူ၍မရကြောင်း ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့သည်။<ref name="sanda">{{Cite web|url=https://burmese-voanews-com.cdn.ampproject.org/v/s/burmese.voanews.com/amp/sithu-aungmyint-what-will-be-the-real-desire-of-myanmar-military-chief/5758387.html?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16323674553152&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fburmese.voanews.com%2Fa%2Fsithu-aungmyint-what-will-be-the-real-desire-of-myanmar-military-chief%2F5758387.html|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ ဆန္ဒအစစ်အမှန် ဘာဖြစ်မလဲ}}</ref>ဇန်နဝါရီလ ၂၈ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ၎င်း၏သဘောထားကို နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်ထံ စာရေးသား ပေးပို့ခဲ့သည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထိုစာတွင် မဲစာရင်းမှားယွင်းမှုများကို ပြန်၍စစ်ဆေးပေးရန်နှင့် တတိယအကြိမ်လွှတ်တော်များအား သမ္မတ၏အာဏာဖြင့် ဆိုင်းငံ့ပေးရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{Cite web|url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/news/army-letter-to-dassk-02012021012235.html/ampRFA?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16323674553152&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fnews%2Farmy-letter-to-dassk-02012021012235.html|title=ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ထံသို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ပေးပို့ခဲ့တဲ့စာ}}</ref>
ထိုရက်ပိုင်းအတွင်း မြို့ကြီးအချို့၌ တပ်မတော်၏ သံချပ်ကာယာဉ်များ လှည့်လည်သွားလာမှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီ (၁)ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းတွင် တပ်မတော်မှ အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည်။ ထို့နေ့တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး၏ အမိန့်အမှတ် ၁/၂၀၂၁အရ အာဏာသုံးရပ်ကို တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ထံ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် သမ္မတအနေဖြင့် အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာ၍ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကို အာဏာ (၃) ရပ်လွှဲပြောင်းပေးနိုင်သည်ဆိုသည့်ပုဒ်မ ပါဝင်သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတော်သမ္မတ၊ နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် နှင့် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်၏ ဥက္ကဋ္ဌများကို ဖမ်းဆီးအကျယ်ချုပ်ထားရှိကာ မတရားသဖြင့် ဒုသမ္မတ(၁) ဦးမြင့်ဆွေအား ယာယီသမ္မတ အနေဖြင့် သူ့ထံ အာဏာလွှဲပြောင်းစေခဲ့သည်။ ထိုအချက်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ကွဲလွဲကာ အာဏာသိမ်းမှုကို တရားဝင်သယောင်ယောင် လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်သည်။
===၂၀၂၁ မှ လက်ရှိ: စစ်အာဏာသိမ်းခြင်း===
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်း]]ပြီးနောက် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် အာဏာ(၃)ရပ်ကို ချုပ်ကိုင်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ (၂)ရက်နေ့မှစတင်ကာ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]ကို ဖွဲ့စည်းကာ [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ|ဥက္ကဋ္ဌ]]အဖြစ် ဆောင်ရွက်ကာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးများကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ယာယီသမ္မတ ဦး[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|မြင့်ဆွေ]]မှာ အစည်းအဝေးပွဲတစ်ခုတွင်သာ တွေ့ခဲ့ရပြီး လူမြင်ကွင်းမှ ပျောက်သွားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းအလုံးစုံကို တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်မှ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။<ref name="mal">{{Cite news|title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ရဲ့ အာဏာကစားပွဲ|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma-57432310.amp?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16252286593180&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma-57432310}}</ref>အာဏာသိမ်းခြင်းအတွက် အချို့နိုင်ငံများမှ စိုးရိမ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး အချို့နိုင်ငံများက ဖမ်းဆီးထားသူများကို လွှတ်ပေးရန် ပြောကြားခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်အရေးနှင့် အာဆီယံခေါင်းဆောင်များအကြား အရေးပေါ်အစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ကျင်းပခဲ့ရာ ထိုပွဲသို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် တက်ရောက်ခဲ့သည်။ဤသည်မှာ အာဏာသိမ်းပိုက်ပြီးနောက် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်၏ ပထမဆုံးသော ပြည်ပခရီးစဉ်ဖြစ်သည်။<ref name="asean">{{Cite news|title=Asean leaders agree 5-point plan for Myanmar|url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2104915/asean-leaders-agree-5-point-plan-for-myanmar}}</ref>
[[File:2021 Special ASEAN Summit on Myanmar's coup d'état (2).jpg|thumb|၂၀၂၁ ဧပြီ ၂၄ရက်နေ့တွင် ကျင်းပသော အာဆီယံခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေး]]
၂၀၂၁ခုနှစ် ဩဂုတ်လ (၁)ရက်နေ့တွင် [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]]အဖြစ် ပြောင်း၍ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်သည် နိုင်ငံတော်ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန်ကိုပါ ပူးတွဲရယူခဲ့သည်။<ref name="cgov2"/> အိမ်စောင့်အစိုးရအနေဖြင့် ၂၀၂၃ခုနှစ် ဩဂုတ်လအထိ တာဝန်ယူမည်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၃ခုနှစ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ပြန်လည်ကျင်းပပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name="cgov2">{{Cite news|title=အိမ်စောင့်အစိုးရပြောင်းတာ ဘာထူးခြားသွားလဲ|url=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/burmese/burma-58076614.amp?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16323943293539&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fburmese%2Fburma-58076614}}</ref>၂၀၂၁ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးဦးဆောင်သော အိမ်စောင့်အစိုးရနှင့် ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သော [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့|အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ]]တို့သည် နိုင်ငံတကာ မျက်နှာစာတွင် အသိအမှတ်ပြုခံရရေး ကြိုးစားခဲ့ရသည်။။<ref>{{Cite news|title=ကုလသမဂ္ဂမှာ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု ဘယ်သူဖြစ်လာမလဲ|url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/burmese/program_2/who-will-be-representative-of-myanmar-at-un-meeting-09152021070526.html/ampRFA?amp_js_v=a6&_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16323948539993&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s&share=https%3A%2F%2Fwww.rfa.org%2Fburmese%2Fprogram_2%2Fwho-will-be-representative-of-myanmar-at-un-meeting-09152021070526.html}}</ref>
လက်ရှိတွင် [[အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရအဖွဲ့|အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ]] ကိုမူ ပြင်သစ်နိုင်၊ ချက်နိုင်ငံ၊တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၊ ဥရောပသမဂ္ဂ စသည်တို့က မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရ အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]] ကို တရားဝင်အစိုးရဟု မည်သည့်နိုင်ငံကမျှ အသိအမှတ်ပြု ထုတ်ဖော်ပြာဆိုထားခြင်းမရှိပေ။
[[File:Мин Аун Хлайн в Татарстане 02 (25-06-2021).jpg|thumb|၂၀၂၁ခုနှစ် ဇွန်လအတွင်းက ရုရှားနိုင်ငံခရီးစဉ်တွင် တွေ့ရစဉ်]]
=== လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ===
[[ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီ]]က မင်းအောင်လှိုင်၏ တပ်မတော်သားများသည် [[ကချင်ပြည်နယ်]]နှင့် [[ရှမ်းပြည်နယ်]]က အရပ်သားများကို တမင်တကာ ပစ်မှတ်ထားခဲ့ကြကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသမီးများကို အဓမ္မပြုကျင့်ခဲ့ကြောင်း၊ အရပ်သားများကိုပစ်ခတ်ကြောင်းနှင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]]အတွင်းရှိ ကျေးရွာများ မီးရှို့ကြောင်း အစီရင်ခံ သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Section |first=United Nations News Service |date=20 June 2016 |title=UN News – Myanmar must address 'serious' human rights violations against minorities – UN rights chief |url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=54268#.WdnLnTtpG02 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180212012658/http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=54268#.WdnLnTtpG02 |archive-date=12 February 2018 |access-date=8 October 2017 |website=UN News Service Section |language=en}}</ref> သူသည် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအား လူမျိုးတုန်းရှင်းလင်းခြင်းအတွက် စွပ်စွဲခံနေရသည်။<ref>{{Cite news |last=Farmaner |first=Mark |date=13 September 2017 |title=Only One Person Can Stop Ethnic Cleansing In Myanmar, And It Isn't Aung San Suu Kyi |work=[[Huffington Post]] |url=https://www.huffingtonpost.com/entry/myanmar-rohingya-aung-san-suu-kyi_us_59b83175e4b02da0e13cf59f |url-status=live |access-date=31 October 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190209201258/https://www.huffingtonpost.com/entry/myanmar-rohingya-aung-san-suu-kyi_us_59b83175e4b02da0e13cf59f |archive-date=9 February 2019}}</ref> အဆိုပါလုပ်ရပ်များသည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုများ ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=30 March 2015 |title=Burma's Military Milestone |publisher=[[Human Rights Watch]] |url=https://www.hrw.org/news/2015/03/30/burmas-military-milestone |url-status=live |access-date=27 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160804172653/https://www.hrw.org/news/2015/03/30/burmas-military-milestone |archive-date=4 August 2016}}</ref>
၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတကာ အချက်အလက်ရှာဖွေရေးမစ်ရှင်က မင်းအောင်လှိုင်နှင့် အခြားသော စစ်ဗိုလ်ချုပ်များသည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများအတွက် အဓိက တာဝန်ရှိသူများဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။<ref name="UNReport">{{Cite news |last=Nebehay |first=Stephanie |date=27 August 2018 |title=Myanmar generals had "genocidal intent" against Rohingya, must face justice – UN |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/myanmar-rohingya-un-idUSL8N1VH04R}}</ref> မင်းအောင်လှိုင်နှင့် တကွ အခြားစစ်ဗိုလ်ချုပ်များဖြစ်သည့် စိုးဝင်း၊ အောင်ကျော်ဇော၊ မောင်မောင်စိုးနှင့် သန်းဦးတို့အား စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု တရားရုံးတို့တွင် တရားစွဲဆိုသင့်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=UNReport/>
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေး အမုန်းတရားများ ပြန့်ပွားမှုကို ကာကွယ်ရန်အတွက်ဟုဆိုကာ ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်က မင်းအောင်လှိုင်အပါအဝင် လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဖေ့စ်ဘွတ်စာမျက်နှာ ၁၉ ခုကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |date=27 August 2018 |title=Facebook bans Myanmar army chief over rights abuses |work=[[The Times of India]] |url=https://www.timesofindia.com/world/south-asia/facebook-bans-myanmar-army-chief-over-rights-abuses/articleshow/65561259.cms |access-date=27 August 2018}}{{Dead link|date=April 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite news |date=27 August 2018 |title=Facebook bans Myanmar Army Chief Min Aung Hlaing, 19 others over rights abuses |publisher=[[News Nation]] |url=http://www.newsnation.in/world-news/facebook-bans-myanmar-army-chief-min-aung-hlaing-19-after-un-report-on-rohingya-article-201517.html |url-status=live |access-date=27 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180827174300/http://www.newsnation.in/world-news/facebook-bans-myanmar-army-chief-min-aung-hlaing-19-after-un-report-on-rohingya-article-201517.html |archive-date=27 August 2018}}</ref> ၂၀၁၉ ခုနှစ် မေလ ၁၆ ရက်တွင် တွစ်တာမှလည်း မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=https://www.theguardian.com/world/2019/may/16/myanmar-army-chiefs-twitter-account-suspended-over-anti-rohingya-hate-speech |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200630080746/https://www.theguardian.com/world/2019/may/16/myanmar-army-chiefs-twitter-account-suspended-over-anti-rohingya-hate-speech |archive-date=30 June 2020 |access-date=5 May 2020}}</ref>
၂၀၁၉ ခုနှစ် မတ်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် ရခိုင်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးဖြစ်သော ဦး[[ကျော်ဇောဦး]]က ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း တပ်မတော်၏ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများသည် ပြည်သူလူထုနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များအား ထိခိုက်နစ်နာစေကြောင်း အိတ်ဖွင့်ပေးစာကို မင်းအောင်လှိုင်ထံ ပေးပို့ခဲ့သည်။<ref>{{Cite book |url=https://kzo.home.blog/2019/03/18/open-letter-to-myanmar-cinc-min-aung-hlaing-from-u-kyaw-zaw-oo-about-damage-incurred-by-intentional-and-indiscriminate-attacks-of-myanma-tatmadaw-on-non-military-targets/ |title=Open Letter to Senior General Min Aung Hlaing from U Kyaw Zaw Oo about damage to cultural heritage, fatalities and casualties incurred by intentional and indiscriminate attacks of Myanma Tatmadaw on non-military targets |publisher=[[Kyaw Zaw Oo]] |year=2019 |access-date=27 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201227103927/https://kzo.home.blog/2019/03/18/open-letter-to-myanmar-cinc-min-aung-hlaing-from-u-kyaw-zaw-oo-about-damage-incurred-by-intentional-and-indiscriminate-attacks-of-myanma-tatmadaw-on-non-military-targets/ |archive-date=27 December 2020}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://kzo.home.blog/2019/03/18/open-letter-to-senior-general-min-aung-hlaing-from-u-kyaw-zaw-oo-about-intentional-and-indiscriminate-attacks-of-myanma-tatmadaw-on-non-military-targets/ |title=သမိုင်းဝင် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာအဆောက်အအုံများအပါအဝင် စစ်ဖက်ပစ်မှတ်မဟုတ်သည့်နေရာများသို့ တမင်သက်သက် ပစ်ခတ်ကြသဖြင့် သေဆုံးထိခိုက်ကြရသည့်ကိစ္စ အိတ်ဖွင့်ပေးစာ |publisher=[[Kyaw Zaw Oo]] |year=2019 |language=my |access-date=27 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201227104428/https://kzo.home.blog/2019/03/18/open-letter-to-senior-general-min-aung-hlaing-from-u-kyaw-zaw-oo-about-intentional-and-indiscriminate-attacks-of-myanma-tatmadaw-on-non-military-targets/ |archive-date=27 December 2020}}</ref>
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက မင်းအောင်လှိုင်အား ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခဲ့ရာ သူ့အား အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |title=US Tightens Sanctions on Myanmar Army Chief |url=https://www.voanews.com/east-asia-pacific/us-tightens-sanctions-myanmar-army-chief |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210108091251/https://www.voanews.com/east-asia-pacific/us-tightens-sanctions-myanmar-army-chief |archive-date=8 January 2021 |access-date=11 January 2021 |website=Voice of America |language=en}}</ref><ref name=":0" /><ref>{{Cite web |title=Treasury Sanctions Individuals for Roles in Atrocities and Other Abuses |url=https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm852 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201207144752/https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm852 |archive-date=7 December 2020 |access-date=11 January 2021 |website=U.S. Department of the Treasury}}</ref>
=== အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများ ===
မင်းအောင်လှိုင်သည် တပ်မတော်ပိုင် [[ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ စီးပွားရေး ဦးပိုင်လီမိတက်]] (MEHL)တွင် ရှယ်ယာအများစု ပိုင်ဆိုင်သူတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၀-၁၁ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်တွင် ရှယ်ယာ ၅၀၀၀ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး နှစ်စဉ်အမြတ်ဝေစုအနေဖြင့် ဒေါ်လာ နှစ်သိန်းခွဲ ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Leaked documents reveal global business links to Myanmar military crimes |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/09/mehl-military-links-to-global-businesses/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210108144231/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/09/mehl-military-links-to-global-businesses/ |archive-date=8 January 2021 |access-date=11 January 2021 |website=Amnesty International |language=en}}</ref> သူသည် MEHL ၏ နာယက အဖွဲ့ဝင်လည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite web |date=17 June 2020 |title=Systemic Conflict of Interest in Myanmar Military Allows for Serious Corruption |url=https://www.justiceformyanmar.org/press-releases/systemic-conflict-of-interest-in-myanmar-military-allows-for-serious-corruption |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026180332/https://www.justiceformyanmar.org/press-releases/systemic-conflict-of-interest-in-myanmar-military-allows-for-serious-corruption |archive-date=26 October 2020 |access-date=11 January 2021 |website=Justice For Myanmar}}</ref>
မင်းအောင်လှိုင်၏ သားဖြစ်သူ အောင်ပြည့်စုံသည် Sky One ဆောက်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီနှင့် အောင်မြင့်မိုမင်းအာမခံ ကုမ္ပဏီအပါအဝင် ကုမ္ပဏီများစွာ ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။<ref name=":3" /> အောင်ပြည့်စုံသည် ဆက်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သော [[မိုင်တဲလ် မြန်မာ]]တွင်လည်း ရှယ်ယာများစွာ ပါဝင်ထားသည်။<ref name=":3">{{Cite web |title=တပ်ချုပ်သားပိုင်ကုမ္ပဏီများကို အရေးယူရန် ကုလအချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့ တောင်းဆို |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/2402 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210201053646/https://www.myanmar-now.org/mm/news/2402 |archive-date=1 February 2021 |access-date=11 January 2021 |website=Myanmar NOW |language=my}}</ref> တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူပြီးနောက် ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ [[ပြည်သူ့ရင်ပြင်နှင့် ပြည်သူ့ဥယျာဉ်]]တွင် စားသောက်ဆိုင်နှင့် အနုပညာပြခန်းအတွက် နှစ် ၃၀ မြေငှားရမ်းခြင်းကို ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးထက် လျော့နည်းသော နှုန်းထားဖြင့် သားဖြစ်သူ အောင်ပြည့်စုံက ရရှိခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title=Military Chief's Son Paid 'Very Low' Rent for His Upscale Restaurant on Government-Owned Land |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-son-paid-very-low-rent-for-his-upscale-restaurant-on-government-owned-land |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717014336/https://myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-son-paid-very-low-rent-for-his-upscale-restaurant-on-government-owned-land |archive-date=17 July 2020 |access-date=11 January 2021 |website=Myanmar NOW |language=en}}</ref> ဆေးနှင့် ဆေးပစ္စည်းများအတွက် [[အစားအသောက်နှင့် ဆေးဝါးကွပ်ကဲမှုဌာန (မြန်မာ)|အစားအသောက်နှင့် ဆေးဝါးကွပ်ကဲရေးဌာန]]၏ ခွင့်ပြုချက်နှင့် အခွန်ကိစ္စရပ်များကို ဝန်ဆောင်မှုပေးသော ''A&M Mahar'' ကုမ္ပဏီသည်လည်း အောင်ပြည့်စုံပိုင်ဆိုင်သော ကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည်။<ref name=":1">{{Cite web |title=Dirty Secrets #2: Sr. Gen. Min Aung Hlaing's family profiting off of FDA and Customs clearances |url=https://www.justiceformyanmar.org/stories/dirty-secrets-2-sr-gen-min-aung-hlaings-family-selling-fda-and-customs-clearance-for-profit |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026181000/https://www.justiceformyanmar.org/stories/dirty-secrets-2-sr-gen-min-aung-hlaings-family-selling-fda-and-customs-clearance-for-profit |archive-date=26 October 2020 |access-date=11 January 2021 |website=Justice For Myanmar}}</ref> အခွန်ဌာနကို MEHL ၏ ဒါရိုက်တာဟောင်းဖြစ်သူ ဦးကျော်ထင်က ဦးဆောင်သည်။<ref name=":1" />
၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် သမီးဖြစ်သူ [[ခင်သီရိသက်မွန်]]သည် [[သတ္တမမြောက်အာရုံ]] ရုပ်ရှင်ကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref name=":2">{{Cite web |title=Military Chief's Family Members Spend Big on Blockbuster Movies, Beauty Pageants |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-family-members-spend-big-on-blockbuster-movies-beauty-pageants |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201215082136/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-family-members-spend-big-on-blockbuster-movies-beauty-pageants |archive-date=15 December 2020 |access-date=11 January 2021 |website=Myanmar NOW |language=en}}</ref> ထိုနှစ်မှာပင် ချွေးမဖြစ်သူ မျိုးရတနာထိုက်က Stellar Seven Entertainment အမည်ရှိ ဖျော်ဖြေရေးကုမ္ပဏီတစ်ခုကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref name=":2" />
==ထမ်းဆောင်ခဲ့သော စစ်ဖက်ဆိုင်ရာတာဝန်များ==
{| class="wikitable"
|-
!ခုနှစ် !! နေရာ !!ရာထူး!! တာဝန်
|-
|-၁၉၉၅-၁၉၉၈(အမှတ်(၃၆၉)ခြေမြန်တပ်ရင်း)နမခလက်အောက်ခံတပ်ရင်း(တပ်ရင်းမှူး)
| ၁၉၉၈ ||[[အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] || ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီး || စစ်ဦးစီးအရာရှိ (ပထမတန်း)
|-
| ၁၉၉၉ ||[[အမှတ်(၃၃)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] || ဗိုလ်မှူးကြီး|| နည်းဗျူဟာမှူး
|-
| ၂၀၀၂ ||[[အမှတ်(၄၄)ခြေမြန်တပ်မ ဌာနချုပ်]] || ဗိုလ်မှူးချုပ် || တပ်မမှူး
|-
| ၂၀၀၃ ဩဂုတ် ||[[စစ်တက္ကသိုလ်]] || ဗိုလ်မှူးချုပ် || ကျောင်းအုပ်ကြီး
|-
| ၂၀၀၄ နိုဝင်ဘာ || [[အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] || ဗိုလ်ချုပ်|| တိုင်းမှူး
|-
| ၂၀၀၆ || [[တြိဂံဒေသတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] || ဗိုလ်ချုပ် || တိုင်းမှူး
|-
| ၂၀၀၇ || [[မြန်မာနိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] || ဗိုလ်ချုပ်|| [[အမှတ် (၂) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]]
|-
| ၂၀၀၈ || [[မြန်မာနိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး || [[အမှတ် (၂) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]]
|-
| ၂၀၁၀ ဩဂုတ် || [[မြန်မာနိုင်ငံ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန|ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန]] || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး || ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး (ကြည်း/ ရေ/ လေ)
|-
|၂၀၁၁ မတ် |||| ဗိုလ်ချုပ်ကြီး|| rowspan="3" | [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်|တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်]]
|-
|၂၀၁၂ ဧပြီ ၃ || || ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး
|-
|၂၀၁၃ မတ် || || ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး
|}
== ကိုးကား ==
<references />
{{နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ}}
{{lifetime|၁၉၅၆| | }}
[[ကဏ္ဍ:တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဝင်များ]]
[[ကဏ္ဍ:အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင်များ]]
38892xswtjyeec5ds1qbxn2ad7hgeiu
စိုးဝင်း (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)
0
51334
753303
738041
2022-08-04T23:03:45Z
Hintha
517
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| honorific prefix = ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး<br>သရေစည်သူ<ref name=":0" />
| name = စိုးဝင်း
| image = Soe Win.jpg
| office = [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]
| title = ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ
| term_start = ၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁
| predecessor =
| successor =
| 1blankname = ဥက္ကဋ္ဌ
| 1namedata = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]]
| office1 = {{Armed forces|Myanmar}}
| title1 = {{flagicon image|Deputy Commander in Chief flag of Myanmar.jpg}} [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]
| term_start1 = ၃၀ မတ် ၂၀၁၁
| predecessor1 = [[မောင်အေး (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မောင်အေး]]
| successor1 =
| president1 =
| 1blankname1 = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]
| 1namedata1 = [[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]] [[မင်းအောင်လှိုင်]]
| office2 = {{Army|Myanmar}}
| title2 = [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]]
| term_start2 = ၃၀ မတ် ၂၀၁၁
| predecessor2 = [[မောင်အေး (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး)|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မောင်အေး]]
| successor2 =
| birth_date = {{birth date and age|1960|3|1}}
| birth_place =
| death_date =
| death_place =
| alma_mater = [[စစ်တက္ကသိုလ်]]
| spouse = ဒေါ်သန်းသန်းနွယ်
| children = ဟန်ထူး<br>လင်းထူး
| citizenship = မြန်မာနိုင်ငံသား
| nationality = ဗမာ
| religion = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]
| awards = {{bulleted list |[[သရေစည်သူ]]<ref name=":0" /> |[[သီရိပျံချီ]]}}
| allegiance = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}}
| branch = {{Army|Myanmar}}
| serviceyears = ၁၉၈၀-လက်ရှိ
| unit = [[တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး]]
| rank = {{flagicon image| 17. Myanmar Army VSGEN.svg}}[[ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး|ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး]]
}}
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သရေစည်သူ'''<ref name=":0">{{Cite journal|author=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ၊နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး|url=https://www.moi.gov.mm/ppd/sites/default/files/book-pdf/2021-02/Vol-74,No-5.pdf|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး၏ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက် နေ့စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၂/၂၀၂၁)|pages=၂၅၉|language=မြန်မာဘာသာ|accessdate=၂၀၂၁-၀၉-၂၉|publisher=ပုံနှိပ်ရေးနှင့်ထုတ်ဝေရေးဦးစီးဌာန၊ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်|date=၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်|format=PDF|journal=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ပြန်တမ်းစာစောင်|volume=အတွဲ(၇၄)|issue=အမှတ်(၅၁)}}</ref>''' '''စိုးဝင်း''' (၁ မတ် ၁၉၆၀ မွေးဖွား<ref>{{cite web|title=Issuance of Executive Order "Blocking Property With Respect To The Situation In Burma;" Burma-related Designations and Designations Updates {{!}} U.S. Department of the Treasury|url=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20210211|website=home.treasury.gov|access-date=၁၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁}}</ref>) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား၊ တပ်မတော်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး လက်ရှိ [[ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်]]နှင့် [[ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)]] ရာထူးတာဝန်များအား ထမ်းဆောင်နေသူဖြစ်သည်။ [[စစ်တက္ကသိုလ်]]၊ ဗိုလ်လောင်သင်တန်းအမှတ်စဉ် (၂၂)ကျောင်းဆင်းအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သည်။ [[ဗထူးတပ်မြို့]]ရှိ [[တပ်မတော်(ကြည်း)၊ တိုက်ခိုက်ရေးကျောင်း (ဗထူး)]]၏ ကျောင်းအုပ်ကြီး၊ [[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] တိုင်းမှူး၊ [[အမှတ် (၆) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]] စသည့် တာဝန်များကိုထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့မှစတင်ကာ "ဒုတိယ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်/ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်(ကြည်း)" အဖြစ် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
[[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းခြင်း]]တွင် ဒုတိယခေါင်းဆောင်ဖြစ်ကာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]တွင် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=မြန်မာအာဏာသိမ်း- နိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီကို ဖွဲ့စည်း - ဘီဘီစီ မြန်မာ {{!}} အထူးသတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရ သတင်း {{!}} နောက်ဆုံးရခေါင်းစဉ် သတင်း {{!}}မြန်မာသတင်း|url=https://www.bbc.com/burmese/live/burma-55882493|website=https://www.bbc.com/burmese|publisher=[[BBC News]] မြန်မာပိုင်း|access-date=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁|language=မြန်မာဘာသာ}}</ref>
==ကိုယ်ရေးအကျဉ်း==
* DSA အပတ်စဉ် (၂၂) (ကြည်း - ၁၆၄၈၉)
{| class="wikitable"
|-
!ခုနှစ် !! နေရာ !! တာဝန်
|-
| ၁၉၈၁ || || [[ဒုဗိုလ်]]
|-
| ၂၀၀၆ ||[[တပ်မတော် (ကြည်း) တိုက်ခိုက်ရေးကျောင်း]] (ဗထူး)|| ကျောင်းအုပ်ကြီး
|-
| ၂၀၀၈ ||[[မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်]] || [[တိုင်းမှူး]]
|-
| ၂၀၀၉ || || [[ဗိုလ်ချုပ်]]
|-
| ၂၀၁၀ || || [[အမှတ် (၆) စစ်ဆင်ရေး အထူးအဖွဲ့မှူး]]
|-
| ၂၀၁၁ မတ် || || ဒုတိယတပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်
|-
| ၂၀၁၂ ဧပြီ ၃ || || [[ဗိုလ်ချုပ်ကြီး]]
|}
== ရရှိခဲ့သော ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့တံဆိပ်များ ==
ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သီရိပျံချီ '''စိုးဝင်း''' သည် (၀၄-၀၁-၂၀၂၁) လွတ်လပ်ရေးနေ့တွင် “''[[သီရိပျံချီ]]'' ”ဘွဲ့မှ [[ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟ|ပြည်ထောင်စုစည်သူသင်္ဂဟဘွဲ့]] ဖြစ်သော '''“[[သရေစည်သူ]]”'''သင်္ဂဟဘွဲ့သို့ တိုးမြှင့်၍ “''နိုင်ငံတော်သမ္မတရုံး၏'' ''၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက် နေ့စွဲပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်(၂/၂၀၂၁)''” ဖြင့် ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။<ref name=":0" />
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
{{နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ}}
{{တပ်မတော်}}
{{တပ်မတော် (ကြည်း)}}
[[Category:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:၁၉၆၀ မွေးဖွားသူများ]]
[[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဝင်များ]]
st67yvlign9004pu2pj69qvt47l0mgl
ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ
4
57915
753407
379801
2022-08-05T09:55:49Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{under construction}}
{{redirect|WP:UP|the File Upload Wizard|WP:FUW}}
{{dablink|ဤစာမျက်နှာသည် အသုံးပြုသူနှင့် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများအတွက် [[WP:PG|လမ်းညွှန်ချက်]]တစ်ခု ဖြစ်ပြီး '''[[Special:MyPage|သင့်ကိုယ်ပိုင် အသုံးပြုသူစာမျက်နှာ]]'''နှင့် မရောထွေးပါနှင့်။ <br>[[:en:Wikipedia:User page design center|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ ဒီဇိုင်းလမ်းညွှန်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:USERNAME|အသုံးပြုသူ အမည် မူဝါဒ]]၊ နှင့် [[WP:EDITORS|ဝီကီပီးဒီးယား သုံးစွဲသူများ]]တို့ကိုလည်း ကြည့်ပါ။}}
{{subcat guideline|ပရောဂျက် အကြောင်းအရာ လမ်းညွှန်ချက်|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ|WP:UP|WP:USER|WP:USERPAGE}}
{{nutshell|title=ဤလမ်းညွှန်ချက်|<p>အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများသည် ဆက်သွယ်ရန်နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရန်အတွက် ဖြစ်သည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့် သင့်အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းတို့တွင် အတော်အတန် ပြောင်းသာပြင်သာ ခွင့်ပြုထားသော်လည်း ယင်းတို့သည် လူထုပရောဂျက် စာမျက်နှာများ ဖြစ်ကြပြီး [[WP:ဝီကီပီးဒီးယားက ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ#WEBHOST|ကိုယ်ပိုင် ဝက်ဘ်ဆိုဒ်၊ ဘလော့ဂ်၊ သို့မဟုတ် လူမှုကွန်ယက် ကြားခံနယ်များ မဟုတ်ပါ]]။ ယင်းတို့ကို လူထုအစုအဝေးအတွင်း ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရာတွင် ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် အသုံးပြုသင့်ပြီး မသက်ဆိုင်သော ရည်ရွယ်ချက်များစွာအတွက် သို့မဟုတ် ပရောဂျက်ကို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေါ်စေရန်အတွက် မဟုတ်ပါ။</p>}}
{{Namespaces}}
'''အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ'''သည် အသုံးပြုသူနှင့် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် [[WP:NS|အမည်ညွှန်းများ]]တွင် [[WP:ADMINST|စီမံခန့်ခွဲမှု စာမျက်နှာများ]] ဖြစ်ကြပြီး ဝီကီပီးဒီးယားပေါ်ရှိ အသုံးပြုသူများ စုစည်းမှုနှင့် အကူအညီလုပ်ဆောင်မှုများ၊ အသုံးပြုသူများအကြား ဆက်ဆံရေးနှင့် မျှဝေရာတွင် အသုံးတည့်စေသည်။ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများသည် အဓိကအားဖြင့် လူလူချင်း ဆက်ဆံဆွေးနွေးခြင်း၊ သတိပေးခြင်း၊ စမ်းသပ်ခြင့်းနှင့် မူကြမ်းများ ([[WP:ABOUTSAND|Sandboxes]])အတွက် ဖြစ်ပြီး လိုအပ်ပါက ကန့်သတ်ထားသော ကိုယ်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္တိနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရာ အကြောင်းအရာများ အတွက် ဖြစ်သည်။
ဝီကီပီးဒီးယား ပရောဂျက်များနှင့် ဆီလျော်ပြီး လူထုအဖွဲ့အစည်းမှ လက်ခံနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများကို ဝီကီးပီးဒီးယား သုံးစွဲသူများအတွက် ရရှိနိုင်သည်။ [[WP:ဝီကီပီးဒီးယားက ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ#BLOG|ဝီကီပီးဒီးယားသည် ဘလော့ဂ်တစ်ခု၊ ဝက်ဘ်လွှင့်တင်ပေးသူ၊ သို့မဟုတ် လူမှုကွန်ယက်ဆိုဒ်တစ်ခု မဟုတ်ပါ]]။ ဝီကီပီးဒီးယား [[WP:မူဝါဒများစာရင်း#အကြောင်းအရာ|စာမျက်နှာများ၏ အကြောင်းအရာနှင့် သက်ဆိုင်သော မူဝါဒများ]]သည် အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိပြီး အသုံးပြုသူများအနေဖြင့် ယင်းမူဝါဒများကို လက်ခံလိုက်နာရမည် ဖြစ်သည်။ ယင်းမူဝါဒများကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ယုံကြည်ခံရသော အသုံးပြုသူများကို ချက်ခြင်းအရေးယူဆောင်ရွက်ရန် မလိုအပ်ပါက သူတို့၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွင် <code>{{tls|uw-userpage}}</code> ကို အသုံးပြု၍ ဦးစွာ အကြံပြုရမည် ဖြစ်သည်။
==မှတ်စုများ==
{{reflist|group=Note}}
===တမ်းပလိတ်များ===
* အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများအတွက်
** {{tl|User info}}
** {{Tl|User page}}
** {{Tl|Userpage blue border}}
** {{Tl|Userpage Blue}}
** {{Tl|User page rounded}}
** {{Tl|Userpageblue%26round}}, ''i.e.'', Userpageblue&round
** {{Tl|User page mini}}
** {{Tl|Userpage (no table)}}
** {{Tl|Userpage otheruse}} for a cross-reference to an article
** {{Tl|Userpage bar}} for not mentioning a mirror
* အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများအတွက်
** {{tl|User info talk}}
** {{Tl|Usertalkpage}}
** {{Tl|Usertalkpage blue border}}
** {{Tl|Usertalkpage2}}
** {{Tl|Usertalk bar}} for not mentioning a mirror
* အသုံးပြုသူ အမည်ညွှန်းရှိ မူကြမ်းများအတွက်
** {{Tl|Userspace draft}}
{{ဝီကီပီးဒီးယား မူဝါဒများနှင့် လမ်းညွှန်ချက်များ}}
[[Category:ဝီကီပီးဒီးယားသုံးသူများ]]
kejcsu1ixtu7lkl8uaxmjondal678uz
UTC+09:00
0
64757
753387
357478
2022-08-05T09:20:45Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Tz/utc-infobox}}
[[File:Timezones2011_UTC+9.png|thumb|300x300px|UTC+09 August 2015: Blue (December), Orange (June), Yellow (all year round), Light Blue - Sea areas]]
'''UTC+09:00''' သည် [[UTC offset|UTC time offset ၏]] +09 တွင်ရှိသော အချိန်ဇုန်၏ အမှတ်လက္ခဏာဖြစ်သည်။
ဂျပန်များ သိမ်းပိုက်ထားစဉ်ကာလကတွင် ([[:en:Japanese_occupation_of_British_Borneo|Borneo]]၊ [[ဂျပန်ကိုလိုနီခေတ်|မြန်မာ]]၊ [[:en:Japanese_occupation_of_Hong_Kong|ဟောင်ကောင်]]၊ [[:en:Japanese_occupation_of_the_Dutch_East_Indies|Dutch East Indies]]၊ [[:en:Japanese_occupation_of_Malaya|Malaya]]၊ [[:en:Japanese_occupation_of_the_Philippines|ဖိလစ်ပိုင်]]၊ [[:en:Japanese_occupation_of_Singapore|စင်ကာပူ]]၊ [[:en:French_Indochina|French Indochina]] တို့တွင်) တိုကျိုနှင့် တသမတ်တည်းဖြစ်သော စံတော်ချိန်ကို အသုံးပြုခဲ့ရာသည်မှာ [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]ကျဆုံးသည့် ကာလတိုင်အောင် ဖြစ်သည်။
== နေ့အလင်းရောင် ထိန်းသိမ်းသော အချိန်အဖြစ် (မြောက်ဘက်ကမ္ဘာခြမ်း နွေရာသီ) ==
=== အရှေ့အာရှ ===
* [[မွန်ဂိုးလီးယားနိုင်ငံ|မွန်ဂိုလီးယား]] (နိုင်ငံတဝန်းအများစု) - [[:en:Time_in_Mongolia|မွန်ဂိုလီးယားနိုင်ငံသုံး အချိန်များ]]
== စံတော်ချိန်အဖြစ် (တနှစ်ပတ်လုံး) ==
=== မြောက်အာရှ ===
* [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]] - [[:en:Yakutsk_Time|ယာကုထ်စ် စံတော်ချိန်]]
=== အရှေ့အာရှ ===
* [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]] - [[:en:Japan_Standard_Time|ဂျပန်နိုင်ငံ စံတော်ချိန်]]
* [[ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ|တောင်ကိုရီးယား]] - [[:en:Korea_Standard_Time|ကိုရီးယား စံတော်ချိန်]]
=== အိုးရှန်းနီးယား ===
* [[ပလောင်းနိုင်ငံ]]
=== အရှေ့တောင်အာရှ ===
* [[အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ|အင်ဒိုနီးရှား]] (အရှေ့) - [[:en:Time_in_Indonesia|Indonesia Eastern Time]]
** [[:en:Moluccas|Moluccas]]
** [[:en:Papua_(Indonesian_province)|Papua]] နှင့် [[:en:West_Papua_(province)|West Papua]] (Indonesian New Guinea)
* [[အရှေ့တီမောနိုင်ငံ|အရှေ့တီမော]] - [[:en:Time_in_East_Timor|အရှေ့တီမောနိုင်ငံသုံး အချိန်များ]]
== ကိုးကား ==
{{UTC time offsets}}
[[Category:UTC offset များ]]
fbctokcsc4ive40m63eze5wgbm86iw7
Honky-tonk
0
67228
753334
396429
2022-08-05T04:23:12Z
Aungminkhant180799
104502
ရစ်သမ် ကို ရိုင်သမ် ဟု ပြောင်းလဲ ဖော်ပြ ခဲ့သည်။
wikitext
text/x-wiki
{{underlinked}}
{{retaining title}}
'''Honky-tonk''' အမျိုးအစား၌ တီးလုံးနှစ်ခုနှင့် နောက်ခံတီးလုံး အပါအဝင် စည်းဝါးကျကျတီးခြင်းများပါဝင်သည်။ စတီးဂီတာနှင့် တယောများ အဓိက စိုးမိုးထားသည်။ ပထမဆုံးဂီတအမျိုးအစားကို honky-tonk ဂီတဟုအသိများပြီး piano ၏ပုံစံတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး တေးသွားများနှင့် စည်းဝါးထက် ရိုင်သမ်ကို ဦးစားပေးထားသည်။ ထိုပုံစံသည် piano များဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသည်။
Honky-tonkဂီတသည် boogie-woogie ၏ပုံစံကို လွှမ်းမိုးထားသည်။ Jelly Roll Morton ၏ ၁၉၃၈ မှတ်တမ်းတွင် Honky tonk ဂီတနှင့် Meade Lux Lewis ၏ honky tonk Train Blues ဟု ဖော်ပြထားသည်။ Lewis သည် ၁၉၂၇ မှ ၁၉၅၀ အထိ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ သီချင်းကို Oscar Peterson အပါအဝင် အခြားဂီတသမားများပြန်ဆိုခဲ့ကြသည်။
Honk tonk ၏ပုံစံသည် အစောပိုင်း Rock and roll ပုံစံနှင့် ဆင်တူသည်။ New Orleans မှ Fats Domino သည် honky tonk piano သမားဖြစ်ပြီး သူ၏ Blueberry Hill နှင့် Walking to Orleans ဂီတသီချင်းစာရင်းတွင် ကျော်ကြားခဲ့သည်။
[[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]]မတိုင်မီနှစ်များတွင် ဂီတစက်မှုဇုံက Texas နှင့် Okalahoma မှ honky-tonk ဂီတကို hibilly ဂီတဟုရည်ညွန်းခဲ့သည်။ မကြာသေးမီက ဤဝေါဟာရကို country ဂီတမှ အဓိကသီချင်းများကိုရည်ညွန်းရာမှ ပေါ်လာခဲ့သည်။ western swing စသောဂီတများ ဖွံဖြိုးလာခဲ့သည်။ ထူးခြားချက်မှာ ဂီတ၊ တယော၊ ဘေ့စ်ဂီတာနှင့် စတီးဂီတာများပါဝင်သည်။ အဆိုပုံစံသည် ကြမ်းတမ်း၍နှာသံပါသည်။ Floyd Tillman နှင့် Hank Williams စသောအဆိုတော်သီချင်းရေးဆရာများသည် နမူနာဖြစ်သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် အသံများရှင်းလင်း၍ စူးရှလာခဲ့သည်။ စာသားများသည် အချစ်ကို ဆုံးရှုံးခြင်း၊ သားမယားကို ပြစ်မှားခြင်း၊ အထီးကျန်မှု၊ အရက်စွဲလမ်းခြင်းများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။
၁၉၄၁တွင်ဖြန့်ချိခဲ့သော walking the floor Over You(Ernest Tubb) သည် honky-tonk တည်ဆောက်ရာ၌ အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့သည်။ Tubb သည် ရှေ့ဆုံးမှ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ Tubb သည် Texas မှဖြစ်ပြီး Jimmie Rodgers ၏ဝါသနာရှင်ဖြစ်ကာ western swing ကိုရောနှောခဲ့သည်။ လျှပ်စစ်ဂီတာများကို နှစ်အတော်ကြာတီးခတ်ခဲ့သည်။ သူသည် Nashville သို့ ထိုသံစဉ်ကို ယူဆောင်ခဲ့သည်။ သူသည် Grand Ole Opry ၌ လျှပ်စစ်ဂီတာတီးခတ်သော ပထမဆုံးဂီတပညာရှင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၅၀တွင် honky tonk သည် ရွှေခေတ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ Webb Pierce, Hank Lockln, Leffy Frizzell, Faron Young, George Jones နှင့် Hank Williams တို့နှင့်အတူ ကျော်ကြားလာခဲ့သည်။ ၁၉၅၀အလယ်မှ နောက်ပိုင်းတွင် rockabillyနှင့် Nashville sound တို့သည် honky tonk ၏လွှမ်းမိုးမှုကို အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။
The Rolling Stone ၏ Honky Tonk Women (၁၉၆၉) သည် honky tone ပုံစံကို အခြေခံထားသည်။ honky tonk အရက်ဆိုင်၏ ဂုဏ်သတင်းကျော်စောခြင်းကို ရည်ညွန်းထားသည်။ ၁၉၇၀တွင် outlaw country အမျိုးအစားကို Gary Steward, Waylon Jennings, Willie Nelson, David Allan Coe နှင့် Billy Joe Shaver တို့က ကိုယ်စားပြုခဲ့သည်။
[[Category:ဂီတအမျိုးအစားများ]]
03nclr3xcocwoaun5z2xxp5ock73n8p
ဝီကီပီးဒီးယား:Lua
4
78329
753408
373301
2022-08-05T09:56:29Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Information page}}
{{Namespaces}}
[[Lua (programming language)|Lua]] သည် မြန်မာဝီကီပီဒီးယားတွင် [[mw:Extension:Scribunto|Scribunto]] MediaWiki extension မှတဆင့် ရရှိနိုင်သော ပရိုဂရမ်မင်း ဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်တွင် Lua code အား ဝီကီတိမ်းပလိတ်များကို <nowiki>{{#invoke:}}</nowiki> ဖြင့် embedded လုပ်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ဤ extension သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် support လုပ်ခဲ့သည်။ Lua source code များကို မော်ဂျူး (module) ဟုခေါ်သည့် (ဥပမာ Module:Bananas) စာမျက်နှာတွင် သိမ်းဆည်းထားပြီး <code><nowiki>{{#invoke:Bananas|hello}}</nowiki> ဖြင့် invoke လုပ်နိုင်သည်။
[[Category:ဝီကီပီးဒီးယား မော်ဂျူးများ]]
b9hli48vyja9qqlobvxob048xe0hhu5
မင်းထီး
0
90564
753300
741781
2022-08-04T19:21:52Z
Ryrusnsnam
98638
wikitext
text/x-wiki
{{copyedit}}
{{Refimprove}}
<p>'''မင်းထီး'''(အဂ်လိပ်:Min Hti, သည် ရခိုင်ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ရဲ့ လေးမြို့ခတ်တွင် မင်းတစ်ပါးဖြစ်သည်
ကမ္ဘာပေါ်တွင်ထီးနန်းစိုးစံသက်တမ်းအရှည်ဆုံးအဖြစ်
ဂင်းနစ်မှတ်တမ်းဝင် ပုဂ္ဂိုလ် ၃ ဦးထဲတွင် ရခိုင်ဘုရင် မင်းထီး ပါဝင်နေပါသည်။ သူသည် AD 1279 မှ AD1374 ထိ ၉၅ နှစ်တိုင်တိုင်ထီးနန်းစိုးစံခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
<p>သက္ကရာဇ် ၆၄၁ မှ ၇၃၆ အထိ ရခိုင်ပြည် (လောင်းကြက်မြို့တော်) ၌ အုပ်စိုးသော ရခိုင်ဘုရင် “မင်းထီး” သည် အလွန်တရာ ဖြောင့်မတ်၏။
သူထုတ်ထားသော အမိန့်တရပ်ကား
<p>“သားမကောင်းလျှင် အဖကို စီရင်ရမည်၊
<p>သမီးမကောင်းလျှင် အမိကို၊
<p>မယားမကောင်းလျှင် လင်ကို၊
<p>တပည့်မကောင်းလျှင် ဆရာကို၊
<p>ကျွန်မကောင်းလျှင် သခင်ကို စီရင်ရမည်” ဟူ၍ ဖြစ်သည်။
ထိုအမိန့်တော်ကို ရခိုင်ဘုရင် “မင်းထီး”၏ ဦးရီးတော် အနန္တဘယ အမတ်ကြီးက ရခိုင်ဘုရင် “မင်းထီး” ရင်ခွင်ပိုက်အရွယ်ကတည်းက ထုတ်ပြန်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
တနေ့တွင် သူဌေးနှစ်ယောက်၏ ကျွန်များသည် အခြားသူ၏ နွားကို ခိုးယူသတ်စားကြ၏။ ထိုအကြောင်းကို သူဌေးသိသော် အသတ်ခံရမည်ကို ကြောက်သည့်အတွက် ဘုရင့်ဦးရီးတော် အနန္တဘယအမတ်ကြီးကတော်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီး အပြစ်မှလွတ်စေကြောင်း တံစိုးလက်ဆောင်များဖြင့် လာဘ်ထိုးသည်။ အမတ်ကြီးကတော်ကလည်း ဘုရင် “မင်းထီး” အနေဖြင့် သူ၏ ဦးရီးတော်ကို မပြစ်မပေးတန်ကောင်းဟု တွေးထင်ကာ ထိုသူဌေးလာဘ်ထိုးသည့် တံစိုးလက်ဆောင်များကို လက်ခံထားလိုက်၏။
တရားခံများကို စစ်လေသော် ဦးရီးတော်အနန္တဘယ၏ ကျွန်များဖြစ်သည်ဟု လျှောက်တင်သည်။ အမတ်ကြီးခမျာမှာလည်း ဇနီးဖြစ်သူက လက်ခံပြီးသည်ဖြစ်ရာ ဟုတ်ပါသည်ဟု ဝန်ခံလိုက်လေ၏။ ထိုအခါ ဘုရင်မင်းထီးသည် အခြားအမတ်များနှင့် တိုင်ပင်ကာ “ငါတို့ မင်း မည်သည်မှာ မည်သူ့မျက်နှာကိုမှ မထောက်နိုင်” ဟု ဆိုကာ ဦးရီးတော်ကို သူသတ်တို့လက်အား ပို့လေ၏။
တခါသော် မင်းမှုထမ်း၊ အမတ် စသူတို့သည် ကွမ်းစားပြီးလျှင် ပေကျံနေသည့် ထုံးများကို နန်းတော်တိုင်များတွင် အမှတ်တမဲ့သုတ်လေ့ရှိသည်။ ဘုရင် “မင်းထီး” မြင်သော် “နောင် - နန်းတော်တိုင်တွင် ထုံးသုတ်သူကိုတွေ့လျှင် သုတ်သည့်လက်ချောင်းကို ဖြတ်မည်” ဟု အမိန့်တော်မှတ်လေသည်။
တနေ့၌ ဘုရင် “မင်းထီး” ကိုယ်တိုင် နန်းတော်တိုင်တွင် လက်ညှိုးဖြင့် အမှတ်တမဲ့ ထုံးသုတ်မိ၏။ မြင်သော အမတ်တပါးက အချိန်၊ နာရီနှင့်တကွ မှတ်ထားလိုက်လေ၏။ ထိုထုံးသုတ်ရာကို ဘုရင် “မင်းထီး” မြင်သော် စစ်မေးရာ မှတ်တမ်းယူထားသော အမတ်ကလည်း ဘုရင်ကိုယ်တိုင်သုတ်ကြောင်း အချိန်နှင့်တကွလျှောက်တင်သောအခါ ဘုရင် “မင်းထီး” သည် အများရှေ့မှာပင် မိမိ၏ လက်ညှိုးကို သန်လျက်ဖြင့် ဖြတ်လိုက်လေသည်။
(လောင်းကြက်မြို့အနီး နန်းကျအရပ်တွင် ဘုရားရုပ်တုတဆူရှိလေရာ ရှေးက လက်ယာဘက်တွင် လက်လေးချောင်းသာရှိသည်။ လက်ညှိုးမပါချေ။ ရခိုင်ဘုရင် “မင်းထီး”အား အစွဲပြုပြီး အထိမ်းအမှတ်အဖြစ်ပြုလုပ်ထားခဲ့ဟန်တူသည်။)
တခါကလည်း ဘုရင် “မင်းထီး” သည် မိမိ၏ ကျေးကျွန်တယောက်ကို အမတ်ကြီးရာထူးခန့်လေ၏။ ထိုအခါ မိဖုရားဖြစ်သူက မိမိ၏မောင်သည် မင်းမျိုးမင်းနွယ်ဖြစ်သည့်အတွက် ထိုနေရာကို ခန့်သင့်ကြောင်းလျှောက်၏။ ဘုရင် “မင်းထီး”က မိမိခန့်အပ်သော သူသည် “ကျေးကျွန်တော်ဖြစ်သော်လည်း ပညာအရည်အချင်းနှင့် ပြည့်စုံသောကြောင့် ခန့်ထားပေသည်” ဟု မိန့်တော်မူသည်။ မိဖုရားက မယုံသည့်အတွက် ထင်ရှားအောင်ပြမည်ဟုဆိုကာ မိဖုရားရှေ့တွင်ပင် ထိုသူနှစ်ယောက်ကို “နန်းတော်အောက်တွင် ခွေးမတကောင် ခွေးငယ်များမွေးလျက်ရှိသည်။ သွား၍ ကြည့်ကြချေ” ဟု စေလွှတ်တော်မူလိုက်၏။
မိဖုရား၏ မောင်ဖြစ်သူကား ဘုရင်၏ အထင်ကြီးမှုကိုရရန် အလျင်အမြန်ပြေးကြည့်ပြီး ပြန်လာ၏။ ဘုရင် "မင်းထီး" က အမတ်အဖြစ်ခန့်အပ်ခြင်းခံထားရသည့် ကျေးကျွန်က အလကားသဖြင့်မကြည့်ခိုင်းရာဟု တွေးဆ၍ အရာရာကိုစေ့စပ်စွာမှတ်သားပြီးမှ ဘုရင်ရှိရာသို့ ပြန်လာ၏။ ဘုရင် “မင်းထီး” သည် အလျင်ပြန်လာသော မိဖုရားမောင်တော်အား “ခွေးများ မွေးပြီလော” ဟုမေးရာ “မွေးပါပြီ”ဟု လျှောက်၏။ ဘုရင်က “ဘယ်နှစ်ကောင် မွေးသလဲ” ထပ်မေးရာ မဖြေနိုင်၍ ပြေးဆင်းပြီး ရေတွက်၊ ပြန်ရောက်မှ ခွေးကလေးမည်မျှဟု လျှောက်နိုင်လေ၏။ တဖန် အထီး မည်မျှ၊ အမ မည်မျှ၊ မည်သည့်အရောင်က မည်မျှ စသည်ဖြင့် မေးခွန်းတိုင်းကို သွားကြည့်ပြီး ပြန်လာမှသာ လျှောက်ထားဖြေဆိုနိုင်လေ၏။
ဤအတောအတွင်း ဘုရင် “မင်းထီး” အမတ်အဖြစ်ခန့်အပ်ခြင်းခံထားရသူ ပြန်ရောက်လာ၍ ယခင်နည်းအတိုင်း မေးခွန်းများကို မေးတော်မူရာ မိဖုရား၏ မောင်ကဲ့သို့ အခေါက်ခေါက်အခါခါ ပြန်သွားကြည့်စရာမလိုဘဲ အလုံးစုံပင် သေချာစေ့ငုံပြတ်သားစွာ လျှောက်ထားနိုင်လေ၏။
ထိုအခါ ဘုရင် “မင်းထီး” က “ကဲ - မိဖုရား၊ မည်သူသည် အမတ်ရာထူးနှင့် ထိုက်တန်ကြောင်း အသင်ကိုယ်တိုင်မြင်ရ၊ ကြားရပြီ မဟုတ်လော” ဟု မိန့်တော်မူမှ မိဖုရားသည် ကျေနပ်သွားလေတော့သတည်း။
==ကိုးကားချက်များ==
<references/>
*အမျိုးသားပညာဝန် ဦးဖိုးကျားရေးသားသော မြန်မာ့ဂုဏ်ရည် ရာဇဝင်ဖတ်စာ စာအုပ်၊စာမျက်နှာ ၅၇၊ တရားစောင့်သော ရခိုင်မင်းတပါး ဆောင်းပါးအား ပြန်လည်တင်ပြခြင်းဖြစ်သည်။
* https://my.pcloud.com/publink/show?code=rJKctalK{{Dead link|date=December 2021 }} ( မြန်မာ့ဂုဏ်ရည် ရာဇဝင်ဖတ်စာ စာအုပ် )
*ဂင်းနစ်မှတ်တမ်းများ
* http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/longest-ever-reigns
{{ရခိုင်ဘုရင်များ}}
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]]
1vn5zdofn2iunjm7z1w289m0his8gez
မြူလူမျိုး
0
94520
753352
740899
2022-08-05T05:17:36Z
জাবিরটটক
89843
wikitext
text/x-wiki
{{Multiple issues|
{{expert needed}}
{{POV}}
}}
{{Infobox ethnic group
| group = မြူလူမျိုး
|other_names = မရူစာ၊ မရူ၊ မြို ၊ မြုံ
| image = Mru family in traditional household.jpg
| image_caption = မြူ မိသားစု
| total = ၈၀,၀၀၀–၈၅,၀၀၀
| total_year = ၂၀၀၄
| total_source = ခန့်မှန်း
| total_ref =
| regions = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] ([[ရခိုင်ပြည်နယ်]])၊ [[ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]] ([[စစ်တကောင်းတောင်တန်းဒေသ]])၊ [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] (အနောက်ဘန်ဂေါ)
| region1 = {{flag|Myanmar}}
| pop1 = ၁၂,၀၀၀
| ref1 = <ref name="Hattaway 2004 195">{{cite book|last=Hattaway|first=Paul|title=Peoples of the Buddhist World: A Christian Prayer Diary|date=2004|publisher=William Carrey Library|location=Pasadena, CA|isbn=9780878083619|page=195|url=http://asiaharvest.org/wp-content/themes/asia/docs/people-groups/.../Mru.pdf|access-date=29 August 2018|archive-date=15 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140515034641/http://asiaharvest.org/wp-content/themes/asia/docs/people-groups/.../Mru.pdf|url-status=dead}}</ref>
| region2 = {{flag|Bangladesh}}
| pop2 = ၂၀,၀၀၀–၂၅,၀၀၀
| ref2 = <ref name="Hattaway 2004 195"/>
| region3 = {{flag|India}}
| pop3 = ၂၀,၀၀၀
| ref3 = <ref name="Hattaway 2004 195"/>
| languages = [[မြို(မရူစာ)ဘာသာစကား|မရူဘာသာစကား]]<ref name="Lewis, Simons, and Fennig">{{cite web|last=Lewis, Simons, and Fennig|first=M. Paul, Gary F. and Charles D.|title=Ethnologue: Languages of the World|url=https://www.ethnologue.com/language/mro/***EDITION***|publisher=SIL International|accessdate=2 April 2014}}</ref><br>[[ဘင်္ဂါလီဘာသာစကား|ဘင်္ဂါလီ]]<br>[[ဗမာ ဘာသာစကား|ဗမာ]]
| religions = [[နတ်ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု]]၊ [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]] နှင့် [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]],[[မြိုကရာမာ ဘာသာ]], [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]<ref>https://archive.ph/2022.08.03-191035/https://hillvoice.net/conversion-of-jumma-people-to-islam-in-cht-1/amp/</ref>
| related_groups = [[ချင်းလူမျိုး]]
| footnotes =
}}
'''မြူ လူမျိုး'''၊ မြုံလူမျိုး သို့မဟုတ် '''မြိုလူမျိုး''' ({{lang-en|Mro}}; {{lang-bn|মুরং}})၊ '''မြိုစာ /မြူစာလူမျိုး''' ဟုမိမိကိုယ် ကိုယ် ခေါ်ဆိုကြသူများသည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊[[ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ]]နှင့် [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နယ်စပ်တလျောက်တွင် နေထိုင်ကြသော လူမျိုးစု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ <!--- ချင်းလူမျိုးတွင် ပါဝင်သည့် လူမျိုးစု ဖြစ်သည်။---> မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းတွင် အများစု နေထိုင်ကြပြီး [[ချင်းပြည်နယ်]] တောင်ပိုင်းနှင့် [[ရခိုင်ပြည်နယ်]] မြောက်ပိုင်းတို့တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် [[စစ်တကောင်းတောင်တန်းဒေသ]]တွင် နေထိုင်ကြပြီး ရန်ဂါမတီခရိုင်နှင့် ဘင်ဒရိုဘင်ခရိုင်တို့တွင် အများဆုံး နေထိုင်ကြသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဖက်တွင် [[အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ်]]တွင် နေထိုင်ကြသည်။<ref name="Hattaway 2004 195"/>
[[File:PICT0360 Burma Chin State Traditional Village (7864250886).jpg|thumb|ချင်းပြည်နယ်ရှိ မြူရွာတစ်ခု|alt=]]
မြူလူမျိုးဟူသော စကားလုံး အရေးအသားနှင့် ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲ ခြင်း သည် မူလအမည်နာမဖြစ်သည် မြူ အသံထွက် ကို ရခိုင်တို့က ယင်းနှင့်နီးစပ်သော အသံ မြို ဟု ခေါ် ဆိုပြီး ဗမာတို့ကမူ" မြို "ကို "မျို"ဟုပင် အသံထွက်ကြသည်။ အကျယ်အဝင့်ကို [[ရှေးဟောင်းမြိုလူမျိုး|ရှေ့ဟောင်းမြိုလူမျိုး]] တွင်ကြည့်ရှု့လေ့လာ၍ပါ
သည်။
== ကိုးကား ==
<ref>Maternal Morbidity and Mortality among Indigenous People in Bangladesh: A Study of the Mru Community </ref>
{{reflist}}
[[Category:မြန်မာနိုင်ငံလူမျိုးများ]]
[[Category:ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ လူမျိုးများ]]
sopyjpmnfjd0f1qm2c72mbegqycaelg
အာကီဟီတို
0
98366
753389
719315
2022-08-05T09:21:50Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty
|honorific_prefix = [[His Excellency]]
|name = အာကီဟီတို
|honorific_suffix = [[Emperor of Japan]]
|image = File:Emperor Akihito cropped 2 Barack Obama and Emperor Akihito 20140424.jpg
|caption = The Emperor in 2014
|succession = ဂျပန်ဧကရာဇ်
|reign = ၇ ဇန်နဝါရီ ၁၉၈၉ – ၃၀ ဧပြီ ၂၀၁၉ (est.)
|coronation = ၁၂ နိုဝင်ဘာ ၁၉၉၀
|cor-type = Japan
|predecessor = [[:en:Hirohito|ဧကရာဇ် ရှိုဝါ]]
|suc-type = Heir apparent
|successor = [[နာရူဟီတို]]
|reg-type = {{nowrap|[[:en:Prime Minister of Japan|ဝန်ကြီးချုပ်များ]]}}
|regent = {{List collapsed|title=''See list''|1=Noboru Takeshita<br>Sōsuke Uno<br>Toshiki Kaifu<br>Kiichi Miyazawa<br>Morihiro Hosokawa<br>Tsutomu Hata<br>Tomiichi Murayama<br>Ryutaro Hashimoto<br>Keizō Obuchi<br>Yoshirō Mori<br>Junichirō Koizumi<br>[[ရှင်ဇို အာ့ဘဲ့]]<br>Yasuo Fukuda<br>Tarō Asō<br>Yukio Hatoyama<br>Naoto Kan<br>Yoshihiko Noda<br>[[ရှင်ဇို အာ့ဘဲ့]]}}
|succession2 = <!--[[Daijō Tennō]]-->
|reign2 = <!--30 April 2019 – present-->
|predecessor2= <!--[[Kōkaku]]-->
|spouse = {{marriage|မီချီကို ရှိုဒါ|10 April 1959}}
|issue = {{plain list|
* နာရူဟီတို (ဂျပန်အိမ်ရှေ့မင်းသား)
* ဖူမီဟီတို (မင်းသား အာကီရှီနို)
* ဆာယာကို ကူရိုဒါ
}}
|full name = {{nihongo|Akihito|明仁}}
|house = ဂျပန် ဧကရာဇ် အိမ်တော်
|father = ဧကရာဇ် ရှိုဝါ
|mother = ဧကရီ ကိုဂျန်း
|birth_date = {{birth date and age|1933|12|23|df=y}}
|birth_place = တိုကျို ဧကရာဇ် နန်းတော်၊ [[တိုကျိုမြို့]]၊ [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]
|death_date =
|death_place =
|signature = Heisei shomei.svg
}}
{{nihongo|'''အာကီဟီတို'''|明仁|extra={{IPA-ja|akiçito|lang}}; {{audio|En-us-Akihito from Japan pronunciation (Voice of America).ogg|English pronunciation}}; born 23 December 1933}}သည် ယခုလက်ရှိ [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]ပြည့်ရှင်ဖြစ်သည်။ သူ့၏ဖခမည်းတော် နတ်ရွာစံသည့် (1989-2019) ၁၈၉၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်နေ့မှစ၍ ကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ ဂျပန်ထီးနန်းဆက်ခံမှု စည်မျဉ်းအရ သူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အရှည်ကြာဆုံးသော မင်းဆက်၏ ၁၂၅ ယောက်မြောက်သော မင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။
ဂျပန်အစိုးရ၏ ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ကြေညာချက်အရ အာကီဟီတို ဘုရင်မင်းမြတ်သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ထီးနန်းကို စွန့်လွတ်မည်ဖြစ်သည်။<ref name=":0">{{cite news |last=Enjoji |first=Kaori |date=1 December 2017 |title=Japan Emperor Akihito to abdicate on April 30, 2019 |url=http://edition.cnn.com/2017/11/30/asia/japan-emperor-akihito-abdication-intl/index.html |work=CNN |location=Tokyo |access-date=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈}}</ref>
== ဘဝ ==
အကီဟီတိုကို ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျိုမြို့ရှိ တိုကျို ဧကရာဇ် နန်းတော်အတွင်းမှာ ဖွားမြင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဧကရာဇ် ရှိုဝါ(ဟီရိုဟီတို)နှင့် ဧကရီ ကိုဂျန်း (နာဂါကို)တို့၏ အကြီးဆုံးသားတော်လည်း ဖြစ်သည်။ မင်းသားဘွဲ့တော်မှာ ဇုဂူး(ဇုဂူး-နို-မီယာ)ဖြစ်ပြီး သီးသန်းဆရာဖြင့် သင်ကြားခဲ့ပြီး ပီယာကျောင်း(ဂါကူရှုအင်း)တွင် ၁၉၄၀ မှ ၁၉၅၂ ခုနှစ်အထိ တက်ရောက်ခဲ့သည်။<ref name='officialbio'>{{cite web |url=http://www.kunaicho.go.jp/e03/ed03-01.html |title=Their Majesties the Emperor and Empress |access-date=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ |year=2002 |publisher=Imperial Household Agency |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071201092521/http://www.kunaicho.go.jp/e03/ed03-01.html |archive-date=1 December 2007 |deadurl=yes |df=dmy }}</ref> အင်ပါယာမိသားစု၏ အခြားသော ဆက်ခံသူများနှင့် မတူပဲ သူသည် တပ်မတော်အရာရှိအဖြစ် ပြန်တမ်းဝင်ခန့်အပ်ခြင်းကို ဖခင်ဖြစ်သူ ဟီရိုဟီတို၏ တောင်းဆိုမှုကြောင့် လက်မခံခဲ့ပေ။
၁၉၄၅ ခုနှစ် မတ်လအတွင်း အမေရိကန်တို့ တိုကျိုမြို့အား ဗုံးကြဲစဉ် အကီဟီတိုသည် သူ၏ညီငယ်ဖြစ်သူ မင်းသား မာဆာဟီတိုနှင့် မြို့တော်မှ ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွေ့ပြောင်းခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း အမေရိကန်တို့ ဂျပန်အား သိမ်းပိုက်ထားစဉ်ကာလအတွင်း မင်းသား အကီဟီုတိုသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာနှင့် အနောက်တိုင်းသားတို့၏ အပြုအမှုတို့ကို အဲလိဇဘတ် ဂရေး ဗီနင်းထံမှ သင်ကြားခဲ့သည်။ သူသည် တိုကျိုရှိ ဂါကူရှုအင်တက္ကသိုလ်တွင် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဌာနတွင် သင်ကြားခဲ့သော်လည်း ဘွဲ့အား ယူခဲ့ခြင်းမရှိပေ။
အကီဟီတိုသည် မျိုးရိုးစဉ်မွေ ထီးနန်းဆက်ခံမှုအရ ဖွားမြင်တော်မူစဉ်ကတည်းကပင် ထီးမွေနန်းလျာအတွက် ဖြစ်ပြီးသားပင်ဖြစ်သည်။ တရားဝင် အိမ်ရှေ့မင်းသား ခန့်အပ်ခြင်းကို တိုကျို အင်ပါယာနန်းတော်တွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ပြလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ဒုတိယမြောက် အဲလိဇဘတ်ဘုရင်မ ဘိတ်သိတ်ခံယူပွဲ အခမ်းအနားကို ဂျပန်နိုင်ငံ ကိုယ်စားပြု တက်ရောက်ခဲ့သည်။<ref name='officialbio'/>
အိမ်ရှေ့မင်းသား အကီဟီတိုနှင့် အိမ်ရှေ့မင်းသမီး မီချီကိုတို့ဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၃၇ နိုင်ငံကို တရားဝင် လည်ပတ်ခဲ့ ကြသည်။ သူသည် တော်ဝင်မိသားစုကို ဂျပန်ပြည်သူများနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စေလိသော ဆန္ဒရှိခဲ့သည်။<ref>[https://www.nytimes.com/1971/11/14/archives/those-apprentice-kings-and-queens-who-may-one-day-ascend-a-throne.html?sq=akihito%2520%2520and%2520Windsor&scp=1&st=cse "Those Apprentice Kings and Queens Who May – One Day – Ascend a Throne,"] ''The New York Times.'' 14 November 1971.</ref>
၁၉၈၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်နေ့ ဧကရာဇ် ဟီရိုချီတို နတ်ရွာစံပြီးနောက်ပြီး အကီဟီတိုသည် ထီးနန်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာ® ဘိသိတ်ခံယူပွဲကို ၁၉၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလာ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။® ၁၉၉၈ ခုနှစ် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းအား သွားရောက်လည်ပတ်စဉ် [[:en:The Most Noble Order of the Garter|UK Order of the Garter]] အား ချီးမြှင့်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။
၂၀၀၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့ မွေးနေ့ပွဲတော်ကျင်းပစဉ် မီဒီယာများနှင့် တွေ့ဆုံရာ၌ သတင်းထောက်တစ်ယောက်မှ ကိုရီးယားအရေး တင်းမာမှုအား မေးမြန်းရာ ဘုရင်းမင်းမြတ်မှ ဆိုခု နီဟွန်ဂျီ၌ ဧကရာဇ် ခမ်မူ(၇၃၆–၈၀၆)၏ မိခင်သည် ဘက်ဂျီဘုရင် မူယောင်းနှင့် သွေးသားတော်စပ်သဖြင့် သူအနေဖြင့် ကိုရီယားများနှင့် သွေးသားမကင်းသလို ခံစားရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.kunaicho.go.jp/epress/epress-01-12.html |title=Press Conference on the Occasion of His Majesty's Birthday |publisher=Imperial Household Agency |access-date=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈ |archive-url=https://web.archive.org/web/20080525113304/http://www.kunaicho.go.jp/epress/epress-01-12.html |archive-date=25 May 2008 |deadurl=yes |df=dmy }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/interrogation/2016/08/will_the_japanese_akihito_be_allowed_to_abdicate.html |title=What Does the Japanese Emperor Do? And will Japan let him stop doing it? |first=Isaac |last=Chotiner |publisher=Slate |date=8 August 2016}}</ref>
ဧကရာဇင် အာကီဟီတိုသည် ဆီးကျိတ်ကင်ဆာကြောင့် ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရသေးသည်။<ref>{{cite news|title=Akihito has successful cancer operation|date=18 January 2003|publisher=BBC|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/2671271.stm|work=BBC News|access-date=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈}}</ref>
၂၀၁၁ ခုနှစ် တိုဟိုကူငလျင်နှင့် ဆူနာမီတိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ရပ်တွင် လည်းကောင်း၊ ဖူကူရှီးမား နျူကလီးယား ဖြစ်ရပ်တွင် ရုပ်မြင်သံကြားမှတဆင့် သမိုင်းဝင် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ကာ<ref>{{Cite news|url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/16/japan.disaster/index.html?hpt=T1#|title=Six days later, Japanese still confronting magnitude of quake crisis|publisher=CNN|date=29 April 2011}}</ref> ပြည်သူများအား တဦးနှင့် တစ်ဦး ရိုင်းပင်းကူညီရင်း မျှော်လင့်ချက်များ စွန့်မပစ်လိုက်ကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|url=http://www.kunaicho.go.jp/e-okotoba/01/address/tohokujishin-h230316-mov.html|title=Message from His Majesty The Emperor|last=|first=|date=16 March 2011|website=|publisher=The Imperial Household Agency|access-date=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈}}</ref> ထို့ပြင် ဘုရင်မင်းမြတ်နှင့် မိဖုရားတို့သည် ပြည်သူများအား မျှော်လင့်ချက် ရှင်သန်စေရန် ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ယာယီဒုက္ခသည်စခန်းသို့ သွားရောက်ကာ ဒုက္ခသည်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့ သနားဂရုဏာပြသည့် အဖြစ်အပျက်သည် ဖြစ်တောင့်ဖြစ်ခဲ့ အဖြစ်အပျက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ဧကရာဇ်မင်းမြတ်မှ တော်ဝင်မိသားစုအား ပြည်သူများနှင့် ပိုမိုနီးစပ်မှုရှိစေရန် ကြိုးပမ်းခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref>[http://english.ntdtv.com/ntdtv_en/news_asia/2011-03-31/japanese-Emperor-visits-evacuation-center.html Japanese Emperor visits evacuation center] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120314011601/http://english.ntdtv.com/ntdtv_en/news_asia/2011-03-31/japanese-Emperor-visits-evacuation-center.html |date=14 March 2012 }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင်လည်း မင်းကြီးသည် နျူမိုးနီးယားရောဂါကြောင့် ဆေးရုံတက်ခဲ့ရသေးသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Emperor Akihito leaves Tokyo hospital|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-15868000|accessdate=၅ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၈|newspaper=BBC News|date=24 November 2011}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီတွင်လည်း ဧကရာဇ်မင်းမြတ်သည် နှလုံးနှင့်ပတ်သက်သော စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး<ref>{{cite news|url=http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120201p2g00m0dm109000c.html|archive-url=https://archive.is/20120714073820/http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120201p2g00m0dm109000c.html|dead-url=yes|archive-date=14 July 2012|title=Emperor Akihito to have coronary examination|newspaper=Mainichi Daily News|date=1 February 2012|accessdate=5 November 2018|archivedate=14 July 2012|archiveurl=https://archive.is/20120714073820/http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120201p2g00m0dm109000c.html}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် နှလုံးနှင့်ပတ်သက်သော ခွဲစိတ်မှုကို အောင်မြင်စွာ ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2012/02/18/world/asia/japan-Emperor-surgery/index.html?hpt=hp_t3|work=CNN|title=Report: Japan's Emperor undergoes successful cardiac bypass|date=18 February 2012}}</ref>
== ထီးနန်းဆက်ခံခြင်း ==
၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် အင်ပါယာမင်းမြတ်သည် သူ့သားငယ်၏ တတိယမြောက် ကလေးဖြစ်သော ပထမဆုံးသော မြေယောက်ျားလေးဖြစ်သော မင်းသား ဟီဆာဟီတို ဖွားမြင်သည့် ပွဲအား ကျင်းပခဲ့သည်။ မင်းသား ဟီဆာဟီတိုသည် ဂျပန်အင်ပါယာ မိသားစုအတွင်း ၄၁ နှစ်ကြာမှ (ဖခင်ဖြစ်သူ မင်းသား အာကီရှီနိုပြီးလျှင်) ပထမဆုံး မွေးဖွားခဲ့သော သားယောက်ျားလေး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ဤသည်မှ အိမ်ရှေ့မင်းသား နာရူဟီတိုတွင် မင်းသမီး အိုက်ကို တစ်ပါးသားလျှင် ဖွားမြင်ရာ ဂျပန်ထီးနန်းဆက်ခံမှု ပြဿနာမှ ရှောင်လွှဲနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ မင်းသား ဟီဆာဟီတို ဖွားမြင်လာမှုသည် မင်းသမီး အိုက်ကိုအား ဂျပန်ထီးနန်းဆက်ခံနိုင်စေရန် ဥပဒေအား ပြောင်းလဲရန် အဆိုပြုမှုအား ခေတ္တဆိုင်းငံ့ထားစေခဲ့သည်မှာ မင်းသမီး ကီကို တတိယမြောက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သော ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းကပင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last1=Yoshida|first1=Reiji|title=Life in the cloudy Imperial fishbowl|url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/27/reference/life-in-the-cloudy-imperial-fishbowl/|accessdate=28 May 2017|work=Japan Times|date=27 March 2007}}</ref>
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
{{Lifetime|၁၉၃၃| |}}
[[Category:ဂျပန် ဘုရင်များ]]
jpx15ayd60pph3p16y1akk6hgb0lndj
ဆွေးနွေးချက်:နန်းမတော်မယ်နု
1
98589
753347
448295
2022-08-05T04:51:00Z
LADY ACK
100930
/* နန်းမတော်မယ်နု */ အပိုင်းသစ်
wikitext
text/x-wiki
"ဆားတောင်မငါး" ဆိုတာ ရွာနာမည်ပါ။ နန်းမတော်မယ်နုရှင်းတမ်းမှာ အရေအတွက်တွေကို စာသားနဲ့ရေးထားလို့ ဒီမှာ ဂဏန်းနဲ့ လိုက်ထည့်တဲ့အခါ လွဲသွားတာပါ။ "ငါး" က အရေအတွက် မဟုတ်ပါဘူး။ [[User:Htoo Ra Aung|Htoo Ra Aung]] ([[User talk:Htoo Ra Aung|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၁၆၊ ၂၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၁၉ (UTC)
== နန်းမတော်မယ်နု ==
ဘိုးတော်မင်းတရား နတ်ရွာမစံခင် ပန်းတောင်နဲ့ ထိမ်းမြှားတာဖြစ်လို့ ခုနှစ်တွေက လွဲနေတယ်ထင်ပါတယ် [[အသုံးပြုသူ:LADY ACK|LADY ACK]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:LADY ACK|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၅၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
cionb6gbpavd210tgppvxxsbshunjti
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:RalvahKaset
3
123589
753362
491831
2022-08-05T06:27:01Z
QueerEcofeminist
48651
[[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pichnat Thong]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:RalvahKaset]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Pichnat Thong|Pichnat Thong]]" ကို "[[Special:CentralAuth/RalvahKaset|RalvahKaset]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Pichnat Thong ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [http://unicode.today/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၂၂၊ ၁၀ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၉ (UTC)
p30udd4l9uo80n3i2rp7o19hkw72dlo
ကီမီဂါယို
0
133066
753380
745397
2022-08-05T08:57:02Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{rough translation|date=29 Jul 2021}}
{{Infobox anthem
|title=''君代よ''
|transcription = "ကီမီဂါယော့"
|english_title = His Imperial Majesty's Reign
|image = Kimigayo.score.svg{{!}}border
|image_size =
|caption = Score of "Kimigayo"
|prefix = အမျိုးသား
|country = {{flag|Japan}}
|author=ဝါကာ ကဗျာ
|lyrics_date = <br /> ဟေဣယန်ခေတ် (၇၉၄–၁၁၈၅)
|composer = ယိုရှိဆ အိုခု နှင့် အခိမိုရိ ဟယရှိ ( ဖရန့်အက်စ်ကာ
|music_date = ၁၈၈၀)
|adopted = ၁၈၈၈ (''de facto'', by the [[:en:Empire of Japan|ဂျပန် အင်ပါယာ]]); ၁၃ ဩဂုတ်လ ၁၉၉၉ခုနှစ် (''de jure'')
|until = ၁၉၄၅ ([[ဂျပန် အင်ပါယာ]])
|sound = Kimi ga Yo instrumental.ogg
|sound_title = "ကီမီဂါယော့" (တီးလုံး)
}}
{{Listen|filename=Kimi ga Yo 1930.ogg|title="Kimigayo" (chorus)|description=1930 recording of Kimigayo|filename2=Kimi ga Yo (Fenton).mid|title2=Instrumental|description2=Midi rendition of Fenton's original}}
{{Template:Nihongo|ကီမီဂါယို|[[wikt:君が代|君が代]]||{{IPA-ja|kimiɡajo|language}}; "His Imperial Majesty's Reign's Reign"}}သည် ဂျပန်ပြည်၏ [[နိုင်ငံတော်သီချင်း]] ဖြစ်သည်။ ကီမီဂါယော့ တွင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတော်သီချင်းစာသားများထဲတွင် သက်တမ်းရင့်သည့် သီချင်းစာသားဖြစ်သကဲ့သို့ စကားလုံး ၃၂လုံးသာပါဝင်သော ကမ္ဘာအတိုဆုံး စာသားဖြစ်သည်။ ဤ[[ တေးရေး |စာသားများ]]ကို ဝါကာကဗျာမှ ကူးယူရေးသားခြင်းဖြစ်ပြီး ''{{Template:Transl|ja|[[Waka (poetry)|waka]]}}''o [[ Heian ကာလ |ဟေဣယန်ခေတ်]] (၇၉၄–၁၁၈၅),အမည်မသိစာဆိုတစ်ဦးရေးသားခဲ့သည်။<ref>{{Template:Cite web|url=http://nationalanthems.me/japan-kimigayo|title=Japan – Kimigayo}}</ref> and the current melody was chosen in 1880, replacing an unpopular melody composed by [[ John William Fenton |John William Fenton]] eleven years earlier. While the title "Kimigayo" ဘာသာပြန်ကြည့်လျှင် "ဧကရာဇ်မင်းမြတ်နန်းစံပြီ ", no official translation of the title or lyrics has been established in law.<ref>{{Template:Cite news|title=Elementary schools face new mandate: Patriotism, 'Kimigayo'|date=2008-03-29|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20080329a3.html|work=The Japan Times Online}}</ref>
၁၈၈၈ မှ ၁၉၄၅ အထိ "ကီမီဂါယို" သည်ဂျပန်အင်ပါယာ၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၅ခုနှစ် [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်|ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင်]] လက်နက်ချ ပြီးနောက်အင်ပါယာပြိုကွဲသွားသည့်အခါ ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၄၅ တွင် ၎င်းသီချင်းကို ဆက်လက်သီဆိုခဲ့ကြသည်။ ဤ ဆက်ခံသူပြည်နယ် သည် ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီ ဖြစ်ခဲ့ပြီးထို မူဝါဒ သည် ဧကရာဇ် [[အချုပ်အခြာအာဏာ]] ကိုအခြေခံသည့်စနစ်မှ လူကြိုက်များသောအချုပ်အခြာအာဏာ ကိုအခြေခံသည့်စနစ်သို့ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ သို့သော် [[ဟီရိုဟီတို|ဧကရာဇ် ဟီရိုဟီတို]] နေရာဖယ်ရှားမခံခဲ့ရသကဲ့သို့ "ကီမီဂါယို"သည်လည်း အမျိုးသား ''အတိုက်အခံ'' နိုင်ငံတော်သီချင်းအဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင်နိုင်ငံတော်အလံနှင့်နိုင်ငံတော်သီချင်း ဆိုင်ရာအက်ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်သည် ၎င်းတို့ကို နိုင်ငံတော်၏ တရားဝင် ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့နှင့်နိုင်ငံတော်သီချင်းအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုလိုက်ပါသည်။
== မျက်မှောက်ခေတ်အမြင် ==
တီဗီ Asahi အားဖြင့်ကောက်ယူတဲ့စစ်တမ်းအရအများစုဂျပန်ကလူကိုတောင်၏ကျမ်းပိုဒ်မတိုင်မီအရေးပါသော, သေးတဲ့အငြင်းပွားဖွယ်သီချင်းအဖြစ် "Kimigayo" ရိပ်မိ ''အမျိုးသားအလံနှင့်နိုင်ငံတော်သီချင်းအပေါ်အက်ဥပဒေ'' 1999 ခုနှစ် <ref name="asahi990718">{{Vcite web|language={{in lang|ja}}}}</ref> သို့သော် Mainichi Shimbun မှပြုလုပ်သောနှစ်တွင်ပင်ပြုလုပ်သောစစ်တမ်းတစ်ခုတွင်ဖြေဆိုသူအများစုသည်နိုင်ငံတော်အားနိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်စေသည့်ဥပဒေကိုဆန့်ကျင်ခြင်းသို့မဟုတ် Diet သည်ထိုကဲ့သို့သောဥပဒေများကိုပြဋ္ဌာန်းရာတွင်အချိန်ပိုယူသင့်သည်ဟုယူဆခဲ့သည်။ <ref name="jtVnYPkY">{{Vcite web|language={{in lang|en}}}}</ref> ၀ င်ခွင့်နှင့်ကျောင်းဆင်းပွဲအခမ်းအနားများတွင်သီချင်းကိုသီဆိုရမည့်ဂျပန်ကျောင်းသားများက၎င်းတို့သည်သီချင်းစာသား၏ရှေးဟောင်းနှင့်ခေတ်မမီတော့သောဘာသာစကားကိုနားမလည်နိုင်ကြောင်းနှင့်၎င်း၏သမိုင်းဆိုင်ရာအသုံးအနှုန်းများအပေါ်ပညာမသင်ကြားကြကြောင်းပြောကြသည်။ <ref name="jtYKPYn">{{Vcite web|language={{in lang|en}}}}</ref> ကျောင်းဖွင့်ပွဲများတွင်နိုင်ငံတော်သီချင်းအသုံးပြုခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားမှုများမှာဆက်လက်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။
== စာသား ==
{|class="wikitable" cellpadding="15" rules="cols"
!တရားဝင်<ref name="law">{{Harvnb|国旗及び国歌に関する法律}}</ref>!![[ခန]] ( [[ဟိရဂန]] ) <ref name="law"/>!!ရိုမန်ဂျီ<ref name="MOFA"/>!!အသံထွက်([[Help:IPA/Japanese|IPA]])!!အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန် <ref name="Hood">{{cite book|last1=Hood|first1=Christopher|title=Japanese Education Reform: Nakasone's Legacy|publisher=Routledge|year=2001|page=166|url=https://books.google.com/?id=Nn9AG5ecIkUC&pg=PA166&dq=kimigayo#v=onepage&q=kimigayo&f=false|accessdate=2010-10-13|isbn=978-0-415-23283-8}}</ref><br />!!သဒ္ဒါကျ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်<br />by [[Basil Hall Chamberlain|Basil Hall Chamberlain]]<ref>{{cite web|url=http://www.yu.emb-japan.go.jp/Srpski/UpoznajteJapan-PolitikaEkonomija.htm|title=Politika i ekonomija (Upoznajte Japan)|accessdate=2010-05-17|year=2003|publisher=Japanska ambasada u Srbiji i Crnoj Gori |language=Serbian |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100428014321/http://www.yu.emb-japan.go.jp/Srpski/UpoznajteJapan-PolitikaEkonomija.htm|archivedate=2010-04-28|url-status=dead}}</ref>
|-
|<poem>{{lang|ja|君が代は
千代に八千代に
細石の
巌となりて
苔の生す迄|まで}}</poem>
|<poem>{{lang|ja|きみがよは
ちよにやちよに
さざれいしの
いわおとなりて
こけのむすまで}}</poem>
|<poem>''Kimigayo wa''
''Chiyo ni yachiyo ni''
''Sazare-ishi no''
''Iwao to narite''
''Koke no musu made''</poem>
|<poem>{{IPA-ja|kimiɡajo ɰa|}}
{{IPA-ja|tɕiꜜjo ɲi jaꜜtɕijo ɲi|}}
{{IPA-ja|sazaɾeꜜiɕi no|}}
{{IPA-ja|iɰa.o to naɾite|}}
{{IPA-ja|kokeꜜ no mɯꜜsɯ made|}}</poem>
|<poem>May your reign
Continue for a thousand, eight thousand generations,
Until the tiny pebbles
Grow into massive boulders
Lush with moss</poem>
|<poem>Thousands of years of happy reign be thine;
Rule on, [[Emperor of Japan|my lord]], until what are pebbles now
By ages united to mighty rocks shall grow
Whose venerable sides the moss doth line.</poem>
|}
== အငြင်းပွားမှုများ ==
ဂျပန်နိုင်ငံ၏နိုင်ငံတော်သီချင်းသည်စစ်ပြီးခေတ်သမိုင်းအရကမ္ဘာပေါ်တွင်အငြင်းပွားဖွယ်ရာအကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ <ref>{{Template:Cite book|url=https://books.google.com/?id=GeasCAAAQBAJ|title=Republic or Death! Travels in Search of National Anthems|publisher=Windmill Books}}</ref> ကျောင်းများ သည်၎င်းနှင့်အမျိုးသားအလံနှစ်ခုလုံးအတွက်အငြင်းပွားဖွယ်ရာအချက်အချာဖြစ်သည်။ တိုကျိုပညာရေးဘုတ်အဖွဲ့သည်၎င်းတို့၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်အောက်ရှိဖြစ်ရပ်များတွင် "ကင်ဂျီအို" နှင့်အလံအသုံးပြုမှုလိုအပ်သည်။ အမိန့်အရကျောင်းဆရာများသည်သင်္ကေတနှစ်ခုလုံးကိုလေးစားရန်သို့မဟုတ်အလုပ်ပြုတ်ရန်အတွက်လိုအပ်သည်။ ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဟီရိုရှီးမားမှ]] ဆရာများစွာကဟီရိုရှီးမားပညာရေးဘုတ်အဖွဲ့ကထိုအရာကိုတောင်းဆိုရန်တောင်းဆိုစဉ်တွင် [[ဟီရိုရှီးမားမြို့|ဓမ္မသီချင်းကို]] ငြင်းပယ်ရန်ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ သူတို့အကြားတင်းမာမှုများပေါ်ပေါက်လာသည်နှင့်အမျှဒုကျောင်းအုပ်တစ် ဦး မိမိကိုယ်ကိုသတ်သေခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင်လည်းအိုဆာကာတွင်အလားတူအဖြစ်အပျက်မျိုးဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အခမ်းအနားတွင်ဆရာ ၃၂ ဦး ကသီချင်းသီဆိုခြင်းကိုငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ 2011 ခုနှစ်ကိုးကပိုဆရာများအခြား 2012 ခုနှစ်တွင်ရှစ်အတူပုန်ကန်ပူးပေါင်း <ref>{{Template:Cite web|title=8 Osaka teachers to be punished for refusal to sing national anthem|url=http://www.japantoday.com/category/national/view/8-osaka-teachers-face-punishment-over-refusal-to-sing-national-anthem|publisher=Japan Today|accessdate=February 25, 2012}}</ref> [[အိုဆာကာမြို့|အိုဆာကာ]] မြို့တော်ဝန်ဟာ ရှီမိုတိုတိုရူ က“ နိုင်ငံတော်သီချင်းကိုမသီဆိုခြင်း၏စည်းမျဉ်းများကိုချိုးဖောက်ရန်ရည်ရွယ်ထားသောရာဇ ၀ တ်သားများအနေဖြင့် [အများပြည်သူ] ပေါ်ထွက်လာခြင်းမှာကောင်းသည်” ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ <ref>{{Template:Cite web|title=Teachers Who Refused To Sing National Anthem Face Punishment|url=http://www.japancrush.com/2013/stories/teachers-who-refused-to-sing-national-anthem-face-punishment.html|publisher=Beth|accessdate=March 6, 2013}}</ref> အချို့ကဤကဲ့သို့သောစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေဟာချိုးဖောက်ကြောင်းကန့်ကွက်ခဲ့ကြ [[ကုလသမဂ္ဂ]] [[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး ကြေညာစာတမ်း|လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်း]] နှင့် "အတွေး၏လွတ်လပ်ခွင့်, ယုံကြည်ချက်နှင့်ဩတ္တပ္ပစိတ်" အပိုဒ်ထဲမှာ ဂျပန်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ, <ref name="Grossman">{{Template:Cite book|title=Citizenship Curriculum in Asia and the Pacific|publisher=Springer|url=https://books.google.com/?id=btkuYUgXLRIC&pg=PA85&dq=kimigayo#v=onepage&q=kimigayo&f=false|accessdate=2010-10-12}}</ref> ပေမယ့်ဘုတ်အဖွဲ့ကျောင်းများအစိုးရအေဂျင်စီများဖြစ်ကြကတည်းကကြောင်းစောဒကတက်ထားပါတယ်, သူတို့ရဲ့န်ထမ်း ကောင်းမွန်သောဂျပန်နိုင်ငံသားဖြစ်ရန်ကျောင်းသားများကိုသင်ကြားရန်တာဝန်ရှိသည်။ ဆရာများသည် ''Hinomaru'' နှင့် "Kimirimo" ကိုဂုဏ်ပြုရန်အတွက်ဆရာများအားအမိန့်ပေးသည့်အတွက်ဆရာများကတိုကျိုအုပ်ချုပ်ရေးမှူး Shintarō Ishihara နှင့်အဆင့်မြင့်အရာရှိများအားရာဇ ၀ တ်မှုတိုင်ကြားမှုမအောင်မြင် <ref name="ishihara">{{Vcite web|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20060105b2.html|title=Ishihara's Hinomaru order called legit|publisher=[[The Japan Times]]|accessdate=2007-12-04|archivedate=6 June 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606091411/http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20060105b2.html}}</ref> အစောပိုင်းအတိုက်အခံပြုပြီးနောက် ဂျပန်ဆရာများသမဂ္ဂ သည်အလံနှင့်နိုင်ငံတော်သီချင်းနှစ်ခုလုံးကိုလက်ခံသည်။ သေးငယ်သည့်ဂျပန်ဆရာများနှင့် ဝန်ထမ်းများသမဂ္ဂသည်ကျောင်းစနစ်အတွင်းသင်္ကေတများနှင့်အသုံးပြုမှုကိုဆန့်ကျင်နေဆဲဖြစ်သည်။ <ref>{{Harvnb|Heenan|1998}}</ref>
* ဂျပန်အလံ
* ဂျပန်၏ Imperial အထိမ်းအမှတ်တံဆိပ်
* Rising Sun အလံ
== ကိုးကားချက်များ ==
{{Template:Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံတော်သီချင်းများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန် အင်ပါယာ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
82b3ww2ghl1qaapqfp560651mep6z3l
အသုံးပြုသူ:Thitsankhant
2
133591
753296
514117
2022-08-04T17:25:55Z
CommonsDelinker
115
Removing [[:c:File:Thit_San_Khant_._jpg.jpg|Thit_San_Khant_._jpg.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:P199|P199]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Thit San Khant . jpg.jpg|]].
wikitext
text/x-wiki
{{DISPLAYTITLE:Thitsankhant}}
='''[http://thitsankhant.com/ Thit San Khant]''' =
{{Infobox person
| name = Thit San Khant
| image =
| caption =သစ်ဆန်းခန့်
| native_name = {{my| သစ်ဆန်းခန့် }}
| birth_name = Kyi Linn Htun
| birth_place = [[Yangon]], Myanmar
| birth_date = {{Birth date and age|df=y|1989|07|28}}
| nationality = Burmese
| occupation = Blogger, Reviewer
| years_active = 2010–present
| alma_mater = [[University of West Yangon]]<br/> [[East Yangon University]]
|style=Life Style}}[https://www.facebook.com/thitsankhantreborn သစ်ဆန်းခန့်] သည် နည်းပညာဆောင်းပါးများရေးသားနေသော
[https://www.blogger.com/ Blogger] တစ်ဦးဖြစ်ပြီး [https://influencermarketinghub.com/what-is-an-influencer/ Social Influencer] တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်
nz54tpslc9sd5bvxvfqsff19mwhq7i3
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ
0
134820
753371
724371
2022-08-05T07:20:53Z
Artanisen
56515
/* နေ၊ လနှင့် မုန်တိုင်း */ Origin_of_Iwato_Kagura_Dance_Amaterasu_by_Toyokuni_III_(Kunisada)_1856.png
wikitext
text/x-wiki
{{ဒဏ္ဍာရီ}}
'''ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ ({{lang-en|Japanese mythology}})''' သည် ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သော
ရိုးရာပုံပြင်များ၊ ပါးစပ်ပြော ပုံပြင်ဇာတ်လမ်းများနှင့် ယုံကြည်မှုအယူအဆများ၏ အစုအဝေးဖြစ်သည်။ ရှင်တိုဘာသာနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ရိုးရာအစဉ်လာများသည် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၏ အဓိကအခြေခံအကြောင်းရာများဖြစ်သည်။<ref name=":0">{{Cite book|title=Japanese mythology|last=Piggott, Juliet.|publisher=|year=|isbn=0-911745-09-2|edition=New revised|location=New York, N.Y.|pages=6–8|oclc=9971207}}</ref> တရုတ်၊ ကိုရီးယား၊ အိုင်းနု(လူမျိုးများ) (Ainu)၊ အိုကီနာဝမ်(လူမျိုးများ)(Okinawan) စသည့်ဒဏ္ဍာရီများနှင့် နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ ထိတွေ့လာခဲ့သည့်သမိုင်းကြောင်းသည် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၌ အဆိုပါဒဏ္ဍာရီများ၏ အဓိကလွှမ်းမိုးမှုများလည်းဖြစ်သည်။<ref name=":0" /><ref>{{Cite journal|last=Tylor|first=Edward B.|date=1877|title=Remarks on Japanese Mythology|journal=The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland|volume=6|pages=55–58|doi=10.2307/2841246|jstor=2841246|url=https://zenodo.org/record/1449540}}</ref><ref name=":11">{{Cite journal|last=Kitagawa|first=Joseph M.|date=1963|title=Prehistoric Background of Japanese Religion|url=https://archive.org/details/sim_history-of-religions_winter-1963_2_2/page/292|journal=History of Religions|volume=2|issue=2|pages=292–328|issn=0018-2710|jstor=1062069|doi=10.1086/462466}}</ref>
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီများသည် စိုက်ပျိုးရေးအရ အခြေခံသော ရိုးရာဘာသာတရား၊ ကျွန်းစု၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်အနေအထားနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွယ်ကာ ရှင်တိုနတ်ကိုးကွယ်မှုအယူဝါဒတွင် ရေတွက်မရသော နတ်များစွာရှိကြသည်။ ဂျပန်ဘာသာစကားဖြင့် ကာမီ ([[:wikt:神|神]]) ဟုခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name=":0" />
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီအတွက် အရေးပါသောရင်းမြစ်နှစ်ခုရှိ၍ ၎င်းတို့ကို ''ကိုဂျိကိ''(Kojiki) နှင့် ''နိဟွန် ရှိုကိ''(Nihon Shoki) ဟူ၍အသိအမှတ်ပြုထားသည်။<ref name=":3">{{Cite journal|last=ANDASSOVA|first=Maral|date=2019|title=Emperor Jinmu in the Kojiki|journal=Japan Review|issue=32|pages=5–16|issn=0915-0986|jstor=26652947}}</ref><ref name=":1" /> ''ကိုဂျိကိ'' (သို့) 'ရှေးခေတ်အကြောင်းအရာများမှတ်တမ်း'သည် ဂျပန် ဒဏ္ဍာရီ၊ ရာဇဝင်၊ သမိုင်းများ၏ ရှင်သန်လျက် ရှိသော သက်တမ်းအရင့်ဆုံး မှတ်တမ်းကြောင်းရာတစ်ခုဖြစ်သည်။<ref>{{Cite journal|last=Smits|first=Gregory J.|date=1991|title=Political Thought in Japanese Historical Writing: From Kojiki (712) to Tokushi Yoron (1712). By John S. Brownlee. Toronto: Wilfrid Laurier University Press, 1991. xvii, 158 pp. $35.00.|journal=The Journal of Asian Studies|volume=51|issue=3|pages=666–667|doi=10.2307/2057985|issn=0021-9118|jstor=2057985}}</ref> ထပ်မံ၍ ''ရှင်တိုရှူ''(Shintōshū) စာပေကလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာရှုထောင့်မှ ဂျပန်နတ်ဒေဝါများ၏ ဇာစ်မြစ်များကို ဖော်ပြထားသည်။<ref>{{Cite journal|last=Kadoya|first=Atsushi|last2=門屋溫|last3=Padoan|first3=Tatsuma|date=2006|title=On the Formation of Shintō Icons|journal=Cahiers d'Extrême-Asie|volume=16|pages=151–182|issn=0766-1177|jstor=44171454|doi=10.3406/asie.2006.1255}}</ref>
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၏ သိသာသောအသွင်အပြင်တစ်ခုမှာ ဂျပန်တော်ဝင်မိသားစု၏ မူလဇာစ်မြစ်ကို ရှင်းလင်းပြသခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုတော်ဝင်မိသားစုဇာစ်မြစ်ကို ဂျပန်နန်းဆက်တွင် နတ်ဘုရားအရည်အသွေးရှိသည်ဟူ၍ သမိုင်းကြောင်းအရ သတ်မှတ်သုံးစွဲခဲ့ကြသည်။<ref name=":3" />
ဂျပန်အမည်များမှာ ရံခါ၌ ရှည်လျှားလွန်းသောကြောင့် အက္ခရာဖလှယ်မှုသည် ကိုးကားရင်းမြစ်များ၌ တစ်သမတ်တည်းမရှိပေ။
= ရင်းမြစ်များ =
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီများကို နှုတ်မှုရေးရာအစဉ်အလာ၊ စာပေရင်းမြစ်များ (ရိုးရာအနုပညာများအပါအဝင်) နှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာရင်းမြစ်များမှတစ်ဆင့် လက်ဆင်းကမ်းခဲ့ကြသည်။<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite journal|last=Jun'ichi|first=Isomae|last2=一|first2=磯 前 順|last3=Thal|first3=Sarah E.|date=2000|title=Reappropriating the Japanese Myths: Motoori Norinaga and the Creation Myths of the Kojiki and Nihon shoki|journal=Japanese Journal of Religious Studies|volume=27|issue=1/2|pages=15–39|issn=0304-1042|jstor=30233639}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ သမိုင်းတလျှောက်တွင် မျိုးနွယ်အုပ်စုများသည် တသီးတခြား တည်ရှိကြသည်။ ထိုသို့တသီးတခြားဖြစ်ခြင်းသည်ပင် ဒေသဆိုင်ရာ ရာဇဝင်ပုံပြင်များ၊ ဒဏ္ဍာရီများကို ဇာတ်လမ်းပုံပြင်ပြောသူများနေထိုင်ကြသော နယ်မြေများ၏ တမူထူးခြားသော အသွင်ပြင်များဝန်းကျင်၌ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခဲ့သည်။<ref name=":0" />
=== စာပေဆိုင်ရာရင်းမြစ်များ ===
အေဒီ ၇၁၂ နှင့် ၇၂၀ တွင်ပြီးစီးခဲ့သော ''ကိုဂျိကိ'' နှင့် ''နိဟွန် ရှိုကိ''များတွင် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီနှင့် ရှေးဦးသမိုင်းတို့နှင့်ပတ်သက်၍ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး၊ ကိုးကားမှုအများဆုံး ရင်းမြစ်နှစ်ခုပါဝင်သည်။<ref name=":1" /><ref name=":0" /> ယာမာတိုပြည်ထောင်ခေတ် (၈)ရာစုတွင် ရေးသားခဲ့သော ထိုစုစည်းထားသည့် စာပေနှစ်ခုက ဂျပန်ကျွန်းစု၊ ထိုကျွန်းစုနေလူများ၊ တော်ဝင်မိသားစုတို့၏ ဒဏ္ဍာရီဆန်သော ဇာစ်မြစ်များနှင့် စကြာဝဠာသဘောတရားများကို ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသည်။<ref name=":22">{{Cite book|last=Duthie|first=Torquil|title=''Man'yōshū'' and the Imperial Imagination in Early Japan|chapter=Preliminary Material|date=2014-01-01|work=<i>Man’yōshū</i> and the Imperial Imagination in Early Japan|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-26454-0|doi=10.1163/9789004264540_001}}</ref><ref name=":1" /> ''ကိုဂျိကိ'' နှင့် ''နိဟွန် ရှိုကိ''ပေါ်တွင်အခြေခံထား၍ တော်ဝင်မိသားစုသည် နေနတ်သမီး ''အမတဲရာစု''နှင့် မြေးဖြစ်သူ ''နီနီဂီ'' တို့မှ တိုက်ရိုက်ဆင်းသက်လာသည်ဟု အခိုင်အမာဆိုကြသည်။<ref name=":22" /><ref name=":1" /><ref name=":0" />
ဧကရာဇ် ''တမ်းမူး''သည် ဂျပန်သမိုင်းကို အလွတ်ရအာဂုံဆောင်ထားသော ''ယစ်ဒေးယ နိုး အား''(Hiyeda no Are) ၏ အကူအညီကိုရယူခဲ့သည်။ ထိုသမိုင်းသည် စုစည်းထားသော စာပေနှစ်ခုတွင် မှတ်တမ်းတင်ထား၍ ထိုစာပေနှစ်ခုသည် ''ကိုဂျိကိ''နှင့် ''နီဟွန်းဂျိ'' တို့မတိုင်မီကပင် ရှိသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ယူဆကြသည်။<ref name=":0" /> အလုံးစုံ မပြီးဆုံးခင် ဧကရာဇ် တမ်းမူး သေဆုံးခဲ့သော်လည်း ဟစ်ဒေးယ၏ အလွတ်မှတ်ထားသောဂျပန်ကျွန်းစုသမိုင်းနှင့် ဒဏ္ဍာရီဆိုင်ရာဇာစ်မြစ်များအကြောင်းကို ဧကရီဘုရင်မ ဂမ်းမီယိုလက်ထက်တွင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင် မှတ်တမ်းပြုနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=":0" /> ဧကရီဘုရင်မ ''ဂန်းရှိုး''အုပ်ချုပ်စဉ်တွင် ဟစ်ဒေးယပြောပြောချက်များကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် ''ကိုဂျိကိ''ကို အပြီးသတ်နိုင်ခဲ့ကာ တရုတ်အက္ခရာဖြင့် ရေးမှတ်ခဲ့ကြသည်။<ref name=":0" /> ယာမာတိုပြည်ထောင်ခေတ်တွင် ''ဖူဒိုကိ''(fudoki)နှင့် ''မန်းယိုရှု'' (Man'yōshū) စာပေများကို ရေးသားခဲ့ကြ၍ ဂျပန်လူမျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ တော်ဝင်မိသားစု၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ၊ ဒဏ္ဍာရီဆိုင်ရာ ဇာစ်မြစ်များကို ဆက်စပ်ဖော်ပြသော စာပေများအနက် သက်တမ်းအရင့်ဆုံးနှစ်ခုဖြစ်သည်။<ref name=":22" />
အဲဒိုခေတ်(Edo-period)မှ ပညာရှင် ''မော်တော်ရီ နိုရိနာဂ'' (Motoori Norinaga)သည် ''ကိုဂျိကိ''ကို ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ထင်မြင်သုံးသပ်ချက်၊ ရေးမှတ်ချက်နှင့် ၎င်း၏ဘာသာပြန်ဆိုမှုများကို အားဖြည့်ရန် အခြားသောရင်းမြစ်များအသုံးပြုမှု စသည်တို့ကို ယနေ့ခေတ်ပညာရှင်များက လေ့လာကြသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထိုအကြောင်းအရာများသည် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီများအကြောင်း မျက်မှောက်ခေတ်နားလည်မှုအပေါ် ဩဇာညောင်းသောကြောင့် ဖြစ်သည်။<ref name=":1" />
=== ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ ရင်းမြစ်များ ===
ဂျပန်ကျွန်းစုများ၏ သမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာသော ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များ ရှေးဦးသမိုင်းကို ခေတ်သုံးခေတ်ဖြင့် ပိုင်းခြားခဲ့သည်။ ထိုသို့ပိုင်းခြားရာ၌ ခေတ်တစ်ခေတ်စီနှင့်ဆက်နွယ်သော ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များ၏ အရည်အသွေးများပေါ်၌ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref name=":11" /> ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် ပထမဆုံး မြေထည်ပစ္စည်းနမူနာများကို ဂျိုမွန်ခေတ် (Jōmun period) လက်ရာဟူ၍ အမှတ်အသားပြုနိုင်ကာ ထို့နောက်မှ ယာယွိုင်းခေတ် (Yayoi period)၊ ကိုဖွန်းခေတ် (Kofun period) တို့ အသီးသီးလာသည်။<ref name=":11" /> ဂျပန်နိုင်ငံ၊ တိုကျို၏ ယာယွိုင်းခရိုင်သည် ထိုခေတ်၏ အမည်ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် ထိုခေတ်က မြေထည်လက်ရာများကို ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သောကြောင့် အမည်တူပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":11" />
ယာယွိုင်းခေတ် နောက်ပိုင်းကာလများတွင် တရုတ်တို့၏ အဆင့်မြင့်သောယဉ်ကျေးမှုများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရခြင်းကလည်း ဂျပန်ကျွန်းစု၏ ယဉ်ကျေးမှုအပေါ်များစွာ အကျိုးသက်ရောက်လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ သာဓကအနေဖြင့် တွေ့ရှိခဲ့သော အနုပညာလက်ရာပစ္စည်းများကို ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များက တရုတ် ကိုရီးယားနှင့် အရှေ့မြောက်အာရှဒေသတခွင်မှ အမျိုးမျိုးသော ယဉ်ကျေးမှုစီးဆင်းမှုများစွာနှင့် ဆက်စပ်ဖော်ပြကြသည်။<ref name=":11" /> နောက်ဆုံးတွင် ကိုဖွန်းခေတ် လက်ရာပစ္စည်းများ (အေဒီ ၂၅၀-၆၀၀) သည် ယာမာတိုပြည်ထောင်အကြောင်း သမိုင်းပညာရှင်များသိရှိသောအရာများအနက်က ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ ရင်းမြစ်များပင်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ထိုယာမာတိုပြည်ထောင်သည် ''ကိုဂျိကိ''နှင့် ''နီဟွန် ရှိုကိ'' စသည့် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၏ ထင်ရှားသော စာပေရင်းမြစ်နှစ်ခုအတွက်လည်း တာဝန်ရှိသော(ထောက်ပံ့ပေးသော) ပြည်ထောင်တစ်ခုဖြစ်သည်။<ref name=":11" /><ref name=":22" />
==စကြာဝဠာသဘောတရား==
=== ဂျပန်နှင့် ကာမီတို့၏ မူလဇာစ်မြစ်များ===
==== ကူနီယူမီ နှင့် ကာမီယူမီ ====
ဂျပန်တို့၏ ဖန်ဆင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဇာတ်လမ်းပုံပြင်များကို နှစ်မျိုးခွဲနိုင်ကာ ပထမတစ်မျိုးကို ''ကာမီယူမီ'' (နတ်တို့မွေးဖွားခြင်း- kamiumi) နှင့် ဒုတိယအမျိုးအစားကို ''ကူနီယူမီ'' (တိုင်းပြည် မွေးဖွားဖြစ်တည်ခြင်း -kuniumi) ဖြစ်သည်။ နတ်ဒေဝါများမွေးဖွားခြင်း၌ ပထမဆုံးနတ်မျိုးဆက်သည် လောကအစ'ဆီ' မှနေ၍ မွေးဖွားဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ကာ သုံးဘုရားတစ်ဆူလည်းဖြစ်၍ ထိုသုံးဘုရားတစ်ဆူမှ နောက်နတ်မျိုးဆက် (၇)ဆက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref name=":0" /><ref name=":5">{{Cite book|url=https://www.audible.com/pd/Mythology-Mega-Collection-Audiobook/B07KXVVBHV|title=Mythology: Mega Collection|last=Lewis|first=Scott|publisher=Scott Lewis|year=2018|isbn=|location=|pages=|language=en}}</ref> အဆုံး၌ မောင်နှမများဖြစ်သော အီဇာနာဂီ(Izanagi) နှင့် အီဇာနာမီ(Izanami) တို့မွေးဖွားလာကာ ၎င်းတို့ကိုလက်ဆောင်အဖြစ်ပေးထားသော အေမီ-နို-နုဘိုကို(Ame-no-nuboko) အမည်တွင်သည့် တိမ်လွှာလှံရတနာကို အသုံးပြု၍ အီဇာနာဂီက လောကအစရေပြင်၌ ထိုလှံကိုနှစ်လျှက် ပထမဆုံးဂျပန်ကျွန်းများကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref name=":0" /><ref name=":4">{{Cite book|url=https://www.audible.com/pd/Great-Mythologies-of-the-World-Audiobook/B013KRSIVC|title=Great Mythologies of the World|last=|first=|publisher=The Great Courses|year=2015|isbn=|location=|pages=250–350|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Pauley's guide : a dictionary of Japanese martial arts and culture|last=Pauley, Daniel C.|date=2009|publisher=Anaguma Seizan Publications|oclc=384268610}}</ref><ref name=":5" /> ဂျပန်၏ပထမဆုံးကျွန်း အိုနိုဂိုရို (Onogoro)ကို အီဇာနာဂီ၏ဖန်ဆင်းခြင်းဒဏ္ဍာရီအား သမိုင်းပညာရှင်များက ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီတွင် ပုရိလိင်္ဂ၏ ပထမဆုံးနမူနာအဖြစ် အနက်ထုတ်ဖော်ကြသည်။<ref name=":0" /><ref name=":4" />
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၏ အစောဆုံးဖန်တီးခြင်းဆိုင်ရာများတွင် 'သေဆုံးခြင်း၊ ပုတ်သိုးဆွေးမြေ့ခြင်း၊ ဆုံးရှုံးခြင်း၊ မွေးကင်းစကလေးကို သတ်ခြင်း၊ ရောဂါပိုးမွှားများဖြင့် ညစ်ညမ်းခြင်း' စသည့်ခေါင်းစဉ်များ ယေဘုယျအားဖြင့် ပါဝင်သည်။<ref name=":4" /> ထိုဖန်တီးခြင်းဒဏ္ဍာရီများသည် 'သန့်စင်ခြင်း၊ ပွဲအခမ်းအနားဆိုင်ရာ အစီအစဉ်၊ ပုရိသ' တို့အပေါ်အလေးပေးထားသည်။<ref name=":4" /> ဥပမာအားဖြင့် အီဇာနာဂီနှင့် အီဇာနာမီတို့မှ ပထမဆုံးမွေးဖွားလာသော ကလေးသည် ခြေလက်၊ အရိုးများမပါဘဲ မွေးဖွားလာကာ မိဘတို့သည် ထိုကလေးငယ်အား လှေငယ်တစ်စင်းဖြင့် ပင်လယ်ထဲသို့ ပို့လွှတ် စွှန့်ပစ်ခဲ့သည်။<ref name=":4" /> ထိုမိဘနှစ်ဦးက သက်တမ်းပို၍ကြီးသော နတ်များအား အဘယ်ကြောင့် ဤသို့မွေးဖွားလာရပုံကို မေးမြန်းရာ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ပွဲကနား အခမ်းအနားများကို မှန်ကန်စွာ မဆောင်ရွက်သောကြောင့်ဟုဆိုကာ အမျိုးသားသည် အမျိုးသမီးထက်ဦးစွာ အမြဲစကားပြောဆိုရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြကြသည်။<ref name=":4" /> အဆိုပါဝါရသ့်နတ်မင်းများ၏ လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်းတသွေမတိမ်းလိုက်နာသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် ထိုနှစ်ဦးတွင် ကလေးများစွာဖြစ်ထွန်းသည်။ ထိုကလေးများစွာသည် ဂျပန်ကျွန်းစု၏ ကျွန်းများဖြစ်ကုသည်။<ref name=":0" /><ref name=":4" /> ထိုကလေးများအနက်မှ အိုယာရှီမာ (သို့) ဂျပန်၏ ကျွန်းကြီးရှစ်ကျွန်းမှာ အဝဂျိ၊ အီယို၊ အိုကီ၊ ဆူကူးရှိ၊ အိကီ၊ ဆူရှိမား၊ ဆေဒိုနှင့် ယာမာတိုကျွန်းတို့ဖြစ်သည်။<ref>{{Cite book|title=Japan encyclopedia|last=Louis-Frédéric, 1923-|date=2002|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|others=Roth, Käthe.|isbn=0-674-00770-0|location=Cambridge, Mass.|oclc=48943301}}</ref> အီဇာနာမီ၏ နောက်ဆုံးကလေးသည် မီးနတ် ကာဂုစုချိ ( မီး၏သရုပ်သကန်) ကာ ၎င်း၏မီးတောက်များက သူမကိုသေစေခဲ့သဖြင့် အီဇာနာဂီသည် ပရိဒေဝတောက်လောင်သည့် ဒေါသဖြင့် ထိုကလေးကို သတ်ခဲ့သည်။<ref name=":4" /> ထိုကလေး၏ အလောင်းမှ များစွာသော နတ်များဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name=":4" /> အီဇာနာမီကို ရှိမာနဲစီရင်စုနယ်မြေ၏ ယနေ့ခေတ်အခေါ် ယာစုဂီမြို့အနီး ဟိုကီ နှင့် အိဇူမို ခရိုင်ဟောင်းနယ်စပ်ဒေသရှိ ဟိဘာတောင် တွင်မြှုပ်နှံခဲ့သည်။<ref>{{Cite journal|last=Kōnoshi|first=Takamitsu|date=1984|title=The Land of Yomi: On the Mythical World of the Kojiki|journal=Japanese Journal of Religious Studies|volume=11|issue=1|pages=57–76|issn=0304-1042|jstor=30233312|doi=10.18874/jjrs.11.1.1984.57-76|doi-access=free}}</ref>
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီလေ့လာသော ပညာရှင်များသည် ကိုဂျိကိတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ဖန်တီးခြင်းဆိုင်ရာဒဏ္ဍာရီ၏ သွေးသားရင်းစပ်ယှက်မှုအကြောင်းအရာများကို ဂရုပြုကြ၍ မောင်နှမများအဖြစ် အီဇာနာဂီနှင့် အီဇာနာမီတို့အကြောင်းရေးသားသော ပထမဆုံး ပညာရှင်မှာ ''အိုကာ မာစာအို''ရဖြစ်သည်။<ref name=":6">{{Cite journal|last=Murakami|first=Fuminobu|date=1988|title=Incest and Rebirth in Kojiki|url=https://archive.org/details/sim_monumenta-nipponica_winter-1988_43_4/page/455|journal=Monumenta Nipponica|volume=43|issue=4|pages=455–463|doi=10.2307/2384797|issn=0027-0741|jstor=2384797}}</ref> ''အီဇာနာမီ''ကို ကိုဂျိကိတွင် ''အီဇာနာဂီ''၏ ဂျပန်အခေါ် 'အီမို' (ဇနီးသည် (သို့) ညီမ) အဖြစ်ရည်ညွှန်းထားကာ အခြားပညာရှင်များက ထိုစုံတွဲသည် မောင်နှမများဖြစ်သည်ဟု ငြင်းခုံပြောဆိုကြသည်။<ref name=":6" /> အခြားပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ''ဟဲတိုရီ အစာကီ''ကလည်း ''မာစာအို''သည် လူသားမျိုးနွယ်ကို အမြစ်ဖြတ်သုတ်သင်ခဲ့သော ရေလွှမ်းမိုးမှုကြီးတစ်ခုကြောင့် သွေးသားရင်းစပ်ယှက်မှုပြုကြသော လူသားများအကြောင်း အခြားဒဏ္ဍာရီတစ်ခုမှ သက်သေများထုတ်နှုတ်ရေးသားထားသဖြင့် မာစာအို ဖော်ပြချက်သည် မမှန်ကန်ဟု ဆိုသည်။<ref name=":6" /> ''အစာကီ''က အခြေခံအားဖြင့် ''မာစာအို'' သက်သေအဖြစ်သုံးထားသော ဒဏ္ဍာရီသည် အီဇာနာဂီနှင့် အီဇာနာမီတို့၏ ဒဏ္ဍာရီဇာစ်မြစ် မဟုတ်လောက်သည်အထိ ကွာခြားကွဲပြားလွန်းသည်။<ref name=":6" /> မန်ယိုရှူ၌ အီဇာနာမီကို ပြုစုသူက ''အီမို''ဟူ၍ ရည်ညွှန်းထားကာ အီဇာနာမီသည် အီဇာနာဂီ၏ ညီမဖြစ်သည်ဟု ပြုစုသူကယုံကြည်ထားသည်။<ref name=":6" /> ပညာရှင်များသည် တစ်ဖက်တွင် ထိုနှစ်ဦး၏ ပတ်သက်မှုကို အငြင်းပွားစဉ် အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း အီဇာနာဂီ၏ သားသမီးများဖြစ်သော အမတဲရာစု နှင့် ဆူဆာနိုအိုတို့သည်လည်း မောင်နှမတော်သည့် နတ်ဘုရားများဖြစ်ကာ အတူတကွ ကလေးများစွာကို ယှဉ်ပြိုင်မှုတစ်ခုတွင် မွေးထုတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆူဆာနိုအိုက အမတဲရာစု၏ အိမ်တော်ကို ဖျက်လိုဖျက်ဆီးပြုသဖြင့် အမတဲရာစုသည် ဂူအတွင်း၌ ပုန်းအောင်းနေခဲ့ရသည်။<ref name=":6" /> ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၏ အလွန်ထင်ရှားသောအချက်တစ်ခုမှာ ကွင်းကွင်းကွက်ကွက် အသေးစိတ်ပုံဖော်ခြင်းဖြစ်၍ ရွံရှာဖွယ်၊ ကြောင်မက်ဖွယ် ပုံများဖြင့် ထည့်သွင်းဖော်ကျူးခြင်းဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ် ခေတ်သစ်ဂျပန်လူမှုအဖွဲ့အစည်း၌ ထိုပုံများကို တားမြစ်ဖွယ်အဖြစ် ယူဆကြကာ ဤခေတ်သစ်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများတွင် သန့်စင်ခြင်း၊ ရှင်းသန့်ခြင်းနှင့်သက်ဆိုင်သော ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများစွာရှိနေကြပြီဖြစ်သည်။<ref name=":4" />
==== ယိုမီ ====
အီဇာနာမီသေဆုံးပြီးနောက် သူမကို ''ယိုမီ'' (ပရလောက) မှ ကယ်တင်ရန် အီဇာနာဂီ၏ ကြိုးပမ်းမှု ဒဏ္ဍာရီပိုင်းသည် မွေးဖွား၊ သေဆုံးသည့် ဘဝသံသရာကို ရှင်းလင်းပြသထား၏။<ref name=":0" /> ၎င်းတို့၏ကလေး ''ကာဂူဆူချီကို သတ်ပစ်ပြီးနောက် အီဇာနာဂီသည်သည် ပရိဒေဝတောက်လောင်ကာ ဇနီးသည် အီဇာနာမီကို ပရလောကမှ ကယ်ထုတ်ရန်နည်းလမ်းရှာဖွေသည့် လုပ်ငန်းကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။<ref name=":4" /> သူမကိုရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက် အီဇာနာဂီသည် သူမက ယိုမီမှ ထွက်ခွာခွင့်တောင်းဆိုနေစဉ် သူမအား နောက်လှည်မကြည့်ရန် တောင်းဆိုမှုပြသည်ကို မလိုက်နာဘဲ ချိုးဖောက်မိသည်။<ref name=":4" /> အီဇာနာဂီက ၎င်း၏ဆံပင်ကိုသုံး၍ မီးတောက်ဖန်တီးလေသည်။ ထို့နောက် အီဇာနာမီ၏ ပုတ်သိုး လောက်တက်နေသော အသားစများကိုမြင်သော် ကြောက်လန့်ရွံရှာ၍ ထွက်ပြေးသည်။<ref name=":4" /> အီဇာနာမီမှာ သစ္စာဖောက်သကဲ့သို့ ခံစားရကာ ၎င်းကို အမိဖမ်းရန်ကြိုးစားခဲ့သည်။ သို့သော် အီဇာနာမီလွှတ်လိုက်သော ကုန်းမအို( ရုပ်ဆိုးကျဉ်းတန်သော မိန်းမအို) တစ်သိုက်အတွက် မက်မွန်သီးပြခြိမ်းချောက်ခြင်းအပါအဝင် အတားအဆီးများပြု၍ ထွက်ပြေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ယိုမီထဲသို့သွားသောခရီးစဉ် ဒဏ္ဍာရီတွင် များစွာသော အစားအစာများပါဝင်၍ ကုန်းမအိုတစ်သိုက်အား စိတ်ဝေဝါးစေရန်နှင့် ၎င်းထွက်ပြေးစဉ် အချိန်ပိုရစေရန် စပျစ်သီးများဖန်ဆင်းသည်။ ကုန်းမအိုများကို ခြိမ်းခြောက်ရန်အလို့ငှာ အသုံးပြုသော မက်မွန်သီးသည် မြင့်မြတ်မှုသဘောဆောင်ကာ အခြားများစွာသော ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီများ၌လည်းပါဝင်လေရာ အထူးသဖြင့် ''မိုမိုတာရို'' ခေါ် မက်မွန်ကောင်လေး ဇာတ်လမ်းပုံပြင်တွင်ဖြစ်သည်။<ref name=":5" />
==== နေ၊ လနှင့် မုန်တိုင်း ====
အီဇာနာဂီ၏ ယိုမီလောကမှအပြန် ခရီးတစ်လျှောက် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီတွင် နေနှင့်လတို့၏ မူလဇာစ်မြစ်များကို ဖော်ပြထားသည်။<ref name=":0" /> ယိုမီ၌အချိန်များစွာကြာပြီးနောက် အီဇာနာဂီသည် သန့်စင်ခြင်းပွဲ။ မိမိကိုယ်ကို သန့်စင်စေသည်။<ref name=":4" /> အီဇာနာဂီသည် ထိုသို့သန့်စင်ခြင်းအမှုပြုရာတွင် ၎င်းကိုယ်မှ ကျလာသော ရေနှင့် ဝတ်ရုံများသည် အခြားနတ်များစွာကို ပေါက်ဖွားစေသည်။<ref name=":4" /><ref name=":0" /> သန့်စင်ခြင်းဓလေ့ထုံးတမ်းသည် အိမ်များ၌ ဖိနပ်စီးသည့်ကျင့်ဝတ်မှသည် ဆူမိုနပမ်း သန့်စင်ခြင်းဆိုင်ရာအခမ်းအနားအထိ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ယခုထိအရေးကြီးသော ဆောင်ရွက်မှုတစ်ခုဖြစ်လျက် ရှိသည်။<ref name=":4" /> နေနတ်ဘုရားမ အမတဲရာစုနှင့် မြင့်မြတ်သော ရှေးဘိုးဘေးဖြစ်သည့် ပထမဆုံးသော ဧကရာဇ် ဂျင်မူးသည် အီဇာနာဂီ၏မျက်လုံးမှမွေးဖွားခဲ့သည်။<ref name=":0" /> လနတ်ဘုရားနှင့် မုန်တိုင်းနတ်ဘုရား ဆူဆာနိုအိုတို့သည်လ အီဇာနာဂီ မျက်နှာသစ်သောအခါ မွေးဖွားခဲ့သဖြင့် အမတဲရာစုတို့နှင့် တစ်ချိန်တည်းမွေးဖွားသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name=":0" />
[[File:Origin_of_Iwato_Kagura_Dance_Amaterasu_by_Toyokuni_III_(Kunisada)_1856.png|thumb|အမတဲရာစု ဂူအတွင်းမှ ပေါ်ထွက်လာပုံ သရုပ်ဖော်]]
နေ၊ လ၊ မုန်တိုင်နတ်ဘုရားများအကြောင်း ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသော ဒဏ္ဍာရီများသည် ပဋိပက္ခအပြည့်ဖြင့် ဖြစ်လေသည်။<ref name=":4" /> နေနတ်ဘုရားမနှင့် မောင်နှမတော်စပ်သူ လနတ်ဘုရားတို့၏ အချင်းချင်းဖြစ်သော ပဋိပက္ခများသည် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၌ နေနှင့်လတို့ ကောင်းကင်တွင် တစ်ချိန်တည်းတည်ရှိမနေခြင်းအကြောင်းကို ရှင်းလင်းဖော်ပြထားသည်။ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး အမြင်အကြည် မနှစ်မြို့မီုများက တစ်ဦးရှိလျှင် နောက်တစ်ဦးကို ရှောင်ခွာစေသည်။<ref name=":0" /> ထိုစဉ်အတွင်း နေနတ်ဘုရားမနှင့် မုန်တိုင်းနတ်ဘုရားတို့၏ ပြဿနာများနးမှာ ပြင်းထန်ကာ သွေးထွက်သံယိုဖြစ်သည်အထိပင်ဖြစ်သည်။<ref name=":4" /> မုန်တိုင်းနတ်ဘုရား ဆူဆာနိုအို၏ အမတဲရာစု အိမ်တော်၌ ဒေါသပုန်ထခြင်းကို တင်ပြသောများစွာသော ဖော်ပြချက်များက မနှစ်မြို့ဖွယ်ရာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော အပြုအမူများကို ဖော်ပြထားသည်။ ထိုသို့ ဖော်ပြထားသော ဒဏ္ဍာရီများတွင် ဆူဆာနိုအို၏ အပြုအမူများသည် အမရာတဲဆုက်ု ကြောက်လန့်စေ၍ ဂူတစ်ခု၌ ပုန်းအောင်းခိုဝင်နေစေသည်။<ref name=":7">{{Cite journal|last=Aston|first=W. G.|date=1899|title=Japanese Myth|journal=Folklore|volume=10|issue=3|pages=294–324|issn=0015-587X|jstor=1253583|doi=10.1080/0015587X.1899.9720502}}</ref><ref name=":4" /><ref name=":0" /><ref name=":5" /><ref name=":2">{{Cite news|last=Hoffman|first=Michael|url=https://www.japantimes.co.jp/life/2009/07/12/general/land-of-the-sun-goddess/|title=Land of the Sun Goddess|date=2009-07-12|work=The Japan Times Online|access-date=2020-02-07|language=en-US|issn=0447-5763}}</ref> အမတဲရာစုကို ဂူမှပြန်လည်ထွက်လာစေရန် ကြိုးပမ်းမှု၌ နတ်များစွာ၏ ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်ကာ လိင်စိတ်နိုးကြွစေသော အကတစ်မျိုးကို အေမီ နို ယူဇူမီက ကပြခဲ့သည်။<ref name=":7" /> အေမီ နို ယူဇူမီသည် သူမကိုယ်သူမ ဖော်ချွတ်ကပြ၍ ကသောင်းကနင်းဆူဆူပူပူအခြေအနေတစ်ခုကိုဖန်တီးခဲ့ရာ အမတဲရာစုက ဂူအတွင်းမှ ချောင်းကြည့်ခဲ့၏။<ref name=":2" /> ဤသို့ အမတဲရာစု၏ ဂူအဝတွင် ဝင်လိုက် ပေါ်လာလိုက်ဖြစ်နေသည်ကို ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ၌ အမွှန်းတင်သော ရုပ်ပုံတစ်ပုံအဖြစ် ချယ်မှုန်းကြသည်။ ညာဘက်တွင် ပြသထားသည်။
ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီတွင် နေနတ်ဘုရားမ၏ အရေးပါအရာရောက်မှုမှာ နှစ်မျိုးဖြစ်လေသည်။ ပထမမှာ သူမသည် နေဖြစ်၍ အီဇာနာဂီ၏ ချစ်လှစွာသော ကလေးများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်ကာ ဒုတိယအနေဖြင့် ဂျပန်ရာဇဝင်ဇာတ်လမ်းအရ ဂျပန်တော်ဝင်မင်းဆက်များ၏ ရှေးဦးဘိုးဘေးလည်းဖြစ်သည်။<ref name=":5" /><ref name=":7" /> နေနတ်ဘုရားမအဖြစ် သူမ၏ အနေအထားသည် ဂျပန်တော်ဝင်မိသားစုအတွက် ရှုပ်ထွေးပွေလီသော နိုင်ငံရေးလှိုင်းဂယက်တစ်ခုဖြစ်ကာ ယာမာတိုပြည်ထောင်သည် ကိုရီးယားလွှမ်းမိုးမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာ၌ ဤဒဏ္ဍာရီမှ အကျိုးအမြတ်များစွာရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကိုရီးယားတို့တွင်လည်း ၎င်းတို့၏ တော်ဝင်မင်းဆက်(မိသားစု)အတွက် နေနတ်ဘုရား ဘိုးဘေးအနွယ်ရှိသောကြောင့်ပင်ဖြစ်သည်။<ref name=":2" />
==== ပထမဆုံးဧကရာဇ် ဂျင်မူး ====
[[File:Tennō_Jimmu_detail_01.jpg|thumb|ပထမဆုံးဧကရာဇ် ဂျင်မူးတန်နို]]
ပထမဆုံးဧကရာဇ် ဂျင်မူး၏ ဇာတ်လမ်းကို တော်ဝင်မိသားစု၏ မူလဇာစ်မြစ်အဖြစ်ယူဆနိုင်သည်။<ref name=":0" /> ဧကရာဇ် ဂျင်မူးသည် နေနတ်ဘုရားမ အမတဲရာစုမှ ဆင်းသက်လာသူဟူ၍ ယုံကြည်ယူဆ၏။<ref name=":0" /><ref name=":22" /> ၎င်း၏နန်းတက်ခြင်းကိုလည်း နတ်ဘုရားတို့ခေတ်မှ လူသားခေတ် အကူးအပြောင်းအဖြစ် အမှတ်သညာပြုကြသည်။<ref>Metevelis, Peter (1983). ''A Reference Guide to the Nihonshoki Myths'', ''Asian Folklore Studies.'' Vol 52, No 2, p. 383–8.</ref> ယာမာတိုခရိုင်ကို သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ပြီးနောက် တော်ဝင်ထီးနန်းကိုတည်ထောင်ကာ ကာနိုတို တိုရီခေတ် (ရိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီ) တွင်နန်းတက်ခဲ့သည်။<ref name=":11" />
[[File:Ninigi_otokawa.png|thumb|ဂျင်မူးတန်နို၏ ဘိုးဘေး နီနီဂီ အိုတိုကာဝါ]]
ဤဒဏ္ဍာရီ၏ အရေးပါမှုသည် အထူးသဖြင့် ဤသို့ဖြစ်၏။ ယခုဒဏ္ဍာရီသည် ဂျပန်တော်ဝင်မင်းဆက်မိသားစု၏ ဇာစ်မြစ်၊ ၎င်းတို့၏ အာဏာနှင့် မြင့်မြတ်သောနတ်ဘုရား အရည်အသွေးရှိသည်ဟူ၍ ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။<ref name=":22" /><ref name=":11" /> အချို့သောပညာရှင်များက ''နီဟွန် ရှိုကိ'' နှင့် ''ကိုဂျိကိ''တွင် တွေ့ရသော ဒဏ္ဍာရီများသည် ထိုတော်ဝင်မိသားစုကို အခွင့်အာဏာများပေးသည် အဓိပ္ပာယ်ဟု ယုံကြည်ကြသော်လည်း အခြားပညာရှင်များက ထိုရင်းမြစ်နှစ်ခု၌ပါရှိသော အကြောင်းအရာများသည် တူမတူသည့်ဖော်ပြချက်များဖြစ်၍ ဒဏ္ဍာရီသမိုငါးများကိုသာ အခွင့်အာဏာပေးသည်ဟုလည်း ရည်ညွှန်းဖော်ပြကြသည်။<ref name=":22" /> ဂျပန်၏ ဒဏ္ဍာရီဆန်သောသမိုင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုရင်းမြစ်နှစ်ခုတွင် အမျိုးမျိုးသော ဖော်ပြချက်အကြောင်းများပါရှိကာ ထိုစာပေနှစ်ခာကြား၌ တော်ဝင်မင်းဆက်မိသားစု ဇာစ်မြစ်နှင့်ပတ်သက်သော အသေးစိတ်ကြောင်းရာများတွင် ကွာခြားမှုများပါရှိသည်။ <ref name=":22" /> ယာမာတိုမင်းဆက်သည် လက်ရှိဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ယခုထိတိုင် တိုင်းပြည်နှင့် ပြည်သူတို့၏ အရေးပါသော လူထုအမှတ်လက္ခဏာအဖြစ် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုက်ု ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။<ref>{{Cite book|last=Seagrave, Sterling.|title=The Yamato dynasty : the secret history of Japan's imperial family|date=2001|publisher=Broadway Books|others=Seagrave, Peggy.|isbn=0-7679-0497-4|edition=1st Broadway books trade pbk.|location=New York|oclc=47813347}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://japan.kantei.go.jp/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html|title=THE CONSTITUTION OF JAPAN|website=japan.kantei.go.jp|access-date=2020-02-07}}</ref>
== ဂျပန် နတ်ဘုရားများ ==
ကာမီဟုအမည်တွင်သည့် ဂျပန်နတ်ဘုရား/မ အပေါင်းတို့သည် မြောက်များစွာရှိကြ၍ စွမ်းအားရှိမှု၊ အရေးပါမှုအနေထားမှာလည်း အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံဖြစ်ကြသည်။ နတ်အပေါင်းမှာ အနည်းဆုံး ရှစ်သန်းခန့်ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name=":0" /> ကာမီများ ကမ္ဘာလောကကို ပုံဖော်ခြင်းမပြုမီ လောကအစ ''ဆီ''၏ နတ္ထိသဘောမှ မွေးဖွားလာသည့် သုံးဘုရားတစ်ဆူနတ်ဘုရားမှ ဆင်းသက်လာကြသည်။<ref name=":0" /><ref name=":5" /> ထင်ရှားသော သဘာဝတရား၏ လက္ခဏာများရှိသလောက် ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ နတ်ဘုရားများမှာလည်း များပြားလှသည်။ အများစုမှာ သဘာဝတရား၏ ဖြစ်ရပ်ဖြစ်စဉ်များနှင့် ဆက်စပ်လျက် ရှိသည်။<ref name=":0" /> ကာမီများသည် များစွာသော အသွင်သဏ္ဌာန်၊ ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့်ဖြစ်၍ ရှေးဟောင်းသုတေသီများတွေ့ရှိခဲ့သော အနုပညာဖော်ပြချက်၊ ရေးဆွဲချက်များတွင် အချို့မှာ လူသားကဲ့သို့ပုံစံရှိသည်။ အချို့သော ကာမီနတ်များမှာ လူတစ်ပိုင်း သတ္တဝါတစ်ပိုင်းပုံပန်းရှိ၍ အချို့အချို့မှာ လူနှင့် လုံးလုံးလျှားလျှားမတူချေ။ ဖော်ပြရေးဆွဲချက်များတွင် လူနှင့်တူသည့် ကာမီနတ်တစ်ပါးနှင့်ပတ်သက်သော ဥပမာတစ်ခုမှာ ပင်လယ်ပြင်ကိုအုပ်စိုးသည့် နတ်နဂါး (Ryūjin) ဖြစ်သည်။<ref name=":0" /> အခြားတစ်ဖက်တွင်မူကား နင်ဂီ နှင့် အမတဲရာစု ကဲ့သို့သော ကာမီနတ်များကို လူသားအသွင်ဖြင့်သာ များသောအားဖြင့် ရေးဆွဲဖော်ပြကြသည်။<ref name=":0" />
[[ရှင်တိုဘာသာ]]သည် ဂျပန်၌ အမြစ်တည်ပေါက်ဖွားလာကာ ကိုဂျိကိနှင့် နီဟွန် ရှိူကိ တို့ကလည်း ရှင်တိုဘာသာ၏ နတ်ဘုရားဇာစ်မြစ်များအကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည်။<ref name=":0" /> ရှင်တိုဘာသာသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ယနေ့ခေတ်အထိ ကိုးကွယ်ရာဘာသာအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်ကို ဂရုပြုရန် အရေးကြီးသည်။ ရှင်တိုအယူအဆတွင် 'ကာမီ' သည် များစွာသော အဓိပ္ပာယ်များရှိ၍ ဝိဉာဉ်အဖြစ်လည်း ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်ကာ သဘာဝတရား၏ အရာအားလုံးတွင် ကာမီတစ်ပါးစီရှိသည်။<ref name=":0" /> ဒဏ္ဍာရီများ၌လည်း အထူးသဖြင့် ဒေသဆိုင်ရာနတ်များဖြစ်သော တောသောင့်နတ်၊ တောင်စောင့်နတ်၊ ရေအိုင်စောင့်နတ် စသည်များအကြောင်း ပြောသောပုံပြင်ဇာတ်လမ်းများရှိသည်။<ref name=":0" /> နတ်အများစုမှာ ရှင်တိုအယူအဆမှဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် ထိုနတ်များအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသည်။<ref name=":0" /> အခြားသောယဉ်ကျေးမှုများနှင့် ထိတွေ့မှုရှိခြင်းကလည်း ဤဒဏ္ဍာရီအပေါ်၌ အကျိုးသက်ရောက်မှုများရှိခဲ့သည်။ (၁၄)ရာစုတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ဂျပန်သို့ စိန့် ဖရန်စစ် ဇားဗီးယား (အမေရိကန် : အစ်ဂ်ဇေးဗီးယား) မှတစ်ဆင့် စတင်ရောက်ရှိလာ၍ အခြားသော အနောက်တိုင်းသားများနှင့်လည်း ထိတွေ့မှုများရှိခဲ့ကြသည်။<ref name=":0" /> သို့သော် တိုကူဂါဝါ ရှိူဂူနေ့ ကာလအတွင်း ခရစ်ယာန်များကို ဂျပန်၌ ကွက်မြက်ခဲ့ကြသည်။<ref name=":0" /> ထိုမတိုင်မီ ခရစ်ယာန်အယောက် (၂၀)ခန့် ကွက်မြက်ခံခဲ့ရကာ တိုယိုတိုမီ ဟိဒါယိုရှီ သည် ယခင်ဘုရင် အိုဒါ နိုဘုနာဂါက်ုသတ်၍ လုပ်ကြံ၍ ၎င်း၏အာဏာကိုခိုင်မြဲစေခဲ့သည်။<ref name=":0" /> ခရစ်ယာန်ဘာသာကို (၁၉)ရာစုအစောပိုင်းလောက်အထိ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပိတ်ပင်တားမြစ်ခဲ့သည်။<ref name=":0" />
=== ပုံပြင်များမှ သူရဲကောင်းများ ===
အခြားသော ယဉ်ကျေးမှုများမှာကဲ့သို့ ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီဖော်ပြချက်များသည် သဘာဝလွန်စွမ်းအားရှိ ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ဆောင်ရွက်ချက်များသာမက သာမန်လူသားသူရဲကောင်းများ၏ ဘဝနှင့် စွန့်စားခန်းများမကြောင်းများလည်းပဲပါရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်ကျွန်းစုများ၏ ထူးခြားသောနေရာဒေသများနှင့် ဆက်စပ်သော သူရဲကောင်းများစွာရှိသည်။<ref name=":0" /> အချို့သော သူရဲကောင်းများသည် အမှန်စင်စစ် တည်ရှိနေထိုင်ခဲ့သောသူများဟု ယုံကြည်ကြရာ 'ရိုနင် (၄၇)ဦး လည်းပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့နှင့်ပတ်သက်သော ကြွင်းကျန်ရစ်သည့် အမွေအနှစ်များကို ရိုးရာဇာတ်လမ်ူပုံပြင်များတွင် ထည့်သွင်းရေးသားကြရာ၌ ၎င်းတို့သည် သာမန်လုများထက် အသိပညာ၊ စွမ်းအား၊ အရည်အချင်း ပိုမိုရှိသော သမိုင်းဝင် ပုဂ္ဂိုလ်များအဖြစ် ဖော်ကျူးကြသည်။<ref name=":0" /> ထိုသူရဲကောင်းများ၏ သူရဲကောင်းဆန်သော စွန့်စားခန်းများသည် ဂရုဏာ၊ ချစ်ခြင်းမေတ္တာများမှစ၍ (ရှီတာ-ကီရီ-စုဇူမီ ဒဏ္ဍာရီ) ကြောက်လန့်ဖွယ်ရာ ရန်သူများနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်း (မိုမိုတာရို ဇာတ်လမ်း) များအထိပါဝင်သည်။<ref name=":5" /><ref>{{Cite journal|last=Antoni|first=Klaus|date=1991|title=Momotarō (The Peach Boy) and the Spirit of Japan: Concerning the Function of a Fairy Tale in Japanese Nationalism of the Early Shōwa Age|journal=Asian Folklore Studies|volume=50|issue=1|pages=155–188|doi=10.2307/1178189|issn=0385-2342|jstor=1178189}}</ref>
သူရဲကောင်းများနှင့်ပတ်သက်သော ရိုးရာဇာတ်လမ်းပုံပြင်များတွင် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သင်ခန်းစာများ (သို့) ဇာတကကဲ့သို့သော ပုံပြင်များပါရှိသည်။ ရှီတာ-ကီရီ-စုဇူမီဇာတ်လမ်းသည် ဝိသမလောဘ၊ မစ္ဆရိယစိတ်များ၏ အန္တရာယ်ကို သတိပေးဆုံးမထားသည်။ ပုံပြင်မှာ စာငှက်အဖြစ်အသွင်ပြောင်းထားသော နတ်သမီးက အအသက်ရွယ်ကြီးရင့်သောလင်မယားမှ အဘိုးအို၏ စိတ်ဓာတ်ကို စမ်းသပ်ခြင်းပုံ ဖြစ်သည်။<ref name=":5" /> ဘူရှီဒို (သူရဲကောင်း (သို့) ဆာမူရိုင်းတို့ လမ်းစဉ်) ၏ လွှမ်းမိုးနိုင်မှုသည် သူရဲကောင်းများ၏ အပြုအမူများပေါ်တွင် အတော်လေးသိသာထင်ရှား၏။ သူရဲကောငါးများမီာ များသောအားဖြင့် စစ်သည်တော်များဖြစ်ကြသည်။<ref name=":0" /> မိုမိုတာရိုသည် မက်မွန်ပင်မှ မွေးဖွားလာ၍ သားသမီးမဲ့သော ဇနီးမောင်နှံ၏ ပြုစုမှုဖြင့် ကြီးပြင်းလာသောသူဖြစ်သည်။ ခရီးစဉ်တစ်ခုတွင် ၎င်းနေထိုင်ရာကျွန်း၌ ပြန်ပေးစွဲ၊ ဓားပြတိုက်၊ မဒိန်းကျင့်သည့် ဘီလူးတစ်ကောင် အိုနီကို တိုက်ခိုက်အနိုင်ယူ၍ တာဝန်ကျေပွန်သော သတ္တိရှိသော ဒဏ္ဍာရီလာ သူရဲကောင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref name=":0" /> မိုမိုတာရိုဇာတ်လမ်းသည် ကြမ်းတမ်းခြင်း၊ အတင်းအဓမ္မ မဖွယ်မရာပြုကျင့်ခြင်းမျာူ၊ လူသားများကို စားသော နတ်များ စသည့်အကြောင်းများပါဝင်သည်။<ref name=":10">{{Cite journal|last=Kelsey|first=W. Michael|date=1981|title=The Raging Deity in Japanese Mythology|journal=Asian Folklore Studies|volume=40|issue=2|pages=213–236|doi=10.2307/1177865|issn=0385-2342|jstor=1177865}}</ref> အတင်းအဓမ္မ မဖွယ်မရာပြုကျင့်ခြင်းဌာတ်လမ်းများသည် ဂျပန်ဗုဒ ဓဘာသာစာပေ Nihon Ryōiki တွင်များစွာပါဝင်၍ တောင်သောင့်နတ်များမှ လူသားများအား စားသောက်ခြင်းအကြောင်းအရာများကို ဖူဒိုကိစာပေတွင် တွေ့ရသည်။<ref name=":10" /> ဂျပန်ရိုးရာပုံပြင်များ၌ မိုမိုတာရိုကဲ့သို့သော သူရဲကောင်းများသည် နတ်ဆိုးများ၊ ဘီလူးသဘက်မျညးထံမှ အမျိုးသမီးများကို ကယ်ဆယ်သည်။ အမျိုးသား သူရဲကောင်းများအကြောင်းပါဝင်မှုများပြားသော်လည်း အမျိုးသမီးသူရဲကောင်းများကိုလည်း ဖော်ပြထားမှုရှိ၏။<ref name=":0" /> ယာမာတို တာကဲရု၏ ဇနီး 'အိုတိုတာချီဘာနာ'သည် သူမအမျိုးသား၏ လှေကိုကယ်ဆယ်ရန် သူမကိုယ်သူမ ပင်လယ်ထဲသို့ ခုန်ချခဲ့ရာ ခြိမ်းချောက်နေသော မုန်တိုင်းဧ အမျက်ဒေါသကို ပြေလျော့စေခဲ့သည်။<ref name=":0" /> ယာမာတို တာကဲရုသည် သူမအတွက် အုတ်ဂူတစ်ခုတည်ပေးခဲ့ကာ ဇနီးသည်အတွက် ၎င်း၏ငိုကြွေးသံများသည် အရှေ့ကျွန်းဟုခေါ်သော (အဇူမာ) [[ဟွန်ရှူးကျွန်း]] ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name=":0" />.
==အခြားကြည့်ရန်==
*[[ရှင်တိုဘာသာ]]
*[[ဂျပန်နိုင်ငံ၌ ကျင့်သုံးသောဗုဒ္ဓဘာသာ]]
*[[ကံကြမ္မာနတ်ဘုရား ခုနစ်ပါး]]
==ကိုးကား==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ]]
js51ranme8mnnloq654h8c5k0x3ald2
ဝီကီပီးဒီးယား:How to create a page
4
138484
753337
527818
2022-08-05T04:30:07Z
Ninjastrikers
22896
စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ]]
0nmeie7b83pj2l472r2d3z30gtc2aw6
ဟာကျူလီ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များ
0
143126
753368
642632
2022-08-05T06:45:29Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
[[File:Twelve Labours Altemps Inv8642.jpg|thumb|upright=1.8|ရောမကျောက်သားရုပ်ကြွ (အေဒီ ၃ ရာစု)၊ ဟာကျူလီ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်အစီစဉ်များကို သရုပ်ဖော်ထားခြင်း၊ ]]
'''ဟဲရာခလီးဇ်၏ လုပ်ငန်းတာဝန် (၁၂) ရပ်''' ({{lang-en|'''Twelve Labours of Heracles or Hercules'''}})<!--The use of the articles is relatively optional and the order of the words is much more free than in English; Greek is a highly inflected language. Hence the name in Greek can be found in different forms, e.g. ἆθλοι Ἡρακλέους, Ἡρακλέους ἆθλοι, οἱ ἆθλοι τοῦ Ἡρακλέους.--><ref>{{cite book|chapterurl=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0021%3Atext%3DLibrary%3Abook%3D2%3Achapter%3D4%3Asection%3D12|author=Pseudo-Apollodorus|title=The Library|others=With an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes|place=Cambridge, Massachusetts; London|publisher= Harvard University Press; William Heinemann Ltd.|year=1921|chapter=2.4.12|language=Greek}} At the Perseus Project.</ref><ref>{{cite book|author=Isocrates|title=Isocrates|others=With an English Translation in three volumes, by George Norlin, Ph.D., LL.D.|place= Cambridge, Massachusetts; London|publisher=Harvard University Press; William Heinemann Ltd.|chapter=1.8|chapterurl=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0143%3Aspeech%3D1%3Asection%3D8|language=Greek}}<!--Publication date at the PP page seems wrong; hence cited without one--> At the Perseus Project.</ref> ဆိုသည်မှာ [[ဟဲရာခလီးဇ်]]သည် မိမိကိုယ်ကို ဒဏ်ခတ်ခြင်းအနေဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သော ဇာတ်လမ်းဖြစ်ရပ်တွဲကြီးတစ်ခုကို ဆိုလိုသည်။ ဟဲရာခလီးဇ်ကို ရောမဘာသာဖြင့် "ဟာကျူလီ" ဟူ၍ နောက်ပိုင်း၌ ခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ ယူအာရစ်သီးယပ်စ် (အဲရစ်တပ်စ်) ဘုရင်ကို အမှုထမ်းဆောင်ခြင်းဖြင့် အလုပ်တာဝန်များကို ပြီးမြောက်စေခဲ့သည်။ ထိုဇာတ်လမ်းများကို နောင်တွင် အဆက်မပြတ်သော ပြောရိုးစဉ်လာဇာတ်လမ်းများဖြင့် ဆက်စပ်ခဲ့ကြသည်။ ဘီစီ ၆၀၀ ခန့်က ကဗျာဆရာ ပိုင်ဆန်းဒါရေး၍ ယခုပျောက်ဆုံးနေပြီဖြစ်သော ကဗျာရှည်တစ်ပုဒ်၌ ဤဖြစ်ရပ် (၁၂) ရပ်အား ရေးသားခဲ့သည်ဟူ၍ ဂရိတို့က မှတ်ယူကြသည်။<ref>According to [[:en:Walter Burkert|Walter Burkert]].{{citation needed|date=May 2012}}</ref> ဟဲရာခလီးဇ်သည် ၎င်း၏ ဇနီး၊ သားသမီးများကို သတ်မိပြီးနောက် ဒဲလ်ဖီအရပ်ရှိ ရှေ့ဖြစ်ဟောနတ်ဆရာတစ်ဦးဆီသို့ သွားရောက်ခဲ့၍ [[အပေါလို]]နတ်ဘုရားကို ကူညီလမ်းပြရန် ဆုတောင်လေသည်။ ဟဲရာခလီးဇ်ကို မိုက်ဆီးနီဘုရင် ယူအာရစ်သီးယပ်စ်ထံ ဆယ်နှစ်တာ အမှုထမ်းရန်ပြောဆိုမိန့်ကြားခဲ့သည်။ ထိုကာလအတွင်း ၎င်းကို ခက်ခဲကြမ်းတမ်းသော တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ရန် စေလွှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>Hard, [https://books.google.com/books?id=r1Y3xZWVlnIC&pg=PA253 p. 253].</ref>
==ဟဲရာခလီးဇ်၏ တာဝန် (၁၂) ရပ်==
ဟဲရာခလီး၏ တာဝန် (၁၂) ရပ်ကို ဆူဒို-အပေါလိုဒေါရပ်စ် ရေးသော ဘစ်ဘလီယာသီကာ (Bibliotheca) တွင် ရိုးရာ သမားရိုးကျနည်းဖြင့် အောက်ပါအတိုင်း စီစဉ်ထားရှိသည်။<ref>Pseudo-Apollodorus, ''Bibliotheca'' 2.5.1–2.5.12.</ref>
#နစ်မီးယန် ခြင်္သေ့ကို သုတ်သင်ခြင်း။
#ခေါင်းကိုးလုံး လေနားဟိုက်ဒရာ (ဟီဒရာ) ကို သုတ်သင်ခြင်း။
#ကာရင့်နီယာ သမင်မကို ဖမ်းဆီးခြင်း။
#အရီမန့်သီယာတောဝက်ကို ဖမ်းဆီးခြင်း။
#အောဂျီးယန် မြင်းဇောင်းကို တစ်နေ့တည်းဖြင့် သန့်ရှင်းခြင်း။
#စတင်ဖေးလီယန်ငှက်များကို သုတ်သင်ခြင်း။
#ခရီးတန်နွားသိုးကို ဖမ်းဆီးခြင်း။
#ဒီယောမီးဒီးဇ်မြင်မကို ခိုးယူခြင်း။
#အားမဇွန် အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင် ဟစ်ပေါလစ်တာ၏ ခါးပန်းကြိုးကို ရယူခြင်း။
#ခန္ဓာကိုယ် သုံးခုစာပမာဏရှိသော ဂီရီယွန် လူထွားကြီး၏ နွားကိုရယူခြင်း။
#ဟဲစ်ပဲ့ရစ်ဒီးဇ် နတ်သမီးများထံမှ ရွှေရောင်ပန်းသီး သုံးလုံးခိုးယူခြင်း။
#[[ကဲဘဲရို့စ်]] ခေါင်းသုံးလုံးခွေးကြီးကို ဖမ်းဆီး၍ ယူဆောင်လာခြင်း။
==ကိုးကား==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီ]]
mj7vphc2b1u4s4u79s9q7b0gdtccstj
ခင်သီရိသက်မွန်
0
203137
753304
709853
2022-08-04T23:06:57Z
Hintha
517
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = ခင်သီရိသက်မွန်
| native_name =
| native_name_lang =
| other_names =
| image =
| alt =
| caption =
| birth_name =
| birth_date = {{Birth year and age|1981|12|5}}
| birth_place = [[ရန်ကုန်မြို့]]၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ]]
| death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} or {{Death-date and age|Month DD, YYYY|Month DD, YYYY}} (death date then birth date) -->
| death_place =
| nationality = Burmese
| ethnicity =
| education =
| parents = [[မင်းအောင်လှိုင်]]<br>[[ကြူကြူလှ]]
| relatives = [[အောင်ပြည့်စုံ]]
| years_active=
| party =
| religion =
| children =
| awards =
| known_for = [[သတ္တမမြောက်အာရုံ]] ပူးတွဲတည်ထောင်သူ
| occupation = စီးပွားရေးသမား
| criminal_charge =
| alma_mater =
| criminal_penalty =
| criminal_status =
}}
'''ခင်သီရိသက်မွန်''' (၁၉၈၁ ဒီဇင်ဘာ ၅ မွေးဖွား) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား အမျိုးသမီးစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူမသည် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး[[မင်းအောင်လှိုင်]]၏ သမီးဖြစ်သည်။
== အမှတ်မထင်လုပ်ငန်းရှင်ဘဝ ==
Everfit အားကစားရုံများကို ထောင်ကာ လူမြင်ကွင်းမှ ရှောင်နေသည်။ နောက် သူအရင်းထည့်ထားသော ခင်ပွန်းဖြစ်သူ၏လုပ်ငန်း [[သတ္တမမြောက်အာရုံ]] (7th Sense Creation) ကို ရှယ်ယာများ လွှဲယူလိုက်ပြီးနောက် အနုပညာရှင်များနှင့်တွဲ၍ လူသိများလာသည်။<ref name="SpendBig">{{Cite news|title=Military Chief’s Family Members Spend Big on Blockbuster Movies, Beauty Pageants|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-family-members-spend-big-on-blockbuster-movies-beauty-pageants|access-date=11 January 2021|publisher=[[Myanmar NOW]]|language=en|archive-date=15 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201215082136/https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-family-members-spend-big-on-blockbuster-movies-beauty-pageants|url-status=live|author1=Tin Htet Paing|author2=Chan Thar|date=4 August 2019}}</ref><ref name=":0">{{cite news|title=Who profits from a coup? The power and greed of Senior General Min Aung Hlaing|url=https://www.justiceformyanmar.org/stories/who-profits-from-a-coup-the-power-and-greed-of-senior-general-min-aung-hlaing|publisher=[[Justice for Myanmar]]}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 December 2020|title=US Embassy Under Fire for Working With Firm Owned by Sanctioned Military Chief’s Daughter|url=https://www.irrawaddy.com/news/burma/us-embassy-fire-working-firm-owned-sanctioned-military-chiefs-daughter.html|access-date=11 January 2021|publisher=[[The Irrawaddy]]|language=en-US|archive-date=4 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210104125127/https://www.irrawaddy.com/news/burma/us-embassy-fire-working-firm-owned-sanctioned-military-chiefs-daughter.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=တပ်ချုပ်၏ သမီးနှင့်ချွေးမတို့ ထူထောင်သော အနုပညာကုမ္ပဏီများ အချိန်တိုအတွင်း ထိပ်တန်းရောက်လာ 'Entertainment companies founded by the daughter and daughter-in-law of the commander-in-chief quickly rose to the top'|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/2390|work=Myanmar NOW|date=1 August 2019|language=my}}</ref> မိုင်တဲအတွက် တာဝါတိုင်များဆောက်ပေးသည့် ပင်နီကယ်အေးရှားကုမ္ပဏီ၌လည်း ရှယ်ယာရှင်ဖြစ်သည်။
== မိသားစုဘဝ ==
ဒီဂျေစွမ်းမိုက် ခေါ် လင်းမြင့်ဖွယ်နှင့်လက်ထပ်ရာ ဧကရီလင်းသက်လှိုင် (၂၀၁၂ ဩဂုတ် ၁၂ ဖွား) နှင့် ဧကရီသက်မွန်လှိုင် (၂၀၁၆ ဇွန် ၉ ဖွား) ဟူသော သမီး ၂ ယောက်ရသည်။ ၂၀၁၈ ခု၌ ကွာရှင်းကြသည်။
== နိုင်ငံတကာမှ ပိတ်ဆို့မှုများ ==
၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် သူမအား အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ပြည်ဝင်ခွင့်ပိတ်ပင်ခြင်း ခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၁ မတ်လ ၁၀ တွင် အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်၏ သားသမီးနှစ်ဦးဖြစ်သော အောင်ပြည့်စုံနှင့် ခင်သီရိသက်မွန်တို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အရေးယူပိတ်ဆို့ခြင်းခံရသူများဖြစ်လာခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့အရေးယူပိတ်ဆို့မှု၌ ၎င်းတို့ပိုင်ဆိုင်သော ကုမ္ပဏီ (၆) ခုလည်းပါဝင်ခဲ့၏ ။<ref>{{cite web|title=US launches additional Myanmar sanctions as protests escalate |url=https://amp.ft.com/content/e8cdddd3-d41a-42c6-b4cf-6ecbd1bfcc8f |work=Financial Times|date=10 March 2021}}</ref><ref>{{cite news|title=U.S. imposes sanctions on children of Myanmar military leader, companies'|url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-usa-sanctions-idUSKBN2B22MF |work=[[Reuters ]] |date=11 March 2021}}</ref>
== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:၁၉၈၁ မွေးဖွားသူများ]]
[[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်သူများ]]
{{Myanmar-bio-stub}}
jcfxolhxerg4u718q44c0y9eeopdgq9
အောင်ပြည့်စုံ
0
206450
753305
731762
2022-08-04T23:07:22Z
Hintha
517
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person|name=အောင်ပြည့်စုံ|education=|other_names=ဖိုးသား|image=|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{Birth year and age| 1984}}|birth_place=[[ရန်ကုန်]], [[မြန်မာ]]|death_date=|death_place=|nationality=[[မြန်မာ]]|ethnicity=|native_name_lang=my|relatives=[[ခင်သီရိသက်မွန်]]|parents=[[မင်းအောင်လှိုင်]]<br>[[ကြူကြူလှ]]|years_active=|party=|religion=|spouse(s)=မျိုးရတနာထိုက် (m. ၂၀၁၂)|children=ခင်ငြိမ်းချမ်းပြည့်စုံလှိုင်<br>ခင်ဘုန်းမြတ်ပြည့်စုံလှိုင်|awards=|known_for=|occupation=စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်|criminal_charge=|alma_mater=[[ရန်ကုန်ကွန်ပျူတာတက္ကသိုလ်]]|criminal_penalty=|criminal_status=|ethnic=[[ဗမာ]]}}
'''အောင်ပြည့်စုံ''' (၁၉၈၄ မွေးဖွား) သည် မြန်မာနိုင်ငံသား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ဖြစ်ပြီး လုပ်ငန်းကြီးများဖြစ်သော စကိုင်းဝမ်းဆောက်လုပ်ရေးနှင့် အောင်မြင့်မိုရ်မင်းအာမခံလုပ်ငန်းတို့ကို ပိုင်ဆိုင်သည်။<ref name=":3" /> တယ်လီကွန်းဝန်ဆာင်မှုလုပ်ငန်း [[မိုင်တဲလ် မြန်မာ|မိုင်တဲ]]တွင်လည်း တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့် အများဆုံးရှယ်ယာရှင်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။<ref name=":3">{{Cite web|title=တပ်ချုပ်သားပိုင်ကုမ္ပဏီများကို အရေးယူရန် ကုလအချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့ တောင်းဆို|url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/2402|access-date=11 January 2021|website=Myanmar NOW|language=my|archive-date=1 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201053646/https://www.myanmar-now.org/mm/news/2402|url-status=live}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံ၏ [[၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံစစ်အာဏာသိမ်းခံရခြင်း|အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်]] တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]]၏သား ဖြစ်သောကြောင့် လူမုန်းများသည်။
၎င်း၏ဖခင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဖြစ်လာသည့်ကာလ သမ္မတ [[သိန်းစိန် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|ဦးသိန်းစိန်]]လက်ထက်၌ ဈေးကွက်အောက် အလွန်နည်းသော ပမာဏဖြင့် ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဥယျာဉ်အတွင်းရှိ တန်ကြေးမြင့်စားသောက်ဆိုင်နှင့် ပန်းချီပြခန်းကို နှစ် ၃၀ ငှားခွင့် ရသည်။<ref>{{Cite web|title=Military Chief's Son Paid 'Very Low' Rent for His Upscale Restaurant on Government-Owned Land|url=https://www.myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-son-paid-very-low-rent-for-his-upscale-restaurant-on-government-owned-land|access-date=11 January 2021|website=Myanmar NOW|language=en|archive-date=17 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200717014336/https://myanmar-now.org/en/news/military-chiefs-son-paid-very-low-rent-for-his-upscale-restaurant-on-government-owned-land|url-status=live}}</ref> ပို့ခွန်သွင်းခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်နှင့် အစားအသောက်နှင့်ဆေးဝါးကြီးကြပ်ရေး၌ အလိုအလျောက်ခွင့်ပြုမိန့်ရသော အေအန္နံမဟာ (A&M Mahar) ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းကိုလည်း လုပ်ကိုင်နေသည်။<ref>{{cite news |title=ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသား ဦးအောင်ပြည့်စုံ ဒါရိုက်တာအဖြစ် ပါဝင်သော A & M Mahar ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းများ အကျိုး စီးပွားပဋိပက္ခရှိနိုင်ဟု ဝေဖန်ခံရ |url=https://www.khitthitnews.com/2020/08/ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသား-ဦ.html |work=Khitthit Media |language=my |date=14 August 2020 |accessdate=13 June 2021 |archivedate=20 February 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210220124602/https://www.khitthitnews.com/2020/08/%E1%80%97%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%A6.html }}</ref><ref name=":1">{{Cite web|last=|first=|date=|title=Dirty Secrets #2: Sr. Gen. Min Aung Hlaing's family profiting off of FDA and Customs clearances|url=https://www.justiceformyanmar.org/stories/dirty-secrets-2-sr-gen-min-aung-hlaings-family-selling-fda-and-customs-clearance-for-profit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201026181000/https://www.justiceformyanmar.org/stories/dirty-secrets-2-sr-gen-min-aung-hlaings-family-selling-fda-and-customs-clearance-for-profit|archive-date=26 October 2020|access-date=11 January 2021|website=Justice For Myanmar}}</ref> မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခွန်ဦးစီးဌာနကို ခေါင်းဆောင်သူမှာ [[မြန်မာစီးပွားရေးဦးပိုင်လီမိတက်|မြန်မာ့စီးပွားရေးဦးပိုင်လီမိတက်]]၏ ဒါရိုက်တာဟောင်း ကျော်ထင်ဖြစ်သည်။<ref name=":1" />
[[ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီ]]ထံမှလည်း ထင်မထားနိုင်လောက်အောင်နည်းသော ငွေပမာဏဖြင့် အရက်ရောင်းချခွင့် ရခဲ့သည်။ ကန်သာယာဆေးရုံ၏ ရှယ်ယာရှင်ဖြစ်ပြီး ချောင်းသာ၊ ပုဂံ၊ မန္တလေး၊ အင်းလေး စသော ပြည်ပခရီးသွားများကျက်စားရာတို့၌ ဖွင့်ထားသော အဇူရဟိုတယ်တွဲကြီးကိုလည်း အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တဦးနှင့်အတူ ပူးတွဲပိုင်ဆိုင်သည်။ [[ချောင်းသာကမ်းခြေ|ချောင်းသာ]]၌ အဇူရကမ်းခြေအပန်းဖြေစခန်းသည် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Who profits from a coup? The power and greed of Senior General Min Aung Hlaing|url=https://www.justiceformyanmar.org/stories/who-profits-from-a-coup-the-power-and-greed-of-senior-general-min-aung-hlaing |website=www.justiceformyanmar.org}}</ref><ref>{{cite news |title=ပြည်သူ့ဥယျာဉ်အတွင်း တပ်ချုပ်သား လုပ်ကိုင်ခွင့်ရရှိထားသော လုပ်ငန်းများ |url=https://www.myanmar-now.org/mm/news/2357 |work=Myanmar NOW |date=18 July 2019 |language=my}}</ref><ref>{{cite news |title=Coup regime’s minister visits hotel owned by military chief’s son to mark ‘resumption’ of tourism in Myanmar |url=https://www.myanmar-now.org/en/news/coup-regimes-minister-visits-hotel-owned-by-military-chiefs-son-to-mark-resumption-of-tourism |work=Myanmar NOW |date=23 March 2021 |language=en}}</ref>
== မိသားစုဘဝ ==
စတယ်လာ(၇) လုပ်ငန်းနှင့်၊ ချမ်းငြိမ်းပြည့်စုံထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း ပိုင်ရှင်ဖြစ်လာမည့် မျိုးရတနာထိုက်နှင့်လက်ထပ်ရာ ခင်ငြိမ်းချမ်းပြည့်စုံလှိုင်၊ ခင်ဘုန်းမြတ်ပြည့်စုံလှိုင်ဟူသော သမီး ၂ ယောက်ရှိသည်။
== နိုင်ငံတကာပိတ်ဆို့မှုများ ==
၂၀၁၉ ခု၌ ကုလသမဂ္ဂအချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့က အောင်ပြည့်စုံပိုင်သောလုပ်ငန်းများကို အရေးယူရန် တောင်းဆိုဖူးသည်။<ref name=":3" />
၂၀၂၁ ခု၊ မတ်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်အစိုးရက အောင်ပြည့်စုံနှင့် ညီမ ခင်သီရိသက်မွန်ကို စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ရန် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |last1=Psaledakis |first1=Simon Lewis, Daphne |title=U.S. imposes sanctions on children of Myanmar military leader, companies |url=https://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-usa-sanctions-idUSKBN2B22MF |work=Reuters |date=10 March 2021 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |title=US sanctions 2 adult children of Myanmar junta leader |url=https://www.aa.com.tr/en/americas/us-sanctions-2-adult-children-of-myanmar-junta-leader/2171849 |work=www.aa.com.tr |date=11 March 2021}}</ref><ref>{{cite news |title=US Slaps Sanctions on Adult Children of Myanmar Military Leader |url=https://www.voanews.com/east-asia-pacific/us-slaps-sanctions-adult-children-myanmar-military-leader |work=VOA |date=10 March 2022 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |title=United States Targets Family Members Profiting from Connection to Burmese Coup Leader |url=https://mm.usembassy.gov/united-states-targets-family-members-profiting-from-connection-to-burmese-coup-leader/ |website=U.S. Embassy in Burma |date=11 March 2021}}</ref>
==ကိုးကား==
{{Reflist}}
{{Lifetime|၁၉၈၄|}}
[[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်သူများ]]
py89snuyb5brnyo0jg0zfvidt3vh3k8
မဟာပေါက်ကွဲမှု သီအိုရီ
0
208118
753342
665230
2022-08-05T04:37:54Z
2001:4451:110A:9200:75B8:2CDC:CD6C:2736
wikitext
text/x-wiki
{{cleanup|date=18 Jul 2021}}
{{Infobox television
| name = The Big Bang Theory
| image = [[File:TBBT logo.svg]]
| genre = [[Sitcom]]
| creator = {{plainlist|
* [[Chuck Lorre]]
* [[Bill Prady]]
}}
| director = [[Mark Cendrowski]]
| starring = {{plainlist|
<!-- As per the infobox instructions and established consensus, the following list is organized by credited order for original cast members, with actors who have been promoted to a starring role added to the end in the order in which they were promoted. Accordingly, do not swap the positions of Galecki and Parsons, as Galecki is credited BEFORE Parsons. If you do not understand this, please ask on the article's talk page. Undiscussed changes will be reverted. -->
<!-- Consensus is against adding season information to the infobox. See discussion at [[Talk:The Big Bang Theory/Archive 2#Seasons in infobox]] before starting a new discussion in the talk page. -->
* [[Johnny Galecki]]
* [[Jim Parsons]]
* [[Kaley Cuoco]]
* [[Simon Helberg]]
* [[Kunal Nayyar]]
* <!-- Do not remove Sara Gilbert from this list. MOS:TV requires that she be listed here. Read [[Talk:The Big Bang Theory/FAQ]] and linked discussions for more information. -->[[Sara Gilbert]]
* [[Mayim Bialik]]
* [[Melissa Rauch]]
* [[Kevin Sussman]]
* [[Laura Spencer (actress)|Laura Spencer]]
}}
| theme_music_composer = [[Barenaked Ladies]]
| opentheme = "Big Bang Theory Theme"<ref>{{cite web |url=https://itunes.apple.com/ca/album/big-bang-theory-theme-single/id397826548|title=Big Bang Theory Theme – Single |publisher=iTunes Store |access-date=May 9, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.amazon.co.uk/dp/B0046XP7PA/ |title=Big Bang Theory Theme |access-date=September 2, 2011}}</ref>
| country = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
| language = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား]]
| num_seasons = 12
| num_episodes = 279
| list_episodes = List of The Big Bang Theory episodes
| executive_producer = {{plainlist|
* [[Chuck Lorre]]
* [[Bill Prady]] (both; entire run)
* [[Lee Aronsohn]] (2007–11)
* [[Steven Molaro]] (2011–19)
* [[Eric Kaplan]]
* Maria Ferrari
* Dave Goetsch (all; 2016–19)
}}
| producer = [[Faye Oshima Belyeu]]
| editor = Peter Chakos
| cinematography =
| camera = [[Multiple-camera setup|Multi-camera]]
| runtime = 18–22 minutes
| company = {{plainlist|
* Chuck Lorre Productions
* [[Warner Bros. Television]]
}}
| distributor = [[Warner Bros. Television Distribution]]
| network = [[CBS]]
| picture_format = [[High-definition television|HDTV]] [[1080i]]
| audio_format = [[Dolby Digital|Dolby Digital 5.1]]
| first_aired = {{Start date|2007|9|24}}
| last_aired = {{End date|2019|5|16}}
| related = ''[[Young Sheldon]]''
}}
'''မဟာပေါက်ကွဲမှု သီအိုရီ''' ({{lang-en|The Big Bang Theory}}) ဒီတီဗွီဇာတ်ကားဟာ Chuck Lorre နဲ့ Bill Prady တို့တီထွင်ခဲ့တဲ့အမေရိကန်တီဗွီဇာတ်လမ်းဖြစ်ပြီး Steven Molaro နဲ့အတူစီးရီးမှာအလုပ်အမှုဆောင်ထုတ်လုပ်သူများအဖြစ်အမှုထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ သုံး ဦး စလုံးသည်စာရေးဆရာများအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်စက်တင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် CBS တွင်ပြသခဲ့ပြီး၊ ရာသီ ၁၂ ခုကျော်ဖြစ်စဉ် ၂၇၉ ခုကိုထုတ်လွှင့်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ မေလ ၁၆ ရက်တွင်နိဂုံးချုပ်ထားသည်။<ref>[https://www.tvguide.com/tvshows/big-bang-theory/cast/288041 "The Big Bang Theory: Cast & Details"]. ''[[TV Guide]]''. Retrieved January 28, 2013.</ref>
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ]]
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာ တီဗွီဇာတ်လမ်းတွဲ အစီစဉ်]]
jl42zvy5n5xqflf2cjkntwrwhswpw79
753351
753342
2022-08-05T05:09:07Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{cleanup|date=18 Jul 2021}}
{{Infobox television
| name = The Big Bang Theory
| image =TBBT logo.svg
| genre = [[Sitcom]]
| creator = {{plainlist|
* [[Chuck Lorre]]
* [[Bill Prady]]
}}
| director = [[Mark Cendrowski]]
| starring = {{plainlist|
<!-- As per the infobox instructions and established consensus, the following list is organized by credited order for original cast members, with actors who have been promoted to a starring role added to the end in the order in which they were promoted. Accordingly, do not swap the positions of Galecki and Parsons, as Galecki is credited BEFORE Parsons. If you do not understand this, please ask on the article's talk page. Undiscussed changes will be reverted. -->
<!-- Consensus is against adding season information to the infobox. See discussion at [[Talk:The Big Bang Theory/Archive 2#Seasons in infobox]] before starting a new discussion in the talk page. -->
* [[Johnny Galecki]]
* [[Jim Parsons]]
* [[Kaley Cuoco]]
* [[Simon Helberg]]
* [[Kunal Nayyar]]
* <!-- Do not remove Sara Gilbert from this list. MOS:TV requires that she be listed here. Read [[Talk:The Big Bang Theory/FAQ]] and linked discussions for more information. -->[[Sara Gilbert]]
* [[Mayim Bialik]]
* [[Melissa Rauch]]
* [[Kevin Sussman]]
* [[Laura Spencer (actress)|Laura Spencer]]
}}
| theme_music_composer = [[Barenaked Ladies]]
| opentheme = "Big Bang Theory Theme"<ref>{{cite web |url=https://itunes.apple.com/ca/album/big-bang-theory-theme-single/id397826548|title=Big Bang Theory Theme – Single |publisher=iTunes Store |access-date=May 9, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.amazon.co.uk/dp/B0046XP7PA/ |title=Big Bang Theory Theme |access-date=September 2, 2011}}</ref>
| country = [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]]
| language = [[အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား]]
| num_seasons = 12
| num_episodes = 279
| list_episodes = List of The Big Bang Theory episodes
| executive_producer = {{plainlist|
* [[Chuck Lorre]]
* [[Bill Prady]] (both; entire run)
* [[Lee Aronsohn]] (2007–11)
* [[Steven Molaro]] (2011–19)
* [[Eric Kaplan]]
* Maria Ferrari
* Dave Goetsch (all; 2016–19)
}}
| producer = [[Faye Oshima Belyeu]]
| editor = Peter Chakos
| cinematography =
| camera = [[Multiple-camera setup|Multi-camera]]
| runtime = 18–22 minutes
| company = {{plainlist|
* Chuck Lorre Productions
* [[Warner Bros. Television]]
}}
| distributor = [[Warner Bros. Television Distribution]]
| network = [[CBS]]
| picture_format = [[High-definition television|HDTV]] [[1080i]]
| audio_format = [[Dolby Digital|Dolby Digital 5.1]]
| first_aired = {{Start date|2007|9|24}}
| last_aired = {{End date|2019|5|16}}
| related = ''[[Young Sheldon]]''
}}
'''မဟာပေါက်ကွဲမှု သီအိုရီ''' ({{lang-en|The Big Bang Theory}}) ဒီတီဗွီဇာတ်ကားဟာ Chuck Lorre နဲ့ Bill Prady တို့တီထွင်ခဲ့တဲ့အမေရိကန်တီဗွီဇာတ်လမ်းဖြစ်ပြီး Steven Molaro နဲ့အတူစီးရီးမှာအလုပ်အမှုဆောင်ထုတ်လုပ်သူများအဖြစ်အမှုထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ သုံး ဦး စလုံးသည်စာရေးဆရာများအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်စက်တင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် CBS တွင်ပြသခဲ့ပြီး၊ ရာသီ ၁၂ ခုကျော်ဖြစ်စဉ် ၂၇၉ ခုကိုထုတ်လွှင့်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ မေလ ၁၆ ရက်တွင်နိဂုံးချုပ်ထားသည်။<ref>[https://www.tvguide.com/tvshows/big-bang-theory/cast/288041 "The Big Bang Theory: Cast & Details"]. ''[[TV Guide]]''. Retrieved January 28, 2013.</ref>
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ]]
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာ တီဗွီဇာတ်လမ်းတွဲ အစီစဉ်]]
pro05zfw5h4ldhsi510zpc9xzbjgay8
SpongeBob SquarePants
0
222801
753411
729042
2022-08-05T10:49:06Z
2001:4451:110A:9200:DD7:C2A7:2E0:826F
wikitext
text/x-wiki
{{retaining title}}{{Infobox television|image=[[File:Bob esponja logotipo.svg]] |num_seasons=၁၃|related={{unbulleted list|''[[Kamp Koral: SpongeBob's Under Years]]''|''[[The Patrick Star Show]]''}}|last_aired=ပစ္စုပ္ပန်|first_aired={{Start date|1999|5|1}}|audio_format={{Plainlist|
* Stereo (၁၉၉၉–၂၀၁၂)
* [[Dolby Surround]] ၅.၁ (၂၀၀၉၊ ၂၀၁၂–ပစ္စုပ္ပန်)
}}|picture_format={{Plainlist|
* [[NTSC]] (၁၉၉၉–၂၀၁၂)
* [[HDTV]] [[၁၀၈၀i]] (၂၀၀၉၊ ၂၀၁၂–ပစ္စုပ္ပန်)
}}|network=[[နီကယ်လွန်း]]{{efn|name=Network|Episode 175, "[[It's a SpongeBob Christmas!]]", was first broadcast on [[စီဘီအက်စ်]].<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/tv-column/post/cbs-sets-spongebob-christmas-for-november/2012/10/18/38a02724-1966-11e2-aa6f-3b636fecb829_blog.html|title=CBS sets ''Spongebob Christmas'' for November|work=[[The Washington Post]]|author=Emily Yahr|date=October 18, 2012|accessdate=August 30, 2021}}</ref>}}|company={{Plainlist|
* [[United Plankton Pictures]]
* [[Nickelodeon Animation Studio]]
}}|runtime={{Plainlist|
* ၁၁ မိနစ် (ပုံမှန်အပိုင်းများသာ)
* ၂၂–၄၄ မိနစ် (အထူးအပိုင်းများသာ)
}}|producer={{Plainlist|
* Donna Castricone (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* Helen Kafatic (၂၀၀၂–၀၄)
* Anne Michaud (၂၀၀၁)
* Dina Buteyn (၂၀၀၅–၁၀)
* Jennie Monica Hammond (၂၀၁၀–ပစ္စုပ္ပန်)
}}|executive_producer={{Plainlist|
* [[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]] (၁၉၉၉–၂၀၁၈)
* [[Paul Tibbitt]] (၂၀၀၈–၁၇)
}}|num_episodes=၂၇၀|language=အင်္ဂလိပ်|country={{USA}}|composer={{Plainlist|
* Steve Belfer
* Nicolas Carr
* Sage Guyton
* Jeremy Wakefield
* Brad Carow (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* [[The Blue Hawaiians]] (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* Eban Schletter (၂၀၀၀–ပစ္စုပ္ပန်)
* Barry Anthony Trop (၂၀၀၅–၁၄)
}}|endtheme="SpongeBob Closing Theme" {{small|(Steve Belfer က ရေးစပ်ထားပါတယ်)}}|opentheme="''SpongeBob SquarePants'' Theme Song" {{small|(performed by [[Patrick Pinney]])}}|theme_music_composer={{Plainlist|
* Derek Drymon
* Mark Harrison
* Stephen Hillenburg
* Blaise Smith
}}|narrated=Tom Kenny {{small|(အပိုင်းမျိုးစုံ)}}|voices={{Plainlist|
* [[Tom Kenny]]
* [[Bill Fagerbakke]]
* [[Rodger Bumpass]]
* [[Clancy Brown]]
* [[Mr. Lawrence]]
* [[Jill Talley]]
* [[Carolyn Lawrence]]
* [[Mary Jo Catlett]]
* [[Lori Alan]]
}}|creative_director={{Plainlist|
* Derek Drymon {{small|(၁၉၉၉–၂၀၀၄)}}
* [[Vincent Waller]] {{small|(၂၀၀၅–၁၅)}}
}}|developer={{Plainlist|
* [[Derek Drymon]]
* [[Tim Hill (director)|Tim Hill]]
* [[Nick Jennings (artist)|Nick Jennings]]
}}|creator=[[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]]|genre=ဟာသ<ref>{{cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=QRPep55zMCE |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/QRPep55zMCE |archive-date=2021-12-21 |url-status=live|title=Meet the Creator: Stephen Hillenburg |medium=Video |publisher=[[Nickelodeon Animation Studio|Nick Animation]]|date=July 27, 2015|accessdate=April 20, 2020}}{{cbignore}}</ref><br />[[တကယ့် ဟာသ]]<ref>{{cite web|url=https://www.vulture.com/2018/11/spongebob-squarepants-stephen-hillenburg-legacy.html |title=SpongeBob SquarePants and the Indestructible Faith of Imagination|quote=Who lives in a pineapple under the sea? Why, one of the stars of the most brilliantly imagined and sustained display of surreal humor in pop culture, that's who.|work=[[New York (magazine)|New York]] (Vulture)|date=November 27, 2018}}</ref>|image_size=250|website=https://www.nick.com/shows/spongebob-squarepants}}'''''SpongeBob SquarePants''''' [[နီကယ်လွန်း]] အတွက် [[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]] က ဖန်တီးထားတဲ့ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]] ကာတွန်းရုပ်မြင်သံကြား စီးရီးတစ်ခုပါ။
== ဇာတ်ကောင်များ ==
=== အဓိကဇာတ်ကောင် ===
* '''SpongeBob SquarePants'''
* '''Patrick Star'''
* '''Squidward Tentacles'''
* '''Mr. Krabs'''
* '''Plankton and Karen'''
* '''Sandy Cheeks'''
* '''Mrs. Puff'''
* '''Pearl Krabs'''
* '''Gary the Snail'''
== အောက်ခြေမှတ်စုများ ==
{{notelist}}
== ကိုးကား ==
<references />
== ပြင်ပလင့်ခ် ==
* {{Official website|https://www.nick.com/shows/spongebob-squarepants}}
* {{IMDb title|id=0206512}}
*{{Rotten Tomatoes TV|spongebob_squarepants}}
*{{Metacritic television|spongebob-squarepants}}
* {{curlie|Kids_and_Teens/Entertainment/Animation/Cartoons/SpongeBob_SquarePants|''SpongeBob SquarePants''}}
{{Stub}}
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ]]
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာ တီဗွီဇာတ်လမ်းတွဲ အစီစဉ်]]
k043wyc9ugx2ep6zbnu2lx6lj2u2vkk
753412
753411
2022-08-05T10:50:06Z
2001:4451:110A:9200:DD7:C2A7:2E0:826F
Logo
wikitext
text/x-wiki
{{retaining title}}
{{Infobox television
| image = File:Bob esponja logotipo.svg
| num_seasons = ၁၃
| related = {{unbulleted list|''[[Kamp Koral: SpongeBob's Under Years]]''|''[[The Patrick Star Show]]''}}
| last_aired = ပစ္စုပ္ပန်
| first_aired = {{Start date|1999|5|1}}
| audio_format = {{Plainlist|
* Stereo (၁၉၉၉–၂၀၁၂)
* [[Dolby Surround]] ၅.၁ (၂၀၀၉၊ ၂၀၁၂–ပစ္စုပ္ပန်)
}}
| picture_format = {{Plainlist|
* [[NTSC]] (၁၉၉၉–၂၀၁၂)
* [[HDTV]] [[၁၀၈၀i]] (၂၀၀၉၊ ၂၀၁၂–ပစ္စုပ္ပန်)
}}
| network = [[နီကယ်လွန်း]]{{efn|name=Network|Episode 175, "[[It's a SpongeBob Christmas!]]", was first broadcast on [[စီဘီအက်စ်]].<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/tv-column/post/cbs-sets-spongebob-christmas-for-november/2012/10/18/38a02724-1966-11e2-aa6f-3b636fecb829_blog.html|title=CBS sets ''Spongebob Christmas'' for November|work=[[The Washington Post]]|author=Emily Yahr|date=October 18, 2012|accessdate=August 30, 2021}}</ref>}}
| company = {{Plainlist|
* [[United Plankton Pictures]]
* [[Nickelodeon Animation Studio]]
}}
| runtime = {{Plainlist|
* ၁၁ မိနစ် (ပုံမှန်အပိုင်းများသာ)
* ၂၂–၄၄ မိနစ် (အထူးအပိုင်းများသာ)
}}
| producer = {{Plainlist|
* Donna Castricone (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* Helen Kafatic (၂၀၀၂–၀၄)
* Anne Michaud (၂၀၀၁)
* Dina Buteyn (၂၀၀၅–၁၀)
* Jennie Monica Hammond (၂၀၁၀–ပစ္စုပ္ပန်)
}}
| executive_producer = {{Plainlist|
* [[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]] (၁၉၉၉–၂၀၁၈)
* [[Paul Tibbitt]] (၂၀၀၈–၁၇)
}}
| num_episodes = ၂၇၀
| language = အင်္ဂလိပ်
| country = {{USA}}
| composer = {{Plainlist|
* Steve Belfer
* Nicolas Carr
* Sage Guyton
* Jeremy Wakefield
* Brad Carow (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* [[The Blue Hawaiians]] (၁၉၉၉–၂၀၀၂)
* Eban Schletter (၂၀၀၀–ပစ္စုပ္ပန်)
* Barry Anthony Trop (၂၀၀၅–၁၄)
}}
| endtheme = "SpongeBob Closing Theme" {{small|(Steve Belfer က ရေးစပ်ထားပါတယ်)}}
| opentheme = "''SpongeBob SquarePants'' Theme Song" {{small|(performed by [[Patrick Pinney]])}}
| theme_music_composer = {{Plainlist|
* Derek Drymon
* Mark Harrison
* Stephen Hillenburg
* Blaise Smith
}}
| narrated = Tom Kenny {{small|(အပိုင်းမျိုးစုံ)}}
| voices = {{Plainlist|
* [[Tom Kenny]]
* [[Bill Fagerbakke]]
* [[Rodger Bumpass]]
* [[Clancy Brown]]
* [[Mr. Lawrence]]
* [[Jill Talley]]
* [[Carolyn Lawrence]]
* [[Mary Jo Catlett]]
* [[Lori Alan]]
}}
| creative_director = {{Plainlist|
* Derek Drymon {{small|(၁၉၉၉–၂၀၀၄)}}
* [[Vincent Waller]] {{small|(၂၀၀၅–၁၅)}}
}}
| developer = {{Plainlist|
* [[Derek Drymon]]
* [[Tim Hill (director)|Tim Hill]]
* [[Nick Jennings (artist)|Nick Jennings]]
}}
| creator = [[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]]
| genre = ဟာသ<ref>{{cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=QRPep55zMCE |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211221/QRPep55zMCE |archive-date=2021-12-21 |url-status=live|title=Meet the Creator: Stephen Hillenburg |medium=Video |publisher=[[Nickelodeon Animation Studio|Nick Animation]]|date=July 27, 2015|accessdate=April 20, 2020}}{{cbignore}}</ref><br />[[တကယ့် ဟာသ]]<ref>{{cite web|url=https://www.vulture.com/2018/11/spongebob-squarepants-stephen-hillenburg-legacy.html |title=SpongeBob SquarePants and the Indestructible Faith of Imagination|quote=Who lives in a pineapple under the sea? Why, one of the stars of the most brilliantly imagined and sustained display of surreal humor in pop culture, that's who.|work=[[New York (magazine)|New York]] (Vulture)|date=November 27, 2018}}</ref>
| image_size = 250
| website = https://www.nick.com/shows/spongebob-squarepants
}}
'''''SpongeBob SquarePants''''' [[နီကယ်လွန်း]] အတွက် [[စတီဗင် ဟီလင်ဘာ့ဂ်]] က ဖန်တီးထားတဲ့ [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု|အမေရိကန်]] ကာတွန်းရုပ်မြင်သံကြား စီးရီးတစ်ခုပါ။
== ဇာတ်ကောင်များ ==
=== အဓိကဇာတ်ကောင် ===
* '''SpongeBob SquarePants'''
* '''Patrick Star'''
* '''Squidward Tentacles'''
* '''Mr. Krabs'''
* '''Plankton and Karen'''
* '''Sandy Cheeks'''
* '''Mrs. Puff'''
* '''Pearl Krabs'''
* '''Gary the Snail'''
== အောက်ခြေမှတ်စုများ ==
{{notelist}}
== ကိုးကား ==
<references />
== ပြင်ပလင့်ခ် ==
* {{Official website|https://www.nick.com/shows/spongebob-squarepants}}
* {{IMDb title|id=0206512}}
*{{Rotten Tomatoes TV|spongebob_squarepants}}
*{{Metacritic television|spongebob-squarepants}}
* {{curlie|Kids_and_Teens/Entertainment/Animation/Cartoons/SpongeBob_SquarePants|''SpongeBob SquarePants''}}
{{Stub}}
[[ကဏ္ဍ:အမေရိကန် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲများ]]
[[ကဏ္ဍ:အင်္ဂလိပ်ဘာသာ တီဗွီဇာတ်လမ်းတွဲ အစီစဉ်]]
7dr645i16tzncx2hltpelq54tbaobpk
ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?
4
227509
753344
746244
2022-08-05T04:38:20Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{Information page|WP:ARTICLE|WP:WIAA}}
{{Namespaces}}
'''ဝီကီပီးဒီးယား ဆောင်းပါး'''တစ်ပုဒ် ဆိုသည်မှာ [[စွယ်စုံကျမ်း]]ဆိုင်ရာ အချက်အလက်ပါရှိသော ဤဝဘ်ဆိုက်ပေါ်ရှိ စာမျက်နှာတစ်ခုပင်ဖြစ်သည်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးကောင်းများ ရေးသားနည်းလမ်းညွှန်|ပြေပြစ်ကောင်းမွန်စွာ ရေးသားထားသော]] စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးကောင်းတစ်ပုဒ်တွင် -
* [[ဝီကီပီးဒီးယား:ထင်ရှားအရေးပါမှု|ထင်ရှား၍ မှတ်သားလောက်စရာကောင်းသော]] အကြောင်းအရာတစ်ခုကို ဖော်ထုတ်ထားခြင်း၊
* ထိုအကြောင်းအရာကို တိုတိုနှင့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိနိုင်ရန် အနှစ်ချုပ်၍ ထုတ်နှုတ်ရေးသားထားခြင်း၊
* [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးကောင်းများ ရေးသားနည်းလမ်းညွှန်|ဘာသာစကားအသီးသီးစီ၏ ကိုယ်ပိုင်စွယ်စုံကျမ်း ပုံစံ]]မျိုး ရေးသားထားခြင်း၊
* ကူးယူရေးသားထားသည့် အကြောင်းအရာဖြစ်စေကာမူ ပြေပြစ်စွာ ပြန်လည်ရေးသား တည်းဖြတ်ထားမှုရှိခြင်း၊
* ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်း ရင်းမြစ်များနှင့် ကိုးကားချက်များ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားခြင်း၊
* [[အကူအညီ:Link|ဝီကီ]] လင့်ခ်များ၊ ဆက်စပ်နေသည့် အခြားသော အကြောင်းအရာများ / ဆောင်းပါးများ (သို့) ဆောင်းပါးအပိုဒ်ခွဲများဖြင့် ချိတ်ဆက်ထားမှုရှိခြင်း
စသည့် ဂုဏ်အင်္ဂါများနှင့်ပြည့်စုံမှုရှိ၏။
ဆောင်းပါးအများစုမှာ အကြောင်းအရာ စာသား စာပိုဒ်များနှင့် ရုပ်ပုံများ(အခြားသော ရုပ်/သံ မီဒီယာအမျိုးအစားများလည်း ဖြစ်နိုင်သည်) ပါဝင်လေ့ရှိသည်။ သို့ရာတွင် ဆောင်းပါးများကို စာရင်းဇယား သီးသန့် သို့မဟုတ် ဇယားကားချပ်များအဖြစ်လည်း ပုံစံအချိုးအစားချ၍ ပြုလုပ်နိုင်သည်(စာမျက်နှာများ ရှာဖွေရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်ပြုလုပ်ထားသော လမ်းညွှန်သက်သက်သာဖြစ်သည့် သံတူကြောင်းကွဲ စာမျက်နှာများနှင့် မရောထွေးပါနှင့်)။ ဤစာရင်းများ သို့မဟုတ် ဇယားများကို ဝီကီပီးဒီးယား၏ ရည်ရွယ်ချက်များအရ ပင်မ / ဆောင်းပါးများအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ခေါင်းစဉ်စာသားတွင် ရှေ့ဆက်အမည်ညွှန်းမပါသော ကော်လံ( <code>:</code> )နှင့် ထည့်သွင်းထားသည်။
အောက်ပါအရာများကို ဆောင်းပါးများအဖြစ် ထည့်သွင်း မသတ်မှတ်ထားပါ -
* သံတူကြောင်းကွဲ စာမျက်နှာများ ၊
* Navbox များ(နေရာညွှန် တမ်းပလိတ် ဟူ၍လည်း သိကြသည်) အပါအဝင် [[အကူအညီ:Template|တမ်းပလိတ်များ]] ၊
* [[ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ|အသုံးပြုသူစာမျက်နှာများ]] ၊
* ဆောင်းပါး စာမူကြမ်းများ၊
* မုဒ်ဦး စာမျက်နှာများ၊
* ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများ၊
* ရုပ်ပုံများ ကဲ့သို့သော မီဒီယာဆိုင်ရာ [[Help:ဖိုင်စာမျက်နှာ|ဖိုင်စာမျက်နှာများ]]၊
* ကဏ္ဍခွဲထားသော ကဏ္ဍ စာမျက်နှာများ၊
* [[အကူအညီ:မာတိကာ|အကူအညီ စာမျက်နှာများ]] နှင့်
* ဝီကီပီးဒီးယား မူဝါဒများနှင့် လမ်းညွှန်ချက် စာမျက်နှာများ ( <code>ဝီကီပီးဒီးယား:</code> အမည်ညွှန်းနှင့် အစပြုသည့် စာမျက်နှာ)။
== ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ ==
{{Article creation}}
ဆောင်းပါးများအတွက် ခေါင်းစဉ်အမည်ပေးပုံကို လေ့လာရန် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ]]ကို ကြည့်ပါ။
== ဆောင်းပါး နယ်ပယ် ==
ဆောင်းပါးတစ်ခုစီတွင် ပါဝင်သောအကြောင်းအရာအလိုက် နယ်ပယ်တစ်ခုစီပါဝင်လေ့ရှိကြသည်။ ဆောင်းပါးတွင် ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းရင်းမြစ်များမှ အချက်အလက်အပေါ် အခြေခံကာ ၎င်းနှင့်ပတ်သက်မှုအရှိဆုံး နယ်ပယ်အတွင်းရှိ အားလုံးသော အကြောင်းအရာများအတွက် အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြမှုများ ပါရှိသင့်သည်။
== ဆောင်းပါးများ၏ အရည်အသွေး ==
{{Main|Wikipedia:Content assessment}}
ဆောင်းပါးများတွင် [[ဝီကီပီးဒီးယား:မဆိုင်းမတွ ဖျက်ပစ်ရန်အတွက် သတ်မှတ်ချက်များ|မဆိုင်းမတွဖျက်ပစ်ရန် အဆိုပြုခံရသော ဆောင်းပါးများ]] အဆင့်မှသည် အထူးဆောင်းပါးအဖြစ် ဖော်ပြခြင်းခံရသော ဆောင်ပါးကောင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည့် ဆောင်းပါးများ အဆင့်ထိ အရည်အသွေးအမျိုးမျိုးဖြင့် ရှိကြသည်။ အချို့ဆောင်းပါးများသည် ရှည်လျားပြီး ဗဟုသုတရစေမည့် အချက်အလက်အကြောင်းအရာ ကြွယ်ဝစွာပါဝင်သော်လည်း အချို့ဆောင်းပါးများမှာမူ တိုတောင်းသည် ([[Wikipedia:Stub|ဆောင်းပါးတို]] ဖြစ်နိုင်သည်) သို့မဟုတ် အရည်အသွေး နိမ့်ပါးသည်။
== အမည်ညွှန်း ==
{{Shortcut|WP:NS0|WP:MAINSPACE|WP:ARTICLESPACE}}{{Main|Wikipedia:Administration#Data structure and development}}
"ဆောင်းပါးများ" သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ၏ '''ပင်မ အမည်ညွှန်း'''ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်("'''ဆောင်းပါး အမည်ညွှန်း'''" (သို့) '''"ပင်မ အညွှန်း"''' ဟုလည်း ခေါ်သည်)။
'''ပင်မ အမည်ညွှန်း'''၊ '''ဆောင်းပါး အမည်ညွှန်း''' သို့မဟုတ် '''ပင်မအညွှန်း'''သည် စွယ်စုံကျမ်း အကြောင်းအရာပါသော စာမျက်နှာအတွက် ဝီကီပီးဒီးယား၏ [[Wikipedia-အမည်နေရာ|ရှေ့ဆက်အမည်ညွှန်း]]သတ်မှတ်ချက်ဖြစ်သည်— ၎င်းသည် Sandbox စာမျက်နှာများနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည့် ဝီကီပီးဒီးယား ဆောင်းပါးများ နေရာတွင် တည်ရှိသည်။
ပင်မ အမည်ညွှန်းသည် မူရင်းသတ်မှတ်ချက် အမည်ညွှန်းဖြစ်၍ ဆောင်းပါးစာမျက်နှာ အမည်များတွင် ရှေ့ဆက်အမည်ညွှန်း စာသားကို အသုံးမပြုပေ။ ၎င်းသည် စာမျက်နှာတည်ရှိသည့် နေရာကိုညွှန်ပြပေးသော သီးခြားအမည်ညွှန်းများဖြင့် ရှေ့ဆက်အမည်အဖြစ် အမြဲဖော်ပြပေးသည့် အခြားအမည်ညွှန်းများနှင့် ကွဲပြားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် [[ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ|'''''အသုံးပြုသူစာမျက်နှာ:''''']] ('''''User:''''')၊ [[Wikipedia:ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာ လမ်းညွှန်ချက်များ|'''''ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာ:''''']] ('''''Talk:''''' or '''''User talk:''''')၊ [[ဝီကီမီဒီယာ တမ်းပလိတ်|'''''တမ်းပလိတ်:''''']] ('''''Template:''''')၊ ဤစာမျက်နှာကဲ့သို့ '''''ဝီကီပီးဒီးယား:''''' ('''''Wikipedia:''''') နှင့် အမျိုးမျိုးသော အတွင်းပိုင်း စီမံခန့်ခွဲရေးဆိုင်ရာ စာမျက်နှာများ '''''ကဏ္ဍ:''''' ('''''Category:''''') စသဖြင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့ကဲ့သို့ အမည်ညွှန်း ရှေ့ဆက်စာသား မပါဘဲ ဖန်တီးထားသော မည်သည့်စာမျက်နှာကိုမဆို ဆောင်းပါးအမည်နေရာတွင် အလိုအလျောက် ထားရှိမည်ဖြစ်သည်။
ပင်မ အမည်ညွှန်းတွင် သီးခြားရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုရန် သတ်မှတ်ထားသည့် အောက်ပါတို့ကဲ့သို့သော အခြားအမည်ညွှန်းများဖြင့် စာမျက်နှာများ မပါဝင်ပါ -
* ပင်မအညွှန်းဖြစ်သော ဆောင်းပါးများ၏ အကြောင်းအရာသည် မည်ကဲ့သို့ ဖြစ်သင့်သည်ကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် ''ဆွေးနွေးချက်'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[ဆွေးနွေးချက်:အဟုန်]])၊
* ဝီကီးပီးဒီးယား၏ မေတာ-အကြောင်းအရာများအတွက် ''ဝီကီပီးဒီးယား'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[ဝီကီပီးဒီးယား:မူဝါဒများနှင့် လမ်းညွှန်ချက်များ စာရင်း]])၊
* ''ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်:စိစစ်အတည်ပြုခံနိုင်မှု]])၊
* ဆော့ဖ်ဝဲလ်မှ လိုအပ်ချက်အရ ဖန်တီးထားသော ''အထူး'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ ([[:en:Help:Special page|အကူအညီ: အထူးစာမျက်နှာ]]ကို ကြည့်ပါ)၊
* ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးရေးသားကြသူများ အသုံးပြုသည့် စာမျက်နှာများအတွက် ''အသုံးပြုသူ'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[အသုံးပြုသူ: နမူနာစာမျက်နှာ]])၊
* ဖော်ပြမှုနှင့် ရည်ညွှန်းမှုများအတွက် အသုံးပြုသည့် ပုံကဲ့သို့ ''ဖိုင်'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[:ဖိုင်:IUCN Red List-my.png|ဖိုင်:IUCN Red List-my.png]])
* Shortcuts များနှင့် ဝီကီပီးဒီးယားတဝှမ်းဆိုင်ရာ အခြားစာသား အက္ခရာတွဲများကို သတ်မှတ်ရာတွင် အသုံးပြုသည့် ''မီဒီယာဝီကီ'' အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ (ဥပမာ- [[မီဒီယာဝီကီ:Gadgets-definition]])
သို့ရာတွင် ဆောင်းပါး အမည်ညွှန်းဖြင့် စာမျက်နှာအားလုံးသည် ဆောင်းပါးများဖြစ်သည်ဟု ယူဆ၍မရပေ။ အောက်တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း အချို့သော ပင်မအမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများဖြစ်လိမ့်ကစား ဆောင်းပါး စာမျက်နှာဟု မယူဆပါ -
* [[ဗဟိုစာမျက်နှာ]] (WP:Portal)
* အမည်ပေးခြင်းဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရန် အသုံးပြုထားသည့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော မရေရာသော သံတူကြောင်းကွဲ စာမျက်နှာများ ၊
* စာမျက်နှာ တစ်မျက်နှာမှ အခြားစာမျက်နှာသို့ ပြန်လည်လမ်းကြောင်းပြောင်းရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် soft redirects များ အပါအဝင် သန်းပေါင်းများစွာသော ပြန်ညွှန်း စာမျက်နှာများ၊
== ဆောင်းပါးများနှင့် အချက်အလက်များ စာရင်း ==
[[အထူး:AllPages]] တွင် ဆောင်းပါး အမည်ညွှန်းပါ စာမျက်နှာများ စာရင်းနှင့် တိုးတက်မှုနှုန်း စာရင်းအင်းများအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:Statistics]] တွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည်။
== နောက်ထပ်ကြည့်ရန် ==
* [[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲရေး]]
* [[Wikipedia-Wikipedia ကိုဘယ်သူရေးတာလဲ။|ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားကို ဘယ်သူတွေ ရေးထားတာလဲ?။]]
* [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]။
* ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာခွဲများ
* [[:en:Wikipedia:Featured article criteria|ဝီကီပီးဒီးယား:အထူးဆောင်းပါးရွေးချယ်ရန် သတ်မှတ်ချက်များ]]
== ပြင်ပလင့်များ ==
* [[အထူး:စာရင်းအင်းများ]] (လက်ရှိဆောင်းပါးအရေအတွက်)
* [http://stats.wikimedia.org/EN/TablesArticlesTotal.htm ပိုမိုအသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည့် စာရင်းဇယား]
{{Wikipedia technical help|collapsed}}
[[ကဏ္ဍ:ဆောင်းပါးများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား သတင်းအချက်အလက် စာမျက်နှာများ]]
rycidxydxxjn0k6ejk2cj51m8qpw8y5
ကဲဘဲရို့စ်
0
227580
753367
746605
2022-08-05T06:44:36Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
[[ဖိုင်:Herakles_Kerberos_Eurystheus_Louvre_E701.jpg|right|thumb| [[ဟဲရာခလီးဇ်|ဟဲရာခလီးဇ်]] သည် ၎င်း၏ ခြင်္သေ့အရေခွံကို ဝတ်ဆင်ထားပြီး ညာလက်တွင် ကလပ်ကာ၊ ဘယ်ဘက်တွင် ကြိုးဖြင့်ချည်ကာ ခေါင်းသုံးလုံးပါ ကဲဘဲရို့စ်၊ ၎င်း၏နှာခေါင်းများ၊ လည်ပင်းနှင့် ရှေ့ယက်များမှ မြွေများ လှည့်ပတ်နေသည့် ဧရာမ အိုးကြီးထဲတွင် ထိတ်လန့်တကြား ပုန်းအောင်းနေသည့် ယူရိစ်သီယပ်စ်တစ်ကောင်ဆီသို့။ Caeretan hydria (c. 530 BC) မှ Caere (Louvre E701)။ <ref>''LIMC'' [http://www.iconiclimc.ch/visitors/treesearch.php?source=100&term=%22Herakles+2616%22 Herakles 2616] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710023814/https://www.iconiclimc.ch/visitors/treesearch.php?source=100&term=%22Herakles+2616%22|date=10 July 2017}} (Smallwood, pp. 92, 98); Ogden 2013b, [https://books.google.com/books?id=Vv0Fxm6Amh4C&pg=PA63 p. 63]; Ogden 2013a, p. 105; Gantz, p. 22; Perseus [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/artifact?name=Louvre+E+701&object=vase Louvre E 701 (Vase)].</ref>]]
[[ဂရိဒဏ္ဍာရီ]]တွင် '''ကဲဘဲရို့စ်''' (Cerberus) ({{IPAc-en|ˈ|s|ɜr|b|ər|ə|s}} ; <ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/Cerberus|title=Cerberus|archivedate=16 July 2009}}</ref> {{Lang-grc-gre|Κέρβερος}} ''Kérberos''{{IPA-el|ˈkerberos|}}၊ [[အင်္ဂလိပ်]]အသံထွက်: ဆားဘရတ်စ်၊ [[ဂရိ]]အသံထွက်: ကဲရ်ဘဲရို့စ်)၊ '''[[ဟေးဒီးစ်|ဟေးဒီးစ်ခွေးအုပ်]]'''ဟု မကြာခဏ ရည်ညွှန်းလေ့ရှိသော ခွေးသည် လူသေများ ထွက်ခွာခြင်းမှ တားဆီးရန် [[ဂရိ မရဏလောက|မရဏလောက]]၏ တံခါးများကို စောင့်ကြပ်ပေးသော ဦးခေါင်းပေါင်းစုံ ခွေးမျိုးဖြစ်သည်။ သူသည် အဲချစ်နာနှင့် တိုင်ဖွန်းဘီလူးများ၏ အမျိုးအနွယ်ဖြစ်ပြီး ဦးခေါင်းသုံးလုံး၊ အမြီးအတွက် မြွေတစ်ကောင်နှင့် ၎င်း၏ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းများစွာမှ အပြူးထွက်နေသော မြွေများအဖြစ် ဖော်ပြလေ့ရှိသည်။ ကဲဘဲရို့စ် သည် [[ဟဲရာခလီးဇ်]]၏ နောက်ဆုံး [[ဟာကျူလီ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များ|အလုပ် ဆယ့်နှစ်ခု]] တွင် ဟဲရာကလီးဇ် မှ ဖမ်းဆီးခြင်းအတွက် အဓိက လူသိများသည်။
[[File:Cerberus-Blake.jpeg|ဝီလီယံ ဘလိတ်ခ်၏ ကဲဘဲရို့စ်]]
== ဖော်ပြချက် ==
ကဲဘဲရို့စ်၏ဖော်ပြချက်များသည် သူ၏ဦးခေါင်းအရေအတွက်အပါအဝင် ကွဲပြားသည်။ ကဲဘဲရို့စ်သည် အမြဲတမ်းမဟုတ်သော်လည်း များသောအားဖြင့် ခေါင်းသုံးလုံးရှိသည်။ ကဲဘဲရိုစ့်တွင် ဦးခေါင်းပေါင်းစုံ ဆွေမျိုးများစွာရှိသည်။ သူ၏ဖခင်မှာ မြွေဦးခေါင်းများစွာရှိသော တိုင်ဖွန်းဖြစ်ကာ ကဲဘဲရို့စ်သည် အခြားသော ဦးခေါင်းမျိုးစုံရှိသော ဘီလူးသုံးကောင်၏ ညီဖြစ်သည့် လာနယ်ယန် ဟိုင်ဒရာ၊ ဂါယွန် ၏ ကျွဲနွားများကို စောင့်ရှောက်သော ခေါင်းနှစ်လုံးပါသော ခွေး အော်သပ်စ် ၊ ဦးခေါင်း [[ခစ်မိယားရာ|သုံးလုံး]] ရှိသော ခြင်္သေ့၊ ဆိတ်၊ မြွေ၊ <ref>[[Hesiod]], ''[[Theogony]]'' [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D306 309–324] (although it is not certain whom Hesiod meant as the mother of the Chimera: Echidna, the Hydra, or Ceto); [[Bibliotheca (Pseudo-Apollodorus)|Apollodorus]], [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Apollod.+2.5.10 2.5.10], [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Apollod.+2.3.1 2.3.1]; [[Hyginus]], ''[[Fabulae]]'' [http://www.theoi.com/Text/HyginusFabulae1.html#Preface Preface].</ref> ထိုဆွေမျိုးရင်းချာများကဲ့သို့ပင်၊ ကဲဘဲရို့စ်သည် ရှားရှားပါးပါး အိုင်ကွန်ပုံသဏ္ဌာန် ခြွင်းချက်တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ခေါင်းပေါင်းများစွာ ရှိသည်။
[[ဖိုင်:Herakles_Kerberos_Louvre_F204.jpg|left|thumb| Heracles၊ ဘယ်ဘက်လက်တွင် သံကြိုး၊ သူ့ကလပ်ကို ဘေးတွင်ချထားပြီး ခေါင်းနှစ်လုံးပါသော ကဲဘဲရို့စ်မြွေတစ်ကောင်၊ ၎င်း၏လည်ပင်းနှင့် နောက်ကျော၊ လည်ပင်းနှင့် နောက်ကျောနှင့် မြွေအမြီးတစ်ခုစီပါရှိသော ခေါင်းနှစ်လုံးပါသည့် ကဲဘဲရို့စ်ကို ငြိမ်သက်စေသည်။ ကဲဘဲရို့စ်သည် မြေအောက်ကမ္ဘာရှိ [[ဟေးဒီးစ်|Hades]] ၏နန်းတော်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် အပေါက်တစ်ပေါက်မှ ထွက်ပေါ်လာသည်။ သူတို့ကြားတွင် သစ်ပင်တစ်ပင်သည် ဟေးဒီးစ်၏ဇနီး ပါဆက်ဖနီ၏မြင့်မြတ်သောတောအုပ်ကိုကိုယ်စားပြုသည်။ ဘယ်ဘက်အစွန်ဆုံးမှာ ဧသီနာ က မတ်တပ်ရပ်ပြီး ဘယ်လက်ကို ဆန့်လိုက်သည်။ Amphora (c. 525–510 BC) မှ Vulci (Louvre F204)
==ကိုးကား==
<ref> [http://www.iconiclimc.ch/visitors/treesearch.php?source=100&term=%22Herakles+2554%22 Herakles 2554] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710022236/https://www.iconiclimc.ch/visitors/treesearch.php?source=100&term=%22Herakles+2554%22|date=10 July 2017}} (Smallwood, pp. 87, 98); Schefold 1992, [https://books.google.com/books?id=p2DA_Aze7F0C&pg=PA130 pp. 130–131], [https://books.google.com/books?id=p2DA_Aze7F0C&pg=PA131 fig. 152]; Beazley Archive [http://www.beazley.ox.ac.uk/record/2A5DF5DB-2CFF-4DD3-947A-0F9A51382F1A 200011]; Perseus [https://www.perseus.tufts.edu/hopper/artifact?name=Louvre+F+204&object=vase Louvre F 204 (Vase)].</ref>]]
[[ကဏ္ဍ:ဂရိ ဒဏ္ဍာရီလာ သတ္တဝါများ]]
k5xgbb74mfi8zeofvuy734puo0rj2q6
Universal Music Group
0
230240
753260
753249
2022-08-04T12:20:55Z
Dicksuper
86537
wikitext
text/x-wiki
{{retaining title}}
{{ Infobox company
| name = Universal Music Group
|company_name name =Universal Music Group
| origin. ={{flag|နယ်သာလန်နိုင်ငံ
|company_logo =Universal Music Group logo.svg
| type =သီချင်းထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းစု }}
|image =Umgheadquarters.jpg
|caption =Santa Monica, Californiaမှာ ရှိသောUniversal Music ၏ စက်မှုအဆောက်အအုံ
|industry =သီချင်းထုတ်ဝေရေး/တေးသံသွင်းလုပ်ငန်း
|area_served =ကမ္ဘာတစ်လွှား(မြန်မာအပါအ၀င် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းသော နိုင်ငံများမှအပ)
|locations =Hilversum {{flag|နယ်သာလန်နိုင်ငံ}}၊ Santa Monica၊ California {{flag|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု}}
|services =သီချင်းထုတ်ဝေရေး၊ထုတ်လုပ်သူ
|foundation =စက်တင်ဘာ၊၁၉၃၄
|key people =Lucian Grainge(Chairman & CEO)၊Boyd Muir(CEO)
| subsid =Polydor Record
Def Jam Recording
Republic Recording
Def Island Record
|parent =[[Vivendi]]
|owner =[[Vivendi]](70%)
Tendent(20%)
Others(10%)
|num_employees =8319(2018)
|revenue ={{profit}}[[ယူရို]]၅.၉၈၄ဘီလီယံ[[အမေရိကန်ဒေါ်လာ]]၆.၈၃ဘီလီယံ(၂၀၂၁)
|homepage ={{url|https://www.universalmusic.com|www.universalmusic.com}}
}}
Universal Music Groupသည်[[ နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]အခြေစိုက် အသံသွင်းလုပ်ငန်းဖြစ်ကာ ၎င်းသည် ပြင်သစ်မီဒီယာ[[Vivendi]]နှင့် တရုတ်နိုင်ငံနည်းပညာလုပ်ငန်း Tencentတို့မှ ပိုင်ဆိုင်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံပေါင်း၅၀ကျော်တွင်ရှိကာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သီချင်းဈေးကွက်၏ ၃၀ရာခိုင်နှုန်းကို ရယူထားသော အကြီးဆုံးအသံသွင်းလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။<ref>[https://finance.yahoo.com/news/vivendi-umg-bv-secures-financing-174200070.html]</ref><ref>[https://www.vivendi.com/wp-content/uploads/2019/03/Vivendi-Document-de-reference-2018-VA.pdf]</ref><ref>[https://www.universalmusic.com/universal-music-group-n-v-reports-financial-results-for-the-third-quarter-ended-september-30-2021/]</ref><ref>[https://www.vivendi.com/wp-content/uploads/2021/09/Universal-Music-Group-Prospectus-14-September-2021.pdf]</ref><ref>[https://www.businesswire.com/news/home/20210326005402/en/Vivendi-UMG-BV-Secures-Financing]</ref>
==သမိုင်း==
အစောပိုင်းသမိုင်း
ကုမ္ပဏီ၏မူလအစမှာ 1934 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် Decca Records ၏ အမေရိကန်ဌာနခွဲကို ဖွဲ့စည်းခြင်းသို့ ပြန်သွားခဲ့ပြီး ၎င်း၏အမည်နှင့် ကုမ္ပဏီအမှတ်တံဆိပ်သည် Carl Laemmle ၏ Universal Pictures မှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည် ။ ရုပ်ရှင်စတူဒီယိုနှင့် ဂီတလုပ်ငန်းသည် တူညီသောသမိုင်းကြောင်းရှိသော်လည်း ယနေ့ခေတ်ဟောင်းသည် NBCUniversal ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လွတ်လပ်သောစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ [16] [17] အင်္ဂလန်၏ Decca Record Co. Ltd. သည် American Decca ကို 1939 ခုနှစ်တွင် ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။ [18] MCA Inc. သည် American Decca နှင့် 1962 ခုနှစ်တွင် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [19]
1990 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဂျပန် နိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းစုကြီး Matsushita Electric သည် MCA ကို $6.59 ဘီလီယံဖြင့် ၀ယ်ယူရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [20] [21] 1995 ခုနှစ်တွင် Seagram သည် Matsushita ထံမှ MCA 80 ရာခိုင်နှုန်းကို ရယူခဲ့သည်။ [22] [23] ဒီဇင်ဘာလ 9 ရက်၊ 1996 ခုနှစ်တွင် ကုမ္ပဏီအား Universal Studios, Inc. , [24] အမည်ပြောင်းခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဂီတဌာနခွဲကို Universal Music Group ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ MCA Records သည် Universal Music Group တွင် အညွှန်းတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ မေလ 1998 တွင် Seagram သည် PolyGram [25] ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး 1999 အစောပိုင်းတွင် Universal Music Group နှင့် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [26]
2004- Vivendi လုပ်ငန်းခွဲအဖြစ် ပေါင်းစည်းခြင်း။
2004 ခုနှစ် မေလတွင် Universal Music Group ကို Universal Studios မှ သီးခြားစီမံကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ပြင်သစ်မီဒီယာလုပ်ငန်းစုကြီး Vivendi မှ 80% ကို General Electric သို့ ရောင်းချခဲ့ပြီး NBCUniversal ကို ဖွဲ့စည်းရန် NBCUniversal ကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည် ။ Warner Music Group ကို Time Warner မှ ခွဲထုတ်ပြီး နှစ်လအကြာတွင် ယင်းသည် ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ 2006 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် Vivendi (2000 ခုနှစ်ကတည်းက UMG ကိုပိုင်ဆိုင်သော) သည် Matsushita Electric ထံမှကျန်ရှိသော UMG ၏ 20 ရာခိုင်နှုန်းကို ၀ယ်ယူခဲ့သည်။
၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် Vivendi သည် BMG Music Publishing ကို ၎င်း၏ ယူရို ၁.၆၃ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၂.၄ ဘီလီယံ) ဝယ်ယူကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဥရောပသမဂ္ဂ၏ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းခွင့်ပြုချက်ရရှိပြီးနောက်၊ ဝယ်ယူမှုသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ [27] [28]
2007-2012- UMG ဝယ်ယူမှုများနှင့် EMI ဝယ်ယူမှု
2007 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် UMG သည် Sanctuary ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် UMG ၏ ဖျော်ဖြေရေးရောင်းချမှုနှင့် အမှတ်တံဆိပ်စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနခွဲ Bravado ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီသည် Justin Bieber၊ Lady Gaga နှင့် Kanye West ကဲ့သို့သော အနုပညာရှင်များကို ကိုယ်စားပြုပြီး Barneys ၊ Bloomingdale's နှင့် Selfridges အပါအဝင် လက်လီရောင်းချသူများနှင့် ပူးပေါင်းထားသည် ။ [29] [30] [31] [32]
2008 ခုနှစ်တွင် Universal Music Group သည် ၎င်း၏ကတ်တလောက်ကို US ပြင်ပတွင် အသုံးပြုရန်အတွက် အကန့်အသတ်ဖြင့် အသုံးပြုရန်အတွက် Spotify သို့ ၎င်းနောက် streaming ဝန်ဆောင်မှုအသစ်တစ်ခုပြုလုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [33]
Doug Morris သည် ဇန်နဝါရီလ 1 ရက်၊ 2011 ခုနှစ်တွင် CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ Universal Music International ၏ CEO/CEO ဖြစ်သူ Lucian Grainge အား ကုမ္ပဏီ၏ CEO အဖြစ် ရာထူးတိုးခဲ့သည်။ Grainge သည် မတ် ၉ ရက်၊ 2011 ခုနှစ်တွင် ဥက္ကဌအဖြစ် အစားထိုးခဲ့သည်။ [34] Morris သည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် Sony Music Entertainment ၏ ဥက္ကဌ ဖြစ်လာခဲ့သည် ။ [35] Grainge သည် UMG တွင် CEO အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းနှင့်အတူ Max Hole ကို UMGI ၏ COO သို့ ရာထူးတိုးခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ 1 ရက်၊ 2010 ခုနှစ်မှ စတင်၍ UMG ၏ Interscope Geffen A&M Records သည် American Idol မှ ပြိုင်ပွဲဝင်များကို ခေါ်ယူ ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ 2011 ခုနှစ်တွင် UMG သည် 1920 ခုနှစ်များမှ 1940 ခုနှစ်များအထိ 200,000 master recordings များကို လှူဒါန်းခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ကွန်ဂရက်စာကြည့်တိုက် ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်။ [၃၆]
2011 ခုနှစ်တွင် EMI သည် ၎င်း၏ အသံသွင်းထားသော တေးဂီတ လုပ်ငန်းများကို Universal Music Group သို့ £1.2 billion ($1.9 billion) နှင့် ၎င်း၏ တေးဂီတဖြန့်ချိရေး လုပ်ငန်းများကို Sony ဦးဆောင်သော လုပ်ငန်းစုထံသို့ $2.2 billion ဖြင့် ရောင်းချရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [37] အသံသွင်းတေးဂီတလုပ်ငန်းအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည့် အခြားကုမ္ပဏီများထဲတွင် Warner Music Group သည် ဒေါ်လာ ၂ ဘီလီယံဖြင့် လေလံဆွဲခဲ့သည်ဟု သတင်းရရှိခဲ့သည်။ [38] IMPALA သည် ပေါင်းစည်းခြင်းကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ [39] မတ်လ 2012 ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂသည် ဝယ်ယူမှုနှင့်ပတ်သက်၍ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည် [40] အီးယူသည် သဘောတူညီချက်အရ စျေးနှုန်းများမြင့်မားလာစေရန်နှင့် ပြိုင်ဘက်များကို ပိတ်ထားခြင်းရှိမရှိ ပြိုင်ဘက်များနှင့် စားသုံးသူအုပ်စုများကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ [၄၁]
စက်တင်ဘာလ 21 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် UMG သို့ EMI ရောင်းချခြင်းကို ဥရောပကော်မရှင် နှင့် Federal Trade Commission အသီးသီးမှ ဥရောပနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ [42] သို့ရာတွင်၊ ဥရောပကော်မရှင်သည် ပေါင်းစည်းထားသော ကုမ္ပဏီသည် ၎င်း၏ စုစုပေါင်းလုပ်ငန်းသုံးပုံတစ်ပုံကို ဂီတလုပ်ငန်းတွင် သက်သေပြထားသော စံချိန်တစ်ခုဖြင့် အခြားကုမ္ပဏီများထံ လွှဲပြောင်းပေးသည့် အခြေအနေအောက်တွင်သာ သဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ UMG သည် Mute Records ၊ Parlophone ၊ Roxy Recordings ၊ MPS Records ၊ Cooperative Music ၊ ယခုကျွန်ုပ် ဂီတဟုခေါ်သော အရာဖြစ်သည် ။ ဂျက်ဇ် လန်း ၊ ယူနီဗာဆယ်ဂရိ၊ ဘေးမဲ့တောမှတ်တမ်းများ ၊Chrysalis Records ၊ EMI Classics ၊ Virgin Classics နှင့် EMI ၏ ဥရောပ ဒေသဆိုင်ရာ အညွှန်း များသည် ဤအခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီပါသည်။ UMG သည် The Beatles (ယခင် Parlophone) နှင့် Robbie Williams (ယခင် Chrysalis) ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ Beatles ကတ်တလောက်ကို UMG ၏ အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော Calderstone Productions သို့ လွှဲပြောင်းခဲ့ပြီး Williams ၏ ကတ်တလောက်ကို Island Records သို့ လွှဲပြောင်းခဲ့သည် ။ [43] [44]
2012-2017- EMI ပေါင်းစည်းမှုနှင့် ဌာနခွဲများ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း။
Universal Music Group သည် စက်တင်ဘာလ 28 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် EMI ကို ဝယ်ယူမှု အပြီးသတ် ခဲ့သည်။ [45] 2012 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင်၊ Steve Barnett ကို Capitol Music Group ၏ ဥက္ကဌနှင့် CEO အဖြစ် ခန့်အပ် ခဲ့သည်။ ယခင်က Columbia Records ၏ COO အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည် ။ [46] EMI ကို ဝယ်ယူပြီးနောက် ဥရောပကော်မရှင်၏ အခြေအနေများကို လိုက်နာကာ Universal Music Group မှ Mute catalog ကို ဂျာမန်အခြေစိုက် BMG Rights Management သို့ ဒီဇင်ဘာ 22 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် ရောင်းချခဲ့သည်။ [47] နှစ်လအကြာတွင် BMG သည် Sanctuary Records ကို ယူရိုဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ သန်း ၅၀ (ဒေါ်လာ ၅၈ သန်း)။ [၄၈]
ဖေဖော်ဝါရီ 8 ရက်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် Warner Music Group သည် Parlophone Label Group ( Parlophone Records ၊ Chrysalis Records ၊ EMI Classics ၊ Virgin Classics နှင့် EMI Records ၏ Belgian၊ Czech၊ Danish၊ French၊ Norwegian၊ Portuguese၊ Spanish၊ Slovak နှင့် Swedish ဌာနခွဲများ ပါဝင်သည်။ ဒေါ်လာ ၇၆၅ သန်း (ပေါင် ၄၈၇ သန်း)။ [49] [50] ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းတွင် Sony Music Entertainment သည် UMG ၏ဥရောပရှယ်ယာကို Now That's What I Call Music တွင်ဒေါ်လာသန်း 60 ခန့်ဖြင့်ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [51] Play It Again Sam သည် 2013 ခုနှစ် မတ်လတွင် Co-Operative Music ကို ပေါင် 500,000 ဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [52]EMI ၏ Universal Music အတွင်းသို့ စုပ်ယူမှု ပြီးမြောက်သဖြင့် ၎င်း၏ဗြိတိန်လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် အညွှန်းယူနစ်ငါးခုပါဝင်သည်- Island၊ Polydor၊ Decca၊ Virgin EMI နှင့် Capitol။ [53] ဂရိဈေးကွက်တွင် ၎င်း၏ စွန့်စားမှုအစီအစဉ်များ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် Universal Music သည် Minos EMI ကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး Universal Music Greece အား Cobalt Music ဟု အမည်ပြောင်းသည့် ဂရိရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများထံ ရောင်းချခဲ့သည်။ [54] [55] Edel AG သည် ဇန်နဝါရီ 2014 ခုနှစ်တွင် Universal ထံမှ MPS catalog ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [56]
မတ်လ 20 ရက်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် UMG သည် ဂျပန်နိုင်ငံမှလွဲ၍ Disney Music Group နှင့် ၎င်းတို့၏ သီးသန့်ဖြန့်ဖြူးရေးသဘောတူညီချက်ကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် သက်တမ်းတိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဤသဘောတူညီချက်ကြောင့် DMG ၏ အညွှန်းများနှင့် အနုပညာရှင်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် UMG ၏ ထုတ်လုပ်သူများနှင့် သီချင်းရေးဆရာများ၏ စာရင်းကို ရယူသုံးစွဲနိုင်ခဲ့သည်။ [57] သီးသန့်သဘောတူညီချက်တွင် UMG သည် Disney ၏ 85 နှစ်ကြာ တေးသွားနှင့် အယ်လ်ဘမ်များဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ထားသော အခွင့်အရေးအားလုံးကို အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်ပေးခဲ့သည်။ [58]
2013 ခုနှစ် ဧပြီလ 2 ရက်နေ့တွင်၊ Motown Records နှင့် EMI တို့၏ ဓမ္မတေးဂီတအပိုင်းများကို Motown Gospel ဟုခေါ်သော အညွှန်းအသစ်တစ်ခုအဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [59] မေလ 2013 ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ကုမ္ပဏီ SoftBank သည် UMG ကို ဝယ်ယူရန်အတွက် Vivendi အား $8.5 ဘီလီယံ ကမ်းလှမ်းခဲ့သော်လည်း Vivendi က ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ [60] ဇူလိုင်လ 2018 တွင် JPMorgan မှ UMG သည် $40 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးရှိနိုင်သည် [61] နှင့် 2019 ခုနှစ်တွင် $50 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ [62]
ဩဂုတ်လ 2013 တွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ထိပ်တန်းသီချင်း ကိုးပုဒ်ကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ကိုးကားရရှိ သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်အကြာတွင် SoundScan [63] သည် ထိပ်တန်း 10 နေရာကို သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့သည်။ Billboard Hot 100 ဇယား ။ [၆၄]
2013 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် UMGသည်ဂျပန်နိုင်ငံမှလွဲ၍ Disney Music Group နှင့် ၎င်းတို့၏ သီးသန့်ဖြန့်ဖြူးရေးသဘောတူညီချက်ကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် သက်တမ်းတိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဤသဘောတူညီချက်ကြောင့် DMG ၏ အညွှန်းများနှင့် အနုပညာရှင်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် UMG ၏ ထုတ်လုပ်သူများနှင့် သီချင်းရေးဆရာများ၏ စာရင်းကို ရယူသုံးစွဲနိုင်ခဲ့သည်။ [57] သီးသန့်သဘောတူညီချက်တွင် UMG သည် Disney ၏ 85 နှစ်ကြာ တေးသွားနှင့် အယ်လ်ဘမ်များဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ထားသော အခွင့်အရေးအားလုံးကို အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်ပေးခဲ့သည်။ [58]
2013 ခုနှစ် ဧပြီလ 2 ရက်နေ့တွင်၊ Motown Records နှင့် EMI တို့၏ ဓမ္မတေးဂီတအပိုင်းများကို Motown Gospel ဟုခေါ်သော အညွှန်းအသစ်တစ်ခုအဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [59] မေလ 2013 ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ကုမ္ပဏီ SoftBank သည် UMG ကို ဝယ်ယူရန်အတွက် Vivendi အား $8.5 ဘီလီယံ ကမ်းလှမ်းခဲ့သော်လည်း Vivendi က ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ [60] ဇူလိုင်လ 2018 တွင် JPMorgan မှ UMG သည် $40 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးရှိနိုင်သည် [61] နှင့် 2019 ခုနှစ်တွင် $50 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ [62]
ဩဂုတ်လ 2013 တွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ထိပ်တန်းသီချင်း ကိုးပုဒ်ကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ကိုးကားရရှိ သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်အကြာတွင် SoundScan [63] သည် ထိပ်တန်း 10 နေရာကို သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့သည်။ Billboard Hot 100 ဇယား ။ [၆၄]
2013 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် UMG သည် ၎င်း၏ "ကက်တလောက်တစ်ခုလုံးနှင့် အနုပညာရှင်များ၏ စာရင်းဇယား" ဖြင့် နမူနာပြထားသည့်အတိုင်း ကုမ္ပဏီ၏ ကွဲပြားမှုအပေါ် ကတိကဝတ် ပြုမှုအတွက် SAG-AFTRA American Scene Award ကို ရရှိခဲ့သည်။ [65] [66]
2014 ခုနှစ် ဧပြီလ 1 ရက်နေ့တွင် Universal Music သည် Universal Music အတွင်းရှိ လည်ပတ်နေသော ထီးအဖွဲ့လေးခုအနက်မှ Island Def Jam Music ကို ဖျက်သိမ်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ Universal အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် Lucian Grainge က "အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခုအနေဖြင့် 'IDJ' ကိုတည်ဆောက်ရန် ကျွန်ုပ်တို့မည်မျှအလုပ်လုပ်နိုင်ပါစေ၊ ထိုအမှတ်တံဆိပ်သည် IDJ ၏အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုစီကဲ့သို့ မည်သည့်အခါမျှ အစွမ်းထက်မည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ [67] Island Records နှင့် Def Jam တို့သည် ယခုအခါ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စံချိန်တံဆိပ်များအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ Island နှင့် Def Jam Records တို့တွင် အသီးသီး လုပ်ကိုင်ခဲ့သော David Massey နှင့် Bartels တို့ကို စံချိန်သစ်တံဆိပ်များအဖြစ် သီးခြားအမည်ပေးခဲ့သည်။ [67] Motown Records တွင် 2012 ခုနှစ်တွင် Island Def Jam Music ကို ဦးဆောင်ရန် ယခင်က Sony Music မှ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သော Barry WeissUniversal Music မှ နုတ်ထွက်ပြီး Island Def Jam တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ အညွှန်းများပြောင်းလဲမှု၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် Motown Records သည် Capitol Music Group ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာရန် Los Angeles သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ယခင်ဒုသမ္မတအီသီယိုးပီးယား Habtemariam ကို Motown Records အတွက်တံဆိပ်ဥက္ကဌအဖြစ်ရာထူးတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ [၆၇]
Universal Music Group သည် Eagle Rock Entertainment ကို 2014 ခုနှစ်တွင် ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ရုပ်ရှင်နှင့် တီဗီထုတ်လုပ်ရေးသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည် ။ UMG ၏ ပထမဆုံးသော အဓိကရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်ရေးမှာ Amy သည် Kurt Cobain: Montage of Heck နှင့် The Beatles: Eight Days a Week မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် များတွင် ပါဝင် နေစဉ် အော်စကာဆုရရှိခဲ့သော Amy ဖြစ်သည်။ ဇန်နဝါရီ 2016 တွင် UMG သည် Laurence Mark Production မှ David Blackman ကို ရုပ်ရှင်နှင့် ရုပ်မြင်သံကြား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေး အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး ပြဇာတ်ထုတ်လုပ်သူ Scott Landis သည် ပြဇာတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးအဖြစ် ငှားရမ်းခဲ့သည်။ UMG အမှုဆောင် ဒုဥက္ကဌ Michele Anthony နှင့် Universal Music Publishing Group ဥက္ကဌ နှင့် CEO ဖြစ်သူ Jody Gerson တို့သည် ၎င်းတို့နှစ်ဦးကို ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲပါသည်။ [69]ဖေဖော်ဝါရီ 11 ရက်၊ 2017 ခုနှစ်တွင် PolyGram Entertainment သည် David Blackman လက်အောက်ရှိ Universal Music Group ၏ ရုပ်ရှင်နှင့် ရုပ်မြင်သံကြားယူနစ်အဖြစ် ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။ [70]
2015 ခုနှစ်တွင် UMG ၏ Capitol Records သည် တစ်နှစ်တာအတွက် ဂရမ်မီဆု များအားလုံးကို ရရှိခဲ့ပြီး Sam Smith သည် အကောင်းဆုံးအနုပညာရှင်အသစ် ၊ တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံးစံချိန်နှင့် တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံး သီချင်း ဆု များ နှင့် Beck တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံးအယ်လ်ဘမ် ဆု တို့ကို ရရှိခဲ့သည် ။ [71]
မတ်လ 2016 ခုနှစ်တွင် Universal Music Canada သည် EMI Music Canada ၏မော်ကွန်းတိုက်များကို Calgary တက္ကသိုလ် သို့လှူဒါန်းခဲ့သည် ။ [72]
2016 ခုနှစ် မေလတွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်စျေးကွက်ရှာဖွေရေးအေဂျင်စီ Famehouse ကိုဝယ်ယူခဲ့သည်။ [73] ထိုနှစ်တွင်ပင်၊ Paul McCartney နှင့် Bee Gees တို့သည် ၎င်းတို့၏ ကတ်တလောက်ထုတ်ဝေမှုများအပါအဝင် UMG ၏ Capitol Records သို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [74] [75]
2017 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် UMG သည် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း streaming ဝန်ဆောင်မှုဖြစ်သော Spotify နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်အသစ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး 2017 ခုနှစ် မေလတွင် UMG သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏အကြီးဆုံးဂိမ်းနှင့် ဆိုရှယ်မီဒီယာကုမ္ပဏီ Tencent နှင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ [76] [77] [78]
2017 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် Luis Fonsi ၊ Daddy Yankee နှင့် Justin Bieber တို့ပါဝင်သည့် " Despacito " သည် အချိန်တိုင်းတွင်ရေစီးနှုန်း အများဆုံးသီချင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ 2018 ခုနှစ်တွင် အဆိုပါသီချင်းသည် Billboard Hot Latin Songs ဇယား တွင် နံပါတ် 1 နေရာတွင် သီတင်းပတ် အများဆုံးနှင့် အွန်လိုင်းကြည့်ရှုမှုအများဆုံးဗီဒီယို အပါအဝင် ဂင်းနစ်ကမ္ဘာ့စံချိန် များစွာကို ချိုးဖျက်နိုင်ခဲ့သည်။ [79] [80]
2017 ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် UMG နှင့် Grace/Beyond တို့သည် ဂီတအခြေခံ ရုပ်သံစီးရီးသစ် 3 ခုဖြစ်သည့် 27၊ Melody Island နှင့် Mixtape တို့ကို ထုတ်လုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည် ။ 27 သည် 27 နှစ်တွင် ဂီတသမားများကို အာရုံစိုက်မည်ဖြစ်ပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသော ဂီတပညာရှင်အများအပြား သေဆုံး သည့်ခေတ် ဖြစ်သည်။ Melody Island သည် တိုက်ရိုက်လက်မှုပညာအပိုင်းများပါရှိသော အပူပိုင်းကျွန်းဂီတကိုအခြေခံသည့် ကာတွန်းစီးရီးတစ်ခုဖြစ်သည်။ Mixtape တွင် အပိုင်း ၁၂ ပိုင်းပါရှိပြီး အပိုင်းတစ်ခုစီသည် သီချင်းတစ်ပုဒ်နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်။ [81]
2017 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် UMG သည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဂီတအခြေပြု startup များကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် ရည်ရွယ်သည့် ၎င်း၏ Accelerator Engagement Network ကို မိတ်ဆက်ကြေညာခဲ့သည်။ [82]
2017 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် USC Annenberg သည် "Annenberg Inclusion Initiative" တွင် UMG ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ပထမဆုံး ဂီတကုမ္ပဏီဖြစ်လာကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပဏာမခြေလှမ်းသည် မီဒီယာလုပ်ငန်းတွင် အမျိုးသမီးများနှင့် လူမျိုးရေးအရ ကိုယ်စားပြုမှုနည်းသော တိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုသည့် အပြောင်းအလဲကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [83] [84]
2017 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Universal Music Group သည် Trevor Horn ၏ SPZ Group မှ Perfect Songs Publishing နှင့်အတူ Stiff နှင့် ZTT တံဆိပ်များကို ရယူခဲ့သည်။ [85] BMG Rights Management သည် Union Square Music လုပ်ငန်းခွဲမှတဆင့် ၎င်း၏နောက်ကျောကတ်တလောက်များကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ထိုလတွင်ပင် UMG သည် Facebook ၊ Instagram နှင့် Oculus တို့မှ ဗီဒီယိုနှင့် အခြားလူမှုရေးဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများအတွက် Facebook ၊ Instagram နှင့် Oculus တို့တွင် ပထမဆုံးသော "Big Three" ၏ ပထမဆုံးသော The " Big Three " ၏ ပထမဆုံးသော သဘောတူညီချက်ကို UMG မှ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [86] Sony နှင့် Warner တို့သည် နောက်နှစ်တွင် Facebook နှင့် အလားတူ စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ 2017 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 19 ရက်နေ့တွင် UMG သည် YouTube နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်ပေးရေးသဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [87]
2018-လက်ရှိ- တိုးတက်မှုနှင့် အများသူငှာ ကုန်သွယ်မှု
2018 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Universal Music Japan သည် Disney Music Group နှင့် သီးသန့်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်ကို ကြေညာခဲ့သည် ။ [88] ဂျပန်၏ထပ်တိုးမှုနှင့်အတူ UMG သည် Disney Music Group မှထုတ်ဝေမှုများကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးသို့ ဖြန့်ဝေပါသည်။
ဇူလိုင်လတွင်၊ The Rolling Stones သည် UMG နှင့် အဖွဲ့၏ အသံသွင်းထားသော တေးဂီတနှင့် အသံ-ရုပ်ပုံဆိုင်ရာ ကတ်တလောက်များ၊ မှတ်တမ်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှု၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရောင်းဝယ်မှုနှင့် အမှတ်တံဆိပ် စီမံခန့်ခွဲမှုတို့ကို အကျုံးဝင်သည့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [89] ထိုလတွင်ပင်၊ Vivendi သည် Universal Music Group ၏ ထက်ဝက်ခန့်ကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ တစ်ဦး သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို ရောင်းချမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ [90] [91]
Nielsen ၏ 2018 US Music Mid-Year အစီရင်ခံစာတွင် UMG သည် ထိပ်တန်းငါးဦးစလုံးအပါအဝင် ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် 8 ဦးနှင့် လိုအပ်သလောက် အော်ဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများမှ အဆင့်သတ်မှတ်ထားသော ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် ရှစ်ဦးအပါအဝင် ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် 10 ဦးဖြင့် သမိုင်းဝင်ခဲ့သည်။ [92] ဩဂုတ်လတွင် UMG သည် အာဖရိကတွင် မဟာဗျူဟာမြောက် ချဲ့ထွင်မှုတစ်ရပ်ကို ကြေညာခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စကားပြော အာဖရိကကို ကြီးကြပ်ရန်အတွက် Abidjan တွင် ရုံးခန်းဖွင့်ကာ Lagos ရှိ Universal Music Nigera ရုံးခန်းကိုလည်း ထုတ်ဖော်ပြသ ခဲ့ပြီး ပြည်တွင်းအနုပညာရှင်များကို ခေါ်ယူကာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆွဲဆောင်မှုများအတွက် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ [93] [94] စက်တင်ဘာ 2018 တွင် အဆိုတော် Elton John သည် အသံသွင်းထားသော တေးဂီတ၊ တေးဂီတဖြန့်ချိမှု၊ အမှတ်တံဆိပ် စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လိုင်စင်အခွင့်အရေးများတစ်လျှောက် UMG နှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [95]
2018 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 19 ရက်နေ့တွင် အဆိုတော်-တေးရေးဆရာ Taylor Swift သည် UMG နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အယ်လ်ဘမ်ပေါင်းများစွာ စာချုပ်သစ်ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး ၎င်း၏အနာဂတ်ထွက်ရှိမှုများကို Republic Records ၏ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုကို မြှင့်တင်မည်ဖြစ်သည်။ သူမ၏ master recordings များကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ကတိပြုထားသည့် အပြင် UMG သည် Spotify တွင် ၎င်း၏ အစုရှယ်ယာ အစိတ်အပိုင်းများကို ရောင်းချပါက ရရှိလာသော ဝင်ငွေများကို ၎င်း၏ အနုပညာရှင်များကြားတွင် ဖြန့်ဝေကာ ပြန်လည်ရယူ၍ မရနိုင်အောင် ပြုလုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [96] [97] [98]
2018 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Queen's " Bohemian Rhapsody " သည် streaming အကြိုခေတ်မှ လူကြည့်အများဆုံးသီချင်းဖြစ်လာပြီး တစ်ချိန်လုံးကြည့်ရှုမှုအများဆုံးဂန္တဝင်ရော့ခ်သီချင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ [99] ဖေဖော်ဝါရီလ 2019 တွင် UMG သည် ဂီတဖြန့်ဖြူးသူ INgrooves ကို အပြည့်အဝဝယ်ယူခဲ့သည် ။ [100]
UMG သည် Fast Company ၏ 2019 ခုနှစ်အတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုအရှိဆုံး ကုမ္ပဏီ 50 စာရင်းတွင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း ပထမဆုံးသော အဓိကဂီတကုမ္ပဏီစာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ UMG သည် ဂီတအမျိုးအစားတွင် နံပါတ် (၁) နေရာတွင် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ [13] [14] UMG ကို Forbes က 2019 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်၏ အကောင်းဆုံး Midsize အလုပ်ရှင်များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ [101]
ဇွန်လတွင်၊ YouTube နှင့် UMG တို့က ၎င်းတို့သည် 2020 ခုနှစ်အထိ လူကြိုက်များသော တေးဂီတဗီဒီယို 1,000 ကျော်ကို အဆင့်မြှင့်တင်ကာ 2020 ခုနှစ်အထိ ထုတ်လွှင့်ပြသခဲ့သည်။ [102]
2019 ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် Tencent နှင့် Vivendi သည် Vivendi ၏ Universal Music ၏ ရှယ်ယာ 10% ကို Tencent သို့ ရောင်းချရန် ညှိနှိုင်းမှု စတင်ခဲ့သည်။ [103] သဘောတူညီချက်သည် ဒေါ်လာ ၃.၃၆ ဘီလီယံရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ [104]
ဖေဖော်ဝါရီ 2020 တွင် Vivendi သည် သုံးနှစ်အတွင်း IPO တွင် အများသူငှာပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ [105]
ကုမ္ပဏီနှင့် Lego Group သည် 2020 ခုနှစ် ဧပြီလ 26 ရက်နေ့တွင် ဂီတထုတ်ကုန်ဆိုင်ရာ ပူး
2020 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် UMG သည် Spotify နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်အသစ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [109]
2021 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ Bill Ackman ဦးစီး သည့် အထူးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဝယ်ယူသည့်ကုမ္ပဏီ Pershing Square Tontine Holdings က UMG ၏ 10 ရာခိုင်နှုန်းကို လူသိရှင်ကြားမထုတ်ဖော်မီတွင် ဒေါ်လာ 4 ဘီလီယံဖြင့် အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ စည်းမျဉ်းဆိုင်ရာစိုးရိမ်မှုများကြောင့် 2021 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် သဘောတူညီချက်ပြိုကျခဲ့ပြီး Ackman's Pershing Square Holdings သည် ဝယ်ယူမှုအစား အပြီးသတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ [၁၁၀]
2021 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် IPO ၊ Euronext Amsterdam သည် မိတ်ဆက်စျေးနှုန်း ယူရို 18,50 [ ရှင်းလင်းချက် လိုအပ်သည် ] နှင့် Vivendi သည် UMG အတွက် ကနဦးတန်ဖိုးကို ယူရို 33 ဘီလီယံ ($ 38.3 ဘီလီယံ) သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ Vivendi သည် ၎င်း၏ UMG ရှယ်ယာ 60% ကို ဖြန့်ဝေပြီး 10% ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။
ပြင်သစ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် Vincent Bolloré ၏မိသားစု သည် UMG ၏ရှယ်ယာ 28% ဖြင့် အစုရှယ်ယာအများစုကို ပိုင်ဆိုင်ထား သူဖြစ်ပြီး ၎င်း၏သားဖြစ်သူ Yannick Bolloré ဦးဆောင်သော ကုမ္ပဏီခွဲဖြစ်သည့် Bolloré (18%) နှင့် ၎င်း၏လက်အောက်ခံ Vivendi (10%) တို့မှတဆင့် ထင်ရှားသည် ။ Tencent သည် ရှယ်ယာ 20% ဖြင့် UMG ၏ အကြီးမားဆုံး ကော်ပိုရိတ်ရှယ်ယာရှင်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ Pershing Square Holdings သည် UMG ရှယ်ယာများ၏ 10% ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ ၎င်း၏ IPO တွင် UMG သည် ကနဦးတန်ဖိုးထက် သုံးပုံတစ်ပုံခန့် ပိုမိုကြီးမားသည့် တန်ဖိုးတန်ဖိုး ယူရို ၅၄ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၆၂.၆ ဘီလီယံ) ထိရှိသည်။ [11]
ဇန်နဝါရီ 2022 တွင် UMG သည် Icelandic ဓာတ်ပြားတံဆိပ် Alda Music ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး အိုက်စလန်တွင်ထွက်ရှိသော တေးဂီတအားလုံး၏ 80 ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ [111]
ဖေဖော်ဝါရီ 2022 တွင် Universal Music Group သည် ၎င်း၏ တေးသံသွင်းတံဆိပ်များနှင့် အနုပညာရှင်များအတွက် NFT စုဆောင်းမှုများကို ဖန်တီးရန် NFT ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုဖြစ် သည့် Curio နှင့် ပူးပေါင်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ [112]
မေလ 31 ရက်၊ 2022 ခုနှစ်တွင် Universal Music Group NV သည် Moody's နှင့် S&P တို့မှ Baa1/BBB ကာလရှည်ခရက်ဒစ်အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များကို ကြေညာခဲ့သည်။ [113]
== Universal Music ၏ အနုပညာရှင်များ ==
==ကိုကား==
{{reflist}}
jfvprsyu8smtnt72n218tiojrglcgh3
753262
753260
2022-08-04T12:26:23Z
Dicksuper
86537
wikitext
text/x-wiki
{{retaining title}}
{{ Infobox company
| name = Universal Music Group
|company_name name =Universal Music Group
| origin. ={{flag|နယ်သာလန်နိုင်ငံ
|company_logo =Universal Music Group logo.svg
| type =သီချင်းထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းစု }}
|image =Umgheadquarters.jpg
|caption =Santa Monica, Californiaမှာ ရှိသောUniversal Music ၏ စက်မှုအဆောက်အအုံ
|industry =သီချင်းထုတ်ဝေရေး/တေးသံသွင်းလုပ်ငန်း
|area_served =ကမ္ဘာတစ်လွှား(မြန်မာအပါအ၀င် တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းသော နိုင်ငံများမှအပ)
|locations =Hilversum {{flag|နယ်သာလန်နိုင်ငံ}}၊ Santa Monica၊ California {{flag|အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု}}
|services =သီချင်းထုတ်ဝေရေး၊ထုတ်လုပ်သူ
|foundation =စက်တင်ဘာ၊၁၉၃၄
|key people =Lucian Grainge(Chairman & CEO)၊Boyd Muir(CEO)
| subsid =Polydor Record
Def Jam Recording
Republic Recording
Def Island Record
|parent =[[Vivendi]]
|owner =[[Vivendi]](70%)
Tendent(20%)
Others(10%)
|num_employees =8319(2018)
|revenue ={{profit}}[[ယူရို]]၅.၉၈၄ဘီလီယံ[[အမေရိကန်ဒေါ်လာ]]၆.၈၃ဘီလီယံ(၂၀၂၁)
|homepage ={{url|https://www.universalmusic.com|www.universalmusic.com}}
}}
Universal Music Groupသည်[[ နယ်သာလန်နိုင်ငံ]]အခြေစိုက် အသံသွင်းလုပ်ငန်းဖြစ်ကာ ၎င်းသည် ပြင်သစ်မီဒီယာ[[Vivendi]]နှင့် တရုတ်နိုင်ငံနည်းပညာလုပ်ငန်း Tencentတို့မှ ပိုင်ဆိုင်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံပေါင်း၅၀ကျော်တွင်ရှိကာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သီချင်းဈေးကွက်၏ ၃၀ရာခိုင်နှုန်းကို ရယူထားသော အကြီးဆုံးအသံသွင်းလုပ်ငန်းဖြစ်သည်။<ref>[https://finance.yahoo.com/news/vivendi-umg-bv-secures-financing-174200070.html]</ref><ref>[https://www.vivendi.com/wp-content/uploads/2019/03/Vivendi-Document-de-reference-2018-VA.pdf]</ref><ref>[https://www.universalmusic.com/universal-music-group-n-v-reports-financial-results-for-the-third-quarter-ended-september-30-2021/]</ref><ref>[https://www.vivendi.com/wp-content/uploads/2021/09/Universal-Music-Group-Prospectus-14-September-2021.pdf]</ref><ref>[https://www.businesswire.com/news/home/20210326005402/en/Vivendi-UMG-BV-Secures-Financing]</ref>
==သမိုင်း==
အစောပိုင်းသမိုင်း
ကုမ္ပဏီ၏မူလအစမှာ 1934 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် Decca Records ၏ အမေရိကန်ဌာနခွဲကို ဖွဲ့စည်းခြင်းသို့ ပြန်သွားခဲ့ပြီး ၎င်း၏အမည်နှင့် ကုမ္ပဏီအမှတ်တံဆိပ်သည် Carl Laemmle ၏ Universal Pictures မှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည် ။ ရုပ်ရှင်စတူဒီယိုနှင့် ဂီတလုပ်ငန်းသည် တူညီသောသမိုင်းကြောင်းရှိသော်လည်း ယနေ့ခေတ်ဟောင်းသည် NBCUniversal ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လွတ်လပ်သောစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ [16] [17] အင်္ဂလန်၏ Decca Record Co. Ltd. သည် American Decca ကို 1939 ခုနှစ်တွင် ဖြတ်တောက်ခဲ့သည်။ [18] MCA Inc. သည် American Decca နှင့် 1962 ခုနှစ်တွင် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [19]
1990 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဂျပန် နိုင်ငံစုံ လုပ်ငန်းစုကြီး Matsushita Electric သည် MCA ကို $6.59 ဘီလီယံဖြင့် ၀ယ်ယူရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [20] [21] 1995 ခုနှစ်တွင် Seagram သည် Matsushita ထံမှ MCA 80 ရာခိုင်နှုန်းကို ရယူခဲ့သည်။ [22] [23] ဒီဇင်ဘာလ 9 ရက်၊ 1996 ခုနှစ်တွင် ကုမ္ပဏီအား Universal Studios, Inc. , [24] အမည်ပြောင်းခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဂီတဌာနခွဲကို Universal Music Group ဟု အမည်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ MCA Records သည် Universal Music Group တွင် အညွှန်းတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ မေလ 1998 တွင် Seagram သည် PolyGram [25] ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး 1999 အစောပိုင်းတွင် Universal Music Group နှင့် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [26]
2004- Vivendi လုပ်ငန်းခွဲအဖြစ် ပေါင်းစည်းခြင်း။
2004 ခုနှစ် မေလတွင် Universal Music Group ကို Universal Studios မှ သီးခြားစီမံကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ပြင်သစ်မီဒီယာလုပ်ငန်းစုကြီး Vivendi မှ 80% ကို General Electric သို့ ရောင်းချခဲ့ပြီး NBCUniversal ကို ဖွဲ့စည်းရန် NBCUniversal ကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည် ။ Warner Music Group ကို Time Warner မှ ခွဲထုတ်ပြီး နှစ်လအကြာတွင် ယင်းသည် ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ 2006 ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် Vivendi (2000 ခုနှစ်ကတည်းက UMG ကိုပိုင်ဆိုင်သော) သည် Matsushita Electric ထံမှကျန်ရှိသော UMG ၏ 20 ရာခိုင်နှုန်းကို ၀ယ်ယူခဲ့သည်။
၂၀၀၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် Vivendi သည် BMG Music Publishing ကို ၎င်း၏ ယူရို ၁.၆၃ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၂.၄ ဘီလီယံ) ဝယ်ယူကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဥရောပသမဂ္ဂ၏ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းခွင့်ပြုချက်ရရှိပြီးနောက်၊ ဝယ်ယူမှုသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ [27] [28]
2007-2012- UMG ဝယ်ယူမှုများနှင့် EMI ဝယ်ယူမှု
2007 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် UMG သည် Sanctuary ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် UMG ၏ ဖျော်ဖြေရေးရောင်းချမှုနှင့် အမှတ်တံဆိပ်စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနခွဲ Bravado ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီသည် Justin Bieber၊ Lady Gaga နှင့် Kanye West ကဲ့သို့သော အနုပညာရှင်များကို ကိုယ်စားပြုပြီး Barneys ၊ Bloomingdale's နှင့် Selfridges အပါအဝင် လက်လီရောင်းချသူများနှင့် ပူးပေါင်းထားသည် ။ [29] [30] [31] [32]
2008 ခုနှစ်တွင် Universal Music Group သည် ၎င်း၏ကတ်တလောက်ကို US ပြင်ပတွင် အသုံးပြုရန်အတွက် အကန့်အသတ်ဖြင့် အသုံးပြုရန်အတွက် Spotify သို့ ၎င်းနောက် streaming ဝန်ဆောင်မှုအသစ်တစ်ခုပြုလုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [33]
Doug Morris သည် ဇန်နဝါရီလ 1 ရက်၊ 2011 ခုနှစ်တွင် CEO ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ Universal Music International ၏ CEO/CEO ဖြစ်သူ Lucian Grainge အား ကုမ္ပဏီ၏ CEO အဖြစ် ရာထူးတိုးခဲ့သည်။ Grainge သည် မတ် ၉ ရက်၊ 2011 ခုနှစ်တွင် ဥက္ကဌအဖြစ် အစားထိုးခဲ့သည်။ [34] Morris သည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့တွင် Sony Music Entertainment ၏ ဥက္ကဌ ဖြစ်လာခဲ့သည် ။ [35] Grainge သည် UMG တွင် CEO အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းနှင့်အတူ Max Hole ကို UMGI ၏ COO သို့ ရာထူးတိုးခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ 1 ရက်၊ 2010 ခုနှစ်မှ စတင်၍ UMG ၏ Interscope Geffen A&M Records သည် American Idol မှ ပြိုင်ပွဲဝင်များကို ခေါ်ယူ ခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ 2011 ခုနှစ်တွင် UMG သည် 1920 ခုနှစ်များမှ 1940 ခုနှစ်များအထိ 200,000 master recordings များကို လှူဒါန်းခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ကွန်ဂရက်စာကြည့်တိုက် ကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်။ [၃၆]
2011 ခုနှစ်တွင် EMI သည် ၎င်း၏ အသံသွင်းထားသော တေးဂီတ လုပ်ငန်းများကို Universal Music Group သို့ £1.2 billion ($1.9 billion) နှင့် ၎င်း၏ တေးဂီတဖြန့်ချိရေး လုပ်ငန်းများကို Sony ဦးဆောင်သော လုပ်ငန်းစုထံသို့ $2.2 billion ဖြင့် ရောင်းချရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [37] အသံသွင်းတေးဂီတလုပ်ငန်းအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည့် အခြားကုမ္ပဏီများထဲတွင် Warner Music Group သည် ဒေါ်လာ ၂ ဘီလီယံဖြင့် လေလံဆွဲခဲ့သည်ဟု သတင်းရရှိခဲ့သည်။ [38] IMPALA သည် ပေါင်းစည်းခြင်းကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ [39] မတ်လ 2012 ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂသည် ဝယ်ယူမှုနှင့်ပတ်သက်၍ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည် [40] အီးယူသည် သဘောတူညီချက်အရ စျေးနှုန်းများမြင့်မားလာစေရန်နှင့် ပြိုင်ဘက်များကို ပိတ်ထားခြင်းရှိမရှိ ပြိုင်ဘက်များနှင့် စားသုံးသူအုပ်စုများကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ [၄၁]
စက်တင်ဘာလ 21 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် UMG သို့ EMI ရောင်းချခြင်းကို ဥရောပကော်မရှင် နှင့် Federal Trade Commission အသီးသီးမှ ဥရောပနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ [42] သို့ရာတွင်၊ ဥရောပကော်မရှင်သည် ပေါင်းစည်းထားသော ကုမ္ပဏီသည် ၎င်း၏ စုစုပေါင်းလုပ်ငန်းသုံးပုံတစ်ပုံကို ဂီတလုပ်ငန်းတွင် သက်သေပြထားသော စံချိန်တစ်ခုဖြင့် အခြားကုမ္ပဏီများထံ လွှဲပြောင်းပေးသည့် အခြေအနေအောက်တွင်သာ သဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ UMG သည် Mute Records ၊ Parlophone ၊ Roxy Recordings ၊ MPS Records ၊ Cooperative Music ၊ ယခုကျွန်ုပ် ဂီတဟုခေါ်သော အရာဖြစ်သည် ။ ဂျက်ဇ် လန်း ၊ ယူနီဗာဆယ်ဂရိ၊ ဘေးမဲ့တောမှတ်တမ်းများ ၊Chrysalis Records ၊ EMI Classics ၊ Virgin Classics နှင့် EMI ၏ ဥရောပ ဒေသဆိုင်ရာ အညွှန်း များသည် ဤအခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီပါသည်။ UMG သည် The Beatles (ယခင် Parlophone) နှင့် Robbie Williams (ယခင် Chrysalis) ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ Beatles ကတ်တလောက်ကို UMG ၏ အသစ်ဖွဲ့စည်းထားသော Calderstone Productions သို့ လွှဲပြောင်းခဲ့ပြီး Williams ၏ ကတ်တလောက်ကို Island Records သို့ လွှဲပြောင်းခဲ့သည် ။ [43] [44]
2012-2017- EMI ပေါင်းစည်းမှုနှင့် ဌာနခွဲများ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း။
Universal Music Group သည် စက်တင်ဘာလ 28 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် EMI ကို ဝယ်ယူမှု အပြီးသတ် ခဲ့သည်။ [45] 2012 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင်၊ Steve Barnett ကို Capitol Music Group ၏ ဥက္ကဌနှင့် CEO အဖြစ် ခန့်အပ် ခဲ့သည်။ ယခင်က Columbia Records ၏ COO အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည် ။ [46] EMI ကို ဝယ်ယူပြီးနောက် ဥရောပကော်မရှင်၏ အခြေအနေများကို လိုက်နာကာ Universal Music Group မှ Mute catalog ကို ဂျာမန်အခြေစိုက် BMG Rights Management သို့ ဒီဇင်ဘာ 22 ရက်၊ 2012 ခုနှစ်တွင် ရောင်းချခဲ့သည်။ [47] နှစ်လအကြာတွင် BMG သည် Sanctuary Records ကို ယူရိုဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ သန်း ၅၀ (ဒေါ်လာ ၅၈ သန်း)။ [၄၈]
ဖေဖော်ဝါရီ 8 ရက်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် Warner Music Group သည် Parlophone Label Group ( Parlophone Records ၊ Chrysalis Records ၊ EMI Classics ၊ Virgin Classics နှင့် EMI Records ၏ Belgian၊ Czech၊ Danish၊ French၊ Norwegian၊ Portuguese၊ Spanish၊ Slovak နှင့် Swedish ဌာနခွဲများ ပါဝင်သည်။ ဒေါ်လာ ၇၆၅ သန်း (ပေါင် ၄၈၇ သန်း)။ [49] [50] ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းတွင် Sony Music Entertainment သည် UMG ၏ဥရောပရှယ်ယာကို Now That's What I Call Music တွင်ဒေါ်လာသန်း 60 ခန့်ဖြင့်ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [51] Play It Again Sam သည် 2013 ခုနှစ် မတ်လတွင် Co-Operative Music ကို ပေါင် 500,000 ဖြင့် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [52]EMI ၏ Universal Music အတွင်းသို့ စုပ်ယူမှု ပြီးမြောက်သဖြင့် ၎င်း၏ဗြိတိန်လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် အညွှန်းယူနစ်ငါးခုပါဝင်သည်- Island၊ Polydor၊ Decca၊ Virgin EMI နှင့် Capitol။ [53] ဂရိဈေးကွက်တွင် ၎င်း၏ စွန့်စားမှုအစီအစဉ်များ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် Universal Music သည် Minos EMI ကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး Universal Music Greece အား Cobalt Music ဟု အမည်ပြောင်းသည့် ဂရိရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများထံ ရောင်းချခဲ့သည်။ [54] [55] Edel AG သည် ဇန်နဝါရီ 2014 ခုနှစ်တွင် Universal ထံမှ MPS catalog ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ [56]
မတ်လ 20 ရက်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် UMG သည် ဂျပန်နိုင်ငံမှလွဲ၍ Disney Music Group နှင့် ၎င်းတို့၏ သီးသန့်ဖြန့်ဖြူးရေးသဘောတူညီချက်ကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် သက်တမ်းတိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဤသဘောတူညီချက်ကြောင့် DMG ၏ အညွှန်းများနှင့် အနုပညာရှင်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် UMG ၏ ထုတ်လုပ်သူများနှင့် သီချင်းရေးဆရာများ၏ စာရင်းကို ရယူသုံးစွဲနိုင်ခဲ့သည်။ [57] သီးသန့်သဘောတူညီချက်တွင် UMG သည် Disney ၏ 85 နှစ်ကြာ တေးသွားနှင့် အယ်လ်ဘမ်များဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ထားသော အခွင့်အရေးအားလုံးကို အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်ပေးခဲ့သည်။ [58]
2013 ခုနှစ် ဧပြီလ 2 ရက်နေ့တွင်၊ Motown Records နှင့် EMI တို့၏ ဓမ္မတေးဂီတအပိုင်းများကို Motown Gospel ဟုခေါ်သော အညွှန်းအသစ်တစ်ခုအဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [59] မေလ 2013 ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ကုမ္ပဏီ SoftBank သည် UMG ကို ဝယ်ယူရန်အတွက် Vivendi အား $8.5 ဘီလီယံ ကမ်းလှမ်းခဲ့သော်လည်း Vivendi က ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ [60] ဇူလိုင်လ 2018 တွင် JPMorgan မှ UMG သည် $40 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးရှိနိုင်သည် [61] နှင့် 2019 ခုနှစ်တွင် $50 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ [62]
ဩဂုတ်လ 2013 တွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ထိပ်တန်းသီချင်း ကိုးပုဒ်ကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ကိုးကားရရှိ သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်အကြာတွင် SoundScan [63] သည် ထိပ်တန်း 10 နေရာကို သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့သည်။ Billboard Hot 100 ဇယား ။ [၆၄]
2013 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် UMGသည်ဂျပန်နိုင်ငံမှလွဲ၍ Disney Music Group နှင့် ၎င်းတို့၏ သီးသန့်ဖြန့်ဖြူးရေးသဘောတူညီချက်ကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် သက်တမ်းတိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ ဤသဘောတူညီချက်ကြောင့် DMG ၏ အညွှန်းများနှင့် အနုပညာရှင်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် UMG ၏ ထုတ်လုပ်သူများနှင့် သီချင်းရေးဆရာများ၏ စာရင်းကို ရယူသုံးစွဲနိုင်ခဲ့သည်။ [57] သီးသန့်သဘောတူညီချက်တွင် UMG သည် Disney ၏ 85 နှစ်ကြာ တေးသွားနှင့် အယ်လ်ဘမ်များဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ထားသော အခွင့်အရေးအားလုံးကို အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုခွင့်ပေးခဲ့သည်။ [58]
2013 ခုနှစ် ဧပြီလ 2 ရက်နေ့တွင်၊ Motown Records နှင့် EMI တို့၏ ဓမ္မတေးဂီတအပိုင်းများကို Motown Gospel ဟုခေါ်သော အညွှန်းအသစ်တစ်ခုအဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ [59] မေလ 2013 ခုနှစ်တွင် ဂျပန်ကုမ္ပဏီ SoftBank သည် UMG ကို ဝယ်ယူရန်အတွက် Vivendi အား $8.5 ဘီလီယံ ကမ်းလှမ်းခဲ့သော်လည်း Vivendi က ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ [60] ဇူလိုင်လ 2018 တွင် JPMorgan မှ UMG သည် $40 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးရှိနိုင်သည် [61] နှင့် 2019 ခုနှစ်တွင် $50 ဘီလီယံအထိတန်ဖိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ [62]
ဩဂုတ်လ 2013 တွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ထိပ်တန်းသီချင်း ကိုးပုဒ်ကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ဇယားများတွင် ကိုးကားရရှိ သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်အကြာတွင် SoundScan [63] သည် ထိပ်တန်း 10 နေရာကို သိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ပထမဆုံးကုမ္ပဏီဖြစ်လာခဲ့သည်။ Billboard Hot 100 ဇယား ။ [၆၄]
2013 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် UMG သည် ၎င်း၏ "ကက်တလောက်တစ်ခုလုံးနှင့် အနုပညာရှင်များ၏ စာရင်းဇယား" ဖြင့် နမူနာပြထားသည့်အတိုင်း ကုမ္ပဏီ၏ ကွဲပြားမှုအပေါ် ကတိကဝတ် ပြုမှုအတွက် SAG-AFTRA American Scene Award ကို ရရှိခဲ့သည်။ [65] [66]
2014 ခုနှစ် ဧပြီလ 1 ရက်နေ့တွင် Universal Music သည် Universal Music အတွင်းရှိ လည်ပတ်နေသော ထီးအဖွဲ့လေးခုအနက်မှ Island Def Jam Music ကို ဖျက်သိမ်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ Universal အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် Lucian Grainge က "အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခုအနေဖြင့် 'IDJ' ကိုတည်ဆောက်ရန် ကျွန်ုပ်တို့မည်မျှအလုပ်လုပ်နိုင်ပါစေ၊ ထိုအမှတ်တံဆိပ်သည် IDJ ၏အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုစီကဲ့သို့ မည်သည့်အခါမျှ အစွမ်းထက်မည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ [67] Island Records နှင့် Def Jam တို့သည် ယခုအခါ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စံချိန်တံဆိပ်များအဖြစ် လုပ်ဆောင်နေပါသည်။ Island နှင့် Def Jam Records တို့တွင် အသီးသီး လုပ်ကိုင်ခဲ့သော David Massey နှင့် Bartels တို့ကို စံချိန်သစ်တံဆိပ်များအဖြစ် သီးခြားအမည်ပေးခဲ့သည်။ [67] Motown Records တွင် 2012 ခုနှစ်တွင် Island Def Jam Music ကို ဦးဆောင်ရန် ယခင်က Sony Music မှ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သော Barry WeissUniversal Music မှ နုတ်ထွက်ပြီး Island Def Jam တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ အညွှန်းများပြောင်းလဲမှု၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် Motown Records သည် Capitol Music Group ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာရန် Los Angeles သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ယခင်ဒုသမ္မတအီသီယိုးပီးယား Habtemariam ကို Motown Records အတွက်တံဆိပ်ဥက္ကဌအဖြစ်ရာထူးတိုးမြှင့်ခဲ့သည်။ [၆၇]
Universal Music Group သည် Eagle Rock Entertainment ကို 2014 ခုနှစ်တွင် ဝယ်ယူခြင်းဖြင့် ရုပ်ရှင်နှင့် တီဗီထုတ်လုပ်ရေးသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည် ။ UMG ၏ ပထမဆုံးသော အဓိကရုပ်ရှင်ထုတ်လုပ်ရေးမှာ Amy သည် Kurt Cobain: Montage of Heck နှင့် The Beatles: Eight Days a Week မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် များတွင် ပါဝင် နေစဉ် အော်စကာဆုရရှိခဲ့သော Amy ဖြစ်သည်။ ဇန်နဝါရီ 2016 တွင် UMG သည် Laurence Mark Production မှ David Blackman ကို ရုပ်ရှင်နှင့် ရုပ်မြင်သံကြား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေး အကြီးအကဲအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပြီး ပြဇာတ်ထုတ်လုပ်သူ Scott Landis သည် ပြဇာတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေးဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးအဖြစ် ငှားရမ်းခဲ့သည်။ UMG အမှုဆောင် ဒုဥက္ကဌ Michele Anthony နှင့် Universal Music Publishing Group ဥက္ကဌ နှင့် CEO ဖြစ်သူ Jody Gerson တို့သည် ၎င်းတို့နှစ်ဦးကို ကြီးကြပ်ကွပ်ကဲပါသည်။ [69]ဖေဖော်ဝါရီ 11 ရက်၊ 2017 ခုနှစ်တွင် PolyGram Entertainment သည် David Blackman လက်အောက်ရှိ Universal Music Group ၏ ရုပ်ရှင်နှင့် ရုပ်မြင်သံကြားယူနစ်အဖြစ် ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။ [70]
2015 ခုနှစ်တွင် UMG ၏ Capitol Records သည် တစ်နှစ်တာအတွက် ဂရမ်မီဆု များအားလုံးကို ရရှိခဲ့ပြီး Sam Smith သည် အကောင်းဆုံးအနုပညာရှင်အသစ် ၊ တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံးစံချိန်နှင့် တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံး သီချင်း ဆု များ နှင့် Beck တစ်နှစ်တာအကောင်းဆုံးအယ်လ်ဘမ် ဆု တို့ကို ရရှိခဲ့သည် ။ [71]
မတ်လ 2016 ခုနှစ်တွင် Universal Music Canada သည် EMI Music Canada ၏မော်ကွန်းတိုက်များကို Calgary တက္ကသိုလ် သို့လှူဒါန်းခဲ့သည် ။ [72]
2016 ခုနှစ် မေလတွင် UMG သည် ဒစ်ဂျစ်တယ်စျေးကွက်ရှာဖွေရေးအေဂျင်စီ Famehouse ကိုဝယ်ယူခဲ့သည်။ [73] ထိုနှစ်တွင်ပင်၊ Paul McCartney နှင့် Bee Gees တို့သည် ၎င်းတို့၏ ကတ်တလောက်ထုတ်ဝေမှုများအပါအဝင် UMG ၏ Capitol Records သို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [74] [75]
2017 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် UMG သည် ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း streaming ဝန်ဆောင်မှုဖြစ်သော Spotify နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်အသစ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး 2017 ခုနှစ် မေလတွင် UMG သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏အကြီးဆုံးဂိမ်းနှင့် ဆိုရှယ်မီဒီယာကုမ္ပဏီ Tencent နှင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ [76] [77] [78]
2017 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် Luis Fonsi ၊ Daddy Yankee နှင့် Justin Bieber တို့ပါဝင်သည့် " Despacito " သည် အချိန်တိုင်းတွင်ရေစီးနှုန်း အများဆုံးသီချင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ 2018 ခုနှစ်တွင် အဆိုပါသီချင်းသည် Billboard Hot Latin Songs ဇယား တွင် နံပါတ် 1 နေရာတွင် သီတင်းပတ် အများဆုံးနှင့် အွန်လိုင်းကြည့်ရှုမှုအများဆုံးဗီဒီယို အပါအဝင် ဂင်းနစ်ကမ္ဘာ့စံချိန် များစွာကို ချိုးဖျက်နိုင်ခဲ့သည်။ [79] [80]
2017 ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် UMG နှင့် Grace/Beyond တို့သည် ဂီတအခြေခံ ရုပ်သံစီးရီးသစ် 3 ခုဖြစ်သည့် 27၊ Melody Island နှင့် Mixtape တို့ကို ထုတ်လုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည် ။ 27 သည် 27 နှစ်တွင် ဂီတသမားများကို အာရုံစိုက်မည်ဖြစ်ပြီး ထင်ရှားကျော်ကြားသော ဂီတပညာရှင်အများအပြား သေဆုံး သည့်ခေတ် ဖြစ်သည်။ Melody Island သည် တိုက်ရိုက်လက်မှုပညာအပိုင်းများပါရှိသော အပူပိုင်းကျွန်းဂီတကိုအခြေခံသည့် ကာတွန်းစီးရီးတစ်ခုဖြစ်သည်။ Mixtape တွင် အပိုင်း ၁၂ ပိုင်းပါရှိပြီး အပိုင်းတစ်ခုစီသည် သီချင်းတစ်ပုဒ်နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်။ [81]
2017 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် UMG သည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဂီတအခြေပြု startup များကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် ရည်ရွယ်သည့် ၎င်း၏ Accelerator Engagement Network ကို မိတ်ဆက်ကြေညာခဲ့သည်။ [82]
2017 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် USC Annenberg သည် "Annenberg Inclusion Initiative" တွင် UMG ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ပထမဆုံး ဂီတကုမ္ပဏီဖြစ်လာကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ အဆိုပါ ပဏာမခြေလှမ်းသည် မီဒီယာလုပ်ငန်းတွင် အမျိုးသမီးများနှင့် လူမျိုးရေးအရ ကိုယ်စားပြုမှုနည်းသော တိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုသည့် အပြောင်းအလဲကို ဖန်တီးရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [83] [84]
2017 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Universal Music Group သည် Trevor Horn ၏ SPZ Group မှ Perfect Songs Publishing နှင့်အတူ Stiff နှင့် ZTT တံဆိပ်များကို ရယူခဲ့သည်။ [85] BMG Rights Management သည် Union Square Music လုပ်ငန်းခွဲမှတဆင့် ၎င်း၏နောက်ကျောကတ်တလောက်များကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ထိုလတွင်ပင် UMG သည် Facebook ၊ Instagram နှင့် Oculus တို့မှ ဗီဒီယိုနှင့် အခြားလူမှုရေးဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများအတွက် Facebook ၊ Instagram နှင့် Oculus တို့တွင် ပထမဆုံးသော "Big Three" ၏ ပထမဆုံးသော The " Big Three " ၏ ပထမဆုံးသော သဘောတူညီချက်ကို UMG မှ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [86] Sony နှင့် Warner တို့သည် နောက်နှစ်တွင် Facebook နှင့် အလားတူ စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ 2017 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ 19 ရက်နေ့တွင် UMG သည် YouTube နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်ပေးရေးသဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [87]
2018-လက်ရှိ- တိုးတက်မှုနှင့် အများသူငှာ ကုန်သွယ်မှု
2018 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် Universal Music Japan သည် Disney Music Group နှင့် သီးသန့်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်ကို ကြေညာခဲ့သည် ။ [88] ဂျပန်၏ထပ်တိုးမှုနှင့်အတူ UMG သည် Disney Music Group မှထုတ်ဝေမှုများကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးသို့ ဖြန့်ဝေပါသည်။
ဇူလိုင်လတွင်၊ The Rolling Stones သည် UMG နှင့် အဖွဲ့၏ အသံသွင်းထားသော တေးဂီတနှင့် အသံ-ရုပ်ပုံဆိုင်ရာ ကတ်တလောက်များ၊ မှတ်တမ်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှု၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရောင်းဝယ်မှုနှင့် အမှတ်တံဆိပ် စီမံခန့်ခွဲမှုတို့ကို အကျုံးဝင်သည့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [89] ထိုလတွင်ပင်၊ Vivendi သည် Universal Music Group ၏ ထက်ဝက်ခန့်ကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ တစ်ဦး သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို ရောင်းချမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ [90] [91]
Nielsen ၏ 2018 US Music Mid-Year အစီရင်ခံစာတွင် UMG သည် ထိပ်တန်းငါးဦးစလုံးအပါအဝင် ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် 8 ဦးနှင့် လိုအပ်သလောက် အော်ဒီယိုထုတ်လွှင့်မှုများမှ အဆင့်သတ်မှတ်ထားသော ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် ရှစ်ဦးအပါအဝင် ထိပ်တန်းအနုပညာရှင် 10 ဦးဖြင့် သမိုင်းဝင်ခဲ့သည်။ [92] ဩဂုတ်လတွင် UMG သည် အာဖရိကတွင် မဟာဗျူဟာမြောက် ချဲ့ထွင်မှုတစ်ရပ်ကို ကြေညာခဲ့ပြီး ပြင်သစ်စကားပြော အာဖရိကကို ကြီးကြပ်ရန်အတွက် Abidjan တွင် ရုံးခန်းဖွင့်ကာ Lagos ရှိ Universal Music Nigera ရုံးခန်းကိုလည်း ထုတ်ဖော်ပြသ ခဲ့ပြီး ပြည်တွင်းအနုပညာရှင်များကို ခေါ်ယူကာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဆွဲဆောင်မှုများအတွက် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ [93] [94] စက်တင်ဘာ 2018 တွင် အဆိုတော် Elton John သည် အသံသွင်းထားသော တေးဂီတ၊ တေးဂီတဖြန့်ချိမှု၊ အမှတ်တံဆိပ် စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လိုင်စင်အခွင့်အရေးများတစ်လျှောက် UMG နှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ [95]
2018 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 19 ရက်နေ့တွင် အဆိုတော်-တေးရေးဆရာ Taylor Swift သည် UMG နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အယ်လ်ဘမ်ပေါင်းများစွာ စာချုပ်သစ်ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး ၎င်း၏အနာဂတ်ထွက်ရှိမှုများကို Republic Records ၏ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုကို မြှင့်တင်မည်ဖြစ်သည်။ သူမ၏ master recordings များကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ကတိပြုထားသည့် အပြင် UMG သည် Spotify တွင် ၎င်း၏ အစုရှယ်ယာ အစိတ်အပိုင်းများကို ရောင်းချပါက ရရှိလာသော ဝင်ငွေများကို ၎င်း၏ အနုပညာရှင်များကြားတွင် ဖြန့်ဝေကာ ပြန်လည်ရယူ၍ မရနိုင်အောင် ပြုလုပ်ရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ [96] [97] [98]
2018 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် Queen's " Bohemian Rhapsody " သည် streaming အကြိုခေတ်မှ လူကြည့်အများဆုံးသီချင်းဖြစ်လာပြီး တစ်ချိန်လုံးကြည့်ရှုမှုအများဆုံးဂန္တဝင်ရော့ခ်သီချင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ [99] ဖေဖော်ဝါရီလ 2019 တွင် UMG သည် ဂီတဖြန့်ဖြူးသူ INgrooves ကို အပြည့်အဝဝယ်ယူခဲ့သည် ။ [100]
UMG သည် Fast Company ၏ 2019 ခုနှစ်အတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုအရှိဆုံး ကုမ္ပဏီ 50 စာရင်းတွင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း ပထမဆုံးသော အဓိကဂီတကုမ္ပဏီစာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ UMG သည် ဂီတအမျိုးအစားတွင် နံပါတ် (၁) နေရာတွင် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ [13] [14] UMG ကို Forbes က 2019 ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်၏ အကောင်းဆုံး Midsize အလုပ်ရှင်များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ [101]
ဇွန်လတွင်၊ YouTube နှင့် UMG တို့က ၎င်းတို့သည် 2020 ခုနှစ်အထိ လူကြိုက်များသော တေးဂီတဗီဒီယို 1,000 ကျော်ကို အဆင့်မြှင့်တင်ကာ 2020 ခုနှစ်အထိ ထုတ်လွှင့်ပြသခဲ့သည်။ [102]
2019 ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် Tencent နှင့် Vivendi သည် Vivendi ၏ Universal Music ၏ ရှယ်ယာ 10% ကို Tencent သို့ ရောင်းချရန် ညှိနှိုင်းမှု စတင်ခဲ့သည်။ [103] သဘောတူညီချက်သည် ဒေါ်လာ ၃.၃၆ ဘီလီယံရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းထားသည်။ [104]
ဖေဖော်ဝါရီ 2020 တွင် Vivendi သည် သုံးနှစ်အတွင်း IPO တွင် အများသူငှာပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ [105]
ကုမ္ပဏီနှင့် Lego Group သည် 2020 ခုနှစ် ဧပြီလ 26 ရက်နေ့တွင် ဂီတထုတ်ကုန်ဆိုင်ရာ ပူး
2020 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် UMG သည် Spotify နှင့် နှစ်ရှည်လိုင်စင်သဘောတူညီချက်အသစ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည် ။ [109]
2021 ခုနှစ် ဇွန်လတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူ Bill Ackman ဦးစီး သည့် အထူးရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဝယ်ယူသည့်ကုမ္ပဏီ Pershing Square Tontine Holdings က UMG ၏ 10 ရာခိုင်နှုန်းကို လူသိရှင်ကြားမထုတ်ဖော်မီတွင် ဒေါ်လာ 4 ဘီလီယံဖြင့် အရောင်းအဝယ်ပြုလုပ်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ စည်းမျဉ်းဆိုင်ရာစိုးရိမ်မှုများကြောင့် 2021 ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် သဘောတူညီချက်ပြိုကျခဲ့ပြီး Ackman's Pershing Square Holdings သည် ဝယ်ယူမှုအစား အပြီးသတ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ [၁၁၀]
2021 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် IPO ၊ Euronext Amsterdam သည် မိတ်ဆက်စျေးနှုန်း ယူရို 18,50 [ ရှင်းလင်းချက် လိုအပ်သည် ] နှင့် Vivendi သည် UMG အတွက် ကနဦးတန်ဖိုးကို ယူရို 33 ဘီလီယံ ($ 38.3 ဘီလီယံ) သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ Vivendi သည် ၎င်း၏ UMG ရှယ်ယာ 60% ကို ဖြန့်ဝေပြီး 10% ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။
ပြင်သစ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် Vincent Bolloré ၏မိသားစု သည် UMG ၏ရှယ်ယာ 28% ဖြင့် အစုရှယ်ယာအများစုကို ပိုင်ဆိုင်ထား သူဖြစ်ပြီး ၎င်း၏သားဖြစ်သူ Yannick Bolloré ဦးဆောင်သော ကုမ္ပဏီခွဲဖြစ်သည့် Bolloré (18%) နှင့် ၎င်း၏လက်အောက်ခံ Vivendi (10%) တို့မှတဆင့် ထင်ရှားသည် ။ Tencent သည် ရှယ်ယာ 20% ဖြင့် UMG ၏ အကြီးမားဆုံး ကော်ပိုရိတ်ရှယ်ယာရှင်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ Pershing Square Holdings သည် UMG ရှယ်ယာများ၏ 10% ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ ၎င်း၏ IPO တွင် UMG သည် ကနဦးတန်ဖိုးထက် သုံးပုံတစ်ပုံခန့် ပိုမိုကြီးမားသည့် တန်ဖိုးတန်ဖိုး ယူရို ၅၄ ဘီလီယံ (ဒေါ်လာ ၆၂.၆ ဘီလီယံ) ထိရှိသည်။ [11]
ဇန်နဝါရီ 2022 တွင် UMG သည် Icelandic ဓာတ်ပြားတံဆိပ် Alda Music ကို ဝယ်ယူခဲ့ပြီး အိုက်စလန်တွင်ထွက်ရှိသော တေးဂီတအားလုံး၏ 80 ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ [111]
ဖေဖော်ဝါရီ 2022 တွင် Universal Music Group သည် ၎င်း၏ တေးသံသွင်းတံဆိပ်များနှင့် အနုပညာရှင်များအတွက် NFT စုဆောင်းမှုများကို ဖန်တီးရန် NFT ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုဖြစ် သည့် Curio နှင့် ပူးပေါင်းကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် ။ [112]
မေလ 31 ရက်၊ 2022 ခုနှစ်တွင် Universal Music Group NV သည် Moody's နှင့် S&P တို့မှ Baa1/BBB ကာလရှည်ခရက်ဒစ်အဆင့်သတ်မှတ်ချက်များကို ကြေညာခဲ့သည်။ [113]
== Universal Music ၏ အနုပညာရှင်များ ==
==ကိုကား==
{{reflist}}
[[TF1]]
3jf8f8pzz4ibno72tvt3clgsgwvfs0a
ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော
0
230313
753276
753189
2022-08-04T13:53:30Z
210.14.107.116
wikitext
text/x-wiki
{{unreferenced}}
{{Infobox government cabinet
|jurisdiction=
|cabinet_type=
|predecessor=
|state_head=
|government_head_title=
|government_head=
|last_election=
|flag=Flag of Myanmar.svg
|image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg
|image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg}}
'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]ကို "ဦး/အဒေါ်"အာလုပ်စကားလုံးဖြင့် ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုကြပြီး [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသောပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
r7e74cp46qla4m2nisyqon9rozt1avp
753279
753276
2022-08-04T13:58:07Z
210.14.107.116
wikitext
text/x-wiki
{{unreferenced}}
{{Infobox government cabinet
|jurisdiction=
|cabinet_type=
|predecessor=
|state_head=
|government_head_title=
|government_head=
|last_election=
|flag=Flag of Myanmar.svg
|image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg
|image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg}}
'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
cjc6o3evassl7mjz81etn3mkue946wt
753280
753279
2022-08-04T14:32:14Z
210.14.107.116
wikitext
text/x-wiki
{{unreferenced}}
{{Infobox government cabinet
|flag=Flag of Myanmar.svg
|image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg
|image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg}}
'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
65h7ywoaks5fbyz0hagbfieqnpqtyff
753285
753280
2022-08-04T14:45:20Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
q7gncw4iuctqb9st4tlqenauq3onogu
753286
753285
2022-08-04T14:45:36Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
ဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
f2h281pieign7ww6ql0i0ecpq3pnc40
753287
753286
2022-08-04T14:46:10Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
=== ရည်ညွှန်း== ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|မ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။ ===
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
nnoht580rk30bup3b3f1jiax8scke5l
753288
753287
2022-08-04T14:47:29Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောသည် လေးစားအပ်ပါသောဟူသည့်စကားလုံးနှင့် တူညီသည်။
=== ရည်ညွှန်း== ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|မ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။ ===
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
1n39qej1n1dwj8oexbbuvuedmw0eazv
753289
753288
2022-08-04T14:48:31Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောသည် လေးစားအပ်ပါသောဟူသည့်စကားလုံးနှင့် တူညီသည်။
=== ရည်ညွှန်း ===
=== [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။ ===
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
j0yxezmf3963p5hin841ejsuopze0y2
နန်စီ ပလိုစီ၏ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်
0
230316
753261
753236
2022-08-04T12:21:49Z
Albert Poliakoff
55831
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox event
| title = နန်စီ ပလိုစီ၏ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်
| image = 08.03 總統與美國聯邦眾議院議長裴洛西媒體互動會 (52259967861).jpg
| caption = အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]] (ဝဲ) နှင့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ [[ချိုင်အင်းဝမ်]] (ယာ) တို့ [[ထိုင်ဝမ်သမ္မတရုံး]]၌ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ကြစဉ်
| image_size = 320
| date = {{start and end dates|2022|08|02|2022|08|03}}
| location = {{flagdeco|ROC}} [[ထိုင်ပေမြို့|ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]
| participants = {{flagicon|US}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်လွှတ်တော်]]မှ ကိုယ်စားလှယ်များ<hr>{{flagicon|ROC}} [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]မှ ကြိုဆိုသူများ
}}
၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် ထိုင်ဝမ် ခေါ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]သို့ အာရှခရီးစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် [[စင်ကာပူ]]၊ [[မလေးရှား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]]နှင့် [[ဂျပန်]]နိုင်ငံများသို့ လည်ပတ်၍အပြီးတွင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite news |last1=Mozur |first1=Paul |last2=Chien |first2=Amy Chang |date=2022-08-02 |title=Live Updates: Pelosi Arrives in Taiwan, Setting Up High-Stakes Standoff With China |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |access-date=2022-08-02 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802143034/https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |url-status=live }}</ref> အမေရိကန်[[အိမ်ဖြူတော်]]သည် ထိုခရီးစဉ်ကိုတရားဝင်ထောက်ပံ့ခြင်းမရှိဟုဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |title=Китай-Тайвань: на тлі можливого візиту Пелосі зростає напруження |language=uk |work=BBC News Україна |url=https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164200/https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ненсі Пелосі летить на Тайвань: що потрібно знати про кризу між США і Китаєм |url=https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |access-date=2022-08-02 |website=www.unian.ua |language=uk |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801182653/https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Nectar| last1=Gan |first2=Selina |last2=Wang |first3=Eric |last3=Cheung |title=Why is Pelosi's expected trip to Taiwan fueling tensions? |url=https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |access-date=2022-08-02 |website=CNN |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802003658/https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |url-status=live }}</ref> သူမရောက်ရှိပြီး မကြာမီတွင် ပလိုစီသည် သူမ၏ခရီးစဉ်သည် "ထိုင်ဝမ်၏ဒီမိုကရေစီကို ထောက်ခံသည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မယိမ်းမယိုင်သော ကတိကဝတ်များ၏ လက္ခဏာဖြစ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ သူမသည် [[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး နောက်နေ့တွင် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822">{{cite news |author1=Hsieh Chun-lin |author2=Wu Su-wei |author3=Kayleigh Madjar |title=US speaker makes late-night landing |url=https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |access-date=August 2, 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022 |archive-date=August 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164209/https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |url-status=live }}</ref> ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများသည် သူမကို[[ယူကရိန်းအလံ]]၏ အရောင်များဖြစ်ကြသော အဝါနှင့်အပြာရောင်တို့ကို ဝတ်ဆင်၍ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Тайвань вистрелив по винищувачах Китаю, а Пелосі зустрічають у синьо-жовтих масках |url=https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |access-date=2022-08-02 |website=The Page |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164153/https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |url-status=live }}</ref>
ပလိုစီ ထွက်ခွာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]သည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထား၍ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို စတင်ခဲ့ပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။<ref name="Chinadrill">{{Cite news |last=Reuters |date=2022-08-02 |title=China to launch 'targeted military operations' due to Pelosi visit |language=en |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china-launch-targeted-military-operations-due-pelosi-visit-2022-08-02/ |access-date=2022-08-03}}</ref>
== နောက်ခံ ==
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂ ရက်နေ့ မနက်ချိန်အထိ နန်စီ ပလိုစီသည် ထိုင်ဝမ်သို့ အလည်လာမည်၊ မလာမည်ကို သေသေချာချာ မသိရဖြစ်နေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title='If she dares': China warns Nancy Pelosi against visiting Taiwan |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |access-date=2022-08-02 |work=Al Jazeera|date=August 1, 2022 |language=en |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801232650/https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Літак Ненсі Пелосі рухається в бік Тайваню |url=https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |access-date=2022-08-02 |website=ТСН.ua |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802134503/https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Eric |last1=Cheung |first2=Kylie |last2=Atwood |first3=Alex |last3=Rogers |first4=Kevin |last4=Liptak |title=Pelosi expected to visit Taiwan, Taiwanese and US officials say |url=https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |access-date=2022-08-02 |publisher=CNN|date=August 2, 2022 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802001621/https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |url-status=live }}</ref> [[အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]] ကိုယ်စားလှယ် [[ဂျွန် ကာဘီ]] (John Kirby) သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့၌ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားက ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းကို ဆန့်ကျင်လိုသောအားဖြင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ ထိုင်ဝမ်အနားသို့ ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ထိုသို့အကြမ်းအတမ်းလုပ်ရပ်များကို လုပ်ပါကလည်း အမေရိကန်အနေဖြင့် ရပ်ကြည့်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |last1=Lee |first1=Jimmy |author2=Martin Quin Pollard |date=2022-08-01 |title=Pelosi set to visit Taiwan despite China warnings, sources say |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802122618/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-date=August 2, 2022 |access-date=2022-08-02 |publisher=[[Reuters]] |url-status=live }}</ref>
== ခရီးစဉ် ==
[[File:08.03 總統接見美國聯邦眾議院議長裴洛西訪團一行 (52260041269).jpg|thumb|320px|[[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]မှ ပေးအပ်သော Order of Propitious Clouds ဆုတံဆိပ်ကိုရရှိခဲ့]]
လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားမှုများရှိသော်လည်း<ref>{{Cite web |last=Dawson |first=Bethany |title=In a banned tweet, a top state-media commentator reportedly said China could 'forcibly dispel Pelosi's plane' and shoot it down if it flies to Taiwan |url=https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |access-date=2022-08-04 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=August 3, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803182102/https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |url-status=live }}</ref>ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၂ ရက် ညနေ ၁၀ နာရီ ၄၃ မိနစ်တွင် [[ထိုင်ပေမြို့]]သို့ စစ်လေယာဉ်ဖြင့်ရောက်ရှိလာပြီး [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး]] [[ဂျိုးဇက်ဝူ]]မှကြိုဆိုခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822"/> သူမရောက်ရှိချိန်တွင် အာဏာရ[[ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီ]]နှင့် အတိုက်အခံ[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]] နှစ်ဖက်စလုံးက ထိုခရီးစဉ်ကိုထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author1=Chen Cheng-yu |author2=Huang Ching-hsuan |author3=Jake Chung |title=Pelosi in Taiwan: Legislators from all major parties welcome Pelosi |url=https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2022/08/03/2003782895 |access-date=3 August 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022}}</ref> သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် သမ္မတချိုင်အင်းဝမ်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတရုံးအဆောက်အအုံ]]တွင် သမ္မတချိုင်သည် "First Class Order of Propitious Clouds" ဂုဏ်ပြုဆုတံဆိပ်ကို သူမအားချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Lawrence Chung |author2=Cyril Ip |title=Beijing can’t stand in way of more US visits to Taiwan, Pelosi says |url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3187512/pelosi-arrives-taiwan-legislature-tensions-soar-beijing |access-date=3 August 2022 |work=South China Morning Post |date=3 August 2022}}</ref> ပလိုစီသည် ဥပဒေပြုရေးယွမ်အား မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Yimou Lee |author2=Sarah Wu |title=Pelosi hails Taiwan's free society as China holds military drills, vents anger |url=https://www.reuters.com/article/us-asia-pelosi-idCAKBN2P905I |access-date=3 August 2022 |work=Reuters |date=3 August 2022}}</ref>
ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်သည့် သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲတွင် သူမသည် "ထိုခရီးစဉ်သည် အမေရိကန်၏မူဝါဒကို မည်သို့သောနည်းနှင့်မျှ မဆန့်ကျင်ခဲ့ကြောင်း၊ ရှိရင်းစွဲအခြေအနေများကို မပြောင်းလဲလိုကြောင်း" ဆိုခဲ့သည်။<ref>[https://www.speaker.gov/newsroom/8222-2 Pelosi, Congressional Delegation Statement on Visit to Taiwan] (၂ သြဂုတ် ၂၀၂၂)</ref> အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်သွယ်ရေးအတွက် အိမ်ဖြူတော်ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျွန် ကာဘီ သည်လည်း ထိုခရီစဉ်ကာလအတွင်းပြုလုပ်ခဲ့သော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် "သူမ၏ခရီးစဉ်သည် ထိုင်ဝမ်ပြည်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ အမေရိကန်–တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ပူးတွဲကြေညာချက်သုံးရပ်နှင့် [[အာမခံချက်ခြောက်ချက်]]တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောမိမိတို့၏ [[တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ#အမေရိကန်ပြည်၏သဘောထား|တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ]]၏မူဘောင်အတွင်း၌ရှိကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>[https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2022/08/02/press-briefing-by-press-secretary-karine-jean-pierre-and-nsc-coordinator-for-strategic-communications-john-kirby-august-2-2022/ Press Briefing by Press Secretary Karine Jean-Pierre and NSC Coordinator for Strategic Communications John Kirby, August 2, 2022]</ref>
ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၃ ရက် ညနေ ၆ နာရီတွင် ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Rhoda Kwan |author2=Jennifer Jett |date=3 August 2022 |title=Pelosi departs Taiwan as furious China holds military drills |work=CNBC |url=https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |access-date=4 August 2022 |archive-date=August 4, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220804072902/https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |url-status=live}}</ref>
=== ပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ===
[[File:Nancy Pelosi at Taipei Songshan Airport.jpg|thumb|left|320px|နန်စီ ပလိုစီ ထိုင်ပေ ဆောင်ရှန်းလေဆိပ်သို့ ရောက်ရှိစဉ်]]
ဥက္ကဋ္ဌပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အောက်ဖော်ပြပါ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော် အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်သည်။<ref name="WaPo will not abandon">{{cite news |author=Huizhong Wu |title=Pelosi says US will not abandon Taiwan as China protests |agency=Associated Press |date=August 3, 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref>
* ဂရီဂေါ်ရီ မီးခ်စ် (Gregory Meeks) (ဒီမိုကရက်-နျူးယောက်)
* ရာဂျာ ကရစ်ရှနာမောသီ (Raja Krishnamoorthi) (ဒီမိုကရက်-အီလီနွိုင်း)
* ဆူဇန်း ဒယ်လ်ဘင်း (Suzan DelBene) (ဒီမိုကရက်-ဝါရှင်တန်)
* အင်ဒီ ကင်မ် (Andy Kim) (ဒီမိုကရက်-နျူးဂျာစီ)
* မာ့ခ် တာဒါနို (Mark Takano) (ဒီမိုကရက်-ကယ်လီဖိုးနီးယား)
== တုံ့ပြန်မှု ==
[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] (ပီအာစီ) သည် ထိုင်ဝမ်အစိုးရအုပ်ချုပ်ရာဒေသများကို မိမိပိုင်နယ်ဟုမှတ်ယူသောကြောင့် အမေရိကန်အစိုးရ၏ ရာထူးကြီးအမှုထမ်းမှ ထိုင်ဝမ်သို့အလည်ရောက်လာခြင်းသည် မိမိနိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးစော်ကားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထိုခရီးစဉ်အပေါ်အဆက်မပြတ်ဝေဖန်ခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်သမ္မတ]] [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]] နှင့် ပီအာစီခေါင်းဆောင် [[ရှီကျင့်ဖျင်]]တို့၏ တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုကြရာတွင် ဘိုင်ဒင်အနေဖြင့် ပလိုစီကို တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ခွင့်ပြုပါက အမေရိကန်သည် "မီးနှင့်ကစားရာရောက်သည်" ဟု ပီအာစီအစိုးရက သတိပေးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Pettypiece |first=Shannon |date=2022-07-28 |title=Biden, Xi speak amid rising tensions, possible Pelosi trip to Taiwan |url=https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |access-date=2022-07-28 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164155/https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |date=2022-08-03 |first=Cao |last=Desheng |title=Pelosi's Taiwan visit strongly condemned |
url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202208/03/WS62e97a56a310fd2b29e6fe04.html |newspaper=[[China Daily]]}}</ref> သြဂုတ် ၂ ရက်နေ့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ဆိုင်ရာ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသံအမတ်က ထိုသို့ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းသည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]ကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last1=Nichols |first1=Michelle |last2=Martina |first2=Michael |date=2022-08-01 |title=China says Pelosi Taiwan visit would undermine U.S.-China ties |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801213303/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |url-status=live}}</ref>
ထိုနေ့၌ပင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် လေတပ်]]မှ စစ်လေယာဉ် ၂၁ စင်းသည် ထိုင်ဝမ်၏[[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသတ်မှတ်ဇုန်]]အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Shull |first=Abbie |title=21 Chinese warplanes, including more than a dozen fighter aircraft, flew through Taiwan's air defense zone on the day of Pelosi's visit |url=https://www.businessinsider.com/chinese-warplanes-enter-taiwan-air-defense-zone-pelosi-visit-2022-8 |access-date=2022-08-03 |website=Business Insider |language=en-US}}</ref>
{{maplink|from=PLA-Taiwan-202208.map|frame=yes|text=စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်ရန်နေရာများ}}
ထိုင်ပေတွင် ပလိုစီ၏ဆင်းသက်လာမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့ ညအချိန်တွင် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ အရှေ့ဘက်စစ်တလင်းဌာနချုပ်သည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မြောက်၊ အနောက်တောင်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများတွင် ပူးတွဲရေတပ်နှင့်လေတပ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများကိုစတင်ခဲ့ရာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားအတွင်းသို့ ဒုံးကျည်အမျိုးမျိုးတို့ကို စမ်းသပ်ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-08-03 |title=China vows military operations around Taiwan in response to Pelosi visit |url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3187506/china-vows-military-operations-around-taiwan-response-us-house |access-date=2022-08-02 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref>ထို့အပြင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထားသည့် ဒေသများတွင် ဩဂုတ် ၄ ရက်မှ သြဂုတ် ၇ ရက်အထိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုကြေညာခဲ့သည်။<ref name="Chinadrill"/><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Nancy Pelosi Arrives in Taiwan Despite Threats From China |url=https://www.bloomberg.com/news/live-blog/2022-08-02/china-briefs-as-pelosi-likely-to-visit-taiwan |access-date=2022-08-02 |publisher=Bloomberg }}</ref>တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပေကျင်း]]ရှိ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နီကိုလက်စ် ဘန်းစ် (Nicolas Burns) ကို သမ္မန်ဆင့်ခေါ်ပြီး ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်၍ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.abc.net.au/news/2022-08-03/us-house-speaker-nancy-pelosi-visits-taiwanese-parliament/101295692|title=US House Speaker Nancy Pelosi addresses Taiwan's parliament as China summons US ambassador|access-date=3 August 2022|website=ABC News}}</ref>
အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် ရီပတ်ဘလစ်ကန် ခေါင်းဆောင် [[မစ်ခ်ျ မက်ကောနယ်]]အပါအဝင် ရီပတ်ဘလစ်ကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၆ ဦးတို့သည်လည်း ပလိုစီ၏ခရီးစဉ်ကို "အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်မူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း" မကြုံစဖူးထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news|url=https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|title=McConnell, 25 GOP senators back Pelosi Taiwan trip|first=Zach|last=Schonfeld|date=August 2, 2022|publisher=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|access-date=August 4, 2022|archive-date=August 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220803083541/https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|url-status=live}}</ref>
== ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် ==
* [[တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်စည်းမျဉ်း]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
* [[ရေလက်ကြားဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်၏နိုင်ငံရေးအခြေအနေ]]
* [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:နန်စီ ပလိုစီ]]
[[ကဏ္ဍ:သံတမန် ခရီးစဉ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
[[ကဏ္ဍ:သြဂုတ် ၂၀၂၂ အာရှရှိ ဖြစ်ရပ်များ]]
amoagi8u4pxqgv1xxzi6pwhwk1t0obd
753263
753261
2022-08-04T12:27:12Z
Albert Poliakoff
55831
/* ခရီးစဉ် */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox event
| title = နန်စီ ပလိုစီ၏ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်
| image = 08.03 總統與美國聯邦眾議院議長裴洛西媒體互動會 (52259967861).jpg
| caption = အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]] (ဝဲ) နှင့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ [[ချိုင်အင်းဝမ်]] (ယာ) တို့ [[ထိုင်ဝမ်သမ္မတရုံး]]၌ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ကြစဉ်
| image_size = 320
| date = {{start and end dates|2022|08|02|2022|08|03}}
| location = {{flagdeco|ROC}} [[ထိုင်ပေမြို့|ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]
| participants = {{flagicon|US}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်လွှတ်တော်]]မှ ကိုယ်စားလှယ်များ<hr>{{flagicon|ROC}} [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]မှ ကြိုဆိုသူများ
}}
၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် ထိုင်ဝမ် ခေါ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]သို့ အာရှခရီးစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် [[စင်ကာပူ]]၊ [[မလေးရှား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]]နှင့် [[ဂျပန်]]နိုင်ငံများသို့ လည်ပတ်၍အပြီးတွင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite news |last1=Mozur |first1=Paul |last2=Chien |first2=Amy Chang |date=2022-08-02 |title=Live Updates: Pelosi Arrives in Taiwan, Setting Up High-Stakes Standoff With China |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |access-date=2022-08-02 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802143034/https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |url-status=live }}</ref> အမေရိကန်[[အိမ်ဖြူတော်]]သည် ထိုခရီးစဉ်ကိုတရားဝင်ထောက်ပံ့ခြင်းမရှိဟုဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |title=Китай-Тайвань: на тлі можливого візиту Пелосі зростає напруження |language=uk |work=BBC News Україна |url=https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164200/https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ненсі Пелосі летить на Тайвань: що потрібно знати про кризу між США і Китаєм |url=https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |access-date=2022-08-02 |website=www.unian.ua |language=uk |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801182653/https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Nectar| last1=Gan |first2=Selina |last2=Wang |first3=Eric |last3=Cheung |title=Why is Pelosi's expected trip to Taiwan fueling tensions? |url=https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |access-date=2022-08-02 |website=CNN |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802003658/https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |url-status=live }}</ref> သူမရောက်ရှိပြီး မကြာမီတွင် ပလိုစီသည် သူမ၏ခရီးစဉ်သည် "ထိုင်ဝမ်၏ဒီမိုကရေစီကို ထောက်ခံသည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မယိမ်းမယိုင်သော ကတိကဝတ်များ၏ လက္ခဏာဖြစ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ သူမသည် [[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး နောက်နေ့တွင် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822">{{cite news |author1=Hsieh Chun-lin |author2=Wu Su-wei |author3=Kayleigh Madjar |title=US speaker makes late-night landing |url=https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |access-date=August 2, 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022 |archive-date=August 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164209/https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |url-status=live }}</ref> ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများသည် သူမကို[[ယူကရိန်းအလံ]]၏ အရောင်များဖြစ်ကြသော အဝါနှင့်အပြာရောင်တို့ကို ဝတ်ဆင်၍ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Тайвань вистрелив по винищувачах Китаю, а Пелосі зустрічають у синьо-жовтих масках |url=https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |access-date=2022-08-02 |website=The Page |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164153/https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |url-status=live }}</ref>
ပလိုစီ ထွက်ခွာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]သည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထား၍ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို စတင်ခဲ့ပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။<ref name="Chinadrill">{{Cite news |last=Reuters |date=2022-08-02 |title=China to launch 'targeted military operations' due to Pelosi visit |language=en |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china-launch-targeted-military-operations-due-pelosi-visit-2022-08-02/ |access-date=2022-08-03}}</ref>
== နောက်ခံ ==
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂ ရက်နေ့ မနက်ချိန်အထိ နန်စီ ပလိုစီသည် ထိုင်ဝမ်သို့ အလည်လာမည်၊ မလာမည်ကို သေသေချာချာ မသိရဖြစ်နေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title='If she dares': China warns Nancy Pelosi against visiting Taiwan |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |access-date=2022-08-02 |work=Al Jazeera|date=August 1, 2022 |language=en |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801232650/https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Літак Ненсі Пелосі рухається в бік Тайваню |url=https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |access-date=2022-08-02 |website=ТСН.ua |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802134503/https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Eric |last1=Cheung |first2=Kylie |last2=Atwood |first3=Alex |last3=Rogers |first4=Kevin |last4=Liptak |title=Pelosi expected to visit Taiwan, Taiwanese and US officials say |url=https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |access-date=2022-08-02 |publisher=CNN|date=August 2, 2022 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802001621/https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |url-status=live }}</ref> [[အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]] ကိုယ်စားလှယ် [[ဂျွန် ကာဘီ]] (John Kirby) သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့၌ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားက ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းကို ဆန့်ကျင်လိုသောအားဖြင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ ထိုင်ဝမ်အနားသို့ ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ထိုသို့အကြမ်းအတမ်းလုပ်ရပ်များကို လုပ်ပါကလည်း အမေရိကန်အနေဖြင့် ရပ်ကြည့်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |last1=Lee |first1=Jimmy |author2=Martin Quin Pollard |date=2022-08-01 |title=Pelosi set to visit Taiwan despite China warnings, sources say |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802122618/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-date=August 2, 2022 |access-date=2022-08-02 |publisher=[[Reuters]] |url-status=live }}</ref>
== ခရီးစဉ် ==
[[File:08.03 總統接見美國聯邦眾議院議長裴洛西訪團一行 (52260041269).jpg|thumb|300px|[[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]မှ ပေးအပ်သော Order of Propitious Clouds ဆုတံဆိပ်ကိုရရှိခဲ့]]
လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားမှုများရှိသော်လည်း<ref>{{Cite web |last=Dawson |first=Bethany |title=In a banned tweet, a top state-media commentator reportedly said China could 'forcibly dispel Pelosi's plane' and shoot it down if it flies to Taiwan |url=https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |access-date=2022-08-04 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=August 3, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803182102/https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |url-status=live }}</ref>ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၂ ရက် ညနေ ၁၀ နာရီ ၄၃ မိနစ်တွင် [[ထိုင်ပေမြို့]]သို့ စစ်လေယာဉ်ဖြင့်ရောက်ရှိလာပြီး [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး]] [[ဂျိုးဇက်ဝူ]]မှကြိုဆိုခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822"/> သူမရောက်ရှိချိန်တွင် အာဏာရ[[ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီ]]နှင့် အတိုက်အခံ[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]] နှစ်ဖက်စလုံးက ထိုခရီးစဉ်ကိုထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author1=Chen Cheng-yu |author2=Huang Ching-hsuan |author3=Jake Chung |title=Pelosi in Taiwan: Legislators from all major parties welcome Pelosi |url=https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2022/08/03/2003782895 |access-date=3 August 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022}}</ref> သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် သမ္မတချိုင်အင်းဝမ်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတရုံးအဆောက်အအုံ]]တွင် သမ္မတချိုင်သည် "First Class Order of Propitious Clouds" ဂုဏ်ပြုဆုတံဆိပ်ကို သူမအားချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Lawrence Chung |author2=Cyril Ip |title=Beijing can’t stand in way of more US visits to Taiwan, Pelosi says |url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3187512/pelosi-arrives-taiwan-legislature-tensions-soar-beijing |access-date=3 August 2022 |work=South China Morning Post |date=3 August 2022}}</ref> ပလိုစီသည် ဥပဒေပြုရေးယွမ်အား မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Yimou Lee |author2=Sarah Wu |title=Pelosi hails Taiwan's free society as China holds military drills, vents anger |url=https://www.reuters.com/article/us-asia-pelosi-idCAKBN2P905I |access-date=3 August 2022 |work=Reuters |date=3 August 2022}}</ref>
ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်သည့် သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲတွင် သူမသည် "ထိုခရီးစဉ်သည် အမေရိကန်၏မူဝါဒကို မည်သို့သောနည်းနှင့်မျှ မဆန့်ကျင်ခဲ့ကြောင်း၊ ရှိရင်းစွဲအခြေအနေများကို မပြောင်းလဲလိုကြောင်း" ဆိုခဲ့သည်။<ref>[https://www.speaker.gov/newsroom/8222-2 Pelosi, Congressional Delegation Statement on Visit to Taiwan] (၂ သြဂုတ် ၂၀၂၂)</ref> အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်သွယ်ရေးအတွက် အိမ်ဖြူတော်ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျွန် ကာဘီ သည်လည်း ထိုခရီစဉ်ကာလအတွင်းပြုလုပ်ခဲ့သော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် "သူမ၏ခရီးစဉ်သည် ထိုင်ဝမ်ပြည်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ အမေရိကန်–တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ပူးတွဲကြေညာချက်သုံးရပ်နှင့် [[အာမခံချက်ခြောက်ချက်]]တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောမိမိတို့၏ [[တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ#အမေရိကန်ပြည်၏သဘောထား|တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ]]၏မူဘောင်အတွင်း၌ရှိကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>[https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2022/08/02/press-briefing-by-press-secretary-karine-jean-pierre-and-nsc-coordinator-for-strategic-communications-john-kirby-august-2-2022/ Press Briefing by Press Secretary Karine Jean-Pierre and NSC Coordinator for Strategic Communications John Kirby, August 2, 2022]</ref>
ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၃ ရက် ညနေ ၆ နာရီတွင် ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Rhoda Kwan |author2=Jennifer Jett |date=3 August 2022 |title=Pelosi departs Taiwan as furious China holds military drills |work=CNBC |url=https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |access-date=4 August 2022 |archive-date=August 4, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220804072902/https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |url-status=live}}</ref>
=== ပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ===
[[File:Nancy Pelosi at Taipei Songshan Airport.jpg|thumb|left|300px|နန်စီ ပလိုစီ ထိုင်ပေ ဆောင်ရှန်းလေဆိပ်သို့ ရောက်ရှိစဉ်]]
ဥက္ကဋ္ဌပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အောက်ဖော်ပြပါ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော် အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်သည်။<ref name="WaPo will not abandon">{{cite news |author=Huizhong Wu |title=Pelosi says US will not abandon Taiwan as China protests |agency=Associated Press |date=August 3, 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref>
* ဂရီဂေါ်ရီ မီးခ်စ် (Gregory Meeks) (ဒီမိုကရက်-နျူးယောက်)
* ရာဂျာ ကရစ်ရှနာမောသီ (Raja Krishnamoorthi) (ဒီမိုကရက်-အီလီနွိုင်း)
* ဆူဇန်း ဒယ်လ်ဘင်း (Suzan DelBene) (ဒီမိုကရက်-ဝါရှင်တန်)
* အင်ဒီ ကင်မ် (Andy Kim) (ဒီမိုကရက်-နျူးဂျာစီ)
* မာ့ခ် တာဒါနို (Mark Takano) (ဒီမိုကရက်-ကယ်လီဖိုးနီးယား)
== တုံ့ပြန်မှု ==
[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] (ပီအာစီ) သည် ထိုင်ဝမ်အစိုးရအုပ်ချုပ်ရာဒေသများကို မိမိပိုင်နယ်ဟုမှတ်ယူသောကြောင့် အမေရိကန်အစိုးရ၏ ရာထူးကြီးအမှုထမ်းမှ ထိုင်ဝမ်သို့အလည်ရောက်လာခြင်းသည် မိမိနိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးစော်ကားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထိုခရီးစဉ်အပေါ်အဆက်မပြတ်ဝေဖန်ခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်သမ္မတ]] [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]] နှင့် ပီအာစီခေါင်းဆောင် [[ရှီကျင့်ဖျင်]]တို့၏ တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုကြရာတွင် ဘိုင်ဒင်အနေဖြင့် ပလိုစီကို တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ခွင့်ပြုပါက အမေရိကန်သည် "မီးနှင့်ကစားရာရောက်သည်" ဟု ပီအာစီအစိုးရက သတိပေးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Pettypiece |first=Shannon |date=2022-07-28 |title=Biden, Xi speak amid rising tensions, possible Pelosi trip to Taiwan |url=https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |access-date=2022-07-28 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164155/https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |date=2022-08-03 |first=Cao |last=Desheng |title=Pelosi's Taiwan visit strongly condemned |
url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202208/03/WS62e97a56a310fd2b29e6fe04.html |newspaper=[[China Daily]]}}</ref> သြဂုတ် ၂ ရက်နေ့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ဆိုင်ရာ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသံအမတ်က ထိုသို့ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းသည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]ကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last1=Nichols |first1=Michelle |last2=Martina |first2=Michael |date=2022-08-01 |title=China says Pelosi Taiwan visit would undermine U.S.-China ties |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801213303/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |url-status=live}}</ref>
ထိုနေ့၌ပင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် လေတပ်]]မှ စစ်လေယာဉ် ၂၁ စင်းသည် ထိုင်ဝမ်၏[[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသတ်မှတ်ဇုန်]]အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Shull |first=Abbie |title=21 Chinese warplanes, including more than a dozen fighter aircraft, flew through Taiwan's air defense zone on the day of Pelosi's visit |url=https://www.businessinsider.com/chinese-warplanes-enter-taiwan-air-defense-zone-pelosi-visit-2022-8 |access-date=2022-08-03 |website=Business Insider |language=en-US}}</ref>
{{maplink|from=PLA-Taiwan-202208.map|frame=yes|text=စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်ရန်နေရာများ}}
ထိုင်ပေတွင် ပလိုစီ၏ဆင်းသက်လာမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့ ညအချိန်တွင် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ အရှေ့ဘက်စစ်တလင်းဌာနချုပ်သည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မြောက်၊ အနောက်တောင်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများတွင် ပူးတွဲရေတပ်နှင့်လေတပ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများကိုစတင်ခဲ့ရာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားအတွင်းသို့ ဒုံးကျည်အမျိုးမျိုးတို့ကို စမ်းသပ်ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-08-03 |title=China vows military operations around Taiwan in response to Pelosi visit |url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3187506/china-vows-military-operations-around-taiwan-response-us-house |access-date=2022-08-02 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref>ထို့အပြင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထားသည့် ဒေသများတွင် ဩဂုတ် ၄ ရက်မှ သြဂုတ် ၇ ရက်အထိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုကြေညာခဲ့သည်။<ref name="Chinadrill"/><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Nancy Pelosi Arrives in Taiwan Despite Threats From China |url=https://www.bloomberg.com/news/live-blog/2022-08-02/china-briefs-as-pelosi-likely-to-visit-taiwan |access-date=2022-08-02 |publisher=Bloomberg }}</ref>တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပေကျင်း]]ရှိ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နီကိုလက်စ် ဘန်းစ် (Nicolas Burns) ကို သမ္မန်ဆင့်ခေါ်ပြီး ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်၍ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.abc.net.au/news/2022-08-03/us-house-speaker-nancy-pelosi-visits-taiwanese-parliament/101295692|title=US House Speaker Nancy Pelosi addresses Taiwan's parliament as China summons US ambassador|access-date=3 August 2022|website=ABC News}}</ref>
အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် ရီပတ်ဘလစ်ကန် ခေါင်းဆောင် [[မစ်ခ်ျ မက်ကောနယ်]]အပါအဝင် ရီပတ်ဘလစ်ကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၆ ဦးတို့သည်လည်း ပလိုစီ၏ခရီးစဉ်ကို "အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်မူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း" မကြုံစဖူးထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news|url=https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|title=McConnell, 25 GOP senators back Pelosi Taiwan trip|first=Zach|last=Schonfeld|date=August 2, 2022|publisher=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|access-date=August 4, 2022|archive-date=August 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220803083541/https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|url-status=live}}</ref>
== ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် ==
* [[တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်စည်းမျဉ်း]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
* [[ရေလက်ကြားဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်၏နိုင်ငံရေးအခြေအနေ]]
* [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:နန်စီ ပလိုစီ]]
[[ကဏ္ဍ:သံတမန် ခရီးစဉ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
[[ကဏ္ဍ:သြဂုတ် ၂၀၂၂ အာရှရှိ ဖြစ်ရပ်များ]]
0t2d0e1qrje9hz93pktfjxck18kor1p
753264
753263
2022-08-04T12:27:29Z
Albert Poliakoff
55831
/* ခရီးစဉ် */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox event
| title = နန်စီ ပလိုစီ၏ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်
| image = 08.03 總統與美國聯邦眾議院議長裴洛西媒體互動會 (52259967861).jpg
| caption = အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]] (ဝဲ) နှင့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ [[ချိုင်အင်းဝမ်]] (ယာ) တို့ [[ထိုင်ဝမ်သမ္မတရုံး]]၌ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ကြစဉ်
| image_size = 320
| date = {{start and end dates|2022|08|02|2022|08|03}}
| location = {{flagdeco|ROC}} [[ထိုင်ပေမြို့|ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]
| participants = {{flagicon|US}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်လွှတ်တော်]]မှ ကိုယ်စားလှယ်များ<hr>{{flagicon|ROC}} [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]မှ ကြိုဆိုသူများ
}}
၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် ထိုင်ဝမ် ခေါ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]သို့ အာရှခရီးစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် [[စင်ကာပူ]]၊ [[မလေးရှား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]]နှင့် [[ဂျပန်]]နိုင်ငံများသို့ လည်ပတ်၍အပြီးတွင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite news |last1=Mozur |first1=Paul |last2=Chien |first2=Amy Chang |date=2022-08-02 |title=Live Updates: Pelosi Arrives in Taiwan, Setting Up High-Stakes Standoff With China |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |access-date=2022-08-02 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802143034/https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |url-status=live }}</ref> အမေရိကန်[[အိမ်ဖြူတော်]]သည် ထိုခရီးစဉ်ကိုတရားဝင်ထောက်ပံ့ခြင်းမရှိဟုဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |title=Китай-Тайвань: на тлі можливого візиту Пелосі зростає напруження |language=uk |work=BBC News Україна |url=https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164200/https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ненсі Пелосі летить на Тайвань: що потрібно знати про кризу між США і Китаєм |url=https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |access-date=2022-08-02 |website=www.unian.ua |language=uk |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801182653/https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Nectar| last1=Gan |first2=Selina |last2=Wang |first3=Eric |last3=Cheung |title=Why is Pelosi's expected trip to Taiwan fueling tensions? |url=https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |access-date=2022-08-02 |website=CNN |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802003658/https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |url-status=live }}</ref> သူမရောက်ရှိပြီး မကြာမီတွင် ပလိုစီသည် သူမ၏ခရီးစဉ်သည် "ထိုင်ဝမ်၏ဒီမိုကရေစီကို ထောက်ခံသည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မယိမ်းမယိုင်သော ကတိကဝတ်များ၏ လက္ခဏာဖြစ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ သူမသည် [[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး နောက်နေ့တွင် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822">{{cite news |author1=Hsieh Chun-lin |author2=Wu Su-wei |author3=Kayleigh Madjar |title=US speaker makes late-night landing |url=https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |access-date=August 2, 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022 |archive-date=August 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164209/https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |url-status=live }}</ref> ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများသည် သူမကို[[ယူကရိန်းအလံ]]၏ အရောင်များဖြစ်ကြသော အဝါနှင့်အပြာရောင်တို့ကို ဝတ်ဆင်၍ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Тайвань вистрелив по винищувачах Китаю, а Пелосі зустрічають у синьо-жовтих масках |url=https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |access-date=2022-08-02 |website=The Page |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164153/https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |url-status=live }}</ref>
ပလိုစီ ထွက်ခွာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]သည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထား၍ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို စတင်ခဲ့ပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။<ref name="Chinadrill">{{Cite news |last=Reuters |date=2022-08-02 |title=China to launch 'targeted military operations' due to Pelosi visit |language=en |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china-launch-targeted-military-operations-due-pelosi-visit-2022-08-02/ |access-date=2022-08-03}}</ref>
== နောက်ခံ ==
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂ ရက်နေ့ မနက်ချိန်အထိ နန်စီ ပလိုစီသည် ထိုင်ဝမ်သို့ အလည်လာမည်၊ မလာမည်ကို သေသေချာချာ မသိရဖြစ်နေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title='If she dares': China warns Nancy Pelosi against visiting Taiwan |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |access-date=2022-08-02 |work=Al Jazeera|date=August 1, 2022 |language=en |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801232650/https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Літак Ненсі Пелосі рухається в бік Тайваню |url=https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |access-date=2022-08-02 |website=ТСН.ua |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802134503/https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Eric |last1=Cheung |first2=Kylie |last2=Atwood |first3=Alex |last3=Rogers |first4=Kevin |last4=Liptak |title=Pelosi expected to visit Taiwan, Taiwanese and US officials say |url=https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |access-date=2022-08-02 |publisher=CNN|date=August 2, 2022 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802001621/https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |url-status=live }}</ref> [[အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]] ကိုယ်စားလှယ် [[ဂျွန် ကာဘီ]] (John Kirby) သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့၌ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားက ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းကို ဆန့်ကျင်လိုသောအားဖြင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ ထိုင်ဝမ်အနားသို့ ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ထိုသို့အကြမ်းအတမ်းလုပ်ရပ်များကို လုပ်ပါကလည်း အမေရိကန်အနေဖြင့် ရပ်ကြည့်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |last1=Lee |first1=Jimmy |author2=Martin Quin Pollard |date=2022-08-01 |title=Pelosi set to visit Taiwan despite China warnings, sources say |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802122618/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-date=August 2, 2022 |access-date=2022-08-02 |publisher=[[Reuters]] |url-status=live }}</ref>
== ခရီးစဉ် ==
[[File:08.03 總統接見美國聯邦眾議院議長裴洛西訪團一行 (52260041269).jpg|thumb|300px|[[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]မှ ပေးအပ်သော Order of Propitious Clouds ဆုတံဆိပ်ကိုရရှိခဲ့]]
လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားမှုများရှိသော်လည်း<ref>{{Cite web |last=Dawson |first=Bethany |title=In a banned tweet, a top state-media commentator reportedly said China could 'forcibly dispel Pelosi's plane' and shoot it down if it flies to Taiwan |url=https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |access-date=2022-08-04 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=August 3, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803182102/https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |url-status=live }}</ref>ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၂ ရက် ညနေ ၁၀ နာရီ ၄၃ မိနစ်တွင် [[ထိုင်ပေမြို့]]သို့ စစ်လေယာဉ်ဖြင့်ရောက်ရှိလာပြီး [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး]] [[ဂျိုးဇက်ဝူ]]မှကြိုဆိုခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822"/> သူမရောက်ရှိချိန်တွင် အာဏာရ[[ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီ]]နှင့် အတိုက်အခံ[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]] နှစ်ဖက်စလုံးက ထိုခရီးစဉ်ကိုထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author1=Chen Cheng-yu |author2=Huang Ching-hsuan |author3=Jake Chung |title=Pelosi in Taiwan: Legislators from all major parties welcome Pelosi |url=https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2022/08/03/2003782895 |access-date=3 August 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022}}</ref> သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် သမ္မတချိုင်အင်းဝမ်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတရုံးအဆောက်အအုံ]]တွင် သမ္မတချိုင်သည် "First Class Order of Propitious Clouds" ဂုဏ်ပြုဆုတံဆိပ်ကို သူမအားချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Lawrence Chung |author2=Cyril Ip |title=Beijing can’t stand in way of more US visits to Taiwan, Pelosi says |url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3187512/pelosi-arrives-taiwan-legislature-tensions-soar-beijing |access-date=3 August 2022 |work=South China Morning Post |date=3 August 2022}}</ref> ပလိုစီသည် ဥပဒေပြုရေးယွမ်အား မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Yimou Lee |author2=Sarah Wu |title=Pelosi hails Taiwan's free society as China holds military drills, vents anger |url=https://www.reuters.com/article/us-asia-pelosi-idCAKBN2P905I |access-date=3 August 2022 |work=Reuters |date=3 August 2022}}</ref>
ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်သည့် သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲတွင် သူမသည် "ထိုခရီးစဉ်သည် အမေရိကန်၏မူဝါဒကို မည်သို့သောနည်းနှင့်မျှ မဆန့်ကျင်ခဲ့ကြောင်း၊ ရှိရင်းစွဲအခြေအနေများကို မပြောင်းလဲလိုကြောင်း" ဆိုခဲ့သည်။<ref>[https://www.speaker.gov/newsroom/8222-2 Pelosi, Congressional Delegation Statement on Visit to Taiwan] (၂ သြဂုတ် ၂၀၂၂)</ref> အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်သွယ်ရေးအတွက် အိမ်ဖြူတော်ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျွန် ကာဘီ သည်လည်း ထိုခရီစဉ်ကာလအတွင်းပြုလုပ်ခဲ့သော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် "သူမ၏ခရီးစဉ်သည် ထိုင်ဝမ်ပြည်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ အမေရိကန်–တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ပူးတွဲကြေညာချက်သုံးရပ်နှင့် [[အာမခံချက်ခြောက်ချက်]]တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောမိမိတို့၏ [[တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ#အမေရိကန်ပြည်၏သဘောထား|တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ]]၏မူဘောင်အတွင်း၌ရှိကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>[https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2022/08/02/press-briefing-by-press-secretary-karine-jean-pierre-and-nsc-coordinator-for-strategic-communications-john-kirby-august-2-2022/ Press Briefing by Press Secretary Karine Jean-Pierre and NSC Coordinator for Strategic Communications John Kirby, August 2, 2022]</ref>
ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၃ ရက် ညနေ ၆ နာရီတွင် ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Rhoda Kwan |author2=Jennifer Jett |date=3 August 2022 |title=Pelosi departs Taiwan as furious China holds military drills |work=CNBC |url=https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |access-date=4 August 2022 |archive-date=August 4, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220804072902/https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |url-status=live}}</ref>
=== ပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ===
[[File:Nancy Pelosi at Taipei Songshan Airport.jpg|thumb|300px|နန်စီ ပလိုစီ ထိုင်ပေ ဆောင်ရှန်းလေဆိပ်သို့ ရောက်ရှိစဉ်]]
ဥက္ကဋ္ဌပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အောက်ဖော်ပြပါ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော် အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်သည်။<ref name="WaPo will not abandon">{{cite news |author=Huizhong Wu |title=Pelosi says US will not abandon Taiwan as China protests |agency=Associated Press |date=August 3, 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref>
* ဂရီဂေါ်ရီ မီးခ်စ် (Gregory Meeks) (ဒီမိုကရက်-နျူးယောက်)
* ရာဂျာ ကရစ်ရှနာမောသီ (Raja Krishnamoorthi) (ဒီမိုကရက်-အီလီနွိုင်း)
* ဆူဇန်း ဒယ်လ်ဘင်း (Suzan DelBene) (ဒီမိုကရက်-ဝါရှင်တန်)
* အင်ဒီ ကင်မ် (Andy Kim) (ဒီမိုကရက်-နျူးဂျာစီ)
* မာ့ခ် တာဒါနို (Mark Takano) (ဒီမိုကရက်-ကယ်လီဖိုးနီးယား)
== တုံ့ပြန်မှု ==
[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] (ပီအာစီ) သည် ထိုင်ဝမ်အစိုးရအုပ်ချုပ်ရာဒေသများကို မိမိပိုင်နယ်ဟုမှတ်ယူသောကြောင့် အမေရိကန်အစိုးရ၏ ရာထူးကြီးအမှုထမ်းမှ ထိုင်ဝမ်သို့အလည်ရောက်လာခြင်းသည် မိမိနိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးစော်ကားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထိုခရီးစဉ်အပေါ်အဆက်မပြတ်ဝေဖန်ခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်သမ္မတ]] [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]] နှင့် ပီအာစီခေါင်းဆောင် [[ရှီကျင့်ဖျင်]]တို့၏ တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုကြရာတွင် ဘိုင်ဒင်အနေဖြင့် ပလိုစီကို တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ခွင့်ပြုပါက အမေရိကန်သည် "မီးနှင့်ကစားရာရောက်သည်" ဟု ပီအာစီအစိုးရက သတိပေးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Pettypiece |first=Shannon |date=2022-07-28 |title=Biden, Xi speak amid rising tensions, possible Pelosi trip to Taiwan |url=https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |access-date=2022-07-28 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164155/https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |date=2022-08-03 |first=Cao |last=Desheng |title=Pelosi's Taiwan visit strongly condemned |
url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202208/03/WS62e97a56a310fd2b29e6fe04.html |newspaper=[[China Daily]]}}</ref> သြဂုတ် ၂ ရက်နေ့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ဆိုင်ရာ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသံအမတ်က ထိုသို့ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းသည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]ကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last1=Nichols |first1=Michelle |last2=Martina |first2=Michael |date=2022-08-01 |title=China says Pelosi Taiwan visit would undermine U.S.-China ties |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801213303/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |url-status=live}}</ref>
ထိုနေ့၌ပင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် လေတပ်]]မှ စစ်လေယာဉ် ၂၁ စင်းသည် ထိုင်ဝမ်၏[[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသတ်မှတ်ဇုန်]]အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Shull |first=Abbie |title=21 Chinese warplanes, including more than a dozen fighter aircraft, flew through Taiwan's air defense zone on the day of Pelosi's visit |url=https://www.businessinsider.com/chinese-warplanes-enter-taiwan-air-defense-zone-pelosi-visit-2022-8 |access-date=2022-08-03 |website=Business Insider |language=en-US}}</ref>
{{maplink|from=PLA-Taiwan-202208.map|frame=yes|text=စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်ရန်နေရာများ}}
ထိုင်ပေတွင် ပလိုစီ၏ဆင်းသက်လာမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့ ညအချိန်တွင် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ အရှေ့ဘက်စစ်တလင်းဌာနချုပ်သည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မြောက်၊ အနောက်တောင်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများတွင် ပူးတွဲရေတပ်နှင့်လေတပ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများကိုစတင်ခဲ့ရာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားအတွင်းသို့ ဒုံးကျည်အမျိုးမျိုးတို့ကို စမ်းသပ်ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-08-03 |title=China vows military operations around Taiwan in response to Pelosi visit |url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3187506/china-vows-military-operations-around-taiwan-response-us-house |access-date=2022-08-02 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref>ထို့အပြင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထားသည့် ဒေသများတွင် ဩဂုတ် ၄ ရက်မှ သြဂုတ် ၇ ရက်အထိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုကြေညာခဲ့သည်။<ref name="Chinadrill"/><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Nancy Pelosi Arrives in Taiwan Despite Threats From China |url=https://www.bloomberg.com/news/live-blog/2022-08-02/china-briefs-as-pelosi-likely-to-visit-taiwan |access-date=2022-08-02 |publisher=Bloomberg }}</ref>တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပေကျင်း]]ရှိ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နီကိုလက်စ် ဘန်းစ် (Nicolas Burns) ကို သမ္မန်ဆင့်ခေါ်ပြီး ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်၍ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.abc.net.au/news/2022-08-03/us-house-speaker-nancy-pelosi-visits-taiwanese-parliament/101295692|title=US House Speaker Nancy Pelosi addresses Taiwan's parliament as China summons US ambassador|access-date=3 August 2022|website=ABC News}}</ref>
အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် ရီပတ်ဘလစ်ကန် ခေါင်းဆောင် [[မစ်ခ်ျ မက်ကောနယ်]]အပါအဝင် ရီပတ်ဘလစ်ကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၆ ဦးတို့သည်လည်း ပလိုစီ၏ခရီးစဉ်ကို "အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်မူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း" မကြုံစဖူးထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news|url=https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|title=McConnell, 25 GOP senators back Pelosi Taiwan trip|first=Zach|last=Schonfeld|date=August 2, 2022|publisher=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|access-date=August 4, 2022|archive-date=August 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220803083541/https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|url-status=live}}</ref>
== ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် ==
* [[တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်စည်းမျဉ်း]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
* [[ရေလက်ကြားဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်၏နိုင်ငံရေးအခြေအနေ]]
* [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:နန်စီ ပလိုစီ]]
[[ကဏ္ဍ:သံတမန် ခရီးစဉ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
[[ကဏ္ဍ:သြဂုတ် ၂၀၂၂ အာရှရှိ ဖြစ်ရပ်များ]]
n1iy6ibytcn6y0c43zc9h5yy48nof14
753307
753264
2022-08-05T00:52:52Z
Albert Poliakoff
55831
/* ပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox event
| title = နန်စီ ပလိုစီ၏ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်
| image = 08.03 總統與美國聯邦眾議院議長裴洛西媒體互動會 (52259967861).jpg
| caption = အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]] (ဝဲ) နှင့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတ [[ချိုင်အင်းဝမ်]] (ယာ) တို့ [[ထိုင်ဝမ်သမ္မတရုံး]]၌ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ကြစဉ်
| image_size = 320
| date = {{start and end dates|2022|08|02|2022|08|03}}
| location = {{flagdeco|ROC}} [[ထိုင်ပေမြို့|ထိုင်ပေ]]၊ [[ထိုင်ဝမ်]]
| participants = {{flagicon|US}} [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်လွှတ်တော်]]မှ ကိုယ်စားလှယ်များ<hr>{{flagicon|ROC}} [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]မှ ကြိုဆိုသူများ
}}
၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ [[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် ထိုင်ဝမ် ခေါ် [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ]]သို့ အာရှခရီးစဉ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် [[စင်ကာပူ]]၊ [[မလေးရှား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]]နှင့် [[ဂျပန်]]နိုင်ငံများသို့ လည်ပတ်၍အပြီးတွင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref name=":1">{{Cite news |last1=Mozur |first1=Paul |last2=Chien |first2=Amy Chang |date=2022-08-02 |title=Live Updates: Pelosi Arrives in Taiwan, Setting Up High-Stakes Standoff With China |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |access-date=2022-08-02 |issn=0362-4331 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802143034/https://www.nytimes.com/live/2022/08/02/world/pelosi-taiwan |url-status=live }}</ref> အမေရိကန်[[အိမ်ဖြူတော်]]သည် ထိုခရီးစဉ်ကိုတရားဝင်ထောက်ပံ့ခြင်းမရှိဟုဆိုခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |title=Китай-Тайвань: на тлі можливого візиту Пелосі зростає напруження |language=uk |work=BBC News Україна |url=https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164200/https://www.bbc.com/ukrainian/features-62389913 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ненсі Пелосі летить на Тайвань: що потрібно знати про кризу між США і Китаєм |url=https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |access-date=2022-08-02 |website=www.unian.ua |language=uk |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801182653/https://www.unian.ua/world/nensi-pelosi-letit-na-tayvan-shcho-potribno-znati-pro-krizu-mizh-ssha-i-kitayem-novini-svitu-11925576.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Nectar| last1=Gan |first2=Selina |last2=Wang |first3=Eric |last3=Cheung |title=Why is Pelosi's expected trip to Taiwan fueling tensions? |url=https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |access-date=2022-08-02 |website=CNN |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802003658/https://www.cnn.com/2022/07/29/asia/pelosi-taiwan-visit-explainer-intl-hnk/index.html |url-status=live }}</ref> သူမရောက်ရှိပြီး မကြာမီတွင် ပလိုစီသည် သူမ၏ခရီးစဉ်သည် "ထိုင်ဝမ်၏ဒီမိုကရေစီကို ထောက်ခံသည့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ မယိမ်းမယိုင်သော ကတိကဝတ်များ၏ လက္ခဏာဖြစ်ကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။ သူမသည် [[ဥပဒေပြုရေးယွမ်]]သို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး နောက်နေ့တွင် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822">{{cite news |author1=Hsieh Chun-lin |author2=Wu Su-wei |author3=Kayleigh Madjar |title=US speaker makes late-night landing |url=https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |access-date=August 2, 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022 |archive-date=August 2, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164209/https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022/08/03/2003782880 |url-status=live }}</ref> ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများသည် သူမကို[[ယူကရိန်းအလံ]]၏ အရောင်များဖြစ်ကြသော အဝါနှင့်အပြာရောင်တို့ကို ဝတ်ဆင်၍ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |title=Тайвань вистрелив по винищувачах Китаю, а Пелосі зустрічають у синьо-жовтих масках |url=https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |access-date=2022-08-02 |website=The Page |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164153/https://thepage.ua/ua/politics/tajvan-oboronyayetsya-vid-kitayu |url-status=live }}</ref>
ပလိုစီ ထွက်ခွာပြီးနောက်ပိုင်းတွင် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]သည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထား၍ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများကို စတင်ခဲ့ပြီး ဩဂုတ်လ ၄ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။<ref name="Chinadrill">{{Cite news |last=Reuters |date=2022-08-02 |title=China to launch 'targeted military operations' due to Pelosi visit |language=en |publisher=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/china-launch-targeted-military-operations-due-pelosi-visit-2022-08-02/ |access-date=2022-08-03}}</ref>
== နောက်ခံ ==
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဩဂုတ် ၂ ရက်နေ့ မနက်ချိန်အထိ နန်စီ ပလိုစီသည် ထိုင်ဝမ်သို့ အလည်လာမည်၊ မလာမည်ကို သေသေချာချာ မသိရဖြစ်နေခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |title='If she dares': China warns Nancy Pelosi against visiting Taiwan |url=https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |access-date=2022-08-02 |work=Al Jazeera|date=August 1, 2022 |language=en |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801232650/https://www.aljazeera.com/news/2022/8/1/china-warns-pelosi-against-visiting-taiwan |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Літак Ненсі Пелосі рухається в бік Тайваню |url=https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |access-date=2022-08-02 |website=ТСН.ua |language=uk |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802134503/https://tsn.ua/svit/litak-nensi-pelosi-ruhayetsya-v-bik-tayvanyu-2125027.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |first1=Eric |last1=Cheung |first2=Kylie |last2=Atwood |first3=Alex |last3=Rogers |first4=Kevin |last4=Liptak |title=Pelosi expected to visit Taiwan, Taiwanese and US officials say |url=https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |access-date=2022-08-02 |publisher=CNN|date=August 2, 2022 |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802001621/https://www.cnn.com/2022/08/01/politics/nancy-pelosi-taiwan-visit/index.html |url-status=live }}</ref> [[အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီ]] ကိုယ်စားလှယ် [[ဂျွန် ကာဘီ]] (John Kirby) သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့၌ အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမားက ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းကို ဆန့်ကျင်လိုသောအားဖြင့် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှ ထိုင်ဝမ်အနားသို့ ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ထိုသို့အကြမ်းအတမ်းလုပ်ရပ်များကို လုပ်ပါကလည်း အမေရိကန်အနေဖြင့် ရပ်ကြည့်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။<ref name=":0">{{Cite web |last1=Lee |first1=Jimmy |author2=Martin Quin Pollard |date=2022-08-01 |title=Pelosi set to visit Taiwan despite China warnings, sources say |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802122618/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/pelosi-begins-closely-watched-asia-tour-singapore-2022-08-01/ |archive-date=August 2, 2022 |access-date=2022-08-02 |publisher=[[Reuters]] |url-status=live }}</ref>
== ခရီးစဉ် ==
[[File:08.03 總統接見美國聯邦眾議院議長裴洛西訪團一行 (52260041269).jpg|thumb|300px|[[နန်စီ ပလိုစီ]]သည် သမ္မတ[[ချိုင်အင်းဝမ်]]မှ ပေးအပ်သော Order of Propitious Clouds ဆုတံဆိပ်ကိုရရှိခဲ့]]
လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားမှုများရှိသော်လည်း<ref>{{Cite web |last=Dawson |first=Bethany |title=In a banned tweet, a top state-media commentator reportedly said China could 'forcibly dispel Pelosi's plane' and shoot it down if it flies to Taiwan |url=https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |access-date=2022-08-04 |website=Business Insider |language=en-US |archive-date=August 3, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803182102/https://www.businessinsider.com/china-threat-to-shoot-down-pelosis-plane-if-she-visits-taiwan-2022-7 |url-status=live }}</ref>ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၂ ရက် ညနေ ၁၀ နာရီ ၄၃ မိနစ်တွင် [[ထိုင်ပေမြို့]]သို့ စစ်လေယာဉ်ဖြင့်ရောက်ရှိလာပြီး [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး]] [[ဂျိုးဇက်ဝူ]]မှကြိုဆိုခဲ့သည်။<ref name="taipeitimes020822"/> သူမရောက်ရှိချိန်တွင် အာဏာရ[[ဒီမိုကရက်တစ်တိုးတက်ရေးပါတီ]]နှင့် အတိုက်အခံ[[ကူမင်တန်ပါတီ|ကိုမင်တန်ပါတီ]] နှစ်ဖက်စလုံးက ထိုခရီးစဉ်ကိုထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news |author1=Chen Cheng-yu |author2=Huang Ching-hsuan |author3=Jake Chung |title=Pelosi in Taiwan: Legislators from all major parties welcome Pelosi |url=https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2022/08/03/2003782895 |access-date=3 August 2022 |work=Taipei Times |date=3 August 2022}}</ref> သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် သမ္မတချိုင်အင်းဝမ်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး [[သမ္မတအိမ်တော် အဆောက်အဦး (ထိုင်ပေ)|သမ္မတရုံးအဆောက်အအုံ]]တွင် သမ္မတချိုင်သည် "First Class Order of Propitious Clouds" ဂုဏ်ပြုဆုတံဆိပ်ကို သူမအားချီးမြှင့်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Lawrence Chung |author2=Cyril Ip |title=Beijing can’t stand in way of more US visits to Taiwan, Pelosi says |url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3187512/pelosi-arrives-taiwan-legislature-tensions-soar-beijing |access-date=3 August 2022 |work=South China Morning Post |date=3 August 2022}}</ref> ပလိုစီသည် ဥပဒေပြုရေးယွမ်အား မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Yimou Lee |author2=Sarah Wu |title=Pelosi hails Taiwan's free society as China holds military drills, vents anger |url=https://www.reuters.com/article/us-asia-pelosi-idCAKBN2P905I |access-date=3 August 2022 |work=Reuters |date=3 August 2022}}</ref>
ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်သည့် သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲတွင် သူမသည် "ထိုခရီးစဉ်သည် အမေရိကန်၏မူဝါဒကို မည်သို့သောနည်းနှင့်မျှ မဆန့်ကျင်ခဲ့ကြောင်း၊ ရှိရင်းစွဲအခြေအနေများကို မပြောင်းလဲလိုကြောင်း" ဆိုခဲ့သည်။<ref>[https://www.speaker.gov/newsroom/8222-2 Pelosi, Congressional Delegation Statement on Visit to Taiwan] (၂ သြဂုတ် ၂၀၂၂)</ref> အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် ဆက်သွယ်ရေးအတွက် အိမ်ဖြူတော်ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျွန် ကာဘီ သည်လည်း ထိုခရီစဉ်ကာလအတွင်းပြုလုပ်ခဲ့သော သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် "သူမ၏ခရီးစဉ်သည် ထိုင်ဝမ်ပြည်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ အမေရိကန်–တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ပူးတွဲကြေညာချက်သုံးရပ်နှင့် [[အာမခံချက်ခြောက်ချက်]]တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောမိမိတို့၏ [[တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ#အမေရိကန်ပြည်၏သဘောထား|တရုတ်တစ်ပြည်ပေါ်လစီ]]၏မူဘောင်အတွင်း၌ရှိကြောင်း" ပြောကြားခဲ့သည်။<ref>[https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2022/08/02/press-briefing-by-press-secretary-karine-jean-pierre-and-nsc-coordinator-for-strategic-communications-john-kirby-august-2-2022/ Press Briefing by Press Secretary Karine Jean-Pierre and NSC Coordinator for Strategic Communications John Kirby, August 2, 2022]</ref>
ပလိုစီသည် သြဂုတ် ၃ ရက် ညနေ ၆ နာရီတွင် ထိုင်ဝမ်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |author1=Rhoda Kwan |author2=Jennifer Jett |date=3 August 2022 |title=Pelosi departs Taiwan as furious China holds military drills |work=CNBC |url=https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |access-date=4 August 2022 |archive-date=August 4, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220804072902/https://www.cnbc.com/2022/08/03/pelosi-departs-taiwan-as-furious-china-holds-military-drills.html |url-status=live}}</ref>
=== ပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ===
[[File:Nancy Pelosi at Taipei Songshan Airport.jpg|thumb|300px|နန်စီ ပလိုစီ ထိုင်ပေ ဆောင်ရှန်းလေဆိပ်သို့ ရောက်ရှိစဉ်]]
ဥက္ကဋ္ဌပလိုစီ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အောက်ဖော်ပြပါ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော် အဖွဲ့ဝင်များပါဝင်သည်။<ref name="WaPo will not abandon">{{cite news |author=Huizhong Wu |title=Pelosi says US will not abandon Taiwan as China protests |agency=Associated Press |date=August 3, 2022 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref>
* ဂရီဂေါ်ရီ မီးခ်စ် (Gregory Meeks) (ဒီမိုကရက်-နျူးယောက်)
* ရာဂျာ ကရစ်ရှနာမောသီ (Raja Krishnamoorthi) (ဒီမိုကရက်-အီလီနွိုင်း)
* ဆူဇန်း ဒယ်လ်ဘင်း (Suzan DelBene) (ဒီမိုကရက်-ဝါရှင်တန်)
* အင်ဒီ ကင်မ် (Andy Kim) (ဒီမိုကရက်-နျူးဂျာစီ)
* မာ့ခ် တာကာနို (Mark Takano) (ဒီမိုကရက်-ကယ်လီဖိုးနီးယား)
== တုံ့ပြန်မှု ==
[[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]] (ပီအာစီ) သည် ထိုင်ဝမ်အစိုးရအုပ်ချုပ်ရာဒေသများကို မိမိပိုင်နယ်ဟုမှတ်ယူသောကြောင့် အမေရိကန်အစိုးရ၏ ရာထူးကြီးအမှုထမ်းမှ ထိုင်ဝမ်သို့အလည်ရောက်လာခြင်းသည် မိမိနိုင်ငံ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးစော်ကားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထိုခရီးစဉ်အပေါ်အဆက်မပြတ်ဝေဖန်ခဲ့သည်။ [[အမေရိကန်သမ္မတ]] [[ဂျိုး ဘိုင်ဒင်]] နှင့် ပီအာစီခေါင်းဆောင် [[ရှီကျင့်ဖျင်]]တို့၏ တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုကြရာတွင် ဘိုင်ဒင်အနေဖြင့် ပလိုစီကို တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်ခွင့်ပြုပါက အမေရိကန်သည် "မီးနှင့်ကစားရာရောက်သည်" ဟု ပီအာစီအစိုးရက သတိပေးခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Pettypiece |first=Shannon |date=2022-07-28 |title=Biden, Xi speak amid rising tensions, possible Pelosi trip to Taiwan |url=https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |access-date=2022-07-28 |publisher=NBC News |language=en |archive-date=2022-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802164155/https://www.nbcnews.com/politics/biden-xi-speak-rising-tensions-possible-pelosi-taiwan-trip-rcna40455 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |date=2022-08-03 |first=Cao |last=Desheng |title=Pelosi's Taiwan visit strongly condemned |
url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202208/03/WS62e97a56a310fd2b29e6fe04.html |newspaper=[[China Daily]]}}</ref> သြဂုတ် ၂ ရက်နေ့တွင် [[ကုလသမဂ္ဂ]]ဆိုင်ရာ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသံအမတ်က ထိုသို့ထိုင်ဝမ်သို့အလည်လာခြင်းသည် [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]ကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။<ref>{{Cite news |last1=Nichols |first1=Michelle |last2=Martina |first2=Michael |date=2022-08-01 |title=China says Pelosi Taiwan visit would undermine U.S.-China ties |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |access-date=2022-08-02 |archive-date=2022-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220801213303/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-un-envoy-says-pelosi-visit-taiwan-would-undermine-uschina-ties-2022-08-01/ |url-status=live}}</ref>
ထိုနေ့၌ပင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် လေတပ်]]မှ စစ်လေယာဉ် ၂၁ စင်းသည် ထိုင်ဝမ်၏[[လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးသတ်မှတ်ဇုန်]]အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |last=Shull |first=Abbie |title=21 Chinese warplanes, including more than a dozen fighter aircraft, flew through Taiwan's air defense zone on the day of Pelosi's visit |url=https://www.businessinsider.com/chinese-warplanes-enter-taiwan-air-defense-zone-pelosi-visit-2022-8 |access-date=2022-08-03 |website=Business Insider |language=en-US}}</ref>
{{maplink|from=PLA-Taiwan-202208.map|frame=yes|text=စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လေ့ကျင့်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်ရန်နေရာများ}}
ထိုင်ပေတွင် ပလိုစီ၏ဆင်းသက်လာမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့ ညအချိန်တွင် [[ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်|ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်]]၏ အရှေ့ဘက်စစ်တလင်းဌာနချုပ်သည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ မြောက်၊ အနောက်တောင်နှင့် အရှေ့တောင်ဘက်ဒေသများတွင် ပူးတွဲရေတပ်နှင့်လေတပ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းများကိုစတင်ခဲ့ရာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားအတွင်းသို့ ဒုံးကျည်အမျိုးမျိုးတို့ကို စမ်းသပ်ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။<ref>{{Cite web |date=2022-08-03 |title=China vows military operations around Taiwan in response to Pelosi visit |url=https://www.scmp.com/news/china/military/article/3187506/china-vows-military-operations-around-taiwan-response-us-house |access-date=2022-08-02 |website=South China Morning Post |language=en}}</ref>ထို့အပြင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကိုဝန်းရံထားသည့် ဒေသများတွင် ဩဂုတ် ၄ ရက်မှ သြဂုတ် ၇ ရက်အထိ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုကြေညာခဲ့သည်။<ref name="Chinadrill"/><ref>{{Cite web |date=2022-08-02 |title=Nancy Pelosi Arrives in Taiwan Despite Threats From China |url=https://www.bloomberg.com/news/live-blog/2022-08-02/china-briefs-as-pelosi-likely-to-visit-taiwan |access-date=2022-08-02 |publisher=Bloomberg }}</ref>တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် [[ပေကျင်း]]ရှိ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီး နီကိုလက်စ် ဘန်းစ် (Nicolas Burns) ကို သမ္မန်ဆင့်ခေါ်ပြီး ထိုခရီးစဉ်နှင့်ပက်သက်၍ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=https://www.abc.net.au/news/2022-08-03/us-house-speaker-nancy-pelosi-visits-taiwanese-parliament/101295692|title=US House Speaker Nancy Pelosi addresses Taiwan's parliament as China summons US ambassador|access-date=3 August 2022|website=ABC News}}</ref>
အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် ရီပတ်ဘလစ်ကန် ခေါင်းဆောင် [[မစ်ခ်ျ မက်ကောနယ်]]အပါအဝင် ရီပတ်ဘလစ်ကန် အထက်လွှတ်တော်အမတ် ၂၆ ဦးတို့သည်လည်း ပလိုစီ၏ခရီးစဉ်ကို "အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်မူဝါဒနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း" မကြုံစဖူးထောက်ခံခဲ့ကြသည်။<ref>{{cite news|url=https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|title=McConnell, 25 GOP senators back Pelosi Taiwan trip|first=Zach|last=Schonfeld|date=August 2, 2022|publisher=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|access-date=August 4, 2022|archive-date=August 3, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220803083541/https://thehill.com/policy/international/3584386-mcconnell-25-gop-senators-back-pelosi-taiwan-trip/|url-status=live}}</ref>
== ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် ==
* [[တရုတ်တစ်ပြည်ထောင်စည်းမျဉ်း]]
* [[တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
* [[ရေလက်ကြားဆက်ဆံရေး]]
* [[ထိုင်ဝမ်၏နိုင်ငံရေးအခြေအနေ]]
* [[တရုတ် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ|တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်]]
== ကိုးကား ==
{{reflist}}
[[ကဏ္ဍ:နန်စီ ပလိုစီ]]
[[ကဏ္ဍ:သံတမန် ခရီးစဉ်များ]]
[[ကဏ္ဍ:ထိုင်ဝမ်–အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး]]
[[ကဏ္ဍ:သြဂုတ် ၂၀၂၂ အာရှရှိ ဖြစ်ရပ်များ]]
7t1daomieus8wembf9k7entpkboy7nx
ထွက်နေအလံ
0
230356
753311
753250
2022-08-05T02:47:08Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ထွက်နေအလံ'''({{lang-ja|旭日旗, きょくじつき}}; ကီယိုကုဂျီကျုကီ၊ {{lang-en|Rising Sun Flag}})သည် အနီရောင်စက်ဝိုင်း ပတ်လည်၌ ထွက်အလင်း(旭光)ကို ရေးဆွဲထားသည့် အလံဖြစ်သည်။ ထွက်နေအလံသည် အာစကာခေတ်(၅၃၈ခုနှ်-၇၁၀ခုနှစ်)မှ စ၍ အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း ဧဒိုခေတ်(၁၆၀၃ခုနှစ်-၁၈၆၈ခုနှစ်)မှ စကာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ဒါအီမျို၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေး(明治維新) ပြီးနောက် ဂျပန် အင်််ပါယာ(日本帝國)မှ အသုံးပြုခဲ့သော [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၏ အလံံဖြစ်ကာ ယခုတွင် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့(自衛隊)က အသုံးပြုနေသော အလံဖြစ်သည်။
iyual2i930w0s6r3bx5gl2jiyviy96p
753312
753311
2022-08-05T02:51:58Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
[[File:Naval ensign of the Empire of Japan.svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာ ရေတပ်၏ ထွက်နေအလံ]]
'''ထွက်နေအလံ'''({{lang-ja|旭日旗, きょくじつき}}; ကီယိုကုဂျီကျုကီ၊ {{lang-en|Rising Sun Flag}})သည် အနီရောင်စက်ဝိုင်း ပတ်လည်၌ ထွက်အလင်း(旭光)ကို ရေးဆွဲထားသည့် အလံဖြစ်သည်။ ထွက်နေအလံသည် အာစကာခေတ်(၅၃၈ခုနှ်-၇၁၀ခုနှစ်)မှ စ၍ အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း ဧဒိုခေတ်(၁၆၀၃ခုနှစ်-၁၈၆၈ခုနှစ်)မှ စကာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ဒါအီမျို၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေး(明治維新) ပြီးနောက် ဂျပန် အင်််ပါယာ(日本帝國)မှ အသုံးပြုခဲ့သော [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၏ အလံံဖြစ်ကာ ယခုတွင် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့(自衛隊)က အသုံးပြုနေသော အလံဖြစ်သည်။
cpd6x4k1tkxz82cawe1inq1pc6gl9sl
753318
753312
2022-08-05T03:16:42Z
Ninjastrikers
22896
[[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ +[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလံများ]]၊ +[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားသင်္ကေတများ]]
wikitext
text/x-wiki
[[File:Naval ensign of the Empire of Japan.svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာ ရေတပ်၏ ထွက်နေအလံ]]
'''ထွက်နေအလံ'''({{lang-ja|旭日旗, きょくじつき}}; ကီယိုကုဂျီကျုကီ၊ {{lang-en|Rising Sun Flag}})သည် အနီရောင်စက်ဝိုင်း ပတ်လည်၌ ထွက်အလင်း(旭光)ကို ရေးဆွဲထားသည့် အလံဖြစ်သည်။ ထွက်နေအလံသည် အာစကာခေတ်(၅၃၈ခုနှ်-၇၁၀ခုနှစ်)မှ စ၍ အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း ဧဒိုခေတ်(၁၆၀၃ခုနှစ်-၁၈၆၈ခုနှစ်)မှ စကာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ဒါအီမျို၌ အသုံးပြုခဲ့သည်။ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေး(明治維新) ပြီးနောက် ဂျပန် အင်််ပါယာ(日本帝國)မှ အသုံးပြုခဲ့သော [[ဂျပန်နိုင်ငံ|ဂျပန်]]၏ အလံဖြစ်ကာ ယခုတွင် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့(自衛隊)က အသုံးပြုနေသော အလံဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလံများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားသင်္ကေတများ]]
cr0aumwrhjg1io606op8g56kidytgk6
TF1
0
230360
753265
2022-08-04T12:27:35Z
Dicksuper
86537
"{{short description|French television channel}} {{about||the motorway in Tenerife, Spain|Autopista TF-1}} {{Use dmy dates|date=April 2017}} {{coord|48|50|1.9|N|2|15|38.3|E|display=title}} {{Infobox television channel | name = TF1 | logo = TF1 logo 2013.svg | logo_size = 250px | logo_caption = ''Partageons des ondes positives! (Let's share p..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
{{short description|French television channel}}
{{about||the motorway in Tenerife, Spain|Autopista TF-1}}
{{Use dmy dates|date=April 2017}}
{{coord|48|50|1.9|N|2|15|38.3|E|display=title}}
{{Infobox television channel
| name = TF1
| logo = TF1 logo 2013.svg
| logo_size = 250px
| logo_caption = ''Partageons des ondes positives! (Let's share positive vibes!)''
| sister_channels = {{collapsible list|
* [[TF1 Séries Films]]
* [[Histoire TV]]
* [[La Chaîne Info]] {{small|(LCI)}}
* [[TFX (TV channel)|TFX]]
* [[Télé Monte Carlo]] {{small|(TMC)}}
* [[TV Breizh]]
* [[Ushuaïa TV]]
* [[Série Club]]
}}
| launch_date = {{plainlist|
* {{Start date|1935|04|26|df=yes|p=yes}} {{small|(first predecessor channel)}}
* {{Start date|1975|01|06|df=yes|p=yes}} {{small|(present; as TF1)}}
}}
| closed_date =
| network =
| owner = [[TF1 Group]] {{small|(Merger with [[Groupe M6]] pending)}}
| picture_format = {{plainlist|
* [[SDTV]] [[576i]]
* [[HDTV]] [[1080i]]
* [[UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
}}
| type = * National Private General Practitioner {{small|(since April 16, 1987)}}
* National Public Generalist {{small|(1975–1987)}}
| country = [[France]]
| language = [[French language|French]]
| affiliates =
| area = {{plainlist|
* [[France]]
* [[Andorra]]
* [[Belgium]]
* [[Luxembourg]]
* [[Monaco]]
* [[Switzerland]]
}}
| headquarters = [[TF1 Tower]], Quai du Point-du-Jour, [[Boulogne-Billancourt]], [[France]]
| former_names = {{plainlist|
* Radio-PTT Vision {{small|(1935–1937)}}
* RN Télévision {{small|(1937–1939)}}
* Fernsehsender Paris {{small|(1943–1944)}}
* Télévision Française {{small|(1944–1945)}}
* RDF {{small|(1945–1949)}}
* RTF {{small|(1949–1963)}}
* Première chaîne de la RTF {{small|(1963–1964)}}
* Première Chaîne de l'[[ORTF]] {{small|(1964–1975)}}
}}
| replaced =
| replaced_by =
| timeshift_service = TF1 +1
| website = {{URL|tf1.fr}}
| terr_serv_1 = [[Digital terrestrial television|TNT]]
| terr_chan_1 = Channel 1 (HD)
}}
'''TF1''' ({{IPA-fr|te ɛf œ̃|pron}}; standing for ''Télévision Française 1'') is a [[French language|French]] [[television]] [[Television broadcasting|network]] owned by [[TF1 Group]], which is controlled by the [[Bouygues]] conglomerate. TF1's average market share of 24% makes it the most popular domestic network.
TF1 is part of the TF1 Group of mass media companies, which also includes the news channel [[La Chaîne Info|LCI]]. It used to own the satellite TV provider [[Télévision Par Satellite|TPS]], which have been sold to the [[Canal+ Group]].
The network is a supporter of the [[Hybrid Broadcast Broadband TV]] (HBBTV) initiative that is promoting and establishing an open European standard for hybrid set-top boxes for the reception of terrestrial TV and broadband multimedia applications with a single user interface.
On 20 May 2021, it was announced that TF1 Group, owners of the channel, has proposed a merger with Groupe M6, which owns [[M6 (TV channel)|M6]].<ref>{{Cite web |title=TF1 & M6 Propose Merger; Vungle Acquires TreSensa - ExchangeWire.com |url=https://www.exchangewire.com/blog/2021/05/20/tf1-m6-propose-merger-vungle-acquires-tresensa/ |access-date=2022-05-23 |website=www.exchangewire.com |language=en-GB}}</ref>
a12cx08p5obw6t96vjkqbkfv730irf0
753266
753265
2022-08-04T12:29:23Z
Dicksuper
86537
wikitext
text/x-wiki
{{short description|French television channel}}
{{about||the motorway in Tenerife, Spain|Autopista TF-1}}
{{Use dmy dates|date=April 2017}}
{{coord|48|50|1.9|N|2|15|38.3|E|display=title}}
{{Infobox television channel
| name = TF1
| logo = TF1 logo 2013.svg
| logo_size = 250px
| logo_caption = ''Partageons des ondes positives! (Let's share positive vibes!)''
| sister_channels = {{collapsible list|
* [[TF1 Séries Films]]
* [[Histoire TV]]
* [[La Chaîne Info]] {{small|(LCI)}}
* [[TFX (TV channel)|TFX]]
* [[Télé Monte Carlo]] {{small|(TMC)}}
* [[TV Breizh]]
* [[Ushuaïa TV]]
* [[Série Club]]
}}
| launch_date = {{plainlist|
* {{Start date|1935|04|26|df=yes|p=yes}} {{small|(first predecessor channel)}}
* {{Start date|1975|01|06|df=yes|p=yes}} {{small|(present; as TF1)}}
}}
| closed_date =
| network =
| owner = [[TF1 Group]] {{small|(Merger with [[Groupe M6]] pending)}}
| picture_format = {{plainlist|
* [[SDTV]] [[576i]]
* [[HDTV]] [[1080i]]
* [[UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
}}
| type = * National Private General Practitioner {{small|(since April 16, 1987)}}
* National Public Generalist {{small|(1975–1987)}}
| country = [[France]]
| language = [[French language|French]]
| affiliates =
| area = {{plainlist|
* [[France]]
* [[Andorra]]
* [[Belgium]]
* [[Luxembourg]]
* [[Monaco]]
* [[Switzerland]]
}}
| headquarters = [[TF1 Tower]], Quai du Point-du-Jour, [[Boulogne-Billancourt]], [[France]]
| former_names = {{plainlist|
* Radio-PTT Vision {{small|(1935–1937)}}
* RN Télévision {{small|(1937–1939)}}
* Fernsehsender Paris {{small|(1943–1944)}}
* Télévision Française {{small|(1944–1945)}}
* RDF {{small|(1945–1949)}}
* RTF {{small|(1949–1963)}}
* Première chaîne de la RTF {{small|(1963–1964)}}
* Première Chaîne de l'[[ORTF]] {{small|(1964–1975)}}
}}
| replaced =
| replaced_by = {{short description|French television channel}}
{{about||the motorway in Tenerife, Spain|Autopista TF-1}}
{{Use dmy dates|date=April 2017}}
{{coord|48|50|1.9|N|2|15|38.3|E|display=title}}
{{Infobox television channel
| name = TF1
| logo = TF1 logo 2013.svg
| logo_size = 250px
| logo_caption = ''Partageons des ondes positives! (Let's share positive vibes!)''
| sister_channels = {{collapsible list|
* [[TF1 Séries Films]]
* [[Histoire TV]]
* [[La Chaîne Info]] {{small|(LCI)}}
* [[TFX (TV channel)|TFX]]
* [[Télé Monte Carlo]] {{small|(TMC)}}
* [[TV Breizh]]
* [[Ushuaïa TV]]
* [[Série Club]]
}}
| launch_date = {{plainlist|
* {{Start date|1935|04|26|df=yes|p=yes}} {{small|(first predecessor channel)}}
* {{Start date|1975|01|06|df=yes|p=yes}} {{small|(present; as TF1)}}
}}
| closed_date =
| network =
| owner = [[TF1 Group]] {{small|(Merger with [[Groupe M6]] pending)}}
| picture_format = {{plainlist|
* [[SDTV]] [[576i]]
* [[HDTV]] [[1080i]]
* [[UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
}}
| type = * National Private General Practitioner {{small|(since April 16, 1987)}}
* National Public Generalist {{small|(1975–1987)}}
| country = [[France]]
| language = [[French language|French]]
| affiliates =
| area = {{plainlist|
* [[France]]
* [[Andorra]]
* [[Belgium]]
* [[Luxembourg]]
* [[Monaco]]
* [[Switzerland]]
}}
| headquarters = [[TF1 Tower]], Quai du Point-du-Jour, [[Boulogne-Billancourt]], [[France]]
| former_names = {{plainlist|
* Radio-PTT Vision {{small|(1935–1937)}}
* RN Télévision {{small|(1937–1939)}}
* Fernsehsender Paris {{small|(1943–1944)}}
* Télévision Française {{small|(1944–1945)}}
* RDF {{small|(1945–1949)}}
* RTF {{small|(1949–1963)}}
* Première chaîne de la RTF {{small|(1963–1964)}}
* Première Chaîne de l'[[ORTF]] {{small|(1964–1975)}}
}}
| replaced =
| replaced_by = | timeshift_service = TF1 +1
| website = {{URL|tf1.fr}}
| terr_serv_1 = [[Digital terrestrial television|TNT]]
| terr_chan_1 = Channel 1 (HD)
}}
'''TF1''' ({{IPA-fr|te ɛf œ̃|pron}}; standing for ''Télévision Française 1'') is a [[French language|French]] [[television]] [[Television broadcasting|network]] owned by [[TF1 Group]], which is controlled by the [[Bouygues]] conglomerate. TF1's average market share of 24% makes it the most popular domestic network.
TF1 is part of the TF1 Group of mass media companies, which also includes the news channel [[La Chaîne Info|LCI]]. It used to own the satellite TV provider [[Télévision Par Satellite|TPS]], which have been sold to the [[Canal+ Group]].
The network is a supporter of the [[Hybrid Broadcast Broadband TV]] (HBBTV) initiative that is promoting and establishing an open European standard for hybrid set-top boxes for the reception of terrestrial TV and broadband multimedia applications with a single user interface.
On 20 May 2021, it was announced that TF1 Group, owners of the channel, has proposed a merger with Groupe M6, which owns [[M6 (TV channel)|M6]].<ref>{{Cite web |title=TF1 & M6 Propose Merger; Vungle Acquires TreSensa - ExchangeWire.com |url=https://www.exchangewire.com/blog/2021/05/20/tf1-m6-propose-merger-vungle-acquires-tresensa/ |access-date=2022-05-23 |website=www.exchangewire.com |language=en-GB}}<
l5f2y7gus5qnq2vr2jle60ylah28wrh
753271
753266
2022-08-04T12:48:34Z
Dicksuper
86537
wikitext
text/x-wiki
{{short description|French television channel}}
{{about||the motorway in Tenerife, Spain|Autopista TF-1}}
{{Use dmy dates|date=April 2017}}
{{coord|48|50|1.9|N|2|15|38.3|E|display=title}}
{{Infobox television channel
| name = TF1
| logofile = TF1 logo 2013.svg
| logo_size = 250px
| logo_caption = ''Partageons des ondes positives! (Let's share positive vibes!)''
| sister names = {{collapsible list|
* [[TF1 Séries Films]]
* [[Histoire TV]]
* [[La Chaîne Info]] {{small|(LCI)}}
* [[TFX (TV channel)|TFX]]
* [[Télé Monte Carlo]] {{small|(TMC)}}
* [[TV Breizh]]
* [[Ushuaïa TV]]
* [[Série Club]]
}}
| launch = {{plainlist|
* {{Start date|1935|04|26|df=yes|p=yes}} {{small|(first predecessor channel)}}
* {{Start date|1975|01|06|df=yes|p=yes}} {{small|(present; as TF1)}}
}}
| owner = [[TF1 Group]] {{small|(Merger with [[Groupe M6]] pending)}}
| picture format = {{plainlist|
* [[SDTV]] [[576i]]
* [[HDTV]] [[1080i]]
* [[UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
}}
| formar names = * National Private General Practitioner {{small|(since April 16, 1987)}}
* National Public Generalist {{small|(1975–1987)}}
| country = [[ပြင်သစ်]]
| language = [[ပြင်သစ်ဘာသာစကား|ပြင်သစ်]]
| affiliates =
| broadcast area = {{plainlist|
* [[ပြင်သစ်]]
* [[အင်ဒိုရာနိုင်ငံ]]
* [[ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံ]]
* [[လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံ]]
* [[မိုနာကိုနိုင်ငံ]]
* [[ဆွစ်ဇာလန်]]
}}
| headquarters = [[TF1 Tower]], Quai du Point-du-Jour, [[Boulogne-Billancourt]], [[France]]
| former names = {{
* Radio-PTT Vision {{small|(1935–1937)}}
* RN Télévision {{small|(1937–1939)}}
* Fernsehsender Paris {{small|(1943–1944)}}
* Télévision Française {{small|(1944–1945)}}
* RDF {{small|(1945–1949)}}
* RTF {{small|(1949–1963)}}
* Première chaîne de la RTF {{small|(1963–1964)}}
* Première Chaîne de l'[[ORTF]] {{small|(1964–1975)}}
}}
| replaced =
| replaced by name =
| timeshift service = TF1 +1
| website = {{URL|tf1.fr}}
| terr serv 1 = [[Digital terrestrial television|TNT]]
| terr chan 1 = Channel 1 (HD)
}}
TF1 ( အသံထွက် [te ɛf œ̃] ; Télévision Française 1 အတွက် ရပ်တည်နေ သည်) သည် Bouygues လုပ်ငန်းစု မှ ထိန်းချုပ်ထားသည့် TF1 Group ပိုင် ပြင်သစ် ရုပ်မြင်သံကြား ကွန်ရက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ TF1 ၏ ပျမ်းမျှစျေးကွက်ဝေစု 24% သည် ၎င်းအား လူကြိုက်အများဆုံး ပြည်တွင်းကွန်ရက်ဖြစ်လာစေသည်။
TF1 သည် သတင်းချန်နယ် LCI ပါ၀င်သော လူထုမီဒီယာကုမ္ပဏီများ၏ TF1 Group ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည် ။ ၎င်းသည် Canal+ Group သို့ ရောင်းချထားသော ဂြိုလ်တုတီဗီပံ့ပိုးပေးသူ TPS ကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ဖူးသည် ။
ကွန်ရက်သည် ကုန်းတွင်းတီဗီနှင့် ဘရော့ဘန်းမာလ်တီမီဒီယာအက်ပလီကေးရှင်းများကို အသုံးပြုသူအင်တာဖေ့စ်တစ်ခုတည်းဖြင့် လက်ခံခြင်းအတွက် ဟိုက်ဘရစ်ဆက်တင်ဘောက်စ်များအတွက် ပွင့်လင်းဥရောပစံနှုန်းကို မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် မြှင့်တင်ခြင်းအတွက် ကွန်ရက် သည် ပံ့ပိုးပေးသူဖြစ်သည်။
2021 ခုနှစ် မေလ 20 ရက်နေ့တွင် ရုပ်သံလိုင်းပိုင်ရှင်များဖြစ်သော TF1 Group သည် M6 ကိုပိုင်ဆိုင်သည့် Groupe M6 နှင့် ပေါင်းစည်းရန် အဆိုပြုခဲ့ကြောင်း ကြေညာ ခဲ့သည် ။ [1]
<ref>{{Cite web |title=TF1 & M6 Propose Merger; Vungle Acquires TreSensa - ExchangeWire.com |url=https://www.exchangewire.com/blog/2021/05/20/tf1-m6-propose-merger-vungle-acquires-tresensa/ |access-date=2022-05-23 |website=www.exchangewire.com |language=en-GB}}</ref>
o7fdm7irdlvn4b5jnl4nxzbn95ccsm0
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Falcon Esports
3
230361
753272
2022-08-04T12:57:00Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Falcon Esports ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
gx2wfkji0u7hulypm64imkwpwq8kxk0
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Hoangcongron
3
230362
753273
2022-08-04T12:57:10Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hoangcongron ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
4mbfmjssh38y23gduzgjumx0ynwj4wp
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:2DEEPCOOL1
3
230363
753274
2022-08-04T12:57:20Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 2DEEPCOOL1 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
1gnpnm139bh96iqbxrf2e19sbkchn2x
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Willium Myo
3
230364
753277
2022-08-04T13:57:29Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Willium Myo ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
8z82njk2235tncrtmxy84c34wsea1un
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Belfegor2573
3
230365
753278
2022-08-04T13:57:39Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Belfegor2573 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
ipfq2f1fcwgyvtvhiub8ro3lnszx3la
လေးစားအပ်ပါသော
0
230366
753281
2022-08-04T14:39:38Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
"[[:en:Special:Redirect/revision/1101168857|Excellency]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
[[ဖိုင်:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|thumb|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]
{{unreferenced}}{{Infobox government cabinet|flag=Flag of Myanmar.svg|image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg|image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg}}
'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]] ၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]] ကို "မိမိ/အဒေါ်" အဖြစ် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသေပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
9uhprovbtkl8vcs8monjad1sjs67ihg
753282
753281
2022-08-04T14:40:44Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
[[ဖိုင်:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|thumb|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]{{Infobox government cabinet|flag=Flag of Myanmar.svg|image=File:Win Myint 2017 cropped.jpg|image2=File:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg}}
'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]] ၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]] ကို "မိမိ/အဒေါ်" အဖြစ် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသေပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
pqyunrd9cau6772iratibn034qrfvkt
753283
753282
2022-08-04T14:41:27Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
[[ဖိုင်:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|thumb|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]'''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''ဆိုသည်မှာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့် ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]] ၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]] ကို "မိမိ/အဒေါ်" အဖြစ် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသေပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
6f9ulxr1l4ewcnp4vewuhhla30y0eaq
753284
753283
2022-08-04T14:44:53Z
ခန်းပတ်မောင်မောင်
104335
wikitext
text/x-wiki
[[ဖိုင်:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|thumb|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]'''''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''''ဟု အဓိပ္ပါယ်ကိုဆောင်သည့် မြန်မာစကားလုံး '''''လေးစားအပ်ပါသော'''''သည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့်ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]] ၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]] ကို "မိမိ/အဒေါ်" အဖြစ် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသေပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
f1y6r1xo2wyzkuxvuur9a05t07whfxk
753320
753284
2022-08-05T03:28:17Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{{unreferenced}}
[[ဖိုင်:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-18.jpg|thumb|ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်]]'''''ကောင်းသောကျက်သရေရှိသော'''''ဟု အဓိပ္ပါယ်ကိုဆောင်သည့် မြန်မာစကားလုံး '''''လေးစားအပ်ပါသော'''''သည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နိုင်ငံတစ်ခုရှိ ရာထူးကြီးမြင့်သူများထံပေးအပ်သည့်ဘွဲ့ဖြစ်ပြီး သံတမန်ရေးရာအမည်များရှေ့တွင် အသုံးပြုသည်။
== သုံးစွဲပုံအနေအထား ==
ဤဘွဲ့ကို ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]]၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]]တွင်သုံးနှုန်းနိုင်သည်။
အထက်ပါပုဂ္ဂိုလ်များကို "လေးစားအပ်ပါသော"ဟူသောစကားလုံးဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သုံးနှုန်းခြင်းမျိုးလည်းရှိသည်။ [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသော"တရားသူကြီးမင်းဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ Excellencyဟူသည့် အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ကင်းဝန်မင်းကြီးသည် မြန်မာဘာသာအားဖြင့် ကောင်းသောကျက်သရေရှိသောဟု ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။{{cn}}
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမလေဒီ|သမ္မတကတော်]] ၊ [[နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်|နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်]] ၊ [[ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယက|ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက]] ၊ [[အမျိုးသားလွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|အမျိုးသားလွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ]] ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်နာယက၊ [[ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ|မြန်မာနိုင်ငံတော်]] [[မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်|ဗဟိုဘဏ်]] အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ အဖွဲ့ဝင်များ၊ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရအဖွဲ့]] ၊ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်|ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ်များ]] ၊ မြို့တော်ဝန်များနှင့် [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သံတမန်မစ်ရှင်များ စာရင်း|သံတမန်များ]] ကို "မိမိ/အဒေါ်" အဖြစ် [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်|မြန်မာနိုင်ငံ တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] တရားသူကြီးများအား "ရိုသေလေးစားအပ်ပါသေပုဂ္ဂိုလ်"ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။
0h3r0uxyn28gef7duxjhz4691iqtsnx
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Kyaw Hlaing12
3
230367
753290
2022-08-04T14:57:55Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kyaw Hlaing12 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၇၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
5u6urd894m5cv2n686kc9ggn8856buw
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ZawBhonePyaie
3
230368
753292
2022-08-04T15:58:05Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ZawBhonePyaie ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
fsau8unh2n15jq08g9gvjpp64qya816
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Phyo lin soe
3
230369
753293
2022-08-04T16:58:15Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Phyo lin soe ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
dm7xxierobvkpc15kluqmdnrdcah06s
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Shinthawe91
3
230370
753294
2022-08-04T16:58:25Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Shinthawe91 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
hwrxuwwvlfy6ln35afqzse1ea12ib3h
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Arkaraung007
3
230371
753295
2022-08-04T16:58:35Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Arkaraung007 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
2gl2f5oxleiogdf21jl2h11lvzg32xp
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:မင်းထက်မုန်း
3
230372
753297
2022-08-04T17:58:44Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် မင်းထက်မုန်း ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၇:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
srmezid5yf4g4nz2geejssli3b1pjee
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ArTeM YT off(1k)
3
230373
753298
2022-08-04T18:58:54Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် ArTeM YT off(1k) ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၅၈၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
0v0hrvh3laegzbq6ynk5riagc0znarj
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:श्री करण कुमार पांडेय
3
230374
753299
2022-08-04T18:59:04Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် श्री करण कुमार पांडेय ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၅၉၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
jas9ezm9ujt6wpbc5bsw23k6xsppq25
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Joppa Chong
3
230375
753302
2022-08-04T20:59:22Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Joppa Chong ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၀:၅၉၊ ၄ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
d8o34r892rl0k344895wppcy921crd9
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:CheesedToMeetYou
3
230376
753308
2022-08-05T02:00:05Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် CheesedToMeetYou ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
l2omvhavk3orp9nol95uubid8u9hyxh
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Soapleach
3
230377
753314
2022-08-05T03:00:15Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Soapleach ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
580hbohtbtcjaycpuinhuke2ns699op
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Htet Myat Aung 123
3
230378
753315
2022-08-05T03:00:25Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Htet Myat Aung 123 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
jnftknb02k6dk33kf6jm9kg4y6q68xh
ဂျပန်အင်ပါယာ
0
230379
753316
2022-08-05T03:06:32Z
Chan Sung-Min
102525
"'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国|ဒါအီနီပိုန်တေးကိုကု}}) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国|နီပိုန်တေးကိုကု}})သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国|ဒါအီနီပိုန်တေးကိုကု}}) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国|နီပိုန်တေးကိုကု}})သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
bo8by1wov1dvop4idwrynpp9c0bjbes
753317
753316
2022-08-05T03:08:40Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
tf29athrpdvahyyx3ykhz10qjoocqak
753322
753317
2022-08-05T03:39:46Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| native_name = {{ubl|{{native name|ja|大日本帝國|italics=off|paren=omit}}|''Dai Nippon Teikoku'' or ''Dai Nihon Teikoku''}}
| conventional_long_name = Empire of Japan
| era = {{nowrap|[[Meiji period|Meiji]]{{*}}[[Taishō period|Taishō]]{{*}}[[Shōwa period|Shōwa]]}}
| life_span = 1868–1947
| year_start = 1868<ref>"One can date the "restoration" of imperial rule from the edict of January 3, 1868." Jansen, p. 334.</ref>
| year_end = 1947<ref name=ndlconstitution/>
| date_start = 3 January
| date_end = 3 May
| event_start = [[Meiji Restoration]]
| event_end = [[Constitution of Japan|Reconstituted]]
| event1 = [[Meiji Constitution]]
| date_event1 = 11 February 1889
| event2 = [[First Sino-Japanese War]]
| date_event2 = 25 July 1894
| event3 = [[Russo-Japanese War]]
| date_event3 = 8 February 1904
| event4 = [[World War I]]
| date_event4 = 23 August 1914
| event5 = [[Mukden Incident]]
| date_event5 = 18 September 1931
| event6 = {{nowrap|[[Second Sino-Japanese War]]}}
| date_event6 = 7 July 1937
| event7 = [[Imperial Rule Assistance Association|Founding of the IRAA]]
| date_event7 = 12 October 1940
| event8 = [[World War II]]
| date_event8 = 7 December 1941
| event9 = [[Surrender of Japan]]
| date_event9 = 2 September 1945
| image_flag = Flag of Japan (1870–1999).svg
| p2 = Republic of Ezo
| flag_p2 = Seal_of_Ezo.svg
| flag_type_article = Flag of Japan
| image_coat = Imperial Seal of Japan.svg
| symbol_type = Imperial Seal
| symbol_type_article = Imperial Seal of Japan
| p1 = Tokugawa shogunate
| flag_p1 = Flag of the Tokugawa Shogunate.svg
| s1 = Occupation of Japan{{!}}Occupied Japan
| flag_s1 = Flag of Allied Occupied Japan.svg
| border_s1 = no
| image_map = Japanese Empire (orthographic projection).svg
| image_map_caption = The Empire of Japan at its peak in 1942:
{{plainlist | style = padding-center: 0.6em; text-align: center; |
* {{Legend|#145A37|[[Japan]]}}
* {{Legend|#148237|Colonies ([[Korea under Japanese rule|Korea]], [[Taiwan under Japanese rule|Taiwan]], [[Karafuto Prefecture|Karafuto]]) / [[South Seas Mandate|Mandates]]}}
* {{Legend|#5FAF5F|[[Puppet state#Imperial Japan|Puppet states]] / [[Protectorate#Japan's protectorates|Protectorates]] / [[List of territories occupied by Imperial Japan|Occupied territories]]}}
}}
| national_anthem = <br />(1869–1945)<br />{{Nihongo|"[[Kimigayo]]"|君が代|italics=off}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">"His Imperial Majesty's Reign"<ref>{{cite web|title=Explore Japan National Flag and National Anthem|url=http://web-japan.org/kidsweb/explore/national/index.html|accessdate=January 29, 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=National Symbols|url=http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|accessdate=January 29, 2017|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170202040038/http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|archivedate=February 2, 2017|df=mdy-all}}</ref>{{efn|Modified version used in 1880–1945.|group=nb}}<br /><center>[[File:Kimi ga Yo 1930.ogg|noicon|center]]</center></div>
| national_motto = {{plainlist|
*[[Meiji era|1868–1912]]:<br />{{lang|ja|五箇条の御誓文}}<br />''Gokajō no Goseimon''<br />(''[[Charter Oath]]'' or ''The Oath in Five Articles'')}}
| capital = {{plainlist|
*[[Kyoto]] (1868–1869)<ref>{{Cite book |publisher = Routledge |isbn = 9781884964046 |title = International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania |date = 1996 |editor=Schellinger and Salkin |location=UK |chapter=Kyoto |chapter-url=https://books.google.com/books?id=vWLRxJEU49EC&pg=PA515 |page=515ff}}</ref>
*[[Tokyo City]] (1869–1943)
*[[Tokyo]] (1943–1947)}}
| largest_city = {{plainlist|
*Tokyo City (1868–1943)
*Tokyo (1943–1947)}}
| religion = {{plainlist|
*''[[De jure]]:'' [[Secular state]]
*''[[De facto]]:'' [[State Shinto]] ([[state religion|state ideology]]){{efn|group=nb|Although the Empire of Japan officially had no state religion,<ref>{{cite book|last=Josephson|first=Jason Ānanda|title=The Invention of Religion in Japan|year=2012|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0226412344|page=133}}</ref><ref>{{cite thesis |type=Ph.D. |first=Jolyon Baraka |last=Thomas |title=Japan's Preoccupation with Religious Freedom |publisher=Princeton University |year=2014|page=76|url=http://arks.princeton.edu/ark:/88435/dsp01xp68kg357}}</ref> [[Shinto]] played an important part for the Japanese state. [[Marius Jansen]] states: "The Meiji government had from the first incorporated, and in a sense created, Shinto, and utilized its tales of the divine origin of the ruling house as the core of its ritual addressed to ancestors 'of ages past'. As the Japanese empire grew the affirmation of a divine mission for the Japanese race was emphasized more strongly. Shinto was imposed on colonial lands in Taiwan and Korea, and public funds were utilized to build and maintain new shrines there. Shinto priests were attached to army units as chaplains, and the cult of war dead, enshrined at the [[Yasukuni Jinja]] in Tokyo, took on ever greater proportions as their number grew."{{sfn|Jansen|2002|p=669}}}}}}
| official_languages = [[Japanese language|Japanese]]
| regional_languages = {{plainlist|
*[[Taiwanese Hokkien|Hokkien]]
*[[Taiwanese Mandarin|Mandarin]]
*[[Taiwanese Hakka|Hakka]]
*[[Korean language|Korean]]}}
| government_type = <!--- Don't mention [[theocracy]] or [[divine monarchy]] in this page! --->[[Unitary state|Unitary]] [[absolute monarchy]]<br />(1868–1889){{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}
*under [[Daijō-kan]]{{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}<br />(1868–1885)<br />
[[Unitary state|Unitary]] [[parliamentary]] [[semi-constitutional monarchy]]<br />(1889–1947)<ref name=ndlconstitution>{{cite web | title=Chronological table 5 December 1, 1946 – June 23, 1947 | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |access-date = September 30, 2010}}</ref>
*under a [[Toseiha]] [[military dictatorship]]<br />(1931–1940)
*under a [[Statism in Shōwa Japan|Shōwa Statist]] [[one-party]] [[totalitarian]] [[military dictatorship]]<br />(1940–1945)
*under [[Allied occupation of Japan|military occupation]]<br /> (1945–1947)
| title_leader = [[List of Emperors of Japan#Emperors of Japan|Emperor]]
| leader1 = [[Emperor Meiji|Meiji]]
| year_leader1 = 1868–1912
| leader2 = [[Emperor Taishō|Taishō]]
| year_leader2 = 1912–1926
| leader3 = [[Hirohito|Shōwa]]
| year_leader3 = 1926–1947
| title_deputy = [[List of Prime Ministers of Japan#Empire of Japan (1868–1947)|Prime Minister]]
| deputy1 = [[Itō Hirobumi]]
| year_deputy1 = 1885–1888 (first)
| deputy2 = [[Shigeru Yoshida]]
| year_deputy2 = 1946–1947 (last)
| legislature = None ([[rule by decree]]) (1868–1871)<br>[[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1871–1889)<br>[[National Diet#History|Imperial Diet]] (since 1889)
| house1 = [[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1889–1947)
| house2 = [[House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] (from 1890)
| stat_year1 = 1938<ref name=Harrison3>{{cite book|last1=Harrison|first1=Mark|title=The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison|date=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521785037|page=3|url=https://books.google.com/books?id=ZgFu2p5uogwC|access-date=October 2, 2016}}</ref>
| stat_area1 = 1984000<!-- {{Formatnum:{{#expr:(382+1602)*1000}}}} -->
| stat_year2 = 1920
| stat_year3 = 1940
| stat_pop2 = 77,700,000<sup>a</sup>
| stat_pop3 = 105,200,000<sup>b</sup>
| currency = {{plainlist|
*[[Japanese yen]]
*[[Korean yen]]
*[[Taiwanese yen]]
*[[Japanese military currency (disambiguation)|Japanese military currency]]}}
| footnote_a = 56.0 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR>{{Cite journal|last1=Taeuber|first1=Irene B.|last2=Beal|first2=Edwin G.|jstor=1025496|title=The Demographic Heritage of the Japanese Empire|journal=[[Annals of the American Academy of Political and Social Science]]|publisher=[[Sage Publications]]|volume=237|page=65|date=January 1945|doi=10.1177/000271624523700108|s2cid=144547927}}</ref>
| footnote_b = 73.1 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR/>
| stat_area4 = 7400000
| stat_year4 = 1942
| ref_area4 = <ref>{{Cite journal|last=Conrad|first=Sebastian|date=2014|title=The Dialectics of Remembrance: Memories of Empire in Cold War Japan|url=https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|url-status=live|journal=[[Comparative Studies in Society and History]]|volume=56|issue=1|pages=8|doi=10.1017/S0010417513000601|issn=0010-4175|jstor=43908281|s2cid=146284542|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708000924/https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|archive-date=2020-07-08|access-date=2020-07-07|quote=In 1942, at the moment of its greatest extension, the empire encompassed territories spanning over 7,400,000 square kilometers.}}</ref>
}}
{{History of Japan |topics |image=Tokyo Industrial Exhibition.JPG |caption=Tokyo Industrial Exhibition, 1907}}
{{Infobox Chinese
| title = Japanese Empire
| kanji = {{lang|ja|大日本帝国}}
| kyujitai = {{lang|ja|大日本帝國}}
| katakana = ダイニッポンテイコク<br>ダイニホンテイコク
| hiragana = だいにっぽんていこく<br>だいにほんていこく
| l = Eastern Capital
| revhep = Dai Nippon Teikoku<br>Dai Nihon Teikoku
| c =
| t =
| s =
| p =
| j =
| mi =
| ci =
| altname =
}}
0uj3ar65o49peaukdj0ywri5k9p8icx
753323
753322
2022-08-05T03:45:59Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| native_name = {{ubl|{{native name|ja|大日本帝國|italics=off|paren=omit}}|''ဒါအိနိပိုန်ကိုကု'' or ''ဒါအိနိဟိုန်ကိုကု''}}
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ
| era = {{nowrap|[[Meiji period|Meiji]]{{*}}[[Taishō period|Taishō]]{{*}}[[Shōwa period|Shōwa]]}}
| life_span = ၁၈၆၈–၁၉၄၇
| year_start = ၁၈၆၈<ref>"One can date the "restoration" of imperial rule from the edict of January 3, 1868." Jansen, p. 334.</ref>
| year_end = ၁၉၄၇<ref name=ndlconstitution/>
| date_start = 3 January
| date_end = 3 May
| event_start = [[Meiji Restoration]]
| event_end = [[Constitution of Japan|Reconstituted]]
| event1 = [[Meiji Constitution]]
| date_event1 = 11 February 1889
| event2 = [[First Sino-Japanese War]]
| date_event2 = 25 July 1894
| event3 = [[Russo-Japanese War]]
| date_event3 = 8 February 1904
| event4 = [[World War I]]
| date_event4 = 23 August 1914
| event5 = [[Mukden Incident]]
| date_event5 = 18 September 1931
| event6 = {{nowrap|[[Second Sino-Japanese War]]}}
| date_event6 = 7 July 1937
| event7 = [[Imperial Rule Assistance Association|Founding of the IRAA]]
| date_event7 = 12 October 1940
| event8 = [[World War II]]
| date_event8 = 7 December 1941
| event9 = [[Surrender of Japan]]
| date_event9 = 2 September 1945
| image_flag = Flag of Japan (1870–1999).svg
| p2 = Republic of Ezo
| flag_p2 = Seal_of_Ezo.svg
| flag_type_article = Flag of Japan
| image_coat = Imperial Seal of Japan.svg
| symbol_type = စည်းတံဆိပ်တော်
| symbol_type_article = Imperial Seal of Japan
| p1 = Tokugawa shogunate
| flag_p1 = Flag of the Tokugawa Shogunate.svg
| s1 = Occupation of Japan{{!}}Occupied Japan
| flag_s1 = Flag of Allied Occupied Japan.svg
| border_s1 = no
| image_map = Japanese Empire (orthographic projection).svg
| image_map_caption = The Empire of Japan at its peak in 1942:
{{plainlist | style = padding-center: 0.6em; text-align: center; |
* {{Legend|#145A37|[[Japan]]}}
* {{Legend|#148237|Colonies ([[Korea under Japanese rule|Korea]], [[Taiwan under Japanese rule|Taiwan]], [[Karafuto Prefecture|Karafuto]]) / [[South Seas Mandate|Mandates]]}}
* {{Legend|#5FAF5F|[[Puppet state#Imperial Japan|Puppet states]] / [[Protectorate#Japan's protectorates|Protectorates]] / [[List of territories occupied by Imperial Japan|Occupied territories]]}}
}}
| national_anthem = <br />(၁၈၆၉–၁၉၄၅)<br />{{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">"His Imperial Majesty's Reign"<ref>{{cite web|title=Explore Japan National Flag and National Anthem|url=http://web-japan.org/kidsweb/explore/national/index.html|accessdate=January 29, 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=National Symbols|url=http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|accessdate=January 29, 2017|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170202040038/http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|archivedate=February 2, 2017|df=mdy-all}}</ref>{{efn|Modified version used in 1880–1945.|group=nb}}<br /><center>[[File:Kimi ga Yo 1930.ogg|noicon|center]]</center></div>
| national_motto = {{plainlist|
*[[:en:Meiji era|၁၈၆၈-၁၉၄၇]]:<br />{{lang-ja|五箇条の御誓文}}<br />''Gokajō no Goseimon''<br />(''[[:en:Charter Oath|ချာကာ အုသ်]]'' or ''The Oath in Five Articles'')}}
| capital = {{plainlist|
*[[Kyoto]] (1868–1869)<ref>{{Cite book |publisher = Routledge |isbn = 9781884964046 |title = International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania |date = 1996 |editor=Schellinger and Salkin |location=UK |chapter=Kyoto |chapter-url=https://books.google.com/books?id=vWLRxJEU49EC&pg=PA515 |page=515ff}}</ref>
*[[Tokyo City]] (1869–1943)
*[[Tokyo]] (1943–1947)}}
| largest_city = {{plainlist|
*Tokyo City (1868–1943)
*Tokyo (1943–1947)}}
| religion = {{plainlist|
*''[[De jure]]:'' [[Secular state]]
*''[[De facto]]:'' [[State Shinto]] ([[state religion|state ideology]]){{efn|group=nb|Although the Empire of Japan officially had no state religion,<ref>{{cite book|last=Josephson|first=Jason Ānanda|title=The Invention of Religion in Japan|year=2012|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0226412344|page=133}}</ref><ref>{{cite thesis |type=Ph.D. |first=Jolyon Baraka |last=Thomas |title=Japan's Preoccupation with Religious Freedom |publisher=Princeton University |year=2014|page=76|url=http://arks.princeton.edu/ark:/88435/dsp01xp68kg357}}</ref> [[Shinto]] played an important part for the Japanese state. [[Marius Jansen]] states: "The Meiji government had from the first incorporated, and in a sense created, Shinto, and utilized its tales of the divine origin of the ruling house as the core of its ritual addressed to ancestors 'of ages past'. As the Japanese empire grew the affirmation of a divine mission for the Japanese race was emphasized more strongly. Shinto was imposed on colonial lands in Taiwan and Korea, and public funds were utilized to build and maintain new shrines there. Shinto priests were attached to army units as chaplains, and the cult of war dead, enshrined at the [[Yasukuni Jinja]] in Tokyo, took on ever greater proportions as their number grew."{{sfn|Jansen|2002|p=669}}}}}}
| official_languages = [[Japanese language|Japanese]]
| regional_languages = {{plainlist|
*[[Taiwanese Hokkien|Hokkien]]
*[[Taiwanese Mandarin|Mandarin]]
*[[Taiwanese Hakka|Hakka]]
*[[Korean language|Korean]]}}
| government_type = <!--- Don't mention [[theocracy]] or [[divine monarchy]] in this page! --->[[Unitary state|Unitary]] [[absolute monarchy]]<br />(1868–1889){{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}
*under [[Daijō-kan]]{{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}<br />(1868–1885)<br />
[[Unitary state|Unitary]] [[parliamentary]] [[semi-constitutional monarchy]]<br />(1889–1947)<ref name=ndlconstitution>{{cite web | title=Chronological table 5 December 1, 1946 – June 23, 1947 | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |access-date = September 30, 2010}}</ref>
*under a [[Toseiha]] [[military dictatorship]]<br />(1931–1940)
*under a [[Statism in Shōwa Japan|Shōwa Statist]] [[one-party]] [[totalitarian]] [[military dictatorship]]<br />(1940–1945)
*under [[Allied occupation of Japan|military occupation]]<br /> (1945–1947)
| title_leader = [[:en:List of Emperors of Japan#Emperors of Japan|ဧကရာဇ်]]
| leader1 = [[:en:Emperor Meiji|မေးဂျီ ဧကရာဇ်]]
| year_leader1 = ၁၈၆၈-၁၉၁၂
| leader2 = [[Emperor Taishō|Taishō]]
| year_leader2 = 1912–1926
| leader3 = [[Hirohito|Shōwa]]
| year_leader3 = 1926–1947
| title_deputy = [[List of Prime Ministers of Japan#Empire of Japan (1868–1947)|Prime Minister]]
| deputy1 = [[Itō Hirobumi]]
| year_deputy1 = 1885–1888 (first)
| deputy2 = [[Shigeru Yoshida]]
| year_deputy2 = 1946–1947 (last)
| legislature = None ([[rule by decree]]) (1868–1871)<br>[[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1871–1889)<br>[[National Diet#History|Imperial Diet]] (since 1889)
| house1 = [[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1889–1947)
| house2 = [[House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] (from 1890)
| stat_year1 = 1938<ref name=Harrison3>{{cite book|last1=Harrison|first1=Mark|title=The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison|date=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521785037|page=3|url=https://books.google.com/books?id=ZgFu2p5uogwC|access-date=October 2, 2016}}</ref>
| stat_area1 = 1984000<!-- {{Formatnum:{{#expr:(382+1602)*1000}}}} -->
| stat_year2 = 1920
| stat_year3 = 1940
| stat_pop2 = 77,700,000<sup>a</sup>
| stat_pop3 = 105,200,000<sup>b</sup>
| currency = {{plainlist|
*[[Japanese yen]]
*[[Korean yen]]
*[[Taiwanese yen]]
*[[Japanese military currency (disambiguation)|Japanese military currency]]}}
| footnote_a = 56.0 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR>{{Cite journal|last1=Taeuber|first1=Irene B.|last2=Beal|first2=Edwin G.|jstor=1025496|title=The Demographic Heritage of the Japanese Empire|journal=[[Annals of the American Academy of Political and Social Science]]|publisher=[[Sage Publications]]|volume=237|page=65|date=January 1945|doi=10.1177/000271624523700108|s2cid=144547927}}</ref>
| footnote_b = 73.1 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR/>
| stat_area4 = 7400000
| stat_year4 = 1942
| ref_area4 = <ref>{{Cite journal|last=Conrad|first=Sebastian|date=2014|title=The Dialectics of Remembrance: Memories of Empire in Cold War Japan|url=https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|url-status=live|journal=[[Comparative Studies in Society and History]]|volume=56|issue=1|pages=8|doi=10.1017/S0010417513000601|issn=0010-4175|jstor=43908281|s2cid=146284542|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708000924/https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|archive-date=2020-07-08|access-date=2020-07-07|quote=In 1942, at the moment of its greatest extension, the empire encompassed territories spanning over 7,400,000 square kilometers.}}</ref>
}}
{{History of Japan |topics |image=Tokyo Industrial Exhibition.JPG |caption=Tokyo Industrial Exhibition, 1907}}
{{Infobox Chinese
| title = Japanese Empire
| kanji = {{lang|ja|大日本帝国}}
| kyujitai = {{lang|ja|大日本帝國}}
| katakana = ダイニッポンテイコク<br>ダイニホンテイコク
| hiragana = だいにっぽんていこく<br>だいにほんていこく
| l = Eastern Capital
| revhep = Dai Nippon Teikoku<br>Dai Nihon Teikoku
| c =
| t =
| s =
| p =
| j =
| mi =
| ci =
| altname =
}}
<references />
h0bd7n63egu6ubpfn1gpk1tlh8m4g98
753377
753323
2022-08-05T08:54:05Z
Chan Sung-Min
102525
[[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]] စာမျက်နှာကို [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]] သို့ Chan Sung-Minက ရွှေ့ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| native_name = {{ubl|{{native name|ja|大日本帝國|italics=off|paren=omit}}|''ဒါအိနိပိုန်ကိုကု'' or ''ဒါအိနိဟိုန်ကိုကု''}}
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ
| era = {{nowrap|[[Meiji period|Meiji]]{{*}}[[Taishō period|Taishō]]{{*}}[[Shōwa period|Shōwa]]}}
| life_span = ၁၈၆၈–၁၉၄၇
| year_start = ၁၈၆၈<ref>"One can date the "restoration" of imperial rule from the edict of January 3, 1868." Jansen, p. 334.</ref>
| year_end = ၁၉၄၇<ref name=ndlconstitution/>
| date_start = 3 January
| date_end = 3 May
| event_start = [[Meiji Restoration]]
| event_end = [[Constitution of Japan|Reconstituted]]
| event1 = [[Meiji Constitution]]
| date_event1 = 11 February 1889
| event2 = [[First Sino-Japanese War]]
| date_event2 = 25 July 1894
| event3 = [[Russo-Japanese War]]
| date_event3 = 8 February 1904
| event4 = [[World War I]]
| date_event4 = 23 August 1914
| event5 = [[Mukden Incident]]
| date_event5 = 18 September 1931
| event6 = {{nowrap|[[Second Sino-Japanese War]]}}
| date_event6 = 7 July 1937
| event7 = [[Imperial Rule Assistance Association|Founding of the IRAA]]
| date_event7 = 12 October 1940
| event8 = [[World War II]]
| date_event8 = 7 December 1941
| event9 = [[Surrender of Japan]]
| date_event9 = 2 September 1945
| image_flag = Flag of Japan (1870–1999).svg
| p2 = Republic of Ezo
| flag_p2 = Seal_of_Ezo.svg
| flag_type_article = Flag of Japan
| image_coat = Imperial Seal of Japan.svg
| symbol_type = စည်းတံဆိပ်တော်
| symbol_type_article = Imperial Seal of Japan
| p1 = Tokugawa shogunate
| flag_p1 = Flag of the Tokugawa Shogunate.svg
| s1 = Occupation of Japan{{!}}Occupied Japan
| flag_s1 = Flag of Allied Occupied Japan.svg
| border_s1 = no
| image_map = Japanese Empire (orthographic projection).svg
| image_map_caption = The Empire of Japan at its peak in 1942:
{{plainlist | style = padding-center: 0.6em; text-align: center; |
* {{Legend|#145A37|[[Japan]]}}
* {{Legend|#148237|Colonies ([[Korea under Japanese rule|Korea]], [[Taiwan under Japanese rule|Taiwan]], [[Karafuto Prefecture|Karafuto]]) / [[South Seas Mandate|Mandates]]}}
* {{Legend|#5FAF5F|[[Puppet state#Imperial Japan|Puppet states]] / [[Protectorate#Japan's protectorates|Protectorates]] / [[List of territories occupied by Imperial Japan|Occupied territories]]}}
}}
| national_anthem = <br />(၁၈၆၉–၁၉၄၅)<br />{{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">"His Imperial Majesty's Reign"<ref>{{cite web|title=Explore Japan National Flag and National Anthem|url=http://web-japan.org/kidsweb/explore/national/index.html|accessdate=January 29, 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=National Symbols|url=http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|accessdate=January 29, 2017|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170202040038/http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|archivedate=February 2, 2017|df=mdy-all}}</ref>{{efn|Modified version used in 1880–1945.|group=nb}}<br /><center>[[File:Kimi ga Yo 1930.ogg|noicon|center]]</center></div>
| national_motto = {{plainlist|
*[[:en:Meiji era|၁၈၆၈-၁၉၄၇]]:<br />{{lang-ja|五箇条の御誓文}}<br />''Gokajō no Goseimon''<br />(''[[:en:Charter Oath|ချာကာ အုသ်]]'' or ''The Oath in Five Articles'')}}
| capital = {{plainlist|
*[[Kyoto]] (1868–1869)<ref>{{Cite book |publisher = Routledge |isbn = 9781884964046 |title = International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania |date = 1996 |editor=Schellinger and Salkin |location=UK |chapter=Kyoto |chapter-url=https://books.google.com/books?id=vWLRxJEU49EC&pg=PA515 |page=515ff}}</ref>
*[[Tokyo City]] (1869–1943)
*[[Tokyo]] (1943–1947)}}
| largest_city = {{plainlist|
*Tokyo City (1868–1943)
*Tokyo (1943–1947)}}
| religion = {{plainlist|
*''[[De jure]]:'' [[Secular state]]
*''[[De facto]]:'' [[State Shinto]] ([[state religion|state ideology]]){{efn|group=nb|Although the Empire of Japan officially had no state religion,<ref>{{cite book|last=Josephson|first=Jason Ānanda|title=The Invention of Religion in Japan|year=2012|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0226412344|page=133}}</ref><ref>{{cite thesis |type=Ph.D. |first=Jolyon Baraka |last=Thomas |title=Japan's Preoccupation with Religious Freedom |publisher=Princeton University |year=2014|page=76|url=http://arks.princeton.edu/ark:/88435/dsp01xp68kg357}}</ref> [[Shinto]] played an important part for the Japanese state. [[Marius Jansen]] states: "The Meiji government had from the first incorporated, and in a sense created, Shinto, and utilized its tales of the divine origin of the ruling house as the core of its ritual addressed to ancestors 'of ages past'. As the Japanese empire grew the affirmation of a divine mission for the Japanese race was emphasized more strongly. Shinto was imposed on colonial lands in Taiwan and Korea, and public funds were utilized to build and maintain new shrines there. Shinto priests were attached to army units as chaplains, and the cult of war dead, enshrined at the [[Yasukuni Jinja]] in Tokyo, took on ever greater proportions as their number grew."{{sfn|Jansen|2002|p=669}}}}}}
| official_languages = [[Japanese language|Japanese]]
| regional_languages = {{plainlist|
*[[Taiwanese Hokkien|Hokkien]]
*[[Taiwanese Mandarin|Mandarin]]
*[[Taiwanese Hakka|Hakka]]
*[[Korean language|Korean]]}}
| government_type = <!--- Don't mention [[theocracy]] or [[divine monarchy]] in this page! --->[[Unitary state|Unitary]] [[absolute monarchy]]<br />(1868–1889){{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}
*under [[Daijō-kan]]{{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}<br />(1868–1885)<br />
[[Unitary state|Unitary]] [[parliamentary]] [[semi-constitutional monarchy]]<br />(1889–1947)<ref name=ndlconstitution>{{cite web | title=Chronological table 5 December 1, 1946 – June 23, 1947 | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |access-date = September 30, 2010}}</ref>
*under a [[Toseiha]] [[military dictatorship]]<br />(1931–1940)
*under a [[Statism in Shōwa Japan|Shōwa Statist]] [[one-party]] [[totalitarian]] [[military dictatorship]]<br />(1940–1945)
*under [[Allied occupation of Japan|military occupation]]<br /> (1945–1947)
| title_leader = [[:en:List of Emperors of Japan#Emperors of Japan|ဧကရာဇ်]]
| leader1 = [[:en:Emperor Meiji|မေးဂျီ ဧကရာဇ်]]
| year_leader1 = ၁၈၆၈-၁၉၁၂
| leader2 = [[Emperor Taishō|Taishō]]
| year_leader2 = 1912–1926
| leader3 = [[Hirohito|Shōwa]]
| year_leader3 = 1926–1947
| title_deputy = [[List of Prime Ministers of Japan#Empire of Japan (1868–1947)|Prime Minister]]
| deputy1 = [[Itō Hirobumi]]
| year_deputy1 = 1885–1888 (first)
| deputy2 = [[Shigeru Yoshida]]
| year_deputy2 = 1946–1947 (last)
| legislature = None ([[rule by decree]]) (1868–1871)<br>[[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1871–1889)<br>[[National Diet#History|Imperial Diet]] (since 1889)
| house1 = [[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1889–1947)
| house2 = [[House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] (from 1890)
| stat_year1 = 1938<ref name=Harrison3>{{cite book|last1=Harrison|first1=Mark|title=The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison|date=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521785037|page=3|url=https://books.google.com/books?id=ZgFu2p5uogwC|access-date=October 2, 2016}}</ref>
| stat_area1 = 1984000<!-- {{Formatnum:{{#expr:(382+1602)*1000}}}} -->
| stat_year2 = 1920
| stat_year3 = 1940
| stat_pop2 = 77,700,000<sup>a</sup>
| stat_pop3 = 105,200,000<sup>b</sup>
| currency = {{plainlist|
*[[Japanese yen]]
*[[Korean yen]]
*[[Taiwanese yen]]
*[[Japanese military currency (disambiguation)|Japanese military currency]]}}
| footnote_a = 56.0 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR>{{Cite journal|last1=Taeuber|first1=Irene B.|last2=Beal|first2=Edwin G.|jstor=1025496|title=The Demographic Heritage of the Japanese Empire|journal=[[Annals of the American Academy of Political and Social Science]]|publisher=[[Sage Publications]]|volume=237|page=65|date=January 1945|doi=10.1177/000271624523700108|s2cid=144547927}}</ref>
| footnote_b = 73.1 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR/>
| stat_area4 = 7400000
| stat_year4 = 1942
| ref_area4 = <ref>{{Cite journal|last=Conrad|first=Sebastian|date=2014|title=The Dialectics of Remembrance: Memories of Empire in Cold War Japan|url=https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|url-status=live|journal=[[Comparative Studies in Society and History]]|volume=56|issue=1|pages=8|doi=10.1017/S0010417513000601|issn=0010-4175|jstor=43908281|s2cid=146284542|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708000924/https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|archive-date=2020-07-08|access-date=2020-07-07|quote=In 1942, at the moment of its greatest extension, the empire encompassed territories spanning over 7,400,000 square kilometers.}}</ref>
}}
{{History of Japan |topics |image=Tokyo Industrial Exhibition.JPG |caption=Tokyo Industrial Exhibition, 1907}}
{{Infobox Chinese
| title = Japanese Empire
| kanji = {{lang|ja|大日本帝国}}
| kyujitai = {{lang|ja|大日本帝國}}
| katakana = ダイニッポンテイコク<br>ダイニホンテイコク
| hiragana = だいにっぽんていこく<br>だいにほんていこく
| l = Eastern Capital
| revhep = Dai Nippon Teikoku<br>Dai Nihon Teikoku
| c =
| t =
| s =
| p =
| j =
| mi =
| ci =
| altname =
}}
<references />
h0bd7n63egu6ubpfn1gpk1tlh8m4g98
753379
753377
2022-08-05T08:54:58Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| native_name = {{ubl|{{native name|ja|大日本帝國|italics=off|paren=omit}}|''ဒါအိနိပိုန်ကိုကု'' or ''ဒါအိနိဟိုန်ကိုကု''}}
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| era = {{nowrap|[[Meiji period|Meiji]]{{*}}[[Taishō period|Taishō]]{{*}}[[Shōwa period|Shōwa]]}}
| life_span = ၁၈၆၈–၁၉၄၇
| year_start = ၁၈၆၈<ref>"One can date the "restoration" of imperial rule from the edict of January 3, 1868." Jansen, p. 334.</ref>
| year_end = ၁၉၄၇<ref name=ndlconstitution/>
| date_start = 3 January
| date_end = 3 May
| event_start = [[Meiji Restoration]]
| event_end = [[Constitution of Japan|Reconstituted]]
| event1 = [[Meiji Constitution]]
| date_event1 = 11 February 1889
| event2 = [[First Sino-Japanese War]]
| date_event2 = 25 July 1894
| event3 = [[Russo-Japanese War]]
| date_event3 = 8 February 1904
| event4 = [[World War I]]
| date_event4 = 23 August 1914
| event5 = [[Mukden Incident]]
| date_event5 = 18 September 1931
| event6 = {{nowrap|[[Second Sino-Japanese War]]}}
| date_event6 = 7 July 1937
| event7 = [[Imperial Rule Assistance Association|Founding of the IRAA]]
| date_event7 = 12 October 1940
| event8 = [[World War II]]
| date_event8 = 7 December 1941
| event9 = [[Surrender of Japan]]
| date_event9 = 2 September 1945
| image_flag = Flag of Japan (1870–1999).svg
| p2 = Republic of Ezo
| flag_p2 = Seal_of_Ezo.svg
| flag_type_article = Flag of Japan
| image_coat = Imperial Seal of Japan.svg
| symbol_type = စည်းတံဆိပ်တော်
| symbol_type_article = Imperial Seal of Japan
| p1 = Tokugawa shogunate
| flag_p1 = Flag of the Tokugawa Shogunate.svg
| s1 = Occupation of Japan{{!}}Occupied Japan
| flag_s1 = Flag of Allied Occupied Japan.svg
| border_s1 = no
| image_map = Japanese Empire (orthographic projection).svg
| image_map_caption = The Empire of Japan at its peak in 1942:
{{plainlist | style = padding-center: 0.6em; text-align: center; |
* {{Legend|#145A37|[[Japan]]}}
* {{Legend|#148237|Colonies ([[Korea under Japanese rule|Korea]], [[Taiwan under Japanese rule|Taiwan]], [[Karafuto Prefecture|Karafuto]]) / [[South Seas Mandate|Mandates]]}}
* {{Legend|#5FAF5F|[[Puppet state#Imperial Japan|Puppet states]] / [[Protectorate#Japan's protectorates|Protectorates]] / [[List of territories occupied by Imperial Japan|Occupied territories]]}}
}}
| national_anthem = <br />(၁၈၆၉–၁၉၄၅)<br />{{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">"His Imperial Majesty's Reign"<ref>{{cite web|title=Explore Japan National Flag and National Anthem|url=http://web-japan.org/kidsweb/explore/national/index.html|accessdate=January 29, 2017}}</ref><ref>{{cite web|title=National Symbols|url=http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|accessdate=January 29, 2017|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170202040038/http://www.japan-guide.com/e/e2270.html|archivedate=February 2, 2017|df=mdy-all}}</ref>{{efn|Modified version used in 1880–1945.|group=nb}}<br /><center>[[File:Kimi ga Yo 1930.ogg|noicon|center]]</center></div>
| national_motto = {{plainlist|
*[[:en:Meiji era|၁၈၆၈-၁၉၄၇]]:<br />{{lang-ja|五箇条の御誓文}}<br />''Gokajō no Goseimon''<br />(''[[:en:Charter Oath|ချာကာ အုသ်]]'' or ''The Oath in Five Articles'')}}
| capital = {{plainlist|
*[[Kyoto]] (1868–1869)<ref>{{Cite book |publisher = Routledge |isbn = 9781884964046 |title = International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania |date = 1996 |editor=Schellinger and Salkin |location=UK |chapter=Kyoto |chapter-url=https://books.google.com/books?id=vWLRxJEU49EC&pg=PA515 |page=515ff}}</ref>
*[[Tokyo City]] (1869–1943)
*[[Tokyo]] (1943–1947)}}
| largest_city = {{plainlist|
*Tokyo City (1868–1943)
*Tokyo (1943–1947)}}
| religion = {{plainlist|
*''[[De jure]]:'' [[Secular state]]
*''[[De facto]]:'' [[State Shinto]] ([[state religion|state ideology]]){{efn|group=nb|Although the Empire of Japan officially had no state religion,<ref>{{cite book|last=Josephson|first=Jason Ānanda|title=The Invention of Religion in Japan|year=2012|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0226412344|page=133}}</ref><ref>{{cite thesis |type=Ph.D. |first=Jolyon Baraka |last=Thomas |title=Japan's Preoccupation with Religious Freedom |publisher=Princeton University |year=2014|page=76|url=http://arks.princeton.edu/ark:/88435/dsp01xp68kg357}}</ref> [[Shinto]] played an important part for the Japanese state. [[Marius Jansen]] states: "The Meiji government had from the first incorporated, and in a sense created, Shinto, and utilized its tales of the divine origin of the ruling house as the core of its ritual addressed to ancestors 'of ages past'. As the Japanese empire grew the affirmation of a divine mission for the Japanese race was emphasized more strongly. Shinto was imposed on colonial lands in Taiwan and Korea, and public funds were utilized to build and maintain new shrines there. Shinto priests were attached to army units as chaplains, and the cult of war dead, enshrined at the [[Yasukuni Jinja]] in Tokyo, took on ever greater proportions as their number grew."{{sfn|Jansen|2002|p=669}}}}}}
| official_languages = [[Japanese language|Japanese]]
| regional_languages = {{plainlist|
*[[Taiwanese Hokkien|Hokkien]]
*[[Taiwanese Mandarin|Mandarin]]
*[[Taiwanese Hakka|Hakka]]
*[[Korean language|Korean]]}}
| government_type = <!--- Don't mention [[theocracy]] or [[divine monarchy]] in this page! --->[[Unitary state|Unitary]] [[absolute monarchy]]<br />(1868–1889){{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}
*under [[Daijō-kan]]{{sfn|Hunter|1984|pp=31–32}}<br />(1868–1885)<br />
[[Unitary state|Unitary]] [[parliamentary]] [[semi-constitutional monarchy]]<br />(1889–1947)<ref name=ndlconstitution>{{cite web | title=Chronological table 5 December 1, 1946 – June 23, 1947 | publisher = [[National Diet Library]] | url = http://www.ndl.go.jp/constitution/e/etc/history05.html |access-date = September 30, 2010}}</ref>
*under a [[Toseiha]] [[military dictatorship]]<br />(1931–1940)
*under a [[Statism in Shōwa Japan|Shōwa Statist]] [[one-party]] [[totalitarian]] [[military dictatorship]]<br />(1940–1945)
*under [[Allied occupation of Japan|military occupation]]<br /> (1945–1947)
| title_leader = [[:en:List of Emperors of Japan#Emperors of Japan|ဧကရာဇ်]]
| leader1 = [[:en:Emperor Meiji|မေးဂျီ ဧကရာဇ်]]
| year_leader1 = ၁၈၆၈-၁၉၁၂
| leader2 = [[Emperor Taishō|Taishō]]
| year_leader2 = 1912–1926
| leader3 = [[Hirohito|Shōwa]]
| year_leader3 = 1926–1947
| title_deputy = [[List of Prime Ministers of Japan#Empire of Japan (1868–1947)|Prime Minister]]
| deputy1 = [[Itō Hirobumi]]
| year_deputy1 = 1885–1888 (first)
| deputy2 = [[Shigeru Yoshida]]
| year_deputy2 = 1946–1947 (last)
| legislature = None ([[rule by decree]]) (1868–1871)<br>[[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1871–1889)<br>[[National Diet#History|Imperial Diet]] (since 1889)
| house1 = [[House of Peers (Japan)|House of Peers]] (1889–1947)
| house2 = [[House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] (from 1890)
| stat_year1 = 1938<ref name=Harrison3>{{cite book|last1=Harrison|first1=Mark|title=The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison|date=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521785037|page=3|url=https://books.google.com/books?id=ZgFu2p5uogwC|access-date=October 2, 2016}}</ref>
| stat_area1 = 1984000<!-- {{Formatnum:{{#expr:(382+1602)*1000}}}} -->
| stat_year2 = 1920
| stat_year3 = 1940
| stat_pop2 = 77,700,000<sup>a</sup>
| stat_pop3 = 105,200,000<sup>b</sup>
| currency = {{plainlist|
*[[Japanese yen]]
*[[Korean yen]]
*[[Taiwanese yen]]
*[[Japanese military currency (disambiguation)|Japanese military currency]]}}
| footnote_a = 56.0 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR>{{Cite journal|last1=Taeuber|first1=Irene B.|last2=Beal|first2=Edwin G.|jstor=1025496|title=The Demographic Heritage of the Japanese Empire|journal=[[Annals of the American Academy of Political and Social Science]]|publisher=[[Sage Publications]]|volume=237|page=65|date=January 1945|doi=10.1177/000271624523700108|s2cid=144547927}}</ref>
| footnote_b = 73.1 million lived in [[Japanese archipelago|Japan proper]].<ref name=JSTOR/>
| stat_area4 = 7400000
| stat_year4 = 1942
| ref_area4 = <ref>{{Cite journal|last=Conrad|first=Sebastian|date=2014|title=The Dialectics of Remembrance: Memories of Empire in Cold War Japan|url=https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|url-status=live|journal=[[Comparative Studies in Society and History]]|volume=56|issue=1|pages=8|doi=10.1017/S0010417513000601|issn=0010-4175|jstor=43908281|s2cid=146284542|archive-url=https://web.archive.org/web/20200708000924/https://core.ac.uk/download/pdf/199424523.pdf|archive-date=2020-07-08|access-date=2020-07-07|quote=In 1942, at the moment of its greatest extension, the empire encompassed territories spanning over 7,400,000 square kilometers.}}</ref>
}}
{{History of Japan |topics |image=Tokyo Industrial Exhibition.JPG |caption=Tokyo Industrial Exhibition, 1907}}
{{Infobox Chinese
| title = Japanese Empire
| kanji = {{lang|ja|大日本帝国}}
| kyujitai = {{lang|ja|大日本帝國}}
| katakana = ダイニッポンテイコク<br>ダイニホンテイコク
| hiragana = だいにっぽんていこく<br>だいにほんていこく
| l = Eastern Capital
| revhep = Dai Nippon Teikoku<br>Dai Nihon Teikoku
| c =
| t =
| s =
| p =
| j =
| mi =
| ci =
| altname =
}}
<references />
20kdqxm91q8sofzmrhmvhh97kjsfikv
753383
753379
2022-08-05T09:07:41Z
Chan Sung-Min
102525
အကြောင်းအရာ "'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအ..." ဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country}}
pdz13w84a6vhja8mng4y9ihnwwcsbjb
753384
753383
2022-08-05T09:15:14Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
}}
d481k1l8v81vpcf1laip4iu8zakgprf
753385
753384
2022-08-05T09:19:51Z
Ninjastrikers
22896
[[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]] စာမျက်နှာကို [[ဂျပန်အင်ပါယာ]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: Empire of Japan or Japanese Empire simply means ဂျပန်အင်ပါယာ in Burmese
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
}}
d481k1l8v81vpcf1laip4iu8zakgprf
753392
753385
2022-08-05T09:22:07Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပိုန်တေးကိုကု) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပိုန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]}}
5rnunryjjju4apohrkqcaqg798x6832
753394
753392
2022-08-05T09:23:07Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]}}
hrobuqipax2zrkz3o50i2n3ly75j80v
753395
753394
2022-08-05T09:24:24Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ) သို့မဟုတ် '''ဂျပန် အင်ပါယာ'''({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]|life_span=၁၈၆၈–၁၉၄၇|government_type=ဧကရာဇ်|religion=[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]}}
q0jwvqq909591328phmxv6cr0ogadbh
753396
753395
2022-08-05T09:24:56Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် ၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]|life_span=၁၈၆၈–၁၉၄၇|government_type=ဧကရာဇ်|religion=[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]}}
42ta5teof0o3fgkyv7yxxjwrmwudxau
753398
753396
2022-08-05T09:30:12Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာ ဖြစ်ပြီ ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]|life_span=၁၈၆၈–၁၉၄၇|government_type=ဧကရာဇ်|religion=[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]}}
ixs7eornltg1obi0pv9s48rbf773y2w
753399
753398
2022-08-05T09:30:25Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာ ဖြစ်ပြီ ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
{{Infobox former country
| common_name = ဂျပန်အင်ပါယာ
| conventional_long_name = မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
| native_name = 大日本帝国
|flag_p1=Flag of Japan (1870–1999).svg|flag_p2=|capital=[[တိုကျို]]|life_span=၁၈၆၈–၁၉၄၇|government_type=ဧကရာဇ်|religion=[[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]}}
1zfmrqv1t4n3d9dqxhdyigb77z9326v
753400
753399
2022-08-05T09:34:30Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာ ဖြစ်ပြီ ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
fu0h34p4xppwtn2ajtu87zqsp6b5b4q
753401
753400
2022-08-05T09:37:51Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာ ဖြစ်ပြီ ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
[[File:Japanese Empire (orthographic projection).svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေများ]]
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
sm0y1m6ybu59lo2zvmhwbouxp2ukpug
753402
753401
2022-08-05T09:39:21Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာ ဖြစ်ပြီ ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
[[File:Japanese Empire (orthographic projection).svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေများ]]
[[File:Naval ensign of the Empire of Japan.svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာ၏ [[ထွက်နေအလံ]]]]
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
nvcu19d3nini1f0qos5kuypblg10lia
753403
753402
2022-08-05T09:41:22Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေများ၊ အကာအကွယ်ပေးမှုများ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် များနှင့် အခြား နယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
[[File:Japanese Empire (orthographic projection).svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေများ]]
[[File:Naval ensign of the Empire of Japan.svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာ၏ [[ထွက်နေအလံ]]]]
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
dtgvhtntykbtd8wncge52uvn0x382jf
753404
753403
2022-08-05T09:42:47Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
'''ဂျပန်အင်ပါယာ'''({{lang-ja|大日本帝国}};ဒါအိနိပွန်တေးကိုကု; မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ)({{lang-ja|日本帝国}};နိပွန်တေးကိုကု)သည် သမိုင်းဝင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီး ၁၉၄၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းသည်အထိ တည်ရှိခဲ့သော ကြီးမားသော အင်ပါယာဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် နောက်ဆက်တွဲ ခေတ်မီ ဂျပန်နိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျပန်ကျွန်းစုနှင့် ကိုလိုနီနယ်မြေ အများအပြားဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။
[[File:Japanese Empire (orthographic projection).svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာမှ ပိုင်ဆိုင်သည့် နယ်မြေများ]]
[[File:Naval ensign of the Empire of Japan.svg|thumb|ဂျပန်အင်ပါယာ၏ [[ထွက်နေအလံ]]]]
၁၈၆၈ ခုနှစ်၌ မေဂျီပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၂ရက် ဂျပန်အင်ပါယာသည် လက်နက်ချရေး စာတမ်းကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဂျပန်အင်ပါယာကို မဟာမိတ်တပ်များက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး အင်ပါယာကို သမိုင်းကြောင်းအရ တရားဝင် ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။
mmx5vmyio6x0j6t8wxb8qlm69vigvnc
ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလံများ
14
230380
753319
2022-08-05T03:17:49Z
Ninjastrikers
22896
"[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားသင်္ကေတများ|အလံ]] [[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံအလိုက် အလံများ]] [[ကဏ္ဍ:ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု|အလံ]]" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားသင်္ကေတများ|အလံ]]
[[ကဏ္ဍ:နိုင်ငံအလိုက် အလံများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု|အလံ]]
4vrur1y38au3jkt9hjobq22jg3ofn12
အသုံးပြုသူ:Aungminkhant180799
2
230381
753321
2022-08-05T03:39:27Z
Aungminkhant180799
104502
"Aungminkhant180799 သည် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်၊အဆိုတော်၊စာရေးဆရာ၊နိုင်ငံရေးသမား၊ထင်ပေါ်ေကျာ်ကြား သူတစ်ဦး မဟုတ်ပါ။စစ်မှန်ေသာ သာမန် အသု..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
Aungminkhant180799 သည် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်၊အဆိုတော်၊စာရေးဆရာ၊နိုင်ငံရေးသမား၊ထင်ပေါ်ေကျာ်ကြား သူတစ်ဦး မဟုတ်ပါ။စစ်မှန်ေသာ သာမန် အသုံးပြုသူတစ်ဦး သာ ဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ကို ၁၈ ရက် ၇လ ၁၉၉၉ တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့ပြီး ဗမာလူမျိုး ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ တစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ၏ ဆိုရှယ် မီဒီယာ အကောင့်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
www.facebook.com/amk.180799
www instagram.com/aungminkhant180799
www.twitter.com/Aungmin180799
1g2847qrmvrt1a7cn2lm4jbz0l6d1xm
753340
753321
2022-08-05T04:33:32Z
Aungminkhant180799
104502
တရားဝင်အသုံးပြုသော ဟူသောစာသား ဖြည့်စွက်
wikitext
text/x-wiki
Aungminkhant180799 သည် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်၊အဆိုတော်၊စာရေးဆရာ၊နိုင်ငံရေးသမား၊ထင်ပေါ်ေကျာ်ကြား သူတစ်ဦး မဟုတ်ပါ။စစ်မှန်ေသာ သာမန် အသုံးပြုသူတစ်ဦး သာ ဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ကို ၁၈ ရက် ၇လ ၁၉၉၉ တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့ပြီး ဗမာလူမျိုး ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ တစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ၏ တရားဝင် အသံုးပြုေသာ ဆိုရှယ် မီဒီယာ အကောင့်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
www.facebook.com/amk.180799
www instagram.com/aungminkhant180799
www.twitter.com/Aungmin180799
6fdid9pcctu0ytg4d2qy3ra30m5bfms
753341
753340
2022-08-05T04:34:03Z
Aungminkhant180799
104502
Dot . ဖြည့်စွက်
wikitext
text/x-wiki
Aungminkhant180799 သည် ရုပ်ရှင်သရုပ်ဆောင်၊အဆိုတော်၊စာရေးဆရာ၊နိုင်ငံရေးသမား၊ထင်ပေါ်ေကျာ်ကြား သူတစ်ဦး မဟုတ်ပါ။စစ်မှန်ေသာ သာမန် အသုံးပြုသူတစ်ဦး သာ ဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ကို ၁၈ ရက် ၇လ ၁၉၉၉ တွင် ရန်ကုန်မြို့၌ ဖွားမြင်ခဲ့ပြီး ဗမာလူမျိုး ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ တစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။ကျွန်ုပ် ၏ တရားဝင် အသံုးပြုေသာ ဆိုရှယ် မီဒီယာ အကောင့်များမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
www.facebook.com/amk.180799
www.instagram.com/aungminkhant180799
www.twitter.com/Aungmin180799
iaojajy8bcvonpbq5we6r4s4hnmp5l3
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aungminkhant180799
3
230382
753324
2022-08-05T04:00:34Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Aungminkhant180799 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
ic091zlpdt061ciky0fbitylvcgs505
753327
753324
2022-08-05T04:04:39Z
Aungminkhant180799
104502
/* သာမန် အသုံးပြုခြင်း */ အပိုင်းသစ်
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Aungminkhant180799 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
== သာမန် အသုံးပြုခြင်း ==
ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်သော
ပတ်ဝန်းကျင်ကို အမိမြန်မာပြည်မှာ ရှိစေချင်တယ်။ [[အသုံးပြုသူ:Aungminkhant180799|Aungminkhant180799]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aungminkhant180799|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၄၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
0jfev3y5of8weg55mxssm4ci01r0vun
753331
753327
2022-08-05T04:11:17Z
Ninjastrikers
22896
/* ဩဂုတ် ၂၀၂၂ */ အပိုင်းသစ်
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Aungminkhant180799 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
== သာမန် အသုံးပြုခြင်း ==
ပိုမိုတိုးတက်ကောင်းမွန်သော
ပတ်ဝန်းကျင်ကို အမိမြန်မာပြည်မှာ ရှိစေချင်တယ်။ [[အသုံးပြုသူ:Aungminkhant180799|Aungminkhant180799]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Aungminkhant180799|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၄၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
== ဩဂုတ် ၂၀၂၂ ==
[[File:Information.svg|25px|alt=Information icon]] ဝီကီပီးဒီးယားမှ ကြိုဆိုပါတယ်။ မကြာမီက သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာ ဟာ စာမျက်နှာသစ်များအတွက် ဝီကီပီးဒီးယားရဲ့ [[WP:LOP|လမ်းညွှန်ချက်]]အချို့နဲ့ ကိုက်ညီမှုမရှိတဲ့အတွက် (မဖယ်ရှားရသေးပါက) မကြာမီအတွင်း [[WP:DP|ဖယ်ရှားခြင်း]] ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ စမ်းသပ်မှုများကို [[Wikipedia:Sandbox|sandbox]] မှာ ပြုလုပ်ပေးပါ။ ဆောင်းပါးများ ဖန်တီးခြင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ နောက်ထပ် အချက်အလက်များအတွက် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံး ဆောင်းပါး]]ကို ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ တည်းဖြတ်ရေးသားခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လေ့လာနိုင်ဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ [[Wikipedia:Introduction|မိတ်ဆက် စာမျက်နှာ]]ကိုလည်း ဖတ်ရှုပေးပါ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။<!-- Template:uw-create1 --> [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] <sup><span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span></sup> ၀၄:၁၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
aw2odag567uwn8nuv3zr9aht3cltqsr
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:AzlisJalil
3
230383
753325
2022-08-05T04:00:44Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် AzlisJalil ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
js15csvv9b3gj17fzwazr8alku8f6qs
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Myo Myint Kyaw 275
3
230384
753326
2022-08-05T04:00:54Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Myo Myint Kyaw 275 ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၀၀၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
mohk5phwyovevh32ei6dpbse00m7fqe
ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ
4
230387
753335
2022-08-05T04:29:28Z
Ninjastrikers
22896
"<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
qe9ps23g54x7xf7gt10otetk10aimep
753338
753335
2022-08-05T04:31:40Z
Ninjastrikers
22896
[[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ +[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]၊ +[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
1zhtfbdky8o5n2lbuabdpqlhyiuwte0
753339
753338
2022-08-05T04:31:54Z
Ninjastrikers
22896
"[[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ]]" ကို ကာကွယ်ခဲ့သည် ([ပြင်ဆင်ရန်=အလိုအလျောက် အတည်ပြုထားသော အသုံးပြုသူများကိုသာ ခွင့်ပြုသည်] (အနန္တ) [ရွှေ့ရန်=အလိုအလျောက် အတည်ပြုထားသော အသုံးပြုသူများကိုသာ ခွင့်ပြုသည်] (အနန္တ))
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
1zhtfbdky8o5n2lbuabdpqlhyiuwte0
753348
753339
2022-08-05T04:57:47Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
All Wikipedia pages are created by accessing a page title that ''does not yet exist'', usually by clicking on a [[Proposed Title|red-colored link]] (which denotes non-existence, as opposed to a [[Help:Link color|blue link]] which, with some exceptions, indicates the linked page exists). Creation is simple: upon clicking a [[WP:RED|red link]], you will be transported to a blank page. Once there, enter any text and then click the {{button|Publish changes}} button. That's it; the page should have been created.
Many pages are created after a user sees an ''existing'' red link on a page, and then follows these steps. The methods explored below describe how to access a non-existent page when a red link is not already presented to you, in order for you to follow these steps to creation.
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
Often you will want to have easy continuing access to a page you create. One way is to save a link at your [[Wikipedia:User pages#Terminology and page locations|user page]], or sometimes, on your [[Wikipedia:User pages#Terminology and page locations|user talk page]]. Once you save a red link there, and create the page, the link will turn blue and will be accessible anytime you visit it.
#Go to your user or user talk page (both permanently linked at the top of any Wikipedia page);
#Surround the page title you want to create in doubled brackets, e.g., <tt><nowiki>[[Proposed Title]]</nowiki></tt>;
#Click the {{button|Publish changes}} button;
#Click on the red link revealed.
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
If you click edit on any existing page or page section and then change the title of the page shown in the [[URL]] of your browser's address bar to the name of a non-existent page, and then hit return/enter, the resulting page shown will be the same as if you clicked on a red link, allowing you to create a page by the title entered. For example, were you to click edit at the top of this page, you would see this URL in your browser's address bar:
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|Wikipedia:How_to_create_a_page}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
To make a page called "Proposed Title" using it, you would change it to:
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|Proposed Title}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
c0fucmmfr5qrnyt7u41i6xlz6jj5e4t
753350
753348
2022-08-05T05:07:41Z
Ninjastrikers
22896
/* နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း */
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
All Wikipedia pages are created by accessing a page title that ''does not yet exist'', usually by clicking on a [[Proposed Title|red-colored link]] (which denotes non-existence, as opposed to a [[Help:Link color|blue link]] which, with some exceptions, indicates the linked page exists). Creation is simple: upon clicking a [[WP:RED|red link]], you will be transported to a blank page. Once there, enter any text and then click the {{button|Publish changes}} button. That's it; the page should have been created.
Many pages are created after a user sees an ''existing'' red link on a page, and then follows these steps. The methods explored below describe how to access a non-existent page when a red link is not already presented to you, in order for you to follow these steps to creation.
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
Often you will want to have easy continuing access to a page you create. One way is to save a link at your [[Wikipedia:User pages#Terminology and page locations|user page]], or sometimes, on your [[Wikipedia:User pages#Terminology and page locations|user talk page]]. Once you save a red link there, and create the page, the link will turn blue and will be accessible anytime you visit it.
#Go to your user or user talk page (both permanently linked at the top of any Wikipedia page);
#Surround the page title you want to create in doubled brackets, e.g., <tt><nowiki>[[Proposed Title]]</nowiki></tt>;
#Click the {{button|Publish changes}} button;
#Click on the red link revealed.
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
"အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
fnno2a7s0dbgieqbhpf6dydg7ucu2aw
753405
753350
2022-08-05T09:52:42Z
Ninjastrikers
22896
/* စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ */
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။
စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
#သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်)
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
"အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
9aym9ytbt5gzrw1a84febm2kjvvw1ei
753406
753405
2022-08-05T09:54:32Z
Ninjastrikers
22896
/* နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း */
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။
စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
#သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်)
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
"အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ==
{{Namespaces}}
===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ===
Only encyclopedia articles are created without a [[WP:Namespace|namespace]] prefix. All pages outside of the [[Wikipedia:What is an article?|article mainspace]] are prefixed by the namespace followed by a colon before the title, e.g., your user page's title starts with the prefix '''<tt>User:</tt>''' The various namespaces are shown in the table to the right.
The red links one would thus create for any page that is not an encyclopedia article must start with the namespace prefix. For example, to create a proposed article in the Draft namespace, it would be created via a red link to <tt><nowiki>[[Draft:Proposed Title]]</nowiki></tt>.
===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
One exception to the instructions above regarding saving or previewing a red link is that links to pages in the [[Wikipedia:Categorization|Category]] namespace will not work unless a colon is also placed ''before'' the namespace prefix (missing this step will result in the page being placed into the category you typed). For example, if one wanted to create a category for "Canadian lute players", the red link would be invoked by previewing or saving the code: <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''Category:Canadian lute players<nowiki>]]</nowiki></tt>.
===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
The file namespace is another exception in that media files are not created directly by any of the methods discussed above. Rather, media files are ''uploaded'', which is done through a separate and dedicated interface, accessed by clicking on "Upload file" from the tool menu on the left of a page. (Please note that media files that are in the [[public domain]] or which bear a free copyright license [[WP:COMPLIC|compatible]] with the free licenses borne by Wikipedia's content should generally be uploaded to the [[Commons:|Wikimedia Commons]] rather than to Wikipedia, so that all Wikimedia projects have access to the media file.)
===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ===
There are four namespaces that are restricted from creation except by [[Wikipedia:Administrators|administrators]] and certain other users with [[Wikipedia:User access levels|higher access levels]]: ''Special'' pages, ''MediaWiki'' pages, ''Module'' pages and ''Education Program'' pages. However, any user may create talk pages of these namespaces, except for those in the Special namespace, which [[Help:Special page#Modifying special pages|do not have direct talk pages at all]].
----
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
7638f2raukpi5go9gvs8ch247ngrobs
753409
753406
2022-08-05T10:09:33Z
Ninjastrikers
22896
/* ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ */
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။
စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
#သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်)
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
"အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ==
{{Namespaces}}
===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ===
Only encyclopedia articles are created without a [[WP:Namespace|namespace]] prefix. All pages outside of the [[Wikipedia:What is an article?|article mainspace]] are prefixed by the namespace followed by a colon before the title, e.g., your user page's title starts with the prefix '''<tt>User:</tt>''' The various namespaces are shown in the table to the right.
The red links one would thus create for any page that is not an encyclopedia article must start with the namespace prefix. For example, to create a proposed article in the Draft namespace, it would be created via a red link to <tt><nowiki>[[Draft:Proposed Title]]</nowiki></tt>.
===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
One exception to the instructions above regarding saving or previewing a red link is that links to pages in the [[Wikipedia:Categorization|Category]] namespace will not work unless a colon is also placed ''before'' the namespace prefix (missing this step will result in the page being placed into the category you typed). For example, if one wanted to create a category for "Canadian lute players", the red link would be invoked by previewing or saving the code: <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''Category:Canadian lute players<nowiki>]]</nowiki></tt>.
===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
The file namespace is another exception in that media files are not created directly by any of the methods discussed above. Rather, media files are ''uploaded'', which is done through a separate and dedicated interface, accessed by clicking on "Upload file" from the tool menu on the left of a page. (Please note that media files that are in the [[public domain]] or which bear a free copyright license [[WP:COMPLIC|compatible]] with the free licenses borne by Wikipedia's content should generally be uploaded to the [[Commons:|Wikimedia Commons]] rather than to Wikipedia, so that all Wikimedia projects have access to the media file.)
===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ===
[[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲသူများ|စီမံခန့်ခွဲသူများ]]နှင့် [[WP:RIGHTS|အဆင့်မြင့် အသုံးပြုမှု အဆင့်]]ရှိသော သီးခြားအသုံးပြုသူများကသာ ဖန်တီးနိုင်သည့် ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်း သုံးခု ရှိပြီး ယင်းတို့မှာ: ''အထူး'' စာမျက်နှာများ၊ ''မီဒီယာဝီကီ'' စာမျက်နှာများနှင့် ''မော်ဂျူး'' စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မည်သည့် အသုံးပြုသူမဆို [[H:SP#Modifying special pages|တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ လုံးဝမရှိသော]] အထူး စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းမှလွဲ၍ အဆိုပါ အမည်ညွှန်းများ၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။
----
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
lzmnj4l315hhevp5dunfm8gayei6emx
753410
753409
2022-08-05T10:14:20Z
Ninjastrikers
22896
/* ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ */
wikitext
text/x-wiki
<!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။-->
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{under construction}}
{{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}}
ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။
စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။
စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။
အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။
<inputbox>
type=create
width=20
buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန်
placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ
</inputbox>
==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ==
[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။
စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။
===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။
ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။
'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt>
===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း===
#ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' );
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း===
သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။
#သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်)
#သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>;
#{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ
#ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။
===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း===
မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
"အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။
:<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small>
==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ==
{{Namespaces}}
===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ===
စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးများသာလျှင် ရှေ့ဆက် [[WP:Namespace|အမည်ညွှန်း]]မပါဘဲ ဖန်တီးနိုင်သည်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?|ဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း]]၏ ပြင်ပတွင်ရှိသော စာမျက်နှာများ အားလုံးသည် ခေါင်းစဉ်၏ ရှေ့တွင် ကော်လံတစ်ခု ခံထားသော အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်များ ပါရှိကြသည်။ ဥပမာ သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ၏ ခေါင်းစဉ်သည် '''<tt>အသုံးပြုသူ:</tt>''' ရှေ့ဆက်ဖြင့် စသည်။ အမျိုးမျိုးသော အမည်ညွှန်းများစာရင်းကို ညာဖက်ရှိ ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည်။
စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးတစ်ခုမဟုတ်သော မည်သည့်စာမျက်နှာကိုမဆို လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖန်တီးမည်ဆိုပါက အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်တစ်ခု မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ စာမူကြမ်း အမည်ညွှန်းတွင် အဆိုပြုထားသော ဆောင်းပါးတစ်ခုကို ဖန်တီးရန်<tt><nowiki>[[Draft:အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt> ဟူသော လင့်အနီမှ ဖန်တီးရမည် ဖြစ်သည်။
===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
One exception to the instructions above regarding saving or previewing a red link is that links to pages in the [[Wikipedia:Categorization|Category]] namespace will not work unless a colon is also placed ''before'' the namespace prefix (missing this step will result in the page being placed into the category you typed). For example, if one wanted to create a category for "Canadian lute players", the red link would be invoked by previewing or saving the code: <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''Category:Canadian lute players<nowiki>]]</nowiki></tt>.
===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ===
The file namespace is another exception in that media files are not created directly by any of the methods discussed above. Rather, media files are ''uploaded'', which is done through a separate and dedicated interface, accessed by clicking on "Upload file" from the tool menu on the left of a page. (Please note that media files that are in the [[public domain]] or which bear a free copyright license [[WP:COMPLIC|compatible]] with the free licenses borne by Wikipedia's content should generally be uploaded to the [[Commons:|Wikimedia Commons]] rather than to Wikipedia, so that all Wikimedia projects have access to the media file.)
===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ===
[[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲသူများ|စီမံခန့်ခွဲသူများ]]နှင့် [[WP:RIGHTS|အဆင့်မြင့် အသုံးပြုမှု အဆင့်]]ရှိသော သီးခြားအသုံးပြုသူများကသာ ဖန်တီးနိုင်သည့် ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်း သုံးခု ရှိပြီး ယင်းတို့မှာ: ''အထူး'' စာမျက်နှာများ၊ ''မီဒီယာဝီကီ'' စာမျက်နှာများနှင့် ''မော်ဂျူး'' စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မည်သည့် အသုံးပြုသူမဆို [[H:SP#Modifying special pages|တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ လုံးဝမရှိသော]] အထူး စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းမှလွဲ၍ အဆိုပါ အမည်ညွှန်းများ၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။
----
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]]
[[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]]
9j8dr7d0zwgrjqs3lrpo0ozfqdy2674
ဝီကီပီးဒီးယား:HTCAP
4
230388
753336
2022-08-05T04:29:45Z
Ninjastrikers
22896
စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ]]
{{R from shortcut}}
9ondg6euliuwng08ygnl9c6ybjj8zrn
တမ်းပလိတ်:Namespaces
10
230389
753343
2022-08-05T04:38:01Z
Ninjastrikers
22896
"{| class="wikitable floatright" style="text-align: center; width:21.5em;; font-size: 90%" ! colspan="4" style="background:#d3d3d3;" |<div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">[[:en:Wikipedia:Namespace|အမည်ညွှန်းစာလုံးများ]]</div> |- ! colspan="2" style="background:#d..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright" style="text-align: center; width:21.5em;; font-size: 90%"
! colspan="4" style="background:#d3d3d3;" |<div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">[[:en:Wikipedia:Namespace|အမည်ညွှန်းစာလုံးများ]]</div>
|-
! colspan="2" style="background:#ddd;" |[[:en:Wikipedia:Namespace#Subject%20namespaces|အကြောင်းအရာ အမည်ညွှန်းစာလုံးများ]]
! colspan="2" style="background:#ddd;" |[[အကူအညီ:ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများ မိတ်ဆက်/အားလုံး#ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများ|ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းများ]]
|-
!၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?#အမည်ညွှန်း|(ပင်မ/ဆောင်းပါး)]]
|ဆွေးနွေးချက်
!၁
|-
!၂
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ|အသုံးပြုသူ]]
|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်
!၃
|-
!၄
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:ပရောဂျက် အမည်ညွှန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]
|ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်
!၅
|-
!၆
|[[အကူအညီ:ဖိုင်စာမျက်နှာ|ဖိုင်]]
|ဖိုင် ဆွေးနွေးချက်
!၇
|-
!၈
|[[အကူအညီ:မီဒီယာဝီကီ အမည်ညွှန်း|မီဒီယာဝီကီ]]
|မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက်
!၉
|-
!၁၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:တမ်းပလိတ် အမည်ညွှန်း|တမ်းပလိတ်]]
|တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက်
!၁၁
|-
!၁၂
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:အကူအညီ အမည်ညွှန်း|အကူအညီ]]
|အကူအညီ ဆွေးနွေးချက်
!၁၃
|-
!၁၄
|[[အကူအညီ:ကဏ္ဍ|ကဏ္ဍ]]
|ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက်
!၁၅
|-
!၁၀၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:မုဒ်ဦး|မုဒ်ဦး]]
|မုဒ်ဦး ဆွေးနွေးချက်
!၁၀၁
|-
!၁၁၈
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမူကြမ်း|စာမူကြမ်း]]
|စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက်
!၁၁၉
|-
!၇၁၀
|[[mw:Extension:TimedMediaHandler|TimedText]]
|TimedText ဆွေးနွေးချက်
!၇၁၁
|-
!၈၂၈
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:Lua|မော်ဂျူး]]
|မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်
!၈၂၉
|-
! colspan="4" style="background:#ddd;" |[[:en:Wikipedia:Namespace#Deprecated|ကန့်ကွက်ထားသည်များ]]
|-
!၂၃၀၀
|[[:en:Wikipedia:Gadget|Gadget]]
|Gadget ဆွေးနွေးချက်
!၂၃၀၁
|-
!၂၃၀၂
|[[:en:Gadget|Gadget ဖွင့်ဆိုချက်]]
|Gadget ဖွင့်ဆိုချက် ဆွေးနွေးချက်
!၂၃၀၃
|-
! colspan="4" style="background:#ddd;" |<div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">[[:en:Wikipedia:Namespace#Virtual%20namespaces|အသွင်ယောင် အမည်ညွှန်းများ]]</div>
|-
!-၁
| colspan="3" |[[အကူအညီ:အထူး စာမျက်နှာ|အထူး]]
|-
!-၂
| colspan="3" |[[အကူအညီ:ဖိုင်စာမျက်နှာ|မီဒီယာ]]
|}<noinclude>
{{documentation}}
</noinclude>
qd1ps384ckwpw3ogld4nsty8xq371xh
753345
753343
2022-08-05T04:40:50Z
Ninjastrikers
22896
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable floatright" style="text-align: center; width:21.5em;; font-size: 90%"
! colspan="4" style="background:#d3d3d3;" |<div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">[[:en:Wikipedia:Namespace|အမည်ညွှန်းစာလုံးများ]]</div>
|-
! colspan="2" style="background:#ddd;" |[[:en:Wikipedia:Namespace#Subject%20namespaces|အကြောင်းအရာ အမည်ညွှန်းစာလုံးများ]]
! colspan="2" style="background:#ddd;" |[[အကူအညီ:ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများ မိတ်ဆက်/အားလုံး#ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများ|ဆွေးနွေးချက်စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းများ]]
|-
!၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?#အမည်ညွှန်း|(ပင်မ/ဆောင်းပါး)]]
|ဆွေးနွေးချက်
!၁
|-
!၂
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာများ|အသုံးပြုသူ]]
|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်
!၃
|-
!၄
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:ပရောဂျက် အမည်ညွှန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]
|ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက်
!၅
|-
!၆
|[[အကူအညီ:ဖိုင်စာမျက်နှာ|ဖိုင်]]
|ဖိုင် ဆွေးနွေးချက်
!၇
|-
!၈
|[[အကူအညီ:မီဒီယာဝီကီ အမည်ညွှန်း|မီဒီယာဝီကီ]]
|မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက်
!၉
|-
!၁၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:တမ်းပလိတ် အမည်ညွှန်း|တမ်းပလိတ်]]
|တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက်
!၁၁
|-
!၁၂
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:အကူအညီ အမည်ညွှန်း|အကူအညီ]]
|အကူအညီ ဆွေးနွေးချက်
!၁၃
|-
!၁၄
|[[အကူအညီ:ကဏ္ဍ|ကဏ္ဍ]]
|ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက်
!၁၅
|-
!၁၀၀
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:မုဒ်ဦး|မုဒ်ဦး]]
|မုဒ်ဦး ဆွေးနွေးချက်
!၁၀၁
|-
!၁၁၈
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:စာမူကြမ်း|စာမူကြမ်း]]
|စာမူကြမ်း ဆွေးနွေးချက်
!၁၁၉
|-
!၇၁၀
|[[mw:Extension:TimedMediaHandler|TimedText]]
|TimedText ဆွေးနွေးချက်
!၇၁၁
|-
!၈၂၈
|[[ဝီကီပီးဒီးယား:Lua|မော်ဂျူး]]
|မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်
!၈၂၉
|-
! colspan="4" style="background:#ddd;" |[[:en:Wikipedia:Namespace#Deprecated|ကန့်ကွက်ထားသည်များ]]
|-
!၂၃၀၀
|[[:Wikipedia:ကိရိယာငယ်|ကိရိယာငယ်]]
|ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက်
!၂၃၀၁
|-
!၂၃၀၂
|[[:en:Gadget|ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ်]]
|ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက်
!၂၃၀၃
|-
! colspan="4" style="background:#ddd;" |<div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;">[[:en:Wikipedia:Namespace#Virtual%20namespaces|အသွင်ယောင် အမည်ညွှန်းများ]]</div>
|-
!-၁
| colspan="3" |[[အကူအညီ:အထူး စာမျက်နှာ|အထူး]]
|-
!-၂
| colspan="3" |[[အကူအညီ:ဖိုင်စာမျက်နှာ|မီဒီယာ]]
|}<noinclude>
{{documentation}}
</noinclude>
99ei8e2bwkwdm42j18se05aqvyfjcq2
ဝီကီပီးဒီးယား:Article titles
4
230390
753346
2022-08-05T04:42:19Z
Ninjastrikers
22896
စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ]]
36vrsz80drdober7wvhqi9jsqzni10g
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Asha jyoti
3
230391
753349
2022-08-05T05:01:03Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Asha jyoti ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
jdch3nu9saqp55b3t7x571e8jjbfy23
မဟာတန်းဧကရာဇ်
0
230392
753353
2022-08-05T05:19:50Z
Chan Sung-Min
102525
"[[:en:Special:Redirect/revision/1098173808|Emperor Taishō]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=Emperor Taishō<br>{{nobold|{{lang|ja|大正天皇}}}}|image=Emperor Taishō(cropped).jpg|caption=Formal portrait, 1912|birth_name={{Nihongo|Yoshihito|嘉仁}}|succession=[[Emperor of Japan]]|reign=30 July 1912 – {{nowrap|25 December 1926}}|coronation=10 November 1915|cor-type=Japan|predecessor=[[Emperor Meiji|Meiji]]|regent=[[Hirohito]] (1921–1926)|successor=[[Hirohito|Shōwa]]|posthumous name=[[Posthumous name#Tsuigō|''Tsuigō'']]:<br/>Emperor Taishō ({{lang|ja|大正天皇}})|spouse={{marriage|[[Empress Teimei|Sadako Kujō]]|10 May 1900}}|issue={{plainlist|
* [[Hirohito|Hirohito, Emperor Shōwa]]
* [[Yasuhito, Prince Chichibu]]
* [[Nobuhito, Prince Takamatsu]]
* [[Takahito, Prince Mikasa]]
}}|era name=[[Taishō]]|era dates=30 July 1912 –
25 December 1926|house=[[Imperial House of Japan]]|father=[[Emperor Meiji]]|mother=[[Yanagiwara Naruko]]|religion=[[Shinto]]|birth_date={{Birth date|1879|08|31|df=y}}|birth_place=[[Tōgū Palace]], [[Akasaka, Tokyo]], [[Empire of Japan|Japan]]|death_date={{Death date and age|1926|12|25|1879|08|31|df=y}}|death_place=[[Hayama Imperial Villa|Imperial Villa]], [[Hayama, Kanagawa]], Japan|burial_date=8 February 1927|burial_place=[[Musashi Imperial Graveyard]]|signature=[[File:Taisho shomei-svgver.svg|30px]]}}
{{Nihongo|'''မဟာတန်း ဧကရာဇ်'''|大正天皇၊|တအိရှိုး တဲန်နိုး}}သည် ၁၂၃ပါးမြောက် ဂျပန်ဧကရာဇ် ဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:၁၉၂၆ ကွယ်လွန်သူများ]]
[[ကဏ္ဍ:၁၈၇၉ မွေးဖွားသူများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
qsj5380b72k7lcu8ri817x6hcuudrr6
753354
753353
2022-08-05T05:32:28Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty
|name='''မဟာတန်းဧကရာဇ်'''<br>{{nobold|{{lang|ja|大正天皇}}}}|image=Emperor Taishō(cropped).jpg|caption=၁၉၁၂ခုနှစ် မဟာတန်းဧကရာဇ်|birth_name={{Nihongo|ယိုရှီဟီတို|嘉仁}}|succession=[[ဂျပန်ဧကရာဇ်]]|reign=၁၉၁၂ ဇူလိုင် ၃၀ – {{nowrap|၁၉၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၂၅}}|coronation=၁၉၁၅ နိုဝင်ဘာ ၁၀|cor-type=ဂျပန်|predecessor=[[:en:Emperor Meiji|မေးဂျီ]]|regent=[[ဟီရိုဟီတို]] (၁၉၁၂-၁၉၂၆)|successor=[[ဟီရိုဟီတို|ရှိးဝါ]]|posthumous name=[[:en:Posthumous#Tsuigō|''ကျုအီဂို'']]:<br/>တာအီရှိုး ဧကရာဇ် ({{lang|ja|大正天皇}})|spouse={{marriage|[[:en:Empress Teimei|ဆာဒါဂို ကူဂျိုး]]|May 10 1900}}|issue={{plainlist|
* [[ဟီရိုဟီတို]]
* [[Yasuhito, Prince Chichibu]]
* [[Nobuhito, Prince Takamatsu]]
* [[Takahito, Prince Mikasa]]
}}|era name=[[:en:Taishō|မဟာတန်း]]|era date=၁၉၁၂ ဇူလိုင် ၃၀ - ၁၉၂၆ ဒီဇင်ဘာ ၁၅|house=[[Imperial House of Japan]]|father=[[Emperor Meiji]]|mother=[[Yanagiwara Naruko]]|religion=[[Shinto]]|birth_date={{Birth date|1879|08|31|df=y}}|birth_place=[[Tōgū Palace]], [[Akasaka, Tokyo]], [[Empire of Japan|Japan]]|death_date={{Death date and age|1926|12|25|1879|08|31|df=y}}|death_place=[[Hayama Imperial Villa|Imperial Villa]], [[Hayama, Kanagawa]], Japan|burial_date=8 February 1927|burial_place=[[Musashi Imperial Graveyard]]|signature=[[File:Taisho shomei-svgver.svg|30px]]}}
'''မဟာတန်းဧကရာဇ်'''({{lang-ja|大正天皇; ဒအိရှိုး တဲန်နိုး}}) သို့မဟုတ် '''တာအီရှိုးဧကရာဇ််'''သည် ၁၂၃ပါးမြောက် ဂျပန်ဧကရာဇ် ဖြစ်သည်။
[[ကဏ္ဍ:၁၉၂၆ ကွယ်လွန်သူများ]]
[[ကဏ္ဍ:၁၈၇၉ မွေးဖွားသူများ]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
q4jchgpljxk8834fw1pbbd6d1z0m6ae
ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်
0
230393
753355
2022-08-05T05:45:34Z
Chan Sung-Min
102525
"[[:en:Special:Redirect/revision/1102386279|Emperor Jimmu]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=Emperor Jimmu<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''Emperor Jimmu'''|神武天皇|Jinmu-tennō}} was the [[ဒဏ္ဍာရီ|legendary]] first [[ဂျပန်ဧကရာဇ်|emperor of Japan]] according to the ''[[နိဟွန်းရှောခိ|Nihon Shoki]]'' and ''[[ခိုဂျိခိ|Kojiki]]''.<ref name="hm">{{Cite web|first=Bipin|last=Dimri|title=Where Truth Meets Legend: Was Jimmu the First Emperor of Japan?|url=https://www.historicmysteries.com/jimmu/|date=March 19, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319041833/https://www.historicmysteries.com/jimmu/|archive-date=March 19, 2022}}</ref> His ascension is traditionally dated as 660 BC.<ref name="kelly">Kelly, Charles F. [http://www.t-net.ne.jp/~keally/kofun.html "Kofun Culture"], [http://www.t-net.ne.jp/~keally/ Japanese Archaeology]. </ref><ref name="Understanding Japanese Religion p. 145"><span class="cx-segment" data-segmentid="482">Kitagawa, Joseph (1987). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="483">{{Google books|h1xcc4cGL5cC|On Understanding Japanese Religion|page=145}}: "emphasis on the undisrupted chronological continuity from myths to legends and from legends to history, it is difficult to determine where one ends and the next begins. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="485">At any rate, the first ten legendary emperors are clearly not reliable historical records."</span></ref> In [[ဂျပန်ဒဏ္ဍာရီ|Japanese mythology]], he was a descendant of the sun goddess [[Amaterasu]], through her grandson [[Ninigi-no-Mikoto|Ninigi]], as well as a descendant of the storm god [[Susanoo-no-Mikoto|Susanoo]]ငတာငုယုံဟုနုနဟဟဋာဋညဋmu.<ref name=":1">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PrAoHzoP1QkC&pg=PA79|title=Japan: Restless Competitor: The Pursuit of Economic Nationalism|date=2001|page=79}}</ref>
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
g20k5mqylgifgxmchwm4l8h4v1isqc5
753356
753355
2022-08-05T05:52:43Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=Emperor Jimmu<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။.<ref name="hm">{{Cite web|first=Bipin|last=Dimri|title=Where Truth Meets Legend: Was Jimmu the First Emperor of Japan?|url=https://www.historicmysteries.com/jimmu/|date=March 19, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319041833/https://www.historicmysteries.com/jimmu/|archive-date=March 19, 2022}}</ref> ရိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name="kelly">Kelly, Charles F. [http://www.t-net.ne.jp/~keally/kofun.html "Kofun Culture"], [http://www.t-net.ne.jp/~keally/ Japanese Archaeology]. </ref><ref name="Understanding Japanese Religion p. 145"><span class="cx-segment" data-segmentid="482">Kitagawa, Joseph (1987). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="483">{{Google books|h1xcc4cGL5cC|On Understanding Japanese Religion|page=145}}: "emphasis on the undisrupted chronological continuity from myths to legends and from legends to history, it is difficult to determine where one ends and the next begins. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="485">At any rate, the first ten legendary emperors are clearly not reliable historical records."</span></ref>
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
<references group="မှတ်စု" />
4e6f68c3vnkhgvgzulu0wr7lk7uxcw4
753357
753356
2022-08-05T05:53:23Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=Emperor Jimmu<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။.<ref name="hm">{{Cite web|first=Bipin|last=Dimri|title=Where Truth Meets Legend: Was Jimmu the First Emperor of Japan?|url=https://www.historicmysteries.com/jimmu/|date=March 19, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319041833/https://www.historicmysteries.com/jimmu/|archive-date=March 19, 2022}}</ref> ရိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name="kelly">Kelly, Charles F. [http://www.t-net.ne.jp/~keally/kofun.html "Kofun Culture"], [http://www.t-net.ne.jp/~keally/ Japanese Archaeology]. </ref><ref name="Understanding Japanese Religion p. 145"><span class="cx-segment" data-segmentid="482">Kitagawa, Joseph (1987). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="483">{{Google books|h1xcc4cGL5cC|On Understanding Japanese Religion|page=145}}: "emphasis on the undisrupted chronological continuity from myths to legends and from legends to history, it is difficult to determine where one ends and the next begins. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="485">At any rate, the first ten legendary emperors are clearly not reliable historical records.
== ကိုးကား ==
"</span></ref>
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
<references group="မှတ်စု" />
5lsebi49jxp7vy1zhsz3rflyqmv597c
753358
753357
2022-08-05T05:53:58Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=Emperor Jimmu<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။.<ref name="hm">{{Cite web|first=Bipin|last=Dimri|title=Where Truth Meets Legend: Was Jimmu the First Emperor of Japan?|url=https://www.historicmysteries.com/jimmu/|date=March 19, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319041833/https://www.historicmysteries.com/jimmu/|archive-date=March 19, 2022}}</ref> ရိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။<ref name="kelly">Kelly, Charles F. [http://www.t-net.ne.jp/~keally/kofun.html "Kofun Culture"], [http://www.t-net.ne.jp/~keally/ Japanese Archaeology]. </ref><ref name="Understanding Japanese Religion p. 145"><span class="cx-segment" data-segmentid="482">Kitagawa, Joseph (1987). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="483">{{Google books|h1xcc4cGL5cC|On Understanding Japanese Religion|page=145}}: "emphasis on the undisrupted chronological continuity from myths to legends and from legends to history, it is difficult to determine where one ends and the next begins. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="485">At any rate, the first ten legendary emperors are clearly not reliable historical records.
== ကိုးကား ==
"</span></ref>
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
6klr9h8sigi6fem5vw8en2bu14pr6n5
753359
753358
2022-08-05T05:56:53Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။ သူ၏ နန်းတက်ပွဲကို ရိိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
eeij3z9xl1b1seap0oywfnuqrypoe5u
753364
753359
2022-08-05T06:27:35Z
Chan Sung-Min
102525
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။ သူ၏ နန်းတက်ပွဲကို ရိိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။
==ကိုးကား==
* [[ဝပြည်]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
65se7pileipvctz673uxnbfm4y5v3b2
753365
753364
2022-08-05T06:27:54Z
Chan Sung-Min
102525
/* ကိုးကား */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox royalty|name=ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်<br />{{nobold|{{lang|ja|神武天皇}}}}|succession=[[Emperor of Japan]]|image=Tennō Jimmu detail 01.jpg|caption=Emperor Jimmu with his emblematic [[self bow]], the {{Nihongo|kinshikyū|金鵄弓}},{{efn|So named after the incident in which a {{Nihongo|golden [[Kite (bird)|kite]]|金鵄|kinshi}} landed on the tip of the upright bow during the final [[rout]] of Nagasunehiko's army.}} by [[Adachi Ginkō]].|reign=February 11, 660 – April 9, 585 BC<ref name= KodanshaJimmu>"Jimmu", ''Japan: An Illustrated Encyclopedia'' (1993), Kodansha, {{ISBN |978-406931098-0}}.</ref><ref>[http://www.kunaicho.go.jp/e-about/genealogy/img/keizu-e.pdf "Genealogy of the Emperors of Japan"], Kunaicho; retrieved August 28, 2013.</ref>|successor=[[Emperor Suizei|Suizei]]|posthumous name=[[Posthumous name#Chinese-style (Han-style) shigō |Chinese-style ''shigō'']]:<br/>Emperor Jimmu ({{lang|ja|神武天皇}})<br/>[[Posthumous name#Japanese-style shigō|Japanese-style ''shigō'']]:<br/>Kamu-yamato Iware-biko no Sumeramikoto ({{lang|ja|神日本磐余彦天皇}})|spouse={{Plainlist|
*[[Ahiratsu-hime]]
*[[Himetataraisuzu-hime]]}}|issue={{Plainlist|
*[[Tagishimimi|Tagishimimi-no-Mikoto]]
*[[Kisumimi]]
*[[Hikoyai-no-Mikoto]]
*{{Interlanguage link|Kamuyaimimi|ja|神八井耳命}}
*[[Emperor Suizei]]}}|father=[[Ugayafukiaezu]]|mother=[[Tamayori-hime (mother of Jimmu)|Tamayori-hime]]|religion=[[Shinto]]|birth_name=Hikohohodemi ({{lang|ja|彦火々出見}})|birth_date=February 13, 711 BC|birth_place=[[Japan]]|death_date=April 9, 585 BC (aged 126)|death_place=[[Japan]]|burial_place={{Nihongo||畝傍山東北陵|''Unebi-yama no ushitora no sumi no misasagi''}} ([[Kashihara, Nara]])}}
{{Infobox Chinese|kanji=神武天皇|romaji=Jinmu-tennō}}
{{Nihongo|'''ဂျင်းမူ ဧကရာဇ်'''|神武天皇၊|ဂျင်းမူတဲန်နိုး}}[[နိဟွန်းရှောခိ]]နှင့် [[ခိုဂျိခိ|ခိိုဂျိခိ]]အရ [[ဒဏ္ဍာရီ|ဒဏ္ဍာရီလာ]] ပထမဆုံး ဂျပန်််ဧကရာဇ်ဖြစ်သည်။ သူ၏ နန်းတက်ပွဲကို ရိိုးရာအားဖြင့် ၆၆၀ ဘီစီဟု သတ်မှတ်ထားသည်။
==ကိုးကား==
* [[ဝပြည်ထောင်]]
[[ကဏ္ဍ:ဂျပန်ဘာသာစကား ပါဝင်သော ဆောင်းပါးများ]]
0az5duf5m0wflywviyknotyfuyjv6b2
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:KV Cahn
3
230394
753360
2022-08-05T06:01:13Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် KV Cahn ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
t59cz7eh0t7vlcor8rabe15bi1gca45
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pyate phyo
3
230395
753361
2022-08-05T06:01:23Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Pyate phyo ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
r8pcqenychbb6qlkhit6d7oc1x2v2r2
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pichnat Thong
3
230396
753363
2022-08-05T06:27:01Z
QueerEcofeminist
48651
[[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pichnat Thong]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:RalvahKaset]] သို့ QueerEcofeministက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/Pichnat Thong|Pichnat Thong]]" ကို "[[Special:CentralAuth/RalvahKaset|RalvahKaset]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:RalvahKaset]]
qqnel8jiypdzjyeefik34n42o3n9588
ဝပြည်ထောင်
0
230397
753366
2022-08-05T06:41:35Z
Chan Sung-Min
102525
"'''ဝပြည်ထောင်'''သည် ရှေးတရုတ် မင်းဆက်များနှင့် ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် ဂျပန်ဟု သတ်မှတ်လေ့ရှိသော လူမျိုးကိုရည်ညွှ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
'''ဝပြည်ထောင်'''သည် ရှေးတရုတ် မင်းဆက်များနှင့် ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင် ဂျပန်ဟု သတ်မှတ်လေ့ရှိသော လူမျိုးကိုရည်ညွှန်းရန်အသုံးပြုသော အမည်ဖြစ်သည်။ ဂျပန်ဘုရင်၏ တန်ခိုးအာဏာ အတိုင်းအတာနှင့် ပတ်သက်၍ သီအိုရီ အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ဆွီမင်းဆက်နှင့် မြောက်မင်းဆက် သမိုင်းအရ ၎င်း၏နယ်နိမိတ်သည် အရှေ့မှ အနောက်သို့ ငါးလနှင့် မြောက်မှတောင်သို့ သုံးလဖြစ်သည်။ ဝဇင်သည် ဘီစီ ၂ ရာစုခန့်က ဟန်ရှူ နှင့် Japan of Geographical Survey ကဲ့သို့သော သမိုင်းဝင်စာရွက်စာတမ်းများတွင် ပေါ်လာသည်။ 7 ရာစု နှောင်းပိုင်းတွင်ယာမာတိုဟု ခေါ်ဝေါ်သော ယာမာတိုနိုင်ငံသည် ၎င်း၏ ပြင်ပအမည်ကို ဂျပန်သို့ ပြောင်းလိုက်သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဟန်ကျမ်းများ ဖြစ်သောကြောင့် ဂျပန်နှင့် ပတ်သက်ဆက်နွှယ်မှု မရှင်းလင်းပေ။ Old Tang စာအုပ် နှင့် တရုတ်စစ်မှန်သမိုင်း၏ New Tang စာအုပ် ကြားတွင် ဖော်ပြချက်များမှာ ကွဲလွဲမှုများရှိပါသည် ။
ru21zk34d533gm3im1u10ia385akh5w
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:NickyWin
3
230398
753369
2022-08-05T07:01:32Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် NickyWin ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
go6ze93ts49st8k3up1naam9oo085ye
Building Your Field of Dreams
0
230399
753370
2022-08-05T07:14:42Z
Polyglot Lady
104507
"[[:eo:Special:Redirect/revision/7628859|Uzanto:Everybuckwheat/Building Your Field of Dreams 2]]" စာမျက်နှာကို ဘာသာပြန်ရင်း ဖန်တီးခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox book|isbn=9780553378146}}
'''''Building Your Field of Dreams''''' (1996) သည် Mary Morrissey ၏ ပထမဆုံးစာအုပ်ဖြစ်သည်။ စာအုပ်တွင်၊ Morrissey သည် သူ၏ကိုယ်ရေးကိုယ်တာသမိုင်းကို ဆွေးနွေးထားပြီး စာဖတ်သူများအတွက် လက်တွေ့ ကျသော လမ်းညွှန်ချက်ပေးစွမ်းနိုင်သည် <ref name=":9">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7. https://books.google.com/books?id=LcPWv2lfID8C as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-553-10214-7
</ref> စာအုပ်ထုတ်ဝေပြီးနောက်တွင် မဂ္ဂဇင်း ''ထုတ်ဝေသူများ Weekly မှ'' Morrissey ၏ ရိုးသားမှုကို မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်– “လူတွေကို သူတို့နားလည်အောင်ကူညီပေးချင်တဲ့ သူမရဲ့ဆန္ဒအရ၊ အိပ်မက်များ" <ref name=":9" /> စာအုပ်ကို ကိုယ်ပိုင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အသိုင်းအဝိုင်းက မွေးစားခဲ့ပြီး စာအုပ်သည် "အလင်းပြည့်သည်" ဟု Wayne Dyer မှ ရေးသားခဲ့သည်။ <ref name=":12">
"Religion Book Review: Building Your Field of Dreams". Publishers Weekly. July 1996. Retrieved 2021-10-02. https://www.publishersweekly.com/978-0-553-10214-7
</ref> စာအုပ်သည် လူကြိုက်များလာခဲ့ပြီး <ref name=":10">
"New Thought by Mary Manin Morrissey: 9781585421428 | PenguinRandomHouse.com: Books". https://www.penguinrandomhouse.com/books/288681/new-thought-by-mary-manin-morrissey/
</ref> သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတစ်ဝှမ်းရှိ လေ့လာမှုအဖွဲ့များစွာတွင် လေ့လာမှုအကြောင်းအရာအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ <ref name=":1">See ''[[The Kansas City Star]]'', 23 May 1998, Page 61, "Rev. Mary Omwake Speaking Using The Book 'Building Your Field of Dreams'"</ref> <ref name=":2">Mary Morrissey: Fulfilling Your Dreams, ''[[Los Angeles Times|The Los Angeles Times]],'' 6 Nov 1997, Page 24</ref> <ref name=":3">"An Adventure in Spirit", [[The Kansas City Star|''The Kansas City Star'']], 2 May 1998, Page 63</ref>
ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေပြီး နှစ်အနည်းငယ်အကြာတွင် ဤစာအုပ်သည် "လောကုတ္တရာဂန္ထဝင်" ဖြစ်လာပြီး လူသားအလားအလာအမျိုးအစားအတွင်း အကြံပြုထားသော စာဖတ်စာရင်းများတွင် အကြိမ်များစွာ ပေါ်ထွက်ခဲ့သည် <ref name=":4">
Douglas-Smith, Pam. "Living End: Cultivating Blessings". Peninsula Daily News Magazine: Living on the Peninsula. September 2016: 38.
</ref> <ref name=":5">
Lamothe, Denise (2002). The Taming of the Chew: A Holistic Guide to Stopping Compulsive Eating. Penguin. pp. Reading List Section. ISBN 978-1-4406-5101-4. https://books.google.com/books?id=I_43SDENrk4C&dq=%22mary+manin+Morrissey%22&pg=PT145 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4406-5101-4
</ref> <ref name=":21">
Jones, Dennis Merritt (2008). The Art of Being: 101 Ways to Practice Purpose in Your Life. Penguin. ISBN 978-1-4406-3575-5. https://books.google.com/books?id=XOy9jODD3IYC&dq=Mary+manin+morrissey+1949&pg=PT226 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4406-3575-5
</ref> <ref name=":6">
M.S, Tess Keehn (2015-11-19). Alchemical Inheritance: Embracing What Is, Manifesting What Becomes. Balboa Press. ISBN 978-1-5043-4347-3. https://books.google.com/books?id=Z2cTCwAAQBAJ&dq=%22Building+Your+Field+of+Dreams%22&pg=PT130 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-5043-4347-3
</ref> <ref name=":7">
PhD, Sage Bennet (2010). Wisdom Walk: Nine Practices for Creating Peace and Balance from the World's Spiritual Traditions. New World Library. pp. Chapter 8. ISBN 978-1-57731-822-4. https://books.google.com/books?id=dsVgpaNKRNUC&dq=%22Building+Your+Field+of+Dreams%22&pg=PT198 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/New_World_Library and https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-57731-822-4
</ref> ၎င်း၏ စပိန်ဗားရှင်းကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခဲ့သည်။ စာအုပ်ထုတ်ဝေပြီး ၂၅ နှစ်အကြာတွင် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ အကောင်းဆုံးစာအုပ်များထဲမှဖြစ်သည်။ <ref name=":8">
"10 libros que conseguirán que tu vida sea como tú siempre quisiste". elconfidencial.com (in Spanish). 2016-07-09. Retrieved 2021-10-02. https://www.elconfidencial.com/alma-corazon-vida/2016-07-09/libros-exito-en-la-vida_1230079/
</ref> <ref name=":11">
F, J. (2019-05-24). "Diez libros que conseguirán que tu vida sea como soñaste". Levante-EMV (in Spanish). Retrieved 2021-10-02. https://www.levante-emv.com/cultura/2019/05/24/diez-libros-conseguiran-vida-sea-13978319.html
</ref> အခြားအရာများထဲတွင် စာအုပ်သည် အပြုသဘောဆောင်သော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရုပ်ပုံများကို ဖန်တီးခြင်းအလေ့အကျင့်ဖြစ်သည့် ဖန်တီးမှုစိတ်ကူးပုံဖော်ခြင်းဆိုင်ရာ သဘောတရားကို ပိုမိုတိုးတက်စေသောကြောင့် အတွေးသစ်များကို တီထွင်ခဲ့သည်။ <ref name=":13">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7.
</ref> <ref>
"Religion Book Review: Building Your Field of Dreams". Publishers Weekly. July 1996. Retrieved 2021-10-02. https://www.publishersweekly.com/978-0-553-10214-7
</ref>
== အကြောင်းအရာ ==
''Building Your Field of Dreams'' ကို Random House ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Bantam မှ 1996 ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ စာအုပ်သည် အသက် 17 နှစ်သာရှိသေးသည့် ဆယ်ကျော်သက်မိခင်တစ်ဦးအနေဖြင့် Morrissey ၏ပြဿနာများကို မှတ်တမ်းထားပြီး သူမ၏ကိုယ်ကိုတိုင် နားလည်သဘောပေါက်သည့်လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ပြသည်။ <ref name=":9">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7. https://books.google.com/books?id=LcPWv2lfID8C as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-553-10214-7
</ref>
ထိုစာအုပ်သည် ဆယ်ကျော်သက်မိခင်တစ်ဦးအဖြစ် ဆယ်ကျော်သက်မိခင်ဘဝမှ အသိုက်အဝန်းတစ်ခုဖန်တီးရန် Morrissey ၏အိပ်မက်ကို ပြည့်စုံစေကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ စာအုပ်တွင် မိမိကိုယ်ကို လေ့ကျင့်ရန် အဆင့်ဆင့်သော နည်းလမ်းကို ဖော်ပြထားပါသည်။ ဆယ်ဖို့တစ်ဖို့ ပေးကမ်းခြင်း သဘောတရားကိုလည်း သူမက ဆွေးနွေးသည်။ <ref name=":9">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7. https://books.google.com/books?id=LcPWv2lfID8C as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-553-10214-7
</ref>
စာအုပ်သည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ အခြေအနေများတွင် အိပ်မက်တည်ဆောက်မှုအကြောင်း ဆွေးနွေးထားသည်။ စာရေးသူသည် ဘဝကျေနပ်မှု နှင့် ချမ်းသာ မှုဆိုင်ရာ သဘောတရားများကို ဆွေးနွေးသည်။ <ref>
Morrissey, Mary Manin (1997). Building Your Field of Dreams. Random House Publishing Group. p. 288. ISBN 978-0-553-37814-6. https://books.google.com/books?id=u8HcVh2CZMMC&q=%22field+of+dreams%22+%22morrissey%22
</ref>
အထူးသဖြင့်၊ Morrissey သည် တီထွင်ဖန်တီးထားသော ပုံရိပ်များ၏ အလေ့အကျင့်- အပြုသဘောဆောင်ပြီး သာယာသော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်ပုံများကို ထုတ်လုပ်သည့် အလေ့အကျင့်ကို ရှာဖွေသည်။ <ref name=":13">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7.
</ref>
== ဝေဖန်မှု ==
Mary Morrissey သည် “ဝိညာဉ်ရေးရာ clichés များကို မကြာခဏ အသုံးပြုသည်” <ref name=":9" /> <ref name=":9">
Morrissey, Mary Manin (1996). Building Your Field of Dreams. Bantam Books. pp. 205–210. ISBN 978-0-553-10214-7. https://books.google.com/books?id=LcPWv2lfID8C as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-553-10214-7
</ref> သို့သော် Mary Morrissey သည် လူတို့အား ၎င်းတို့၏ အိပ်မက်များကို အကောင်အထည် ဖော်လိုသော ဆန္ဒအတွက် ရိုးသားကြောင်း မေးခွန်းထုတ်စရာ မရှိကြောင်း မဂ္ဂဇင်း ''ထုတ်ဝေသူများ အပတ်စဉ်'' ဝေဖန် ဝေဖန်ခဲ့သည် ။
စာအုပ်ကို ကိုယ်ပိုင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အသိုင်းအဝိုင်းက မွေးစားခဲ့ပြီး စာရေးဆရာ Gay Hendricks က စာအုပ်ကို "ဝိညာဉ်ရေးရာ ဉာဏ်ပညာ၏ အရင်းအမြစ်" <ref name=":12">
"Religion Book Review: Building Your Field of Dreams". Publishers Weekly. July 1996. Retrieved 2021-10-02. https://www.publishersweekly.com/978-0-553-10214-7
</ref> စာအုပ်ကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတစ်ဝှမ်းရှိ လေ့လာမှုအဖွဲ့များမှ စာဖတ်သူများ သင်ကြားရေးကိရိယာအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ <ref name=":1">See ''[[The Kansas City Star]]'', 23 May 1998, Page 61, "Rev. Mary Omwake Speaking Using The Book 'Building Your Field of Dreams'"</ref> <ref name=":2">Mary Morrissey: Fulfilling Your Dreams, ''[[Los Angeles Times|The Los Angeles Times]],'' 6 Nov 1997, Page 24</ref> <ref name=":3">"An Adventure in Spirit", [[The Kansas City Star|''The Kansas City Star'']], 2 May 1998, Page 63</ref> Mary Morrissey သည် Agape International Spirita Agape (International Centre Spirita Agape) တွင် စာအုပ်၏ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းဖြင့် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ သင်ကြားပို့ချခဲ့သည်။ Michael Beckwith <ref name=":0">"The Spirit of Joy," [[LA Weekly]], 17 Apr 1997, Page 60, "the most powerful spiritual voices in the New Thought Movement."</ref><blockquote>Mary Manin Morrissey မှ ''တည်ဆောက်ခြင်း သင်၏အိပ်မက်နယ်ပယ်'' သည် လောကုတ္တရာဂန္ထဝင်ဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်၏ဖန်တီးမှုနယ်ပယ်တွင် လုပ်ဆောင်နေသော ကျွန်ုပ်တို့၏အသက်တာ၏တွဲဖက်ဖန်တီးသူများဖြစ်ကြောင်းနှင့် ကျွန်ုပ်တို့လုပ်ဆောင်သည့်နည်းလမ်းသည် ၎င်း၏ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အလွန်အရေးကြီးကြောင်း သူမက သတိပေးသည်။ [။ . . ] Mary Morrissey ၏နိဂုံးချုပ်- "သာမန်လူများသည် ၎င်းတို့၌ရှိပြီးသား ထူးကဲသောအရာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် ကြိုးစားသော သာမန်လူများဖြစ်သည်။ <ref name=":4">
Douglas-Smith, Pam. "Living End: Cultivating Blessings". Peninsula Daily News Magazine: Living on the Peninsula. September 2016: 38.
</ref></blockquote>ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေပြီးနောက် နှစ်အနည်းငယ်အကြာတွင် အဆိုပါစာအုပ်သည် လူသားစွမ်းရည်အမျိုးအစားအတွင်း စာဖတ်စာရင်းတွင် ပေါ်လာခဲ့သည်။ <ref name=":5">
Lamothe, Denise (2002). The Taming of the Chew: A Holistic Guide to Stopping Compulsive Eating. Penguin. pp. Reading List Section. ISBN 978-1-4406-5101-4. https://books.google.com/books?id=I_43SDENrk4C&dq=%22mary+manin+Morrissey%22&pg=PT145 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4406-5101-4
</ref> သူ၏ ''Art of Being'' စာအုပ်တွင် စာရေးဆရာ Dennis Merritt Jones သည် သတိပဋ္ဌာန်တရား ကို စိတ်ဝင်စားသော စာဖတ်သူများအတွက် အကြံပြုထားသော စာဖတ်များထဲမှ ''သင့်စိတ်ကူးအိပ်မက်များ ဖန်တီးခြင်းကို'' ကိုးကားဖော်ပြပါသည်။ <ref name=":21">
Jones, Dennis Merritt (2008). The Art of Being: 101 Ways to Practice Purpose in Your Life. Penguin. ISBN 978-1-4406-3575-5. https://books.google.com/books?id=XOy9jODD3IYC&dq=Mary+manin+morrissey+1949&pg=PT226 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-4406-3575-5
</ref>
သူ၏ ''Alchemical Legacy'' စာအုပ်တွင် စာရေးဆရာ Tess Keehn က ''အိပ်မက်များတည်ဆောက်ခြင်း'' သည် ရူပါရုံဘုတ်များဖန်တီးရာတွင် အရေးပါသည်ဟု ရေးသားထားသည်။ <ref name=":6">
M.S, Tess Keehn (2015-11-19). Alchemical Inheritance: Embracing What Is, Manifesting What Becomes. Balboa Press. ISBN 978-1-5043-4347-3. https://books.google.com/books?id=Z2cTCwAAQBAJ&dq=%22Building+Your+Field+of+Dreams%22&pg=PT130 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-5043-4347-3
</ref> အလားတူ၊ စာရေးဆရာ Sage Bennet သည် အတွေးသစ်များအကြောင်းကို လေ့လာရန်အတွက် အရင်းအမြစ်တစ်ခုအဖြစ် Morrissey မှ Build Your Field of Dreams စာအုပ်ကို ''ပညာရှိရှိလျှောက်လှမ်းခြင်း'' စာအုပ်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ <ref name=":7">
PhD, Sage Bennet (2010). Wisdom Walk: Nine Practices for Creating Peace and Balance from the World's Spiritual Traditions. New World Library. pp. Chapter 8. ISBN 978-1-57731-822-4. https://books.google.com/books?id=dsVgpaNKRNUC&dq=%22Building+Your+Field+of+Dreams%22&pg=PT198 as well as https://en.wikipedia.org/wiki/New_World_Library and https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-1-57731-822-4
</ref>
== ကိုးကား ==
{{Reflist}}
jx8o5d85qoxnmmp0rkkfyy5kjpewrhf
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Thin Yu Haing
3
230400
753372
2022-08-05T08:01:42Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thin Yu Haing ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
jorfnbbmocmownodgtap0x2n6ar3b6c
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Polyglot Lady
3
230401
753373
2022-08-05T08:01:52Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Polyglot Lady ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၀၁၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
lwd7kylpfrbobv8vtaezikkbytbpmx0
မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ
0
230402
753378
2022-08-05T08:54:06Z
Chan Sung-Min
102525
[[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]] စာမျက်နှာကို [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]] သို့ Chan Sung-Minက ရွှေ့ခဲ့သည်
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]]
3h1ja609ty4yg8ynidco28hwjd4alub
ဂျပန် အင်ပါယာ
0
230403
753381
2022-08-05T08:57:42Z
Chan Sung-Min
102525
"# REDIRECT [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]]" အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
# REDIRECT [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]]
453hzf17r7wc6gbmfoldr7c6650ha5j
753382
753381
2022-08-05T09:02:02Z
Chan Sung-Min
102525
စာမျက်နှာကို [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည်
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]]
3h1ja609ty4yg8ynidco28hwjd4alub
မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ
0
230404
753386
2022-08-05T09:19:51Z
Ninjastrikers
22896
[[မဟာဂျပန်စကြဝတ္တိ]] စာမျက်နှာကို [[ဂျပန်အင်ပါယာ]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည်: Empire of Japan or Japanese Empire simply means ဂျပန်အင်ပါယာ in Burmese
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]
susvxymaq2uvb3go69ho3e6y1m19tck
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Alignitems
3
230405
753413
2022-08-05T11:02:19Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Alignitems ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၀၂၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
6vopdbg39r5o7hddpb0yyiyf41q510x
အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Umyoaungkomyoaung
3
230406
753414
2022-08-05T11:02:29Z
Welcome-Bot
40494
ကြိုဆိုပါသည်!
wikitext
text/x-wiki
== ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Umyoaungkomyoaung ! ==
{| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;"
| style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" |
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
* အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။
* ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။
* တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။
* သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။
* ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
* ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။
</div>
| style="padding:0 0.5em;" |
| style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" |
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;">
* စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။
* ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။
* ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။
* [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။
* [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။
* ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ ~~~~ ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။
* သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။
</div>
<div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div>
<div style="padding:0.4em 1em 0.3em;">
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
</div>
|}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၀၂၊ ၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC)
rat6s5ermt5m3dpef8ynrqx4md61asi
ထိုင်ဝမ်ကျွန်း
0
230407
753416
2022-08-05T11:43:21Z
Albert Poliakoff
55831
[[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း]] စာမျက်နှာကို [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ ပထဝီဝင်]] သို့ Albert Poliakoffက ရွှေ့ခဲ့သည်: Name sort
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ ပထဝီဝင်]]
agjwp63xrzyxtjbegtghqbj1aewhlit