Huiquipedia
nahwiki
https://nah.wikipedia.org/wiki/Cal%C4%ABxatl
MediaWiki 1.39.0-wmf.22
first-letter
Mēdiatl
Nōncuahquīzqui
Tēixnāmiquiliztli
Tlatequitiltilīlli
Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli
Huiquipedia
Huiquipedia tēixnāmiquiliztli
Īxiptli
Īxiptli tēixnāmiquiliztli
Huiquimedia
Huiquimedia tēixnāmiquiliztli
Nemachiyōtīlli
Nemachiyōtīlli tēixnāmiquiliztli
Tēpalēhuiliztli
Tēpalēhuiliztli tēixnāmiquiliztli
Neneuhcāyōtl
Neneuhcāyōtl tēixnāmiquiliztli
TimedText
TimedText talk
Módulo
Módulo discusión
Accesorio
Accesorio discusión
Accesorio definición
Accesorio definición discusión
Nemachiyōtīlli:Tlapalli
10
2358
500987
494833
2022-07-29T23:43:19Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="toccolours" style="float:right; clear:right; margin: 0 0 0.5em 0.5em;"
|+ style="margin-left: inherit;" | '''{{{title}}}'''
| colspan="2" style="height: 100px;background-color:#{{{hex}}};" |
|-
! colspan="2" style="text-align: center; background-color: silver;" | Ixneska
|-
! style="text-align:left;" | [[Tlapalli HTML|HTML]]
| #{{{hex}}}
|-
! style="text-align:left;" | [[RGB]] (r, g, b)<sup>'''B'''</sup>
| ({{{r}}}, {{{g}}}, {{{b}}})
|-
! style="text-align:left;" | [[CMYK]] (c, m, y, k)<sup>'''C'''</sup>
| ({{{c}}}, {{{m}}}, {{{y}}}, {{{k}}})
|-
! style="text-align:left;" | [[HSV]] (h, s, v)
| ({{{h}}}°, {{{s}}}%, {{{v}}}%)
|-
| colspan="2" style="text-align:left; font-size: smaller;" | <sup>'''B'''</sup>: Normalizado a [ 0 – 255 ] (byte)<BR/><sup>'''C'''</sup>: Normalizado a [ 0 – 100 ] (cempōhualli)
|}
<includeonly>[[Neneuhcāyōtl:Ixneska]]</includeonly>
<noinclude>
[[Categoría:Huiquipedia:Plantillas de enlace entre proyectos]]
</noinclude>
mbag7iqxuwbs1bqjjw61vjkthq13alt
Asultik
0
2382
500923
500734
2022-07-29T13:04:47Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
{{Ahcopa}}
{{P1|[[{{PAGENAME}}|NHE]]}}
{{P2|[[Ayoyotik|NCH]]}}
{{P2|[[Matlaltic|NHN]]}}
{{P2|[[Texohtic|NCI]]}}
{{Tlani}}
{{Tlapalli|title=Asultik|hex=0000FF|
r=0|g=0|b=255|
c=100|m=100|y=0|k=0|
h=240|s=100|v=100
}}
'''Asultik''' se ixneska kitta tlen tlawilli, kipiya setok ixneska.
== Ixkopinalli ==
<gallery>
Image:Color icon blue.svg
Image:Copper sulfate.jpg
Image:2006-10-16-Salvia8.jpg
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg
Image:Flowers 076.jpg
Image:WesternBluebird23.jpg
Image:Airbus Wing 01798.jpg
Image:Bayerischer Enzian.jpg
</gallery>
== No xikitta ==
* [[Tlapalli]]
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Sekin tlatilantli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Ixneska]]
21wxru8cnqp1olx0jkkaxmf5cociibu
500924
500923
2022-07-29T13:05:08Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
{{Tlapalli|title=Asultik|hex=0000FF|
r=0|g=0|b=255|
c=100|m=100|y=0|k=0|
h=240|s=100|v=100
}}
'''Asultik''' se ixneska kitta tlen tlawilli, kipiya setok ixneska.
== Ixkopinalli ==
<gallery>
Image:Color icon blue.svg
Image:Copper sulfate.jpg
Image:2006-10-16-Salvia8.jpg
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg
Image:Flowers 076.jpg
Image:WesternBluebird23.jpg
Image:Airbus Wing 01798.jpg
Image:Bayerischer Enzian.jpg
</gallery>
== No xikitta ==
* [[Tlapalli]]
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Sekin tlatilantli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Ixneska]]
r1f9ukwo2zimpdwkweodsxzq0hdvc85
500950
500924
2022-07-29T14:47:05Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
{{Tlapalli|title=Asultik|hex=0000FF|
r=0|g=0|b=255|
c=100|m=100|y=0|k=0|
h=240|s=100|v=100
}}
'''Asultik''' se iixneska tlamantli tlen tlachiya kense ilwikaktli. Ineska asultil kiita tlen tlawilli, kipiya setok ixneska tlawel yayawik.
== Ixkopinalli ==
<gallery>
Image:Color icon blue.svg
Image:Copper sulfate.jpg
Image:2006-10-16-Salvia8.jpg
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg
Image:Flowers 076.jpg
Image:WesternBluebird23.jpg
Image:Airbus Wing 01798.jpg
Image:Bayerischer Enzian.jpg
</gallery>
== No xikitta ==
* [[Tlapalli]]
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Sekin tlatilantli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Ixneska]]
izs98713hfwjmu1i5i21lcpj5ggelv6
500951
500950
2022-07-29T14:48:36Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
{{Tlapalli|title=Asultik|hex=0000FF|
r=0|g=0|b=255|
c=100|m=100|y=0|k=0|
h=240|s=100|v=100
}}
'''Asultik''' se iixneska tlamantli tlen tlachiya kense ilwikaktli. Ixneska asultik kiita tlen tlawilli, kipiya setok ixneska tlawel yayawik.
== Ixkopinalli ==
<gallery>
Image:Color icon blue.svg
Image:Copper sulfate.jpg
Image:2006-10-16-Salvia8.jpg
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg
Image:Flowers 076.jpg
Image:WesternBluebird23.jpg
Image:Airbus Wing 01798.jpg
Image:Bayerischer Enzian.jpg
</gallery>
== No xikitta ==
* [[Tlapalli]]
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Sekin tlatilantli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Ixneska]]
mle7ao514inyhpbd025lpa8garo0cgu
Texotik
0
2409
500920
500919
2022-07-29T12:36:33Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[Asultik|NHE]]}}
{{P2|[[Ayoyotik|NCH]]}}
{{P1|[[{{PAGENAME}}|NHW]]}}
{{P2|[[Matlaltic|NHN]]}}
{{P2|[[Texohtic|NCI]]}}
{{Tlani}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Hueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixcopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
qyj5eha8es7glpuftgf0d4zcl78ll68
500926
500920
2022-07-29T13:05:43Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW3_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Hueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixcopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
dtjyu77cess799pqaup4976tqo23pyc
500927
500926
2022-07-29T13:05:54Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Hueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixcopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
qecc6ec5el4wiqnzrn7k6djjvji22dz
500930
500927
2022-07-29T13:07:30Z
Koatochij
19758
/* Tlaltepaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixcopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
f4fkntgvreau15suepoqmp41e90tg9j
500943
500930
2022-07-29T13:56:44Z
Koatochij
19758
/* Ixcopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixkopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
aa5pfvmz4vs4lvcv5yxzjbm89vdrjhj
500947
500943
2022-07-29T14:41:26Z
Koatochij
19758
/* Tlaltepaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so ''asoltik'' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltepaktli
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixkopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
lmagndwwuvgrq4ggq1lpagxidexmi8n
500962
500947
2022-07-29T19:27:13Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so '''asoltik''' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltepaktli
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixkopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
owpzg7nftzgl9s57e72t9snx2gwtdjh
500972
500962
2022-07-29T20:08:26Z
Koatochij
19758
/* Tlaltepaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so '''asoltik''' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltepaktli
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixkopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
080waykae6nv39121yvrd2byohu6ga6
500973
500972
2022-07-29T20:09:51Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Texotik''' so '''asoltik''' se tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltepaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltepaktli
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayaujeluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Eluikatli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyiatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
== Ixkopinkayotl ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
lhzb01oh7vzjve5ezt0b6z29vdrk5f4
Oro
0
2455
501000
405177
2022-07-30T00:32:46Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Teocuitlatl]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Teocuitlatl]]
gesl8r360n9jvyu5sqgmws360nlwath
Oquichtli
0
4640
501010
495458
2022-07-30T00:52:46Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Imagen:Michelangelos David.jpg|100px|thumb|Oquichtli]]
'''Oquichtli''' nozo '''tlacatl''' (Caxtillantlahtolli: ''hombre'' nozo ''varón'').
==No xiquitta==
*[[Cihuatl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
0u3gxnyx1eqds99ldngh3xanu3dwaor
501011
501010
2022-07-30T00:52:56Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Imagen:Michelangelos David.jpg|150px|thumb|Oquichtli]]
'''Oquichtli''' nozo '''tlacatl''' (Caxtillantlahtolli: ''hombre'' nozo ''varón'').
==No xiquitta==
*[[Cihuatl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
o6w58djiejked65h5coyi6lcys1uvyz
501012
501011
2022-07-30T00:53:08Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Imagen:Michelangelos David.jpg|200px|thumb|Oquichtli]]
'''Oquichtli''' nozo '''tlacatl''' (Caxtillantlahtolli: ''hombre'' nozo ''varón'').
==No xiquitta==
*[[Cihuatl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
9na8y60ne1s03opb9wpkpwzud86a51j
501013
501012
2022-07-30T00:59:27Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Imagen:Michelangelos David.jpg|200px|thumb|Oquichtli]]
'''Oquichtli''' nozo '''tlacatl''' (caxtillantlahtolcopa: ''hombre'' nozo ''varón''), in oquichtic tlacatl, inic ce [[conetzintli]], [[piltontli]], [[techpocatl]], [[tlacatl]] huan [[huehue]].
==No xiquitta==
*[[Cihuatl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
2rubidyf3s8k7v5h8xi75m13lmlscle
501014
501013
2022-07-30T01:03:00Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
[[Imagen:Michelangelos David.jpg|200px|thumb|Oquichtli]]
'''Oquichtli''' nozo '''tlacatl''' (caxtillantlahtolcopa: ''hombre'' nozo ''varón''), in oquichtic tlacatl, inic ce [[conetzintli]], [[piltontli]], [[techpocatl]], [[tlacatl]] huan [[huehue]].
==Ioquichnacayo==
Oquichtli quipia [[tepolli]], ce tepitzin nacacuacuahuitl itzalan imetzhuan, in tepolli quipia xipintli, tepolehuatl, itepolnaca ica ezotl tlaihtic huan acayotl ipampa axixa. Ce nacatl tlen tlachihua coconeh ihcuac calaqui tlaihtic cihuazacapilli canahpa chicnahui metztli huan ipampa mah tlachipinia in axiliztli. Itepolnacayo tepolli, ome atetl huan tepoltzontli itzalan memetztin.
==No xiquitta==
*[[Cihuatl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Tlacayotl]]
khg2jsvo35o7rfveqx48cdpq5wn2f27
Matlaltic
0
5313
500928
500896
2022-07-29T13:06:14Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN1_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Matlaltic''' ce tlapalli.
==Yoliztli==
===Tlalticpactli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:Top of Atmosphere.jpg|Ilhuicahuehcatlan
File:Cielo Matutino.jpg|Ilhuicatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Hueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Ahuehcatlan
</gallery>
== Tlaixcopinalli ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapalli]]
t726aphfmnbabsf0k8tw0pz5nab5twm
500948
500928
2022-07-29T14:41:50Z
Koatochij
19758
/* Tlalticpactli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN1_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
'''Matlaltic''' ce tlapalli.
==Yoliztli==
===Tlalticpactli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlalticpac
File:Top of Atmosphere.jpg|Ilhuicahuehcatlan
File:Cielo Matutino.jpg|Ilhuicatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Hueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Ahuehcatlan
</gallery>
== Tlaixcopinalli ==
<gallery>
Image:2006-10-16-Salvia9.jpg
Image:Blue flowers.jpg
Image:Blauer indischer Mohn.jpg
Image:GVerna-3.jpg
Image:Cyanocitta cristata FWS.jpg
Image:Kornblume.jpeg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapalli]]
q9gddhtmbuyi520gbuub0milxvor1u8
Níquel
0
9040
500999
497497
2022-07-30T00:32:36Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Iztac tepoztli]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Iztac tepoztli]]
km92atcutwl4pm18vg922gd9t82dmkg
Ticitl
0
9931
501002
60607
2022-07-30T00:33:07Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Ticiyotl]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Ticiyotl]]
ok7iauodssu0gcjim7ydq8j66o38czv
Ticiyōtl
0
9932
501003
57601
2022-07-30T00:33:17Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Ticiyotl]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Ticiyotl]]
ok7iauodssu0gcjim7ydq8j66o38czv
Mexko
0
17496
501015
500609
2022-07-30T01:26:14Z
Languaeditor
14092
wikitext
text/x-wiki
{{coor capital dm|19|25|10|N|99|08|44|W}}
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlakatiyan
| āchcāuhtōcāitl_nativo = ''Estados Unidos Mexicanos''
| āchcāuhtōcāitl = Mexika Sentik Wexteyowalko
| cemāxcātōcāitl = Mexko
| pāmitl = Flag of Mexico.svg
| chīmalli = Coat of arms of Mexico.svg
| chīmalli_tamaño = 110px
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| tlācatiyāncuīcatiliztli = ''[[Mexko Semanawak Wikayotl]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexko]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 9 209 944 chan.
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′ M, 99°08′ S
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexko]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]] wan sekinok [[Tlahtolmeh pan Mexko|66 tlahtolli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Axkayotl]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[tlaixpantikayotl]] wan [[miakiyotl]].
| tēpachohqueh = [[Presidenteh]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mexko itlakaxoxowkayo|Tlakaxoxowkayotl]]
| fundación_hitos = • Pewalistli<br/> • Tlatenkixtilistli<br/> • Tlamilistli<br/> • Nemachililistli
| fundación_fechas = tlen [[España]]<br/>[[16]] tlen [[septiempreh]], [[1810]]<br/>[[6]] tlen [[noviempreh]], [[1813]]<br/>[[27]] tlen [[septiempreh]], [[1821]]<br/>[[28]] tlen [[tisiempreh]], [[1836]]
| tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaīxpayōtl_ātl = 2.5%
| cuāxōchtli = 4 389 km nochi<br/>• 3 155 km ika [[Estadosonidos]]<br />• 958 km ika [[Kwahtemallan]]<br />• 276 km ika [[Belis]]
| huēyi_ātēntli = 9 330 km
| chānehqueh = 128 649 565 ([[2020]])<ref>http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/</ref><ref name="población">http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = $ 1 192 480 MDD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 15
| PIB_nominal_per_cápita = $ 9 246 USD
| PIB = $ 2 869 542 MDD
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 13
| PIB_per_cápita = $ 20 266 USD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| IDH = 0.779<ref>http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 74
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mexko pesoh]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mexikatl, -meh<br />Mexkoewketl, -nih<br />Mexkotlakatl, -meh
| horario = [[UTC-5]] wan [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] wan [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = MX / MEX / 484
| miembro_de = [[ONU]], [[OCDE]], [[T-MEC]], [[G-20]], [[G-5]], [[APEC]], [[G3]], [[GL]], [[CIN]], [[LC]], [[ABINIA]], [[Celac]], [[OEI]], [[AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli|Pasifiko nenotsalistli]], [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[MIST]], [[UFC]], [[Interpol]], [[CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatekpanal pan ''Tlanawatilli ika Ininmelawkayo tlen masewaltlakameh ika inintlahtol''.
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² ''Seknikiski Teetlamahmakilissotl Yeyantli'' ixtentli Mexko 5 233 761 km².<ref>https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx</ref>
|matrícula_avión=XA, XB, XC|matrícula_coche=MEX|lema_nacional=''La patria es primero''<br />([[kastiahtlahtolli|kastiah]], «Totlalwi ya sentipan»).}}'''Mexko<ref group="tyml."><small>Ika [[nawatl tlen wahkapatl]] motokaxtiayaya '''''Mexihko'''''. Naman ipan [[Waxtlan]] motokaxtia ''Mexko'', mehkatsan sekinok kalpoltlahtolmeh (ken [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]]) nohka kitokaxtiah '''''Mexiko'''''.</small></ref>''' ({{IPA|ˈmeːʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}|}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''México''; ika [[Mayahtlahtolli|mayah]], ''Meejiko''; ika [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], ''Ñuu Koꞌyo''; ika [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], ''Mꞌonda''; ika [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]], ''Labtóm''; ika [[Masawahtlahtolli|masawah]], ''Bꞌonro'') —weyak itokah '''Mexika Sentik Wexteyowalko'''— (ika [[Kaxtiltlahtolli|kastiah]], ''Estados Unidos Mexicanos'') se [[wexteyowalli]] pan [[Amerikah Miktlanpa]]. Kiihtoa i[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh|tlanehnewillo]] Mexko i[[Tekitlanawatilli|tekitlanawatil]] se [[axkayotl]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], wan moxelohtok ika 31 [[tlatilantli]] (wanya [[ikwa altepetl|ialtepenanyo]] itokah [[Altepetl Mexko]]).<ref name="censo">[https://constitucionenlenguas.inali.gob.mx/nahuatl-de-la-huasteca/completa/lang1:nahuatl-de-la-huasteca «Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh»]. ''Gobiernoh tlen Mexko''.</ref><ref>Víctor Chávez. [https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores «DF no es el estado 32, aclaran legisladores»]. ''El Financiero''. {{Spa}}</ref>
Kipiya itlalwi se iixten tlen 1 964 375 km²,<ref name=":0">INEGI. [http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf «Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017»]. {{Spa}}</ref> yeka Mexko eli wexteyowalli tlen mahtlaktli wan nawi weyi pan nochi [[tlaltepaktli]] wan tlen makwilli weyi tlen [[Latinoamerikah]]. Mopantia miktlanpa ika [[Estadosonidos]] (3155 km) wan witstlanpa ika [[Kwahtemallan]] (958 km) wan [[Belis]] (276 km) ininnepan. Mexko iatentenno, tlen kitlamachiwa 9330 km, mopantia siwatlanpa ika [[Pasifiko Weyiaxoxowilli]] wan tlalokan ika [[Ayollohko Mexko]] wan [[Karibe Weyiatl]].<ref name=":0" />
Pampa onkak 130 miyones masewalmeh pan xiwitl 2021, Mexko ya wexteyowalli tlen mahtlaktli ika chanehkeh pan tlaltepaktli. Nowkiya, tlen se ika [[Masewaltlakatl|masewaltlakameh]] pan nochi [[Amerikah]], no ika [[Kastiahtlahtoani|kastiahtlahtoanih]] pan nochi tlaltepaktli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González. ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''. {{Spa}}</ref> Kipiya 69 [[tekpantlahtolli]]: se tlahtolli ([[kastiah]]) wallaw tlen [[Eoropah]], wan 68 [[masewaltlahtolli]]:<ref>[http://comunicacion.senado.gob.mx/index.php/informacion/boletines/50490-respalda-el-pleno-reconocimiento-oficial-de-68-lenguas-indigenas.html «Respalda el Pleno reconocimiento oficial de 68 lenguas indígenas»]. ''Machiyosentilli Nechikolli''. {{Spa}}</ref> sekin inintokah [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]], [[Tseltaltlahtolli|tseltal]], [[Tsotsiltlahtolli|tsotsil]], [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], [[Tsapotekatlahtolli|tsapotekatl]], [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], [[Totonakatlahtolli|totonakatl]], [[Choltlahtolli|chol]], [[Masatekatlahtolli|masatekatl]] wan [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]]. Yeka nowkiya eli weyitlalli tlen chikome ika achiyok tlahtolmeh tlen mosaniloah pan tlaltepaktli.<ref>Ethnologue. [http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 «Summary by country»]. {{Eng}}</ref>
Itstokehya masewalmeh pan Mexko Tlalli 21 000 xiwihtla.<ref>MSN Encarta (2009). [http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761570777/Native_Americans.html#s76 «Native Americans: Earliest Migrations»]. {{Eng}}</ref> Elki nopa atoktli witstlanpa altepetinih ininchan, keha [[olmekameh]], [[toltekatlakameh]], [[mayahtlakameh]] wan [[Tenochkah|mexihkatlakameh]]. Mokinon, [[kaxtiltekahmeh]] ahsikoh kitlalkwihkwikoh naman ni Mexko Tlalli, wanya sekin altepetinih inintlapalewilis katli eliyayah [[tlaxkaltekahmeh]], totonakatlakameh wan sekinokeh. Kipewaltih nopa [[Teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Talahtoloyan|teetlalkwihkwilistli]] ne [[Weyitlahtohkayotl Mexihko]] pan [[1527]], mochiwki [[Virreiyotl Yankwik España]] pan [[1535]].
Nimantsin, yankwik kaxtiltekahmeh nowkiya kintlalkwihkwikeh [[michwahmeh]], [[navahotlakameh]], [[takalohtlakameh]], [[chichimekah]], etc. Ipan [[1821]], Yankwik España [[Mexko itlakaxoxowkayo|moxexelohki tlen España]], ika itokah [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]], sanpampa sekinok tlalmeh keha [[Pilipinas]], [[Palaos]], [[Koba]] wan [[Poertorriko]] ayikanah moxexelohkeh. Satepan, yankwik wexteyowalli, ika senkah ialtepenanyo, motokaxtihki Mexko. Ipan tlahko {{Siglo/full|xix}}, Mexko moxelohki inintsalan ''liberales'' wan ''conservadores''. Nowkiya, Mexko kiixpolohki se tlahko itlalwi ipampa netewilli ika [[Estadosonidos]]. Teipan, panok se yankwik tlapatlalistli, nopa [[Tlen Ome Mexihkatl Weyitlahtohkayotl|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]], iwkatsan wetski pan xiwitl [[1867]]. Ipan [[1910]], pewki [[Mexika Teeahkomanalistli]]. Ipan [[1993]], Mexko kifirmarki nopa [[Ihtonki Tiankiskayotl Sentlalilistli tlen Amerikah Miktlanpa]] ika [[Kanata]] wan Estadosonidos.
Iwkatsan tlatkilistli wan iknoyotl tlawel moxelohtok,<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9108719/Mexico «Mexico»]. ''Encyclopedia Britannica''. Kalahki: 1 tlen april pan 2007. {{Eng}}</ref> Mexko se achiyok kwalli wexteyowalli pan [[Ispanoamerikah]].<ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 «Latin America: Region is losing ground to competitors»]. ''Oxford Analytica''. Kalahki: 1 tlen oktopreh pan 2007. {{Eng}}</ref> Nowkiya, Mexko Tlalli eli tlen mahtlaktli wan eyi tlahtohkayotl ika weyi [[PIB]] pan nochi tlaltepaktli, san [[Italia]]<nowiki/>ikah. Kipiya se weyi [[IDH]] tlen 0.779.
__TOC__
== Tlaltokayotl ==
[[Īxiptli:CodexMendoza01.jpg|miniaturadeimagen|306x306px|Mexihko imachiyo ika Anawak ipan ''Amochtli Mendoza''.]]
San niman moxexelohki tlen [[España]], wexteyowalli pewki motokaxtia «Mexiko», senkah inintokah ikwa altepetl wan [[Mexihkatlahtohkayotl]] ialtepenanyo. Miak masewalmeh kineltokah wallaw tlen «Mexitl» so «Mexihtli» (seyok [[Witsilopochtli]] itokah) pampa tiopixketl [[Bernardino de Sahagún]] ({{Siglo|xvi}}) kiihkwilohki ne tokaitl wallaw tlen «Mexih» (tlen [[metl]] wan [[sihtli]]) ika tsontlanketl -ko.<ref name="censo3">[https://www.mesoweb.com/es/articulos/sub/Sahaguntino.pdf «Mexica anoço mexiti»]. ''El texto sahaguntino sobre los mexicas''.</ref>
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Witsilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Tpxk. [[Bernardino de Sahagún]]}}
[[Francisco Javier Clavijero]] kiihtoh nopa [[tlaltokayotl]] moneki tlahtolkwapas “kampa nemi Mexih” so “kampa nemi Witsilopochtli”. Kipiwihki pan yané amochtli se tlahtoltlahkwilolli tlen kiihtoa waksan ya kineltokak itlaltokax kihtosnekiyaya “ipan [[metl]] ixik”, sanpampa kemman yahaya momachtihki [[Exkan Tlahtoloyan inemiliskayo|mexihkatlakameh inemiliskayo]], momakak kwentah ''Mexihko'' kena wallaw tlen Witsilopochtli.<ref>Clavijero, Francisco Javier (1844). [http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080023605/1080023605.html «Historia antigua de México y de su conquista: sacada de los mejores historiadores españoles»]. Biblioteca digital de la Universidad Autónoma de Nuevo León: Imprenta de Lara. {{Spa}}</ref>
Monextihki 6 tlen noviempreh pan xiwitl 1813, kemman [[Anawaksenkotilli]] kikixtihki ne [[Amatl tlen Amerikah Miktlanpa Itlakaxoxowkayo]], tlen se [[tlatokaxtilistli]] tlen motekiwihki para kitokaxtis ni wexteyowalli. Inin sansé itokah [[Yankwik España]] sankemman [[Kaxtiltlahtohkayotl]] weyi iamatlamoyawal [[Tlanehnewillotl tlen Cádiz]] kimachiyotihki nochi España itlalwi pan [[Amerikah Miktlanpa]] ([[Weyitlahtohkayotl Kwahtemallan]], [[Koba]], [[Florida]], [[Poertorriko]] wan [[Kapitanyotl Santo Tominkoh|Santo Tominkoh]] —naman [[Tominkoh Tlalli|Tominkoh Axkayotl]]—).<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1812A.pdf «Artículo 10 de la Constitución Política de la Monarquía Española (Constitución de Cádiz de 1812)»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/ACTA.pdf «Acta solemne de la declaración de la independencia de la América septentrional»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1814.pdf «Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mejicana (sic)»]. {{Spa}}</ref> Satepan, ne ''Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mexicana'', amatlamoyawalli pan xiwitl 1814, kipatlak nesé itlaltokax ika ''Mexihko''. Neya, ika kastiah, ''México'' nowkiya motekiwihki kensé chaneh itokah.
Nochin amatinih achtopa [[Mexko itlakaxoxowkayo|tlakaxoxowkayotl]] ([[Yowallan Tekichiwalli]] wan [[Córdoba Sentlalilistli]]) kitekiwihkeh ome tlaltokaitl (Amerikah Miktlanpa wan Mexika Amerikah), sanpampa kipiwihkeh seyok yankwik, tlen kimachiyotihkeh kensé wexteyowalli itokah: '''Mexika Weyitlahtohkayotl'''. Nopa tlaltokaitl motekiwihki pan [[Amatl tlen Mexihkatl Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo|Amatl tlen Mexika Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo]], amatlamoyawalli pan 28 tlen septiempreh pan xiwitl 1821, kemman Mexko kitlanki itlakaxoxowkayo.<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821A.pdf «Plan de Iguala»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821B.pdf «Tratados de Córdoba»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821C.pdf «Acta de Independencia del Imperio Mexicano»]. {{Spa}}</ref>
Naman, ika nawatl tlen [[Waxtlan]], ni wexteyowalli itokah '''Mexko Tlalli''', iwkatsan [[Tlanehnewillotl tlen 1857]] kimachiyotihki itokah '''''Mexika Republikah''''',<ref name="censo2">[https://repositorioinstitucional.buap.mx/handle/20.500.12371/6856 «Inahuatil-Tecpanatiztli in Mexica Republica (1857)»].</ref> sanpampa nowkiya motekiwihki ''Estados Unidos Mexicanos''.<ref>G. Monzón, Luis (''et. al.''). [https://archivos.juridicas.unam.mx/www/bjv/libros/7/3448/6.pdf «¿República Mexicana o Estados Unidos Mexicanos?»]. Altepetl Mexko: Universidad Nacional Autónoma de México. {{Spa}}</ref> Ipan [[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]], amatlamoyawalli pan xiwitl [[1917]], momachiyotiah ''Mexika Sentik Wexteyowalko'',<ref>[https://www.inali.gob.mx/bicen/pdf/GLOSARIO_nahuatl_huasteca_potosina.pdf «Glosario de términos jurídicos»]. ''Tlallamiktli tlen Masewaltlahtolmeh''.</ref> sanmohtoa nawatlahtoanih san kitokaxtiah ''Mexko''.'''<ref name=":022">[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxco»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref>''' Inin [[tlamanextilli]] tlen [[tlalokotsolli]] (se tlahtolli tlen kiixpolohki se achi itenkakilis) wallaw tlen «Mexihko». Nopa itlaltokax san motekiwia ika nesé weyi altepetl tlen wahkapayotl, maske ika [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]] nokka motekiwia ''Mexiko''.
Kemman kaxtiltekahmeh ahsikoh Anawak Tlalli, motekiwihkeh ''mexicano'' para kitokaxtiseh [[Mexihkatlakameh|mexihkatlakatl]] wan itlahtol. Naman yeka motekiwia «mexikanoh» ika nawatl, sankeh para kintokaxtis mexkoewanih wan [[nawatlahtolli]].<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mexicanoh»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> Mewkatsan «mexikatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxihcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexkoewketl» so «mexkotlakatl», san motekiwia para kintokaxtis Mexko chanehkeh, wan «mexkatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexikatlahtolli», motekiwia para kitokaxtis ne nawatl.
== Nemiliskayotl ==
{{Main|Mexko inemiliskayo}}
Masewalmeh sankemman onkahtiwallawkeh naman ni Mexko Tlalli 30 000 xiwihtla. Ipan 9000 {{AC}}, mochiwki teeyolewalistli ika tlapixkalistli tlen [[ayohtli]], [[etl]], [[chilli]] wan [[waxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> pan Teowahkan wan Tepeyoh Tamaolipan. Kenwak tlapixkalistli tlen sintli mochiwki pan 5000 {{AC}}, yeka masewalmeh pewkeh walmotlaliah pan Mesoamerikah.<ref>Márquez Morfín wan Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref> Onkak eyi weyi tlallamikilistli: [[Oasisamerikah]], [[Aridoamerikah]] wan [[Mesoamerikah]].
=== Mesoamerikah ===
==== Olmekameh ====
[[Īxiptli:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Wextik olmekatsontekon tlen 2.9 m pan San Lorenzo, kil mochiwki pan xiwitl 1200 {{AC}}]]
[[Īxiptli:Área_Nuclear_Olmeca.png|miniaturadeimagen|Olmekatlahtohkayotl elki se tlen atsitsin tlallamikilismeh pan nochi tlaltepaktli katli iyoka kichiwkeh tlapixkalistli.]]
Sanmohtoa Mesoamerikah i[[Tlallamikilistli|tlallamikilis]] neski pan 2500 {{AC}},<ref>Christian Duverger, 2007.</ref> kemman masewalmeh tlen wahkapayotl achtopa sokichiwkeh wan tlapixkakeh pan ininchinanko.<ref>López Austin wan López Luján, 2001.</ref> Ipan 1400 {{AC}}, neski ne [[Olmekah|olmekatlallamikilistli]], Mesoamerikah altepetinih inintsintlan. Inohkeh ixolal tenyoh elkeh [[La Venta]] wan [[Eyi Tsapotl]]. Nepa kichiwkeh pixkalistli, sentipan tlen [[sintli]] wan [[Ichkatl|ichka]]<nowiki/>pixkayotl.
Achiyok sosoltik olmekachinanko motokaxtia [[San Lorenzo Tenochtitlan]]. Elki tepantilo pan xiwitl 1150 {{AC}} ika naman [[Texistepek]] altepetlalli, ompa [[Koatsakwalko]] atlawtenpa, pan tlatilantli [[Chalchiwehkan]]. Olmekameh nikanin tlasemoyawkeh, kemman mochiwkeh nelmiak tekwakwilmeh wan kaltinih, achiyok keha seyok kawitl. Sanmohtoa, pan xiwitl 900 {{AC}}, sekkoyok ewanih matlasiwkeh San Lorenzo Tenochtitlan, wan melawa kinekkeh kinixpoloseh nochin tekwakwilmeh; sekin tlalpacholokeh, sekinok mowikakeh kampa La Venta.
Kil altepetl La Venta elki olmekatlahtohkayotl ikwa altepetl. Nowkiya, inin tlen se altepetl tlen momattok eltoya pan Mexko tlen wahkapayotl. Neka eltokeh ne achiyok sosoltik tsakwalmeh tlen nochi Mesoamerikah, no moahsikeh wextik olmekatsontekon, mochiwki ika tliltepetetl, wan weyi ikpalmeh, wan melawa elkeh malwilli.
Olmekatlahtohkayotl iwexkayo tsontlanki ika Eyi Tsapotl. Tlawel momattok pampa onkak achiyok kawitl, sanpampa nopa olmekatlallamikilis tlen yané altepetl ayokeliyaya weyi keha achtopa.
Saniwki panok se kwalantli ika sekinok altepetinih wan olmekameh. Welis mopasolkeh ika axsansé kanahya: sekin onyahkeh [[Mayapan]], maske sekinok onyahkeh [[Kwikwilko]], sankeh altepetl poliwki ipampa [[Xiktepetl]]; yeka sampayano onyahkeh Mexko, [[Waxyakak]] wan [[Chiyapan]].
==== Teotiwakeh ====
[[Īxiptli:15-07-13-Teotihuacan-RalfR-WMA 0251.jpg|miniaturadeimagen|[[Itsakwal Tonatiw]] pan [[Teotiwakan]].]]Neya Mesoamerikah kiahxilihki itlallamikilis iwexkayo.
==== Mayahtlakameh ====
==== Tsapotekah ====
==== Toltekatlakameh ====
==== Mixtekah ====
==== Chichimekah ====
==== Michwahkemeh ====
==== Tenochkah ====
=== Teetlalkwihkwilistli ===
==== Tlaxkaltekahmeh ====
=== Virreiyotl Yankwik España ===
{{Main|Virreiyotl Yankwik España}}
==== Habsburgo weyikawitl ====
==== Borbon weyikawitl ====
=== Tlakaxoxowkayotl ===
{{Main|Mexko itlakaxoxowkayo}}
=== Tlen Se Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Mexkoaxkayotl ===
=== Netewilli ika Estadosonidos ===
=== Tlen Ome Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Porfiriatoh ===
=== Mexika Teeahkomanalistli ===
{{Main|Mexika Teeahkomanalistli}}
=== Mexko naman ===
== Semanawatilistli ==
== Tlamawatilistli ==
{| class="wikitable"
|-
! Tlatilantli
! Ialtepenanyo
! Chanehkeh
|-
| [[Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]]
|
|-
| [[Ahkolman]]
| [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]]
|
|-
| [[Chalchiwehkan]]
| [[Xalapan Enríquez|Xalapan]]
|
|-
| [[Chiyapan]]
| [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Durango|Durango]]
| [[Analko, Durango|Analko]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia]]
| [[Mexikali]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa|Echkapan Kalifornia Wtp.]]
| [[La Paz, Mexko|La Paz]]
|
|-
| [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
|
|-
| [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]]
| [[Pachyohkan]]
|
|-
| [[Kampech]]
| [[San Francisco Kampech|Kampech]]
|
|-
| [[Keretaro]]
| [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]]
|
|-
| [[Kwanahwato]]
| [[Paxtitlan]]
|
|-
| [[Kwawillan]]
| [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Kwetlaxkoapan]]
| [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Mexko|Mexko]]
| [[Tollohkan]]
|
|-
| [[Michwahkan]]
| [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Morelos|Morelos]]
| [[Kwawnawak]]
|
|-
| [[Nayarit]]
| [[Tepik]]
|
|-
| [[Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
|
|-
| [[Quintana Roo]]
| [[Chetumal]]
|
|-
| [[San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]]
|
|-
| [[Sakatekapan]]
| [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]]
|
|-
| [[Sinaloa]]
| [[Kolwahkan]]
|
|-
| [[Sonora]]
| [[Pitik]]
|
|-
| [[Tamaolipan]]
| [[Altepetl Victoria]]
|
|-
| [[Tlapachko]]
| [[Villahermosa]]
|
|-
| [[Tlaxkallan]]
| [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Waxyakak]]
| [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]]
|
|-
| [[Xalixko]]
| [[Atemaxak]]
|
|-
| [[Xikwawak]]
| [[Xikwawak, Xikwawak|Xikwawak]]
|
|-
| [[Yokatlan]]
| [[Mérida]]
|
|-
| colspan="2" | [[Altepetl Mexko]]
|
|-
|}
=== Tekitlanawatilli ===
=== Altepetl Mexko ===
=== Tsonkotonmeh ===
=== Itstinih ixkayotin ===
== Tlapiyalistli ==
=== Nemiliskayotl ===
=== Ohpanyantli ===
=== Iknoyotl ===
== Chanehkeh ==
=== Altepekalpolmeh ===
=== Masewaltlakameh ===
=== Nehnemilistli ===
Mexkoewanih nemih pan sekinok wexteyowalli pan xiwitl 2020 wan wahkaewanih chantiah pan Mexko pan xiwitl 2020.
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA}} ika 36.255.589 mexkah
* {{CAN}} ika 96.055 mexkah
* {{ESP}} ika 53.811 mexkah
* {{BRA}} ika 21.853 mexkah
* {{GTM}} ika 15.012 mexkah
* {{DEU}} ika 13.247 mexkah
* {{UK}} ika 11.800 mexkah
* {{CHL}} ika 10.380 mexkah
* {{BOL}} ika 8.655 mexkah
* {{ARG}} ika 7.239 mexkah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
=== Tlaneltokilistli ===
=== Tlahtolmeh ===
{{Main|Tlahtolmeh pan Mexko}}
== Teemachtilistli ==
== Tlallamikilistli ==
=== Mexikayotl ===
=== Wikayotl ===
=== Tlahkwilohkayotl ===
=== Ixkopinkayotl ===
=== Tlakwalistli ===
== Tlamatilistli ==
== Nowkiya xikitta ==
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Amoxtemolistli ==
<references />
==Sekinok teposamatl==
{{Mexko}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<!----------Interwiki strapline---------->
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexko]]
[[Neneuhcāyōtl:Weweyak tlahkwilolli]]
83a7keu7nwjrour8w3734t8mt5j1br9
501017
501015
2022-07-30T01:45:44Z
Languaeditor
14092
wikitext
text/x-wiki
{{coor capital dm|19|25|10|N|99|08|44|W}}
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlakatiyan
| āchcāuhtōcāitl_nativo = ''Estados Unidos Mexicanos''
| āchcāuhtōcāitl = Mexika Sentik Wexteyowalko
| cemāxcātōcāitl = Mexko
| pāmitl = Flag of Mexico.svg
| chīmalli = Coat of arms of Mexico.svg
| chīmalli_tamaño = 110px
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| tlācatiyāncuīcatiliztli = ''[[Mexko Semanawak Wikayotl]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexko]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 9 209 944 chan.
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′ M, 99°08′ S
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexko]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]] wan sekinok [[Tlahtolmeh pan Mexko|66 tlahtolli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Axkayotl]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[tlaixpantikayotl]] wan [[miakiyotl]].
| tēpachohqueh = [[Presidenteh]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mexko itlakaxoxowkayo|Tlakaxoxowkayotl]]
| fundación_hitos = • Pewalistli<br/> • Tlatenkixtilistli<br/> • Tlamilistli<br/> • Nemachililistli
| fundación_fechas = tlen [[España]]<br/>[[16]] tlen [[septiempreh]], [[1810]]<br/>[[6]] tlen [[noviempreh]], [[1813]]<br/>[[27]] tlen [[septiempreh]], [[1821]]<br/>[[28]] tlen [[tisiempreh]], [[1836]]
| tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaīxpayōtl_ātl = 2.5%
| cuāxōchtli = 4 389 km nochi<br/>• 3 155 km ika [[Estadosonidos]]<br />• 958 km ika [[Kwahtemallan]]<br />• 276 km ika [[Belis]]
| huēyi_ātēntli = 9 330 km
| chānehqueh = 128 649 565 ([[2020]])<ref>http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/</ref><ref name="población">http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = $ 1 192 480 MDD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 15
| PIB_nominal_per_cápita = $ 9 246 USD
| PIB = $ 2 869 542 MDD
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 13
| PIB_per_cápita = $ 20 266 USD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| IDH = 0.779<ref>http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 74
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mexko pesoh]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mexikatl, -meh<br />Mexkoewketl, -nih<br />Mexkotlakatl, -meh
| horario = [[UTC-5]] wan [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] wan [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = MX / MEX / 484
| miembro_de = [[ONU]], [[OCDE]], [[T-MEC]], [[G-20]], [[G-5]], [[APEC]], [[G3]], [[GL]], [[CIN]], [[LC]], [[ABINIA]], [[Celac]], [[OEI]], [[AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli|Pasifiko nenotsalistli]], [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[MIST]], [[UFC]], [[Interpol]], [[CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatekpanal pan ''Tlanawatilli ika Ininmelawkayo tlen masewaltlakameh ika inintlahtol''.
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² ''Seknikiski Teetlamahmakilissotl Yeyantli'' ixtentli Mexko 5 233 761 km².<ref>https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx</ref>
|matrícula_avión=XA, XB, XC|matrícula_coche=MEX|lema_nacional=''La patria es primero''<br />([[kastiahtlahtolli|kastiah]], «Totlalwi ya sentipan»).}}'''Mexko<ref group="tyml."><small>Ika [[nawatl tlen wahkapatl]] motokaxtiayaya '''''Mexihko'''''. Naman ipan [[Waxtlan]] motokaxtia ''Mexko'', mehkatsan sekinok kalpoltlahtolmeh (ken [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]]) nohka kitokaxtiah '''''Mexiko'''''.</small></ref>''' ({{IPA|ˈmeːʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}|}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''México''; ika [[Mayahtlahtolli|mayah]], ''Meejiko''; ika [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], ''Ñuu Koꞌyo''; ika [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], ''Mꞌonda''; ika [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]], ''Labtóm''; ika [[Masawahtlahtolli|masawah]], ''Bꞌonro'') —weyak itokah '''Mexika Sentik Wexteyowalko'''— (ika [[Kaxtiltlahtolli|kastiah]], ''Estados Unidos Mexicanos'') se [[wexteyowalli]] pan [[Amerikah Miktlanpa]]. Kiihtoa i[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh|tlanehnewillo]] Mexko i[[Tekitlanawatilli|tekitlanawatil]] se [[axkayotl]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], wan moxelohtok ika 31 [[tlatilantli]] (wanya [[ikwa altepetl|ialtepenanyo]] itokah [[Altepetl Mexko]]).<ref name="censo">[https://constitucionenlenguas.inali.gob.mx/nahuatl-de-la-huasteca/completa/lang1:nahuatl-de-la-huasteca «Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh»]. ''Gobiernoh tlen Mexko''.</ref><ref>Víctor Chávez. [https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores «DF no es el estado 32, aclaran legisladores»]. ''El Financiero''. {{Spa}}</ref>
Kipiya itlalwi se iixten tlen 1 964 375 km²,<ref name=":0">INEGI. [http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf «Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017»]. {{Spa}}</ref> yeka Mexko eli wexteyowalli tlen mahtlaktli wan nawi weyi pan nochi [[tlaltepaktli]] wan tlen makwilli weyi tlen [[Latinoamerikah]]. Mopantia miktlanpa ika [[Estadosonidos]] (3155 km) wan witstlanpa ika [[Kwahtemallan]] (958 km) wan [[Belis]] (276 km) ininnepan. Mexko iatentenno, tlen kitlamachiwa 9330 km, mopantia siwatlanpa ika [[Pasifiko Weyiaxoxowilli]] wan tlalokan ika [[Ayollohko Mexko]] wan [[Karibe Weyiatl]].<ref name=":0" />
Pampa onkak 130 miyones masewalmeh pan xiwitl 2021, Mexko ya wexteyowalli tlen mahtlaktli ika chanehkeh pan tlaltepaktli. Nowkiya, tlen se ika [[Masewaltlakatl|masewaltlakameh]] pan nochi [[Amerikah]], no ika [[Kastiahtlahtoani|kastiahtlahtoanih]] pan nochi tlaltepaktli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González. ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''. {{Spa}}</ref> Kipiya 69 [[tekpantlahtolli]]: se tlahtolli ([[kastiah]]) wallaw tlen [[Eoropah]], wan 68 [[masewaltlahtolli]]:<ref>[http://comunicacion.senado.gob.mx/index.php/informacion/boletines/50490-respalda-el-pleno-reconocimiento-oficial-de-68-lenguas-indigenas.html «Respalda el Pleno reconocimiento oficial de 68 lenguas indígenas»]. ''Machiyosentilli Nechikolli''. {{Spa}}</ref> sekin inintokah [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]], [[Tseltaltlahtolli|tseltal]], [[Tsotsiltlahtolli|tsotsil]], [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], [[Tsapotekatlahtolli|tsapotekatl]], [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], [[Totonakatlahtolli|totonakatl]], [[Choltlahtolli|chol]], [[Masatekatlahtolli|masatekatl]] wan [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]]. Yeka nowkiya eli weyitlalli tlen chikome ika achiyok tlahtolmeh tlen mosaniloah pan tlaltepaktli.<ref>Ethnologue. [http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 «Summary by country»]. {{Eng}}</ref>
Itstokehya masewalmeh pan Mexko Tlalli 21 000 xiwihtla.<ref>MSN Encarta (2009). [http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761570777/Native_Americans.html#s76 «Native Americans: Earliest Migrations»]. {{Eng}}</ref> Elki nopa atoktli witstlanpa altepetinih ininchan, keha [[olmekameh]], [[toltekatlakameh]], [[mayahtlakameh]] wan [[Tenochkah|mexihkatlakameh]]. Mokinon, [[kaxtiltekahmeh]] ahsikoh kitlalkwihkwikoh naman ni Mexko Tlalli, wanya sekin altepetinih inintlapalewilis katli eliyayah [[tlaxkaltekahmeh]], totonakatlakameh wan sekinokeh. Kipewaltih nopa [[Teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Talahtoloyan|teetlalkwihkwilistli]] ne [[Weyitlahtohkayotl Mexihko]] pan [[1527]], mochiwki [[Virreiyotl Yankwik España]] pan [[1535]].
Nimantsin, yankwik kaxtiltekahmeh nowkiya kintlalkwihkwikeh [[michwahmeh]], [[navahotlakameh]], [[takalohtlakameh]], [[chichimekah]], etc. Ipan [[1821]], Yankwik España [[Mexko itlakaxoxowkayo|moxexelohki tlen España]], ika itokah [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]], sanpampa sekinok tlalmeh keha [[Pilipinas]], [[Palaos]], [[Koba]] wan [[Poertorriko]] ayikanah moxexelohkeh. Satepan, yankwik wexteyowalli, ika senkah ialtepenanyo, motokaxtihki Mexko. Ipan tlahko {{Siglo/full|xix}}, Mexko moxelohki inintsalan ''liberales'' wan ''conservadores''. Nowkiya, Mexko kiixpolohki se tlahko itlalwi ipampa netewilli ika [[Estadosonidos]]. Teipan, panok se yankwik tlapatlalistli, nopa [[Tlen Ome Mexihkatl Weyitlahtohkayotl|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]], iwkatsan wetski pan xiwitl [[1867]]. Ipan [[1910]], pewki [[Mexika Teeahkomanalistli]]. Ipan [[1993]], Mexko kifirmarki nopa [[Ihtonki Tiankiskayotl Sentlalilistli tlen Amerikah Miktlanpa]] ika [[Kanata]] wan Estadosonidos.
Iwkatsan tlatkilistli wan iknoyotl tlawel moxelohtok,<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9108719/Mexico «Mexico»]. ''Encyclopedia Britannica''. Kalahki: 1 tlen april pan 2007. {{Eng}}</ref> Mexko se achiyok kwalli wexteyowalli pan [[Ispanoamerikah]].<ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 «Latin America: Region is losing ground to competitors»]. ''Oxford Analytica''. Kalahki: 1 tlen oktopreh pan 2007. {{Eng}}</ref> Nowkiya, Mexko Tlalli eli tlen mahtlaktli wan eyi tlahtohkayotl ika weyi [[PIB]] pan nochi tlaltepaktli, san [[Italia]]<nowiki/>ikah. Kipiya se weyi [[IDH]] tlen 0.779.
__TOC__
== Tlaltokayotl ==
[[Īxiptli:CodexMendoza01.jpg|miniaturadeimagen|306x306px|Mexihko imachiyo ika Anawak ipan ''Amochtli Mendoza''.]]
San niman moxexelohki tlen [[España]], wexteyowalli pewki motokaxtia «Mexiko», senkah inintokah ikwa altepetl wan [[Mexihkatlahtohkayotl]] ialtepenanyo. Miak masewalmeh kineltokah wallaw tlen «Mexitl» so «Mexihtli» (seyok [[Witsilopochtli]] itokah) pampa tiopixketl [[Bernardino de Sahagún]] ({{Siglo|xvi}}) kiihkwilohki ne tokaitl wallaw tlen «Mexih» (tlen [[metl]] wan [[sihtli]]) ika tsontlanketl -ko.<ref name="censo3">[https://www.mesoweb.com/es/articulos/sub/Sahaguntino.pdf «Mexica anoço mexiti»]. ''El texto sahaguntino sobre los mexicas''.</ref>
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Witsilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Tpxk. [[Bernardino de Sahagún]]}}
[[Francisco Javier Clavijero]] kiihtoh nopa [[tlaltokayotl]] moneki tlahtolkwapas “kampa nemi Mexih” so “kampa nemi Witsilopochtli”. Kipiwihki pan yané amochtli se tlahtoltlahkwilolli tlen kiihtoa waksan ya kineltokak itlaltokax kihtosnekiyaya “ipan [[metl]] ixik”, sanpampa kemman yahaya momachtihki [[Exkan Tlahtoloyan inemiliskayo|mexihkatlakameh inemiliskayo]], momakak kwentah ''Mexihko'' kena wallaw tlen Witsilopochtli.<ref>Clavijero, Francisco Javier (1844). [http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080023605/1080023605.html «Historia antigua de México y de su conquista: sacada de los mejores historiadores españoles»]. Biblioteca digital de la Universidad Autónoma de Nuevo León: Imprenta de Lara. {{Spa}}</ref>
Monextihki 6 tlen noviempreh pan xiwitl 1813, kemman [[Anawaksenkotilli]] kikixtihki ne [[Amatl tlen Amerikah Miktlanpa Itlakaxoxowkayo]], tlen se [[tlatokaxtilistli]] tlen motekiwihki para kitokaxtis ni wexteyowalli. Inin sansé itokah [[Yankwik España]] sankemman [[Kaxtiltlahtohkayotl]] weyi iamatlamoyawal [[Tlanehnewillotl tlen Cádiz]] kimachiyotihki nochi España itlalwi pan [[Amerikah Miktlanpa]] ([[Weyitlahtohkayotl Kwahtemallan]], [[Koba]], [[Florida]], [[Poertorriko]] wan [[Kapitanyotl Santo Tominkoh|Santo Tominkoh]] —naman [[Tominkoh Tlalli|Tominkoh Axkayotl]]—).<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1812A.pdf «Artículo 10 de la Constitución Política de la Monarquía Española (Constitución de Cádiz de 1812)»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/ACTA.pdf «Acta solemne de la declaración de la independencia de la América septentrional»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1814.pdf «Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mejicana (sic)»]. {{Spa}}</ref> Satepan, ne ''Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mexicana'', amatlamoyawalli pan xiwitl 1814, kipatlak nesé itlaltokax ika ''Mexihko''. Neya, ika kastiah, ''México'' nowkiya motekiwihki kensé chaneh itokah.
Nochin amatinih achtopa [[Mexko itlakaxoxowkayo|tlakaxoxowkayotl]] ([[Yowallan Tekichiwalli]] wan [[Córdoba Sentlalilistli]]) kitekiwihkeh ome tlaltokaitl (Amerikah Miktlanpa wan Mexika Amerikah), sanpampa kipiwihkeh seyok yankwik, tlen kimachiyotihkeh kensé wexteyowalli itokah: '''Mexika Weyitlahtohkayotl'''. Nopa tlaltokaitl motekiwihki pan [[Amatl tlen Mexihkatl Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo|Amatl tlen Mexika Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo]], amatlamoyawalli pan 28 tlen septiempreh pan xiwitl 1821, kemman Mexko kitlanki itlakaxoxowkayo.<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821A.pdf «Plan de Iguala»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821B.pdf «Tratados de Córdoba»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821C.pdf «Acta de Independencia del Imperio Mexicano»]. {{Spa}}</ref>
Naman, ika nawatl tlen [[Waxtlan]], ni wexteyowalli itokah '''Mexko Tlalli''', iwkatsan [[Tlanehnewillotl tlen 1857]] kimachiyotihki itokah '''''Mexika Republikah''''',<ref name="censo2">[https://repositorioinstitucional.buap.mx/handle/20.500.12371/6856 «Inahuatil-Tecpanatiztli in Mexica Republica (1857)»].</ref> sanpampa nowkiya motekiwihki ''Estados Unidos Mexicanos''.<ref>G. Monzón, Luis (''et. al.''). [https://archivos.juridicas.unam.mx/www/bjv/libros/7/3448/6.pdf «¿República Mexicana o Estados Unidos Mexicanos?»]. Altepetl Mexko: Universidad Nacional Autónoma de México. {{Spa}}</ref> Ipan [[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]], amatlamoyawalli pan xiwitl [[1917]], momachiyotiah ''Mexika Sentik Wexteyowalko'',<ref>[https://www.inali.gob.mx/bicen/pdf/GLOSARIO_nahuatl_huasteca_potosina.pdf «Glosario de términos jurídicos»]. ''Tlallamiktli tlen Masewaltlahtolmeh''.</ref> sanmohtoa nawatlahtoanih san kitokaxtiah ''Mexko''.'''<ref name=":022">[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxco»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref>''' Inin [[tlamanextilli]] tlen [[tlalokotsolli]] (se tlahtolli tlen kiixpolohki se achi itenkakilis) wallaw tlen «Mexihko». Nopa itlaltokax san motekiwia ika nesé weyi altepetl tlen wahkapayotl, maske ika [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]] nokka motekiwia ''Mexiko''.
Kemman kaxtiltekahmeh ahsikoh Anawak Tlalli, motekiwihkeh ''mexicano'' para kitokaxtiseh [[Mexihkatlakameh|mexihkatlakatl]] wan itlahtol. Naman yeka motekiwia «mexikanoh» ika nawatl, sankeh para kintokaxtis mexkoewanih wan [[nawatlahtolli]].<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mexicanoh»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> Mewkatsan «mexikatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxihcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexkoewketl» so «mexkotlakatl», san motekiwia para kintokaxtis Mexko chanehkeh, wan «mexkatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexikatlahtolli», motekiwia para kitokaxtis ne nawatl.
== Nemiliskayotl ==
{{Main|Mexko inemiliskayo}}
Masewalmeh sankemman onkahtiwallawkeh naman ni Mexko Tlalli 30 000 xiwihtla. Ipan 9000 {{AC}}, mochiwki teeyolewalistli ika tlapixkalistli tlen [[ayohtli]], [[etl]], [[chilli]] wan [[waxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> pan Teowahkan wan Tepeyoh Tamaolipan. Kenwak tlapixkalistli tlen sintli mochiwki pan 5000 {{AC}}, yeka masewalmeh pewkeh walmotlaliah pan Mesoamerikah.<ref>Márquez Morfín wan Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref> Onkak eyi weyi tlallamikilistli: [[Oasisamerikah]], [[Aridoamerikah]] wan [[Mesoamerikah]].
=== Mesoamerikah ===
==== Olmekameh ====
[[Īxiptli:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Wextik olmekatsontekon tlen 2.9 m pan San Lorenzo, kil mochiwki pan xiwitl 1200 {{AC}}]]
[[Īxiptli:Área_Nuclear_Olmeca.png|miniaturadeimagen|Olmekatlahtohkayotl elki se tlen atsitsin tlallamikilismeh pan nochi tlaltepaktli katli iyoka kichiwkeh tlapixkalistli.]]
Sanmohtoa Mesoamerikah i[[Tlallamikilistli|tlallamikilis]] neski pan 2500 {{AC}},<ref>Christian Duverger, 2007.</ref> kemman masewalmeh tlen wahkapayotl achtopa sokichiwkeh wan tlapixkakeh pan ininchinanko.<ref>López Austin wan López Luján, 2001.</ref> Ipan 1400 {{AC}}, neski ne [[Olmekah|olmekatlallamikilistli]], Mesoamerikah altepetinih inintsintlan. Inohkeh ixolal tenyoh elkeh [[La Venta]] wan [[Eyi Tsapotl]]. Nepa kichiwkeh pixkalistli, sentipan tlen [[sintli]] wan [[Ichkatl|ichka]]<nowiki/>pixkayotl.
Achiyok sosoltik olmekachinanko motokaxtia [[San Lorenzo Tenochtitlan]]. Elki tepantilo pan xiwitl 1150 {{AC}} ika naman [[Teksistepek]] altepetlalli, ompa [[Koatsakwalko]] atlawtenpa, pan tlatilantli [[Chalchiwehkan]]. Olmekameh nikanin tlasemoyawkeh, kemman mochiwkeh nelmiak tekwakwilmeh wan kaltinih, achiyok keha seyok kawitl. Sanmohtoa, pan xiwitl 900 {{AC}}, sekkoyok ewanih matlasiwkeh San Lorenzo Tenochtitlan, wan melawa kinekkeh kinixpoloseh nochin tekwakwilmeh; sekin tlalpacholokeh, sekinok mowikakeh kampa La Venta.
Kil altepetl La Venta elki olmekatlahtohkayotl ikwa altepetl. Nowkiya, inin tlen se altepetl tlen momattok eltoya pan Mexko tlen wahkapayotl. Neka eltokeh ne achiyok sosoltik tsakwalmeh tlen nochi Mesoamerikah, no moahsikeh wextik olmekatsontekon, mochiwki ika tliltepetetl, wan weyi ikpalmeh, wan melawa elki se tlamantli malwilli.
Olmekatlahtohkayotl iwexkayo tsontlanki ika Eyi Tsapotl. Tlawel momattok pampa onkak achiyok kawitl, sanpampa nopa olmekatlallamikilis tlen yané altepetl ayokeliyaya weyi keha achtopa.
Saniwki panok se kwalantli ika sekinok altepetinih wan olmekameh. Welis mopasolkeh ika axsansé kanahya: sekin onyahkeh [[Mayapan]], maske sekinok onyahkeh [[Kwikwilko]], sankeh altepetl poliwki ipampa [[Xiktepetl]]; yeka sampayano onyahkeh Mexko, [[Waxyakak]] wan [[Chiyapan]].
==== Teotiwakeh ====
[[Īxiptli:15-07-13-Teotihuacan-RalfR-WMA 0251.jpg|miniaturadeimagen|[[Itsakwal Tonatiw]] pan [[Teotiwakan]].]]Neya Mesoamerikah kiahxilihki itlallamikilis iwexkayo.
==== Mayahtlakameh ====
==== Tsapotekah ====
==== Toltekatlakameh ====
==== Mixtekah ====
==== Chichimekah ====
==== Michwahkemeh ====
==== Tenochkah ====
=== Teetlalkwihkwilistli ===
==== Tlaxkaltekahmeh ====
=== Virreiyotl Yankwik España ===
{{Main|Virreiyotl Yankwik España}}
==== Habsburgo weyikawitl ====
==== Borbon weyikawitl ====
=== Tlakaxoxowkayotl ===
{{Main|Mexko itlakaxoxowkayo}}
=== Tlen Se Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Mexkoaxkayotl ===
=== Netewilli ika Estadosonidos ===
=== Tlen Ome Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Porfiriatoh ===
=== Mexika Teeahkomanalistli ===
{{Main|Mexika Teeahkomanalistli}}
=== Mexko naman ===
== Semanawatilistli ==
== Tlamawatilistli ==
{| class="wikitable"
|-
! Tlatilantli
! Ialtepenanyo
! Chanehkeh
|-
| [[Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]]
|
|-
| [[Ahkolman]]
| [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]]
|
|-
| [[Chalchiwehkan]]
| [[Xalapan Enríquez|Xalapan]]
|
|-
| [[Chiyapan]]
| [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Durango|Durango]]
| [[Analko, Durango|Analko]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia]]
| [[Mexikali]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa|Echkapan Kalifornia Wtp.]]
| [[La Paz, Mexko|La Paz]]
|
|-
| [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
|
|-
| [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]]
| [[Pachyohkan]]
|
|-
| [[Kampech]]
| [[San Francisco Kampech|Kampech]]
|
|-
| [[Keretaro]]
| [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]]
|
|-
| [[Kwanahwato]]
| [[Paxtitlan]]
|
|-
| [[Kwawillan]]
| [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Kwetlaxkoapan]]
| [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Mexko|Mexko]]
| [[Tollohkan]]
|
|-
| [[Michwahkan]]
| [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Morelos|Morelos]]
| [[Kwawnawak]]
|
|-
| [[Nayarit]]
| [[Tepik]]
|
|-
| [[Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
|
|-
| [[Quintana Roo]]
| [[Chetumal]]
|
|-
| [[San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]]
|
|-
| [[Sakatekapan]]
| [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]]
|
|-
| [[Sinaloa]]
| [[Kolwahkan]]
|
|-
| [[Sonora]]
| [[Pitik]]
|
|-
| [[Tamaolipan]]
| [[Altepetl Victoria]]
|
|-
| [[Tlapachko]]
| [[Villahermosa]]
|
|-
| [[Tlaxkallan]]
| [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Waxyakak]]
| [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]]
|
|-
| [[Xalixko]]
| [[Atemaxak]]
|
|-
| [[Xikwawak]]
| [[Xikwawak, Xikwawak|Xikwawak]]
|
|-
| [[Yokatlan]]
| [[Mérida]]
|
|-
| colspan="2" | [[Altepetl Mexko]]
|
|-
|}
=== Tekitlanawatilli ===
=== Altepetl Mexko ===
=== Tsonkotonmeh ===
=== Itstinih ixkayotin ===
== Tlapiyalistli ==
=== Nemiliskayotl ===
=== Ohpanyantli ===
=== Iknoyotl ===
== Chanehkeh ==
=== Altepekalpolmeh ===
=== Masewaltlakameh ===
=== Nehnemilistli ===
Mexkoewanih nemih pan sekinok wexteyowalli pan xiwitl 2020 wan wahkaewanih chantiah pan Mexko pan xiwitl 2020.
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA}} ika 36.255.589 mexkah
* {{CAN}} ika 96.055 mexkah
* {{ESP}} ika 53.811 mexkah
* {{BRA}} ika 21.853 mexkah
* {{GTM}} ika 15.012 mexkah
* {{DEU}} ika 13.247 mexkah
* {{UK}} ika 11.800 mexkah
* {{CHL}} ika 10.380 mexkah
* {{BOL}} ika 8.655 mexkah
* {{ARG}} ika 7.239 mexkah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
=== Tlaneltokilistli ===
=== Tlahtolmeh ===
{{Main|Tlahtolmeh pan Mexko}}
== Teemachtilistli ==
== Tlallamikilistli ==
=== Mexikayotl ===
=== Wikayotl ===
=== Tlahkwilohkayotl ===
=== Ixkopinkayotl ===
=== Tlakwalistli ===
== Tlamatilistli ==
== Nowkiya xikitta ==
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Amoxtemolistli ==
<references />
==Sekinok teposamatl==
{{Mexko}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<!----------Interwiki strapline---------->
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexko]]
[[Neneuhcāyōtl:Weweyak tlahkwilolli]]
liq7yqtq8wl4tzz7yluslsuoau4yp51
501018
501017
2022-07-30T01:48:38Z
Languaeditor
14092
wikitext
text/x-wiki
{{coor capital dm|19|25|10|N|99|08|44|W}}
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlakatiyan
| āchcāuhtōcāitl_nativo = ''Estados Unidos Mexicanos''
| āchcāuhtōcāitl = Mexika Sentik Wexteyowalko
| cemāxcātōcāitl = Mexko
| pāmitl = Flag of Mexico.svg
| chīmalli = Coat of arms of Mexico.svg
| chīmalli_tamaño = 110px
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| tlācatiyāncuīcatiliztli = ''[[Mexko Semanawak Wikayotl]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexko]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 9 209 944 chan.
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′ M, 99°08′ S
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexko]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]] wan sekinok [[Tlahtolmeh pan Mexko|66 tlahtolli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Axkayotl]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[tlaixpantikayotl]] wan [[miakiyotl]].
| tēpachohqueh = [[Presidenteh]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mexko itlakaxoxowkayo|Tlakaxoxowkayotl]]
| fundación_hitos = • Pewalistli<br/> • Tlatenkixtilistli<br/> • Tlamilistli<br/> • Nemachililistli
| fundación_fechas = tlen [[España]]<br/>[[16]] tlen [[septiempreh]], [[1810]]<br/>[[6]] tlen [[noviempreh]], [[1813]]<br/>[[27]] tlen [[septiempreh]], [[1821]]<br/>[[28]] tlen [[tisiempreh]], [[1836]]
| tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaīxpayōtl_ātl = 2.5%
| cuāxōchtli = 4 389 km nochi<br/>• 3 155 km ika [[Estadosonidos]]<br />• 958 km ika [[Kwahtemallan]]<br />• 276 km ika [[Belis]]
| huēyi_ātēntli = 9 330 km
| chānehqueh = 128 649 565 ([[2020]])<ref>http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/</ref><ref name="población">http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = $ 1 192 480 MDD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 15
| PIB_nominal_per_cápita = $ 9 246 USD
| PIB = $ 2 869 542 MDD
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 13
| PIB_per_cápita = $ 20 266 USD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| IDH = 0.779<ref>http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 74
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mexko pesoh]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mexikatl, -meh<br />Mexkoewketl, -nih<br />Mexkotlakatl, -meh
| horario = [[UTC-5]] wan [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] wan [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = MX / MEX / 484
| miembro_de = [[ONU]], [[OCDE]], [[T-MEC]], [[G-20]], [[G-5]], [[APEC]], [[G3]], [[GL]], [[CIN]], [[LC]], [[ABINIA]], [[Celac]], [[OEI]], [[AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli|Pasifiko nenotsalistli]], [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[MIST]], [[UFC]], [[Interpol]], [[CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatekpanal pan ''Tlanawatilli ika Ininmelawkayo tlen masewaltlakameh ika inintlahtol''.
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² ''Seknikiski Teetlamahmakilissotl Yeyantli'' ixtentli Mexko 5 233 761 km².<ref>https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx</ref>
|matrícula_avión=XA, XB, XC|matrícula_coche=MEX|lema_nacional=''La patria es primero''<br />([[kastiahtlahtolli|kastiah]], «Totlalwi ya sentipan»).}}'''Mexko<ref group="tyml."><small>Ika [[nawatl tlen wahkapatl]] motokaxtiayaya '''''Mexihko'''''. Naman ipan [[Waxtlan]] motokaxtia ''Mexko'', mehkatsan sekinok kalpoltlahtolmeh (ken [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]]) nohka kitokaxtiah '''''Mexiko'''''.</small></ref>''' ({{IPA|ˈmeːʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}|}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''México''; ika [[Mayahtlahtolli|mayah]], ''Meejiko''; ika [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], ''Ñuu Koꞌyo''; ika [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], ''Mꞌonda''; ika [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]], ''Labtóm''; ika [[Masawahtlahtolli|masawah]], ''Bꞌonro'') —weyak itokah '''Mexika Sentik Wexteyowalko'''— (ika [[Kaxtiltlahtolli|kastiah]], ''Estados Unidos Mexicanos'') se [[wexteyowalli]] pan [[Amerikah Miktlanpa]]. Kiihtoa i[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh|tlanehnewillo]] Mexko i[[Tekitlanawatilli|tekitlanawatil]] se [[axkayotl]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], wan moxelohtok ika 31 [[tlatilantli]] (wanya [[ikwa altepetl|ialtepenanyo]] itokah [[Altepetl Mexko]]).<ref name="censo">[https://constitucionenlenguas.inali.gob.mx/nahuatl-de-la-huasteca/completa/lang1:nahuatl-de-la-huasteca «Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh»]. ''Gobiernoh tlen Mexko''.</ref><ref>Víctor Chávez. [https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores «DF no es el estado 32, aclaran legisladores»]. ''El Financiero''. {{Spa}}</ref>
Kipiya itlalwi se iixten tlen 1 964 375 km²,<ref name=":0">INEGI. [http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf «Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017»]. {{Spa}}</ref> yeka Mexko eli wexteyowalli tlen mahtlaktli wan nawi weyi pan nochi [[tlaltepaktli]] wan tlen makwilli weyi tlen [[Latinoamerikah]]. Mopantia miktlanpa ika [[Estadosonidos]] (3155 km) wan witstlanpa ika [[Kwahtemallan]] (958 km) wan [[Belis]] (276 km) ininnepan. Mexko iatentenno, tlen kitlamachiwa 9330 km, mopantia siwatlanpa ika [[Pasifiko Weyiaxoxowilli]] wan tlalokan ika [[Ayollohko Mexko]] wan [[Karibe Weyiatl]].<ref name=":0" />
Pampa onkak 130 miyones masewalmeh pan xiwitl 2021, Mexko ya wexteyowalli tlen mahtlaktli ika chanehkeh pan tlaltepaktli. Nowkiya, tlen se ika [[Masewaltlakatl|masewaltlakameh]] pan nochi [[Amerikah]], no ika [[Kastiahtlahtoani|kastiahtlahtoanih]] pan nochi tlaltepaktli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González. ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''. {{Spa}}</ref> Kipiya 69 [[tekpantlahtolli]]: se tlahtolli ([[kastiah]]) wallaw tlen [[Eoropah]], wan 68 [[masewaltlahtolli]]:<ref>[http://comunicacion.senado.gob.mx/index.php/informacion/boletines/50490-respalda-el-pleno-reconocimiento-oficial-de-68-lenguas-indigenas.html «Respalda el Pleno reconocimiento oficial de 68 lenguas indígenas»]. ''Machiyosentilli Nechikolli''. {{Spa}}</ref> sekin inintokah [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]], [[Tseltaltlahtolli|tseltal]], [[Tsotsiltlahtolli|tsotsil]], [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], [[Tsapotekatlahtolli|tsapotekatl]], [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], [[Totonakatlahtolli|totonakatl]], [[Choltlahtolli|chol]], [[Masatekatlahtolli|masatekatl]] wan [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]]. Yeka nowkiya eli weyitlalli tlen chikome ika achiyok tlahtolmeh tlen mosaniloah pan tlaltepaktli.<ref>Ethnologue. [http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 «Summary by country»]. {{Eng}}</ref>
Itstokehya masewalmeh pan Mexko Tlalli 21 000 xiwihtla.<ref>MSN Encarta (2009). [http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761570777/Native_Americans.html#s76 «Native Americans: Earliest Migrations»]. {{Eng}}</ref> Elki nopa atoktli witstlanpa altepetinih ininchan, keha [[olmekameh]], [[toltekatlakameh]], [[mayahtlakameh]] wan [[Tenochkah|mexihkatlakameh]]. Mokinon, [[kaxtiltekahmeh]] ahsikoh kitlalkwihkwikoh naman ni Mexko Tlalli, wanya sekin altepetinih inintlapalewilis katli eliyayah [[tlaxkaltekahmeh]], totonakatlakameh wan sekinokeh. Kipewaltih nopa [[Teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Talahtoloyan|teetlalkwihkwilistli]] ne [[Weyitlahtohkayotl Mexihko]] pan [[1527]], mochiwki [[Virreiyotl Yankwik España]] pan [[1535]].
Nimantsin, yankwik kaxtiltekahmeh nowkiya kintlalkwihkwikeh [[michwahmeh]], [[navahotlakameh]], [[takalohtlakameh]], [[chichimekah]], etc. Ipan [[1821]], Yankwik España [[Mexko itlakaxoxowkayo|moxexelohki tlen España]], ika itokah [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]], sanpampa sekinok tlalmeh keha [[Pilipinas]], [[Palaos]], [[Koba]] wan [[Poertorriko]] ayikanah moxexelohkeh. Satepan, yankwik wexteyowalli, ika senkah ialtepenanyo, motokaxtihki Mexko. Ipan tlahko {{Siglo/full|xix}}, Mexko moxelohki inintsalan ''liberales'' wan ''conservadores''. Nowkiya, Mexko kiixpolohki se tlahko itlalwi ipampa netewilli ika [[Estadosonidos]]. Teipan, panok se yankwik tlapatlalistli, nopa [[Tlen Ome Mexihkatl Weyitlahtohkayotl|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]], iwkatsan wetski pan xiwitl [[1867]]. Ipan [[1910]], pewki [[Mexika Teeahkomanalistli]]. Ipan [[1993]], Mexko kifirmarki nopa [[Ihtonki Tiankiskayotl Sentlalilistli tlen Amerikah Miktlanpa]] ika [[Kanata]] wan Estadosonidos.
Iwkatsan tlatkilistli wan iknoyotl tlawel moxelohtok,<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9108719/Mexico «Mexico»]. ''Encyclopedia Britannica''. Kalahki: 1 tlen april pan 2007. {{Eng}}</ref> Mexko se achiyok kwalli wexteyowalli pan [[Ispanoamerikah]].<ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 «Latin America: Region is losing ground to competitors»]. ''Oxford Analytica''. Kalahki: 1 tlen oktopreh pan 2007. {{Eng}}</ref> Nowkiya, Mexko Tlalli eli tlen mahtlaktli wan eyi tlahtohkayotl ika weyi [[PIB]] pan nochi tlaltepaktli, san [[Italia]]<nowiki/>ikah. Kipiya se weyi [[IDH]] tlen 0.779.
__TOC__
== Tlaltokayotl ==
[[Īxiptli:CodexMendoza01.jpg|miniaturadeimagen|306x306px|Mexihko imachiyo ika Anawak ipan ''Amochtli Mendoza''.]]
San niman moxexelohki tlen [[España]], wexteyowalli pewki motokaxtia «Mexiko», senkah inintokah ikwa altepetl wan [[Mexihkatlahtohkayotl]] ialtepenanyo. Miak masewalmeh kineltokah wallaw tlen «Mexitl» so «Mexihtli» (seyok [[Witsilopochtli]] itokah) pampa tiopixketl [[Bernardino de Sahagún]] ({{Siglo|xvi}}) kiihkwilohki ne tokaitl wallaw tlen «Mexih» (tlen [[metl]] wan [[sihtli]]) ika tsontlanketl -ko.<ref name="censo3">[https://www.mesoweb.com/es/articulos/sub/Sahaguntino.pdf «Mexica anoço mexiti»]. ''El texto sahaguntino sobre los mexicas''.</ref>
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Witsilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Tpxk. [[Bernardino de Sahagún]]}}
[[Francisco Javier Clavijero]] kiihtoh nopa [[tlaltokayotl]] moneki tlahtolkwapas “kampa nemi Mexih” so “kampa nemi Witsilopochtli”. Kipiwihki pan yané amochtli se tlahtoltlahkwilolli tlen kiihtoa waksan ya kineltokak itlaltokax kihtosnekiyaya “ipan [[metl]] ixik”, sanpampa kemman yahaya momachtihki [[Exkan Tlahtoloyan inemiliskayo|mexihkatlakameh inemiliskayo]], momakak kwentah ''Mexihko'' kena wallaw tlen Witsilopochtli.<ref>Clavijero, Francisco Javier (1844). [http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080023605/1080023605.html «Historia antigua de México y de su conquista: sacada de los mejores historiadores españoles»]. Biblioteca digital de la Universidad Autónoma de Nuevo León: Imprenta de Lara. {{Spa}}</ref>
Monextihki 6 tlen noviempreh pan xiwitl 1813, kemman [[Anawaksenkotilli]] kikixtihki ne [[Amatl tlen Amerikah Miktlanpa Itlakaxoxowkayo]], tlen se [[tlatokaxtilistli]] tlen motekiwihki para kitokaxtis ni wexteyowalli. Inin sansé itokah [[Yankwik España]] sankemman [[Kaxtiltlahtohkayotl]] weyi iamatlamoyawal [[Tlanehnewillotl tlen Cádiz]] kimachiyotihki nochi España itlalwi pan [[Amerikah Miktlanpa]] ([[Weyitlahtohkayotl Kwahtemallan]], [[Koba]], [[Florida]], [[Poertorriko]] wan [[Kapitanyotl Santo Tominkoh|Santo Tominkoh]] —naman [[Tominkoh Tlalli|Tominkoh Axkayotl]]—).<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1812A.pdf «Artículo 10 de la Constitución Política de la Monarquía Española (Constitución de Cádiz de 1812)»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/ACTA.pdf «Acta solemne de la declaración de la independencia de la América septentrional»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1814.pdf «Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mejicana (sic)»]. {{Spa}}</ref> Satepan, ne ''Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mexicana'', amatlamoyawalli pan xiwitl 1814, kipatlak nesé itlaltokax ika ''Mexihko''. Neya, ika kastiah, ''México'' nowkiya motekiwihki kensé chaneh itokah.
Nochin amatinih achtopa [[Mexko itlakaxoxowkayo|tlakaxoxowkayotl]] ([[Yowallan Tekichiwalli]] wan [[Córdoba Sentlalilistli]]) kitekiwihkeh ome tlaltokaitl (Amerikah Miktlanpa wan Mexika Amerikah), sanpampa kipiwihkeh seyok yankwik, tlen kimachiyotihkeh kensé wexteyowalli itokah: '''Mexika Weyitlahtohkayotl'''. Nopa tlaltokaitl motekiwihki pan [[Amatl tlen Mexihkatl Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo|Amatl tlen Mexika Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo]], amatlamoyawalli pan 28 tlen septiempreh pan xiwitl 1821, kemman Mexko kitlanki itlakaxoxowkayo.<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821A.pdf «Plan de Iguala»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821B.pdf «Tratados de Córdoba»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821C.pdf «Acta de Independencia del Imperio Mexicano»]. {{Spa}}</ref>
Naman, ika nawatl tlen [[Waxtlan]], ni wexteyowalli itokah '''Mexko Tlalli''', iwkatsan [[Tlanehnewillotl tlen 1857]] kimachiyotihki itokah '''''Mexika Republikah''''',<ref name="censo2">[https://repositorioinstitucional.buap.mx/handle/20.500.12371/6856 «Inahuatil-Tecpanatiztli in Mexica Republica (1857)»].</ref> sanpampa nowkiya motekiwihki ''Estados Unidos Mexicanos''.<ref>G. Monzón, Luis (''et. al.''). [https://archivos.juridicas.unam.mx/www/bjv/libros/7/3448/6.pdf «¿República Mexicana o Estados Unidos Mexicanos?»]. Altepetl Mexko: Universidad Nacional Autónoma de México. {{Spa}}</ref> Ipan [[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]], amatlamoyawalli pan xiwitl [[1917]], momachiyotiah ''Mexika Sentik Wexteyowalko'',<ref>[https://www.inali.gob.mx/bicen/pdf/GLOSARIO_nahuatl_huasteca_potosina.pdf «Glosario de términos jurídicos»]. ''Tlallamiktli tlen Masewaltlahtolmeh''.</ref> sanmohtoa nawatlahtoanih san kitokaxtiah ''Mexko''.'''<ref name=":022">[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxco»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref>''' Inin [[tlamanextilli]] tlen [[tlalokotsolli]] (se tlahtolli tlen kiixpolohki se achi itenkakilis) wallaw tlen «Mexihko». Nopa itlaltokax san motekiwia ika nesé weyi altepetl tlen wahkapayotl, maske ika [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]] nokka motekiwia ''Mexiko''.
Kemman kaxtiltekahmeh ahsikoh Anawak Tlalli, motekiwihkeh ''mexicano'' para kitokaxtiseh [[Mexihkatlakameh|mexihkatlakatl]] wan itlahtol. Naman yeka motekiwia «mexikanoh» ika nawatl, sankeh para kintokaxtis mexkoewanih wan [[nawatlahtolli]].<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mexicanoh»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> Mewkatsan «mexikatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxihcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexkoewketl» so «mexkotlakatl», san motekiwia para kintokaxtis Mexko chanehkeh, wan «mexkatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexikatlahtolli», motekiwia para kitokaxtis ne nawatl.
== Nemiliskayotl ==
{{Main|Mexko inemiliskayo}}
Masewalmeh sankemman onkahtiwallawkeh naman ni Mexko Tlalli 30 000 xiwihtla. Ipan 9000 {{AC}}, mochiwki teeyolewalistli ika tlapixkalistli tlen [[ayohtli]], [[etl]], [[chilli]] wan [[waxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> pan Teowahkan wan Tepeyoh Tamaolipan. Kenwak tlapixkalistli tlen sintli mochiwki pan 5000 {{AC}}, yeka masewalmeh pewkeh walmotlaliah pan Mesoamerikah.<ref>Márquez Morfín wan Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref> Onkak eyi weyi tlallamikilistli: [[Oasisamerikah]], [[Aridoamerikah]] wan [[Mesoamerikah]].
=== Mesoamerikah ===
==== Olmekameh ====
[[Īxiptli:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Wextik olmekatsontekon tlen 2.9 m pan San Lorenzo, kil mochiwki pan xiwitl 1200 {{AC}}]]
[[Īxiptli:Área_Nuclear_Olmeca.png|miniaturadeimagen|Olmekatlahtohkayotl elki se tlen atsitsin tlallamikilismeh pan nochi tlaltepaktli katli iyoka kichiwkeh tlapixkalistli.]]
Sanmohtoa Mesoamerikah i[[Tlallamikilistli|tlallamikilis]] neski pan 2500 {{AC}},<ref>Christian Duverger, 2007.</ref> kemman masewalmeh tlen wahkapayotl achtopa sokichiwkeh wan tlapixkakeh pan ininchinanko.<ref>López Austin wan López Luján, 2001.</ref> Ipan 1400 {{AC}}, neski ne [[Olmekah|olmekatlallamikilistli]], Mesoamerikah altepetinih inintsintlan. Inohkeh ixolal tenyoh elkeh [[La Venta]] wan [[Eyi Tsapotl]]. Nepa kichiwkeh pixkalistli, sentipan tlen [[sintli]] wan [[Ichkatl|ichka]]<nowiki/>pixkayotl.
Achiyok sosoltik olmekachinanko motokaxtia [[San Lorenzo Tenochtitlan]]. Elki tepantilo pan xiwitl 1150 {{AC}} ika naman [[Teksistepek]] altepetlalli, ompa [[Koatsakwalko]] atlawtenpa, pan tlatilantli [[Chalchiwehkan]]. Olmekameh nikanin tlasemoyawkeh, kemman mochiwkeh nelmiak tekwakwilmeh wan kaltinih, achiyok keha seyok kawitl. Sanmohtoa, pan xiwitl 900 {{AC}}, sekkoyok ewanih matlasiwkeh San Lorenzo Tenochtitlan, wan melawa kinekkeh kinixpoloseh nochin tekwakwilmeh; sekin tlalpacholokeh, sekinok mowikakeh kampa La Venta.
Kil altepetl La Venta elki olmekatlahtohkayotl ikwa altepetl. Nowkiya, inin tlen se altepetl tlen momattok eltoya pan Mexko tlen wahkapayotl. Neka eltokeh ne achiyok sosoltik tsakwalmeh tlen nochi Mesoamerikah, no moahsik wextik olmekatsontekon, mochiwki ika tliltepetetl, wan weyi ikpalmeh. Kil melawa elki se tlamantli malwilli.
Olmekatlahtohkayotl iwexkayo tsontlanki ika Eyi Tsapotl. Tlawel momattok pampa onkak achiyok kawitl, sanpampa nopa olmekatlallamikilis tlen yané altepetl ayokeliyaya weyi keha achtopa.
Saniwki panok se kwalantli ika sekinok altepetinih wan olmekameh. Welis mopasolkeh ika axsansé kanahya: sekin onyahkeh [[Mayapan]], maske sekinok onyahkeh [[Kwikwilko]], sankeh altepetl poliwki ipampa [[Xiktepetl]]; yeka sampayano onyahkeh Mexko, [[Waxyakak]] wan [[Chiyapan]].
==== Teotiwakeh ====
[[Īxiptli:15-07-13-Teotihuacan-RalfR-WMA 0251.jpg|miniaturadeimagen|[[Itsakwal Tonatiw]] pan [[Teotiwakan]].]]Neya Mesoamerikah kiahxilihki itlallamikilis iwexkayo.
==== Mayahtlakameh ====
==== Tsapotekah ====
==== Toltekatlakameh ====
==== Mixtekah ====
==== Chichimekah ====
==== Michwahkemeh ====
==== Tenochkah ====
=== Teetlalkwihkwilistli ===
==== Tlaxkaltekahmeh ====
=== Virreiyotl Yankwik España ===
{{Main|Virreiyotl Yankwik España}}
==== Habsburgo weyikawitl ====
==== Borbon weyikawitl ====
=== Tlakaxoxowkayotl ===
{{Main|Mexko itlakaxoxowkayo}}
=== Tlen Se Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Mexkoaxkayotl ===
=== Netewilli ika Estadosonidos ===
=== Tlen Ome Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Porfiriatoh ===
=== Mexika Teeahkomanalistli ===
{{Main|Mexika Teeahkomanalistli}}
=== Mexko naman ===
== Semanawatilistli ==
== Tlamawatilistli ==
{| class="wikitable"
|-
! Tlatilantli
! Ialtepenanyo
! Chanehkeh
|-
| [[Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]]
|
|-
| [[Ahkolman]]
| [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]]
|
|-
| [[Chalchiwehkan]]
| [[Xalapan Enríquez|Xalapan]]
|
|-
| [[Chiyapan]]
| [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Durango|Durango]]
| [[Analko, Durango|Analko]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia]]
| [[Mexikali]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa|Echkapan Kalifornia Wtp.]]
| [[La Paz, Mexko|La Paz]]
|
|-
| [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
|
|-
| [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]]
| [[Pachyohkan]]
|
|-
| [[Kampech]]
| [[San Francisco Kampech|Kampech]]
|
|-
| [[Keretaro]]
| [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]]
|
|-
| [[Kwanahwato]]
| [[Paxtitlan]]
|
|-
| [[Kwawillan]]
| [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Kwetlaxkoapan]]
| [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Mexko|Mexko]]
| [[Tollohkan]]
|
|-
| [[Michwahkan]]
| [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Morelos|Morelos]]
| [[Kwawnawak]]
|
|-
| [[Nayarit]]
| [[Tepik]]
|
|-
| [[Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
|
|-
| [[Quintana Roo]]
| [[Chetumal]]
|
|-
| [[San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]]
|
|-
| [[Sakatekapan]]
| [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]]
|
|-
| [[Sinaloa]]
| [[Kolwahkan]]
|
|-
| [[Sonora]]
| [[Pitik]]
|
|-
| [[Tamaolipan]]
| [[Altepetl Victoria]]
|
|-
| [[Tlapachko]]
| [[Villahermosa]]
|
|-
| [[Tlaxkallan]]
| [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Waxyakak]]
| [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]]
|
|-
| [[Xalixko]]
| [[Atemaxak]]
|
|-
| [[Xikwawak]]
| [[Xikwawak, Xikwawak|Xikwawak]]
|
|-
| [[Yokatlan]]
| [[Mérida]]
|
|-
| colspan="2" | [[Altepetl Mexko]]
|
|-
|}
=== Tekitlanawatilli ===
=== Altepetl Mexko ===
=== Tsonkotonmeh ===
=== Itstinih ixkayotin ===
== Tlapiyalistli ==
=== Nemiliskayotl ===
=== Ohpanyantli ===
=== Iknoyotl ===
== Chanehkeh ==
=== Altepekalpolmeh ===
=== Masewaltlakameh ===
=== Nehnemilistli ===
Mexkoewanih nemih pan sekinok wexteyowalli pan xiwitl 2020 wan wahkaewanih chantiah pan Mexko pan xiwitl 2020.
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA}} ika 36.255.589 mexkah
* {{CAN}} ika 96.055 mexkah
* {{ESP}} ika 53.811 mexkah
* {{BRA}} ika 21.853 mexkah
* {{GTM}} ika 15.012 mexkah
* {{DEU}} ika 13.247 mexkah
* {{UK}} ika 11.800 mexkah
* {{CHL}} ika 10.380 mexkah
* {{BOL}} ika 8.655 mexkah
* {{ARG}} ika 7.239 mexkah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
=== Tlaneltokilistli ===
=== Tlahtolmeh ===
{{Main|Tlahtolmeh pan Mexko}}
== Teemachtilistli ==
== Tlallamikilistli ==
=== Mexikayotl ===
=== Wikayotl ===
=== Tlahkwilohkayotl ===
=== Ixkopinkayotl ===
=== Tlakwalistli ===
== Tlamatilistli ==
== Nowkiya xikitta ==
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Amoxtemolistli ==
<references />
==Sekinok teposamatl==
{{Mexko}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<!----------Interwiki strapline---------->
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexko]]
[[Neneuhcāyōtl:Weweyak tlahkwilolli]]
nb08zhkklvn7lo71b9k3vbcom4rc6ei
501019
501018
2022-07-30T01:50:40Z
Languaeditor
14092
wikitext
text/x-wiki
{{coor capital dm|19|25|10|N|99|08|44|W}}
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlakatiyan
| āchcāuhtōcāitl_nativo = ''Estados Unidos Mexicanos''
| āchcāuhtōcāitl = Mexika Sentik Wexteyowalko
| cemāxcātōcāitl = Mexko
| pāmitl = Flag of Mexico.svg
| chīmalli = Coat of arms of Mexico.svg
| chīmalli_tamaño = 110px
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| tlācatiyāncuīcatiliztli = ''[[Mexko Semanawak Wikayotl]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexko]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 9 209 944 chan.
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′ M, 99°08′ S
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexko]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]] wan sekinok [[Tlahtolmeh pan Mexko|66 tlahtolli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Axkayotl]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[tlaixpantikayotl]] wan [[miakiyotl]].
| tēpachohqueh = [[Presidenteh]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mexko itlakaxoxowkayo|Tlakaxoxowkayotl]]
| fundación_hitos = • Pewalistli<br/> • Tlatenkixtilistli<br/> • Tlamilistli<br/> • Nemachililistli
| fundación_fechas = tlen [[España]]<br/>[[16]] tlen [[septiempreh]], [[1810]]<br/>[[6]] tlen [[noviempreh]], [[1813]]<br/>[[27]] tlen [[septiempreh]], [[1821]]<br/>[[28]] tlen [[tisiempreh]], [[1836]]
| tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaīxpayōtl_ātl = 2.5%
| cuāxōchtli = 4 389 km nochi<br/>• 3 155 km ika [[Estadosonidos]]<br />• 958 km ika [[Kwahtemallan]]<br />• 276 km ika [[Belis]]
| huēyi_ātēntli = 9 330 km
| chānehqueh = 128 649 565 ([[2020]])<ref>http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/</ref><ref name="población">http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = $ 1 192 480 MDD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 15
| PIB_nominal_per_cápita = $ 9 246 USD
| PIB = $ 2 869 542 MDD
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 13
| PIB_per_cápita = $ 20 266 USD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref>
| IDH = 0.779<ref>http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 74
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mexko pesoh]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mexikatl, -meh<br />Mexkoewketl, -nih<br />Mexkotlakatl, -meh
| horario = [[UTC-5]] wan [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] wan [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = MX / MEX / 484
| miembro_de = [[ONU]], [[OCDE]], [[T-MEC]], [[G-20]], [[G-5]], [[APEC]], [[G3]], [[GL]], [[CIN]], [[LC]], [[ABINIA]], [[Celac]], [[OEI]], [[AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli|Pasifiko nenotsalistli]], [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[MIST]], [[UFC]], [[Interpol]], [[CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatekpanal pan ''Tlanawatilli ika Ininmelawkayo tlen masewaltlakameh ika inintlahtol''.
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² ''Seknikiski Teetlamahmakilissotl Yeyantli'' ixtentli Mexko 5 233 761 km².<ref>https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx</ref>
|matrícula_avión=XA, XB, XC|matrícula_coche=MEX|lema_nacional=''La patria es primero''<br />([[kastiahtlahtolli|kastiah]], «Totlalwi ya sentipan»).}}'''Mexko<ref group="tyml."><small>Ika [[nawatl tlen wahkapatl]] motokaxtiayaya '''''Mexihko'''''. Naman ipan [[Waxtlan]] motokaxtia ''Mexko'', mehkatsan sekinok kalpoltlahtolmeh (ken [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]]) nohka kitokaxtiah '''''Mexiko'''''.</small></ref>''' ({{IPA|ˈmeːʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}|}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''México''; ika [[Mayahtlahtolli|mayah]], ''Meejiko''; ika [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], ''Ñuu Koꞌyo''; ika [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], ''Mꞌonda''; ika [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]], ''Labtóm''; ika [[Masawahtlahtolli|masawah]], ''Bꞌonro'') —weyak itokah '''Mexika Sentik Wexteyowalko'''— (ika [[Kaxtiltlahtolli|kastiah]], ''Estados Unidos Mexicanos'') se [[wexteyowalli]] pan [[Amerikah Miktlanpa]]. Kiihtoa i[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh|tlanehnewillo]] Mexko i[[Tekitlanawatilli|tekitlanawatil]] se [[axkayotl]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], wan moxelohtok ika 31 [[tlatilantli]] (wanya [[ikwa altepetl|ialtepenanyo]] itokah [[Altepetl Mexko]]).<ref name="censo">[https://constitucionenlenguas.inali.gob.mx/nahuatl-de-la-huasteca/completa/lang1:nahuatl-de-la-huasteca «Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh»]. ''Gobiernoh tlen Mexko''.</ref><ref>Víctor Chávez. [https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores «DF no es el estado 32, aclaran legisladores»]. ''El Financiero''. {{Spa}}</ref>
Kipiya itlalwi se iixten tlen 1 964 375 km²,<ref name=":0">INEGI. [http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf «Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017»]. {{Spa}}</ref> yeka Mexko eli wexteyowalli tlen mahtlaktli wan nawi weyi pan nochi [[tlaltepaktli]] wan tlen makwilli weyi tlen [[Latinoamerikah]]. Mopantia miktlanpa ika [[Estadosonidos]] (3155 km) wan witstlanpa ika [[Kwahtemallan]] (958 km) wan [[Belis]] (276 km) ininnepan. Mexko iatentenno, tlen kitlamachiwa 9330 km, mopantia siwatlanpa ika [[Pasifiko Weyiaxoxowilli]] wan tlalokan ika [[Ayollohko Mexko]] wan [[Karibe Weyiatl]].<ref name=":0" />
Pampa onkak 130 miyones masewalmeh pan xiwitl 2021, Mexko ya wexteyowalli tlen mahtlaktli ika chanehkeh pan tlaltepaktli. Nowkiya, tlen se ika [[Masewaltlakatl|masewaltlakameh]] pan nochi [[Amerikah]], no ika [[Kastiahtlahtoani|kastiahtlahtoanih]] pan nochi tlaltepaktli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González. ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''. {{Spa}}</ref> Kipiya 69 [[tekpantlahtolli]]: se tlahtolli ([[kastiah]]) wallaw tlen [[Eoropah]], wan 68 [[masewaltlahtolli]]:<ref>[http://comunicacion.senado.gob.mx/index.php/informacion/boletines/50490-respalda-el-pleno-reconocimiento-oficial-de-68-lenguas-indigenas.html «Respalda el Pleno reconocimiento oficial de 68 lenguas indígenas»]. ''Machiyosentilli Nechikolli''. {{Spa}}</ref> sekin inintokah [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Mayahtlahtolli|mayah]], [[Tseltaltlahtolli|tseltal]], [[Tsotsiltlahtolli|tsotsil]], [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], [[Tsapotekatlahtolli|tsapotekatl]], [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], [[Totonakatlahtolli|totonakatl]], [[Choltlahtolli|chol]], [[Masatekatlahtolli|masatekatl]] wan [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]]. Yeka nowkiya eli weyitlalli tlen chikome ika achiyok tlahtolmeh tlen mosaniloah pan tlaltepaktli.<ref>Ethnologue. [http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 «Summary by country»]. {{Eng}}</ref>
Itstokehya masewalmeh pan Mexko Tlalli 21 000 xiwihtla.<ref>MSN Encarta (2009). [http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761570777/Native_Americans.html#s76 «Native Americans: Earliest Migrations»]. {{Eng}}</ref> Elki nopa atoktli witstlanpa altepetinih ininchan, keha [[olmekameh]], [[toltekatlakameh]], [[mayahtlakameh]] wan [[Tenochkah|mexihkatlakameh]]. Mokinon, [[kaxtiltekahmeh]] ahsikoh kitlalkwihkwikoh naman ni Mexko Tlalli, wanya sekin altepetinih inintlapalewilis katli eliyayah [[tlaxkaltekahmeh]], totonakatlakameh wan sekinokeh. Kipewaltih nopa [[Teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Talahtoloyan|teetlalkwihkwilistli]] ne [[Weyitlahtohkayotl Mexihko]] pan [[1527]], mochiwki [[Virreiyotl Yankwik España]] pan [[1535]].
Nimantsin, yankwik kaxtiltekahmeh nowkiya kintlalkwihkwikeh [[michwahmeh]], [[navahotlakameh]], [[takalohtlakameh]], [[chichimekah]], etc. Ipan [[1821]], Yankwik España [[Mexko itlakaxoxowkayo|moxexelohki tlen España]], ika itokah [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]], sanpampa sekinok tlalmeh keha [[Pilipinas]], [[Palaos]], [[Koba]] wan [[Poertorriko]] ayikanah moxexelohkeh. Satepan, yankwik wexteyowalli, ika senkah ialtepenanyo, motokaxtihki Mexko. Ipan tlahko {{Siglo/full|xix}}, Mexko moxelohki inintsalan ''liberales'' wan ''conservadores''. Nowkiya, Mexko kiixpolohki se tlahko itlalwi ipampa netewilli ika [[Estadosonidos]]. Teipan, panok se yankwik tlapatlalistli, nopa [[Tlen Ome Mexihkatl Weyitlahtohkayotl|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]], iwkatsan wetski pan xiwitl [[1867]]. Ipan [[1910]], pewki [[Mexika Teeahkomanalistli]]. Ipan [[1993]], Mexko kifirmarki nopa [[Ihtonki Tiankiskayotl Sentlalilistli tlen Amerikah Miktlanpa]] ika [[Kanata]] wan Estadosonidos.
Iwkatsan tlatkilistli wan iknoyotl tlawel moxelohtok,<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9108719/Mexico «Mexico»]. ''Encyclopedia Britannica''. Kalahki: 1 tlen april pan 2007. {{Eng}}</ref> Mexko se achiyok kwalli wexteyowalli pan [[Ispanoamerikah]].<ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 «Latin America: Region is losing ground to competitors»]. ''Oxford Analytica''. Kalahki: 1 tlen oktopreh pan 2007. {{Eng}}</ref> Nowkiya, Mexko Tlalli eli tlen mahtlaktli wan eyi tlahtohkayotl ika weyi [[PIB]] pan nochi tlaltepaktli, san [[Italia]]<nowiki/>ikah. Kipiya se weyi [[IDH]] tlen 0.779.
__TOC__
== Tlaltokayotl ==
[[Īxiptli:CodexMendoza01.jpg|miniaturadeimagen|306x306px|Mexihko imachiyo ika Anawak ipan ''Amochtli Mendoza''.]]
San niman moxexelohki tlen [[España]], wexteyowalli pewki motokaxtia «Mexiko», senkah inintokah ikwa altepetl wan [[Mexihkatlahtohkayotl]] ialtepenanyo. Miak masewalmeh kineltokah wallaw tlen «Mexitl» so «Mexihtli» (seyok [[Witsilopochtli]] itokah) pampa tiopixketl [[Bernardino de Sahagún]] ({{Siglo|xvi}}) kiihkwilohki ne tokaitl wallaw tlen «Mexih» (tlen [[metl]] wan [[sihtli]]) ika tsontlanketl -ko.<ref name="censo3">[https://www.mesoweb.com/es/articulos/sub/Sahaguntino.pdf «Mexica anoço mexiti»]. ''El texto sahaguntino sobre los mexicas''.</ref>
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Witsilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Tpxk. [[Bernardino de Sahagún]]}}
[[Francisco Javier Clavijero]] kiihtoh nopa [[tlaltokayotl]] moneki tlahtolkwapas “kampa nemi Mexih” so “kampa nemi Witsilopochtli”. Kipiwihki pan yané amochtli se tlahtoltlahkwilolli tlen kiihtoa waksan ya kineltokak itlaltokax kihtosnekiyaya “ipan [[metl]] ixik”, sanpampa kemman yahaya momachtihki [[Exkan Tlahtoloyan inemiliskayo|mexihkatlakameh inemiliskayo]], momakak kwentah ''Mexihko'' kena wallaw tlen Witsilopochtli.<ref>Clavijero, Francisco Javier (1844). [http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080023605/1080023605.html «Historia antigua de México y de su conquista: sacada de los mejores historiadores españoles»]. Biblioteca digital de la Universidad Autónoma de Nuevo León: Imprenta de Lara. {{Spa}}</ref>
Monextihki 6 tlen noviempreh pan xiwitl 1813, kemman [[Anawaksenkotilli]] kikixtihki ne [[Amatl tlen Amerikah Miktlanpa Itlakaxoxowkayo]], tlen se [[tlatokaxtilistli]] tlen motekiwihki para kitokaxtis ni wexteyowalli. Inin sansé itokah [[Yankwik España]] sankemman [[Kaxtiltlahtohkayotl]] weyi iamatlamoyawal [[Tlanehnewillotl tlen Cádiz]] kimachiyotihki nochi España itlalwi pan [[Amerikah Miktlanpa]] ([[Weyitlahtohkayotl Kwahtemallan]], [[Koba]], [[Florida]], [[Poertorriko]] wan [[Kapitanyotl Santo Tominkoh|Santo Tominkoh]] —naman [[Tominkoh Tlalli|Tominkoh Axkayotl]]—).<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1812A.pdf «Artículo 10 de la Constitución Política de la Monarquía Española (Constitución de Cádiz de 1812)»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/ACTA.pdf «Acta solemne de la declaración de la independencia de la América septentrional»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1814.pdf «Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mejicana (sic)»]. {{Spa}}</ref> Satepan, ne ''Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mexicana'', amatlamoyawalli pan xiwitl 1814, kipatlak nesé itlaltokax ika ''Mexihko''. Neya, ika kastiah, ''México'' nowkiya motekiwihki kensé chaneh itokah.
Nochin amatinih achtopa [[Mexko itlakaxoxowkayo|tlakaxoxowkayotl]] ([[Yowallan Tekichiwalli]] wan [[Córdoba Sentlalilistli]]) kitekiwihkeh ome tlaltokaitl (Amerikah Miktlanpa wan Mexika Amerikah), sanpampa kipiwihkeh seyok yankwik, tlen kimachiyotihkeh kensé wexteyowalli itokah: '''Mexika Weyitlahtohkayotl'''. Nopa tlaltokaitl motekiwihki pan [[Amatl tlen Mexihkatl Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo|Amatl tlen Mexika Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo]], amatlamoyawalli pan 28 tlen septiempreh pan xiwitl 1821, kemman Mexko kitlanki itlakaxoxowkayo.<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821A.pdf «Plan de Iguala»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821B.pdf «Tratados de Córdoba»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821C.pdf «Acta de Independencia del Imperio Mexicano»]. {{Spa}}</ref>
Naman, ika nawatl tlen [[Waxtlan]], ni wexteyowalli itokah '''Mexko Tlalli''', iwkatsan [[Tlanehnewillotl tlen 1857]] kimachiyotihki itokah '''''Mexika Republikah''''',<ref name="censo2">[https://repositorioinstitucional.buap.mx/handle/20.500.12371/6856 «Inahuatil-Tecpanatiztli in Mexica Republica (1857)»].</ref> sanpampa nowkiya motekiwihki ''Estados Unidos Mexicanos''.<ref>G. Monzón, Luis (''et. al.''). [https://archivos.juridicas.unam.mx/www/bjv/libros/7/3448/6.pdf «¿República Mexicana o Estados Unidos Mexicanos?»]. Altepetl Mexko: Universidad Nacional Autónoma de México. {{Spa}}</ref> Ipan [[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]], amatlamoyawalli pan xiwitl [[1917]], momachiyotiah ''Mexika Sentik Wexteyowalko'',<ref>[https://www.inali.gob.mx/bicen/pdf/GLOSARIO_nahuatl_huasteca_potosina.pdf «Glosario de términos jurídicos»]. ''Tlallamiktli tlen Masewaltlahtolmeh''.</ref> sanmohtoa nawatlahtoanih san kitokaxtiah ''Mexko''.'''<ref name=":022">[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxco»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref>''' Inin [[tlamanextilli]] tlen [[tlalokotsolli]] (se tlahtolli tlen kiixpolohki se achi itenkakilis) wallaw tlen «Mexihko». Nopa itlaltokax san motekiwia ika nesé weyi altepetl tlen wahkapayotl, maske ika [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]] nokka motekiwia ''Mexiko''.
Kemman kaxtiltekahmeh ahsikoh Anawak Tlalli, motekiwihkeh ''mexicano'' para kitokaxtiseh [[Mexihkatlakameh|mexihkatlakatl]] wan itlahtol. Naman yeka motekiwia «mexikanoh» ika nawatl, sankeh para kintokaxtis mexkoewanih wan [[nawatlahtolli]].<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mexicanoh»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> Mewkatsan «mexikatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxihcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexkoewketl» so «mexkotlakatl», san motekiwia para kintokaxtis Mexko chanehkeh, wan «mexkatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexikatlahtolli», motekiwia para kitokaxtis ne nawatl.
== Nemiliskayotl ==
{{Main|Mexko inemiliskayo}}
Masewalmeh sankemman onkahtiwallawkeh naman ni Mexko Tlalli 30 000 xiwihtla. Ipan 9000 {{AC}}, mochiwki teeyolewalistli ika tlapixkalistli tlen [[ayohtli]], [[etl]], [[chilli]] wan [[waxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> pan Teowahkan wan Tepeyoh Tamaolipan. Kenwak tlapixkalistli tlen sintli mochiwki pan 5000 {{AC}}, yeka masewalmeh pewkeh walmotlaliah pan Mesoamerikah.<ref>Márquez Morfín wan Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref> Onkak eyi weyi tlallamikilistli: [[Oasisamerikah]], [[Aridoamerikah]] wan [[Mesoamerikah]].
=== Mesoamerikah ===
==== Olmekameh ====
[[Īxiptli:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Wextik olmekatsontekon tlen 2.9 m pan San Lorenzo, kil mochiwki pan xiwitl 1200 {{AC}}]]
[[Īxiptli:Área_Nuclear_Olmeca.png|miniaturadeimagen|Olmekatlahtohkayotl elki se tlen atsitsin tlallamikilismeh pan nochi tlaltepaktli katli iyoka kichiwkeh tlapixkalistli.]]
Sanmohtoa Mesoamerikah i[[Tlallamikilistli|tlallamikilis]] neski pan 2500 {{AC}},<ref>Christian Duverger, 2007.</ref> kemman masewalmeh tlen wahkapayotl achtopa sokichiwkeh wan tlapixkakeh pan ininchinanko.<ref>López Austin wan López Luján, 2001.</ref> Ipan 1400 {{AC}}, neski ne [[Olmekah|olmekatlallamikilistli]], Mesoamerikah altepetinih inintsintlan. Inohkeh ixolal tenyoh elkeh [[La Venta]] wan [[Eyi Tsapotl]]. Nepa kichiwkeh pixkalistli, sentipan tlen [[sintli]] wan [[Ichkatl|ichka]]<nowiki/>pixkayotl.
Achiyok sosoltik olmekachinanko motokaxtia [[San Lorenzo Tenochtitlan]]. Elki tepantilo pan xiwitl 1150 {{AC}} ika naman [[Teksistepek]] altepetlalli, ompa [[Koatsakwalko]] atlawtenpa, pan tlatilantli [[Chalchiwehkan]]. Olmekameh nikanin tlasemoyawkeh, kemman mochiwkeh nelmiak tekwakwilmeh wan kaltinih, achiyok keha seyok kawitl. Sanmohtoa, pan xiwitl 900 {{AC}}, sekkoyok ewanih matlasiwkeh San Lorenzo Tenochtitlan, wan melawa kinekkeh kinixpoloseh nochin tekwakwilmeh; sekin tlalpacholokeh, sekinok mowikakeh kampa La Venta.
Kil altepetl La Venta elki olmekatlahtohkayotl ikwa altepetl. Nowkiya, inin tlen se altepetl tlen momattok eltoya pan Mexko tlen wahkapayotl. Neka eltokeh ne achiyok sosoltik tsakwalmeh tlen nochi Mesoamerikah, no moahsik wextik olmekatsontekon, mochiwki ika tliltepetetl, wan weyi ikpalli. Kil melawa elki se tlamantli malwilli.
Olmekatlahtohkayotl iwexkayo tsontlanki ika Eyi Tsapotl. Tlawel momattok pampa onkak achiyok kawitl, sanpampa nesé olmekatlallamikilis tlen yané altepetl ayokkanah eliyaya weyi keha achtopa.
Saniwki panok se weyi kwalantli ika sekinok altepetinih wan olmekameh. Welis mopasolkeh ika axsansé kanahya: sekin onyahkeh [[Mayapan]], maske sekinok onyahkeh [[Kwikwilko]], sankeh altepetl poliwki ipampa [[Xiktepetl]]; yeka sampayano onyahkeh Mexko, [[Waxyakak]] wan [[Chiyapan]].
==== Teotiwakeh ====
[[Īxiptli:15-07-13-Teotihuacan-RalfR-WMA 0251.jpg|miniaturadeimagen|[[Itsakwal Tonatiw]] pan [[Teotiwakan]].]]Neya Mesoamerikah kiahxilihki itlallamikilis iwexkayo.
==== Mayahtlakameh ====
==== Tsapotekah ====
==== Toltekatlakameh ====
==== Mixtekah ====
==== Chichimekah ====
==== Michwahkemeh ====
==== Tenochkah ====
=== Teetlalkwihkwilistli ===
==== Tlaxkaltekahmeh ====
=== Virreiyotl Yankwik España ===
{{Main|Virreiyotl Yankwik España}}
==== Habsburgo weyikawitl ====
==== Borbon weyikawitl ====
=== Tlakaxoxowkayotl ===
{{Main|Mexko itlakaxoxowkayo}}
=== Tlen Se Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Mexkoaxkayotl ===
=== Netewilli ika Estadosonidos ===
=== Tlen Ome Weyitlahtohkayotl ===
{{Main|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl}}
=== Porfiriatoh ===
=== Mexika Teeahkomanalistli ===
{{Main|Mexika Teeahkomanalistli}}
=== Mexko naman ===
== Semanawatilistli ==
== Tlamawatilistli ==
{| class="wikitable"
|-
! Tlatilantli
! Ialtepenanyo
! Chanehkeh
|-
| [[Aguascalientes]]
| [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]]
|
|-
| [[Ahkolman]]
| [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]]
|
|-
| [[Chalchiwehkan]]
| [[Xalapan Enríquez|Xalapan]]
|
|-
| [[Chiyapan]]
| [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Durango|Durango]]
| [[Analko, Durango|Analko]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia]]
| [[Mexikali]]
|
|-
| [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa|Echkapan Kalifornia Wtp.]]
| [[La Paz, Mexko|La Paz]]
|
|-
| [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]]
| [[Chilpantsinko]]
|
|-
| [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]]
| [[Pachyohkan]]
|
|-
| [[Kampech]]
| [[San Francisco Kampech|Kampech]]
|
|-
| [[Keretaro]]
| [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]]
|
|-
| [[Kwanahwato]]
| [[Paxtitlan]]
|
|-
| [[Kwawillan]]
| [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Kwetlaxkoapan]]
| [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Mexko|Mexko]]
| [[Tollohkan]]
|
|-
| [[Michwahkan]]
| [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]]
|
|-
| [[Tlatilantli Morelos|Morelos]]
| [[Kwawnawak]]
|
|-
| [[Nayarit]]
| [[Tepik]]
|
|-
| [[Nuevo León]]
| [[Monterrey]]
|
|-
| [[Quintana Roo]]
| [[Chetumal]]
|
|-
| [[San Luis Potosí]]
| [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]]
|
|-
| [[Sakatekapan]]
| [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]]
|
|-
| [[Sinaloa]]
| [[Kolwahkan]]
|
|-
| [[Sonora]]
| [[Pitik]]
|
|-
| [[Tamaolipan]]
| [[Altepetl Victoria]]
|
|-
| [[Tlapachko]]
| [[Villahermosa]]
|
|-
| [[Tlaxkallan]]
| [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]]
|
|-
| [[Waxyakak]]
| [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]]
|
|-
| [[Xalixko]]
| [[Atemaxak]]
|
|-
| [[Xikwawak]]
| [[Xikwawak, Xikwawak|Xikwawak]]
|
|-
| [[Yokatlan]]
| [[Mérida]]
|
|-
| colspan="2" | [[Altepetl Mexko]]
|
|-
|}
=== Tekitlanawatilli ===
=== Altepetl Mexko ===
=== Tsonkotonmeh ===
=== Itstinih ixkayotin ===
== Tlapiyalistli ==
=== Nemiliskayotl ===
=== Ohpanyantli ===
=== Iknoyotl ===
== Chanehkeh ==
=== Altepekalpolmeh ===
=== Masewaltlakameh ===
=== Nehnemilistli ===
Mexkoewanih nemih pan sekinok wexteyowalli pan xiwitl 2020 wan wahkaewanih chantiah pan Mexko pan xiwitl 2020.
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA}} ika 36.255.589 mexkah
* {{CAN}} ika 96.055 mexkah
* {{ESP}} ika 53.811 mexkah
* {{BRA}} ika 21.853 mexkah
* {{GTM}} ika 15.012 mexkah
* {{DEU}} ika 13.247 mexkah
* {{UK}} ika 11.800 mexkah
* {{CHL}} ika 10.380 mexkah
* {{BOL}} ika 8.655 mexkah
* {{ARG}} ika 7.239 mexkah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
=== Tlaneltokilistli ===
=== Tlahtolmeh ===
{{Main|Tlahtolmeh pan Mexko}}
== Teemachtilistli ==
== Tlallamikilistli ==
=== Mexikayotl ===
=== Wikayotl ===
=== Tlahkwilohkayotl ===
=== Ixkopinkayotl ===
=== Tlakwalistli ===
== Tlamatilistli ==
== Nowkiya xikitta ==
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Amoxtemolistli ==
<references />
==Sekinok teposamatl==
{{Mexko}}
__NOTOC__ __NOEDITSECTION__
<!----------Interwiki strapline---------->
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexko]]
[[Neneuhcāyōtl:Weweyak tlahkwilolli]]
hiz0avow5dbb8hpo65d0ofz0sk3l8zv
Āltepēnānyōtl Āltepētl Huāxyacac Juárez
0
21523
501005
406978
2022-07-30T00:33:37Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Altepenanyotl Huaxyacac]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Altepenanyotl Huaxyacac]]
jlkotw6dtxbzwywccntqoztq1f7ka6s
Tepozyōllōtl
0
26700
501001
399076
2022-07-30T00:32:56Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Tepozyolotl]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Tepozyolotl]]
frqkp87uxddieqinfkn6aop7gt3nwn7
Cōztic teōcuitlatl
0
27849
500997
405157
2022-07-30T00:32:16Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Teocuitlatl]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Teocuitlatl]]
gesl8r360n9jvyu5sqgmws360nlwath
Āltepēnānyōtl Huāxyacac Juárez
0
28147
501004
406929
2022-07-30T00:33:27Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Altepenanyotl Huaxyacac]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Altepenanyotl Huaxyacac]]
jlkotw6dtxbzwywccntqoztq1f7ka6s
Nemachiyōtīlli:USATlahtohcātēīxiptla
10
31057
501007
420404
2022-07-30T00:33:57Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Nemachiyōtīlli:USATlahtohcatlahtoani]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Nemachiyōtīlli:USATlahtohcatlahtoani]]
iw0uqlblee5g7ju5rsearj1h93jh0yu
Nemachiyōtīlli:USATlahtocatlahtoanih
10
31058
501006
420104
2022-07-30T00:33:47Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Nemachiyōtīlli:USATlahtohcatlahtoani]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Nemachiyōtīlli:USATlahtohcatlahtoani]]
iw0uqlblee5g7ju5rsearj1h93jh0yu
Nemachiyōtīlli:Mexko
10
33715
501016
499961
2022-07-30T01:28:30Z
Languaeditor
14092
wikitext
text/x-wiki
<br />
{{Navigation
|templateName = Mexko
|color = #ccccff
|header = {{MEX/nhe}}
|body =
'''TLATILANTLI'''<br />[[Aguascalientes]] • [[Ahkolman]] • [[Chalchiwehkan]] • [[Chiyapan]] • [[Durango]] • [[Echkapan Kalifornia]] • [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa]] • [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]] • [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]] • [[Kampech]] • [[Keretaro]] • [[Kwanahwato]] • [[Kwawillan]] • [[Puebla|Kwetlaxkoapan]] • [[Tlatilantli Mexko|Mexko]] • [[Michwahkan]] • [[Tlatilantli Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Nuevo León]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sakatekapan]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tamaolipan]] • [[Tlapachko]] • [[Tlaxkallan]] • [[Waxyakak]] • [[Xalixko]] • [[Xikwawak]] • [[Yokatlan]]
<br/>
'''ALTEPETL'''<br />[[Altepetl Mexko|Mexko]] • [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]] • [[Mexikali]] • [[Tijuana]] • [[La Paz, Mexko|La Paz]] • [[San Francisco Kampech|Kampech]] • [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]] • [[Xikwawak, altepetl|Xikwawak]] • [[Altepetl Juárez|Juárez]] • [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]] • [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]] • [[Koskatlan, Ahkolman|Koskatlan]] • [[Analko, Durango|Analko]] • [[Paxtitlan]] • [[León, Mexko|León]] • [[Chilpantsinko]] • [[Akapolko]] • [[Pachyohkan]] • [[Atemaxak]] • [[Tollohkan]] • [[Ehekatepek]] • [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]] • [[Kwawnawak]] • [[Tepik]] • [[Monterrey]] • [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]] • [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]] • [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]] • [[Chetumal]] • [[Cancún]] • [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]] • [[Kolwahkan, Sinaloa|Kolwahkan]] • [[Pitik]] • [[Villahermosa]] • [[Altepetl Victoria|Victoria]] • [[Reynosa]] • [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]] • [[Xalapan Enríquez|Xalapan]] • [[Mérida, Mexko|Mérida]] • [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]] • [[Tampiko]] • [[Chikontepek]] • [[Wexotlah, Hidalgo|Wexotlah]] • [[Chilapan Álvarez|Chilapan]] • [[Kwawtlah]] • [[Awilisapan]] • [[Akaxochitlan]] • [[Mekayapan]] • [[Xikohtepek]] • [[Xilitlan]] • [[Achtlan]] • [[Tixtlah]] • [[Weyiapan, Morelos|Weyiapan]] • [[Temixko]] • [[Sakapowaxtlan]] • [[Itsmilkilpan]] • [[Altepetl Valles|Valles]] • [[Chalchiwehkan, altepetl|Chalchiwehkan]]
<br/>
'''[[Mexko inemiliskayo|TLATOLOLLI]]'''<br /> [[Olmekatlallamikilistli]] • [[Teotiwakan]] • [[Semaxkayotl Mayapan]] • [[Toltekatlakameh]] • [[Michwahkatlahtohkayotl]] • [[Tlahtoloyan Tlaxkallan]] • [[Exkan Tlahtoloyan]] • [[Yankwik España]] • [[Mexko itlakaxoxowkayo]] • [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Mexko-Estadosonidos yaoyotl]] • [[Reformah yaoyotl]] • [[Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Mexika Teeahkomanalistli]] • [[Fierohtik yaoyotl]]
<br/>'''TLENMACH'''<br/>
[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]] • [[Presidenteh tlen Mexko]] • [[Mexko pesoh]] • [[Mexikameh]] • [[Mexko itlakwalis]] • [[Tlahtolli pan Mexko]] • [[Mexko Semanawak Wikayotl]] • [[Mexko itepan]] • [[Mexko ichimal]]
<br/>
}}<noinclude>
</noinclude>
pqule2137ts2gxvy4nda06fxptjzlyo
Texohtic
0
35496
500929
498741
2022-07-29T13:06:33Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
{{Tecpantlahtolli}}
'''Texohtic'''.
{{-}}
<gallery>
Image:Color icon blue.svg
Image:Copper sulfate.jpg
Image:2006-10-16-Salvia8.jpg
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg
Image:Flowers 076.jpg
Image:WesternBluebird23.jpg
Image:Airbus Wing 01798.jpg
Image:Bayerischer Enzian.jpg
</gallery>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapalli (nci)]]
hrjk5n08a7v9yu4m8nv8tt2n6tuh26o
Iztāctepoztli
0
35723
500998
496691
2022-07-30T00:32:26Z
EmausBot
3854
Bot: corrección de redirección doble a [[Iztac tepoztli]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Iztac tepoztli]]
km92atcutwl4pm18vg922gd9t82dmkg
Ayoyotik
0
35808
500925
500917
2022-07-29T13:05:26Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, ueyamej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
ee4mtxddxqx2v7zwh8x1589c26chyx3
500931
500925
2022-07-29T13:09:35Z
Koatochij
19758
/* Tlapiyalmej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, ueyamej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
tn0aszh4mhcaao9oa5i1zhirtejear6
500932
500931
2022-07-29T13:11:27Z
Koatochij
19758
/* Tlapiyalmej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, ueyamej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol aketspalij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
fq5hoz6dliujhzqmp14xbsfndzhgvpd
500933
500932
2022-07-29T13:14:07Z
Koatochij
19758
/* Tlapiyalmej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, ueyamej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol aketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
h5dcu0yzbuf2w0779o2ztel9sd90uv4
500934
500933
2022-07-29T13:15:01Z
Koatochij
19758
/* Tlapiyalmej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, ueyamej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
j0z1gryeqdylxn9i67v0bk7xpea3ni5
500935
500934
2022-07-29T13:27:50Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltolkilistli===
Ipan mexika[[neltolkilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
a41yb9wfmfnkh3pqqs4mugue2zoam92
500936
500935
2022-07-29T13:37:43Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali noijki kipiya se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli keja ixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan neltokolistli kiyekoa teoyotl, Diostsi uan teotlamantli nochimej tlalimej.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
ev8aqmgy994381t16ayod3a75470v60
500937
500936
2022-07-29T13:38:10Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali noijki kipiya se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli keja ixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan neltokilistli kiyekoa teoyotl, Diostsi uan teotlamantli nochimej tlalimej.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
t72irfff4z0jrhg2i3ftehsvraav3iw
500938
500937
2022-07-29T13:40:51Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali noijki kipiya se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli keja ixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan neltokilistli kiyekoa teoyotl, Diostsi uan teotlamantli nochimej tlalimej. Ueuejnij maseualmej otlapaloaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
0ajbehn5ynxs5ylhe2kkysfes1i7h9g
500940
500938
2022-07-29T13:42:01Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatl, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyetsi tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipiya ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali noijki kipiya se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli keja ixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan neltokilistli kiyekoa teoyotl, Diostsi uan teotlamantli nochimej tlalimej. Ueuejnij maseualmej otlapaloaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
o77oui69zm0phrs1tcei901w11158yw
500959
500940
2022-07-29T19:24:06Z
Tlateuijketl
20718
Fixed typo, Fixed grammar
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij, toTeko 56 1007 0132 uan teotlamantli (toTeko itlanaualtijua) nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatl
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
n7bfv5ez1vcbpykn76a6hzub79l2h1t
500960
500959
2022-07-29T19:24:53Z
Tlateuijketl
20718
/* Tlaltikpaktli */ Fixed typo, Fixed grammar
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij, toTeko 56 1007 0132 uan teotlamantli (toTeko itlanaualtijua) nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikatl
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
a1othadnduo5kbpflkq36k7meupf9vc
500961
500960
2022-07-29T19:25:21Z
Tlateuijketl
20718
/* Tlaltikpaktli */ Fixed typo, Fixed grammar
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij, toTeko 56 1007 0132 uan teotlamantli (toTeko itlanaualtijua) nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapiyalmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, noijki kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, borroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
a39gplxtrwwwuqzuycky4g8pecbtdty
500963
500961
2022-07-29T19:35:32Z
Tlateuijketl
20718
/* Tlapiyalmej */ Fixed typo, Fixed grammar
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij, toTeko 56 1007 0132 uan teotlamantli (toTeko itlanaualtijua) nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
naivl1rtoh4bnyog65x6coqeqwxoqzi
500964
500963
2022-07-29T19:51:43Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli (toTeko itlanaualtijua) nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
addjeudh10e8lcvy1plr65jdul0b0kw
500966
500964
2022-07-29T19:56:41Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
147ji410dco5egw8d1zwolh72ggw374
500967
500966
2022-07-29T20:00:01Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
8bpmlp5qt0w1qrvoif4xxw9r6ksodr0
500968
500967
2022-07-29T20:01:19Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
sdqjm1fxgzorycdo7wivbgbwsmsgj5v
500969
500968
2022-07-29T20:01:55Z
Koatochij
19758
/* Tlahtolcaquiliztiloni */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistiloketl==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
okkpco3vp6d2snfuyenlol5x41e87bc
500970
500969
2022-07-29T20:02:16Z
Koatochij
19758
/* Tlajtolkakilistiloketl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatl eltok yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
q4f45ddsfm01mv7eufb97f9t2xx5rd8
500971
500970
2022-07-29T20:07:36Z
Koatochij
19758
/* Tlaltikpaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Jamba norte del Pórtico A.jpg
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
0tsgn17bsyvhdph8jwemx94pcdf6a4i
500976
500971
2022-07-29T22:42:50Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Kakaxtlaj, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
1loipx20mg6e4khq4isky9anx0r4n2d
500977
500976
2022-07-29T22:51:07Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
n8m1v9ukp04yy17voxz6xawa9n5a5ud
500978
500977
2022-07-29T22:51:51Z
Koatochij
19758
/* Neltokilistli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachiya ipan ''fotorrecepción'' itech tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
igl3hhsnlfhvohxvpy7n52go6ijkl7l
500979
500978
2022-07-29T22:55:45Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Starry Night Over the Rhone.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
rwgniwav3cx9lh8nlh8l3i6qi0sko90
500981
500979
2022-07-29T23:34:00Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin itech tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
c6gq94j6dgzy06at1aipdeupyalrroe
500982
500981
2022-07-29T23:35:13Z
Koatochij
19758
/* Neltokilistli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipiya seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
o0tdbf89pb54nfx3zs8l9yukyjcww9l
500983
500982
2022-07-29T23:36:21Z
Koatochij
19758
/* Tlachiualistli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipiya ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
2oqc06rbvr7av1w92jylwns89dro6v4
500984
500983
2022-07-29T23:38:03Z
Koatochij
19758
/* Xochimej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Atoktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
g6zqy7qwcl671ymmriesy4gdxmu3rr1
500985
500984
2022-07-29T23:38:15Z
Koatochij
19758
/* Xochimej */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, itechpa sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
2z16ebqgye9qa1kkq9epgf6qnyowuob
500986
500985
2022-07-29T23:39:30Z
Koatochij
19758
/* Tlaltikpaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik, tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
k2qjw8acixk0dxrkkkbpuukm4qlytil
500988
500986
2022-07-29T23:46:47Z
Koatochij
19758
/* Tlaltikpaktli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
jzze1b7epmx40hf14r4fle3n8148fz0
500989
500988
2022-07-30T00:13:39Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ompa Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal, otlachiua asulejo huan nextlapali. Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
gceqp4xgosencyl7ag78sa8jdlm0qmu
500990
500989
2022-07-30T00:14:37Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal, otlachiua asulejo huan nextlapali. Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
geyollcxo1ciog59q3445o6hqmem3gr
500991
500990
2022-07-30T00:16:03Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa ipampa '''''Teotlamantli'''''. Ipan kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan nextlapali. Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
isjx0uhzd4pvszfm6ihaouvogth42ea
500992
500991
2022-07-30T00:18:26Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan nextlapali. Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
oyv0cx1x20j081vtijahanpgjckwa9q
500993
500992
2022-07-30T00:19:24Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan tenextlapali.<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''pigmento''.</ref> Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
cxihgjvt5sgi7x65yutzuqbgi9liolz
500994
500993
2022-07-30T00:19:44Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan tenextlapali.<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Tenextlapali'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''pigmento''.</ref> Sekiyok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
rhn2n4bp9pqo6bfh1a28vgi5319js6g
500995
500994
2022-07-30T00:20:11Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis .]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan tenextlapali.<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Tenextlapali'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''pigmento''.</ref> Sekinok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
s38u2r3ydgduogmbj8cqnv94ersi0dd
500996
500995
2022-07-30T00:23:34Z
Koatochij
19758
/* Tlakopinkayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH1_NHW2_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}}
[[File:Color icon blue.svg|thumb|Ayoyotik]]
'''Ayoyotik'''<ref>[https://sites.google.com/site/huastecahidalguense18111610/about-the-location/colores ''Huasteca Hidalguense''], Hidalgo tlatokajyotl; 28 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> se tlapali tlen tlachia ipan ''fotorrecepción'' tlen tlauili katli ueuejyakatl tamachiua 460 uan 482 nm. Sekitok ayoyotik tlapalmej, [[tlastaloltik]] uan [[uistekoltik]]. ayoyotik kitati ipan yolistli keja iluikatli, ueyatl, michimej, totomej, xochimej, kuajtlakemej, teskamej, yejyektsij tetl, tesilimej uan tlapalimej. Ayoyotlapal kipia ni se kuamekatl ika tlalnetokilistli.
Ayoyotik tlapali nojkia kipia se ueyi kualtsintli tlen tlachiualistli kejantsa tlaixkopinkayotl, tlapalolistli, xililijtsi uan kalchijchiuali. Ne tlapali ipan tlaneltokilistli kiyekoa toTeotsij uan teotlamantli<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Teotlamantli'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''objeto divino''.</ref> nochimej tlalmej. Ueuejnij maseualmej otlapalouaj chachapali, kuaamatl, amochtli, tepantli, yoyomitl, ichkaijpatl ica ayoyotik tlapali otlachiualo ika tete uan atoktli.
==Yolistli==
===Tlaltikpaktli===
<gallery mode="packed" heights="130">
File:NASA Earth America 2002.jpg|Tlaltikpak
File:Top of Atmosphere.jpg|Yayajiluikatli
File:Cielo Matutino.jpg|Iluikaktli
Image:Antarctica blue white blue.jpg|Ueyatl
File:LightningVolt Deep Blue Sea.jpg|Aijtik
</gallery>
Ne [[Tlaltikpaktli]] senka ueyi keja tojtolontik apompo yejua ne semanauak tlaltentli astaj tlanexkayotl ipan seki itlapal uejkapa iluikayotl; maj xikita ne iluikatl uan ueyatl, tlapali nochipa ayoyotik, ompaj yayajiluikatli yayajuik astaj tlastaloltik, ne tonal uan ne youal. Noijki ne ueyatl, tonalko tlastaloltik uan youalko yayajuik, aijtik itlapal tlaixmantik.
Tlaltipa, ne [[atl]] ayoyotik,<ref>[https://www.ecologiaverde.com/por-que-se-llama-planeta-azul-a-la-tierra-1345.html ''Ecología verde''], Mexko chantiko; 29 meetstli julio itech 2022 xiuitl.</ref> tlen sepayauitl tlen pipintik asetl, itechpa atlamantli tlen atik uan itechpa ijyali nos apoktli. Itlapal ikaya ayoyotik ipampaj tlastaloltik apoktli ipan ayajtli uan ipampa uistekoltik atlamantli ipan uejkapa ueyatl.
===Ostotemej===
Tlaltikpak kipiya ayoyotik tlapaltetl, keja, cobre istatl, lapislazuli, azurita, safiro, tlalkuanextli nozo tankijtik tlapali.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Copper sulfate.jpg|Cobre [[istatl]]
Lapis-lazuli hg.jpg|[[Lapislazuli]]
Azurite from China.jpg|[[Azurita]]
Natural ultramarine pigment.jpg|Ayoyotik tlalkuanextli
Logan Sapphire SI.jpg|[[Safiro]]
</gallery>
===Xochimej===
Toktli kipia ayoyotik tlapali ipan tlakuajketl, xochimej, nanakamej uan chikintemej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Bayerischer Enzian.jpg|Ayoyoxochitl
Image:Flowers 076.jpg|Matlalxochitl
File:Vaccinium corymbosum Beeren.jpg|Mora
File:Lactarius indigo 48568 edit.jpg|Chikinte
</gallery>
===Tlapiyalmej===
Ayoyotik tlapali kaj ipan tlapialmej uan tlakamej; ompaj ueyatl aijtik, sekitok michimej kipiya ayoyotik inakayo, nojkia kaj ayoyotik sitlalmichij. Ajakatl tlaijtik, morpho papalomej kipia ieltlapal ayoyotik, ayoyokalamej temiktinij.
Seki yolkamej kipiya ikuetlax keja ne mandril iyakatsol nos ieltlapaluan totomej.
<gallery mode="packed" heights="120">
Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg|Ayoyotik michij
File:Synchiropus splendidus 2 Luc Viatour cropped.png|Ayoyotik aketspalmichij
File:Blue Linckia Starfish.JPG|Ayoyotik sitlalmichij
File:Blue Morpho.jpg|Morpho papalotl
File:2009-03-29Dendrobates tinctorius azureus106.jpg|Ayoyotik kalatl
File:Indigo Bunting by Dan Pancamo 4.jpg|Ayoyotik tototl
File:Mandrill-k-means.png|Ayoyotik iyakatsol [[mandril]]
</gallery>
Ipan yolistli sekitok tlalpiyamej kipiaj ayoyotik iixteyol. Tlakamej uan siuamej ompa Europa uan Asia tlalimej; yajuantij kipiaj ayoyotik ixteyol, axan nochimej tlakamej ipan tlaltikpak kipiyaj ayoyotik ixteyoli. Nochi komun ipan albino tlapiyalmej keja chichimej, mistomej, apatoxmej, kauayomej uan aketspalimej, nojkia sekitok tlapiyalmej katli ne koala, istak tigre, burroj uan patox.
<gallery mode="packed" heights="120">
File:Blue Eye Boy.jpg|Ayoyotik iixteyol okixpil
File:FrankieakaLogan.jpg|Ayoyotik iixteyol koala
File:Sealpoint-siamese-hybrid.jpg|Ayoyoytik iixteyol mistoj
File:Pommerngans Kopf.jpg|Ayoyoytik iixteyol apatox
File:Blue-eyed Anglehead Lizard (Gonocephalus liogaster) male (Photo by Xavier MALLERET) (23855434374).jpg|Ayoyoytik iixteyol ketspalij
File:Blue-eyed Carpenter Bee. Xylopa species. Xylocopinae - Flickr - gailhampshire.jpg|Ayoyoytik iixteyol neksayolij
</gallery>
==Tonemilistli==
===Neltokilistli===
Ipan mexika[[neltokilistli]] ne ayoyotlapaltik; mexikamaseualmej tlamantli kineltokaj ompaj tlatsintlaj ipampa [[Huitzilopochtli]], ni ompaj Naui Olin tlen tonatij.
<gallery mode="packed" heights="150">
File:Aztec culture 001.jpg
File:Reknown blue domes of the Church dedicated to St. Spirou in Firostefani, Santorini island (Thira), Greece.jpg|Ayoyotik cúpula ipan Grecia.
File:HeratFridayMosque.jpg|Ayoyotik meskita (Mahoma teopankali) [[Herat]], ompaj Afganistán.
File:Flag-of-Israel-4-Zachi-Evenor.jpg|Israel tepamitl tlachiua ne ayoyotik, kiijtoaj ''tekhelet''.
</gallery>
==Tlachiualistli==
===Tlapali===
<gallery mode="packed" heights="100px">
File:Egyptian blue.jpg|[[Egipto ayoyotik]].
File:Cobalt Blue.JPG|[[Cobalto ayoyotik]].
File:Phthalocyanine blue.jpg|[[Copper phthalocyanine]].
File:YInMn_Blue_-_cropped.jpg|[[YInMn ayoyotik]].
File:Prussian blue.jpg|[[Prusia ayoyotik tlapali]].
</gallery>
Ne tlapal eltok itsalaj [[kostik (nch)|kostik]] uan [[chichiltik (nch)|chichiltik]] ipampa achtotlapali, maj neloa ome tlapali, ayoyotik ika kostik elitia [[xoxouik]] tlapali uan maj neloa ayoyotik ika chilchiltik elitia [[kamojtik]] tlapali. Kipia seki ayoyotik; maj neloa ayoyotik ika chipauak elitia tlastaloltik tlapali uan maj neloa ayoyotik ika yayauik elitia uistekoltik tlapali.
===Tlakopinkayotl===
[[File:Jamba norte del Pórtico A.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cacaxtla ipan Tlaxkala.]]
Nochimej tlachiualkayotl ipan Tlaltikpaktli, otlachiua ayoyotik nos asultik tlapali, achto Egipto tlakamej otlapoa linoamatl, tepantli, mikpetlakalko uan tekomitl. Noijki ompaj Asiria, ne tlakamej otlapaloa ayoyotik teijtsitl, asulejo, sosoltik piso uan tetepantli.
Ipan Amerikaj, maseualmej otlachiua tlapalmej ika xaltete nos tlalkuajnextli ikaya tlapaloa kuaamatl, amochtli, kuetlaxtli, ijpatl, yoyomitl, tepantli uan inakayo. Ompaj Cacaxtla, Tlaxkala tlatokajyotl kaj iixkopinaluan iteyaualtsi tekalpan. Tlaxkaltekaj otlapaloaj Pórtico A, se oseloyaotl.
Mexikatlaixkopinketl teixkopina atl ipan iamoch, yejuantij otlapalo ayoyotik ne atsintli.
[[File:Starry Night Over the Rhone.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Iixkopinalis tlen Vincent van Gogh.]]
Ipan Europa tlali, ueuetinij tlakamej, griegos uan etruscos otlapaloaj ayoyotik tlapali ipan ikaluan ika ueyatl Mediterráneo iixkopinkal okatka ''klasiko itlachiualis'', inijuantij otlachiua asulejo huan tenextlapali.<ref group=tyml.>Tlajtoli kijtoa '''''Tenextlapali'''''. Tlaijtik kaxtilantlajtoltika kijtosneki ''pigmento''.</ref> Sekinok xiuimej ipan ne ''quiquacento'' nos kastilantlajtoltika ''renacimiento'', hueyi ixkopinij otlachiuj kuajkuaktsi tlachiualistli ; noijki ipan ''barroco'', ''yankuik klasiko'', ''siglo XIX'' huan ''siglo XX''.
==Xikitati==
* [[Tlapali]]
* [[Akasamalotl (nch)|Akasamalotl]]
==Nelkamanali==
<references/>
==Tlajtolkakilistli==
{{Notetag/end}}
==Sekinok ueyikaltemitl==
{{Commonscat|Blue}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali]]
2rajay3snywg2wqbu23v8n8bmky89ts
Payotl
0
35827
501009
499351
2022-07-30T00:49:15Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[Mamali|NCH]]}}
{{P1|[[{{PAGENAME}}|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Īxiptli:6oGastronomica04.JPG|right|thumb|250px|Payotl.]]
In '''payotl''', ce [[tlaquemitl|cihuaquemitl]] otlaquentilo ipan Mexico, America Tlahcopampa huan America Huitztlampa, ce macehualtlaquentli tlen tapa itechpahuicpa cecec; tlamantli itech ce zotl, bordado ipan tentli, netlaquamilo ipamapa tapar elpantlan ipan cuaitl.
==Huehcapatlahtoliztli==
[[Īxiptli:Tealrebozo.jpg|left|thumb|250px|Cihuatl ica payotl.]]
Ipan America cemantoc tlalli, macehualcihuameh otlachihua payotl antes oahcico caxtiltecah ipan inon tlalli. Catca ce cihuatlaquemitl tlen yehuan otlantili ipampa cargar coconeh.
== Tlaixcopinalli ==
<gallery>
File:LaGuina039.jpg|
File:OtomiVendorTequisquiapan3.jpg|
File:Mujerpopoloca.jpg|
File:Huichol indian.jpg|
File:Mukí.jpg|
</gallery>
==No xiquitta==
*[[Tlaquemitl]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Wiktionary|payotl}}
{{Commonscat|Rebozos}}
{{Tlaquemitl}}
[[Neneuhcāyōtl:Cihuatlaquemitl]]
0cmdswyiwas4qiuyo96aj14csbhwd1g
Mamali
0
35837
501008
499346
2022-07-30T00:46:33Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[{{PAGENAME}}|NCH]]}}
{{P2|[[Payotl|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[File:Tealrebozo.jpg|right|thumb|250px|Mamali.]]
Ne '''mamali''', se tlajtlapantik [[yoyomitl]] otekiuia para siuamej otlachiualo ika alaxtik ijpatl.
==Tlakopinkayotl==
<gallery>
File:LaGuina039.jpg|
File:OtomiVendorTequisquiapan3.jpg|
File:Mujerpopoloca.jpg|
File:Huichol indian.jpg|
File:Mukí.jpg|
</gallery>
==Xikitati==
*[[yoyomitl]]
{{Wiktionary|mamali}}
{{Commonscat|Rebozos}}
{{Yoyomitl/nch}}
[[Neneuhcāyōtl:Yoyomitl (nch)]]
epx6y5rkfw4x6eyl4hwmqua6xzpifcx
Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl
3
35928
500921
2022-07-29T12:38:21Z
Koatochij
19758
Yankwik piltlahkwiloltsin: /* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
3ht00h95zypig5fvv8awcfwjnhxb9m8
500922
500921
2022-07-29T12:59:58Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
9auhxsk2snlz3hqemtu19a2vih8bn4x
500939
500922
2022-07-29T13:40:59Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
6uietla0vr9ux2t2eklt48kkk9md1mo
500941
500939
2022-07-29T13:47:20Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
oard09u6tj5wy4lhtwrskyupheh6j6w
500942
500941
2022-07-29T13:54:58Z
Koatochij
19758
/* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
p5ibpvp42utrmshaomnlyv9lmnaiuv2
500944
500942
2022-07-29T14:10:51Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
pxyn89uxns1tu3p4z2bjf5hyruzslu4
500945
500944
2022-07-29T14:12:10Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
18tzs18glppwj1ocjo8c7k5fiugfv1p
500946
500945
2022-07-29T14:39:33Z
Koatochij
19758
/* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
43htz28p48o27vuyx3qhen8tqoi5py3
500949
500946
2022-07-29T14:45:14Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
fwurwavfdf5adkdo2drq67jfm416ztg
500952
500949
2022-07-29T14:58:27Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
j5pkxaapbz4pn9ylzz3ni3b6vhfc6ww
500953
500952
2022-07-29T14:59:26Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
i9uinxpaapkp7k16wxg41h2llpjy0o1
500954
500953
2022-07-29T15:19:14Z
Koatochij
19758
/* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
9p5e9gjuf3kgvet3ixb4k7h8axjgleo
500955
500954
2022-07-29T15:26:36Z
Koatochij
19758
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
:::5610070132 [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:26 29 Chicōn 2022 (UTC)
i3jzdysdx09jpb11i1hi7avehwtvzhh
500956
500955
2022-07-29T15:29:36Z
Koatochij
19758
/* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
:::5610070132 kitsakua tepia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:26 29 Chicōn 2022 (UTC)
av5gp86dqxgp1dm5y6mprl7l28gv1l6
500957
500956
2022-07-29T15:29:51Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
:::5610070132 kitsakua tepia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:26 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] noteposejekanotsa 729-625-32-24 [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 15:29 29 Chicōn 2022 (UTC)
k6myuny1cf6wt60hmkk85teh5o4t5hn
500958
500957
2022-07-29T15:33:06Z
Koatochij
19758
/* Piali */
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
9p5e9gjuf3kgvet3ixb4k7h8axjgleo
500965
500958
2022-07-29T19:53:38Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
Siempre se borra la información personal, no lo permite los estatutos de Wikipedia.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 19:53 29 Chicōn 2022 (UTC)
6ht3oi0h3q58t38spixn017zgq991o1
500980
500965
2022-07-29T23:13:02Z
Tlateuijketl
20718
/* Piali */ Respuesta
wikitext
text/x-wiki
== Piali ==
Piali noikni, ximopanolti sekinok. Nikan naja ikaya paleuia. [[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 12:38 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] Yaui nouampox, na nikchia ta tiitstok kuali, tlake kiijtosneki ikaya??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 13:40 29 Chicōn 2022 (UTC)
Ipan Hidalgo tlatokajyotl, kitosneki ''ikaya'' tlajtolkuepa ipa kaxtilantlajtoli ''para'', ijtoa ompaj Xochiatipan uan Atlapechko chinanko. --[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:47 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] yeka Tlachketl iconotacion ika Jispantlajtoli?? amo nikuamachikitok [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:10 29 Chicōn 2022 (UTC)
Nouampox, estoy traduciendo el color azul en náhuatl huasteco hidalguense, acá se dice [[Ayoyotik]] y aveces asultik; si guastas, puedes echarle un ojo y hacer arreglos si tu quieres. En la variante de la huasteca potosina creo que es [[texotik]] o asoltik; la verdad no lo sé con exactitud, pero lo intento mi amigo. Allí te dejo este artículo.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 13:54 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kena amo tikuesolitika o motekipachok nikchiuas uan nitlachilis [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:12 29 Chicōn 2022 (UTC)
Tlaxkamatij nouampox, kuakualtsi itonal; nikan nitepaleuia ika ixkopinalimej, senka uelik.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 14:39 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] kuali nopampa amo nikmati kejatsa kitlalia nopa tlaixkopinalmej [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:45 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] se tlajtanili timouelis ipampa WhatsApp??? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:58 29 Chicōn 2022 (UTC)
Kena noikni.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 15:19 29 Chicōn 2022 (UTC)
::se tlajtlanili tijuelis tijmaitskisej yeka Whatsapp?? [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 14:59 29 Chicōn 2022 (UTC)
Siempre se borra la información personal, no lo permite los estatutos de Wikipedia.--[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|Koatochij]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Koatochij|discusión]]) 19:53 29 Chicōn 2022 (UTC)
:[[Tlatequitiltilīlli:Koatochij|@Koatochij]] onpanok Uikipediak [[Tlatequitiltilīlli:Tlateuijketl|Tlateuijketl]] ([[Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli:Tlateuijketl|discusión]]) 23:13 29 Chicōn 2022 (UTC)
ts5kbk7ndjuu9uybtv6jnj7tu66gx7b
Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)
14
35929
500974
2022-07-29T20:10:05Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]]
0dzexrruez8o494ke5e636pbe5yopqs
Lalaxtik
0
35930
500975
2022-07-29T20:12:51Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: '''Lalaxtik''' se tlapali. ==Tlakopinkayotl== {{-}} <gallery> Image:Orange color.jpg Image:Sao bento 157.jpg Image:Ambersweet oranges.jpg Image:FIRE 01.JPG Image:Fungus closeup - brilliant orange.jpg Image:Rust_and_dirt.jpg Image:Fliegenpilz 23.jpg Image:Timbre Mexique fin 19e siecle.jpg </gallery> ==Xikitati== * [[Tlapali (nhw)|Tlapali]] ==Nelkamanali== <references/> [[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
wikitext
text/x-wiki
'''Lalaxtik''' se tlapali.
==Tlakopinkayotl==
{{-}}
<gallery>
Image:Orange color.jpg
Image:Sao bento 157.jpg
Image:Ambersweet oranges.jpg
Image:FIRE 01.JPG
Image:Fungus closeup - brilliant orange.jpg
Image:Rust_and_dirt.jpg
Image:Fliegenpilz 23.jpg
Image:Timbre Mexique fin 19e siecle.jpg
</gallery>
==Xikitati==
* [[Tlapali (nhw)|Tlapali]]
==Nelkamanali==
<references/>
[[Neneuhcāyōtl:Tlapali (nhw)]]
plt8qc3m671kn94n8hdjcpeasdvucm3