Huiquipedia
nahwiki
https://nah.wikipedia.org/wiki/Cal%C4%ABxatl
MediaWiki 1.39.0-wmf.19
first-letter
Mēdiatl
Nōncuahquīzqui
Tēixnāmiquiliztli
Tlatequitiltilīlli
Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli
Huiquipedia
Huiquipedia tēixnāmiquiliztli
Īxiptli
Īxiptli tēixnāmiquiliztli
Huiquimedia
Huiquimedia tēixnāmiquiliztli
Nemachiyōtīlli
Nemachiyōtīlli tēixnāmiquiliztli
Tēpalēhuiliztli
Tēpalēhuiliztli tēixnāmiquiliztli
Neneuhcāyōtl
Neneuhcāyōtl tēixnāmiquiliztli
TimedText
TimedText talk
Módulo
Módulo discusión
Accesorio
Accesorio discusión
Accesorio definición
Accesorio definición discusión
Tlantli
0
17
498639
498630
2022-07-19T14:38:35Z
Koatochij
19758
/* Occequīntīn macehuallahtōlcopa */
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Īxiptli:Cross sections of teeth intl.svg|thumb|300px|Tlantli]]
[[Īxiptli:06-10-06smile.jpg|thumb|right|220px|Tlantli]]
[[Īxiptli:Tooth section international.png|thumb|right|220px|Tlantli]]
== Occe tlahtolli ==
* [[Pipillahtōlli]]: ''tan''
== {{SeeAlso}} ==
* [[camatl]], [[camactli]]
* [[camapaca]]
{{Nacayotl}}
[[Neneuhcāyōtl:Nacayotl]]
m07z3h9adq01cu0nvvl456zeflcahye
Mexico
0
1120
498654
497638
2022-07-20T10:56:13Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexiko|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlacatiyan
| Chantocaitl = Tlahtohcayotl in Cepanca Mexico
| Tlaltocaitl = Estados Unidos Mexicanos
| Tocaitl = Mexico
| Pamitl = Flag of Mexico.svg
| Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg
| Chimalli_tamaño = 110px
| Tlacatiyancuicatl = [[Mexicotlacatiyancuicatl]]
| Tlacatiyancuicatl_tlahcuilolli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| Tlalmachiyotl = MEX orthographic.svg
| Tecuacan = [[Altepetl Mexico]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| Hueyaltepetl = [[Altepetl Mexico]]
| Ancayotl = 34°35′59″S 58°22′55″O
| Tecpantlahtolli = [[Caxtillantlahtolli]] huan 82 macehuallahtolli.
| Tenahuatiyotl = República
| Tlaquetzalli =
| Tlaquetzalli tetl = • Omopeuh <br /> • Omotlami
| Tlaquetzalli iman = Itech [[Caxtillan]]<br />[[16 metztli septiembre]], [[1810]]<br />[[29 metztli septiembre]], [[1824]]
| Tlaixpayotl = 3.761.274
| Tlaixpayotl_tlatectli = 8
| Tlaixpayotl_atl = 1.1%
| Tlahtohcayotenco = 9665
| Hueyatenco =
| Cuaxochtli = 4389 km. 3155 km ica {{USA}}, 958 km ica {{GTM}} ihuan 276 km ica {{BLZ}}
| Tepachoani = [[Mexico tlahtohcatlahtoani|Tlahtohcatlahtoani]]
| Tepachoani itoca = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| Nelihuehcapanca = [[Citlaltepec]]
| Chanehqueh = 45 195 777
| Chanehqueh_tlatectli = 32
| Chanehqueh_pozahuacayotl = 15,68
| Tlacatocaitl = Mexicatl
| PIB_nominal = US$ 537 660 millones
| PIB_nominal_xihuitl =
| PIB_nominal_tlapohualli = 21
| PIB_nominal_per_capita = US$ 12 590
| PIB = US$ 964 279 millones
| PIB_xihuitl =
| PIB_tlapohualli = 23
| PIB_per_capita = US$ 22 404
| IDH = {{creciente}} 0,836
| IDH_xihuitl = 2015
| IDH_tlapohualli = 40
| IDH_neneuhcayotl = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| Tomin = [[Mexico peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MX]]</code>)
| Cemanahuacahuitl = [[UTC-3]]
| Cemanahuacahuitl_xopan = [[UTC-2]]
| Matlatzalan = [[.mx]]
| Tepozehecanonotzalli = 52
| Tlahuilehecanonotzalli = AYA-AZZ, LOA-LWZ, L2A-L9Z
| Ihcuilolli = 484 / MX / MEX
| Olochcalpolli_ica =
| Toquiliztequitl =
| Toquiliztequitl1 =
| Toquiliztequitl2 = Toquiliztequitl: FMI.
}}
'''Mexico''' nozo '''Tlahtocayotl in Cepanca Mexico''' ([[caxtillahtolli]]; ''México'' nozo ''Estados Unidos Mexicanos''; [[yucatecatlahtolli]],<ref group=tyml.>Tlahtolli moihtoa ipampa mayatlacameh ipan '''''Yucatan'''''. Ipan nahuatlahtolli quihtoznequi ''yucatecatlahtolli''.</ref> ''Méjikoo''), ce tlacatiyan ipan America cemantoc tlalli, ce inic mahtlactli huan ome tlacatiyan ocachi hueyi itechpa [[Tlalticpactli]]. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Tlahtocayotl in Cepanca]], canahpa icalaquitlampa ica [[Pacífico ailhuicatl]], canahpa iquizayampa ica [[Cuauhtemallan]] huan [[Belice]], noihqui canahpa iquizayampa in [[Mexico ayollohco]] huan [[Caribe hueyatl]] (hueyatl ipan [[Atlántico ailhuicatl]]). In tepetl ocachi hueyic quihtoznequi in [[Citlaltepec]] ipan [[Veracruz]] huan [[Puebla]] ica 6960,8 m s. n. m. in cualcan ocachi tlani quihtoznequi [[Laguna Salada]] ipan [[Baja California]] ica -10 m b. n. m. Itecuacan in [[Altepetl Mexico]], inon tlacatiyan quipia ohce hueyi altepetl, inonqueh Atemaxac, Monterrey, Cuetlaxcoapan, Tollohcan, Tijuana huan León.
In tlacatiyan quipia tlein mani ipan 1 964 375 [[km²]],<ref>«[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mx.html Mexico - Geography]». ''CIA The World Factbook''. CIA.</ref> Mexico inic macuilli hueyi [[tlacatiyan]] ipan [[America]] cemantoc tlalli,<ref group=tyml.>Tlahtolli moihtoa '''''continente''''' caxtillahtolcuepa. Ipan nahuatlahtolli quihtoznequi ''cemantoc tlalli''.</ref> noihqui inic mahtlactli huan nahui hueyi tlacatiyan itech mochi Tlalticpactli. Ica 130 millones itech chanehqueh, Mexico inic mahtlactli tlacatiyan ica chanehqueh ipan tlalticpac. Mexico tlalli in [[Tlacatiyan ic chanehqueh|ic mahtlactli once ocachi chantilo tlacatiyan]] cah, ica ocachi 124 ''millones'' tlatlaliloh chanehqueh ipan [[2018]].<ref name="población" /> Achi mochintin [[Caxtillantlahtolli|caxtillantlahtoah]], in tlahtohcayotl quimachilia in itloc [[Tlahtolli ipan Mexihco|67 nican tlacah intlahtol in tlacatiyan]].<ref>{{Cita web |url=http://www.inali.gob.mx/pdf/LGDLPI.pdf |título=Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas |fechaacceso=11 de abril de 2010 |autor=INALI |fecha=13 de marzo de 2003 |fechaacceso=7 de noviembre de 2010}}</ref> Inin tlapohualli quichihua in Mexihco in [[Caxtillāntlahtōlli ītlatēcpanaliz in Tlālticpac|tlacatiyan in tlacempanahuia inic caxtillantlahtohqueh]],<ref>{{Cita web |url=http://www.ethnologue.com/language/spa |autor=Ethnologue |título=Spanish |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |idioma=inglés}}</ref> no inic chicome tlacempanahuia inic [[nepapan tlahtōlmatiliztli|nepapan tlahtolmatiliztli]] in cemanahuac.<ref>{{Cita web |url=http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 |título=Summary by country |autor=Ethnologue |fechaacceso=8 de mayo de 2015 idioma=inglés}}</ref> Quipia 69 [[tecpantlahtolli]], itzalan inin; caxtillahtolli miac tlahtoah ipan mochitin tlacatiyan, occequin tlahtolli nahuatlahtolli, yucatecatlahtolli, mixtecatlahtolli, tzeltallahtolli, tzotzillahtolli, tzapotecatlahtolli, otontlahtolli, totonacatlahtolli, mazahuatlahtolli huan no oncan macehualtlahtolli ipan mochi tlaltipactli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González, ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''.{{Spa/nhn}}</ref>
In momachtia in tlacah nemi Mexico tlalli ixquichca 14 000 xihuitl yeppa axcan.<ref>[[Poblamiento de América]]</ref> In ipampa in nenayotl iizcayaliz omochihqueh in mexicatlalpan in [[America]] cemantoc tlalli, in [[Tlahco America]] huan [[Huaccaixtlahuatl]]. In axcan tlahco Mexico ocatcah in tachcauh inyeyan in huehceuh mexihcatlacah, no ihuan in mayatlacah, ome hueyi altepetiliztli in [[Ānāhuac|Anahuac]]. In ixquichcauh 300 xihuitl, mochi in itlal oquichiuh ce cotoncayotl ipan in [[Yancuīc Caxtillān Tlahtohcātēīxiptlahyōtl|Yancuic Caxtillan Tlahtohcateixiptlahyotl]], ica itecuacan in [[Āltepētl Mēxihco|Altepetl Mexihco]], ocatcah ce tachcauh yeliztli ipan in [[Caxtiltēcatl Emperadoryōtl|Caxtiltecatl Emperadoryotl]] in [[Ixachitlān|Ixachitlan]]. Quin in Caxtillan tlahtohcatiliztli, Yancuic Caxtillan oquipehualtihqueh in teixnamiquiliztli itechpa in intlacaxoxouhcayo ipan [[1810]], in tein otlan ipan [[1821]]. Zatepan, ixquichcauh macuilpohualxihuitl, omochiuh miec tlahtic yaoyotl ihuan huehcahuitzyaoyotl oquipatlacqueh in mexihcah mochi innemiliz. In ixquichcauh in [[mācuilpōhualxihuitl XX|macuilpohualxihuitl XX]] omochiuh hueyi tetlamahmaquiliztli izcayaliztli ica altepetlacayotl otlahtohcatih ica centetl altepetlacayotl tlacotontontli. Iteyacanaliz ce tlacatiyan, Mexico ce tlacatlahtocayotl, atlen neltococayotl; quipia eyi poderes, in ejecutivo moihtoa [[Andrés Manuel López Obrador]].
Inin tlahtocayotl huelitic, quipia tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. In iuhqui in [[Cemānahuac in Necēceltīyahtalizyōtl Tlatēcpānaliztli|Cemanahuac in Nececeltiyahtalizyotl Tlatecpanaliztli]], Mexihco in tachcauh ahciyan [[Latinixachitlān|Latinixachitlan]] ihuan in ic chicuace ipan tlapanahuia inic altepeitto in [[Cemānāhuac|Cemanahuac]]<ref name="WTO Tourism Highlights 2018 Edition">{{Cita revista|título=UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition World Tourism Organization|url=https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419876|idioma=inglés|doi=10.18111/9789284419029}}</ref>, inon ipal in 34 nenayotl ahnozo yeliztli mancan tlein in [[UNESCO]] quinixmati iuhqui in [[Tlācayōtl īTlatquicāyo|Tlacayotl iTlatquicayo]], iuhti inic ce in cemantoc tlalpan ihuan inic chicuace in Cemanahuac.
Itech in [[huēyitētlamahmaquilizzōtl|hueyitetlamahmaquilizzotl]],in ic [[ahyehyecauhqui tlahtic tlachīhualli|ahyehyecauhqui tlahtic tlachihualli]] (PIB ahnozo ATT) tlatectli ipan mahtlactli onnahui in Cemanahuac ihuan in mahtlactli once ic [[Anexo: Tācatiyān ic PIB|tlaaxcahuini hueliyotl tlapohtillotl]] (PPA ahnozo THT); in ic ome ipan Latinixachitlan ihuan in ic nahui in cemantoc tlalpan. In iuhqui tlanonotztli in [[ONU]] ipan [[Anexo: Tācatiyān ic tlācayōtl izcāyaliztli tlatēnēhuani|2018 itech tlacayotl izcayaliztli]], quipiya ce pani [[tlācayōtl izcāyaliztli tlatēnēhuani|tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani]] in 0.774, tlatectli ipan in ic 74 in Cemanahuac, ohuehcapanihuih itlan [[Indonesia]], [[Turquia]], [[Taitlālpan|Taitlalpan]] ihuan [[Africa Huitlāmpa|Africa Huitlampa]], tlanehnehuihuililo ipan 2018 oquipixtica tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani in 0.743.<ref>{{Cita web |autor=undp.org |título=Informe sobre Desarrollo Humano 2013 El ascenso del Sur: Progreso humano en un mundo diverso |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_ES_Complete%20REV.pdf |fechaacceso=23 de marzo de 2013}}</ref><ref>{{Cita web |autor=undp.org |título=Indicadores Internacionales sobre desarrollo humano - PNUD |url=http://hdrstats.undp.org/es/indicadores/103106.html |fechaacceso=23 de marzo de 2013 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20130427055825/http://hdrstats.undp.org/es/indicadores/103106.html |fechaarchivo=27 de abril de 2013 }}</ref><ref>{{cita noticia|apellidos1=Rojas |nombre1=Laura |título=El ascenso del sur: la gran oportunidad |url=http://www.excelsior.com.mx/opinion/laura-rojas/2013/03/17/889383 |fechaacceso=25 de mayo de 2016 |editorial=Excelsior |fecha=17 de marzo de 2013}}</ref> Ma tel in tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani 0.608 tlacencahualo, quimatih tlahco.<ref>{{cita web|título=Human Development Reports|url=http://hdr.undp.org/en/composite/IHDI|editorial=United Nations Development Programme|idioma=inglés|fecha=2015|fechaacceso=16 de julio de 2018}}</ref>
Mexico no ce tlapanahuia in ic nepapan immanyotl in Cemanahuac, momachilia iuhqui in caxtolli omome ce [[huēyinepapan tlācatiyān|hueyinepapan tlacatiyan]] in Tlalticpac, chantlaliah in 10-12% in [[nepapanyōlizzōtl|nepapanyolizzotl]] in Cemanahuac<ref name="SEMARNAT">{{Cita web |título=Biodiversidad de México |editorial=SEMARNAT |url=http://cruzadabosquesagua.semarnat.gob.mx/iii.html |fechaacceso=7 de octubre de 2007 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20071007045210/http://cruzadabosquesagua.semarnat.gob.mx/iii.html |fechaarchivo=7 de octubre de 2007 }}</ref> ihuan quimpiya ocachi 12 000 nican yollamantli.<ref>{{Cita web |url=http://www.environment.gov.au/soe/2001/publications/theme-reports/biodiversity/biodiversity01-3.html |título=Biodiversity Theme Report |fechaacceso=15 de marzo de 2010 |autor=Conservation International (2000) |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20091227152153/http://www.environment.gov.au/soe/2001/publications/theme-reports/biodiversity/biodiversity01-3.html |fechaarchivo=27 de diciembre de 2009 }}</ref>
==Tlaltocayotl==
[[Image:CodexMendoza01.jpg|200px|thumb|left|[[Mendoza amoxtli]], Mexihco tlahco in Anahuac.]]
Mexico ce tlahtohcayotl omoyocox ipan in [[macuilpohualxihuitl XIX]]. Ixquichca itlachihualiz iuhqui [[nahuatiliztli tlahtocayotl]], in tlacatiyan itoca ocatcah ''Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl'', immanel ipan in [[Mexico Tlacetililli Tlahtohcayotl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1824|Nahuatillaliliztli 1824]] oquitocaitih iuhqui ''Mexihcatl Tlacatiyan'' ihuan ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl''<ref>''Constitución de los Estados Unidos mexicanos'' (1824), ''nohuiyan''</ref>. In [[Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1857|Nahuatillaliliztli 1857]]<ref>''Constitución de la República Mexicana'' (1857), ''nohuiyān''</ref> oachcauhchiuh in tocaitl ''Mexihcatl Tlacatlahtohcayotl'', tel ipan in tlahcuilolli oquitocaitih ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl''. In [[Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1917|Nahuatillaliliztli 1917]], tlatectli tlein in achcauhtocaitl ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl'' ca.
In tlacatocayotl ''mexicano'', mexihcatl caxtillantlahtolcopa, mihtoa ixquichca in europantlacah ahcihua. Oquihtoznequilihqueh in caxtiltecah in macuilpohualxihuitl XVI, in mexihcah ocatcah in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]] chanehqueh ihuan intlahtol. Ipan in tlalpololiztli cequintin caxtiltecah ihuan criollomeh in ochanticqueh in [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] innehhuiyan omoteneuhqueh mexihcah<ref>[[Francisco Xavier Clavijero]] ōtzintih ī''[[Historia antigua de México y de su conquista]]'' ōquitlahtoh ītechpa in ''país del Anáhuac'' (in Ānāhuac tlācatiyān) īpan inic cē āmoxtlahtōlxēxelōliztli, tēl īpan mochi yeh quitēnēhua ''territorio mexicano'' (mēxihcatlalli) ahnozo ''reino de los mexicanos'' (in mēxihcah īntlahtohcāyo) in Yancuīc Caxtillān in tlein quipiyain huehcāuh mēxihcatlālli, īhuān nō in mayatlālli īhuān in michhuahcatlālli.</ref>. In Tlacaxoxouhcayaoyotl tepachoh onenecuilohqueh ipan in tlacatiyan no in tlacah intoca. ica in [[Plan de Yōhuallān|Plan de Yohuallan]], in tlacatiyan motenehua Mexihco ihuan in chanehqueh mexihcah.
In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyāc /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl<ref>Clavijero, 1844: 74. Clavijero ōquihcuiloh:
{{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}</ref>.
Mexico tlalli ce nahuatlahtolli, quihtoznequi caxtillahtolcopa ''México'', itlaltocayo altepetl itechpa huehcauh Mexico Tenochtitlan, itecuacan itech mexicah, zatepan caxtiltecah moihtoah ''Nueva España'' nozo Yancuic España ipan eyi xiuhpohualli. Ixquichca itlachihualiz in independencia Mexicopa, in tlacatiyan itoca, ''Imperio Mexicano'', zatepan Tlacatlahtocayotl Mexico, caxtillantlahtolli; República Mexicana; axcan siglo XX ocatcah Tlahtocayotl in Cepanca Mexico. Imanel xiuhpan 1824 oquitoca noyuhqui Mexico tlacatiyan ihtoa ''Nación Mexicana''<ref>''Constitución de los Estados Unidos mexicanos'' (1824).</ref>.
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Uitzilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Teopixqui [[Bernardino de Sahagún]]}}
===Occequintin ihcuiloqueh===
Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexico; inic ce ''México'' huan inic ome ''Méjico''.
* Alonso de Molina : [[Mexico]]
* Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]]
* Alexis Wimmer: [[Mēxihco]]
===Occe tlahtolli===
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Chollahtolli]]: ''Mejiku''
* [[Cuextecatlahtolli]]: ''Labtom''
* [[Huitzollahtolli]]: ''Méxiko''
* [[Mazahuatlahtolli]]: ''B'onrro''
* [[Michhuahcatlahtolli]]: ''Méxiku''
* [[Mixtecatlahtolli]]: ''Nuuyoo''
* [[Otontlahtolli]]: ''’Monda''
* [[Pimatlahtolli]]: ''Mehigo''
* [[Pipillahtolli]]: ''Meshihku''
* [[Quicapotlahtolli]] : ''Mexiko''
{{col-2}}
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Maay Tay Ñia’k''
* [[Seritlahtolli]]: ''Méxiico''
* [[Raramuritlahtolli]]: ''Méjiko''
* [[Totonacatlahtolli]]: ''Mejiku''
* [[Tzapotecatlahtolli]]: ''México''
* [[Tzeltallahtolli]]: ''Mejiko''
* [[Tzotzillahtolli]]: ''Mejiko''
* [[Yaquitlahtolli]]: ''Mehiko''
* [[Yucatecatlahtolli]]: ''Mejikoo''
{{col-end}}
==Huehcapatlahtoliztli==
Intlah tihnequi miacquin tlacameh oncan ipan ce tlalpan axcan itech in tlalticpactli, monequi imiyaca in achtotlacatl oncan America cemantoc tlalli, onenemic ipampa ohce, nochi huatztic huan cecec. Macehualmeh zan queman oncan tihualah naman ni Mexico tlacatiyan yeceh 30,000 xiuitl. Ipan 9000 a. C., mochihua iteyolehualiz ica tlapixcayotl quemeh tlen ayohtli, etl, chilli huan huaxin ipan Teotihuahcan huan tepeyohcan ompa axan Tamaulipas tlahyocayotl. Canah in tlapixcayotl itech cintli mochiuhqui xiuhpan 5000 a. C., yecah macehualtin pehualiz hualmotlalia moihtoa Mesoamerica tlalli. Oncatca eyi hueyi onohuayan: Oasisamerica, Aridoamerica huan Mesoamerica.
=== Huehuehcauh tlacayotl ===
[[File:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Ce tzontecomaolmecatl.]]
Achcauh tlacameh ipan Oasisamerica catca tlalpixqueh, ihcuac in axcayotl ahmo tlapixcayotl cenca cualli huan yahuantin macehualtin oncan tihualah huan itlapixcayo pampa yahuantin tlacua. Tlen nicaltlaquetzah hueyi tzacualco moihtoa Casas Grandes ompa axcan Chihuahua tlahtocayotl.<ref>[https://arqueologiamexicana.mx/indice-tematico/oasisamerica Arquelogía Mexicana], Oasisamérica, 9 ome metztli in xihuitl 2019.</ref>.
Tlacameh ompa Mesomerica catca tlacameh ica tlalpizqueh huan yolomatinimeh, ihcuac in axcayotl ahmo tlapixcayotl cenca cualli huan yahuantin macehualtin oncan tihualah huan itlapixcayo pampa yahuantin tlacua. Tlen nicaltlaquetzah hueyi tzacualco moihtoa Tres Zapotes, La Venta ompa axcan Tabasco tlahtocayotl, yehuantin in olmecah.
Zanyeno ihcuac quittac intlal americatlacameh ipampa Francisco Hernández de Córdoba. Titlano Juan de Grijalva ipan 1518 xihuitl inic yehuatl ma quittaz in yancuic tlalli moihtoa Anahuac. Iixiptlahuan Moteuczoma cuacuauhpan tlachixtocqueh. Xiuhpan 1519 oahcicoh Hernán Cortes inhuan iyaoquizcahuan huan incapayohuan. Acalpan quihualhuicayah noihuan imatlequiquiz huan ohcequin itlequiquiz.
In axcan Mexico tlalli oquipantlazqueh ihuan ochantiqueh nehnenqui ahamiqueh ihuan tlanechicohqueh ye 30 000 xihuitl. Achi in 9000 xihuitl y. C. omochiuh in tlatlacacihuitiliztli in tlanelhuayotl iuhqui in [[āyohtli|ayohtli]] ihuan in [[huāxin|huaxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> in tlalpan [[Teōhuahcān tlahuelmayān|Teohuahcan tlahuelmayan]] ihuan in [[Tamaulipas tepētlah|Tamaulipas tepetlah]]. In tlatlacacihuitiliztli in cintli omochiuh ahmo huehca in 5000 y. C. in tlein oquichiuh in altepetzintiliztli in [[Ānāhuac|Anahuac]]<ref>Márquez Morfín y Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref>.
In [[Huāccāixachitlān|Huaccaixachitlan]] chanehqueh oquicemanqueh innenayo, manel oahcicqueh in anahuacah. Cequi catyan ocatca nemilo cemanqui ixquich in huehcauh cahuitl, iuhqui in [[Cueva de la Perra]] (12 000 y. C.)<ref>MacNeish, 1968: t. II.</ref>, [[Cueva de la Candelaria]] (8000 y. C.)<ref>Aveleyra, 1956.</ref>, [[El Conchalito]]<ref>Fujita, 2006: 82-98.</ref> ihuan in San Francisco Tepetlah oztotl, [[Tlani California Huitztlāmpa|Tlani California Huitztlampa]].
In altepeyotl tzintiliztli ocatca ahmo huehca in 2500 xihuitl y. C. ihuan in 1500 y. C.<ref>Christian Duverger, 2007.</ref>, ica in tlachihualiztli in [[cōnchīhualiztli|conchihualiztli]] ihuan in achto millahcayotl altepemaitl<ref>López Austin īhuān López Luján, 2001.</ref>. Ipan in ''Preclásico Medio'' (m. XIV-IV y. C.) omomana in [[ōlmēcah nenayōtl|olmecah nenayotl]] in mochi in Anahuac<ref>Las fechas son de Pool, 2007: 10.</ref>. Cequi tachcauh yollohtli ocatca [[La Venta]], [[Tres Zapotes]] ihuan [[Teōpantēcuānitlān|Teopantecuanitlan]] ocatcah in tachcauh olmecatl tlateomatiyan. Zatepan in olmecah inpolihuiliz, ocempanhuetzqueh miac tlacah, oxochiyouhqueh in [[tlacomōlli miccāpetlacallōtl|tlacomolli miccapetlacallotl]] in [[Ānāhuāc Cihuātlāmpa|cihuatlampa]]<ref>Kubler, 1984: 191.</ref>, in [[paniōlmēcah nenayōtl|paniolmecah nenayotl]] in Ayollohco ihuan omochiuh in [[huēyac tlapōhualli|hueyac tlapohualli]].
Ahmo huehca in macuilpohualxihuitl II omochiuh in ''Periodo Clásico'' in Anahuac (m. II-VI/VII). In ihcuac in opanhuetzqueh [[Teotihuahcan]]<ref>Childs Rattray, 1997: 73.</ref> ihuan in miac mayatlahtohcayotl. In inic oquitecpan in pochtecayotl in tlahco Mexihco ihuan oquinmocniuhtihqueh in [[Monte Albán]] tlacah. In anahuacayotl omomana in mictlampa ixquichca in huaccaixtlahuacan iuhqui [[La Quemada]] ihuan oquipalehuih in panhuetziliztli in [[Huāccāīxtlāhuatl Āmāitl Ixachitlān|Huaccaixtlahuatl Amaitl Ixachitlan]] tlacah iuqhui in huehcauh altepetl [[Paquimeh]].
Zatepan in Teotihuahcan ihuan in mayaaltepetl inpolihuiliz, opanhuetzqueh miac teucyotl in ominamicqueh on tlalli tepacholiztli. In macuilpohualxihuitl X ihuan XII itzalan, opanhuetz [[Tōllān Xīcohcotitlan|Tollan Xicohcotitlan]], in toltecah intecuacan. In toltecayotl oquipalehuih ih panhuetziliztli in mayatlacah, in mixtecah ihuan occequintin tlacah in Anahuac. In mexihcah oquinpatcayotihqueh, yehhuantin oaltepetzintihqueh in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]] ipan [[1325]]. Ipal inin altepetl otepachohqueh in tlapanahuia inic hueyi tlahtohcayotl in Anahuac, in catleh otlalpolohqueh in caxtiltecah ipan [[1521]].
=== Caxtiltecah tlalpololiztli ===
[[Īxiptli:Matanza de Cholula - Lienzo de Tlaxcala.jpg|180px|thumb|In [[tēmictīliztli Chōlōllān|temictiliztli Cholollan]], ipan in [[Tlaxcallān tilmahtli|Tlaxcallan tilmahtli]].]]
Zatepan in [[Franciso Hernández de Córdoba]] ([[1517]])<ref>Thomas, 1993: 115-128</ref> ihuan [[Juan de Grijalva]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 15-27</ref> innehnemiliz, [[Hernán Cortés]] ihuan itlacahuan oahciqueh [[Cozumel]] ihuan in [[Tabasco]] hueyatentli, in canin [[Cintla nehcaliliztli|in mayatlacah oihcalqueh in caxtiltecah Cintlah]]<ref>Thomas, 1993: 193-210</ref>. Ne oaltepetzintih [[Santa María de la Victoria]] ihuan oquicelih [[Malintzin]], yeh ocatcah nahuatlahtolcuepani ic in huehcachanehqueh<ref>Díaz del Castillo, 2007: 145-148</ref>.
In caxtiltecah oahciqueh in [[Veracruz]] hueyatentli, in canin ocalaqueh in [[Ānāhuac|Anahuac]]. Oquichiuhqueh necennonotzaliztli ica cequintin tlacah ihuan oohtlatocacqueh in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]]. In ohpan oquinpeuhqueh in mexihcah innecenonozal iuhqui in [[tēmictīliztli Chōlōllān|temictiliztli Cholollan]]. [[Motēuczōma Xōcoyōtzin|Moteuczoma Xocoyotzin]] oquincelih yocoxcatica in caxtiltecah<ref>Sahagún, 1999: 702-703.</ref>, tel in [[tēmictīliztli īpan in Toxcatl|temictiliztli ipan in Toxcatl]] otzinti in yaoyotl ica in mexihcah<ref>Thomas, 1993: 427-438</ref>. [[Cuitlāhuac|Cuitlahuac]] [[Tēpēhualiztli Yōhualli|oquinpeuh in caxtiltecah]] ipan [[1520]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 254-262</ref>, tel yeh omic in ihcuac in [[mātlālzahuatl|hueyi cocoliztli]]. [[Cuāuhtemōc|Cuauhtemoc]], in tlacuitlapancayotl tlahtoani, ocanqueh ipan in [[13 tlachicuēyiti|13 tlachicueyiti]] [[1521]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 367-373</ref>, ihuan oquimictihqueh ipan [[1525]]<ref>Sahagún, 1999: 845-848. Se desconoce la fecha exacta de la muerte de Cuauhtémoc, así como el paradero de sus restos.</ref>. Zatepan otepantlehcoh Mexihco Tenochtitlan in caxtiltecah ocholohqueh tlalpolohqueh in tlacahuilli in [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] ipan ce tlachihualli mochi in ''colonia''pan. Ica in tlalpololiztli ohuallah in cristianotiliztli ihuan in nican tlacah ahmo nenayotl.
=== Virreiyotl Yancuic España===
[[Īxiptli:Retrato de Hernán Cortés.jpg|thumb|180px|[[Hernán Cortés]].]]
Xiuhpan 1524, oahcicoh nican [[Virreiyotl Yancuic España]], mahtlactli huan ome teopixqueh itech pohuiah iteopixcanahuatil San Francisco. Iteopixcahua yehuantin icniuhtli Martín de Valencia catca ica caxtiltecah huan portuglatecah matel yaoquizqueh. [[Hernán Cortés]] oquiz quincelito yuhquin ixtililonimeh, noihqui mahuizohqueh tlacameh, imixpan in mexicah. Ininqueh caxtilteopixqueh huan ohcequin in ohualaqueh zanyeno ihcuac, cenca tlamatinimeh catcah. Otechihuilique nemachtilcalco. Otecuatequiqueh. Noihqui macehualtin quimpalehuiqueh ipampa teopixqueh, ce itechpahuicpa icniuhtli Bartolomé de las Casas.
Ipan 1525 xihuitl, Hernán Cortés oquic caxtiltepehuani yauh quincalito in Cristóbal de Olid in oncan motocayotia ''Las Hibueras'' (axcan [[Honduras]]). quinahuatia mah quimpiloah noteuctzin [[Cuauhtemoc (tlahtoani)|Cuauhtemoc]] huan in tlahtoani [[Tlahcopan]].
Ipan ohualauh teuctli Antonio de Mendoza teyacanaquiuh noihqui inic ce Itlahtocateixiptla inic Yancuic España. Impal hueyi iteopixcatzin Mexico itoca Teoicniuhtli Juan de Zumárraga huan virrei Antonio de Mendoza, omopehuilti nican Altepetl Mexico in tepozamoxiuhcuiloloni, 1528 xihuitl.
=== Yaotlacaxoxouhcayotl ===
In '''Mexico itlacaxoxouhcayo''' ocatca ce tlahtocayotl huan tlacameh hualomochihualiztli tlapachihuitilo yaotilizca, in tlen otlan in caxtillantepacholiztli ipan in [[Yancuic España]] tlalli. In yaoyotl ipampa in Mexico tlalli oman ixquichca in [[Dolores Hidalgo]], in [[16 metztli septiembre]] [[1810]], zan in ocalac [[Ejército Trigarante]] ipan in [[Altepetl Mexico]] in [[27 metztli septiembre]] [[1821]].
Yohuac ipan [[Tlachiucnāuhti 15|Tlachiucnauhti 15]], [[1810]] {{6conejo}} xihuitl, ompeuh Mexihco [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|hueyi Temaquixtilizyaoyotl]], ihcuac [[teōpixqui|teopixqui]] [[Miguel Hidalgo|Miguel Hidalgo y Costilla]] maltepetlalia in oncan teocalpan motocayotia [[Dolores Hidalgo, Cueyatlālco|Dolores]], [[Cueyatlālco|Cueyatlalco]]. In caxtiltecah zanno ihcuac quitlaliah teuctli in itoca [[Francisco Xavier Venegas]] iuhquin [[ōntlahtoāni|ontlahtoani]] nican [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]].
[[Tlachiucnāuhti 27|Tlachiucnauhti 27]], [[1821]] {{4casa}} xiuhpan, ocalacque Altepetl Mexihco [[Agustín de Iturbide]] ihuan iyaoquizcahuan. Iuh omochiuh itemaquixtiliz [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] in ihuicpa Huehueh Caxtillan, [[Europan]]co. Ica itoca Agustín Inic Ce, inin xiuhpan motlahtohcatlalia Iturbide hueyi tlahtoani in ipan ixquich Mexihco ahnozo huehuehtlahtohcayotl in [[Ānāhuac|Anahuac]].
Ipan [[1846]] {{3conejo}} xihuitl, ompehua yaoyotl in tlein [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān|Tlacetililli Tlahtohcayotl]] chanehqueh oquichihuilique Mexihco inic quincuicuilizque mexihcah huel cencah hueyi icecniquizaliz intlaltzin. Inic yaoyopan quicuicuilique Mexihco in axcan tiquixmauhtih iuhquin [[California]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Colorado]], [[Yancuīc Mēxihco|Yancuic Mexihco]], [[Texas]], [[Arizona]] ihuan occe tlahtohcayotl. Quipalehuique in iquizcan, omicque inin yaoyopan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Iconehuantzin Chapoltepec). Otlan in yaoyotl ipan [[1848]] {{5ped}} xihuitl.
Ipan [[Tlamācuīlti 5|Tlamacuilti 5]], [[1862]] {{6conejo}} xihuitl, mexihcatl yaoquizque ihuan yaoquizcayacanqui in itoca texacatl [[Ignacio Zaragoza]], quimpeuhqueh [[Francia|franciatlacah]] in oncan itauhcayo motocayotia (Inecaliliz in Cuetlaxcoapan) ipan yaocaltepepan Loreto ihuan Guadalupe ica nahuamacehualtin zacapoaxtlah ihuan xochipolcah. Zatepan, ipan [[1864]] {{8ped}} xihuitl, nican pehua Mexihco Tenochtitlan intlahtohcayopan austriatlacah hueyi tlahtoani [[Ferdinand Maximilian]] ihuan hueyi cihuatlahtoani [[Carlota Amalia]].
Nican opeuh, in ipan [[Tlamahtlāccēti 20|Tlamahtlacceti 20]], [[1910]] {{2conejo}} xihuitl huey yaoyotl ihtic Mexihco motocayotia "[[Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl|Mexihcatl Icniuhyaoyotl]]", in iuh omaltepetlalli [[Francisco I. Madero]].
Inin xiuhpan [[1942]] {{8conejo}}, Mexihco tecentilli "Los Aliados" ipan [[Īyāōyo in Cemānāhuac Inic Ōme|Iyaoyo in Cemanahuac Inic Ome]] ica itlanapololiz inic [[Ehēcayāōquizcani 220|Ehecayaoquizcani 220]].
Ipan [[1 chicuace metztli]], [[2000]]{{13caña}} xihuitl, [[Vicente Fox]] tlaixquetzalli ihuicpa [[Partido Acción Nacional|PAN]], yehhuatl oquipeuh imexihcatetenahuatoh, in aquin inic ce [[Tlahtocātēīxiptla|Tlahtocateixiptla]] quimauhtili, mexihcah quitenauhque [[Ernesto Zedillo]] iuhquin yancuic hueyi tlahtocauh Mexihco ihic occequintin mecatlacayotl; PAN huetzicoh in cemitquimatiliztli ipampa 70 xihuitl itepacholiz PRI.
[[Felipe Calderón]] oquipeuh mexihcatetenahuatoh ocaqui mohuetehuaque, ixachi patio ihuan ocachi tzacualtoc ompa Mexihco, oquipix in PAN occequintin oquipeuh ipan iocohuetziqui [[Andrés Manuel López Obrador]], tlaixquetzalli ihuicpa [[Partido de la Revolución Democrática|PRD]]. Felipe Calderón cah achcauh Tlahtohcateixiptlani ihuicpa [[Tlamahtlācōnti 1|Tlamahtlaconti 1]], [[2006]] {{7conejo}} xihuitl.
In Xiuhpan 2009, ce cocoxcayotl [[Huēyicocoliztli influenza A H1N1 xiuhpan 2009|Influenza hueycocoliztli]] mochihua [[Mēxihco|Mexihco]] ihuan [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl|Tlacetililli Tlahtohcayotl]]. In [[2009 Influenza huēyicocoliztli|Influenza hueycocoliztli]] moaci [[Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl|Tlacetililli Hueyitlahtohcayotl]] ihuan [[Caxtillān|Caxtillan]]. Cateh 22 micqueh. Ipan 6:00 hrs in [[Aeroméxico]] tepoztototl Boeing 777 otlaltih ipan in [[Āltepētl Mēxihco|Altepetl Mexihco]] ica 148 mexihcah hualmocuepayah [[China]] (achtopa [[Hong Kong]] ihuan [[Pequin]]) ipampa yehhuantin ocatcah tzacualo ipan ahmo cualli yoliztli iuhcayotl ipan China.
==Tlalticpacmatiliztli==
{{Ancayotl
| Noroeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Norte = {{USA/nhn}}
| Noreste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Oeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Centro = Mexico
| Este = [[Caribe hueyatl]] / {{CUB/nhn}}
| Suroeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Sur = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Sureste = {{GTM/nhn}} / {{BLZ/nhn}}
}}
[[File:Mexico relief location map.jpg|thumb|right|300px|Mexico tlalmachiyotl ipan tlalticpac.]]
Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Tlahtocayotl in Cepanca]], canahpa icalaquitlampa ica [[Pacífico ailhuicatl]], canahpa iquizayampa ica [[Cuauhtemallan]] huan [[Belice]], in noyuhquin canahpa tlapcopa Atlantico ailhuicatl huan Caribe hueyatl. In tlacatiyan quipiya 2.780.400 Km2 itechpahuic tlaixpayotl, noyuhquin quipiya 11,122 km itech hueyatenco.
===Tepeliztli===
[[File:Orizaba 18,500 feet.JPG|miniatura|izquierda|[[Citlaltepec]] ipan Veracruz.]]
In tepeliztli ocachi hueyic ipan Mexico quitoznequi [[Citlaltepec]], nelihuehcapanca ompa in tepehuahcan moihtoa ''Eje Neovolcánico transversal'' ica de altitud 6960,8 m s. n. m. tliltetl ocachi hueyic ipan Mexico. Occequin tepetl cateh [[Popocatepetl]] (5500 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl huan Puebla, in [[Iztaccihuatl]] (5215 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl huan Puebla, in [[Xinantecatl]] (4645 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl, in tepetl [[Matlacueyeh]] (4420 m s. n. m.) ipan Tlaxcallan huan Puebla, in Nevado de Colima (4260 m s. n. m.) ipan Xalixco huan Coliman, in Cofre de Perote (4282 m s. n. m.) ipan Veracruz huan in tepetl Potosí (3713 m s. n. m.) ipan Yancuic León. In Sierra Madre Oriental ca ompa Mexico Iquizayatlampa, in Sierra Madre Occidental (3776 m s. n. m.) ipan Mexico icalaquitlamapa, in tepetl Mohinora (3300 m s. n. m.) ipan huitztlampa huan in tepetl Tacaná (4092 m s. n. m.) ipan Chiyapan.
===Atiliztli===
Mexico ce tlacatiyan ica cuechahualiztli huan miac atl ipan tlalticpac, quipiya atezcatl huan hueyi atoyatl matel Bravo atoyatl, Balsas atoyatl, Panoco atoyatl, Lerma atoyatl, Ozomahtzintlan atoyatl, Grijalva atoyatl, Tamesí atoyatl, ohcequin atoyatl, noyuhquin hueyi atezcatl quemeh Chapallan atezcatl, Cuitzeo atezcatl, Patzcuaro atezcatl, Catemaco atezcatl, Yuriria atezcatl, ohcequin.
=== Yeyantli ===
Mexico iyoliz hueyi, quipia ohcequin yeyantli, xeliuhca in ''Tropico de Cancer'' itlal. Nican quipia hueyic tepehuahcan, cuauhtlahtli, huacqui teotlalli moihtoa ''llanos'', quipia hueyatl ihuan hueyi atoyatl.
=== Yoliztli ===
Nican Mexico quipiya cuauhtontli diferentes, quemeh [[cuetlaxochitl]], [[cuanacaxochitl]], [[pochotl]], [[copalcuahuitl]], [[teonochtli]], [[nohpalli]], [[tzaponochtli]], [[metl]], [[mizquitl]], [[ocotl]], [[ahuatl]] huan ohcequin.
<gallery class="center" widths="180">
Image:Poinsettia 2.jpg|[[cuetlaxochitl]]
Image:Iccitoc chacha "Pitaya madura".jpg|[[tzaponochtli]]
Image:Ceiba pentandra 0008.jpg|[[pochotl]]
Image:Opuntia ovata 2.jpg|[[nohpalli]]
Image:Taxdho San Jose (Tequixquiac).JPG|[[tlacametl]]
</gallery>
No xiquitta Mexico quipiya totomeh quemeh [[quecholtototl]], [[tzopilocuauhtli]], [[cozcacuauhtli]], [[quetzaltototl]], noyuhqui quipiya miequin yolcameh, in chichinimeh [[tlacamichin]], [[techalotl]], [[tlacaxolotl]], [[mazatl]], [[temazatl]], [[azcacoyotl]], [[miztli]], [[ocelotl]], [[ayotochtli]], [[hueyimichin]], [[amiztli]], [[cuatochtli]], [[zacatochin]] huan occequin.
<gallery class="center" widths="180">
Image:Tapirus bairdii -Franklin Park Zoo, Massachusetts, USA-8a.jpg|[[tlacaxolotl]]
Image:Cougar.jpg|[[miztli]]
Image:Standing jaguar.jpg|[[ocelotl]]
Image:Manatee with calf.PD.jpg|[[tlacamichin]]
Image:Беркут (Aquila chrysaetos).jpg|[[itzcuauhtli]]
</gallery>
Mexihco tlatectli in huitztlampan in [[Ixachitlan mictlampa]] tlani cemantoc tlalli. Cuaxochtia in mictlampan ica in Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan, no in huitztlantlapcopan ica Cuauhtemallan ihuan Belice. Quipiya 11 122 km² in hueyatentli in mohtlamantiliah ipan ome: in cihuatlampan in [[Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl|Tepapaquiltiliztli Ilhuicaatl]] ihuan in [[California Ayollohco]]; ihuan in tlapcopa in [[Mexihco ayollohco]] ihuan in [[Caribe Huēyatl|Caribe Hueyatl]] in quichihuah centettihuitz in [[Ilhuicaātl Atlántico|Ilhuicaatl Atlántico]]. In tlacatiyan itlaixpayo 1 964 375 km²<ref>INEGI (2010): "[http://mapserver.inegi.gob.mx/geografia/espanol/datosgeogra/extterri/frontera.cfm?c=154 Superficie Continental e Insular del Territorio Nacional"], consultada el 10 de mayo de 2010.</ref>. Mexihco onca oc ye 3 200 km in huitlatzticayotl huehca catyan itzalan.
In cemantoc tlalli itlaixpayo 1 959 248 km² ihuan in tlalhuactli itlaixpayo 5 127 km². Ianahua quipiya 11,122 km.
=== Tlaixpayotl iuhcayotl ===
In tlaixpayotl iiuhcayo huel tepeyoh ihuan quimpiya miac tletepetl. In tlalpan mani in [[Nāntepētlah Tlāpcopa|Nantepetlah Tlapcopa]] ihuan in [[Nāntepētlah Cihuātlāmpa|Nantepetlah Cihuatlampa]], in catleh maniliztli in [[Teyoh Tepētlah|Teyoh Tepetlah]]. In Nantepetlah Cihuatlampa tlami ipan Nayarit, cetiya ica in [[Yancuīctletepēyōllōtl|Yancuictletepeyollotl]]. Ompa itloc in Tepapaquiltiliztli hueyatentli, mani in [[Nāntepētlah Huitztlāmpa|Nantepetlah Huitztlampa]].
In [[Yancuīctletepēyōllōtl|Yancuictletepeyollotl]] nalquiza in tlalli in cihuatlampa in tlapcopahuic, ixquichcapa cetiya in [[Nāntepētlah Tlāpcopa|Nantepetlah Tlapcopa]] ipan in [[Cempōhualtepētl|Cempohualtepetl]] (3395 msnm). In Yancuictletepeyolloc, ica hueyi tletepetlayiliztli, tlatectli in tlapanahuia inic huehcapan tepetl Mexihco: in [[Cītlaltepētl|Citlaltepetl]] (5610 m), in [[Popōcatepētl|Popocatepetl]] (5462 m) in [[Iztāccihuātl|Iztaccihuatl]] (5268 m), in
[[Chiucnāuhtēcatl|Chiucnauhtecatl]] (4690 m), in [[Mātlālcuēyeh (tletepētl)|Matlalcueyeh]] (4461 m) ihuan in [[Cōlimān cepayauhyoh|Coliman cepayauhyoh]] (4340 m). ipan inin tlalmatiliztli ihueyaltepeuh omochihua in [[Paricutín]] ihualpanhuetziliz, in tlapanahuia inic yancuic tletepetl in cemanahuac.
In maniliztli in huitztlantlapcopa in Nantepetlah Tlapcopa motenehua [[Huāxyacac Nāntepētlah|Huaxyacac Nantepetlah]], tlami ica in Nantepetlah Huitztlampa in [[Tēcuāntēpec istmo|Tecuantepec istmo]]. In talpcopa iz mani in [[Tlahco Chiyapan Huehcapan Īxmaniliztli|Tlahco Chiyapan Huehcapan Ixmaniliztli]] ihuan in [[Chiyāpan Nāntepētlah|Chiyapan Nantepetlah]], in tlapanahuia inic huehcapan itepeuh in [[Tacaná tletepētl|Tacaná tletepetl]] (4117 m).
In tlaliuhquiyotl huel ittaloni in [[Tlani California Tlālyacatl|Tlani California Tlalyacatl]] in mictlancihihuatlampa, iuhuan in [[Tlālyacatl Yucatán|Tlalyacatl Yucatán]] in tlapcopa. Ipan in achto mani in [[Tlani California Tepētlah|Tlani California Tepetlah]] no motenehua [[San Francisco Tepētlah|San Francisco Tepetlah]] ahnozo [[Giganta Tepētlah|Giganta Tepetlah]]. In tlapanahuia inic huehcapan itepeuh in [[Tres Vírgenes Tletepētl|Tres Vírgenes Tletepetl]] (2504 m) In Tlalyacatl Yucatán, ce ixmaniliztli in mochihua in tenextetl.
In Nantepetlah Tlapcopa, in Cihuatlampa ihuan in Yancuictletepeyollotl itzalan, motlalia in [[Mēxihcatl Huehcapan Īxmaniliztli|Mexihcatl Huehcapan Ixmaniliztli]], tlein tepetlah iuhqui in Zacatecapan ihuan in San Luis coccanquixtia. In mictlampa quipanahuia in itech huaccayatl ihuan huehcatlan in huitztlampa. In ipan tlatectli in [[Chihuahuac huāccāīxtlāhuatl|Chihuahuac huaccaixtlahuatl]] ihuan in [[Zacatēcapan tlahcohuāccāīxtlāhuatl|Zacatecapan tlahcohuaccaixtlahuatl]]. In huitztlampa in tepetlah tlatectli in [[Bajío]] tlazohtlalli ihuan miac tlahuelmayan cecec no tlanaliuhtoc, iuhqui in [[Michhuah Huehcapan Īxmaniliztli|Michhuah Huehcapan Ixmaniliztli]], in [[Tōllohcān Tlahuelmayān|Tollohcan Tlahuelmayan]], in [[Mēxihco Tlahuelmayān|Mexihco Tlahuelmayan]] ihuan in [[Cuetlaxcōāpan-Tlaxcallān Tlahuelmayān|Cuetlaxcoapan-Tlaxcallan Tlahuelmayan]]. Inin huitztlampa centlacopan motlaliah achi mochintin in Mexihco chanehqueh.
In Yancuictletepeyollotl ihuan in Nantepetlah Cihuatlampa itzalan tlatectli in [[Balsas Tlālcalaquiliztli|Balsas Tlalcalaquiliztli]] ihuan in Michhuahcan, Xalixco, ihuan Guerrero totoncapan. In tlapcopa icapma in [[Cempōhualtepētl|Cempohualtepetl]], tlatectli in [[Huāxyacac Tlahco Tepētzalan|Huaxyacac Tlahco Tepetzalan]] quitzacuah tepetl ohuitica, in catleh ohuihtichihua in calaquiliztli ihuan in ''comunicaciones''.
Miac tlalhuactli tlatectli ipan in tlallotl hueyatl, iuhqui in in [[Revillagigedo miactlālhuāctli|Revillagigedo miactlalhuactli]] ([[Socorro tlālhuāctli|Socorro]], [[Calrión tlālhuāctli|Clarión]], [[San Benedicto tlālhuāctli|San Benedicto]] ihuan [[Roca Partida tlālhuāctli|Roca Partida tlalhuactli]] ihuan in [[Marías tlālhuāctli|Marías tlalhuactli]] ipan in Tepapaquiltiliztli; in [[Guadalupe tlālhuāctli|Guadalupe]], [[Cedros tlālhuāctli|Cedros]], [[Rocas Alijos tlālhuāctli|Rocas Alijos]], [[Tiburón tlālhuāctli|Tiburón tlalhuactli]], [[Carmen tlālhuāctli|Carmen tlalhuactli]] iixpan in Tlani California tlalyacatl ihuan Sonora inhueyaten; in [[Āltepētl in Carmen|Altepetl in Carmen]], [[Cozumel tlālhuāctli|Cozumel]], [[Mujeres tlālhuāctli|Mujeres]] ihuan in [[Alacranes tapachtepāntli|Alacranes tapachtepantli]] ipan in Atlántico. Mochi quipohua 5127 km² in tlaixpayotl.
===Immanyotl===<!--Clima-->
Mexihco tlacatiyan ica nepapan immanyotl. Ic itlaliliz in tlacatiyan tlatectli ipan ome huel ahmo neneuhqui tlaixpayotl, quitlahcotec in ''[[Trópico de Cáncer]]''. Inin tlilantloc quixeloa in tlacatiyan ipan ce totoncatlalli ihuan ce tlanaliuhtoctlalli. Yeceh in tlaixpayotl iuhcayotl ihuan in ilhuicaatl quipatlah in immanyotl in tlacatiyan.
Onca Mexihco huehcapan tepetl immanyotl ahmo huehca in totoncapan. In tlein ica oc yeh immanyopatlaliztli in tlahtohcayotl [[Durango]] ca, in canin monamiqui in tlapanahuia inic tlani totoncayotl, in iuh -26 °C, ihuan in tlapanahuia inic pani ipan in Tlani California [[huāccāīxtlāhuatl|huaccaixtlahuatl]] in canin quipanahuia in 50 °C. In quiyauhyoh ihuan totonqui tlalli quichihua in [[Āyōllohco Mēxihco|Ayollohco Mexihco]] ihuan in [[Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl|Tepapaquiltiliztli]] tlani hueyatenixtlahuatl, nican in totoncayotl tlatectli in 15.6 °C ihuan 40 °C itzalan ipan tlachiconti. Ce totoncapan quichihua in tlalli ipan in 614 ihuan 830 msnm itzalan, nican in nican in totoncayotl tlatectli in 16.7 °C ihuan 21.1 °C itzalan ipan tlachiconti. In cecec tlalli onca ixquich in 1830 msnm ixquichca in 2745 m.
Ipan in tlanaliuhtoc tlanipipinimmanyotl in totoncayotl tlatectli in 10 ihuan in 20 °C itzalan ihuan onca [[quiyahuitl]] in ahmo quipanahuia in 1000 mm in xihuitl. Ahco in 1500 m in huehcapancayotl, inin immanyotl ipampa in tlalli [[āncāyōtl|iancayo]]. Ica inin immanyotl, in cecualoliztli mochihua cece xihuitl, no in [[quiyauhcepayahuitl]] ihuan in [[cepayahuitl|cepayahuiliztli]] in catleh oc yeh mochihua in mictlampa in tlacatiyan ihuan ipan in tepetlah.
Occe immanyotl mochihua ic in totonqui-pipinqui ihuan in totonqui-tlanipipini. In tlalpan ica inin immanyotl, quiyahui in xopan no mochi in xihuitl. In quiyauhyotl ahci in tlapohualoni in 1500 mm, ihuan onca tlahco totoncayotl in 24 ihuan 26 °C itzalan. In tlalli ica inin immanyotl tlatectli ipan in hueyatenixtlahuatl in [[Āyōllohco Mēxihco|Ayollohco Mexihco]], in [[Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl|Tepapaquiltiliztli Ilhuicaatl]], in [[Istmo Tēcuāntepēc|Istmo Tecuantepec]], in mictlampa [[Chiyapan]] ihuan in [[Tlālyacatl Yucatān|Tlalyacatl Yucatán]].
In huacca''trópico''pan onca in achtopa immanyotl. Motlalia in tepetlalpan in Nantepetlah Tlapcopa ihuan Cihuatlampa, in Atoyayotl in [[Ātōyātl Balsas|Atoyatl Balsas]] ihuan in [[Pāpalōāpan|Papaloapan]], iuh ipan cequi tlalli in Tecuantepec, in Tlalyacatl Yucatán ihuan in tlahtohcayotl Chiyapan. In huacca''trópico'' in tlapanahuia inic cemantoc ohuih totonqui immanyotl in Mexihco.
In tlanaliuhtoctlalli in canin in quiyahuitl ahmo quipanahuia in 350 mm. In xihuitl tlahco totoncayotl tlatectli in 15 ihuan 25 °C itzalan, ihuan quiyahuitl tlapohualoni huel yolcuecuepqui. Achi mochi in mexihcatlalpan in tlatectli in mictlampa in ''Trópico de Cáncer'', onca inin iuhquiyotl.
In xopantlah mani in tlamacuilti ihuan tlamahtlacti meztli itzalan. In tlahco quiyahui ipan 70 ilhuitl xiuhpan. Yeceh, onca ahtle quiyahuitl in achi mochi in tlalli, ipampa in tepetl quitzacuah in Mexihcatl Huehcapan Ixmaniliztli quinmixcahualtiah. In tlanaliuhtoctlalpan in huehcapan ixmaniliztli, in tlahco quiyahuitl 635 mm cece xihuitl. In tlapanahuia inic cecec tlalli in huehcapan tepetl, onca 460 mm. Inic ipan in mictlampa in huehcapan ixmaniliztli tlahcohuaccaixtlahuatl onca 254 mm cecexihuitl. Onca tlalli ica 1000 mm ixquichca 3000 mm.
In tlacatiyan tlahco totoncayotl cequi 19 °C ca. Yeceh, in huehcauh tlahco in [[Āltepētl Mēxihco|Altepetl Mexihco]] mani ipan in meztli tlacenti ihuan tlachiconti. In ipan [[Āltepētl Juárez|Altepetl Juárez]], [[Mēxihcali|Mexihcali]], [[San Luis Potosí]], [[Hermosillo]], [[Torreón]], [[Saltillo]] ihuan [[Monterrey]] onca huel pani ihuan huel tlani totoncayotl.
<div align=center>
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=800px style="float:center; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e
|colspan=8 style="background:#green; color:white; font-size:100%" align=center bgcolor="green"|'''Yolimmanyotl ipan Mexihco'''
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Selva Lacandona.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Tamasopo7.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:IslaContoy-PeterMaas.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Mulege oasis.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Quiyauhcuautlah]]<br />[[Lacandonquiyauhcuautlah]], [[Chiyapan]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlaizhuatepēuhcuauhtlah|Tlaizhuatepeuhcuauhtlah]]<br />[[Tamasopo]], [[San Luis Potosí]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cuechāhuac quiyauhcuautlah|Cuechahuac quiyauhcuautlah]]<br />[[Tlālhuāctli Contoy|Tlalhuactli Contoy]], [[Quintana Roo]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl āmāitl|Huaccaixtlahuatl amaitl]]<br />[[Mulegé, Tlani California Huitztlāmpa|Mulegé]], [[Tlani California Huitztlāmpa|Tlani California Huitztlampa]]
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Paisaje con nieve.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Oaxaca regiones sierra sur.png|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Sierra Madre.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Llanos de Apan.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cuauhtlah mictlāmpa|Cuauhtlah mictlampa]]<br />[[Juárez Tepētlah Tlani California|Sierra de Juárez]], [[Tlani California]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlanelōlcuauhtlah|Tlani''tropical'' cuauhtlah]]<br />[[Miyāhuatlān|Miyahuatlan]], [[Huāxyacac|Huaxyacac]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlanelōlcuauhtlah|Tlanaliuhtoc cuahutlah]]<br />[[Ocoyacac]], [[Tlahtohcāyōtl Mēxihco|Tlahtohcayotl Mexihco]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huehcapan īxmaniliztli|Tlanicuechahuac huehcapan ixmaniliztli]]<br />[[Apan]], [[Hidalgo]]
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Arroyo de Michoacán.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:México - Sian Ka'an, Mangles.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Dunas samalayuca.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Baja California Desert.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huehcapan īxmaniliztli|Cuechahuac huehcapan ixmaniliztli]]<br />[[Cuitzeo]], [[Michhuahcān|Michhuahcan]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Mangletlah]]<br />[[Sian Ka'an]], [[Quintana Roo]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl|Xaltepehuaccaixtlahuatl]]<br />[[Xālmalāyohcān|Xalmalayohcan]], [[Chihuahuac]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl|Ahmo quiyahuitl huaccaixtlahuatl]]<br />[[Cataviña]], [[Tlani California]]
|-
|}
</div>
=== Amatiliztli ===
[[Īxiptli:Canon del Sumideiro 2.jpg|220px|thumb|In Cañón del Sumidero, [[Mexcalāpan|Mexcalapan]] [[Chiyapan]]]]
In Mexihco atoyatl ca ipan eyi tlacuetlayan. In Tepapaquiltiliztli tlacuetlayan in Ayollohco ihuan in ihtic tlacuetlayan. In Mexihco tlapanahuia inic anqui atoyatl in [[Bravo]] ca. Yeh in octacatia 3 304 km, ihuan quichihua in cuaxochtli ica in Tlacetililli Tlahtohcayotl. Occe tachcauh atoyatl in [[Ozomahtzintlan Atoyatl]] in tlapanahuia inic coyahuac atoyatl, quichihua in cuaxochtli ica Cuauhtemallan; in [[Mexcalāpan|Mexcalapan]] in tlacatiyan inic ome tlapanahuia inic coyahuac atoyatl, inon cetiya in atl in Tabasco ixtlahuac, in mochahua in Mexihco huel coyahuac ''cuenca''; ihuan in [[Pānco ātōyātl|Panco]] in catleh in [[Mēxihco Tlahuelmayān|Mexihco Tlahuelmayan]] in itech pohui.
Ipan in Tepapaquiltiliztli ahcih in [[Lerma]] ihuan [[Balsas]] atoyal, in catleh monequi in Mexihco huehcapantlalpan; in [[Sonora]], [[Fuerte]], [[Mayo]] ihuan [[Yaqui]] atoyatl quichihuia mocnelih in mictlancihuatlampa nenayotl, ihuan in [[Colorado ātōyātl|Colorado atoyatl]] in xexelhuia ica in Tlacetililli Tlahtohcayotl. In ihtic atoyatl ahmo ahci in hueyatl, ahmo anqui ca. Onca in [[Casas Grandes]] atoyatl [[Cihuahuac]] ihuan in [[Nazas]] ipan [[Durango]]. Achi mochintin in Mexihco atoyatl ahmo huel coyahuac ihuan achi ayac acalpapanoni.
Mexihco quinpiya miac atezcatl ihuan amanalli in itlalpan. In tachcauh in [[Capallān ātezcatl|Capallan atezcatl]] [[Xālīxco|Xalixco]], ihuan ipampa in pani tlanemitiliztli hueliti huaquizquia. Occe tachcauh atezcatl in [[Pátzcuaro]], [[Zirahuén]] ihuan [[Cuitzeo]]. No ihuan, in atzaucmanaliztli tlachiuh tlachihualatezcatl, iuhqui in [[Mil islas]] [[Huāxyacac|Huaxyacac]].
=== Nepapanyoliliztli ===
{{Nō xiquitta|Mēxihcah yōlcah}}
Mexihco ce ipan 12 hueyinepapan tlacatiyan in cemanahuac. Ica ahzo quen 200 000 ahmo neneuhqui yollamantli. Mexihco chantih in 10- 12% in cemanahuac nepapanyolilizzotl<ref name="SEMARNAT"/>. Mexihco tlatectli ipan inic ce ipal in [[tlālneloanih|tlalneloanih]] ica 733 yollamantli, inic ome ipal in [[chīchīhualehqueh|chichihualehqueh]] ica 448 yollamantli, inic nahui ipal in [[necocnemini]] ica 290 yollamantli ihuan inic nahui ipal in [[tlanelhuayōtl|tlanelhuayotl]] ica cequi 26 000 yollamantli<ref>{{Citeweb|title=Biodiversidad en México|editorial=CONEVYT|url=http://oregon.conevyt.org.mx/actividades/diversidad/lectura_biodiversidad.htm|dateaccess=07-10-2007}}</ref>. Mexihco inic ome ipal in ''ecosistemas'' ihuan in inic nahui ipal in yollamanpohualli<ref name="SNIB"/>. Achi 2500 yollamantin quintzacuilihcah in mexihcatl nahuatilli<ref name="SNIB">{{Citeweb|title=Sistema Nacional sobre la Biodiversidad en México|editorial=CONABIO|url=http://www.conabio.gob.mx/institucion/snib/doctos/acerca.html|dateaccess=07-10-2007}}</ref>. In mexihcatl tepacholiztli oquichiuh in Sistema Nacional de Información acerca de la Biodiversidad (Tlacatiyan Temachiztiliztli Sistema itech in Nepapanyolilizzotl), in catleh momachtia ihuan quipalehuia in ''ecosistemas'' cualli tlanemitiliztli.
Cequi 170 000 km² itztiuh iuhqui "Áreas Naturales Protegidas" (Tlatzacuililli Yeliztli Tlaixpayotl). Mopohuah 34 ''yolilizolololli tlapiyalli'', 64 ''tlacatiyan chinancalli'', 4 ''tlacatiyan yeliztlachihualli'', 26 ''in tequitzacuiliahzqueh in tlanelhuayotl ihuan in yolcam''eh, 4 ''in tequitzacuiliahzqueh in yeliztli'' ihuan 17 ''yolilizcalli''<ref name="SEMARNAT"/>.
==Teyacanaliztli==
Mexico tlalli quipia caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in [[Altepetl Mexico]], tlahtocac tequitini in tlacatzin [[Andrés Manuel López Obrador]] in hueyi tetlanahuatiani quihtoznequi ipan Mexico ce [[tlahtocatlahtoani]].
===Mexico ixeliuhca===
In Mexico quipia 32 tlahtocayotl.
<div align=center>
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=500px style="float:center; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|colspan=4 style="background:#black; color:white;" align=center bgcolor="black"|'''Mexico ixeliuhca'''
|-
|colspan=4 align=center|[[Īxiptli:Mexico with state borders (numbered).svg|center|600px]]
|-
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tlahtocayotl'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Chanehqueh (2005)'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tlaixpayotl (km²)'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tecuacan'''
|- bgcolor="#f0f0f0"
|'''Tlahtocayotl in Cepanca Mexico'''
| align="right" |'''103 088 000'''
| align="right" |'''1 959 248'''
| align="center"|'''[[Altepetl Mexico]]'''
|-
|1. [[Aguascalientes]]
| align="right"| 1 051 000
| align="right"| 5 625
| align="center"| [[Altepetl Aguascalientes|Aguascalientes]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|2. [[Baja California]]
| align="right" | 2 842 000
| align="right" | 71 546
| align="center"| [[Mexicali]]
|-
|3. [[Baja California Sur]]
| align="right" | 517 000
| align="right" | 73 943
| align="center"| [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|4. [[Campeche]]
| align="right" | 751 000
| align="right" | 57 727
| align="center"| [[San Francisco Campeche|Campeche]]
|-
|5. [[Chiyapan]]
| align="right" | 4 256 000
| align="right" | 73 681
| align="center"| [[Tochtlan Gutiérrez]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|6. [[Chihuahua]]
| align="right" | 3 238 000
| align="right" | 247 487
| align="center"| [[Altepetl Chihuahua]]
|-
|7. [[Coahuillan]]
| align="right" | 2 475 000
| align="right" | 151 445
| align="center"| [[Saltillo]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|8. [[Coliman]]
| align="right" | 562 000
| align="right" | 5 627
| align="center"| [[Altepetl Coliman|Coliman]]
|-
|9. [[Durango (tlahtocayotl)|Durango]]
| align="right" | 1 489 000
| align="right" | 123 367
| align="center"| [[Victoria de Durango]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|10. [[Guanajuato]]
| align="right" | 4 893 000
| align="right" | 30 621
| align="center"| [[Pachtitlan]]
|-
|11. [[Guerrero (tlahtocayotl)|Guerrero]]
| align="right" | 3 116 000
| align="right" | 63 618
| align="center"| [[Chilpantzinco]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|12. [[Hidalgo (tlahtocayotl)|Hidalgo]]
| align="right" | 2 334 000
| align="right" | 20 856
| align="center"| [[Pachyohcan]]
|-
|13. [[Xalixco]]
| align="right" | 6 652 000
| align="right" | 78 630
| align="center"| [[Atemaxac]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|14. [[Tlahtocayotl Mexico|Mexico]]
| align="right" | 14 161 000
| align="right" | 22 333
| align="center"| [[Tollohcan]]
|-
|15. [[Michhuahcan]]
| align="right" | 3 988 000
| align="right" | 58 667
| align="center"| [[Morelia]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|16. [[Morelos]]
| align="right" | 1 605 000
| align="right" | 4 892
| align="center"| [[Cuauhnahuac]]
|-
|17. [[Nayarit]]
| align="right" | 943 000
| align="right" | 27 862
| align="center"| [[Tepic]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|18. [[Yancuic León]]
| align="right" | 4 164 000
| align="right" | 64 203
| align="center"| [[Monterrey]]
|-
|19. [[Huaxyacac]]
| align="right" | 3 522 000
| align="right" | 93 343
| align="center"| [[Huaxyacac Juárez]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|20. [[Puebla]]
| align="right" | 5 391 000
| align="right" | 34 251
| align="center"| [[Cuetlaxcoapan]]
|-
|21. [[Querétaro]]
| align="right" | 1 593 000
| align="right" | 11 658
| align="center"| [[Santiago Tlachco]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|22. [[Quintana Roo]]
| align="right" | 1 134 000
| align="right" | 42 535
| align="center"| [[Chetumal]]
|-
|23. [[San Luis Potosí]]
| align="right" | 2 412 000
| align="right" | 61 165
| align="center"| [[Altepetl San Luis Potosí|San Luis Potosí]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|24. [[Sinaloa]]
| align="right" | 2 610 000
| align="right" | 57 331
| align="center"| [[Colhuahcan]]
|-
|25. [[Sonora]]
| align="right" | 2 384 000
| align="right" | 179 516
| align="center"| [[Pitic]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|26. [[Tabasco]]
| align="right" | 2 013 000
| align="right" | 24 747
| align="center"| [[Cualnezcaltepec]]
|-
|27. [[Tamaulipas]]
| align="right" | 3 020 000
| align="right" | 80 148
| align="center"| [[Altepetl Victoria]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|28. [[Tlaxcallan]]
| align="right" | 1 061 000
| align="right" | 3 997
| align="center"| [[Tlaxcallan Xicohtencatl]]
|-
|29. [[Veracruz]]
| align="right" | 7 081 000
| align="right" | 71 856
| align="center"| [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|30. [[Yucatan]]
| align="right" | 1 803 000
| align="right" | 39 671
| align="center"| [[Mérida, Yucatan|Mérida]]
|-
|31. [[Zacatecah (tlahtocayotl)|Zacatecah]]
| align="right" | 1 357 000
| align="right" | 75 416
| align="center"| [[Altepetl Zacatecah|Zacatecah]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|32. [[Altepetl Mexico]]
| align="right" | 8 670 000
| align="right" |1 484
| align="center"|
|}</div>
== Tequitiliztli ==
{| style = align="right" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" class="bonita" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
! colspan="2" | Tlanamacnetitlaniztli
! colspan="2" | Tlanamactlacuiliztli
|-
! Tlacatiyan
! 100%
! Tlacatiyan
! 100%
|-
| {{USA/nhn}}
| 14,5%
| {{USA/nhn}}
| 17,7%
|-
| {{CAN/nhn}}
| 12,2%
| {{CHN/nhn}}
| 11,1%
|-
| {{BRA/nhn}}
| 9,7%
| {{JPN/nhn}}
| 6,2%
|-
| {{COL/nhn}}
| 6,7%
| {{KOR/nhn}}
| 5,1%
|-
| {{DEU/nhn}}
| 6,0%
| {{CAN/nhn}}
| 4,9%
|-
| Occequin
| 33,1%
| Occequin
| 40,0%
|-
|}
Mexico ce tlacatiyan ipan America cemantoc tlalli ica itequiyo itech ''Tratado de libre comercio'' temocpan ica [[Tlahtocayotl in Cepanca America]] huan [[Canada]], noyuhqui ica [[Brasil]], [[Uruguay]] huan [[Paraguay]] icampa inahuatil motenehua [[MERCOSUR]]. Mexico tequiyotl tequipanoa ihuic tlaquixtilli tlalpixcayotl ica inic ce ichcapixcayotl ipan mictlampa, noihqui inic ome tequipanolli piya ce hueyic acalquixohuayan itequipanoliz in ompa [[Chalchiuhcuecan]], [[Tochpan]], [[Acapolco]], [[Mazatlan]], [[Tampico]], [[Manzanillo]], [[Salina Cruz]], [[Coatzacoalco]] huan [[Ensenada]].
===Tlapixcayotl===
Occequin mexicah tequipanoa tlalpixcayotl itechpahuicpa [[acintli]], [[ahuacatl]], [[cintli]], [[matzahtli]], [[nohpalli]], [[tlauhtli]], [[xalxocotl]], [[xocomecatl]], [[zacacintli]], nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl, inompan coyonimatiliztli nozo oztoyotl ipampa tlaquixtilli iztac teocuitlatl, chiltic tepoztli, tliltepoztli, amochitl, temetztli huan coztic teocuitlatl.
===Nehnemiliztli===
Ce nehnemiliztli, inic ome tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Mexico, in tlacatiyan quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa [[Cancún]], [[Los Cabos]], [[Puerto Vallarta]], [[Acapolco]], [[Cuauhtolco]], [[Tulum]], [[Cozumel]], [[Rosarito]], [[Mazatlan]], [[Puerto Peñasco]], [[Guaymas]], [[Cozcatlan]], [[Iztapan]], [[Zihuatanejo]], [[Tampico]], [[Chalchiuhcuecan]], [[Sabancuy]] ohcequin.
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
Mexico tlalli quipia ce hueyiohtli matlatl itech 366 095 kilómetros, xiuhpan 2008, quipiya 56 ehcaquixohuahyan ipan mochi tlacatiyan, Altepetl Mexico quipiya [[Aeropuerto Internacional Benito Juárez]] ocachi tenyoh ihuan ocachi ohtianimeh.
==Chanehmatiliztli==
Ce tlacaliztli itechcopa 126,014,024 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 65 millones cihuameh ca (51.2%) huan 61 millones tlacameh cah (48.8%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
{|class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"
! align=center colspan=11 style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl ipan Mexico
|-
! rowspan=13 width:100|<br />
[[File:Sobrevuelos CDMX IMG 5982 (39488832615).jpg|borde|110x110px]]<br />[[Altepetl Mexico]]<br />[[File:CerrodeLasilla.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Monterrey (nhn)|Monterrey]]<br />[[File:Guadalajara panorámica Puerta de Hierro 2022 3.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Atemaxac]]<br />
! align=center style="background:#f5f5f5;"|
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Tlahtocayotl
! align=center style="background:#f5f5f5;" colspan="2"|Chanehqueh
| align=center style="background:#f5f5f5;"|
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Tlahtocayotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Chahnequeh
! rowspan=13|<br />
[[File:PanoramicAtlixco01.JPG|110x110px]]<br />[[Cuetlaxcoapan]]<br />[[File:Toluca a los pies del nevado.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Tollohcan]]<br />[[File:Aguacaliente skyscrapers4.JPG|borde|110x110px]]<br />[[Tijuana]]<br />
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 1 ||align=left| [[Altepenanyotl Altepetl Mexico|Altepetl Mexico]] ||align=left| [[Altepetl Mexico]], [[Tlahtocayotl Mexico|Mexico]] huan [[Hidalgo]] ||align=right| 21 804 515|| ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 11 ||align=left| [[Altepenanyotl Mérida|Mérida]] ||align=left| [[Yucatan]] ||align=right| 1 316 088
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 2 ||align=left| [[Altepenanyotl Montterrey|Monterrey]] ||align=left| [[Yancuic León]] ||align=right| 5 341 171 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 12 ||align=left|[[Altepenanyotl San Luis Potosí|San Luis Potosí]]||align=left|[[San Luis Potosí]]||align=right| 1 243 980
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 3 ||align=left|[[Altepenanyotl Atemaxac|Atemaxac]]||align=left| [[Xalixco]] ||align=right| 5 268 642 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 13 ||align=left| [[Altepenanyotl Aguascalientes|Aguascalientes]] ||align=left| [[Aguascalientes]] ||align=right| 1 140 916
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 4 ||align=left| [[Altepenanyotl Cuetlaxcoapan|Cuetlaxcoapan]] ||align=left|[[Puebla]] huan [[Tlaxcallan]]||align=right| 3 199 530 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 14 ||align=left| [[Altepenanyotl Mexicali|Mexicali]] ||align=left| [[Baja California]] ||align=right| 1 049 792
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 5 ||align=left| [[Altepenanyotl Tollohcan|Tollohcan]] ||align=left| [[Tlahtocayotl Mexico]] ||align=right| 2 353 924 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 15 ||align=left| [[Altepenanyotl Saltillo|Saltillo]] ||align=left|[[Coahuillan]]||align=right| 1 031 779
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 6 ||align=left| [[Altepenanyotl Tijuana|Tijuana]] ||align=left| [[Baja California]] ||align=right| 2 157 853 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 16 ||align=left| [[Altepenanyotl Cuauhnahuac|Cuauhnahuac]] ||align=left| [[Morelos]] ||align=right| 1 028 589
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 7 ||align=left| [[Altepenanyotl León|León]] ||align=left| [[Guanajuato]] ||align=right| 2 139 484 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 17 ||align=left| [[Altepenanyotl Colhuahcan|Colhuahcan]] ||align=left| [[Sinaloa]] ||align=right| 1 003 530
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 8 ||align=left| [[Altepenanyotl Tlachco|Tlachco]] ||align=left| [[Querétaro]] ||align=right| 1 594 212 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 18 ||align=left| [[Altepenanyotl Morelia|Morelia]]||align=left| [[Michhuahcan]] ||align=right| 988 704
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 9 ||align=left| [[Altepetl Juárez]] ||align=left| [[Chihuahua]] ||align=right| 1 512 450 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 19 ||align=left| [[Altepenanyotl Chihuahua|Chihuahua]] ||align=left| [[Chihuahua]] ||align=right| 988 065
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 10 ||align=left| [[Altepenanyotl La Laguna|La Laguna]] ||align=left| [[Coahuillan]] huan [[Durango]] ||align=right| 1 434 283 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 20 ||align=left| [[Altepenanyotl Chalchiuhcuecan|Chalchiuhcuecan]] ||align=left| [[Veracruz]] ||align=right| 939 046
|-
| colspan="11" align=center style="background:#f5f5f5;" | {{small|'''Fuente: INEGI''' .<ref>''Localidades de Puebla, Censo de 2010'' [http://www.microrregiones.gob.mx/catloc/ Localidades de Puebla por tamaño poblacional, 2010.] Consultado el 15 de junio de 2017</ref>}}
|}
{{clear}}
===Tlacanemitiliztli===
Mexicah chantiah ipan occe tlacatiyan xiuhpan 2020 huan chontalchanehqueh chantiah ipan Mexico xiuhpan 2020.<ref>[https://es.statista.com/estadisticas/1190260/poblacion-extranjera-de-mexico-por-nacionalidad/ Estadistícas] Población extranjera en México por nacionalidad 2020, 2 metztli mayo, 2022. {{Spa (nhn)}}</ref>
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA/nhn}} ica 36.255.589 mexicah
* {{CAN/nhn}} ica 96.055 mexicah
* {{ESP/nhn}} ica 53.811 mexicah
* {{BRA/nhn}} ica 21.853 mexicah
* {{GTM/nhn}} ica 15.012 mexicah
* {{DEU/nhn}} ica 13.247 mexicah
* {{UK/nhn}} ica 11.800 mexicah
* {{CHL/nhn}} ica 10.380 mexicah
* {{BOL/nhn}} ica 8.655 mexicah
* {{ARG/nhn}} ica 7.239 mexicah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
===Paccayeliztli===
Mexico quipia cualli paccayeliztli, ohcequin cocoxcalli pahtia miaquin cocoxqueh. Ipan Mexico ca ''Instituto Mexicano del Seguro Social''.
===Neltococayotl===
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|colspan=2 style="background:#black; color:white;" align=center bgcolor="black"|'''Neltococayotl ipan Mexihco'''<sup>1</sup>
|-
! style="background:#efefef;" align=center | Neltococayotl
! style="background:#efefef;" align=center | Neltococa
|-
|[[Catolicismo Romano]]
|align=right|74.612.373
|-
|[[Protestantismo]] ihuan [[Evangelismo]]<br />
<small>Históricas</small>
<br /><small>[[Pentecostalismo|Pentecostales]]</small>
<br /><small>[[In Cemānāhuac Ītlahuīl|In Cemanahuac Itlahuil]]</small>
<br /><small>Occequintin</small>
|align=right|4,408,159<br />
<small>599.875</small>
<br /><small>1.373.383</small>
<br /><small>69.254</small>
<br /><small>2.365.647</small>
|-
|Bíblicas no evangélicas<br />
<small>[[Adventismo|Adventistas]]</small>
<br /><small>[[Iglesia de Jesucristo de los Santos de los Últimos Días|Mormones]]</small>
<br /><small>[[Tēmelāhuanimeh Jehová|Temelahuanimeh Jehová]] </small>
|align=right|1,751,910<br />
<small>488.945</small>
<br /><small>205.229</small>
<br /><small>1.057.736</small>
|-
|[[Judaísmo]]
|align=right|45.260
|-
|[[Aocmo Neltococayōtl|Aocmo Neltococayotl]]
|align=right|2.982.929
|-
|[[Islamismo]]
|align=right|5,874
|-
|No especificada
|align=right|732.630
|-
|colspan=2 style="background:#e9e9e9;" align=left|<small><sup>1</sup>Sólo contempla la población mayor de cinco años,<br /> que en el año 2000 sumaba 84.794.454</small>
|-
|colspan=2 style="background:#e9e9e9;" align=center|<small>Fuente: INEGI (2000)</small> [http://www.inegi.gob.mx/est/librerias/tabulados.asp?tabulado=tab_re01b&c=738]
|-
|}
[[File:Virgen de Guadalupe.jpg|thumb|right|180px|[[Tonantzin Guadalupe]].]]
Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc macehualtin neltoquiztia ipan icel [[teotl]] tlachihuani cemanahuatl, atzintli, ilhuicatl, tepetl, tlalli, ehcatl, in metztli huan tonatih motenehua huehuecauh teotetl itech ohcequin.
Huehueteotl teoneltococayotl poliuhqui cenca iciuhcac catca ipampa [[catolicismo romano]], macehualtin ahmo oneltoqui mochololih huan occequin tlaihiyohuatilocqueh zanno ''Santo Oficio'' ([[España Atlacayotl]]) ipampa judiotlacameh nozo ''marranos''. Ihcuac caxtiltecah ompehua mah cristiania canah macahualtzin zan motlamati catolico teoneltococayotl quemeh cristianoyotl ipan yancuic tlalli ocholoc Caxtillan, matel in teopixqueh tlamacazqueh tlen oyeyah occequin cristianomeh itoca ''lutero tlalnetoqui'', ''ortodoxo tlalnetoqui'', huan inglaterratlalnetoqui ipan Reino Unido huan Alemania. Ohcequin cristianomeh itoca ''pentecostales'', ''evangélicos'', ''prebiterianos'' huan ''Testigos de Jehova''.
Ipan macehualneltococayotl, mexica tlalneltoca ipan tlacameh ica teteo, quemeh [[Jesús Malverde]], xeliuhca itzalan santomeh huan teomeh.
Axcan Mexico quipia miacquin tlaneltoqueh ipan [[cristianoyotl]], mochintin catolicotlacameh, noyuhqui ohcequin neltococayotl [[judioyotl]], ce calpolli ocachi hueyic ipan America Huitztlampa, mochintin azquenzitlacameh huan occequin sefarditlacameh nozo mizrahitlacameh, noyuhqui islamyotl ce neltococayotl ompa Mexico tlalli huan ahmo neltococayotl quihtoznequi ''ateos'' nozo ahmo teotlalnetoqueh.
===Tlahtolli===
{{main|Tlahtolli ipan Mexihco}}
In ahmo cah nahuatillahtolli Mexihco. Caxtillantlahtolli tel, motlahtoa iuh ''[[de facto]]'' achcauhtlahtolli auh 97% chanehqueh quitlahtoah. Hueynahuatilli ihuic Macehuallahtoltin tel, piya mochintin macehuallahtoltin motlahtoa Mexihco, ihuic tleinzazo chanehqueh tlapohualli, cualli iuhquin Caxtillantlahtolli canah motlahtoa auh macehualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilolli intlahtolcopa.<ref>{{citeweb|url=http://cdi.gob.mx/derechos/vigencia/2006_ley_general_derechos_linguisticos_pueblos_indigenas.pdf|title=Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref>. Caxtillahtoltica, nahuatilli toca -achi 60 tlahtoltin- tlacatiyan tlahtoltin. Inin piya mochintin Ixachitecah tlahtoltin tleinzazo chihualiztli; quitoznehqui, piya no ahmacehualtin Mexihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya [[Quicaputlahtōlli|Quicaputlahtolli]] oquichiuh ihuicpa TCI, <ref>{{citeweb|url=http://www.cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=291|title=Kikapúes - Kikaapoa īhuīcpa CDI.|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref> no in Cuauhtemaltecah Ixachitecah tlacah.<ref>{{citeweb|url=http://cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=1378|title=Cuauhtēmallān īhuān [[Chiyapan]] tlahtōltin īhuīcpa CDI|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref>
Mexihco icpiya ixachi Caxtillantlahtoqueh ica ompa tlahtolqueh tlein onto Caxtillantlahtolli tlacatiyan, auh ica ⅓ mochi Caxtillantlahtohqueh Cemanahuac.<br />
In tlahtolli motlahtoa ipan Mexihco cah [[Nahuatlahtolli]], [[Yucatecatl mayatlahtolli|Mayatlahtolli]], [[Mixtecatlahtolli]], [[Tzapotecatlahtolli]], [[Otontlahtolli]], [[Mazahuahtlahtolli]], [[Michhuahcatlahtolli]] ihuan occequintin. Occequintin [[Europan|Europanecah]] tlahtolli [[Veneziatlahtolli]], [[Tlani teutontlahtolli]], [[Alemantlahtolli]], [[Franciatlahtolli]], [[Catalantlahtolli]], [[Galiciatlahtolli]] ihuan [[Rumaniatlahtolli]].
==Tlamachtiliztli==
[[File:CU-Mexico-biblioteca-2.jpg|thumb|left|220px|[[UNAM]].]]
In tlamachtiliztli ipan Mexicoticpacpa miectin xiuhpohualli nican, aztecah ihuan mayatlacah onemachti canah ichanehhuan ica tlahtolli, tlahcuiloliztli, toltecayotl huan tlachiuhtlacayotl huan oahcico itechpahuic caxtiltecah ocuiltonoa in chanehqueh itech tlalpan ihuan itlachiuh ce huel tlahuapahuallalhuayotl ixcoyan no Mexico.
Inon tlalpan axcan quipiya ce cualli nivel nemachtiliztli ipampa macehualteizcaltiliztli xocoyoxiuhpan, in ahmo tlahcuiloyotl aci xihuitl 2020 ipan 9.02 % ichanehhuan tlacempohualiztli. Nican inic ce nemachtiliztli huan inic ome nemachtiliztli zan nen ihuan mamaltica (9 xihuitl mani nemachtiliztli). In tlacatiyan nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipia in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica chanehqueh.
Mexico quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Nacional Autónoma de México'', ''Instituto Politécnico Nacional'', ''Universidad Autónoma de Guadalajara'', ''Universidad Autónoma de Nuevo León'', ''Universidad Autónoma de Chapingo'' huan ''Universidad Autónoma del Estado de México'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexico Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey, Universidad La Salle, Universidad Iberoamericana, Universidad de las Américas, ohcequin.
=== Inic ce nemachtiliztli canahpa huehcauh nemachtiliztli ===
In [[Coconeh Chantli]] achcauhtica nemachtilli ica hueyi tepochcalli. Ce hueyic tepanahuiliztli ipampa mexihcatl macehualteizcaltiliztli in Comisión Nacional del Libros de Texto Gratuitos (Calpollotl Tlacatiyanco icopa amoxtlahcuiloliztli zan nen) otlachihualoc ipan CONALITEG tepoztlahcuilolli namaquilizhuayan icampa occequintin coconeh tlamachtilcalco. Axcan quipiya amoxtli ipan macehuallahtolcopa ihuan amoxtli ipampa ixpahpalcoconeh.
Ipan huehca altepemaitl ihuan macehualcalpolli quipia nemachtiliztli icampa tepozmetztli motenehua Edu-Sat tlen transmite videoconferencias ihuan teleconferencias caxtillantlahtolcopa ihuan macehuallahtolcopa ipampa 3000 tlamachtilcalli ihuan 300,000 temachtianih ipan occe tlacatiyan. Noyuhqui inin tlansmisión satelital Edusat aci canahpa occequin tlacatiyan tlanihuic Ixachitlan tlahcopampa ihuan [[Colombia]].
[[Álvaro Obregón]] oquichiuh [[Secretaría de Educación Pública]] ipan [[1922]]. Yehhuan piya nemachtiliztli Mexihco.
==Tequinemiliztli==
Mexihco ce tlacatiyan ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quito Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayotl icampa [[UNESCO]]; ixquichi tlamatocac toltecayotl, yolizyoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl quemeh tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.
Ipan inon tlalpan ihuicpa huehueyi tlahcuilomeh quemeh [[Diego Rivera]], [[David Alfaro Siqueiros]], [[José Clemente Orozco]], [[Frida Kahlo]] occequintin. Inin xiuhpan 1650, zanno ihcuac tlahchilohuaya ompa Mexihco in iteuhcayo Miguel Cabrera. Occepa xihuitl [[Alejandro Toledo]] ce tlacuiloh cenca tenyo ipan Cemanahuac ipampa itlapal huaxyacatl ixiptli.
Ipan Mexihco, teonantzin [[Nantzin Juana Inés de la Cruz]] ihuan [[Juan Ruiz de Alarcón]] oamatlacuiloh amoxtli ica Caxtillantlahtolli. Ahzozan [[Octavio Paz]] oamatlacuiloh [[La piedra del Sol]] quemeh inic ce amoxtli ipampa Caxtillantlahtolli. Ahzozan huehca xihuitl oquiamatlacuilo [[Carlos Fuentes]] ahnozo in xochicuicani [[Rosario Castellanos]].
In mexihcatl calmanayotl cenca cualli cah, Ipan huehuehaltepetl quemeh olmecatoltecayotl, mayatoltecayotl, tzapotecatoltecayotl, teotihuahcatoltecayotl, mexihcatoltecayotl, occequin. In caxtillanxiuhpan in teocalli ihuan tzacualtecalco motenehua Barroco. In axcan cahuitl mexicatl calmanayotl oquitlachiuh ipampa [[Luis Barragán]] ce calmanani achcauh ipan Minimalismo.
=== Tonalpohualamoxtli ===
{| class=wikitable
|+ '''Mexico itonalpohualhuan'''
|- bgcolor="#efefef"
! Tonalpihualli !! Ilhuitl
|-
| [[1 metztli enero]] || [[Yancuic xihuitl]]
|-
| [[6 metztli enero]] || [[Epifanía|Reyes Magos]]
|-
| [[2 metztli febrero]] || [[La candelaria]]
|-
| ''Semana santa'' || [[Viernes Santo]]
|-
| ''Semana santa'' || [[Domingo de pascua]]
|-
| [[1 metztli mayo]] || [[Día del trabajo]]
|-
| ''Mayo - junio'' || [[Pentecostés|Día de las mulas]]
|-
| [[15 metztli septiembre]] y [[16 de septiembre]] || [[Fiestas Patrias]]
|-
| [[1 metztli noviembre]] y [[2 de noviembre]] || [[Día de Muertos]]
|-
| [[20 metztli noviembre]] || [[Día de la Revolución Mexicana]]
|-
| [[12 metztli diciembre]] || [[Día de la Virgen de Guadalupe]]
|-
| [[24 mitztli diciembre]] y [[25 de diciembre]] || [[Navidad|Festividades navideñas]]
|}
=== TLaixcopinaliztli ===
{{main|Mēxihcatl īxiptlayōliztli}}
In inic ce mexihcatl ixiptli xiuhpan 1897, itech Ingeniero Salvador Toscano otlachiuh ohtli ipan tlahuantli itechpa inin tlacatiyan cenca tlachcauh (oquicceecentlaaliaa yeh ipan xihuitl 50’s itoca itech ''Memorias de un Mexicano'' teeilnaamiquiliztli itechpahuicpa ce mexicatl, ihuan noyuhqui inic ce ahmo huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl motenehuaa Don Juan Tenorio xiuhpan 1898. In inic ce huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl catca Fatal Orgullo in xiuhpan 1916. Auh 1920 xiuhpan otlachiuhqueh inic ce peliculas icampa tlatozcatl Hollywood, California tlein otlaquiti nochi huel mexicah cineastas. In xihuitl 1930 otlachiuh in cine mach tlacaqui, cenca tenyoh in cemanahuac ipan nochi tlacatiyan caxtillantahtoltica ica peliculas iuhqui Sobre las Olas (aacueeyopan) xiuhpan 1932 nozo itechpahuic René Zacarías ihuan Raphael J. Sevilla in pelicula Alla en el Rancho Grande, xiuhpan1936.
Cah hueyi mexihcah ixiptlayoliztli quemeh ''[[Amores Perros]]'' auh ''[[Y Tu Mamá También]]'' auh huehueh quemeh ''[[Ahí Está El Detalle]]''. Hueyi mexihcah ixiptlayotiani iuhquin [[Alfonso Cuarón]] ipan ''[[Harry Potter and the Prisoner of Azkaban]]''.
===Tlacualiztli===
[[File:CornmealProducts.jpg|thumb|200px|Cintlacualiztli.]]
Mexico quipia ce hueyi tlacualiztli moihtoa ic Patrimonio Cultural de la Humanidad ipan UNESCO, Nican ce tequichihualiztli itech cintli, chilli huan nohpalitl, tomatl, ohce xochicualli, ce hueyi tzapotecatl motenehua Abigaíl Mendoza, yehuatl itech Teotitlan ompa Huexyacac tlahtocayotl tlachihua tlemolli huan chilmolli. In tlayolli quitlaxcalia, atolli, tamalli, tlaxcalli, totopochtli huan tlaxcalpacholli.
Mexico ce tlacatiyan ica ixachi tlacualli in ompa tlaltipac, in tlacualli ma [[tacualli]], [[tamalli]], [[tlaxcalli]], [[tlaxcalpacholli]], [[pozolli]], [[tzopitl]], [[chilaquilitl]], [[tlaxcalchilatl]], [[tlatetzauhtli]], [[neuctli]], [[tlemolli]], ohcequin.
Nican quipia onilli ma, [[mexcalli]], [[meoctli]], [[tlapaloctli]], [[tleatl]] ohcequin.
=== Tonalizcayotl ===
=== Tequichihualiztli ===
Miaquin [[cuīcayōtl neneuhcāyōtl]] cah inin tlācatiyān iuhquin [[rock]], [[pop]] nozo [[tlātlamantic cuīcayōtl|tlātlamantic]]. Hueyi [[tlacuīcaliztli]] cateh [[Lorena y Los Alebrijes]], [[Noesis]], [[Etnia]].
Ca cuīcacan quēmeh [[Auditorio Guelaguetza]], [[Estadio Benito Juárez]] auh [[Teatro Juárez]] [[Āltepētl Huāxyacac]] auh [[Teatro Macedonio Alcalá]] īhuan [[Estadio Lic. Eduardo Vasconcelos]], īyān huēyi chōntallācatiyān cuīcatiani ōcuīcahuac iniuhquin [[Lila Downs]], [[Chayanne]], [[Dj Tiesto]], [[Zoé]] nozo [[Mœnia]].
==== Tlahcuiloliztli ====
[[File:Cacaxtla01.jpg|thumb|left|350px|[[Cacaxtlah]].]]
Tlacuiloliztli ipan Mexica catca itech huehuehcauh cahuitl ica achto macehualtlacameh.
* [[Diego Rivera]]
* [[Alejandro Toledo]]
* [[David Alfaro Siqueiros]]
==== Tlatzohtzonaliztli ====
* [[Macedonio Alcalá]]
* [[Máximo Ramón Ortíz]]
* [[Álvaro Carrillo]]
==== Hueyi [[cuicani|cuicanimeh]] ====
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Lucero]]
* [[Yuri]]
* [[Eugenia León]]
* [[Alejandra Robles]]
* [[Lila Downs]]
{{col-2}}
* [[Juan Gabriel]]
* [[Vicente Fernández]]
* [[Pedro Infante]]
* [[Antonio Aguilar]]
* [[Javier Solis]]
{{col-end}}
===Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactli===
[[Image:View from Pyramide de la luna.jpg|thumb|right|200px|[[Teotihuahcan]].]]
[[Image:Guanajuato30 guanajuato.jpg|thumb|right|200px|[[Pachtitlan]].]]
[[Image:Hospicio Cabañas.JPG|thumb|right|200px|Icnocalli Cabañas ipan [[Atemaxac]].]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Huaxyacac Juárez huan Monte Albán]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Teotihuahcan]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Altepetl Mexico huan chinamilpan Xochimilco]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Palenque]]
* 1987 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Reserva de la Biósfera de Sian Ka'an]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Cuetlaxcoapan]]
* 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Pachtitlan huan oztoyotl]]
* 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Chichén Itzá]]
* 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Morelia]]
* 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[El Tajín]]
* 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Tlahcuilolli ipan San Francisco Tepehuahcan]]
* 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Zacatecah]]
* 1993 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Ichan hueyimichtin El Vizcaíno]]
* 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Achto teocalmecac macuilpohualxiuhpan XVI ipan Popocatepetl]]
* 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Uxmal]]
* 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Querétaro]]
* 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Hospicio Cabañas]]
* 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Paquimeh]]
* 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Tlacotalpan]]
* 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xochicalco]]
* 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Campeche]]
* 2002 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Kalak'mul]]
* 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[San Francisco teocalmecac ipan Sierra Gorda]]
* 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Miccailhuitl]]
* 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Tlaquitcalli Luis Barragán]]
* 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Tlalhuactli huan teotlalli ipan California ayollohco]]
* 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Mexcalmillah ipan Tequillan]]
* 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Altepetl Tepochcalli UNAM]]
<gallery mode="packed-hover" caption="Huehuecauh altepetl ipan Mexico" style="margin:0;">
File:Chichen Itza CB.jpg|[[Chichén Itzá]]
File:0141 Palenque.JPG|''[[Palenque (zona arqueológica)|Palenque]]''
File:Tulum - 01.jpg|''[[Tulum]]''
File:El Tajín, Nischenpyramide.fcm.jpg|''[[El Tajín]]''
File:Borrala.JPG|''[[Monte Albán]]''
File:Olmeca head in Villahermosa.jpg|''[[La Venta]]''
File:Comalcalco.jpg|''[[Comalcalco (zona arqueológica)|Comalcalco]]''
File:Mexico.Pue.Cholula.Pyramid.01.jpg|[[Zona arqueológica de Cholula|Cholula]]
File:Paquime1.jpg|''[[Paquimeh]]''
File:Telamones Tula.jpg|[[Tollan-Xicocotitlan]]
File:Pomona3.JPG|''[[Pomoná]]''
File:LaReforma1.JPG|''[[Moral Reforma (zona arqueológica)|Moral Reforma]]''
File:Panoramic Edzná.JPG|''[[Edzná]]''
File:Votive Pyramid La Quemada.JPG|''[[La Quemada]]''
File:Becan x2.jpg|''[[Becán]]''
File:Calakmul Struktur I 1.JPG|''[[Calakmul]]''
File:Hochob Campeche - Rekonstruktion des Tempels.jpg|''[[Hochob]]''
File:Acropolis Tenam.jpg|''[[Tenam Puente]]''
File:Yaxchilan 1.jpg|''[[Yaxchilán]]''
File:Bonampak panorámica.JPG|''[[Bonampak]]''
File:Tonina 1.jpg|''[[Toniná]]''
File:Coba. Piramide Nohoch Mul. Enero 2009.JPG|''[[Cobá]]''
File:Chacchoben 2.jpg|''[[Chacchobén]]''
File:Kohunlich Mask cropped.jpg|''[[Kohunlich]]''
File:Panoramica Uxmal.jpg|''[[Uxmal]]''
File:Mayapan perspectiva 1.jpg|''[[Mayapán]]''
File:Dzibilchaltun.jpg|''[[Dzibilchaltún (zona arqueológica)|Dzibilchaltún]]''
File:Guachimontones Jalisco - Esteban Tucci.jpg|''[[Guachimontones]]''
File:2002.12.29 18 Codz Poop Kabah Yucatan Mexico.jpg|''[[Kabáh]]''
File:DjDSCF1841.JPG|''[[Malinalco]]''
File:Detalle templo de la serpiente emplumada.JPG|''[[Xochicalco]]''
File:Chalcatzingo zona arqueológica 02.JPG|''[[Chalcatzingo]]''
File:Muyil1.jpg|''[[Muyil]]''
File:Zona Arqueológica Mitla 10.JPG|''[[Mitla]]''
File:Tumba 1 Zaachila.JPG|''[[Zaachila]]''
File:CantonaB.JPG|''[[Cantona]]''
</gallery>
==Momotlaliztli==
Nican Mexico quipiya cualli [[neicxitapayolhuiliztli]], itlacahuan cateh ica [[Selección Mexicana del Fútbol]]. In momotlaliztli ipan Mexico ca ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Axcan, Mexico tlalli, ce centlalticpac huelitini ica momotlaliztli, ihcuac tecuacan itechpahuic Olimpicayoh Mahuiltiliztli xiuhpan 1992 in ompa [[Altepetl Mexico 1968]], otlacauh huel miac imomotlaliz ipampa ce tlacatiyan itech America Latina.
Mexico oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, karate, judo, taekwondo, boxeo, tenis, atletismo, gimnasia, trial, enduro, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.
* [[Īxiptli:Olympic flag.svg|50px]] Mexico ipan [[Olimpicayoh neahuiltiliztli]].
== No xiquitta ==
* [[America Mictlampa]]
* [[America]]
== Amoxtiliztli ==
* ''García Escamilla, Enrique, ''Historia de México en náhuatl y español'', {{es2}} , otepoztlahcuiloc ipan [[Altepetl Mexico]], Plaza y Valdés Editores, xiuhpan [[1991]].''
== Toquiliztequitl ==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
== Occequin necuazaloliztli ==
{{wiktionary|Mexihco}}
{{America}}
[[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Nahuatlaltocayotl]]
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
1miqf7un3kmba7e75kciuyp8ymat1kl
Tlacatl
0
7136
498642
493039
2022-07-19T15:37:07Z
Koatochij
19758
/* Occequīntīn macehuallahtōlcopa */
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
[[Īxiptli:Human.svg|thumb|250px|Tlacatl]]
'''Tlacatl''' ({{es2}} ''Ser humano'').
* [[Huēhue]] <!-- en: old; old male; old man; aged man; old men; aged; ole -->
* [[Cihuātl]] <!-- en: woman -->
* [[Oquichtli]]<!-- es: hombre -->
* [[Ilamatl]] <!-- en: old female; old woman; old women -->
* [[Cihuātzintli]] <!-- en: girl, lady; woman -->
* [[Conētl]]<!-- en: child -->
* [[Conetzintli]]<!-- en: baby -->
== [[Nacayotl]] ==
* [[Acolli]] <!-- es: hombro -->
* [[Acolnacayotl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Ahuacatl (tonanayotl)|Ahuacatl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Camatetl]] <!-- es: cachete -->
* [[Camatl]] <!-- es: boca -->
* [[Cantli]] <!-- es: cachete -->
* [[Chichihualli]] <!-- es: seno, teta -->
* [[Ciyacatl]] <!-- es: axila -->
* [[Cuaitl]] <!-- es: cabeza -->
* [[Cuitlatecomatl]] <!-- es: estomago, abdomen -->
* [[Cuitlaxayacatl]] <!-- es: nalgas, trasero -->
* [[Elcomalli]] <!-- es: espalda -->
* [[Elpantli]] <!-- es: pecho -->
* [[Huitetl]] <!-- es: vientre -->
* [[Icxotl]] <!-- es: talón -->
* [[Ixcuaitl]] <!-- es: frente -->
* [[Ixcuamolli]] <!-- es: ceja -->
* [[Ixtelotli]] <!-- es: ojo -->
* [[Īxtli]] <!-- es: rostro, cara -->
* [[Ixtzontli]] <!-- es: cuello -->
* [[Ixtetl]] <!-- es: uña -->
* [[Macolli]] <!-- es: antebrazo -->
* [[Māitl]] <!-- es: mano -->
* [[Mapilli]] <!-- es: dedo -->
* [[Maquechtli]] <!-- es: muñeca -->
* [[Matzotzopaztli]] <!-- en: forearm; lower arm bone -->
* [[Metztli]] <!-- es: pierna -->
* [[Molictli]] <!-- es: codo -->
* [[Nacaztli]] <!-- es: oreja, oído -->
* [[Notepixcatl]] <!-- es: matriz -->
* [[Quechtli]] <!-- es: cuello -->
* [[Tepolli]] <!-- es: pene -->
* [[Tepoltzontli]] <!-- es: vello púbico del hombre -->
* [[Tetzahuitl]] <!-- es: culo, recto -->
* [[Tlachicahuatl]] <!-- es: músculo -->
* [[Tlancuaitl]] <!-- es: rodilla -->
* [[Tlanictli]] <!-- es: espinilla -->
* [[Topitzahuayan]] <!-- es: cadera -->
* [[Tzontli]] <!-- es: pelo, cabello -->
* [[Tlantli]] <!-- es: diente -->
* [[Xayacatl]] <!-- es: cara -->
* [[Xictli]] <!-- es: ombligo -->
* [[Xopilli]] <!-- es: dedo del pie -->
* [[Xotl]] <!-- es: pie -->
* [[Yacatl]] <!-- es: nariz -->
* [[Chāntli]] <!-- en: house -->
{{Chichinimeh}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
1851i53ooo7hbvpfgl6rsa32pmn5j5p
498643
498642
2022-07-19T15:38:37Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
[[Īxiptli:Human.svg|thumb|250px|Tlacatl]]
'''Tlacatl''' ({{es2}} ''Ser humano''), ce yolcatl ica cuayolo huan iyeyehcoliz, in tlacatl tlahtoa camanalli ica tozquitl ipan tlahtoliztli.
* [[Huēhue]] <!-- en: old; old male; old man; aged man; old men; aged; ole -->
* [[Cihuātl]] <!-- en: woman -->
* [[Oquichtli]]<!-- es: hombre -->
* [[Ilamatl]] <!-- en: old female; old woman; old women -->
* [[Cihuātzintli]] <!-- en: girl, lady; woman -->
* [[Conētl]]<!-- en: child -->
* [[Conetzintli]]<!-- en: baby -->
== [[Nacayotl]] ==
* [[Acolli]] <!-- es: hombro -->
* [[Acolnacayotl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Ahuacatl (tonanayotl)|Ahuacatl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Camatetl]] <!-- es: cachete -->
* [[Camatl]] <!-- es: boca -->
* [[Cantli]] <!-- es: cachete -->
* [[Chichihualli]] <!-- es: seno, teta -->
* [[Ciyacatl]] <!-- es: axila -->
* [[Cuaitl]] <!-- es: cabeza -->
* [[Cuitlatecomatl]] <!-- es: estomago, abdomen -->
* [[Cuitlaxayacatl]] <!-- es: nalgas, trasero -->
* [[Elcomalli]] <!-- es: espalda -->
* [[Elpantli]] <!-- es: pecho -->
* [[Huitetl]] <!-- es: vientre -->
* [[Icxotl]] <!-- es: talón -->
* [[Ixcuaitl]] <!-- es: frente -->
* [[Ixcuamolli]] <!-- es: ceja -->
* [[Ixtelotli]] <!-- es: ojo -->
* [[Īxtli]] <!-- es: rostro, cara -->
* [[Ixtzontli]] <!-- es: cuello -->
* [[Ixtetl]] <!-- es: uña -->
* [[Macolli]] <!-- es: antebrazo -->
* [[Māitl]] <!-- es: mano -->
* [[Mapilli]] <!-- es: dedo -->
* [[Maquechtli]] <!-- es: muñeca -->
* [[Matzotzopaztli]] <!-- en: forearm; lower arm bone -->
* [[Metztli]] <!-- es: pierna -->
* [[Molictli]] <!-- es: codo -->
* [[Nacaztli]] <!-- es: oreja, oído -->
* [[Notepixcatl]] <!-- es: matriz -->
* [[Quechtli]] <!-- es: cuello -->
* [[Tepolli]] <!-- es: pene -->
* [[Tepoltzontli]] <!-- es: vello púbico del hombre -->
* [[Tetzahuitl]] <!-- es: culo, recto -->
* [[Tlachicahuatl]] <!-- es: músculo -->
* [[Tlancuaitl]] <!-- es: rodilla -->
* [[Tlanictli]] <!-- es: espinilla -->
* [[Topitzahuayan]] <!-- es: cadera -->
* [[Tzontli]] <!-- es: pelo, cabello -->
* [[Tlantli]] <!-- es: diente -->
* [[Xayacatl]] <!-- es: cara -->
* [[Xictli]] <!-- es: ombligo -->
* [[Xopilli]] <!-- es: dedo del pie -->
* [[Xotl]] <!-- es: pie -->
* [[Yacatl]] <!-- es: nariz -->
* [[Chāntli]] <!-- en: house -->
{{Chichinimeh}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
empc7g7tk9n8xuihrouew5zvubl0djo
498644
498643
2022-07-19T15:40:48Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
[[Īxiptli:Human.svg|thumb|250px|Tlacatl]]
'''Tlacatl''' ({{es2}} ''Ser humano'' huan latintlahtolli ''Homo sapiens''), ce yolcatl ica cuayolo huan iyeyehcoliz, in tlacatl tlahtoa camanalli ica tozquitl ipan tlahtoliztli.
== Edad ==
* [[Huēhue]] <!-- en: old; old male; old man; aged man; old men; aged; ole -->
* [[Cihuātl]] <!-- en: woman -->
* [[Oquichtli]]<!-- es: hombre -->
* [[Ilamatl]] <!-- en: old female; old woman; old women -->
* [[Cihuātzintli]] <!-- en: girl, lady; woman -->
* [[Conētl]]<!-- en: child -->
* [[Conetzintli]]<!-- en: baby -->
== Cenyiliztli ==
* Homo erectus
* Homo neanderthalis
== [[Nacayotl]] ==
* [[Acolli]] <!-- es: hombro -->
* [[Acolnacayotl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Ahuacatl (tonanayotl)|Ahuacatl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Camatetl]] <!-- es: cachete -->
* [[Camatl]] <!-- es: boca -->
* [[Cantli]] <!-- es: cachete -->
* [[Chichihualli]] <!-- es: seno, teta -->
* [[Ciyacatl]] <!-- es: axila -->
* [[Cuaitl]] <!-- es: cabeza -->
* [[Cuitlatecomatl]] <!-- es: estomago, abdomen -->
* [[Cuitlaxayacatl]] <!-- es: nalgas, trasero -->
* [[Elcomalli]] <!-- es: espalda -->
* [[Elpantli]] <!-- es: pecho -->
* [[Huitetl]] <!-- es: vientre -->
* [[Icxotl]] <!-- es: talón -->
* [[Ixcuaitl]] <!-- es: frente -->
* [[Ixcuamolli]] <!-- es: ceja -->
* [[Ixtelotli]] <!-- es: ojo -->
* [[Īxtli]] <!-- es: rostro, cara -->
* [[Ixtzontli]] <!-- es: cuello -->
* [[Ixtetl]] <!-- es: uña -->
* [[Macolli]] <!-- es: antebrazo -->
* [[Māitl]] <!-- es: mano -->
* [[Mapilli]] <!-- es: dedo -->
* [[Maquechtli]] <!-- es: muñeca -->
* [[Matzotzopaztli]] <!-- en: forearm; lower arm bone -->
* [[Metztli]] <!-- es: pierna -->
* [[Molictli]] <!-- es: codo -->
* [[Nacaztli]] <!-- es: oreja, oído -->
* [[Notepixcatl]] <!-- es: matriz -->
* [[Quechtli]] <!-- es: cuello -->
* [[Tepolli]] <!-- es: pene -->
* [[Tepoltzontli]] <!-- es: vello púbico del hombre -->
* [[Tetzahuitl]] <!-- es: culo, recto -->
* [[Tlachicahuatl]] <!-- es: músculo -->
* [[Tlancuaitl]] <!-- es: rodilla -->
* [[Tlanictli]] <!-- es: espinilla -->
* [[Topitzahuayan]] <!-- es: cadera -->
* [[Tzontli]] <!-- es: pelo, cabello -->
* [[Tlantli]] <!-- es: diente -->
* [[Xayacatl]] <!-- es: cara -->
* [[Xictli]] <!-- es: ombligo -->
* [[Xopilli]] <!-- es: dedo del pie -->
* [[Xotl]] <!-- es: pie -->
* [[Yacatl]] <!-- es: nariz -->
== No xiquitta ==
* [[Chāntli]] <!-- en: house -->
{{Chichinimeh}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
0adjs65nitayji8q065zf1v4hhjvxhu
498645
498644
2022-07-19T15:42:30Z
Koatochij
19758
/* Nacayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
[[Īxiptli:Human.svg|thumb|250px|Tlacatl]]
'''Tlacatl''' ({{es2}} ''Ser humano'' huan latintlahtolli ''Homo sapiens''), ce yolcatl ica cuayolo huan iyeyehcoliz, in tlacatl tlahtoa camanalli ica tozquitl ipan tlahtoliztli.
== Edad ==
* [[Huēhue]] <!-- en: old; old male; old man; aged man; old men; aged; ole -->
* [[Cihuātl]] <!-- en: woman -->
* [[Oquichtli]]<!-- es: hombre -->
* [[Ilamatl]] <!-- en: old female; old woman; old women -->
* [[Cihuātzintli]] <!-- en: girl, lady; woman -->
* [[Conētl]]<!-- en: child -->
* [[Conetzintli]]<!-- en: baby -->
== Cenyiliztli ==
* Homo erectus
* Homo neanderthalis
== Yolizmatiliztli ==
=== [[Nacayotl|Tonacayo]] ===
* [[Ahcolli]] <!-- es: hombro -->
* [[Ahcolnacayotl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Ahuacatl (tonanayotl)|Ahuacatl]] <!-- es: bíceps -->
* [[Camatetl]] <!-- es: cachete -->
* [[Camatl]] <!-- es: boca -->
* [[Cantli]] <!-- es: cachete -->
* [[Chichihualli]] <!-- es: seno, teta -->
* [[Ciyacatl]] <!-- es: axila -->
* [[Cuaitl]] <!-- es: cabeza -->
* [[Cuitlatecomatl]] <!-- es: estomago, abdomen -->
* [[Cuitlaxayacatl]] <!-- es: nalgas, trasero -->
* [[Elcomalli]] <!-- es: espalda -->
* [[Elpantli]] <!-- es: pecho -->
* [[Huitetl]] <!-- es: vientre -->
* [[Icxotl]] <!-- es: talón -->
* [[Ixcuaitl]] <!-- es: frente -->
* [[Ixcuamolli]] <!-- es: ceja -->
* [[Ixtelotli]] <!-- es: ojo -->
* [[Īxtli]] <!-- es: rostro, cara -->
* [[Ixtzontli]] <!-- es: cuello -->
* [[Ixtetl]] <!-- es: uña -->
* [[Macolli]] <!-- es: antebrazo -->
* [[Māitl]] <!-- es: mano -->
* [[Mapilli]] <!-- es: dedo -->
* [[Maquechtli]] <!-- es: muñeca -->
* [[Matzotzopaztli]] <!-- en: forearm; lower arm bone -->
* [[Metztli]] <!-- es: pierna -->
* [[Molictli]] <!-- es: codo -->
* [[Nacaztli]] <!-- es: oreja, oído -->
* [[Notepixcatl]] <!-- es: matriz -->
* [[Quechtli]] <!-- es: cuello -->
* [[Tepolli]] <!-- es: pene -->
* [[Tepoltzontli]] <!-- es: vello púbico del hombre -->
* [[Tetzahuitl]] <!-- es: culo, recto -->
* [[Tlachicahuatl]] <!-- es: músculo -->
* [[Tlancuaitl]] <!-- es: rodilla -->
* [[Tlanictli]] <!-- es: espinilla -->
* [[Topitzahuayan]] <!-- es: cadera -->
* [[Tzontli]] <!-- es: pelo, cabello -->
* [[Tlantli]] <!-- es: diente -->
* [[Xayacatl]] <!-- es: cara -->
* [[Xictli]] <!-- es: ombligo -->
* [[Xopilli]] <!-- es: dedo del pie -->
* [[Xotl]] <!-- es: pie -->
* [[Yacatl]] <!-- es: nariz -->
== No xiquitta ==
* [[Chāntli]] <!-- en: house -->
{{Chichinimeh}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
kwuaufadhfwpir50g7br7sfx09byxdm
Mexiko
0
8517
498635
494260
2022-07-19T14:13:35Z
Koatochij
19758
Se cambió el destino de la redirección de [[Mexico]] a [[Mexko]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Mexko]]
06jrrllgsv90pc1gtz0pe4wn07h09tl
Tlanomitl Huēyātēnco
0
9978
498652
498191
2022-07-20T02:04:32Z
Xqbot
1575
Bot: corrección de redirección rota hacia la página de destino trasladada «[[Côte d'Ivoire]]»
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Côte d'Ivoire]]
g7sgqq61e13tib8d4motkiaynfvss7r
Ilhuicaatl Artico
0
10944
498650
498189
2022-07-20T02:03:47Z
Xqbot
1575
Bot: corrección de redirección rota hacia la página de destino trasladada «[[Ilhuicaatl Ártico]]»
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Ilhuicaatl Ártico]]
ffd0o0coy1j3k8z8ejme9ism8yt3dtb
Cuaitl
0
19448
498638
498624
2022-07-19T14:36:55Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
[[Īxiptli:Lateral head anatomy detail.jpg|thumb|right|250px|Cuaitl.]]
'''Cuaitl'''.
{{wiktionary|cuaitl}}
{{Nacayotl}}
[[Neneuhcāyōtl:Nacayotl]]
pd0lqcs8x1xsfoutgqbahrhmze6bs29
Caxtila
0
19453
498648
498187
2022-07-20T02:03:04Z
Xqbot
1575
Bot: corrección de redirección rota hacia la página de destino trasladada «[[Caxtillān]]»
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Caxtillān]]
poyrk6orz30fbvgkcwxyafgzrhc8a5v
Ehuatl
0
22382
498641
498621
2022-07-19T15:35:15Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
[[Īxiptli:Human skin structure.jpg|thumb|Tlācaehuatl]]
[[Īxiptli:Bristol.zoo.crocshoes.arp.jpg|thumb|ehuatl]]
In '''ehuatl''' (''cuero'').
{{Nacayotl}}
[[Neneuhcāyōtl:Yolizmatiliztli]]
q8fq5ocf1ri22ryqaz5pfsjf1lw5zo4
Ilhuicaatl Índico
0
32352
498651
498190
2022-07-20T02:03:52Z
Xqbot
1575
Bot: corrección de redirección rota hacia la página de destino trasladada «[[Ilhuicaatl Indico]]»
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Ilhuicaatl Indico]]
2dilv8nxrutwwmkarjzmiya3gwv4rjp
Ilhuicaatl Antártico
0
32356
498649
498188
2022-07-20T02:03:42Z
Xqbot
1575
Bot: corrección de redirección rota hacia la página de destino trasladada «[[Ilhuicaatl Antartico]]»
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Ilhuicaatl Antartico]]
lm55jfm3my2o0srpgaaomx2jg92hro7
Mexko (nhw)
0
34314
498646
498634
2022-07-19T15:44:29Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{DISPLAYTITLE:Mexiko <sup><small>(nhw)</small></sup>}}{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexiko|PPL_name=Meshijku}}
'''Mexko''' so '''Mexko tlali''' (kastiyakamanali; ''México'' o ''Estados Unidos Mexicanos''); se tekpantlali ipan Amerika semantok tlali.
== Tlanauatilistli ==
Ne Mexko tlali se [[republika]], itlanauatiketl Andrés Manuel López Obrador, ueyi tepachouaketl itech tlali, itoka ikane se poder ejecutivo maski ipan tlanauatilistli.
Mexko tlali xexelok ipan 32 tlaltokajyomej.
{| class="wikitable"
|-
! Tlaltokajyotl
! Kuaaltepetl
! Chanejmej
|-
| [[Aguascalientes (nhw)|Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes Altepetl]]
| 1 184 996
|-
| [[Baja California (nhw)|Baja California]]
| [[Mexicali]]
| 3 155 070
|-
| [[Baja California Sur (nhw)|Baja California Sur]]
| [[La Paz]]
| 637 026
|-
| [[Campeche (nhw)|Campeche]]
| [[Campeche Altepetl]]
| 822 441
|-
| [[Chiapas (nhw)|Chiapas]]
| [[Tuxtla Gutiérrez]]
| 4 796 580
|-
| [[Chihuahua (nhw)|Chihuahua]]
| [[Chihuahua Altepetl]]
| 3 406 465
|-
| [[Coahuila (nhw)|Coahuila]]
| [[Saltillo]]
| 3 055 395
|-
| [[Colima (nhw)|Colima]]
| [[Colima Altepetl]]
| 650 555
|-
| [[Durango (nhw)|Durango]]
| [[Durango Altepetl]]
| 1 632 934
|-
| [[Guanajuato (nhw)|Guanajuato]]
| [[Guanajuato Altepetl]]
| 5 486 372
|-
| [[Guerrero (nhw)|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
| 3 388 768
|-
| [[Hidalgo (nhw)|Hidalgo]]
| [[Pachuka]]
| 2 665 018
|-
| [[Mexkotlajtokajyotl|Mexko]]
| [[Toluka]]
| 15 175 862
|-
| [[Michuakan (nhw)|Michuakan]]
| [[Morelia]]
| 4 351 037
|-
| [[Morelos (nhw)|Morelos]]
| [[Koajnauak]]
| 1 777 227
|-
| [[Nayarit (nhw)|Nayarit]]
| [[Tepic]]
| 1 084 979
|-
| [[Nuevo León (nhw)|Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
| 4 653 458
|-
| [[Oaxaka (nhw)|Oaxaka]]
| [[Oaxaka Altepetl]]
| 3 801 962
|-
| [[Puebla (nhw)|Puebla]]
| [[Kuetlaxkoapan]]
| 5 779 829
|-
| [[Querétaro (nhw)|Querétaro]]
| [[Querétaro Altepetl]]
| 1 827 937
|-
| [[Quintana Roo (nhw)|Quintana Roo]]
| [[Mexicali]]
| 1 325 578
|-
| [[San Luis Potosí (nhw)|San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí Altepetl]]
| 2 585 518
|-
| [[Sinaloa (nhw)|Sinaloa]]
| [[Koluakan]]
| 2 767 761
|-
| [[Sonora (nhw)|Sonora]]
| [[Hermosillo]]
| 2 662 480
|-
| [[Tabasco (nhw)|Tabasco]]
| [[Villahermosa]]
| 2 238 603
|-
| [[Tamaulipas (nhw)|Tamaulipas]]
| [[Victoria Altepetl]]
| 3 268 554
|-
| [[Tlaxkala (nhw)|Tlaxkala]]
| [[Tlaxkala Altepetl]]
| 1 169 936
|-
| [[Veracruz (nhw)|Veracruz]]
| [[Xalapan]]
| 7 643 194
|-
| [[Xalixko (nhw)|Xalixko]]
| [[Guadalajara]]
| 7 350 682
|-
| [[Yukatan (nhw)|Yukatan]]
| [[Mérida]]
| 1 955 577
|-
| [[Zacatecas (nhw)|Zacatecas]]
| [[Zacatecas Altepetl]]
| 1 490 668
|-
| [[Mexkoaltepetl (nhw)|Mexkoaltepetl]]
|
| 8 851 080
|-
|}
== Nojkia xikitas ==
* [[América]]
==Tlajtolkakilistilonij==
<references/>
== Sekin tlatilantli ==
{{wiktionary|Mexko}}
{{Mexko (nhw)}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexko (nhw)]]
jmuitdw9q12joe7m5p1l5jedt6xxot6
498647
498646
2022-07-19T15:45:11Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{DISPLAYTITLE:Mexiko <sup><small>(nhw)</small></sup>}}{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|PPL_name=Meshijku}}
'''Mexko''' so '''Mexko tlali''' (kastiyakamanali; ''México'' o ''Estados Unidos Mexicanos''); se tekpantlali ipan Amerika semantok tlali.
== Tlanauatilistli ==
Ne Mexko tlali se [[republika]], itlanauatiketl Andrés Manuel López Obrador, ueyi tepachouaketl itech tlali, itoka ikane se poder ejecutivo maski ipan tlanauatilistli.
Mexko tlali xexelok ipan 32 tlaltokajyomej.
{| class="wikitable"
|-
! Tlaltokajyotl
! Kuaaltepetl
! Chanejmej
|-
| [[Aguascalientes (nhw)|Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes Altepetl]]
| 1 184 996
|-
| [[Baja California (nhw)|Baja California]]
| [[Mexicali]]
| 3 155 070
|-
| [[Baja California Sur (nhw)|Baja California Sur]]
| [[La Paz]]
| 637 026
|-
| [[Campeche (nhw)|Campeche]]
| [[Campeche Altepetl]]
| 822 441
|-
| [[Chiapas (nhw)|Chiapas]]
| [[Tuxtla Gutiérrez]]
| 4 796 580
|-
| [[Chihuahua (nhw)|Chihuahua]]
| [[Chihuahua Altepetl]]
| 3 406 465
|-
| [[Coahuila (nhw)|Coahuila]]
| [[Saltillo]]
| 3 055 395
|-
| [[Colima (nhw)|Colima]]
| [[Colima Altepetl]]
| 650 555
|-
| [[Durango (nhw)|Durango]]
| [[Durango Altepetl]]
| 1 632 934
|-
| [[Guanajuato (nhw)|Guanajuato]]
| [[Guanajuato Altepetl]]
| 5 486 372
|-
| [[Guerrero (nhw)|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
| 3 388 768
|-
| [[Hidalgo (nhw)|Hidalgo]]
| [[Pachuka]]
| 2 665 018
|-
| [[Mexkotlajtokajyotl|Mexko]]
| [[Toluka]]
| 15 175 862
|-
| [[Michuakan (nhw)|Michuakan]]
| [[Morelia]]
| 4 351 037
|-
| [[Morelos (nhw)|Morelos]]
| [[Koajnauak]]
| 1 777 227
|-
| [[Nayarit (nhw)|Nayarit]]
| [[Tepic]]
| 1 084 979
|-
| [[Nuevo León (nhw)|Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
| 4 653 458
|-
| [[Oaxaka (nhw)|Oaxaka]]
| [[Oaxaka Altepetl]]
| 3 801 962
|-
| [[Puebla (nhw)|Puebla]]
| [[Kuetlaxkoapan]]
| 5 779 829
|-
| [[Querétaro (nhw)|Querétaro]]
| [[Querétaro Altepetl]]
| 1 827 937
|-
| [[Quintana Roo (nhw)|Quintana Roo]]
| [[Mexicali]]
| 1 325 578
|-
| [[San Luis Potosí (nhw)|San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí Altepetl]]
| 2 585 518
|-
| [[Sinaloa (nhw)|Sinaloa]]
| [[Koluakan]]
| 2 767 761
|-
| [[Sonora (nhw)|Sonora]]
| [[Hermosillo]]
| 2 662 480
|-
| [[Tabasco (nhw)|Tabasco]]
| [[Villahermosa]]
| 2 238 603
|-
| [[Tamaulipas (nhw)|Tamaulipas]]
| [[Victoria Altepetl]]
| 3 268 554
|-
| [[Tlaxkala (nhw)|Tlaxkala]]
| [[Tlaxkala Altepetl]]
| 1 169 936
|-
| [[Veracruz (nhw)|Veracruz]]
| [[Xalapan]]
| 7 643 194
|-
| [[Xalixko (nhw)|Xalixko]]
| [[Guadalajara]]
| 7 350 682
|-
| [[Yukatan (nhw)|Yukatan]]
| [[Mérida]]
| 1 955 577
|-
| [[Zacatecas (nhw)|Zacatecas]]
| [[Zacatecas Altepetl]]
| 1 490 668
|-
| [[Mexkoaltepetl (nhw)|Mexkoaltepetl]]
|
| 8 851 080
|-
|}
== Nojkia xikitas ==
* [[América]]
==Tlajtolkakilistilonij==
<references/>
== Sekin tlatilantli ==
{{wiktionary|Mexko}}
{{Mexko (nhw)}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexko (nhw)]]
qo48zd7bljrzsf3dvvvdc1z29hexu9l
Nemachiyōtīlli:Nacayotl
10
35789
498636
498604
2022-07-19T14:18:32Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<div style="background-color: pink; border: 1px solid #AAAAAA; display: block; padding: 1px; clear:both; margin-top:10px;" class="noprint"><table style="background:none; width:100%"><tr><td>[[Image:Vitruvian-Icon.png|40px]] '''<span style="font-size: 120%">[[Nacayotl]]</span>''' </span></td></tr></table></div>
<div style="background-color: Honeydew; border: 1px solid #8898BF; border-top: 0px solid white; padding: 5px 5px 0 5px;" class"noprint">
<table style="background:none ">
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Ehuatl]] :</th><td>[[camatl]] | [[chichihualli]] | [[cuaitl]] | [[ixtelolotl]] | [[cuetlaxtli]] | [[maitl]] ([[mapilli]]) | [[metztli]] | [[nacaztli]] | [[ititl]] | [[quechtli]] | [[xotl]] ([[xopilli]]) | [[xictli]] | [[yacatl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Tzontli]] :</th><td>[[camatzontli]] | [[cuatzontli]] | [[ixcuatzontli]] | [[tepoltzontli]] | [[tetzontli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Nacatl]] :</th><td>[[cuitlaxcolli]] | [[elli]] | [[necoctetencatl]] | [[nacatetl]] | [[yolotl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Omitl]] :</th><td>[[coatlantli]] | [[omicicuilli]] | [[tlancuaitl]] | [[tlantli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Atlamantli]] :</th><td>[[eztli]] | [[axixtli]] | [[cuitlatl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Cuicuiztli]] :</th><td>[[atetl]] | [[nenepilli]] | [[tepolli]]</td></tr>
</table>
</div>
085mt8j835rrbva8llsnbhzqwvfq4vt
498637
498636
2022-07-19T14:25:54Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<div style="background-color: pink; border: 1px solid #AAAAAA; display: block; padding: 1px; clear:both; margin-top:10px;" class="noprint"><table style="background:none; width:100%"><tr><td>[[Image:Vitruvian-Icon.png|40px]] '''<span style="font-size: 120%">[[Nacayotl]]</span>''' </span></td></tr></table></div>
<div style="background-color: Honeydew; border: 1px solid #8898BF; border-top: 0px solid white; padding: 5px 5px 0 5px;" class"noprint">
<table style="background:none ">
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Ehuatl]] :</th><td>[[ahcolchimalli]] | [[ahcolli]] | [[camatetl]] | [[camatl]] | [[chichihualli]] | [[cuaitl]] | [[ixtelolotl]] | [[cuetlaxtli]] | [[maitl]] ([[mapilli]]) | [[metztli]] | [[nacaztli]] | [[ititl]] | [[quechtli]] | [[xotl]] ([[xopilli]]) | [[xictli]] | [[xillantli]] | [[yacatl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Tzontli]] :</th><td>[[ahcoltzontli]] | [[camatzontli]] | [[cuatzontli]] | [[ixcuatzontli]] | [[tepoltzontli]] | [[tetzontli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Nacatl]] :</th><td>[[ahcoltetl]] | [[cuayolotl]] | [[cuitlaxcolli]] | [[elli]] | [[necoctetencatl]] | [[nacatetl]] | [[yolotl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Omitl]] :</th><td>[[coatlantli]] | [[cuacacalaccantli]] | [[omicicuilli]] | [[tlancuaitl]] | [[tlanitztli]] | [[tlantli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Atlamantli]] :</th><td>[[eztli]] | [[axixtli]] | [[cuitlatl]] | [[xinachyotl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Cuicuiztli]] :</th><td>[[aloyotl]] | [[atetl]] | [[nenepilli]] | [[tepolli]] | [[xipintli]]</td></tr>
</table>
</div>
47mtplweed1j1aofmx6gpu43ltc2f8f
498640
498637
2022-07-19T14:40:27Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<div style="background-color: pink; border: 1px solid #AAAAAA; display: block; padding: 1px; clear:both; margin-top:10px;" class="noprint"><table style="background:none; width:100%"><tr><td>[[Image:Vitruvian-Icon.png|40px]] '''<span style="font-size: 120%">[[Nacayotl|Tonacayo]]</span>''' </span></td></tr></table></div>
<div style="background-color: Honeydew; border: 1px solid #8898BF; border-top: 0px solid white; padding: 5px 5px 0 5px;" class"noprint">
<table style="background:none ">
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Ehuatl]] :</th><td>[[ahcolchimalli]] | [[ahcolli]] | [[camatetl]] | [[camatl]] | [[chichihualli]] | [[cuaitl]] | [[ixtelolotl]] | [[cuetlaxtli]] | [[maitl]] ([[mapilli]]) | [[metztli]] | [[nacaztli]] | [[ititl]] | [[quechtli]] | [[xotl]] ([[xopilli]]) | [[xictli]] | [[xillantli]] | [[yacatl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Tzontli]] :</th><td>[[ahcoltzontli]] | [[camatzontli]] | [[cuatzontli]] | [[ixcuatzontli]] | [[tepoltzontli]] | [[tetzontli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Nacatl]] :</th><td>[[ahcoltetl]] | [[cuayolotl]] | [[cuitlaxcolli]] | [[elli]] | [[necoctetencatl]] | [[nacatetl]] | [[yolotl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Omitl]] :</th><td>[[coatlantli]] | [[cuacacalaccantli]] | [[omicicuilli]] | [[tlancuaitl]] | [[tlanitztli]] | [[tlantli]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Atlamantli]] :</th><td>[[axixtli]] | [[cuitlatl]] | [[eztli]] | [[xinachyotl]]</td></tr>
<tr><th style="font-size: 100%; line-height: 100%;">[[Cuicuiztli]] :</th><td>[[aloyotl]] | [[atetl]] | [[nenepilli]] | [[tepolli]] | [[xipintli]]</td></tr>
</table>
</div>
6ycmx7rb3gp7vie6qhz4scrwqqh0vri
Teuctzincalpan
0
35791
498653
2022-07-20T10:46:03Z
2806:105E:F:4EF4:95E7:1D17:1898:DFE
Yancuīc zāzanilli: {{Tlapehualiztli}} '''Teuctzincalpan''', ce altepetl ompa [[Honduras]]. == No xiquitta == == Toquiliztequitl == <references/> [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Honduras]]
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
'''Teuctzincalpan''', ce altepetl ompa [[Honduras]].
== No xiquitta ==
== Toquiliztequitl ==
<references/>
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Honduras]]
hoc441s56rk4cqdwyzw4p6aglji4e2u