ဝီကီပီးဒီးယား mywiki https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%9F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AC MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter မီဒီယာ အထူး ဆွေးနွေးချက် အသုံးပြုသူ အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် ဝီကီပီးဒီးယား ဝီကီပီးဒီးယား ဆွေးနွေးချက် ဖိုင် ဖိုင် ဆွေးနွေးချက် မီဒီယာဝီကီ မီဒီယာဝီကီ ဆွေးနွေးချက် တမ်းပလိတ် တမ်းပလိတ် ဆွေးနွေးချက် အကူအညီ အကူအညီ ဆွေးနွေးချက် ကဏ္ဍ ကဏ္ဍ ဆွေးနွေးချက် TimedText TimedText talk မော်ဂျူး မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် ကိရိယာငယ် ဆွေးနွေးချက် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ကိရိယာငယ် အဓိပ္ပာယ် ဆွေးနွေးချက် 4 827 753863 752636 2022-08-09T08:33:41Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki <!-- ဤစာသားကို မဖျက်ရ！ -->{{ကျေးဇူးပြု၍ ဤစာသားကို မဖျက်ပါနှင့်}} <!--* ဝီကီပီးဒီးယား Sandbox မှ ကြိုဆိုပါတယ်! * * ကျေးဇူးပြု၍ ဤအပိုင်းကို သည်အတိုင်းထားပေးပါ။ * * ဤစာမျက်နှာကို ပုံမှန် ရှင်းလင်းပါသည်။ * * သင်၏ တည်းဖြတ်မှုစွမ်းရည်ကို အောက်တွင် လွတ်လပ်စွာ စမ်းသပ်နိုင်ပါသည်။ * ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■--> {{Multiple image|total_width=300px|perrow=1/2/1|border=infobox | image1 = Vientiane - Patuxai - 0003.jpg | alt1 = | image2 = 20171118 Vientiane 3220 DxO.jpg | alt2 = | image3 = Vientiane-Wat Sisaket-02-Sim-gje.jpg | alt3 = | image4 = Pha That Luang - Vientiane (Laos) I.jpg | alt4 = }} b0tea5bvcm6fz9v3veb4cg1m2na9i7v 753866 753863 2022-08-09T08:41:13Z Ninjastrikers 22896 reset wikitext text/x-wiki <!-- ဤစာသားကို မဖျက်ရ！ -->{{ကျေးဇူးပြု၍ ဤစာသားကို မဖျက်ပါနှင့်}} <!--* ဝီကီပီးဒီးယား Sandbox မှ ကြိုဆိုပါတယ်! * * ကျေးဇူးပြု၍ ဤအပိုင်းကို သည်အတိုင်းထားပေးပါ။ * * ဤစာမျက်နှာကို ပုံမှန် ရှင်းလင်းပါသည်။ * * သင်၏ တည်းဖြတ်မှုစွမ်းရည်ကို အောက်တွင် လွတ်လပ်စွာ စမ်းသပ်နိုင်ပါသည်။ * ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■--> kpwb512c5ufrrm6bs80aousrvezamtr 0 3666 753855 750865 2022-08-09T06:07:27Z 2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78 /* ဒေသထွက်ကုန်များ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = မြိတ်မြို့ |native_name = |other_name = |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြို့တည်နေရာပြ မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ |seat = |seat_type = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] |image_skyline = မြိတ်မြို့.jpg |image_map = |map_caption = မြိတ်မြို့တည်နေရာပြမြေပုံ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{အလံ|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Tanintharyi_Division.svg| 23px]] [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြိတ်ခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြိတ်မြို့နယ်]] |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 12 |latm = 26 |lats = |longEW = E |longd = 98 |longm = 36 |longs = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = + ၆ နာရီ ၃၀ မိနစ် |website = }} [[File:MerguiArchipelagoMap.png|thumb|မြိတ်ကျွန်းစုမြေပုံ]] [[File:မြိတ်.jpg|thumb|ကမ်းနားလမ်းရှိ We love Myeik ဆိုင်းဘုတ်]] '''မြိတ်မြို့''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြိတ်ခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် [[မြိတ်မြို့နယ်]]၏ မြို့နယ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူဦးရေအများဆုံးနှင့် အကြီးဆုံးမြို့လည်းဖြစ်သည်။ နေဝင်ရာ အနောက်အရပ်တွင် [[ပထော်ပထက်တောင်]]ဟု ခေါ်သော ကျွန်းညီနောင် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော စေတီပုထိုးမှာ [[လေးကျွန်းဆီမီးသိမ်တော်ကြီးစေတီတော်]] ဖြစ်ကာ၊ [[သိမ်တော်ကြီးစေတီတော်]]၊ သိမ်ကြီးတောင်ဟု အတိုခေါ်သည်။ ရေလုပ်ငန်း ထွန်းကားသည်။ ရော်ဘာ၊ ဆီအုန်းတို့ကိုလည်း စိုက်ပျိုးသည့် ကမ်းရိုးတန်း ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၂၈၄,၄၈၉ ဦး ရှိသည်။ ကျား ၁၃၉,၅၉၂ ဦး၊ မ ၁၄၄,၈၉၇ ဦး ရှိသည်။ မြိတ်ခရိုင်တစ်ခုလုံးလူဦးရေမှာ ၆၉၃,၀၈၇ ဦးရှိသဖြင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူဦးရေအများဆုံးရှိသော ခရိုင်ဖြစ်သည်။ == တည်နေရာ == မြန်မာနိုင်ငံ၏ တောင်ဘက် မြောက်လတ္တီတွဒ် (၁၂ဒီဂရီ ၁၆မိနစ်)၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် (၉၈ဒီဂရီ၃၆မိနစ်)တွင် တည်ရှိသည်။ မြိတ်မြို့သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက်အမြင့် ၈၄ ပေတွင်ရှိသည်။ == သမိုင်း နောက်ခံ == ယိုးဒယား(ထိုင်း)နှင့် နယ်ချင်းဆက်စပ်နေသောကြောင့် မြိတ်မြို့မှာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ယိုးဒယား ဘုရင် တို့၏ လက်အောက်သို့ အပြန်အလှန်ကျရောက်ခဲ့ပြီး မြိတ်ဒေသမှာလည်း စစ်တလင်း ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မြိတ်ရာဇဝင်ကို ရေးသားပြုစုခဲ့သူ ဆရာကြီး ဦးကြီးစိန်က မြိတ်ရာဇဝင်ကို ပြုစုရသည်မှာ အလွန်ခဲယဉ်းသည်ဟု ဆိုသည်။ အေဒီ ၇၂၃ ခုနှစ်၌ ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ ကျမိုင်း၊ ယခုအခေါ် ဇင်းမယ် (ချင်းမိုင်) မင်းဆက်မှာ တနင်္သာရီတိုင်း အထိ တန်ခိုးထွားခဲ့ပြီး ၎င်းကျမိုင်းအနွယ်ဝင်က ရမ္မာဝတီ (ပျော်ဖွယ်ရာပေါသောမြို့)ကို အေဒီ ၇၅၅၌ ကော့ဘိန်းအရပ်၌ တည်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ မြို့သက်တမ်း (၂၈)နှစ်ကြာလျှင် ကြက္ကလင်းမြို့ (ကံမော်)ကို ပြောင်းခဲ့၍ မြို့သက်တမ်း ၁၁၈ နှစ်ရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် အေဒီ ၉၀၁ ခုနှစ်၌ ထောင့်ကွာ (မြို့သက်တမ်း ၂၂၀) သို့ ရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်များမှာ အလောင်းစည်သူမင်းကြီး စိုးစံအုပ်ချုပ်နေသည့် (၁၁၁၂-၁၁၆၇) ကာလများအတွင်း ရှိနေပြီး အေဒီ ၁၁၅၂ ခုနှစ်က အောင်သာဝရမြို့ကို စိုးစံခဲ့သည့် ပရမရစာ မင်းလက်ထက်တွင် ကျမိုင်း (ချင်းမိုင်)မင်းဆက် သုဉ်းသွားခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ပုဂံ၌ နရပတိစည်သူမင်း (၁၁၇၃ - ၁၂၁၀) စိုးစံဆဲ အဆိုပါ အဖြစ်အပျက်မှာ အေဒီ ၁၂၇၆ တွင် အောင်သာဝရမင်း (ဧကဒယ်ရာဇာ)က ခရင်းသေ အရပ်တွင် တနင်္သာရီမြို့ကို တည်ခဲ့သည်။ တနင်္သာရီမြို့၌ မြို့ရံ (၁၄)မြို့ ရှိခဲ့၍ သမုဒ္ဒရာကင်းမြို့ အဖြစ် သန်ထုပ်( သန္တုတ် - ယခု တောနောက်လယ်ကျေးရွာ)မြို့ကို အေဒီ ၁၂၇၇ တွင် စတင် တည်ဆောက် ခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၂၇၆ မှ ၁၇၃၁ အထိ နှစ်ပေါင်း ၄၅၄ သည် တနင်္သာရီ ခေတ်ဖြစ်ပြီး မာရိတ်(မြိတ်)၏ ဖြစ်စဉ် မှာတော့ မှေးမှိန်သွားခဲ့သည်။ မာရိတ်မှာ ပရမရစာ မင်းသားငယ်၏ မြင်းခယ်တိုင် (မြင်းချည်တိုင်) အစွဲပြု၍ မာရိတ်ကျွန်းဟု ခေါ်သည်။ မာ = မြင်း၊ ရိတ် = ခယ်တိုင်၊ မြင်းခယ်တိုင် (မြင်းချည်တိုင်) ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ရှမ်းအခေါ် (ယိုးဒယား ) စကား ဖြစ်သည်။ ကာလရွေ့လျောလာသဖြင့် မာရိတ်ကို မြန်မာအခေါ် မြိတ်မြို့ဟု ခေါ်တွင် ကြသည်။ [[File:မြိတ်မြို့ 2.jpg|thumb|နာရီစင်]] [[File:မြိတ်မြို့ 3.jpg|thumb|မြို့အဝင်Welcome to Myeikဆိုင်းဘုတ်]] == မြို့တည်ရခြင်းအကြောင်း == အေဒီ ၁၅၃၁ ၌ ဆင်တစ်သန်းရှင် (ယခု - လာအိုနိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဗီယက်ကျင်း) ၏ သားတော် ဗြိရာမသွန်တိဿ မင်းသားက တနင်္သာရီမြို့ကို သိမ်း၍ နှစ် ၂၀၀ ကြာသော် သန်းထုပ် (သန္တုတ်) မြို့ဆိပ်ကမ်းမှာ ရေတိမ်လာ၍ အေဒီ ၁၇၃၁ တွင် ခယ်တောင်ခြေ ( ယခု သိမ်တော်ကြီး တောင်ခြေ)သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မာရိတ်မြို့ကို တည်ခဲ့သည်။ ရှေးကတည်းက ခယ်တောင်ခြေရင်း၌ တံငါလုပ်ကိုင် နေထိုင် ကြသော အိမ်ခြေ ၂၀ ခန့်သာ ရှိခဲ့သည်။ တနင်္သာရီမြို့ကြီးကား ဆိပ်ကမ်းကင်းမြို့သာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး မြိတ်မြို့တွင် သင်္ဘောဆိပ်မြို့တည်ရန် ဒေသအသီးသီးမှ လူများခေါ်၍ နေရာချထားခဲ့ကာ မြစ်မရပ်၊ မြစ်ငယ်ရပ်၊ ထားဝယ်စု၊ တလိုင်းစု၊ ဈေးတန်း၊ ဈေးခေါင်း၊ ကန်ဖျား၊ ကန်ခေါင်း၊ ကန်ကြီး၊ အလယ်ကျွန်း၊ နောက်လယ်၊ သံဖို(သန်းဖို)၊ လှည်းထိန်စု၊ ဆိပ်ငယ်၊ စတိန်ရပ်(ဆိပ်ငယ်) စသည်ဖြင့် အစွဲပြု ဖြစ်လာခဲ့ ကြသည်။ မြိတ်ဒေသမှာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ယိုးဒယား ဘုရင်တို့၏ အကြိမ်ကြိမ် အုပ်ချုပ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ တပင်ရွှေထီး၊ ဘုရင့်နောင်မင်းတို့က ပြန်သိမ်းယူ ရသည်။ အေဒီ ၁၇၅၉ တွင် အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျ ပြန်သိမ်းမှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ရောက်ရှိခဲ့သည်။ == မြန်မာမင်းတည်သည့် မြိတ်မြို့ == ဆိပ်ခံမြို့ငယ် မာရိတ်မှာ ကြွယ်ဝ တိုးတက်နေခဲ့သည်။ အလောင်းဘုရားဦးအောင်ဇေယျ၏ ရွှေဘိုသည် မာရိတ်မြို့မှ မိုင် ၅၅ဝခန့် ကွာဝေးသည်။ နယ်ချဲ့ကိုလိုနီများကလည်း အချက်အချာကျသော မြိတ်မြို့ကို မျက်စိ ကျနေခဲ့သည်။ ကုန်စည် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရာတွင် အရှေ့တိုင်း၊ အနောက်တိုင်းသားများ ဝင်ထွက်သွားလာ နေခဲ့ကြပြီး စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်နိုင်ရန်အတွက် အကွက်အကွင်းကောင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆင်ဖြူရှင် နန်းစိုက်သည့် အင်းဝမြို့မှ ၅၁၅ မိုင်ဝေးသည့် မြိတ်မြို့ကို ၁၇၇၀ ပြည်နှစ်ရောက်မှ အပြီးသတ် တည်ဆောက် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ခေမရာစာ မြို့ဝန်မင်းအဖြစ် ထမ်းရွက်စဉ် ကာလများအတွင်းမှ တရားဝင် မြိတ်မြို့ဟု တွင်သည်။ ၁၈၂၄ ခုနှစ် ရောက်သည့်အခါ ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ စစ်ပွဲ၌ ကိုလိုနီပိုင်နက်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံရသည်။ ထိုနောက်တွင် မြိတ်မြို့မှာ ကမ္ဘာရပ်ခြား စီးပွားရှာသမားများနှင့် ပင်လယ် ခရီးသည်တို့အတွက် မားဂွီး(Mergui) အမည်ဖြင့် ထင်ရှား လူသိများလာခဲ့သည်။ မားဂွီးအမည် မရမီကပင် ““ ဘိတ်မြို့နှင့် မြိတ်မြို့ ““ နှစ်မည် ရှိနှင့် ပြီးဖြစ်သည်။ မားဂွီး ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းကို အာရပ်၊ ပေါ်တူဂီနှင့် ဒတ်ခ်ျ ဘာသာစကားတို့မှ ရှာဖွေ တွေ့ရှိ နိုင်ကြောင်း သုတေသီတို့ မှန်းဆထားသည်။ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများဖြစ်သည့် ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ ဒေသများသည် ပင်လယ်ရေကြောင်းမှ အလွယ်တကူ ဝင်ထွက်ခဲ့၍ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့တို့၏ ဒဏ်ကို အစောဆုံး ခံစားခံရသည်။ နှစ် (၁၀၀)ကျော်တိုင်အောင် ကျွန်သက်ရှည်ခဲ့ပြီးမှ ပြည်ထောင်စုကြီးနှင့်အတူ လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။ ကျွန်သက်ရှည်သော်လည်း မြိတ်မြို့သူ မြို့သားများ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် ထက်သန်ခဲ့သည့် သာဓက များစွာရှိသည်။ [[File:Thein Daw Gyi Pagoda, Myeik.jpg|thumb|သိမ်​တော်ကြီး​စေတီ]] [[File:မြိတ်မြို့ 6.jpg|thumb|မြိတ်ခရိုင်ဝန်မင်းလင်းပင်ထိပ်တင်​​​​ဒွေးကျဆုံး​သော​နေရာ(​မူလ​နေရာမဟုတ်)]] == ခေတ်သစ် စီးပွားရေး မြို့တော် မြိတ် == သည်ဘက်ခေတ်မှာတော့ မြိတ်အရှေ့ (မြိတ်)နှင့် မြိတ်အနောက် (ကျွန်းစု) ဟူ၍ အပိုင်းလိုက် တွင်ခဲ့သေးသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မြိတ်နှင့် ကျွန်းစု ဟူ၍ အမည် သီးသန့် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြိတ်မြို့မှာ [[မြိတ်ကျွန်းစု]] အပါအဝင် ကျွန်းပေါင်း ၈၀၀ ကျော်နှင့် ဖွဲ့စည်းထား၍ ပင်လယ်ပြင် စွန့်စား ခရီးသွားတို့အတွက် စိတ်ဝင်စား သဖွယ် ဖြစ်သလို မဖော်ထုတ်ရသေးသော လှပသည့် ကမ်းခြေများ၊ လူမနေသော [[ကျွန်း]]များ၊ ရေပေါ်နေ ဆလုံတိုင်းရင်းသားတို့၏ လူနေမှု ဘဝ ဟန်ပန်များမှ ခရီးသွားများကို လက်ယပ်ခေါ်နေသကဲ့သို့ အနောက်ဘက် အက်ဒမန် ပင်လယ်ပြင်ကို မျက်နှာမူ မှေးတင် တည်ဆောက်ထားပြီး အရှေ့ဘက်တွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]နှင့် နယ်ချင်း ထိစပ်နေသည့်အတွက် စီးပွားရေး အခွင့်အရေးအရ မြန်မာ - ထိုင်း နယ်စပ်တွင် ဆက်သွယ်ကူးလူးနိုင်သော မောတောင်ကြား ကားလမ်းကို အဆင့်မီ ဖောက်လုပ်စရာ အကြောင်း ရှိပေသည်။ မြိတ်မှ မိုင် ၁၂၀ အကွာ အဝေးရှိ မောတောင်ကြားသို့ ဖောက်လုပ်ထားသော အဆိုပါ လမ်းမကြီး အဆင့်မီ ပြီးစီးပါက မော်တော် ကားလမ်းဖြင့် မြိတ်မှ [[မောတောင်]] နယ်စပ်သို့ သုံးနာရီကျော်ခရီး၊ မောတောင်မှ [[ဘန်ကောက်]] သို့ သုံးနာရီကျော်၊ မောတောင်မှ [[မလေးရှား]]သို့ (၁၀)နာရီကျော် ခရီးသာ ရှိလာနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူအချို့မှ သုံးသပ် ပြထားသည်။ ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော်မှာ ပင်လယ် ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်လာသည့်အတွက် [[အာရှ]]နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေး အချက်အချာ ဖြစ်သလို အဆိုပါ လမ်းမကြီးအား အရှေ့တောင် အာရှ လမ်းမကြီးအဖြစ် အသုံးပြု နိုင်ပြီး ထုတ်ကုန် အရည်အသွေးမြင့် ပို့ကုန်များအား စရိတ်၊ ဝန်ဆောင်မှု နည်းပါးစွာ အချိန်တိုတောင်းစွာ ကူးသန်း နိုင်မှု၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးမှု၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ကျယ်ပြန့်လာမှု စသည်ဖြင့် နိုင်ငံတော်နှင့် လုပ်ငန်းရှင်များ၊ ဒေသခံများအတွက် အကျိုးနိုင်ပါသဖြင့် အဆိုပါ လမ်းကို စဉ်းစား သင့်ပေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ Transit Trade Center အဖြစ် တည်ရှိနေမှုက အားသာချက် တစ်ရပ်ပင်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်က မြိတ်ကျွန်းစုတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လည်ပတ်မှု တရားဝင် စတင်ခဲ့ပြီး ပင်လယ် အခြေခံ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးနေခဲ့သည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု စခန်းကို ၁၉၉၉ခုနှစ်၌ မြိတ်ကျွန်းစုတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လည်ပတ်မှု တရားဝင် စတင်နိုင်ခဲ့ပြီး ကမ်းရိုးတန်း တိုင်းမြို့တော်မှာလည်း ရေလုပ်ငန်း အဓိက မြို့ကြီး တစ်ခုအဖြစ် အရှိန်အဟုန်မြှင့် တိုးတက်လာခဲ့ကာ တလေးတစား ရှိကြသော မြို့ပြကြီး အဖြစ် ရပ်တည် နိုင်ခဲ့သည်။ ဘဏ်လုပ်ငန်းများ ။ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ ဒရဟော ဝင်လာခဲ့ကြသည်။ ဒေသခံများ အတွက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ပေးထားခဲ့ကြသော ရေလုပ်ငန်း ကုမ္ပဏီများ၊ [[ပုလဲ]]ကုမ္ပဏီများ စသည်ဖြင့် အများအပြား ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ မြိတ်မြို့မှာ တကယ်တော့ ရေလုပ်ငန်းတစ်ခုတည်းကို တည်မီ နေသည်မဟုတ်၊ ရေထွက်ကုန်များနှင့် ပတ်သက်၍ အလျှံပယ်ရှိသလို ကမ်းလွန်ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့များ၊ [[ကျောက်မီးသွေး]]၊ ပုလဲ၊ သစ်၊ [[ငှက်သိုက်]]၊ စိုက်ပျိုးရေးမှာလည်း အခြားတိုင်းမြို့တော်များထက် မညံ့လှ၊ [[ဆီအုန်း]] စိုက်ပျိုးမှုမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ နံပါတ်(၁)၊ [[ရာဘာ]]က နံပါတ်(၂)၊ ပို့ဆောင်ရေး ကဏ္ဍမှာလည်း ကုန်းကြောင်း၊ ရေကြောင်း၊ လေကြောင်းအားလုံး ပြည့်စုံနေပြီ။ တောင်ပေါ်ဒေသမှာလို တောင်မြင့်မြင့် ရှုမျှော် ခင်းများကို ကမ်းရိုးတန်း တိုင်းမှာလည်း ခံစား၍ ရသည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် တံငါအိမ်ခြေကလေး (၂၀)မှ စတင်ခဲ့သော မြင်းချည်တိုင် ရွာကလေးမှာ အခက်အခဲ ပေါင်းစုံ ကျော်လွှားခဲ့ပြီး ဒုန်းစိုင်းလာခဲ့ရာ ၂၀၀၀ ပြည်နှစ် ဝန်းကျင်၌ ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော်အဖြစ် သတ်မှတ် ခံခဲ့ ရသလို အေဒီ ၁၇၃၁ တွင် ခယ်တောင်ခြေ (ချည်တောင်၌ တည်ရှိသော မာရိတ်မြို့မှာ မာရိတ်- မြိတ်-မားဂွီး-မြိတ်အရှေ့- ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော် စသည်ဖြင့် သက်တမ်းရေတွက်သော် ၂၇၆ နှစ် တိုင်ပေပြီ။ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်း မြိတ်ခရိုင်၏ ခရိုင်ဝန်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်သည်။ တနင်္သာရီမြစ် စီးဝင်ရာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ လုံခြုံသော ဆိပ်ကမ်းကောင်း ဖြစ်၏။ ကမ်းခြေမှစ၍ တောင်ကုန်းမြင့်များ ဖြစ်ပြီးလျှင်ထိုတောင်ကုန်းမြင့်များပေါ်တွင် အစိုးရရုံးအဆောက်အအုံများရှိသည်။ ရှေးအခါက မြိတ်မြို့ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဘင်္ဂလားနယ်မှ တကျွန်းပို့ဒဏ်ခံရသော အကျဉ်းသမားများ ပို့ရာအရပ်အဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ဘူးလေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> ==ဒေသထွက်ကုန်များ== မြိတ်မြို့သည် ယခုအခါ အရောင်းအဝယ် ဖွံ့ဖြိုးသော ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပေသည်။ ကျောထောက်နောက်ခံနယ်မြေတွင် [[ကျွန်းသစ်]]၊ တွင်းထွက်သတ္တုများ၊ ကြက်ပေါင်စေးများထွက်သည်။ မြိတ်ကျွန်းစုများတွင်လည်း တံငါလုပ်ငန်းဖြစ်သည့်[[ငါးပိ]] [[ငါးခြောက်]]လုပ်ငန်း၊ ပုလဲလုပ်ငန်းများအပြင် ကျွန်း ကလေးများပေါ်တွင် ငှက်သိုက်ရှာဖွေခြင်းလုပ်ငန်းများ ရှိသဖြင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတွင် များစွာ တွင်ကျယ်သည်။ မြို့ပေါ်တွင် ပိုးထည်ရက်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ရှိသည်။ မြိတ်လုံချည် ခေါ် ထူထဲခိုင်မာသော ပိုးစစ်လုံချည်များမှာ အကောင်းဆုံး ပိုးထည်အမျိုးအစားတွင် ပါဝင်သည်။ ငပိတွင်လည်း မြိတ်စိမ်းစားငါးပိသည် မြိတ်မြို့၏ နာမည်ကျော် ထွက်ကုန်တစ်ခုဖြစ်ပေသည်။ === ရပ်ကွက်များ === # တပ်ပြင်(ရှေးယခင်က တပ်များ ပြင်သောနေရာဖြစ်ခဲ့၍) # သာကေတ # ရေပုန်း # ကလွင် # ကန်ကြီး(ရေကန်ပေါင်ဟု ခေါ်သော ရေကန်ကြီးတည်ရှိရာနေရာဖြစ်၍) # ကန်ခေါင်း(ကန်၏ ခေါင်းရင်း၌ တည်ရှိ၍) # ကန်ဖျား(ကန်၏ အဖျား၌ တည်ရှိ၍) # မြစ်ငယ် # ထားဝယ်စု(ရှေးယခင်က ထားဝယ်လူမျိုးများ စုနေ၍) # တလိုင်းစု(ရှေးယခင်က တလိုင်းလူမျိုးများ စုနေ၍) # ဆိပ်ငယ်(ရေဆိပ်ရှိသောနေရာ) # နောက်လယ် # သန်းဖို(သံဖို၊ ပန်းပဲဖိုများစွာ ရှိသော နေရာ) # ဈေးတန်း # မြစ်မ # အလယ်ကျွန်း # ကြောင်ငယ် # မြို့သစ် # ဘုရားကိုင် # ပါရမီ # မြိတ်တောင် # ကွက်သစ် # မြန်အောင် # ခရူတော # ပလောက်စု # စက်ဝင်း # ဝတ်ရည်နန္ဒာဝင်း [[File:မြိတ်မြို့ 4.jpg|thumb|ဘုရားကိုင်ရပ်ကွက်]] == ရာသီဥတု == မြိတ်သည် အပူပိုင်းမုတ်သုံရာသီဥတု အမျိုးအစား ရှိပြီး တနှစ်ပတ်လုံး ပူနွေးသည်။ တိုတောင်းသော ဆောင်းခြောက်သွေ့ရာသီ(ဒီဇင်ဘာ-ဇန်နဝါရီ)ရှိပြီးလျှင်၊ ရှည်လျားသော စိုစွတ်ရာသီ(ဖေဖော်ဝါရီ-နိုဝင်ဘာ)ရှိကာ မေလ မှ စက်တင်ဘာ အထိသည် ရံခါ သည်းထန်သော မိုး ရွာသွန်းလေ့ ရှိသည်။ {{Weather box |location = မြိတ် |metric first = Y |single line = Y |Jan high C = 31.4 |Feb high C = 32.1 |Mar high C = 33.1 |Apr high C = 33.6 |May high C = 31.8 |Jun high C = 29.4 |Jul high C = 29.1 |Aug high C = 28.8 |Sep high C = 29.5 |Oct high C = 30.7 |Nov high C = 31.6 |Dec high C = 31.5 |Jan low C = 20.7 |Feb low C = 21.6 |Mar low C = 23.1 |Apr low C = 24.6 |May low C = 24.2 |Jun low C = 23.6 |Jul low C = 23.4 |Aug low C = 23.3 |Sep low C = 23.5 |Oct low C = 23.2 |Nov low C = 22.7 |Dec low C = 21.0 |Jan precipitation mm = 4 |Feb precipitation mm = 51 |Mar precipitation mm = 55 |Apr precipitation mm = 128 |May precipitation mm = 422 |Jun precipitation mm = 783 |Jul precipitation mm = 740 |Aug precipitation mm = 868 |Sep precipitation mm = 482 |Oct precipitation mm = 302 |Nov precipitation mm = 73 |Dec precipitation mm = 13 |precipitation colour = green |source 1 =NOAA (1961-1990) <ref name= NOAA>{{cite web |url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-II/MM/48110.TXT |title = Myeik Climate Normals 1961-1990 |publisher = National Oceanic and Atmospheric Administration |accessdate = January 12, 2013}}</ref> |date=January 2013 }} == ကိုးကား == [http://myeiknews.blogspot.com/search?updated-max=2007-12-14T13%3A28%3A00%2B06%3A30&max-results=7] <references/> {{တနင်္သာရီတိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} {{မြိတ်မြို့နယ်}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]] scuwolus4sqse2lmol2mkpl8bu66aqf 753860 753855 2022-08-09T08:23:02Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78|2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78]] ([[User talk:2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Kantabon|Kantabon]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = မြိတ်မြို့ |native_name = |other_name = |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြို့တည်နေရာပြ မြန်မာနိုင်ငံမြေပုံ |seat = |seat_type = |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] |image_skyline = မြိတ်မြို့.jpg |image_map = |map_caption = မြိတ်မြို့တည်နေရာပြမြေပုံ |subdivision_type = [[ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name = {{အလံ|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[File:Flag_of_Tanintharyi_Division.svg| 23px]] [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[မြိတ်ခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[မြိတ်မြို့နယ်]] |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |population_density_km2 = auto |coordinates_display = |coordinates_region = MM |latNS = N |latd = 12 |latm = 26 |lats = |longEW = E |longd = 98 |longm = 36 |longs = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = + ၆ နာရီ ၃၀ မိနစ် |website = }} [[File:MerguiArchipelagoMap.png|thumb|မြိတ်ကျွန်းစုမြေပုံ]] [[File:မြိတ်.jpg|thumb|ကမ်းနားလမ်းရှိ We love Myeik ဆိုင်းဘုတ်]] '''မြိတ်မြို့''' သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၊ [[တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[မြိတ်ခရိုင်]]တွင် ပါဝင်သည့် [[မြိတ်မြို့နယ်]]၏ မြို့နယ်ရုံးစိုက်မြို့ ဖြစ်သည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူဦးရေအများဆုံးနှင့် အကြီးဆုံးမြို့လည်းဖြစ်သည်။ နေဝင်ရာ အနောက်အရပ်တွင် [[ပထော်ပထက်တောင်]]ဟု ခေါ်သော ကျွန်းညီနောင် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော စေတီပုထိုးမှာ [[လေးကျွန်းဆီမီးသိမ်တော်ကြီးစေတီတော်]] ဖြစ်ကာ၊ [[သိမ်တော်ကြီးစေတီတော်]]၊ သိမ်ကြီးတောင်ဟု အတိုခေါ်သည်။ ရေလုပ်ငန်း ထွန်းကားသည်။ ရော်ဘာ၊ ဆီအုန်းတို့ကိုလည်း စိုက်ပျိုးသည့် ကမ်းရိုးတန်း ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၂၈၄,၄၈၉ ဦး ရှိသည်။ ကျား ၁၃၉,၅၉၂ ဦး၊ မ ၁၄၄,၈၉၇ ဦး ရှိသည်။ မြိတ်ခရိုင်တစ်ခုလုံးလူဦးရေမှာ ၆၉၃,၀၈၇ ဦးရှိသဖြင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် လူဦးရေအများဆုံးရှိသော ခရိုင်ဖြစ်သည်။ == တည်နေရာ == မြန်မာနိုင်ငံ၏ တောင်ဘက် မြောက်လတ္တီတွဒ် (၁၂ဒီဂရီ ၁၆မိနစ်)၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် (၉၈ဒီဂရီ၃၆မိနစ်)တွင် တည်ရှိသည်။ မြိတ်မြို့သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက်အမြင့် ၈၄ ပေတွင်ရှိသည်။ == သမိုင်း နောက်ခံ == ယိုးဒယား(ထိုင်း)နှင့် နယ်ချင်းဆက်စပ်နေသောကြောင့် မြိတ်မြို့မှာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ယိုးဒယား ဘုရင် တို့၏ လက်အောက်သို့ အပြန်အလှန်ကျရောက်ခဲ့ပြီး မြိတ်ဒေသမှာလည်း စစ်တလင်း ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မြိတ်ရာဇဝင်ကို ရေးသားပြုစုခဲ့သူ ဆရာကြီး ဦးကြီးစိန်က မြိတ်ရာဇဝင်ကို ပြုစုရသည်မှာ အလွန်ခဲယဉ်းသည်ဟု ဆိုသည်။ အေဒီ ၇၂၃ ခုနှစ်၌ ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ ကျမိုင်း၊ ယခုအခေါ် ဇင်းမယ် (ချင်းမိုင်) မင်းဆက်မှာ တနင်္သာရီတိုင်း အထိ တန်ခိုးထွားခဲ့ပြီး ၎င်းကျမိုင်းအနွယ်ဝင်က ရမ္မာဝတီ (ပျော်ဖွယ်ရာပေါသောမြို့)ကို အေဒီ ၇၅၅၌ ကော့ဘိန်းအရပ်၌ တည်ခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ မြို့သက်တမ်း (၂၈)နှစ်ကြာလျှင် ကြက္ကလင်းမြို့ (ကံမော်)ကို ပြောင်းခဲ့၍ မြို့သက်တမ်း ၁၁၈ နှစ်ရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် အေဒီ ၉၀၁ ခုနှစ်၌ ထောင့်ကွာ (မြို့သက်တမ်း ၂၂၀) သို့ ရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်များမှာ အလောင်းစည်သူမင်းကြီး စိုးစံအုပ်ချုပ်နေသည့် (၁၁၁၂-၁၁၆၇) ကာလများအတွင်း ရှိနေပြီး အေဒီ ၁၁၅၂ ခုနှစ်က အောင်သာဝရမြို့ကို စိုးစံခဲ့သည့် ပရမရစာ မင်းလက်ထက်တွင် ကျမိုင်း (ချင်းမိုင်)မင်းဆက် သုဉ်းသွားခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ ပုဂံ၌ နရပတိစည်သူမင်း (၁၁၇၃ - ၁၂၁၀) စိုးစံဆဲ အဆိုပါ အဖြစ်အပျက်မှာ အေဒီ ၁၂၇၆ တွင် အောင်သာဝရမင်း (ဧကဒယ်ရာဇာ)က ခရင်းသေ အရပ်တွင် တနင်္သာရီမြို့ကို တည်ခဲ့သည်။ တနင်္သာရီမြို့၌ မြို့ရံ (၁၄)မြို့ ရှိခဲ့၍ သမုဒ္ဒရာကင်းမြို့ အဖြစ် သန်ထုပ်( သန္တုတ် - ယခု တောနောက်လယ်ကျေးရွာ)မြို့ကို အေဒီ ၁၂၇၇ တွင် စတင် တည်ဆောက် ခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၂၇၆ မှ ၁၇၃၁ အထိ နှစ်ပေါင်း ၄၅၄ သည် တနင်္သာရီ ခေတ်ဖြစ်ပြီး မာရိတ်(မြိတ်)၏ ဖြစ်စဉ် မှာတော့ မှေးမှိန်သွားခဲ့သည်။ မာရိတ်မှာ ပရမရစာ မင်းသားငယ်၏ မြင်းခယ်တိုင် (မြင်းချည်တိုင်) အစွဲပြု၍ မာရိတ်ကျွန်းဟု ခေါ်သည်။ မာ = မြင်း၊ ရိတ် = ခယ်တိုင်၊ မြင်းခယ်တိုင် (မြင်းချည်တိုင်) ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ရှမ်းအခေါ် (ယိုးဒယား ) စကား ဖြစ်သည်။ ကာလရွေ့လျောလာသဖြင့် မာရိတ်ကို မြန်မာအခေါ် မြိတ်မြို့ဟု ခေါ်တွင် ကြသည်။ [[File:မြိတ်မြို့ 2.jpg|thumb|နာရီစင်]] [[File:မြိတ်မြို့ 3.jpg|thumb|မြို့အဝင်Welcome to Myeikဆိုင်းဘုတ်]] == မြို့တည်ရခြင်းအကြောင်း == အေဒီ ၁၅၃၁ ၌ ဆင်တစ်သန်းရှင် (ယခု - လာအိုနိုင်ငံ၏ မြို့တော် ဗီယက်ကျင်း) ၏ သားတော် ဗြိရာမသွန်တိဿ မင်းသားက တနင်္သာရီမြို့ကို သိမ်း၍ နှစ် ၂၀၀ ကြာသော် သန်းထုပ် (သန္တုတ်) မြို့ဆိပ်ကမ်းမှာ ရေတိမ်လာ၍ အေဒီ ၁၇၃၁ တွင် ခယ်တောင်ခြေ ( ယခု သိမ်တော်ကြီး တောင်ခြေ)သို့ ပြောင်းရွေ့ပြီး မာရိတ်မြို့ကို တည်ခဲ့သည်။ ရှေးကတည်းက ခယ်တောင်ခြေရင်း၌ တံငါလုပ်ကိုင် နေထိုင် ကြသော အိမ်ခြေ ၂၀ ခန့်သာ ရှိခဲ့သည်။ တနင်္သာရီမြို့ကြီးကား ဆိပ်ကမ်းကင်းမြို့သာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး မြိတ်မြို့တွင် သင်္ဘောဆိပ်မြို့တည်ရန် ဒေသအသီးသီးမှ လူများခေါ်၍ နေရာချထားခဲ့ကာ မြစ်မရပ်၊ မြစ်ငယ်ရပ်၊ ထားဝယ်စု၊ တလိုင်းစု၊ ဈေးတန်း၊ ဈေးခေါင်း၊ ကန်ဖျား၊ ကန်ခေါင်း၊ ကန်ကြီး၊ အလယ်ကျွန်း၊ နောက်လယ်၊ သံဖို(သန်းဖို)၊ လှည်းထိန်စု၊ ဆိပ်ငယ်၊ စတိန်ရပ်(ဆိပ်ငယ်) စသည်ဖြင့် အစွဲပြု ဖြစ်လာခဲ့ ကြသည်။ မြိတ်ဒေသမှာ မြန်မာဘုရင်နှင့် ယိုးဒယား ဘုရင်တို့၏ အကြိမ်ကြိမ် အုပ်ချုပ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ တပင်ရွှေထီး၊ ဘုရင့်နောင်မင်းတို့က ပြန်သိမ်းယူ ရသည်။ အေဒီ ၁၇၅၉ တွင် အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျ ပြန်သိမ်းမှ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ရောက်ရှိခဲ့သည်။ == မြန်မာမင်းတည်သည့် မြိတ်မြို့ == ဆိပ်ခံမြို့ငယ် မာရိတ်မှာ ကြွယ်ဝ တိုးတက်နေခဲ့သည်။ အလောင်းဘုရားဦးအောင်ဇေယျ၏ ရွှေဘိုသည် မာရိတ်မြို့မှ မိုင် ၅၅ဝခန့် ကွာဝေးသည်။ နယ်ချဲ့ကိုလိုနီများကလည်း အချက်အချာကျသော မြိတ်မြို့ကို မျက်စိ ကျနေခဲ့သည်။ ကုန်စည် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရာတွင် အရှေ့တိုင်း၊ အနောက်တိုင်းသားများ ဝင်ထွက်သွားလာ နေခဲ့ကြပြီး စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်နိုင်ရန်အတွက် အကွက်အကွင်းကောင်း ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆင်ဖြူရှင် နန်းစိုက်သည့် အင်းဝမြို့မှ ၅၁၅ မိုင်ဝေးသည့် မြိတ်မြို့ကို ၁၇၇၀ ပြည်နှစ်ရောက်မှ အပြီးသတ် တည်ဆောက် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ခေမရာစာ မြို့ဝန်မင်းအဖြစ် ထမ်းရွက်စဉ် ကာလများအတွင်းမှ တရားဝင် မြိတ်မြို့ဟု တွင်သည်။ ၁၈၂၄ ခုနှစ် ရောက်သည့်အခါ ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ စစ်ပွဲ၌ ကိုလိုနီပိုင်နက်အတွင်းသို့ သွတ်သွင်းခံရသည်။ ထိုနောက်တွင် မြိတ်မြို့မှာ ကမ္ဘာရပ်ခြား စီးပွားရှာသမားများနှင့် ပင်လယ် ခရီးသည်တို့အတွက် မားဂွီး(Mergui) အမည်ဖြင့် ထင်ရှား လူသိများလာခဲ့သည်။ မားဂွီးအမည် မရမီကပင် ““ ဘိတ်မြို့နှင့် မြိတ်မြို့ ““ နှစ်မည် ရှိနှင့် ပြီးဖြစ်သည်။ မားဂွီး ဆိုသည့် အသုံးအနှုန်းကို အာရပ်၊ ပေါ်တူဂီနှင့် ဒတ်ခ်ျ ဘာသာစကားတို့မှ ရှာဖွေ တွေ့ရှိ နိုင်ကြောင်း သုတေသီတို့ မှန်းဆထားသည်။ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများဖြစ်သည့် ရခိုင်နှင့် တနင်္သာရီ ဒေသများသည် ပင်လယ်ရေကြောင်းမှ အလွယ်တကူ ဝင်ထွက်ခဲ့၍ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့တို့၏ ဒဏ်ကို အစောဆုံး ခံစားခံရသည်။ နှစ် (၁၀၀)ကျော်တိုင်အောင် ကျွန်သက်ရှည်ခဲ့ပြီးမှ ပြည်ထောင်စုကြီးနှင့်အတူ လွတ်လပ်ရေး ရခဲ့သည်။ ကျွန်သက်ရှည်သော်လည်း မြိတ်မြို့သူ မြို့သားများ မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ် ထက်သန်ခဲ့သည့် သာဓက များစွာရှိသည်။ [[File:Thein Daw Gyi Pagoda, Myeik.jpg|thumb|သိမ်​တော်ကြီး​စေတီ]] [[File:မြိတ်မြို့ 6.jpg|thumb|မြိတ်ခရိုင်ဝန်မင်းလင်းပင်ထိပ်တင်​​​​ဒွေးကျဆုံး​သော​နေရာ(​မူလ​နေရာမဟုတ်)]] == ခေတ်သစ် စီးပွားရေး မြို့တော် မြိတ် == သည်ဘက်ခေတ်မှာတော့ မြိတ်အရှေ့ (မြိတ်)နှင့် မြိတ်အနောက် (ကျွန်းစု) ဟူ၍ အပိုင်းလိုက် တွင်ခဲ့သေးသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မြိတ်နှင့် ကျွန်းစု ဟူ၍ အမည် သီးသန့် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြိတ်မြို့မှာ [[မြိတ်ကျွန်းစု]] အပါအဝင် ကျွန်းပေါင်း ၈၀၀ ကျော်နှင့် ဖွဲ့စည်းထား၍ ပင်လယ်ပြင် စွန့်စား ခရီးသွားတို့အတွက် စိတ်ဝင်စား သဖွယ် ဖြစ်သလို မဖော်ထုတ်ရသေးသော လှပသည့် ကမ်းခြေများ၊ လူမနေသော [[ကျွန်း]]များ၊ ရေပေါ်နေ ဆလုံတိုင်းရင်းသားတို့၏ လူနေမှု ဘဝ ဟန်ပန်များမှ ခရီးသွားများကို လက်ယပ်ခေါ်နေသကဲ့သို့ အနောက်ဘက် အက်ဒမန် ပင်လယ်ပြင်ကို မျက်နှာမူ မှေးတင် တည်ဆောက်ထားပြီး အရှေ့ဘက်တွင် [[ထိုင်းနိုင်ငံ]]နှင့် နယ်ချင်း ထိစပ်နေသည့်အတွက် စီးပွားရေး အခွင့်အရေးအရ မြန်မာ - ထိုင်း နယ်စပ်တွင် ဆက်သွယ်ကူးလူးနိုင်သော မောတောင်ကြား ကားလမ်းကို အဆင့်မီ ဖောက်လုပ်စရာ အကြောင်း ရှိပေသည်။ မြိတ်မှ မိုင် ၁၂၀ အကွာ အဝေးရှိ မောတောင်ကြားသို့ ဖောက်လုပ်ထားသော အဆိုပါ လမ်းမကြီး အဆင့်မီ ပြီးစီးပါက မော်တော် ကားလမ်းဖြင့် မြိတ်မှ [[မောတောင်]] နယ်စပ်သို့ သုံးနာရီကျော်ခရီး၊ မောတောင်မှ [[ဘန်ကောက်]] သို့ သုံးနာရီကျော်၊ မောတောင်မှ [[မလေးရှား]]သို့ (၁၀)နာရီကျော် ခရီးသာ ရှိလာနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူအချို့မှ သုံးသပ် ပြထားသည်။ ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော်မှာ ပင်လယ် ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်လာသည့်အတွက် [[အာရှ]]နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေး အချက်အချာ ဖြစ်သလို အဆိုပါ လမ်းမကြီးအား အရှေ့တောင် အာရှ လမ်းမကြီးအဖြစ် အသုံးပြု နိုင်ပြီး ထုတ်ကုန် အရည်အသွေးမြင့် ပို့ကုန်များအား စရိတ်၊ ဝန်ဆောင်မှု နည်းပါးစွာ အချိန်တိုတောင်းစွာ ကူးသန်း နိုင်မှု၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးမှု၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ကျယ်ပြန့်လာမှု စသည်ဖြင့် နိုင်ငံတော်နှင့် လုပ်ငန်းရှင်များ၊ ဒေသခံများအတွက် အကျိုးနိုင်ပါသဖြင့် အဆိုပါ လမ်းကို စဉ်းစား သင့်ပေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ Transit Trade Center အဖြစ် တည်ရှိနေမှုက အားသာချက် တစ်ရပ်ပင်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်က မြိတ်ကျွန်းစုတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လည်ပတ်မှု တရားဝင် စတင်ခဲ့ပြီး ပင်လယ် အခြေခံ ခရီးသွားလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးနေခဲ့သည်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု စခန်းကို ၁၉၉၉ခုနှစ်၌ မြိတ်ကျွန်းစုတွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လည်ပတ်မှု တရားဝင် စတင်နိုင်ခဲ့ပြီး ကမ်းရိုးတန်း တိုင်းမြို့တော်မှာလည်း ရေလုပ်ငန်း အဓိက မြို့ကြီး တစ်ခုအဖြစ် အရှိန်အဟုန်မြှင့် တိုးတက်လာခဲ့ကာ တလေးတစား ရှိကြသော မြို့ပြကြီး အဖြစ် ရပ်တည် နိုင်ခဲ့သည်။ ဘဏ်လုပ်ငန်းများ ။ ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ ဒရဟော ဝင်လာခဲ့ကြသည်။ ဒေသခံများ အတွက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ပေးထားခဲ့ကြသော ရေလုပ်ငန်း ကုမ္ပဏီများ၊ [[ပုလဲ]]ကုမ္ပဏီများ စသည်ဖြင့် အများအပြား ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ မြိတ်မြို့မှာ တကယ်တော့ ရေလုပ်ငန်းတစ်ခုတည်းကို တည်မီ နေသည်မဟုတ်၊ ရေထွက်ကုန်များနှင့် ပတ်သက်၍ အလျှံပယ်ရှိသလို ကမ်းလွန်ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့များ၊ [[ကျောက်မီးသွေး]]၊ ပုလဲ၊ သစ်၊ [[ငှက်သိုက်]]၊ စိုက်ပျိုးရေးမှာလည်း အခြားတိုင်းမြို့တော်များထက် မညံ့လှ၊ [[ဆီအုန်း]] စိုက်ပျိုးမှုမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး၌ နံပါတ်(၁)၊ [[ရာဘာ]]က နံပါတ်(၂)၊ ပို့ဆောင်ရေး ကဏ္ဍမှာလည်း ကုန်းကြောင်း၊ ရေကြောင်း၊ လေကြောင်းအားလုံး ပြည့်စုံနေပြီ။ တောင်ပေါ်ဒေသမှာလို တောင်မြင့်မြင့် ရှုမျှော် ခင်းများကို ကမ်းရိုးတန်း တိုင်းမှာလည်း ခံစား၍ ရသည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် တံငါအိမ်ခြေကလေး (၂၀)မှ စတင်ခဲ့သော မြင်းချည်တိုင် ရွာကလေးမှာ အခက်အခဲ ပေါင်းစုံ ကျော်လွှားခဲ့ပြီး ဒုန်းစိုင်းလာခဲ့ရာ ၂၀၀၀ ပြည်နှစ် ဝန်းကျင်၌ ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော်အဖြစ် သတ်မှတ် ခံခဲ့ ရသလို အေဒီ ၁၇၃၁ တွင် ခယ်တောင်ခြေ (ချည်တောင်၌ တည်ရှိသော မာရိတ်မြို့မှာ မာရိတ်- မြိတ်-မားဂွီး-မြိတ်အရှေ့- ကမ်းရိုးတန်းတိုင်း မြို့တော် စသည်ဖြင့် သက်တမ်းရေတွက်သော် ၂၇၆ နှစ် တိုင်ပေပြီ။ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်း တနင်္သာရီတိုင်း မြိတ်ခရိုင်၏ ခရိုင်ဝန်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်သည်။ တနင်္သာရီမြစ် စီးဝင်ရာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ လုံခြုံသော ဆိပ်ကမ်းကောင်း ဖြစ်၏။ ကမ်းခြေမှစ၍ တောင်ကုန်းမြင့်များ ဖြစ်ပြီးလျှင်ထိုတောင်ကုန်းမြင့်များပေါ်တွင် အစိုးရရုံးအဆောက်အအုံများရှိသည်။ ရှေးအခါက မြိတ်မြို့ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ ဘင်္ဂလားနယ်မှ တကျွန်းပို့ဒဏ်ခံရသော အကျဉ်းသမားများ ပို့ရာအရပ်အဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ဘူးလေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၀)</ref> ==ဒေသထွက်ကုန်များ== မြိတ်မြို့သည် ယခုအခါ အရောင်းအဝယ် ဖွံ့ဖြိုးသော ဆိပ်ကမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပေသည်။ ကျောထောက်နောက်ခံနယ်မြေတွင် [[ကျွန်းသစ်]]၊ တွင်းထွက်သတ္တုများ၊ ကြက်ပေါင်စေးများထွက်သည်။ မြိတ်ကျွန်းစုများတွင်လည်း တံငါလုပ်ငန်းဖြစ်သည့်[[ငါးပိ]] [[ငါးခြောက်]]လုပ်ငန်း၊ ပုလဲလုပ်ငန်းများအပြင် ကျွန်း ကလေးများပေါ်တွင် ငှက်သိုက်ရှာဖွေခြင်းလုပ်ငန်းများ ရှိသဖြင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတွင် များစွာ တွင်ကျယ်သည်။ မြို့ပေါ်တွင် ပိုးထည်ရက်လုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းများ ရှိသည်။ မြိတ်လုံချည် ခေါ် ထူထဲခိုင်မာသော ပိုးစစ်လုံချည်များမှာ အကောင်းဆုံး ပိုးထည်အမျိုးအစားတွင် ပါဝင်သည်။ ငပိတွင်လည်း မြိတ်စိမ်းစားငါးပိသည် မြိတ်မြို့၏ နာမည်ကျော် ထွက်ကုန်တစ်ခုဖြစ်ပေသည်။ === ရပ်ကွက်များ === # တပ်ပြင်(ရှေးယခင်က တပ်များ ပြင်သောနေရာဖြစ်ခဲ့၍) # သာကေတ # ရေပုန်း # ကလွင် # ကန်ကြီး(ရေကန်ပေါင်ဟု ခေါ်သော ရေကန်ကြီးတည်ရှိရာနေရာဖြစ်၍) # ကန်ခေါင်း(ကန်၏ ခေါင်းရင်း၌ တည်ရှိ၍) # ကန်ဖျား(ကန်၏ အဖျား၌ တည်ရှိ၍) # မြစ်ငယ် # ထားဝယ်စု(ရှေးယခင်က ထားဝယ်လူမျိုးများ စုနေ၍) # တလိုင်းစု(ရှေးယခင်က တလိုင်းလူမျိုးများ စုနေ၍) # ဆိပ်ငယ်(ရေဆိပ်ရှိသောနေရာ) # နောက်လယ် # သန်းဖို(သံဖို၊ ပန်းပဲဖိုများစွာ ရှိသော နေရာ) # ဈေးတန်း # မြစ်မ # အလယ်ကျွန်း # ကြောင်ငယ် # မြို့သစ် # ဘုရားကိုင် # ပါရမီ # မြိတ်တောင် # ကွက်သစ် # မြန်အောင် # ခရူတော # ပလောက်စု # စက်ဝင်း [[File:မြိတ်မြို့ 4.jpg|thumb|ဘုရားကိုင်ရပ်ကွက်]] == ရာသီဥတု == မြိတ်သည် အပူပိုင်းမုတ်သုံရာသီဥတု အမျိုးအစား ရှိပြီး တနှစ်ပတ်လုံး ပူနွေးသည်။ တိုတောင်းသော ဆောင်းခြောက်သွေ့ရာသီ(ဒီဇင်ဘာ-ဇန်နဝါရီ)ရှိပြီးလျှင်၊ ရှည်လျားသော စိုစွတ်ရာသီ(ဖေဖော်ဝါရီ-နိုဝင်ဘာ)ရှိကာ မေလ မှ စက်တင်ဘာ အထိသည် ရံခါ သည်းထန်သော မိုး ရွာသွန်းလေ့ ရှိသည်။ {{Weather box |location = မြိတ် |metric first = Y |single line = Y |Jan high C = 31.4 |Feb high C = 32.1 |Mar high C = 33.1 |Apr high C = 33.6 |May high C = 31.8 |Jun high C = 29.4 |Jul high C = 29.1 |Aug high C = 28.8 |Sep high C = 29.5 |Oct high C = 30.7 |Nov high C = 31.6 |Dec high C = 31.5 |Jan low C = 20.7 |Feb low C = 21.6 |Mar low C = 23.1 |Apr low C = 24.6 |May low C = 24.2 |Jun low C = 23.6 |Jul low C = 23.4 |Aug low C = 23.3 |Sep low C = 23.5 |Oct low C = 23.2 |Nov low C = 22.7 |Dec low C = 21.0 |Jan precipitation mm = 4 |Feb precipitation mm = 51 |Mar precipitation mm = 55 |Apr precipitation mm = 128 |May precipitation mm = 422 |Jun precipitation mm = 783 |Jul precipitation mm = 740 |Aug precipitation mm = 868 |Sep precipitation mm = 482 |Oct precipitation mm = 302 |Nov precipitation mm = 73 |Dec precipitation mm = 13 |precipitation colour = green |source 1 =NOAA (1961-1990) <ref name= NOAA>{{cite web |url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/RA-II/MM/48110.TXT |title = Myeik Climate Normals 1961-1990 |publisher = National Oceanic and Atmospheric Administration |accessdate = January 12, 2013}}</ref> |date=January 2013 }} == ကိုးကား == [http://myeiknews.blogspot.com/search?updated-max=2007-12-14T13%3A28%3A00%2B06%3A30&max-results=7] <references/> {{တနင်္သာရီတိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} {{မြိတ်မြို့နယ်}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးရှိ မြို့များ]] 4n5h2rzryzqqiku8euzrz5xbp0pxhnr 0 4258 753809 753388 2022-08-08T18:48:06Z 92.101.143.137 /* သမိုင်းကြောင်းြ */ wikitext text/x-wiki {{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}} | common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ | ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg | other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div> | other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ် | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = | နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div> | ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg | alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green | map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ | မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京) | coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]] | demonym = Japanese | government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] | leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]] | leader_name1 = [[နာရူဟီတို]] | leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]] | legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]] | upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]] | lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]] | established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ | established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]] | established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက် | established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}} | established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက် | area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅ | area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調（１０月１日時点）|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref> | percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref> | population_estimate_rank = ၁၁ | population_estimate_year = ၂၀၂၁ | population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref> | population_census_year = ၂၀၂၀ | population_census_rank = | population_density_km2 = ၃၃၄ | population_density_rank = ၂၄ | GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၂၁ | GDP_PPP_rank = ၄ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅ | GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇ | GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" /> | GDP_nominal_year = ၂၀၂၁ | GDP_nominal_rank = ၃ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈ | GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃ | Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. --> | Gini_year = ၂၀၁၈ | Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. --> | Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref> | Gini_rank = ၇၈ | HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. --> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. --> | HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref> | HDI_rank = ၁၉ | currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥) | ဗဟိုဘဏ် = | time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]] | utc_offset = +09:00 | drives_on = ဘယ် | calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]] | cctld = [[.jp]] | official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today }} '''ဂျပန်နိုင်ငံ'''({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}})သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။ ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။ အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းắအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့Ắာြ့့သည်။ ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ậဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွִךẮင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။ == အခေါ်အဝေါ် == အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ငြ == သမိုင်းကြောင်းြ == {{main|ဂျပန်သမိုင်း}} === [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်|သြ့့ြမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း === [[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]] ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref> ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref> ၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ [[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]] ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ === မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ === ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ [[File:Ｓａｍｕｒａｉ.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]] အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref> ၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။ [[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]] တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref> === ခေတ်သစ်ကာလ === ၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref> [[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]] အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref> [[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]] ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref> ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ（２） |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref> ၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref> == အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး == [[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/> [[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]] ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref> ==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး== [[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]] ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref> ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref> ==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref> {{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}} ==ပထဝီဝင်== [[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref> ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref> ===ရာသီဥတု=== [[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]] [[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref> ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 /> ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 /> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁&nbsp;°C (၄၁.၂&nbsp;°F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂&nbsp;°C (၇၇.၄&nbsp;°F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉&nbsp;°C (၁၀၅.၆&nbsp;°F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ===ဇီဝမျိုးကွဲများ=== [[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]] ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref> ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်=== ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref> ==စီးပွားရေး== ===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း=== [[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref> ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref> ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ===တင်ပို့ကုန်များ=== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref> [[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/> ===တင်သွင်းကုန်များ=== ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref> ===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ=== [[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref> ===အခြေခံ အဆောက်အအုံ=== [[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]] ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref> ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref> ==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ== [[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]] [[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako | title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref> ===ဘာသာရေး=== [[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book | publisher = Belknap Press of Harvard University Press | isbn = 978-0-674-47184-9 | last1 = | first1 = Edwin Oldfather | author1-link = Edwin O. Reischauer | first2 = Marius B. | last2 = Jansen | author2-link = Marius Jansen | title = The Japanese today: change and continuity | year = 1988 | edition = 2nd | page = 215 }}</ref> သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref> ===ဘာသာစကား=== ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref> ===ပညာရေး=== [[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]] ၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref> ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ===ကျန်းမာရေး=== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref> ==ယဉ်ကျေးမှု== [[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]] ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/> ===အနုပညာ=== အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref> ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref> ===ဂီတ=== ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref> ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref> ===စာပေ=== [[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။ <ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref> အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/> ===အစားအသောက်များ=== [[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]] ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行　三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref> ===အားကစား=== [[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]] ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref> ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref> အစားအသောက် ==ကိုးကား== {{reflist|2}} == အခြားဖတ်ရန် == * [[ထွက်နေအလံ]] * [[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]] {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:နိုင်ငံ]] [[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] 6ab41mdhkjxge58dywmyroy9is678f7 753839 753809 2022-08-09T04:55:18Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/92.101.143.137|92.101.143.137]] ([[User talk:92.101.143.137|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Coord|36|N|138|E|type:country_region:JP|display=title}} {{Infobox country | နိုင်ငံအမည်အပြည့် = ဂျပန်နိုင်ငံ | အမည်_ရင်း = {{native name|ja|日本国|italics=off}}<br>{{small|{{transl|ja|Nippon-koku}} or {{transl|ja|Nihon-koku}}}} | common_name = ဂျပန်နိုင်ငံ | ပုံ_အလံ = Flag of Japan.svg | ပုံ_တံဆိပ် = Imperial Seal of Japan.svg | other_symbol = <div style="padding:0.2em;">[[File:Goshichi no kiri.svg|80px|Seal of the Office of the Prime Minister and the Government of Japan]]</div> | other_symbol_type = အစိုးရ စည်းတံဆိပ် | နိုင်ငံတော်ဆောင်ပုဒ် = | နိုင်ငံတော်သီချင်း = {{Nihongo|"[[ကီမီဂါယို]]"|君が代|italics=off}}<br>"His Imperial Majesty's Reign"<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg]]}}</div> | ပုံ_နေရာ = Japan (orthographic projection).svg | alt_map = Projection of Asia with Japan's Area colored green | map_caption = ဂျပန်နိုင်ငံနယ်နိမိတ်ကို အစိမ်းရင့်ရောင်ဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး ပိုင်ဆိုင်သည်ဟုဆိုသော်လည်း ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသော မြေကို အစိမ်းနုဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ | မြို့တော် = [[တိုကျိုမြို့]] (東京) | coordinates = {{Coord|35|41|N|139|46|E|type:city}} | အကြီးဆုံးမြို့ = မြို့တော် | အကြီးဆုံးပြည်နယ် = | ရုံးသုံးဘာသာများ = [[ဂျပန်ဘာသာစကား|ဂျပန်]] | demonym = Japanese | government_type = [[ပြည်ထောင်စုစနစ်|ပြည်ထောင်စု]] [[ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်|ပါလီမန်]] [[:en:constitutional monarchy|စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်]] | leader_title1 = [[ဂျပန် ဧကရာဇ်|ဧကရာဇ်]] | leader_name1 = [[နာရူဟီတို]] | leader_title2 = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်|ဝန်ကြီးချုပ်]] | leader_name2 = [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]] | legislature = [[ဒိုင်းယက်လွှတ်တော်]] | upper_house = [[:en:House of Councillors (Japan)|House of Councillors]] | lower_house = [[:en:House of Representatives (Japan)|House of Representatives]] | sovereignty_type = [[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ သမိုင်း|တည်ထောင်ခြင်း]] | established_event1 = [[:en:Yamato Dynasty|ဧကရာဇ်မင်းဆက်ထူထောင်ခြင်း]] | established_date1 = ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် ၆၆၀ ဘီစီ | established_event2 = [[:en:Meiji Constitution|မေဂျီအခြေခံဥပဒေ]] | established_date2 = ၁၈၉၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၉ ရက် | established_event3 = {{nowrap|[[ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ|လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံ]]}} | established_date3 = ၁၉၄၇ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက် | area_km2 = ၃၇၇,၉၇၅ | area_footnote = <ref name="area-2019">{{cite web|script-title=ja:令和元年全国都道府県市区町村別面積調（１０月１日時点）|url=https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|publisher=Geospatial Information Authority of Japan|language=ja|date=December 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html|archive-date=April 15, 2020|url-status=dead|title=မော်ကွန်းတင်ပြီးမိတ္တူ|accessdate=26 September 2021|archivedate=15 April 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200415123703/https://www.gsi.go.jp/KOKUJYOHO/MENCHO201910-index.html}}</ref> | percent_water = ၁.၄ (၂၀၁၅ ခုနှစ်အရ)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=October 11, 2020|publisher=OECD|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | area_rank = ၆၂ <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] --> | population_estimate = {{decrease neutral}} ၁၂၅,၃၆၀,၀၀၀<ref>{{cite web|title=Population Estimates Monthly Report July 2021)|url=https://www.stat.go.jp/english/data/jinsui/tsuki/index.html|publisher=Statistics Bureau (Japan)|date=July 20, 2021}}</ref> | population_estimate_rank = ၁၁ | population_estimate_year = ၂၀၂၁ | population_census = ၁၂၆,၂၂၆,၅၆၈<ref>{{cite web|url=https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200521&tstat=000001136464&cycle=0&year=20200&month=24101210&tclass1=000001136465&tclass2=000001154388&tclass3val=0|title=2020 Population Census Preliminary Tabulation|accessdate=June 26, 2021|publisher=Statistics Bureau (Japan)}}</ref> | population_census_year = ၂၀၂၀ | population_census_rank = | population_density_km2 = ၃၃၄ | population_density_rank = ၂၄ | GDP_PPP = {{increase}} $၅.၅၈၆ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report?c=158,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2019&ey=2026&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook database: April 2021|publisher=[[အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့]]|date=April 2021}}</ref> | GDP_PPP_year = ၂၀၂၁ | GDP_PPP_rank = ၄ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $၄၄,၅၈၅ | GDP_PPP_per_capita_rank = ၂၇ | GDP_nominal = {{increase}} $၅.၃၇၈ ထရီလီယံ<ref name="IMFWEOJP" /> | GDP_nominal_year = ၂၀၂၁ | GDP_nominal_rank = ၃ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $၄၂,၉၂၈ | GDP_nominal_per_capita_rank = ၂၃ | Gini = ၃၃.၄ <!-- Number only. --> | Gini_year = ၂၀၁၈ | Gini_change = decrease<!-- Increase/decrease/steady. --> | Gini_ref = <ref>{{cite encyclopedia|url=https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=25 July 2021}}</ref> | Gini_rank = ၇၈ | HDI = ၀.၉၁၉ <!-- Number only, between 0 and 1. --> | HDI_year = ၂၀၁၉<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. --> | HDI_change = increase <!-- Increase/decrease/steady. --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020|language=en|publisher=[[ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးမှု အစီအစဉ်]]|date=December 15, 2020|accessdate=December 15, 2020}}</ref> | HDI_rank = ၁၉ | currency = [[ဂျပန် ယန်း]] (¥) | ဗဟိုဘဏ် = | time_zone = [[ဂျပန် စံတော်ချိန်|JST]] | utc_offset = +09:00 | drives_on = ဘယ် | calling_code = [[ဂျပန်နိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းနံပါတ်များ|+၈၁]] | cctld = [[.jp]] | official_website = <!----- do not add www.japan.go.jp – The article is about the country, not the government ----->|today }} '''ဂျပန်နိုင်ငံ'''({{lang-ja|日本; နိဟွန်း သို့မဟုတ် နိပွန်}}၊ တရားဝင်အမည်: {{lang-ja|日本国; နိပွန်ကိုကု သို့မဟုတ် နိဟွန်းကိုကု}})သည် အရှေ့အာရှတွင်ရှိသော ကျွန်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ [[ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာ]]အတွင်း၌ တည်ရှိပြီး ဂျပန်ပင်လယ်၊ [[တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]၊ [[ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ|မြောက်ကိုရီးယား]]၊ [[တောင်ကိုရီးယား]] နှင့် [[ရုရှား]] တို့၏ အရှေ့ဘက်တွင် ရှိပြီး မြောက်ဘက်ရှိ အိုဟွတ်ပင်လယ်မှတောင်ဘက် အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်နှင့် [[ထိုင်ဝမ်]]တို့အထိ ဖြန့်ကျက်တည်ရှိသည်။ ဂျပန်၏ နာမည်ကို ဖော်ကျူးထားသော စာလုံးများမှာ "နေမှဆင်းသက်လာသောတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး ထိုအတွက်ကြောင့် တခါတရံတွင် ဂျပန်အား "နေထွက်ရာတိုင်းပြည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဆို ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဂျပန်သည် ကျွန်းပေါင်း ၆၈၅၂ကျွန်း ပါဝင်သည့် ကျွန်းစုနိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးကျွန်းများမှာ ဟွန်ရှူး(本州)၊ ဟော့ကိုင်းဒိုး(北海道)၊ ကျူရှူး (九州) နှင့် ရှီကိုကူး (四国) တို့ဖြစ်ကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေနေရာစုစုပေါင်း၏ ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှရှိသည်။ ဟွန်းရှူးကျွန်းပေါ်တွင် မြို့တော်တိုကျိုနှင့် အခြားအိုဆာကာ၊ကျိုတို ကဲ့သို့မြို့ကြီးများလည်းရှိသည်။ ကျွန်းအများစုမှာ တောင်ထူထပ်ပြီးအများအပြားမှာ မီးတောင်များဖြစ်ကြပြီး မီးတောင်ပေါင်း၁၁၀ရှိသည်။ ထိုမီးတောင်များအနက် မီးတောင်၄၇ခုသည် မီးတောင်ရှင်များဖြစ်သည်ဟု သိပ္ပံပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဂျပန်၏ အမြင့်ဆုံးတောင်ထိပ်ဖြစ်သော [[ဖူဂျီတောင်]] (富士山) သည် [[မီးတောင်]]တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက် လူဦးရေအများဆုံးဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း လူဦးရေ ၁၂၈ သန်းမျှရှိသည်။ တိုကျိုမြို့သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးမြို့ကြီးများထဲတွ င်ပါဝင်သည်။ မြို့တော်ဖြစ်သော တိုကျို့မြို့ကိုစီရင်စု(၃)ခုဖြင့်ဖွဲစည်းထားကာ ခန့်မှန်းလူဦးရေ သန်း ၃္၈.၁၄ နေထိုင်ကြသည်။ ရှေးဟောင်းသုတေသန လေ့လာချက်များအရ [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း ခေတ်နှောင်း]] အချိန်ကာလကပင် ဂျပန်ကျွန်းများ ပေါ်တွင် လူများ နေထိုင်လျက် ရှိကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများ တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပန်ဟူသော အမည်နာမကို သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် ပထမအေဒီရာစုနှစ်မှ တရုတ်သမိုင်းစာအုပ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် တွေ့ရှိရပြီး အကျဉ်းချုံးသာ ဖော်ပြထားသည်။ အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ တသီးတသန့် နေခဲ့ပြီးနောက် ပြင်ပကမ္ဘာမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျပန်သမိုင်း၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာပင်ဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ယခုလက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စတင်သုံးစွဲသည့် အချိန်မှစ၍ ဂျပန်သည် ဘုရင်ရှိသော စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ်နှင့် ဒိုင်းယက်ခေါ် လူထုကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အထက်နှင့် အောက်လွှတ်တော်တို့ တပေါင်းတစည်းတည်းအုပ်ချုပ်သည့်စနစ်ကို ထိန်းသိမ်းကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် အဓိက စီးပွားရေး အင်အားစုဖြစ်ပြီး nominal GDP (စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်တန်ဖိုး) အရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး တတိယမြောက် အကြီးဆုံး ဝယ်အားရှိသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ကုလသမဂ္ဂ၊ G8၊ G4၊ OECD နှင့် [[APEC]] တို့၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကာကွယ်ရေးသုံးငွေ ပဉ္စမမြောက် အများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် စတုတ္တမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည်တင်ပို့သူဖြစ်ပြီး ဆဋ္ဌမမြောက် အကြီးဆုံး ကုန်စည် တင်သွင်းသူဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် လူနေမှု အဆင့်အတန်း မြင့်မားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ လူထုဖွံဖြိုးမှုကိန်းညွှန်းနိုင်ငံများ စာရင်းတွင် အဆင့် ၈ ရှိသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် နည်းပညာ၊ စက်ပစ္စည်းနှင့် စက်ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နယ်ပယ်များတွင် ဦးစီးဦးဆောင်သည့် နေရာမှရှိသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ လူ့သက်တမ်းအရှည်ဆုံးနှင့် ကလေးသူငယ်သေဆုံးမှု အနည်းဆုံးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ''[[ကီမီဂါယော့]]''သည် ဂျပန်ပြည်၏ နိုင်ငံတော်သီချင်းဖြစ်သည်။ ဤသီချင်းသည် [[ဂျပန်အင်ပါယာ]]၏ နိုင်ငံတော်သီချင်း ဖြစ်သကဲ့သို့ ဂျပန်ဧကရာဇ်၏ ဘုန်းတော်ဘွဲ့တေးလည်းဖြစ်သည်။ == အခေါ်အဝေါ် == အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ဂျပန်နိုင်ငံဟု ခေါ်ဆိုသော်လည်း ဂျပန်ဘာသာ စကားတွင် ဂျပန်နိုင်ငံကို နိပွန် သို့မဟုတ် နိဟွန်း ဟုခေါ်ဆိုကြပြီး ထိုအမည် နှစ်ခုစလုံးကို ဂျပန် ခန်းဂျီး အက္ခရာဖြင့် ( 日本) ဟု ရေးသည်။ ဂျပန်တွင် နိပွန် ဆိုသော အမည်ကို ရုံးသုံးအတွက် အသုံးများကြပြီး ဂျပန်ယန်းငွေ၊ စာတိုက်တံဆိပ်ခေါင်း နှင့် နိုင်ငံတကာ အားကစားပွဲများတွင် သုံးနှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။ နိဟွန်း ဆိုသော အခေါ်အဝေါ်ကိုမူ ယနေ့ခေတ် စကားပြောများတွင် သုံးကြသည်။ ဂျပန် လူမျိုးတို့ကို သူတို့ဘာသာ ဂျပန် ဘာသာစကားဖြင့် နိဟွန်းဂျင်း ဟု လည်းကောင်း၊ ဂျပန်ဘာသာကို နိဟွန်းဂေါ့ ဟု လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိပြီး အဓိပ္ပာယ်မှာ နေအမျိုးအနွယ်ဟူ၍ ဖြစ်ပြီး တစ်ခါတရံ နေထွက်ရာတိုင်းပြည် (Land of the Rising Sun) ဟု ဘာသာပြန်ဆိုတတ်ကြသည်။ ထိုအသုံးအနှုန်းမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ ဂျပန်သံတမန်များမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျပန်က ပို၍ ရှေ့ဘက်သို့ ကျခြင်းကို ညွှန်းဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ == သမိုင်းကြောင်း == {{main|ဂျပန်သမိုင်း}} === [[သမိုင်းမတင်မီခေတ်]] နှင့် ရှေးခေတ် သမိုင်းကြောင်း === [[File:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|200px|ဟိုးယူးဂျိ မှ ရွှေခန်းမ နှင့် ငါးထပ်ဘုရား သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး သစ်သားအဆောက်အအုံများတွင် ပါဝင်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရာ နေရာနှင့် [[ယူနက်စကို]]မှ ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများ စာရင်းဝင် ဖြစ်သည်။]] ဂျပန်ကျွန်းစုတွင် လူသားတို့ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည့် လက္ခဏာကို [[ကျောက်ခေတ်ဟောင်း]] ကာလ ဘီစီ ၃၀,၀၀၀ ခန့်က ပင်တွေ့ရှိရသည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျိုမွန်ကာလ ဘီစီ ၁၄,၀၀၀ ခန့်မှ စ၍ [[ကျောက်ခေတ်လယ်]] နှင့် [[ကျောက်ခေတ်သစ်]] ကာလရှိ ယနေ့ခေတ် အအီနု လူမျိုးနှင့် ယာမာတိုလူမျိုး <ref>{{cite journal|last=Matsumara|first=Hirofumi; Dodo, Yukio|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article |title=Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi|journal=Anthropological Science|year=2009|volume=117|issue=2|pages=95–105|doi=10.1537/ase.080325|last2=Dodo|first2=Yukio}}</ref><ref>{{cite journal|last=Hammer|first=Michael F., et al|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html |title=Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes|journal=Journal of Human Genetics|year=2006|volume=51|issue=1|pages=47–58|doi=10.1007/s10038-005-0322-0|pmid=16328082|last2=Karafet|first2=TM|last3=Park|first3=H|last4=Omoto|first4=K|last5=Harihara|first5=S|last6=Stoneking|first6=M|last7=Horai|first7=S}}</ref> တို့၏ ဘိုးဘေးများ ဖြစ်ကြသော တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ အမြဲတစေ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း မပြုတော့ဘဲ ကျောက်ဂူတွင်း နေထိုင်သော မုဆိုးနှင့် ပစ္စည်းရှာဖွေသူတို့၏ အကြွင်းအကျန်များ နှင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းတို့၏ အကြွင်းအကျန်များကို တွေ့ရသည်။<ref>{{cite web|last=Travis|first=John|title= Jomon Genes|url=http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html|publisher=University of Pittsburgh|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ထိုကာလမှ ရွှံ့ဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ခွက်များသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံးသော [[အိုးလုပ်ငန်း]]မှ လက်ရာများပင် ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်တွင် ယာယိုအီ လူမျိုးတို့ ဂျပန်ကျွန်းများသို့ ရောက်ရှိလာကြပြီး ဂျိုမွန်လူမျိုးတို့နှင့် ရောနှောနေထိုင်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Denoon|first=Donald; Hudson, Mark|title=Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern|publisher=Cambridge University Press|year=2001|isbn=0-521-00362-8|pages=22–23}}</ref> ဘီစီ ၅၀၀ ခန့်တွင် စတင်သော ယာယိုအီ ကာလတွင် အလေ့အထအသစ်များ စတင်မိတ်ဆက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့မှာ စပါးစိုက်ပျိုးခြင်း၊<ref>{{cite web|title=Road of rice plant|url=http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html|publisher=[[National Science Museum of Japan]]|accessdate=January 15, 2011|archivedate=30 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html}}</ref> အိုးလုပ်ငန်း ပုံစံအသစ်<ref>{{cite web|title=Kofun Period|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> နှင့် သတ္တုပညာ တို့ဖြစ်ပြီး ကိုရီးယား နှင့် တရုတ်မှ ရွှေ့ပြောင်းလာသောသူတို့ ယူဆောင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Yayoi Culture|url=http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm|publisher=Metropolitan Museum of Art|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် အစောဆုံး မှတ်တမ်းကို တရုတ်လူမျိုးတို့၏ "ဟန်မှတ်တမ်း" ဟုခေါ်သော တရုတ်သမိုင်းမှ<ref>{{cite book | last=Takashi | first=Okazaki | last2=Goodwin | first2=Janet | title=The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year=1993 | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge | isbn=0-521-22352-0 | page=275 | chapter=Japan and the continent}}</ref> တဆင့် တွေ့ရသည်။ တရုတ်တို့၏ "ပြည်ထောင် ၃ ခု မှတ်တမ်း" ဟု အမည်ရသော သမိုင်းစာအုပ်အရ အေဒီ ၃ရာစုတွင် ဂျပန်ကျွန်းစုပေါ်မှ အင်အားအကောင်းဆုံး တိုင်းပြည်ကို ယာမာတိုင်းကိုကု ဟု ခေါ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် စတင် ရောက်ရှိလာသည်မှာ ကိုရီးယား ပတ်ချဲ တိုင်းပြည်မှ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုးတက် ပြန့်ပွားလာမှုတွင် တရုတ်တို့၏ လွှမ်းမိုးမှု များစွာ ပါဝင်လေသည်။<ref>{{cite book |editor=Brown, Delmer M.|year=1993 |title=The Cambridge History of Japan |publisher=Cambridge University Press |pages=140–149}}</ref> အစောပိုင်းက လက်မခံမှုများရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများက ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်လာကြပြီး အာဆုကာ ခေတ် (၅၉၂-၇၁၀) သို့ ရောက်သော အခါတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံ လာကြသည်။<ref>{{cite book |title=The Japanese Experience: A Short History of Japan |first=William Gerald|last=Beasley |publisher=University of California Press |year=1999 |page=42 |isbn=0-520-22560-0 }}</ref> ၈ ရာစုနှစ် နာရာခေတ် (၇၁၀-၇၈၄) သို့ ရောက်သောအခါတွင် ဟဲအိဂျို နန်းတော် (ယနေ့ခေတ် နာရာ နေရာ) နေရာကို ဗဟိုပြု၍ အင်အား အလွန်ကောင်းသော ဂျပန်တိုင်းပြည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နာရာခေတ်မှစ၍ ဂျပန်စာပေ အစပျိုးလာခဲ့ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာပေါ် အခြေခံသော ဂျပန် အနုပညာ နှင့် ဗိသုကာပညာရပ်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=64–79 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ၇၃၅-၇၃၇ ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျောက်ရောဂါ ကပ်ကြီးကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေ သုံးပုံတစ်ပုံခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hays|first=J.N.|title=Epidemics and pandemics: their impacts on human history|url=https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo|year=2005|publisher=[[ABC-CLIO]]|isbn=1-85109-658-2|page=[https://archive.org/details/cruisersbattlecr00osbo/page/31 31]}}</ref> ၇၈၄ ခုနှစ်တွင် ကန်မူးမင်းက မြို့တော်ကို နာရာမှ နာဂါအိုကာကျိုး နေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ထိုမှ တဆင့် ယနေ့ခေတ် [[ကျိုတိုမြို့]] နေရာ ဖြစ်သော ဟဲအိအန်ကျိုး သို့ ၇၉၄ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ [[File:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်သို့ ကျူးကျော်စဉ်အတွင်း ဆာမူရိုင်းများ မွန်ဂိုတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေစဉ်။ ကာမိကာဇဲဟု အမည်ရသော တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နှစ်ခုက ဂျပန်တို့ကို မွန်ဂိုတပ်တို့၏ ရန်မှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။]] ထိုအချိန်မှစ၍ ဟဲအိအန် ခေတ် (၇၉၄-၁၁၈၅) စတင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ တသီးတခြားဖြစ်သော ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု ခိုင်မာစွာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့ကာ အနုပညာ၊ အိုးလုပ်ငန်း နှင့် ဘာသာစကားတို့ ဖြစ်ကြသည်။ လေဒီ မူရာဆာကီ၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတော် သီချင်းဖြစ်သော ကိမိဂါရိုတို့ကို ထိုအချိန်က ရေးသားခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book |first=Conrad|last=Totman |year=2002 |title=A History of Japan |publisher=Blackwell |pages=79–87, 122–123 | isbn=978-1-4051-2359-4}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်အတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားလာခဲ့ပြီး အဓိကအားဖြင့် ဂိုဏ်းနှစ်ခု ဖြစ်သော ဆိုင်ချိုး၏ တန်ဒိုင်းဂိုဏ်း နှင့် ကူးကိုင်း၏ ရှင်ဂုံဂိုဏ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ မဟာယန ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ဂိုဏ်းခွဲတစ်ခု ဖြစ်သော သန့်ရှင်းသောမြေ၏ ဗုဒ္ဓဝါဒ (ဂျိုဒိုရှူး ၊ ဂျိုဒိုရှင်ရှူး ) မှာ ၁၁ ရာစု၏ နောက်တစ်ဝက်တွင် အလွန် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ === မြေရှင်ပဒေသရာဇ်ခေတ်ကာလ === ဂျပန်တို့၏ မြေရှင်ပဒေသရာဇ် ခေတ်ကာလမှ [[ဆာမူရိုင်း]] ဟုခေါ်သော အုပ်ချုပ်သူ စစ်သူရဲများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းနှင့် ထင်ရှားလာခြင်းတို့ဖြင့် အစပျိုးခဲ့သည်။ ၁၁၈၅ ခုနှစ် ဂန်ပေးစစ်ပွဲအတွင်း တိုင်ရာ မျိုးနွယ်စုတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီးနောက် ဟဲအိကဲပုံပြင်များအရ ဆာမူရိုင်း မိနာမိတို နော့ ယိုရီတိုမိုကို [[ရှိုးဂန်း]] အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ကမာကူရာ တွင် အခြေစိုက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သူ သေဆုံးပြီးနောက် ဟိုဂျို မျိုးနွယ်စုသည် ရှိုးဂန်း များအတွက် အုပ်ချုပ်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကမာကူရာ ခေတ် (၁၁၈၅-၁၃၃၃) အတွင်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းအလွှာများ ကြားတွင် ရေပန်းစားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=106–112}}</ref> ကမာကူရာ ရှိုးဂန်းတို့က ၁၂၇၄ နှင့် ၁၂၈၁ တွင် မွန်ဂို ကျူးကျော်သူတို့ကို တွန်းလှန်ခဲ့သော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းမှ နောက်ဆုံးတွင် သူတို့အား ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ ဂိုဒိုင်ဂိုမင်းသည် ၁၃၃၆တွင် အာရှီကာဂါ တာကာအူဂျီ အား ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ [[File:Ｓａｍｕｒａｉ.jpg|thumb|left|ဆာမူရိုင်းတို့သည် အရပ်သားတို့ကို အသေးအဖွဲစော်ကားမှုများနှင့်ပင် သတ်ဖြတ်တတ်ကြသဖြင့် အဲဒိုခေတ် (၁၇၉၈)အတွင်း ဂျပန်ပြည်သူတို့က အကြီးအကျယ် ကြောက်ရွံ့ကြသည်။]] အာရှိကာဂါ တာကာအူဂျီက မူရိုမာချီ ၊ ကျိုတိုတွင် ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်မှစ၍ မူရိုမာချီခေတ် (၁၃၃၆-၁၅၇၃) စတင်ခဲ့သည်။ အာရှီကာဂါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် အာရှိကာဂါ ယိုရှီမိဆု လက်ထက်တွင် ဂုဏ်ရောင် ထွန်းပြောင်ခဲ့ပြီး ဇင်ဗုဒ္ဓဘာသာကို အခြေခံသော ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်မြင့်မားခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် ဟီဂါရှိယာမ ယဉ်ကျေးမှု တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ၁၆ ရာစုတိုင်အောင် တိုးတက် မြင့်မားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ နောက် ဆက်ခံသော အာရှိကာဂါ ရှိုးဂန်းများသည် ဒိုင်မျိုဟုခေါ်သော မြေရှင်ပဒေရာဇ် စစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိဘဲ ၁၄၆၇ တွင် အိုးနင်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သော ပြည်တွင်းစစ် စတင်ခဲ့ကာ ရာစုနှစ်တစ်ခုစာ ကြာသည့် ဆန်ဂိုးကုခေတ် ဟုခေါ်သည် ပြည်ထောင်စစ်ပွဲများ စတင်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=George|last=Sansom |year=1961 |title=A History of Japan: 1334–1615 |url=https://archive.org/details/historyofjapan00sans|publisher=Stanford University Press|pages=[https://archive.org/details/historyofjapan00sans/page/42 42], 217 | isbn=0-8047-0525-9}}</ref> ၁၆ရာစု အတွင်းတွင် ပေါ်တူဂီမှ ကုန်သည်များနှင့် ခရစ်ယာန် သာသနာပြုများ ဂျပန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ဂျပန်နှင့် အနောက်တိုင်းတို့အကြား ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု တိုက်ရိုက်ဖလှယ်ခြင်း စတင်ခဲ့သည်။ အိုဒါ နိုဘူနာဂါသည် အခြား ဒိုင်မျိုများကို ဥရောပ နည်းပညာနှင့် လက်နက်များကို အသုံးပြု၍ အောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၅၅၂ ခုနှစ် သူ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် ဆက်ခံသူ တိုယိုတိုမီ ဟီဒဲယိုရှီက ၁၅၉၀တွင် နိုင်ငံကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဟီဒဲယိုရှီက ကိုရီးယားကို နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ကိုရီးယားနှင့် မင်မင်းဆက်၏ တရုတ်တပ်များကို ရှုံးနိမ့်ပြီး ဟီဒဲယိုရှီ ကွယ်လွန်ပြီးနောက် ဂျပန်တပ်များ ကိုရီးယားမှ ၁၅၉၈ တွင် ဆုတ်ခွာလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Stephen|last=Turnbull|year=2002 |title=Samurai Invasion: Japan's Korean War |url=https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn|publisher=Cassel |page=[https://archive.org/details/samuraiinvasionj0000turn/page/227 227]| isbn=978-0-304-35948-6}}</ref> ထိုခေတ်ကို အာဇူချီ-မိုမိုယာမာခေတ် (၁၅၇၃-၁၆၀၃) ဟု ခေါ်သည်။ [[File:Japan map 1783.jpeg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံ၏ မြေပုံကို ပြန်လည် ထွင်းထုထားပုံ]] တိုဂူဂါဝါ အိအဲယာဆု သည် ဟိဒဲယိုရှီ၏ သားအရွယ်မရောက်မီ ယာယီအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အမှုထမ်းခဲ့ပြီး သူ၏ နေရာကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေး ထောက်ခံမှု ရရှိစေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားသော အခါတွင် သူသည် ၁၆၀၀ ခုနှစ်၌ ပြိုင်ဘက် မျိုးနွယ်စုတို့ကို ဆဲကိဂါဟာရ စစ်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ အိအဲယာဆုသည် ၁၆၀၃ ခုနှစ်တွင် ရှိုးဂန်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ရပြီး အဲဒိုခေါ် ယနေ့ခေတ်တိုကျို နေရာတွင် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Turnbull|first=Stephen|title=Toyotomi Hideyoshi|url=https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184|year=2010|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1-84603-960-7|page=[https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn_184/page/n62 61]}}</ref> တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် သည် ဘူကဲ ရှိုဟတ်တို အပါအဝင် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒိုင်မျိုများ ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် အတွက် လိုက်နာရမည့် စည်းမျဉ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=142–143}}</ref> ၁၆၃၉ ခုနှစ်တွင် ဆာကိုကု ဟုခေါ်သော တံခါးပိတ် ဝါဒ ပေါ်လစီကို ရာစုနှစ် ၂ ခုခွဲမျှ ကြာအောင် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး အားပျော့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စည်းလုံးညီညွတ်မှု အချိန်ကာလ ဖြစ်သည့် အဲဒိုခေတ် (၁၆၀၃-၁၈၆၈) အဖြစ် တည်ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Toby|first=Ronald P.|title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu|journal=Journal of Japanese Studies|year=1977|volume=3|issue=2|pages=323–363|doi=10.2307/132115}}</ref> ရန်းဂါးကု ဟုခေါ်သော အနောက်တိုင်း သိပ္ပံပညာများကို နာဂါဆာကီရှိ ဒတ်ချ်တို့ စုဝေးရာ ဖြစ်သော ဒဲဂျီးမားမှ တဆင့် ဆက်လက်လေ့လာခဲ့သည်။ အဲဒိုခေတ်တွင် ကိုကုဂကု (အမျိုးသားရေး ဘာသာ) ဟုခေါ်သော ဂျပန်တို့မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အကြောင်း လေ့လာသော ဘာသာရပ်လည်း တိုးတက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ohtsu|first=M.|title=Japanese National Values and Confucianism|journal=Japanese Economy|year=1999|volume=27|issue=2|pages=45–59|doi=10.2753/JES1097-203X270245|last2=Ohtsu|first2=Makoto}}</ref> === ခေတ်သစ်ကာလ === ၁၈၅၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်တွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် မက်သယူးပယ်ရီသည် အမေရိကန်ရေတပ်မှ သင်္ဘောနက်ဟု ဂျပန်တို့ခေါ်သော အနောက်တိုင်း သင်္ဘောများဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ကာနာဂါဝါ သဘောတူညီချက်ဖြင့် ဂျပန်တို့ကို ဖိအားပေး၍ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် ဆက်သွယ်စေခဲ့သည်။ ဘာကူမတ်ဆု ခေတ်အတွင်း နောက်ဆက်တွဲ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ချုပ်ဆိုသော အလားတူစာချုပ်များကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ရှိုးဂန်း နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ဘိုရှင်းစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားပြီး ဘုရင်အောက်တွင် အားလုံး စုပေါင်းထိန်းချုပ်သောနိုင်ငံ (မေဂျီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး) အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=289–296}}</ref> [[File:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|left|240px|၁၈၉၄-၁၈၉၅ ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်တွင် တရုတ် ဗိုလ်ချုပ်တို့ ဂျပန်တို့ ထံတွင် လက်နက်ချစဉ်]] အနောက်တိုင်းမှ နိုင်ငံရေး၊ တရားစီရင်ရေး နှင့် စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပုံစံကို ယူပြီးနောက် ဂျပန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ပရိုင်ဗီကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မေဂျီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ကို စတင်မိတ်ဆက်ကာ ဂျပန်လွှတ်တော်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မေဂျီ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှ ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို စက်မှုလုပ်ငန်း ဖွံ့ဖြိုးသော ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကို စတင် ဖန်တီးခဲ့သည်။ [[ပထမ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၈၉၄-၁၈၉၅) နှင့် ရုရှား-ဂျပန်စစ် (၁၉၀၄-၁၉၀၅) တို့ အပြီးတွင် ဂျပန်တို့သည် ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား နှင့် ဆာခါလင်၏ တောင်ဘက် တစ်ဝက်ကို ရယူ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Matsusaka|first=Y. Tak|title=Companion to Japanese History|year=2009|publisher=Blackwell|isbn=9781-4051-1690-9|pages=224–241|editor=Tsutsui, William M.|chapter=The Japanese Empire}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၁၈၇၃တွင် ၃၅ သန်းမှ ၁၉၃၅ တွင် သန်း ၇၀ သို့ တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Hiroshi|first=Shimizu|title=Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-19236-1|author2=Hitoshi, Hirakawa|page=17}}</ref> [[File:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|မေဂျီ ဘုရင် (၁၈၆၈-၁၉၁၂) သူ၏ အမည်ဖြင့် တိုကုဂါဝါ ရှိုးဂန်းနိတ် အပြီးတွင် ဘုရင်စနစ်ကို ပြန်လည် အသက်သွင်းခဲ့သည်။]] ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် တိုင်းရှိုး ဒီမိုကရေစီခေတ်အနေဖြင့် ခဏတာ ရှိခဲ့သော်လည်း နယ်ချဲ့စနစ်နှင့် စစ်အင်အားတိုးချဲ့မှုတို့က လွှမ်းမိုးသွားခဲ့သည်။ [[ပထမကမ္ဘာစစ်]] တွင် ဂျပန်တို့သည် စစ်နိုင်သည့် မဟာမိတ်များဘက်မှ ရှိခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့သည် နယ်ချဲ့ ပေါ်လစီကို ဆက်လက် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၁၉၃၁တွင် [[မန်ချူးရီးယား]]ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ကန့်ကွက် ရှုံ့ချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ နှစ်နှစ်အကြာတွင် ဂျပန်တို့ [[နိုင်ငံပေါင်းချုပ် အသင်းကြီး]] မှ နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၆တွင် ဂျပန်တို့သည် နာဇီဂျာမနီ နှင့် ကွန်မြူနစ် ဆန့်ကျင်ရေး ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ် ထိုးခဲ့ပြီး ၁၉၄၀တွင် သုံးပွင့်ဆိုင် ပဋိညာဉ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် ဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=The Axis Alliance|url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3|publisher=iBiblio|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ၁၉၄၁ တွင် ဂျပန်တို့က ဆိုဗီယက်-ဂျပန် စစ်မတိုက်ရေး ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ညှိနှိုင်း ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=442}}</ref> ဂျပန်အင်ပိုင်ယာသည် ၁၉၃၇တွင် တရုတ်နိုင်ငံ အခြားဒေသများကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး [[ဒုတိယ တရုတ်-ဂျပန်စစ်]] (၁၉၃၇-၁၉၄၅) ကို ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဂျပန် ဘုရင့် တပ်မတော်သည် နန်ကျင်းမြို့ကို အလျှင်အမြန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး [[နန်ကင်း လူသတ်ပွဲ]]ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html |title=Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) |publisher=iBiblio |date=November 1948}}</ref> ၁၉၄၀ တွင် ဂျပန်တို့ ပြင်သစ် အင်ဒိုချိုင်းနားကို ကျူးကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးနောက် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု]]က ဂျပန်တို့အား လောင်စာဆီ ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ကန့်သတ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |first=Roland H., Jr. |last=Worth |title=No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific |publisher=McFarland |year=1995 |pages=56, 86|isbn=0-7864-0141-9}}</ref> ၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျပန်တို့က အမေရိကန် ရေတပ်စခန်း ဖြစ်သော [[ပုလဲဆိပ်ကမ်း]] ကို တိုက်ခိုက်ပြီး စစ်ကြေညာခဲ့ကာ အမေရိကန်တို့ကို [[ဒုတိယကမ္ဘာစစ်]] အတွင်းသို့ ဝင်ရောက် လာစေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html |title=インドネシア独立運動と日本とスカルノ（２） |work=馬 樹禮 |publisher=産経新聞社 |date=April 2005 |accessdate=October 2, 2009 |language=Japanese |archivedate=1 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html |title=The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan |publisher=iBiblio |accessdate=October 2, 2009}}</ref> ဆိုဗီယက်တို့က မန်ချူးရီးယားကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီး ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ မြို့တို့တွင် [[အနုမြူဗုံး|အဏုမြူဗုံး]] ကြဲချခြင်း ခံရပြီးနောက် ဂျပန်တို့ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် အကန့်အသတ်မရှိ လက်နက်ချခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Pape|first=Robert A.|title=Why Japan Surrendered|url=https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154|journal=International Security|year=1993|volume=18|issue=2|pages=154–201|doi=10.2307/2539100}}</ref> စစ်ပွဲကြောင့် ဂျပန် နှင့် အရှေ့အာရှ တစ်ခုလုံးတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာ သေဆုံးခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ အမေရိကန် ဦးဆောင်သော မဟာမိတ်များက အာရှတဝှမ်းရှိ ကိုလိုနီများ နှင့် စစ်စခန်းများမှ ဂျပန် သန်းပေါင်းများစွာကို အိမ်ပြန်ပို့ခဲ့ရပြီး ဂျပန် အင်ပိုင်ယာကို ဖျက်သိမ်းကာ ၎င်းတို့ သိမ်းယူထားသော နယ်မြေများကို လွတ်လပ်ရေး ပြန်လည် ရရှိစေခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Watt|first=Lori|title=When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan|publisher=Harvard University Press|year=2010|isbn=978-0-674-05598-8|pages=1–4}}</ref> မဟာမိတ်များက အရှေ့ဖျားဒေသအတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စစ်ခုံရုံးကို ၁၉၄၆ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ဂျပန်ခေါင်းဆောင် အချို့ကို စစ်ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘက်တီးရီးယား သုတေသန ဌာန နှင့် ဘုရင့်မိသားစုတို့ကိုမူ တရားခွင်သို့ တက်ရောက်စေခဲ့သော်လည်း ရာဇဝတ်သားအဖြစ် တရားစွဲဆိုခြင်းမှ မဟာမိတ်တပ်များဆိုင်ရာ စစ်သေနာပတိချုပ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Thomas|first=J.E.|title=Modern Japan|url=https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom|year=1996|publisher=Longman|isbn=0-582-25962-2|pages=[https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287}}</ref> ၁၉၄၇ တွင် ဂျပန်တို့က လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရေစီဝါဒကို အလေးပေးသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ တွင် ဆန်ဖရန်စစ္စကို စာချုပ်ဖြင့် မဟာမိတ်တို့ ဂျပန်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကာ <ref>{{cite web |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ |title='52 coup plot bid to rearm Japan: CIA |first=Joseph |last=Coleman| date=March 6, 2007|work=The Japan Times |accessdate=April 3, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ တွင် ဂျပန်တို့အား ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂတွင် အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် အလျှင်အမြန် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး စီးပွားရေး ရှိသောနိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် တရုတ်တို့ ကျော်တက် မသွားခင်အချိန်အထိ ဖြစ်သည်။ ထိုတိုးတက်မှုမှာ ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်လည်များတွင် အဓိက စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ကြုံတွေ့ပြီးနောက် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ ၂၁ ရာစု အလယ်ပိုင်းတွင် အပေါင်းလက္ခဏာ ဆန်သော တိုးတက်မှုများဖြင့် စီးပွားရေး ပြန်လည် တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm |title=Japan scraps zero interest rates |publisher=BBC News |date=July 14, 2006 |accessdate=December 28, 2006}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်တွင် ဂျပန်တို့သည် သမိုင်းတွင် အပြင်းထန်ဆုံးသော ငလျင်နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး [[နျူကလီးယားစွမ်းအား|နျူကလီးယား စွမ်းအင်]]၏ သမိုင်းတလျှောက်တွင် အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သော ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေးနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news|last=Fackler|first=Martin; Drew, Kevin|title=Devastation as Tsunami Crashes Into Japan|url=http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world|accessdate=March 11, 2011|newspaper=The New York Times|date=March 11, 2011}}</ref> == အစိုးရနှင့် နိုင်ငံရေး == [[File:Emperor Naruhito (cropped).jpg|thumb|လက်ရှိ ဧကရာဇ် [[နာရူဟီတို]]]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ် ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဘုရင်၏ ဩဇာအာဏာမှာ အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ရှိသည်။ ပွဲလမ်းသဘင်များအတွက် ဥသျှောင် ဖြစ်သော ဘုရင်ကို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက "နိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ၏ ပြယုဂ်" ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ ဩဇာအာဏာမှာ ဝန်ကြီးချုပ် နှင့် ဒိုင်းယက်ဟု ခေါ်သော လွှတ်တော်၏ ရွေးချယ်ခံ အမတ်များ တွင်သာ ရှိသည်။ အချုပ်အခြာ အာဏာမှာ ပြည်သူတို့ ထံတွင်သာ ရှိသည်။<ref name="Constitution">{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html |title=The Constitution of Japan |publisher=Prime Minister of Japan and His Cabinet |date=November 3, 1946 |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိဘုရင်မှာ နာရူဟီတိုဖြစ်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဥပဒေပြု အစိတ်အပိုင်းမှာ နေရှင်နယ် ဒိုင်းယက် ဟုခေါ်သော လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော်တွင် အမတ် နေရာ ၄၈၀ ပါသော အောက်လွှတ်တော် ပါဝင်ပြီး ၄ နှစ်တကြိမ် သို့မဟုတ် ဖျက်သိမ်းသည့် အခါတွင် ပေါ်ပြူလာ ဖြစ်သော မဲဖြင့် ရွေးချယ်ခန့်အပ် ကြသည်။ ဟောက်စ်အော့ဖ် ကောင်ဆယ်လာ ခေါ်သော အထက်လွှတ်တော်တွင် အမတ်နေရာ ၂၄၂ နေရာ ပါဝင်ပြီး ၆ နှစ်သက်တမ်း ရှိသည်။ အသက် ၂၀ ပြည့်ပြီးသူတိုင်း မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပြီး<ref name="cia">{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ရွေးချယ်ခံ နေရာများ အားလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်မဲစနစ်<ref name="Constitution"/> ကို ကျင့်သုံးသည်။ လွှတ်တော်တွင် ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ ဖြစ်သော ဂျပန် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ် ဖြစ်သော လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီတို့ ကြီးစိုးနေကြသည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှာ ၁၉၅၅ မှစ၍ မဲအရေအတွက် အသာရခဲ့ပြီဂ ၁၉၉၃ နှင့် ၁၉၉၄ ကြား ၁၁ လ နှင့် ၂၀၀၉ နှင့် ၂၀၁၂ ကြား ကာလများမှ လွဲ၍ ဖြစ်သည်။ လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အောက်လွှတ်တော်တွင် ၂၉၄ နေရာနှင့် အထက်လွှတ်တော်တွင် ၈၃ နေရာ ရရှိထားသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်မှာ ဂျပန်အစိုးရ၏ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်များမှ အမတ်များထဲနေ၍ ရွေးချယ် သတ်မှတ်ပြီးနောက် ဘုရင်မှ ခန့်အပ်သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရအဖွဲ့၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် နှင့် ထုတ်ပယ်နိုင်ခွင့် ရှိသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အပြီး လစ်ဘရယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီမှ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရခဲ့ပြီးနောက် [[ရှင်ဇို အာဘေး]]မှ ယိုရှီဟီကို နိုဒါ၏ နေရာတွင် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၆ မှစ၍ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Fackler|first=Martin|title=Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again|url=http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1&|accessdate=March 12, 2013|newspaper=The New York Times|date=December 27, 2013|location=New York}}</ref> ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဘုရင်က ခန့်အပ်ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ လွှတ်တော်မှ သတ်မှတ်ပေးသူ မည်သူကို မဆို ဘုရင်က ခန့်အပ်ပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပါရှိသည်။<ref name="Constitution"/> [[File:Fumio Kishida 20170216.jpeg|thumb|လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် [[ဖူမီအို ခီရှိဒ]]]] ဂျပန် ဥပဒေမှာ သမိုင်းကြောင်းအရ တရုတ်ဥပဒေ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသော်လည်း အဲဒိုခေတ် အတွင်းတွင် "ကူဂျီကာတာ အိုဆာဒါမဲဂါကီ" အစရှိသော သီးသန့် ဥပဒေများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက် လာခဲ့သည်။ <ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|pages=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/55 55]–58|edition=2nd}}</ref> သို့သော်လည်း ၁၉ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ စ၍ တရားစီရင်ရေး စနစ်မှာ ဥရောပမှ အရပ်ဘက် ဥပဒေများ ပေါ်တွင် များစွာ အခြေခံလာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ နိုင်ငံ ဥပဒေ ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၈၉၆ တွင် ဂျပန် အစိုးရမှ ဂျာမန် ဥပဒေကြမ်း တစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်၍ အရပ်ဘက် ဥပဒေ တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ပြင်ဆင် ပြီးချိန် အထိတိုင်အောင် သက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Kanamori|first=Shigenari|title=German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code|journal=European Journal of Law and Economics|date=January 1, 1999|volume=7|issue=1|pages=93–95|doi=10.1023/A:1008688209052}}</ref> ဥပဒေပြု လွှတ်တော်မှ ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သော ဥပဒေများကို ဘုရင်က တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုပေးရသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအရ ဘုရင်သည် လွှတ်တော်မှ အတည်ပြုလိုက်သော ဥပဒေကို အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်ပြီး ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အခွင့်အာဏာ ပေးမထားပေ။<ref name="Constitution"/> ဂျပန် တရားရုံးစနစ်ကို လေးပိုင်း ခွဲခြားထားပြီး တရားရုံးချုပ် နှင့် အောက်ရုံး ၃ ခု တို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html |publisher=Office of the Prime Minister of Japan |title=The Japanese Judicial System |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ပြဋ္ဌာန်း ဥပဒေ၏ အဓိက အပိုင်းကို ဥပဒေ သတ်မှတ်ချက်ဟု ခေါ်သည်။<ref>{{cite book|last=Dean|first=Meryll|title=Japanese legal system: text, cases & materials|url=https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean|year=2002|publisher=Cavendish|isbn=978-1-85941-673-0|page=[https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/131 131]|edition=2nd}}</ref> ==နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး နှင့် စစ်ရေး== [[File:SM3 from JDS Kongo.jpg|thumb|upright|ဂျေဒီအက်စ် ကွန်ဂို (DDG-173) ထိန်းချုပ် ဒုံးကျည်ဖျက်စနစ်မှ တိုက်ချင်းပစ် ဒုံးပျံ ဖျက် ဒုံးကျည်ကို ပစ်လွှတ်နေစဉ်]] ဂျပန်သည် ဂျီအိတ် (G8)၊ [[အေးပက်]] နှင့် အာဆီယံ ပေါင်း ၃ နိုင်ငံ တို့၏ အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး အရှေ့အာရှ ညီလာခံတွင် ပါဝင်သူ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် [[ဩစတြေးလျနိုင်ငံ]]နှင့် လုံခြုံရေး ပဋိဉာဏ် စာချုပ်ကို ၂၀၀၇ ခုနှစ် မတ်လတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html |title=Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation |publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=August 25, 2010}}</ref> [[အိန္ဒိယနိုင်ငံ]] နှင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html |title=Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India |publisher=Ministry of Foreign Affairs |date=October 22, 2008 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးရေး ရန်ပုံငွေ အတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့ ပြီးလျှင် တတိယမြောက် အများဆုံး လှူဒါန်းသော နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၉.၄၈ ဘီလီယံ လှူဒါန်းခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Net Official Development Assistance in 2009|url=http://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011|archivedate=26 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110426173037/https://www.oecd.org/dataoecd/17/9/44981892.pdf}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေး အရ နီးစပ်မှု ရှိသည်။ ဂျပန်-အမေရိကန် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီ၏ အရေးပါသော ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html |title=Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington| author=Michael Green |publisher=Real Clear Politics | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ၁၉၅၆ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာ့ကုလသမ္မဂ္ဂ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံသည် လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းမဟုတ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည်မှာ စုစုပေါင်း နှစ် ၂၀ မျှ ရှိပြီး လတ်တလော အနေနှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်သည် ဂျီဖိုး နိုင်ငံများထဲမှ [[ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ]]၏ အမြဲတမ်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ရန် ကြိုးစားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm |archivedate=February 21, 2007 |title=UK backs Japan for UNSC bid |work=Central Chronicle | accessdate=March 28, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နယ်နိမိတ်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လျှင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ရုရှားနိုင်ငံနှင့် တောင်ကူရေးကျွန်းများ အငြင်းပွားမှု၊ တောင်ကိုရီးယားနှင့် လျန်ကုတ် ကျောက်ဆောင် အငြင်းပွားမှု နှင့် တရုတ်၊ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံတို့နှင့် ဆန်ကာကူးကျွန်း အငြင်းပွားမှု၊ တရုတ်နှင့် အိုကီနိုတိုရီရှီမာ ပတ်ဝန်းကျင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုတို့ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite book|title=Peace in Northeast Asia|url=https://archive.org/details/peacenortheastas00scho|year=2008|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|pages=[https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29|editor=Schoenbaum, Thomas J.}}</ref> ထို့ပြင် ဂျပန်တို့သည် [[မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ]] နှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသားတို့အား ပြန်ပေးဆွဲမှု နှင့် နျူးကလီးယားလက်နက် နှင့် ဒုံးကျည်များ ကိစ္စတို့ကြောင့် ပြဿနာ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|last=Chanlett-Avery|first=Emma|title=North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks|url=http://www.fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf|work=CRS Report for Congress|publisher=Federation of American Scientists|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများထဲမှ စစ်ရေး အသုံးစရိတ် အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The 15 countries with the highest military expenditure in 2009|url=http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=January 16, 2011|archivedate=17 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15}}</ref> အီရတ်စစ်ပွဲ အတွင်းက ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သော တပ်များကို စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။<ref name="Iraq deployment">{{cite web |url=http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |title=Tokyo says it will bring troops home from Iraq |work=International Herald Tribune |date=June 20, 2006 |accessdate=March 28, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060701220151/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php |archivedate=1 July 2006 }}</ref> ဂျပန်၏ ရေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ်မှာ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းခြေ နိုင်ငံများ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွင် အမြဲပါဝင်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=About RIMPAC|url=http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html|publisher=Government of Singapore|accessdate=March 2, 2014|archivedate=6 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html}}</ref> ဂျပန်စစ်တပ် (ဂျပန်ကာကွယ်ရေးတပ်) အား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၉ အရ စစ်ကြေညာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အငြင်းပွားမှုများတွင် စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ ဂျပန် ကာကွယ်ရေးတပ်သည် ပုံမှန် စစ်တပ်တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံ ပြင်ပတွင် သေနတ်တစ်ချက်မျှ မဖောက်သည့် စစ်တပ် ဖြစ်သည်။<ref>正論, May 2014 (171).</ref> ဂျပန်စစ်တပ်ကို ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အုပ်ချုပ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် ဂျပန်မြေပြင်ကာကွယ်ရေးတပ်(JGSDF) ၊ ဂျပန်ရေကြောင်း ကာကွယ်ရေးတပ် (JMSDF) နှင့် ဂျပန် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးတပ် (JASDF) တို့ ပါဝင်သည်။ ထိုတပ်များသည် လတ်တလောတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အီရတ်သို့ ဂျပန်တပ်များပို့လွှတ်ခြင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမဆုံး ဂျပန်စစ်တပ်အား နိုင်ငံခြားတွင် အသုံးပြုခြင်းပင် ဖြစ်သည်။<ref name="Iraq deployment"/> နိပွန်ကဲအီဒန်ရန် ဟု ခေါ်သော ဂျပန်စီးပွားရေး အသင်းမှ ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် နိုင်ငံတကာ စစ်လေယာဉ်နှင့် ဒုံးကျည် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် အတွက် အစိုးရအား လက်နက်တင်ပို့မှုကို ပိတ်ပင်ထားခြင်းမှ ရုပ်သိမ်းရန် တောင်းဆိုလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite news |url=http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 |title=Japan business lobby wants weapon export ban eased |publisher=Reuters |date=July 13, 2010 |accessdate=April 12, 2011 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029205933/http://in.reuters.com/article/2010/07/13/idINIndia-50097320100713 }}</ref> ၂၀၁၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးမှ ဂျပန် အနေနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးသည့် အချိန်မှ စ၍ ထိန်းသိမ်းထားသော ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိခြင်းကို ရပ်တန့်၍ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်လိုသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူ၏ ပြောကြားချက်အရ ဂျပန်အနေနှင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအား ဂျပန်၏ ပံ့ပိုးမှုကို ပေး၍ အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည်ဟု ဆိုသည်။<ref name="JapanAsia">{{cite news|title=Abe offers Japan's help in maintaining regional security|url=http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security|accessdate=May 31, 2014|publisher=Japan Herald|archivedate=31 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security}}</ref> ==အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပရီဖက်ချာပေါင်း ၄၇ ခုရှိပြီး ပရီဖက်ချာ တစ်ခုစီတွင် ရွေးချုပ်ထားသော အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ ဥပဒေရေးရာ အဖွဲ့ နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့တို့က ကြီးကြပ်သည်။ ပရီဖက်ချာများကို မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများ အဖြစ် ဆက်လက် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0333710002|pages=84–85}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် မြို့တော်များ၊ မြို့များ နှင့် ကျေးရွာများကို ပြန်လည် ပေါင်းစပ် ဖွဲ့စည်းလျက် ရှိသည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းကြောင့် ပရီဖက်ချာများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ဒေသများ လျော့နည်းသွားပြီး အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးစရိတ်ကို လျှော့ချနိုင်ရန် မျှော်လင့်ထားသည်။<ref>{{cite web |last=Mabuchi |first=Masaru |url=http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf |title=''Municipal Amalgamation in Japan''|publisher=World Bank |date=May 2001 | accessdate=December 28, 2006}}</ref> {{ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဒေသနှင့်ပရီဖက်ချာများ စာတမ်းထိုးမြေပုံ}} ==ပထဝီဝင်== [[File:Japan topo en.jpg|thumb|ဂျပန်ကျွန်းများ၏မြေမျက်နှာသွင်ပြင်]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှ ပစိဖိတ်ကမ်းရိုးတန်း တလျှောက်တွင် ကျွန်းပေါင်း ၆,၈၅၂ ကျွန်း ရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့် ပိုင်ဆိုင်သော ကျွန်းများသည် မြောက်လတ္တီကျု ၂၄° မှ ၂၆° အတွင်း နှင့် အရှေ့ လောင်ဂျီကျု ၁၂၂° မှ ၁၄၆° အတွင်း တည်ရှိသည်။ အဓိကကျွန်းများမှာ မြောက်မှ တောင်သို့ ဟော့ကိုင်းဒိုးကျွန်း၊ ဟွန်ရှူးကျွန်း၊ ရှိကိုကူးကျွန်း နှင့် ကျူရှူးကျွန်း တို့ ဖြစ်ကြသည်။ အိုကီနာဝါ ပါဝင်သော ရူကျူးကျွန်းများမှာ ကျူရှူးကျွန်း၏ တောင်ဘက်တွင် ဆက်လျှက် တည်ရှိသည်။ ထိုကျွန်းများအားလုံးကို စုပေါင်း၍ ဂျပန်ကျွန်းစုများဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-710002 |pages=8–11}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ၇၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ သစ်တောထူထပ်ပြီး တောင်ကုန်းများပြားသဖြင့် စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် နှင့် လူနေထိုင်ရန် မသင့်လျော်ပေ။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=US Department of State|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ထို့အတွက်ကြောင့် လူနေထိုင်နိုင်သော အထူးသဖြင့် ကမ်းရိုးတန်း ဒေသများတွင် လူနေ အလွန်ထူထပ်သည်။ ဂျပန်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူနေထိုင်မှု သိပ်သည်းမှု အများဆုံး နိုင်ငံများတွင် တစ်နိုင်ငံ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://esa.un.org/unpp/ |title=World Population Prospects |publisher=UN Department of Economic and Social Affairs |accessdate=March 27, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> |archivedate=March 21, 2007}}</ref> ဂျပန်ကျွန်းများသည် ပစိဖိတ် မီးကွင်းဟု ခေါ်သော မီးတောင်ဇုန်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ်သန်းရာပေါင်းများစွာက ဆီလူရီယန် အလယ်ပိုင်းမှ ပလေစတိုဆင်း အထိ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာ ရွေ့လျားမှုများကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အားဖြင့် တောင်ဘက်တွင် ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ကျောက်လွှာထုမှ အာမူရီယန် ကျောက်လွှာထုနှင့် အိုကီနာဝါ ကျောက်လွှာထု အောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် ကျောက်လွှာထု က အိုကောက်စ် ကျောက်လွှာထုအောက်သို့ ဝင်ရောက်သွားခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ရှေးယခင်က ယူရှေးရှန်း တိုက်ကြီး၏ အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တွဲဆက်နေခဲ့သည်။ ကျောက်လွှာထုများ ရွှေ့လျားပြီး အောက်သို့ ဝင်ရောက်ခြင်းကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၁၅ သန်းခန့်က ဂျပန်ကျွန်းစု နေရာကို အရှေ့သို့ ဆွဲထုတ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်ပင်လယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf|last=Barnes|first=Gina L.|title=Origins of the Japanese Islands|publisher=[[University of Durham]]|year=2003|accessdate=August 11, 2009}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မီးမငြိမ်းသေးသော မီးတောင်ပေါင်း ၁၀၈ ခု ရှိသည်။ ရာစုနှစ်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေသော ငလျင်များနှင့် ဆူနာမီများ မကြာခဏဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html |archivedate=February 4, 2007 |title=Tectonics and Volcanoes of Japan |publisher=Oregon State University |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၁၉၂၃ တိုကျို ငလျင်ကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=James|first=C.D.|title=The 1923 Tokyo Earthquake and Fire|url=http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf|publisher=University of California Berkeley|accessdate=January 16, 2011|year=2002|archivedate=7 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf}}</ref> လတ်တလော ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဓိက ငလျင်ကြီးများမှာ ၁၉၉၅တွင် ဖြစ်ပွားသော မဟာဟန်ရှင်းငလျင် နှင့် ရစ်ချ်တာစကေး ၉.၀ ရှိပြီး<ref name="USGS9.0">{{cite web |url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title=USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher=Earthquake.usgs.gov |date=June 23, 2011 |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=13 March 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php }}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ရက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုဟိုကူး ငလျင်တို့ ပြီး ထိုငလျင်ကြောင့် ကြီးမားသော ဆူနာမီ လှိုင်းလုံးကြီးများ၏ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသည်<ref name="nytimes-tsunami" /> ပစိဖိတ် မီးကွင်း ပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ငလျင်လှုပ်ရန် နှင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်ရန် အခြေအနေများပြီး ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် အတွက် အမြင့်မားဆုံး အန္တရာယ် ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ <ref>{{Cite web |title=2013 World Risk Report |url=http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf |accessdate=5 August 2014 |archivedate=16 August 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf }}</ref> ===ရာသီဥတု=== [[File:Cherry blossoms at Yoshinoyama 01.jpg|thumb|ယိုရှီနိုတောင်တွင် ချယ်ရီပန်းများပွင့်နေပုံမှာ ပြဇာတ်များနှင့် ဝါကာ ကဗျာများတွင် ချယ်မှုန်း သရုပ်ဖော်လေ့ ရှိသည်။]] [[File:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|thumb|ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာဖြစ်သော ကိုယာတောင်ပေါ် ကွန်ဂိုဘူဂျိရှိ ဆောင်းဦးရာသီ မေပယ်လ်ရွက်များ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ရာသီဥတုမှာ အများအားဖြင့် အပူအအေးမျှတသော်လည်း မြောက်မှတောင်သို့ များစွာ ကွဲပြားခြားနားသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ ရာသီဥတုဇုန် ၆ ခု ကွဲပြားနေသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဟော့ကိုင်းဒိုး၊ ဂျပန်ပင်လယ်၊ အလယ်ပိုင်းကုန်းမြင့် ဒေသ၊ ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်၊ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ နှင့် ရူကျူးကျွန်းများ တို့ ဖြစ်ကြသည်။ မြောက်ဘက် အစွန်ဆုံး အပိုင်းဖြစ်သော ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေ ရာသီဥတု ရှိပြီး ရှည်လျားပြီး အေးမြသော ဆောင်းရာသီများနှင့် အလွန်ပူနွေးသည်မှ အေးမြသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန် မများသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် ဧရာမ နှင်းထုကြီးများ ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။<ref name=autogenerated2>{{cite book|last=Karan|first=Pradyumna Prasad|title=Japan in the 21st century|url=https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara|year=2005|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-2342-9|pages=[https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/18 18]–21, 41|author2=Gilbreath, Dick}}</ref> ဟွန်ရှူးကျွန်း၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရှိသော ဂျပန်ပင်လယ်ဇုံတွင် အနောက်မြောက် ဆောင်းလေကြောင့် နှင်းများ အများအပြား ကျရောက်တတ်သည်။ နွေရာသီတွင်မူ ပစိဖိတ်ဒေသထက် ပို၍ အေးမြတတ်သော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဖာန်းလေများကြောင့် အလွန်မြင့်မားသော အပူချိန် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။ အလယ်ပိုင်း ကုန်းမြင့်ဒေသတွင် ပုံမှန် စိုစွတ်သော ကုန်းမြေရာသီဥတု ရှိသော်လည်း နွေရာသီနှင့် ဆောင်းရာသီ၊ နေ့နှင့်ည တို့တွင် အပူချိန် ကွာခြားမှု မြင့်မားသည်။ မိုးရေချိန်နည်းသော်လည်း ဆောင်းရာသီတွင် အစဉ်သဖြင့် နှင်းကျလေ့ရှိသည်။ ချူးဂိုးကု နှင့် ရှီကိုးကုဒေသတို့မှ တောင်ကုန်းများသည် ဆဲတိုကုန်းတွင်းပင်လယ်ကို ရာသီလေများမှ ကာဆီးထားသဖြင့် တစ်နှစ်ပတ်လုံး မအေးလွန်းသော ရာသီဥတု ရှိသည်။<ref name=autogenerated2 /> ပစိဖိတ် ကမ်းရိုးတန်းမှာမူ စိုစွတ်သော အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး အရှေ့တောင် ရာသီလေများကြောင့် တစ်ခါတရံ နှင်းကျတတ်သော မအေးလွန်းသည့် ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းပြီး စိုစွတ်သော နွေရာသီများ ရှိသည်။ ရူကျူးကျွန်းများတွင် အပူလျော့ပိုင်း ရာသီဥတု ရှိပြီး နွေးထွေးသော ဆောင်းရာသီနှင့် ပူပြင်းသော နွေရာသီများ ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ အလွန်များပြီး အထူးသဖြင့် မိုးရာသီတွင် ဖြစ်သည်။ ယေဘူယျအားဖြင့် စိုစွတ်ပြီး အပူအအေးမျှတသော ရာသီဥတု များကြောင့် နွေဦးရာသီတွင် ချယ်ရီပန်းများ ပွင့်ဝေခြင်း၊ နွေရာသီ ပုစဉ်းရင်ကွဲတို့၏ အော်မြည်သံများ၊ ဆောင်းရာသီ သစ်ရွက်တို့၏ အရောင်အဆင်းစသည်တို့ကို ဂျပန်အနုပညာ နှင့် ဂျပန် စာပေတို့တွင် ဖော်ထုတ်ခြယ်မှုန်းလေ့ ရှိကြသည်။<ref name=autogenerated2 /> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပျမ်းမျှ ဆောင်းရာသီ အပူချိန်မှာ ၅.၁&nbsp;°C (၄၁.၂&nbsp;°F) ဖြစ်ပြီး ပျမ်းမျှ နွေရာသီအပူချိန်မှာ ၂၅.၂&nbsp;°C (၇၇.၄&nbsp;°F) ဖြစ်သည်။.<ref>{{cite web|title=Climate|url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html|publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]]|accessdate=March 2, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အမြင့်ဆုံးတိုင်းတာခဲ့သော အပူချိန်မှာ ၄၀.၉&nbsp;°C (၁၀၅.၆&nbsp;°F) ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်တွင် တိုင်းတာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 |title=Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan – 40.9 |publisher=Japan News Review Society |date=August 16, 2007 |accessdate=August 16, 2007 |archivedate=18 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 }}</ref> မိုးရာသီမှာ အိုကီနာဝါတွင် မေလ အစောပိုင်းတွင် စတင်ပြီး တဖြည်းဖြည်း မြောက်ဘက်သို့ ရွေ့လျားသွားရာ ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင် ဇူလိုင် နှောင်းပိုင်း မှ စတင်လေ့ရှိသည်။ ဟွန်ရှူးကျွန်း နေရာ အများစုတွင် မိုးရာသီသည် ဇွန်လ အလယ်ပိုင်း မတိုင်မီ စတင်လေ့ရှိပြီး ရက်သတ္တပတ် ၆ ပတ်မျှ ကြာမြင့်လေ့ ရှိသည်။ နွေရာသီ နှောင်းပိုင်း နှင့် ဆောင်းဦးရာသီ အစောပိုင်းတွင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းများကြောင့် မကြာခဏ မိုးကြီးလေ့ ရှိသည်။<ref name="climate">{{cite web |url=http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html |title=Essential Info: Climate |publisher=[[Japan National Tourism Organization|JNTO]] |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ===ဇီဝမျိုးကွဲများ=== [[File:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|ဂျိဂိုကုဒါနိ ရေပူစမ်းမှ ဂျပန်မျောက်များမှာ ဆောင်းရာသီတွင် ရေပူစမ်းသို့ လာရောက်လေ့ ရှိသည့်အတွက် ထင်ရှားသည်။]] ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သစ်တော ဂေဟဒေသ ကိုးခု ရှိပြီး ထိုဒေသများမှ ကျွန်းများ၏ ရာသီဥတုနှင့် ပထဝီဝင်ကို ထင်ဟပ်ပြ နေကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရူကျူး နှင့် ဘိုနင်ကျွန်းများရှိ အပူလျော့ပိုင်း စိုစွတ်သော ဆောင်းရွက်ကြွေ သစ်တောများမှ အအေးလျော့သော ဒေသများနှင့် ပင်မကျွန်းများရှိ သမမျှတသော ဆောင်းရွက်ကြွေနှင့် မျိုးစုံ သစ်တောများ၊ မြောက်ဘက်ကျွန်းများရှိ အအေးပိုင်းဒေသများမှ သမမျှတသော ထင်းရူးတောများ အထိ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm |archivedate=February 13, 2007 |title=Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness |publisher=Embassy of Japan in the USA |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်တွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် မျိုးပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး [[ဝက်ဝံညို]]၊ [[ဂျပန်မျောက်]]၊ [[ဂျပန် ရက်ကွန်းခွေး]] နှင့် [[ဧရာမ ဂျပန်ရေပုတ်သင်]] တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=The Wildlife in Japan|url=http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf|publisher=Ministry of the Environment|accessdate=February 19, 2011|archivedate=23 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf}}</ref> ဒေသရင်း အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်တို့၏ အရေးပါသော ဒေသများကို ထိန်းသိမ်းရန် အမျိုးသား ဥယျာဉ် အများအပြား ရှိပြီး ရမ်ဆာ စိမ့်မြေဒေသ ၃၇ ခုလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ |title=National Parks of Japan |publisher=Ministry of the Environment |accessdate=May 11, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ |title=The Annotated Ramsar List: Japan |publisher=Ramsar |accessdate=May 11, 2011}}</ref> နေရာ ၄ခုမှာ သဘာဝ အတိုင်း အလွန်ထူးခြားသော တန်ဖိုးများ ရှိသဖြင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းထားခြင်း ခံရသည်။<ref name="unesco1">{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp |title=Japan – Properties Inscribed on the World Heritage List |publisher=UNESCO |accessdate=July 5, 2011}}</ref> ===သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်=== ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး အလျင်အမြန် စီးပွားရေး တိုးတက်လာသော အချိန်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဆိုင်ရာ ပေါ်လစီများကို အစိုးရနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများမှ ဘေးဖယ်ထားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များ နှင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှုကို အနှံ့အပြား ကြုံတွေ့ရသည်။ ထိုပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်မှု များပြားလာသဖြင့် ၁၉၇၀ တွင် အစိုးရမှ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဥပဒေအချို့ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|title=日本の大気汚染の歴史|url=http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html|publisher=Environmental Restoration and Conservation Agency|accessdate=March 2, 2014|language=Japanese|archivedate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html}}</ref> ၁၉၇၃ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရေနံအခက်အခဲကြောင့်လည်း သဘာဝ အရင်းအမြစ် မရှိသော ဂျပန်တို့အား စွမ်းအင်များကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web|last=Sekiyama|first=Takeshi|title=Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region|url=http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf|archivedate=February 16, 2008|publisher=Energy Conservation Center|accessdate=January 16, 2011}}</ref> လက်ရှိ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများတွင် မြို့ပြလေထု ညစ်ညမ်းမှု (မိုနို နိုက်ထရိုဂျင် အောက်ဆိုက်ဒ်၊လေထဲတွင်တွဲခိုနေသော အမှုန်အမွှားများ နှင့် အဆိပ်အတောက်များ) ၊ အညစ်အကြေး စွန့်ထုတ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး၊ ရေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲ၊ ဓာတုပစ္စည်း စီမံခန့်ခွဲမှု နှင့် ထိန်းသိမ်းရေး အတွက် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Review of Japan|url=http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်သော နည်းပညာများကို တီထွင်ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အနာဂတ် ရည်မျှော် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နိုင်စွမ်းကို တိုင်းတာသော ၂၀၁၄ ခုနှစ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း ညွှန်းကိန်းတွင် အဆင့် ၂၆ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။<ref>{{cite web|title=Environmental Performance Index: Japan|url=http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan|publisher=Yale University|accessdate=February 3, 2014|archivedate=19 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan}}</ref> ၁၉၉၇ ခုနှစ် ကျိုတိုပရိုတိုကောလ် ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး နှင့် ၎င်းအစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပသော အိမ်ရှင်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံအနေနှင့် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်ဒ် ထုတ်လွှတ်မှုကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် အခြား လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းများအရ တာဝန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 |title=Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister |publisher=World Business Council for Sustainable Development |accessdate=March 2, 2011 |archivedate=26 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 }}</ref> ==စီးပွားရေး== ===စီးပွားရေး သမိုင်းကြောင်း=== [[File:The_Tokyo_Stock_Exchange_-_main_room_3.jpg|thumb|အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စတော့ခ်အိတ်ချိန်း ဖြစ်သော တိုကျိုစတော့ အိတ်ချိန်း<ref name="fm">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/markets/global-markets/China-becomes-worlds-third-largest-stock-market/articleshow/6068129.cms|title= Japan's Tokyo Stock Exchange is the second largest stock market with a market value of $3.8 trillion |work=The Economic Times |location=India|accessdate=June 19, 2010|date=June 19, 2010}}</ref>]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် ပတ်သက်သော ဖွဲ့စည်းပုံ အင်္ဂါရပ်များဖြစ်သည့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ ကုန်းလမ်းနှင့် ရေလမ်း လမ်းကြောင်းကွန်ယက်များ နှင့် အိုဆာကာ ဆန်ကုန်သည်တို့၏ အနာဂတ်သို့ ကြိုတင်ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် အာမခံလုပ်ငန်းတို့ မှာ အဲဒိုခေတ်မှ စတင်ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=The Origins of Japanese Trade Supremacy |author=Howe, Christopher |publisher=Hurst & Company |year=1996 |isbn=1-85065-538-3|pages=58f}}</ref> မေဂျီခေတ် ၁၈၆၈ မှစ၍ ဂျပန်သည် စီးပွားရေး အရ ဖွံဖြိုးလာခဲ့ပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=312–314}}</ref> ယနေ့ခေတ်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အများစုမှာ ထိုအချိန်မှ စတင်ထည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး ဂျပန်အနေနှင့် အာရှ၏ အဖွံ့ဖြိုးဆုံး နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=McCargo|first=Duncan|title=Contemporary Japan|year=2000|publisher=Macmillan|isbn=0-333-71000-2 |pages=18–19}}</ref> ၁၉၆၀ ခုနှစ်များ မှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များ အတွင်း အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုများကို ဂျပန်၏ စစ်ပြီးခေတ် စီးပွားရေး ထူးထွေဆန်းပြားခြင်းများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သည်။ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုမှာ ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၇၀ ခုနှစ်များအတွင်း ပျမ်းမျှအားဖြင့် ၇.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၉၀ခုနှစ်များ အစောပိုင်း အထိ ၃.၂ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite journal|last=Ryan|first=Liam|title=The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality|journal=International Journal of Social Economics|date=January 1, 2000|volume=27|issue=7–10|pages=802–815|doi=10.1108/03068290010335235}}</ref> ၁၉၉၀ ခုနှစ်များတွင် ဖွံ့ဖြိုးမှု သိသိသာသာ လျော့ကျသွားခဲ့ပြီး ထိုအချိန်ကို ဂျပန်တို့က ဆုံးရှုံးမှု ဆယ်စုနှစ်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိကအားဖြင့် ဂျပန်တို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများဆိုင်ရာ ပူဖောင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု အပြီး သက်ရောက်မှုများနှင့် စတော့ခ်ဈေးကွက်နှင့် အိမ်ခြံမြေဈေးကွက်များမှ ဈေးကစားခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အပိုတန်ဖိုးများကို ညှစ်ထုတ်ယူရန် ကြိုးစားသည့် ပြည်တွင်း ပေါ်လစီများကြောင့် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ပြန်လည် ရှင်သန်ရန် ကြိုးစားသည့် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အောင်မြင်မှု အနည်းငယ်သာ ရရှိပြီး ၂၀၀၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုကြောင့်လည်း ပိုမို၍ အဟန့်အတား ဖြစ်စေခဲ့သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၀၅ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းတွင် စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည်အသက်ဝင်မည့် လက္ခဏာများ ပြသလာခဲ့ပြီး ထိုနှစ်၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းမှဦ ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သဖြင့် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂတို့၏ ထိုအချိန်အတွင်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းထက် သာလွန်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news|last=Masake|first=Hisane|title=A farewell to zero|url=http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=March 2, 2006|archivedate=20 November 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html}}</ref> ၂၀၁၂ ခုနှစ် စာရင်းအရ ဂျပန်သည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျှင် နိုင်ငံအဆင့် အမည်ခံ ဂျီဒီပီအားဖြင့် တတိယ စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး<ref>{{Cite news| title=China confirmed as World's Second Largest Economy|newspaper=[[The Guardian]] | date=January 21, 2011| url=http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy| accessdate=January 21, 2011 | first=James | last=Inman | location=London}}</ref> ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ကွာခြားမှုနှုန်းကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်လျှင် အမေရိကန်၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယတို့ ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် နိုင်ငံအဆင့် စီးပွားရေး အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။<ref name=imf2>{{cite web |title=Japan|publisher=International Monetary Fund|accessdate=June 28, 2014 |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=54&pr.y=12&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=158&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အစိုးရ၏ ကြွေးမြီမှာ နိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်းပြည်တွင်းထုတ်ကုန်မှ ၂၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ထက်ကျော်လွန်သဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံအားလုံးတွင် ဒုတိယမြောက် ကြွေးမြီ အများဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ မူဒီ စံသတ်မှတ်ချက်တွင် နိုင်ငံအလိုက် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုနှင့် ချေးငွေအပေါ်တွင် မူတည်၍ ဂျပန်၏ နှစ်ရှည်နိုင်ငံ ကြွေးမြီ စံသတ်မှတ်ချက်အား Aa3 မှ Aa2 သို့ တစ်ဆင့် လျှော့ချ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားကျဆင်းမှုနှင့် ၂၀၁၁ မတ်လ ငလျင်နှင့် ဆူနာမီတို့ကြောင့် ဖြစ်သော အစိုးရ၏ ကြွေးမြီနှင့် ဘတ်ဂျက် လိုငွေပြမှုတို့ကြောင့် ထိုသို့ စံသတ်မှတ်ချက် လျှော့ချ ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-14625969 |title=Moody's cuts Japan's debt rating on deficit concerns |date=August 24, 2011 |work=BBC News}}</ref> ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍမှ စုစုပေါင်း ပြည်တွင်းဝင်ငွေ၏ ၄ပုံ ၃ပုံမျှကို ပံ့ပိုးပေးလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Manufacturing and Construction|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c06|work=Statistical Handbook of Japan|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ===တင်ပို့ကုန်များ=== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကြီးမားသော လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် နည်းပညာအားဖြင့် အတိုးတက်ဆုံး ဖြစ်သော ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အချို့ ဖြစ်သည့် မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ စက်ကိရိယာများ၊ စတီးလ်နှင့် သံမဟုတ်သော သတ္တုများ၊ သင်္ဘောများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ၊ အစားအသောက် ကုန်ချောများ စသည်တို့ ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် မြေစုစုပေါင်း၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းကို စိုက်ပျိုးထားပြီး တကမ္ဘာလုံးရှိ ငါး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဂျပန်မှ ဖမ်းဆီးလျက် ရှိကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးလျှင် ဒုတိယ နေရာမှ လိုက်သည်။<ref name="cia"/> ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်သူ ၆၅.၉ သန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm |title=Background Note: Japan |publisher=US State Department |accessdate=March 19, 2011}}</ref> ဂျပန်တွင် အလုပ်လက်မဲ့ ရာခိုင်နှုန်း နည်းပြီး ၄ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ သန်း ၂၀ သို့ လူဦးရေ၏ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု သတ်မှတ်ချက်၏ အောက်တွင် ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem|url=http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 21, 2010|first=Martin|last=Fackler}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူနေအိမ်များမှာ မြို့ပြနေရာများတွင် မြေ မလုံလောက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်။<ref>{{cite web|title=2008 Housing and Land Survey|url=http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 20, 2011}}</ref> [[File:Toyota Prius plug-in -- 2010 DC.jpg|thumb|250px|ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးမားဆုံးသော ကားထုတ်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုယိုတာမှ ထုတ်လုပ်သော ပလဂ်အင် ဟိုက်ဘရစ် ကား<ref>{{cite web|title=World Motor Vehicle Production by Country|url=http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF|publisher=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref>]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့ကုန်မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လူတစ်ဦးချင်းအားဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၂၁၀ မျှ ရှိသည်။ ဂျပန်၏ အဓိကတင်ပို့ကုန် ဈေးကွက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ (၁၈.၁ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၁၇.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၇.၇ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ထိုင်း (၅.၅ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ဟောင်ကောင် (၅.၁ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ဖြစ်သည် အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ မော်တော်ကား၊ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ လျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ ကိရိယာများနှင့် ဓာတုပစ္စည်းများတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဂျပန်၏ အဓိက တင်ပို့ကုန်များမှာ တရုတ် (၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အမေရိကန် (၈.၈ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဩစတြေးလျ (၆.၄ ရာခိုင်နှုန်း)၊ ဆော်ဒီအာရေဗျ (၆.၂ ရာခိုင်နှုန်း)၊ အာရပ်စော်ဘွားများ ပြည်ထောင်စု (၅.၀ ရာခိုင်နှုန်း)၊ တောင်ကိုရီးယား (၄.၆ ရာခိုင်နှုန်း) နှင့် ကာတာ (၄.၀ ရာခိုင်နှုန်း) တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref name="cia"/> ===တင်သွင်းကုန်များ=== ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အဓိက တင်သွင်းကုန်များမှာ စက်ယန္တရားများ၊ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းမှ ရသော လောင်စာများ၊ အစားအသောက်များ (အထူးသဖြင့် အမဲသား)၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အဝတ်အထည်များ နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ အတွက် ကုန်ကြမ်းများတို့ ဖြစ်သည်။ ဈေးကွက်ဝေစုအားဖြင့် ကြည့်လျှင် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်သည် အိုအီးစီဒီ နိုင်ငံများတွင် ပြင်ပသို့ တံခါးဖွင့်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်၎<ref name="oecd2008"/> ဂျူနီချီရို ကိုအိဇူမီ ၏ အစိုးရလက်ထက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အလေးပေးသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news|title=Foreign investment in Japan soars|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm|accessdate=January 16, 2011|newspaper=''BBC''|date=June 29, 2005}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ၌ စီးပွားရေးလုပ်ရန် လွယ်ကူသော တိုင်းပြည်များ ညွှန်းကိန်းတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၉နိုင်ငံအတွင်း အဆင့် ၂၇ သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည်။ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများတွင် အခွန်ဝင်ငွေ အနည်းဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အရင်းရှင်စနစ်တွင် သိသာထူးခြားသော လက္ခဏာရပ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့အနက် ကဲရက်ဆု ဟုခေါ်သော ကုမ္ပဏီ အစုအဖွဲ့များမှာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု များခြင်း၊ တသက်တာလုံး အလုပ်ခန့်အပ်မှု ရှိခြင်း၊ အလုပ်တွင် အဆင့်ဆင့်တိုးတက်ရာတွင် လုပ်သက်ကို ဦးစားပေးခြင်းတို့မှာ ဂျပန် လုပ်ငန်း ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ထင်ရှားသည်။<ref name="oecd2008">{{cite web|url=http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html |title=Economic survey of Japan 2008 |publisher=[[OECD]] |accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/7193984?story_id=7193984 |title=Japan's Economy: Free at last |newspaper=The Economist |date=July 20, 2006 |accessdate=January 23, 2011}}</ref> ဂျပန်ကုမ္ပဏီများတွင် တိုယိုတာ၏နည်းလမ်းကဲ့သို့သော စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများမှာ ထင်ရှားပြီး ရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သူတို့၏လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ ရှားပါးသည်။<ref>{{cite news|title=Activist shareholders swarm in Japan|url=http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552|accessdate=January 23, 2011|date=June 28, 2007|newspaper=The Economist}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများထဲတွင် တိုယိုတာ၊နစ်တန်ဒိုး၊ အင်န်တီတီ ဒိုကိုမို၊ ကင်နွန်၊ ဟွန်ဒါ၊ တာကဲဒ ဆေးဝါး ကုမ္ပဏီ၊ ဆိုနီ၊ ပင်နာဆိုးနစ်၊ တိုရှီဘာ၊ ရှပ်၊ နစ်ပွန်စတီးလ်၊ နစ်ပွန်ရေနံ နှင့် ဆဲဗင်းန်အင်န် အိုင် ဦးပိုင် ကုမ္ပဏီတို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite news|title=Japan 500 2007|url=http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html|accessdate=January 23, 2011|newspaper=[[Financial Times]]|archivedate=26 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘဏ်အချို့ ရှိပြီး နစ်ကီ ၂၂၅ နှင့် တိုပစ်အညွှန်းတို့ကြောင့် ထင်ရှားသော တိုကျိုစတော့ခ်အိတ်ချိန်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဈေးကွက် အရင်းအနှီးအားဖြင့် ဒုတိယ အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Market Data|url=http://www.nyse.com/events/1170156816059.html|publisher=New York Stock Exchange|accessdate=August 11, 2007|date=January 31, 2006|archivedate=11 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html}}</ref> ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ အနေနှင့် ဖော်ဘီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုမ္ပဏီ ၂၀၀၀ စာရင်းတွင် ၃၂၆ ခု ပါဝင်ခဲ့ပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၁၆.၃ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title=The Forbes 2000|url=http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html|work=Forbes|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ယှေလကျောက် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို တင်သွင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref> ===သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ=== [[File:Kibo PM and ELM-PS.jpg|thumb|250px|နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းတွင် တွေ့ရသော ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း (ကီဘို)]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် သိပ္ပံသုတေသနတွင် ဦးဆောင်ဦးရွက် ပြုနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် နည်းပညာ၊ စက်ယန္တရားနှင့် ဇီဝဆေးပညာ သုတေသနတို့တွင် ဖြစ်သည်။ သုတေသနပညာရှင်ပေါင်း ၇၀၀,၀၀၀ ခန့်သည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၃၀ ဘီလံယံ မျှ ရှိသော သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ဘတ်ဂျက်ကို ခွဲဝေသုံးစွဲ နေကြပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် တတိယမြောက် အကြီးမားဆုံး ဘတ်ဂျက်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=McDonald|first=Joe|title=China to spend $136 billion on R&D|newspaper=BusinessWeek|date=December 4, 2006}}</ref> ဂျပန်သည် အခြေခံ သိပ္ပံ သုတေသနတွင် ကမ္ဘာ့ဦးဆောင် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ရူပဗေဒ၊ ဓာတုဗေဒ နှင့် ဆေးပညာတို့တွင် နိုဘယ်လ်ဆုရှင် ၁၆ဦး ၊<ref>{{cite web |title=Japanese Nobel Laureates |publisher=[[Kyoto University]] |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ }}</ref> ဖီးဒ် တံဆိပ်ဆုရှင် ၃ ဦး ၊ <ref>{{cite web |title=Japanese Fields Medalists |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=10 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ }}</ref> ဂေါက်စ်ဆုရှင် တစ်ဦးတို့ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Dr. Kiyoshi Ito receives Gauss Prize |publisher=Kyoto University |year=2009 |url=http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm |accessdate=November 7, 2009 |archivedate=9 March 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309181805/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/gauss.htm/ }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နည်းပညာဆိုင်ရာ ပါဝင်မှုများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ အီလက်ထရွန်းနစ်၊ မော်တော်ယာဉ်၊ စက်ယန္တရား၊ ငလျင်အင်ဂျင်နီယာဘာသာ၊ စက်ရုံသုံး စက်ရုပ်၊ အော့ပတစ်၊ ဓာတုဗေဒ၊ ဆီမီးကွန်ဒပ်တာ နှင့် သတ္တု နယ်ပယ်တို့တွင် ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် စက်ရုပ် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် အသုံးပြုမှုတွင် ကမ္ဘာ့ရှေ့ဆောင်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ရှိ စက်ရုပ်များထဲမှ တစ်ဝက် (၇၄၂,၅၀၀၀ မှ ၄၀၂,၂၀၀) ကို ပိုင်ဆိုင်သော နိုင်ငံဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=The Boom in Robot Investment Continues|url=http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm|publisher=UN Economic Commission for Europe|accessdate=December 28, 2006|date=October 17, 2000}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဂျပန် လေကြောင်းနှင့် အာကာသ စူးစမ်းရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ (ဂျာဆာ) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတို့မှာ အာကာသ၊ ဂြိုဟ်များ၊ လေကြောင်းသွာလာရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော သုတေသနလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ကြပြီး ဒုံးပျံ နှင့် ဂြိုဟ်တိုတို့ကို ထုတ်လုပ်ရာတွက် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ အာကာသ စခန်းတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်သော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ဂျပန်တို့၏ စမ်းသပ်မှု အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဖြစ်သော ကီဘိုကို ၂၀၀၈ ခုနှစ် အာကာသလွန်းပျံယဉ်၏ တပ်ဆင်ရေးအတွက် ပျံသန်းမှုတွင် နိုင်ငံတကာ အာကာသစခန်းသို့ ထည့်သွင်း တပ်ဆင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |date=August 3, 2006 |url=http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate=March 28, 2007 |archivedate=21 March 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အာကာသ စူးစမ်းလေ့လာရေး အစီအစဉ်များတွင် ဗီးနပ်စ်ဂြိုဟ်ကို လေ့လာမည့် အာကာဆူကီ အာကာသ စူးစမ်းရေး ယာဉ် လွှတ်တင်ရေး<ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html|title=JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C)|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency|accessdate=December 4, 2010|archivedate=11 April 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml |title=ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) |work=[[Institute of Space and Astronautical Science]] |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=December 4, 2010 |archivedate=13 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml }}</ref> ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တင်မည့် မာကျူရီဂြိုဟ်၏ သံလိုက်စက်ကွင်းကို လေ့လာမည့် ဂြိုဟ်ပတ်ယာဉ် <ref name=FACTS>{{cite web | url=http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title=ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher=esa.int | accessdate=February 5, 2014}}</ref> နှင့် ၂၀၃၀တွင် လကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြေစိုက်စခန်း တည်ဆောက်ရန်တို့ ပါဝင်သည်။<ref>{{cite web |title=Japan Plans Moon Base by 2030 |publisher=MoonDaily |date=August 3, 2006 |url=http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ၂၀၀၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဆယ်လင်း ဟုအတိုကောက်ခေါ်သော လကမ္ဘာဆိုင်ရာနှင့် အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာရေး ယာဉ်ကို H-IIA ရောကက်ဖြင့် တာနဲဂါရှီးမား အာကာသစခန်းမှ လွှတ်တင်ခဲ့သည်။ ဆယ်လင်းကို ဂျပန် ဝါးခုတ်သမားပုံပြင်ထဲမှ မင်းသမီးလေး၏ အမည် ကာဂုယာ ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။<ref name="jaxa_nickname">{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html| title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname| accessdate=October 13, 2007}}</ref> ကာဂုယာသည် အပိုလို အစီအစဉ်ပြီးလျှင် လကမ္ဘာအား စူးစမ်းလေ့လာသော မစ်ရှင်များတွင် အကြီးဆုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ လကမ္ဘာ၏ မူလအစ နှင့် ဆင့်ကဲ ပြောင်းလဲပုံတို့ကို လေ့လာရန်ဖြစ်သည်။ ထို ယာဉ်သည် လပတ်လမ်းကြောင်းအတွင်းသို့ အောက်တိုဘာ ၄ ရက်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး<ref>{{cite web|url=http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 |title=Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" |publisher=Japan Corporate News Network|accessdate=August 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm |title=Japan launches first lunar probe |publisher=BBC News |date=September 14, 2007 |accessdate=August 25, 2010}}</ref> ၆၂မိုင် (၁၀၀ကီလိုမီတာ) အမြင့်မှ ပျံသန်းနေခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html |title=JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV |publisher=Japan Aerospace Exploration Agency |accessdate=August 25, 2010 |archivedate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html }}</ref> ထိုစူးစမ်းလေ့လာရေးမှာ ဂျာဆာက ထိုယာဉ်ကို လမျက်နှာပြင်ပေါ်သို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖျက်ချခဲ့ခြင်းဖြင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm |title=Japanese probe crashes into Moon |publisher=BBC News |date=June 11, 2009 |accessdate=April 12, 2011}}</ref> ===အခြေခံ အဆောက်အအုံ=== [[File:Shinkansen Nozomi in Tokyo.jpg|thumb|250px|တိုကျို ဘူတာတွင် တွေ့ရသော ကျည်ဆန်ရထား သို့ နိုဇိုမိ ရှင်းကန်းဆင်<ref>{{Cite book| first=Christopher P. | last=Hood | year=2006 | title=Shinkansen – From Bullet Train to Symbol of Modern Japan | url=https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood | publisher=Routledge | isbn=0-415-32052-6|pages=[https://archive.org/details/shinkansenfrombu00hood/page/61 61]–68}}</ref>]] ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်များထဲမှ ၄၆.၁ ရာခိုင်နှုန်းကို လောင်စာဆီ၊ ၂၁.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို ကျောက်မီးသွေး၊ ၂၁.၄ ရာခိုင်နှုန်းကို သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ၊ ၄.၀ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယား စွမ်းအင်နှင့် ၃.၃ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၏ ၉.၂ ရာခိုင်နှုန်းကို နျူးကလီးယားစွမ်းအင်မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ယခင်နှစ် ၂၄.၉ ရာခိုင်နှုန်းမှ ကျဆင်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Energy|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07|work=Statistical Handbook of Japan 2013|publisher=Statistics Bureau|accessdate=February 14, 2014}}</ref> သို့သော်လည်း ၂၀၁၂ ခုနှစ် မေလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူးကလီးယား ကပ်ဘေး အပြီး အများပြည်သူ၏ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ နျူးကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအားလုံးကို ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက အများပြည်သူ၏ ဆန္ဒကို ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားလျက် ရှိကြပြီး ဂျပန်နိုင်ငံ၏ နျူးကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖို အနည်းဆုံး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပြန်လည် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက် ရှိကြသည်။<ref>{{cite news|last=Tsukimori|first=Osamu|title=Japan nuclear power-free as last reactor shuts|url=http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505|accessdate=May 8, 2012|agency=[[Reuters]]|date=May 5, 2012|archivedate=18 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505}}</ref> နိုင်ငံခြားမှ စွမ်းအင် တင်ပို့မှုကို ကြီးမားစွာ မှီခိုနေရသဖြင့်<ref>{{cite web|title=Can nuclear power save Japan from peak oil??url=http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/|publisher=Our World 2.0|accessdate=March 15, 2011|date=February 2, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရင်းမြစ်များကို မျိုးစုံအသုံးပြုနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး စွမ်းအင်သုံးစွဲမှုကို ထိရောက်မှု ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Japan|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=March 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ကုန်းလမ်းအတွက် အသုံးပြုငွေမှာ အလွန်များသည်။<ref>{{cite news|title=Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|first=Andrew|last=Pollack|date=March 1, 1997}}</ref> အဓိက သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လမ်းကြောင်းမှာ ၁.၂ သန်း ကီလိုမီတာမျှ ခင်းထားသည့် လမ်းများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Transport|url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm|work=Statistical Handbook of Japan 2007|publisher=Statistics Bureau|accessdate=March 2, 2014|archivedate=27 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm}}</ref> အဓိကမြို့ကြီးများကို ကွန်ယက်တစ်ခုတည်းဖြစ်ပြီး အမြန်မောင်းနိုင်သော၊ ပိုင်းခြားထားသော၊ သုံးစွဲမှု ကန့်သတ်ထားသော လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော လမ်းများဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသော ကုမ္ပဏီများမှ တာဝန်ယူ လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ ကားအသစ်နှင့် အဟောင်းများမှာ ဈေးမကြီးပေ။ ကားပိုင်ဆိုင်မှု အခွန် နှင့် လောင်စာဆီ လဲဗီးများဖြင့် စွမ်းအင် ထိရောက်စွာ အသုံးပြုနိုင်မှုကို မြှင့်တင်လျက် ရှိသည်။ သို့သော်လည်း ခရီးအားလုံး၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းတွင်သာ ကားကို အသုံးပြုသဖြင့် ဂျီအိတ် နိုင်ငံများတွင် မော်တော်ကား အသုံးပြုမှု အနည်းဆုံး ဖြစ်သည်။<ref name="transtatsjp">{{cite web|url=http://www.iraptranstats.net/jp|title=Transport in Japan|accessdate=February 17, 2009|work=International Transport Statistics Database|publisher=[[International Road Assessment Program]]}} {{subscription required}}</ref> ရထားကုမ္ပဏီ ဒါဇင်ပေါင်းများစွာတို့သည် ဒေသတွင်းနှင့် မြို့တွင်း ခရီးသည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဈေးကွက်တွင် ပြိုင်ဆိုင်လျက် ရှိကြသည်။ အဓိက ကုမ္ပဏီများတွင်း ဆဲဗင်း ဂျေအာရ် အင်တာပရိုက်စ်၊ ကင်တက်ဆု ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဆဲဘု ရထားကုမ္ပဏီ နှင့် ကဲအိယို ကော်ပိုရေးရှင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အဓိက မြို့ကြီးများကို ရှင်းကန်းဆင်ဟု ခေါ်သော ကျည်ဆန်ရထား ၂၅၀ ဖြင့် ဆက်သွယ်ထားပြီး ဂျပန်ရထားများမှာ လုံခြုံစိတ်ချရမှုနှင့် အချိန်မှန်မှု တို့အတွက် နာမည်ကြီးသည်။<ref>{{cite web|url=http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html|title=About the Shinkansen – Safety|accessdate=October 17, 2011|publisher=Central Japan Railway Company}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html|archivedate=May 13, 2008|title=Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time"|accessdate=April 19, 2009|publisher=Hitachi}}</ref> တိုကျိုနှင့် အိုဆာကာ ကြားတွင် [[သံလိုက်ရထား]]ဖြင့် ဆက်သွယ်ရန် အဆိုပြုချက်မှာ အတော် ခရီးရောက်နေပြီ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html |title=Japan to approve plans for a new super-train |work=The Independent |date=April 27, 2011 |accessdate=May 11, 2011 |location=London |archivedate=18 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141118052921/http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html }}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် လေဆိပ်ပေါင်း ၁၇၃ ခု ရှိပြီး အကြီးဆုံး ပြည်တွင်းလေဆိပ်ဖြစ်သော ဟနဲဒါလေဆိပ်သည် အာရှတွင် ဒုတိယမြောက် လူသုံးအများဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ |title=Year to Date Passenger Traffic |publisher=Airports Council International |date=November 11, 2010 |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=11 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ }}</ref> အကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာ လေဆိပ်များမှာ [[နာရိတ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်]]၊ ကန်ဆိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ် နှင့် ချူးဘူး စင်န်တာအဲယား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite book|last=Nakagawa|first=Dai|title=Transport Policy and Funding|url=https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak|year=2006|publisher=Elsevier|isbn=0-08-044852-6|page=[https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63]|author2=Matsunaka, Ryoji}}</ref> နာဂိုယာ ဆိပ်ကမ်းမှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး၏ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမျှ ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=Port Profile|url=http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm|publisher=Port of Nagoya|accessdate=January 7, 2011|archivedate=30 November 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm}}</ref> ==လူဦးရေ ပျံ့နှံ့နေထိုင်ပုံ== [[File:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|250px|ဂျပန်နိုင်ငံရှိ လူမျိုးစုတစ်ခုဖြစ်သော အအိနု လူမျိုးများ]] [[File:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|250px|မေဂျီဘုရားကျောင်းမှ ဂျပန်မင်္ဂလာပွဲ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၁၂၇.၃သန်းမျှ ရှိပြီး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသော လူဦးရေမှာ ဟွန်ရှူးကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဘာသာစကားအားဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ဖြစ်စေ တူညီကြပြီး <ref name=MulticulturalJapan>{{cite news|title='Multicultural Japan' remains a pipe dream|url=http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Japan Times|date=March 27, 2007|archiveurl=https://archive.is/20120716140322/http://www.japantimes.co.jp/text/fl20070327zg.html%23.UAQfIKgo9Rw|archivedate=16 July 2012}}</ref> ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဂျပန်လူမျိုးများ ဖြစ်ကာ<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html |title=CIA Factbook: Japan |publisher=Cia.gov |accessdate=November 9, 2011 |archivedate=20 December 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220044055/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html }}</ref> နိုင်ငံခြား အလုပ်သမား လူနည်းစု ရှိသည်။<ref name=MulticulturalJapan/> ဇိုင်းနိချိကိုရီးယားလူမျိုး၊<ref>{{cite news|title=Japan-born Koreans live in limbo|url=http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=April 2, 2005}}</ref> ဇိုင်းနိချိ တရုတ်လူမျိုး၊ ဖိလစ်ပိုင်လူမျိုး၊ အများအားဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း ဆင်းသက်လာကြသော ဘရာဇီးလူမျိုး<ref name="nikkeijin">{{cite news|title=An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan|url=http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=The New York Times|date=November 1, 2008|first=Norimitsu|last=Onishi}}</ref> နှင့် ပီရူးလူမျိုး တို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း လူနည်းစု လူမျိုးများ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|title='Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians|url=http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Asia Times|date=October 16, 1999|archivedate=6 January 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html}}</ref> ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် လက်တင်အမေရိကမှ မဟုတ်သော အနောက်တိုင်းသား ၁၃၄,၇၀၀ နှင့် လက်တင် အမေရိကမှ ၃၄၅,၅၀၀ မျှ ရှိသော နိုင်ငံခြားသား ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များ ရှိကြသည်။ လက်တင်အမေရိကသားထဲမှ ၂၇၄,၇၀၀ ဦးမှာ ဘရာဇီးလူမျိုးများ ဖြစ်ကြပြီး (ဂျပန်နိုင်ငံတွင်း အဆင့်ဆင့် ဆင်းသက်လာသူ သို့မဟုတ် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းရောက်ရှိသွားသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်ထောင်ဘက်များ) ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်း အကြီးမားဆုံးသော အနောက်နိုင်ငံသား အစုအဝေးဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Registered Foreigners in Japan by Nationality|url=http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf|archivedate=August 24, 2005|publisher=Statistics Bureau|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဌာနေလူမျိုးစုများထဲတွင် အများဆုံးမှာ ယာမာတိုလူမျိုးများ ဖြစ်ပြီး အဓိက လူနည်းစု လူမျိုးများတွင် ရှေးဦးနေ အအိနု လူမျိုးများ <ref>{{cite news |first= Philippa |last= Fogarty|title= Recognition at last for Japan's Ainu|url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm|publisher=BBC|date= June 6, 2008|accessdate=June 7, 2008 }}</ref> နှင့် ရူကျူးလူမျိုးများ အပြင် လူမှုရေး အရ လူနည်းစု ဖြစ်သော ဘူရာကူမင် လူစု များလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite news|title=The Invisible Race|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html|accessdate=January 16, 2011|newspaper=Time|date=January 8, 1973|archivedate=16 December 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html}}</ref> ထို့အပြင် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက်က သွေးနှောနေခဲ့သော လူများလည်း ဂျပန်လူမျိုး သို့ ယာမာတိုများထဲတွင် ရှိနေပြီး ဥပမာအားဖြင့် အိုဂါဆာဝါရာ ကျွန်းစုများမှ ဂျပန်များတွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်မှာ ဥရောပ၊ အမေရိကန်၊ မိုက်ခရိုနီးရှန်း နှင့် ပိုလီနီးရှင်း နောက်ခံများ ရှိနေပြီး အချို့မှာ မျိုးဆက် ခုနစ်ဆက်မျှ ရှိသည်။ လူအများစုက ဂျပန်တွင် လူမျိုးအားဖြင့် အားလုံးတူညီသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး (၂၀၀၉တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၌ နေရင်းမဟုတ်သော နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားမှာ လူဦးရေ၏ ၁.၇ ရာခိုင်နှုန်းမျှသာ ရှိသည်။)<ref>"[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html Japan to Immigrants: Thanks, But You Can Go Home Now] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121228222338/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1892469,00.html |date=28 December 2012 }}". ''[[Time (magazine)|Time]]''. April 20, 2009.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသားများတွင် လူမျိုးစု နှင့် ဆိုင်သော စာရင်းဇယားမရှိသော်လည်း ပရော်ဖက်ဆာ ဇွန်လိုင်း ကဲ့သို့သော အနည်းဆုံး ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု တစ်ခုအရ ဂျပန်တွင် လူမျိုးကွဲများစွာရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ဆိုသည်။ <ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> သို့သော်လည်း ထိုယူဆချက်ကို ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အလွှာပေါင်း များစွာမှ လက်ခံရန် ငြင်းဆန်ကြပြီး သူတို့ အနေနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခုတည်းရှိသော နိုင်ငံ ဆိုသည့် အယူအဆကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း လိုကြသည်။ ထိုအယူအဆကို လူနည်းစု လူမျိုးစုများ ဖြစ်သော အအိနုနှင့် ရူကျူးလူမျိုးများကပင် ငြင်းဆန်ကြသည်။ ထိုသို့သော လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာ ရှိသည်ဟူသော အယူအဆကြောင့် လူမျိုးကွဲပြားမှုကို အသိအမှတ်ပြုရန် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ငြင်းဆန်လေ့ ရှိကြသည်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း တာရို အာဆိုက ဂျပန်သည် "လူမျိုးတစ်မျိုး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ ဘာသာစကားတစ်မျိုး၊ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု" ဟု ဆိုခဲ့ဖူးသည်။ <ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူ့သက်တမ်းအားဖြင့် ဒုတိယမြောက် အရှည်ဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်း မွေးဖွားသော လူများ၏ သက်တမ်းမှာ ၈၃.၅ နှစ် ဖြစ်သည်။<ref name="haaretz.com">{{cite news|title=WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world|url=http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618|accessdate=January 15, 2011|newspaper=Haaretz|date=May 2009}}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web|title=Table A.17|url=http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf|work=United Nations World Population Prospects'', 2006 revision''|publisher=UN|accessdate=January 15, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးခေတ် လူဦးရေ အများအပြား တိုးတက်မှု နှင့် နောက်ပိုင်း မွေးဖွားနှုန်းကျဆင်းမှုကြောင့် လူဦးရေမှာ အသက်ကြီးသူ များပြားလာသည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် လူဦးရေ၏ ၂၄.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အသက်၆၅ နှစ်ကျော်ပြီ ဖြစ်ပြီး ထိုအချိုးမှာ ၂၀၅၀တွင် ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးတက်လာလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။<ref name="handbook">{{cite web |url=http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 |title=Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population |publisher=Statistics Bureau |accessdate=February 14, 2014}}</ref> ထိုသို့ လူဦးရေ အချိုးအစား ပြောင်းလဲလာခြင်းသည် လူမှုရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အထူးသဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သော လူဦးရေ ကျဆင်းနိုင်ခြင်း နှင့် ပင်စင် ကဲ့သို့သော လူမှုဖူလုံရေး စရိတ်များ များပြားလာခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။<ref>[[Gonzalo Garland]] et al "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> ဂျပန်လူငယ်များထဲတွင် လက်မထပ်လိုသူနှင့် မိသားစု မထူထောင်လိုသူ များပြားလာသည်။<ref name="Ogawa"/> ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ငါးနှစ်မြောက် အဖြစ် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ၁၂၆.၂၄ သန်းမှ ၂၀၄,၀၀၀ ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းမှုမှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော စာရင်းဇယား စတင်ကောက်ယူသည့် အချိန်မှစ၍ ပထမအကြိမ် အများဆုံး ကျဆင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html |title=Japan Population Drops Most Since World War II |date=January 2, 2012}}</ref> ၂၀၁၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက် ငလျင်နှင့် [[ဆူနာမီ]]ကလည်း ထိုသို့ ကျဆင်းမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၆,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးကာ ခန့်မှန်းခြေ လူ ၃,၀၀၀ ခန့်မှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲ ဖြစ်သည်။<ref>{{cite news|last=Ryall|first=Julian|title=Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html|accessdate=October 29, 2013|newspaper=The Telegraph|date=January 3, 2012}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လူဦးရေမှာ ၂၀၅၀တွင် ၉၅ သန်းသို့ ကျဆင်းမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။<ref name="handbook"/><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> လူဦးရေ အချိုးအစား လေ့လာသူများနှင့် အစိုးရ စီမံကိန်း ရေးဆွဲသူများက ထိုပြဿနာကို မည်သို့မည်ပုံ ဖြေရှင်းမည် ဆိုသည့် အချက်ကို အပြင်းအထန် ငြင်းခုံဆွေးနွေးလျက် ရှိကြသည်။<ref name="Ogawa">{{cite web|last=Ogawa|first=Naohiro|title=Demographic Trends and their implications for Japan's future|url=http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html|work=Transcript of speech delivered on 7 March 1997|publisher=Ministry of Foreign Affairs|accessdate=May 14, 2006}}</ref> ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို လက်ခံခြင်းနှင့် ကလေးမွေးသူများကို အကျိုးအမြတ်ပေးခြင်းတို့ဖြင့် လူငယ်များ အနေဖြင့် အသက်ကြီးသူ အများအပြားကို ထောက်ပံ့လာနိုင်မည်ဟု ဆွေးနွေး အဖြေရှာခြင်းမျိုးလည်း ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://jipi.gr.jp/english/message.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html |archivedate=September 29, 2007 |title=Japan Immigration Policy Institute: Director's message| first= Hidenori|last=Sakanaka| publisher=Japan Immigration Policy Institute |date=October 5, 2005 |accessdate=January 5, 2007}}</ref><ref>{{cite news|last=French|first=Howard|title=Insular Japan Needs, but Resists, Immigration|url=http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position=|accessdate=February 21, 2007|newspaper=The New York Times|date=July 24, 2003}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံသား အသစ် ၁၅,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ် ပုံမှန် လက်ခံလျက် ရှိသည်။<ref>{{cite web|title=帰化許可申請者数等の推移|url=http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html|publisher=Ministry of Justice|accessdate=March 17, 2011|language=Japanese}}</ref> ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ အဆိုအရ ဂျပန်အနေနှင့် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ဒုက္ခသည် ၁၈ ဦးကိုသာ ပြန်လည် အခြေချနိုင်ရန် လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။<ref>{{cite news|title=2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan |url=http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE |newspaper=Japan Times|date=March 20, 2013}}</ref> အမေရိကန်နိုင်ငံကမူ ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၇၆,၀၀၀ ကို ထိုအချိန်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status|url=http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- |publisher=The White House|date=September 30, 2011}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံတွင် မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုနှုန်း အလွန်များပြားသည်။<ref name="NYT">{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse|title=In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar|last=Strom|first=Stephanie|date=July 15, 1999|newspaper=The New York Times|accessdate=September 20, 2008}}</ref><ref name=Times>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece|title=Japan gripped by suicide epidemic|last=Lewis|first=Leo|date=June 19, 2008|newspaper=[[The Times (London)|The Times]]|accessdate=September 20, 2008}}</ref> ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေသူ ၃၀,၀၀၀ ကျော်သည်မှာ ၁၂ နှစ်ဆက်တိုက် ဖြစ်ခဲ့သည်။<ref>{{cite news| title = Bare statistics mask human cost of Japan’s high suicide rate| newspaper = Japan Today| date = March 31, 2010| url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate| accessdate = February 3, 2014| archivedate = 4 March 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate}}</ref> မိမိကိုယ်ကို အဆုံးစီရင်မှုမှာ အသက် ၃၀ အောက် လူငယ်များအတွက် အဓိက သေဆုံးရသည့် အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal| last = Ozawa-de Silva| first = Chikako | title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan| journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 |date=December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0| pmid = 18800195}}</ref> ===ဘာသာရေး=== [[File:Itsukushima torii distance.jpg|thumb|250px|ဟီရိုရှီးမားမြို့ အနီးရှိ အိဆုကူရှီးမား ဝတ်ပြုကျောင်းမှ ဂိတ်တံခါး သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလှဆုံးနေရာသုံးခုတွင် တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။]] ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၏ အပိုဒ် ၂၀ အရ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသည်။ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျပန်လူဦးရေ ၏ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် ရှင်တိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်ပြီး ထိုဘာသာ နှစ်ခု စလုံးကို လက်ခံသူလည်း အများ အပြား ရှိသည်။<ref name="cia"/><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm |title=International Religious Freedom Report 2006 |author=Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor |publisher=US Department of State |date=September 15, 2006 |accessdate=December 4, 2007}}</ref> သို့သော်လည်း ထိုခန့်မှန်းချက်မှာ ဘုရားကျောင်းနှင့် ဆက်နွယ်နေသူကိုသာ ခန့်မှန်းခြင်း ဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် ယုံကြည်သက်ဝင်သူကို ခန့်မှန်းခြင်း မဟုတ်ပေ။ အခြားလေ့လာချက်တစ်ခု အရ လူဦးရေ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းက သာလျှင် ဘာသာတရား တစ်ခုခုကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူများဟု မိမိတို့ဘာသာ ဆိုကြသည် ဟု ဆိုသည်။<ref name=Kisala>{{cite book| last = Kisala | first = Robert | editor= Wargo, Robert| title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press| year = 2005| pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/n3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6}}</ref> အက်ဒ်ဝင် ရိုင်းရှာဝါ နှင့် မားရီးယပ်စ် ဂျန်ဆန်တို့၏ အဆိုအရ ဂျပန်လူမျိုး ၇၀ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စာရင်းဇယား ကောက်ယူသူများအား သူတို့သည် မည်သည့်ဘာသာကိုမှ ကိုးကွယ်သူများ မဟုတ်ဟု ပြောလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book | publisher = Belknap Press of Harvard University Press | isbn = 978-0-674-47184-9 | last1 = | first1 = Edwin Oldfather | author1-link = Edwin O. Reischauer | first2 = Marius B. | last2 = Jansen | author2-link = Marius Jansen | title = The Japanese today: change and continuity | year = 1988 | edition = 2nd | page = 215 }}</ref> သို့သော်လည်း ဘာသာရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ မြင့်မားပြီး အထူးသဖြင့် ပွဲတော်များနှင့် နှင့် နှစ်သစ်ကူး ပထမဆုံး ဘုရားကျောင်းသို့ သွားခြင်း စသော အခါကြီးများတွင် ဖြစ်သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှာ တာအိုဘာသာ နှင့် ကွန်ဖြူးရှပ် ဘာသာတို့မှာလည်း ဂျပန်တို့၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။<ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|page=72}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံ ရှိ လမ်းများမှာ တာနာဘာတာ (ကြယ်ပွဲတော်)၊ အိုဘွန် (သင်္ချိုင်းကန်တော့ပွဲ) နှင့် ခရစ်စမတ်တို့တွင် အလှဆင်ထားလေ့ ရှိသည်။ ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်း အောက်မှာသာ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်ကြသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုကိုးကွယ်သူများလည်းရှိသည်။[[File:Tokyo Camii 2009.jpg|thumb|ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့ရှိဗလီပုံ]]ျပန်နိုင်ငံရှိ[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ဝင်လူဦးရေ၏၉၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ[[ပါကစ္စတန်]]၊[[အင်ဒိုနီရှား]]အစရှိသည့်[[မွတ်ဆလင်]]နိုင်ငံများမှလာရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့်ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားများဖြစ်ပြီးကျန်၁၀ရာခိုင်နှုန်းမှာဂျပန်နိုင်ငံသားများဖြစ်သည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]အားကိုးကွယ်သူ၂၀၀၀၀၀ရှိသည်။[[အစ္စလာမ်ဘာသာ]]ကိုဂျပန်နိုင်ငံလူဦးရေ၏၀ဒဿမ၁ရာခိုင်နှုန်းကိုးကွယ်ကြသည်<ref>{{cite news|last=Kato|first=Mariko|title=Christianity's long history in the margins|newspaper=Japan Times|date=February 24, 2009}}</ref> ထို့အပြင်ဟိန္ဒူဘာသာဝင်၊ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်နှင့် ဂျူးဘာသာဝင် အနည်းငယ်မျှလည်း ရှိသည်။<ref name="Clarke">{{cite book|title=The World's religions : understanding the living faiths|url=https://archive.org/details/isbn_9780895775016|year=1993|publisher=Reader's Digest|isbn=978-0-89577-501-6|editor=Clarke, Peter|page=[https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208]}}</ref> ===ဘာသာစကား=== ဂျပန်လူဦးရေ၏ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမှာ [[ဂျပန်ဘာသာစကား]]ကို ပထမ ဘာသာစကားအနေဖြင့် ပြောဆိုကြသည်။<ref name="cia"/> ဂျပန်ဘာသာမှာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသာ စာလုံးတစ်လုံးစီကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် စာလုံးတွဲ ဖြစ်ပေါ်သော ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဂုဏ်ပြုခြင်း ချီးမြှောက်ခြင်းကို အလေးပေးကာ ဂျပန် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ဝါစဉ် ခွဲခြားမှု သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြနေပြီး ကြိယာနှင့် အချို့သော စကားလုံးများမှာ နားထောင်သူနှင့် ပြောကြားသူတို့၏ အဆင့်ကို ညွှန်းဆိုလျက် ရှိသည်။ ဂျပန် စာ ရေးသားရာတွင် ခန်းဂျီး ဟု ခေါ်သော တရုတ်စကားလုံးများကို အသုံးပြုကြပြီး ရိုးရှင်းသော တရုတ်အက္ခရာများကို အခြေခံထားသော ခါန ဟုခေါ်သော အက္ခရာစဉ် နှစ်မျိုးရှိကာ လက်တင် အက္ခရာနှင့် အာရပ်ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုကြသည်။<ref>{{cite web|last=Miyagawa|first=Shigeru|title=The Japanese Language|url=http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseLanguage.html|publisher=Massachusetts Institute of Technology|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ဂျပန်ဘာသာစကား အပြင် ရူကျူးဘာသာစကားများ ဖြစ်သော အာမာမိ၊ ကူနိဂါမိ၊ အိုကီနာဝန်၊ မိယာကို၊ ယဲယမာ၊ ယိုနဂူနိ အစရှိသော ဂျပိုနစ် မိသားစုဝင် ဖြစ်သော ဘာသာစကား ဖြစ်သော ဘာသာစကားများကိုလည်း ရူကျူးကျွန်းများတွင် ပြောဆိုကြသည်။ ကလေးငယ်များထဲမှ ထိုဘာသာစကားများကို သင်ယူသူ နည်းပါးသည်။<ref>{{cite journal|last=Heinrich|first=Patrick|title=Language Planning and Language Ideology in the Ryūkyū Islands|journal=Language Policy|date=January 2004|volume=3|issue=2|pages=153–179|doi=10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc}}</ref> သို့သော်လည်း ယခု လတ်တလောနှစ်များတွင် ဒေသခံ အစိုးရများက ရိုးရာ ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ဝင်စားမှု တိုးပွားလာရန် လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသည်။ အိုကီနာဝါ ဂျပန်ဘာသာစကားခွဲကိုလည်း ထိုနယ်မြေတွင် ပြဆိုကြသည်။ အအိနု ဘာသာစကားမှာ ဂျပန်ဘာသာစကားနှင့် မည်သည့် ဘာသာစကားနှင့်မျှ ဆက်စပ်ခြင်း မရှိဘဲ ပျောက်ကွယ်မည်ကို စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေဖြစ်နေပြီး ဟော့ကိုင်းဒိုးတွင်သာ အသက်ကြီးသော ဌာနေ စကားပြောသူ အချို့ ကျန်ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html |archivedate=January 6, 2008 |title=15 families keep ancient language alive in Japan |publisher=UN | accessdate=March 27, 2007}}</ref> အစိုးရကျောင်းနှင့် ပုဂ္ဂလိက ကျောင်း အတော်များများတွင် ကျောင်းသားများ အနေနှင့် ဂျပန်ဘာသာနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှစ်ခုစလုံးကို သင်ယူရန် လိုအပ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html |archivedate=April 27, 2006 |title=Japan Digest: Japanese Education |date=September 1, 2005 |first= Lucien|last=Ellington|publisher=Indiana University |accessdate=April 27, 2006}}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref> ===ပညာရေး=== [[File:Tokyo University Entrance Exam Results 6.JPG|thumb|250px|တိုကျိုတက္ကသိုလ်တွင် ဝင်ခွင့် စာမေးပွဲ အောင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာနေစဉ်]] ၁၈၇၂ ခုနှစ် မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်တွင် မူလတန်းကျောင်းများ၊ အထက်တန်းကျောင်းများ နှင့် တက္ကသိုလ်များကို စတင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ <ref>{{cite web |url=http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html |title=Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education |first=Lucien |last=Ellington |publisher=Foreign Policy Research Institute |date=December 1, 2003 |accessdate=April 1, 2007 |archivedate=5 April 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070405075716/http://www.fpri.org/footnotes/087.200312.ellington.japaneseeducation.html }}</ref> ၁၉၄၇ ခုနှစ်မှစ၍ မူလတန်းနှင့် အလယ်တန်း ပညာရေးကို မသင်မနေရ ပညာရေး အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အချိန်ကာလ အားဖြင့် အသက် ၆ နှစ် မှ ၁၅ နှစ် အထိ ၉ နှစ် ကြာမြင့်သည်။ [[ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (ဂျပန်)|ဂျပန် ပညာရေး၊ယဉ်ကျေးမှု၊ အားကစား၊ သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာ ဝန်ကြီးဌာန]] ၏ အဆိုအရ အလယ်တန်း အောင်မြင်ပြီးသော ကလေးငယ် အတော်များများက အထက်တန်း ၃ နှစ်ကို ဆက်လက်သင်ယူကြသည်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အထက်တန်း အောင်မြင်ပြီးသူ ၇၅.၉ ရာခိုင်နှုန်းသည် တက္ကသိုလ်၊ ဂျူနီယာ ကောလိပ်၊ ကုန်သွယ်ရေး သင်တန်းကျောင်းနှင့် အခြားသော အဆင့်မြင့်ပညာသင်ကျောင်းများသို့ ဆက်လက် တက်ရောက်ကြသည်။<ref>{{cite web |url= http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf |title= School Education |publisher= [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] |accessdate= March 2, 2014 |archivedate= 2 January 2008 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf }}</ref> ဂျပန်တွင် ထိပ်ဆုံးအဆင့် သတ်မှတ်ထားသော တက္ကသိုလ် နှစ်ခုမှာ တိုကျိုတက္ကသိုလ် နှင့် ကျိုတိုတက္ကသိုလ်တို့ ဖြစ်ကြသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131|title=TOP – 100|publisher=Global Universities Ranking|year=2009|accessdate=March 22, 2010|archivedate=16 March 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings 2010|publisher=QS TopUniversities|year=2010|accessdate=January 15, 2010|archivedate=3 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010}}</ref> အိုအီးစီဒီမှ ကြီးမှူးကျင်းပသော နိုင်ငံတကာကျောင်းသားများ၏ အရည်အချင်းစစ် စာမေးပွဲတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ ၁၅ နှစ်သား ကျောင်းသားတစ်ဦး၏ အသိပညာနှင့် အတတ်ပညာကို တကမ္ဘာလုံး ဆဋ္ဌမ အဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။<ref>{{cite web|title=OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes|url=http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html|publisher=[[OECD]]|accessdate=January 16, 2011}}</ref> ===ကျန်းမာရေး=== ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုကို နိုင်ငံအစိုးရနှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများက တာဝန်ယူပေးသည်။ တစ်ဦးချင်းအတွက် ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် သက်ဆိုင်သော အဖိုးအခများကို အားလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံစနစ်မှ ပေးဆောင်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီမျှ အသုံးပြုနိုင်ကာ အစိုးရ ကော်မတီမှ အဖိုးအခများကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ အလုပ်ရှင်မှ အာမခံ ထားမပေးသော လူများ အနေဖြင့် တစ်နိုင်ငံလုံးနှင့် ဆိုင်သော ကျန်းမာရေး အာမခံတွင် ပါဝင်နိုင်ပြီး ဒေသခံ အစိုးရများမှ စီမံခန့်ခွဲပေးသည်။ ၁၉၇၃ မှစ၍ အသက်ကြီးသော သူများအားလုံးကို အစိုးရမှ ထောက်ပံ့သော အာမခံဖြင့် အကာအကွယ် ပေးထားသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html |first=Victor|last=Rodwin|title=Health Care in Japan |publisher=New York University |accessdate=March 10, 2007}}</ref> လူနာများ အနေဖြင့် ဆရာဝန် သို့မဟုတ် ဆေးကုသမည့် နေရာကို မိမိစိတ်ကြိုက် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html |title=Health Insurance: General Characteristics |publisher=National Institute of Population and Social Security Research |accessdate=March 28, 2007}}</ref> ==ယဉ်ကျေးမှု== [[File:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|250px|ကျိုတိုမြိုမှ ကင်ကကုဂျိ သို့မဟုတ် ရွှေကနား ဘုရားကျောင်း သည် အထူးသမိုင်းဝင်နေရာများ၊ ရှုမျှော်ကွင်း လှပသော အထူးနေရာများနှင့် ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံနေရာများတွင် ပါဝင်သည်။]] ဂျပန်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုသည် ရှေးဦးအစ ယဉ်ကျေးမှုမှ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခေတ်ပြိုင် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အာရှ၊ ဥရောပ နှင့် မြောက်အမေရိကမှ လွှမ်းမိုးမှုများ ပေါင်းစပ်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လက်မှုပညာများဖြစ်သော ကြွေထည်၊ အဝတ်အထည်၊ ယွန်းထည်၊ ဓား နှင့် အရုပ်များ၊ ဖျော်ဖြေမှုများ ဖြစ်သော ဘွန်းရာကု (ရုပ်သေး)၊ ကာဘုကီ(ကဇာတ်)၊ နို (ဂီတပဒေသာ)၊ အက နှင့် ရာကုဂို (ကွက်စိပ်)၊ အခြားယဉ်ကျေးမှုများ ဖြစ်သော လက်ဖက်ရည်ပွဲ(ရေနွေးကြမ်း)၊ အိကဲဘာနာ (ပန်းအလှဆင်ခြင်း)၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ လက်ရေးလှပညာ၊ အိုရိဂါမီ (စက္ကူခေါက်ပညာ)၊ အွန်ဆန်(ရေပူစမ်းချိုးခြင်း)၊ ဂေးရှား(ကချေသည်) နှင့် ကစားပွဲများ ပါဝင်သည်။ ဂျပန်သည် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုများအပြင် ရုပ်ဝတ္ထုမဟုတ်သည့် ယဉ်ကျေးမှု လက္ခဏာများနှင့် အမျိုးသားရေး အမွေအနှစ်များကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် စနစ်တစ်ခု ထားရှိသည်။<ref>{{cite web |url=http://www.bunka.go.jp/english/index.html |title=Administration of Cultural Affairs in Japan |publisher=Agency for Cultural Affairs |accessdate=May 11, 2011}}</ref> ယူနက်စကို ကမ္ဘာ့အမွေခံ နေရာများတွင် ဂျပန်နိုင်ငံမှ နေရာ ၁၆ခု ပါဝင်ပြီး ၁၂ ခုမှာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သက်ဆိုင်သော နေရာများ ဖြစ်သည်။<ref name="unesco1"/> ===အနုပညာ=== အိဆဲ ဝတ်ပြုကျောင်းသည် ဂျပန် ဗိသုကာ ပညာ၏ ဥပမာ တစ်ခု အဖြစ် မှတ်ယူကြသည်။ <ref>{{cite book |title=Ise: Prototype of Japanese Architecture |author1=Tange, Kenzo |author2=Kawazoe, Noboru |year=1965 |publisher=Massachusetts Institute of Technology Press}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သားကို အသုံးပြုထားသော ဂျပန်ရိုးရာအိမ်များနှင့် များပြားလှစွာသော ဘုရားကျောင်းများတွင် တာတာမီ ခေါ် မြက်ဖျာများနှင့် ဘေးသို့ ဆွဲဖွင့်ရသော တံခါးများ အသုံးပြုထားသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး ထိုတံခါးများမှာ အခန်းများ အချင်းချင်း ခွဲခြားရန်နှင့် အတွင်းနှင့် အပြင် ခွဲခြားရန် အသုံးပြုလေ့ ရှိကြသည်။<ref>{{cite book |title=What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map |author1=Kazuo, Nishi |author2=Kazuo, Hozumi |year=1995 |publisher=Kodansha |isbn=978-4-7700-1992-9}}</ref> အများအားဖြင့် သစ်သား အသုံးပြုသော ဂျပန်ပန်းပုပညာ နှင့် ဂျပန်ပန်းချီတို့မှာ ဂျပန် အနုပညာများထဲတွင် ရှေးအကျဆုံး ဖြစ်ပြီး အစောဆုံး ရုပ်ပုံရေးဆွဲမှုမှာ ဘီစီ ၃၀၀ ခန့်ကပင် တွေ့နိုင်သည်။ ဂျပန်၏ ပန်းချီ သမိုင်းမှ ဌာနေဂျပန်တို့၏ အမြင် နှင့် ပြည်ပမှ ဝင်ရောက်လာသော အတွေးအမြင်များ ရောနှောမှုနှင့် အားပြိုင်မှုကို တွေ့ရသည်။<ref name=autogenerated3>{{cite book|last=Arrowsmith|first=Rupert Richard|title=Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde|year=2010|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-959369-9}}</ref> ဂျပန်နှင့် ဥရောပ အနုပညာတို့အကြား ဆက်နွယ်မှုမှာ ထင်ရှားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉ ရာစုတွင် တင်ပို့ခဲ့သော အူကီယို-အဲ ပန်းချီများမှာ ဂျပိုနစ်ဆင်ဟု သိကြပြီး အနောက်တိုင်းတွင် မော်ဒန်ပန်းချီများ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုအတွက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိကာ အထူးသဖြင့် ပို့စ်အင်ပရက်စ်ရှင်နစ်ဆင် ပေါ်တွင် ဖြစ်သည်။<ref name=autogenerated3 /> ထင်ရှားသော အူကီယို-အဲ ပန်းချီဆရာများတွင် ဟိုကုဆိုင်းနှင့် ဟိရိုရှိဂဲတို့ ပါဝင်သည်။ ရိုးရာ သစ်သားတုံးဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းအား အနောက်တိုင်း အနုပညာနှင့် ရောနှောလိုက်သည့်အခါ ယခု ဂျပန်နိုင်ငံတွင်းနှင့် ပြင်ပ တွင် ကျော်ကြားသော မန်ဂါဟူသည့် ရုပ်ပြစာအုပ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html |title=A History of Manga |publisher=NMP International |accessdate=March 2, 2014 |archivedate=2 January 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html }}</ref> မန်ဂါ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာသော တီဗွီနှင့် ရုပ်ရှင်များကို အန်နီမဲ ဟုခေါ်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပြုလုပ်သော ဗွီဒီယိုဂိမ်းစက်များသည် ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ လူကြိုက်များခဲ့သည်။<ref>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |url=http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html |title=The History of Video Games |first=Leonard |last=Herman |author2=Horwitz, Jer |author3=Kent, Steve |author4=Miller, Skyler |publisher=[[GameSpot]] |year=2002 |archivedate=29 September 2007 |accessdate=April 1, 2007 }}</ref> ===ဂီတ=== ဂျပန်တို့၏ ဂီတမှာ ရွေးချယ်စရာ များပြားပြီး အမျိုးမျိုး အစားစား ကွဲပြားခြားနားသည်။ ရိုးရာတူရိယာများဖြစ်သော ကိုတို ဟုခေါ်သော ဂျပန်ဒုံမင်း စသည်တို့ကို ၉ ရာစု နှင့် ၁၀ ရာစုနှစ်များကပင် စတင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နို ဂီတပဒေသာများနှင့် အတူ ယှဉ်တွဲတင်ဆက်လေ့ ရှိသော စကားပြောဂီတများမှာ ၁၄ ရာစုကတည်းကပင် ရှိခဲ့ပြီး လူကြိုက်များ၍ ရှားမိဆန် ဟုခေါ်သော ဂစ်တာနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသည့် တူရိယာနှင့် တွဲဖက်လေ့ရှိသော ကျေးလက်ရိုးရာ ဂီတများမှာ ၁၆ ရာစုမှပင် အစပျိုးခဲ့သည်။<ref>{{cite book|last=Malm|first=William P.|title=Traditional Japanese music and musical instruments|url=https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm|year=2000|publisher=Kodansha International|isbn=978-4-7700-2395-7|pages=[https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45|edition=New}}</ref> ၁၉ ရာစုတွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သော အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် ဂီတမှာ ယခုအခါတွင် ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှု၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဂျပန်နန်းတော်၏ တူရိယာဝိုင်း၏ ဂါဂါကု ဂီတ သည် အချို့သော ၂၀ရာစု အနောက်တိုင်း ဂန္ထဝင် တေးရေးများ၏ အချို့သော သီချင်းများတွင် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243-65, By Andrew Shenton)</ref> ဂျပန်နိုင်ငံမှ ဂန္ထဝင် ဂီတဖန်တီးသူများတွင် နာမည်ကျော်ကြားသူများမှာ တိုရု တာကဲမိဆု နှင့် ရန်န်တာရိုး တာကီ တို့ ဖြစ်သည်။ စစ်ပြီးခေတ် ဂျပန်၏ လူကြိုက်များသော ဂီတများသည် အမေရိကန်နှင့် ဥရောပတို့၏ ဂီတရေစီးကြောင်းများမှ အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးမှု ရှိပြီး ထိုမှတဆင့် ဂျေပေါ့ပ် ဂီတ သို့မဟုတ် ဂျပန်လူကြိုက်များဂီတ အမျိုးအစား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။<ref>{{cite news |url=http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 |title= J-Pop History |work=The Observer | accessdate=April 1, 2007 | first=Chris | last=Campion | date=August 22, 2005 | location=London}}</ref> [[ကာရာအိုကေ]] သီဆိုခြင်းသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အနှံ့အပြား ကျင့်သုံးသော ယဉ်ကျေးမှု တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အေဂျင်စီ၏ ၁၉၉၃ စစ်တမ်းအရ ဂျပန်အများစုမှာ နှစ်တစ်နှစ်အတွင် ကာရာအိုကေ သီဆိုချိန်သည် အခြားယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့များဖြစ်သော အိကဲဘာနာ ခေါ် ပန်းအလှဆင်ခြင်းနှင့် လက်ဖက်ရည်ပွဲ ကျင်းပခြင်းတို့ထက် ပို၍ များကြောင်း တွေ့ရသည်။<ref>{{cite book|title=The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures|url=https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart|year=1998|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63729-9|page=[https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76]|edition=Repr.|editor=Martinez, D.P.}}</ref> ===စာပေ=== [[File:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb| ၁၂ ရာစုမှ ဂျပန်အမျိုးသား ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခု ဖြစ်သော ဂန်းဂျိပုံပြင်များလက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသောမူ]] ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံး စာပေများတွင် ကိုဂျိကိ မော်ကွန်းနှင့် နိဟွန်းရှိုးကိ မော်ကွန်းတို့ ပါဝင်သည့်အပြင် မန်းယိုးရှုဟုခေါ်သော ကဗျာညွန့်ပေါင်း များပါဝင်သည်။ ထိုစာပေများကို ၈ ရာစုက ဖန်တီးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး တရုတ်အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားထားသည်။<ref>{{cite book |title=Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=2000 |isbn=978-0-231-11441-7}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm |title= Asian Studies Conference, Japan (2000) |publisher=Meiji Gakuin University |accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဟဲအိအန်ခေတ်တွင် ဟိရာဂန နှင့် ခတ်တာခန အက္ခရာများ တီထွင်ဖန်တီးလာခဲ့သည်။ သစ်ခုတ်သမားပုံပြင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အစောဆုံးပုံပြင်ဟု ဆိုနိုင်သည်။<ref name="ispmsu">{{cite web |url=http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html |archivedate=October 11, 2007 |title= Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past |publisher=Michigan State University |accessdate=December 28, 2007}}</ref> ဟဲအိအန် နန်းတွင်းဘဝကို ဆဲအိ ရှိုးနာဂွန်၏ ခေါင်းအုံးစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားခဲ့ပြီး မူရာဆာကိ ရှိကိဘု၏ ဂန်းဂျိ ပုံပြင်များမှာ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး ဝတ္တုဟုပင် အမြဲလိုလို ရည်ညွှန်းလေ့ ရှိကြသည်။ <ref>{{cite book|last=Totman|first=Conrad|title=A History of Japan ''(2nd ed.)''|year=2005|publisher=Blackwell|isbn=1-4051-2359-1|pages=126–127}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Tale of Genji|editor=Royall, Tyler|publisher=[[Penguin Classics]]|year=2003|isbn=0-14-243714-X|pages=i–ii, xii}}</ref> အဲဒိုခေတ်တွင် ချိုးနင်း ဟုခေါ်သော မြို့နေလူထုက စာပေဖတ်ရှုသူနှင့် ဖန်တီးသူများ အဖြစ် ဆာမူရိုင်း အထက်တန်းလွှာတို့ အား ကျော်တက်သွားခဲ့သည်။ ဆိုင်းကကု၏ စာပေများ လူကြိုက်များလာခြင်းက စာဖတ်သူ လူတန်းစားနှင့် စာရေးဆရာ လူတန်းစား ပြောင်းလဲလာမှုကို ဖော်ပြနေခဲ့ပြီး [[ဘရှိုး]] က ကိုကင်းရှု ကဗျာ ယဉ်ကျေးမှုကို သူ၏ ဟိုက္ကူ ကဗျာများဖြင့် ပြန်လည်အသက်သွင်းခဲ့ကာ ခရီးသွား ကဗျာမှတ်တမ်း အိုကုနော့ ဟိုဆိုမိချီကို ဖန်တီးခဲ့သည်။<ref>{{cite book |title=World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 |url=https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 |author=Keene, Donald |publisher=Columbia University Press |year=1999 |isbn=978-0-231-11467-7}}</ref> မေဂျီခေတ်တွင် ဂျပန်ရိုးရာ စာပေများ ယုတ်လျော့လာခဲ့ပြီး ဂျပန်စာပေများမှာ အနောက်တိုင်း လွှမ်းမိုးမှုများဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ နဆုမဲ ဆိုဆဲကိ နှင့် မိုရိ အိုဂါအိတို့မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ခေတ်သစ် ဝတ္ထုရေး ဆရာများ ဖြစ်ကြပြီး သူတို့နောက်တွင် ရူးနိုဆုကဲ အကုတာဂါဝါ၊ ဂျူးနိချိရို တာနိဇာကီ၊ ရူကီအို မီရှိမာတို့ ပေါ်ထွက်ခဲ့ကာ လတ်တလောတွင် [[ဟာရူကီ မူရာကာမီ]] တို့ ဖြစ်ကြသည်။ ဂျပန် စာရေးဆရာ ယာဆုနာရီ ကာဝါဘာတာ နှင့် ကင်ဇာဘူရို အိုအဲ တို့သည် စာပေဆိုင်ရာ နိုဘဲလ်ဆု တစ်ခုစီကို ရရှိခဲ့သည်။<ref name="ispmsu"/> ===အစားအသောက်များ=== [[File:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|ရိုကန်ခေါ် အင်းတွင် တည်ခင်းသော နံနက်စာ]] ဂျပန်တို့၏ အစားအသောက်များမှာ နေ့စဉ်စားသုံးနေကြဖြစ်သော ထမင်း သို့မဟုတ် ခေါက်ဆွဲကို ဟင်းရည် နှင့် အိုကာဇု ဟုခေါ်သော ငါးဖြင့် ချက်ထားသော ဟင်းတစ်မျိုး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ တို့ဖူးနှင့် အလားသဏ္ဍန်တူသောအရာများဖြင့် အရသာရှိစေရန် တွဲဖက်စားသုံးလေ့ ရှိကြသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် အစောပိုင်းတွင် ဂျပန်တွင် ယခင်က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စားသုံးလေ့ မရှိကြသော အသားနီ ခေါ် အမဲသားကဲ့သို့သော အစားအစာများကို စတင် စားသုံးခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များသည် ရာသီအလိုက် အစားအစာများပေါ်တွင် အလေးပေးခြင်း<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref>၊ ပါဝင်သော ဟင်းခတ်များနှင့် ဟင်းပွဲပြင်ဆင်မှုတို့ကြောင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျပန်အစားအသောက်များတွင် ဒေသအလိုက် အထူးပြု ချက်ပြုတ်မှုများ အမျိုးမျိုး အစားစား ရှိပြီး ရိုးရာချက်ပြုတ်နည်းများနှင့် ဒေသခံ ဟင်းခတ်များကို သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။ မီရှဲလင်း လမ်းညွှန်မှ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွင်းရှိ စားသောက်ဆိုင်များကို ကြယ်ပွင့် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ပေးရာတွင် ဂျပန်စားသောက်ဆိုင်များ၏ ကြယ်ပွင့်ပေါင်းသည် အခြားတကမ္ဘာလုံးရှိ စားသောက်ဆိုင်များ အားလုံးပေါင်းခြင်းထက် ပိုများသည်ကို တွေ့ရသည်။<ref name=michelin20101124>{{cite web|title=「ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行　三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に|url=http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/|publisher=Michelin Japan|accessdate=February 7, 2011|date=November 24, 2010|language=Japanese}}</ref> ===အားကစား=== [[File:Sumo ceremony.jpg|thumb|ဆူမို နပန်းသမားများ ကွင်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပွဲတွင် ဒိုင်လူကြီးအား ဝိုင်းရံနေသည်ကို တွေ့ရပုံ]] ဆူမို နပန်း သတ်ခြင်း သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အမျိုးသား အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html |title=Sumo: East and West |publisher=[[PBS]] |accessdate=March 10, 2007 |archivedate=30 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html }}</ref> ဂျပန် ကိုယ်ခံပညာများ ဖြစ်သော [[ဂျူဒို]]၊ [[ကရာတေး]] နှင့် ကန်ဒိုတို့ကို လူအများအပြား ကစားကြပြီး နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ပရိသတ် အများအပြား ကြည့်ရှုအားပေးကြသည်။ မေဂျီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အပြီးတွင် အနောက်တိုင်း အားကစားနည်းများကို ဂျပန်တွင် စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ပညာရေးစနစ်အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports |archivedate=March 17, 2007|title=Culture and Daily Life |publisher=Embassy of Japan in the UK |accessdate=March 27, 2007}}</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ၁၉၆၄တွင် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ်လက်ခံကျင်းပ ခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ဆောင်းရာသီ အိုလံပစ်ကို နှစ်ကြိမ်တိုင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပခဲ့ပြီး ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ဆပ်ပိုရို၊ ၁၉၉၈တွင် နာဂါနို တို့၌ ကျင်းပခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|title=Olympic History in Japan|url=http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html|publisher=Japanese Olympic Committee|accessdate=January 7, 2011}}</ref> ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် တိုကျိုသည် နွေရာသီ အိုလံပစ် အားကစားပွဲကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည် ဖြစ်ပြီး အာရှမြို့တော်များတွင် အိုလံပစ် ကစားပွဲ နှစ်ကြိမ်တိုင် လက်ခံကျင်းပသော ပထမဆုံး မြို့တော် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> ဂျပန်နိုင်ငံသည် ရပ်ဂ်ဘီ ယူနီယံ ကစားနည်းတွင် အအောင်မြင်ဆုံးသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး အာရှ ငါးနိုင်ငံပြိုင်ပွဲကို စံချိန်တင် ၆ ကြိမ်တိုင် အနိုင်ရခဲ့ကာ အသစ်ဖွဲ့စည်းသော အိုင်အာရ်ဘီ ပစိဖိတ်နိုင်ငံများ ဖလားကို ၂၀၁၁ တွင် ရရှိခဲ့သည်။ ဂျပန်သည် ၂၀၁၉တွင် အိုင်အာရ်ဘီ ရပ်ဂ်ဘီ ကမ္ဘာ့ဖလားကို အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပမည် ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia|title=rugbyworldcup.com|accessdate=November 1, 2013|archivedate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia}}</ref> ဘေ့စ်ဘောလ် ကစားနည်းသည် ယခုလက်ရှိတွင် ဂျပန်၌ အားပေးသူ အများဆုံး အားကစားနည်း ဖြစ်သည်။ ဂျပန်၏ ထိပ်တန်း ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လိဂ် ဖြစ်သော နိပွန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘေ့စ်ဘောလ် ကို ၁၉၃၆ တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။<ref>{{cite book |author=Nagata, Yoichi; Holway, John B. |editor=Palmer, Pete |title=Total Baseball |edition=4th |year=1995 |publisher=Viking Press |page=547 |chapter=Japanese Baseball}}</ref> ၁၉၉၂ ခုနှစ် ဂျပန် ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဘောလုံးလိဂ်ကို တည်ထောင်ပြီးနောက်တွင် ဘောလုံး ကစားနည်းကို အားပေးသူ များပြားလာခဲ့သည်။<ref>{{cite web |url=http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf |title= Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan |publisher= The Japan Forum | accessdate=April 1, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် ၁၉၈၁ ခုနှစ်တွင် တိုက်ကြီးများ ဖလား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲကို ကျင်းပခဲ့ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖီဖာ ကမ္ဘာ့ဖလားကို တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ နှင့် အတူ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Previous FIFA World Cups|url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html|publisher=[[FIFA]]|accessdate=January 7, 2011|archivedate=2 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html}}</ref> ဂျပန်သည် အာရှတွင် အအောင်မြင်ဆုံး ဘောလုံးအသင်းများတွင် တစ်သင်း အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး အာရှဖလားကို လေးကြိမ်တိုင် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|title=Team Japan|url=http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan|publisher=Asian Football Confederation|accessdate=March 2, 2014|archivedate=25 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan}}</ref> ထို့အတူ မကြာသေးမီက ၂၀၁၁ ဖီဖာ ကမ္ဘာ့အမျိုးသမီး ဘောလုံးပြိုင်ပွဲတွင် ဂျပန်မှ ဖလားရရှိခဲ့သည်။<ref>{{cite web|url=http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html|title=Japan edge USA for maiden title|date=July 17, 2011|work=[[FIFA]]|accessdate=July 17, 2011|archivedate=12 January 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html}}</ref> ဂေါက်သီးကစားခြင်းမှာလည်း ဂျပန်တွင် လူကြိုက်များသော ကစားနည်း ဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |title= Japanese Golf Gets Friendly |publisher=''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' |first=Fred |last=Varcoe|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ထို့အတူ ကားပြိုင်ပွဲများ ဖြစ်သော စူပါ ဂျီတီ နှင့် ဖော်မြူလာ နိပွန် တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။<ref>{{cite web |url=http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |title= Japanese Omnibus: Sports |work=Metropolis |first=Len|last=Clarke|accessdate=April 1, 2007|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp |archivedate = September 26, 2007}}</ref> ဂျပန်သည် အမေရိကန် အင်န်ဘီအေ ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားသော ကစားသမား ယူတာ တာဘုဆဲကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့သည်။<ref name=consulteny>{{cite news|url=http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html|archivedate=December 3, 2010|title=Hoop Dreams – Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan"|publisher=Consulate General of Japan in New York|date= December 2004 – January 2005|accessdate=January 19, 2009}}</ref> အစားအသောက် ==ကိုးကား== {{reflist|2}} == အခြားဖတ်ရန် == * [[ထွက်နေအလံ]] * [[မဟာဂျပန်စကြာဝတ္တိ]] {{အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ}} [[Category:နိုင်ငံ]] [[Category:ဂျပန်နိုင်ငံ]] [[Category:အာရှတိုက်ရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:ကျွန်းနိုင်ငံများ]] [[Category:ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] [[Category:အရှေ့မြောက်အာရှရှိ နိုင်ငံများ]] tgvnpdvjyvlskbu88swe0fxzp68rtal 0 5321 753843 718954 2022-08-09T05:16:29Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{Infobox Government agency |agency_name = ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး | nativename = | nativename_a = | nativename_r = |seal = File:Logo of the Office of the Attorney General.png |seal_width = |seal_caption = |formed = {{start date and years ago|1948}} |preceding1 = | motto = ဥပဒေပညာသည် အကျင့်သိက္ခာနှင့်ပြည့်စုံသော ပညာဖြစ်သည်။ |agency_type = |jurisdiction = {{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |headquarters = [[နေပြည်တော်]] |coordinates = |employees = |budget = | chief1_name =ဒေါက်တာဒေါ်[[သီတာဦး]] | chief1_position = ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် |child1_agency = |child2_agency = |child3_agency = |child4_agency = |website = {{url|www.oag.gov.mm}} }} မြန်မာနိုင်ငံရှိ [[ဝန်ကြီးဌာနများ]]တွင် ရှေ့နေနှင့် ပတ်သက်၍ '''ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး''' (Office of the Union Attorney General) ထားရှိသည်။ == သမိုင်းကြောင်း == ၁၈၂၆ ခုနှစ်၊ [[ပထမအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်|အင်္ဂလိပ်-မြန်မာပထမစစ်ပွဲ]]ပြီးချိန်မှစ၍ ဗြိတိသျှတို့သည် ယင်းတို့၏အင်္ဂလိပ်ရိုးရာဥပဒေစနစ်ကို ပြုပြင်ထားသည့် ဥပဒေစနစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် စတင်ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ အစိုးရရှေ့နေချုပ်တစ်ဦး၊ အစိုးရ တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေများနှင့် အစိုးရရှေ့နေများကို ပြစ်မှုဆိုင်ရာမှုခင်းများ နှင့် တရားမမှုများတွင် နိုင်ငံတော်ကိုယ်စားလိုက်ပါဆောင်ရွက်ရန် ခန့်ထားခဲ့သည်။ [[File:DrBaHan.jpg|thumb|ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ [[ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ|ဘဟန်]] - [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] (၁၉၅၇ - ၁၉၅၈)]] ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရသည့်အခါ ၁၉၄၇ ခုနှစ် နိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့် ၁၉၄၈ ခုနှစ် နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် အက်ဥပဒေတို့အရ ရှေ့နေချုပ်ရုံးကို တည်ထောင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် [[တော်လှန်ရေးကောင်စီ]]အစိုးရက နိုင်ငံတော်တာဝန်များကို ဆက်ခံဆောင်ရွက်သည့်အခါ ရှေ့နေချုပ်ရုံးသည် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အထိ ရှေ့နေချုပ်၏လုပ်ငန်းတာဝန်များမှာ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ မှုခင်းများနှင့်တရားမမှုများတွင် နိုင်ငံတော်ကိုယ်စား လိုက်ပါဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် အစိုးရကို ဥပဒေအကြံပေးခြင်း တို့ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ်တွင် ယခင်တည်ရှိခဲ့သည့် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားကို ဖျက်သိမ်းသည့်အခါ ရှေ့နေချုပ်ရုံးကို အသစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပြီး၊ အမှုလိုက်ခြင်း၊ ဥပဒေအကြံပေးခြင်း၊ ဥပဒေကြမ်းရေးဆွဲခြင်းနှင့် ဥပဒေဘာသာပြန်ခြင်း တာဝန်များဆောင်ရွက်ရန် အပ်နှင်းခဲ့သည်။ ယင်းနောက် ၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် ပြည်ထောင်စု ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အတည်ပြုကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ပြည်သူ့ဥပဒေအကျိုးဆောင် အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ ခုနှစ် ပြည်သူ့ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအရ ဗဟိုဥပဒေရုံး၊ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဥပဒေရုံးများ၊ မြို့နယ်ဥပဒေရုံးများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် [[နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့]]က နိုင်ငံတော်တာဝန်များ ရယူသည့်အခါ ၁၉၈၈ ခုနှစ်၊ ရှေ့နေချုပ် ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး၊ ရှေ့နေချုပ်ရုံး၊ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဥပဒေရုံးများ၊ မြို့နယ်စု(ခရိုင်) ဥပဒေရုံးများ နှင့် မြို့နယ်ဥပဒေရုံးများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ရှေ့နေချုပ်ရုံးခွဲ(မန္တလေး)၊ ပြည်နယ် ဥပဒေရုံးခွဲ ၂ ရုံးနှင့် တိုင်းဥပဒေရုံးခွဲ ၁ ရုံးတို့ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ရှေ့နေချုပ်ဥပဒေသည် အချိန်အခါနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် သမိုင်းအတွေ့အကြုံနှင့် လက်တွေ့များအပေါ် အခြေခံထားသည့် ဥပဒေဖြစ်သည်။ ယင်းဥပဒေကို ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် တစ်ကြိမ်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စု ရှေ့နေချုပ်ဥပဒေကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် [[မြန်မာနိုင်ငံအခြေခံဥပဒေ(၂၀၀၈)|ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ]]နှင့်အညီ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလ(၂၉)ရက်နေ့တွင် ပြည်လုံးကျွတ် ဆန္ဒခံယူပွဲကြီးဖြင့် ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေကို အတည် ပြုပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ ၄၄၃ နှင့်အညီ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ဥပဒေအား ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေတွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.oag.gov.mm/?q=my/content/%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%94%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%81%E1%80%B6|title=သမိုင်းနောက်ခံ|accessdate=၂၁-၀၇-၂၀၁၅}}</ref> ၂၀၂၁ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃၀ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးအား [[ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]] အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်မှာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးအဖြစ်ပါ ပူးတွဲထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/14247|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၇၆ / ၂၀၂၁}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/14248|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၇၇ / ၂၀၂၁}}</ref> == ဖွဲ့စည်းပုံ == ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ဥပဒေအရ [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]]နှင့် ဒုတိယရှေ့နေချုပ် ၁ ဦးကို ခန့်ထားသည်။ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးနှင့် အဆင့်ဆင့်သော ဥပဒေရုံးများသည် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်က တာဝန်လွှဲအပ်ပေးသည့်အတိုင်း မိမိတို့၏လုပ်ငန်းတာဝန်များကို သတ်မှတ်ချက်များနှင့် အညီဆောင်ရွက်ကြသည်။ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး၏ လက်အောက်တွင်တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်ဥပဒေချုပ်ရုံး (၁၄) ရုံး၊ ခရိုင်ဥပဒေရုံး (၆၈) ရုံးနှင့် မြို့နယ်ဥပဒေရုံး (၃၂၅) ရုံးကို ၂၀၁၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့စာရင်းအရ အရာထမ်း(၉၉၆)နေရာ၊ အမှုထမ်း(၂၇၁၂)နေရာ စုစုပေါင်း (၃၇၀၈) နေရာဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်သည် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးနှင့် ဥပဒေရုံးအဆင့်ဆင့်မှ ဝန်ထမ်းအားလုံး၏ အကြီးအကဲဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://www.oag.gov.mm/?q=my/content/%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%B2%E1%82%94%E1%80%85%E1%80%8A%E1%80%B9%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%B6%E1%80%AF|title=ဖွဲ့စည်းပုံ|accessdate=၂၁-၀၇-၂၀၁၅}}</ref> ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးတွင် *အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် လူ့အရင်းအမြစ်စီမံခန့်ခွဲမှုဌာနခွဲ *မူဝါဒ၊ဥပဒေ၊လုပ်ထုံးလုပ်နည်း စိစစ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းများစစ်ဆေးရေးဌာနခွဲ *စီမံကိန်းနှင့်စာရင်းအင်းဌာနခွဲ *ဌာနတွင်းစာရင်းစစ်နှင့် ဘဏ္ဍရေးဌာနခွဲ *ပြည်တွင်းပြည်ပဆက်ဆံရေးနှင့် သတင်းပြန်ကြားရေးဌာနခွဲ *ဦးစီးရုံး တို့ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်။<ref>{{cite web|url=http://www.oag.gov.mm/?page_id=87#top|title=ရုံးအဖွဲ့}}</ref> == အခြားလေ့လာရန် == * [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] * [[တရားသူကြီးချုပ်|ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်]] * [[ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်]] == ကိုးကား == {{reflist}} {{မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] dknmr53joox1ecv38afngg6ajky39v3 0 7289 753774 700148 2022-08-08T12:03:22Z Albert Poliakoff 55831 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | group = ကယန်း | native_name = ပဒေါင် | native_name_lang = my | flag = [[File:Flag of the Kayan people.svg|100px]] | flag_caption = ကယန်းအမျိုးသားအလံ | image = Kayan woman with neck rings.jpg | image_caption = ကယန်းအမျိုးသမီးတစ်ဦး | population = ၁၃၀,၀၀၀ | genealogy = | regions = မြန်မာနိုင်ငံ၊ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု | region1 = {{flagcountry|Myanmar}}: [[ရှမ်းပြည်နယ်]] | pop1 = ၄၀,၀၀၀ | ref1 = | region2 = {{flagcountry|Myanmar}}: [[ကယားပြည်နယ်]] | pop2 = ၂၀,၀၀၀ | ref2 = | region3 = {{flagcountry|Thailand}} | pop3 = ၆၀၀ | ref3 = | region4 = {{flagcountry|Vietnam}} | pop4 = ၆၀၀ {{Citation needed|date=ဇူလိုင် ၂၀၁၇}} | ref4 = | region5 = {{flagcountry|USA}} | pop5 = ၆၀၀ | ref5 = | region6 = {{flagcountry|Minnesota}} | pop6 = ၆၀၀ | ref6 = | languages = [[ပဒေါင်ဘာသာစကား]] | religions = [[ရိုမန်ကတ်သလစ်]] | related_groups = | footnotes = }} [[File:Karen Padaung Girl Portrait.jpg|thumb|200px|ကယန်းကလေးငယ်တစ်ဦး]] * ပဒေါင် ( ကယားပြည်နယ် ) * ခေတ်ဟောင်းမြန်မာရာဇဝင် (ဒေါက်တာသန်းထွန်း) စာမျက်နှာ ၂၈ လူ[[မျိုးနွယ်စု]] ဆင်းသက်ပုံ အရ [[ကရင်နီ]]မျိုးနွယ်စု ဖြစ်သည်။ '''ကယန်း'''သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]ရှိ တောင်ပေါ်ဒေသ တွင် နေထိုင်သော [[လူမျိုး]] တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကရင်နီလူမျိုးစု နွယ်ဝင် လူမျိုးစုခွဲတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ကယန်းလထာ၊ ကယန်းကငံ၊ ကယန်းလဝီ ([[ပဒေါင်]])၊ ကယန်း (ကခေါင်း) ဟူ၍ ကယန်းတွင် လူမျိုးစုခွဲ လေးခုရှိသည်။ အများက [[ပဒေါင်]]ဟု သိထားသောလူမျိုးများသည် [[ကယန်း]]ထဲတွင် ပါဝင်သည်။ သူတို့သည်လည်း “ပဒေါင်”ဟု ခေါ်သည်ကို မကြိုက်ချေ။ “ပဒေါင်”ဆိုသည်မှာ [[ရှမ်း]]တို့က ပေးသော အမည်ဖြစ်သည်။ သူတို့ဘာသာ မှည့်ခေါ်သော အမည် မဟုတ်။ သူတို့က ကယန်းဟု ခေါ်သည်ကိုနှစ်သက်သည်။ တစ်ခါတရံ အခြားကယန်းလူမျိုးများနှင့် ကွဲပြားစေရန် သူတို့ကိုယ်သူတို့ “လည်ပင်းရှည်”၊ “ကြေးကွင်းပတ်”ဟုလည်း ညွှန်းပြီး ပြောတတ်သေးသည်။ [http://mmthinker.net/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120113040041/http://mmthinker.net/ |date=13 January 2012 }} == သမိုင်းကြောင်း == ကယန်း[[တိုင်းရင်းသား]]များက မိမိတို့ လူမျိုး၏ မူလအမည်မှာ "ကန်ယန်" ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ "ကန်"မှာ "ပိုင်နက်၊ နယ်မြေ" ဖြစ်ပြီး၊ "ယန်"မှာ "စွဲစွဲမြဲမြဲ ရှိခြင်း၊ အတည်တကျ ရှိခြင်း"ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ထို့ကြောင့် "ကန်ယန်"ဆိုသည်မှာ "''နယ်မြေဒေသတစ်ခုအတွင်း အတည်တကျ စွဲစွဲမြဲမြဲနေတတ်သည့် လူမျိုး''"ဟု ဆိုလိုသည်။ ကာလရွေ့လျောလာသည့်အခါ "ကန်ယန်"မှ "ကယန်း" ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ ထို့ပြင် ကယန်းမျိုးနွယ်၌ မျိုးနွယ်ခွဲပေါင်း (၄)မျိုးရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ယင်းတို့မှာ- # မိမိကိုယ်ကို တောင်ပေါ်ဒေသ၏ အရှင်သခင်ဟု ယူဆထားပြီး အမျိုးသမီးများ၏ လည်ပင်းနှင့် ခြေထောက်တို့တွင် ကြေးခွေများ ရစ်ပတ်ဝတ်ဆင်လေ့ရှိသည့် "ကယန်း" (ပဒေါင်) # မြေပြန့်လွင်ပြင်တွင် အနေများပြီး လည်ပင်းတွင် ငွေပြားများ ချိတ်ဆွဲဝတ်ဆင်လေ့ရှိသည့် ယင်းဘော်ခေါ် "ကယန်း" (ကငံ) # တောင်ပေါ်ဒေသတွင် အနေများပြီး ကယန်း(ပဒေါင်)ဘာသာစကားနှင့် အလွန်နီးစပ်သည့် စကားကို ပြောဆိုကြသော ကေခို၊ ကေဘားခေါ် "ကယန်း" (ကေခို) # တောင်ပေါ်ဒေသ ကျောက်တုံး၊ ကျောက်စိုင်များကြားတွင် အိမ်ကလေးများဆောက်ကာ အမျိုးသားများ ကတုံး တုံးလေ့ရှိသော ဇယိမ်ခေါ် "ကယန်း" (လထ) တို့ဖြစ်ကြသည်။ ကယန်း (ပဒေါင်)တိုင်းရင်းသားများကို [[ရှမ်း]]တို့က ပဒေါင်ဟု ခေါ်ကြသည်။ ကြေးပတ်သောသူ - "ပတ်တောင်း" ဟူသော [[ရှမ်းစကား]]မှ "ပဒေါင်"ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ "ကယန်း" (ပဒေါင်) တိုင်းရင်းသားများ ကိုယ်တိုင်ကမူ ကောင်း-ခေါင်း-ဒိုးဟု ခေါ်ကြသည်။ "တောင်များ၏ အရှင်သခင်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ [[File:Pan Pat Village, Loikaw, Kayar.jpg|thumb|ကယန်းလူမျိုးများနေထိုင်သည့် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်၊ ပန်ပက်ကျေးရွာ]] == ပေါ်ပေါက်လာပုံ == ကယန်းတိုင်းရင်းသားများက မိမိတို့လူမျိုးဖြစ်ပေါ်လာပုံကို ''ကာကောင်း'' ဟုခေါ်သော လင်္ကာရှည်ကြီးဖြင့် ဘိုးစဉ်ဘောင်ဆက် နှုတ်တိုက်ရွတ်ဖတ်မှတ်သားလာခဲ့ကြသည်။ ထိုလင်္ကာရှည်ကြီး၏ မြန်မာပြန် အနက်အဓိပ္ပာယ်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ ကယန်းတိုင်းရင်းသားများသည် မူလက မောအိုက်ရှခေါ် အာရှမိုင်းနားအရပ်ဒေသ၌ နေထိုင်ခဲ့သည် ဆို၏။ မောအိုက်ရှ၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ "အကြီးဆုံးနှင့် ပထမဆုံးဖြစ်ပေါ်လာသော နယ်မြေ"ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အာရှမိုင်းနားတွင် ရှိစဉ် မျှော်စင်နီကြီးကို မိုးထိအောင်တည်ဆောက်ကြရာ အလွန်မြင့်သည့်အတွက် ပြိုကျသွားသဖြင့် လူ၊ သတ္တဝါအားလုံးတို့ ပိတ်ဆို့ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ထိုနေရာကို ကယန်းတို့က ဘီလူးခေါ် ဘေဘီလုန်ဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ အကုန်ပိတ်အရပ်ဖြစ်သည်။ လူ၊ သတ္တဝါတို့ပိတ်ဆို့ခြင်းခံရသည့်အတွက် အကြီးအမှူးဖြစ်သူ ဖူးကလိပ်ဆိုသူက မြေကြီးကို ရေဖြင့် သုံးပိုင်းပိုင်းရာ၌ ကယန်းတို့သည် နေထွက်ရာ အရှေ့ဘက်အခြမ်းတွင် ပါဝင်ကြကုန်သည်ဟု ဆိုသည်။ တဖန် အိုင်ရာဟုခေါ်သော အရပ်သို့ သွားရောက်နေထိုင်ကြသောအခါ လူအများသည် ဆိုး၊ မိုက်ကြသည့်အတွက် မိုးကောင်းကင်မှ မီးကျလာပြီး ကမ္ဘာမြေပြင်မှ မြေပြိုကျသွားသည့် အတွက် ကြောက်မတ်ဖွယ်ရာ မြို့(၇)မြို့၊ ရွာ(၇)ရွာ သေကြေပျက်စီးသွားပြီး ယနေ့တိုင် '''အိုင်ရာအိုင်''' ဖြစ်သွားသည်ဟု ဆိုသည်။ နောက်တဖန် အတ်ရတ်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြစဉ် (၇)နှစ်၊ (၇)မိုး မိုးခေါင်ရေရှား ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးကြသဖြင့် ထိုဒေသဆီမှ မိုသာခေါ် သားသဲကန္တာရအရပ်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ယင်းမှ တစ်ဖန် နှစ်ပေါင်းလေးရာကျော် ခရီးသွားလာပြီး တောတောင်ထူထပ်သော မောဂွေခေါ် [[မွန်ဂိုလီးယား]] ဒေသသို့ ရောက်ရှိနေထိုင်ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ မောဂွေ၏ အနက်မှာ ''မိုးကုပ်စက်ဝိုင်း၏ အမြင့်ဆုံးနေရာ''ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ [[မွန်ဂိုလီးယား]]ဒေသ၌ နေထိုင်ကြစဉ် ကယန်းလူမျိုးသည် လင်းယန်းနှင့် လင်းချူးဟူ၍ နှစ်ခုခွဲလာရာ နယ်မြေနေရာ အမွေခွဲရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သတ်၍ မကြာခဏမသင့်တင့်ကြဘဲ စစ်တိုက်ကြသည့်အတွက် လင်းယန်းလူမျိုးစုသည် တောင်ဘက်အရပ်သို့ထွက်ခွာလာသည် ဟူ၏။ တစ်ဖန် ထိုလူမျိုးစုအထဲမှ 'ခေ' ခေါ် '[[တရုတ်]]' နှင့် 'ခဲယန်း' ခေါ် 'ကယန်း'လူမျိုးစုနှစ်စု ထပ်မံကွဲထွက်လာပြန်ပြီး နယ်မြေစားကျက်နှင့် ပတ်သတ်၍ မကြာခဏခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားကြရာမှ ရှုံးနှိမ့်သော ကယန်းလူမျိုးစုသည် တောင်ဘက်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။ ထိုသို့ပြောင်းရွှေ့လာသည့် အခါ စော်ဘွားခေါ် စော်ဘွားလင်ခရန်းဆိုသူက ဦးဆောင်၍ အုပ်ချုပ်သွားသည်ဟူ၏။ မွန်ဂိုလီးယာမှ တောင်ဘက်သို့ ပြောင်းရွှေ့လာရာ တောင်ဘက်သို့ ပြောင်းရွှေ့လာရာ "တောင်ဖာတောင်မက်ခေါ် တိဘက်" သို့ရောက်လာ၍ "ကွီလုံ၊ ကွီလန် "တောင်တန်း၌ တောင်ယာများကို စိုက်ပျိုးကြ၍ တောင်ကမ်းပါးပြိုကျလာသောကြောင့် အိုင်ကြီး(၃)ခု၊ မြစ်ကြီး(၃)သွယ် မြစ်ဖျားခံရာဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့လာပြီး နေထိုင်ကြသည်ဟု စော်ဘွားထောဖားအမျိုးက အုပ်ချုပ်ကြီးကြပ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ == ကယန်းတို့၏ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး == ကယန်းလူမျိုးတို့၏ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးသည် ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ယခုဥက္ကဋ္ဌ ငိန်းကယန်းထန်သည် ၁၉၆၂ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၇ ရက်နေ့ အရေးအခင်း ဖြစ်ပွားစဉ်က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်တွင် မောင်ရွှေအေး အမည်ဖြင့် ကျောင်းတက်နေသော ကျောင်းသား တစ်ယောက် ဖြစ်သည်။ နေဝင်းအစိုးရ၏ အရက်စက်ဆုံးသော ကျောင်းသားအရေးအခင်း ဖြိုခွင်းမှုကို မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်တွေ့ခဲ့ရသော တိုင်းရင်းသား ကျောင်းသားငယ်သည် တုန်လှုပ်သွားခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ် နေဝင်းစစ်ကောင်စီလက်ထက် ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် ခြောက်ခရိုင် လူထုဆန္ဒဖော်ထုတ်ပွဲများတွင် ကျောင်းသားတယောက်အနေဖြင့် ရှေ့တန်းမှ တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။ နေဝင်းစစ်ကောင်စီသည် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ တဖက်သက် ဖျက်သိမ်းပြီး တောတွင်း လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို ပြန်လည်မောင်းထုတ်သည့် ဖြစ်ရပ်ကို တွေ့ကြုံခဲ့ရပြန်သည်။ ထို့ကြောင့် လက်နက် အားကိုးပြီး ဖိနှိပ်ဖြိုခွင်းသော အစိုးရကို လက်နက်နှင့်သာ သူတိုက်ကိုယ်တိုက် တိုက်ရမည်ဟု စဉ်းစား ယုံကြည်မိတော့သည်။ တောခိုမည့် ကျောင်းသားတယောက်အနေဖြင့် ကရင်တော်လှန်ရေးနယ်မြေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ကရင်တပ်မှူးများနှင့် အတူနေထိုင်စဉ် ကယန်းလူမျိုးတယောက်အနေနှင့် မိမိဒေသတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း ရှိသလား၊ မရှိသေးလျှင် မိမိဒေသအတွင်း ပြန်လည်စည်းရုံး သင့်ကြောင်း အကြံပြုကြသည်။ ဒီလိုနှင့် မိမိဒေသတွင်းသို့ စည်းရုံးရေးဆင်းရန် ပြန်လာခဲ့တော့သည်။ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးကို စတင်ရန် လူစုနေစဉ် နေဝင်းအစိုးရ မှ [[ငွေစက္ကူ]] ၁၀ဝ တန်များကို တရားမဝင်အဖြစ် ကြေညာသည်။ လကုန်ရက်တွင် ၁၀ဝ တန်တွေ ရထားသော ကယန်းဝန်ထမ်းတွေရဲ့ လစာလေးတွေ၊ တောထဲမှာ ဒေသထွက်ကုန်လေးတွေ ရောင်းပြီး စုထားတဲ့ ချွေးနည်းစာ ရာတန်လေးတွေ တန်ဖိုးမဲ့ကုန်ပြီ။ လူထုရဲ့ဒေါသက လူစုနေသော တော်လှန်ရေးကို အရှိန်မြင့်စေခဲ့ပြီ။ ကယန်းလူမျိုး တော်တော်များများမှာ ဂျပန်ခေတ်၊ အင်္ဂလိပ်ခေတ် က ရယူထားသော လက်နက်ကောင်းတွေ ၂၀ဝ လောက် ရှိပြီးသားမို့ လက်နက်အတွက် အခက်အခဲမရှိတော့။ ပထမဦးဆုံးတိုက်ပွဲက ဖယ်ခုံမြို့နယ် ပီကင်းကျေးရွာ ရဲစခန်းကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့သည်။ နေဝင်းအစိုးရကို စတင်တော်လှန်သော ထိုနေ့သည် ၁၉၆၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့၊ ကယန်းလက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးနေ့ အဖြစ် ကယန်းလူမျိုးများ၏ သမိုင်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ <ref>သျှင်ထွေးယဉ်(မနုဿ) ယကန်း(ပဒေါင်)-ပခုက္ကူဦးအုံးဖေ စာပေဆုရ</ref> အမျိုးသမီးတို့သည် လည်တိုင်ရှည်မှ လှပသည်ဟု ယုံကြည်သဖြင့် လည်တိုင်ရှည်အောင် လည်ပင်းတွင် ကြေးခွေများကို တစ်ခွေပြီးတစ်ခွေဆင့်၍ ရစ်ပတ်ဝတ်ဆင်သည့် အလေ့အထရှိသော ပဒေါင်လူမျိုးတို့သည် ကရင်လူမျိုး တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ပဒေါင်အမျိုးသမီးများ လည်ပင်းတွင် ကြေးခွေစွပ်သော အလေ့အထမှာ ပျောက်ကွယ်စပြုနေပြီ ဖြစ်သည်။ ပဒေါင်တို့သည် ၁၉၃၁-ခုနှစ် သန်ခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၁၆,၅ဝဝ ကျော်မျှ ရှိ၍၊ တောင်ငူအရှေ့ဘက် ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်းဒေသတို့အကြားတွင် အနှံ့အပြား နေထိုင်ကြသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းတွင် ပဒေါင် ၁၄,ဝဝဝ ခန့်ရှိ၍ ကယားပြည်နယ်တွင် ၂,၅၀၀ ကျော်ရှိသည်။ ပျဉ်းမနား အရှေ့ဘက်တွင် ရှိသော ကယားပြည်နယ်ထဲ အပါအဝင် ပေါင်းလောင်းငယ် မြစ်ဝှမ်းရှိ စတုရန်းမိုင် ၁၅၀ မျှ ကျယ်သော မြေပြန့်၌လည်း နေထိုင်ကြသည်။ ပဒေါင်တို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ကို '''ကေကောင်းဒု''' ဟုခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ပဒေါင် အမျိုးသားတို့သည် တောင်သူလူမျိုးတို့ကဲ့သို့ပင် ဖော်ရွေသူများ ဖြစ်သည်။ ကိုယ်လက် ကြံ့ခိုင်တောင့်တင်းသည်။ အလုပ်ကို အပင်ပန်းခံ၍ လုပ်နိုင်ကြသည်။ ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် နေတတ်ကြသည်။ ပဒေါင်တို့သည် တောင်ယာကို လှေခါးထစ် စိုက်ပျိုးနည်းဖြင့် စိုက်ပျိုးရာ၌ တောင်စောင်းတွင် တစ်ဆင့်ပြီး တစ်ဆင့် ကန်သင်းခတ်၍ ရေသွင်း စိုက်ပျိုးကြသည်။ ထိုအလုပ်မှာ များစွာခက်ခဲ ပင်ပန်းသည်။ သို့သော် မညည်းမညူ လုပ်ကြသည်။ ကုန်ရောင်းကုန်ဝယ် အလုပ်၌လည်း ကောင်းစွာလုပ်တတ်ကြသည်။ အမဲလိုက်လည်း ဝါသနာထုံသည်။ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ တောင်ပေါ်သားတို့တွင် ပဒေါင်တို့သည် အလုပ်အကိုင်၌ အတော်ဆုံး အကောင်းဆုံး လူတမျိုးဖြစ်သည်ဟု ချီးကျူးခံရသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၆)</ref> == ရည်ညွှန်းကိုးကား == <references/> * ခင်မင်းဇော် ဘလော့ဂ် [http://khinminzaw.blogspot.com/2008/07/blog-post.html] {{မြန်မာပြည် လူမျိုးများ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံလူမျိုးများ]] [[Category:ကယားလူမျိုးစု]] ea93t2n9o6d691l3ebzmhkj6ig8hwdx 0 7316 753777 735625 2022-08-08T13:11:48Z 202.172.19.49 ့ြ့ wikitext text/x-wiki {{Infobox စစ်ပွဲ |conflict='''ပထမ ကမ္ဘာစစ်''' |image=[[File:WWImontage.jpg|300px]] |caption=အထက်မှလက်ရာရစ် - အနောက်စစ်မြေပြင်မှ ကတုတ်ကျင်းများ၊ ကတုတ်ကျင်းအား ကျော်လွှားနေသည့် ဗြိတိသျှတပ် တင့်ကား၊ ဒါဒန်နယ်တိုက်ပွဲအတွင်း ရေမြှုပ်ဗုံးထိ၍ ရေမြုပ်လုနီးဖြစ်နေသည့် တော်ဝင်ရေတပ် စစ်သင်္ဘော၊ အဆိပ်ငွေ့ကာ မျက်နှာဖုံးနှင့် စက်သေနပ်တပ်သား၊ ဂျာမဏီ အယ်ဘထရို တိုက်လေယာဉ် |date=၂၈ ဇွန် ၁၉၁၄ – ၁၁ နိုဝင်ဘာ ၁၉၁၈ |place=ဥရောပ၊ အာဖရိက၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း (တရုတ်နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အတိုင်းအတာ အနည်းငယ်) |result=မဟာမိတ်နိုင်ငံများ အနိုင်ရ။ ဂျာမန်၊ ရုရှား၊ အိုတိုမန်နှင့် ဩစထြို ဟန်ဂေရီယံ အင်ပါယာပြိုကွဲ။ ဥရောပနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ဒေသတွင် နိုင်ငံသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ |casus= |combatant1=မဟာမိတ်အင်အားစု |combatant2=ဗဟိုအင်အားစု |commander1= |commander2= |strength1= |strength2= |casualties1='''ကျဆုံး''' - ၅,၅၂၅,၀၀၀<br />'''ဒဏ်ရာရ''' - ၁၂,၈၃၁,၅၀၀<br />'''ပျောက်ဆုံး''' - ၄,၁၂၁,၀၀၀ |casualties2='''ကျဆုံး''' - ၄,၃၈၆,၀၀၀<br />'''ဒဏ်ရာရ''' - ၈,၃၈၈,၀၀၀<br />'''ပျောက်ဆုံး''' - ၃,၆၂၉,၀၀၀ }} '''ပထမကမ္ဘာစစ်'''သည် ၁၉၁၄ မှ ၁၉၁၈ အတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သော ကြီးမားသော စစ်ပွဲမျိုး သမိုင်းတွင် တစ်ခါမှ မဖြစ်ဖူးသောကြောင့် မဟာစစ်ပွဲကြီး (Great war) ဟုခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ နောက် ၂၁ နှစ် အကြာတွင် နောက်တစ်ကြိမ်ကြီးကျယ်သော စစ်ပွဲကြီးပေါ်လာသောကြောင့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်၊ [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]ဟု ခွဲခြားခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် စစ်သည်ပေါင်း ၉ သန်းကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်သည် အများစုမှာ စစ်ကြီးမဖြစ်ခင်က သာမန်အရပ်သားများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ကျဆုံးခဲ့သော စစ်သည်များအား ဦးခေါင်းမှနေ၍ ခြေဖျားအထိဆက်လိုက်လျင် ၁၅၀၈၄ ကီလိုမီတာ၊ မိုင်အားဖြင့် ၉၃၇၅ မိုင် ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထိုအကွာအဝေးသည် ကမ္ဘာကြီးကို တစ်ပတ်ပတ်ပါက ထက်ဝက်နီးပါးခန့်ရှိမည်ဖြစ်သည်။ == ပါဝင်သောနိုင်ငံများ == ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် နိုင်ငံအုပ်စုကြီးနှစ်ခု ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ [[ဗြိတိန်]]၊ [[ပြင်သစ်]] နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]တို့ ပါဝင်သော [[မဟာမိတ်နိုင်ငံများ]] (Allied Powers/Triple Entente) နှင့် [[ဂျာမနီ]]၊ [[ဩစတြီးယား]]နှင့် [[ဟန်ဂေရီ]]တို့ ပါဝင်သော [[ဗဟိုအင်အားကြီး နိုင်ငံများ]] (Central Power/Triple Alliance) တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မဟာမိတ်နိုင်ငံများဘက်မှ ဂျပန်နိုင်ငံစသော နိုင်ငံငယ်များ ပါဝင်လာပြီး ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများဘက်မှ တူရကီ၊ [[ဘူလ်ဂေးရီယား]]စသော နိုင်ငံများ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကြီး ပြီးခါနီးတွင်မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်နိုင်ငံများဘက်မှ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကြီးအပြီးတွင် ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ ရှုံးနိမ့်၍ မဟာမိတ်နိုင်ငံများ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ == စစ်ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းများ == အရင်းရှင်နိုင်ငံကြီးများအကြား အချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်လာသောကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးစတင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်ကြီးဖြစ်ပွားစေသော အကြောင်းအရင်းများမှာ - # ကိုလိုနီ နယ်မြေများ အပြိုင်အဆိုင်ရှာဖွေလာခြင်း # အမျိုးသားရေးဝါဒများ ပြင်းထန်လာခြင်း # မဟာမိတ်စစ်အုပ်စုများ အပြိုင်ဖွဲ့စည်းလာခြင်းနှင့် # လက်နက်အပြိုင် တပ်ဆင်လာခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ == ပထမကမ္ဘာစစ် စတင်ဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်း == ပထမကမ္ဘာစစ်သည် ၁၉၁၄၊ ဇွန်လ (၂၈) ရက်နေ့တွင် ဩစတြီးယားအိမ်ရှေ့မင်းသား [[ဖရန်စစ် ဖာဒီနန်]]နှင့် ကြင်ရာတော်မြို့စားကတော် ဆိုဖီတို့ [[ဘော့စနီးယားနိုင်ငံ]] ဆာရာယေဗိုမြို့တွင် လုပ်ကြံခံရရာမှ စတင်ခဲ့သည်။ ဘော့စနီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၀၈ ခုနှစ်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံ၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ ဘော့စနီးယန်း အများစုမှာ ဆာ့ဘ်လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသူတို့သည် ဩစတြီးယားလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်၍ အိမ်နီးချင်း ဆားဘီးယားနိုင်ငံနှင့် ပေါင်းစည်းလိုကြသည်။ ဩစတြီးယား အိမ်ရှေ့မင်းသားကို လုပ်ကြံသူမှာ Black Hand ဟုခေါ်သော ဆာ့ဘ်အကြမ်းဖက်အသင်းဝင် ဘော့စနီးယန်း အမျိုးသားတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် ဆားဘီးယားနှင့် ဘော့စနီးယား ပေါင်းစည်းရေးကို လိုလားသူဖြစ်သည်။ ဆားဘီးယားနိုင်ငံမှ ယင်းကဲ့သို့လုပ်ကြံမှုမျိုး ပေါ်ပေါက်အောင် အားပေးသည်ဟုဆိုကာ ဩစတြီးယားက ဆားဘီးယားကို ပြင်းထန်သည့် ရာဇသံများပို့ခဲ့သည်။ ဩစတြီးယား၏ ရာဇသံကို ဂျာမနီကထောက်ခံခဲ့သည်။ ထိုရာဇသံပါ အချက်အလက်များသည် ဆားဘီးယား၏ လွတ်လပ်ရေးကို ထိပါးသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရုရှားနိုင်ငံ၏ ထောက်ခံမှုကို ရရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း ဆားဘီးယားသည် ဩစတြီးယားကိုရင်ဆိုင်ရန် စစ်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရာဇသံကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း ဩစတြီးယားအား အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၁၄၊ ဇူလိုင်(၂၈) တွင် ဩစတြီးယားက ဆားဘီးယားကို စစ်ကြေညာခဲ့သည်။ ဩစတြီးယားနှင့် ဆားဘီးယားတို့ စစ်ဖြစ်ရာတွင် ဩစတြီးယားဘက်မှ ဂျာမနီကလည်းကောင်း၊ ဆားဘီးယားဘက်မှ ပြင်သစ်၊ ရုရှားနှင့် အင်္ဂလန်တို့မှလည်းကောင်း အသီးသီး ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ကိုလိုနီခွဲဝေပေးမည်ဟူသော အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် ၁၉၁၅ တွင် အီတလီသည် ယင်းတို့ဘက်မှ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ == စစ်ပွဲအခြေအနေ == === ပွဲဦးထွက် === စစ်ဦးဘီလူးထွက် ထွက်လာသည့် ဂျာမနီကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက အံ့ဩခဲ့ကြသည်။ ဂျာမန်တပ်တို့၏ တိုက်ခိုက်ပုံများမှာ အနှစ်နှစ်အလလက ကြိုတင်၍ သေချာစွာ ပြင်ဆင်မှု ရှိသကဲ့သို့ အချက်ကျကျ အရာရောက်ရောက်နှင့် ထိမိစွာ တိုက်ခိုက်နိုင်သည်။ ဂျာမနီ၏ စစ်တပ်အင်အားမှာ ဥရောပ တစ်တိုက်လုံး၌ အကြီးမား အထင်ရှားဆုံးကဲ့သို့ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီသည် တစ်လအတွင်း ပြင်သစ်အား သိမ်းပိုက်ပြီး ရုရှားကို တိုက်ခိုက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ ထို့အပြင် ဗြိတိန်ကို သိမ်းသွင်းပြီး အရှေ့ဘက်သို့ နယ်ချဲ့ရန်၊ ဗော်လကန်နယ်များကို သိမ်းသွင်းရန် အစီအစဉ်လည်း ရှိသည်။ === ဘယ်လ်ဂျီယမ်ကို ဖြတ်ကျော်ခြင်း === ဂျာမနီသည် ကြိုတင်စီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း ပြင်သစ်အား ပိုမိုလျင်မြန်လွယ်ကူစွာ သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ဘယ်လဂျီယမ်နိုင်ငံထံ ဖြတ်သန်းခွင့် တောင်းခံခဲ့သည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်မှာ ကြားနေနိုင်ငံဖြစ်ရာ ဖြတ်သန်းခွင့် မပေးခဲ့ချေ။ ထိုအခါ ဂျာမနီသည် ဇွတ်အတင်း ဖြတ်ကျော်လေသည်။ ဗြိတိန်သည် ဘယ်လ်ဂျီယမ်တွင် ဂျာမန်တပ်များ ရှိနေပါက အင်္ဂလန်ကျွန်း၏ လုံခြုံရေးကို စိုးရိမ်ရသည်က တစ်ကြောင်း၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၏ ကြားနေရေးကို အာမခံထားသည့်အပြင် ယင်းကို ထိပါးလာပါက ကူညီပါမည်ဟု စာချုပ်ချုပ်ထားသည်က တစ်ကြောင်းတို့ကြောင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်ဘက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်ရန် အကြောင်းပြု၍ ဂျာမနီမှ ဘယ်လ်ဂျီယမ်အား စတင်တိုက်ခိုက်သည့် ဩဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့မကုန်မီမှာပင် စစ်ကြေညာကာ စစ်ထဲပါဝင်လာသည်။ ဂျပန်သည် ဗြိတိန်နှင့် ချုပ်ဆိုထားသော မဟာမိတ်စာချုပ်အရ မကြာမီ ဗြိတိန်ကို ကူညီရန် စစ်ကြေညာကာ စစ်ထဲဝင်ခဲ့သည်။ အခြား ဟန်ဂေရီ၊ ဘူလ်ဂေးရီယား၊ တူရကီစသော နိုင်ငံများကလည်း ဂျာမနီနှင့် ဩစတြီးယားဘက်မှ စစ်ထဲဝင်လာကြရာ ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများဟု ခေါ်သော ထိုနိုင်ငံများကတစ်ဖက် ရုရှား၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်စသော မဟာမိတ်နိုင်ငံများကတစ်ဖက် စစ်ရေးပြိုင်ကြသည့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ [[File:German soldiers in a railroad car on the way to the front during early World War I, taken in 1914. Taken from greatwar.nl site.jpg|thumb|150px|(၁၉၁၄ ခုနှစ်)ရထားတွဲ တစ်ခုအတွင်းရှိ ဂျာမန် စစ်သားများ၊ တွဲဆိုင်းပေါ်တွင်ရေးထားသည်မှာ" ပဲရစ်သို့ ခရီးထွက်ခြင်း" ဖြစ်သည်။]] ဘယ်လ်ဂျီယမ်သည် ရှိသမျှစစ်သား ၂ သန်းခန့်နှင့် အင်အားကြီးမားသော ဂျာမန်စစ်တပ်ကြီးကို ရက်သတ္တပတ် ၂ ပတ်မျှ ကြာအောင် ခုခံတွန်းလှန်နေခဲ့သဖြင့် ပြင်သစ်အဖို့ ဂျာမန်များဝင်ရောက်မည့် လမ်းများတွင် စစ်အင်အား ထပ်ဖြည့်ထားရန် အချိန်ရခဲ့သည့်အပြင် ပြင်သစ်နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းသို့ ရှိသမျှသော အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်များကိုလည်း တင်ပို့နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ မဟာမိတ်များဘက်တွင် စစ်အင်အား ဖြည့်တင်းရန် အချိန်ရရှိသွားသည့်အတွက် ဂျာမနီမှ စစ်ကိုလျင်မြန်စွာ အနိုင်နှင့်ပိုင်းရန် ရည်မှန်းချက်ကြီး ပျက်ပြားရသည်။ [[File:Serbian retreat WWI.jpg|thumb|150px|အယ်လ်ဘေးနီးယားသို့ နွားလှည်းများဖြင့် ဆုတ်ခွာလာသော ဆာဘီးယားအ‌မြောက်တပ်]] ဘယ်လ်ဂျီယမ် အာဇာနည်စစ်သည်များသည် အစွမ်းကုန်ကြိုးစား တွန်းလှန်ကြသော်လည်း ဂျာမနီ၏ ကြီးမားတောင့်တင်းလှသော ဒဏ်ကို မခံနိုင်ပဲ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လီအေ့ခံတပ်ကြီး ကျိုးပေါက်သွားပြီးနောက် ၄ ရက်မျှအကြာတွင် ဗရပ်ဆဲမြို့တော်ကြီး ကျဆုံးခဲ့ရလေသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ် အစိုးရအဖွဲ့လည်း ပြင်သစ်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားရသည်။ === ပထမမန်းတိုက်ပွဲ === ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘက်သို့ ဂျာမန်တပ်များ ဆက်လက် ချီတက်ခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်တပ်များကလည်း တွန်းလှန်နိုင်သမျှ တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မဟာမိတ်တပ်များနှင့် ဂျာမန်တပ်များသည် အနောက်ဘက် စစ်မြေပြင် မန်းမြစ်အနီးတွင် ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်ကြရာ ဂျာမန်တို့ နောက်ဆုတ်ပေးရသည်။ ထို့ကြောင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံအတွက် အတန်စိတ်အေး သွားရသော်လည်း ဂျာမန်တို့မှာ ပြင်သစ်နိုင်ငံ၏ အကြွယ်ဝဆုံးသောနယ် ဆယ်ပုံတစ်ပုံခန့်ကို သိမ်းပိုက်မိထားကြသည်။ စစ်ဖြစ်၍ ကြည်းကြောင်းတိုက်ပွဲများတွင် မဟာမိတ်တပ်များသာလျှင် အရှုံးများလေသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ အီးပရားတိုက်ပွဲတွင် အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်ကြီး တပ်လုံးပြုတ်လုမတတ် ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဗြိတိန်သည် စစ်တပ်အင်အားကို ထပ်မံဖြည့်တင်းခဲ့ရာ တစ်နှစ်အတွင်း တပ်သားပေါင်း ၁ သန်းကျော် ရရှိခဲ့၍ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံအတွင်းမှ စစ်တပ်အင်အားများ ပါဝင်လျှင် တပ်သား ၂ သန်းကျော် ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ပွဲတွင် ရန်သူတပ်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင်တိုက်နိုင်လောက်အောင်ကား ကျင့်သား မရှိကြသေးပေ။ ၁၉၁၇ ခုနှစ်လောက်တွင်မှ အင်္ဂလိပ်တို့၏ တိုက်ခိုက်မှု အင်အားမှာ ထိပ်တန်းသို့ ရောက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ == စစ်မျက်နှာများ == ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီးတွင် နိုင်ငံအများ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသဖြင့် စစ်မျက်နှာမှာ တစ်နေရာတည်းတွင် မဟုတ်ပေ။ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၊ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ၊ အီတာလျံ စစ်မျက်နှာ၊ ဗော်လကန်တောင်ပိုင်း စစ်မျက်နှာဟူ၍ နေရာအနှံ့အပြား ရှိခဲ့သည်။ ထိုစစ်မျက်နှာများအတွင်း အရေးအပါဆုံးမှာ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားကြီးမှ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံအထိ စစ်ကြောင်း ပြန့်နေ၍ မိုင်ပေါင်း ၄၅၀ မျှ ရှည်လျားသည်။[[File:Cheshire Regiment trench Somme 1916.jpg|thumb|left|150px|ဗြိတိသျှ စစ်သားများ တိုက်ပွဲဝင်နေစဉ်]] အရှည်လျားဆုံးဖြစ်ပြီး ဒုတိယ အရေးအပါဆုံး စစ်မျက်နှာမှာ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ ဖြစ်၍ ဗောလတစ် ပင်လယ်ကမ်းခြေရှိ ရီးဂမှ ပင်လယ်ကမ်းခြေတိုင်အောင် မိုင်ပေါင်း ၁၁၂၅ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ ၁၉၁၅ နှစ်မေလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် အီတလီသည် မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ စစ်ထဲဝင်လာသောအခါ မိုင် ၃၂၀ မျှ ရှည်လျားသည့် အီတာလျံ စစ်မျက်နှာတစ်ခု ဖွင့်ခဲ့ပြန်သည်။ စစ်မပြီးမီ နောက်ဆုံး ဖွင့်ရသော စစ်မျက်နှာမှာ စစ်ကြောင်းမိုင် ၃၀၀ မျှ ရှည်လျားသည့် ဗော်လကန်တောင်ပိုင်း စစ်မျက်နှာ ဖြစ်သည်။ [[File:Austrians executing Serbs 1917.JPG|thumb|150px|ဩစတြီးယားတပ်က ဆားဗီးယားများအား ကွပ်မျက်ခဲ့စဉ်(ဆားဗီးယားလူမျိုး ၈သိန်း ၅ သောင်းခန့် ပျောက်ဆုံးခဲ့ရသည်။)]] တိုက်ခိုက်ရာတွင် နည်းသစ်ထွင်ကာ တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက် ကတုတ်ကျင်းများထဲမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ကြသဖြင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လျင်မြန်စွာ နေရာပြောင်းရွှေ့ တိုက်ခိုက်ခြင်းများ နည်းပါးလှသည်။ ထိုနည်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် သုံးနှစ်အတွင်း အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် စစ်ကြောင်းမိုင် ၂၀ မျှ ကျွံဝင်အောင် မည်သည့်ဘက်ကမျှ မတိုက်နိုင်ခဲ့ချေ။ သို့သော် ထိုသို့ စစ်ကြောင်းကို ထိုးဖောက်ရန် ကြိုးစားကြရာ၌ တပ်သားပေါင်း ၁ သန်းကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်မျက်နှာတွင် မဟာမိတ်တပ်များဖက်မှ ထင်ရှား၍ စစ်မှုရေးရာ ကျွမ်းကျင်သော ဆာဂျွန်ဖရင့်၊ စစ်သူကြီး ဆာဒေါက်ကလပ်ဟိတ်၊ မာရှယ်ဂျော့ဖား၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူး ပေတန်းနှင့် မာရှယ်ဖော့ စသည့် စစ်ဗိုလ်ကြီးများ ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ထဲသို့ အမေရိကန် ဝင်လာသောအခါ အမေရိကန်စစ်တပ်အား ဗိုလ်ချုပ်မျူးပါးရှင်းက ဦးစီးသည်။ ဂျာမနီစသည့် ဗဟိုနိုင်ငံများဘက်မှ ဂျာမနီ အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာနှင့် ဗာဗေးရီးယား ဥပရာဇာများ ကိုယ်တိုင်ကွပ်ကဲ တိုက်ခိုက်ကြသည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် ရုရှားက ခေါင်းဆောင် တိုက်ခိုက်လေရာ နစ်ကလတ် မင်းသားကြီး ကိုယ်တိုင် တစ်နှစ်ခွဲခန့် ဦးစီးခဲ့ပြီးနောက် ရုရှားဇာဘုရင်ကိုယ်တိုင် ကွပ်ကဲတိုက်ခိုက်လေသည်။ ထိုစစ်မျက်နှာတွင် ဂျာမန်တို့ဘက်မှ စစ်ဦးစီးချုပ် လူဒင်ဒေါ့၏ အကူအညီဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဟင်ဒင်ဗတ်က ကြီးမှူးတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တန်နင်ဗတ်တိုက်ပွဲတွင် နာမည်ရခဲ့ပြီး မကြာမီ ဂျာမနီ၏ စစ်သေနာပတိချုပ် ဖြစ်လာသည်။ === ၁၉၁၅ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် သုံးနှစ်ခန့်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပြောင်းလဲခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုကြောင့် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့သည် လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက်များ တိုးတက်တည်ဆောက် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည် ဖြစ်ရာ တိုက်ပွဲများတွင် အများအားဖြင့် အမြောက်ကို သုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း စစ်မျက်နှာ၌ အရေးအပါဆုံး တိုက်ပွဲမှာ ဗာဒန်တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဗာဒန်မှာ ပဲရစ်မြို့သွားရာ လမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ ပြင်သစ်ခံစစ်ကြောင်း၏ အချက်အချာ ဖြစ်လေရာ ဂျာမန်အိမ်ရှေ့ ဥပရာဇာကိုယ်တိုင် ဗာဒန်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့ကလည်း ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့၍ သွေးချောင်းစီးသော တိုက်ပွဲကြီးများ ထိုမြို့အနီး၌ ဖြစ်ပွားခဲ့လေသည်။ သို့သော် ဗာဒန်မြို့မှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူး (နောက်မာရှယ်) ပေတန်း၏ ကြိုးပမ်းချက်ကြောင့် မကျပဲရှိနေခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဂျာမန်တို့သည် အင်္ဂလန်ဘက်သို့ လွယ်ကူစွာ ကူးနိုင်ရေးအတွက် ကဲလေးမြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ဆင်ကြပြန်ရာ ဓာတ်ငွေ့များကိုပင် အသုံးပြုလေသည်။ သို့သော် ကနေဒီယန် တပ်သားများ၏ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တွန်းလှန်မှုကြောင့် ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် ဂျာမန်တို့၏ရန်မှ ကင်းလွတ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တို့မှ အရေးပါသော အောင်မြင်မှုမှာ သံမဏိနှင့် အင်္ဂတေတို့ဖြင့် ခိုင်ခံ့စွာ ပြုလုပ်ထားသော လက်ဗီရင့်ခေါ် ဝင်္ကပါအမည်ရှိ ဂျာမန်မြေအောက်ခံတပ်ကြီးကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ မဟာမိတ်တို့သည် ပြင်သစ်နှင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံတို့မှ ရန်သူလက် ကျရောက်ခဲ့သော နယ်များကို ကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၅၀ ခန့်သာ ပြန်ရခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ မြောက်ဘက်တွင် ဗွန်ဟင်ဒင်ဗတ်၏ ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် မဆူးရီယန်အိုင်များ ဒေသတစ်ဝိုက်၌ အရေးသာနေကြသည်။[[File:Sarikam.jpg|thumb|150px|ဆာရီကာမစ်ရှ်တောအုပ်တွင်းမှ ရုရှားကတုတ်ကျင်း]] တောင်ဘက်တွင် ပထမသော်[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]သည် စစ်ရေးလှခဲ့သည်။ ရုရှားတပ်များ ဂလစ်ရှာနယ်ကိုဖြတ်၍ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံထဲသို့ပင် ဝင်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၁၅ ခုနှစ် နွေရာသီတွင် ဂျာမန်နှင့် ဩစတြီးယားတပ်များ ပူးပေါင်း၍ ရုရှားတို့အား ဂလစ်ရှာနယ်ထဲမှ အထူးအောင်မြင်စွာ မောင်းထုတ်လိုက်သည်။ ထိုအခါ နစ်ကလပ် မင်းသားကြီးနေရာတွင် ရုရှားဇာဘုရင်ကိုယ်တိုင် ထိုတပ်များကို ကွပ်ကဲတိုက်ခိုက်လေသည်။ ရုရှားအား ဗဟိုနိုင်ငံများ၏ ဖိနှိပ်ခြင်းမှ သက်သာရာရစေရန် မဟာမိတ်တပ်များသည် တူရကီပိုင် ဒါးဒနဲရေလက်ကြားမှ ဂလစ်ပိုလီကျွန်းဆွယ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် မအောင်မြင်သည့်အပြင် ဗော်လကန်ပြည်နယ်များ၏ အထင်သေးခြင်းကိုပင် ခံရလေသည်။ ဩစတြီးယားသည် ဆားဗီးယားကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာတွင် မျှော်လင့်သလောက် မလွယ်ကူလှချေ။ ဩစတြီးယားတို့က ဆားဗီးယားမြို့တော် ဗဲလ်ဂရိတ်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သော်လည်း ဆားဗီးယားတို့က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာမီ [[အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ]] ကျရောက်သဖြင့် ဆားဗီးယားတပ်များ အတော်ပင် အင်အားနည်းသွားလေသည်။ [[File:Austro-Hungarian mountain corps.jpg|thumb|150px|ဩစတြို-ဟန်ဂေရီတောင် ရှိ စစ်တပ်စုတစ်ခု]] ထိုကာလအတွင်း [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]သည် ဗော်လကန်စစ်အတွင်းက ဆုံးရှုံးခဲ့သော ဗော်လကန်ပြည်နယ်အချို့ကို ပြန်ရရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဗဟိုနိုင်ငံများဖက်သို့ ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးသော် ဆားဗီးယားကို တိုက်ခိုက်သည်။ ဂျာမန်နှင့် ဩစတြီးယားတပ်များကလည်း ကူညီသဖြင့် ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဆားဗီးယားတစ်ပြည်လုံးကိုပင် ရန်သူ့လက်သို့ ကျရောက်သွားသည်။ မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ ဆားဗီးယားကို ကူညီရန် ဆယ်လိုနီးကားမြို့သို့ သန်းဝက်မျှရှိသော တပ်များကို ၁၉၁၅ ခု အောက်တိုဘာလတွင် ပို့ခဲ့သည်။ ဆားဗီးယားတပ်ကိုလည်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတပ်များသည် မည်သို့မျှ အရာရောက်အောင် မစွမ်းဆောင်နိုင်ပဲ ဆယ်လိုနီးကားတွင်သာ သောင်တင်နေကြသည်။ မဟာမိတ်တို့လည်း မိမိတို့၏ ဂုဏ်သရေကို ထိခိုက်မည်စိုးသောကြောင့် ထိုတပ်များပြန်၍ မဆုတ်ခိုင်းသဖြင့် ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် ထိုတပ်များမှာ ထိုမြို့တွင်ပင် နေခဲ့ကြသည်။ === ၁၉၁၆ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === ထိုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း ရူမေနီးယားနိုင်ငံသည် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ စစ်ထဲဝင်လာလေသည်။ ရူမေနီးယားသည် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သော ရူမေနီးယန်း အမျိုးသားတို့၏ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် စစ်ထဲဝင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ရူမေနီးယားသည် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာ ဂျာမနီနှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယားတပ်များက ပြန်လှန်တိုက်ခိုက်သဖြင့် အရေးနိမ့်ခဲ့ရသည့်ပြင် ရူမေနီးယားနိုင်ငံ၏ တစ်ဝက်မျှရှိသော အဖိုးတန် ရေနံနှင့် ဂျုံစပါးထွက် ဒေသများမှာ ရန်သူ့လက်တွင်း ကျရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် အီတလီသည် ဩစတြီးယားပိုင် နယ်မြေအချို့ ရမည်ဟူသော လျှို့ဝှက်ကတိကြောင့် ယခင်က ဂျာမနီနှင့် သုံးနိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေး စာချုပ်ကို ဖောက်ဖျက်ပြီးလျှင် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ စစ်ထဲသို့ ဝင်လာလေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း၌ အီတလီစစ်မျက်နှာတွင် ကြီးကျယ်လှသော တိုက်ပွဲကြီးများ မရှိခဲ့ပေ။ ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း၌ကား အီတလီသည် ဩစတြီးယားနိုင်ငံကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ အရေးအပါဆုံးသော အောင်မြင်မှုမှာ ဂိုးရီးဇီးယားကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆောင်းရာသီ မကျမီလေးတွင် အီတလီသည် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ် သင်္ဘောဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော ထရီးယက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်တိုက်ခိုက်ရန် အသင့်ပြင်ထားခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း အရေးအပါဆုံး တိုက်ပွဲမှာ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာမှ ဗာဒန်တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဂျာမန်တို့ဘက်မှ အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာ ကိုယ်တိုင်ကွပ်ကဲ တိုက်ခိုက်သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ မကုန်မီမှ စက်တင်ဘာလဆန်းခန့်အထိ ၆ လ ခန့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်တွင် ရှေ့သို့ ၄ မိုင်ခန့်မျှသာ တိုးတက်နိုင်သဖြင့် ဗာဒန်ခံတပ်မြို့ သိမ်းပိုက်ရေးကို ဂျာမန်တို့ လက်လျှော့လိုက်ရသည်။ ယင်းသို့ ရှိနေစဉ် မဟာမိတ်တို့သည် မြောက်ဘက်ရှိ ဆုမ်းမြစ်တစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ် ထိုးစစ်ဆင်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်လောက်တွင် မဟာမိတ်တို့၏ အမြောက်လက်နက်များမှာ အထူးတိုးတက် ကောင်းမွန်လာပြီဖြစ်ရာ သံမဏိ၊ အင်္ဂတေတို့ဖြင့် ခိုင်ခံ့လှသည့် မိုင်ပေါင်းများစွာ ရှည်လျားသော ဂျာမန်ကတုတ်ကျင်းများကို ချေမှုန်းဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ထိုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် တင့်ကားများကို စတင်သုံးခဲ့သည်။ ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတိုင်အောင် မဟာမိတ်တို့သည် ဖိ၍တိုက်လာခဲ့ရာ ဂျာမန်တို့သည် ကြံ့ကြံ့ခံရင်း နောက်သို့ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ပေးခဲ့ရသည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် [[ဆောင်းရာသီ]]အတွင်း၌ ရုရှားသည် အားဖြည့်နိုင်ခဲ့၍ ဇွန်လလောက်တွင် အရှေ့ဘက်စစ်ကြောင်း တောင်ဘက်စွန်းမှ ထိုးစစ်ဆင်ကာ ဩစတြီးယားတပ်များကို ကာပေသီယန် တောင်တန်းများသို့ တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အတွင်း အိုင်ယာလန်ပြည်၌ သူပုန်ထလေရာ မဟာမိတ်တို့၏ စစ်ဆင်မှုတွင် အတန်ပင် ထိခိုက်ဖို့ အကြောင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ထိုမှတပါး ဗြိတိသျှ အစိုးရ၏ အရေးပါသော ရာထူးများကို ထမ်းရွက်ခဲ့သူ ဆာရော်ဂျာကေ့စမင်သည် ဂျာမန်လက်နက်များကို အိုင်ယာလန်ပြည်တွင်းသို့ ခိုးသွင်းကာ ပုန်ကန်ရန် ကြံစည်ခဲ့သဖြင့် အပေါင်းအပါ အခြားခေါင်းဆောင် ၆ ဦးတို့နှင့်အတူ စစ်ဆေး၍ အဆုံးစီရင်လိုက်သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း [[ဂရိနိုင်ငံ]]၏ ပြည်တွင်းရေး အခြေအနေကို မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ လည်းကောင်း ဗဟိုနိုင်ငံများဘက်မှ လည်းကောင်း စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။ ဂရိနိုင်ငံသည် ဆားဗီးယားအား ရန်သူတို့ ထိပါးလာလျှင် ကူညီတိုက်ခိုက်ပေးရန် သဘောတူညီချက်များ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဂရိဘုရင်မှာ ဂျာမန်ကိုင်ဇာဘုရင်၏ ယောက်ဖတော် ဖြစ်သဖြင့် ထိုစစ်ထဲတွင် မပါဝင်ပဲ ကြားနေမည့်ယောင်ယောင် ပြုနေခဲ့သည်။ ဂရိမျိုးချစ်များကား ဆားဗီးယားကို ကတိထားချက်အတိုင်း ကူညီလိုကြသည်။ ထိုကြောင့် မဟာမိတ်များ ဘူလ်ဂေးရီးယားကို တိုက်ခိုက်သောအခါ ဂရိမျိုးချစ်တပ်များသည် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဂရိနိုင်ငံ၏ သဘောထား မပြတ်မသား ရှိနေခဲ့သဖြင့် မဟာမိတ်တို့က ဂရိနိုင်ငံကို စိတ်ချရအောင် ကြိုတင်၍ ရေကြောင်းမှ ပိတ်ဆို့ထားသည်။ ထို့အပြင် အာမေးနီးယားပြည်နယ်ဖက်တွင် နစ်ကလပ် မင်းသားကြီး ကွပ်ကဲသော ရုရှားတပ်များသည် အတန်ပင် အရေးသာခဲ့သည်။ တူရကီနိုင်ငံသည် [[စူးအက်တူးမြောင်း]]ကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း ဗြိတိသျှတပ်များက တွန်းလှန်လိုက်သဖြင့် မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ === ၁၉၁၇ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === ထိုနှစ်တွင် အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၌ မဟာမိတ်တို့သည် စစ်အောင်နိုင်မည့် မျှော်လင့်ချက်ကလေးများပင် ထားရှိလာနိုင်လေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း အရေးပါသော တိုက်ပွဲများ ပြင်သစ်နိုင်ငံအရှေ့မြောက်ဘက်နှင့် ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုဒေသများတွင် အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နှင့် ကနေဒီယန်တပ်များ ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များ စိတ်ဓာတ် ပျက်ပြားအောင်ပင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ထိုနှစ်ဇွန်လတွင်း မကြုံစဖူး ထူးကဲလှစွာ အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ခဲ့လေရာ ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ဂျာမန်တပ်များလေးမိုင်ခန့်မျှ နောက်သို့ ဆုတ်ပေးရလေသည်။ တောင်ဘက်တွင်လည်း ဂျာမန်တို့၏ [[ကျောက်မီးသွေး]]ထွက်ရာ အဖိုးတန်မြို့ကြီးတစ်မြို့ဖြစ်သော လင်းမြို့ဘက်သို့ ကနေဒီယန်တပ်များက ရှေ့ဆောင်ချီတက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဂျာမန်တို့ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ပေးရပြန်သည်။ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလလောက်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမန်တို့သိမ်းပိုက်ထားသော ပြင်သစ်မြို့ဖြစ်သော ကမ်းဗရေးကို ရုတ်တရက်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လေသည်။ ထိုအခါ ဗာဗေးရီးယားပြည်၏ ဥပရာဇာမင်းသား ခေါင်းဆောင်သော ဂျာမန်တပ်များမှာ ၅မိုင်ခန့် ဆုတ်ပေးခဲ့ရသည်။ သို့သော် ဂျာမန်တပ်များက တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်သောအခါ မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက်ရရှိသမျှ နယ်မြေများ ပြန်လည်၍ ဆုံးရှုံးရပြန်သည်။ ထိုနှစ်မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရုရှားပြည်၌ တော်လှန်ရေးကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ နောက်လေးလခန့်အကြာတွင် ဇာဘုရင်မှာ နန်းတော်ကို စွန့်လိုက်ရပြီးနောက် သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ်ကျေညာခဲ့ရာ စစ်ပြေငြိမ်းရန် ကြံရွယ်နေသော ဇာဘုရင်ကြောင့် စိတ်ပျက်အားလျော့နေရသော မဟာမိတ်တို့သည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံမှာ စစ်ကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်ရန် အခြေအနေမျိုး မရှိတော့ချေ။ တပ်တွင်း စည်းကမ်းများ ပျက်ပြားကာ တပ်ပြေးအရေအတွက်မှာလည်း များသည်ထက် များပြားလာသည့်အပြင် နေရာတိုင်းတွင် အရှုံးကြီးရှုံးနေခဲ့သည်။ ထိုအတွင်း လူအချင်းချင်း အရှင်းရှင် နယ်ချဲ့စစ်ပွဲတွင် တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး တိုက်ခိုက်နေရန် မသင့်ကြောင်း ကြွေးကြော်သံ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီးနောက် ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဗော်လရှီဗစ်တို့သည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့လေသည်။ ဗော်လရှီဗစ် အစိုးရသည် ဒီဇင်ဘာလထဲတွင် ဂျာမန်တို့နှင့် စစ်ပြေငြိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ၁၉၁၈ ခု မတ်လထဲတွင် ဗရက် စ-လီတော့ စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျာမန်တို့သည် အရှေ့ဘက်စစ်မျက်နှာမှ စစ်သား ထောင်ပေါင်းများစွာကို အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာသို့ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ခဲ့သော ပြင်သစ်နှင့် အင်္ဂလိပ်တို့အား ယခင်ကထက်ပိုမို ဖိတိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ အီတာလျံစစ်မျက်နှာတွင် အီတလီတို့သည် မူလကြံရွယ်ချက်အတိုင်း ထရီးယက်မြို့ဆီသို့ တဖြည်းဖြည်းချီတက်ခဲ့ရာ မြို့နှင့် ဆယ်မိုင်ခန့်အကွာနေရာသို့ပင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မကြာမီ ဂျာမန်စစ်ကူများ ရောက်ရှိလာ၍ ဩစတြီးယားစစ်တပ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ အောက်တိုဘာလကုန်လောက်၌ ကားပိုရပ်တိုတွင် အီတာလျံတပ်များကို ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အီတာလျံတို့ တပ်ပျက်ကာ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ ပီယားဗေမြစ်သို့ ရောက်မှ ဂျာမန်တို့၏ ချီတက်မှုကို တန့်အောင် ပြုလုပ်နိုင်ပေတော့သည်။ ထိုသို့ တန့်အောင် ခံနိုင်ခဲ့သည်မှာလည်း မဟာမိတ်များသည် အီတာလျံတို့အား ကူညီရန် ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာမတိုင်မီ အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာမှ စစ်ကူတပ်များပို့ပေးသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း ဂရိနိုင်ငံ၏ အခြေအနေမှာ တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဂရိဘုရင် ကွန်စတန်တင်းသည် ဇွန် ၂ရက်နေ့တွင် နန်းမှ ဆင်းသက်ကာ မဟာမိတ်တို့အား လိုလားသူ ဒုတိယသားတော် အလက်ဇန္ဒားအား နန်းအပ်ခဲ့ရလေသည်။ အလက်ဇန္ဒားသည် ဂရိမျိုးချစ်တပ်များကို ခေါင်းဆောင်ခဲ့သူ ဗဲနီဇေလော့ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်ထား၍ မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်လေသည်။ ၁၉၁၇ ခုနှစ်စလောက်အထိ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသည် စစ်ထဲမဝင်ပါသေးဘဲ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံး လက်နက်များ ရောင်းချကာ ကြားနေခဲ့သည်။ ရေတပ်အင်အားတွင် ဗြိတိသျှတို့က သာသဖြင့် ရေကြောင်းဖြင့် သယ်ယူသော အမေရိကန် လက်နက်ပစ္စည်းများမှာ မဟာမိတ်တို့ဖက်သာ အရောက်များခဲ့လေရာ ဂျာမန်တို့အဖို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံမှာ မဟာမိတ်တို့၏ လက်နက်သိုလှောင်ရာ ဌာနကြီး ဖြစ်နေပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဂျာမန်တို့သည် မဟာမိတ်ထံ ပေးပို့သော အမေရိကန် လက်နက်တင် သင်္ဘောများကို ရေငုပ်သင်္ဘောများဖြင့် တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အမေရိကန် သင်္ဘောများနှင့် လူအမြောက်အမြားပင် ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ လက်ချက်ကြောင့် နစ်မြုပ်သေကြေပျက်စီးကြလေသည်။ ထို့အပြင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံအားယင်းဆုံရှုံးခဲ့သော နယ်ပယ်တို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရေးအတွက် ဂျာမနီက ငွေကြေးထောက်ပံ့ရန် ကြံစည်နေသောကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၁၉၁၇ ခု ဧပြီလ ၆ ရက်နေ့တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံကို စစ်ကြေညာခဲ့၏။ သို့သော် အမေရိကန်မှာ စစ်တိုက်ရန် အစီအစဉ်ကျစွာ မရှိသေးသဖြင့် ၁၉၁၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်စစ်တပ်စုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးအကြိမ် ပို့နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ၁၅ ဆက်မြောက် ဗဲနီးဒစ်သည် စစ်ပြငြိမ်းရန် ကြိုးစားဖြန်ဖြေခဲ့သေးသည်။ သို့သော် မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ စစ်ပြေငြိမ်းရန် မလိုလားသဖြင့် ကြိုးပမ်းချက်မှာ မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ == ၁၉၁၈ ခုနှစ် စစ်အတွင်း အခြေအနေ == ထိုနှစ်၌ ဂျာမန်တို့သည် မဟာမိတ်တို့ကို အပြုတ်တိုက်ရန် အကြီးအကျယ် စစ်ဆင်နေခဲ့သော နှစ်ဖြစ်သည်။ စစ်သူကြီး ဟင်ဒင်ဗတ်က ဂျာမန်တပ်များသည် ဧပြီလ တစ်ရက်နေ့တွင် ပါရီမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရမည်ဟု ကျေညာခဲ့လေသည်။ ဂျာမန်တို့၏ ထိုးစစ်ကြောင်းမှာ အီးပရား၏ တောင်ဘက် မှ စတင်၍ ငါးဆယ့်တစ်မိုင်မျှ ရျည်လျှားလေသည်။ ထိုမျှလောက် ကြီးမားလှသော အင်အားနှင့် ဖိတိုက်သဖြင့် ထိုမျှလောက် လူအသေအကြေများလှသော စစ်ပွဲမျိုး ယခင်က မရှိခဲ့ဟုဆိုကြသည်။ ဂျာမန်တို့၏ အင်အားကြီးမားလှသဖြင့် ဆယ်ရက်ခန့်အတွင်း နှစ်ဆယ့်ခုနှစ်မိုင်မျှ မဟာမိတ်တို့၏ စစ်ကြောင်းအတွင်းသို့ ကျွံဝင်ခဲ့၏။ ထိုအခါ မဟာမိတ်တပ်များအားလုံးကို ကွပ်ကဲရန် ပြင်သစ် ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဖေါ့အား အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာ စစ်သေနာပတိအဖြစ်ခန့်ကာ အစွမ်းကုန် ခုခံ တွန်းလှန်စေလေသည်။ သို့သော်လည်း ရန်သူအင်အား ကြီးမားလှ၍ တပ်ပေါင်းစုံမှ ဆုတ်၍ ဆုတ်၍သာ ပေးရလေ၏။ ဂျာမန်တို့ကလည်း ပါရီမြို့တော်သို့ ချီတက်ရန် လမ်းပွင့်ဖို့ ကြိုးပမ်းကာ ဖိတိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ဂျာမန်တို့မှာ ပါရီမြို့အနီး ကပ်လာလေရာ မြို့တော်ကြီးကျဆုံးရန် နာရီပိုင်းမျှလောက်သာ လိုတော့သည်။ ထိုအတောအတွင်း အမေရိကန်ရေတပ်မှ တပ်သားရှစ်ထောင်ပါဝင်သော တပ်တစ်တပ်သည် ခြောက်ထောင်မျှ အကျခံကာ ဂျာမန်တို့ ပါရီသို့ ချီတက်ရာ လမ်းကြောင်းကို တာဆီးနိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ရာ အတန်ပင် အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ ထို့အပြင် ရှားတိုးသီယဲရီးတွင် စစ်ပန်းနေပြီ ဖြစ်သော ပြင်သစ်တပ်ကို လူစားထိုးရန် ရောက်ရှိလာခဲ့သည့် အမေရိကန်တပ်သည် ဂျာမန်တို့ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ခိုက်နေသည့်ကြားမှ ထိုးစစ်ဆင်ကာ ထိုအရပ်မှ ဂျာမန်များကို ရှင်းလင်းပစ်နိုင်ခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျာမန်တို့လည်း ထိုးစစ်မှ ခံစစ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားရပြီးလျှင် ပါရီမြို့တော်ကြီးမှာလည်း ရန်သူလက်ထံ ကျရောက်မည့်ဘေးမှ ကင်းလွတ်ခဲ့လေသည်။ အမေရိကန် စစ်ကူတပ်များ အဆက်မပြတ်တောအတွင်း ဂျာမန်၏ ဘက်တော်သားများမှာလည်း ရှုံး၍သာ နေကြလေသည်။ ၁၉၁၈ ခုစက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဆယ်လိုနီးကား၌ သောင်တင်နေသော မဟာမိတ်တပ်များသည် ထိုးစစ်ဆင်ကာ ရှေ့သို့ ချီတက်ခဲ့၏။ ရက်သတ္တပတ် နှစ်ပား သုံးသိန်းကျော်မျှ လက်နက်ချခဲ့လေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဩစတြီးယန်းတပ်များ၏ ဗိုလ်ချုပ်က စစ်ရပ်စဲရန် တောင်းပန်ခဲ့ရ၏။ ထိုသို့ တပ်ပျက်ခဲ့သည့်နှင့် ဩစတြီးယားအစိုးရအဖွဲ့လည်းပျက်ခဲ့လေသည်။ ဩစတြီးယားနိုင်ငံ တော်အတွင်းရှိ ဗိုချက်များကို မာရှယ်ဖေါ့က ကွန်းပျင်း သစ်တောအတွင်း ရပ်တန့်ထားသော မီးရထားတွဲပေါ်တွင် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက် မိုးသောက်ယံအချိန်၌ ဂျာမန်အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်များအား ပေးအပ်လေသည်။ ယင်းတို့ကို ဂျာမန်တို့က လက်ခံလိုက်သဖြင့် ၆ နာရီအကြာ နံနက် ၁၁ နာရီတွင် အပစ်အခက် ရပ်စဲသွားလေသည်။ ထိုနေ့ထိုအချိန်ကို နောင်လာနောက်သားများသည် တော်တော်နှင့်ပင် မေ့နိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ === [[အာရှတိုက်]]တွင် === ကမ္ဘာစစ်ကြီးဟုခေါ်တွင်သည့် အတိုင်း တိုက်ပွဲများမှာ [[ဥရောပ|ဥရောပတိုက်]]တွင်သာ ဖြစ်ပွားသည်မဟုတ်ချေ။ [[အာရှတိုက်]]ဘက်တွင်လည်း ဖြစ်ပွားကြသေးသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ် ကုန်ခါနီးလောက်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် အိန္ဒိယ တပ်တစ်တပ်သည် ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန်ရောက်လာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလတွင် ဗြိတိသျှတပ်များသည် [[ဘဂ္ဂဒက်မြို့]]တောင်ဘက်ရှိ တူရကီတို့ကို တိုက်ခိုက်ရာ အတန်ငယ် အရေးသာသော်လည်း ဒီဇင်ဘာလတွင် အရေးနိမ့်ကာ ကွယ်အယ်အဲမာရားမြို့တွင် အဝိုင်းခံရလေသည်။ ၁၉၁၆ ခု ဧပြီလတွင် ရိက္ခာပြတ်လပ်၍ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်း ဘေးနှင့် ကြုံရလေဖြင့် ဗြိတိသျှတပ်များ လက်နက်ချကြရလေသည်။ ထိုကြောင့် ဗြိတိသျှတို့၏ ဂုဏ်သရေကို အတန်ပင် ထိခိုက်သွားလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုတပ်ကို ကယ်တင်ရန် ရောက်လာသော စစ်ကူတပ်သည် ၁၉၁၇ ခု မတ်လတွင် ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးလျှင် မြောက်ဘက်သို့ ချီတက်သွားနိုင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၁၇ ခု ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူး အယ်လင်ဗီခေါင်းဆောင်သော တပ်များသည် ဂျရူးဆလမ်းမြို့သို့ ချီတက်ခြံ၍ ၉ရက်နေ့တွင် ထိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့၏။ ထိုအောင်မြင်မှုမှာ ၁၉၁၇ ခုနှစ်အတွင်း မဟာမိတ်တို့၏ အရေးပါသော အောင်မြင်မှုများထဲတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ === ရေကြောင်းတိုက်ပွဲများ === စစ်ပွဲများတွင် ဗြိတိသျှတို့ အားထားရာကား [[ရေတပ်]]မတော်ဖြစ်ပေသည်။ အားထားသလောက်လည်း ဗြိတိသျှရေတပ်မှာ အခြားရေတပ်များကို ကြီးစိုးလွှမ်းမိုးနိုင်သော အင်အားနှင့် ပြည့်စုံခဲ့လေသည်။[[ကမ္ဘာ]]စစ်ကြီး မဖြစ်မီကလေးတွင် အင်္ဂလိပ် ရေတပ်ကို ထပ်မံအင်အား ဖြည့်တင်းထားခဲ့၏။ ထို့ကြောင့် စစ်ဖြစ်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ရေတပ်မတော်သည် တိုက်ပွဲဝင်ရန် အဆင်သင့် ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့၏ အင်အားကောင်းသော ရေတပ်ကြောင့် ဂျာမန်တို့ နိုင်ငံခြားနှင့် ကုန်မသွယ်နိုင်အောင် ပိတ်ပင်နိုင်ခဲ့သည့်ပြင် ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးကို ရေတပ်စခန်းများမှ မထွက်နိုင်အောင် ပိတ်ဆို့ထားနိုင်ခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်စက ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးသည် ကီးတူးမြောင်းအတွင်း စခန်းများ၌ လုံခြုံစွာ ရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော် ပင်လယ်ပြင်တွင် ရှိနေသော ဂျာမန် တော်ပီဒို သင်္ဘောအချို့နှင့် [[ကရုဇာစစ်သင်္ဘော]] အချို့သည် [[မြောက်ပင်လယ်]]အတွင်း ကူးသန်းသွားလာရေးတွင် အနှောင့်အယှက် ပေးခဲ့လေသည်။ သို့သော် တဖြည်းဖြည်း ထိုသင်္ဘောများကို ဖမ်းဆီးခြင်း၊ နှစ်မြှုပ်ခြင်း ပြုလုပ်လာနိုင်ခဲ့သောအခါ မဟာမိတ်နှင့် ကြားနေနိုင်ငံသင်္ဘောများမှာ ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ ရန်ကိုသာ ကြောက်ရွံ့ရလေတော့သည်။ ဗြိတိသျှ ကရူဇာစစ်သင်္ဘော သုံးစင်းမှာ မြောက်ပင်လယ်တွင် ဂျာမန်[[ရေငုပ်သင်္ဘော]]များက တိုက်ခိုက်သဖြင့် နစ်မြှုပ်သွားရလေသည်။ ၁၉၁၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁ရက်နေ့တွင် ချီလီ ကမ်းခြေ ကိုရိုနဲအငူအနီး၌ ဂျာမန် ကရူဇာစစ်သင်္ဘော ငါးစင်းပါဝင်သော ရေတပ်စုသည် ဗြိတိသျှရေတပ်စုကို တိုက်ခိုက်နှိမ်နှင်းလိုက်လေသည်။ သို့သော် ယင်းဂျာမန် ရေတပ်စုမှာ ဒီဇင်ဘာလ ၈ရက်နေ့တွင် ဖော့ကလန်းကျွန်းစုအနီး၌ အခြားဗြိတိသျှ စစ်သင်္ဘောတပ်စု၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းခံရသဖြင့် ဒရက်ဇဒန်အမည်ရှိစစ်သင်္ဘောမှတပါး အခြားသင်္ဘောများနှစ်မြှုပ်ခြင်းခံရသည်။ ဒရက်ဇဒန်မှာမူ လွတ်မြောက်သွားခဲ့လေသည်။[[File:Hochseeflotte 2.jpg|thumb|150px|ဗြိတိသျှ ရေတပ်ကြီး]] အင်ဒမင်အမည်ရှိ ဂျာမန် ကရူဇာစစ်သင်္ဘော တစ်စင်းသည်လည်း သမုဒ္ဒရာ ပင်လယ်ပြင်တစ်လျောက် လှည့်လည်သွားလာကာ ဒေါ်လာ တစ်ကုဋေခန့် တန်ဖိုးရှိသော သင်္ဘောများကို နှစ်မြှုပ် ဖျက်ဆီးခဲ့၏။ သို့သော် နောက်ဆုံး၌ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာရှိ ကိုကိုကျွန်းတွင် ဩစတြီးလီးယား စစ်သင်္ဘောတစ်စင်း၏ တိုက်ခိုက်ဖြတ်ဆီးခြင်းကို ခံရလေသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၁၆ ခုနှစ်များတွင်လည်း ဒရက်ဇဒန်၊ ဖရီးဒရက်၊ ကွန်းနစ္စဗတ် စသော ဂျာမန်သင်္ဘောများသည် ပင်လယ်ပြင် အရပ်ရပ်တွင် မဟာမိတ်တို့၏ သင်္ဘောများကို နှစ်မြှုပ် ဖျက်ဆီး၍ ကူးသန်းသွားလာရေးကို အနှေင့်အယှက်ပေးခဲ့လေသည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း အကြီးကျယ်ဆုံးသော ရေကြောင်းတိုက်ပွဲမှာ ၁၉၁၆ ခု မေလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားသော ဂျတ်တလန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပေသည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် ဂျာမန်ရေတပ်ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ်ရှေးက ကွပ်ကဲ၍ အင်္ဂလိပ်ရေတပ် တိုက်သင်္ဘောများကို ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ် ဗီးတီးက ဦးစီးအုပ်ချုပ်ခဲ့လေသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးမှ သင်္ဘောများသည် [[ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ]]ကမ်းခြေတွင် တစ်နေ့လုံး တိုက်ခိုက်ကြရာ ညနေဘက်တွင် ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ်မှူးဂျယ်လီကို ဦးစီးသော အင်္ဂလိပ်ရေတပ်စုတစ်စုသည် အကူရောက်လာသဖြင့် ဂျာမန်ရေတပ်သည် ယင်း၏ စခန်းများသို့ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားလေတော့သည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် ဂျာမန်တို့က အနိုင်ရသည်ဟု ကျေညာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့ဘက်မှ အပျက်အစီး အဆုံးအရှုံးမှာ ဂျာမန်တို့နှင့် နှိုင်းယှဉ်သော် အလွန်ပင် များပြားသောကြောင့် တစ်နည်းအားဖြင့် ထိုကျေညာချက်မှာ မှန်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ သို့သော် ထိုနောက်တွင် ကိုင်ဇာဘုရင်သည် ငွေကိုရေလိုသုံးကာ တည်ဆောက်ခဲ့သည့်ပြင် သူတို့ ဂုဏ်ယူခဲ့သော ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးမှာ ကီးတူးမြောင်း စခန်းများတွင် ပိတ်မိတော့သည်။ ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့ထက် အဆုံးအရှုံးများသော်လည်း အင်္ဂလိပ်ရေတပ်သည် ပင်လယ်ပြင်တွင် ကြီးစိုးမြဲကြီးစိုးနေခဲ့လေသည်။ ဂျာမန်တို့သည် ရေတပ်ကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်သောကြောင့် ရေငုပ်သင်္ဘောများကို တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကာ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်ကို ကြီးစွာ နှောင့်ယှက်နိုင်ခဲ့သည်။ စစ်ကြီးဖြစ်စ ပထမသုံးနှစ်အတွင်းဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ ရန်ကို ထိရောက်စွာ ကာကွယ်ရန် မကြံစည်နိုင်ခဲ့သဖြင့် ဂျာမန်တို့[[ရေငုပ်သင်္ဘော]]ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းသည် စစ်အရှုံးအနိုင်ကို ဆုံးဖြတ်တော့မည်လောဟုတွေးတောကြလေသည်။[[File:HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|thumb|150px|ဗြိတိသျှရေတပ် သင်္ဘောတစ်စင်း]] ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့၏ အကြံမှာ မဟာမိတ်တို့၏ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကို ဖျက်ဆီးပေးခြင်ဖြင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်းဘေးဆိုက်အောင် ပြုလုပ်ရန်လည်း ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ပြင်သစ်နှင့် အင်္ဂလန်ပြည်ကမ်းရိုးတန်းများကို ရေကြောင်းမှ ပိတ်ဆို့ထားကြောင်း ကျေညာပြီးလျှင် သင်္ဘောများကို ကြားနေနိုင်ငံပိုင်းများ ဖြစ်စေကာမူ၊ သတ်မှတ်ထားသော စစ်နယ်နမိတ်အတွင်း၌ တွေ့ရှိလျှင် နှစ်မြှုပ်ပစ်မည်ဟု သတိပေးခဲ့၏။ သုံးလအတွင်း ကြားနေနိုင်ငံမှ သင်္ဘောအမျိုးအစား များများ အပါအဝင် သင်္ဘောတစ်ရာခန့် နှစ်မြှုပ်ခြင်း ခံရလေသသည်။ ၁၉၁၆ ခုနှစ် အကုန်လောက်တွင်ကား ဗြိတိသျှတို့၏ ကုန်သင်္ဘောအပျက်အစီးမှာ အတန်ပင်များလျက်ရှိလေပြီ။ သို့သော်လည်း မဟာမိတ်နိုင်ငံများသို့ ကုန်များ၊ စားနပ်ရိက္ခာများ၊ [[လက်နက်]]များ ဆက်လက်ရောက်ရှိနေခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ၁၉၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများသည် မဟာမိတ်နိုင်ငံများသို့ အသွား သင်္ဘောများကိုလည်း နှစ်မြှုပ်ပစ်ကြလေသည်။ သို့သော် ဂျာမန်တို့၏ ရည်မှန်းချက်အတိုင်း မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်းမှာ ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ အန္တရာယ်ကို ထိထိရောက်ရောက်မဟုတ်သော်လည်း အတော်အတန်ကာကွယ်နိုင်သော အစီအမံများကို တဖြည်းဖြည်းပြုလုပ်လာနိုင်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဂရိဗြိတိန်နှင့် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ]]တို့သည် သင်္ဘောများကို လျင်မြန်စွာ တည်ဆောက် လာနိုင်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေသည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် သင်္ဘောများကို ဂျာမန်များဖျက်ဆီး၍ မရနိုင်လောက်အောင်ပင် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်ဆောက်လုပ်နိုင်ခဲ့လေသည်။ === လေတပ် စတင်အသုံးပြုခြင်း === ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးမှစ၍ လေယာဉ်ပျံများကို စစ်ဆင်မှုအတွက် အသုံးပြုလာခဲ့လေသည်။ ပထမတွင်[[လေယာဉ်ပျံ]]များကို ရန်သူအခြေအနေကို အကဲခတ် ဓာတ်ပုံရိုက်ယူရန် ကင်းထောက်ရန်သာ အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုစဉ်က လေယာဉ်ပျံများမှာလည်း သေးငယ်သည့်အပြင် တစ်နာရီမိုင် ကိုးဆယ်မျှလောက်သာ ပျံသန်းနိုင်သေးသည်။[[File:Sopwith F-1 Camel.jpg|thumb|150px|left|ဗြိတိသျှတော်ဝင်လေတပ်၏ Sopwith F-1 Camel လေယာဉ်ပျံ]] စစ်ဖြစ်စက အင်္ဂလိပ်တို့တွင် လေယာဉ်ပျံ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိ၍ ပြင်သစ်တွင်မူ အများဆုံး ရှိလေသည်။ ဂျာမနီ၊ အင်္ဂလိပ်တို့တွင် ရှိသော လေယာဉ်ပျံ အရေအတွက်စုစုပေါင်းမှာ ၅၀၀ ခန့်မျှသာ ဖြစ်ရာ ပြင်သစ်တို့တွင် ၂၅၀ ခန့်ရှိခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်ပြီးနောက်တွင် ထိုနိုင်ငံများသည် လေယာဉ်ပျံများကို တိုးတက်ဆောက်လုပ်လာကြ၍ လေယာဉ်ပျံများ အသွားနှုန်းတိုးတက်အောင်နှင့် အလေးချိန် ပိုမိုသယ်ဆောင်နိုင်အောင် ပြုပြင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် နောင်တစ်နှစ်ခန့် အကြာတွင် တစ်နာရီလျှင် ၁၇၅ မိုင်နှုန်းခန့် ပျံသန်းနိုင်သော လေယာဉ်ပျံများ တည်ဆောက်လာနိုင်ကြ၍ စက်သေနတ်နှင့် ဗုံးအလေးချိန် တစ်တန်ခန့်ကို သယ်ယူနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လေယာဉ်ပျံများကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရန်နှင့် စက်သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် အသုံးပြုလာသဖြင့် လွန်စွာ အရေးပါလာလေသည်။ သို့ဖြစ်လေရာ လေတပ်သား တစ်ယောက်နှင့် ကြည်းတပ်သား တစ်ထောင် ညီမျှသည်ဟုပင် ဆိုလာလေသည်။ မကြာမီ လေကြောင်းတိုက်ပွဲများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလာခဲ့၍ တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက် လေကြောင်း၌ ကြီးစိုးနိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြလေသည်။ ၁၉၁၇ ခုနှစ် မကုန်မီ မဟာမိတ်တို့သည် အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၌ လေကြောင်းတွင် အရေးသာနေခဲ့၏။ ယင်းသို့ လေကြောင်းတွင် သူနိုင်ငါနိုင်ကြိုးစားကြသော်လည်း စင်စစ်မှာ အရှုံးအနိုင်တိုက်ခိုက်ရာ၌ လေကြောင်းတိုက်ပွဲများမှာ ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်းက အရာမရောက်လှချေ။ ဂျာမနီသည် အင်္ဂလိန်ကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ရာ၌ ဇက်ပလင်ခေါ် [[ဗူးသီး]]ပုံသဏ္ဌာန် [[လေသင်္ဘော]]များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။[[File:Balloons 1919.jpg|thumb|150px|left|လေသင်္ဘောများ]] ထိုဇက်ပလင်လေသင်္ဘောများသည် ခရီးရှည် သွားလာနိုင်သော လေယာဉ်မျိုးဖြစ်သဖြင့် အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံများသို့ သွားရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရန်အတွက် အလွန်အသုံးဝင်လေသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၁၈ ခု မေလတိုင်အောင် အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့မှ ဂျာမန်ဇက်ပလင်များ၏ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းကို မကြာခဏ ခံခဲ့ကြရသည်။ အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့ကလည်း လေယာဉ်ပျံတပ်စုများကို အသုံးပြုကြ၍ လည်းကောင်း၊ အားကောင်းလှသော မီးမောင်းများထိုးကာ လေယာဉ်ပျံပစ်အမြောက်များဖြင့်လည်းကောင်းတွန်းလှန် ခုခံကြသည်။ ဂျာမန်တို့ လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများ၏ အရပ်ရပ်တန်ဖိုးမှာ ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းခန့် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် တစ်နေ့တည်း၌ ဇက်ပလင်ကြီး ငါးစင်းပျက်ကျ၍ တစ်စင်းအဖမ်းခံရပြီးနောက်တွင် ဂျာမန်တို့၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခြင်းများ ရပ်စဲသွားလေတော့သည်။ === ဂျာမန်ပိုင်နယ်မြေသစ်များ === စစ်ကြီးမဖြစ်မီက ဂျာမနီပိုင် နယ်မြေသစ်များရှိလေသည်။ ထိုနယ်သစ်များ ရရှိရေးကြောင့် ဂျာမနီနှင့် ဂရိဗြိတိန်တို့ အင်အားပြိုင်လာခဲ့ရာ၊ ယင်းမှာ စစ်ဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်စတွင် အင်အားတောင့်တင်းသော ဗြိတိသျှရေတပ်သည် ဂျာမနီနိုင်ငံပိုင် ပင်လယ်ရပ်ခြားနယ်မြေသစ်များကို သိမ်းပိုက်လေသည်။ ကမ္ဘာအရှေ့ပိုင်းရှိ ဂျာမန်နယ်မြေသစ်များဖြစ်သော နယူးဂင်နီနှင့် ဆမိုးဝါးကျွန်းများကို နယူးဇီလန်တပ်များက သိမ်းပိုက်လေသည်။ ဂျပန်က တရုတ်နိုင်ငံရှိ ဂျာမန်ခံတပ် ဆင်းတောကို သိမ်းပိုက်လိုက်၏/ အာဖရိကတိုက်ရှိ တိုဂိုလန်ကိုလည်း မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့၏။ ၁၉၅ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တပ်များသည် ကမ္မရွန်း နယ်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့၍၊ ဂျာမန်အနောက်တောင် အာဖရိက နယ်မှာလည်း မဟာမိတ်တို့လက်ထဲသို့ ကျရောက်ခဲ့လေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ဂျာမန်နယ်မြေသစ်များ အားလုံးလိုလိုပင် မဟာမိတ်တို့ လက်တွင်းသို့ ကျရောက်ခဲ့၏။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် မဟာမိတ်တို့ကို တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သော ဂျာမန်နယ်သစ်များမှာ ဂျာမန် အရှေ့ဘက် အာဖရိကနယ်ပင် ဖြစ်သည်။ == စစ်၏အကျိုးသက်ရောက်မှုများ == === ဗာဆိုင်းစာချုပ် === စစ်ရပ်စဲရေး စည်းကမ်းချက်များ အရ ဂျာမနီတပ်များသည် ဗဲလဂျီ၊ ပြင်သစ်၊ လပ်ဇင် ဗတ်၊ အယ်လဆက်လိုရိန်း အစရှိသည့် ဒေသများမှ ရိုင်းမြစ်တိုင်အောင် ဆုတ်ခွာပေးရ၏။ လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက်၊ လေယာဉ်ပျံ၊ စစ်သင်္ဘောနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောအားလုံးကို မဟာမိတ်တို့အား ပေးအပ်လေသည်။ ရုရှားနိုင်ငံ၊ ရူမေးနီးယားနိုင်ငံ၊ တူရကီနိုင်ငံနှင့် အရှေ့ အာဖရိကရှိ ဂျာမန်တို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဒေသများမှ ဂျာမန်တပ်များကို ပြန်ခေါ်ရ၏။ မဟာမိတ်စစ်သုံ့ပန်းများအားလုံးကိုလည်း ချက်ချင်းလွှတ်ပေးရ၏။ ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော နယ်များမှ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့သမျှကို ဂျာမန်တို့က လျှော်ပေးရ၍ ဗဲလဂျီယမ် ဘဏ်တိုက်မှ ငွေများ၊ ရုရှားနှင့် ရိုမေးနီယားနိုင်ငံတို့ မှ ရွှေများကို ပြန်ပေးရန် သဘောတူရလေသည်။ ယင်းသို့ ရပ်စဲရေး စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံအတွင်း အချက်အချာကျသော ဒေသများတွင် တပ်များချကာ ဂျာမနီ လှုပ်ရှားထကြွခြင်း မပြုနိုင်အောင် စောင့်ကြပ်နေခဲ့ကြလေသည်။ ထိုအတောအတွင်း မဟာမိတ်ခေါင်းဆောင်ကြီးများသည် ဗာဆေးမြို့တော်တွင် လပေါင်းများစွာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး၍ ဗာဆိုင်းစစ်ပြေငြိမ်းရေး စာချုပ်ကို ရေးဆွဲခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ ဆွေးနွေးရာတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံသည် ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးခွင့်မရပေ။ အချက်ပေါင်း ၄၀၀ မျှ ပါဝင်သည့် ထိုစာချုပ်ကို ရေးဆွဲပြီးသောအခါ၊ ၁၉၁၉ ခု ဇန်နဝါရီလတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံအား လက်မှတ်ထိုးစေခဲ့သည်။ သို့သော် စာချုပ်ပါအချက်အလက်များကို စဉ်းစားချင့်ချိန်ရန်နှင့် မကျေနပ်သော အချက်များကို ကန့်ကွပ်ရန် အချိန် လုံလောက်အောင် မပေးခဲ့ချေ။ ဂျာမနီနိုင်ငံမှာ မတတ်သာသဖြင့် ယင်းအားနလံမထူနိုင်အောင် ဖိနိပ်ချုပ်ချယ်ထားသော စာချုပ်ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့ရလေသည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဂျာမနီနိုင်ငံမှ အာဖရိကတိုက်ရှိ နယ်မြေသစ်များ အားလုံး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် စစ်အတွင်း သိမ်းပိုင်ထားခဲ့သည့် နယ်များကို ပြန်ပေးရရုံမက၊ စစ်မဖြစ်မီက ဂျာမန်ပိုင်နယ်များဖြစ်သော အယ်လဆက်လိုရန်းနယ်များကိုလည်း ပြန်၍ ပေးအပ်ခဲ့ရလေသည်။ အဖိုးတန် ကျောက်မီးသွေးတွင်းများတည်ရှိရာ ဆားနယ်ကို ပြင်သစ်နိုင်ငံကို ၁၅ နှစ်မျှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကော်မရှင်နှင့် အုပ်ချုပ်ရန်ပေးအပ်လိုက်ရသည်။ ဗဲလဂျီယမ်နိုင်ငံသည် ဂျာမန်နယ်ခြားခရိုင်များဖြစ်သော မာလမေဒီ၊ အပ်ပင်နှင့် မောရက်ဇနဲ ခရိုင်တို့ကို ရရှိလေသည်။ ပိုဆင်ပြည်နယ်မှ နယ်အတော်များများနှင့် အနောက်ပရပ်ရှားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်စ ပိုလန် သမ္မတနိုင်ငံသို့ ပေးအပ်ခဲ့ရ၏။ မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံ၏ အခြေကို စောင့်ကြည့်ရန်အတွက် ရိုင်းမြစ် အနောက်ဘက်ရှိ ဂျာမနီပိုင်နက်ကို ၁၅ နှစ်မျှ သိမ်းပိုက်ထားရန်လည်း ပါရှိလေသည်။ မေမယ်မြစ်ဝအနီးရှိ နယ်မြေကို ပထမတွင် မဟာမိတ်တို့ အားပေးအပ်ပြီးနောက်၊ တဖန် လစ်သွေးနီးယားနိုင်ငံသို့ ပေးအပ်ခဲ့ရ၏။ ဂျာမနီပိုင်နယ်သစ်များအားလုံး မဟာမိတ်တို့ လက်အောက်သို့ လည်းကောင်း၊ ဩဇာခံနည်များအဖြစ်သို့ လည်းကောင်း ရောက်ရှိကုန်သည်။ ထို့ပြင် စစ်တပ်နှင့် လက်နက်အင်အားများ လျှော့ပစ်ရလေရာ၊ ဂျာမန်စစ်တပ်မှာ ရဲတပ်ဖွဲ့မျှလောက်သာ အင်အားရှိတော့၏။ ဂျာမန်ရေတပ်တွင် စစ်သင်္ဘောကြီး ၆ စင်း၊ ကရူဇာစစ်သင်္ဘောအသေးစား ၆ စင်း၊ ဖျက်သင်္ဘောနှင့် တော်ပီဒိုသင်္ဘောအချို့သာ ထားပိုင်ခွင့်ရတော့ရာ၊ ကျန်သင်္ဘောများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မည်သို့မည်ပုံ ပြုလုပ်ရမည် ကို မဟာမိတ်တို့ အခက်တွေ့နေစဉ် ဂျာမန်ရေတပ်အရာရှိချို့က ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီး ပစ်ခဲ့လေသည်။ ဂျာမနီသည် ရေငုပ်သင်္ဘောများကိုလည်း မဆောက်လုပ်နိုင်သည့်အပြင် လေတပ်ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းခွင့် မရှိတော့ချေ။ မဟာမိတ်တို့ဆုံးရှုံးခဲ့သော ကုန်သင်္ဘောများကို အစားထိုးရန် ဂျာမန် ကုန်သင်္ဘောများကိုလည်း ပေးအပ်ရလေသည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် စစ်ကြီးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တာဝန်ရှိကြောင်း ဝန်ခံခဲ့ရသဖြင့် မဟာမိတ်တို့အား စစ်လျော်ကြေး များပေရန်လည်း [[ဗာဆိုင်းစာချုပ်]]တွင် ပါရှိလေသည်။ သို့သော် မည်မျှ ပေးရမည်ကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသဖြင့် တောင်းသမျှပေးရလို ဖြစ်နေလေသည်။ သို့သော် ယင်းကိစ္စအတွက် ကော်မတီတရပ် ဖွဲ့စည်းဆွေးနွေး စဉ်းစားခဲ့ရာ ၁၉၂၁ ခုနှစ် ဂျာမနီက ဒေါ်လာကုဋေ သိန်းသုံးထောင့်သုံးရာခန့်ပေးရမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပြီးစီးလေသည်။ ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို ဂျာမနီကိုယ်စလှယ်များသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော်လည်း မြောက်များလှသော အငြင်းပွားမှုကြောင့် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့မှ သာလျှင် အတည်ဖြစ်လာလေသည်။ ထို့အပြင် အခြားဗဟိုအင်အားစုနိုင်ငံများနှင့်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခဲ့သေး၏။ ဩစတြီးယားဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ၁၉၁၉ ခု စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ရာ ထိုစာချုပ်အရ ဩစတြီးယားနိုင်ငံမှာ လူဦးရေ ၆ သန်းကျော် ၇ သန်းခန့်သာ ရှိသော နိုင်ငံငယ်ကလေးတစ်ခု အဖြစ်သို့ရောက်ရှိခဲ့လေသည်။ ဗိုဟီးမီးယား၊ ဟန်ဂေရီနှင့် တောင်ပိုင်း ဆလဗ်တို့၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ရ၏။ အီတလီနိုင်ငံသို့ နယ်မြေအတော်များများ ပေးခဲ့ရ၏။ ထို့အပြင် စစ်လျော်ကြေးများလည်း ပေးရသေးသည်။ ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံသည် နယ်မြေအများပြား မဆုံးရှုံးခဲ့ပေ။ သို့သော် တူရကီနိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော အာရေဗျ၊ အာမီးနီးယား၊ ပါလက်စတိုင်း၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယား၊ ဆီးရီးယား (တပိုင်းသာ) စသည့်တိုင်းပြည်များမှာ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ဆဲဗရာ စာချုပ်အရ မဟာမိတ် ဩဇာခံနယ်မြေများ ဖြစ်သွားလေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း</ref> === ဥရောပ မြေပုံသစ် === ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် ဥရောပတိုက်တွင် ဩစတြီးယား ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်ကြီး ပျောက်ကွယ်၍ ဩစတြီးယားနှင့် ဟန်ဂေရီဟူသော သီးခြားနိုင်ငံငယ်လေး နှစ်ခုအဖြစ်သာ ကျန်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဩစတြီးယားဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ဗိုဟီးမီးယား၊ မိုရေးဗီးယား၊ ရုသီးနီးယားနှင့် စလိုဗားကီးယားပြည်များကို စုပေါင်းထားသော ချက်ကို ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ၊ ဆားဗီးယား နှင့် မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံ ကလေးများကို စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသော ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံသစ် နှစ်ခုပေါ်ပေါက်လာလေသည်။ ထို့ပြင် ပရပ်ရှား၊ ဩစတြီးယား နှင့် ရုရှားမှ နယ်များစုပေါင်းထားသည့် ပိုလန်သမ္မတနိုင်ငံသစ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ရုရှားနိုင်ငံ အနောက်စွန်းတွင် ဖင်လန်၊ အက်စတိုးနီးယား၊ လတ်ဗီးယားနှင့် လစ်သွေးနီးယားဟူသော သီးခြားနိုင်ငံ ငယ်ကလေးများ ပေါ်ခဲ့သည်။ ဒန်းဇစ်မြို့သည် လွတ်လပ်သော မြို့ဖြစ်သွားသည်။ အက်လဗေးနီးယားပြည်သည် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားနှင့် လက်ဗနွန်ပြည်များမှာ ပြင်သစ်ဩဇာခံပြည်များ ဖြစ်သွား၍ ပါလက်စတိုင်း၊ အီရတ်နှင့် ထရန်စဂျော်ဒန် ပြည်များမှာ ဗြိတိန်၏ ဩဇာခံပြည်များ ဖြစ်သွားခဲ့သည်။ ဗာဆိုင်းစာချုပ်တွင် ပါရှိသည့်အတိုင်း နောင်အခါ ကမ္ဘာကြီးတွင် စစ်မက် မဖြစ်ပွားစေရန်နှင့် စစ်မက်ရေးရာများ နည်းပါစေမှုအတွက် ဆောင်ရွက်ရန် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီးတစ်ခုကို ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အသင်းကြီး၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကောင်းသော်လည်း ယင်းတို့ကို ဖြစ်မြောက်အောင်ကား မဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၁၄ ခု ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သော ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးကား ၁၉၁၈ ခု နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးသွားလေသည်။ ထိုစစ်ပွဲကြီးအတွက် စစ်သား ရှစ်သန်းမျှ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့၍ ဒေါ်လာသန်းပေါင်း ၁ သိန်းမျှ စစ်စရိတ် ကုန်ကျခဲ့၏။ စစ်တွင် ပါဝင်သော နိုင်ငံများ၏ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများမှာလည်း ကြောက်ခမန်းလိလိပင် ဖြစ်၍၊ စစ်ဆိုလျှင် နားမှလေသံ မခံချင်အောင် နိုင်ငံတိုင်းက ကြောက်ရွံ့တုန်လှုပ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် စစ်ဖြစ်ရခြင်း အကြောင်းများဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာများကား စစ်ဖြစ်လိုက်သည့်တိုင်အောင် ရှင်းလင်းပြေလည်မသွားကြသေးပေ။ ထို့ကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့၍ အနှစ်နှစ်ဆယ်ကြာမျှတွင် ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွား ပြန်သည်။ အချို့နိုင်ငံရေးဆရာများတို့က ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးကို ၁၉၁၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီး၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဟုသာ ခေါ်ဆိုလိုသည်။ == မီဒီယာ == {| |- | [[File:Bombers of WW1.ogv|thumb |thumbtime=3 |alt=World War I era biplanes on bombing runs, captioned "Captain 'Eddie' Rickenbacker, American 'Ace of Aces,' over the lines&nbsp;– looking for a scrap." then "Bombing the German lines."|မဟာမိတ်တပ်များ ဂျာမန်စစ်မျက်နှာသို့ ဗုံးကြဲနေကြစဉ်]] | [[File:Tanks of WWI.ogv|thumb |thumbtime=12 |alt=Primitive tanks advance over empty fields and berms, captioned "The tanks advance to do their bit."|လန်ဂျာ မဟာမိတ်တင့်ကားများ တိုက်ကွက်ဆင်နေစဉ် ၁၉၁၈ ခုနှစ်]] |} == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Sister project links|voy=World War I|World War I}} * [http://www.1914-1918-online.net/ 1914–1918-online International Encyclopedia of the First World War] * [http://www.greatwar.nl/ The Heritage of the Great War / First World War. Graphic color photos, pictures and music] * [http://www.firstworldwar.com/ A multimedia history of World War I] * European Newspapers from the [http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=7&year=1914&&count=50 start of the First World War] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160115140047/http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=7&year=1914&&count=50 |date=15 January 2016 }} and the [http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=11&year=1918&count=50 end of the war] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150405154114/http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=11&year=1918&count=50 |date=5 April 2015 }} * [http://www.americanhistoryprojects.com/downloads/World-War-I.ppt Powerpoint summary of the war] * [http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Main_Page The World War I Document Archive] Wiki, Brigham Young University * [https://maps.omniatlas.com/europe/19140804/ Maps of Europe]{{Dead link|date=December 2020 }} covering the history of World War I at omniatlas.com * [https://omniatlas.com/maps/sub-saharan-africa/19140804/ Maps of Africa] covering the history of World War I in Africa at omniatlas.com * [https://networks.h-net.org/world-war-i-crossroads "World War I Crossroads"] current discussions by scholars * [http://www.americanhistoryprojects.com/downloads/military.htm#J. World War I (First World War) Guide to websites] * [https://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/ww1.htm Documents from Mount Holyoke College] * [http://project.efg1914.eu/ EFG1914&nbsp;– Film digitisation project on First World War] * [http://www.europeanfilmgateway.eu/node/33/efg1914/multilingual%3A1 WWI Films on the European Film Gateway] * [http://www.britishpathe.com/workspaces/page/ww1-the-definitive-collection The British Pathé WW1 Film Archive] * [http://digitalcollections.library.ubc.ca/cdm/landingpage/collection/WWIphoto World War I British press photograph collection] – A sampling of images distributed by the British government during the war to diplomats overseas, from the UBC Library Digital Collections * [http://memory.loc.gov/diglib/vhp/search?query=&field=all&war=worldwari Personal accounts of American World War I veterans], Veterans History Project, Library of Congress. [[Category:ကမ္ဘာ စစ်ပွဲများ]] [[Category:ပထမကမ္ဘာစစ်]] dpsr3t6hsq509ydblgkc35603un62bl 753782 753777 2022-08-08T15:49:02Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/202.172.19.49|202.172.19.49]] ([[User talk:202.172.19.49|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:2400:AC40:609:1B81:2D00:E34E:ECAB:AA0A|2400:AC40:609:1B81:2D00:E34E:ECAB:AA0A]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox စစ်ပွဲ |conflict='''ပထမ ကမ္ဘာစစ်''' |image=[[File:WWImontage.jpg|300px]] |caption=အထက်မှလက်ရာရစ် - အနောက်စစ်မြေပြင်မှ ကတုတ်ကျင်းများ၊ ကတုတ်ကျင်းအား ကျော်လွှားနေသည့် ဗြိတိသျှတပ် တင့်ကား၊ ဒါဒန်နယ်တိုက်ပွဲအတွင်း ရေမြှုပ်ဗုံးထိ၍ ရေမြုပ်လုနီးဖြစ်နေသည့် တော်ဝင်ရေတပ် စစ်သင်္ဘော၊ အဆိပ်ငွေ့ကာ မျက်နှာဖုံးနှင့် စက်သေနပ်တပ်သား၊ ဂျာမဏီ အယ်ဘထရို တိုက်လေယာဉ် |date=၂၈ ဇွန် ၁၉၁၄ – ၁၁ နိုဝင်ဘာ ၁၉၁၈ |place=ဥရောပ၊ အာဖရိက၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း (တရုတ်နှင့် ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အတိုင်းအတာ အနည်းငယ်) |result=မဟာမိတ်နိုင်ငံများ အနိုင်ရ။ ဂျာမန်၊ ရုရှား၊ အိုတိုမန်နှင့် ဩစထြို ဟန်ဂေရီယံ အင်ပါယာပြိုကွဲ။ ဥရောပနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ဒေသတွင် နိုင်ငံသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ |casus= |combatant1=မဟာမိတ်အင်အားစု |combatant2=ဗဟိုအင်အားစု |commander1= |commander2= |strength1= |strength2= |casualties1='''ကျဆုံး''' - ၅,၅၂၅,၀၀၀<br />'''ဒဏ်ရာရ''' - ၁၂,၈၃၁,၅၀၀<br />'''ပျောက်ဆုံး''' - ၄,၁၂၁,၀၀၀ |casualties2='''ကျဆုံး''' - ၄,၃၈၆,၀၀၀<br />'''ဒဏ်ရာရ''' - ၈,၃၈၈,၀၀၀<br />'''ပျောက်ဆုံး''' - ၃,၆၂၉,၀၀၀ }} '''ပထမကမ္ဘာစစ်'''သည် ၁၉၁၄ မှ ၁၉၁၈ အတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သော ကြီးမားသော စစ်ပွဲမျိုး သမိုင်းတွင် တစ်ခါမှ မဖြစ်ဖူးသောကြောင့် မဟာစစ်ပွဲကြီး (Great war) ဟုခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ နောက် ၂၁ နှစ် အကြာတွင် နောက်တစ်ကြိမ်ကြီးကျယ်သော စစ်ပွဲကြီးပေါ်လာသောကြောင့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်၊ [[ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်]]ဟု ခွဲခြားခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် စစ်သည်ပေါင်း ၉ သန်းကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်သည် အများစုမှာ စစ်ကြီးမဖြစ်ခင်က သာမန်အရပ်သားများသာ ဖြစ်ကြသည်။ ကျဆုံးခဲ့သော စစ်သည်များအား ဦးခေါင်းမှနေ၍ ခြေဖျားအထိဆက်လိုက်လျင် ၁၅၀၈၄ ကီလိုမီတာ၊ မိုင်အားဖြင့် ၉၃၇၅ မိုင် ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထိုအကွာအဝေးသည် ကမ္ဘာကြီးကို တစ်ပတ်ပတ်ပါက ထက်ဝက်နီးပါးခန့်ရှိမည်ဖြစ်သည်။ == ပါဝင်သောနိုင်ငံများ == ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် နိုင်ငံအုပ်စုကြီးနှစ်ခု ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ [[ဗြိတိန်]]၊ [[ပြင်သစ်]] နှင့် [[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]တို့ ပါဝင်သော [[မဟာမိတ်နိုင်ငံများ]] (Allied Powers/Triple Entente) နှင့် [[ဂျာမနီ]]၊ [[ဩစတြီးယား]]နှင့် [[ဟန်ဂေရီ]]တို့ ပါဝင်သော [[ဗဟိုအင်အားကြီး နိုင်ငံများ]] (Central Power/Triple Alliance) တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် မဟာမိတ်နိုင်ငံများဘက်မှ ဂျပန်နိုင်ငံစသော နိုင်ငံငယ်များ ပါဝင်လာပြီး ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများဘက်မှ တူရကီ၊ [[ဘူလ်ဂေးရီယား]]စသော နိုင်ငံများ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကြီး ပြီးခါနီးတွင်မှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် မဟာမိတ်နိုင်ငံများဘက်မှ ပါဝင်လာခဲ့သည်။ စစ်ပွဲကြီးအပြီးတွင် ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများ ရှုံးနိမ့်၍ မဟာမိတ်နိုင်ငံများ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။ == စစ်ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းများ == အရင်းရှင်နိုင်ငံကြီးများအကြား အချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်လာသောကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးစတင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ စစ်ကြီးဖြစ်ပွားစေသော အကြောင်းအရင်းများမှာ - # ကိုလိုနီ နယ်မြေများ အပြိုင်အဆိုင်ရှာဖွေလာခြင်း # အမျိုးသားရေးဝါဒများ ပြင်းထန်လာခြင်း # မဟာမိတ်စစ်အုပ်စုများ အပြိုင်ဖွဲ့စည်းလာခြင်းနှင့် # လက်နက်အပြိုင် တပ်ဆင်လာခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။ == ပထမကမ္ဘာစစ် စတင်ဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်း == ပထမကမ္ဘာစစ်သည် ၁၉၁၄၊ ဇွန်လ (၂၈) ရက်နေ့တွင် ဩစတြီးယားအိမ်ရှေ့မင်းသား [[ဖရန်စစ် ဖာဒီနန်]]နှင့် ကြင်ရာတော်မြို့စားကတော် ဆိုဖီတို့ [[ဘော့စနီးယားနိုင်ငံ]] ဆာရာယေဗိုမြို့တွင် လုပ်ကြံခံရရာမှ စတင်ခဲ့သည်။ ဘော့စနီးယားနိုင်ငံသည် ၁၉၀၈ ခုနှစ်တွင် ဩစတြီးယားနိုင်ငံ၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ ဘော့စနီးယန်း အများစုမှာ ဆာ့ဘ်လူမျိုးများ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုသူတို့သည် ဩစတြီးယားလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်၍ အိမ်နီးချင်း ဆားဘီးယားနိုင်ငံနှင့် ပေါင်းစည်းလိုကြသည်။ ဩစတြီးယား အိမ်ရှေ့မင်းသားကို လုပ်ကြံသူမှာ Black Hand ဟုခေါ်သော ဆာ့ဘ်အကြမ်းဖက်အသင်းဝင် ဘော့စနီးယန်း အမျိုးသားတစ်ဦး ဖြစ်သည်။ သူသည် ဆားဘီးယားနှင့် ဘော့စနီးယား ပေါင်းစည်းရေးကို လိုလားသူဖြစ်သည်။ ဆားဘီးယားနိုင်ငံမှ ယင်းကဲ့သို့လုပ်ကြံမှုမျိုး ပေါ်ပေါက်အောင် အားပေးသည်ဟုဆိုကာ ဩစတြီးယားက ဆားဘီးယားကို ပြင်းထန်သည့် ရာဇသံများပို့ခဲ့သည်။ ဩစတြီးယား၏ ရာဇသံကို ဂျာမနီကထောက်ခံခဲ့သည်။ ထိုရာဇသံပါ အချက်အလက်များသည် ဆားဘီးယား၏ လွတ်လပ်ရေးကို ထိပါးသောကြောင့်လည်းကောင်း၊ ရုရှားနိုင်ငံ၏ ထောက်ခံမှုကို ရရှိသောကြောင့်လည်းကောင်း ဆားဘီးယားသည် ဩစတြီးယားကိုရင်ဆိုင်ရန် စစ်ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရာဇသံကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း ဩစတြီးယားအား အကြောင်းကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၁၄၊ ဇူလိုင်(၂၈) တွင် ဩစတြီးယားက ဆားဘီးယားကို စစ်ကြေညာခဲ့သည်။ ဩစတြီးယားနှင့် ဆားဘီးယားတို့ စစ်ဖြစ်ရာတွင် ဩစတြီးယားဘက်မှ ဂျာမနီကလည်းကောင်း၊ ဆားဘီးယားဘက်မှ ပြင်သစ်၊ ရုရှားနှင့် အင်္ဂလန်တို့မှလည်းကောင်း အသီးသီး ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ကိုလိုနီခွဲဝေပေးမည်ဟူသော အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် ၁၉၁၅ တွင် အီတလီသည် ယင်းတို့ဘက်မှ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ == စစ်ပွဲအခြေအနေ == === ပွဲဦးထွက် === စစ်ဦးဘီလူးထွက် ထွက်လာသည့် ဂျာမနီကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက အံ့ဩခဲ့ကြသည်။ ဂျာမန်တပ်တို့၏ တိုက်ခိုက်ပုံများမှာ အနှစ်နှစ်အလလက ကြိုတင်၍ သေချာစွာ ပြင်ဆင်မှု ရှိသကဲ့သို့ အချက်ကျကျ အရာရောက်ရောက်နှင့် ထိမိစွာ တိုက်ခိုက်နိုင်သည်။ ဂျာမနီ၏ စစ်တပ်အင်အားမှာ ဥရောပ တစ်တိုက်လုံး၌ အကြီးမား အထင်ရှားဆုံးကဲ့သို့ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျာမနီသည် တစ်လအတွင်း ပြင်သစ်အား သိမ်းပိုက်ပြီး ရုရှားကို တိုက်ခိုက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ ထို့အပြင် ဗြိတိန်ကို သိမ်းသွင်းပြီး အရှေ့ဘက်သို့ နယ်ချဲ့ရန်၊ ဗော်လကန်နယ်များကို သိမ်းသွင်းရန် အစီအစဉ်လည်း ရှိသည်။ === ဘယ်လ်ဂျီယမ်ကို ဖြတ်ကျော်ခြင်း === ဂျာမနီသည် ကြိုတင်စီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း ပြင်သစ်အား ပိုမိုလျင်မြန်လွယ်ကူစွာ သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် ဘယ်လဂျီယမ်နိုင်ငံထံ ဖြတ်သန်းခွင့် တောင်းခံခဲ့သည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်မှာ ကြားနေနိုင်ငံဖြစ်ရာ ဖြတ်သန်းခွင့် မပေးခဲ့ချေ။ ထိုအခါ ဂျာမနီသည် ဇွတ်အတင်း ဖြတ်ကျော်လေသည်။ ဗြိတိန်သည် ဘယ်လ်ဂျီယမ်တွင် ဂျာမန်တပ်များ ရှိနေပါက အင်္ဂလန်ကျွန်း၏ လုံခြုံရေးကို စိုးရိမ်ရသည်က တစ်ကြောင်း၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၏ ကြားနေရေးကို အာမခံထားသည့်အပြင် ယင်းကို ထိပါးလာပါက ကူညီပါမည်ဟု စာချုပ်ချုပ်ထားသည်က တစ်ကြောင်းတို့ကြောင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်ဘက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်ရန် အကြောင်းပြု၍ ဂျာမနီမှ ဘယ်လ်ဂျီယမ်အား စတင်တိုက်ခိုက်သည့် ဩဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့မကုန်မီမှာပင် စစ်ကြေညာကာ စစ်ထဲပါဝင်လာသည်။ ဂျပန်သည် ဗြိတိန်နှင့် ချုပ်ဆိုထားသော မဟာမိတ်စာချုပ်အရ မကြာမီ ဗြိတိန်ကို ကူညီရန် စစ်ကြေညာကာ စစ်ထဲဝင်ခဲ့သည်။ အခြား ဟန်ဂေရီ၊ ဘူလ်ဂေးရီယား၊ တူရကီစသော နိုင်ငံများကလည်း ဂျာမနီနှင့် ဩစတြီးယားဘက်မှ စစ်ထဲဝင်လာကြရာ ဗဟိုအင်အားကြီးနိုင်ငံများဟု ခေါ်သော ထိုနိုင်ငံများကတစ်ဖက် ရုရှား၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်စသော မဟာမိတ်နိုင်ငံများကတစ်ဖက် စစ်ရေးပြိုင်ကြသည့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ [[File:German soldiers in a railroad car on the way to the front during early World War I, taken in 1914. Taken from greatwar.nl site.jpg|thumb|150px|(၁၉၁၄ ခုနှစ်)ရထားတွဲ တစ်ခုအတွင်းရှိ ဂျာမန် စစ်သားများ၊ တွဲဆိုင်းပေါ်တွင်ရေးထားသည်မှာ" ပဲရစ်သို့ ခရီးထွက်ခြင်း" ဖြစ်သည်။]] ဘယ်လ်ဂျီယမ်သည် ရှိသမျှစစ်သား ၂ သန်းခန့်နှင့် အင်အားကြီးမားသော ဂျာမန်စစ်တပ်ကြီးကို ရက်သတ္တပတ် ၂ ပတ်မျှ ကြာအောင် ခုခံတွန်းလှန်နေခဲ့သဖြင့် ပြင်သစ်အဖို့ ဂျာမန်များဝင်ရောက်မည့် လမ်းများတွင် စစ်အင်အား ထပ်ဖြည့်ထားရန် အချိန်ရခဲ့သည့်အပြင် ပြင်သစ်နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းသို့ ရှိသမျှသော အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်များကိုလည်း တင်ပို့နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ မဟာမိတ်များဘက်တွင် စစ်အင်အား ဖြည့်တင်းရန် အချိန်ရရှိသွားသည့်အတွက် ဂျာမနီမှ စစ်ကိုလျင်မြန်စွာ အနိုင်နှင့်ပိုင်းရန် ရည်မှန်းချက်ကြီး ပျက်ပြားရသည်။ [[File:Serbian retreat WWI.jpg|thumb|150px|အယ်လ်ဘေးနီးယားသို့ နွားလှည်းများဖြင့် ဆုတ်ခွာလာသော ဆာဘီးယားအ‌မြောက်တပ်]] ဘယ်လ်ဂျီယမ် အာဇာနည်စစ်သည်များသည် အစွမ်းကုန်ကြိုးစား တွန်းလှန်ကြသော်လည်း ဂျာမနီ၏ ကြီးမားတောင့်တင်းလှသော ဒဏ်ကို မခံနိုင်ပဲ ဩဂုတ်လ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လီအေ့ခံတပ်ကြီး ကျိုးပေါက်သွားပြီးနောက် ၄ ရက်မျှအကြာတွင် ဗရပ်ဆဲမြို့တော်ကြီး ကျဆုံးခဲ့ရလေသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ် အစိုးရအဖွဲ့လည်း ပြင်သစ်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားရသည်။ === ပထမမန်းတိုက်ပွဲ === ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ပြင်သစ်နိုင်ငံဘက်သို့ ဂျာမန်တပ်များ ဆက်လက် ချီတက်ခဲ့သည်။ ထိုအခါ ဘယ်လ်ဂျီယမ်၊ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်တပ်များကလည်း တွန်းလှန်နိုင်သမျှ တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မဟာမိတ်တပ်များနှင့် ဂျာမန်တပ်များသည် အနောက်ဘက် စစ်မြေပြင် မန်းမြစ်အနီးတွင် ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်ကြရာ ဂျာမန်တို့ နောက်ဆုတ်ပေးရသည်။ ထို့ကြောင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံအတွက် အတန်စိတ်အေး သွားရသော်လည်း ဂျာမန်တို့မှာ ပြင်သစ်နိုင်ငံ၏ အကြွယ်ဝဆုံးသောနယ် ဆယ်ပုံတစ်ပုံခန့်ကို သိမ်းပိုက်မိထားကြသည်။ စစ်ဖြစ်၍ ကြည်းကြောင်းတိုက်ပွဲများတွင် မဟာမိတ်တပ်များသာလျှင် အရှုံးများလေသည်။ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ အီးပရားတိုက်ပွဲတွင် အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်ကြီး တပ်လုံးပြုတ်လုမတတ် ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဗြိတိန်သည် စစ်တပ်အင်အားကို ထပ်မံဖြည့်တင်းခဲ့ရာ တစ်နှစ်အတွင်း တပ်သားပေါင်း ၁ သန်းကျော် ရရှိခဲ့၍ ဗြိတိသျှ နိုင်ငံအတွင်းမှ စစ်တပ်အင်အားများ ပါဝင်လျှင် တပ်သား ၂ သန်းကျော် ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ပွဲတွင် ရန်သူတပ်များနှင့် ယှဉ်ပြိုင်တိုက်နိုင်လောက်အောင်ကား ကျင့်သား မရှိကြသေးပေ။ ၁၉၁၇ ခုနှစ်လောက်တွင်မှ အင်္ဂလိပ်တို့၏ တိုက်ခိုက်မှု အင်အားမှာ ထိပ်တန်းသို့ ရောက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ == စစ်မျက်နှာများ == ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီးတွင် နိုင်ငံအများ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြသဖြင့် စစ်မျက်နှာမှာ တစ်နေရာတည်းတွင် မဟုတ်ပေ။ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၊ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ၊ အီတာလျံ စစ်မျက်နှာ၊ ဗော်လကန်တောင်ပိုင်း စစ်မျက်နှာဟူ၍ နေရာအနှံ့အပြား ရှိခဲ့သည်။ ထိုစစ်မျက်နှာများအတွင်း အရေးအပါဆုံးမှာ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်ရေလက်ကြားကြီးမှ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံအထိ စစ်ကြောင်း ပြန့်နေ၍ မိုင်ပေါင်း ၄၅၀ မျှ ရှည်လျားသည်။[[File:Cheshire Regiment trench Somme 1916.jpg|thumb|left|150px|ဗြိတိသျှ စစ်သားများ တိုက်ပွဲဝင်နေစဉ်]] အရှည်လျားဆုံးဖြစ်ပြီး ဒုတိယ အရေးအပါဆုံး စစ်မျက်နှာမှာ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ ဖြစ်၍ ဗောလတစ် ပင်လယ်ကမ်းခြေရှိ ရီးဂမှ ပင်လယ်ကမ်းခြေတိုင်အောင် မိုင်ပေါင်း ၁၁၂၅ မိုင်မျှ ရှည်လျားသည်။ ၁၉၁၅ နှစ်မေလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် အီတလီသည် မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ စစ်ထဲဝင်လာသောအခါ မိုင် ၃၂၀ မျှ ရှည်လျားသည့် အီတာလျံ စစ်မျက်နှာတစ်ခု ဖွင့်ခဲ့ပြန်သည်။ စစ်မပြီးမီ နောက်ဆုံး ဖွင့်ရသော စစ်မျက်နှာမှာ စစ်ကြောင်းမိုင် ၃၀၀ မျှ ရှည်လျားသည့် ဗော်လကန်တောင်ပိုင်း စစ်မျက်နှာ ဖြစ်သည်။ [[File:Austrians executing Serbs 1917.JPG|thumb|150px|ဩစတြီးယားတပ်က ဆားဗီးယားများအား ကွပ်မျက်ခဲ့စဉ်(ဆားဗီးယားလူမျိုး ၈သိန်း ၅ သောင်းခန့် ပျောက်ဆုံးခဲ့ရသည်။)]] တိုက်ခိုက်ရာတွင် နည်းသစ်ထွင်ကာ တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက် ကတုတ်ကျင်းများထဲမှ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ကြသဖြင့် ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လျင်မြန်စွာ နေရာပြောင်းရွှေ့ တိုက်ခိုက်ခြင်းများ နည်းပါးလှသည်။ ထိုနည်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် သုံးနှစ်အတွင်း အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် စစ်ကြောင်းမိုင် ၂၀ မျှ ကျွံဝင်အောင် မည်သည့်ဘက်ကမျှ မတိုက်နိုင်ခဲ့ချေ။ သို့သော် ထိုသို့ စစ်ကြောင်းကို ထိုးဖောက်ရန် ကြိုးစားကြရာ၌ တပ်သားပေါင်း ၁ သန်းကျော် ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်မျက်နှာတွင် မဟာမိတ်တပ်များဖက်မှ ထင်ရှား၍ စစ်မှုရေးရာ ကျွမ်းကျင်သော ဆာဂျွန်ဖရင့်၊ စစ်သူကြီး ဆာဒေါက်ကလပ်ဟိတ်၊ မာရှယ်ဂျော့ဖား၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူး ပေတန်းနှင့် မာရှယ်ဖော့ စသည့် စစ်ဗိုလ်ကြီးများ ကွပ်ကဲအုပ်ချုပ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ စစ်ထဲသို့ အမေရိကန် ဝင်လာသောအခါ အမေရိကန်စစ်တပ်အား ဗိုလ်ချုပ်မျူးပါးရှင်းက ဦးစီးသည်။ ဂျာမနီစသည့် ဗဟိုနိုင်ငံများဘက်မှ ဂျာမနီ အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာနှင့် ဗာဗေးရီးယား ဥပရာဇာများ ကိုယ်တိုင်ကွပ်ကဲ တိုက်ခိုက်ကြသည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် ရုရှားက ခေါင်းဆောင် တိုက်ခိုက်လေရာ နစ်ကလတ် မင်းသားကြီး ကိုယ်တိုင် တစ်နှစ်ခွဲခန့် ဦးစီးခဲ့ပြီးနောက် ရုရှားဇာဘုရင်ကိုယ်တိုင် ကွပ်ကဲတိုက်ခိုက်လေသည်။ ထိုစစ်မျက်နှာတွင် ဂျာမန်တို့ဘက်မှ စစ်ဦးစီးချုပ် လူဒင်ဒေါ့၏ အကူအညီဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဟင်ဒင်ဗတ်က ကြီးမှူးတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ တန်နင်ဗတ်တိုက်ပွဲတွင် နာမည်ရခဲ့ပြီး မကြာမီ ဂျာမနီ၏ စစ်သေနာပတိချုပ် ဖြစ်လာသည်။ === ၁၉၁၅ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် သုံးနှစ်ခန့်အတွင်း အကြီးအကျယ် ပြောင်းလဲခဲ့ခြင်း မရှိပေ။ ထိုကြောင့် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့သည် လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက်များ တိုးတက်တည်ဆောက် ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည် ဖြစ်ရာ တိုက်ပွဲများတွင် အများအားဖြင့် အမြောက်ကို သုံးနိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း စစ်မျက်နှာ၌ အရေးအပါဆုံး တိုက်ပွဲမှာ ဗာဒန်တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဗာဒန်မှာ ပဲရစ်မြို့သွားရာ လမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ ပြင်သစ်ခံစစ်ကြောင်း၏ အချက်အချာ ဖြစ်လေရာ ဂျာမန်အိမ်ရှေ့ ဥပရာဇာကိုယ်တိုင် ဗာဒန်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့ကလည်း ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ ခုခံတိုက်ခိုက်ခဲ့၍ သွေးချောင်းစီးသော တိုက်ပွဲကြီးများ ထိုမြို့အနီး၌ ဖြစ်ပွားခဲ့လေသည်။ သို့သော် ဗာဒန်မြို့မှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူး (နောက်မာရှယ်) ပေတန်း၏ ကြိုးပမ်းချက်ကြောင့် မကျပဲရှိနေခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ဂျာမန်တို့သည် အင်္ဂလန်ဘက်သို့ လွယ်ကူစွာ ကူးနိုင်ရေးအတွက် ကဲလေးမြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန် စစ်ဆင်ကြပြန်ရာ ဓာတ်ငွေ့များကိုပင် အသုံးပြုလေသည်။ သို့သော် ကနေဒီယန် တပ်သားများ၏ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တွန်းလှန်မှုကြောင့် ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် ဂျာမန်တို့၏ရန်မှ ကင်းလွတ်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တို့မှ အရေးပါသော အောင်မြင်မှုမှာ သံမဏိနှင့် အင်္ဂတေတို့ဖြင့် ခိုင်ခံ့စွာ ပြုလုပ်ထားသော လက်ဗီရင့်ခေါ် ဝင်္ကပါအမည်ရှိ ဂျာမန်မြေအောက်ခံတပ်ကြီးကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ မဟာမိတ်တို့သည် ပြင်သစ်နှင့် ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံတို့မှ ရန်သူလက် ကျရောက်ခဲ့သော နယ်များကို ကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၅၀ ခန့်သာ ပြန်ရခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာ မြောက်ဘက်တွင် ဗွန်ဟင်ဒင်ဗတ်၏ ဂျာမန်စစ်တပ်များသည် မဆူးရီယန်အိုင်များ ဒေသတစ်ဝိုက်၌ အရေးသာနေကြသည်။[[File:Sarikam.jpg|thumb|150px|ဆာရီကာမစ်ရှ်တောအုပ်တွင်းမှ ရုရှားကတုတ်ကျင်း]] တောင်ဘက်တွင် ပထမသော်[[ရုရှားနိုင်ငံ|ရုရှား]]သည် စစ်ရေးလှခဲ့သည်။ ရုရှားတပ်များ ဂလစ်ရှာနယ်ကိုဖြတ်၍ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံထဲသို့ပင် ဝင်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၁၉၁၅ ခုနှစ် နွေရာသီတွင် ဂျာမန်နှင့် ဩစတြီးယားတပ်များ ပူးပေါင်း၍ ရုရှားတို့အား ဂလစ်ရှာနယ်ထဲမှ အထူးအောင်မြင်စွာ မောင်းထုတ်လိုက်သည်။ ထိုအခါ နစ်ကလပ် မင်းသားကြီးနေရာတွင် ရုရှားဇာဘုရင်ကိုယ်တိုင် ထိုတပ်များကို ကွပ်ကဲတိုက်ခိုက်လေသည်။ ရုရှားအား ဗဟိုနိုင်ငံများ၏ ဖိနှိပ်ခြင်းမှ သက်သာရာရစေရန် မဟာမိတ်တပ်များသည် တူရကီပိုင် ဒါးဒနဲရေလက်ကြားမှ ဂလစ်ပိုလီကျွန်းဆွယ်ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် မအောင်မြင်သည့်အပြင် ဗော်လကန်ပြည်နယ်များ၏ အထင်သေးခြင်းကိုပင် ခံရလေသည်။ ဩစတြီးယားသည် ဆားဗီးယားကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာတွင် မျှော်လင့်သလောက် မလွယ်ကူလှချေ။ ဩစတြီးယားတို့က ဆားဗီးယားမြို့တော် ဗဲလ်ဂရိတ်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သော်လည်း ဆားဗီးယားတို့က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာမီ [[အူရောင်ငန်းဖျားရောဂါ]] ကျရောက်သဖြင့် ဆားဗီးယားတပ်များ အတော်ပင် အင်အားနည်းသွားလေသည်။ [[File:Austro-Hungarian mountain corps.jpg|thumb|150px|ဩစတြို-ဟန်ဂေရီတောင် ရှိ စစ်တပ်စုတစ်ခု]] ထိုကာလအတွင်း [[ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံ]]သည် ဗော်လကန်စစ်အတွင်းက ဆုံးရှုံးခဲ့သော ဗော်လကန်ပြည်နယ်အချို့ကို ပြန်ရရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဗဟိုနိုင်ငံများဖက်သို့ ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီးသော် ဆားဗီးယားကို တိုက်ခိုက်သည်။ ဂျာမန်နှင့် ဩစတြီးယားတပ်များကလည်း ကူညီသဖြင့် ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ဆားဗီးယားတစ်ပြည်လုံးကိုပင် ရန်သူ့လက်သို့ ကျရောက်သွားသည်။ မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ ဆားဗီးယားကို ကူညီရန် ဆယ်လိုနီးကားမြို့သို့ သန်းဝက်မျှရှိသော တပ်များကို ၁၉၁၅ ခု အောက်တိုဘာလတွင် ပို့ခဲ့သည်။ ဆားဗီးယားတပ်ကိုလည်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုတပ်များသည် မည်သို့မျှ အရာရောက်အောင် မစွမ်းဆောင်နိုင်ပဲ ဆယ်လိုနီးကားတွင်သာ သောင်တင်နေကြသည်။ မဟာမိတ်တို့လည်း မိမိတို့၏ ဂုဏ်သရေကို ထိခိုက်မည်စိုးသောကြောင့် ထိုတပ်များပြန်၍ မဆုတ်ခိုင်းသဖြင့် ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် ထိုတပ်များမှာ ထိုမြို့တွင်ပင် နေခဲ့ကြသည်။ === ၁၉၁၆ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === ထိုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း ရူမေနီးယားနိုင်ငံသည် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ စစ်ထဲဝင်လာလေသည်။ ရူမေနီးယားသည် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ လက်အောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သော ရူမေနီးယန်း အမျိုးသားတို့၏ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် စစ်ထဲဝင်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ ရူမေနီးယားသည် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရာ ဂျာမနီနှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယားတပ်များက ပြန်လှန်တိုက်ခိုက်သဖြင့် အရေးနိမ့်ခဲ့ရသည့်ပြင် ရူမေနီးယားနိုင်ငံ၏ တစ်ဝက်မျှရှိသော အဖိုးတန် ရေနံနှင့် ဂျုံစပါးထွက် ဒေသများမှာ ရန်သူ့လက်တွင်း ကျရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ် မေလ ၃ ရက်နေ့တွင် အီတလီသည် ဩစတြီးယားပိုင် နယ်မြေအချို့ ရမည်ဟူသော လျှို့ဝှက်ကတိကြောင့် ယခင်က ဂျာမနီနှင့် သုံးနိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေး စာချုပ်ကို ဖောက်ဖျက်ပြီးလျှင် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ စစ်ထဲသို့ ဝင်လာလေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း၌ အီတလီစစ်မျက်နှာတွင် ကြီးကျယ်လှသော တိုက်ပွဲကြီးများ မရှိခဲ့ပေ။ ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လအတွင်း၌ကား အီတလီသည် ဩစတြီးယားနိုင်ငံကို ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ အရေးအပါဆုံးသော အောင်မြင်မှုမှာ ဂိုးရီးဇီးယားကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆောင်းရာသီ မကျမီလေးတွင် အီတလီသည် အေဒြီယက်တစ်ပင်လယ် သင်္ဘောဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော ထရီးယက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်တိုက်ခိုက်ရန် အသင့်ပြင်ထားခဲ့သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း အရေးအပါဆုံး တိုက်ပွဲမှာ အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာမှ ဗာဒန်တိုက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ဂျာမန်တို့ဘက်မှ အိမ်ရှေ့ဥပရာဇာ ကိုယ်တိုင်ကွပ်ကဲ တိုက်ခိုက်သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ မကုန်မီမှ စက်တင်ဘာလဆန်းခန့်အထိ ၆ လ ခန့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်တွင် ရှေ့သို့ ၄ မိုင်ခန့်မျှသာ တိုးတက်နိုင်သဖြင့် ဗာဒန်ခံတပ်မြို့ သိမ်းပိုက်ရေးကို ဂျာမန်တို့ လက်လျှော့လိုက်ရသည်။ ယင်းသို့ ရှိနေစဉ် မဟာမိတ်တို့သည် မြောက်ဘက်ရှိ ဆုမ်းမြစ်တစ်လျှောက်တွင် အကြီးအကျယ် ထိုးစစ်ဆင်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်လောက်တွင် မဟာမိတ်တို့၏ အမြောက်လက်နက်များမှာ အထူးတိုးတက် ကောင်းမွန်လာပြီဖြစ်ရာ သံမဏိ၊ အင်္ဂတေတို့ဖြင့် ခိုင်ခံ့လှသည့် မိုင်ပေါင်းများစွာ ရှည်လျားသော ဂျာမန်ကတုတ်ကျင်းများကို ချေမှုန်းဖျက်ဆီးနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ထိုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် တင့်ကားများကို စတင်သုံးခဲ့သည်။ ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတိုင်အောင် မဟာမိတ်တို့သည် ဖိ၍တိုက်လာခဲ့ရာ ဂျာမန်တို့သည် ကြံ့ကြံ့ခံရင်း နောက်သို့ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ပေးခဲ့ရသည်။ အရှေ့ဘက် စစ်မျက်နှာတွင် [[ဆောင်းရာသီ]]အတွင်း၌ ရုရှားသည် အားဖြည့်နိုင်ခဲ့၍ ဇွန်လလောက်တွင် အရှေ့ဘက်စစ်ကြောင်း တောင်ဘက်စွန်းမှ ထိုးစစ်ဆင်ကာ ဩစတြီးယားတပ်များကို ကာပေသီယန် တောင်တန်းများသို့ တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အတွင်း အိုင်ယာလန်ပြည်၌ သူပုန်ထလေရာ မဟာမိတ်တို့၏ စစ်ဆင်မှုတွင် အတန်ပင် ထိခိုက်ဖို့ အကြောင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ထိုမှတပါး ဗြိတိသျှ အစိုးရ၏ အရေးပါသော ရာထူးများကို ထမ်းရွက်ခဲ့သူ ဆာရော်ဂျာကေ့စမင်သည် ဂျာမန်လက်နက်များကို အိုင်ယာလန်ပြည်တွင်းသို့ ခိုးသွင်းကာ ပုန်ကန်ရန် ကြံစည်ခဲ့သဖြင့် အပေါင်းအပါ အခြားခေါင်းဆောင် ၆ ဦးတို့နှင့်အတူ စစ်ဆေး၍ အဆုံးစီရင်လိုက်သည်။ ထိုနှစ်အတွင်း [[ဂရိနိုင်ငံ]]၏ ပြည်တွင်းရေး အခြေအနေကို မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ လည်းကောင်း ဗဟိုနိုင်ငံများဘက်မှ လည်းကောင်း စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။ ဂရိနိုင်ငံသည် ဆားဗီးယားအား ရန်သူတို့ ထိပါးလာလျှင် ကူညီတိုက်ခိုက်ပေးရန် သဘောတူညီချက်များ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဂရိဘုရင်မှာ ဂျာမန်ကိုင်ဇာဘုရင်၏ ယောက်ဖတော် ဖြစ်သဖြင့် ထိုစစ်ထဲတွင် မပါဝင်ပဲ ကြားနေမည့်ယောင်ယောင် ပြုနေခဲ့သည်။ ဂရိမျိုးချစ်များကား ဆားဗီးယားကို ကတိထားချက်အတိုင်း ကူညီလိုကြသည်။ ထိုကြောင့် မဟာမိတ်များ ဘူလ်ဂေးရီးယားကို တိုက်ခိုက်သောအခါ ဂရိမျိုးချစ်တပ်များသည် မဟာမိတ်တို့ဘက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဂရိနိုင်ငံ၏ သဘောထား မပြတ်မသား ရှိနေခဲ့သဖြင့် မဟာမိတ်တို့က ဂရိနိုင်ငံကို စိတ်ချရအောင် ကြိုတင်၍ ရေကြောင်းမှ ပိတ်ဆို့ထားသည်။ ထို့အပြင် အာမေးနီးယားပြည်နယ်ဖက်တွင် နစ်ကလပ် မင်းသားကြီး ကွပ်ကဲသော ရုရှားတပ်များသည် အတန်ပင် အရေးသာခဲ့သည်။ တူရကီနိုင်ငံသည် [[စူးအက်တူးမြောင်း]]ကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း ဗြိတိသျှတပ်များက တွန်းလှန်လိုက်သဖြင့် မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ === ၁၉၁၇ ခုနှစ်အတွင်း စစ်အခြေအနေ === ထိုနှစ်တွင် အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၌ မဟာမိတ်တို့သည် စစ်အောင်နိုင်မည့် မျှော်လင့်ချက်ကလေးများပင် ထားရှိလာနိုင်လေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း အရေးပါသော တိုက်ပွဲများ ပြင်သစ်နိုင်ငံအရှေ့မြောက်ဘက်နှင့် ဘယ်လ်ဂျီယံနိုင်ငံများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုဒေသများတွင် အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ ဘယ်လ်ဂျီယမ်နှင့် ကနေဒီယန်တပ်များ ပူးပေါင်း၍ ဂျာမန်တပ်များ စိတ်ဓာတ် ပျက်ပြားအောင်ပင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ထိုနှစ်ဇွန်လတွင်း မကြုံစဖူး ထူးကဲလှစွာ အပြင်းအထန်တိုက်ခိုက်ခဲ့လေရာ ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ဂျာမန်တပ်များလေးမိုင်ခန့်မျှ နောက်သို့ ဆုတ်ပေးရလေသည်။ တောင်ဘက်တွင်လည်း ဂျာမန်တို့၏ [[ကျောက်မီးသွေး]]ထွက်ရာ အဖိုးတန်မြို့ကြီးတစ်မြို့ဖြစ်သော လင်းမြို့ဘက်သို့ ကနေဒီယန်တပ်များက ရှေ့ဆောင်ချီတက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ဂျာမန်တို့ တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ပေးရပြန်သည်။ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလလောက်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမန်တို့သိမ်းပိုက်ထားသော ပြင်သစ်မြို့ဖြစ်သော ကမ်းဗရေးကို ရုတ်တရက်ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်လေသည်။ ထိုအခါ ဗာဗေးရီးယားပြည်၏ ဥပရာဇာမင်းသား ခေါင်းဆောင်သော ဂျာမန်တပ်များမှာ ၅မိုင်ခန့် ဆုတ်ပေးခဲ့ရသည်။ သို့သော် ဂျာမန်တပ်များက တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်သောအခါ မဟာမိတ်တပ်များ သိမ်းပိုက်ရရှိသမျှ နယ်မြေများ ပြန်လည်၍ ဆုံးရှုံးရပြန်သည်။ ထိုနှစ်မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရုရှားပြည်၌ တော်လှန်ရေးကြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ နောက်လေးလခန့်အကြာတွင် ဇာဘုရင်မှာ နန်းတော်ကို စွန့်လိုက်ရပြီးနောက် သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ်ကျေညာခဲ့ရာ စစ်ပြေငြိမ်းရန် ကြံရွယ်နေသော ဇာဘုရင်ကြောင့် စိတ်ပျက်အားလျော့နေရသော မဟာမိတ်တို့သည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း ရုရှားနိုင်ငံမှာ စစ်ကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်ရန် အခြေအနေမျိုး မရှိတော့ချေ။ တပ်တွင်း စည်းကမ်းများ ပျက်ပြားကာ တပ်ပြေးအရေအတွက်မှာလည်း များသည်ထက် များပြားလာသည့်အပြင် နေရာတိုင်းတွင် အရှုံးကြီးရှုံးနေခဲ့သည်။ ထိုအတွင်း လူအချင်းချင်း အရှင်းရှင် နယ်ချဲ့စစ်ပွဲတွင် တစ်ဦးနှင့် တစ်ဦး တိုက်ခိုက်နေရန် မသင့်ကြောင်း ကြွေးကြော်သံ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီးနောက် ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဗော်လရှီဗစ်တို့သည် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့လေသည်။ ဗော်လရှီဗစ် အစိုးရသည် ဒီဇင်ဘာလထဲတွင် ဂျာမန်တို့နှင့် စစ်ပြေငြိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ ၁၉၁၈ ခု မတ်လထဲတွင် ဗရက် စ-လီတော့ စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျာမန်တို့သည် အရှေ့ဘက်စစ်မျက်နှာမှ စစ်သား ထောင်ပေါင်းများစွာကို အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာသို့ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ခဲ့သော ပြင်သစ်နှင့် အင်္ဂလိပ်တို့အား ယခင်ကထက်ပိုမို ဖိတိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ အီတာလျံစစ်မျက်နှာတွင် အီတလီတို့သည် မူလကြံရွယ်ချက်အတိုင်း ထရီးယက်မြို့ဆီသို့ တဖြည်းဖြည်းချီတက်ခဲ့ရာ မြို့နှင့် ဆယ်မိုင်ခန့်အကွာနေရာသို့ပင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း မကြာမီ ဂျာမန်စစ်ကူများ ရောက်ရှိလာ၍ ဩစတြီးယားစစ်တပ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ အောက်တိုဘာလကုန်လောက်၌ ကားပိုရပ်တိုတွင် အီတာလျံတပ်များကို ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ အီတာလျံတို့ တပ်ပျက်ကာ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။ ပီယားဗေမြစ်သို့ ရောက်မှ ဂျာမန်တို့၏ ချီတက်မှုကို တန့်အောင် ပြုလုပ်နိုင်ပေတော့သည်။ ထိုသို့ တန့်အောင် ခံနိုင်ခဲ့သည်မှာလည်း မဟာမိတ်များသည် အီတာလျံတို့အား ကူညီရန် ထိုနှစ် ဒီဇင်ဘာမတိုင်မီ အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာမှ စစ်ကူတပ်များပို့ပေးသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ ထိုနှစ်အတွင်း ဂရိနိုင်ငံ၏ အခြေအနေမှာ တစ်မျိုးတစ်ဖုံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဂရိဘုရင် ကွန်စတန်တင်းသည် ဇွန် ၂ရက်နေ့တွင် နန်းမှ ဆင်းသက်ကာ မဟာမိတ်တို့အား လိုလားသူ ဒုတိယသားတော် အလက်ဇန္ဒားအား နန်းအပ်ခဲ့ရလေသည်။ အလက်ဇန္ဒားသည် ဂရိမျိုးချစ်တပ်များကို ခေါင်းဆောင်ခဲ့သူ ဗဲနီဇေလော့ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်ထား၍ မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ ကူညီတိုက်ခိုက်လေသည်။ ၁၉၁၇ ခုနှစ်စလောက်အထိ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံသည် စစ်ထဲမဝင်ပါသေးဘဲ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်စလုံး လက်နက်များ ရောင်းချကာ ကြားနေခဲ့သည်။ ရေတပ်အင်အားတွင် ဗြိတိသျှတို့က သာသဖြင့် ရေကြောင်းဖြင့် သယ်ယူသော အမေရိကန် လက်နက်ပစ္စည်းများမှာ မဟာမိတ်တို့ဖက်သာ အရောက်များခဲ့လေရာ ဂျာမန်တို့အဖို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံမှာ မဟာမိတ်တို့၏ လက်နက်သိုလှောင်ရာ ဌာနကြီး ဖြစ်နေပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဂျာမန်တို့သည် မဟာမိတ်ထံ ပေးပို့သော အမေရိကန် လက်နက်တင် သင်္ဘောများကို ရေငုပ်သင်္ဘောများဖြင့် တိုက်ခိုက်ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ အမေရိကန် သင်္ဘောများနှင့် လူအမြောက်အမြားပင် ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ လက်ချက်ကြောင့် နစ်မြုပ်သေကြေပျက်စီးကြလေသည်။ ထို့အပြင် မက္ကဆီကိုနိုင်ငံအားယင်းဆုံရှုံးခဲ့သော နယ်ပယ်တို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ရေးအတွက် ဂျာမနီက ငွေကြေးထောက်ပံ့ရန် ကြံစည်နေသောကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ၁၉၁၇ ခု ဧပြီလ ၆ ရက်နေ့တွင် ဂျာမနီနိုင်ငံကို စစ်ကြေညာခဲ့၏။ သို့သော် အမေရိကန်မှာ စစ်တိုက်ရန် အစီအစဉ်ကျစွာ မရှိသေးသဖြင့် ၁၉၁၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အမေရိကန်စစ်တပ်စုသည် ပြင်သစ်နိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးအကြိမ် ပို့နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ၁၅ ဆက်မြောက် ဗဲနီးဒစ်သည် စစ်ပြငြိမ်းရန် ကြိုးစားဖြန်ဖြေခဲ့သေးသည်။ သို့သော် မဟာမိတ်တို့ဖက်မှ စစ်ပြေငြိမ်းရန် မလိုလားသဖြင့် ကြိုးပမ်းချက်မှာ မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ == ၁၉၁၈ ခုနှစ် စစ်အတွင်း အခြေအနေ == ထိုနှစ်၌ ဂျာမန်တို့သည် မဟာမိတ်တို့ကို အပြုတ်တိုက်ရန် အကြီးအကျယ် စစ်ဆင်နေခဲ့သော နှစ်ဖြစ်သည်။ စစ်သူကြီး ဟင်ဒင်ဗတ်က ဂျာမန်တပ်များသည် ဧပြီလ တစ်ရက်နေ့တွင် ပါရီမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရမည်ဟု ကျေညာခဲ့လေသည်။ ဂျာမန်တို့၏ ထိုးစစ်ကြောင်းမှာ အီးပရား၏ တောင်ဘက် မှ စတင်၍ ငါးဆယ့်တစ်မိုင်မျှ ရျည်လျှားလေသည်။ ထိုမျှလောက် ကြီးမားလှသော အင်အားနှင့် ဖိတိုက်သဖြင့် ထိုမျှလောက် လူအသေအကြေများလှသော စစ်ပွဲမျိုး ယခင်က မရှိခဲ့ဟုဆိုကြသည်။ ဂျာမန်တို့၏ အင်အားကြီးမားလှသဖြင့် ဆယ်ရက်ခန့်အတွင်း နှစ်ဆယ့်ခုနှစ်မိုင်မျှ မဟာမိတ်တို့၏ စစ်ကြောင်းအတွင်းသို့ ကျွံဝင်ခဲ့၏။ ထိုအခါ မဟာမိတ်တပ်များအားလုံးကို ကွပ်ကဲရန် ပြင်သစ် ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဖေါ့အား အနောက်ဘက်စစ်မျက်နှာ စစ်သေနာပတိအဖြစ်ခန့်ကာ အစွမ်းကုန် ခုခံ တွန်းလှန်စေလေသည်။ သို့သော်လည်း ရန်သူအင်အား ကြီးမားလှ၍ တပ်ပေါင်းစုံမှ ဆုတ်၍ ဆုတ်၍သာ ပေးရလေ၏။ ဂျာမန်တို့ကလည်း ပါရီမြို့တော်သို့ ချီတက်ရန် လမ်းပွင့်ဖို့ ကြိုးပမ်းကာ ဖိတိုက်ကြလေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ဂျာမန်တို့မှာ ပါရီမြို့အနီး ကပ်လာလေရာ မြို့တော်ကြီးကျဆုံးရန် နာရီပိုင်းမျှလောက်သာ လိုတော့သည်။ ထိုအတောအတွင်း အမေရိကန်ရေတပ်မှ တပ်သားရှစ်ထောင်ပါဝင်သော တပ်တစ်တပ်သည် ခြောက်ထောင်မျှ အကျခံကာ ဂျာမန်တို့ ပါရီသို့ ချီတက်ရာ လမ်းကြောင်းကို တာဆီးနိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ရာ အတန်ပင် အောင်မြင်ခဲ့လေသည်။ ထို့အပြင် ရှားတိုးသီယဲရီးတွင် စစ်ပန်းနေပြီ ဖြစ်သော ပြင်သစ်တပ်ကို လူစားထိုးရန် ရောက်ရှိလာခဲ့သည့် အမေရိကန်တပ်သည် ဂျာမန်တို့ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ခိုက်နေသည့်ကြားမှ ထိုးစစ်ဆင်ကာ ထိုအရပ်မှ ဂျာမန်များကို ရှင်းလင်းပစ်နိုင်ခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျာမန်တို့လည်း ထိုးစစ်မှ ခံစစ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားရပြီးလျှင် ပါရီမြို့တော်ကြီးမှာလည်း ရန်သူလက်ထံ ကျရောက်မည့်ဘေးမှ ကင်းလွတ်ခဲ့လေသည်။ အမေရိကန် စစ်ကူတပ်များ အဆက်မပြတ် တင်ပို့ အားဖြည့်နိုင်ခြင်းကြောင့်၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူး ဖေါ့မှာ ရန်သူတပ်များကို အင်အားတောင့်တင်းစွာနှင့် တိုက်ခိုက်နိုင်လေသည်။ စစ်ပန်းလာပြီဖြစ်သော ဂျာမန်တပ်များမှာ အင်အားပြည့် လန်းဆန်းနေသော အမေရိကန်တို့နှင့် ယှဉ်ရသည့်အခါတိုင်းလိုလိုပင် နောက်ဆုတ်ပေးခဲ့ရလေသည်။ မြောက်ဘက်တွင်လည်း မဟာမိတ်တပ်များသည် မြောက်ပင်လယ်အနီးမှ ဖိတိုက်ခဲ့လေရာ ဗယ်လဂျီယမ်နိုင်ငံမှ မြို့များကို ပြန်လည် သိမ်းပိုင်နိုင်ခဲ့၍ ဂျာမန်တပ်များကိုလည်း အတန်ပင် ရှင်းလင်းတိုက်ထုတ်ပစ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ ၁၉၁၈ ခု အောက်တိုဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ဂျာမန်တို့၏ [[ရေငုပ်သင်္ဘော]]စခန်းဖြစ်သော ဇေးဗရွတ်ဂီမြို့မှ ဂျာမန်များကို တိုက်ထုတ်ပစ်ကာ ထိုမြို့ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့၏။ ထိုအတောအတွင်း အနောက်ဘက်စစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်တွင်လည်း ဂျာမန်တို့ကို တောင်ဘက်သို့လည်းကောင်း၊ အရှေ့ဘက်သို့လည်းကောင်း ရောက်အောင် တဖြည်းဖြည်း ဖိ၍ တိုက်ထုတ်နိုင်ခဲ့လေသည်။ တောင်ဘက်မှ ဖိ၍တိုက်လာသည့် အမေရိကန်တပ်များ၏ ဒဏ်ကို မခံနိုင်သော ဂျာမန်တပ်များသည် ဇူလိုင်လမှ စ၍ တဆုတ်တည်း ဆုတ်ခဲ့လေရာ နောက်ဆုံး ပြင်သစ်မြေ၌ မိုးဗန်းခံတပ်တစ်ခုသာလျှင် ခြေကုပ်အဖြစ် ကျန်လေတော့သည်။ ထိုအတောအတွင်း ဂျာမန်၏ ဘက်တော်သားများမှာလည်း ရှုံး၍သာ နေကြလေသည်။ ၁၉၁၈ ခုစက်တင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ဆယ်လိုနီးကား၌ သောင်တင်နေသော မဟာမိတ်တပ်များသည် ထိုးစစ်ဆင်ကာ ရှေ့သို့ ချီတက်ခဲ့၏။ ရက်သတ္တပတ် နှစ်ပတ်အတွင်း ဆားဗီးယားနိုင်ငံတောင်ပိုင်း တစ်ခုလုံးလိုလိုပင် ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြစ်၍ နိုင်ငံတွင်းချီတက်တိုက်ခိုက်ခြင်း ခံရမည်ကို စိုးရိမ်သည်နှင့် ဗူလဂေးရီးယားသည် စက်တင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် လက်နက်ချလိုက်လေသည်။ ထို့နောက် မြောက်ဘက်သို့ ဆက်လက် ချီတက်ခဲ့ရာ ဆက်လက်၍ အောင်ပွဲရခဲ့လေသည်။ ဩစတြီးယန်းတပ်များလည်း အယ်လဗေးနီးယားနှင့် မွန်တီးနီးဂရိုးပြည်များမှ ဆုတ်ပေးရလေသည်။ တစ်လခွဲခန့်အတွင်း ဆားဗီးယားမှ ဩစတြီးယန်း တပ်များကို မောင်းထုတ်နိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ဗဲလရိတ်မြို့ကိုလည်း ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့၏။ ထိုထိုးစစ်နှင့် တစ်ပြိုင်တည်းလိုလိုပင် ပါလက်စတိုင်းချီ အယ်လင်ဗီ၏ တပ်သည် အေမာဖေးဆယ်ခေါင်းဆောင်သော အာရပ်တစ်စုနှင့် ကာနယ်တီအီ လော့ရင့်တို့၏ အကူအညီဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ တူရကီတို့သည် မခံနိုင်၍ ဒမက်စကပ်၊ ဧက၊ ဗေးရွတ်နှင့် အလက်ပို စသော မြို့များကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၁၈ အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် တူရကီ လက်နက်ချလေသည်။ ထိုနှစ် အောက်တိုဘာလထဲတွင် ပီယားဗေးမြစ်ကို ဖြတ်၍ ချီတက်ခဲ့သော အီတလီတပ်တို့သည် ဩစတြီးယန်းတပ်များကို နှစ်ခုကွဲအောင် တိုက်ခဲ့လေရာ တပ်ပျက်ပြီးနောက် ၁၀ ရက်ခန့်အတွင်း တပ်သား သုံးသိန်းကျော်မျှ လက်နက်ချခဲ့လေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဩစတြီးယန်းတပ်များ၏ ဗိုလ်ချုပ်က စစ်ရပ်စဲရန် တောင်းပန်ခဲ့ရ၏။ ထိုသို့ တပ်ပျက်ခဲ့သည့်နှင့် ဩစတြီးယားအစိုးရအဖွဲ့လည်းပျက်ခဲ့လေသည်။ ဩစတြီးယားနိုင်ငံ တော်အတွင်းရှိ ဗိုဟီးမီးယားပြည်နယ်နှင့် အခြားပြည်နယ် အသီးသီးတို့သည် တောလှန်ပုန်ကန်ကာ လွတ်လပ်ရေးကို ကျေညာခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဂျာမနီ တစ်ဦးတည်းသာ ကျန်လေနေတော့သည်။ ၁၉၁၈ ခု နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့တွင် ကီးရေတပ်စခန်းရှိ ဂျာမန်ရေတပ် ပုန်ကန်ရာ မကြာမီ ဗရီးမင်းနှင့် ဟမ်းဗတ်ရေတပ်များသို့ ကူးစက်သွားလေသည်။ စစ်တပ်အခြေအနေမှာလည်း မျှော်လင့်စရာ မရှိအောင် ဆိုးရွားနေသည်ကို သိရှိသော ဂျာမန်အစိုးရသည် အောက်တိုဘာလထဲကပင် စစ်ပြေငြိမ်းရန် ဂျာမန် ဝန်ကြီးချုပ် မင်းသားကြီး မက္ကဆီမီလျံက စကားကမ်းလှန်းခဲ့လေသည်။ ထို့ပြင် သူ့အစိုးရအဖွဲ့တွင် ဆိုရှယ်လစ်များကိုလည်း ပါဝင်စေခဲ့ရာ ရက်များမကြာမီ အစိုးရ အဖွဲ့ကို သူတို့ကြိုးကိုင်ပြီးလျှင် အမေရိကန် သမ္မတ ဝီလဆန်ထံ စစ်ပြေငြိမ်းရေးအတွက် စကားကမ်းလှမ်းခဲ့လေသည်။ သို့သော် ဝီလဆန်က မဟာမိတ် တပ်ပေါင်းစုံ စစ်သေနာပတိ မာရှယ်ဖေါ့နှင့် ဆွေးနွေးရန် ညွှန်ကြားခဲ့၏။ ထိုအတောအတွင်း ကိုင်ဇာ ဘုရင်သည် [[ဘာလင်မြို့]]မှ ထွက်ခွာပြီးနောက် သူ၏စစ်တပ်များရှိရာ သွားရောက်နေထိုင်ခဲ့လေသည်။ သို့သော် [[ဝန်ကြီးချုပ်]]က ကိုင်ဇာအား နန်းစွန့်ရန် တောင်းဆိုခဲ့ရာ ဟင်ဒင်ဗတ်ကလည်း သဘောတူခဲ့သဖြင့် နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် နန်းစွန့်ပြီးလျှင် [[ဟောလန်နိုင်ငံ]]သို့ ထွက်ပြေးရလေသည်။ ဂျာမန်တို့လည်း သမ္မတ ဝီလဆန် ညွှန်ကြားသည့်အတိုင်း ဖာရှယ်ဖေါ့ထံတွင် စစ်ပြေငြိမ်းရေးအတွက် စကားကမ်းလှမ်းခဲ့ရာတွင် မဟာမိတ်တို့အချင်းချင်း ဆွေးနွေးပြီးနောက် စစ်ရပ်စဲရေး စည်းကမ်းချက်များကို ရေးဆွဲခဲ့၏။ ထိုစည်းကမ်းချက်များကို မာရှယ်ဖေါ့က ကွန်းပျင်း သစ်တောအတွင်း ရပ်တန့်ထားသော မီးရထားတွဲပေါ်တွင် နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက် မိုးသောက်ယံအချိန်၌ ဂျာမန်အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်များအား ပေးအပ်လေသည်။ ယင်းတို့ကို ဂျာမန်တို့က လက်ခံလိုက်သဖြင့် ၆ နာရီအကြာ နံနက် ၁၁ နာရီတွင် အပစ်အခက် ရပ်စဲသွားလေသည်။ ထိုနေ့ထိုအချိန်ကို နောင်လာနောက်သားများသည် တော်တော်နှင့်ပင် မေ့နိုင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ === [[အာရှတိုက်]]တွင် === ကမ္ဘာစစ်ကြီးဟုခေါ်တွင်သည့် အတိုင်း တိုက်ပွဲများမှာ [[ဥရောပ|ဥရောပတိုက်]]တွင်သာ ဖြစ်ပွားသည်မဟုတ်ချေ။ [[အာရှတိုက်]]ဘက်တွင်လည်း ဖြစ်ပွားကြသေးသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ် ကုန်ခါနီးလောက်တွင် အင်္ဂလိပ်နှင့် အိန္ဒိယ တပ်တစ်တပ်သည် ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန်ရောက်လာခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလတွင် ဗြိတိသျှတပ်များသည် [[ဘဂ္ဂဒက်မြို့]]တောင်ဘက်ရှိ တူရကီတို့ကို တိုက်ခိုက်ရာ အတန်ငယ် အရေးသာသော်လည်း ဒီဇင်ဘာလတွင် အရေးနိမ့်ကာ ကွယ်အယ်အဲမာရားမြို့တွင် အဝိုင်းခံရလေသည်။ ၁၉၁၆ ခု ဧပြီလတွင် ရိက္ခာပြတ်လပ်၍ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်း ဘေးနှင့် ကြုံရလေဖြင့် ဗြိတိသျှတပ်များ လက်နက်ချကြရလေသည်။ ထိုကြောင့် ဗြိတိသျှတို့၏ ဂုဏ်သရေကို အတန်ပင် ထိခိုက်သွားလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုတပ်ကို ကယ်တင်ရန် ရောက်လာသော စစ်ကူတပ်သည် ၁၉၁၇ ခု မတ်လတွင် ဘဂ္ဂဒက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးလျှင် မြောက်ဘက်သို့ ချီတက်သွားနိုင်ခဲ့လေသည်။ ၁၉၁၇ ခု ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ်မှူး အယ်လင်ဗီခေါင်းဆောင်သော တပ်များသည် ဂျရူးဆလမ်းမြို့သို့ ချီတက်ခြံ၍ ၉ရက်နေ့တွင် ထိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့၏။ ထိုအောင်မြင်မှုမှာ ၁၉၁၇ ခုနှစ်အတွင်း မဟာမိတ်တို့၏ အရေးပါသော အောင်မြင်မှုများထဲတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ === ရေကြောင်းတိုက်ပွဲများ === စစ်ပွဲများတွင် ဗြိတိသျှတို့ အားထားရာကား [[ရေတပ်]]မတော်ဖြစ်ပေသည်။ အားထားသလောက်လည်း ဗြိတိသျှရေတပ်မှာ အခြားရေတပ်များကို ကြီးစိုးလွှမ်းမိုးနိုင်သော အင်အားနှင့် ပြည့်စုံခဲ့လေသည်။[[ကမ္ဘာ]]စစ်ကြီး မဖြစ်မီကလေးတွင် အင်္ဂလိပ် ရေတပ်ကို ထပ်မံအင်အား ဖြည့်တင်းထားခဲ့၏။ ထို့ကြောင့် စစ်ဖြစ်သည်နှင့် တပြိုင်နက် ရေတပ်မတော်သည် တိုက်ပွဲဝင်ရန် အဆင်သင့် ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှတို့၏ အင်အားကောင်းသော ရေတပ်ကြောင့် ဂျာမန်တို့ နိုင်ငံခြားနှင့် ကုန်မသွယ်နိုင်အောင် ပိတ်ပင်နိုင်ခဲ့သည့်ပြင် ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးကို ရေတပ်စခန်းများမှ မထွက်နိုင်အောင် ပိတ်ဆို့ထားနိုင်ခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်စက ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးသည် ကီးတူးမြောင်းအတွင်း စခန်းများ၌ လုံခြုံစွာ ရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော် ပင်လယ်ပြင်တွင် ရှိနေသော ဂျာမန် တော်ပီဒို သင်္ဘောအချို့နှင့် [[ကရုဇာစစ်သင်္ဘော]] အချို့သည် [[မြောက်ပင်လယ်]]အတွင်း ကူးသန်းသွားလာရေးတွင် အနှောင့်အယှက် ပေးခဲ့လေသည်။ သို့သော် တဖြည်းဖြည်း ထိုသင်္ဘောများကို ဖမ်းဆီးခြင်း၊ နှစ်မြှုပ်ခြင်း ပြုလုပ်လာနိုင်ခဲ့သောအခါ မဟာမိတ်နှင့် ကြားနေနိုင်ငံသင်္ဘောများမှာ ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ ရန်ကိုသာ ကြောက်ရွံ့ရလေတော့သည်။ ဗြိတိသျှ ကရူဇာစစ်သင်္ဘော သုံးစင်းမှာ မြောက်ပင်လယ်တွင် ဂျာမန်[[ရေငုပ်သင်္ဘော]]များက တိုက်ခိုက်သဖြင့် နစ်မြှုပ်သွားရလေသည်။ ၁၉၁၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁ရက်နေ့တွင် ချီလီ ကမ်းခြေ ကိုရိုနဲအငူအနီး၌ ဂျာမန် ကရူဇာစစ်သင်္ဘော ငါးစင်းပါဝင်သော ရေတပ်စုသည် ဗြိတိသျှရေတပ်စုကို တိုက်ခိုက်နှိမ်နှင်းလိုက်လေသည်။ သို့သော် ယင်းဂျာမန် ရေတပ်စုမှာ ဒီဇင်ဘာလ ၈ရက်နေ့တွင် ဖော့ကလန်းကျွန်းစုအနီး၌ အခြားဗြိတိသျှ စစ်သင်္ဘောတပ်စု၏ တိုက်ခိုက်ခြင်းခံရသဖြင့် ဒရက်ဇဒန်အမည်ရှိစစ်သင်္ဘောမှတပါး အခြားသင်္ဘောများနှစ်မြှုပ်ခြင်းခံရသည်။ ဒရက်ဇဒန်မှာမူ လွတ်မြောက်သွားခဲ့လေသည်။[[File:Hochseeflotte 2.jpg|thumb|150px|ဗြိတိသျှ ရေတပ်ကြီး]] အင်ဒမင်အမည်ရှိ ဂျာမန် ကရူဇာစစ်သင်္ဘော တစ်စင်းသည်လည်း သမုဒ္ဒရာ ပင်လယ်ပြင်တစ်လျောက် လှည့်လည်သွားလာကာ ဒေါ်လာ တစ်ကုဋေခန့် တန်ဖိုးရှိသော သင်္ဘောများကို နှစ်မြှုပ် ဖျက်ဆီးခဲ့၏။ သို့သော် နောက်ဆုံး၌ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာရှိ ကိုကိုကျွန်းတွင် ဩစတြီးလီးယား စစ်သင်္ဘောတစ်စင်း၏ တိုက်ခိုက်ဖြတ်ဆီးခြင်းကို ခံရလေသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်နှင့် ၁၉၁၆ ခုနှစ်များတွင်လည်း ဒရက်ဇဒန်၊ ဖရီးဒရက်၊ ကွန်းနစ္စဗတ် စသော ဂျာမန်သင်္ဘောများသည် ပင်လယ်ပြင် အရပ်ရပ်တွင် မဟာမိတ်တို့၏ သင်္ဘောများကို နှစ်မြှုပ် ဖျက်ဆီး၍ ကူးသန်းသွားလာရေးကို အနှေင့်အယှက်ပေးခဲ့လေသည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း အကြီးကျယ်ဆုံးသော ရေကြောင်းတိုက်ပွဲမှာ ၁၉၁၆ ခု မေလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားသော ဂျတ်တလန် တိုက်ပွဲဖြစ်ပေသည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် ဂျာမန်ရေတပ်ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ်ရှေးက ကွပ်ကဲ၍ အင်္ဂလိပ်ရေတပ် တိုက်သင်္ဘောများကို ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ် ဗီးတီးက ဦးစီးအုပ်ချုပ်ခဲ့လေသည်။ နှစ်ဖက်စလုံးမှ သင်္ဘောများသည် [[ဒိန်းမတ်နိုင်ငံ]]ကမ်းခြေတွင် တစ်နေ့လုံး တိုက်ခိုက်ကြရာ ညနေဘက်တွင် ရေကြောင်းဗိုလ်ချုပ်မှူးဂျယ်လီကို ဦးစီးသော အင်္ဂလိပ်ရေတပ်စုတစ်စုသည် အကူရောက်လာသဖြင့် ဂျာမန်ရေတပ်သည် ယင်း၏ စခန်းများသို့ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားလေတော့သည်။ ထိုတိုက်ပွဲတွင် ဂျာမန်တို့က အနိုင်ရသည်ဟု ကျေညာခဲ့သည်။ အင်္ဂလိပ်တို့ဘက်မှ အပျက်အစီး အဆုံးအရှုံးမှာ ဂျာမန်တို့နှင့် နှိုင်းယှဉ်သော် အလွန်ပင် များပြားသောကြောင့် တစ်နည်းအားဖြင့် ထိုကျေညာချက်မှာ မှန်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ သို့သော် ထိုနောက်တွင် ကိုင်ဇာဘုရင်သည် ငွေကိုရေလိုသုံးကာ တည်ဆောက်ခဲ့သည့်ပြင် သူတို့ ဂုဏ်ယူခဲ့သော ဂျာမန်ရေတပ်ကြီးမှာ ကီးတူးမြောင်း စခန်းများတွင် ပိတ်မိတော့သည်။ ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့ထက် အဆုံးအရှုံးများသော်လည်း အင်္ဂလိပ်ရေတပ်သည် ပင်လယ်ပြင်တွင် ကြီးစိုးမြဲကြီးစိုးနေခဲ့လေသည်။ ဂျာမန်တို့သည် ရေတပ်ကြီးကို အသုံးမပြုနိုင်သောကြောင့် ရေငုပ်သင်္ဘောများကို တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကာ အင်္ဂလိပ်ရေတပ်ကို ကြီးစွာ နှောင့်ယှက်နိုင်ခဲ့သည်။ စစ်ကြီးဖြစ်စ ပထမသုံးနှစ်အတွင်းဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ ရန်ကို ထိရောက်စွာ ကာကွယ်ရန် မကြံစည်နိုင်ခဲ့သဖြင့် ဂျာမန်တို့[[ရေငုပ်သင်္ဘော]]ဖြင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းသည် စစ်အရှုံးအနိုင်ကို ဆုံးဖြတ်တော့မည်လောဟုတွေးတောကြလေသည်။[[File:HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|thumb|150px|ဗြိတိသျှရေတပ် သင်္ဘောတစ်စင်း]] ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့၏ အကြံမှာ မဟာမိတ်တို့၏ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကို ဖျက်ဆီးပေးခြင်ဖြင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးခြင်းဘေးဆိုက်အောင် ပြုလုပ်ရန်လည်း ဖြစ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ပြင်သစ်နှင့် အင်္ဂလန်ပြည်ကမ်းရိုးတန်းများကို ရေကြောင်းမှ ပိတ်ဆို့ထားကြောင်း ကျေညာပြီးလျှင် သင်္ဘောများကို ကြားနေနိုင်ငံပိုင်းများ ဖြစ်စေကာမူ၊ သတ်မှတ်ထားသော စစ်နယ်နမိတ်အတွင်း၌ တွေ့ရှိလျှင် နှစ်မြှုပ်ပစ်မည်ဟု သတိပေးခဲ့၏။ သုံးလအတွင်း ကြားနေနိုင်ငံမှ သင်္ဘောအမျိုးအစား များများ အပါအဝင် သင်္ဘောတစ်ရာခန့် နှစ်မြှုပ်ခြင်း ခံရလေသသည်။ ၁၉၁၆ ခုနှစ် အကုန်လောက်တွင်ကား ဗြိတိသျှတို့၏ ကုန်သင်္ဘောအပျက်အစီးမှာ အတန်ပင်များလျက်ရှိလေပြီ။ သို့သော်လည်း မဟာမိတ်နိုင်ငံများသို့ ကုန်များ၊ စားနပ်ရိက္ခာများ၊ [[လက်နက်]]များ ဆက်လက်ရောက်ရှိနေခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ၁၉၁၇ ခုနှစ်တွင် ဂျာမန်ရေငုပ်သင်္ဘောများသည် မဟာမိတ်နိုင်ငံများသို့ အသွား သင်္ဘောများကိုလည်း နှစ်မြှုပ်ပစ်ကြလေသည်။ သို့သော် ဂျာမန်တို့၏ ရည်မှန်းချက်အတိုင်း မအောင်မြင်ခဲ့ချေ။ ထိုသို့ ဖြစ်ရခြင်းမှာ ရေငုပ်သင်္ဘောများ၏ အန္တရာယ်ကို ထိထိရောက်ရောက်မဟုတ်သော်လည်း အတော်အတန်ကာကွယ်နိုင်သော အစီအမံများကို တဖြည်းဖြည်းပြုလုပ်လာနိုင်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဂရိဗြိတိန်နှင့် [[အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ]]တို့သည် သင်္ဘောများကို လျင်မြန်စွာ တည်ဆောက် လာနိုင်သောကြောင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေသည်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် သင်္ဘောများကို ဂျာမန်များဖျက်ဆီး၍ မရနိုင်လောက်အောင်ပင် လျင်မြန်စွာ တိုးတက်ဆောက်လုပ်နိုင်ခဲ့လေသည်။ === လေတပ် စတင်အသုံးပြုခြင်း === ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးမှစ၍ လေယာဉ်ပျံများကို စစ်ဆင်မှုအတွက် အသုံးပြုလာခဲ့လေသည်။ ပထမတွင်[[လေယာဉ်ပျံ]]များကို ရန်သူအခြေအနေကို အကဲခတ် ဓာတ်ပုံရိုက်ယူရန် ကင်းထောက်ရန်သာ အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ထိုစဉ်က လေယာဉ်ပျံများမှာလည်း သေးငယ်သည့်အပြင် တစ်နာရီမိုင် ကိုးဆယ်မျှလောက်သာ ပျံသန်းနိုင်သေးသည်။[[File:Sopwith F-1 Camel.jpg|thumb|150px|left|ဗြိတိသျှတော်ဝင်လေတပ်၏ Sopwith F-1 Camel လေယာဉ်ပျံ]] စစ်ဖြစ်စက အင်္ဂလိပ်တို့တွင် လေယာဉ်ပျံ အနည်းငယ်မျှသာ ရှိ၍ ပြင်သစ်တွင်မူ အများဆုံး ရှိလေသည်။ ဂျာမနီ၊ အင်္ဂလိပ်တို့တွင် ရှိသော လေယာဉ်ပျံ အရေအတွက်စုစုပေါင်းမှာ ၅၀၀ ခန့်မျှသာ ဖြစ်ရာ ပြင်သစ်တို့တွင် ၂၅၀ ခန့်ရှိခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်ပြီးနောက်တွင် ထိုနိုင်ငံများသည် လေယာဉ်ပျံများကို တိုးတက်ဆောက်လုပ်လာကြ၍ လေယာဉ်ပျံများ အသွားနှုန်းတိုးတက်အောင်နှင့် အလေးချိန် ပိုမိုသယ်ဆောင်နိုင်အောင် ပြုပြင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် နောင်တစ်နှစ်ခန့် အကြာတွင် တစ်နာရီလျှင် ၁၇၅ မိုင်နှုန်းခန့် ပျံသန်းနိုင်သော လေယာဉ်ပျံများ တည်ဆောက်လာနိုင်ကြ၍ စက်သေနတ်နှင့် ဗုံးအလေးချိန် တစ်တန်ခန့်ကို သယ်ယူနိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လေယာဉ်ပျံများကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရန်နှင့် စက်သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် အသုံးပြုလာသဖြင့် လွန်စွာ အရေးပါလာလေသည်။ သို့ဖြစ်လေရာ လေတပ်သား တစ်ယောက်နှင့် ကြည်းတပ်သား တစ်ထောင် ညီမျှသည်ဟုပင် ဆိုလာလေသည်။ မကြာမီ လေကြောင်းတိုက်ပွဲများ မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလာခဲ့၍ တစ်ဖက်နှင့် တစ်ဖက် လေကြောင်း၌ ကြီးစိုးနိုင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြလေသည်။ ၁၉၁၇ ခုနှစ် မကုန်မီ မဟာမိတ်တို့သည် အနောက်ဘက် စစ်မျက်နှာ၌ လေကြောင်းတွင် အရေးသာနေခဲ့၏။ ယင်းသို့ လေကြောင်းတွင် သူနိုင်ငါနိုင်ကြိုးစားကြသော်လည်း စင်စစ်မှာ အရှုံးအနိုင်တိုက်ခိုက်ရာ၌ လေကြောင်းတိုက်ပွဲများမှာ ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီးအတွင်းက အရာမရောက်လှချေ။ ဂျာမနီသည် အင်္ဂလိန်ကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ရာ၌ ဇက်ပလင်ခေါ် [[ဗူးသီး]]ပုံသဏ္ဌာန် [[လေသင်္ဘော]]များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။[[File:Balloons 1919.jpg|thumb|150px|left|လေသင်္ဘောများ]] ထိုဇက်ပလင်လေသင်္ဘောများသည် ခရီးရှည် သွားလာနိုင်သော လေယာဉ်မျိုးဖြစ်သဖြင့် အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံများသို့ သွားရောက် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ရန်အတွက် အလွန်အသုံးဝင်လေသည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၁၈ ခု မေလတိုင်အောင် အင်္ဂလန်နှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံတို့မှ ဂျာမန်ဇက်ပလင်များ၏ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းကို မကြာခဏ ခံခဲ့ကြရသည်။ အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့ကလည်း လေယာဉ်ပျံတပ်စုများကို အသုံးပြုကြ၍ လည်းကောင်း၊ အားကောင်းလှသော မီးမောင်းများထိုးကာ လေယာဉ်ပျံပစ်အမြောက်များဖြင့်လည်းကောင်းတွန်းလှန် ခုခံကြသည်။ ဂျာမန်တို့ လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တို့ ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများ၏ အရပ်ရပ်တန်ဖိုးမှာ ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းခန့် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် တစ်နေ့တည်း၌ ဇက်ပလင်ကြီး ငါးစင်းပျက်ကျ၍ တစ်စင်းအဖမ်းခံရပြီးနောက်တွင် ဂျာမန်တို့၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခြင်းများ ရပ်စဲသွားလေတော့သည်။ === ဂျာမန်ပိုင်နယ်မြေသစ်များ === စစ်ကြီးမဖြစ်မီက ဂျာမနီပိုင် နယ်မြေသစ်များရှိလေသည်။ ထိုနယ်သစ်များ ရရှိရေးကြောင့် ဂျာမနီနှင့် ဂရိဗြိတိန်တို့ အင်အားပြိုင်လာခဲ့ရာ၊ ယင်းမှာ စစ်ဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်ဖြစ်စတွင် အင်အားတောင့်တင်းသော ဗြိတိသျှရေတပ်သည် ဂျာမနီနိုင်ငံပိုင် ပင်လယ်ရပ်ခြားနယ်မြေသစ်များကို သိမ်းပိုက်လေသည်။ ကမ္ဘာအရှေ့ပိုင်းရှိ ဂျာမန်နယ်မြေသစ်များဖြစ်သော နယူးဂင်နီနှင့် ဆမိုးဝါးကျွန်းများကို နယူးဇီလန်တပ်များက သိမ်းပိုက်လေသည်။ ဂျပန်က တရုတ်နိုင်ငံရှိ ဂျာမန်ခံတပ် ဆင်းတောကို သိမ်းပိုက်လိုက်၏/ အာဖရိကတိုက်ရှိ တိုဂိုလန်ကိုလည်း မဟာမိတ်များက သိမ်းပိုက်ခဲ့၏။ ၁၉၅ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်တပ်များသည် ကမ္မရွန်း နယ်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့၍၊ ဂျာမန်အနောက်တောင် အာဖရိက နယ်မှာလည်း မဟာမိတ်တို့လက်ထဲသို့ ကျရောက်ခဲ့လေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် ဂျာမန်နယ်မြေသစ်များ အားလုံးလိုလိုပင် မဟာမိတ်တို့ လက်တွင်းသို့ ကျရောက်ခဲ့၏။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တိုင်အောင် မဟာမိတ်တို့ကို တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သော ဂျာမန်နယ်သစ်များမှာ ဂျာမန် အရှေ့ဘက် အာဖရိကနယ်ပင် ဖြစ်သည်။ == စစ်၏အကျိုးသက်ရောက်မှုများ == === ဗာဆိုင်းစာချုပ် === စစ်ရပ်စဲရေး စည်းကမ်းချက်များ အရ ဂျာမနီတပ်များသည် ဗဲလဂျီ၊ ပြင်သစ်၊ လပ်ဇင် ဗတ်၊ အယ်လဆက်လိုရိန်း အစရှိသည့် ဒေသများမှ ရိုင်းမြစ်တိုင်အောင် ဆုတ်ခွာပေးရ၏။ လက်နက်ခဲယမ်း မီးကျောက်၊ လေယာဉ်ပျံ၊ စစ်သင်္ဘောနှင့် ရေငုပ်သင်္ဘောအားလုံးကို မဟာမိတ်တို့အား ပေးအပ်လေသည်။ ရုရှားနိုင်ငံ၊ ရူမေးနီးယားနိုင်ငံ၊ တူရကီနိုင်ငံနှင့် အရှေ့ အာဖရိကရှိ ဂျာမန်တို့သိမ်းပိုက်ထားသော ဒေသများမှ ဂျာမန်တပ်များကို ပြန်ခေါ်ရ၏။ မဟာမိတ်စစ်သုံ့ပန်းများအားလုံးကိုလည်း ချက်ချင်းလွှတ်ပေးရ၏။ ထို့အပြင် ဂျာမန်တို့ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော နယ်များမှ ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့သမျှကို ဂျာမန်တို့က လျှော်ပေးရ၍ ဗဲလဂျီယမ် ဘဏ်တိုက်မှ ငွေများ၊ ရုရှားနှင့် ရိုမေးနီယားနိုင်ငံတို့ မှ ရွှေများကို ပြန်ပေးရန် သဘောတူရလေသည်။ ယင်းသို့ ရပ်စဲရေး စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက်တွင် မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံအတွင်း အချက်အချာကျသော ဒေသများတွင် တပ်များချကာ ဂျာမနီ လှုပ်ရှားထကြွခြင်း မပြုနိုင်အောင် စောင့်ကြပ်နေခဲ့ကြလေသည်။ ထိုအတောအတွင်း မဟာမိတ်ခေါင်းဆောင်ကြီးများသည် ဗာဆေးမြို့တော်တွင် လပေါင်းများစွာ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး၍ ဗာဆိုင်းစစ်ပြေငြိမ်းရေး စာချုပ်ကို ရေးဆွဲခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ ဆွေးနွေးရာတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံသည် ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးခွင့်မရပေ။ အချက်ပေါင်း ၄၀၀ မျှ ပါဝင်သည့် ထိုစာချုပ်ကို ရေးဆွဲပြီးသောအခါ၊ ၁၉၁၉ ခု ဇန်နဝါရီလတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံအား လက်မှတ်ထိုးစေခဲ့သည်။ သို့သော် စာချုပ်ပါအချက်အလက်များကို စဉ်းစားချင့်ချိန်ရန်နှင့် မကျေနပ်သော အချက်များကို ကန့်ကွပ်ရန် အချိန် လုံလောက်အောင် မပေးခဲ့ချေ။ ဂျာမနီနိုင်ငံမှာ မတတ်သာသဖြင့် ယင်းအားနလံမထူနိုင်အောင် ဖိနိပ်ချုပ်ချယ်ထားသော စာချုပ်ကို လက်မှတ်ထိုးခဲ့ရလေသည်။ ထိုစာချုပ်အရ ဂျာမနီနိုင်ငံမှ အာဖရိကတိုက်ရှိ နယ်မြေသစ်များ အားလုံး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် စစ်အတွင်း သိမ်းပိုင်ထားခဲ့သည့် နယ်များကို ပြန်ပေးရရုံမက၊ စစ်မဖြစ်မီက ဂျာမန်ပိုင်နယ်များဖြစ်သော အယ်လဆက်လိုရန်းနယ်များကိုလည်း ပြန်၍ ပေးအပ်ခဲ့ရလေသည်။ အဖိုးတန် ကျောက်မီးသွေးတွင်းများတည်ရှိရာ ဆားနယ်ကို ပြင်သစ်နိုင်ငံကို ၁၅ နှစ်မျှ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကော်မရှင်နှင့် အုပ်ချုပ်ရန်ပေးအပ်လိုက်ရသည်။ ဗဲလဂျီယမ်နိုင်ငံသည် ဂျာမန်နယ်ခြားခရိုင်များဖြစ်သော မာလမေဒီ၊ အပ်ပင်နှင့် မောရက်ဇနဲ ခရိုင်တို့ကို ရရှိလေသည်။ ပိုဆင်ပြည်နယ်မှ နယ်အတော်များများနှင့် အနောက်ပရပ်ရှားပြည်နယ်ကို တည်ထောင်စ ပိုလန် သမ္မတနိုင်ငံသို့ ပေးအပ်ခဲ့ရ၏။ မဟာမိတ်တို့သည် ဂျာမနီနိုင်ငံ၏ အခြေကို စောင့်ကြည့်ရန်အတွက် ရိုင်းမြစ် အနောက်ဘက်ရှိ ဂျာမနီပိုင်နက်ကို ၁၅ နှစ်မျှ သိမ်းပိုက်ထားရန်လည်း ပါရှိလေသည်။ မေမယ်မြစ်ဝအနီးရှိ နယ်မြေကို ပထမတွင် မဟာမိတ်တို့ အားပေးအပ်ပြီးနောက်၊ တဖန် လစ်သွေးနီးယားနိုင်ငံသို့ ပေးအပ်ခဲ့ရ၏။ ဂျာမနီပိုင်နယ်သစ်များအားလုံး မဟာမိတ်တို့ လက်အောက်သို့ လည်းကောင်း၊ ဩဇာခံနည်များအဖြစ်သို့ လည်းကောင်း ရောက်ရှိကုန်သည်။ ထို့ပြင် စစ်တပ်နှင့် လက်နက်အင်အားများ လျှော့ပစ်ရလေရာ၊ ဂျာမန်စစ်တပ်မှာ ရဲတပ်ဖွဲ့မျှလောက်သာ အင်အားရှိတော့၏။ ဂျာမန်ရေတပ်တွင် စစ်သင်္ဘောကြီး ၆ စင်း၊ ကရူဇာစစ်သင်္ဘောအသေးစား ၆ စင်း၊ ဖျက်သင်္ဘောနှင့် တော်ပီဒိုသင်္ဘောအချို့သာ ထားပိုင်ခွင့်ရတော့ရာ၊ ကျန်သင်္ဘောများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ မည်သို့မည်ပုံ ပြုလုပ်ရမည် ကို မဟာမိတ်တို့ အခက်တွေ့နေစဉ် ဂျာမန်ရေတပ်အရာရှိချို့က ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီး ပစ်ခဲ့လေသည်။ ဂျာမနီသည် ရေငုပ်သင်္ဘောများကိုလည်း မဆောက်လုပ်နိုင်သည့်အပြင် လေတပ်ကိုလည်း ဖွဲ့စည်းခွင့် မရှိတော့ချေ။ မဟာမိတ်တို့ဆုံးရှုံးခဲ့သော ကုန်သင်္ဘောများကို အစားထိုးရန် ဂျာမန် ကုန်သင်္ဘောများကိုလည်း ပေးအပ်ရလေသည်။ ဂျာမနီနိုင်ငံသည် စစ်ကြီးနှင့် စပ်လျဉ်း၍ တာဝန်ရှိကြောင်း ဝန်ခံခဲ့ရသဖြင့် မဟာမိတ်တို့အား စစ်လျော်ကြေး များပေရန်လည်း [[ဗာဆိုင်းစာချုပ်]]တွင် ပါရှိလေသည်။ သို့သော် မည်မျှ ပေးရမည်ကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသဖြင့် တောင်းသမျှပေးရလို ဖြစ်နေလေသည်။ သို့သော် ယင်းကိစ္စအတွက် ကော်မတီတရပ် ဖွဲ့စည်းဆွေးနွေး စဉ်းစားခဲ့ရာ ၁၉၂၁ ခုနှစ် ဂျာမနီက ဒေါ်လာကုဋေ သိန်းသုံးထောင့်သုံးရာခန့်ပေးရမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ပြီးစီးလေသည်။ ဗာဆိုင်းစာချုပ်ကို ဂျာမနီကိုယ်စလှယ်များသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော်လည်း မြောက်များလှသော အငြင်းပွားမှုကြောင့် ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့မှ သာလျှင် အတည်ဖြစ်လာလေသည်။ ထို့အပြင် အခြားဗဟိုအင်အားစုနိုင်ငံများနှင့်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်များ ချုပ်ဆိုခဲ့သေး၏။ ဩစတြီးယားဟန်ဂေရီနိုင်ငံနှင့် ၁၉၁၉ ခု စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ရာ ထိုစာချုပ်အရ ဩစတြီးယားနိုင်ငံမှာ လူဦးရေ ၆ သန်းကျော် ၇ သန်းခန့်သာ ရှိသော နိုင်ငံငယ်ကလေးတစ်ခု အဖြစ်သို့ရောက်ရှိခဲ့လေသည်။ ဗိုဟီးမီးယား၊ ဟန်ဂေရီနှင့် တောင်ပိုင်း ဆလဗ်တို့၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ရ၏။ အီတလီနိုင်ငံသို့ နယ်မြေအတော်များများ ပေးခဲ့ရ၏။ ထို့အပြင် စစ်လျော်ကြေးများလည်း ပေးရသေးသည်။ ဘူလ်ဂေးရီးယားနိုင်ငံသည် နယ်မြေအများပြား မဆုံးရှုံးခဲ့ပေ။ သို့သော် တူရကီနိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော အာရေဗျ၊ အာမီးနီးယား၊ ပါလက်စတိုင်း၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယား၊ ဆီးရီးယား (တပိုင်းသာ) စသည့်တိုင်းပြည်များမှာ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ် ဩဂုတ်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ဆဲဗရာ စာချုပ်အရ မဟာမိတ် ဩဇာခံနယ်မြေများ ဖြစ်သွားလေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း</ref> === ဥရောပ မြေပုံသစ် === ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီးတွင် ဥရောပတိုက်တွင် ဩစတြီးယား ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်ကြီး ပျောက်ကွယ်၍ ဩစတြီးယားနှင့် ဟန်ဂေရီဟူသော သီးခြားနိုင်ငံငယ်လေး နှစ်ခုအဖြစ်သာ ကျန်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဩစတြီးယားဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်တွင် ပါဝင်သော ဗိုဟီးမီးယား၊ မိုရေးဗီးယား၊ ရုသီးနီးယားနှင့် စလိုဗားကီးယားပြည်များကို စုပေါင်းထားသော ချက်ကို ဆလိုဗားကီးယားနိုင်ငံ၊ ဆားဗီးယား နှင့် မွန်တီနီးဂရိုးနိုင်ငံ ကလေးများကို စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသော ယူဂိုဆလားဗီးယားနိုင်ငံသစ် နှစ်ခုပေါ်ပေါက်လာလေသည်။ ထို့ပြင် ပရပ်ရှား၊ ဩစတြီးယား နှင့် ရုရှားမှ နယ်များစုပေါင်းထားသည့် ပိုလန်သမ္မတနိုင်ငံသစ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ရုရှားနိုင်ငံ အနောက်စွန်းတွင် ဖင်လန်၊ အက်စတိုးနီးယား၊ လတ်ဗီးယားနှင့် လစ်သွေးနီးယားဟူသော သီးခြားနိုင်ငံ ငယ်ကလေးများ ပေါ်ခဲ့သည်။ ဒန်းဇစ်မြို့သည် လွတ်လပ်သော မြို့ဖြစ်သွားသည်။ အက်လဗေးနီးယားပြည်သည် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားနှင့် လက်ဗနွန်ပြည်များမှာ ပြင်သစ်ဩဇာခံပြည်များ ဖြစ်သွား၍ ပါလက်စတိုင်း၊ အီရတ်နှင့် ထရန်စဂျော်ဒန် ပြည်များမှာ ဗြိတိန်၏ ဩဇာခံပြည်များ ဖြစ်သွားခဲ့သည်။ ဗာဆိုင်းစာချုပ်တွင် ပါရှိသည့်အတိုင်း နောင်အခါ ကမ္ဘာကြီးတွင် စစ်မက် မဖြစ်ပွားစေရန်နှင့် စစ်မက်ရေးရာများ နည်းပါစေမှုအတွက် ဆောင်ရွက်ရန် နိုင်ငံပေါင်းချုပ်အသင်းကြီးတစ်ခုကို ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အသင်းကြီး၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကောင်းသော်လည်း ယင်းတို့ကို ဖြစ်မြောက်အောင်ကား မဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ပေ။ ၁၉၁၄ ခု ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သော ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးကား ၁၉၁၈ ခု နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးသွားလေသည်။ ထိုစစ်ပွဲကြီးအတွက် စစ်သား ရှစ်သန်းမျှ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့၍ ဒေါ်လာသန်းပေါင်း ၁ သိန်းမျှ စစ်စရိတ် ကုန်ကျခဲ့၏။ စစ်တွင် ပါဝင်သော နိုင်ငံများ၏ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများမှာလည်း ကြောက်ခမန်းလိလိပင် ဖြစ်၍၊ စစ်ဆိုလျှင် နားမှလေသံ မခံချင်အောင် နိုင်ငံတိုင်းက ကြောက်ရွံ့တုန်လှုပ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် စစ်ဖြစ်ရခြင်း အကြောင်းများဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာများကား စစ်ဖြစ်လိုက်သည့်တိုင်အောင် ရှင်းလင်းပြေလည်မသွားကြသေးပေ။ ထို့ကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့၍ အနှစ်နှစ်ဆယ်ကြာမျှတွင် ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွား ပြန်သည်။ အချို့နိုင်ငံရေးဆရာများတို့က ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ကြီးကို ၁၉၁၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်ကြီး၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသဟုသာ ခေါ်ဆိုလိုသည်။ == မီဒီယာ == {| |- | [[File:Bombers of WW1.ogv|thumb |thumbtime=3 |alt=World War I era biplanes on bombing runs, captioned "Captain 'Eddie' Rickenbacker, American 'Ace of Aces,' over the lines&nbsp;– looking for a scrap." then "Bombing the German lines."|မဟာမိတ်တပ်များ ဂျာမန်စစ်မျက်နှာသို့ ဗုံးကြဲနေကြစဉ်]] | [[File:Tanks of WWI.ogv|thumb |thumbtime=12 |alt=Primitive tanks advance over empty fields and berms, captioned "The tanks advance to do their bit."|လန်ဂျာ မဟာမိတ်တင့်ကားများ တိုက်ကွက်ဆင်နေစဉ် ၁၉၁၈ ခုနှစ်]] |} == ကိုးကား == <references/> == ပြင်ပလင့်ခ်များ == {{Sister project links|voy=World War I|World War I}} * [http://www.1914-1918-online.net/ 1914–1918-online International Encyclopedia of the First World War] * [http://www.greatwar.nl/ The Heritage of the Great War / First World War. Graphic color photos, pictures and music] * [http://www.firstworldwar.com/ A multimedia history of World War I] * European Newspapers from the [http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=7&year=1914&&count=50 start of the First World War] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160115140047/http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=7&year=1914&&count=50 |date=15 January 2016 }} and the [http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=11&year=1918&count=50 end of the war] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150405154114/http://www.theeuropeanlibrary.org/tel4/newspapers/search?query=&decade=1910-1919&month=11&year=1918&count=50 |date=5 April 2015 }} * [http://www.americanhistoryprojects.com/downloads/World-War-I.ppt Powerpoint summary of the war] * [http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Main_Page The World War I Document Archive] Wiki, Brigham Young University * [https://maps.omniatlas.com/europe/19140804/ Maps of Europe]{{Dead link|date=December 2020 }} covering the history of World War I at omniatlas.com * [https://omniatlas.com/maps/sub-saharan-africa/19140804/ Maps of Africa] covering the history of World War I in Africa at omniatlas.com * [https://networks.h-net.org/world-war-i-crossroads "World War I Crossroads"] current discussions by scholars * [http://www.americanhistoryprojects.com/downloads/military.htm#J. World War I (First World War) Guide to websites] * [https://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/ww1.htm Documents from Mount Holyoke College] * [http://project.efg1914.eu/ EFG1914&nbsp;– Film digitisation project on First World War] * [http://www.europeanfilmgateway.eu/node/33/efg1914/multilingual%3A1 WWI Films on the European Film Gateway] * [http://www.britishpathe.com/workspaces/page/ww1-the-definitive-collection The British Pathé WW1 Film Archive] * [http://digitalcollections.library.ubc.ca/cdm/landingpage/collection/WWIphoto World War I British press photograph collection] – A sampling of images distributed by the British government during the war to diplomats overseas, from the UBC Library Digital Collections * [http://memory.loc.gov/diglib/vhp/search?query=&field=all&war=worldwari Personal accounts of American World War I veterans], Veterans History Project, Library of Congress. [[Category:ကမ္ဘာ စစ်ပွဲများ]] [[Category:ပထမကမ္ဘာစစ်]] 936poi66zh0w8k1krqmr435la6azvu4 0 7394 753807 739048 2022-08-08T18:27:19Z 8.34.202.50 Shit tal sout yuu wikitext text/x-wiki [[File:Pythagorean.svg|thumb|ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်၊ ဒေါင့်မှန်အနား (c) ၏ ဧရီယာ သည် အခြားအနားနှစ်ခု (a + b) ၏ ဧရီယာ ပေါင်းလပ်နှင့် တူညီသည်။]] '''ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်''' သည် [[သင်္ချာ]] ပညာ၏ဘာသာရပ်ခွဲတစ်ခုဖြစ်သော [[ဂျီဩမေတြီ]] နည်းဖြင့် [[ထောင့်မှန်တြိဂံ]] တစ်ခု၏ အနားများနှင့် သက်ဆိုင်သော မှန်ကန်ချက်ကိုဖော်ထုတ်ပြသည့်[[သီအိုရမ်]] တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ် ကို [[ဂရိလူမျိုး|ဂရိ]] [[သင်္ချာပညာရှင်များ|သင်္ချာပညာရှင်]] [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]] တည်ထောင်သော ဂိုဏ်းသားများက ဖော်ထုတ်သက်သေပြခဲ့ခြင်းကြောင့် ပိုက်သာဂိုရအမည်ဖြင့် ကိုယ်စားပြု၍ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ်မှာ ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခုတွင် ထောင့်မှန်ခံအနားရှိ စတုရန်းသည် ကျန်အနားနှစ်ခုရှိ စတုရန်းများပေါင်းကိန်းနှင့် တူသည်။ အကယ်၍ <math>AC</math> သည် ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခု၏ ထောင့်မှန်ခံအနားဖြစ်ပြီး၊ <math>AB</math> နှင့် <math>BC</math> သည် ကျန်အနားများဖြစ်ခဲ့သော် -- [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ်အရ <math>AC^2 = AB^2 + BC^2</math> ဖြစ်သည်။ Sor Shi lrr South taw thr Shi tal sou yuu == သက်သေပြခြင်း == [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ် မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြရသော် [[File:Pythagoras Converse.jpg|right|thumb]] ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> တွင် ထောင့် <math>B</math> မှ မျက်နှာချင်းဆိုင်အနားပေါ်သို့ ထောင့်မှန်မျဉ်းကြောင်းကို တည်ဆောက်ရာ အနား <math>AC</math> ပေါ် <math>D</math> အမှတ်တွင် တွေ့ဆုံစေသည်။ ထိုအခါ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာသော ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>BDC</math> သည်လည်း မူလထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ အကြောင်းမှာ တြိဂံနှစ်ခုစလုံးတွင် ထောင့်မှန်ထောင့်တစ်ခုစီရှိသည့်အပြင် ဘုံထောင့် <math>C</math> ဖြင့် ဖွဲ့ စည်းထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့ ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ ပုံသဏ္ဌာန်တူသော တြိဂံများ၏ သက်ဆိုင်ရာအနားတို့၏ အချိုးလည်းတူညီကြသည်။ ထိုအခါ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math>, <math>BDC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့တွင် :<math> BC=a, AC=b, \text{ and } AB=c, \!</math> ထို့ကြောင့် :<math> \frac{a}{c}=\frac{DB}{a} \mbox{ and } \frac{b}{c}=\frac{AD}{b}.\,</math> ၎င်းကို ဤသို့ ရေးနိုင်သည် :<math>a^2=c\times DB \mbox{ and }b^2=c\times AD. \,</math> ၎င်းနှစ်ခု ပေါင်းလိုက်သော အခါ - :<math>a^2+b^2=c\times DB+c\times AD=c\times(DB+AD)=c^2 .\,\!</math> တနည်းအားဖြင့် ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်သည် - :<math>a^2+b^2=c^2.\,\!</math> [[Category:သင်္ချာ]] gvjaj8akv6lsz2ae7g7stvejjx1p73p 753808 753807 2022-08-08T18:27:43Z 8.34.202.50 wikitext text/x-wiki [[File:Pythagorean.svg|thumb|ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်၊ ဒေါင့်မှန်အနား (c) ၏ ဧရီယာ သည် အခြားအနားနှစ်ခု (a + b) ၏ ဧရီယာ ပေါင်းလပ်နှင့် တူညီသည်။]] '''ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်''' သည် [[သင်္ချာ]] ပညာ၏ဘာသာရပ်ခွဲတစ်ခုဖြစ်သော [[ဂျီဩမေတြီ]] နည်းဖြင့် [[ထောင့်မှန်တြိဂံ]] တစ်ခု၏ အနားများနှင့် သက်ဆိုင်သော မှန်ကန်ချက်ကိုဖော်ထုတ်ပြသည့်[[သီအိုရမ်]] တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ် ကို [[ဂရိလူမျိုး|ဂရိ]] [[သင်္ချာပညာရှင်များ|သင်္ချာပညာရှင်]] [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]] တည်ထောင်သော ဂိုဏ်းသားများက ဖော်ထုတ်သက်သေပြခဲ့ခြင်းကြောင့် ပိုက်သာဂိုရအမည်ဖြင့် ကိုယ်စားပြု၍ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ်မှာ ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခုတွင် ထောင့်မှန်ခံအနားရှိ စတုရန်းသည် ကျန်အနားနှစ်ခုရှိ စတုရန်းများပေါင်းကိန်းနှင့် တူသည်။ အကယ်၍ <math>AC</math> သည် ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခု၏ ထောင့်မှန်ခံအနားဖြစ်ပြီး၊ <math>AB</math> နှင့် <math>BC</math> သည် ကျန်အနားများဖြစ်ခဲ့သော် -- [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ်အရ <math>AC^2 = AB^2 + BC^2</math> ဖြစ်သည်။ Sor Shi lrr South taw thr (Shi tal sout yuu) == သက်သေပြခြင်း == [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ် မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြရသော် [[File:Pythagoras Converse.jpg|right|thumb]] ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> တွင် ထောင့် <math>B</math> မှ မျက်နှာချင်းဆိုင်အနားပေါ်သို့ ထောင့်မှန်မျဉ်းကြောင်းကို တည်ဆောက်ရာ အနား <math>AC</math> ပေါ် <math>D</math> အမှတ်တွင် တွေ့ဆုံစေသည်။ ထိုအခါ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာသော ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>BDC</math> သည်လည်း မူလထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ အကြောင်းမှာ တြိဂံနှစ်ခုစလုံးတွင် ထောင့်မှန်ထောင့်တစ်ခုစီရှိသည့်အပြင် ဘုံထောင့် <math>C</math> ဖြင့် ဖွဲ့ စည်းထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့ ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ ပုံသဏ္ဌာန်တူသော တြိဂံများ၏ သက်ဆိုင်ရာအနားတို့၏ အချိုးလည်းတူညီကြသည်။ ထိုအခါ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math>, <math>BDC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့တွင် :<math> BC=a, AC=b, \text{ and } AB=c, \!</math> ထို့ကြောင့် :<math> \frac{a}{c}=\frac{DB}{a} \mbox{ and } \frac{b}{c}=\frac{AD}{b}.\,</math> ၎င်းကို ဤသို့ ရေးနိုင်သည် :<math>a^2=c\times DB \mbox{ and }b^2=c\times AD. \,</math> ၎င်းနှစ်ခု ပေါင်းလိုက်သော အခါ - :<math>a^2+b^2=c\times DB+c\times AD=c\times(DB+AD)=c^2 .\,\!</math> တနည်းအားဖြင့် ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်သည် - :<math>a^2+b^2=c^2.\,\!</math> [[Category:သင်္ချာ]] o8jc4nxe6klpi2mm7seg37vgj6lcl1o 753824 753808 2022-08-09T01:13:10Z Kantabon 45503 wikitext text/x-wiki [[File:Pythagorean.svg|thumb|ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်၊ ဒေါင့်မှန်အနား (c) ၏ ဧရီယာ သည် အခြားအနားနှစ်ခု (a + b) ၏ ဧရီယာ ပေါင်းလပ်နှင့် တူညီသည်။]] '''ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်''' သည် [[သင်္ချာ]] ပညာ၏ဘာသာရပ်ခွဲတစ်ခုဖြစ်သော [[ဂျီဩမေတြီ]] နည်းဖြင့် [[ထောင့်မှန်တြိဂံ]] တစ်ခု၏ အနားများနှင့် သက်ဆိုင်သော မှန်ကန်ချက်ကိုဖော်ထုတ်ပြသည့်[[သီအိုရမ်]] တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ် ကို [[ဂရိလူမျိုး|ဂရိ]] [[သင်္ချာပညာရှင်များ|သင်္ချာပညာရှင်]] [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]] တည်ထောင်သော ဂိုဏ်းသားများက ဖော်ထုတ်သက်သေပြခဲ့ခြင်းကြောင့် ပိုက်သာဂိုရအမည်ဖြင့် ကိုယ်စားပြု၍ မှည့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသီအိုရမ်မှာ ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခုတွင် ထောင့်မှန်ခံအနားရှိ စတုရန်းသည် ကျန်အနားနှစ်ခုရှိ စတုရန်းများပေါင်းကိန်းနှင့် တူသည်။ အကယ်၍ <math>AC</math> သည် ထောင့်မှန်တြိဂံတစ်ခု၏ ထောင့်မှန်ခံအနားဖြစ်ပြီး၊ <math>AB</math> နှင့် <math>BC</math> သည် ကျန်အနားများဖြစ်ခဲ့သော် -- [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ်အရ <math>AC^2 = AB^2 + BC^2</math> ဖြစ်သည်။ == သက်သေပြခြင်း == [[ပိုက်သာဂိုးရပ်စ်]]၏ သီအိုရမ် မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြရသော် [[File:Pythagoras Converse.jpg|right|thumb]] ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> တွင် ထောင့် <math>B</math> မှ မျက်နှာချင်းဆိုင်အနားပေါ်သို့ ထောင့်မှန်မျဉ်းကြောင်းကို တည်ဆောက်ရာ အနား <math>AC</math> ပေါ် <math>D</math> အမှတ်တွင် တွေ့ဆုံစေသည်။ ထိုအခါ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာသော ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>BDC</math> သည်လည်း မူလထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ အကြောင်းမှာ တြိဂံနှစ်ခုစလုံးတွင် ထောင့်မှန်ထောင့်တစ်ခုစီရှိသည့်အပြင် ဘုံထောင့် <math>C</math> ဖြင့် ဖွဲ့ စည်းထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့ ပုံသဏ္ဌာန်တူလေသည်။ ပုံသဏ္ဌာန်တူသော တြိဂံများ၏ သက်ဆိုင်ရာအနားတို့၏ အချိုးလည်းတူညီကြသည်။ ထိုအခါ ထောင့်မှန်တြိဂံ <math>ABC</math>, <math>BDC</math> နှင့် <math>BDA</math> တို့တွင် :<math> BC=a, AC=b, \text{ and } AB=c, \!</math> ထို့ကြောင့် :<math> \frac{a}{c}=\frac{DB}{a} \mbox{ and } \frac{b}{c}=\frac{AD}{b}.\,</math> ၎င်းကို ဤသို့ ရေးနိုင်သည် :<math>a^2=c\times DB \mbox{ and }b^2=c\times AD. \,</math> ၎င်းနှစ်ခု ပေါင်းလိုက်သော အခါ - :<math>a^2+b^2=c\times DB+c\times AD=c\times(DB+AD)=c^2 .\,\!</math> တနည်းအားဖြင့် ပိုက်သာဂိုရ သီအိုရမ်သည် - :<math>a^2+b^2=c^2.\,\!</math> [[Category:သင်္ချာ]] ae3nmv9w67vwi7sfmm9vd7e4grr7jnm 0 9889 753826 750954 2022-08-09T01:24:43Z 103.133.242.188 /* စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Yangon Region.svg | flag_alt = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အလံ |flag_size =100px | image_seal = Seal of Yangon Region Government.png | seal_type = အမှတ်တံဆိပ် |seal_size =70px | nickname = | motto = | image_map = Yangon Region in Myanmar.svg | mapsize = 200px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | coordinates = {{coord|17|0|N|96|10|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = ဒေသ | subdivision_name1 = [[အောက်မြန်မာပြည်]] | established_title = | established_date = | seat_type = မြို့တော် | seat = [[ရန်ကုန်မြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ဦးစိုးသိန်း | leader_title1 = အစိုးရအဖွဲ့ | leader_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 10276.7 | area_rank = ၁၄ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၇,၃၆၀,၇၀၃ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014"/> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၁ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = MM-06 | blank_name_sec1 = စာတတ်မြောက်မှုနှုန်း (၂၀၁၄) | blank_info_sec1 = ၉၆.၆%<ref name="mip">{{cite book|title=The Union Report: Census Report Volume 2|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Nay Pyi Taw|date=2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|pages=12}}</ref> | website = {{url|yangon.gov.mm}} | footnotes = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ [[ကရင်လူမျိုး|ကရင်]]၊ [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]]၊ [[မြန်မာပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုး|တရုတ်]]၊ [[အိန္ဒိယလူမျိုး|အိန္ဒိယ]]၊ [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]၊ [[တခြားလူမျိုးများ|တခြား]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]]၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] }} '''ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး''' ({{lang-en|Yangon Region}}; သတ်ပုံဟောင်း: "Rangoon Division") သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်]] ၁၄ ခုတို့တွင် အကျဉ်းဆုံးဖြစ်ပြီး လူနေအထူထပ်ဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တောင်ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် [[မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့]]တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ မြို့တော်မှာ [[ရန်ကုန်မြို့]] ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လမှစ၍ အုပ်ချုပ်ရေး စနစ်သစ် ဖော်ထုတ်ရေးအစီအစဉ်အရ ယခင်တည်ရှိခဲ့သော ခရိုင်အဆင့်များ ဖျက်သိမ်းချိန်နှင့်အတူ၊ ရန်ကုန်တိုင်းကိုလည်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယခင်ပဲခူးတိုင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သော မြို့နယ်အချို့မှာ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း ပါဝင်လာသည်။ ရန်ကုန်မြို့တော်အတွင်းရှိ ယခင်ရပ်ကွက်ကြီးများမှာလည်း ရန်ကုန်တိုင်း၏ မြို့နယ်များအဖြစ် တိုးမြှင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း ကိုကိုးကျွန်းအပါအဝင် မြို့နယ်ပေါင်း (၄၀) ပါဝင်တည်ရှိခဲ့သည်။<ref> မှတ်တမ်းသမိုင်း ဒဂုံ-ဧရာ-တနင်္သာတိုင်း၊ လွင်မောင် ရေး၊ ၁၉၇၈-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ထုတ်၊ (ပ အကြိမ်)၊ စာ-၉</ref> == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == ရန်ကုန်ကမ်းရိုးတမ်းဒေသသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် တောင်ပိုင်းမြစ်ဝကျွန်းပေါ်အတွင်း တည်ရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် ဧရာဝတီဒေသကြီး၊ မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင် ပဲခူးဒေသကြီးနှင့် တောင်ဘက်တွင် မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့တို့ တည်ရှိသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးသည် စတုရန်းကီလိုမီတာ ၁ဝ၁၇၁ ကျယ်ဝန်းပြီး၊ အုပ်ချုပ်ရေးအရ မြို့နယ် (၄၅)မြို့နယ် ခွဲခြားထားသည်။ ကုန်းမြေဧရိယာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အသေးဆုံး တိုင်းဒေသကြီးဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၄-ခုနှစ်၊ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၇,၃၆၀,၇၀၃ ဦး<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၆၀|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref>ဖြစ်ပြီး လူဦးရေအထူထပ်ဆုံး ဖြစ်ကာ၊ လူဦးရေသိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၅၈၆ ယောက် ရှိသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လူဦး ရေ၏ ၆၇% သည် မြို့ပြဒေသတွင်နေထိုင်ကြပြီး၊ ကျန်ရှိသော ၃၃% သည် ကျေးလက်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ရန်ကုန်သည် မြို့ပြဒေသတွင်နေထိုင်သော လူဦးရေရာခိုင်နှုန်းအများဆုံး ဒေသကြီးဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် တောင်ပိုင်းဒေသသည် တိုင်းပြည်အတွင်းရှိ အထူးစီးပွားရေးဇုန် ၃ ခု ထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် သီလဝါအထူးစီးပွား ရေးဇုန် တည်ရှိရာဒေသ လည်းဖြစ်သည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၆ ဒီဂရီ ၂၀မိနစ် မှ ၁၇ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ်အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၃၅ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် မှ ၉၆ ဒီဂရီ ၄၆ မိနစ်အတွင်း တည်ရှိသည်။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်းရှိ ကိုကိုးကျွန်းအပါအဝင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ ၃,၉၂၇.၁၅ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ == ရာသီဥတု == ပင်လယ်နှင့်နီးသောဒေသဖြစ်၍၊ မိုးများပြီး စွတ်စိုသော ရာသီဥတုရှိသည်။ ပျှမ်းမျှ အားဖြင့် အပူဆုံးအချိန်ဖြစ်သည့် ဧပြီလတွင် ၉၅ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် ရှိသည်။ နေ့ခင်းဘက်အပူချိန်မှာ ၁၀ဝ ဒီဂရီမှ ၁၀၄ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ရှိတတ်သည်။ အအေးဆုံးဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာလတွင် အပူချိန်မှာ ၇၇ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်ရှိပြီး ညဘက်အပူချိန်မှာ ၆၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ကျဆင်းတတ်သည်။ ပျှမ်းမျှမိုးရေချိန်မှာ ၁၀၃ လက်မထိရှိသည်။ မိုးကာလမှာ မေလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ရှည်လျားပြီး ဇူလိုင်လနှင့် ဩဂုတ်လများမှာ မိုးအများဆုံးရွာသွန်းလေ့ရှိ သည့်လများဖြစ်သည်။ == ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေး == အဓိက အသုံးအများဆုံး စနစ်မှာ မော်တော်ယာဉ်စနစ်ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတွင် နေ့စဉ် ယာဉ်လိုင်းပေါင်း တစ်ရာကျော် ပြေးဆွဲပြီး အများစုမှာ ဆူးလေ တစ်ဝိုက်တွင် အစပြုပြီး ပြေးဆွဲကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဆူးလေ၊ မြေနီကုန်း၊ လှည်းတန်းတို့သည် အရေးပါသော နေရာများဖြစ်ကြပြီး ကားအများစုမှာ ယင်းနေရာများသို့ရောက်ရှိကြသည်။ ရန်ကုန်နေလူအများစု၏ နေ့စဉ်သွားလာမှုအတွက် မော်တော်ယာဉ်လိုင်းများမှာ အဓိကအရေးပါသည်။ အခြားအသုံးများသော ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်မှာ ရထားဖြစ်သည်။ ရထားများသည် ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှ စတင်ထွက်ရှိပြီး မြို့တစ်ပါတ်ပါတ်ကာ ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှာပင် အဆုံးသတ်သော မြို့ပါတ်ရထား၊ အင်းစိန်ဘူတာတွင် အဆုံးသတ်သောရထား၊ မင်္ဂလာဒုံဘူတာတွင် အဆုံးသတ်သောရထား၊ လှော်ကားသို့သွားသောရထား၊ တိုးကြောင်ကလေးဘက်သို့ သွားသောရထားစသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၆ မှစ၍ စနစ်ဟောင်း မ.ထ.သ ကိုဖျက်သိမ်းပြီး ရန်ကုန် ဘတ်စ်ကား ဝန်ဆောင်မှု [[Yangon Bus Service (YBS)|YBS]] စနစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ==အုပ်ချုပ်ရေး== ===မြို့တော်=== ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏မြို့တော်မှာ [[ရန်ကုန်မြို့]] ဖြစ်သည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ် စနစ်သစ်စတင်ချိန်မှစ၍ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ မှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။ တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် ရွှေတိဂုံဘုရားအနောက်ဘက် ပြည်လမ်းနှင့် အလုံလမ်းထောင့်တွင် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်နှင့် ပူးတွဲဖွင့်လှစ်ထားသည်။ ထိုနေရာသည် ကိုလိုနီခေတ်က ဘုရင်ခံအိမ်တော်၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးစတွင် သမ္မတအိမ်တော်၊ ဆိုရှယ်လစ်ခေတ်တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော် နေရာဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှ ဇူလိုင်လအထိ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးစီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအမည်ဖြင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ [[File:Yangon Region Parliament and Government Office.jpg|thumb|တိုင်း​ဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ရုံးနှင့်လွှတ်​တော်]] ===ဥပဒေပြုရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ခုနှစ် စနစ်သစ်စတင်ချိန်မှစ၍ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်တွင် ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ လက်ရှိလွှတ်တော်အဆောက်အဦးမှာ ၁၉၇၄ခုနှစ်မှ ၁၉၈၈ခုနှစ်အတွင်း ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကျင်းပရာ အဆောက်အဦးဖြစ်သည်။ ===တရားစီရင်ရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်}} ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်လက်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများ၊ စည်ပင်သာယာတရားရုံးများနှင့် အထူးတရားရုံးများ တည်ရှိသည်။ တရားလွှတ်​တော်တည်​နေရာမှာ ယခင် ပြည်​ထောင်စုတရားရုံးချုပ်တည်ရှိခဲ့ရာ အ​ဆောက်အဦးဖြစ်သည်။ [[File:Former Burmese High Court IMG 20180407 130610 pansodan street Yangon Region Court.jpg|thumb|တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်​တော်]] === ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ=== [[File:yangon div.jpg|right |thumb|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မြေပုံ]] ယခင်က ရန်ကုန်တိုင်း​ဒေသကြီးတွင် အ​ရှေ့ပိုင်း၊ အ​နောက်ပိုင်း၊ ​တောင်ပိုင်း၊ ​မြောက်ပိုင်းဟူ၍ ခရိုင် (၄)ခုသာရှိခဲ့သည်။၂၀၂၂ခုနှစ် ဧပြီလ (၃၀) ရက်​နေ့တွင် ထိုခရိုင်များကို (၁၄)ခရိုင်အထိ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ *[[တိုက်ကြီးခရိုင်]] *[[လှည်းကူးခရိုင်]] *[[မှော်ဘီခရိုင်]] *[[မင်္ဂလာဒုံခရိုင်]] *[[အင်းစိန်ခရိုင်]] *[[သန်လျင်ခရိုင်]] *[[တွံတေးခရိုင်]] *[[ကျောက်တံတားခရိုင်]] *[[အလုံခရိုင်]] *[[မရမ်းကုန်းခရိုင်]] *[[သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်]] *[[ဗိုလ်တထောင်ခရိုင်]] *[[ဒဂုံမြို့သစ်ခရိုင်]] *[[ကမာရွတ်ခရိုင်]] ===ခရိုင်ရှိမြို့နယ်=== {|class=wikitable ![[တိုက်ကြီးခရိုင်]] <br>[[File:Taikkyi district.svg|150px]] |[[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]] |- ![[လှည်းကူးခရိုင်]]<br>[[File:Hlegu district.svg|150px]] |[[လှည်းကူးမြို့နယ်]] |- ![[မှော်ဘီခရိုင်]]<br>[[File:Hmawbi district.svg|150px]] |[[မှော်ဘီမြို့နယ်]]{{•}}[[ထန်းတပင်မြို့နယ် (ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး)|ထန်းတပင်မြို့နယ်]] |- ![[မင်္ဂလာဒုံခရိုင်]]<br>[[File:Mingaladon district.svg|150px]] |[[မင်္ဂလာဒုံမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွှေပြည်သာမြို့နယ်]] |- ![[အင်းစိန်ခရိုင်]]<br>[[File:Insein district.svg|150px]] |[[အင်းစိန်မြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်သာယာအရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်သာယာအနောက်ပိုင်းမြို့နယ်]] |- ![[သန်လျင်ခရိုင်]]<br>[[File:Thanlyin district with cocokyun.svg|150px]] |[[သန်လျင်မြို့နယ်]]{{•}}[[သုံးခွမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ခရမ်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ကိုကိုးကျွန်းမြို့နယ်]] |- ![[တွံတေးခရိုင်]]<br>[[File:Twantay district.svg|150px]] |[[တွံတေးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ကော့မှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆိပ်ကြီးခနောင်တိုမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒလမြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်တံတားခရိုင်]]<br>[[File:Kyauktada district.svg|150px]] |[[ကျောက်တံတားမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်းဘဲတန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လမ်းမတော်မြို့နယ်]]{{•}}[[လသာမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့နယ်]] |- ![[အလုံခရိုင်]]<br>[[File:Ahlon district.svg|150px]] |[[အလုံမြို့နယ်]]{{•}}[[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[စမ်းချောင်းမြို့နယ်]] |- ![[မရမ်းကုန်းခရိုင်]]<br>[[File:Mayangon district.svg|150px]] |[[မရမ်းကုန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်]] |- ![[သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်]]<br>[[File:Thingangyun district.svg|150px]] |[[သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[တောင်ဥက္ကလာပမြို့နယ်]]{{•}}[[တာမွေမြို့နယ်]]{{•}}[[ရန်ကင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဗိုလ်တထောင်ခရိုင်]]<br>[[File:Botahtaung district.svg|150px]] |[[ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ဒေါပုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မင်္ဂလာတောင်ညွန့်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပုဇွန်တောင်မြို့နယ်]]{{•}}[[သာကေတမြို့နယ်]] |- ![[ဒဂုံမြို့သစ်ခရိုင်]]<br>[[File:Dagonmyothit district.svg|150px]] |[[ဒဂုံမြို့သစ်ဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်တောင်ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်မြောက်ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်အရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်]] |- ![[ကမာရွတ်ခရိုင်]]<br>[[File:Kamayut district.svg|150px]] |[[ကမာရွတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[ဗဟန်းမြို့နယ်]] |} မြို့ပေါင်း (၂၁) မြို့၊ ရပ်ကွက်ပေါင်း (၇၄၃) ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု (၆၂၁) အုပ်စု၊ ရွာပေါင်း (၂၁၄၃) ရွာ ရှိသည်။<ref>တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်များနှင့် နေပြည်တော်ကောင်စီအတွင်းရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ကျေးရွာဦးရေ စာရင်းချုပ်(၁၆−၁၀−၂၀၁၉)</ref> == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[ရွှေတိဂုံစေတီ]](ကမ္ဘာ့အံ့ဖွယ်တစ်ခု အပါအဝင်) * [[ရန်ကုန်မြို့ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်|တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်)]] *[[ကျောက်တန်းရေလယ်ဘုရား|ကျိုက်မှော်ဝန်းရေလယ်ဘုရား]] * [[လှော်ကားသဘာဝဥယျာဉ်]] * [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းဈေး]] * [[အမျိုးသားပြတိုက်]]<ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> *[[ကျိုက်ခေါက်စေတီတော်]] *[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] *[[ဝန်ကြီးများရုံး]] == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == == ဒေသထွက်ကုန်များ ==ဒေသအလိုက် ထွက်ကုန်များရှိသည်။ == ကိုးကား == {{reflist| <ref> မြန်မာပြည်ဖွား ဂေါ်ရခါး၊ ရေး-မေမြို့ချစ်ဆွေ၊၂၀၀၀ခုနစ်ထုတ်</ref> }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး |North = [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northeast = |East = |Southeast = [[မြန်မာ့ပင်လယ်]] |South = |Southwest = |West = [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = }} {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းဒေသကြီးများ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး| ]] irb0d7pp1k2ykq9n0b8pjf2b57ortwy 753840 753826 2022-08-09T04:55:52Z Ninjastrikers 22896 /* စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး | settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီး]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Yangon Region.svg | flag_alt = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အလံ |flag_size =100px | image_seal = Seal of Yangon Region Government.png | seal_type = အမှတ်တံဆိပ် |seal_size =70px | nickname = | motto = | image_map = Yangon Region in Myanmar.svg | mapsize = 200px | map_alt = | map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | coordinates = {{coord|17|0|N|96|10|E|region:MM_type:adm1st|display=inline,title}} | coor_pinpoint = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = နိုင်ငံ | subdivision_name = {{flag|Myanmar}} | subdivision_type1 = ဒေသ | subdivision_name1 = [[အောက်မြန်မာပြည်]] | established_title = | established_date = | seat_type = မြို့တော် | seat = [[ရန်ကုန်မြို့]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = ​ဝန်ကြီးချုပ် | leader_name = ဦးစိုးသိန်း | leader_title1 = အစိုးရအဖွဲ့ | leader_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့]] | leader_title3 = တရားလွှတ်တော် | leader_name3 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 10276.7 | area_rank = ၁၄ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ၇,၃၆၀,၇၀၃ | population_as_of = ၂၀၁၄ | population_footnotes = <ref name="census-2014"/> | population_density_km2 = auto | population_rank = ၁ | population_demonym = | population_note = | demographics_type1 = Demographics | demographics1_footnotes = <!-- for references: use <ref> tags --> | demographics1_title1 = လူမျိုးများ | timezone1 = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] | utc_offset1 = +06:30 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = | area_code_type = | iso_code = MM-06 | blank_name_sec1 = စာတတ်မြောက်မှုနှုန်း (၂၀၁၄) | blank_info_sec1 = ၉၆.၆%<ref name="mip">{{cite book|title=The Union Report: Census Report Volume 2|publisher=Ministry of Immigration and Population|location=Nay Pyi Taw|date=2015|series=The 2014 Myanmar Population and Housing Census|pages=12}}</ref> | website = {{url|yangon.gov.mm}} | footnotes = | leader_title2 = ဥပဒေပြုလွှတ်တော် | leader_name2 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်]] | demographics1_info1 = [[မြန်မာလူမျိုး|မြန်မာ]]၊ [[ကရင်လူမျိုး|ကရင်]]၊ [[ရခိုင်လူမျိုး|ရခိုင်]]၊ [[မြန်မာပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုး|တရုတ်]]၊ [[အိန္ဒိယလူမျိုး|အိန္ဒိယ]]၊ [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]၊ [[တခြားလူမျိုးများ|တခြား]] | demographics1_title2 = ကိုးကွယ်မှု | demographics1_info2 = [[ဗုဒ္ဓဘာသာ]]၊ [[ခရစ်ယာန်ဘာသာ]]၊ [[ဟိန္ဒူဘာသာ]]၊ [[အစ္စလာမ်ဘာသာ]] }} '''ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး''' ({{lang-en|Yangon Region}}; သတ်ပုံဟောင်း: "Rangoon Division") သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၏ [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|တိုင်းဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်]] ၁၄ ခုတို့တွင် အကျဉ်းဆုံးဖြစ်ပြီး လူနေအထူထပ်ဆုံးလည်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တောင်ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]]၊ [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]]နှင့် [[မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့]]တို့ဖြင့် ဝန်းရံထားသည်။ မြို့တော်မှာ [[ရန်ကုန်မြို့]] ဖြစ်သည်။ ၁၉၇၂-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လမှစ၍ အုပ်ချုပ်ရေး စနစ်သစ် ဖော်ထုတ်ရေးအစီအစဉ်အရ ယခင်တည်ရှိခဲ့သော ခရိုင်အဆင့်များ ဖျက်သိမ်းချိန်နှင့်အတူ၊ ရန်ကုန်တိုင်းကိုလည်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ယခင်ပဲခူးတိုင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သော မြို့နယ်အချို့မှာ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း ပါဝင်လာသည်။ ရန်ကုန်မြို့တော်အတွင်းရှိ ယခင်ရပ်ကွက်ကြီးများမှာလည်း ရန်ကုန်တိုင်း၏ မြို့နယ်များအဖြစ် တိုးမြှင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း ကိုကိုးကျွန်းအပါအဝင် မြို့နယ်ပေါင်း (၄၀) ပါဝင်တည်ရှိခဲ့သည်။<ref> မှတ်တမ်းသမိုင်း ဒဂုံ-ဧရာ-တနင်္သာတိုင်း၊ လွင်မောင် ရေး၊ ၁၉၇၈-ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ထုတ်၊ (ပ အကြိမ်)၊ စာ-၉</ref> == တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း == ရန်ကုန်ကမ်းရိုးတမ်းဒေသသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် တောင်ပိုင်းမြစ်ဝကျွန်းပေါ်အတွင်း တည်ရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် ဧရာဝတီဒေသကြီး၊ မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင် ပဲခူးဒေသကြီးနှင့် တောင်ဘက်တွင် မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့တို့ တည်ရှိသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးသည် စတုရန်းကီလိုမီတာ ၁ဝ၁၇၁ ကျယ်ဝန်းပြီး၊ အုပ်ချုပ်ရေးအရ မြို့နယ် (၄၅)မြို့နယ် ခွဲခြားထားသည်။ ကုန်းမြေဧရိယာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အသေးဆုံး တိုင်းဒေသကြီးဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၄-ခုနှစ်၊ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ၇,၃၆၀,၇၀၃ ဦး<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၆၀|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref>ဖြစ်ပြီး လူဦးရေအထူထပ်ဆုံး ဖြစ်ကာ၊ လူဦးရေသိပ်သည်းမှုမှာ ၁ စတုရန်းကီလိုမီတာလျှင် ၅၈၆ ယောက် ရှိသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လူဦး ရေ၏ ၆၇% သည် မြို့ပြဒေသတွင်နေထိုင်ကြပြီး၊ ကျန်ရှိသော ၃၃% သည် ကျေးလက်ဒေသတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ရန်ကုန်သည် မြို့ပြဒေသတွင်နေထိုင်သော လူဦးရေရာခိုင်နှုန်းအများဆုံး ဒေသကြီးဖြစ်သည်။ ရန်ကုန် တောင်ပိုင်းဒေသသည် တိုင်းပြည်အတွင်းရှိ အထူးစီးပွားရေးဇုန် ၃ ခု ထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် သီလဝါအထူးစီးပွား ရေးဇုန် တည်ရှိရာဒေသ လည်းဖြစ်သည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၆ ဒီဂရီ ၂၀မိနစ် မှ ၁၇ ဒီဂရီ ၅၀ မိနစ်အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၃၅ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ် မှ ၉၆ ဒီဂရီ ၄၆ မိနစ်အတွင်း တည်ရှိသည်။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်းရှိ ကိုကိုးကျွန်းအပါအဝင် စုစုပေါင်း ဧရိယာ ၃,၉၂၇.၁၅ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ == ရာသီဥတု == ပင်လယ်နှင့်နီးသောဒေသဖြစ်၍၊ မိုးများပြီး စွတ်စိုသော ရာသီဥတုရှိသည်။ ပျှမ်းမျှ အားဖြင့် အပူဆုံးအချိန်ဖြစ်သည့် ဧပြီလတွင် ၉၅ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက် ရှိသည်။ နေ့ခင်းဘက်အပူချိန်မှာ ၁၀ဝ ဒီဂရီမှ ၁၀၄ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ရှိတတ်သည်။ အအေးဆုံးဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာလတွင် အပူချိန်မှာ ၇၇ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်ရှိပြီး ညဘက်အပူချိန်မှာ ၆၀ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ကျဆင်းတတ်သည်။ ပျှမ်းမျှမိုးရေချိန်မှာ ၁၀၃ လက်မထိရှိသည်။ မိုးကာလမှာ မေလမှ အောက်တိုဘာလ အထိ ရှည်လျားပြီး ဇူလိုင်လနှင့် ဩဂုတ်လများမှာ မိုးအများဆုံးရွာသွန်းလေ့ရှိ သည့်လများဖြစ်သည်။ == ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေး == အဓိက အသုံးအများဆုံး စနစ်မှာ မော်တော်ယာဉ်စနစ်ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတွင် နေ့စဉ် ယာဉ်လိုင်းပေါင်း တစ်ရာကျော် ပြေးဆွဲပြီး အများစုမှာ ဆူးလေ တစ်ဝိုက်တွင် အစပြုပြီး ပြေးဆွဲကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဆူးလေ၊ မြေနီကုန်း၊ လှည်းတန်းတို့သည် အရေးပါသော နေရာများဖြစ်ကြပြီး ကားအများစုမှာ ယင်းနေရာများသို့ရောက်ရှိကြသည်။ ရန်ကုန်နေလူအများစု၏ နေ့စဉ်သွားလာမှုအတွက် မော်တော်ယာဉ်လိုင်းများမှာ အဓိကအရေးပါသည်။ အခြားအသုံးများသော ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးစနစ်မှာ ရထားဖြစ်သည်။ ရထားများသည် ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှ စတင်ထွက်ရှိပြီး မြို့တစ်ပါတ်ပါတ်ကာ ရန်ကုန်ဘူတာကြီးမှာပင် အဆုံးသတ်သော မြို့ပါတ်ရထား၊ အင်းစိန်ဘူတာတွင် အဆုံးသတ်သောရထား၊ မင်္ဂလာဒုံဘူတာတွင် အဆုံးသတ်သောရထား၊ လှော်ကားသို့သွားသောရထား၊ တိုးကြောင်ကလေးဘက်သို့ သွားသောရထားစသည်ဖြင့် အမျိုးမျိုးရှိသည်။ ၂၀၁၇ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၆ မှစ၍ စနစ်ဟောင်း မ.ထ.သ ကိုဖျက်သိမ်းပြီး ရန်ကုန် ဘတ်စ်ကား ဝန်ဆောင်မှု [[Yangon Bus Service (YBS)|YBS]] စနစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ==အုပ်ချုပ်ရေး== ===မြို့တော်=== ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏မြို့တော်မှာ [[ရန်ကုန်မြို့]] ဖြစ်သည်။ ===အုပ်ချုပ်ရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့}} ၂၀၁၁ခုနှစ် စနစ်သစ်စတင်ချိန်မှစ၍ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ မှ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။ တိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ရုံးသည် ရွှေတိဂုံဘုရားအနောက်ဘက် ပြည်လမ်းနှင့် အလုံလမ်းထောင့်တွင် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်နှင့် ပူးတွဲဖွင့်လှစ်ထားသည်။ ထိုနေရာသည် ကိုလိုနီခေတ်က ဘုရင်ခံအိမ်တော်၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးစတွင် သမ္မတအိမ်တော်၊ ဆိုရှယ်လစ်ခေတ်တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော် နေရာဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားပြီး ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှ ဇူလိုင်လအထိ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးစီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအမည်ဖြင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ [[File:Yangon Region Parliament and Government Office.jpg|thumb|တိုင်း​ဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့ရုံးနှင့်လွှတ်​တော်]] ===ဥပဒေပြုရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော်}} ၂၀၁၁ခုနှစ် စနစ်သစ်စတင်ချိန်မှစ၍ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်တွင် ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ လက်ရှိလွှတ်တော်အဆောက်အဦးမှာ ၁၉၇၄ခုနှစ်မှ ၁၉၈၈ခုနှစ်အတွင်း ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကျင်းပရာ အဆောက်အဦးဖြစ်သည်။ ===တရားစီရင်ရေး=== {{main|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်}} ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးတရားလွှတ်တော်လက်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံးများ၊ မြို့နယ်တရားရုံးများ၊ စည်ပင်သာယာတရားရုံးများနှင့် အထူးတရားရုံးများ တည်ရှိသည်။ တရားလွှတ်​တော်တည်​နေရာမှာ ယခင် ပြည်​ထောင်စုတရားရုံးချုပ်တည်ရှိခဲ့ရာ အ​ဆောက်အဦးဖြစ်သည်။ [[File:Former Burmese High Court IMG 20180407 130610 pansodan street Yangon Region Court.jpg|thumb|တိုင်း​ဒေသကြီးတရားလွှတ်​တော်]] === ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ=== [[File:yangon div.jpg|right |thumb|ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး မြေပုံ]] ယခင်က ရန်ကုန်တိုင်း​ဒေသကြီးတွင် အ​ရှေ့ပိုင်း၊ အ​နောက်ပိုင်း၊ ​တောင်ပိုင်း၊ ​မြောက်ပိုင်းဟူ၍ ခရိုင် (၄)ခုသာရှိခဲ့သည်။၂၀၂၂ခုနှစ် ဧပြီလ (၃၀) ရက်​နေ့တွင် ထိုခရိုင်များကို (၁၄)ခရိုင်အထိ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ *[[တိုက်ကြီးခရိုင်]] *[[လှည်းကူးခရိုင်]] *[[မှော်ဘီခရိုင်]] *[[မင်္ဂလာဒုံခရိုင်]] *[[အင်းစိန်ခရိုင်]] *[[သန်လျင်ခရိုင်]] *[[တွံတေးခရိုင်]] *[[ကျောက်တံတားခရိုင်]] *[[အလုံခရိုင်]] *[[မရမ်းကုန်းခရိုင်]] *[[သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်]] *[[ဗိုလ်တထောင်ခရိုင်]] *[[ဒဂုံမြို့သစ်ခရိုင်]] *[[ကမာရွတ်ခရိုင်]] ===ခရိုင်ရှိမြို့နယ်=== {|class=wikitable ![[တိုက်ကြီးခရိုင်]] <br>[[File:Taikkyi district.svg|150px]] |[[တိုက်ကြီးမြို့နယ်]] |- ![[လှည်းကူးခရိုင်]]<br>[[File:Hlegu district.svg|150px]] |[[လှည်းကူးမြို့နယ်]] |- ![[မှော်ဘီခရိုင်]]<br>[[File:Hmawbi district.svg|150px]] |[[မှော်ဘီမြို့နယ်]]{{•}}[[ထန်းတပင်မြို့နယ် (ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး)|ထန်းတပင်မြို့နယ်]] |- ![[မင်္ဂလာဒုံခရိုင်]]<br>[[File:Mingaladon district.svg|150px]] |[[မင်္ဂလာဒုံမြို့နယ်]]{{•}}[[ရွှေပြည်သာမြို့နယ်]] |- ![[အင်းစိန်ခရိုင်]]<br>[[File:Insein district.svg|150px]] |[[အင်းစိန်မြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်သာယာအရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်သာယာအနောက်ပိုင်းမြို့နယ်]] |- ![[သန်လျင်ခရိုင်]]<br>[[File:Thanlyin district with cocokyun.svg|150px]] |[[သန်လျင်မြို့နယ်]]{{•}}[[သုံးခွမြို့နယ်]]{{•}}[[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ခရမ်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ကိုကိုးကျွန်းမြို့နယ်]] |- ![[တွံတေးခရိုင်]]<br>[[File:Twantay district.svg|150px]] |[[တွံတေးမြို့နယ်]]{{•}}[[ကွမ်းခြံကုန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ကော့မှူးမြို့နယ်]]{{•}}[[ဆိပ်ကြီးခနောင်တိုမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒလမြို့နယ်]] |- ![[ကျောက်တံတားခရိုင်]]<br>[[File:Kyauktada district.svg|150px]] |[[ကျောက်တံတားမြို့နယ်]]{{•}}[[ပန်းဘဲတန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လမ်းမတော်မြို့နယ်]]{{•}}[[လသာမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့နယ်]] |- ![[အလုံခရိုင်]]<br>[[File:Ahlon district.svg|150px]] |[[အလုံမြို့နယ်]]{{•}}[[ကြည့်မြင်တိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[စမ်းချောင်းမြို့နယ်]] |- ![[မရမ်းကုန်းခရိုင်]]<br>[[File:Mayangon district.svg|150px]] |[[မရမ်းကုန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[လှိုင်မြို့နယ်]]{{•}}[[မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်]] |- ![[သင်္ဃန်းကျွန်းခရိုင်]]<br>[[File:Thingangyun district.svg|150px]] |[[သင်္ဃန်းကျွန်းမြို့နယ်]]{{•}}[[တောင်ဥက္ကလာပမြို့နယ်]]{{•}}[[တာမွေမြို့နယ်]]{{•}}[[ရန်ကင်းမြို့နယ်]] |- ![[ဗိုလ်တထောင်ခရိုင်]]<br>[[File:Botahtaung district.svg|150px]] |[[ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်]]{{•}}[[ဒေါပုံမြို့နယ်]]{{•}}[[မင်္ဂလာတောင်ညွန့်မြို့နယ်]]{{•}}[[ပုဇွန်တောင်မြို့နယ်]]{{•}}[[သာကေတမြို့နယ်]] |- ![[ဒဂုံမြို့သစ်ခရိုင်]]<br>[[File:Dagonmyothit district.svg|150px]] |[[ဒဂုံမြို့သစ်ဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်တောင်ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်မြောက်ပိုင်းမြို့နယ်]]{{•}}[[ဒဂုံမြို့သစ်အရှေ့ပိုင်းမြို့နယ်]] |- ![[ကမာရွတ်ခရိုင်]]<br>[[File:Kamayut district.svg|150px]] |[[ကမာရွတ်မြို့နယ်]]{{•}}[[ဗဟန်းမြို့နယ်]] |} မြို့ပေါင်း (၂၁) မြို့၊ ရပ်ကွက်ပေါင်း (၇၄၃) ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု (၆၂၁) အုပ်စု၊ ရွာပေါင်း (၂၁၄၃) ရွာ ရှိသည်။<ref>တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်များနှင့် နေပြည်တော်ကောင်စီအတွင်းရှိ ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ကျေးရွာအုပ်စုနှင့် ကျေးရွာဦးရေ စာရင်းချုပ်(၁၆−၁၀−၂၀၁၉)</ref> == စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ == * [[ရွှေတိဂုံစေတီ]](ကမ္ဘာ့အံ့ဖွယ်တစ်ခု အပါအဝင်) * [[ရန်ကုန်မြို့ တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ်|တိရစ္ဆာန်ဥယျာဉ် (ရန်ကုန်)]] *[[ကျောက်တန်းရေလယ်ဘုရား|ကျိုက်မှော်ဝန်းရေလယ်ဘုရား]] * [[လှော်ကားသဘာဝဥယျာဉ်]] * [[ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းဈေး]] * [[အမျိုးသားပြတိုက်]]<ref>D.P.S. MYANMAR GUIDE MAP. 2000.</ref> *[[ကျိုက်ခေါက်စေတီတော်]] *[[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်]] *[[ဝန်ကြီးများရုံး]] == စာပေ၊ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့ == {{empty section}} == ဒေသထွက်ကုန်များ == {{empty section}} == ကိုးကား == {{reflist| <ref> မြန်မာပြည်ဖွား ဂေါ်ရခါး၊ ရေး-မေမြို့ချစ်ဆွေ၊၂၀၀၀ခုနစ်ထုတ်</ref> }} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး |North = [[ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး]] |Northeast = |East = |Southeast = [[မြန်မာ့ပင်လယ်]] |South = |Southwest = |West = [[ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး]] |Northwest = }} {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းဒေသကြီးများ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး| ]] 7uwktdk9a69x0nm05pbnk9eb5j8tdls 0 13073 753854 705227 2022-08-09T06:04:29Z 2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78 /* ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox မြို့ |official_name = ကျောက်တန်းမြို့ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = ကျောက်တန်းမြို့ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|Myanmar}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး|ရန်ကုန်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်တောင်ပိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]] |coordinates_display = inline, title |latNS = N |latd = 16 |latm = 38 |lats = 17 |longEW = E |longd = 96 |longm = 19 |longs = 22 |postal_code_type = |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_total = ၄၂,၇၇၈<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၆၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> }} '''ကျောက်တန်းမြို့'''သည် မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်း၊ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ ရန်ကုန်တောင်ပိုင်းခရိုင်၊ [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်၍ [[မှော်ဝန်းချောင်း]]ကမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ သံလျင်ကျိုက်ခေါက် ကုန်းတန်းကြီး၏ တစ်ဖက်စွန်းတွင် တည်ရှိ၍ ပင်လယ်ပြင်နှင့် ၁၂ မိုင်ခန့် ကွာဝေးသည်။ မှော်ဝန်းမြစ်ထဲတွင် တန်း၍နေသော ကျောက်တန်းကြီးကို အစွဲပြု၍ ကျောက်တန်းမြို့ဟု ခေါ်သည်။ ရှေးအခါက ကျောက်တန်းမြို့သည်၊ ကျောက်တန်း၊ သံလျင်၊ ခရမ်း၊ [[သုံးခွမြို့နယ်]]တို့၏ နယ်ပိုင်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်ခဲ့၍ သံလျင်သင်္ဘောဆိပ်အထိ ကျေးရွာပေါင်း ၉ဝ ကျော် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် [[သံလျင်မြို့]] [[ဘီအိုစီကုမ္ပဏီ]]၏ ဆန္ဒအရ သံလျင်မြို့ကို နယ်ပိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့ လုပ်လိုက်သည်။ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်၊ ကျောက်တန်းမြို့နယ်မှာ တောင်နှင့် မြောက် မိုင် ၂ဝ၊ အရှေ့နှင့် အနောက် ၃၇ မိုင် ကျယ်ဝန်း၍ စိုက်ပျိုးသော မြေဧက ၁၂၈၅ဝဝ နှင့် မြေလွတ်ဧက ၁၀၀၀ဝ ခန့် ပါဝင်သည်။ ကျေးရွာပေါင်း ၆၄ ရွာ ပါဝင်၍ သူကြီးပိုင် ၅၃ ပိုင် ရှိသည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကျောက်တန်းမြို့ရှိ လူဦးရေမှာ ၃၇၉၄ ဖြစ်၏။ ကျောက်တန်းမြို့ပေါ်တွင် မြို့ပိုင်ရုံး၊ တရားမနှင့် ရာဘက်ရာဇဝတ် တရားသူကြီးရုံး၊ ရဲဌာန၊ စာပို့တိုက်၊ ဆေးရုံ၊ ဈေးရုံးများနှင့်၊ မူလတန်းကျောင်း ၃ ကျောင်း၊ အထက်တန်း ကျောင်း ၂ ကျောင်း၊ ရဟန်းတော် ကျောင်း ၂၁ ကျောင်း ရှိသည်။ မြို့၏အကျယ်အဝန်းမှာ တစ်မိုင်ပတ်လည်ခန့် ရှိသည်။ မြို့နယ်ရှိ လူဦးရေ ရာခိုင်နှုန်း ၉ဝ ကျော်မှာ လယ်ယာလုပ်ငန်း ကို အမှီပြု၍ အသက်မွေးကြသည်။ ကျောက်တန်းမြို့သည် [[ဂဝံကျောက်]]မြေပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ ဆင်ခြေလျှော နိမ့်ဆင်းသွား သည်။ ကျောက်တန်းမြို့မှာ တည်စက မှော်ဝန်းမြစ်ကမ်းတွင် ကပ်လျက်ရှိ၍ ထိုနေရာကို ယခုတိုင် ရွာဟောင်းဟု ခေါ်တွင် နေသေးသည်။ ကျောက်တန်းမြို့တွင် ထင်ရှားသောအဆောက်အုံများမှာ မြတ်စွာဘုရား၏ ဓာတ်တော်မွေတော်များကို ဌာပနာသွင်း၍ တည်ထားသော [[ကျိုက်မှော်ဝန်းစေတီတော်|ကျိုက်မှော်ဝန်းရေလယ်စေတီတော်]] နှင့် တစ်ဖက်ကမ်းရှိ ကျိုက်ပြာသာဒ်တနော်စေတီတော်၊ ကျိုက်ပြာသာဒ်တနွံစေတီတော်၊ ကျိုက်ပါဒစေတီတော်၊ ပါဒကြီးငါးထပ်ဘုရားများ ဖြစ်၏။ ပါဒကြီးစံပြကျေးရွာအနီး သန်လျင်-ကျောက်တန်း ကားလမ်းမကြီး၏ လက်ယာဘက်တွင် ပါဒနေပြည်တော် ထွန်းကားတည်ရှိစဉ်အချိန်က တည်ဆောက်ခဲ့သည့် အုတ်မြို့ရိုးဟောင်းကြီး တည်ရှိဆဲဖြစ်သည်။ မှော်ဝန်းမြစ်ထဲရှိ ကျောက်တန်းများကို ဒိုင်းနမိုက်ဖြင့် ဖောက်ခွဲ၍ သင်္ဘောများ ခုတ်မောင်းနိုင်ရန် ရေကြောင်း ပြုပြင်ထားသည်။ ကျောက်တန်းမြို့၏ ရာသီဥတုမှာ သာယာ၍ ပင်လယ်လေညှင်း ရသည်။ သံလျင်မြို့မှ ကုန်းလမ်းရေလမ်း နှစ်သွယ်ဖြင့် သွားလာနိုင်သည်။ ကျောက်တန်းမြို့တွင် ရေကောင်းရေသန့် ရရှိသည်။ ရန်ကုန်မှလူများသည် ကျောက်တန်းမြို့သို့ အလည်အပတ်သွားလေ့ ရှိကြသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)အပိုင်း(ခ)</ref> == ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ == * ပြည်တော်သာ ဦးထွန်းရီ ၊ သမိုင်းသုတေသီ၊ ပါဒကြီးကျေးရွာ၊ ကျောက်တန်းမြို့ * ကဝိဓဇ ဆရာကြီးဦးကျော်၊ * ဒေါက်တာ [[သန်းငြိမ်း၊ ဒေါက်တာ|သန်းငြိမ်း]] (၅ ဩဂုတ် ၁၉၃၆ – ၂၁ မေ ၂၀၁၄)၊ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု]] ပါတီ တည်ထောင်သူ။ * နှစ်ဘက်လှ ဦးကျော်လွင် * ဦးကျော်မြင့်လွင်၊ အမျိုးသားစာပေဆုမျာရှင် * မောင်ခိုင်မာ၊ ကဗျာဆရာ * မင်္ဂလွန်း တင်အောင်၊ စာရေးဆရာ * သန်းဝင်းရှိန်၊ စာရေးဆရာ * မှော်ဝန်း ကြည်မြတ်၊ စာရေးဆရာ * မှော်ဝန်း ဝင်းမြတ်၊ သတင်းထောက်၊ စာရေးဆရာ * ရွှေဆင်သန်းသန်း၊ ယုဝတီကလောင်ရှင် * [[မောင်နီမှိုင်း(ကျောက်တန်း)]]၊ စာပေဗိမာန်စာပေဆု၊ [[ပခုက္ကူ ဦးအုံးဖေ စာပေဆု]]၊ စိမ်းလန်းရွှေပြည်စာပေဆုများရ ကဗျာဆရာ၊ စာရေးဆရာ * ဇေယျာလင်း == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] jah1cg47w7r3458rm5nq4qgae8g5q9v 753861 753854 2022-08-09T08:23:06Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78|2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78]] ([[User talk:2001:E60:87D0:1500:9C82:62C2:D7BC:2C78|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:Bhonebsm|Bhonebsm]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox မြို့ |official_name = ကျောက်တန်းမြို့ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = ကျောက်တန်းမြို့ တည်နေရာ၊ မြန်မာ။ |pushpin_mapsize = 300 |subdivision_type = နိုင်ငံ |subdivision_name = {{flag|Myanmar}} |subdivision_type1 = [[မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းဒေသကြီးများ|တိုင်းဒေသကြီး]] |subdivision_name1 = [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး|ရန်ကုန်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ရန်ကုန်တောင်ပိုင်းခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]] |coordinates_display = inline, title |latNS = N |latd = 16 |latm = 38 |lats = 17 |longEW = E |longd = 96 |longm = 19 |longs = 22 |postal_code_type = |population_as_of = ၂၀၁၄ |population_total = ၄၂,၇၇၈<ref name="census-2014">{{cite book|title=သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|publisher=လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အား ဝန်ကြီးဌာန|location=နေပြည်တော်|date=မေ ၂၀၁၅|series=၂၀၁၄ ခုနှစ် လူဦးရေနှင့် အိမ်ထောင်စု သန်းခေါင်စာရင်း အစီရင်ခံစာ|volume=အတွဲ-၂|pages=၆၁|url=https://drive.google.com/file/d/0B067GBtstE5TeUlIVjRjSjVzWlk/view}}</ref> }} '''ကျောက်တန်းမြို့'''သည် မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်း၊ [[ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]]၊ ရန်ကုန်တောင်ပိုင်းခရိုင်၊ [[ကျောက်တန်းမြို့နယ်]]၏ ရုံးစိုက်ရာမြို့ဖြစ်၍ [[မှော်ဝန်းချောင်း]]ကမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ သံလျင်ကျိုက်ခေါက် ကုန်းတန်းကြီး၏ တစ်ဖက်စွန်းတွင် တည်ရှိ၍ ပင်လယ်ပြင်နှင့် ၁၂ မိုင်ခန့် ကွာဝေးသည်။ မှော်ဝန်းမြစ်ထဲတွင် တန်း၍နေသော ကျောက်တန်းကြီးကို အစွဲပြု၍ ကျောက်တန်းမြို့ဟု ခေါ်သည်။ ရှေးအခါက ကျောက်တန်းမြို့သည်၊ ကျောက်တန်း၊ သံလျင်၊ ခရမ်း၊ [[သုံးခွမြို့နယ်]]တို့၏ နယ်ပိုင်ရုံးစိုက်ရာ မြို့ဖြစ်ခဲ့၍ သံလျင်သင်္ဘောဆိပ်အထိ ကျေးရွာပေါင်း ၉ဝ ကျော် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် [[သံလျင်မြို့]] [[ဘီအိုစီကုမ္ပဏီ]]၏ ဆန္ဒအရ သံလျင်မြို့ကို နယ်ပိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့ လုပ်လိုက်သည်။ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်၊ ကျောက်တန်းမြို့နယ်မှာ တောင်နှင့် မြောက် မိုင် ၂ဝ၊ အရှေ့နှင့် အနောက် ၃၇ မိုင် ကျယ်ဝန်း၍ စိုက်ပျိုးသော မြေဧက ၁၂၈၅ဝဝ နှင့် မြေလွတ်ဧက ၁၀၀၀ဝ ခန့် ပါဝင်သည်။ ကျေးရွာပေါင်း ၆၄ ရွာ ပါဝင်၍ သူကြီးပိုင် ၅၃ ပိုင် ရှိသည်။ ၁၉၅၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကျောက်တန်းမြို့ရှိ လူဦးရေမှာ ၃၇၉၄ ဖြစ်၏။ ကျောက်တန်းမြို့ပေါ်တွင် မြို့ပိုင်ရုံး၊ တရားမနှင့် ရာဘက်ရာဇဝတ် တရားသူကြီးရုံး၊ ရဲဌာန၊ စာပို့တိုက်၊ ဆေးရုံ၊ ဈေးရုံးများနှင့်၊ မူလတန်းကျောင်း ၃ ကျောင်း၊ အထက်တန်း ကျောင်း ၂ ကျောင်း၊ ရဟန်းတော် ကျောင်း ၂၁ ကျောင်း ရှိသည်။ မြို့၏အကျယ်အဝန်းမှာ တစ်မိုင်ပတ်လည်ခန့် ရှိသည်။ မြို့နယ်ရှိ လူဦးရေ ရာခိုင်နှုန်း ၉ဝ ကျော်မှာ လယ်ယာလုပ်ငန်း ကို အမှီပြု၍ အသက်မွေးကြသည်။ ကျောက်တန်းမြို့သည် [[ဂဝံကျောက်]]မြေပေါ်တွင် တည်ရှိ၍ မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ ဆင်ခြေလျှော နိမ့်ဆင်းသွား သည်။ ကျောက်တန်းမြို့မှာ တည်စက မှော်ဝန်းမြစ်ကမ်းတွင် ကပ်လျက်ရှိ၍ ထိုနေရာကို ယခုတိုင် ရွာဟောင်းဟု ခေါ်တွင် နေသေးသည်။ ကျောက်တန်းမြို့တွင် ထင်ရှားသောအဆောက်အုံများမှာ မြတ်စွာဘုရား၏ ဓာတ်တော်မွေတော်များကို ဌာပနာသွင်း၍ တည်ထားသော [[ကျိုက်မှော်ဝန်းစေတီတော်|ကျိုက်မှော်ဝန်းရေလယ်စေတီတော်]] နှင့် တစ်ဖက်ကမ်းရှိ ကျိုက်ပြာသာဒ်တနော်စေတီတော်၊ ကျိုက်ပြာသာဒ်တနွံစေတီတော်၊ ကျိုက်ပါဒစေတီတော်၊ ပါဒကြီးငါးထပ်ဘုရားများ ဖြစ်၏။ ပါဒကြီးစံပြကျေးရွာအနီး သန်လျင်-ကျောက်တန်း ကားလမ်းမကြီး၏ လက်ယာဘက်တွင် ပါဒနေပြည်တော် ထွန်းကားတည်ရှိစဉ်အချိန်က တည်ဆောက်ခဲ့သည့် အုတ်မြို့ရိုးဟောင်းကြီး တည်ရှိဆဲဖြစ်သည်။ မှော်ဝန်းမြစ်ထဲရှိ ကျောက်တန်းများကို ဒိုင်းနမိုက်ဖြင့် ဖောက်ခွဲ၍ သင်္ဘောများ ခုတ်မောင်းနိုင်ရန် ရေကြောင်း ပြုပြင်ထားသည်။ ကျောက်တန်းမြို့၏ ရာသီဥတုမှာ သာယာ၍ ပင်လယ်လေညှင်း ရသည်။ သံလျင်မြို့မှ ကုန်းလမ်းရေလမ်း နှစ်သွယ်ဖြင့် သွားလာနိုင်သည်။ ကျောက်တန်းမြို့တွင် ရေကောင်းရေသန့် ရရှိသည်။ ရန်ကုန်မှလူများသည် ကျောက်တန်းမြို့သို့ အလည်အပတ်သွားလေ့ ရှိကြသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)အပိုင်း(ခ)</ref> == ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ == * ပြည်တော်သာ ဦးထွန်းရီ ၊ သမိုင်းသုတေသီ၊ ပါဒကြီးကျေးရွာ၊ ကျောက်တန်းမြို့ * ကဝိဓဇ ဆရာကြီးဦးကျော်၊ * ဒေါက်တာ [[သန်းငြိမ်း၊ ဒေါက်တာ|သန်းငြိမ်း]] (၅ ဩဂုတ် ၁၉၃၆ – ၂၁ မေ ၂၀၁၄)၊ [[အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အင်အားစု]] ပါတီ တည်ထောင်သူ။ * နှစ်ဘက်လှ ဦးကျော်လွင် * ဦးကျော်မြင့်လွင်၊ အမျိုးသားစာပေဆုမျာရှင် * မောင်ခိုင်မာ၊ ကဗျာဆရာ * မင်္ဂလွန်း တင်အောင်၊ စာရေးဆရာ * သန်းဝင်းရှိန်၊ စာရေးဆရာ * မှော်ဝန်း ကြည်မြတ်၊ စာရေးဆရာ * မှော်ဝန်း ဝင်းမြတ်၊ သတင်းထောက်၊ စာရေးဆရာ * ရွှေဆင်သန်းသန်း၊ ယုဝတီကလောင်ရှင် * [[မောင်နီမှိုင်း(ကျောက်တန်း)]]၊ စာပေဗိမာန်စာပေဆု၊ [[ပခုက္ကူ ဦးအုံးဖေ စာပေဆု]]၊ စိမ်းလန်းရွှေပြည်စာပေဆုများရ ကဗျာဆရာ၊ စာရေးဆရာ * == ကိုးကား == {{Reflist}} {{ရန်ကုန်တိုင်း}} {{မြန်မာတိုင်းနှင့် ပြည်နယ်များ}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့များ]] [[Category:ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး]] m2o7n2vsgt3abswttnjt08fbqh2y7gj 0 13167 753845 735917 2022-08-09T05:20:51Z Ninjastrikers 22896 [[ဘဟန် (ဒေါက်တာ)]] စာမျက်နှာကို [[ဘဟန်]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |honorific_prefix =ပါမောက္ခ<br/>[[မဟာသရေစည်သူ]] ||image = DrBaHan.jpg |name=ဒေါက်တာဘဟန် |native_name= |native_name_lang=my |order2=ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာ မဟာဌာန ဌာနမှူး |term_end2= |term_start2= |party= |order=[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်]] |predecessor = ဦးချွန်ဖောင်း (ခ) ဦးအုန်းခင် |successor=ဦးဘစိန် | predecessor2 = |successor2= |term_end= ၂၈ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၈ | president =[[မန်းဝင်းမောင် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|မန်းဝင်းမောင်]] |primeminister2 = | term_start=၁ မတ် ၁၉၅၇ |birth_date=၁၈၉ဝ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ |birth_place=မအူပင်မြို့ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] |death_date=၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ |nationality= |ethnicity = မွန်-ဗမာ |education=အင်္ဂလန်နိုင်ငံ ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ် |occupation=ဥပဒေ ပညာရှင် |awards =မဟာသရေစည်သူ |religion=ခရစ်ယာန် |relatives=[[ဘမော်|ဒေါက်တာ ဘမော်]]}}ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ '''ဘဟန်''' (၁၈၉၀-၁၉၆၉) သည် ဝတ်လုံတော်ရ ဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ ပထမဆုံး]] ပါရဂူ တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဖြစ်သည့်အပြင် ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ်]] ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာစာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင်အားထား အသုံးပြုနေရသည့် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ပြုစုခဲ့သူ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.irrawaddy.com/specials/on-this-day/dr-ba-maw-facilitator-myanmars-struggle-independence.html</ref> == ငယ်ဘဝ == ဒေါက်တာ ဘဟန်ကို အဖ ဦးကျေး၊ အမိ ဒေါ်သိန်းတင် တို့မှ ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ ရက် (ကြာသပတေးနေ့)တွင် [[မအူပင်မြို့]]၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။<ref>http://www.drbamawlibrary.org/about-drbamaw.asp</ref> [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]-ဗမာမျိုးရိုးဖြစ်သည်။<ref>''A History of Modern Burma'' (1958), pg 317</ref> ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ရှိရာ ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်မှာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လောကတွင် ထင်ရှားသော နိုင်ငံတော်အဓိပတိ ဒေါက်တာ [[ဘမော်]] ဖြစ်သည်။ ဦးကျေးမှာ သာသနာပြု ဆရာကြီး ဒေါက်တာမတ် (Dr. Mark) ၏ တပည့် တဦး ဖြစ်၍ မန္တလေး သံတဲကျောင်းတွင် [[မင်းတုန်းမင်း]]၏ သားတော် မင်းညီမင်းသားများနှင့် အတူ ပညာ သင်ကြား ခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂလန်သို့ ပညာ ဆက်လက် သင်ကြာရေး အတွက် အရွေးချယ် ခံရသူ တဦးလည်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အင်္ဂလိပ်တို့က [[သီပေါမင်း]]အား နန်းချ၍ အထက် မြန်မာပြည်ကို သိမ်းပိုက် လိုက်သည့်နောက် နှစ်အနည်းငယ် အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် [[သထုံမြို့|သထုံ]] ဒေသမှ တော်လှန် ပုန်ကန်မှုတွင် ဦးကျေး ပါဝင် ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ယိုးဒယား (ထိုင်း) သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ == ပညာရေး == မောင်ဘဟန်သည် ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် မအူပင် အစိုးရ အလယ်တန်း ကျောင်း၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်နှင့် အတူ ရန်ကုန်မြို့ [[အ.ထ.က(၆)ဗိုလ်တထောင်|စိန့်ပေါလ်ကျောင်း]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ မောင်ဘဟန်မှာ ငယ်စဉ်ကပင် မိခင် ဒေါ်သိန်းတင်က အင်္ဂလိပ် စကားလုံး တစ်လုံးစ နှစ်လုံးစ သင်ကြားပေးခြင်း ခံရသည်။ စိန့်ပေါလ်ကျောင်းတွင် ပညာ သင်ကြားနေစဉ် မောင်ဘဟန်သည် ဆွစ်ဖ်၏ ဂါလီဗာ၏ ခရီးစဉ် (Swift's Gulliver's Travels)၊ ဒီဖိုး၏ ရော်ဘင်ဆန် ကရူးဆိုး (Defoe's Robinson Crusoe)၊ ကပ္ပတိန် မာရတ်၏ ပင်လယ် ပုံပြင်များ (Captain Maryat's Sea Stories) စသော အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထု အမြောက်အမြားကို ဖတ်ခဲ့ဖြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရကို ပိုမိုကြွယ်ဝ စေခဲ့သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ပညာသင်ဆု ရ၍ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်ကောလိပ်]]၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား]] ဒပ်ဖ်ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၇ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးပါသည်။ တက္ကသိုလ် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားစဉ် ပညာသင်ဆုများ ဆက်လက် ရရှိ၍ ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာ ဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင် ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရန်ကုန် ကောလိပ်တွင် သရုပ်ပြ ဆရာ အဖြစ် ခေတ္တ ဆောင်ရွက်ကာ ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် အငယ်တန်း နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း ရာထူးကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်၌ လက်ထောက် စာတော်ပြန် အရာရှိ အဖြစ် လည်းကောင်း လုပ်ကိုင် ခဲ့သည်။ အလုပ် တာဝန် တဖက်နှင့်ပင် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ မဟာ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ စာမေးပွဲကို အလွတ် ဝင်ရောက် ဖြေဆိုရာ အင်္ဂလိပ် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပါသည်။ မဟာဝိဇ္ဇာ စာမေးပွဲကို နေ့ကျောင်းသားများနှင့် အပြိုင် ဖြေဆို၍ အားလုံးတွင် တတိယ ရခဲ့သည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အကြီးတန်း ဝန်ထမ်း အဖြစ် တိုးမြှင့် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရ၍ လစာ ၈၀ဝ ကျပ် ရသော အစိုးရ စာတော်ပြန် ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ် လူမျိုး အိုင်စီအက်စ် အရာရှိ များအား မြန်မာဘာသာ စကား စစ်ဆေး ရသော စာမေးပွဲကို စစ်ဆေးရေး ဘုတ်အဖွဲ့၏ သဘာပတိ အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ ထိုသို့ ဆောင်ရွက် နေစဉ် ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အမှန်အတိုင်း သမာသမတ် ကျကျ ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိရာ အင်္ဂလိပ် အရာရှိကြီး တဦးအား စာမေးပွဲ အအောင် မပေးရာမှ အစိုးရ ဝန်ထမ်း ဘဝတွင် အနှောင့်အယှက် တွေ့လာရသည်။ ထို့ကြောင့် ဥပဒေ ပညာ သင်ကြား၍ လွတ်လပ်စွာ အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုနိုင်ရန် ၁၉၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ [[ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ်|ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်]]၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘက် တက္ကသိုလ်နှင့် လန်ဒန် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းတို့တွင် ပညာ ဆည်းပူး၍ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ စာပေ [[ပါရဂူဘွဲ့]]နှင့် ဘားအက်လော ဥပဒေဘွဲ့များ ရရှိသည်။ == ဝတ်လုံ == ၁၉၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် ရန်ကုန် ပြန်ရောက်၍ ဝတ်လုံတော်ရ တစ်ဦး အဖြစ် အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုသည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာဌာနတွင်လည်း အချိန်ပိုင်း ကထိက အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် လက်ထောက် အစိုးရ ရှေ့နေ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေဌာန အချိန်ပိုင်း ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေ မဟာဌာနမှူး အဖြစ် လည်းကောင်း ဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ် အတွင်း မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ပြန်လည် တိုးတက် စေရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှု သိကျွမ်း နားလည် စေရန်အတွက် တည်ထောင်သော ပညာ တံခွန် အသင်းတွင် ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ် ထုတ်ဝေရေး ဌာန၊ မြန်မာ အဘိဓာန် အကြံပေး အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးတန်း များနှင့် မဟာ ဝိဇ္ဇာတန်းများ၏ ပြင်ပ စာစစ်မှူး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဥပဒေဌာန ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း တာဝန် အသီးသီး ထမ်းဆောင် ပါသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနအသင်း|မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း]]ကြီး၏ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်း ခံရသည်။ == နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် == ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ မေတ္တာ ရပ်ခံချက် အရ နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရမှ [[မဟာသရေစည်သူ|မဟာသရေ စည်သူဘွဲ့]] ချီးမြှင့်၍ ဂျီနီဗာတွင် ကျင်းပသည့် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဥပဒေ ကွန်ဖရင့်သို့ မြန်မာ အဖွဲ့ကို ဦဆောင်၍ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ဇနီး ဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်သိန်း [M.A. (Yale)] ပညာရေး တက္ကသိုလ်တွင် ကထိကနှင့် အတူ အမေရိကားရှိ ကောလိပ် တက္ကသိုလ်များတွင် မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို လှည့်လည် ဟောပြော ပို့ချခဲ့သည်။ (ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပထမ ဇနီးမှာ ဒေါ်သိန်းလွင် ဖြစ်၍ ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။) == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် == မြန်မာ စာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် အပြည့်စုံဆုံး၊ အခိုင်မာဆုံး၊ အကောင်းဆုံးဟု သတ်မှတ်နိုင်၍ ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင် အားကို အားထား အသုံးပြု နေရသည့် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်မှာ ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ဖြစ်သည်။ ဤ [[အဘိဓာန်]]ကြီးတွင် ဝေါဟာရပေါင်း ငါးသောင်းခွဲကျော် ပါဝင်၍ စာမျက်နှာပေါင်း ၂၂၉၂ ရှိသည်။ စာအုပ် အရွယ် ၁၀.၅'' ၉" ရှိ၍ အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းခွဲကာ ဟံသာဝတီ ပုံနှိပ်တိုက်မှ ၁၉၅၁ - ၁၉၆၆ တွင် ပထမ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေ ခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းကို စုစည်း၍ သုံးတွဲ အဖြစ် ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေပါသည်။'' ထူးခြားသည်မှာ ဤမျှ ပြည့်စုံ ခိုင်မာ လှသော အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းကြီးကို ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၆ဝ ကျော်လွန်မှ တဦးတည်း ပြုစု နိုင်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အဘိဓာန် လုပ်ငန်းကို ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် စတင်၍ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ကျမှသာ လုပ်ငန်း လက်စသတ်နိုင်ခဲ့သည်။ <br> ပထမ အကြိမ် ထုတ်ဝေ ခဲ့စဉ်ကမူ - *Part I A, B ၁၉၅၁ *Part II C ၁၉၅၂ *Part III D, E ၁၉၅၂ *Part IV F, G ၁၉၅၃ *Part V H, I, J, K ၁၉၅၃ *Part VI L, M, N ၁၉၅၅ *Part VII O, P ၁၉၅၇ *Part VIII Q, R ၁၉၅၈ *Part XI S ၁၉၆၃ *Part X T, U, V, W, X, Y, Z ၁၉၆၆-တို့တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန် မထွက်ပေါ်မီ မြန်မာ စာပေ လောကတွင် အသုံးပြု နေသည့် ဆရာ [[ယုဒသန်]] (Dr. Judson) ၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်နှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ ကျောင်းသားသုံး အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းများမှာ အလွန် ချီးမွမ်းဖွယ် ကောင်းသော်လည်း ခေတ်နောက်ကျ နေပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။ ယုဒသန်၏ အဘိဓာန်မှာ ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၈၄၉ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့၍ နှစ်ပေါင်း တရာ ကျော်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အဘိဓာန် သည်လည်း ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၉၀၆ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့ရာ နှစ်ပေါင်း ငါးဆယ် ကျော်ပြီ ဖြစ်သည်။ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုချိန်တွင် ဒေါက်တာ ဟန်သည် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ မဟာ ဌာနမှူးနှင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ရာထူးမှ အငြိမ်းစား ယူပြီးစ ဖြစ်သည်။ လူ့သက်တမ်းဖြင့် တွက်လျှင် ဘဝ တသက်တာ ပညာဆည်းပူး လေ့လာမှု ပြီးစီး၍ ပညာရည် အပြည်ဝဆုံးချိန်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်ကပင် အိနိ္ဒယပြည် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ (M.A.) မဟာ ဝိဇာဘွဲ့ကို အင်္ဂလိပ် စာပေဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၃၅ နှစ် အရွယ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည် ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်၌ ပညာ သင်ကြားခွင့် ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းမှ ဘားအက်လေးဘွဲ့၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘတ် တက္ကသိုလ်မှ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်မှ စာပေ ပါရဂူဘွဲ့များ ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၅၇ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါရဂူဘွဲ့ ထပ်မံ ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ဤ ပညာရေး ပါရဂူဘွဲ့ ဒီဂရီများသည် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပညာရည် အဆင့်အတန်းကို ဖော်ပြ နေပါသည်။ ထို့ထက် အရေး ပါသည်မှာ အသက် ၁၉ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပြီးနောက် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် အစိုးရ လက်ထောက် စာတော်ပြန် လုပ်ကိုင်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းနှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကျမ်းကြီး ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေနိုင်ရေး အတွက် ပြင်ဆင် တည်းဖြတ်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်က ဒေါက်တာဘဟန်မှာ အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်မျှသာ ရှိသေးသည်။ ဤသို့ အဘိဓာန်ကျမ်းပြု ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် ဘာသာပြန် အတွေ့အကြုံနှင့် အဘိဓာန် လုပ်ငန်း အတွေ့အကြုံများ လက်တွေ့ ဆည်းပူး ခဲ့ရခြင်းသည် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုရေးတွင် များစွာ အထောက်အပံ့ ဖြစ်လာသည်။ ဦးထွန်းငြိမ်းမှာ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းပြု ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ရုံမျှမက ၁၈၉၉ ခုနှစ်ကပင် ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ အင်းဝ ကျောက်စာများကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ပုဂံခေတ် မြစေတီ ကျောက်စာနှင့် ပျူခေတ် မောင်ကန် ရွှေပေချပ် ပါဠိတော်များကို အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် သမ္မာကျမ်းစာ ကိုလည်း အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ အခြား လူသိ နည်းသော ဦးထွန်းငြိမ်း၏ စွမ်းဆောင်ချက်မှာ ကမ္ဘာ့ ပညာရှင် လောကတွင် ထင်ရှားသော မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်းကြီးကို စတင် တည်ထောင်သူများတွင် တဦး အပါအဝင် ဖြစ်၍ အသင်း၏ ငွေထိန်း တာဝန်ကိုလည်း ထမ်းဆောင် ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကိုယ်တိုင် ကလည်း ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း ကဲ့သို့ပင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် သုတေသန စာတမ်းများကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ငယ်ရွယ်စဉ် ကမူ အင်္ဂလိပ် စာပေကို ပိုမို ကျွမ်းကျင်ခဲ့သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်ရသည့် အခါ ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ သတိပေး တိုက်တွန်းမှုကြောင့် မြန်မာ စာပေ၊ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို် မြန်မာ ပညာရှိများထံ လေ့လာ လိုက်စားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဥရောပတွင် ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးခွင့် ရသောအခါ ဂျာမန်နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို အလွန် ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် တတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် သမ္မာကျမ်းစာကို အလေ့လာ လိုက်စားခဲ့ခြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အလွန် ကျွမ်းကျင် လာသည်။ ထို့ကြောင့် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ထွက်ပေါ် လာသောအခါ မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ဆရာကြီး ဦးဖေမောင်တင်က အောက်ပါ အတိုင်း ရေးသားခဲ့သည်။ "…. ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန်သည် အဘိဓာန် ပြုစုသူ မိန့်ဆို သကဲ့သို့ တိကျသေချာ ရှင်းလင်း ပြည့်စုံရုံ မျှမက အင်္ဂလိပ် ဆိုရိုး စကားများကို မြန်မာပြန်ရာတွင် မြန်မာစကား ပီပီသသဖြင့် လှပ ထိမိစွာ ပြန်ဆိုနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဤအဘိဓာန်ကို လေ့လာခြင်းဖြင့် မြန်မာ စာသင်သားတို့အား အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှု ပေးနိုင် သကဲ့သို့ နိုင်ငံခြားသားများ အတွက်လည်း မြန်မာဘာသာ စကား ကျွမ်းကျင်မှုတွင် အကူအညီ ပေးနိုင် ပါလိမ့်မည်"<ref>မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်၊ တွဲ ၃၄၊ အပိုင်း ၁၊ (ဇွန် ၁၉၅၁) စာ ၄၂</ref> ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ပညာရေးတွင် စိတ်အား ထက်သန်၍ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ ပညာ မဟာဌာနတွင် ပါမောက္ခ အဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ရာ မြန်မာ့ဓလေ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာနှင့် မြန်မာစာပေ ဝေဖန်ချက်များကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသား ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာ ရှေးဟောင်း သမိုင်း ပါရဂူ ဂျီ၊ အိပ်ချ်၊ လုစ် (G. H. Luce)၏ 'မြန်မာအစ ကျောက်ဆည်က' ဟု လူသိများသော 'Old Kyaykse and the Coming of the Burmans' စာတမ်းကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း အတွက် ကိုယ်စား ဖတ်ကြား ပေးခဲ့သည်။ ထိုဆောင်ရွက်ချက်ကို အချို့သော စာရေးဆရာ၊ သုတေသန ပညာရှင်နှင့် နိုင်ငံရေးသမားတို့က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန် ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဗိုလ်တထောင် သတင်းစာ မှ ဦးသိန်းဖေမြင့်၏ ဝေဖန်ချက်များမှာ ဩဇာ ကြီးမားလှသည်နှင့် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် အထင်မှားစရာ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ အမှန်စင်စစ် ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် တဦး ဖြစ်သော်လည်း တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုး၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို အစဉ် စောင့်ထိန်းခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ သာဓက ပြရသော် ၁၉၃ဝ ပတ်ဝန်းကျင်က မြန်မာ့သမိုင်း (History of Burma) စာအုပ်ကို ရေးသားသူ အိုင်စီအက်စ် ဝန်ထမ်း ဂျီ၊ အီး၊ ဟာဗေး (G. E. Harvey) အား ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် မှ ဒေါက်တာဘွဲ့ ပေးအပ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ဟာဗေး၏ မြန်မာ ရာဇဝင် စာအုပ်မှာ မြန်မာ့ သမိုင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ပထမ ဦးဆုံးသော အဆင့်မြင့် သုတေသန လက်ရာတရပ် ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစာအုပ်တွင် မြန်မာ လူမျိုးနှင့် မြန်မာ ဘုရင်များ အပေါ် နှိမ့်ချ၍ တဖက်သတ် ရေးသားထားရာ မြန်မာများ ဘက်မှ မခံမရပ်နိုင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၏ အစီအစဉ်ကို ဒေါက်တာ ဘဟန်နှင့် ဦးစိုးညွန့်တို့ (လွတ်လပ်ရေး ခေတ်ဦး အမေရိကန်နိုင်ငံ ဆိုင်ရာ မြန်မာ သံအမတ်ကြီး) တို့ ဦးဆောင်၍ ကန့်ကွက် ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟာဗေးမှာ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ချီးမြှင့်မည့် ဒေါက်တာဘွဲ့ ရမသွားပါ။ ဤအချက်ကို အမျိုးသား ပညာဝန် [[ဦးဖိုးကျား]] ကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော် မှတ်တမ်း တင်ခဲ့ဖူးပါသည်။ == ထင်ရှားသောစာအုပ်အချို့ == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစု ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များနှင့် ဘွဲ့ယူ စာတန်းများမှာ - # William Black: His Mysticism [D.Litt Thesis] Bordeau, 1924 # The Evolution of The Blakean Philosophy [Ph.D. Thesis] # The Planned State Yangon, 1947 # A Legal History of India and Burma, Yangon, 1951. # The Supreme Quest: Calcutta, 1933. # Shin Uttamagyaw's Tawla, Letwethondar's Radus: Yangon, 1962. # The University English-Burmese Dictionary : Yangon. 1951-66 # A Rapid French Course. # A Rapid German Course.<br> ဒေါက်တာ ဘဟန် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော သုတေသန စာတမ်းများနှင့် စာအုပ် ဝေဖန်ချက်များကို စာစု စာရင်း - # "U Pon'nya's Wizaya: an estimate"JBRS. Vol. 16, Pt. 3 (Dec 1916) P. 139. # "Chitya-a-hamn or true love, by Ma E Kin"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 186. # "U Pon'nya's Paduma: a criticism"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 137-141 # "Shin Uttamagyaw and his tawla: a nature poem"JBRS. Vol.7, Pt. 2 & 3, Vol.8, Pt. 1-3, Vol. 9, Pt. 1-3 Vol. 10, Pt. 1 (Aug 1917 to April 1920) # "Maung Hmaing by U Maung Gyi". JBRS. Vol. 8, Pt. 1 (April 1918)P.64-67. # "Seindakyawthu: man and poet".JBRS. Vol. 8, Pt. 2 (Aug 1918) P. 107-111. # "Ma Min Thein of Myaung mya".JBRS. Vol. 9, Pt. 2 (Aug 1919) P. 112. # "The meaning of Ari". JBRS. Vol.10, Pt.3 (Dec 1920) P. 160. # "Letwe-thondara's poem". JBRS. Vol. 12, Pt.1 (April 1922) P.34. # "Burmese Syntax, by U Pe Maung Tin".JBRS.Vol.34, Pt.1 (Dec 1951) P. 40-41 # "Some problem of a lexicographer".JBRS. Vol.45, Pt.1 (June 1962) P. 1-6 # "The Burmese Complex: its roots".JBRS. Vol.46, Pt.1 (June 1963) P. 1-10 # "Spiritism in Burma". JBRS.Vol.47, Pt.1 (June 1964) P. 3-10 # "Burmese cosmogony and cosmology 4".JBRS.Vol.48, Pt.1 (June 1965) P. 9-16 # "The emergence of the Burmese nation". JBRS. Vol.48, Pt.2 (Dec 1965) P. 25-38. # "The Evolution of Burmese dramatic performances and festival occasions".JBRS. Vol.49,Pt. 1 (June 1966) P. 1-18 # "Piquant splendours of the Burmese Family life of old".JBRS. Vol. 50, Pt. 1 (June 1967) P. 21-32. # "Aspects of Burmese rural life of old". JBRS. Vol. 51, Pt.1 (June 1968) P. 9-16 JBRS [The Journal of Burma Research Society] == ဘဝနိဂုံး == ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစု ပြီးစီးသည့်နောက် သုံးနှစ် အကြာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန် ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကွယ်လွန် သွားသော အခါ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ဂုဏ်ရည်နှင့် ပတ်သက်၍ တရားသူကြီးဟောင်း ဝတ်လုံတော်ရ ဦး[[ကျော်မြင့်]]က အောက်ပါ အတိုင်း ချီးမွမ်း စကား ဆိုခဲ့သည်။ "….. ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ပြောင်မြောက်သော ဥပဒေ ပညာရှင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ အသိပညာ၊ သူ၏ စာပေ စွမ်းရည်တို့ကို မြန်မာပြည်က သာမက တကမ္ဘာလုံးကပင် အသိအမှတ် ပြုကြသည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြင့်မြတ် တော်ဖြောင့်သော လမ်းစဉ်ကို လိုက်လျောသူ ဖြစ်သည်။ မတုန်လှုပ်သော သမာဓိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်သည်။ သူ တခုခုကို ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ မှန်နေတတ်သည်။" <ref>ငွေတာရီ၊ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆</ref> ယခု အခါ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကွယ်လွန် ခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၃ဝ ကျော် ကြာမြင့် ခဲ့ပါပြီ။ သို့သော် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ဘဝ တသက်တာ ရှာမှီးခဲ့သော ဉာဏ်ပညာ အမွေ အနှစ်၊ ဇွဲလုံ့လ ဂုဏ် အရည်အသွေး တို့ကား သူပြုစုခဲ့သော သုသေသန စာတမ်းများနှင့် အတူ မြန်မာ စာပေ လောကတွင် ဂုဏ်ယူဖွယ် တင်ကျန် ရစ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုချင် ပါတော့သည်။ == Reference == <references/> == ကျမ်းကိုး == # ဖိုးကျား၊ ဦး။ သီပေါမင်း ပါတော်မူ အရေးတော်ပုံ။ ရန်ကုန်။ မြန်မာ့ ဂုဏ်ရည် ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၃၅။ # မောင်မြန်မာ။ 'မဟာ သရေစည်သူ ဒေါက်တာ ဘဟန်'၊ ငွေတာရီ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆။ # Ba Han, Dr. "Valedictory". The University English-Myanmar Dictionary , Vol.3,2nd ed. # Ba Han, Dr. Who's who in Burma-Yangon: People's Literature Committee and House. 1960. P.39 # Pe Maung Tin, U."The University English-Burmese Dictionary by Maung Ba Han" JBRS. Vol. 34, Pt.1 (June 1951) P. 42 [[Category:မြန်မာ တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခများ‎]] [[Category:ပထမ မြန်မာများ]] [[Category:မွန်လူမျိုးများ]] [[Category:မြန်မာ ရှေ့နေများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အဘိဓာန်ပြုစုသူများ]] 62t3iep31lrc54uaszg0kixtcuc4aah 753849 753845 2022-08-09T05:22:42Z Ninjastrikers 22896 [[commons:Help:Gadget-HotCat|HotCat]]ကို အသုံးပြု၍ +[[ကဏ္ဍ:၁၈၉၀ မွေးဖွားသူများ]]၊ +[[ကဏ္ဍ:၁၉၆၉ ကွယ်လွန်သူများ]] wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |honorific_prefix =ပါမောက္ခ<br/>[[မဟာသရေစည်သူ]] ||image = DrBaHan.jpg |name=ဒေါက်တာဘဟန် |native_name= |native_name_lang=my |order2=ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာ မဟာဌာန ဌာနမှူး |term_end2= |term_start2= |party= |order=[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်]] |predecessor = ဦးချွန်ဖောင်း (ခ) ဦးအုန်းခင် |successor=ဦးဘစိန် | predecessor2 = |successor2= |term_end= ၂၈ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၈ | president =[[မန်းဝင်းမောင် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|မန်းဝင်းမောင်]] |primeminister2 = | term_start=၁ မတ် ၁၉၅၇ |birth_date=၁၈၉ဝ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ |birth_place=မအူပင်မြို့ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] |death_date=၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ |nationality= |ethnicity = မွန်-ဗမာ |education=အင်္ဂလန်နိုင်ငံ ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ် |occupation=ဥပဒေ ပညာရှင် |awards =မဟာသရေစည်သူ |religion=ခရစ်ယာန် |relatives=[[ဘမော်|ဒေါက်တာ ဘမော်]]}}ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ '''ဘဟန်''' (၁၈၉၀-၁၉၆၉) သည် ဝတ်လုံတော်ရ ဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ ပထမဆုံး]] ပါရဂူ တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဖြစ်သည့်အပြင် ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ်]] ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာစာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင်အားထား အသုံးပြုနေရသည့် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ပြုစုခဲ့သူ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.irrawaddy.com/specials/on-this-day/dr-ba-maw-facilitator-myanmars-struggle-independence.html</ref> == ငယ်ဘဝ == ဒေါက်တာ ဘဟန်ကို အဖ ဦးကျေး၊ အမိ ဒေါ်သိန်းတင် တို့မှ ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ ရက် (ကြာသပတေးနေ့)တွင် [[မအူပင်မြို့]]၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။<ref>http://www.drbamawlibrary.org/about-drbamaw.asp</ref> [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]-ဗမာမျိုးရိုးဖြစ်သည်။<ref>''A History of Modern Burma'' (1958), pg 317</ref> ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ရှိရာ ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်မှာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လောကတွင် ထင်ရှားသော နိုင်ငံတော်အဓိပတိ ဒေါက်တာ [[ဘမော်]] ဖြစ်သည်။ ဦးကျေးမှာ သာသနာပြု ဆရာကြီး ဒေါက်တာမတ် (Dr. Mark) ၏ တပည့် တဦး ဖြစ်၍ မန္တလေး သံတဲကျောင်းတွင် [[မင်းတုန်းမင်း]]၏ သားတော် မင်းညီမင်းသားများနှင့် အတူ ပညာ သင်ကြား ခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂလန်သို့ ပညာ ဆက်လက် သင်ကြာရေး အတွက် အရွေးချယ် ခံရသူ တဦးလည်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အင်္ဂလိပ်တို့က [[သီပေါမင်း]]အား နန်းချ၍ အထက် မြန်မာပြည်ကို သိမ်းပိုက် လိုက်သည့်နောက် နှစ်အနည်းငယ် အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် [[သထုံမြို့|သထုံ]] ဒေသမှ တော်လှန် ပုန်ကန်မှုတွင် ဦးကျေး ပါဝင် ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ယိုးဒယား (ထိုင်း) သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ == ပညာရေး == မောင်ဘဟန်သည် ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် မအူပင် အစိုးရ အလယ်တန်း ကျောင်း၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်နှင့် အတူ ရန်ကုန်မြို့ [[အ.ထ.က(၆)ဗိုလ်တထောင်|စိန့်ပေါလ်ကျောင်း]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ မောင်ဘဟန်မှာ ငယ်စဉ်ကပင် မိခင် ဒေါ်သိန်းတင်က အင်္ဂလိပ် စကားလုံး တစ်လုံးစ နှစ်လုံးစ သင်ကြားပေးခြင်း ခံရသည်။ စိန့်ပေါလ်ကျောင်းတွင် ပညာ သင်ကြားနေစဉ် မောင်ဘဟန်သည် ဆွစ်ဖ်၏ ဂါလီဗာ၏ ခရီးစဉ် (Swift's Gulliver's Travels)၊ ဒီဖိုး၏ ရော်ဘင်ဆန် ကရူးဆိုး (Defoe's Robinson Crusoe)၊ ကပ္ပတိန် မာရတ်၏ ပင်လယ် ပုံပြင်များ (Captain Maryat's Sea Stories) စသော အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထု အမြောက်အမြားကို ဖတ်ခဲ့ဖြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရကို ပိုမိုကြွယ်ဝ စေခဲ့သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ပညာသင်ဆု ရ၍ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်ကောလိပ်]]၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား]] ဒပ်ဖ်ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၇ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးပါသည်။ တက္ကသိုလ် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားစဉ် ပညာသင်ဆုများ ဆက်လက် ရရှိ၍ ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာ ဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင် ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရန်ကုန် ကောလိပ်တွင် သရုပ်ပြ ဆရာ အဖြစ် ခေတ္တ ဆောင်ရွက်ကာ ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် အငယ်တန်း နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း ရာထူးကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်၌ လက်ထောက် စာတော်ပြန် အရာရှိ အဖြစ် လည်းကောင်း လုပ်ကိုင် ခဲ့သည်။ အလုပ် တာဝန် တဖက်နှင့်ပင် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ မဟာ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ စာမေးပွဲကို အလွတ် ဝင်ရောက် ဖြေဆိုရာ အင်္ဂလိပ် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပါသည်။ မဟာဝိဇ္ဇာ စာမေးပွဲကို နေ့ကျောင်းသားများနှင့် အပြိုင် ဖြေဆို၍ အားလုံးတွင် တတိယ ရခဲ့သည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အကြီးတန်း ဝန်ထမ်း အဖြစ် တိုးမြှင့် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရ၍ လစာ ၈၀ဝ ကျပ် ရသော အစိုးရ စာတော်ပြန် ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ် လူမျိုး အိုင်စီအက်စ် အရာရှိ များအား မြန်မာဘာသာ စကား စစ်ဆေး ရသော စာမေးပွဲကို စစ်ဆေးရေး ဘုတ်အဖွဲ့၏ သဘာပတိ အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ ထိုသို့ ဆောင်ရွက် နေစဉ် ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အမှန်အတိုင်း သမာသမတ် ကျကျ ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိရာ အင်္ဂလိပ် အရာရှိကြီး တဦးအား စာမေးပွဲ အအောင် မပေးရာမှ အစိုးရ ဝန်ထမ်း ဘဝတွင် အနှောင့်အယှက် တွေ့လာရသည်။ ထို့ကြောင့် ဥပဒေ ပညာ သင်ကြား၍ လွတ်လပ်စွာ အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုနိုင်ရန် ၁၉၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ [[ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ်|ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်]]၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘက် တက္ကသိုလ်နှင့် လန်ဒန် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းတို့တွင် ပညာ ဆည်းပူး၍ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ စာပေ [[ပါရဂူဘွဲ့]]နှင့် ဘားအက်လော ဥပဒေဘွဲ့များ ရရှိသည်။ == ဝတ်လုံ == ၁၉၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် ရန်ကုန် ပြန်ရောက်၍ ဝတ်လုံတော်ရ တစ်ဦး အဖြစ် အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုသည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာဌာနတွင်လည်း အချိန်ပိုင်း ကထိက အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် လက်ထောက် အစိုးရ ရှေ့နေ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေဌာန အချိန်ပိုင်း ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေ မဟာဌာနမှူး အဖြစ် လည်းကောင်း ဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ် အတွင်း မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ပြန်လည် တိုးတက် စေရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှု သိကျွမ်း နားလည် စေရန်အတွက် တည်ထောင်သော ပညာ တံခွန် အသင်းတွင် ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ် ထုတ်ဝေရေး ဌာန၊ မြန်မာ အဘိဓာန် အကြံပေး အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးတန်း များနှင့် မဟာ ဝိဇ္ဇာတန်းများ၏ ပြင်ပ စာစစ်မှူး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဥပဒေဌာန ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း တာဝန် အသီးသီး ထမ်းဆောင် ပါသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနအသင်း|မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း]]ကြီး၏ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်း ခံရသည်။ == နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် == ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ မေတ္တာ ရပ်ခံချက် အရ နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရမှ [[မဟာသရေစည်သူ|မဟာသရေ စည်သူဘွဲ့]] ချီးမြှင့်၍ ဂျီနီဗာတွင် ကျင်းပသည့် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဥပဒေ ကွန်ဖရင့်သို့ မြန်မာ အဖွဲ့ကို ဦဆောင်၍ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ဇနီး ဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်သိန်း [M.A. (Yale)] ပညာရေး တက္ကသိုလ်တွင် ကထိကနှင့် အတူ အမေရိကားရှိ ကောလိပ် တက္ကသိုလ်များတွင် မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို လှည့်လည် ဟောပြော ပို့ချခဲ့သည်။ (ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပထမ ဇနီးမှာ ဒေါ်သိန်းလွင် ဖြစ်၍ ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။) == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် == မြန်မာ စာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် အပြည့်စုံဆုံး၊ အခိုင်မာဆုံး၊ အကောင်းဆုံးဟု သတ်မှတ်နိုင်၍ ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင် အားကို အားထား အသုံးပြု နေရသည့် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်မှာ ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ဖြစ်သည်။ ဤ [[အဘိဓာန်]]ကြီးတွင် ဝေါဟာရပေါင်း ငါးသောင်းခွဲကျော် ပါဝင်၍ စာမျက်နှာပေါင်း ၂၂၉၂ ရှိသည်။ စာအုပ် အရွယ် ၁၀.၅'' ၉" ရှိ၍ အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းခွဲကာ ဟံသာဝတီ ပုံနှိပ်တိုက်မှ ၁၉၅၁ - ၁၉၆၆ တွင် ပထမ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေ ခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းကို စုစည်း၍ သုံးတွဲ အဖြစ် ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေပါသည်။'' ထူးခြားသည်မှာ ဤမျှ ပြည့်စုံ ခိုင်မာ လှသော အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းကြီးကို ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၆ဝ ကျော်လွန်မှ တဦးတည်း ပြုစု နိုင်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အဘိဓာန် လုပ်ငန်းကို ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် စတင်၍ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ကျမှသာ လုပ်ငန်း လက်စသတ်နိုင်ခဲ့သည်။ <br> ပထမ အကြိမ် ထုတ်ဝေ ခဲ့စဉ်ကမူ - *Part I A, B ၁၉၅၁ *Part II C ၁၉၅၂ *Part III D, E ၁၉၅၂ *Part IV F, G ၁၉၅၃ *Part V H, I, J, K ၁၉၅၃ *Part VI L, M, N ၁၉၅၅ *Part VII O, P ၁၉၅၇ *Part VIII Q, R ၁၉၅၈ *Part XI S ၁၉၆၃ *Part X T, U, V, W, X, Y, Z ၁၉၆၆-တို့တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန် မထွက်ပေါ်မီ မြန်မာ စာပေ လောကတွင် အသုံးပြု နေသည့် ဆရာ [[ယုဒသန်]] (Dr. Judson) ၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်နှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ ကျောင်းသားသုံး အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းများမှာ အလွန် ချီးမွမ်းဖွယ် ကောင်းသော်လည်း ခေတ်နောက်ကျ နေပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။ ယုဒသန်၏ အဘိဓာန်မှာ ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၈၄၉ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့၍ နှစ်ပေါင်း တရာ ကျော်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အဘိဓာန် သည်လည်း ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၉၀၆ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့ရာ နှစ်ပေါင်း ငါးဆယ် ကျော်ပြီ ဖြစ်သည်။ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုချိန်တွင် ဒေါက်တာ ဟန်သည် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ မဟာ ဌာနမှူးနှင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ရာထူးမှ အငြိမ်းစား ယူပြီးစ ဖြစ်သည်။ လူ့သက်တမ်းဖြင့် တွက်လျှင် ဘဝ တသက်တာ ပညာဆည်းပူး လေ့လာမှု ပြီးစီး၍ ပညာရည် အပြည်ဝဆုံးချိန်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်ကပင် အိနိ္ဒယပြည် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ (M.A.) မဟာ ဝိဇာဘွဲ့ကို အင်္ဂလိပ် စာပေဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၃၅ နှစ် အရွယ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည် ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်၌ ပညာ သင်ကြားခွင့် ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းမှ ဘားအက်လေးဘွဲ့၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘတ် တက္ကသိုလ်မှ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်မှ စာပေ ပါရဂူဘွဲ့များ ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၅၇ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါရဂူဘွဲ့ ထပ်မံ ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ဤ ပညာရေး ပါရဂူဘွဲ့ ဒီဂရီများသည် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပညာရည် အဆင့်အတန်းကို ဖော်ပြ နေပါသည်။ ထို့ထက် အရေး ပါသည်မှာ အသက် ၁၉ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပြီးနောက် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် အစိုးရ လက်ထောက် စာတော်ပြန် လုပ်ကိုင်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းနှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကျမ်းကြီး ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေနိုင်ရေး အတွက် ပြင်ဆင် တည်းဖြတ်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်က ဒေါက်တာဘဟန်မှာ အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်မျှသာ ရှိသေးသည်။ ဤသို့ အဘိဓာန်ကျမ်းပြု ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် ဘာသာပြန် အတွေ့အကြုံနှင့် အဘိဓာန် လုပ်ငန်း အတွေ့အကြုံများ လက်တွေ့ ဆည်းပူး ခဲ့ရခြင်းသည် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုရေးတွင် များစွာ အထောက်အပံ့ ဖြစ်လာသည်။ ဦးထွန်းငြိမ်းမှာ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းပြု ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ရုံမျှမက ၁၈၉၉ ခုနှစ်ကပင် ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ အင်းဝ ကျောက်စာများကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ပုဂံခေတ် မြစေတီ ကျောက်စာနှင့် ပျူခေတ် မောင်ကန် ရွှေပေချပ် ပါဠိတော်များကို အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် သမ္မာကျမ်းစာ ကိုလည်း အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ အခြား လူသိ နည်းသော ဦးထွန်းငြိမ်း၏ စွမ်းဆောင်ချက်မှာ ကမ္ဘာ့ ပညာရှင် လောကတွင် ထင်ရှားသော မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်းကြီးကို စတင် တည်ထောင်သူများတွင် တဦး အပါအဝင် ဖြစ်၍ အသင်း၏ ငွေထိန်း တာဝန်ကိုလည်း ထမ်းဆောင် ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကိုယ်တိုင် ကလည်း ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း ကဲ့သို့ပင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် သုတေသန စာတမ်းများကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ငယ်ရွယ်စဉ် ကမူ အင်္ဂလိပ် စာပေကို ပိုမို ကျွမ်းကျင်ခဲ့သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်ရသည့် အခါ ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ သတိပေး တိုက်တွန်းမှုကြောင့် မြန်မာ စာပေ၊ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို် မြန်မာ ပညာရှိများထံ လေ့လာ လိုက်စားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဥရောပတွင် ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးခွင့် ရသောအခါ ဂျာမန်နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို အလွန် ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် တတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် သမ္မာကျမ်းစာကို အလေ့လာ လိုက်စားခဲ့ခြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အလွန် ကျွမ်းကျင် လာသည်။ ထို့ကြောင့် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ထွက်ပေါ် လာသောအခါ မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ဆရာကြီး ဦးဖေမောင်တင်က အောက်ပါ အတိုင်း ရေးသားခဲ့သည်။ "…. ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန်သည် အဘိဓာန် ပြုစုသူ မိန့်ဆို သကဲ့သို့ တိကျသေချာ ရှင်းလင်း ပြည့်စုံရုံ မျှမက အင်္ဂလိပ် ဆိုရိုး စကားများကို မြန်မာပြန်ရာတွင် မြန်မာစကား ပီပီသသဖြင့် လှပ ထိမိစွာ ပြန်ဆိုနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဤအဘိဓာန်ကို လေ့လာခြင်းဖြင့် မြန်မာ စာသင်သားတို့အား အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှု ပေးနိုင် သကဲ့သို့ နိုင်ငံခြားသားများ အတွက်လည်း မြန်မာဘာသာ စကား ကျွမ်းကျင်မှုတွင် အကူအညီ ပေးနိုင် ပါလိမ့်မည်"<ref>မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်၊ တွဲ ၃၄၊ အပိုင်း ၁၊ (ဇွန် ၁၉၅၁) စာ ၄၂</ref> ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ပညာရေးတွင် စိတ်အား ထက်သန်၍ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ ပညာ မဟာဌာနတွင် ပါမောက္ခ အဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ရာ မြန်မာ့ဓလေ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာနှင့် မြန်မာစာပေ ဝေဖန်ချက်များကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသား ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာ ရှေးဟောင်း သမိုင်း ပါရဂူ ဂျီ၊ အိပ်ချ်၊ လုစ် (G. H. Luce)၏ 'မြန်မာအစ ကျောက်ဆည်က' ဟု လူသိများသော 'Old Kyaykse and the Coming of the Burmans' စာတမ်းကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း အတွက် ကိုယ်စား ဖတ်ကြား ပေးခဲ့သည်။ ထိုဆောင်ရွက်ချက်ကို အချို့သော စာရေးဆရာ၊ သုတေသန ပညာရှင်နှင့် နိုင်ငံရေးသမားတို့က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန် ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဗိုလ်တထောင် သတင်းစာ မှ ဦးသိန်းဖေမြင့်၏ ဝေဖန်ချက်များမှာ ဩဇာ ကြီးမားလှသည်နှင့် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် အထင်မှားစရာ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ အမှန်စင်စစ် ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် တဦး ဖြစ်သော်လည်း တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုး၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို အစဉ် စောင့်ထိန်းခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ သာဓက ပြရသော် ၁၉၃ဝ ပတ်ဝန်းကျင်က မြန်မာ့သမိုင်း (History of Burma) စာအုပ်ကို ရေးသားသူ အိုင်စီအက်စ် ဝန်ထမ်း ဂျီ၊ အီး၊ ဟာဗေး (G. E. Harvey) အား ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် မှ ဒေါက်တာဘွဲ့ ပေးအပ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ဟာဗေး၏ မြန်မာ ရာဇဝင် စာအုပ်မှာ မြန်မာ့ သမိုင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ပထမ ဦးဆုံးသော အဆင့်မြင့် သုတေသန လက်ရာတရပ် ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစာအုပ်တွင် မြန်မာ လူမျိုးနှင့် မြန်မာ ဘုရင်များ အပေါ် နှိမ့်ချ၍ တဖက်သတ် ရေးသားထားရာ မြန်မာများ ဘက်မှ မခံမရပ်နိုင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၏ အစီအစဉ်ကို ဒေါက်တာ ဘဟန်နှင့် ဦးစိုးညွန့်တို့ (လွတ်လပ်ရေး ခေတ်ဦး အမေရိကန်နိုင်ငံ ဆိုင်ရာ မြန်မာ သံအမတ်ကြီး) တို့ ဦးဆောင်၍ ကန့်ကွက် ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟာဗေးမှာ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ချီးမြှင့်မည့် ဒေါက်တာဘွဲ့ ရမသွားပါ။ ဤအချက်ကို အမျိုးသား ပညာဝန် [[ဦးဖိုးကျား]] ကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော် မှတ်တမ်း တင်ခဲ့ဖူးပါသည်။ == ထင်ရှားသောစာအုပ်အချို့ == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစု ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များနှင့် ဘွဲ့ယူ စာတန်းများမှာ - # William Black: His Mysticism [D.Litt Thesis] Bordeau, 1924 # The Evolution of The Blakean Philosophy [Ph.D. Thesis] # The Planned State Yangon, 1947 # A Legal History of India and Burma, Yangon, 1951. # The Supreme Quest: Calcutta, 1933. # Shin Uttamagyaw's Tawla, Letwethondar's Radus: Yangon, 1962. # The University English-Burmese Dictionary : Yangon. 1951-66 # A Rapid French Course. # A Rapid German Course.<br> ဒေါက်တာ ဘဟန် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော သုတေသန စာတမ်းများနှင့် စာအုပ် ဝေဖန်ချက်များကို စာစု စာရင်း - # "U Pon'nya's Wizaya: an estimate"JBRS. Vol. 16, Pt. 3 (Dec 1916) P. 139. # "Chitya-a-hamn or true love, by Ma E Kin"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 186. # "U Pon'nya's Paduma: a criticism"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 137-141 # "Shin Uttamagyaw and his tawla: a nature poem"JBRS. Vol.7, Pt. 2 & 3, Vol.8, Pt. 1-3, Vol. 9, Pt. 1-3 Vol. 10, Pt. 1 (Aug 1917 to April 1920) # "Maung Hmaing by U Maung Gyi". JBRS. Vol. 8, Pt. 1 (April 1918)P.64-67. # "Seindakyawthu: man and poet".JBRS. Vol. 8, Pt. 2 (Aug 1918) P. 107-111. # "Ma Min Thein of Myaung mya".JBRS. Vol. 9, Pt. 2 (Aug 1919) P. 112. # "The meaning of Ari". JBRS. Vol.10, Pt.3 (Dec 1920) P. 160. # "Letwe-thondara's poem". JBRS. Vol. 12, Pt.1 (April 1922) P.34. # "Burmese Syntax, by U Pe Maung Tin".JBRS.Vol.34, Pt.1 (Dec 1951) P. 40-41 # "Some problem of a lexicographer".JBRS. Vol.45, Pt.1 (June 1962) P. 1-6 # "The Burmese Complex: its roots".JBRS. Vol.46, Pt.1 (June 1963) P. 1-10 # "Spiritism in Burma". JBRS.Vol.47, Pt.1 (June 1964) P. 3-10 # "Burmese cosmogony and cosmology 4".JBRS.Vol.48, Pt.1 (June 1965) P. 9-16 # "The emergence of the Burmese nation". JBRS. Vol.48, Pt.2 (Dec 1965) P. 25-38. # "The Evolution of Burmese dramatic performances and festival occasions".JBRS. Vol.49,Pt. 1 (June 1966) P. 1-18 # "Piquant splendours of the Burmese Family life of old".JBRS. Vol. 50, Pt. 1 (June 1967) P. 21-32. # "Aspects of Burmese rural life of old". JBRS. Vol. 51, Pt.1 (June 1968) P. 9-16 JBRS [The Journal of Burma Research Society] == ဘဝနိဂုံး == ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစု ပြီးစီးသည့်နောက် သုံးနှစ် အကြာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန် ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကွယ်လွန် သွားသော အခါ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ဂုဏ်ရည်နှင့် ပတ်သက်၍ တရားသူကြီးဟောင်း ဝတ်လုံတော်ရ ဦး[[ကျော်မြင့်]]က အောက်ပါ အတိုင်း ချီးမွမ်း စကား ဆိုခဲ့သည်။ "….. ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ပြောင်မြောက်သော ဥပဒေ ပညာရှင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ အသိပညာ၊ သူ၏ စာပေ စွမ်းရည်တို့ကို မြန်မာပြည်က သာမက တကမ္ဘာလုံးကပင် အသိအမှတ် ပြုကြသည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြင့်မြတ် တော်ဖြောင့်သော လမ်းစဉ်ကို လိုက်လျောသူ ဖြစ်သည်။ မတုန်လှုပ်သော သမာဓိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်သည်။ သူ တခုခုကို ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ မှန်နေတတ်သည်။" <ref>ငွေတာရီ၊ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆</ref> ယခု အခါ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကွယ်လွန် ခဲ့သည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၃ဝ ကျော် ကြာမြင့် ခဲ့ပါပြီ။ သို့သော် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ဘဝ တသက်တာ ရှာမှီးခဲ့သော ဉာဏ်ပညာ အမွေ အနှစ်၊ ဇွဲလုံ့လ ဂုဏ် အရည်အသွေး တို့ကား သူပြုစုခဲ့သော သုသေသန စာတမ်းများနှင့် အတူ မြန်မာ စာပေ လောကတွင် ဂုဏ်ယူဖွယ် တင်ကျန် ရစ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုချင် ပါတော့သည်။ == Reference == <references/> == ကျမ်းကိုး == # ဖိုးကျား၊ ဦး။ သီပေါမင်း ပါတော်မူ အရေးတော်ပုံ။ ရန်ကုန်။ မြန်မာ့ ဂုဏ်ရည် ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၃၅။ # မောင်မြန်မာ။ 'မဟာ သရေစည်သူ ဒေါက်တာ ဘဟန်'၊ ငွေတာရီ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆။ # Ba Han, Dr. "Valedictory". The University English-Myanmar Dictionary , Vol.3,2nd ed. # Ba Han, Dr. Who's who in Burma-Yangon: People's Literature Committee and House. 1960. P.39 # Pe Maung Tin, U."The University English-Burmese Dictionary by Maung Ba Han" JBRS. Vol. 34, Pt.1 (June 1951) P. 42 [[Category:မြန်မာ တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခများ‎]] [[Category:ပထမ မြန်မာများ]] [[Category:မွန်လူမျိုးများ]] [[Category:မြန်မာ ရှေ့နေများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အဘိဓာန်ပြုစုသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၈၉၀ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၉ ကွယ်လွန်သူများ]] mir2c6i54sggazvmpgzunrvk6lobrsi 753851 753849 2022-08-09T05:23:23Z Ninjastrikers 22896 /* ဘဝနိဂုံး */ wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |honorific_prefix =ပါမောက္ခ<br/>[[မဟာသရေစည်သူ]] ||image = DrBaHan.jpg |name=ဒေါက်တာဘဟန် |native_name= |native_name_lang=my |order2=ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာ မဟာဌာန ဌာနမှူး |term_end2= |term_start2= |party= |order=[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်]] |predecessor = ဦးချွန်ဖောင်း (ခ) ဦးအုန်းခင် |successor=ဦးဘစိန် | predecessor2 = |successor2= |term_end= ၂၈ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၈ | president =[[မန်းဝင်းမောင် (နိုင်ငံတော်သမ္မတ)|မန်းဝင်းမောင်]] |primeminister2 = | term_start=၁ မတ် ၁၉၅၇ |birth_date=၁၈၉ဝ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ |birth_place=မအူပင်မြို့ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] |death_date=၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ |nationality= |ethnicity = မွန်-ဗမာ |education=အင်္ဂလန်နိုင်ငံ ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ် |occupation=ဥပဒေ ပညာရှင် |awards =မဟာသရေစည်သူ |religion=ခရစ်ယာန် |relatives=[[ဘမော်|ဒေါက်တာ ဘမော်]]}}ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ '''ဘဟန်''' (၁၈၉၀-၁၉၆၉) သည် ဝတ်လုံတော်ရ ဥပဒေပညာရှင် ပါမောက္ခတစ်ဦး ဖြစ်ပြီး [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ|မြန်မာ့ ပထမဆုံး]] ပါရဂူ တစ်ဦး ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ဖြစ်သည့်အပြင် ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်|နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ်]] ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာစာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင်အားထား အသုံးပြုနေရသည့် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ပြုစုခဲ့သူ ဖြစ်သည်။<ref>https://www.irrawaddy.com/specials/on-this-day/dr-ba-maw-facilitator-myanmars-struggle-independence.html</ref> == ငယ်ဘဝ == ဒေါက်တာ ဘဟန်ကို အဖ ဦးကျေး၊ အမိ ဒေါ်သိန်းတင် တို့မှ ၁၈၉ဝ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃ဝ ရက် (ကြာသပတေးနေ့)တွင် [[မအူပင်မြို့]]၌ ဖွားမြင်ခဲ့သည်။<ref>http://www.drbamawlibrary.org/about-drbamaw.asp</ref> [[မွန်လူမျိုး|မွန်]]-ဗမာမျိုးရိုးဖြစ်သည်။<ref>''A History of Modern Burma'' (1958), pg 317</ref> ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ရှိရာ ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်မှာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လောကတွင် ထင်ရှားသော နိုင်ငံတော်အဓိပတိ ဒေါက်တာ [[ဘမော်]] ဖြစ်သည်။ ဦးကျေးမှာ သာသနာပြု ဆရာကြီး ဒေါက်တာမတ် (Dr. Mark) ၏ တပည့် တဦး ဖြစ်၍ မန္တလေး သံတဲကျောင်းတွင် [[မင်းတုန်းမင်း]]၏ သားတော် မင်းညီမင်းသားများနှင့် အတူ ပညာ သင်ကြား ခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂလန်သို့ ပညာ ဆက်လက် သင်ကြာရေး အတွက် အရွေးချယ် ခံရသူ တဦးလည်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အင်္ဂလိပ်တို့က [[သီပေါမင်း]]အား နန်းချ၍ အထက် မြန်မာပြည်ကို သိမ်းပိုက် လိုက်သည့်နောက် နှစ်အနည်းငယ် အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည့် [[သထုံမြို့|သထုံ]] ဒေသမှ တော်လှန် ပုန်ကန်မှုတွင် ဦးကျေး ပါဝင် ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ယိုးဒယား (ထိုင်း) သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။ == ပညာရေး == မောင်ဘဟန်သည် ၁၈၉၆ ခုနှစ်တွင် မအူပင် အစိုးရ အလယ်တန်း ကျောင်း၌ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ညီဖြစ်သူ မောင်ဘမော်နှင့် အတူ ရန်ကုန်မြို့ [[အ.ထ.က(၆)ဗိုလ်တထောင်|စိန့်ပေါလ်ကျောင်း]]သို့ ပြောင်းရွှေ့ ပညာ သင်ကြားခဲ့သည်။ မောင်ဘဟန်မှာ ငယ်စဉ်ကပင် မိခင် ဒေါ်သိန်းတင်က အင်္ဂလိပ် စကားလုံး တစ်လုံးစ နှစ်လုံးစ သင်ကြားပေးခြင်း ခံရသည်။ စိန့်ပေါလ်ကျောင်းတွင် ပညာ သင်ကြားနေစဉ် မောင်ဘဟန်သည် ဆွစ်ဖ်၏ ဂါလီဗာ၏ ခရီးစဉ် (Swift's Gulliver's Travels)၊ ဒီဖိုး၏ ရော်ဘင်ဆန် ကရူးဆိုး (Defoe's Robinson Crusoe)၊ ကပ္ပတိန် မာရတ်၏ ပင်လယ် ပုံပြင်များ (Captain Maryat's Sea Stories) စသော အင်္ဂလိပ် ဝတ္ထု အမြောက်အမြားကို ဖတ်ခဲ့ဖြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဝေါဟာရကို ပိုမိုကြွယ်ဝ စေခဲ့သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ပညာသင်ဆု ရ၍ [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်ကောလိပ်]]၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် [[ကာလကတ္တားမြို့|ကာလကတ္တား]] ဒပ်ဖ်ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း၊ ၁၉၀၇ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် ကောလိပ်၌ လည်းကောင်း ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးပါသည်။ တက္ကသိုလ် ပညာ ဆက်လက် သင်ကြားစဉ် ပညာသင်ဆုများ ဆက်လက် ရရှိ၍ ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာ ဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင် ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရန်ကုန် ကောလိပ်တွင် သရုပ်ပြ ဆရာ အဖြစ် ခေတ္တ ဆောင်ရွက်ကာ ၁၉၁၂ ခုနှစ်တွင် အငယ်တန်း နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း ရာထူးကို လည်းကောင်း၊ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်၌ လက်ထောက် စာတော်ပြန် အရာရှိ အဖြစ် လည်းကောင်း လုပ်ကိုင် ခဲ့သည်။ အလုပ် တာဝန် တဖက်နှင့်ပင် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ မဟာ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ စာမေးပွဲကို အလွတ် ဝင်ရောက် ဖြေဆိုရာ အင်္ဂလိပ် ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပါသည်။ မဟာဝိဇ္ဇာ စာမေးပွဲကို နေ့ကျောင်းသားများနှင့် အပြိုင် ဖြေဆို၍ အားလုံးတွင် တတိယ ရခဲ့သည်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ အကြီးတန်း ဝန်ထမ်း အဖြစ် တိုးမြှင့် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရ၍ လစာ ၈၀ဝ ကျပ် ရသော အစိုးရ စာတော်ပြန် ဖြစ်လာသည်။ ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ် လူမျိုး အိုင်စီအက်စ် အရာရှိ များအား မြန်မာဘာသာ စကား စစ်ဆေး ရသော စာမေးပွဲကို စစ်ဆေးရေး ဘုတ်အဖွဲ့၏ သဘာပတိ အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်း ခံရသည်။ ထိုသို့ ဆောင်ရွက် နေစဉ် ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အမှန်အတိုင်း သမာသမတ် ကျကျ ဆောင်ရွက်လေ့ ရှိရာ အင်္ဂလိပ် အရာရှိကြီး တဦးအား စာမေးပွဲ အအောင် မပေးရာမှ အစိုးရ ဝန်ထမ်း ဘဝတွင် အနှောင့်အယှက် တွေ့လာရသည်။ ထို့ကြောင့် ဥပဒေ ပညာ သင်ကြား၍ လွတ်လပ်စွာ အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုနိုင်ရန် ၁၉၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ [[ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ်|ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်]]၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘက် တက္ကသိုလ်နှင့် လန်ဒန် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းတို့တွင် ပညာ ဆည်းပူး၍ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ စာပေ [[ပါရဂူဘွဲ့]]နှင့် ဘားအက်လော ဥပဒေဘွဲ့များ ရရှိသည်။ == ဝတ်လုံ == ၁၉၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် ရန်ကုန် ပြန်ရောက်၍ ဝတ်လုံတော်ရ တစ်ဦး အဖြစ် အသက်မွေး ဝမ်းကျောင်း ပြုသည်။ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာဌာနတွင်လည်း အချိန်ပိုင်း ကထိက အဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် လက်ထောက် အစိုးရ ရှေ့နေ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေဌာန အချိန်ပိုင်း ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေ မဟာဌာနမှူး အဖြစ် လည်းကောင်း ဆောင်ရွက် ခဲ့သည်။ ဂျပန်ခေတ် အတွင်း မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ပြန်လည် တိုးတက် စေရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ယဉ်ကျေးမှု သိကျွမ်း နားလည် စေရန်အတွက် တည်ထောင်သော ပညာ တံခွန် အသင်းတွင် ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘာသာပြန်နှင့် စာအုပ် ထုတ်ဝေရေး ဌာန၊ မြန်မာ အဘိဓာန် အကြံပေး အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးတန်း များနှင့် မဟာ ဝိဇ္ဇာတန်းများ၏ ပြင်ပ စာစစ်မှူး အဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဥပဒေဌာန ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခ အဖြစ် လည်းကောင်း တာဝန် အသီးသီး ထမ်းဆောင် ပါသည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် [[မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနအသင်း|မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း]]ကြီး၏ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တင်မြှောက်ခြင်း ခံရသည်။ == နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် == ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရ၏ မေတ္တာ ရပ်ခံချက် အရ နိုင်ငံတော် ရှေ့နေချုပ် ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတော် အစိုးရမှ [[မဟာသရေစည်သူ|မဟာသရေ စည်သူဘွဲ့]] ချီးမြှင့်၍ ဂျီနီဗာတွင် ကျင်းပသည့် ပင်လယ်ရေကြောင်း ဥပဒေ ကွန်ဖရင့်သို့ မြန်မာ အဖွဲ့ကို ဦဆောင်၍ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ဇနီး ဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်သိန်း [M.A. (Yale)] ပညာရေး တက္ကသိုလ်တွင် ကထိကနှင့် အတူ အမေရိကားရှိ ကောလိပ် တက္ကသိုလ်များတွင် မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို လှည့်လည် ဟောပြော ပို့ချခဲ့သည်။ (ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပထမ ဇနီးမှာ ဒေါ်သိန်းလွင် ဖြစ်၍ ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။) == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် == မြန်မာ စာပေ လောကတွင် ယနေ့တိုင် အပြည့်စုံဆုံး၊ အခိုင်မာဆုံး၊ အကောင်းဆုံးဟု သတ်မှတ်နိုင်၍ ပညာရှင် သုတေသီများ ကိုယ်တိုင် အားကို အားထား အသုံးပြု နေရသည့် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်မှာ ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစုသော တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် (The University English - Burmese Dictionary) ဖြစ်သည်။ ဤ [[အဘိဓာန်]]ကြီးတွင် ဝေါဟာရပေါင်း ငါးသောင်းခွဲကျော် ပါဝင်၍ စာမျက်နှာပေါင်း ၂၂၉၂ ရှိသည်။ စာအုပ် အရွယ် ၁၀.၅'' ၉" ရှိ၍ အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းခွဲကာ ဟံသာဝတီ ပုံနှိပ်တိုက်မှ ၁၉၅၁ - ၁၉၆၆ တွင် ပထမ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေ ခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် အပိုင်း ၁ဝ ပိုင်းကို စုစည်း၍ သုံးတွဲ အဖြစ် ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေပါသည်။'' ထူးခြားသည်မှာ ဤမျှ ပြည့်စုံ ခိုင်မာ လှသော အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းကြီးကို ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၆ဝ ကျော်လွန်မှ တဦးတည်း ပြုစု နိုင်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အဘိဓာန် လုပ်ငန်းကို ၁၉၅၁ ခုနှစ်တွင် စတင်၍ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ကျမှသာ လုပ်ငန်း လက်စသတ်နိုင်ခဲ့သည်။ <br> ပထမ အကြိမ် ထုတ်ဝေ ခဲ့စဉ်ကမူ - *Part I A, B ၁၉၅၁ *Part II C ၁၉၅၂ *Part III D, E ၁၉၅၂ *Part IV F, G ၁၉၅၃ *Part V H, I, J, K ၁၉၅၃ *Part VI L, M, N ၁၉၅၅ *Part VII O, P ၁၉၅၇ *Part VIII Q, R ၁၉၅၈ *Part XI S ၁၉၆၃ *Part X T, U, V, W, X, Y, Z ၁၉၆၆-တို့တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန် မထွက်ပေါ်မီ မြန်မာ စာပေ လောကတွင် အသုံးပြု နေသည့် ဆရာ [[ယုဒသန်]] (Dr. Judson) ၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်နှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ ကျောင်းသားသုံး အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းများမှာ အလွန် ချီးမွမ်းဖွယ် ကောင်းသော်လည်း ခေတ်နောက်ကျ နေပြီဟု ဆိုနိုင်သည်။ ယုဒသန်၏ အဘိဓာန်မှာ ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၈၄၉ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့၍ နှစ်ပေါင်း တရာ ကျော်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အဘိဓာန် သည်လည်း ပထမ အကြိမ် အဖြစ် ၁၉၀၆ ခုနှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့ရာ နှစ်ပေါင်း ငါးဆယ် ကျော်ပြီ ဖြစ်သည်။ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုချိန်တွင် ဒေါက်တာ ဟန်သည် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ မဟာ ဌာနမှူးနှင့် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါမောက္ခ ရာထူးမှ အငြိမ်းစား ယူပြီးစ ဖြစ်သည်။ လူ့သက်တမ်းဖြင့် တွက်လျှင် ဘဝ တသက်တာ ပညာဆည်းပူး လေ့လာမှု ပြီးစီး၍ ပညာရည် အပြည်ဝဆုံးချိန်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်ကပင် အိနိ္ဒယပြည် ကာလကတ္တား တက္ကသိုလ်မှ (M.A.) မဟာ ဝိဇာဘွဲ့ကို အင်္ဂလိပ် စာပေဖြင့် ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၃၅ နှစ် အရွယ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည် ကိန်းဘရစ် တက္ကသိုလ်၌ ပညာ သင်ကြားခွင့် ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေ ကျောင်းမှ ဘားအက်လေးဘွဲ့၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်းဘတ် တက္ကသိုလ်မှ ဒေါက်တာဘွဲ့၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘောဒိုး တက္ကသိုလ်မှ စာပေ ပါရဂူဘွဲ့များ ရရှိခဲ့သည်။ အသက် ၅၇ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေ ပါရဂူဘွဲ့ ထပ်မံ ချီးမြှင့်ခြင်း ခံရသည်။ ဤ ပညာရေး ပါရဂူဘွဲ့ ဒီဂရီများသည် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ပညာရည် အဆင့်အတန်းကို ဖော်ပြ နေပါသည်။ ထို့ထက် အရေး ပါသည်မှာ အသက် ၁၉ နှစ် အရွယ်တွင် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ကို ဘာသာစုံ ဂုဏ်ထူးဖြင့် အောင်မြင်ပြီးနောက် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် အစိုးရ လက်ထောက် စာတော်ပြန် လုပ်ကိုင်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းနှင့် ဦးထွန်းငြိမ်း၏ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကျမ်းကြီး ဒုတိယ အကြိမ် ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေနိုင်ရေး အတွက် ပြင်ဆင် တည်းဖြတ်ခွင့် ရခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်က ဒေါက်တာဘဟန်မှာ အသက် ၂၅ နှစ် အရွယ်မျှသာ ရှိသေးသည်။ ဤသို့ အဘိဓာန်ကျမ်းပြု ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် ဘာသာပြန် အတွေ့အကြုံနှင့် အဘိဓာန် လုပ်ငန်း အတွေ့အကြုံများ လက်တွေ့ ဆည်းပူး ခဲ့ရခြင်းသည် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီး ပြုစုရေးတွင် များစွာ အထောက်အပံ့ ဖြစ်လာသည်။ ဦးထွန်းငြိမ်းမှာ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ကျမ်းပြု ပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်ရုံမျှမက ၁၈၉၉ ခုနှစ်ကပင် ပုဂံ၊ ပင်းယ၊ အင်းဝ ကျောက်စာများကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ပုဂံခေတ် မြစေတီ ကျောက်စာနှင့် ပျူခေတ် မောင်ကန် ရွှေပေချပ် ပါဠိတော်များကို အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန် သမ္မာကျမ်းစာ ကိုလည်း အင်္ဂလိပ်မှ မြန်မာ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ အခြား လူသိ နည်းသော ဦးထွန်းငြိမ်း၏ စွမ်းဆောင်ချက်မှာ ကမ္ဘာ့ ပညာရှင် လောကတွင် ထင်ရှားသော မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်းကြီးကို စတင် တည်ထောင်သူများတွင် တဦး အပါအဝင် ဖြစ်၍ အသင်း၏ ငွေထိန်း တာဝန်ကိုလည်း ထမ်းဆောင် ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကိုယ်တိုင် ကလည်း ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း ကဲ့သို့ပင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သဖြင့် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် သုတေသန စာတမ်းများကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ငယ်ရွယ်စဉ် ကမူ အင်္ဂလိပ် စာပေကို ပိုမို ကျွမ်းကျင်ခဲ့သည်။ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ လက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်ရသည့် အခါ ဆရာဖြစ်သူ ဦးထွန်းငြိမ်း၏ သတိပေး တိုက်တွန်းမှုကြောင့် မြန်မာ စာပေ၊ မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ ထုံးစံများကို် မြန်မာ ပညာရှိများထံ လေ့လာ လိုက်စားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဥရောပတွင် ပညာ ဆက်လက် ဆည်းပူးခွင့် ရသောအခါ ဂျာမန်နှင့် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို အလွန် ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် တတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် သမ္မာကျမ်းစာကို အလေ့လာ လိုက်စားခဲ့ခြင်းဖြင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားကို အလွန် ကျွမ်းကျင် လာသည်။ ထို့ကြောင့် ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန် ထွက်ပေါ် လာသောအခါ မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ဆရာကြီး ဦးဖေမောင်တင်က အောက်ပါ အတိုင်း ရေးသားခဲ့သည်။ "…. ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ အဘိဓာန်သည် အဘိဓာန် ပြုစုသူ မိန့်ဆို သကဲ့သို့ တိကျသေချာ ရှင်းလင်း ပြည့်စုံရုံ မျှမက အင်္ဂလိပ် ဆိုရိုး စကားများကို မြန်မာပြန်ရာတွင် မြန်မာစကား ပီပီသသဖြင့် လှပ ထိမိစွာ ပြန်ဆိုနိုင်သည်။ ထို့ပြင် ဤအဘိဓာန်ကို လေ့လာခြင်းဖြင့် မြန်မာ စာသင်သားတို့အား အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှု ပေးနိုင် သကဲ့သို့ နိုင်ငံခြားသားများ အတွက်လည်း မြန်မာဘာသာ စကား ကျွမ်းကျင်မှုတွင် အကူအညီ ပေးနိုင် ပါလိမ့်မည်"<ref>မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်၊ တွဲ ၃၄၊ အပိုင်း ၁၊ (ဇွန် ၁၉၅၁) စာ ၄၂</ref> ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ပညာရေးတွင် စိတ်အား ထက်သန်၍ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဥပဒေ ပညာ မဟာဌာနတွင် ပါမောက္ခ အဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာ ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သုတေသနစိတ် ထက်သန်သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်ရာ မြန်မာ့ဓလေ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာနှင့် မြန်မာစာပေ ဝေဖန်ချက်များကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသား ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြန်မာ ရှေးဟောင်း သမိုင်း ပါရဂူ ဂျီ၊ အိပ်ချ်၊ လုစ် (G. H. Luce)၏ 'မြန်မာအစ ကျောက်ဆည်က' ဟု လူသိများသော 'Old Kyaykse and the Coming of the Burmans' စာတမ်းကို မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း အတွက် ကိုယ်စား ဖတ်ကြား ပေးခဲ့သည်။ ထိုဆောင်ရွက်ချက်ကို အချို့သော စာရေးဆရာ၊ သုတေသန ပညာရှင်နှင့် နိုင်ငံရေးသမားတို့က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန် ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဗိုလ်တထောင် သတင်းစာ မှ ဦးသိန်းဖေမြင့်၏ ဝေဖန်ချက်များမှာ ဩဇာ ကြီးမားလှသည်နှင့် ဒေါက်တာ ဘဟန် အတွက် အထင်မှားစရာ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ အမှန်စင်စစ် ဒေါက်တာ ဘဟန်မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် တဦး ဖြစ်သော်လည်း တိုင်းပြည်နှင့် လူမျိုး၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို အစဉ် စောင့်ထိန်းခဲ့သော ပညာရှင် တဦး ဖြစ်သည်။ သာဓက ပြရသော် ၁၉၃ဝ ပတ်ဝန်းကျင်က မြန်မာ့သမိုင်း (History of Burma) စာအုပ်ကို ရေးသားသူ အိုင်စီအက်စ် ဝန်ထမ်း ဂျီ၊ အီး၊ ဟာဗေး (G. E. Harvey) အား ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် မှ ဒေါက်တာဘွဲ့ ပေးအပ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ဟာဗေး၏ မြန်မာ ရာဇဝင် စာအုပ်မှာ မြန်မာ့ သမိုင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ပထမ ဦးဆုံးသော အဆင့်မြင့် သုတေသန လက်ရာတရပ် ဖြစ်သော်လည်း ယင်းစာအုပ်တွင် မြန်မာ လူမျိုးနှင့် မြန်မာ ဘုရင်များ အပေါ် နှိမ့်ချ၍ တဖက်သတ် ရေးသားထားရာ မြန်မာများ ဘက်မှ မခံမရပ်နိုင် ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်၏ အစီအစဉ်ကို ဒေါက်တာ ဘဟန်နှင့် ဦးစိုးညွန့်တို့ (လွတ်လပ်ရေး ခေတ်ဦး အမေရိကန်နိုင်ငံ ဆိုင်ရာ မြန်မာ သံအမတ်ကြီး) တို့ ဦးဆောင်၍ ကန့်ကွက် ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟာဗေးမှာ ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ချီးမြှင့်မည့် ဒေါက်တာဘွဲ့ ရမသွားပါ။ ဤအချက်ကို အမျိုးသား ပညာဝန် [[ဦးဖိုးကျား]] ကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော် မှတ်တမ်း တင်ခဲ့ဖူးပါသည်။ == ထင်ရှားသောစာအုပ်အချို့ == ဒေါက်တာ ဘဟန် ပြုစု ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များနှင့် ဘွဲ့ယူ စာတန်းများမှာ - # William Black: His Mysticism [D.Litt Thesis] Bordeau, 1924 # The Evolution of The Blakean Philosophy [Ph.D. Thesis] # The Planned State Yangon, 1947 # A Legal History of India and Burma, Yangon, 1951. # The Supreme Quest: Calcutta, 1933. # Shin Uttamagyaw's Tawla, Letwethondar's Radus: Yangon, 1962. # The University English-Burmese Dictionary : Yangon. 1951-66 # A Rapid French Course. # A Rapid German Course.<br> ဒေါက်တာ ဘဟန် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသန အသင်း ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သော သုတေသန စာတမ်းများနှင့် စာအုပ် ဝေဖန်ချက်များကို စာစု စာရင်း - # "U Pon'nya's Wizaya: an estimate"JBRS. Vol. 16, Pt. 3 (Dec 1916) P. 139. # "Chitya-a-hamn or true love, by Ma E Kin"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 186. # "U Pon'nya's Paduma: a criticism"JBRS. Vol. 7, Pt. 2 (Aug 1917) P. 137-141 # "Shin Uttamagyaw and his tawla: a nature poem"JBRS. Vol.7, Pt. 2 & 3, Vol.8, Pt. 1-3, Vol. 9, Pt. 1-3 Vol. 10, Pt. 1 (Aug 1917 to April 1920) # "Maung Hmaing by U Maung Gyi". JBRS. Vol. 8, Pt. 1 (April 1918)P.64-67. # "Seindakyawthu: man and poet".JBRS. Vol. 8, Pt. 2 (Aug 1918) P. 107-111. # "Ma Min Thein of Myaung mya".JBRS. Vol. 9, Pt. 2 (Aug 1919) P. 112. # "The meaning of Ari". JBRS. Vol.10, Pt.3 (Dec 1920) P. 160. # "Letwe-thondara's poem". JBRS. Vol. 12, Pt.1 (April 1922) P.34. # "Burmese Syntax, by U Pe Maung Tin".JBRS.Vol.34, Pt.1 (Dec 1951) P. 40-41 # "Some problem of a lexicographer".JBRS. Vol.45, Pt.1 (June 1962) P. 1-6 # "The Burmese Complex: its roots".JBRS. Vol.46, Pt.1 (June 1963) P. 1-10 # "Spiritism in Burma". JBRS.Vol.47, Pt.1 (June 1964) P. 3-10 # "Burmese cosmogony and cosmology 4".JBRS.Vol.48, Pt.1 (June 1965) P. 9-16 # "The emergence of the Burmese nation". JBRS. Vol.48, Pt.2 (Dec 1965) P. 25-38. # "The Evolution of Burmese dramatic performances and festival occasions".JBRS. Vol.49,Pt. 1 (June 1966) P. 1-18 # "Piquant splendours of the Burmese Family life of old".JBRS. Vol. 50, Pt. 1 (June 1967) P. 21-32. # "Aspects of Burmese rural life of old". JBRS. Vol. 51, Pt.1 (June 1968) P. 9-16 JBRS [The Journal of Burma Research Society] == ဘဝနိဂုံး == ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် - မြန်မာ အဘိဓာန်ကြီးကို ပြုစု ပြီးစီးသည့်နောက် သုံးနှစ် အကြာ ၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန် ကွယ်လွန် သွားသောအခါ ဒေါက်တာ ဘဟန်၏ ဂုဏ်ရည်နှင့် ပတ်သက်၍ တရားသူကြီးဟောင်း ဝတ်လုံတော်ရ ဦး[[ကျော်မြင့်]]က အောက်ပါ အတိုင်း ချီးမွမ်း စကား ဆိုခဲ့သည်။ "….. ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် ပြောင်မြောက်သော ဥပဒေ ပညာရှင် ဖြစ်သည်။ သူ၏ အသိပညာ၊ သူ၏ စာပေ စွမ်းရည်တို့ကို မြန်မာပြည်က သာမက တကမ္ဘာလုံးကပင် အသိအမှတ် ပြုကြသည်။ ဒေါက်တာ ဘဟန်သည် မြင့်မြတ် တော်ဖြောင့်သော လမ်းစဉ်ကို လိုက်လျောသူ ဖြစ်သည်။ မတုန်လှုပ်သော သမာဓိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်သည်။ သူ တခုခုကို ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ မှန်နေတတ်သည်။" <ref>ငွေတာရီ၊ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆</ref> == Reference == <references/> == ကျမ်းကိုး == # ဖိုးကျား၊ ဦး။ သီပေါမင်း ပါတော်မူ အရေးတော်ပုံ။ ရန်ကုန်။ မြန်မာ့ ဂုဏ်ရည် ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၃၅။ # မောင်မြန်မာ။ 'မဟာ သရေစည်သူ ဒေါက်တာ ဘဟန်'၊ ငွေတာရီ အမှတ် ၁၀၉ (ဇူလိုင် ၁၉၆၉) စာ ၆ဝ - ၆၆။ # Ba Han, Dr. "Valedictory". The University English-Myanmar Dictionary , Vol.3,2nd ed. # Ba Han, Dr. Who's who in Burma-Yangon: People's Literature Committee and House. 1960. P.39 # Pe Maung Tin, U."The University English-Burmese Dictionary by Maung Ba Han" JBRS. Vol. 34, Pt.1 (June 1951) P. 42 [[Category:မြန်မာ တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခများ‎]] [[Category:ပထမ မြန်မာများ]] [[Category:မွန်လူမျိုးများ]] [[Category:မြန်မာ ရှေ့နေများ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ အဘိဓာန်ပြုစုသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၈၉၀ မွေးဖွားသူများ]] [[ကဏ္ဍ:၁၉၆၉ ကွယ်လွန်သူများ]] owzsy1td522w8np7mo78pwurj2h16iz 6 13168 753848 61614 2022-08-09T05:22:07Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki ==အကျဉ်းချုပ် == {{information |description = ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ[[ဘဟန်]] (၁၈၉၀-၁၉၆၉) |source = မသိရှိရ |author = မသိရှိရ |date = ကွယ်လွန်သည့် ၁၉၆၉ ခုနှစ် မတိုင်မီ }} == လိုင်စင်သတ်မှတ်ခြင်း == {{PD-Myanmar}} rrdwy4lodozsjlj39l2msmsgi0ob1ht 0 13994 753784 521236 2022-08-08T16:00:19Z 2400:AC40:609:305B:A473:C5A2:4CCC:849A /* ခံပွင့်အကြောင်း ကဗျာ */ wikitext text/x-wiki '''ခံပင်'''သည် စီးပွားရေးသဘောအရ တန်ဖိုးများစွာမရှိချေ။ သို့သော် မြန်မာစာပေ၌ ခံပွင့်ကို စပယ်ပွင့် မရှိခိုက် အစားသုံးခဲ့ကြောင်း စပ်ဆိုခဲ့သည့် ကဗျာတစ်ပုဒ်ကြောင့်၊ ခံပွင့်သည် ထင်ရှားခဲ့သည်။ လတ်လတ်ဖြစ်စေ ဆားစိမ်၍ ဖြစ်စေ ငါးပိနှင့် စားရသော ခံသီးအစိမ်းများကိုလည်း လူသိများကြပေသည်။ ခံပင်သည် ချုံပင်ကြီးမျိုး သို့မဟုတ် အဖုအထစ်များသော သစ်ပင်ငယ်တစ်မျိုး ဖြစ်သ်ည။ အဆင့်ဆင့် နှစ်ခွစီ ဖြာထွက်တတ်သော အကိုင်းအခက်များ ရှိသည်။ ခွဆုံများ၌ဖြစ်စေ အဖုအထစ်များ၌ ဖြစ်စေ ၁ လက်မ ၂ လက်မ ရှည်သည့်ဆူးများ ပေါက်နေသည်။ ဘဲဥပုံအရွက်ရှိ၍၊ အပွင့်မှာ အဖြူ သို့မဟုတ် ပန်းရောင်ဖျော့ဖျော့ ဖြစ်သည်။ အသီးမှာ ၁ လက်မခန့်ရှိ၍ အနီရောင်ဖြစ်လေသည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းရှိ ဥယျာဉ်များတွင် ခံပင်ကို အတွေ့ရများလေသည်။ သို့သော်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်း၌လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ မျိုးပွားလိုသော် အစေ့မှ မျိုးပွားရသည်။ ပိုးမွေးမြူသော ပိုးစာပင်အစား အသုံးပြုနိုင်သည့် အခြား အပင်များတွင် ဤခံပင်သည် ပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။ ခံပင်မျိုးတွင် ခံပင် သို့မဟုတ် ခံစပ်ပင်ဟူသော အမည် နှင့် မျိုးကွဲတစ်မျိုး ရှိသေးသည် ၊သို့သော် ခံစပ်ပင်သည် အသီး မည်းသီးခြင်း၊ အရွက်သေး၍ ပါးခြင်း၊ ဆူးများ သေးငယ်ခြင်း တို့မှလွဲ၍ မူလခံပင်နှင့် ဘာမျှ မခြားချေ။ ခံစပ်ပင်၏ အရွက်နှင့် အခေါက်များကိုမူ၊ သားရေနယ်ရာတွင် အခြားပစ္စည်းများနှင့် ဖက်စပ်၍ အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရလေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)</ref> == အပွင့် == စံပယ်ပန်း မပေါ်ချိန်တွင် အစားထိုးသုံးစွဲခဲ့ကြသော ပန်းတစ်မျိုးအမည် ဖြစ်သည်။ စပယ်ကဲ့သို့ ဖြူဖွေးသေးငယ်ပြီး ရနံ့အနည်းငယ်ရှိသောပန်းဟု ယူဆရသည်။ စပယ်ပန်း လှိုင်လှိုင်ပေါ်ချိန်တွင် ခံပန်းကို တောရွာများ၌သာ သုံးစွဲကြဟု စာဆိုအရ သိရသည်။ ==ခံပွင့်အကြောင်း ကဗျာ== :ပန်းစံပယ်၊ နန်းလယ်မပေါ်ခိုက်ဟာမို့၊ :အလိုက်တော်တန် သင့်ရုံပ၊ ခံပွင့်ကိုကုံး။ :နန်းရဝေ၊ မန်းမြေစံပယ်လှိုင်တော့၊ :[[File:ခံပန္း.jpg|thumb|ခံပန္း]]ခံပန်းခိုင်ယာယီရွေ့တယ်၊ တောလေ့ရွာသုံး။ == ကိုးကား == <references/> [[Category:အပင်များ]] jyxngvq2fdhw86lgh3x4pbicz3k8gdn 753785 753784 2022-08-08T16:01:02Z 2400:AC40:609:305B:A473:C5A2:4CCC:849A /* အပွင့် */ wikitext text/x-wiki '''ခံပင်'''သည် စီးပွားရေးသဘောအရ တန်ဖိုးများစွာမရှိချေ။ သို့သော် မြန်မာစာပေ၌ ခံပွင့်ကို စပယ်ပွင့် မရှိခိုက် အစားသုံးခဲ့ကြောင်း စပ်ဆိုခဲ့သည့် ကဗျာတစ်ပုဒ်ကြောင့်၊ ခံပွင့်သည် ထင်ရှားခဲ့သည်။ လတ်လတ်ဖြစ်စေ ဆားစိမ်၍ ဖြစ်စေ ငါးပိနှင့် စားရသော ခံသီးအစိမ်းများကိုလည်း လူသိများကြပေသည်။ ခံပင်သည် ချုံပင်ကြီးမျိုး သို့မဟုတ် အဖုအထစ်များသော သစ်ပင်ငယ်တစ်မျိုး ဖြစ်သ်ည။ အဆင့်ဆင့် နှစ်ခွစီ ဖြာထွက်တတ်သော အကိုင်းအခက်များ ရှိသည်။ ခွဆုံများ၌ဖြစ်စေ အဖုအထစ်များ၌ ဖြစ်စေ ၁ လက်မ ၂ လက်မ ရှည်သည့်ဆူးများ ပေါက်နေသည်။ ဘဲဥပုံအရွက်ရှိ၍၊ အပွင့်မှာ အဖြူ သို့မဟုတ် ပန်းရောင်ဖျော့ဖျော့ ဖြစ်သည်။ အသီးမှာ ၁ လက်မခန့်ရှိ၍ အနီရောင်ဖြစ်လေသည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအထက်ပိုင်းရှိ ဥယျာဉ်များတွင် ခံပင်ကို အတွေ့ရများလေသည်။ သို့သော်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်း၌လည်း စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ မျိုးပွားလိုသော် အစေ့မှ မျိုးပွားရသည်။ ပိုးမွေးမြူသော ပိုးစာပင်အစား အသုံးပြုနိုင်သည့် အခြား အပင်များတွင် ဤခံပင်သည် ပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။ ခံပင်မျိုးတွင် ခံပင် သို့မဟုတ် ခံစပ်ပင်ဟူသော အမည် နှင့် မျိုးကွဲတစ်မျိုး ရှိသေးသည် ၊သို့သော် ခံစပ်ပင်သည် အသီး မည်းသီးခြင်း၊ အရွက်သေး၍ ပါးခြင်း၊ ဆူးများ သေးငယ်ခြင်း တို့မှလွဲ၍ မူလခံပင်နှင့် ဘာမျှ မခြားချေ။ ခံစပ်ပင်၏ အရွက်နှင့် အခေါက်များကိုမူ၊ သားရေနယ်ရာတွင် အခြားပစ္စည်းများနှင့် ဖက်စပ်၍ အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရလေသည်။ <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)</ref> == အပွင့် == စံပယ်ပန်း မပေါ်ချိန်တွင် အစားထိုးသုံးစွဲခဲ့ကြသော ပန်းတစ်မျိုးအမည် ဖြစ်သည်။ စံပယ်ကဲ့သို့ ဖြူဖွေးသေးငယ်ပြီး ရနံ့အနည်းငယ်ရှိသောပန်းဟု ယူဆရသည်။ စံပယ်ပန်း လှိုင်လှိုင်ပေါ်ချိန်တွင် ခံပန်းကို တောရွာများ၌သာ သုံးစွဲကြဟု စာဆိုအရ သိရသည်။ ==ခံပွင့်အကြောင်း ကဗျာ== :ပန်းစံပယ်၊ နန်းလယ်မပေါ်ခိုက်ဟာမို့၊ :အလိုက်တော်တန် သင့်ရုံပ၊ ခံပွင့်ကိုကုံး။ :နန်းရဝေ၊ မန်းမြေစံပယ်လှိုင်တော့၊ :[[File:ခံပန္း.jpg|thumb|ခံပန္း]]ခံပန်းခိုင်ယာယီရွေ့တယ်၊ တောလေ့ရွာသုံး။ == ကိုးကား == <references/> [[Category:အပင်များ]] hlnc91pva5804ta2qgthps8pxcy23th 0 17498 753828 752515 2022-08-09T02:03:10Z 156.226.5.84 /* ဘဝနိဂုံး */ wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ဦးဘဉာဏ် | Born = ၁၈၉၇ | image = UBaNyan2.jpeg | caption = ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ် | birth_name = | birth_date = ၁၈၉၇−ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(၃)ရက်‌ | birth_place = [[ပန်းတနော်မြို့]]၊ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] | death_date = ၁၂ အောက်တိုဘာ ၁၉၄၅ (အသက် ၄၈) | death_place = | nationality = မြန်မာလူမျိုး | field = [[ပန်းချီ|ပန်းချီဆွဲခြင်း]] | training = [[ဘားမားအတ်ကလပ်]]၊ တော်ဝင်အနုပညာကောလိပ် (လန်ဒန်), Yellow Door School | movement = Rangoon School | works = | patrons = | awards = }} [[File:U Ba Nyan1937.jpg|thumb| ဦးဘဉာဏ်၏ ကိုယ်တိုင်ရေးပုံတူ (၁၉၃၇)]] ပန်းချီစနစ်ဖြင့် ရေးဆွဲရာတွင် အနာက်တိုင်း ပန်းချီကျော်ကြီးများ၏ အဆင့်အတန်းကိုမီသော မြန်မာပန်းချီကျော်ကြီးကား ဦးဘဉာဏ်ပေတည်း။ ဦးဘဉာဏ်သည် မြန်မာ့ပန်းချီ လောက၏ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ခေတ်မတိုင်မီက မြန်မာ ပန်းချီလောကသည် ပန်းချီနှင့် ပိုစတာကို မခွဲခြားနိုင်သေးသော အခြေအနေ၊ အလှသက်သက်သာ မှုန်းခြယ်တတ်သေးသော အခြေအနေတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြမှုကြောင့် မြန်မာပန်းချီလောကတွင် ဆီဆေး၊ ရေဆေး၊ မင်၊ ခဲ၊ အက်ချင်း၊ ပိုစတာ၊ ဒီဇိုင်းစသည်တို့ကို ခွဲခြားနားလည်ကာ သရုပ်ခွဲ ရေးဆွဲနိုင်အောင် တိုးတက်လာကြသည်။ စံပြပုံများ ရေးဆွဲခြင်း၊ သဘာဝကို လေ့လာရေးဆွဲခြင်းတို့ကိုလည်း ဆောင်ရွက်လာကြသည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် ပြည်ပိုင် ဗြိတိသျှ အစိုးရက နိုင်ငံခြားသို့အစိုးရစရိတ်ဖြင့် ပညာတော်သင်များ ရှားရှား ပါးပါး စေလွှတ်နေသည့်ခေတ်တွင် [[အင်္ဂလန်ပြည်]]စသော အနောက်တိုင်းသို့၂ ကြိမ်တိုင်အောင် ပညာတော်သင်အဖြစ် သွားရောက်၍ ပန်းချီပညာကို လေ့လာဆည်းပူးနိုင်ခဲ့သော ပန်းချီပါရမီရှင်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်ပေသည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃ရက်‌နေ့တွင် အဖ ဦးဘအို အမိ ‌ဒေါ်ညိုတို့မှ [[ပန်းတနော်မြို့]]တွင် ‌မွေးဖွားခဲ့သည်။ မြန်မာအနုပညာရှင် ဦးဘိုး‌မောင်ထံမှ ပန်းချီပညာ ကို အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်မှစ၍ ‌လေးနှစ်တိုင် ‌အောင် သင်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ‌[[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ ‌နော်မန်‌ကျောင်း၌ ပန်းချီပညာကို ဆက် လက်သင်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]] [[လန်ဒန်မြို့]]ရှိ Royal College of Art ၌ ပန်းချီ ပညာသင်ယူပြီး ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် Spenlove School of Modern Painting (Yellow Door Studio) ၌ ဆက်လက်၍ ပညာသင်ယူခဲ့သည်။<br /> ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင်Royal Etcher ‌အောင် လက်မှတ်ကို လန်ဒန်မှ ရရှိခဲ့သည်။ ယင်း‌နောက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာပြီး [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်‌ကောလိပ်]]တွင် အနုပညာသင်ကြားသူဆရာအဖြစ် အလုပ်လုပ် ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၅ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ ပြန်သွားရပြီး ဥ‌ရောပနိုင်ငံများသို့ လှည့်လည်၍ ပန်းချီ‌ရေးဆွဲရင်း ပန်းချီပညာကို ဆက်လက်ဆည်း ပူးခဲ့သည်။ ၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့သည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ‌အောက်တိုဘာလ ၄ ရက်‌နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<br /> ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်သည် အ‌နောက်တိုင်းအကယ်ဒမစ်ပန်းချီကို တည်‌ထောင်သူနှစ်ဦး အနက်မှတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်ဦးမှာ ဦးဘ‌ဇော် (၁၈၉၁-၁၉၄၃)ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် သု‌တေသီ ရာမညကို⁠ကိုနိုင်၏ '''မြန်မာ့ပန်းချီသမိုင်း''' စာအုပ်ရှိ ကိုလိုနီ‌ခေတ် ဘိလပ်‌ရောက် မြန်မာပန်းချီဆရာ များ၊ အခန်း(၄)၌ (ဆရာဦးဘဉာဏ်သည်)မြန်မာ့ ပန်းချီ‌လောကတွင် ဆီ‌ဆေး‌ရေးနည်းတစ်‌ခေတ် ဆန်းသစ်ထူ‌ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဆရာကြီး၏ ဆီ‌ဆေး‌ရေးချက်နှင့် ဓားချက်ကိုမှီသူ မ‌ပေါ်‌သေး‌ပေ ဟု ‌ရေးသား‌ဖော်ပြထား သည်။<br /> ထို့အပြင် (ဆရာဦးဘဉာဏ်သည်) မြန်မာ့ ပန်းချီ‌လောကတွင် ‌ရှေ့‌ဆောင်ဖြစ်လာပြီး ‌ရေ‌ဆေး၊ ဆီ‌ဆေး၊ မင်၊ ခဲ၊ ‌ကြေးပုံနှိပ်(Etching)၊ ပိုစတာ၊ ဒီဇိုင်း စသည့်တို့ကို ခွဲခြားနားလည်၍ တိုးတက် လာသည်။ စံပြလူပုံ ‌ရေးဆွဲခြင်း၊ သဘာဝပုံများ ‌ရေးဆွဲခြင်းများလည်း ‌ပေါ်လာသည် ဟု ဆက် လက်‌ရေးသား ‌ဖော်ပြထားသည်။<br /> ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်၏ ဂန္ထဝင်လက် ရာများ အထူးပန်းချီပြပွဲကို ရန်ကုန်မြို့၊ ကိုယ့် မင်းကိုယ့်ချင်းလမ်း(‌ရေခဲဆိုင်ကားမှတ်တိုင်)ရှိ ယဉ်‌ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၏ ပန်းချီပန်းပုခန်းမတွင် ဒီဇင်ဘာလ ၄ ရက်‌နေ့မှ ၁၃ ရက်‌နေ့အထိ ပြသခဲ့သည်။ <ref>အလင်းတန်းဂျာနယ် (၆ ရက် ၁၂ လ ၂၀၁၀ ခုနှစ်)</ref> ==ငယ်ဘဝ ဘဉာဏ်၊ ဦး(မြန်မာ ၁၂၅၉- ၁၃ဝ၇ ခန့်)== ပန်းချီပါရမီရှင် ဦးဘဉာဏ်၏ မိဘများမှာ မအူပင်ခရိုင်၊ ပန်းတနော်မြို့နေ ဦးဘအိုနှင့် ဇနီး ဒေါ်ညိုတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဦးဘအိုနှင့် ဒေါ်ညိုတို့တွင် (၁) မောင်ဘကြည်၊ (၂) မောင်ဘဟန်၊ (၃) မောင်ဘစံ၊ (၄) မောင်ဘဉာဏ်၊ (၅) မမမြ၊ (၆) မောင်တဖန်ဟူ၍ သားသမီး ၆ ယောက်ရှိရာ၊ ဦးဘဉာဏ်သည် စတုတ္ထ မြောက် သားဖြစ်၍ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၅၉ ခုနှစ် ပြာသိုလဆန်း ၃ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။<br /> ငယ်စဉ်က ပန်းတနော်မြို့ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျောင်း၌ စာပေပညာ သင်ကြားဆည်းပူးသည်။ သို့သော် မောင်ဘဉာဏ်သည် ကျောင်းနေစဉ်ကပင် စာပေသင်အံ လေ့ကျက်မှုထက် ရုပ်ပုံဆွဲခြင်းကို ပို၍ စိတ်သန်ပြီးလျှင် ပန်းချီပညာ အထုံပါရမီ ပါကြောင်းကို ထိုစဉ်ကပင် အရိပ်အရောင် ပြခဲ့လေသည်။ == ပန်းချီပညာများကို လေ့လာဆည်းပူးခြင်း == ကျောင်းမှထွက်လျှင် ပန်းတနော်မြို့ရှိ ပန်းပုနှင့် စပ်ဆရာ ဦးဘိုးမောင်ထံတွင် မိမိဝါသနာနှင့် နီးစပ်သဖြင့် အလုပ်သင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်သည်။ မောင်ဘဉာဏ်သည် ဦးဘိုးမောင်ထံမှ ရှေးမြန်မာ ပန်းချီရေးဆွဲနည်း တို့ကို လေ့လာဆည်းပူးသည်။ ပန်းချီပါရမီ ပါလာသူ ဖြစ်သဖြင့် မောင်ဘဉာဏ် ရေးဆွဲသော ပန်းချီကားများသည် မူလပုံပန်း သွင်ပြင်လက္ခဏာတို့ကို တထပ်တည်း ပေါ်လွင်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုစဉ်က ဘုန်းတော်ကြီးများ၏ ပုံတူကား ရေးဆွဲရာ၌ မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာကို အထူးတလည် လူကြိုက်များခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဦးဘိုးမောင်ထံတွင် လုပ်ကိုင်နေစဉ် တစ်နေ့တွင် မအူပင်မှ အင်္ဂလိပ်အရေးပိုင်သည် နယ်လှည့်ယင်းပန်းတနော်သို့ရောက်လာသည်။ ထိုအရေးပိုင်သည် ပန်းချီပညာကို ဝါသနာပါ၍ လေ့လာလိုက်စားသူ ဖြစ်သည်။ ပန်းချီကားများ ရောင်းသောဆိုင်တွင် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကိုတွေ့လျှင် လက်စွမ်းလက်စကို သဘောကျသဖြင့် ခေါ်ယူတွေ့ဆုံသည်။ အရေးပိုင်က မိမိရှေ့တွင်ပင် မြန်မာနရားရုပ်ကို မောင်ဘဉာဏ်အား ရေးဆွဲစေရာ မောင်ဘဉာဏ်က ရှေးရိုးမြန်မာပန်းချီစံနစ်အတိုင်း ကျကျနနရေးဆွဲပြသည်။ ထိုအခါ အရေးပိုင်သည် အလွန်နှစ်ခြိုက်သဘောကျသွားကာ ရွှေဒင်္ဂါးများ ဆုချသည်။ ထိုအရေးပိုင်သည် မောင်ဘဉာဏ်အား ရွှေဒင်္ဂါး ဆုချရုံဖြင့် မကျေနပ်သေးပေ။ ပန်းချီအလားအလာရှိသော မြန်မာလူငယ် မောင်ဘဉာဏ်ကို မြေတောင် မြှောက်ပေးလိုသည်။ ထို့ကြောင့် မောင်ဘဉာဏ်အား အစိုးရ အထောက်အပံ့ဖြင့် မော်လမြိုင်မြို့ပုံဆွဲဆရာဖြစ် သင်ကျောင်းသို့သွားရောက် သင်ကြားရန် စီစဉ်ပေးလေသည်။ === မော်လမြိုင်မြို့တွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === မောင်ဘဉာဏ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ရောက်လာသောအခါ၊ စိန်မက်သယူးကျောင်းမှ ကျောင်းအုပ်ကြီးသည် မစ္စတာ အီး၊ ဂျီ၊ အင်၊ ကင့်ချ်ဖြစ်သည်။ မစ္စတာကင့်ချ်သည် ပန်းချီအနုပညာရှင် တစ်ဦးဖြစ်၍၊ ပန်းချီအလားအလာရှိသော မြန်မာလူငယ်ကလေးများကို မြေတောင် မြှောက်ပေးနေသော စေတနာရှင်တစ်ဦးလည်းဖြစ်လေသည်။ နောင်အခါ မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။ မစ္စတာကင့်ချ်သည် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်စလက်နများကို တွေ့ရသောအခါ၊ နှစ်ခြိုက်အားရခြင်းဖြစ်၍ မိမိကျောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့စေပြီးလျှင် မောင်ဘဉာဏ်အား ပန်းချီပညာကို ဆက်လက် သင်ကြားပေးသည်သာမက အင်္ဂလိပ်စာကိုပါ သင်ပေး လေသည်။ ထိုစဉ်က မောင်ဘဉာဏ်သည် စာသင်းခန်း နံရံတွင် ပန်းဘဲမောင်တင့်တယ် ဇာတ်ထုပ်နှင့် ကင်းထောက်လုလင် ရုပ်ပုံများကို ဆေးရောင်စုံ ခြယ်လှယ်ရေးဆွဲခဲ့ရာ၊ မြင်တွေ့သူအပေါင်းတို့ များစွာနှစ်ခြိုက် သဘောတွေ့ကြလေသည်။ ပန်းချီပါရမီ ပါလာသော မောင်ဘဉာဏ်သည် မိမိအား ကူညီဝိုင်းဝန်း ပြုစုပျိုးထောင်ပေးမည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို မိမိကိုယ်တိုင်က မကြိုးစားရဘဲ ဆက်ကာဆက်ကာ တွေ့ရသည်။ လန်ဒန်မြို့မှ မစ္စတာ ရေးလန်ကတ်စတာ အမည်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် မြန်မာပြည်ဘုရင်ခံ၏ ဧည့်သည်တော်အဖြစ် ရန်ကုန်မြို့သို့ရောက်ရှိလာရာ၊ မြန်မာပြည်အတွင်း လှည့်လည်သွားလာစဉ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ရောက်လာသည်။ ထိုအခါ စိန်မက်သယူးကျောင်းမှ မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကို တွေ့မြင်သွားသည်။ ရန်ကုန်မြို့သို့ပြန်ရောက်သောအခါ ဘုရင်ခံအား မောင်ဘဉာဏ်၏ ပန်းချီအလားအလာ ရှိပုံကို ပြောပြသွားသည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရင်ခံသည် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကို ကိုယ်တိုင် ကြည့်ရှုပြီးနောက် မောင်ဘဉာဏ်အား [[ရန်ကုန်]]သို့ပြောင်းရွှေ့လုပ်ကိုင်ရန် စီစဉ်ပေးသည်။ ထိုအခါ မစ္စတာ ကင့်ချ်ကလည်း မောင်ဘဉာဏ်အား ရန်ကုန်ကောလိပ်မှ ပါမောက္ခ အီး၊ အင်၊ ဝပ်နှင့် ဆက်သွယ်ပေးသည်။ ပါမောက္ခ ဝပ်သည်လည်း ပန်းချီအနုပညာရှင်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်၍၊ ဘားမား အတ်ကလပ်ခေါ် မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သူများတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်လေသည်။ === ရန်ကုန်မြို့၌ ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === ယင်းသို့ဖြင့် ကိုဘဉာဏ်သည် ( ခရစ် ၁၉၁၈-၁၉ ခုနှစ်ခန့်တွင် ) ရန်ကုန်သို့ရောက်ရှိလာပြီးသော် ရန်ကုန်အစိုးရကျောင်းတွင် ပုံဆွဲဆရာအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရသည်။ ထိုနောက် ပါမောက္ခဝပ်ထံတွင် ဆေးရောင်ကိုင်နည်း စသည်တို့ကို ထပ်မံဆည်းပူးသည်။ ထိုအတောအတွင်း ကိုဘဉာဏ် ရေးဆွဲသော ပန်းချီကားများကို ဧရာဝတီ မီးသငေ််ဘာကုမ္ပဏီမှ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အရာရွိ ကပ္ပတိန် ဗတ္စမစ္က ဝယ်ယူချီးမြှင့်သည်။ ကပ္ပတိန် ဗတ်စမစ်သည်လည်း ပန်းချီအနုပညာကို မြတ်နိုးသူဖြစ်၍ မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကိုတည်ထောင်ပေးသူတစ်ဦး ဖြစ်လေသည်။ ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများသည် တိုးတက်လာလေရာ၊ ထိုစဉ်က ဂျူဗလီဟောတွင် ကျင်းပလေ့ရှိသော မြန်မာပြည် လက်မှုပညာပြပွဲများသို့တင်သွင်းပြသနိုင်ခဲ့၍၊ ဆုတံဆိပ္မ်ားစြာ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် ပါမောက္ခဝပ်၏တိုက်တွန်းထောက်ခံချက်အရ မြန်မာပြည်အစိုးရက ကိုဘဉာဏ်အား ပန်းချီပညာတော်သင်အဖြစ် ဘိလတ်သို့စေလွှတ်လေသည်။ဒုသနသောဟု ဖက်ဆစ်မျာကိုပြောသည် == နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း == === အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === အင်္ဂလန်တွင် ဦးစွာ၌ ရွိုင်ရယ်ကောလိပ် အော့အတ် ပန်းချီတော်ဝင် ကျောင်းကြီးတွင် အက်ချင်း ( ကြေး ပြားပေါ် ပုံထွင်းခြင်း ) ပညာကို ၁ နှစ်နှင့် ၆ လခန့်သင်ကြားသည်။ ရွိုင်ရယ်အက်ချာခေါ် ဘွဲ့လက်မှတ် ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပန်းချီကျော်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်သော မစ္စတာဖရင့် စပင်းလပ် ထံတွင် သင်ကြားဆည်းပူး သည်။ ထိုစဉ်အခါကပင် ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများသည် ဗြိတိသျှ ပန်းချီပြပွဲကြီးများတွင် တင်သွင်းပြသနိုင် လောက်အောင် အဆင့်အတန်း တိုးတက်လာသည်။ ဗိလတ် ပန်းချီပြပွဲကြီးများတွင် တော်ရုံအဆင့်အတန်းရှိသော ပန်းချီကားများပြပွဲ မသွင်းနိုင်ချေ။၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ပညာတော်သင် နှစ်စေ့၍ မြန်မာပြည်သို့ပြန်ရောက်လာပြီး ရန်ကုန်အစိုးရကျောင်းတွင် ပြန်လည်အလုပ်လုပ်သည်။ သို့သော် ဆရာကိုဘဉာဏ်သည် အင်္ဂလန်၌ ၃ နှစ်ကျော်ခန့်သင်ကြားဆည်းပူးခဲ့ရသော ပန်းချီပညာကို အားမရ၊ တင်းမတိမ်နိုင်သေးပေ။ အနောက်တိုင်း ပန်းချီစနစ်များကို အနောက်တိုင်း၌ ဆက်လက်ဆည်းပူးလိုသေးသည်။ ထို့ကြောင့် အထက်လူကြီးများကလည်း ထောက်ခံသဖြင့် ကိုဘဉာဏ်သည် နယ်လှည့် ပန်းချီပညာတော်သင်အဖြစ် ဥရောပနိုင်ငံများသို့သွားရောက်ရန် အစိုးရက ခွင့်ပြုလိုက်လေသည်။ === အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများသို့ ပန်းချီပညာလေ့လာဆည်းပူးခြင်း === ယင်းသို့ဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် အနောက်တိုင်းသို့လာခဲ့ပြန်ရာ ယခုတစ်ကြိမ်တွင်မူ [[ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ|ဆွစ်ဇာလန်]]၊ [[အီတလီ]]၊ [[စပိန်]]၊ [[ပြင်သစ်]]၊ [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|ဟော်လန်]]၊ [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]၊ [[ဂျာမနီ]]စသော အနောက်တိုင်း နိုင်ငံကြီးများသို့လှည့်လည်ပြီးလျှင် အနောက်တိုင်း ပန်းချီစံနစ် အမျိုးမျိုးကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့လေသည်။ ထိုနိုင်ငံများ၌ လှည့်လည်လေ့လာဆည်းပူးပြီးမှ လန်ဒန်သို့လာခဲ့သည်။ လန်ဒန်သို့ရောက်သည့်အချိန်တွင် ၁ နှစ်နှင့် ၆ လမျှ ရှိခဲ့ပြီဖြစ်၍၊ မြန်မာပြည် အစိုးရက ထောက်ပံ့ကြေးပေးရန် ကန့်သတ်ထားသော ကာလအပိုင်းအခြား စေ့နေပြီ ဖြစ်သောကြောင့် ထောက်ပံ့ကြေး ရပ်စဲလိုက်လေသည်။ === အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၌ ပန်းချီပညာဖြင့် အသက်မွေးရပ်တည်၍ ပညာဆက်လက်ဆည်းပူးခြင်း === ထောက်ပံ့ကြေး ရပ်စဲလိုက်သော်လည်း အင်္ဂလန်တွင် သောင်တင်နေသော ကိုဘဉာဏ်က စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း မရှိပေ။ မိမိပညာကို အားကိုး၍ မိမိဝင်ငွေနှင့်ပင် အင်္ဂလန်၌ ဆက်လက်ပညာဆည်းပူးရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်လိုက်သည်။ ထို့ကြောင့် တစ်ဖက်မှ ပန်းချီကားများ ရေးဆွဲရောင်းချယင်း တစ်ဖက်မှ ပန်းချီပညာကို ဆက်လက်ဆည်းပူးသည်။ ထို့အချိန်က ပညာဆက်လက် ဆည်းပူးသော ကျောင်းမှာ ယဲလိုးဒိုး ပန်းချီအနုပညာကျောင်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလန်ကဲ့သို့ ပန်းချီအနုပညာသည် ထိတ်ထိတ်ကြဲများ ပေါများသည့် ဒေသတွင် တန်ရုံပန်းချီအခြေခံဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှသည်။ ထိုစဉ်က ဘိလတ်တွင် ကိုဘဉာဏ်၏ ပန်းချီကားများသည် တန်ဖိုးအတော်အတန် ရရှိခဲ့ပေသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပန်းချီပညာသည် ပေါများသော ဘိလတ်တွင် မိမိပညာဖြင့် အသက်မွေးနေနိုင်သည်ကို ထောက်၍ ကိုဘဉာဏ်၏ ပန်းချီအဆင့်အတန်း မည်မျှမြင့်သည်ကို ခန့်မှန်းနိုင်ပေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် အင်္ဂလန်တွင် ၄ နှစ်နှင့် ၆ လခန့်ကြာခဲ့သည်။ ထိုအတွင်း တော်ရုံ ပန်းချီကားများကို အနားသီရန်ပင် လက်မခံသည့် အလွန်ကြီးကျယ်သော နယူးလင်တန် ပန်းချီပြတိုက်မှ ပြပွဲကြီးတွင် ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာလူမျိုး တစ်ဦး၏ ပန်းချီလက်ရာသည် အနောက်တိုင်း ထိပ်တန်းပန်းချီလက်ရာများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လိုက်နိုင်အောင် ကိုဘဉာဏ်က စွမ်းဆောင်ကာ မြန်မာ့ ဂုဏ်ကို ဆောင်ခဲ့သည်။ အင်ပိုင်ယာမား ကက်တင်းဘုတ်ခေါ် အဖွဲ့ကြီးက ကြီးမှူးသည့် ပိုစတာပြိုင်ပွဲကြီးတွင်လည်း ကိုဘဉာဏ်သည် ပထမစွဲခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုဘဉာဏ်၏ ဆရာဖြစ်သော ပန်းချီကျော်ကြီး မစ္စတာဖရင့် စပင်းလပ် စပင်းလပ်က မိမိထံ ပညာဆည်းပူးကြသည့် တပည့်များအနက် မောင်ဘဉာဏ်သည် ပန်းချီပါရမီ အထူးချွန်ဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ချီးကျူး၍ လက်စွပ်တစ်ကွင်း ဆုချခဲ့လေသည်။ ကိုဘဉာဏ် အင်္ဂလန်တွင် ရှိစဉ်က၊ ပန်းချီအနုပညာနှင့် စပ်လျဉ်းသော အောင်လက်မှတ် အများအပြား ရရှိခဲ့သည်။ ရရှိခဲ့သော လက်မှတ်များအနက် ထူးခြားသော လက်မှတ်တစ်စောင်လည်း ပါဝင်သည်။ ထိုလက်မှတ်မှာ ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ဘုရင်မင်းမြတ်က ဥက္ကဋ္ဌအိမ်ရှေ့ဥပရာဇာ ဝေလမင်းသားက အတွင်းအရေးမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်သော လူသားအချင်းချင်း ကူညီရိုင်းပင်းရေး-တော်ဝင် အသင်းကြီးမှ လက်မှတ်ဖြစ်သည်။ ထိုလက်မှတ်ကို ရခဲ့ခြင်းမှာ တစ်ခါသော် ကိုဘဉာဏ်သည် [[တင်းမြစ်]]ထဲရှိ ကုန်တွဲကြီးများအပေါ်တွင် ပန်းချီဆွဲနေစဉ် ရေထဲသို့တစ်စုံတစ်ခု ကျသွားသံကြားသဖြင့်၊ ပန်းတနော်သား ရေကူးလျင်သူပီပီ၊ ရေထဲခုန်ဆင်းကယ်လိုက်ရာ၊ ကယ်ဆယ်မိသူမှာ ဂျော့ဘုရင်၏ အနွယ်တော်တစ်ဦး ဖြစ်နေကြောင်း နောက်မှသိရသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျော့ဘုရင် မင်းမြတ် ကိုယ်တိုင် ဧည့်ခံပွဲကျင်းပပြီးလျှင်၊ ထိုလက်မှတ်ကို ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကိုဘဉာဏ်သည် ထိုလက်မှတ်ကိစ္စ အတွက် ဝင့်ကြွားခြင်းမရှိခဲ့ချေ။ == မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လာခြင်း == ဦးဘဉာဏ်သည် အင်္ဂလန်တွင် ကျေနပ်လောက်အောင် ပန်းချီပညာကို ဆည်းပူးပြီးနောက် မြန်မာပြည်သို့၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ် ဇွန်လတွင် ပြန်လည် ရောက်ရှိလာသည်။ ပြန်ရောက် ပြီးနောက်တွင် အင်္ဂလိပ်အစိုးရခေတ်၌ ပထမဆုံး မြန်မာလူမျိုး ဘုရင်ခံဖြစ်သူ [[ဆာဂျေအေမောင်ကြီး]]က [[ဘုရင်ခံအိမ်တော် (ရန်ကုန်)|ဘုရင်ခံအိမ်တော်]]တွင် ဦးဘဉာဏ်၏ ပန်းချီကားပြပွဲကို ကျင်းပပေးသည်။ ထိုပြပွဲတွင် ပန်းချီကားများကို ထိုစဉ်က မြန်မာပြည်တွင် မကြားဖူးသေးသော ဈေးနှုန်းများဖြင့် ရောင်းချခဲ့ရလေသည်။ ထိုနောက်တွင် မြန်မာပြည် ပန်းချီ အသင်းတွင်သာမက [[ဒီးဒုတ်ဦးဘချို]]တို့နှင့် တွဲဖက်ကာ အမျိုးသား ပန်းချီအသင်းကိုလည်း ဖွင့်လှစ်တည်ထောင်ပြီးလျှင် မိမိ၏ ပန်းချီပညာကို အယုတ်အလတ် အမြတ်မရွေး ပို့ချ သင်ကြားပေး၍ ပညာဖြန့်ဖြူးသည်။ ပန်းချီကားများကိုလည်း ရေးဆွဲရောင်းချခဲ့ရာ၊ ထိုခေတ် ထိုအခါက ဝင်ငွေ အလွန်ကောင်းသူ တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဦးဘဉာဏ်၏ လက်ရာ ပန်းချီကားများကို ဝယ်ယူကြသူများမှာ များသောအားဖြင့် မျက်နှာဖြူများ၊ တရုတ်သူဌေးများ စသောနိုင်ငံခြားသားများသာ များပြားလေသည်။ == ပန်းချီပညာသင် ဆရာတစ်ဦးဘဝ == ယင်းသို့နေထိုင်လာယင်း ဆွေမျိုးကိစ္စအမှုပွေ၍ တရားတပေါင် ဖြစ်ရသဖြင့် စိတ်ထိခိုက်လာပြီးနောက် လူကြီးများ၏ တိုက်တွန်းချက်အရ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ် ပန်းချီဘက်ဆိုင်ရာတွင် ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် အသက် ၄၁ ကျော်အထိ လူပျိုကြီးအဖြစ် နေလာပြီးမှ အိမ်ထောင်ပြုသည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ဇနီးသည်မှာ ဒေါ်စိန်ခိုင်ဖြစ်လေသည်။ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်၌ အမှုထမ်းနေစဉ် မြန်မာပြည်၍ မပေါ်ပေါက်ဖူးသေးသော နံရံရေးပန်းချီခန်းကို စေတနာဝန်ထမ်း ရေးဆွဲပေးသည်။ အေးအေးဆေးဆေး နားနားနေနေ ရေးဆွဲခြင်းဖြစ်၍ ၃ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးသည်။ ထိုပန်းချီခန်းကြီးကို ရေးဆွဲနေစဉ် ထိုစဉ်က မြန်မာပြည်ဘုရင်ခံ ဆာအာခီဗော ကော့ခရိန်းနှင့် အခြားမျက်နှာဖြူ အထက်တန်းအရာရှိကြီးများ မကြာခဏ လာရောက်ကြည့်ရှုကြသည်။ ဘုရင်ခံ အိမ်တော်၌ ထားရန် ဆီဆေးပန်းချီ ကားကြီး ၄ ချပ်ကိုလည်း ရေးဆွဲပေးသည်။ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်မှ နံရံပန်းချီခန်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ဗုံးထိပျက်စီးရာ၌ ပါသွားသည်။ ဘုရင်ခံအိမ်တော်အတွက် ပန်းချီကားကြီးများကိုမူ ယခုထက်တိုင် သမ္မတအိမ်တော်၌ တွေ့ရသေးသည်။ == ဂျပန်ခေတ် ပန်းချီဆရာဘဝ == ဂျပန်ခေတ်၌ ဇနီးနှင့်အတူ မော်လမြိုင်သို့သွား၍ နေသည်။ သို့သော် အဓိပတိဒေါက်တာဘမော်၏ အစိုးရအမိန့်ဖြင့် ဟယ်လပင်လမ်း (ယခု ပြည်ထောင်စုရိပ်သာလမ်း) တွင် အစိုးရ ပန်းချီသိပ္ပံ လာရောက်ဖွင့်လှစ်၍ ဆောင်ရွက်ပေးရသည်။ ဂျပန်ခေတ်တစ်လျှောက်လုံး ပန်းချီဆွဲသည်ထက် ပုတီးစိပ်နေသည်က များလေသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ်များ မြန်မာပြည်ထဲသို့ပြန်ဝင်စ၊ တော်လှန်ရေးအစပြုနေသော အချိန်တွင် မော်လမြိုင်ဘက်၌ ကျန်ရစ်သော ဇနီးနှင့် သားသမီးများကို သွား၍ခေါ်ယူယင်း မော်လမြိုင်ကတိုးရွာတွင် ဖျားနာ၍ အနိစ္စရောက်သွားလေရာ၊ မြန်မာ့သားကောင်း တစ်ဦးကို စပ်ကူးမတ်ကူး ကာလတွင် အမှတ်မထင်ဆုံးရှုံး ခဲ့ရလေသည်။ ဇနီးနှင့် သားသမီး ၅ ယောက် ကျန်ခဲ့သည်။ ဆရာဦးဘဉာဏ်သည် စိတ်သဘောထားကောင်းသည်။ နူးညံ့သိမ်မွေ့သည်။ ကြောက်တတ်သည်။ သန့်ရှင်းသေသပ်သည်။ စကားနည်းသည်။ ညင်ညင်သာသာ စကား ပြောတတ်သည်။ လူနေဟန် သေးသွယ်ပုပြတ်၍ အသားမဖြူ မညိုဖြစ်သည်။ မျက်နှာသွယ်၍ အထူးခြားဆုံးမှာ အလွန်တောက်ပကြည်လင်သော မျက်လုံးများဖြစ်သည်။ ဆရာ ဦးဘဉာဏ်အာရုံ အထားဆုံးအလုပ်မှာ ပန်းချီဆွဲရန် နှင့် ဘုရားရှိခိုး ပုတီးစိပ်ရန်သာ ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီခေတ်က အကျော်တစောဖြစ်ခဲ့သော [[မဟာဗန္ဓုလ]]ပုံတူအတွက် ငွေတစ်ထောင် ဆုပေးသော ပန်းချီကားယှဉ်ပြိုင်ပွဲတွင် ပုံတူထုလုပ်ရန် အရွေးချယ်ခံရသော ပန်းချီကားရေးဆွဲသူ ဦးဘဖန်သည် ဦးဘဉာဏ်၏ ညီဖြစ်သည်။ ဦးဘဉာဏ် ကိုယ်တိုင်မူ ပြိုင်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ မြန်မာပန်းချီလောကတွင် ဆီဆေးဖြင့် ရေးခြယ်ခြင်းကို ဦးဘဉာဏ်က စနစ်တကျ စတင်ခဲ့သည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် ဆီဆေးဖြင့် ရေးခြယ်ရာ၌ အလွန်ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။ အရွယ်ကောင်းစဉ်၌ ကွယ်လွန်သွားခြင်း ဖြစ်ရာ၊ အသက်ရှည်ရှည် ရှိနေခဲ့ဦးမည်ဆိုလျှင် မြန်မာပန်းချီလောက၌ တိုးတက်မှု အများအပြားကို ဆောင်ရွက် လိမ့်ဦးမည်ဟု ယုံကြည်ရပေ။ ဦးဘဉာဏ်၏ လက်ရာကောင်း ပန်းချီကား အများအပြားတို့သည် နိုင်ငံခြားသို့ရောက်ကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရက ဦးဘဉာဏ်၏ ဇနီးထံတွင် ကျန်ရှိသေးသော ပန်းချီကားများကို ခြုံ၍ ဝယ်ယူလိုက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံတော်ပြတိုက်၌ ထိန်းသိမ်းထားလေသည်။Alexanderကချောတယ် <ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:မြန်မာ ပန်းချီဆရာများ]] [[Category:ပထမ မြန်မာများ]] [[Category:၁၈၉၇ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:၁၉၄၅ ကွယ်လွန်သူများ]] gjlklpjxrkhthseeoemi70uej0tmvi0 753833 753828 2022-08-09T03:56:14Z Kantabon 45503 [[Special:Contributions/156.226.5.84|156.226.5.84]] ([[User talk:156.226.5.84|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ 753828 ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox artist | name = ဦးဘဉာဏ် | Born = ၁၈၉၇ | image = UBaNyan2.jpeg | caption = ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ် | birth_name = | birth_date = ၁၈၉၇−ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(၃)ရက်‌ | birth_place = [[ပန်းတနော်မြို့]]၊ [[ဗြိတိသျှဘားမား]] | death_date = ၁၂ အောက်တိုဘာ ၁၉၄၅ (အသက် ၄၈) | death_place = | nationality = မြန်မာလူမျိုး | field = [[ပန်းချီ|ပန်းချီဆွဲခြင်း]] | training = [[ဘားမားအတ်ကလပ်]]၊ တော်ဝင်အနုပညာကောလိပ် (လန်ဒန်), Yellow Door School | movement = Rangoon School | works = | patrons = | awards = }} [[File:U Ba Nyan1937.jpg|thumb| ဦးဘဉာဏ်၏ ကိုယ်တိုင်ရေးပုံတူ (၁၉၃၇)]] ပန်းချီစနစ်ဖြင့် ရေးဆွဲရာတွင် အနာက်တိုင်း ပန်းချီကျော်ကြီးများ၏ အဆင့်အတန်းကိုမီသော မြန်မာပန်းချီကျော်ကြီးကား ဦးဘဉာဏ်ပေတည်း။ ဦးဘဉာဏ်သည် မြန်မာ့ပန်းချီ လောက၏ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ခေတ်မတိုင်မီက မြန်မာ ပန်းချီလောကသည် ပန်းချီနှင့် ပိုစတာကို မခွဲခြားနိုင်သေးသော အခြေအနေ၊ အလှသက်သက်သာ မှုန်းခြယ်တတ်သေးသော အခြေအနေတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြမှုကြောင့် မြန်မာပန်းချီလောကတွင် ဆီဆေး၊ ရေဆေး၊ မင်၊ ခဲ၊ အက်ချင်း၊ ပိုစတာ၊ ဒီဇိုင်းစသည်တို့ကို ခွဲခြားနားလည်ကာ သရုပ်ခွဲ ရေးဆွဲနိုင်အောင် တိုးတက်လာကြသည်။ စံပြပုံများ ရေးဆွဲခြင်း၊ သဘာဝကို လေ့လာရေးဆွဲခြင်းတို့ကိုလည်း ဆောင်ရွက်လာကြသည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် ပြည်ပိုင် ဗြိတိသျှ အစိုးရက နိုင်ငံခြားသို့အစိုးရစရိတ်ဖြင့် ပညာတော်သင်များ ရှားရှား ပါးပါး စေလွှတ်နေသည့်ခေတ်တွင် [[အင်္ဂလန်ပြည်]]စသော အနောက်တိုင်းသို့၂ ကြိမ်တိုင်အောင် ပညာတော်သင်အဖြစ် သွားရောက်၍ ပန်းချီပညာကို လေ့လာဆည်းပူးနိုင်ခဲ့သော ပန်းချီပါရမီရှင်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်ပေသည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်ကို ၁၈၉၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃ရက်‌နေ့တွင် အဖ ဦးဘအို အမိ ‌ဒေါ်ညိုတို့မှ [[ပန်းတနော်မြို့]]တွင် ‌မွေးဖွားခဲ့သည်။ မြန်မာအနုပညာရှင် ဦးဘိုး‌မောင်ထံမှ ပန်းချီပညာ ကို အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ်မှစ၍ ‌လေးနှစ်တိုင် ‌အောင် သင်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ‌[[မော်လမြိုင်မြို့]]ရှိ ‌နော်မန်‌ကျောင်း၌ ပန်းချီပညာကို ဆက် လက်သင်ယူခဲ့သည်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် [[အင်္ဂလန်နိုင်ငံ]] [[လန်ဒန်မြို့]]ရှိ Royal College of Art ၌ ပန်းချီ ပညာသင်ယူပြီး ၁၉၂၂ ခုနှစ်တွင် Spenlove School of Modern Painting (Yellow Door Studio) ၌ ဆက်လက်၍ ပညာသင်ယူခဲ့သည်။<br /> ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင်Royal Etcher ‌အောင် လက်မှတ်ကို လန်ဒန်မှ ရရှိခဲ့သည်။ ယင်း‌နောက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာပြီး [[ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်|ရန်ကုန်‌ကောလိပ်]]တွင် အနုပညာသင်ကြားသူဆရာအဖြစ် အလုပ်လုပ် ကိုင်ခဲ့သည်။ ၁၉၂၅ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်နိုင်ငံသို့ ပြန်သွားရပြီး ဥ‌ရောပနိုင်ငံများသို့ လှည့်လည်၍ ပန်းချီ‌ရေးဆွဲရင်း ပန်းချီပညာကို ဆက်လက်ဆည်း ပူးခဲ့သည်။ ၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်လာခဲ့သည်။ ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ‌အောက်တိုဘာလ ၄ ရက်‌နေ့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။<br /> ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်သည် အ‌နောက်တိုင်းအကယ်ဒမစ်ပန်းချီကို တည်‌ထောင်သူနှစ်ဦး အနက်မှတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်ဦးမှာ ဦးဘ‌ဇော် (၁၈၉၁-၁၉၄၃)ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် သု‌တေသီ ရာမညကို⁠ကိုနိုင်၏ '''မြန်မာ့ပန်းချီသမိုင်း''' စာအုပ်ရှိ ကိုလိုနီ‌ခေတ် ဘိလပ်‌ရောက် မြန်မာပန်းချီဆရာ များ၊ အခန်း(၄)၌ (ဆရာဦးဘဉာဏ်သည်)မြန်မာ့ ပန်းချီ‌လောကတွင် ဆီ‌ဆေး‌ရေးနည်းတစ်‌ခေတ် ဆန်းသစ်ထူ‌ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ဆရာကြီး၏ ဆီ‌ဆေး‌ရေးချက်နှင့် ဓားချက်ကိုမှီသူ မ‌ပေါ်‌သေး‌ပေ ဟု ‌ရေးသား‌ဖော်ပြထား သည်။<br /> ထို့အပြင် (ဆရာဦးဘဉာဏ်သည်) မြန်မာ့ ပန်းချီ‌လောကတွင် ‌ရှေ့‌ဆောင်ဖြစ်လာပြီး ‌ရေ‌ဆေး၊ ဆီ‌ဆေး၊ မင်၊ ခဲ၊ ‌ကြေးပုံနှိပ်(Etching)၊ ပိုစတာ၊ ဒီဇိုင်း စသည့်တို့ကို ခွဲခြားနားလည်၍ တိုးတက် လာသည်။ စံပြလူပုံ ‌ရေးဆွဲခြင်း၊ သဘာဝပုံများ ‌ရေးဆွဲခြင်းများလည်း ‌ပေါ်လာသည် ဟု ဆက် လက်‌ရေးသား ‌ဖော်ပြထားသည်။<br /> ပန်းချီဆရာကြီး ဦးဘဉာဏ်၏ ဂန္ထဝင်လက် ရာများ အထူးပန်းချီပြပွဲကို ရန်ကုန်မြို့၊ ကိုယ့် မင်းကိုယ့်ချင်းလမ်း(‌ရေခဲဆိုင်ကားမှတ်တိုင်)ရှိ ယဉ်‌ကျေးမှုဝန်ကြီးဌာန၏ ပန်းချီပန်းပုခန်းမတွင် ဒီဇင်ဘာလ ၄ ရက်‌နေ့မှ ၁၃ ရက်‌နေ့အထိ ပြသခဲ့သည်။ <ref>အလင်းတန်းဂျာနယ် (၆ ရက် ၁၂ လ ၂၀၁၀ ခုနှစ်)</ref> ==ငယ်ဘဝ ဘဉာဏ်၊ ဦး(မြန်မာ ၁၂၅၉- ၁၃ဝ၇ ခန့်)== ပန်းချီပါရမီရှင် ဦးဘဉာဏ်၏ မိဘများမှာ မအူပင်ခရိုင်၊ ပန်းတနော်မြို့နေ ဦးဘအိုနှင့် ဇနီး ဒေါ်ညိုတို့ဖြစ်ကြသည်။ ဦးဘအိုနှင့် ဒေါ်ညိုတို့တွင် (၁) မောင်ဘကြည်၊ (၂) မောင်ဘဟန်၊ (၃) မောင်ဘစံ၊ (၄) မောင်ဘဉာဏ်၊ (၅) မမမြ၊ (၆) မောင်တဖန်ဟူ၍ သားသမီး ၆ ယောက်ရှိရာ၊ ဦးဘဉာဏ်သည် စတုတ္ထ မြောက် သားဖြစ်၍ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၅၉ ခုနှစ် ပြာသိုလဆန်း ၃ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။<br /> ငယ်စဉ်က ပန်းတနော်မြို့ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျောင်း၌ စာပေပညာ သင်ကြားဆည်းပူးသည်။ သို့သော် မောင်ဘဉာဏ်သည် ကျောင်းနေစဉ်ကပင် စာပေသင်အံ လေ့ကျက်မှုထက် ရုပ်ပုံဆွဲခြင်းကို ပို၍ စိတ်သန်ပြီးလျှင် ပန်းချီပညာ အထုံပါရမီ ပါကြောင်းကို ထိုစဉ်ကပင် အရိပ်အရောင် ပြခဲ့လေသည်။ == ပန်းချီပညာများကို လေ့လာဆည်းပူးခြင်း == ကျောင်းမှထွက်လျှင် ပန်းတနော်မြို့ရှိ ပန်းပုနှင့် စပ်ဆရာ ဦးဘိုးမောင်ထံတွင် မိမိဝါသနာနှင့် နီးစပ်သဖြင့် အလုပ်သင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်သည်။ မောင်ဘဉာဏ်သည် ဦးဘိုးမောင်ထံမှ ရှေးမြန်မာ ပန်းချီရေးဆွဲနည်း တို့ကို လေ့လာဆည်းပူးသည်။ ပန်းချီပါရမီ ပါလာသူ ဖြစ်သဖြင့် မောင်ဘဉာဏ် ရေးဆွဲသော ပန်းချီကားများသည် မူလပုံပန်း သွင်ပြင်လက္ခဏာတို့ကို တထပ်တည်း ပေါ်လွင်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုစဉ်က ဘုန်းတော်ကြီးများ၏ ပုံတူကား ရေးဆွဲရာ၌ မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာကို အထူးတလည် လူကြိုက်များခဲ့သည်။ ယင်းသို့ဦးဘိုးမောင်ထံတွင် လုပ်ကိုင်နေစဉ် တစ်နေ့တွင် မအူပင်မှ အင်္ဂလိပ်အရေးပိုင်သည် နယ်လှည့်ယင်းပန်းတနော်သို့ရောက်လာသည်။ ထိုအရေးပိုင်သည် ပန်းချီပညာကို ဝါသနာပါ၍ လေ့လာလိုက်စားသူ ဖြစ်သည်။ ပန်းချီကားများ ရောင်းသောဆိုင်တွင် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကိုတွေ့လျှင် လက်စွမ်းလက်စကို သဘောကျသဖြင့် ခေါ်ယူတွေ့ဆုံသည်။ အရေးပိုင်က မိမိရှေ့တွင်ပင် မြန်မာနရားရုပ်ကို မောင်ဘဉာဏ်အား ရေးဆွဲစေရာ မောင်ဘဉာဏ်က ရှေးရိုးမြန်မာပန်းချီစံနစ်အတိုင်း ကျကျနနရေးဆွဲပြသည်။ ထိုအခါ အရေးပိုင်သည် အလွန်နှစ်ခြိုက်သဘောကျသွားကာ ရွှေဒင်္ဂါးများ ဆုချသည်။ ထိုအရေးပိုင်သည် မောင်ဘဉာဏ်အား ရွှေဒင်္ဂါး ဆုချရုံဖြင့် မကျေနပ်သေးပေ။ ပန်းချီအလားအလာရှိသော မြန်မာလူငယ် မောင်ဘဉာဏ်ကို မြေတောင် မြှောက်ပေးလိုသည်။ ထို့ကြောင့် မောင်ဘဉာဏ်အား အစိုးရ အထောက်အပံ့ဖြင့် မော်လမြိုင်မြို့ပုံဆွဲဆရာဖြစ် သင်ကျောင်းသို့သွားရောက် သင်ကြားရန် စီစဉ်ပေးလေသည်။ === မော်လမြိုင်မြို့တွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === မောင်ဘဉာဏ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ရောက်လာသောအခါ၊ စိန်မက်သယူးကျောင်းမှ ကျောင်းအုပ်ကြီးသည် မစ္စတာ အီး၊ ဂျီ၊ အင်၊ ကင့်ချ်ဖြစ်သည်။ မစ္စတာကင့်ချ်သည် ပန်းချီအနုပညာရှင် တစ်ဦးဖြစ်၍၊ ပန်းချီအလားအလာရှိသော မြန်မာလူငယ်ကလေးများကို မြေတောင် မြှောက်ပေးနေသော စေတနာရှင်တစ်ဦးလည်းဖြစ်လေသည်။ နောင်အခါ မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။ မစ္စတာကင့်ချ်သည် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်စလက်နများကို တွေ့ရသောအခါ၊ နှစ်ခြိုက်အားရခြင်းဖြစ်၍ မိမိကျောင်းသို့ပြောင်းရွှေ့စေပြီးလျှင် မောင်ဘဉာဏ်အား ပန်းချီပညာကို ဆက်လက် သင်ကြားပေးသည်သာမက အင်္ဂလိပ်စာကိုပါ သင်ပေး လေသည်။ ထိုစဉ်က မောင်ဘဉာဏ်သည် စာသင်းခန်း နံရံတွင် ပန်းဘဲမောင်တင့်တယ် ဇာတ်ထုပ်နှင့် ကင်းထောက်လုလင် ရုပ်ပုံများကို ဆေးရောင်စုံ ခြယ်လှယ်ရေးဆွဲခဲ့ရာ၊ မြင်တွေ့သူအပေါင်းတို့ များစွာနှစ်ခြိုက် သဘောတွေ့ကြလေသည်။ ပန်းချီပါရမီ ပါလာသော မောင်ဘဉာဏ်သည် မိမိအား ကူညီဝိုင်းဝန်း ပြုစုပျိုးထောင်ပေးမည့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို မိမိကိုယ်တိုင်က မကြိုးစားရဘဲ ဆက်ကာဆက်ကာ တွေ့ရသည်။ လန်ဒန်မြို့မှ မစ္စတာ ရေးလန်ကတ်စတာ အမည်ရှိ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသည် မြန်မာပြည်ဘုရင်ခံ၏ ဧည့်သည်တော်အဖြစ် ရန်ကုန်မြို့သို့ရောက်ရှိလာရာ၊ မြန်မာပြည်အတွင်း လှည့်လည်သွားလာစဉ် မော်လမြိုင်မြို့သို့ရောက်လာသည်။ ထိုအခါ စိန်မက်သယူးကျောင်းမှ မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကို တွေ့မြင်သွားသည်။ ရန်ကုန်မြို့သို့ပြန်ရောက်သောအခါ ဘုရင်ခံအား မောင်ဘဉာဏ်၏ ပန်းချီအလားအလာ ရှိပုံကို ပြောပြသွားသည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရင်ခံသည် မောင်ဘဉာဏ်၏ လက်ရာများကို ကိုယ်တိုင် ကြည့်ရှုပြီးနောက် မောင်ဘဉာဏ်အား [[ရန်ကုန်]]သို့ပြောင်းရွှေ့လုပ်ကိုင်ရန် စီစဉ်ပေးသည်။ ထိုအခါ မစ္စတာ ကင့်ချ်ကလည်း မောင်ဘဉာဏ်အား ရန်ကုန်ကောလိပ်မှ ပါမောက္ခ အီး၊ အင်၊ ဝပ်နှင့် ဆက်သွယ်ပေးသည်။ ပါမောက္ခ ဝပ်သည်လည်း ပန်းချီအနုပညာရှင်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်၍၊ ဘားမား အတ်ကလပ်ခေါ် မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကို တည်ထောင်ခဲ့သူများတွင် တစ်ဦးအပါအဝင် ဖြစ်လေသည်။ === ရန်ကုန်မြို့၌ ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === ယင်းသို့ဖြင့် ကိုဘဉာဏ်သည် ( ခရစ် ၁၉၁၈-၁၉ ခုနှစ်ခန့်တွင် ) ရန်ကုန်သို့ရောက်ရှိလာပြီးသော် ရန်ကုန်အစိုးရကျောင်းတွင် ပုံဆွဲဆရာအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရသည်။ ထိုနောက် ပါမောက္ခဝပ်ထံတွင် ဆေးရောင်ကိုင်နည်း စသည်တို့ကို ထပ်မံဆည်းပူးသည်။ ထိုအတောအတွင်း ကိုဘဉာဏ် ရေးဆွဲသော ပန်းချီကားများကို ဧရာဝတီ မီးသငေ််ဘာကုမ္ပဏီမှ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အရာရွိ ကပ္ပတိန် ဗတ္စမစ္က ဝယ်ယူချီးမြှင့်သည်။ ကပ္ပတိန် ဗတ်စမစ်သည်လည်း ပန်းချီအနုပညာကို မြတ်နိုးသူဖြစ်၍ မြန်မာပြည် ပန်းချီအသင်းကိုတည်ထောင်ပေးသူတစ်ဦး ဖြစ်လေသည်။ ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများသည် တိုးတက်လာလေရာ၊ ထိုစဉ်က ဂျူဗလီဟောတွင် ကျင်းပလေ့ရှိသော မြန်မာပြည် လက်မှုပညာပြပွဲများသို့တင်သွင်းပြသနိုင်ခဲ့၍၊ ဆုတံဆိပ္မ်ားစြာ ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ်တွင် ပါမောက္ခဝပ်၏တိုက်တွန်းထောက်ခံချက်အရ မြန်မာပြည်အစိုးရက ကိုဘဉာဏ်အား ပန်းချီပညာတော်သင်အဖြစ် ဘိလတ်သို့စေလွှတ်လေသည်။ဒုသနသောဟု ဖက်ဆစ်မျာကိုပြောသည် == နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း == === အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွင် ပန်းချီပညာသင်ကြားခြင်း === အင်္ဂလန်တွင် ဦးစွာ၌ ရွိုင်ရယ်ကောလိပ် အော့အတ် ပန်းချီတော်ဝင် ကျောင်းကြီးတွင် အက်ချင်း ( ကြေး ပြားပေါ် ပုံထွင်းခြင်း ) ပညာကို ၁ နှစ်နှင့် ၆ လခန့်သင်ကြားသည်။ ရွိုင်ရယ်အက်ချာခေါ် ဘွဲ့လက်မှတ် ရခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပန်းချီကျော်ကြီး တစ်ဦးဖြစ်သော မစ္စတာဖရင့် စပင်းလပ် ထံတွင် သင်ကြားဆည်းပူး သည်။ ထိုစဉ်အခါကပင် ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများသည် ဗြိတိသျှ ပန်းချီပြပွဲကြီးများတွင် တင်သွင်းပြသနိုင် လောက်အောင် အဆင့်အတန်း တိုးတက်လာသည်။ ဗိလတ် ပန်းချီပြပွဲကြီးများတွင် တော်ရုံအဆင့်အတန်းရှိသော ပန်းချီကားများပြပွဲ မသွင်းနိုင်ချေ။၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ပညာတော်သင် နှစ်စေ့၍ မြန်မာပြည်သို့ပြန်ရောက်လာပြီး ရန်ကုန်အစိုးရကျောင်းတွင် ပြန်လည်အလုပ်လုပ်သည်။ သို့သော် ဆရာကိုဘဉာဏ်သည် အင်္ဂလန်၌ ၃ နှစ်ကျော်ခန့်သင်ကြားဆည်းပူးခဲ့ရသော ပန်းချီပညာကို အားမရ၊ တင်းမတိမ်နိုင်သေးပေ။ အနောက်တိုင်း ပန်းချီစနစ်များကို အနောက်တိုင်း၌ ဆက်လက်ဆည်းပူးလိုသေးသည်။ ထို့ကြောင့် အထက်လူကြီးများကလည်း ထောက်ခံသဖြင့် ကိုဘဉာဏ်သည် နယ်လှည့် ပန်းချီပညာတော်သင်အဖြစ် ဥရောပနိုင်ငံများသို့သွားရောက်ရန် အစိုးရက ခွင့်ပြုလိုက်လေသည်။ === အနောက်ဥရောပနိုင်ငံများသို့ ပန်းချီပညာလေ့လာဆည်းပူးခြင်း === ယင်းသို့ဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် အနောက်တိုင်းသို့လာခဲ့ပြန်ရာ ယခုတစ်ကြိမ်တွင်မူ [[ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ|ဆွစ်ဇာလန်]]၊ [[အီတလီ]]၊ [[စပိန်]]၊ [[ပြင်သစ်]]၊ [[နယ်သာလန်နိုင်ငံ|ဟော်လန်]]၊ [[ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ|ဘယ်လ်ဂျီယံ]]၊ [[ဂျာမနီ]]စသော အနောက်တိုင်း နိုင်ငံကြီးများသို့လှည့်လည်ပြီးလျှင် အနောက်တိုင်း ပန်းချီစံနစ် အမျိုးမျိုးကို လေ့လာဆည်းပူးခဲ့လေသည်။ ထိုနိုင်ငံများ၌ လှည့်လည်လေ့လာဆည်းပူးပြီးမှ လန်ဒန်သို့လာခဲ့သည်။ လန်ဒန်သို့ရောက်သည့်အချိန်တွင် ၁ နှစ်နှင့် ၆ လမျှ ရှိခဲ့ပြီဖြစ်၍၊ မြန်မာပြည် အစိုးရက ထောက်ပံ့ကြေးပေးရန် ကန့်သတ်ထားသော ကာလအပိုင်းအခြား စေ့နေပြီ ဖြစ်သောကြောင့် ထောက်ပံ့ကြေး ရပ်စဲလိုက်လေသည်။ === အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၌ ပန်းချီပညာဖြင့် အသက်မွေးရပ်တည်၍ ပညာဆက်လက်ဆည်းပူးခြင်း === ထောက်ပံ့ကြေး ရပ်စဲလိုက်သော်လည်း အင်္ဂလန်တွင် သောင်တင်နေသော ကိုဘဉာဏ်က စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း မရှိပေ။ မိမိပညာကို အားကိုး၍ မိမိဝင်ငွေနှင့်ပင် အင်္ဂလန်၌ ဆက်လက်ပညာဆည်းပူးရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်လိုက်သည်။ ထို့ကြောင့် တစ်ဖက်မှ ပန်းချီကားများ ရေးဆွဲရောင်းချယင်း တစ်ဖက်မှ ပန်းချီပညာကို ဆက်လက်ဆည်းပူးသည်။ ထို့အချိန်က ပညာဆက်လက် ဆည်းပူးသော ကျောင်းမှာ ယဲလိုးဒိုး ပန်းချီအနုပညာကျောင်း ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလန်ကဲ့သို့ ပန်းချီအနုပညာသည် ထိတ်ထိတ်ကြဲများ ပေါများသည့် ဒေသတွင် တန်ရုံပန်းချီအခြေခံဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနိုင်ရန် ခဲယဉ်းလှသည်။ ထိုစဉ်က ဘိလတ်တွင် ကိုဘဉာဏ်၏ ပန်းချီကားများသည် တန်ဖိုးအတော်အတန် ရရှိခဲ့ပေသည်။ ယင်းကဲ့သို့ ပန်းချီပညာသည် ပေါများသော ဘိလတ်တွင် မိမိပညာဖြင့် အသက်မွေးနေနိုင်သည်ကို ထောက်၍ ကိုဘဉာဏ်၏ ပန်းချီအဆင့်အတန်း မည်မျှမြင့်သည်ကို ခန့်မှန်းနိုင်ပေသည်။ ယင်းသို့ဖြင့် အင်္ဂလန်တွင် ၄ နှစ်နှင့် ၆ လခန့်ကြာခဲ့သည်။ ထိုအတွင်း တော်ရုံ ပန်းချီကားများကို အနားသီရန်ပင် လက်မခံသည့် အလွန်ကြီးကျယ်သော နယူးလင်တန် ပန်းချီပြတိုက်မှ ပြပွဲကြီးတွင် ကိုဘဉာဏ်၏ လက်ရာများ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် မြန်မာလူမျိုး တစ်ဦး၏ ပန်းချီလက်ရာသည် အနောက်တိုင်း ထိပ်တန်းပန်းချီလက်ရာများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်လိုက်နိုင်အောင် ကိုဘဉာဏ်က စွမ်းဆောင်ကာ မြန်မာ့ ဂုဏ်ကို ဆောင်ခဲ့သည်။ အင်ပိုင်ယာမား ကက်တင်းဘုတ်ခေါ် အဖွဲ့ကြီးက ကြီးမှူးသည့် ပိုစတာပြိုင်ပွဲကြီးတွင်လည်း ကိုဘဉာဏ်သည် ပထမစွဲခဲ့လေသည်။ ထို့ကြောင့် ကိုဘဉာဏ်၏ ဆရာဖြစ်သော ပန်းချီကျော်ကြီး မစ္စတာဖရင့် စပင်းလပ် စပင်းလပ်က မိမိထံ ပညာဆည်းပူးကြသည့် တပည့်များအနက် မောင်ဘဉာဏ်သည် ပန်းချီပါရမီ အထူးချွန်ဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ချီးကျူး၍ လက်စွပ်တစ်ကွင်း ဆုချခဲ့လေသည်။ ကိုဘဉာဏ် အင်္ဂလန်တွင် ရှိစဉ်က၊ ပန်းချီအနုပညာနှင့် စပ်လျဉ်းသော အောင်လက်မှတ် အများအပြား ရရှိခဲ့သည်။ ရရှိခဲ့သော လက်မှတ်များအနက် ထူးခြားသော လက်မှတ်တစ်စောင်လည်း ပါဝင်သည်။ ထိုလက်မှတ်မှာ ပဉ္စမမြောက် ဂျော့ဘုရင်မင်းမြတ်က ဥက္ကဋ္ဌအိမ်ရှေ့ဥပရာဇာ ဝေလမင်းသားက အတွင်းအရေးမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်သော လူသားအချင်းချင်း ကူညီရိုင်းပင်းရေး-တော်ဝင် အသင်းကြီးမှ လက်မှတ်ဖြစ်သည်။ ထိုလက်မှတ်ကို ရခဲ့ခြင်းမှာ တစ်ခါသော် ကိုဘဉာဏ်သည် [[တင်းမြစ်]]ထဲရှိ ကုန်တွဲကြီးများအပေါ်တွင် ပန်းချီဆွဲနေစဉ် ရေထဲသို့တစ်စုံတစ်ခု ကျသွားသံကြားသဖြင့်၊ ပန်းတနော်သား ရေကူးလျင်သူပီပီ၊ ရေထဲခုန်ဆင်းကယ်လိုက်ရာ၊ ကယ်ဆယ်မိသူမှာ ဂျော့ဘုရင်၏ အနွယ်တော်တစ်ဦး ဖြစ်နေကြောင်း နောက်မှသိရသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျော့ဘုရင် မင်းမြတ် ကိုယ်တိုင် ဧည့်ခံပွဲကျင်းပပြီးလျှင်၊ ထိုလက်မှတ်ကို ချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ သို့သော် ကိုဘဉာဏ်သည် ထိုလက်မှတ်ကိစ္စ အတွက် ဝင့်ကြွားခြင်းမရှိခဲ့ချေ။ == မြန်မာပြည်သို့ ပြန်လာခြင်း == ဦးဘဉာဏ်သည် အင်္ဂလန်တွင် ကျေနပ်လောက်အောင် ပန်းချီပညာကို ဆည်းပူးပြီးနောက် မြန်မာပြည်သို့၁၉၃ဝ ပြည့်နှစ် ဇွန်လတွင် ပြန်လည် ရောက်ရှိလာသည်။ ပြန်ရောက် ပြီးနောက်တွင် အင်္ဂလိပ်အစိုးရခေတ်၌ ပထမဆုံး မြန်မာလူမျိုး ဘုရင်ခံဖြစ်သူ [[ဆာဂျေအေမောင်ကြီး]]က [[ဘုရင်ခံအိမ်တော် (ရန်ကုန်)|ဘုရင်ခံအိမ်တော်]]တွင် ဦးဘဉာဏ်၏ ပန်းချီကားပြပွဲကို ကျင်းပပေးသည်။ ထိုပြပွဲတွင် ပန်းချီကားများကို ထိုစဉ်က မြန်မာပြည်တွင် မကြားဖူးသေးသော ဈေးနှုန်းများဖြင့် ရောင်းချခဲ့ရလေသည်။ ထိုနောက်တွင် မြန်မာပြည် ပန်းချီ အသင်းတွင်သာမက [[ဒီးဒုတ်ဦးဘချို]]တို့နှင့် တွဲဖက်ကာ အမျိုးသား ပန်းချီအသင်းကိုလည်း ဖွင့်လှစ်တည်ထောင်ပြီးလျှင် မိမိ၏ ပန်းချီပညာကို အယုတ်အလတ် အမြတ်မရွေး ပို့ချ သင်ကြားပေး၍ ပညာဖြန့်ဖြူးသည်။ ပန်းချီကားများကိုလည်း ရေးဆွဲရောင်းချခဲ့ရာ၊ ထိုခေတ် ထိုအခါက ဝင်ငွေ အလွန်ကောင်းသူ တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဦးဘဉာဏ်၏ လက်ရာ ပန်းချီကားများကို ဝယ်ယူကြသူများမှာ များသောအားဖြင့် မျက်နှာဖြူများ၊ တရုတ်သူဌေးများ စသောနိုင်ငံခြားသားများသာ များပြားလေသည်။ == ပန်းချီပညာသင် ဆရာတစ်ဦးဘဝ == ယင်းသို့နေထိုင်လာယင်း ဆွေမျိုးကိစ္စအမှုပွေ၍ တရားတပေါင် ဖြစ်ရသဖြင့် စိတ်ထိခိုက်လာပြီးနောက် လူကြီးများ၏ တိုက်တွန်းချက်အရ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ် ပန်းချီဘက်ဆိုင်ရာတွင် ဝင်ရောက်အမှုထမ်းသည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် အသက် ၄၁ ကျော်အထိ လူပျိုကြီးအဖြစ် နေလာပြီးမှ အိမ်ထောင်ပြုသည်။ ဦးဘဉာဏ်၏ ဇနီးသည်မှာ ဒေါ်စိန်ခိုင်ဖြစ်လေသည်။ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်၌ အမှုထမ်းနေစဉ် မြန်မာပြည်၍ မပေါ်ပေါက်ဖူးသေးသော နံရံရေးပန်းချီခန်းကို စေတနာဝန်ထမ်း ရေးဆွဲပေးသည်။ အေးအေးဆေးဆေး နားနားနေနေ ရေးဆွဲခြင်းဖြစ်၍ ၃ နှစ်ကြာမှ ပြီးစီးသည်။ ထိုပန်းချီခန်းကြီးကို ရေးဆွဲနေစဉ် ထိုစဉ်က မြန်မာပြည်ဘုရင်ခံ ဆာအာခီဗော ကော့ခရိန်းနှင့် အခြားမျက်နှာဖြူ အထက်တန်းအရာရှိကြီးများ မကြာခဏ လာရောက်ကြည့်ရှုကြသည်။ ဘုရင်ခံ အိမ်တော်၌ ထားရန် ဆီဆေးပန်းချီ ကားကြီး ၄ ချပ်ကိုလည်း ရေးဆွဲပေးသည်။ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်မှ နံရံပန်းချီခန်းသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းက ဗုံးထိပျက်စီးရာ၌ ပါသွားသည်။ ဘုရင်ခံအိမ်တော်အတွက် ပန်းချီကားကြီးများကိုမူ ယခုထက်တိုင် သမ္မတအိမ်တော်၌ တွေ့ရသေးသည်။ == ဂျပန်ခေတ် ပန်းချီဆရာဘဝ == ဂျပန်ခေတ်၌ ဇနီးနှင့်အတူ မော်လမြိုင်သို့သွား၍ နေသည်။ သို့သော် အဓိပတိဒေါက်တာဘမော်၏ အစိုးရအမိန့်ဖြင့် ဟယ်လပင်လမ်း (ယခု ပြည်ထောင်စုရိပ်သာလမ်း) တွင် အစိုးရ ပန်းချီသိပ္ပံ လာရောက်ဖွင့်လှစ်၍ ဆောင်ရွက်ပေးရသည်။ ဂျပန်ခေတ်တစ်လျှောက်လုံး ပန်းချီဆွဲသည်ထက် ပုတီးစိပ်နေသည်က များလေသည်။ == ဘဝနိဂုံး == ၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် မဟာမိတ်တပ်များ မြန်မာပြည်ထဲသို့ပြန်ဝင်စ၊ တော်လှန်ရေးအစပြုနေသော အချိန်တွင် မော်လမြိုင်ဘက်၌ ကျန်ရစ်သော ဇနီးနှင့် သားသမီးများကို သွား၍ခေါ်ယူယင်း မော်လမြိုင်ကတိုးရွာတွင် ဖျားနာ၍ အနိစ္စရောက်သွားလေရာ၊ မြန်မာ့သားကောင်း တစ်ဦးကို စပ်ကူးမတ်ကူး ကာလတွင် အမှတ်မထင်ဆုံးရှုံး ခဲ့ရလေသည်။ ဇနီးနှင့် သားသမီး ၅ ယောက် ကျန်ခဲ့သည်။ ဆရာဦးဘဉာဏ်သည် စိတ်သဘောထားကောင်းသည်။ နူးညံ့သိမ်မွေ့သည်။ ကြောက်တတ်သည်။ သန့်ရှင်းသေသပ်သည်။ စကားနည်းသည်။ ညင်ညင်သာသာ စကား ပြောတတ်သည်။ လူနေဟန် သေးသွယ်ပုပြတ်၍ အသားမဖြူ မညိုဖြစ်သည်။ မျက်နှာသွယ်၍ အထူးခြားဆုံးမှာ အလွန်တောက်ပကြည်လင်သော မျက်လုံးများဖြစ်သည်။ ဆရာ ဦးဘဉာဏ်အာရုံ အထားဆုံးအလုပ်မှာ ပန်းချီဆွဲရန် နှင့် ဘုရားရှိခိုး ပုတီးစိပ်ရန်သာ ဖြစ်လေသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီခေတ်က အကျော်တစောဖြစ်ခဲ့သော [[မဟာဗန္ဓုလ]]ပုံတူအတွက် ငွေတစ်ထောင် ဆုပေးသော ပန်းချီကားယှဉ်ပြိုင်ပွဲတွင် ပုံတူထုလုပ်ရန် အရွေးချယ်ခံရသော ပန်းချီကားရေးဆွဲသူ ဦးဘဖန်သည် ဦးဘဉာဏ်၏ ညီဖြစ်သည်။ ဦးဘဉာဏ် ကိုယ်တိုင်မူ ပြိုင်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခြင်း မပြုခဲ့ပေ။ မြန်မာပန်းချီလောကတွင် ဆီဆေးဖြင့် ရေးခြယ်ခြင်းကို ဦးဘဉာဏ်က စနစ်တကျ စတင်ခဲ့သည်။ ဦးဘဉာဏ်သည် ဆီဆေးဖြင့် ရေးခြယ်ရာ၌ အလွန်ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။ အရွယ်ကောင်းစဉ်၌ ကွယ်လွန်သွားခြင်း ဖြစ်ရာ၊ အသက်ရှည်ရှည် ရှိနေခဲ့ဦးမည်ဆိုလျှင် မြန်မာပန်းချီလောက၌ တိုးတက်မှု အများအပြားကို ဆောင်ရွက် လိမ့်ဦးမည်ဟု ယုံကြည်ရပေ။ ဦးဘဉာဏ်၏ လက်ရာကောင်း ပန်းချီကား အများအပြားတို့သည် နိုင်ငံခြားသို့ရောက်ကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရက ဦးဘဉာဏ်၏ ဇနီးထံတွင် ကျန်ရှိသေးသော ပန်းချီကားများကို ခြုံ၍ ဝယ်ယူလိုက်ပြီးလျှင် နိုင်ငံတော်ပြတိုက်၌ ထိန်းသိမ်းထားလေသည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၈)</ref> ==ကိုးကား== <references/> [[Category:မြန်မာ ပန်းချီဆရာများ]] [[Category:ပထမ မြန်မာများ]] [[Category:၁၈၉၇ မွေးဖွားသူများ]] [[Category:၁၉၄၅ ကွယ်လွန်သူများ]] 29ea71dsq5jyr87k0z11wyhzmxyxbtb 0 17894 753834 564052 2022-08-09T04:11:12Z 156.226.5.84 wikitext text/x-wiki မင်းလှခံတပ်သည် [[မင်းလှမြို့(သရက်ခရိုင်)‎|မင်းလှမြို့]] [[ဧရာဝတီမြစ်]]ကမ်းထိပ် တွင် တည်ရှိပြီးလျှင် လေးထောင့်စတုရန်းသဏ္ဌာန် ဆင်ဆင်ရှိ သည်။ မင်းလှခံတပ်မှာ မြေကြီးပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထား သော [[ခံတပ်]]ဖြစ်၍ မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းတွင် ရှိသော [[ဂွေးချောင်းခံတပ်]]မှာ မြေတွင်းခံတပ် ဖြစ်လေသည်။ ဤခံတပ် ၂ ခုစလုံး ကို သက္ကရာဇ် ၁၂၂၂-၂၃ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်၍ ၁၂၂၅ ခု နှစ်တွင် ပြီးစီးခဲ့၏။ ထိုသို့ တည်ဆောက်ရာ၌ ပြင်သစ် အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦးနှင့် အီတာလျံ အင်ဂျင်နီယာ တစ်ဦးပေါင်း ၂ ဦးတို့က မြန်မာစစ်ဘက်အင်ဂျင်နီယာများနှင့် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်ကြလေသည်။ မင်လှခံတပ် တည်ဆောက်ရာ၌ လို သော အုတ်များကို မင်းလှမြို့ တောင်ဘက် အင်းဖျားဆိုသော နေရာနှင့် မင်းလှမြို့ အနောက်တောင်ဘက်ကပ်၍ တည်ရှိသော လက်လန်ဆိုသော ရွာကလေးအနီးရှိ နေရာများတွင် အုတ်ဖုတ် လုပ်ရာ ယခုတိုင် အင်းကြီးသဖွယ်ဖြစ်နေပြီးလျှင် ရှေးအုတ်ချပ် အချို့ကိုတွေ့ရသေး၏။ အင်္ဂတေခင်းရန် သဲကို မင်းလှအထက် ရှိ မြင်းကျတောင်ကမ်းပါးမှ သယ်ယူပေးကြရကြောင်း၊ မင်းလှခံတပ်ဆောက်ရာ၌ ဖော်စပ်သော အင်္ဂတေတွင် ထုံး၊ သဲ၊ ရေ၊ ထန်းလျက်၊ အုံတုံ၊ ကျွဲကော်များ ရောစပ်၍ မောင်းစင် တွင် ထည့်ထောင်းရာ စေးချွဲမှယူပြီးလျှင် နံရံတွင် ပစ်ကြည့် ကြောင်း၊ ပစ်၍ ကွာမကျဘဲကပ်နေမှ အင်္ဂတေအဖြစ် အသုံးပြု ကြောင်း ဆိုလေသည်။ မင်းလှခံတပ်၏ အလျားမှာ(အပြင်မှ) ၁၇၃ ပေ ၇ လက်မ၊ ခံတပ်၏ အပြင်အနံမှာ ၁၃၁ ပေ ၄ လက်မဖြစ် သည်။ ခံတပ်၏ အတွင်းအလျားမှာ ၁ဝ၈ ပေ ၈ လက်မ၊ အတွင်း အနံမှာ ၈၈ ပေ ၄ လက်မဖြစ်၏။ ခံတပ်အတွင်း တောင်ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်နံရံများမှ ခံတပ်အပေါ်စင်္ကြံသို့ တက်သော အုတ်လှေကား နှစ်စင်းရှိသည်။ အပေါ်စင်္ကြံလမ်း အကျယ် ၂၁ ပေ ၆ လက်မဖြစ်၍ စင်္ကြံလမ်းမှ အပြင်အုတ်ရိုး ၏ အမြင့် ၄ ပေ ၅ လက်မဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်မျက်နှာ တွင် ထူးထူးခြားခြား ပထမနံရံအုတ်ရိုးကို အပြင်မှအတန်ခွာ၍ အုတ်ရိုးတစ်ထပ်ထပ်၍ ကာရံထား၏။ ခံတပ်မြောက်ဘက် မျက်နှာ အုတ်ရိုး ၂ ထပ်စလုံး၏နံရံထုမှာ ၁၇ ပေ ၃ လက်မ၊ အုတ်ရိုး ၂ ခုကြားရှိ မြေဖို့ထားသည့် မြေသားထုမှာ ၉ ပေ ၁ဝ လက်မ ရှိ၏။ အရှေ့ဘက်မျက်နှာတွင် နံရံမှာ အတော်ပင် ပြိုကျပျက်စီးနေ၍ လူသွားစင်္ကြံမျှသာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ခံတပ် အပေါ်ထပ်စင်္ကြံမှ စင်္ကြံအုတ်ရိုးပေါ်သို့တက်ရာ လှေကားကလေး များ ထောင့်တိုင်းတွင်ရှိသည်။ ထိုအုတ်ရိုးပေါ်တွင် ကင်းစောင့် စစ်သား၏နေရာနှင့် အလံတိုင်ရှိသည်။ ခံတပ်ပြီးစီးသည်နှင့် ကနောင်မင်းသားနှင့် ပြင်သစ်စစ်ဘက်အရာရှိတို့ ကြီးကြပ် သင်ကြားပေးသည့် တပ်မတော်မှ တပ်ခွဲအချို့သည် နယ်ခြား ကင်းတပ်ခွဲများအဖြစ် ခံတပ်သို့ရောက်ရှိ တာဝန်ယူခဲ့လေသည်။ မင်းလှခံတပ်တွင် အဝေးပစ်အမြောက်များ ထားရှိ၏။ ခံတပ် ၂ ခုစလုံးကို တည်ဆောက်သည့်အတွက် ဒေါင်းဒင်္ဂါး ကျပ်ပြားရေ ငွေတော် ၇ သိန်းကျော် ကုန်ကျသည်ဟု ဆိုလေသည်။ ၁၂၄၇ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ၈ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ် ပရင်ဒါဂတ် ကြီးမှူးသော အင်္ဂလိပ်တပ်များသည် စစ်သင်္ဘောများဖြင့် ဆင်ပေါင်ဝဲမြို့ အောက်ဘက် ၁၂ မိုင်ကွာရှိ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာနယ်ခြားဖြစ်သော ဒဂုံမော်ကျောက်တိုင်ကို ဖြတ် ကျော် ဝင်ရောက်လာသည်။ မြန်မာတို့က အခြားနေရာများတွင် ပြောပလောက်အောင် အင်္ဂလိပ်တို့အား မခုခံခဲ့သော်လည်း မင်းလှခံတပ်တွင် မြန်မာတို့က အတော် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ပင် ခုခံတိုက်ခိုက်လေသည်။ မင်းလှခံတပ်နှင့် ဓားလွယ်ခုတ် မြစ် တစ်ဘက်ကမ်းရှိ ဂွေးချောင်းခံတပ်မှလည်း ခုခံတိုက်ခိုက်သည်။ လွှတ်တော်မှ အင်္ဂလိပ်ကိုခုခံလျှင် သူပုန်ဟူသော အမိန့်တော် ကိုပင် ဂရုမမူဘဲ ပြင်းပြင်ထန်ထန် ဆက်လက်တိုက်ခဲ့သူများမှာ မြစ်စဉ်ဝန် ဗိုလ်ချုပ်မင်းကြီး မဟာသမိန်ဘရမ်း ([[မင်းလက်ဝါးကြီး]])၊ မင်းလှခံတပ် ဦးစီးလက်ရွေးကြီးလှေသင်း ဗိုလ်မင်းထင် မင်းလှရဲခေါင် သူရိန်နှင့် ဂွေးချောင်းခံတပ် ဦးစီး ပြည်လုံးအံ့ လှေသင်းဗိုလ် မင်းကျော် သိဒ္ဓိရန်အောင်တို့ ဖြစ်၏။ အင်္ဂလိပ် တို့ဘက်မှ ကျဆုံးသော စစ်ဗိုလ်၏ ဂူ ယခုတိုင် မင်းလှတွင် ရှိသေးသည်။ မင်းလှခံတပ်ကို အင်္ဂလိပ်တို့က ၁၉ဝ၄ ခုနှစ်တွင် ဈေးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉ဝ၄ ခုနှစ်တွင် ခံတပ်အပြင် ဘက်နားတွင်ပင် ဈေးရုံတစ်ခု ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)</ref> တိုးတိုးနေကြပါ ဗျ == ကိုးကား == <references/> [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] [[ကဏ္ဍ:သရက်ခရိုင်]] [[ကဏ္ဍ:စစ်ရေး]] [[ကဏ္ဍ:အဆောက်အအုံ]] 6ubw70ux8p8s2pk3udzl9mroee4jm73 753838 753834 2022-08-09T04:54:53Z Ninjastrikers 22896 [[Special:Contributions/156.226.5.84|156.226.5.84]] ([[User talk:156.226.5.84|ဆွေးနွေး]]) ၏ ပြင်ဆင်မှုများကို [[User:NjsBot|NjsBot]] ၏ နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မူသို့ နောက်ပြန် ပြန်ပြင်ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki မင်းလှခံတပ်သည် [[မင်းလှမြို့(သရက်ခရိုင်)‎|မင်းလှမြို့]] [[ဧရာဝတီမြစ်]]ကမ်းထိပ် တွင် တည်ရှိပြီးလျှင် လေးထောင့်စတုရန်းသဏ္ဌာန် ဆင်ဆင်ရှိ သည်။ မင်းလှခံတပ်မှာ မြေကြီးပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထား သော [[ခံတပ်]]ဖြစ်၍ မြစ်တစ်ဖက်ကမ်းတွင် ရှိသော [[ဂွေးချောင်းခံတပ်]]မှာ မြေတွင်းခံတပ် ဖြစ်လေသည်။ ဤခံတပ် ၂ ခုစလုံး ကို သက္ကရာဇ် ၁၂၂၂-၂၃ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်၍ ၁၂၂၅ ခု နှစ်တွင် ပြီးစီးခဲ့၏။ ထိုသို့ တည်ဆောက်ရာ၌ ပြင်သစ် အင်ဂျင်နီယာတစ်ဦးနှင့် အီတာလျံ အင်ဂျင်နီယာ တစ်ဦးပေါင်း ၂ ဦးတို့က မြန်မာစစ်ဘက်အင်ဂျင်နီယာများနှင့် ပူးပေါင်း တည်ဆောက်ကြလေသည်။ မင်လှခံတပ် တည်ဆောက်ရာ၌ လို သော အုတ်များကို မင်းလှမြို့ တောင်ဘက် အင်းဖျားဆိုသော နေရာနှင့် မင်းလှမြို့ အနောက်တောင်ဘက်ကပ်၍ တည်ရှိသော လက်လန်ဆိုသော ရွာကလေးအနီးရှိ နေရာများတွင် အုတ်ဖုတ် လုပ်ရာ ယခုတိုင် အင်းကြီးသဖွယ်ဖြစ်နေပြီးလျှင် ရှေးအုတ်ချပ် အချို့ကိုတွေ့ရသေး၏။ အင်္ဂတေခင်းရန် သဲကို မင်းလှအထက် ရှိ မြင်းကျတောင်ကမ်းပါးမှ သယ်ယူပေးကြရကြောင်း၊ မင်းလှခံတပ်ဆောက်ရာ၌ ဖော်စပ်သော အင်္ဂတေတွင် ထုံး၊ သဲ၊ ရေ၊ ထန်းလျက်၊ အုံတုံ၊ ကျွဲကော်များ ရောစပ်၍ မောင်းစင် တွင် ထည့်ထောင်းရာ စေးချွဲမှယူပြီးလျှင် နံရံတွင် ပစ်ကြည့် ကြောင်း၊ ပစ်၍ ကွာမကျဘဲကပ်နေမှ အင်္ဂတေအဖြစ် အသုံးပြု ကြောင်း ဆိုလေသည်။ မင်းလှခံတပ်၏ အလျားမှာ(အပြင်မှ) ၁၇၃ ပေ ၇ လက်မ၊ ခံတပ်၏ အပြင်အနံမှာ ၁၃၁ ပေ ၄ လက်မဖြစ် သည်။ ခံတပ်၏ အတွင်းအလျားမှာ ၁ဝ၈ ပေ ၈ လက်မ၊ အတွင်း အနံမှာ ၈၈ ပေ ၄ လက်မဖြစ်၏။ ခံတပ်အတွင်း တောင်ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်နံရံများမှ ခံတပ်အပေါ်စင်္ကြံသို့ တက်သော အုတ်လှေကား နှစ်စင်းရှိသည်။ အပေါ်စင်္ကြံလမ်း အကျယ် ၂၁ ပေ ၆ လက်မဖြစ်၍ စင်္ကြံလမ်းမှ အပြင်အုတ်ရိုး ၏ အမြင့် ၄ ပေ ၅ လက်မဖြစ်သည်။ မြောက်ဘက်မျက်နှာ တွင် ထူးထူးခြားခြား ပထမနံရံအုတ်ရိုးကို အပြင်မှအတန်ခွာ၍ အုတ်ရိုးတစ်ထပ်ထပ်၍ ကာရံထား၏။ ခံတပ်မြောက်ဘက် မျက်နှာ အုတ်ရိုး ၂ ထပ်စလုံး၏နံရံထုမှာ ၁၇ ပေ ၃ လက်မ၊ အုတ်ရိုး ၂ ခုကြားရှိ မြေဖို့ထားသည့် မြေသားထုမှာ ၉ ပေ ၁ဝ လက်မ ရှိ၏။ အရှေ့ဘက်မျက်နှာတွင် နံရံမှာ အတော်ပင် ပြိုကျပျက်စီးနေ၍ လူသွားစင်္ကြံမျှသာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ခံတပ် အပေါ်ထပ်စင်္ကြံမှ စင်္ကြံအုတ်ရိုးပေါ်သို့တက်ရာ လှေကားကလေး များ ထောင့်တိုင်းတွင်ရှိသည်။ ထိုအုတ်ရိုးပေါ်တွင် ကင်းစောင့် စစ်သား၏နေရာနှင့် အလံတိုင်ရှိသည်။ ခံတပ်ပြီးစီးသည်နှင့် ကနောင်မင်းသားနှင့် ပြင်သစ်စစ်ဘက်အရာရှိတို့ ကြီးကြပ် သင်ကြားပေးသည့် တပ်မတော်မှ တပ်ခွဲအချို့သည် နယ်ခြား ကင်းတပ်ခွဲများအဖြစ် ခံတပ်သို့ရောက်ရှိ တာဝန်ယူခဲ့လေသည်။ မင်းလှခံတပ်တွင် အဝေးပစ်အမြောက်များ ထားရှိ၏။ ခံတပ် ၂ ခုစလုံးကို တည်ဆောက်သည့်အတွက် ဒေါင်းဒင်္ဂါး ကျပ်ပြားရေ ငွေတော် ၇ သိန်းကျော် ကုန်ကျသည်ဟု ဆိုလေသည်။ ၁၂၄၇ ခုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း ၈ ရက်နေ့တွင် ဗိုလ်ချုပ် ပရင်ဒါဂတ် ကြီးမှူးသော အင်္ဂလိပ်တပ်များသည် စစ်သင်္ဘောများဖြင့် ဆင်ပေါင်ဝဲမြို့ အောက်ဘက် ၁၂ မိုင်ကွာရှိ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာနယ်ခြားဖြစ်သော ဒဂုံမော်ကျောက်တိုင်ကို ဖြတ် ကျော် ဝင်ရောက်လာသည်။ မြန်မာတို့က အခြားနေရာများတွင် ပြောပလောက်အောင် အင်္ဂလိပ်တို့အား မခုခံခဲ့သော်လည်း မင်းလှခံတပ်တွင် မြန်မာတို့က အတော် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ပင် ခုခံတိုက်ခိုက်လေသည်။ မင်းလှခံတပ်နှင့် ဓားလွယ်ခုတ် မြစ် တစ်ဘက်ကမ်းရှိ ဂွေးချောင်းခံတပ်မှလည်း ခုခံတိုက်ခိုက်သည်။ လွှတ်တော်မှ အင်္ဂလိပ်ကိုခုခံလျှင် သူပုန်ဟူသော အမိန့်တော် ကိုပင် ဂရုမမူဘဲ ပြင်းပြင်ထန်ထန် ဆက်လက်တိုက်ခဲ့သူများမှာ မြစ်စဉ်ဝန် ဗိုလ်ချုပ်မင်းကြီး မဟာသမိန်ဘရမ်း ([[မင်းလက်ဝါးကြီး]])၊ မင်းလှခံတပ် ဦးစီးလက်ရွေးကြီးလှေသင်း ဗိုလ်မင်းထင် မင်းလှရဲခေါင် သူရိန်နှင့် ဂွေးချောင်းခံတပ် ဦးစီး ပြည်လုံးအံ့ လှေသင်းဗိုလ် မင်းကျော် သိဒ္ဓိရန်အောင်တို့ ဖြစ်၏။ အင်္ဂလိပ် တို့ဘက်မှ ကျဆုံးသော စစ်ဗိုလ်၏ ဂူ ယခုတိုင် မင်းလှတွင် ရှိသေးသည်။ မင်းလှခံတပ်ကို အင်္ဂလိပ်တို့က ၁၉ဝ၄ ခုနှစ်တွင် ဈေးအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉ဝ၄ ခုနှစ်တွင် ခံတပ်အပြင် ဘက်နားတွင်ပင် ဈေးရုံတစ်ခု ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။<ref>မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)</ref> == ကိုးကား == <references/> [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်း]] [[ကဏ္ဍ:သရက်ခရိုင်]] [[ကဏ္ဍ:စစ်ရေး]] [[ကဏ္ဍ:အဆောက်အအုံ]] ptdastolhhyu9kt1lx4x8q966izmu2b 0 20714 753816 110055 2022-08-09T00:39:07Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အာခါလူမျိုး]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အာခါလူမျိုး]] r1rn9aolcnb0h1zmu9lvfq407bey9qn 0 20716 753821 110062 2022-08-09T00:39:32Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အာခါလူမျိုး]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အာခါလူမျိုး]] r1rn9aolcnb0h1zmu9lvfq407bey9qn 0 20717 753817 110063 2022-08-09T00:39:12Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အာခါလူမျိုး]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အာခါလူမျိုး]] r1rn9aolcnb0h1zmu9lvfq407bey9qn 0 20718 753815 110064 2022-08-09T00:39:02Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အာခါလူမျိုး]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အာခါလူမျိုး]] r1rn9aolcnb0h1zmu9lvfq407bey9qn 0 23302 753822 118214 2022-08-09T00:39:37Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အာခါလူမျိုး]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အာခါလူမျိုး]] r1rn9aolcnb0h1zmu9lvfq407bey9qn 0 49899 753847 585889 2022-08-09T05:21:01Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{merge|ဘဟန်}} ==ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ (ခရစ် ၁၈၉ဝ-၁၉၆၉)== ဒေါက်တာဘဟန်ကို ရန်ကုန်မြို့ ၌ အဖ ဦးကျေး(ဦးမောင်⁠မောင်ကျေး)၊ အမိ ဒေါ်သိန်းတင်တို့မှ ၁၈၉၀ ပြည့်နှစ် ဇန္နဝါရီလ (၃ဝ)ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် [[ဘမော်၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာဘမော်]]၏ အစ်ကိုဖြစ်သည်။ ၁၈၉၆-ခုနှစ်တွင် မအူပင် အစိုးရအထက်တန်းကျောင်း၌ စတင်ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ၁၉ဝ⁠ဝပြည့်နှစ်မှ ၁၉၀၅ခုနှစ်အထိ စိန်ပေါ အထက်တန်းကျောင်း (ယခု အထက ၆ ဗိုလ်တထောင်)တွင် ဆက်လက် ပညာသင်သည်။ ၁၉၀၅ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်ကောလိပ်၊ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ကာလကတ္တားဒဖ်ကောလိပ်၊ ၁၉ဝရခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်ကောလိပ်တို့၌ ပညာသင်ခဲ့ပြီး ၁၉၀၉-ခုနှစ်တွင် ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (B.A) ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် ကာလကတ္တားတက္ကသိုလ်မှ မဟာဝိဇ္ဇာဘွဲ့(M.A)ရရှိသည်။ ၁၉၂၂-၂၄ တွင် အင်္ဂလန် ကင်းဗရစ်တက္ကသိုလ်၊ ၁၉၂၄ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ ဘော်ဒိုး တက္ကသိုလ်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်ဘတ်တက္ကသိုလ်နှင့် လန်ဒန် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေကျောင်းတို့တွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ဘော်ဒိုးတက္ကသိုလ်မှ စာပေပါရဂူဘွဲ့ (D.Litt)ရသည်။ ၁၉၂၅-ခုနှစ်တွင် လင်ကွန်းအင်း ဥပဒေသင်ကျောင်းမှ ဥပဒေဘွဲ့နှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံ ဖရိုင်ဗက်တက္ကသိုလ် ''(Freiburg University)မှ ပါရဂူဘွဲ့(Ph.D)(Magna cum laude)တို့ကို ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၀၉-၁၂တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် သိပ္ပံသရုပ်ပြဆရာ ၁၉၁၂-၁၈ တွင် လက်ထောက်စာတော်ပြန်၊ မြို့အုပ် (အငယ်တန်း နိုင်ငံတော်ဝန်ထမ်း)အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ၁၉၁၂ မှ ၁၉၂၅ ထိ အစိုးရ အကြီးတန်း နိုင်ငံဝန်ထမ်းအဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၂၆ မှ ၁၉၂၇ ထိ လက်ထောက် ဗဟိုတရားရုံးချုပ်ရေှ့နေအဖြစ် လည်းကောင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်အား ၁၉၂၈-ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေကထိကအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ထို့နောက် ၁၉၃၅ခုနှစ်တွင် ဥပဒေပါမောက္ခဖြစ်လာသည်။ ၁၉၄ရခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်တက်ကသိုလ်မှ ဥပဒေ ပါရဂူဘွဲ့ (LL.D)(Honorus Causa)ချီးမြှင့်၌ ဥပဒေမဟာဌာနမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြန်သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ၁၉၅ဝပြည့်နှစ်တွင် တက်ကသိုလ်မှ အငြိမ်းစားယူခဲ့ရာ အငြိမ်းစားယူသည့်နေ့မှာပင် တက်ကသိုလ်၌ စွမ်း⁠စွမ်းတမံ ဆောင်ရွက်ခဲ့သောကြောင့် ဂုဏ်ထူးဆောင်ဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။ ၁၉၅၀-၅ရတွင် ဂုဏ်ထူးဆောင် ဥပဒေပါမောက္ခ ပြင်ပစာစစ် ၁၉၅၇-၅ဂတွင် အစိုးရရှေ့နေချုပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၅ဂတွင် အိမ်စောင့်အစိုးရလက်ထပ်တွင် အစိုးရရှေ့နေချုပ်အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်၍ ရှေ့နေအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ၁၉၀၉ခုနှစ်ကပင် 'ဦးထွန်းငြိမ်း အင်္ဂလိပ်မြန်မာ အဘိဓာန်'ကို တည်းဖြတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် ပညာတံခွန်အသင်း၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် လည်းကောင်း၊ ၁၉၄ဂခုနှစ်တွင် 'တက်ကသိုလ်မြန်မာ့အဘိဓာန်'ပြုစုရေးနှင့် အဘိဓာန်အကြံပေးအဖွဲ့တွင် ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း ၁၉၆၁-၆၂ခုနှစ် တွင် မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနအသင်းကြီး၌ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်လည်းကောင်း တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဒေါက်တာဘဟန်သည် ၁၉၅၇ မှ ၁၉၅၈ ခုနှစ်အထိ မြန်မာနိုင်ငံ ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ သို့ကလို နိုင်ငံတော်အကျိုးကို စွမ်း⁠စွမ်းတမံဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဒေါက်တာဘဟန်အား နိုင်ငံတော်အစိုးရက ၁၉၅၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မဟာသရေစည်သူဘွဲ့ ချီးမြှင့်အပ်နှင်းခဲ့သည်။ ၁၉၅၂ ခုနှစ် ၁၉၆၆ ခုနှစ်အထိ (၁၅)နှစ်တိုင် အချိန်ယူကာ The University English-Burmese Dictionary (တက္ကသိုလ် အင်္ဂလိပ် မြန်မာ အဘိဓာန်) စာအုပ်ကြီးကို ပြုစုခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ရှင်ဥတ္တမကျော်တောလားကိုလည်း အင်္ဂလိပ်ဘာသာ ပြန်ဆိုထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် စာအုပ်၊ စာတမ်း၊ ဆောင်းပါးများစွာကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်၏ ထင်ရှားသောအင်္ဂလိပ် စာအုပ်များမှာ ''William Blake; His Mysticism" "The Evolution of Blackean Philosopy" " A Legal History of Burma and India" " The Planned State". ဒေါက်တာဘဟန်သည် ဆွတ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို့တွင် ကုလသမဂ္ဂမှ ကြီးမှူးကျင်းပသည့် ဥပဒေရေးရာ ညီလာခံများသို့ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဥရောပနိုင်ငံများ၊ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် အရှေ့ဖျားနိုင်ငံများသို့ လေ့လာရေးခရီး သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ဒေါ်သိန်းလွင်နှင့် လက်ထပ်ကာ သားသမီး (၄)ဦး ထွန်းကားခဲ့သည်။ သားသမီးများမှာ ဦးညွန့်ဟန်၊ ဒေါ်မြင့်⁠မြင့်ဟန်၊ ဦးဝင်းဟန်၊ ဒေါ်ကြည်⁠ကြည်ဟန်(ကွယ်လွန်)တို့ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်သိန်းလွင် ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၁၁)ရက်နေ့တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ရာ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ပညာရေးမဟာဌာနမှ ကထိကဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်သိန်း (M.A)(Yale)နှင့် အိမ်ထောင်သစ်ထူခဲ့သည်။ သို့သော် ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်သိန်းနှင့် သားသမီး မထွန်းကားခဲ့ချေ။ ဒေါက်တာဘဟန်သည် ၁၉၆၉ ခုနှစ်၊ မေလ (၁၃)ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့ ၊ (၈)မိုင် ၊ မရမ်းကုန်းမြို့နယ်၊ ကမ္ဘာအေးဘုရားလမ်း အမှတ် (၂)နေအိမ်၌ ကွယ်လွန်ခဲ့ရာ ဇနီး ဒေါ်ခင်သိန်းနှင့် ပထမအိမ်ထောင်မှ ရရှိသော သားသမီးသုံယောက် ၊ မြေး (၁၂)ယောက် နှင့် မြစ်နှစ် ယောက် တို့ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ==ကျမ်းကိုးစာရင်း== <references/> [[Category:မြန်မာလူမျိုးများ အတ္ထုပ္ပတ္တိ]] 29xtytb1bn8lfl8srygnv0nlkyymdmn 3 50577 753783 753768 2022-08-08T15:52:11Z Ninjastrikers 22896 /* ဖြေပေးပါ */ အကြောင်းပြန်ခြင်း wikitext text/x-wiki == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> ၁၈:၁၈၊ ၄ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(6)&oldid=22532666 --> == ဖျက်ပေးပါ == မဂ်လာပါဗျ ဒီနေ့ နေ့ခင်းတုန်း က အဂ်လိပ်ဘက်က bf 109 ကို [[ဘီအက်ဖ် ၁၀၉]] ဆိုပြီးဘာသာပြန်လိုက်တာ ဘရို သိမယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်ထားတဲ့ ဗားရှင်းကို ကျနော်ပြန်ကြည့်လိုက်တဲ့ အချိန်မှာ အဂ်လိပ်ဘက်က ကိုးကားလင့်ခ်ကို မြန်မာဘက်ကို ပြောင်းချိန်မှာ ပြဿနာ ရှိနေတာကို သိလိုက်ရပါတယ်။ အဲ့တာကို ကျနော် ပြန်လုပ်ချင်ပါတယ်။ ဘရို့ အနေနဲ့ ဖျက်ပေးနိုင် မလား။ [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၃၁၊ ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :ဖျက်လိုက်ပါပြီ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၄:၃၉၊ ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) ::ဘရိုရေ ::တောင်းဆိုရမှာတော့ အားနာပါတယ်ဗျာ။ ::ကျနော်ဘာသာပြန်ထားတဲ့ဆောင်းပါးတွေ ဖြစ်တဲ့ အက် ၁၈ နဲ့ လီ အန်ဖီး ရိုင်ဖယ် ဆောင်းပါးတွေမှာလဲ ဘာသာပြန်တဲ့ အချိန်မှာ လင့်ခ်တွေမှားတာအပါအဝင် လိုအပ်ချက်တွေက အရမ်းများနေပါတယ်ဗျ။ ::အဲ့တာတွေကိဘည်း ပြန်လုပ်ချင်တယ်။ အပန်းမကြီးဘူးဆိုရင် ဖျက်ပေးပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၅၆၊ ၅ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == ကူညီပေးပါ == မဂ်လာပါဗျ ကျနော် [[အက်ဖ်/အေ-၁၈ စူပါဟောနက်]] ကို ဘာသာပြန်လိုက်တာကို ဘရို သိမယ် လို မျှော်လင့်ပါတယ်၊၊ ဘာသာပြန်လိုက်တယ်ဆိုပေမယ့်လည်း မြန်မာ wikipedia ဘက်ကိုရောက်တဲ့အခါမှာ လင့်ခ်တွေက ပြသနာ တက်နေပါတယ်။ ဘရို ပြင်တတ်တယ် ဆိုရင် ပြင်ပေးပါဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၃၀၊ ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC)Editor in Myanmar :ပြင်လိုက်ပါပြီ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၇:၅၂၊ ၈ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ == ဖျက်မပစ်ပါနဲ့ခင်ဗျာ [[အသုံးပြုသူ:ကောင်းသူ|ကောင်းသူ]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:ကောင်းသူ|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၁၄၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:ကောင်းသူ|ကောင်းသူ]] ခိုင်လုံတဲ့ စိစစ်အတည်ပြုနိုင်တဲ့ ကိုးကားတွေ မပါတဲ့ ဆောင်းပါးတွေဖြစ်တာရယ်၊ စွယ်စုံကျမ်းမှာ ပါဝင်နိုင်ဖို့အတွက် [[WP:N|ထင်ရှားအရေးပါမှု]] မရှိတာကြောင့် ဖျက်ပစ်ရတာပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၁၆၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) ::[[ထိပ်တင်ကောင်းရွှေအေး]] ဆောင်းပါးက Autobiography လို့လဲ သံသယရှိပါတယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ [[:en:WP:AB|ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ် ဆောင်းပါးရေးတာမျိုး]]ကို အားမပေးပါဘူးဗျာ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၁၉၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Help == Hey bro I add General Aung San as the first commander in chief of the military in [[မြန်မာ့ ပထမဆုံးများ]] but there was a problem. Please fix it [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၀၅၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :{{Done}} [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၁၁၊ ၁၉ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == january 20, 2022 == I think those crimes should be in [[မင်းအောင်လှိုင်|Min Aung Hlaing]] article because he's the most responsible General for these cases. [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၅၇၊ ၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]]: As this is an article about Min Aung Hlaing, the detailed crimes done by his soldier should not be included. [[မင်းအောင်လှိုင်#လူမျိုးတုန်း_သတ်ဖြတ်မှုနှင့်_စစ်ရာဇဝတ်မှုဟု_စွပ်စွဲခံရမှုများ|လူမျိုးတုန်း_သတ်ဖြတ်မှုနှင့်_စစ်ရာဇဝတ်မှုဟု_စွပ်စွဲခံရမှုများ]] section seems good enough. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၃:၅၅၊ ၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) ::how about undetailed section? ::His soldiers can do those things without his order. ::[[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၅၉၊ ၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Undetailed section == I agree that detailed about [[မင်းအောင်လှိုင်|Min Aung Hlaing]]'s crimes is not needed but I think the undetailed that I added is needed because he's the most responsible officer for those crimes. [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၇၊ ၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :ဒါနဲ့ အကိုးအကားက မနည်းပါဘူးဗျာ။ :တစ်မှုခြင်းစီ အတွက် လင့်ခ်တွေ ထည့်ပေးထားပါတယ်။ :[[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၄၉၊ ၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Wait == Bro ရေ [[ပြည်သူ့ခုခံတော်လှန်စစ်]] မှ ကျနော် edit အကုန်ပြီးတဲ့ အထိစောင့်ပေးပါ။ ကျနော့်ရဲ့ တချို့ edit တွေဟာ NPOV နဲ့ ဆန့်ကျင်နေကြောင်းသိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော် စာအချောသတ်နေတုန်း bro က ကြားထဲ ဝင်ပြင်လိုက်ရင် အစက ပြန်ရေးနေရလို့ပါ။ [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၂၄၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :Noted! [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၁၄၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) Hey bro. Thanks for not acknowledging my request. I've finished editing to read better now. 🤗🤗🤗🤗 [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၂၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :Thank you so much for improving the article. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၇:၅၉၊ ၁၅ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == စစ်ပေး == Bro ရေ ညနေက ကျနော် edit လုပ်နေတုန်း ကျနော် ညီဝမ်းကွဲ အိမ်ကို ခဏလာတယ်။ ကျနော်ကလည်း computer screen ကို edit ရင်းတန်းလန်းနဲ့ ထားခဲ့မိတယ်ဗျ။ ဒါ့ကြောင့် ကျနော် edit ထားတာတွေကို တစ်ချက်လောက် စစ်ပေးပါ။ ဒီကောင်က ပြုံးစိစိနဲ့ မေးတော့လဲ မဖြေဘူးဆိုတော့ တစ်ခုခု လုပ်သွားတယ် ထင်တယ်။ 🤔 ပေါက်တတ်ကရတွေ ဝင်ရေးသွားမှာ စိုးလို့ပါ။ (အစ က တော့ ကိုယ့်ဟာကိုယ် စစ်မလို့ပဲ။ online ကျောင်းက assignment တွေ ပုံနေလို့ဗျ။) [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၆၊ ၁၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :You can check your contribution history via [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/Editor_in_Myanmar|here]]. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၂:၂၈၊ ၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] တွေ့ပြီ bro ရေ ::၂၀၁၅ ကိုးကန့်စစ်ပွဲကို edit ရင်း တန်းလန်းကြီး ထားခဲ့တုန်း သူက မသိမသာရေးသွားတာပါ။ အဲ့ဒါကြောင့် ဒီကောင်ဘာရေးသွားလဲဆိုပြီး recent change မှာ ရှာတော့ မတွေ့တာ။ တော်တော် လည်တဲ့ကောင် 😅 ::[[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၁၅၊ ၁၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) == Question == If you'll see [[အသုံးပြုသူ_ဆွေးနွေးချက်:Editor_in_Myanmar#အသုံးပြုသူ_ဆွေးနွေးချက်:2600:1700:53F0:AD70:52E:5AE2:95D5:E5B0#STOP!!!|here]], I asked what to do about articles I created that should be deleted and rewritten. [[Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure]] is one, and the other is [[Fun and Fancy Free]]. Also, {{ping|Martorellpedro}}, I wanted the articles I wrote deleted so that they can be recreated better. Martorellpedro would have made them both better. However, for retained titles he made, like [[Lady and the Tramp]], [[Charlotte's Web 2: Wilbur's Great Adventure]], and [[Teletubbies]], what should they be called? I know that Teletubbies probably can't be translated, but shouldn't it be transliterated? Also, the only reason to decline deletion of the articles I wrote is if they can be improved. They need to be better. If this wiki is supposed to be like Thai wiki, then Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure should look like the Thai page. There is not a Thai page yet about Fun and Fancy Free, as well as other Disney movies of that time like [[Saludos Amigos]] and [[The Three Caballeros]]. Which should exist first? I guess Thai, but I'm asking Martorellpedro to write it. Meanwhile, what should "The Rescuers Down Under" be called in mywiki? I believe it too should exist in Thai wiki, but I can't write it. Can you, Martorellpedro? [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/2600:1700:53F0:AD70:7817:2DF7:EF56:A2CE|2600:1700:53F0:AD70:7817:2DF7:EF56:A2CE]] ၂၃:၁၆၊ ၂၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၂ (UTC) :Another one is [[Bolt (၂၀၀၈ ရုပ်ရှင်)]]. What should the title be in Burmese? {{ping|Pho Sai}}, do you know anything about this? [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/2600:1700:53F0:AD70:7943:AFDB:85F3:8F2F|2600:1700:53F0:AD70:7943:AFDB:85F3:8F2F]] ၀၃:၂၆၊ ၁၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == Your opinion == Would you mind giving some of your opinions in [[ဆွေးနွေးချက်:ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်]]? [[အသုံးပြုသူ:Editor in Myanmar|Editor in Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Editor in Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၂၊ ၄ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == Infobox country == Infobox country မှာ နိုင်ငံတော်တံဆိပ်နေရာ (<code>|symbol_type</code>) မှာကျ စာတန်းရေးပေးလို့ရသလို အလံနေရာ (<code>|flag_type</code>) မှာလည်း စာတန်းထိုးပေးလို့ရနိုင်အောင် လုပ်ပေးလို့ရမလားခင်ဗျ။ [[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၀၄:၂၀၊ ၁၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :ဟုတ် ရတယ်ဗျ။ enwiki ဖက်မှာတော့ ပါပြီးသား၊ ဒီဖက်က တမ်းပလိတ်က မြန်မာ/အင်္ဂလိပ် နှစ်မျိုးသုံးလို့ရအောင်လုပ်ထားတော့ update လုပ်ဖို့ တော်တော်လက်ဝင်တာ။ ထပ်ဖြည့်ဖို့/ပြင်ဖို့ လုပ်ရဦးမယ်။ {{smiley|5}} [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၂၆၊ ၁၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Albert Poliakoff|Albert Poliakoff]] စမ်းကြည့်ပါဦးဗျ။ ထည့်တော့ထားပြီ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၄၂၊ ၁၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :::@[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]] စာတန်းပေါ်ပါတယ်ဗျ။ ကျေးဇူးပါ။[[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၀၄:၅၀၊ ၁၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == အကူအညီတောင်းခံခြင်း == မင်္ဂလာပါ Bro မြန်မာ ပရိုဂရမ်မာ တစ်ယောက်အကြောင်း ရေးချင်လို့ပါ။ ကိုးကားကတော့ Google Play store Link တွေနဲ့ တခြား Website တွေမှာ တင်ထားတဲ့ app link တွေတော့ရှိပါတယ်။ ရေးလို့အဆင်ပြေမလားခင်ဗျ။ ဖျက်ခံရနိုင်လား။ ကျေးဇူးပြု၍ အကြံပြုပေးပါလားခင်ဗျာ။ {{unsigned2|၁၅:၀၇၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂‎|Burmese Editor }} :{{Ping|Burmese Editor}} ဝီကီပီးဒီးယားမှာ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ထင်ရှားအရေးပါမှု|ထင်ရှားအရေးပါခြင်း]]ကို သက်သေမပြနိုင်တဲ့၊ ထင်ရှားအရေးပါခြင်းမရှိတဲ့ အကြောင်းအရာများကို လွှင့်တင်ခြင်း မပြုတဲ့အတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ကိုယ်တိုင်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္တိ|လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်အကြောင်း]] ရေးမယ်ဆိုရင် ထင်ရှားအရေးပါကြောင်း [[ဝီကီပီးဒီးယား:စိစစ်အတည်ပြုခံနိုင်မှု|စိစစ်အတည်ပြုနိုင်တဲ့ ကိုးကားရင်းမြစ်]]တွေ ပါဝင်ဖို့ လိုပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၈:၄၅၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :Google play store link https://play.google.com/store/apps/dev?id=8381686851933341019 :ဒါက Programmer ရဲ့ Google Play Profile Link ပါ။ :ဒါကို ကိုးကားရင်အဆင်ပြေနိုင်မလား။ :Programmmer ကျတော့အခြား Link တွေ ကိုးကားဖို့ကျတော့မလွယ်ကူဘူး ဖြစ်နေတယ်ဗျ။ :အကြံလေးပေးပါအုံးဗျ။ [[အသုံးပြုသူ:Burmese Editor|Burmese Editor]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Burmese Editor|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၄၇၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) ::စိစစ်အတည်ပြုနိုင်တဲ့ ကိုးကားရင်းမြစ်တွေဆိုတာ ဘီဘီစီ၊ ဗွီအိုအေ၊ Eleven စတဲ့ အထင်ကရမီဒီယာတွေမှာ ဖော်ပြထားတာမျိုးကို ပြောတာပါ။ အခုပြောပုံအရ ထင်ရှားအရေးပါမှုရှိတယ်လို့မမြင်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၅၈၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :::Programmer တွေကိုကျတော့ Bro ပြောသလို Media တွေက အရေးတယူ ဖော်ပြခြင်းမခံရပါဘူး။ ဒါကြောင့် Programmer တွေအတွက် Wiki မှာအခွင့်အရေးမရှိတော့ဘူးလား။ များသောအားအားဖြင့် အနုပညာရှင်တွေအတွက်က လွယ်ပေမယ့် နည်းပညာရှင်တွေအတွက်ကျတော့ ခက်ခဲတယ်။ ‌ဖြေကြားပေးပါ သိချင်ပါတယ်။ [[အသုံးပြုသူ:Burmese Editor|Burmese Editor]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Burmese Editor|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၀၂၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) ::::ထင်ရှားကျော်ကြားတဲ့သူဆိုရင် မီဒီယာတွေမှာ ဖော်ပြတတ်ပါတယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားက အကြောင်းအရာတွေကို လက်လွတ်စပယ်စုစည်းဖော်ပြထားတဲ့ နေရာမဟုတ်တာကြောင့် ထင်ရှားကျော်ကြားမှုရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကိုပဲ လက်ခံပါတယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၈:၄၈၊ ၁၇ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :::Ninja Striker ရဲ့အကြောင်းပြန်မှုများကို အလွန်နှစ်သက်ပါတယ်။[[အသုံးပြုသူ:U Aung Kyaw Htay|U Aung Kyaw Htay]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:U Aung Kyaw Htay|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၅၂၊ ၂၂ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == Revdel req == Greetings! I was wondering if you could delete [[Special:PermaLink/738333|this revision]] because it's a copyright violation: :<nowiki>https://www.facebook.com/Muflfrenchalumni2017/posts/d41d8cd9/2008979392697822/</nowiki> Thanks! --[[အသုံးပြုသူ:魔琴|魔琴]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:魔琴|ဆွေးနွေး]]) ၀၂:၄၃၊ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :Done. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၁၁၊ ၂၀ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == Movement Strategy and Governance News – Issue 5 == I'm sorry about the late delivery of this newsletter. Within the newsletter was material about an ongoing vote, which closes in under 20 hours. Please share the information links with interested users: [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Project|Project Overview]] • [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] • [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|Enforcement guidelines]] (proposed) • [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting|Voting]] • [[metawiki:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|Voter information]] • '''[[metawiki:Special:SecurePoll/vote/391|Voting link]]''' <section begin="ucoc-newsletter" /><span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 5, January 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5|'''Read the full newsletter''']]</span> ----Welcome to the fifth issue of Movement Strategy and Governance News (formerly known as Universal Code of Conduct News)! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while more frequent Updates will also be delivered weekly or bi-weekly to subscribers. Please remember to subscribe [[metawiki:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive these updates.<div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Call for Feedback about the Board elections''' - We invite you to give your feedback on the upcoming WMF Board of Trustees election. This call for feedback went live on 10th January 2022 and will be concluded on 16th February 2022. ([[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Call_for_Feedback_about_the_Board_elections|continue reading]]) * '''Universal Code of Conduct Ratification''' - In 2021, the WMF asked communities about how to enforce the Universal Code of Conduct policy text. The revised draft of the enforcement guidelines should be ready for community vote in March. ([[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Universal_Code_of_Conduct_Ratification|continue reading]]) * '''Movement Strategy Implementation Grants''' - As we continue to review several interesting proposals, we encourage and welcome more proposals and ideas that target a specific initiative from the Movement Strategy recommendations. ([[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Movement_Strategy_Implementation_Grants|continue reading]]) * '''The New Direction for the Newsletter''' - As the UCoC Newsletter transitions into MSG Newsletter, join the facilitation team in envisioning and deciding on the new directions for this newsletter. ([[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#The_New_Direction_for_the_Newsletter|continue reading]]) * '''Diff Blogs''' - Check out the most recent publications about MSG on Wikimedia Diff. ([[metawiki:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/5#Diff_Blogs|continue reading]]) </div><section end="ucoc-newsletter" />[[အသုံးပြုသူ:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Xeno (WMF)|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၁၁၊ ၂၁ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == [[:File:Flag of Naypyidaw Union Territory.svg]] == I'm just curious about which font did you use for the text "နေပြည်တော်ကောင်စီ". Could you tell me the name of the font? [[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၁၀:၀၇၊ ၂၉ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Albert Poliakoff|Albert Poliakoff]], I used "[https://github.com/khmertype/Gantgaw Myanmar Gantgaw]" with stroke. There is also a similar font named [https://github.com/khmertype/Nayone Myanmar Nayone]. [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၀:၁၉၊ ၂၉ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) Thanks, turns out I had also downloaded these fonts too. [[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၁၀:၃၆၊ ၂၉ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 6</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="ucoc-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 6, April 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the sixth issue of Movement Strategy and Governance News! This revamped newsletter distributes relevant news and events about the Movement Charter, Universal Code of Conduct, Movement Strategy Implementation grants, Board of trustees elections and other relevant MSG topics. This Newsletter will be distributed quarterly, while the more frequent Updates will also be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> *'''Leadership Development -''' A Working Group is Forming! - The application to join the Leadership Development Working Group closed on April 10th, 2022, and up to 12 community members will be selected to participate in the working group. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A1|continue reading]]) *'''Universal Code of Conduct Ratification Results are out! -''' The global decision process on the enforcement of the UCoC via SecurePoll was held from 7 to 21 March. Over 2,300 eligible voters from at least 128 different home projects submitted their opinions and comments. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A2|continue reading]]) *'''Movement Discussions on Hubs -''' The Global Conversation event on Regional and Thematic Hubs was held on Saturday, March 12, and was attended by 84 diverse Wikimedians from across the movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A3|continue reading]]) *'''Movement Strategy Grants Remain Open! -''' Since the start of the year, six proposals with a total value of about $80,000 USD have been approved. Do you have a movement strategy project idea? Reach out to us! ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A4|continue reading]]) *'''The Movement Charter Drafting Committee is All Set! -''' The Committee of fifteen members which was elected in October 2021, has agreed on the essential values and methods for its work, and has started to create the outline of the Movement Charter draft. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A5|continue reading]]) *'''Introducing Movement Strategy Weekly -''' Contribute and Subscribe! - The MSG team have just launched the updates portal, which is connected to the various Movement Strategy pages on Meta-wiki. Subscriber to get up-to-date news about the various ongoing projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A6|continue reading]]) *'''Diff Blogs -''' Check out the most recent publications about the UCoC on Wikimedia Diff. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/6#A7|continue reading]]) </div><section end="ucoc-newsletter"/> </div> Thanks for reading. [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ၀၂:၂၄၊ ၁၃ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) <!-- Message sent by User:Xeno (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Newsletter/Subscribe&oldid=23137838 --> == Template request == အဆင်ပြေရင် "Infobox military rank" လုပ်ပေးလို့ရမလားခင်ဗျ။ [[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၀၄:၃၀၊ ၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :ဟုတ်ကဲ့။ လုပ်ထားလိုက်ပါမယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၇:၃၄၊ ၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) ::@[[အသုံးပြုသူ:Albert Poliakoff|Albert Poliakoff]] [[တမ်းပလိတ်:Infobox military rank]] ကို လုပ်ထားပါတယ်။ ဘာသာပြန် အခေါ်အဝေါ် အဆင်မပြေတာရှိရင် ဝင်ပြင်ပေးသွားပါဦး။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၇:၅၆၊ ၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) :::Thank you very much! [[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၁၀:၅၀၊ ၂၁ ဧပြီ ၂၀၂၂ (UTC) == A barnstar for you! == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Administrator Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''The Admin's Barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | For your diligent administration and maintenance for Myanmar Wikipedia! [[အသုံးပြုသူ:Pho Sai|🌐 Pho Sai®️]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Pho Sai|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၁၇၊ ၂ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) |} [[File:Face-wink.svg|25px|link=]]&nbsp;'''Thank you!''' [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၇:၅၄၊ ၂ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == Wikisource request == မြန်မာဝီကီရင်းမြစ်မှာကျွန်တော် နည်းနည်းတော့ဝင်ရေးပေးထားပါတယ်။ '''နည်းဥပဒေများ''' ဆိုပြီး (sub)Category တစ်ခုလုပ်ပေးလို့ရမလားဗျ။[[User:Albert Poliakoff|<span style="color: deepskyblue">Albert Poliakoff</span>]] ([[User talk:Albert Poliakoff|<span style="color: slategray">မက်ဆေ့ခ်ျ</span>]]) ၀၄:၁၇၊ ၅ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Albert Poliakoff|Albert Poliakoff]] ကဏ္ဍလုပ်တာက ဘယ်သူမဆို လုပ်လို့ရပါတယ်ဗျ။ ထိပ်ဆုံးကဏ္ဍ [[:oldwikisource:category:မြန်မာဘာသာ]] ထဲ အဆင့်ဆင့် ထည့်ပေးဖို့ပဲ လိုတာပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးအထူးပါဗျ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၄:၄၂၊ ၅ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == ဂိမ်းကောက်သုံလိုဘာပြန်ဖွက်ပေးဘာ == အရမ်းပြန်လိုချင်တယ်ပြန်ဖွက်ပေဘာနောတောင်းပန်ပါတယ် [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/1.46.133.19|1.46.133.19]] ၁၄:၀၀၊ ၉ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == မေးမြန်းခြင်း == Web application တခုအကြောင်း ရေးရင် ဘာတွေလိုအပ်မလဲခင်ဗျ။ ဘာသာရေး app ဖြစ်ပြီး လူသုံးတော့သိပ်မများသေးပါဘူး။ [[အသုံးပြုသူ:Burmese Editor|Burmese Editor]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Burmese Editor|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၅၈၊ ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) :[[WP:N|ထင်ရှားအရေးပါမှုလမ်းညွှန်ချက်]] အတိုင်းဖြစ်ရပါမယ်။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၀:၅၁၊ ၂၃ ဇွန် ၂၀၂၂ (UTC) == တောင်းပန်လွှာ == မင်္ဂလာပါ @[[အသုံးပြုသူ:Ninjastrikers|Ninjastrikers]], ကျွန်ုပ်၏ Wikipedia အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာတွင် ကြော်ငြာနှင့်တူသော အကြောင်းအရာကို ပြုလုပ်မိသည့်အတွက် ကျွန်ုပ်၏ တောင်းပန်မှုကို လက်ခံပါ။ ထိုအမှားပြုလုပ်မှုက A Sure Myanmar ကုမ္ပဏီရဲ့ အမှားမဟုတ်ပဲ သုံးစွဲသူရဲ့ အမှားဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ အဖိုးတန် Wikipedia အသုံးပြုသူတွေအတွက် အသုံးဝင်နိုင်တဲ့ A Sure Myanmar ကုမ္ပဏီအတွက် မှန်ကန်တဲ့ အကြောင်းအရာနဲ့ ဖော်ပြချက်တွေကို ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်၏ မေတ္တာရပ်ခံစာကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး A Sure Myanmar အတွက် ကျွန်ုပ်၏ အချက်အလက်ပြည့်စုံသော User Page ကိုဖန်တီးခွင့်ပြုပါခင်ဗျာ။ [[အသုံးပြုသူ:A sure Myanmar|A sure Myanmar]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:A sure Myanmar|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၀၃၊ ၄ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC) == အသိပေးချက် == bro ပြောဖူးပါတယ်။ မြန်မာဝီကီမှာမြန်မာလိုရေးပါဆိုလို့ မြန်မာဘာသာပြန် ကိုယ်တိုင်ရေးထည့်ထားပြီး ကျမ်းကိုးလည်းပါတယ်။ ဒါကို တခြားဘာသာပြန်တွေပါလိုက်ထည့်လိုက်တယ်။ မဖြစ်သင့်ဘူးထင်တယ်။ Page https://my.wikipedia.com/စူရာဖာသိဟ [[အသုံးပြုသူ:Burmese Editor|Burmese Editor]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Burmese Editor|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၅၉၊ ၇ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC) :မူရင်းဝေါဟာရ အတိုကို သူ့ရဲ့ ဘာသာပြန်နဲ့တကွ ထည့်တာပါ။ ဆောင်းပါးရဲ့ အရည်အသွေးကို ထိခိုက်ခြင်း မရှိပါဘူး။ တချို့ဆောင်းပါးတွေမှာ ဆောင်းပါးနဲ့ မတူတဲ့ ဘာသာပြန် အပြည့်အစုံ အရှည်ထည့်ထားတာမျိုးတွေ တွေ့ပါသေးတယ်။ ဒါမျိုးတွေမှာ ဘာသာပြန် အပြည့်အစုံအစား အနှစ်ချုပ်ကိုပဲ ထည့်သင့်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးဖြစ်လို့ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၅:၀၃၊ ၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] ၀၁:၃၉၊ ၁၈ ဇူလိုင် ၂၀၂၂ (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Newsletter/Subscribe&oldid=23527297 --> == ဟန်ဇီ == မစ္စတာခင်ဗျ ဟန်ဇီ လေးမျိုးရှိပါတယ်။ ကိုရီးယားမှာဆိုရင် ဟန်ဂျာ ဂျပန်မှာဆိုရင် ကန်ဂျီ (ခန်းဂျီး) တရုတ်မှာဆိုရင် ဟန်ဇီ (ဟန်ဇု) ဗီယက်နမ်မှာဆိုရင်တော့ ဟန်တု ပါ။ ဟန်ဇီ အမျိုးမျိုးရှိလို့ ကိုရီးယားဝီကီဘယ့်က်ဂွာက အမျိုးအစား ခွဲထားပုံကို လေ့လာကြည့်ရှုပါ။ * [[:ko:한국어 한자|ဟန်ဂျာ]] * [[:ko:일본어 한자)|ခန်းဂျီး]] * [[:ko:중국어 한자|ဟန်ဇီ]] * [[:ko:베트남어 한자|ဟန်တု]] [[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Chan Sung-Min|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၂၃၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :@[[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ပေးထားတဲ့ လေးခုစလုံးရဲ့ လင့်ခ်တွေက non-existed page တွေ ချည်းပဲဗျ။ ဟန်ဇီ ([[တရုတ်စာလုံး]]) လေးမျိုးရှိပေမယ့် အခေါ်အဝေါ်က တစ်ခုစီကွဲပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျန်တဲ့ သုံးမျိုး ([[ခန်းဂျီး]]၊ [[ဟန်ဂျာ]]၊ ဟန်တု) တစ်မျိုးစီအတွက် သီးခြား စာမျက်နှာတစ်ခုစီ ရေးလို့ရပါတယ်။ ပြီးတော့ ခေါင်းစဉ်နောက်ကနေပြီး ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ သီးခြားထည့်စရာမလိုပါဘူး။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၀၉:၃၃၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) တောင်းပန်ပါတယ်ခင်ဗျ ဒါနဲ့ ဝီကီပီးဒီးယားက ခေါင်းစဉ်ကြီး အောက်မှာ ခေါင်းစဉ်ငယ်လေး ဘယ်လိုထည့်ရလဲဆိုတာသိချင်လို့ပါ သင်ပြပေးပါခင်ဗျ [[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Chan Sung-Min|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၅၆၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :အဆင့်အလိုက် ခေါင်းစဉ်အပိုင်းခွဲလေးတွေကို ပြောတာလားဗျ။ [[အကူအညီ:Cheatsheet|Cheatsheet]] နဲ့ [[အကူအညီ:Wiki Markup ဖြင့် တည်းဖြတ်ခြင်း မိတ်ဆက်/၂|ဒီနေရာ]] မှာ လေ့လာကြည့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၀:၀၄၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) အဲ့ဒါမဟုတ်ပါဘူး၊ [[ရန်ကုန်မြို့]]စာမျက်နှာ ဆိုရင် ရန်ကုန်မြို့ ခေါင်းစဉ်ရဲ့အောက်မှာ '''မြန်​မာနိုင်​ငံ၏စီးပွား​ရေးမြို့​တော်နှင့်အကြီးဆုံးမြို့တော်'''ဆိုပြီး ရေးထားတာလိုမျိုးလေ၊ အဲ့ဒါ ဘယ်လိုလုပ်ရတာလဲခင်ဗျ [[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Chan Sung-Min|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၂၅၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) အဲ့ဒါမဟုတ်ပါဘူး၊ ရန်ကုန်မြို့စာမျက်နှာ ဆိုရင် ရန်ကုန်မြို့ ခေါင်းစဉ်ရဲ့အောက်မှာ မြန်​မာနိုင်​ငံ၏စီးပွား​ရေးမြို့​တော်နှင့်အကြီးဆုံးမြို့တော်ဆိုပြီး ရေးထားတာလိုမျိုးလေ၊ အဲ့ဒါ ဘယ်လိုလုပ်ရတာလဲခင်ဗျ [[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Chan Sung-Min|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၁၅၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) == ဖြေပေးပါ == အဲ့ဒါမဟုတ်ပါဘူး၊ ရန်ကုန်မြို့စာမျက်နှာ ဆိုရင် ရန်ကုန်မြို့ ခေါင်းစဉ်ရဲ့အောက်မှာ မြန်​မာနိုင်​ငံ၏စီးပွား​ရေးမြို့​တော်နှင့်အကြီးဆုံးမြို့တော်ဆိုပြီး ရေးထားတာလိုမျိုးလေ၊ အဲ့ဒါ ဘယ်လိုလုပ်ရတာလဲခင်ဗျ [[အသုံးပြုသူ:Chan Sung-Min|Chan Sung-Min]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Chan Sung-Min|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၁၅၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :အဲဒါက Wikidata ရဲ့ Description ကိုပြောတာပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခုခြင်းရဲ့ သက်ဆိုင်ရာ Wikidata item မှာရှိတဲ့ description မှာ ဘာသာစကားအလိုက် ဖော်ပြချက် အတို ထည့်ရတာပါ။ ဥပမာ ရန်ကုန်မြို့ အတွက်ဆို သူ့ရဲ့ wikidata item [[d:Q37995|Q37995]] မှာ ကြည့်ပါ။ [[User:Ninjastrikers|<span style="font-variant:small-caps;color:blue;font-family:century gothic;">Ninja<span style="color:red">✮</span>Strikers</span>]] ^{<span style="color:Red;font-size:85%;">«[[User talk:Ninjastrikers|☎]]»</span>} ၁၅:၅၂၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 4jp58r0u3yscwcks17zky6xmtad1m9g 0 88818 753844 664378 2022-08-09T05:17:03Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{Infobox official post |post=ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် |native_name= |incumbent=ဒေါ်[[သီတာဦး]] |incumbentsince=၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |department=[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး]] |nominator=[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ]] |inaugural=[[ချန်ထွန်း၊ ဦး(တရားဝန်ကြီး)|ဦးချန်ထွန်း]] |formation=၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ |deputy=ပြည်ထောင်စုဒုတိယရှေ့နေချုပ် |flag=File:Logo of the Office of the Attorney General.png |website={{url|www.oag.gov.mm}} }} [[File:DrBaHan.jpg|thumb|ပါမောက္ခ မဟာသရေစည်သူ ဒေါက်တာ [[ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ|ဘဟန်]] - [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] (၁၉၅၇ - ၁၉၅၈)]] '''ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်'''မှာ [[ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့|မြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရ]]၏ ပြစ်မှုဆိုင်ရာမှုခင်းများတွင် နိုင်ငံတော်ကိုယ်စား ဆောင်ရွက်ရန် ထားရှိသော [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး]]၏ အကြီးအကဲ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ်ရုံးကို ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၄ မှ ၁၉၈၈ အထိ ပြည်သူ့ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၀၃ မှ ၂၀၁၁ အထိ ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်သည်။ ၂၀၁၁ တွင် ၂၀၁၀ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး ဥပဒေအရ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ကို [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတ|နိုင်ငံတော်သမ္မတ]]မှ တိုက်ရိုက်ခန့်အပ်သည်။ ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်မှာ ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဖြစ်သည်။ == တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ == မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးရသော ၁၉၄၈ မှ ယနေ့ခေတ်ကာလ ၂၀၂၀ အထိ ရှေ့နေချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သူများမှာ<ref>[https://www.oag.gov.mm/?page_id=96 ခေတ်အဆက်ဆက် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူများ]</ref> : {| class="wikitable" ! အမှတ်စဉ် ! အမည် ! စတင်ရက် ! ပြီးဆုံးရက် ! |- | ၁ || [[ချန်ထွန်း၊ ဦး(တရားဝန်ကြီး)|ဦးချန်ထွန်း]] || ၄ ဇန်နဝါရီ ၁၉၄၈ || ၃၀ ဇွန် ၁၉၅၃|| rowspan="12" |နိုင်ငံတော်ရှေ့နေချုပ် |- | ၂ || ဦးချွန်ဖောင်း (ခ) ဦးအုန်းခင် || ၁ ဇူလိုင် ၁၉၅၃|| ၃၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၃ |- |၃|| [[ချန်ထွန်းအောင်၊ ဦး|ဦးချန်ထွန်းအောင်]] || ၁ နိုဝင်ဘာ ၁၉၅၃|| ၃၁ ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၃ |-|| | ၄ || ဦးချန်ထွန်း || ၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၅၄ || ၁ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၄ |- | ၅ || ဦးချန်ထွန်းအောင် || ၂ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၄ || ၁၆ မတ် ၁၉၅၅ |- | ၆ || ဦးချွန်ဖောင်း (ခ) ဦးအုန်းခင် || ၁၇ မတ် ၁၉၅၅ || ၂၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉၅၇ |- | ၇ || [[ဘဟန်၊ ဒေါက်တာ|ဒေါက်တာဘဟန်]] || ၁ မတ် ၁၉၅၇ || ၂၈ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၈ |- | ၈ || ဦးဘစိန် || ၂၉ အောက်တိုဘာ ၁၉၅၈|| ၄ ဧပြီ ၁၉၆၀ |- | ၉ || ဦးရန်အောင် ||၅ ဧပြီ ၁၉၆၀ || ၂၁ မတ် ၁၉၆၁ |- | ၁၀ || ဦးဘဆွေ || ၁ ဧပြီ ၁၉၆၁ || ၇ မတ် ၁၉၆၂ |- | ၁၁ || ဦးဘစိန် || ၈ မတ် ၁၉၆၂ || ၂၅ စက်တင်ဘာ ၁၉၇၁ |- | ၁၂ || [[ပါမောက္ခ ဦးလှအောင်]] || ၂၅ စက်တင်ဘာ ၁၉၇၁|| ၄ မတ် ၁၉၇၄ |- | ၁၃ || ဦးမောင်မောင်ကျော်ဝင်း || ၄ မတ် ၁၉၇၄ || ၈ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁|| rowspan="4" |ပြည်သူ့အကျိုးဆောင်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ |- | ၁၄ || ဦးမြင့်မောင် || ၉ နိုဝင်ဘာ ၁၉၈၁ || ၂၆ ဇူလိုင် ၁၉၈၈ |- | ၁၅ || [[ဒေါက်တာမောင်မောင်]] || ၂၇ ဇူလိုင် ၁၉၈၈ || ၁၉ ဩဂုတ် ၁၉၈၈ |- | ၁၆ || ဦးသောင်းတင် ||၁၉ ဩဂုတ် ၁၉၈၈|| ၁၈ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ |- | ၁၇ || [[ရှေ့နေချုပ် ဦးသာထွန်း|ဦးသာထွန်း]]|| ၂၇ စက်တင်ဘာ ၁၉၈၈ || ၉ မေ ၂၀၀၃|| rowspan="2" |ရှေ့နေချုပ် |- | ၁၈ || ဦးအေးမောင် || ၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၀၃||၃၀ မတ် ၂၀၁၁ |- | ၁၉ || [[ထွန်းရှင် (ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်)|ဒေါက်တာထွန်းရှင်]] || ၃၀ မတ် ၂၀၁၁ ||၃၀ မတ် ၂၀၁၆|| rowspan="3" |ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ် |- | ၂၀ || [[ထွန်းထွန်းဦး (ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်)|ဦးထွန်းထွန်းဦး]] || ၅ ဧပြီ ၂၀၁၆ || ၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |- |၂၁ ||ဒေါက်တာ ဒေါ်[[သီတာဦး]] || ၂ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ ||လက်ရှိ |} == ကိုးကား == {{reflist}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေး]] [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားစီရင်ရေး]] rgw20tblhbztsahs4qohdawcrrkncko 828 90478 753865 670228 2022-08-09T08:38:38Z Ninjastrikers 22896 Scribunto text/plain -- implements [[template:multiple image]] local p = {} local autoscaledimages local nonautoscaledimages local function isnotempty(s) return s and s:match( '^%s*(.-)%s*$' ) ~= '' end local function removepx(s) return tostring(s or ''):match('^(.*)[Pp][Xx]%s*$') or s end local function getdimensions(s, w, h) if tonumber(w) and tonumber(h) then nonautoscaledimages = true return tonumber(w), tonumber(h) end local file = s and mw.title.new('File:' .. mw.uri.decode(mw.ustring.gsub(s,'%|.*$',''), 'WIKI')) file = file and file.file or {width = 0, height = 0} w = tonumber(file.width) or 0 h = tonumber(file.height) or 0 autoscaledimages = true return w, h end local function renderImageCell(image, width, height, link, alt, thumbtime, caption, textalign, istyle) local root = mw.html.create('') local altstr = '|alt=' .. (alt or '') local linkstr = link and ('|link=' .. link) or '' local widthstr = '|' .. tostring(width) .. 'px' local thumbtimestr = '' if widthstr == '|-nanpx' then widthstr = '' end if isnotempty( thumbtime ) then thumbtimestr = '|thumbtime=' .. thumbtime end local imagediv = root:tag('div') imagediv:addClass('thumbimage') imagediv:cssText(istyle) if( height ) then imagediv:css('height', tostring(height) .. 'px') imagediv:css('overflow', 'hidden') end imagediv:wikitext('[[file:' .. image .. widthstr .. linkstr .. altstr .. thumbtimestr .. ']]') if isnotempty(caption) then local captiondiv = root:tag('div') captiondiv:addClass('thumbcaption') if isnotempty(textalign) then captiondiv:addClass('text-align-' .. textalign) end captiondiv:wikitext(caption) end return tostring(root) end local function getWidth(w1, w2) local w if isnotempty(w1) then w = tonumber(w1) elseif isnotempty(w2) then w = tonumber(w2) end return w or 200 end local function getPerRow(pstr, ic) -- split string into array using any non-digit as a dilimiter local pr = mw.text.split(pstr or '', '[^%d][^%d]*') -- if split failed, assume a single row if (#pr < 1) then pr = {tostring(ic)} end -- convert the array of strings to an array of numbers, -- adding any implied/missing numbers at the end of the array local r = 1 local thisrow = tonumber(pr[1] or ic) or ic local prownum = {} while( ic > 0 ) do prownum[r] = thisrow ic = ic - thisrow r = r + 1 -- use the previous if the next is missing and -- make sure we don't overstep the number of images thisrow = math.min(tonumber(pr[r] or thisrow) or ic, ic) end return prownum end local function renderMultipleImages(frame) local pargs = frame:getParent().args local args = frame.args local width = removepx(pargs['width'] or '') local dir = pargs['direction'] or '' local border = pargs['border'] or args['border'] or '' local align = pargs['align'] or args['align'] or (border == 'infobox' and 'center' or '') local capalign = pargs['caption_align'] or args['caption_align'] or '' local totalwidth = removepx(pargs['total_width'] or args['total_width'] or '') local imgstyle = pargs['image_style'] or args['image_style'] local header = pargs['header'] or pargs['title'] or '' local footer = pargs['footer'] or '' local imagegap = tonumber(pargs['image_gap'] or '1') or 1 local perrow = nil local thumbclass = { ["left"] = 'tleft', ["none"] = 'tnone', ["center"] = 'tnone', ["centre"] = 'tnone', ["right"] = 'tright' } -- find all the nonempty images local imagenumbers = {} local imagecount = 0 for k, v in pairs( pargs ) do local i = tonumber(tostring(k):match( '^%s*image([%d]+)%s*$' ) or '0') if( i > 0 and isnotempty(v) ) then table.insert( imagenumbers, i) imagecount = imagecount + 1 end end -- sort the imagenumbers table.sort(imagenumbers) -- create an array with the number of images per row perrow = getPerRow(dir == 'vertical' and '1' or pargs['perrow'], imagecount) -- compute the number of rows local rowcount = #perrow -- store the image widths and compute row widths and maximum row width local heights = {} local widths = {} local widthmax = 0 local widthsum = {} local k = 0 for r=1,rowcount do widthsum[r] = 0 for c=1,perrow[r] do k = k + 1 if( k <= imagecount ) then local i = imagenumbers[k] if( isnotempty(totalwidth) ) then widths[k], heights[k] = getdimensions(pargs['image' .. i], pargs['width' .. i], pargs['height' .. i]) else widths[k] = getWidth(width, pargs['width' .. i]) end widthsum[r] = widthsum[r] + widths[k] end end widthmax = math.max(widthmax, widthsum[r]) end -- make sure the gap is non-negative if imagegap < 0 then imagegap = 0 end -- if total_width has been specified, rescale the image widths if( isnotempty(totalwidth) ) then totalwidth = tonumber(totalwidth) widthmax = 0 local k = 0 for r=1,rowcount do local koffset = k local tw = totalwidth - (3 + imagegap) * (perrow[r] - 1) - 12 local ar = {} local arsum = 0 for j=1,perrow[r] do k = k + 1 if( k<= imagecount ) then local i = imagenumbers[k] local h = heights[k] or 0 if (h > 0) then ar[j] = widths[k]/h heights[k] = h else ar[j] = widths[k]/100 end arsum = arsum + ar[j] end end local ht = tw/arsum local ws = 0 k = koffset for j=1,perrow[r] do k = k + 1 if( k<= imagecount ) then local i = imagenumbers[k] widths[k] = math.floor(ar[j]*ht + 0.5) ws = ws + widths[k] if heights[k] then heights[k] = math.floor(ht) end end end widthsum[r] = ws widthmax = math.max(widthmax, widthsum[r]) end end -- start building the array of images, if there are images if( imagecount > 0 ) then -- compute width of outer div local bodywidth = 0 for r=1,rowcount do if( widthmax == widthsum[r] ) then bodywidth = widthmax + (3 + imagegap) * (perrow[r] - 1) + 12 end end -- The body has a min-width of 100, which needs to be taken into account on specific widths bodywidth = math.max( 100, bodywidth - 8); local bg = pargs['background color'] or '' -- create the array of images local root = mw.html.create('div') root:addClass('thumb') root:addClass('tmulti') -- root:addClass('tmulti-sandbox') root:addClass(thumbclass[align] or 'tright') if( align == 'center' or align == 'centre' ) then root:addClass('center') end if( bg ~= '' ) then root:css('background-color', bg) end local div = root:tag('div') div:addClass('thumbinner multiimageinner') div:css('width', tostring(bodywidth) .. 'px') :css('max-width', tostring(bodywidth) .. 'px') if( bg ~= '' ) then div:css('background-color', bg) end if( border == 'infobox' or border == 'none') then div:css('border', 'none') end -- add the header if( isnotempty(header) ) then div:tag('div') :addClass('trow') :tag('div') :addClass('theader') :css('text-align', pargs['header_align']) :css('background-color', pargs['header_background']) :wikitext(header) end -- loop through the images local k = 0 for r=1,rowcount do local rowdiv = div:tag('div'):addClass('trow'); for j=1,perrow[r] do k = k + 1 if( k <= imagecount ) then local imagediv = rowdiv:tag('div') imagediv:addClass('tsingle') if bg ~= '' then imagediv:css('background-color', bg); end if ((imagegap > 1) and (j < perrow[r])) then imagediv:css('margin-right', tostring(imagegap) .. 'px') end local i = imagenumbers[k] local img = pargs['image' .. i] local w = widths[k] imagediv:css('width', tostring(2 + w) .. 'px') :css('max-width', tostring(2 + w) .. 'px') imagediv:wikitext(renderImageCell(img, w, heights[k], pargs['link' .. i], pargs['alt' .. i], pargs['thumbtime' .. i], pargs['caption' .. i], capalign, imgstyle)) end end end -- add the footer if( isnotempty(footer) ) then local falign = string.lower(pargs['footer_align'] or args['footer_align'] or 'left') falign = (falign == 'centre') and 'center' or falign div:tag('div') :addClass('trow') :css('display', (falign ~= 'left') and 'flow-root' or 'flex') :tag('div') :addClass('thumbcaption') :css('text-align', (falign ~= 'left') and falign or nil) :css('background-color', pargs['footer_background']) :wikitext(footer) end return tostring(root) end return '' end function p.render( frame ) autoscaledimages = false nonautoscaledimages = false return frame:extensionTag {name = 'templatestyles', args = {src = 'Multiple image/styles.css', wrapper = ".tmulti"}} .. renderMultipleImages( frame ) .. (autoscaledimages and '[[Category:Pages using multiple image with auto scaled images]]' or '') .. (nonautoscaledimages and '[[Category:Pages using multiple image with manual scaled images]]' or '') end return p ke5qgj4lca2lx9tx5pym9g88ra0a9jb 0 156951 753876 573526 2022-08-09T11:49:38Z 2600:6C4A:1F00:92C:386D:446E:518F:AAC https://my.m.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%B7%E1%80%90%E1%80%B0%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%AC%E1%81%8A_%E1%80%86%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%98%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA#/editor/0 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name = လဝါ့တူ |official_name = လဝါ့တူရွာ |pushpin_label_position = bottom |pushpin_map = မြန်မာနိုင်ငံ |pushpin_map_caption = မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ |image_skyline = |image_map = |map_caption = |subdivision_type = [[အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံများစာရင်း|နိုင်ငံ]] |subdivision_name ={{flag|မြန်မာနိုင်ငံ}} |subdivision_type1 =[[မြန်မာနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဒေသများ|ပြည်နယ်]] |subdivision_name1 = [[ကချင်ပြည်နယ်]] |subdivision_type2 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရိုင်များ|ခရိုင်]] |subdivision_name2 = [[ပူတာအိုခရိုင်]] |subdivision_type3 = [[မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြို့နယ်များ|မြို့နယ်]] |subdivision_name3 = [[ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့နယ်]] |subdivision_type4 = [[ကျေးရွာအုပ်စု]] |subdivision_name4 = အွမ်လထွမ်း |settlement_type = [[မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရွာများ|ရွာ]] |unit_pref = Imperial |area_total_km2 = |population = |population_as_of = |elevation_ft = |elevation_m = |timezone = [[မြန်မာစံတော်ချိန်]] |utc_offset = +6.30 |website = }} '''လဝါ့တူရွာ'''({{Lang-en|Lawartu}})သည် [[ကချင်ပြည်နယ်]]၊ [[ပူတာအိုခရိုင်]]၊ [[ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့နယ်]]၊ [[အွမ်လထွမ်းကျေးရွာအုပ်စု]]၌ တည်ရှိသည်။ ရွာနေရာကုတ်မှာ ၁၆၇၈၇၉ ဖြစ်သည်။ <ref>{{cite web|url=http://themimu.info/place-codes|title=Place codes (Pcodes)|work=Myanmar Information Management Unit|date=June 2020}}</ref>https://my.m.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9C%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%B7%E1%80%90%E1%80%B0%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%AC%E1%81%8A_%E1%80%86%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%98%E1%80%BD%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA#/editor/0 ==ကိုးကား== {{reflist}} {{ပထဝီဝင်တည်နေရာ |Centre = လဝါ့တူ |North = |Northeast = |East = |Southeast = |South = |Southwest = |West = |Northwest = }} {{ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့နယ်}} [[ကဏ္ဍ:ဆွမ်ပရာဘွမ်မြို့နယ်ရှိ ရွာများ]] {{Kachin-geo-stub}} soys500txj6car73bmgbk63gttggfjd 3 205325 753802 654203 2022-08-08T17:51:55Z Wong128hk 27169 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:慎言慎行老法师]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:不慎言行非法师魔女]] သို့ Wong128hkက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/慎言慎行老法师|慎言慎行老法师]]" ကို "[[Special:CentralAuth/不慎言行非法师魔女|不慎言行非法师魔女]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 慎言慎行老法师 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် ကျူတိုရီရယ်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[WP:TUTOR|ကျူတိုရီရယ်]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, like 'Interwikis' and updating images from Commons, etc. So don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၄:၄၅၊ ၁၁ မေ ၂၀၂၁ (UTC) 1hrg26uvlwce8mnl7em2o9m57sj2jhe 0 205985 753829 745223 2022-08-09T03:13:15Z 203.96.240.71 ဇော်မဲလုံး wikitext text/x-wiki {{other people}} {{Infobox officeholder | hornable_prefix = စစ်ခွေး | name = ဇော်မင်းထွန်း | native_name =ဇော်မဲလုံး | image = Zaw Min Tun.jpg | caption = ၂၀၁၉ ခုနှစ်က တပ်မတော်၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတစ်ခုတွင် တွေ့ရသော ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း |office =[[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီး |term_start = ၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |predecessor=ဦးအောင်လှထွန်း | website = | nickname =ငမဲလုံး | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[စစ်ကောင်စီ]] | serviceyears = | rank = အလိမ်ဖုံးသူ | unit = | commands = | battles = | mawards = |}} ဗိုလ်ချုပ် '''ဇော်မင်းထွန်း'''သည် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]၏ [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန|ပြန်ကြားရေး]]ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်ကာ ထိုစစ်ကောင်စီ၏ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်လည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်း |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=797A7E0F43ACDD4DA6982E22E9BD9661?lawordSn=15781}}</ref>ထို့အပြင် [[တပ်မတော်]]၏ သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်လည်းဖြစ်သည်။ သူသည် တပ်မတော်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်ရှိသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Union Ministers and Deputy Ministers |url=https://www.moi.gov.mm/moi:eng/content/union-ministers-and-deputy-ministers}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] {{Myanmar-bio-stub}} 0w7cj0y3k5zm68iuim372zfnvbhumf8 753832 753829 2022-08-09T03:55:25Z Kantabon 45503 [[Special:Contributions/203.96.240.71|203.96.240.71]] ([[User talk:203.96.240.71|ဆွေးနွေး]]) ၏ တည်းဖြတ်မူ 753829 ကို ပြန်လည်ပယ်ဖျက်လိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{other people}} {{Infobox officeholder | hornable_prefix = ဗိုလ်ချုပ် | name = ဇော်မင်းထွန်း | native_name = | image = Zaw Min Tun.jpg | caption = ၂၀၁၉ ခုနှစ်က တပ်မတော်၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတစ်ခုတွင် တွေ့ရသော ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်း |office =[[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန]] ဒုတိယဝန်ကြီး |term_start = ၇ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |predecessor=ဦးအောင်လှထွန်း | website = | nickname = | allegiance = [[မြန်မာနိုင်ငံ]] | branch = [[တပ်မတော်]] | serviceyears = | rank = ဗိုလ်ချုပ် | unit = | commands = | battles = | mawards = |}} ဗိုလ်ချုပ် '''ဇော်မင်းထွန်း'''သည် [[နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ]]၏ [[ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန|ပြန်ကြားရေး]]ဒုတိယဝန်ကြီးဖြစ်ကာ ထိုစစ်ကောင်စီ၏ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်လည်းဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ၏ သတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်း |url=https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=797A7E0F43ACDD4DA6982E22E9BD9661?lawordSn=15781}}</ref>ထို့အပြင် [[တပ်မတော်]]၏ သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်လည်းဖြစ်သည်။ သူသည် တပ်မတော်တွင် ဗိုလ်ချုပ်အဆင့်ရှိသူဖြစ်သည်။<ref>{{cite web |title=Union Ministers and Deputy Ministers |url=https://www.moi.gov.mm/moi:eng/content/union-ministers-and-deputy-ministers}}</ref> == ကိုးကား == {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာ စစ်ဖက်ဆိုင်ရာ လူပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ ဝန်ကြီးများ]] [[ကဏ္ဍ:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[ကဏ္ဍ:မွေးဖွားခုနှစ် မသိရှိရသူများ (သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ)]] {{Myanmar-bio-stub}} t59ig7cl98sxn7a6603ln8slh11kjlm 0 210990 753842 739895 2022-08-09T05:15:41Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{Infobox Government agency |agency_name = ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန <br> Ministry of Legal Affairs | nativename = | nativename_a = | nativename_r = |seal =File:Seal of MOLA.jpeg |seal_width = |seal_caption = |formed = {{start date and age|df=yes|2021|8|30}} |preceding1 = |preceding2 = | dissolved = |agency_type = ဝန်ကြီးဌာန |jurisdiction = မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရ |headquarters = [[နေပြည်တော်]] |coordinates = |employees = |budget = |minister1_name =ဒေါက်တာ ဒေါ်[[သီတာဦး]] | minister1_pfo =ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး | deputyminister1_name =ဦးစန်းလွင် | deputyminister1_pfo = | deputyminister2_name = | deputyminister2_pfo = <!-- up to |deputyminister7_name= --> |child1_agency = |child2_agency = |child3_agency = |child4_agency = |website = {{URL|https://www.oag.gov.mm/}} |motto = ဥပဒေပညာသည် အကျင့်သိက္ခာနှင့်ပြည့်စုံသော ပညာဖြစ်သည် }} '''ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန''' ({{lang-en|Ministry of Legal Affairs}}) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဥပဒေရေးရာများကို ဆောင်ရွက်သည့် ဝန်ကြီးဌာနဖြစ်သည်။၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]] ဖွဲ့စည်းပြီးနောက် ဩဂုတ်လ ၃၀ရက်နေ့တွင် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး]]ကို ဝန်ကြီးဌာနအဖြစ် ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/14247|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၇၆ / ၂၀၂၁}}</ref>လက်ရှိဝန်ကြီးမှာ ဒေါက်တာ ဒေါ်[[သီတာဦး]]ဖြစ်ကာ [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]]အဖြစ် ပူးတွဲ ထမ်းဆောင်သည်။<ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/14248|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၇၇ / ၂၀၂၁}}</ref> == ဌာနခွဲများ == ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနအောက်တွင် ဥပဒေများစိစစ်အကြံပြုရေးဦးစီးဌာန၊ ဥပဒေအကြံဉာဏ်ပေးရေးဦးစီးဌာန၊ တရားစွဲနှင့်အမှုလိုက်ဦးစီးဌာန၊ နှင့် စီမံရေးရာဦးစီးဌာန ဟူ၍ ဌာနခွဲလေးခုရှိသည်။<ref>{{cite web |title=သမိုင်းဖြစ်စဉ် - ဥပဒေရေးရာဝန်ကြီးဌာန |url=https://www.oag.gov.mm/?page_id=32 |access-date=၇ မတ် ၂၀၂၂}}</ref> == ဝန်ကြီးများ == {|class="wikitable" style="text-align:center; width:100%; border:1px #AAAAFF solid" |- !rowspan=2 | № !width=80 rowspan=2 | ပုံ !rowspan=2 | အမည် !colspan=3 | ရာထူးသက်တမ်း !rowspan=2 | နိုင်ငံရေးပါတီ !rowspan=2|နိုင်ငံတော်သမ္မတ !rowspan=2 | ဒုတိယဝန်ကြီး |- !တာဝန်စတင် !တာဝန်ပြီးဆုံး !ရက်ပေါင်း |- style="background:#EEEEEE" ! rowspan="2" |'''၁''' | rowspan="2" align=center | | rowspan="2" align=center | '''ဒေါက်တာဒေါ်[[သီတာဦး]]''' | align=center | ၃၀ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ | align=center | လက်ရှိ | {{age in days|2021|8|30}} | align=center | | [[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|ဦးမြင့်ဆွေ]] {{small|(ယာယီ)}} | ဦးစန်းလွင် |- | colspan="7" align=left| {{small|[[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]]အဖြစ် ပူးတွဲထမ်းဆောင်}} |} ===ဒုတိယဝန်ကြီးများ=== *ဦးစန်းလွင် (၃၀.၈.၂၀၂၁ - လက်ရှိ) {{small|(ပြည်ထောင်စု ဒုတိယရှေ့နေချုပ်အဖြစ် ပူးတွဲထမ်းဆောင်)}}<ref>{{cite news|url=https://www.cincds.gov.mm/node/14249|title=ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ အမိန့်အမှတ် ၁၇၈ / ၂၀၂၁}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} [[ကဏ္ဍ:မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးဌာနများ]] fg4e7ywjugwrski1arlb2u4p13zfx7f 3 220566 753823 720779 2022-08-09T00:39:42Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Natsukusha]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Natsukusha]] gif7fd5lf7nfd6nqn8nj0i128imbd0o 3 225974 753858 753685 2022-08-09T08:00:47Z MBq 34407 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:K-goodluck]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:-kgoodluck-]] သို့ MBqက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/K-goodluck|K-goodluck]]" ကို "[[Special:CentralAuth/-kgoodluck-|-kgoodluck-]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kgoodluck ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၂၃၊ ၃၀ မတ် ၂၀၂၂ (UTC) 97qvz7q07itkmxxz6brzw5u4og6sueq 0 227812 753820 746145 2022-08-09T00:39:27Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[ဟန်ဂျာ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဟန်ဂျာ]] tpoo1k3jy7riljlijy9dfxeupfrpg1u 0 228060 753819 746082 2022-08-09T00:39:22Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[ဟန်ဂျာ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဟန်ဂျာ]] tpoo1k3jy7riljlijy9dfxeupfrpg1u 0 229853 753818 751808 2022-08-09T00:39:17Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[ဧကရာဇ်နဂါးကျောင်း]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဧကရာဇ်နဂါးကျောင်း]] qzzhqle59s00di7bue4edyahnn0hdu5 4 230387 753788 753410 2022-08-08T16:32:21Z Ninjastrikers 22896 /* ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ */ wikitext text/x-wiki <!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။--> {{pp-vandalism|small=yes}} {{under construction}} {{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}} ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။ စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။ အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။ <inputbox> type=create width=20 buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန် placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ </inputbox> ==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ== [[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။ ===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt> ===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း=== #ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။ #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' ); #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။ #သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်) #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း=== မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> "အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> ==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ== {{Namespaces}} ===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ=== စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးများသာလျှင် ရှေ့ဆက် [[WP:Namespace|အမည်ညွှန်း]]မပါဘဲ ဖန်တီးနိုင်သည်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?|ဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း]]၏ ပြင်ပတွင်ရှိသော စာမျက်နှာများ အားလုံးသည် ခေါင်းစဉ်၏ ရှေ့တွင် ကော်လံတစ်ခု ခံထားသော အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်များ ပါရှိကြသည်။ ဥပမာ သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ၏ ခေါင်းစဉ်သည် &nbsp;&nbsp;'''<tt>အသုံးပြုသူ:</tt>''' ရှေ့ဆက်ဖြင့် စသည်။ အမျိုးမျိုးသော အမည်ညွှန်းများစာရင်းကို ညာဖက်ရှိ ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည်။ စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးတစ်ခုမဟုတ်သော မည်သည့်စာမျက်နှာကိုမဆို လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖန်တီးမည်ဆိုပါက အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်တစ်ခု မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ စာမူကြမ်း အမည်ညွှန်းတွင် အဆိုပြုထားသော ဆောင်းပါးတစ်ခုကို ဖန်တီးရန်<tt><nowiki>[[Draft:အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt> ဟူသော လင့်အနီမှ ဖန်တီးရမည် ဖြစ်သည်။ ===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော လမ်းညွှန်ချက်များတွင် လင့်ခ်အနီကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းတို့သည် [[Wikipedia:Categorization|ကဏ္ဍ]] အမည်ညွှန်းရှိ စာမျက်နှာများအတွက် လင့်ခ်သည် အမည်ညွှန်း၏ ''ရှေ့တွင်'' ကော်လံသင်္ကေတကို မထည့်သွင်းပါက အလုပ်ဖြစ်မည် မဟုတ်ပေ။ (ထိုသို့မဟုတ်ပါက စာမျက်နှာသည် သင် ရိုက်ထည့်လိုက်သော ကဏ္ဍအတွင်းသို့ ထည့်သွင်းလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်မည်)။ ဥပမာ တစ်စုံတစ်ဦးသည် "ကနေဒါ အားကစားသမားများ" ဟူသော ကဏ္ဍစာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုပါက <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''ကဏ္ဍ:ကနေဒါ အားကစားသမားများ<nowiki>]]</nowiki></tt> ကုဒ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းဖြင့် လင့်ခ်အနီကို ရရှိနိုင်သည်။ ===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== The file namespace is another exception in that media files are not created directly by any of the methods discussed above. Rather, media files are ''uploaded'', which is done through a separate and dedicated interface, accessed by clicking on "Upload file" from the tool menu on the left of a page. (Please note that media files that are in the [[public domain]] or which bear a free copyright license [[WP:COMPLIC|compatible]] with the free licenses borne by Wikipedia's content should generally be uploaded to the [[Commons:|Wikimedia Commons]] rather than to Wikipedia, so that all Wikimedia projects have access to the media file.) ===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ=== [[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲသူများ|စီမံခန့်ခွဲသူများ]]နှင့် [[WP:RIGHTS|အဆင့်မြင့် အသုံးပြုမှု အဆင့်]]ရှိသော သီးခြားအသုံးပြုသူများကသာ ဖန်တီးနိုင်သည့် ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်း သုံးခု ရှိပြီး ယင်းတို့မှာ: ''အထူး'' စာမျက်နှာများ၊ ''မီဒီယာဝီကီ'' စာမျက်နှာများနှင့် ''မော်ဂျူး'' စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မည်သည့် အသုံးပြုသူမဆို [[H:SP#Modifying special pages|တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ လုံးဝမရှိသော]] အထူး စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းမှလွဲ၍ အဆိုပါ အမည်ညွှန်းများ၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ ---- [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]] [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]] bslg1sx79nqqpb0euzxy12py19j74d0 753789 753788 2022-08-08T16:37:01Z Ninjastrikers 22896 /* ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ */ wikitext text/x-wiki <!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။--> {{pp-vandalism|small=yes}} {{under construction}} {{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}} ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။ စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ our restrictions on [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။ အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။ <inputbox> type=create width=20 buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန် placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ </inputbox> ==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ== [[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။ ===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt> ===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း=== #ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။ #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' ); #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။ #သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်) #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း=== မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> "အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> ==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ== {{Namespaces}} ===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ=== စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးများသာလျှင် ရှေ့ဆက် [[WP:Namespace|အမည်ညွှန်း]]မပါဘဲ ဖန်တီးနိုင်သည်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?|ဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း]]၏ ပြင်ပတွင်ရှိသော စာမျက်နှာများ အားလုံးသည် ခေါင်းစဉ်၏ ရှေ့တွင် ကော်လံတစ်ခု ခံထားသော အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်များ ပါရှိကြသည်။ ဥပမာ သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ၏ ခေါင်းစဉ်သည် &nbsp;&nbsp;'''<tt>အသုံးပြုသူ:</tt>''' ရှေ့ဆက်ဖြင့် စသည်။ အမျိုးမျိုးသော အမည်ညွှန်းများစာရင်းကို ညာဖက်ရှိ ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည်။ စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးတစ်ခုမဟုတ်သော မည်သည့်စာမျက်နှာကိုမဆို လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖန်တီးမည်ဆိုပါက အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်တစ်ခု မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ စာမူကြမ်း အမည်ညွှန်းတွင် အဆိုပြုထားသော ဆောင်းပါးတစ်ခုကို ဖန်တီးရန်<tt><nowiki>[[Draft:အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt> ဟူသော လင့်အနီမှ ဖန်တီးရမည် ဖြစ်သည်။ ===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော လမ်းညွှန်ချက်များတွင် လင့်ခ်အနီကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းတို့သည် [[Wikipedia:Categorization|ကဏ္ဍ]] အမည်ညွှန်းရှိ စာမျက်နှာများအတွက် လင့်ခ်သည် အမည်ညွှန်း၏ ''ရှေ့တွင်'' ကော်လံသင်္ကေတကို မထည့်သွင်းပါက အလုပ်ဖြစ်မည် မဟုတ်ပေ။ (ထိုသို့မဟုတ်ပါက စာမျက်နှာသည် သင် ရိုက်ထည့်လိုက်သော ကဏ္ဍအတွင်းသို့ ထည့်သွင်းလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်မည်)။ ဥပမာ တစ်စုံတစ်ဦးသည် "ကနေဒါ အားကစားသမားများ" ဟူသော ကဏ္ဍစာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုပါက <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''ကဏ္ဍ:ကနေဒါ အားကစားသမားများ<nowiki>]]</nowiki></tt> ကုဒ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းဖြင့် လင့်ခ်အနီကို ရရှိနိုင်သည်။ ===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== အပေါ်တွင် ဖော်ပြထားသော မည်သည့်နည်းလမ်းနှင့်မှ မီဒီယာဖိုင်စာမျက်နှာကို တိုက်ရိုက်ဖန်တီးနိုင်မည်မဟုတ်သော အခြား ခြွင်းချက်တစ်ခုမှာ ဖိုင်အမည်ညွှန်း ဖြစ်သည်။ မီဒီယာဖိုင်များကို စာမျက်နှာတစ်ခု၏ လက်ဝဲဘက်ရှိ ကိရိယာများမီနူးရှိ "ဖိုင်တင်ရန်" ကို ကလစ်နှိပ်ခြင်းဖြင့် မီဒီယာဖိုင်များကို '''upload''' တင်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ (အများပြည်သူပိုင်ဖြစ်သော မီဒီယာဖိုင်များ သို့မဟုတ် ဆီလျော်သော အခမဲ့လိုင်စင်ဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော မီဒီယာဖိုင်များကို ဝီကီပီးဒီးယားတွင် မဟုတ်ဘဲ [[Commons:|ဝီကီမီဒီယာ ကွန်မွန်းစ်]]တွင် တင်သင့်သည်။ သို့မှသာ မီဒီယာဝီကီပရောဂျက်များအားလုံးက အဆိုပါမီဒီယာဖိုင်များကို ရယူသုံးစွဲနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ=== [[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲသူများ|စီမံခန့်ခွဲသူများ]]နှင့် [[WP:RIGHTS|အဆင့်မြင့် အသုံးပြုမှု အဆင့်]]ရှိသော သီးခြားအသုံးပြုသူများကသာ ဖန်တီးနိုင်သည့် ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်း သုံးခု ရှိပြီး ယင်းတို့မှာ: ''အထူး'' စာမျက်နှာများ၊ ''မီဒီယာဝီကီ'' စာမျက်နှာများနှင့် ''မော်ဂျူး'' စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မည်သည့် အသုံးပြုသူမဆို [[H:SP#Modifying special pages|တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ လုံးဝမရှိသော]] အထူး စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းမှလွဲ၍ အဆိုပါ အမည်ညွှန်းများ၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ ---- [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]] [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]] baomd7qtnvn9zt2dbs1yk4ywpcg2mqu 753790 753789 2022-08-08T16:37:22Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki <!--ဆောင်းပါးအသစ်တစ်ခုကို ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် ဖန်တီးရန် မကြိုးစားပါနှင့်။ ယင်းအစား ဤစာမျက်နှာရှိ လမ်းညွှန်များကို ဖတ်ရှုပါ။--> {{pp-vandalism|small=yes}} {{Wikipedia how-to|WP:HTCAP}} ဤစာမျက်နှာသည် မည်သည့်[[WP:NS|အမည်ညွှန်း]]တွင် မဆို စာမျက်နှာတစ်ခုအား ဖန်တီးခြင်းအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်များ ဖြစ်သည်။ "ဆွေးနွေးချက် မဟုတ်သော" အမည်ညွှန်းများတွင် စာမျက်နှာဖန်တီးခြင်းကို [[Special:UserLogin|အကောင့်ဝင်ထားသေ]]ာ အသုံးပြုသူများကသာ ဆောင်ရွက်နိုင်သည်ကို သတိပြုပါ။ စာမျက်နှာတစ်ခု ဖန်တီးသင့်၊ မဖန်တီးသင့်သော အကြောင်းပြချက်များ၊ မဖန်တီးမီ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်သည်များ၊ မည်သည့်အကြောင်းအရာက ဆီလျော်သည်၊ မဆီလျော်သည်ဆိုသည်များအား ဤစာမျက်နှာပေါ်တွင် နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ် ဖော်ပြထားမည် မဟုတ်ပါ။ ''ဆောင်းပါး ဖန်တီးခြင်း'' အတွက် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန်များနှင့် ပတ်သက်သည်များကို ကျေးဇူးပြု၍ [[ဝီကီပီးဒီးယား:သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]]တွင် ကြည့်ပါ။ ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်းများအတွက် အထွေထွေမိတ်ဆက်ခြင်းအတွက် [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဝီကီပီးဒီးယားတွင် ပါဝင်ပံ့ပိုးခြင်း]]နှင့် အနှစ်ချုပ်သင်ခန်းစာများအတွက် [[အကူအညီ:မိတ်ဆက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခု ဖန်တီးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လမ်းညွှန်ချက်အတွက် [[Wikipedia:Article wizard|ဆောင်းပါးဖန်တီး ကူညီကိရိယာ]]နှင့် [[Wikipedia:Articles for creation]] တို့တွင် ကြည်ပါ။ စွယ်စုံကျမ်းဆောင်းပါးတစ်ခုအား မဖန်တီးမီ စဉ်းစားခြင်းအနေဖြင့် [[WP:N|ပင်မ ထင်ရှားအရေးပါမှု လမ်းညွှန်ချက်]]၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ [[WP:V|စိစစ်အတည်ပြုခြင်း]] မူဝါဒ၊ [[WP:NPOV|ဘက်မလိုက်သော အမြင်]]ဖြင့် ရေးသားခြင်း၊ [[WP:OR|ကိုယ်တိုင်ဖော်ထုတ်ထားသော သုတေသနများ]]အတွက် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကန့်သတ်ချက်များနှင့် [[WP:NOT|ဝီကီပီးဒီးယားက ''ဘာမဟုတ်ဘူးလဲ'']] တို့ကို ကျေးဇူးပြု၍ ဖတ်ရှုပါ။ ပုံစံချခြင်းကိစ္စရပ်များအတွက် [[WP:MOS|စတိုင်လက်စွဲ]] နှင့် [[WP:LAYOUT|ဆောင်းပါးပုံစံ လမ်းညွှန်ျချက်]]တို့ကို ကြည့်ပါ။ ဆောင်းပါးတစ်ခုအတွက် ခေါင်းစဉ်ရွေးချယ်ခြင်းများအတွက် [[Wikipedia:Article titles|ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ် မူဝါဒ]]ကို ကြည့်ပါ။ အောက်ရှိ အကွက်တွင် စာမျက်နှာအမည်ကို ရိုက်ထည့်ခြင်းဖြင့်လည်း စာမျက်နှာအသစ်တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။ <inputbox> type=create width=20 buttonlabel= စာမျက်နှာ ဖန်တီးရန် placeholder= စာမျက်နှာအမည် ထည့်သွင်းပါ </inputbox> ==စာမျက်နှာတစ်ခု ဘယ်လို ဖန်တီးသလဲ== [[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|အနီရောင် လင့်ခ်]] တစ်ခု (မရှိသေးသည်ကို အမှတ်အသားပြုထားသော၊ တည်ရှိနေသော စာမျက်နှာကို ညွှန်ပြသည့် [[H:LC|အပြာရောင် လင့်ခ်]] နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော) ကို ကလစ်နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ''မရှိသေးသော'' စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ဝင်ရောက်ကာ ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာများ အားလုံးကို ဖန်တီးထားပါသည်။ ဖန်တီးခြင်းသည် လွယ်ကူပါသည်။ [[WP:RED|လင့်ခ်အနီ]]အား နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် သင့်အား စာမျက်နှာအလွတ်တစ်ခုဆီသို့ ခေါ်ဆောင်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် မည်သည့်စာသားကိုမဆို ရိုက်ထည့်ကာ {{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ရုံသာဖြစ်သည်။ ထိုအခါ စာမျက်နှာသည် ဖန်တီးပြီး ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ စာမျက်နှာတစ်ခုပေါ်တွင် ''ရှိနှင့်ပြီးသော'' အနီရောင်လင့်ခ်တစ်ခုကို နှိပ်လိုက်ခြင်းဖြင့် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသော နည်းလမ်းများမှာ လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသေးသည့် စာမျက်နှာများကို မည်သို့မည်ပုံ ဖန်တီးနိုင်သည်ဆိုသည့် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။ ===နည်းလမ်း ၁၊ ရှာဖွေခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား ရှာဖွေရန် အကွက်တွင် ရိုက်ထည့်ပါ။ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်သည် မရှိသေးသလို၊ [[:en:Wikipedia:Page name#Technical restrictions and limitations|နည်းပညာအရ ကန့်သတ်ထားခြင်း]] မရှိခြင်းနှင့် [[WP:SALT|ဖန်တီးခြင်းအား ကာကွယ်ထားခြင်း]] မရှိပါက ရှာဖွေမှု ရလဒ်များ စာမျက်နှာတွင် (က) ယင်းသည် မရှိသေးကြောင်း၊ (ခ) ထိုစာမျက်နှာကို သင်ဖန်တီးနိုင်ကြောင်း၊ (ဂ) စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်သို့ လင့်အနီဖြင့် ပြသထားပါလိမ့မည်။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;ရှာဖွေမှုအတွက် ကိုက်ညီသော ရလဒ်များ မရှိပါ။ &nbsp;&nbsp;&nbsp;'''"[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်|သင်ရှာဖွေသော စာသား အနီရောင်လင့်ခ်]]" စာမျက်နှာကို ဖန်တီးနိုင်ပါသည်။'''</tt> ===နည်းလမ်း ၂၊ လင့်အနီအား နမူနာကြည့်ခြင်း=== #ဝင်ရောက်နိုင်သော မည်သည့် စာမျက်နှာကိုမဆို ကလစ်နှိပ်ပါ။ #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|နမူနာပြရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ (ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန် ခလုတ် ''<u>မဟုတ်ပါ</u>'' ); #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၃၊ လင့်အနီအား သိမ်းဆည်းခြင်း=== သင်ဖန်တီးလိုက်သော စာမျက်နှာတစ်ခုအား သင့်အနေဖြင့် မကြာခဏ ဝင်ကြည့်နေနိုင်သည်။ လင့်ခ်တစ်ခုအား သိမ်းဆည်းထားနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ သင်၏ [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ]]၊ သို့မဟုတ် [[Wikipedia:အသုံးပြုသူ_စာမျက်နှာများ#Terminology and page locations|အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ]] ပေါ်တွင် သိမ်းဆည်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတို့တွင် လင့်ခ်အနီအား သိမ်းဆည်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာအား ဖန်တီးခဲ့ပါက ယင်းလင့်ခ်သည် အပြာရောင်ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အချိန်တွင်မဆို သင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ပါသည်။ #သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာသို့ သွားရောက်ပါ။ (ယင်းနှစ်ခုစလုံးသည် မည်သည် ဝီကီပီးဒီးယား စာမျက်နှာမဆို၏ ညာဖက်ထိပ်ဆုံးတွင် ရှိသည်) #သင်ဖန်တီးလိုသော စာမျက်နှာခေါင်းစဉ်အား လေးထောင့်ကွင်းနှစ်ခုစီဖြင့် ရှေ့နောက် ပိတ်ပါ။ ဥပမာ <tt><nowiki>[[အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt>; #{{button|ပြောင်းလဲမှုများကို လွှင့်တင်ရန်}} ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ #ပေါ်လာသော လင့်အနီရောင်အား ကလစ်နှိပ်ပါ။ ===နည်းလမ်း ၄၊ URL အား ပြင်ဆင်ခြင်း=== မည်သည့်စာမျက်နှာ သို့မဟုတ် စာမျက်နှာအပိုင်းအား ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပြီး သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာအကွက်တွင် ပေါ်လာသော [[URL]] ကို မရှိသေးသော စာမျက်နှာအမည်သို့ ပြင်ဆင်ကာ return/enter ကို နှိပ်ပါ။ ပေါ်ထွက်လာသော စာမျက်နှာသည် သင်နှိပ်လိုက်သော လင့်အနီအတိုင်း ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကာ သင်ထည့်သွင်းလိုက်သော ခေါင်းစဉ်အတိုင်း စာမျက်နှာတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ဤစာမျက်နှာ၏ ထိပ်ဆုံးရှိ ပြင်ဆင်ရန်ကို နှိပ်ပါက သင့်ဘရောက်ဆာ၏ လိပ်စာနေရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|ဝီကီပီးဒီးယား:စာမျက်နှာတစ်ခု_ဘယ်လိုဖန်တီးမလဲ}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> "အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်" စာမျက်နှာအား ခေါ်ယူရန်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ပါ။ :<small><tt>{{xt|<nowiki>https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=</nowiki>}}{{!xt|အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်}}{{xt|<nowiki>&action=edit</nowiki>}}</tt></small> ==အမည်ညွှန်း စဉ်းစားစရာများ== {{Namespaces}} ===ဆောင်းပါးနှင့် အခြားအမည်ညွှန်းများ=== စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးများသာလျှင် ရှေ့ဆက် [[WP:Namespace|အမည်ညွှန်း]]မပါဘဲ ဖန်တီးနိုင်သည်။ [[ဝီကီပီးဒီးယား:ဆောင်းပါးဆိုတာ ဘာလဲ?|ဆောင်းပါးအမည်ညွှန်း]]၏ ပြင်ပတွင်ရှိသော စာမျက်နှာများ အားလုံးသည် ခေါင်းစဉ်၏ ရှေ့တွင် ကော်လံတစ်ခု ခံထားသော အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်များ ပါရှိကြသည်။ ဥပမာ သင်၏ အသုံးပြုသူ စာမျက်နှာ၏ ခေါင်းစဉ်သည် &nbsp;&nbsp;'''<tt>အသုံးပြုသူ:</tt>''' ရှေ့ဆက်ဖြင့် စသည်။ အမျိုးမျိုးသော အမည်ညွှန်းများစာရင်းကို ညာဖက်ရှိ ဇယားတွင် ဖော်ပြထားသည်။ စွယ်စုံကျမ်း ဆောင်းပါးတစ်ခုမဟုတ်သော မည်သည့်စာမျက်နှာကိုမဆို လင့်ခ်အနီဖြင့် ဖန်တီးမည်ဆိုပါက အမည်ညွှန်းရှေ့ဆက်တစ်ခု မဖြစ်မနေ ထည့်သွင်းရမည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ စာမူကြမ်း အမည်ညွှန်းတွင် အဆိုပြုထားသော ဆောင်းပါးတစ်ခုကို ဖန်တီးရန်<tt><nowiki>[[Draft:အဆိုပြုထားသော ခေါင်းစဉ်]]</nowiki></tt> ဟူသော လင့်အနီမှ ဖန်တီးရမည် ဖြစ်သည်။ ===ကဏ္ဍအမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== အထက်တွင် ဖော်ပြထားသော လမ်းညွှန်ချက်များတွင် လင့်ခ်အနီကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းတို့သည် [[Wikipedia:Categorization|ကဏ္ဍ]] အမည်ညွှန်းရှိ စာမျက်နှာများအတွက် လင့်ခ်သည် အမည်ညွှန်း၏ ''ရှေ့တွင်'' ကော်လံသင်္ကေတကို မထည့်သွင်းပါက အလုပ်ဖြစ်မည် မဟုတ်ပေ။ (ထိုသို့မဟုတ်ပါက စာမျက်နှာသည် သင် ရိုက်ထည့်လိုက်သော ကဏ္ဍအတွင်းသို့ ထည့်သွင်းလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်မည်)။ ဥပမာ တစ်စုံတစ်ဦးသည် "ကနေဒါ အားကစားသမားများ" ဟူသော ကဏ္ဍစာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုပါက <tt><nowiki>[[</nowiki>''':'''ကဏ္ဍ:ကနေဒါ အားကစားသမားများ<nowiki>]]</nowiki></tt> ကုဒ်ကို သိမ်းဆည်းခြင်း သို့မဟုတ် နမူနာပြခြင်းဖြင့် လင့်ခ်အနီကို ရရှိနိုင်သည်။ ===ဖိုင်အမည်ညွှန်း ခြွင်းချက်များ=== အပေါ်တွင် ဖော်ပြထားသော မည်သည့်နည်းလမ်းနှင့်မှ မီဒီယာဖိုင်စာမျက်နှာကို တိုက်ရိုက်ဖန်တီးနိုင်မည်မဟုတ်သော အခြား ခြွင်းချက်တစ်ခုမှာ ဖိုင်အမည်ညွှန်း ဖြစ်သည်။ မီဒီယာဖိုင်များကို စာမျက်နှာတစ်ခု၏ လက်ဝဲဘက်ရှိ ကိရိယာများမီနူးရှိ "ဖိုင်တင်ရန်" ကို ကလစ်နှိပ်ခြင်းဖြင့် မီဒီယာဖိုင်များကို '''upload''' တင်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ (အများပြည်သူပိုင်ဖြစ်သော မီဒီယာဖိုင်များ သို့မဟုတ် ဆီလျော်သော အခမဲ့လိုင်စင်ဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော မီဒီယာဖိုင်များကို ဝီကီပီးဒီးယားတွင် မဟုတ်ဘဲ [[Commons:|ဝီကီမီဒီယာ ကွန်မွန်းစ်]]တွင် တင်သင့်သည်။ သို့မှသာ မီဒီယာဝီကီပရောဂျက်များအားလုံးက အဆိုပါမီဒီယာဖိုင်များကို ရယူသုံးစွဲနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ===ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်းများ=== [[ဝီကီပီးဒီးယား:စီမံခန့်ခွဲသူများ|စီမံခန့်ခွဲသူများ]]နှင့် [[WP:RIGHTS|အဆင့်မြင့် အသုံးပြုမှု အဆင့်]]ရှိသော သီးခြားအသုံးပြုသူများကသာ ဖန်တီးနိုင်သည့် ကန့်သတ်ထားသော အမည်ညွှန်း သုံးခု ရှိပြီး ယင်းတို့မှာ: ''အထူး'' စာမျက်နှာများ၊ ''မီဒီယာဝီကီ'' စာမျက်နှာများနှင့် ''မော်ဂျူး'' စာမျက်နှာများ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မည်သည့် အသုံးပြုသူမဆို [[H:SP#Modifying special pages|တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာ လုံးဝမရှိသော]] အထူး စာမျက်နှာ အမည်ညွှန်းမှလွဲ၍ အဆိုပါ အမည်ညွှန်းများ၏ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာများကို ဖန်တီးနိုင်သည်။ ---- [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား အခြေခံအချက်အလက်]] [[ကဏ္ဍ:ဝီကီပီးဒီးယား တည်းဖြတ်ခြင်း]] 2u3l33ssu9dawj4b8rujf4bsgth8sle 0 230430 753814 753474 2022-08-09T00:38:57Z Xqbot 1972 ဘော့ - [[ဟန်ဂျာ]] သို့ ပြန်ညွှန်းနှစ်ထပ်ဖြစ်နေသည်ကို ပြင်နေသည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဟန်ဂျာ]] tpoo1k3jy7riljlijy9dfxeupfrpg1u 0 230513 753810 753700 2022-08-08T20:54:17Z CommonsDelinker 115 Removing [[:c:File:Viber_image_2021-07-01_12-11-30.jpg|Viber_image_2021-07-01_12-11-30.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): Non-free logo wikitext text/x-wiki {{Db-inc}} == '''Hi Internet''' == [[မြန်မာနိုင်ငံ]]၏ ပထမဆုံးသော အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော [https://www.hti.com.mm/ '''Horizon Telecom International'''] ကုမ္ပဏီ မှ Hi-Internet အမှတ်တံဆိပ်ဖြင့် ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ မိတ္ထီလာ၊ ပြင်ဦးလွင်မြို့ကြီးများတွင် ဖိုင်ဘာ (FTTH) ဖြင့် [[အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူ|အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုမျာ]]း ပေးနေပါသည်။ ကုမ္ပဏီအား ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဒေတာစင်တာ နှင့် ရုံးချုပ်သည် မင်္ဂလာတောင်ညွန့် မြို့နယ် ကန်တော်ကြီးရိပ်မွန်တွင်တည်ရှိပြီး [[ရန်ကုန်မြို့|ရန်ကုန်]]၊ [[မန္တလေးမြို့|မန္တလေ]]း၊ [[ပြင်ဦးလွင်မြို့|ပြင်ဉီးလွင်]]၊ [[မိတ္ထီလာမြို့|မိတ္ထီလာ]] နှင့် အခြားသောဒေသများတွင်ပါ ကီလိုမီတာ ရာနှင့်ချီသော ဖိုင်ဘာ(Fiber) ကွန်ယက်များရှိနေပြီ ဖြစ်ပါသည်။ Hi-Internet ကို အသုံးပြုသူ အရေအတွက် (၃၀,၀၀၀) ကျော်၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းစု (၂,၀၀၀) ကျော်တို့အား [[အင်တာနက်]]ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ကိုးကား <ref>https://www.myco.dica.gov.mm/Corp/EntityProfile.aspx?id=edca8a0e-32f0-443e-9719-4a18099e9301</ref> <ref>https://www.hti.com.mm/%e1%80%80%e1%80%bb%e1%80%bd%e1%80%94%e1%80%ba%e1%80%af%e1%80%95%e1%80%ba%e1%80%90%e1%80%ad%e1%80%af%e1%80%b7%e1%80%a1%e1%80%80%e1%80%bc%e1%80%b1%e1%80%ac%e1%80%84%e1%80%ba%e1%80%b8/</ref> 0npl7caam4qtl39lc3tyvfe72t30pxq 3 230543 753775 2022-08-08T12:19:22Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Khun sann law ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၉၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 4cvfb8d522c1r7tn2i58dsmhcc55j05 3 230544 753776 2022-08-08T12:19:32Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Myo Naing Wong ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၂:၁၉၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) sm21qsf77m08q0zkt4kd5px9lg3qxxl 3 230545 753778 2022-08-08T13:19:43Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Yewintun030 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၉၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 5t96scwz0hzk1qxh2ac2wob959lnuz7 3 230546 753779 2022-08-08T13:19:53Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Giorgiosaurus ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၃:၁၉၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) k65y1qj9q3ljz0hp9gl4lgbmzft4pnh 3 230548 753781 2022-08-08T15:20:11Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Makbarnug ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၅:၂၀၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) l4o6r3kys9j7rgvc3kuhh178onhdfxx 3 230549 753786 2022-08-08T16:20:22Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် U Tun Myint Oo ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၂၀၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 03ahaig1pysoa4ynbcxsmhs4rnyrl86 3 230550 753787 2022-08-08T16:20:32Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Lay Thu Aung ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၆:၂၀၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) h14ezdvgk9r9tuzb6dd8ogk79f28ybe 4 230551 753791 2022-08-08T17:32:00Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] {{R from shortcut}} e0b5jtxqztcrxkb0ac0xww4ysr0aj0s 4 230552 753792 2022-08-08T17:32:03Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] {{R from shortcut}} e0b5jtxqztcrxkb0ac0xww4ysr0aj0s 4 230553 753793 2022-08-08T17:32:08Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Content disclaimer]] {{R from shortcut}} e0b5jtxqztcrxkb0ac0xww4ysr0aj0s 4 230554 753794 2022-08-08T17:32:37Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] {{R from shortcut}} 0cqyaze1bxzqh8frhih7xopj0dkuone 4 230555 753795 2022-08-08T17:32:40Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] {{R from shortcut}} 0cqyaze1bxzqh8frhih7xopj0dkuone 4 230556 753796 2022-08-08T17:32:43Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] {{R from shortcut}} 0cqyaze1bxzqh8frhih7xopj0dkuone 4 230557 753797 2022-08-08T17:32:45Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Legal disclaimer]] {{R from shortcut}} 0cqyaze1bxzqh8frhih7xopj0dkuone 4 230558 753798 2022-08-08T17:34:36Z Ninjastrikers 22896 "{{pp|expiry=indef|small=yes}} {{Disclaimer-header}} {{Shortcut|WP:RISK}} <div style="text-align: center; font-size: x-large; padding: 1em;">USE WIKIPEDIA AT YOUR OWN RISK</div> '''Please be aware that any information you may find in Wikipedia may be inaccurate, misleading, dangerous, unethical, or illegal.''' Some information on Wikipedia..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{pp|expiry=indef|small=yes}} {{Disclaimer-header}} {{Shortcut|WP:RISK}} <div style="text-align: center; font-size: x-large; padding: 1em;">USE WIKIPEDIA AT YOUR OWN RISK</div> '''Please be aware that any information you may find in Wikipedia may be inaccurate, misleading, dangerous, unethical, or illegal.''' Some information on Wikipedia may create an unreasonable risk for readers who choose to apply or use the information in their own activities, or to promote the information for use by third parties. None of the authors, contributors, administrators, vandals, or anyone else connected with Wikipedia, in any way whatsoever, can be responsible for your use of the information contained in or linked from these web pages. Please take all steps necessary to ascertain that information you receive from Wikipedia is correct and has been verified. Check the [[Wikipedia:References|references]] at the end of the article, and read the article's [[WP:TPG|talk page]] and [[Help:Page history|revision history]] to see if there are outstanding disputes over the contents of the article. Double-check all information with independent sources. If an article contains suggestions regarding dangerous, illegal, or unethical activities, '''remember that anyone can post this information on Wikipedia'''. The authors may not be qualified to provide you with complete information or to inform you about adequate safety precautions and other measures to prevent injury, or other damage to your person, property, or reputation. If you need specific advice (for example, medical, legal, financial, marital or risk management), please seek a professional licensed or knowledgeable in that area. '''Wikipedia is not uniformly peer reviewed; while readers may correct errors or remove erroneous suggestions, they have no legal duty to do so. All information found on the site is without any implied warranty of fitness for any purpose or use whatsoever.''' No consequential damages can be sought against Wikipedia, as it is a voluntary association of individuals formed to create freely-licensed online educational, cultural, and informational resources. This information is being given to you gratuitously, and '''there is no agreement or understanding between you and Wikipedia''' regarding your use or modification of this information beyond the [[:en:Wikipedia:Text of Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License|Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License]] (CC BY-SA), and the [[:en:Wikipedia:Text of the GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License]] (GFDL). '''Do not rely upon any information found in Wikipedia without independent verification.''' [[Category:Wikipedia disclaimers]] 5ok2ymai6o1xoikt87oi687aa7q9hin 4 230559 753799 2022-08-08T17:34:52Z Ninjastrikers 22896 စာမျက်နှာကို [[ဝီကီပီးဒီးယား:Risk disclaimer]] သို့ ပြန်ညွှန်းလိုက်သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဝီကီပီးဒီးယား:Risk disclaimer]] {{R from shortcut}} 0gr5clqjstsiqc4v0zi2hjgnkg08in8 4 230560 753800 2022-08-08T17:40:05Z Ninjastrikers 22896 "{{pp|small=yes}} {{Disclaimer-header}} သင်သည် စစ်တမ်းတစ်ခုတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် သင်တင်သွင်းလိုက်သော အချက်အလက်များကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အခ..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် wikitext text/x-wiki {{pp|small=yes}} {{Disclaimer-header}} သင်သည် စစ်တမ်းတစ်ခုတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် သင်တင်သွင်းလိုက်သော အချက်အလက်များကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အခြားနေရာများရှိ ဝီကီမီဒီယာ ဖောင်ဒေးရှင်းသို့ လွှဲပြောင်းခြင်းအား သဘောတူညီသည်ဟု မှတ်ယူသည်။ ကောက်ယူရရှိသော အချက်အလက်များသည် သုတေသနရည်ရွယ်ချက်များအတွက်သာလျှင်ဖြစ်ပြီး သင့်အကောင့်နှင့် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်နေမည် မဟုတ်ပါ။ သို့သော်လည်း ဤစစ်တမ်း၏ ရလဒ်များကို အမည်မဖော်ဘဲသော်လည်းကောင်း၊ အားလုံးခြုံငုံ၍သော်လည်းကောင်း အများပြည်သူသို့ ထုတ်ပြန်ကောင်း ထုတ်ပြန်နိုင်သည်။ [[Category:Wikipedia disclaimers]] hh2he6gwmca10e7udmu0h5xqvu7eodf 753801 753800 2022-08-08T17:40:56Z Ninjastrikers 22896 wikitext text/x-wiki {{pp|small=yes}} {{Disclaimer-header}} သင်သည် စစ်တမ်းတစ်ခုတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် သင်တင်သွင်းလိုက်သော အချက်အလက်များကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အခြားနေရာများရှိ [[ဝီကီမီဒီယာ ဖောင်ဒေးရှင်း]]သို့ လွှဲပြောင်းခြင်းအား သဘောတူညီသည်ဟု မှတ်ယူသည်။ ကောက်ယူရရှိသော အချက်အလက်များသည် သုတေသနရည်ရွယ်ချက်များအတွက်သာလျှင်ဖြစ်ပြီး သင့်အကောင့်နှင့် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်နေမည် မဟုတ်ပါ။ သို့သော်လည်း ဤစစ်တမ်း၏ ရလဒ်များကို အမည်မဖော်ဘဲသော်လည်းကောင်း၊ အားလုံးခြုံငုံ၍သော်လည်းကောင်း အများပြည်သူသို့ ထုတ်ပြန်ကောင်း ထုတ်ပြန်နိုင်သည်။ [[Category:Wikipedia disclaimers]] epf13uhdew2uchxjoy4v4yq8biy5ofj 3 230561 753803 2022-08-08T17:51:56Z Wong128hk 27169 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:慎言慎行老法师]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:不慎言行非法师魔女]] သို့ Wong128hkက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/慎言慎行老法师|慎言慎行老法师]]" ကို "[[Special:CentralAuth/不慎言行非法师魔女|不慎言行非法师魔女]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:不慎言行非法师魔女]] r1hise3hzo59tl07onjawk6182j1gnh 3 230562 753804 2022-08-08T18:20:51Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Lingyaz ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၀၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 5vxoih3hw34jsn8g18j7ae4sje2sfz1 3 230563 753805 2022-08-08T18:21:01Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hrdorakhine ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၁၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 28qiqyf6tyd56doki0m0ea3igltwpes 753827 753805 2022-08-09T01:45:39Z 103.160.52.179 /* ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hrdorakhine ! */ အကြောင်းပြန်ခြင်း wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Hrdorakhine ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၁၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) :ဝီကီပီးဒီးယားအဖွဲ့အစည်းနှင့်ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခွင့်ရသည့်အတွက်ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ Human Rights & Development Organization (hrdo) အဖွဲ့စည်းသည် ရခိုင်ပြည်နယ်အခြေစိုက် အဖွဲ့စည်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲတွင်နေထိုင်သောလူအများစုသည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကို အများဆုံးခံစားလာရသူများဖြစ်ကြသည်။ အခုအချိန်တွင် လူအခွင့်အရေးကိုတစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနှင့် ချိုးဖောက်လာသောကြောင့် အားလုံးတိုင်းတန်းလုပ်ဆောင်ရန်လိုအပ်သောအချိန်ဖြစ်ပါသည်။ [[အထူး:ဆောင်ရွက်ချက်များ/103.160.52.179|103.160.52.179]] ၀၁:၄၅၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) cp5ck3tayy4d2bqwvle7rp41cm6ftz1 3 230564 753806 2022-08-08T18:21:11Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် BlueAcidball ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၈:၂၁၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) dhx2ww0eeno747lgd5vngdeqwxzywo9 3 230565 753811 2022-08-08T21:21:37Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် An-d ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၁:၂၁၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) ojbofxz8biensma08t3bmitk41366xp 3 230566 753812 2022-08-08T22:21:47Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Greek Brazilian ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၂၂:၂၁၊ ၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 00kpb21vlc62sw353y4qpz3zfvxnk7p 3 230567 753813 2022-08-09T00:22:04Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 7STARsMobile ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၀:၂၂၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) fz0ommippnv7mhas42zi2eofju7jy84 3 230568 753825 2022-08-09T01:22:13Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Elwkdls ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၁:၂၂၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) gjh819vxsb5an6mks9b1tzfkkpmusea 3 230569 753830 2022-08-09T03:22:31Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် 方的1P ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၂၂၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) ilf9pawcg7vy4kbj7ozj05f2961mc97 3 230570 753831 2022-08-09T03:22:41Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် SlvrHwk ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၃:၂၂၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) a2bcvediqpuv9ymzplu2pryk6f3d4dq 3 230571 753835 2022-08-09T04:22:51Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Mg Chitthit Oo ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၂၂၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 0uw07qp7cnzce50v6zemlucu6wo42hu 3 230572 753836 2022-08-09T04:23:01Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် STiLozz ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) r2m6ik39u8ybivgx7m0bi1pp8nw955q 3 230573 753837 2022-08-09T04:23:11Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Vasava Ashin ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၄:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) g9ot4psb5fcqd208hxytekav5dmh4ej 0 230574 753841 2022-08-09T05:14:40Z Ninjastrikers 22896 translated from [[en:Thida Oo]] wikitext text/x-wiki {{Infobox minister |honorific-prefix = ဒေါက်တာ |name = ဒေါ်သီတာဦး |image = |alt = |caption = |order = |office = [[ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန|ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီး]] |term_start = ၃၀ ဩဂုတ် ၂၀၂၁ |term_end = |president = ဦး[[မြင့်ဆွေ (ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး)|မြင့်ဆွေ]] |leader = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |predecessor = ရာထူးစတင် |successor = |order2 = [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး]] |term_start2 = ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |term_end2 = |leader2 = ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး [[မင်းအောင်လှိုင်]] |predecessor2= ဦး[[ထွန်းထွန်းဦး (ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်)|ထွန်းထွန်းဦး]] |successor2 = | party = | cabinet = [[အိမ်စောင့်အစိုးရ (၂၀၂၁)|အိမ်စောင့်အစိုးရ]] | birth_date = {{b-da|27 November 1964}} | birth_place = [[ရန်ကုန်မြို့]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth date) --> | death_place = | nationality = မြန်မာ | ethnicity = | other_names = | known_for = | occupation = | spouse = | children = မင်းရဲမြတ်ဘုန်းခိုင် | alma_mater = }} '''ဒေါ်သီတာဦး''' (၂၇ နိုဝင်ဘာ ၁၉၆၄ မွေးဖွား<ref>{{Cite web |title=Burma-related Designations; Counter Terrorism Designation Removal |url=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20220131 |access-date=2022-08-04 |website=U.S. Department of the Treasury |language=en}}</ref>) သည် [[မြန်မာနိုင်ငံ]] [[ဥပဒေရေးရာ ဝန်ကြီးဌာန]]၏ လက်ရှိ ဝန်ကြီး နှင့် [[ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်]] ဖြစ်သည်။ သူမကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် စစ်ကောင်စီက ခန့်အပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web |date=2021-02-02 |title=Myanmar military appoints additions to key personnel |url=https://www.mmtimes.com/news/myanmar-military-appoints-additions-key-personnel.html |access-date=2022-08-04 |website=The Myanmar Times}}</ref> အဆိုပါရာထူးတွင် ခန့်အပ်ခြင်းမခံရမီက ဒေါ်သီတာဦးသည် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး၏ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ == ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဘဝ == ဩစတြေးလျနိုင်ငံတွင် ဆရာဝန်တစ်ဦးဖြစ်သော မင်းရဲမြတ်ဘုန်းခိုင်မှာ ဒေါ်သီတာဦး၏ သားဖြစ်သည်။<ref>{{Cite news |date=2021-03-19 |title=Outed by online campaign, children of Myanmar junta hounded abroad |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/article/uk-myanmar-politics-punishment-feature-idUKKBN2BB0E2 |access-date=2022-08-04}}</ref><ref>{{Cite web |date=2021-05-07 |title=Children of the junta: the relatives of Myanmar’s military regime living in Australia |url=http://www.theguardian.com/australia-news/2021/may/08/children-of-the-junta-the-relatives-of-myanmars-military-regime-living-in-australia |access-date=2022-08-04 |website=the Guardian |language=en}}</ref> === ပိတ်ဆို့ခံရမှုများ === ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် [[အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ဒေါ်သီတာဦးအား ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=Burma-related Designations; Counter Terrorism Designation Removal|url=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20220131|access-date=2022-02-02|website=U.S. Department of the Treasury|language=en}}</ref> ယူကေနှင့် ကနေဒါတို့ကလည်း အလားတူ ပိတ်ဆို့မှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။<ref>{{Cite web|title=UK announces new sanctions against Myanmar ahead of 1-year anniversary of coup|url=https://www.gov.uk/government/news/uk-announces-new-sanctions-against-myanmar-ahead-of-one-year-anniversary-of-coup|access-date=2022-02-02|website=GOV.UK|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=US, UK, Canada sanction top Myanmar justice officials|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/1/31/us-britain-canada-hit-top-myanmar-justice-officials-with-sanctions|access-date=2022-02-02|website=www.aljazeera.com|language=en}}</ref> ==ကိုးကား== {{reflist}} {{authority control}} [[Category:မြန်မာနိုင်ငံ ဝန်ကြီးများ]] [[Category:သက်ရှိထင်ရှားပုဂ္ဂိုလ်များ]] [[Category:၁၉၆၄ မွေးဖွားသူများ]] e8c2fzbu306d8wt4l7r1vkbotc8kmu7 0 230575 753846 2022-08-09T05:20:51Z Ninjastrikers 22896 [[ဘဟန် (ဒေါက်တာ)]] စာမျက်နှာကို [[ဘဟန်]] သို့ Ninjastrikersက ရွှေ့ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ဘဟန်]] jlvgepwg5nlddvwn41uxmr4kek5834s 3 230576 753850 2022-08-09T05:23:20Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Zon Wai Htet ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 8eeydzbbutlbvnfkjvhe2px2lra100p 3 230577 753852 2022-08-09T05:23:30Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thet Paing Tun ( Thar Thar ) ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) jvv5vd8zlmz0ju3kqg6fusac5nr7qzm 3 230578 753853 2022-08-09T05:23:40Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Nekomomi ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၅:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) hcx8lds7x5kom6cfgk522ruit771j69 3 230579 753856 2022-08-09T06:23:49Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ye ye phyu ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၆:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) ducvjaofiakw4lpzhl6vy0rdd42w3gw 3 230580 753857 2022-08-09T07:23:58Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Ehh Phoe ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၇:၂၃၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 1m2n53vit53wynudmrn0rl7frcjfgoh 3 230581 753859 2022-08-09T08:00:47Z MBq 34407 [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:K-goodluck]] စာမျက်နှာကို [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:-kgoodluck-]] သို့ MBqက ရွှေ့ခဲ့သည်: အသုံးပြုသူ "[[Special:CentralAuth/K-goodluck|K-goodluck]]" ကို "[[Special:CentralAuth/-kgoodluck-|-kgoodluck-]]" သို့ အမည်ပြောင်းလဲစဉ် စာမျက်နှာအား အလိုအလျောက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်း wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:-kgoodluck-]] bcspdyxn7jsu82qj31orbpmww06mkaf 3 230582 753862 2022-08-09T08:24:07Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Kimtaekook1345 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၈:၂၄၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 3jzo2fr9dzxzwdsv01tj8fnxl2d01qp 10 230583 753864 2022-08-09T08:36:44Z Ninjastrikers 22896 "/* {{pp-template}} */ /* this is a block */ .multiimageinner { display: flex; flex-direction: column; } .trow { display: flex; flex-direction: row; clear: left; flex-wrap: wrap; width: 100%; box-sizing: border-box; } /* this is a cell */ .tsingle { margin: 1px; float: left; } .theader { clear: both; font-weight: bold; text-a..." အစချီသော စာလုံးတို့နှင့် စာမျက်နှာကို ဖန်တီးလိုက်သည် sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ /* this is a block */ .multiimageinner { display: flex; flex-direction: column; } .trow { display: flex; flex-direction: row; clear: left; flex-wrap: wrap; width: 100%; box-sizing: border-box; } /* this is a cell */ .tsingle { margin: 1px; float: left; } .theader { clear: both; font-weight: bold; text-align: center; align-self: center; background-color: transparent; width: 100%; } .thumbcaption { background-color: transparent; } .text-align-left { text-align: left; } .text-align-right { text-align: right; } .text-align-center { text-align: center; } @media all and ( max-width: 720px ) { .thumbinner { /* not !important usage can be removed when these are no longer inline styles inside Template:Multiple image and media query using min-width is introduced */ width: 100% !important; box-sizing: border-box; max-width: none !important; align-items: center; } .trow { justify-content: center; } .tsingle { /* not !important usage can be removed when these are no longer inline styles inside Template:Multiple image and media query using min-width is introduced */ float: none !important; max-width: 100% !important; box-sizing: border-box; text-align: center; } .tsingle .thumbcaption { text-align: left; } .trow > .thumbcaption { text-align: center; } } 068of81h4hh3xym3hkdmrtma6u0rpgs 3 230584 753867 2022-08-09T09:24:16Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် VladanV ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၂၄၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 8mjbxf96k3l40ne0ra7qeysuiq4i9xu 3 230585 753868 2022-08-09T09:24:26Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Herry Avi Perry ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၀၉:၂၄၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) kbfe8eohsakrcn9lnlu92ix53bvi6p4 0 230586 753869 2022-08-09T09:50:53Z Chan Sung-Min 102525 Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1101756756|Jizi]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese|pic=Ping Sien Si - 072 Ji Zi (16137921534).jpg|piccap=ကိဇ|t={{linktext|箕|子}}|s={{linktext|箕|子}}|p=ဂျီဇီ|w=ကျီဇု|hangul={{linktext|기|자}}|hanja=箕子|rr=ဂီဂျာ|mr=ကီကျာ}}'''Jizi''' သို့မဟုတ် '''Qizi''' သို့ ( {{Lang-zh}} ; [[ကိုရီးယားဘာသာစကား|ကိုးရီးယား]] လို '''Gija''' သို့မဟုတ် '''Kija''' ) <ref>The character "zi" in "Jizi" does not mean a rank of nobility. It was [[ရှန်မင်းဆက်|Shang dynasty]] tradition that royal family members were called by the combination of the place at which they were enfeoffed and the suffix "zi." ({{Harvnb|Chen|2003}}, pp. 92&#x2013;93.)</ref> <ref group="note"></ref> ဘီစီအီး ၁၁ရာစုတွင် ကိဇ ဂျိုဆွန်းကို အုပ်စိုးခဲ့သည်ဟု ဒဏ္ဍာရီတစ်ပိုင်းအရ ဆိုထားသော [[တရုတ်သမိုင်း|တရုတ်]]ပညာရှိ ဖြစ်သည်။ မှတ်တမ်း''စာအုပ်များ''နှင့် ''ဘမ်ဘူးအန်နလ်'' ကဲ့သို့သော တရုတ်အစောပိုင်းစာရွက်စာတမ်းများက ၎င်းအား ရှင်ဘုရင်နှင့် ပြန်လည်သရုပ်ပြခြင်းအတွက် အပြစ်ပေးခံရသော [[ရှန်မင်းဆက်|ရှံမင်းဆက်]] နောက်ဆုံးဘုရင်၏ သီလရှိသော ဆွေမျိုးတစ်ဦး အဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ 63xhusihidqop7v8db15n24ww8h6xpb 753870 753869 2022-08-09T09:54:33Z Chan Sung-Min 102525 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese|pic=Ping Sien Si - 072 Ji Zi (16137921534).jpg|piccap=ကိဇ|t={{linktext|箕|子}}|s={{linktext|箕|子}}|p=ဂျီဇီ|w=ကျီဇု|hangul={{linktext|기|자}}|hanja=箕子|rr=ဂီဂျာ|mr=ကီကျာ}} '''ကိဇ'''([[ဟန်ဂျာ]]: 箕子) သိို့မဟုတ် ဂီဂျာ({{lang-ko|기자}})သည် ဘီစီအီး ၁၁ရာစုတွင် ကိဇဂျိုဆွန်းပြည်ကို အုပ်စိုးခဲ့သည်ဟု ဒဏ္ဍာရီတစ်ပိုင်းအရ ဆိုထားသော [[တရုတ်သမိုင်း|တရုတ်ပညာရှိ]] ဖြစ်သည်။ ''မှတ်တမ်းစာအုပ်များ'' နှင့် ''ဘမ်ဘူအန်နလ်'' ကဲ့သို့သော တရုတ်အစောပိုင်းစာရွက်စာတမ်းများက ၎င်းအား ရှင်ဘုရင်နှင့် ပြန်လည်သရုပ်ပြခြင်းအတွက် အပြစ်ပေးခံရသော [[ရှန်မင်းဆက်|ရှံမင်းဆက်]] နောက်ဆုံးဘုရင်၏ သီလရှိသော ဆွေမျိုးတစ်ဦး အဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ j1tteme53lhglyr48pszz82nkg6coek 753871 753870 2022-08-09T10:02:24Z Chan Sung-Min 102525 [[ကိဇ]] စာမျက်နှာကို [[ကီဇ]] သို့ Chan Sung-Minက ရွှေ့ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese|pic=Ping Sien Si - 072 Ji Zi (16137921534).jpg|piccap=ကိဇ|t={{linktext|箕|子}}|s={{linktext|箕|子}}|p=ဂျီဇီ|w=ကျီဇု|hangul={{linktext|기|자}}|hanja=箕子|rr=ဂီဂျာ|mr=ကီကျာ}} '''ကိဇ'''([[ဟန်ဂျာ]]: 箕子) သိို့မဟုတ် ဂီဂျာ({{lang-ko|기자}})သည် ဘီစီအီး ၁၁ရာစုတွင် ကိဇဂျိုဆွန်းပြည်ကို အုပ်စိုးခဲ့သည်ဟု ဒဏ္ဍာရီတစ်ပိုင်းအရ ဆိုထားသော [[တရုတ်သမိုင်း|တရုတ်ပညာရှိ]] ဖြစ်သည်။ ''မှတ်တမ်းစာအုပ်များ'' နှင့် ''ဘမ်ဘူအန်နလ်'' ကဲ့သို့သော တရုတ်အစောပိုင်းစာရွက်စာတမ်းများက ၎င်းအား ရှင်ဘုရင်နှင့် ပြန်လည်သရုပ်ပြခြင်းအတွက် အပြစ်ပေးခံရသော [[ရှန်မင်းဆက်|ရှံမင်းဆက်]] နောက်ဆုံးဘုရင်၏ သီလရှိသော ဆွေမျိုးတစ်ဦး အဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ j1tteme53lhglyr48pszz82nkg6coek 753873 753871 2022-08-09T10:03:30Z Chan Sung-Min 102525 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese|name=ကီဇ|pic=Ping Sien Si - 072 Ji Zi (16137921534).jpg|piccap=ကီဇ|t={{linktext|箕|子}}|s={{linktext|箕|子}}|p=ဂျီဇီ|w=ကျီဇု|hangul={{linktext|기|자}}|hanja=箕子|rr=ဂီဂျာ|mr=ကီကျာ}} '''ကီဇ'''([[ဟန်ဂျာ]]: 箕子) သိို့မဟုတ် '''ဂီဂျာ'''({{lang-ko|기자}})သည် ဘီစီအီး ၁၁ရာစုတွင် ကိဇဂျိုဆွန်းပြည်ကို အုပ်စိုးခဲ့သည်ဟု ဒဏ္ဍာရီတစ်ပိုင်းအရ ဆိုထားသော [[တရုတ်သမိုင်း|တရုတ်ပညာရှိ]] ဖြစ်သည်။ ''မှတ်တမ်းစာအုပ်များ'' နှင့် ''ဘမ်ဘူအန်နလ်'' ကဲ့သို့သော တရုတ်အစောပိုင်းစာရွက်စာတမ်းများက ၎င်းအား ရှင်ဘုရင်နှင့် ပြန်လည်သရုပ်ပြခြင်းအတွက် အပြစ်ပေးခံရသော [[ရှန်မင်းဆက်|ရှံမင်းဆက်]] နောက်ဆုံးဘုရင်၏ သီလရှိသော ဆွေမျိုးတစ်ဦး အဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ srqqsgm71k9v0a21k7nswrjumxhunb7 0 230587 753872 2022-08-09T10:02:24Z Chan Sung-Min 102525 [[ကိဇ]] စာမျက်နှာကို [[ကီဇ]] သို့ Chan Sung-Minက ရွှေ့ခဲ့သည် wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ကီဇ]] s28mgem5fpgzl566wv2mng9v1ahfafy 3 230588 753874 2022-08-09T10:24:36Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် BomBom88 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၀:၂၄၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) ozm220avzzvkgu4y5bdadovju1r0c9x 3 230589 753875 2022-08-09T11:24:45Z Welcome-Bot 40494 ကြိုဆိုပါသည်! wikitext text/x-wiki == ဝီကီပီးဒီးယားမှ နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုပါတယ် Thetsoeoo12 ! == {| class="plainlinks" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:0 0 1em; width:100%;" | style="width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;" | <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအဆင့် မိတ်ဆက်'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီကီပီးဒီးယား]]ရဲ့ '''[[Wikipedia:Five pillars|လမ်းစဉ်ငါးရပ်]]'''ကို ဦးစွာဖတ်ကြည့်ဖို့ အကြံပြုပါတယ်။ အကောင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြုလုပ်ပြီးတဲ့နောက် '''[[အကူအညီ:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်ခြင်း]]''' နှင့် '''[[WP:FAQ|မေးလေ့ရှိသော မေးခွန်းများ]]''' က သင့်ကို အများကြီး အကူအညီပေးပါလိမ့်မယ်။ သူတို့တွေက ဝီကီပီးဒီးယားမှာ တည်းဖြတ်နည်းနဲ့ ရေးသားဟန်တွေ၊ အခြား သိသင့်တာတွေကို ပြောပြပေးသွားပါလိမ့်မယ်။ ဝီကီပီးဒီးယားမှာ ပါဝင်ဖို့ သင့်မှာ နည်းပညာဆိုင်ရာတွေ တတ်ကျွမ်းနေဖို့ မလိုပါဘူး။ ပါဝင်ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ ''[[WP:BOLD|သတ္တိရှိပါ]]''။ ပြီးတော့ တခြားသူတွေအပေါ်မှာ ''ရိုးရိုးသားသား ပြုမူဆက်ဆံပါ''။ ဒီနေရာဟာ ''[[w:wiki|ဝီကီ]]'' ဖြစ်ပြီး အလွန့်အလွန် လွယ်ကူပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''အကူအညီရယူခြင်း'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> * အကူအညီလိုရင် ဝီကီပီးဒီးယား [[Wikipedia:လက်ဖက်ရည်ဆိုင်|လက်ဖက်ရည်ဆိုင်]]မှာ ဒါမှမဟုတ် [[ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်|Facebook]] ထဲက [http://www.facebook.com/groups/my.wikipedia မြန်မာဝီကီအဖွဲ့ရဲ့စာမျက်နှာ] မှာ ဝင်ရောက်မေးမြန်း ဆွေးနွေးနိုင်ပါတယ်။ * ဝီကီကို ဘယ်လိုစသုံးရမယ် ဆိုတာကိုတော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|တည်းဖြတ်နည်း]] စာမျက်နှာမှာ ကြည့်ပါ။ * တည်းဖြတ်ခြင်းအကြောင်း နှိုက်နှိုက်ချွတ်ချွတ်လေ့လာချင်တယ် ဆိုရင်တော့ [[Wikipedia:ဆောင်းပါးများကို တည်းဖြတ်ခြင်း|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * မေးမြန်းစရာတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် [[WP:Q|ဒီနေရာမှာ]] မေးမြန်းနိုင်ပါတယ်။ * သင့်အနေနဲ့ [[WP:Administrators|စီမံခန့်ခွဲသူ]]တစ်ဦးဦးကိုလည်း သူတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာကနေတဆင့် ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ * ယူနီကုဒ်ဖောင့် သွင်းဖို့ အခက်အခဲရှိရင် [https://unicodetoday.org/fonts/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ * ဘာကီးဘုတ် သုံးရမလဲ မသိရင် [https://unicodetoday.org/keyboards/ ဒီမှာ] ကြည့်ပါ။ </div> | style="padding:0 0.5em;" | | style="width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;" | <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''မှတ်သားဖွယ်ရာများ'''</div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;"> * စမ်းသပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင် [[Wikipedia:Sandbox|ဒီစာမျက်နှာ]]ကို သုံးပြီး စာမျက်နှာတည်းဖြတ်မှုကို စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်။ * ဆောင်းပါးသစ်တစ်ပုဒ် စတင်ရေးသားချင်တယ်ဆိုရင် [[WP:YFA|သင်၏ ပထမဆုံးဆောင်းပါး]] စာမျက်နှာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။ * ဆောင်းပါးသစ်အတွက် အမည်ပေးဖို့ အခက်အခဲရှိနေရင် [[Wikipedia:ဆောင်းပါးခေါင်းစဉ်များ|ဒီစာမျက်နှာကို]] ဖတ်ကြည့်ပါ။ * [[Help:ပုံတင်နည်းလမ်းညွှန်]] မှာ ပုံတင်နည်း၊ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနည်းတွေ ရှင်းပြထားပါတယ်။ * [[Wikipedia:ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ|ပုံအသုံးပြုခြင်း မူဝါဒ]] က မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှာ ဘယ်လိုပုံတွေ တင်သင့် မတင်သင့်ဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်နိုင်ဖို့ ကူညီပေးပါလိမ့်မယ်။ * ကျေးဇူးပြုပြီးတော့ ဆွေးနွေးချက် စာမျက်နှာတွေမှာ &#126;&#126;&#126;&#126; ရိုက်ထည့်ပြီး သင့်အမည်ကို လက်မှတ်ထိုးပေးပါ။ * သင့်အကောင့်အတွက် [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ * [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်း]]မှာ စာလုံးပေါင်း၊ သတ်ပုံသတ်ညွှန်းများ စစ်နိုင်ပါတယ်။ </div> <div style="border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;">[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''</div> <div style="padding:0.4em 1em 0.3em;"> [[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|မြန်မာဝီကီပီးဒီးယားမှ လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုပါတယ်။ မိတ်ဆွေ စိတ်ပါဝင်စားရာ ကဏ္ဍတွင် ပါဝင်၍ ဆောင်းပါး ရေးသားနိုင်ပါတယ်။]] Welcome to '''Myanmar Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီကီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Burmese. However, even experienced Wikipedians who don't know any Burmese have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can! Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you. </div> |}<!-- Template:Welcome --> --[[အသုံးပြုသူ:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[အသုံးပြုသူ ဆွေးနွေးချက်:Welcome-Bot|ဆွေးနွေး]]) ၁၁:၂၄၊ ၉ ဩဂုတ် ၂၀၂၂ (UTC) 8vqyvbvc4k52wi0fnul50m84qvvm5xy