Huiquipedia nahwiki https://nah.wikipedia.org/wiki/Cal%C4%ABxatl MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Mēdiatl Nōncuahquīzqui Tēixnāmiquiliztli Tlatequitiltilīlli Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli Huiquipedia Huiquipedia tēixnāmiquiliztli Īxiptli Īxiptli tēixnāmiquiliztli Huiquimedia Huiquimedia tēixnāmiquiliztli Nemachiyōtīlli Nemachiyōtīlli tēixnāmiquiliztli Tēpalēhuiliztli Tēpalēhuiliztli tēixnāmiquiliztli Neneuhcāyōtl Neneuhcāyōtl tēixnāmiquiliztli TimedText TimedText talk Módulo Módulo discusión Accesorio Accesorio discusión Accesorio definición Accesorio definición discusión Xoxoctic 0 2380 502372 502295 2022-08-05T17:33:32Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Xoxowik|NHE]]}} {{P2|[[Xoxouik|NCH]]}} {{P2|[[Xoxohuic|NHN]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} '''Xoxoctic''' ce tlapalli otlachiuh ica mezcla itzalan texohtic ihuan coztic. {{-}} <gallery> Image:Color icon green.svg Image:DirkvdM palm pit viper-crop.jpg Image:Anthopleura xanthogrammica 2.jpg Image:Araniella cucurbitina II.jpg Image:Javamoos.jpg Image:Parsley.jpg Imagen:Bolax gummifera form.jpg Image:Romanesco Broccoli.jpg </gallery> ==Oc no xiquitta== * [[Tlapalli]] ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Tlapalli (nci)]] 6acx9vv8rqkse982ro2fah0384m9t4s Cintli 0 2784 502382 488146 2022-08-05T18:19:48Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlahcuilolli-Cuauhtontli}} {{Taxobox | name = Cintli | image = Illustration Zea mays0.jpg | image_caption = Ilustración describiendo ''Z. mays'' | regnum = [[Tlanelhuayōtl]] | divisio = [[Teconxinachtli]] | classis = [[Centzīntiliztica]] | ordo = [[Poales]] | familia = [[Poaceae]] | genus = Zea | species = '''Zea mays''' | binomial = Zea mays | binomial_authority = [[Linneo|L.]] }} '''Cintli''' (''Zea mays'') nozo centli. [[Īxiptli:Zea_mays.jpg|thumbnail|izquierda|Cintli]] [[File:Zea mays fraise MHNT.BOT.2011.18.21.jpg|thumb|''Zea mays "fraise"'']] [[File:Dent Corn 'Oaxacan Green' (Zea mays) MHNT 2.jpg|thumb|''Zea mays "Oaxacan Green"'']] [[File:Zea mays 'Ottofile giallo Tortonese' MHNT.BOT.2015.34.1.jpg|thumb|''Zea mays 'Ottofile giallo Tortonese''']] == {{SeeAlso}} == * [[Ēlōtl]] * [[Tlanelhuayōmatiliztli]] == Cintli petlayoh == Inin cintli tlen huactoc ihuan quipiya nocca ixihuiyo. Motocaxtia petlayoh pampa quipiya miyac ixihuiyo. Quemman ayohcanah ce cinxipehua naman motocaxtia totomochtli. Inin totomochtli motequihuia ica miyac tlamantli. Quemmantzin motequihuia ica tlipitzah macehualmeh ihuan quemmantzin ica tamalpiquih. == Cintli mocatl == Inin cintli tlen huactoc ihuan quipiya zan nican ayohcanah quipiya ixihuiyo. Motocaxtia molcatl ipampa quipiya tlahuel pilcuecuetzitzin huan axquipiya miyac itlancoch. {{wiktionary|cintli}} {{Xihuitl}} [[Neneuhcāyōtl:Poaceae]] [[Neneuhcāyōtl:Xochicualli]] q219yauy6131gfjwhjwcqmg6agssiwr Huiquipedia 0 2796 502363 498725 2022-08-05T17:27:50Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[Īxiptli:Wikipedia-logo-v2.svg|right|thumb|250px|Huiquipedia logo.]] [[Īxiptli:Www.wikipedia screenshot (2021).png|thumb|right|250px|Wikipedia.org.]] In '''Huiquipedia''' ({{en2}} ''Wikipedia''; [[IPA]]: /ˌwikiˈpiːdi.ə/, /ˌwɪkiˈpiːdi.ə/ ahnōzo /ˌwaɪkiˈpiːdi.ə/) in ahmo patiyoh nozo yōllōxoxouhqui īhuān nepapantlahtōlli [[cēntlamatilizāmoxtli]]. [[Jimmy Wales]] īhuān [[Larry Sanger]] ōquipēuh [[:en:|Inglatlahtōlcopa Wikipedia]] īpan [[15 ic cē mētztli]], [[2001]] {{2casa}} xihuitl. Huiquipedia in Inglatlahtōlcopa tōcāitl quitōznehqui: * '''''Huiqui''''' [[hawaitlahtōlli|hawaitlahtōlcopa]] '''''wiki wiki''''' quinezcayotia '''ihcihuic'''. * '''''pedia''''' [[greciatlahtōlli|graciatlahtōlcopa]] '''''παίδεια''''' (paídeia) quinezcayotia '''tlamachtiliztli'''. == Tlahtollotl == Huiquipedia yolotl ōmochīuh quemeh occē cēntlamatilizāmoxtli, ''Nupedia'', ōmochīuh īpan [[9 ic ēyi mētztli]], [[2000]] {{1ped}}. Āxcān, 264 tlahtōlhuiquipedia cateh; inic cē oc mahtlāctli onnāhui quimpiyah achi 100,000 tlahcuilōlli putotl auh chicuacempōhualli īpan mahtlāctli omōme achi 1,000 quimpiyah. Huiquipedia, [[YouTube]] īhuān [[MySpace]] ītlatēquitiltilīl ōcatcah in xihuitl tlācah īpan [[2006]] {{7conejo}}, ōquihto ''[[Time]]'' quemeh "Teh". {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:75%; background: #f9f9f9; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; white-space: nowrap;" |- ! Tlahcuillōli ! Mochīntīn ! Patlaliztli ! Admins ! Tlatēquitiltilīlli ! Īxiptli |- style="text-align: right;" |'''10,851,081''' |'''37,799,120''' |'''538,978,786''' |'''4,423''' |'''12,796,739''' |'''1,612,975''' |} ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Nahuatlahtolli (nci)]] mz08cldunapffw2hknutxif4xovft3y Tzinacantli 0 2855 502394 479596 2022-08-05T18:41:06Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NHN]]}} {{P2|[[Tsotso|NCH]]}} {{Tlani}} {{animal-stub}} [[Īxiptli:Big-eared-townsend-fledermaus.jpg|thumb|Tzinacantli.]] '''Tzinacantli''' (''Chiroptera''). == Occequintin macehuallahtolcopa == * [[Chollahtōlli]]: ''suts''' * [[Mayatlahtōlli]]: ''soots''' * [[Tojolaballahtōlli]]: ''sots''' * [[Tzeltallahtōlli]]: ''sots''' * [[Tzotzillahtōlli]]: ''sots''' =={{SeeAlso}}== * [[Yolcatl]] == Toquiliztequitl == <references/> {{wiktionary|tzinacantli}} {{Chichinimeh}} [[Category:Chichinimeh]] 4nbdf4w8o31gry1putlxziumdalewmq Tzincuauhyotl 0 4474 502369 502289 2022-08-05T17:30:29Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[Īxiptli:Vastago 2.JPG|200px|thumb|In tzīncuauhyōtl īiuhcayo]] '''Tzīncuauhyōtl''', nō mihtoā quiyotl, tetepontli. Tlanelhuayōtl īnōncuahquīzaliz achi mochipa, ehēcayōtl<ref>quihtōznequi '''aérea(o)'''</ref>ye oc nō huēyiya in ne tlanelhuatl īhuān quitoquillōtiā in izhuatl, in xōchitl, ''etc''. Quipiya miyac [[tlalhuacocohtli]]<ref>quihtōznequi '''haces vasculares'''</ref> in quihuīca [[izhuāxoxohuitl]]<ref>quihtōznequi '''savia'''</ref>. In iquin quitecpichalhuiā tlacualli. Monāmiqui in tzīncuauhyōtl (ītlan tlanelhuayōtl ahxōchitl) īpan āmomoxtli, ocopetlatl īhuān in ''licopodios''; īhuān īpan mochi [[nēzcānāmictli]]<ref>quihtōznequi '''fanerógamas''', āxcān motēnēhua [[Xinachtlanelhuayōtl]] = Spermatophyta</ref>, mā zo tēl īpan cequi tepitōnilli, iuh in ''remolacha'' īhuān occē tlanelhuayōtl in ahyēctli motēnēhua ''acaules''(ahtzīncuauhyōtl). Ītamachīuhca yez zan tepitōn īpan cequi āmomoxtli ixquichca cempōhualli [[centamachīhualli]]<ref>quihtōznequi '''metro'''</ref> īpan ''eucaliptus'', īhuān mahtlāctli ahnozo mahtlāctliomōme centamachīhualli īpan ''diámetro'' (īpan Āhuēhuetl Santa María del Tule, Oax.). Ye iuh nohuianyōh mihtoā in ihcuāc huēyiya oc ye cencah mācuīlli centamachīhualli, cuauhuātzalloh tzīncuauhyōtl īhuān cuammāyeh ca cuahuitl; ca cuauhtōntli in ahci oc ye ahmo mācuīlli centamachīhualli nōīhuān cuauhuātzalli; ca xihuitl in tlanelhuayōtl in tlein quipiya xoxoctic tzīncuauhyōtl, pōpoztectli tzīncuauhyōtl īhuān ic nōncuahquīzqui ahmo quipanahuiā cē ahnozo ōme centamachīhualli īpan cuauhtic. Motlachiya miyac cuahuitl intlā cēcān nemi hueli motomāhuaz ixquichca huēyi cuahuitl ahnozo zan cuauhtōntli. Motecpāna in tzīncuauhyōtl ic cāhuitl in moztlātiliā (cēxiuhtica, ōnxiuhtica ahnozo mochi xoxoctic). Nō motecpāna ic iuh huēyiya in cuammāitl (papanhuetzqui<ref>quihtōznequi '''alterna'''</ref>, tēīxnāmicqui ahnozo malacachōlli<ref>quihtōznequi '''verticilada'''</ref>). Nō motecpāna ic cānin nemi (ehēcayōtl ahnozo tlanitlālli<ref>quihtōznequi '''subterráneo'''</ref>). ==Oc no xiquitta== *[[Xochitl]] *[[Tlanelhuatl]] *[[Xochihcualli]] *[[Izhuatl]] ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Categoría:Nahuatlahtolli (nci)]] ctz9usw8efpbwbju53bd3xj3gv67x0y Neneuhcāyōtl:Tlacatiyan 14 4555 502340 501999 2022-08-05T16:57:42Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P2|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P2|[[:Category:Tlali|NHW]]}} {{P1|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Tlalticpacmatiliztli]] oagdz22k71bixdx8gq7na1lkppmusuy 502342 502340 2022-08-05T17:04:01Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P2|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P2|[[:Category:Tlalimej|NHW]]}} {{P1|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Tlalticpacmatiliztli]] ko82yuv8hrmq7ahjq3psrkfl0djd4ln Manzana 0 5832 502366 498734 2022-08-05T17:28:51Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Xocotl|NHN]]}} {{P2|[[Mansana|NCH]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} [[Īxiptli:Apples.jpg|thumb|Mazanameh ahnozo xocotl]] '''Manzana'''<ref>Mihcuiloa '' mançanos'' quihtōznequi ''manzana'' īpan in ''Un manuscrito en náhuatl sobre astrología europea''. Søren Wichmann. Universidad de Leiden & Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, Leipzig īhuān Ilona Heijnen. Universidad de Leiden.</ref><ref>Mihcuiloa ''manzana'' īpan in Pequeño Diccionario Ilustrado Náhuatl de los municipios de Zacatlán, Tepetzintla y Ahuacatlán. Segunda edición. Instituto Lingüístico de Verano, 2006.</ref> ahnōzo '''xocotl''' , ītōcā in [[manzanacuahuitl]] cē [[xōchihcualli]]. == Calān tzonhuilīliztli == *{{Cite web | title = El Mapa de las tierras de Oztotícpac. El mapa proporciona información sobre el injerto de árboles de melocotón, albaricoque, pera y de otros frutos, que se importaron de España, en árboles de manzana y cereza autóctonos de México. | work = Biblioteca Digital Mundial | language = '''Idioma: Náhuatl clásico''' y Español | accessdate = 2013-05-24 | date = 1540 | url = http://www.wdl.org/es/item/106/ }} ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Xochihcualli]] bc73ijmluvqe2azj6zizdiul66q8mwc Nemachiyōtīlli:Mexico 10 6073 502309 502280 2022-08-05T13:38:31Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Navigation |templateName = Mexico |color = #ccccff |header = {{MEXf}} [[Mexico]] |body = '''Tlahtohcayotl'''<br /> [[Aguascalientes (nhn)|Aguascalientes]] • [[Altepetl Mexico]] • [[Baja California]] • [[Baja California Sur]] • [[Campeche]] • [[Chihuahua]] • [[Chiyapan]] • [[Coliman]] • [[Cuahuillan]] • [[Tlahtohcayotl Durango|Durango]] • [[Guanajuato]] • [[Tlahtohcayotl Guerrero|Guerrero]] • [[Tlahtohcayotl Hidalgo|Hidalgo]] • [[Huaxyacac]] • [[Tlahtohcayotl Mexico|Mexico]] • [[Michhuahcan]] • [[Tlahtohcayotl Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Puebla]] • [[Querétaro]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tabasco]] • [[Tamaulipas]] • [[Tlaxcallan]] • [[Veracruz]] • [[Xalixco]] • [[Yancuic León]] • [[Yucatan]] • [[Tlahtohcayotl Zacatecah|Zacatecah]] <br/> '''Hueyi altepetl'''<br /> [[Ehcatepec]] • [[Monterrey (nhn)|Monterrey]] • [[Atemaxac]] • [[Cuetlaxcoapan]] • [[Tollohcan]] • [[Tijuana]] • [[León, Guanajuato|León]] • [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]] • [[Altepetl Juárez]] • [[Torreón]] • [[Tzapopan]] • [[Nezahualcoyotl, Mexico|Nezahualcoyotl]] • [[Mérida, Yucatan|Mérida]] • [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]] • [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]] • [[Mexicali]] • [[Nauhcalpan]] • [[Saltillo (nhn)|Saltillo]] • [[Cuauhnahuac]] • [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]] • [[Morelia]] • [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]] • [[Pitic]] • [[Chalchiuhcuecan]] • [[Tlalnepantlah, Mexico|Tlalnepantlah]] • [[Acapolco]] • [[Tochtlan Gutiérrez]] • [[Durango, Durango|Durango]] • [[Tampico]] • [[Cancún]] • [[Irapuato]] • [[Cualnezcaltepec]] • [[Tlaquipac]] • [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] • [[Reynosa]] • [[Pachyohcan]] • [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] • [[Tepic]] • [[Altepetl Victoria]] • [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]] • [[Cozcatlan, Coliman|Cozcatlan]] • [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]] • [[Campeche, Campeche|Campeche]] • [[Chetumal]] • [[Chilpantzinco]] • [[Coliman, Coliman|Coliman]] <br/> '''Ocachi tlahcuilolli'''<br />[[Chanehmatiliztli ipan Mexico]] • [[Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico]] • [[Ichimal Mexico]] • [[Ipan Mexico]] • [[Mexicah]] • [[Mexico tlahtocatlahtoani]] • [[Mexico peso]] • [[Mexico tlacatiyancuicatl]] • [[Momotlaliztli ipan Mexico]] • [[Tlacualiztli ipan Mexico]] • [[Tlahtolli ipan Mexico]] • [[Tlaixconaliztli ipan Mexico]] <br/> }} pzxz8331sxy7j3z772ww4axvz2x366i 502310 502309 2022-08-05T13:39:59Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Navigation |templateName = Mexico |color = #ccccff |header = {{MEXf}} [[Mexico]] |body = '''Tlahtohcayotl'''<br /> [[Aguascalientes (nhn)|Aguascalientes]] • [[Altepetl Mexico]] • [[Baja California]] • [[Baja California Sur]] • [[Campeche]] • [[Chihuahua]] • [[Chiyapan]] • [[Coliman]] • [[Cuahuillan]] • [[Tlahtohcayotl Durango|Durango]] • [[Guanajuato]] • [[Tlahtohcayotl Guerrero|Guerrero]] • [[Tlahtohcayotl Hidalgo|Hidalgo]] • [[Huaxyacac]] • [[Tlahtohcayotl Mexico|Mexico]] • [[Michhuahcan]] • [[Tlahtohcayotl Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Puebla]] • [[Querétaro]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tabasco]] • [[Tamaulipas]] • [[Tlaxcallan]] • [[Veracruz]] • [[Xalixco]] • [[Yancuic León]] • [[Yucatan]] • [[Tlahtohcayotl Zacatecah|Zacatecah]] <br/> '''Hueyi altepetl'''<br /> [[Ehcatepec]] • [[Monterrey (nhn)|Monterrey]] • [[Atemaxac]] • [[Cuetlaxcoapan]] • [[Tollohcan]] • [[Tijuana]] • [[León, Guanajuato|León]] • [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]] • [[Altepetl Juárez]] • [[Torreón]] • [[Tzapopan]] • [[Nezahualcoyotl, Mexico|Nezahualcoyotl]] • [[Mérida, Yucatan|Mérida]] • [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]] • [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]] • [[Mexicali]] • [[Nauhcalpan]] • [[Saltillo (nhn)|Saltillo]] • [[Cuauhnahuac]] • [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]] • [[Morelia]] • [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]] • [[Pitic]] • [[Chalchiuhcuecan]] • [[Tlalnepantlah, Mexico|Tlalnepantlah]] • [[Acapolco]] • [[Tochtlan Gutiérrez]] • [[Durango, Durango|Durango]] • [[Tampico]] • [[Cancún]] • [[Irapuato]] • [[Cualnezcaltepec]] • [[Tlaquipac]] • [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] • [[Reynosa]] • [[Pachyohcan]] • [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] • [[Tepic]] • [[Altepetl Victoria]] • [[Cozcatlan, Coliman|Cozcatlan]] • [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]] • [[Campeche, Campeche|Campeche]] • [[Chetumal]] • [[Chilpantzinco]] • [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]] • [[Coliman, Coliman|Coliman]] <br/> '''Ocachi tlahcuilolli'''<br />[[Chanehmatiliztli ipan Mexico]] • [[Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico]] • [[Ichimal Mexico]] • [[Ipan Mexico]] • [[Mexicah]] • [[Mexico tlahtocatlahtoani]] • [[Mexico peso]] • [[Mexico tlacatiyancuicatl]] • [[Momotlaliztli ipan Mexico]] • [[Tlacualiztli ipan Mexico]] • [[Tlahtolli ipan Mexico]] • [[Tlaixconaliztli ipan Mexico]] <br/> }} 35u57zsdggj02sqsohdb1cs4v7cvpd7 Sonora 0 7520 502381 502183 2022-08-05T18:19:10Z Koatochij 19758 /* Tequitiliztli */ wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Tlacatiyan ixeliuhca | Tlacatiyan ixeliuhca = Tlahtohcayotl | Tocaitl = Sonora | Chantocaitl = Estado de Sonora | Pamitl = | Chimalli = Coat of arms of Sonora.svg | Tlalmachiyotl = Sonora in Mexico (location map scheme).svg | Lema = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tecuacan = [[Pitic]] | Hueyaltepetl = [[Pitic]] | Ixtentli = 179 503 | Tlaixpayotl = 2 | Tlalticpac tliltetl = 29°38′46″N <br />110°52′08″O | Tepenelihuahcapanca = Pico Guacamaya | Metros = 2,646 | Chanehqueh = 2 850 330 | CampaChanequeh = 17 | Pozahuacayotl = 15,9 | CampaDensidad = 11 | IDH = 0.779 | CampaIDH = 3 | PIB = 1.812.968 | PPC = 42,325 | Tzintiliztli = [[Tlachiucnāuhti 9]], [[1824]] | CampaCreacion = 31 | Tlahtolli = [[Caxtillantlahtolli]], [[seri‎]], [[guarijío]], [[o'odham]] [[mayo]], [[ópata]] | Tetlanahuatiani = Francisco Alfonso Durazo Montaño | Teuctlahtoqueh = 3 | Tequichihuanimeh = 65 | Tlacatocaitl = Sonoratlacatl | Onohuayan = [[Tlahtohcayotl Mexihco ialtepecalpolhuan|16]] | Altepecalpolli = [[Tlahtohcayotl Mexihco ialtepecalpolhuan|72]] | UTC = [[UTC]]-7 | USPS = | CodigoISO = MX-SON | Matlatzalan = www.sonora.gob.mx/ |}} '''Tlahtocayotl Sonora''' (Caxtillantlahtolli: '''Estado de Sonora'''). In [[tlahtohcāyōtl]] īpan [[Mēxihco]] ca. [[Pītic]] īāltepēnānyo in Tlahtohcāyōtl Sonora. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Arizona]] huan [[Yancuic Mexico]], [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān|TTI]], canahpa huitztlampa no [[Sinaloa]], canahpa iquizayampa no [[Chihuahua]] huan canahpa icalaquitlampa no [[Baja California]] huan [[California ayollohco]]. ==Tlalticpacmatiliztli== Inin tlahtocayotl cah ancayotl cuaxochtia mictlampa ica [[Coahuillan]], canahpa in huitztlampa ica [[Xalixco]] huan [[Aguascalientes]], in tonatih iquizayampa ica [[Chihuahua]] tlahtocayotl huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Baja California]]. == Tequitiliztli == Tlapixcayotl ipan Sonora ca [[cintli]], [[lalaxtli]], [[xoxocotl]], [[xalxocotl]], [[ahuacatl]], [[xocomecatl]], [[xitomatl]], [[miltomatl]], [[tlalcamohtli]], [[xonacatl]], occequin; xochicualli tlanamaca ohcequin altepemeh ipan tiyanquiztli nozo tiyanquiztiloyan. Nican yeyanyotl tonalli ica quiyahuitl. Sonora tlahtohcayotl nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl huan ichcapixcayotl ipan xoxohuic ixtlahuahcan afuera itechpahuic altepetl nozo altemaitl. == Chanehmatiliztli == Ce tlacaliztli itechcopa 3,540,684 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh. {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2010]] | 3,388,168 |- | [[2020]] | 3 540 684 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] In tlahtohcayotl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. == Momotlaliztli== In momotlaliztli ipan Sonora ca ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli. Sonora quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan. === Altepetl Obregón === * [[Yaquis de Ciudad Obregón]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Mexicana del Pacífico]]. * [[Potros ITSON de Obregón]]. Equipo de básquetbol de la [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] (LNBP). * [[Guerreros de Ciudad Obregón]]. Equipo de fútbol de la [[ Tercera División de México]]. * [[Halcones de Ciudad Obregón]]. Equipo de básquetbol del [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]]. === Caborca === * [[ Rojos de Caborca]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Norte de México]]. === Guaymas === * [[Ostioneros de Guaymas (baloncesto)]]. Equipo de básquetbol del [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]]. === Navojoa === * [[Mayos de Navojoa]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Mexicana del Pacífico]]. === Pitic === * [[Naranjeros de Hermosillo]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Mexicana del Pacífico]]. * [[Cimarrones de Sonora]]. Equipo de fútbol de la [[Liga de Ascenso de México]]. * [[Rayos de Hermosillo]]. Equipo de básquetbol del [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]]. * [[Diablos de Hermosillo]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Norte de México]]. * [[Soles de Sonora]]. Equipo de futbol rápido de la [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] y la [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]]. === San Luis Río Colorado === * [[Algodoneros de San Luis]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Norte de México]]. === Puerto Peñasco === * [[Tiburones de Puerto Peñasco]]. Equipo de béisbol de la [[Liga Norte de México]]. === Huatabambo === * [[ Huatabampo FC ]] [[ Tercera División Profesional ]] == No xiquitta == * [[Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Mexico}} [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Sonora]] pim8hxuyjlpegle1wgz8akndfefiey4 Caxtillan tlaolli 0 9139 502358 499181 2022-08-05T17:24:25Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} {{Taxobox | name = Caxtillān tlaōlli | image = Standing wheat in Kansas.jpg | regnum = [[Tlanelhuayōtl]] | divisio = [[Teconxinachtli]] | classis = [[Centzīntiliztica]] | ordo = [[Poales]] | familia = [[Poaceae]] | genus = '''''Triticum''''' | genus_authority = [[Linneo|L.]] | subdivision_ranks = species | subdivision = *''[[Triticum aestivum]]'' *''[[Triticum aethiopicum]]'' *''[[Triticum araraticum]]'' *''[[Triticum boeoticum]]'' *''[[Triticum carthlicum]]'' *''[[Triticum compactum]]'' *''[[Triticum dicoccoides]]'' *''[[Triticum dicoccum]]'' *''[[Triticum durum]]'' *''[[Triticum ispahanicum]]'' *''[[Triticum karamyschevii]]'' *''[[Triticum macha]]'' *''[[Triticum militinae]]'' *''[[Triticum monococcum]]'' *''[[Triticum polonicum]]'' *''[[Triticum repens]]'' *''[[Triticum spelta]]'' *''[[Triticum sphaerococcum]]'' *''[[Triticum timopheevii]]'' *''[[Triticum turanicum]]'' *''[[Triticum turgidum]]'' *''[[Triticum urartu]]'' *''[[Triticum vavilovii]]'' *''[[Triticum zhukovskyi]]'' <small>Referencias: [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=42236 ITIS 42236] 2002-09-22</small> }} '''Caxtillān tlaōlli'''<ref>Tlahtōl ''Caxtillān tlaōlli'' īhuīcpa Fray Alonso de Molina ītlahtōltecpantiliz, yeh ōquihcuilo ''Trigo. caſtillan tlaulli''.</ref><ref>''Caxtillān tlaōlli'' quihtōznequi ''trigo'' īpan James Lockhart īamox ''The Nahuas after the conquest'' yeh ōquihcuilo ''Wheat Caxtillan tlaolli, "Castile maize (the grain); Caxtillan centli, "Castile maize (the ear)".''</ref> (''Triticum'' spp) ahnozo '''trigo'''. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Poaceae]] c1lpkbutb9htz6qxu3hft6m850a17zs Lima (xochihcualli) 0 9694 502364 498732 2022-08-05T17:28:11Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[Imagen:Lemon.jpg|thumb|Limaxocotl]] '''Limaxocotl'''<ref>In tlahtōlli "limaxocotl" īhuīcpa īpan Fray Alonso de Molina ītlahtōltecpantiliz, yeh ōquihcuilo ''Lima la fruta deſte arbol, lo miſmo. vel,xocotl lima''.</ref> ce [[limacuahuitl]] [[xochihcualli|ixochicual]]. *[[Limacuahuitl]] ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Xochihcualli]] 0g7teyytn9ej1170cstclf31yil9vf3 Tlanomitl Huēyātēnco 0 9978 502409 502300 2022-08-05T19:41:09Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Tlanomihuēyātēnco]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Tlanomihuēyātēnco]] m21rzd01xmr6b9uwg95n9v3hhn2egs6 Afganistan 0 10035 502341 497726 2022-08-05T16:59:16Z Koatochij 19758 /* Occequin necuazaloliztli */ wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NHN]]}} {{Tlani}} {{Toquiliztequitl}} {{Tlacatiyan | Chantocaitl = Islam Emirtlahtohcayotl Afganistan | Tlaltocaitl = د افغانستان اسلامي امارت<br />''Də Afġānistān Islāmī Imārat'' | Tocaitl = Afganistan | Pamitl = Flag of the Taliban.svg | Chimalli = | Tlacatiyancuicatl = | Tlacatiyancuicatl_tlahcuilolli = | Tlalmachiyotl = Afghanistan (orthographic projection).svg }} '''Islam Emirtlahtohcayotl Afganistan''' nozo '''Afganistan''' ([[Persatlahtolli]]: '''جمهوری اسلامی افغانستان''', [[paxtotlahtolli]]: '''د افغانستان اسلامي امارت ''') ce tlacatiyan ipan [[Asia]] cemantoc tlalli. [[Kabul]] [[tecuacan|itecuacan]] in Afganistan. ==Tlalticpacmatiliztli== [[Īxiptli:Afghan topo en.jpg|300px|thumbnail|left|Afganistan.]] Afganistan ce tlacatiyan ipan tlalticpactli mictlampa, nican huel cecec, quipia occequin climas, ocachi mictlan cah Himalaya tepehuahcan, cecec tlalli ica hueyic tepehuahcan, cepayauhcan tlalpan, ce ixtlahuayohcan ica [[cetl]]. Nican cah ome hueyi tepehuahcan, Rocky Mountains huan Apalaches tepehuahcan. ocachi huitztlampa quipiya ixtlahuahcan, teotlalli, miequin cuauhtlahtli. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Turmenistan]], canahpa huitztlampa ica [[Iran]], canahpa icalaquitlampa no [[Iran]] ihuan [[Uzbequistan]], ihuan canahpa iquizayampa [[Paquistan]] huan [[China]]. In tlacatiyan quipia 1,984,670 Km2 itechpahuic tlaixpayotl, noihqui quipiya 11,122 km itech hueyatenco. ===Tepeliztli=== In tepetl ocachi hueyic ipan Afganistan quihtoznequi tepetl [[Nowshak]], nelihuehcapanca ompa Himalaya tepehuahcan ica de altitud 7959 m s. n. m. tliltetl ocachi hueyic ipan Tlahco Asia tlalli moihtoa Hindu Kush. Occequin in tepetl [[Mir Samir]] (5409 m s. n. m.) ipan Nuristan, in Vakak (3190 m s. n. m.) ipan , in tepetl Dacht-i-Navar (3801 m s. n. m.) ipan , in tepetl Kohei Bandaka (6843 m s. n. m.) ipan huan in Kharkush (3121 m s. n. m.) ipan . Tlahco afganistan quipia nauhpohualli tepetl ochachi hueyic ompa Afganistan tepehuahcan. ===Atiliztli=== [[File:Band-e-Amir National Park-9.jpg|thumb|left|Atezcatl ipan [[Band-e Amir]] cuauhtlatli.]] Afganistan ce tlacatiyan atleh hueyatl ipan tlalticpac, quipia atezcatl huan hueyi atoyatl matel Amu Daria atoyatl, Hari Rud atoyatl, Kabul atoyatl, Helmand atoyatl, occequin atoyatl, noyuhqui hueyi atezcatl quemeh Huron atezcatl, Oso atezcatl, Superior atezcatl, Winnipeg atezcatl, Erie atezcatl, occequin. ===Yoliztli=== Afganistan iyoliz hueyi, quipia occequin climas, ca tlatzintlah itechpahuic ''Tropico de Cancer'' itlal huan ahcopa cah in Artico, ce tlacatiyan cenca cecec. Nican quipiya hueyic tepehuahcan, quiyauhcuauhtlahtli, huacqui teotlalli moihtoa ''llanos'', quipiya hueyatl ihuan hueyi atoyatl. Nican Afganistan tlalli quipia cuauhtontli nepapan, quemeh [[xochitl]], [[acxoyatl]], [[ilitl]], [[copalcuahuitl]], [[teocuahuitl]], [[ahuatl]], [[ezxococuahuitl]], [[ocotl]], [[xococuahuitl]], [[teocotl]], [[pachtli]] huan occequin. <gallery class="center" widths="180"> Image:Coquelicots - Parc floral 5.JPG|[[amapolxochitl]] Image:Black Forest Trail Vista (5) (9540246249).jpg|[[ocotl]] Image:Ceiba pentandra 0008.jpg|[[teocotl]] Image:PomegranateTree.jpg|[[ezxococuahuitl]] Image:Aerial View of Autumn Forest Colors.jpg|[[teocuahuitl]] </gallery> No xiquitta Afganistan iyolcahuan quipia totomeh quemeh [[iztacuauhtli]], [[tzopilotl]], [[centzontli]], [[canauhtli]], [[ehecatotolin]], [[zolin]], [[huehxolotl]], [[cuauhchochopitli]], [[huitzilin]], noyuhqui chichinimeh [[cameyoh]], [[techalotl]], [[tepotzcuacuahueh]], [[xolomazatl]], [[iztacocelotl]], [[miztli]], [[tlacamayeh]], [[hueyimazatl]], [[cuetlachtlacamayeh]], [[cuetlachtli]], [[motohtli]], [[cozamatl]], [[tzinacantli]], [[tochtli]], [[ahuitzotl]], [[ocomiztli]], [[tepocolcoatl]], [[cueyatl]], [[tamazolin]], [[coatl]], [[azcatl]], [[papalotl]], [[pipiyolli]], [[zayolin]], [[colotl]], [[xicohtli]], [[chapolin]], occequintin. <gallery class="center" widths="180"> Image:Bactrians.jpg|[[cameyoh]] Image:Schneeleopard- P1020498.jpg|[[Iztacocelotl]] Image:Saiga visiting an artesian reservoir at the Stepnoi Nature Sanctuary.jpg|[[xolomazatl]] Image:Whistling duck flight02 - natures pics-edit1.jpg|[[canauhtli]] </gallery> Nican tlacatiyan cah occequin yolcameh ihuicpa [[Europa]] quemeh in [[cahuayoh]], [[cuacuahueh]], [[pitzotl]], [[Ichcatl (yolcatl)|ichcatl]] occequintin. ==Teyacanaliztli== ===Afganistan ixeliuhca=== [[File:Afghanistan provinces numbered.png|thumb|centre|400px|Afghanistan.]] {{col-begin}} {{col-3}} # [[Badakhshan Province|Badakhshan]] # [[Badghis Province|Badghis]] # [[Baghlan Province|Baghlan]] # [[Balkh Province|Balkh]] # [[Bamyan Province|Bamyan]] # [[Daykundi Province|Daykundi]] # [[Farah Province|Farah]] # [[Faryab Province|Faryab]] # [[Ghazni Province|Ghazni]] # [[Ghor Province|Ghor]] # [[Helmand Province|Helmand]] {{col-3}} # [[Herat Province|Herat]] # [[Jowzjan Province|Jowzjan]] # [[Kabul Province|Kabul]] # [[Kandahar Province|Kandahar]] # [[Kapisa Province|Kapisa]] # [[Khost Province|Khost]] # [[Kunar Province|Kunar]] # [[Kunduz Province|Kunduz]] # [[Laghman Province|Laghman]] # [[Logar Province|Logar]] # [[Nangarhar Province|Nangarhar]] # [[Nimruz Province|Nimruz]] {{col-3}} # [[Nuristan Province|Nuristan]] # [[Oruzgan Province|Oruzgan]] # [[Paktia Province|Paktia]] # [[Paktika Province|Paktika]] # [[Panjshir Province|Panjshir]] # [[Parwan Province|Parwan]] # [[Samangan Province|Samangan]] # [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] # [[Takhar Province|Takhar]] # [[Wardak Province|Wardak]] # [[Zabul Province|Zabul]] {{col-end}} ==Chanehmatiliztli== ===Altepetl=== <div align=center> {| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=500px style="float:center; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%" | style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Altepetl''' | style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Chanehqueh (2012)'''<ref>{{citeweb |author=City Population |url=http://citypopulation.de/Afghanistan.html |title= Afghanistan |editor= |ubicación= |year = 9/21/2012 |language = inglatlahtōlli |accessdate= 04/28/13 |format= html}}</ref> |- bgcolor="#f0f0f0" |1. [[Cabul]] | align="right" |3 289 000 |- |2. [[Herat]] | align="right"| 436 300 |-bgcolor="#f0f0f0" |3. [[Kandahar]] | align="right" | 397 500 |- |4. [[Mazar-e Sharif]] | align="right" | 368 100 |-bgcolor="#f0f0f0" |5. [[Jalalabad]] | align="right" | 206 500 |- |6. [[Konduz]] | align="right" | 143 800 |-bgcolor="#f0f0f0" |7. [[Pol-e Khomri]] | align="right" | 101 100 |- |8. [[Meymaneh]] | align="right" | 78 500 |-bgcolor="#f0f0f0" |9. [[Sheberghan]] | align="right" | 76 500 |- |10. [[Taloqan]] | align="right" | 68 600 |-bgcolor="#f0f0f0" |}</div> == No xiquitta == * [[Asia]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{wiktionary|Afganistan}} {{Ancayotl | Noroeste = | Norte = | Noreste = {{CHN/nhn}} | Oeste = | Centro = Afganistan | Este = | Suroeste = | Sur = | Sureste = }} {{Asia}} [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Afganistan]] 7hl9hov9nj3t1we87hh0ipnar9a94y0 Ilhuicaatl Artico 0 10944 502407 502298 2022-08-05T19:40:49Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Ártico ailhuicatl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Ártico ailhuicatl]] 7ih7ykacuth2hiw8qwyd0x82sjhpwbe J.R.R. Tolkien 0 11951 502411 497155 2022-08-05T21:38:45Z CommonsDelinker 179 Removing [[:c:File:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Escritor |Nombre = J.R.R. Tolkien |Image = |birthname = John Ronald Reuel Tolkien |born = {{OFSf}} [[3 ic cē mētztli]], [[1892]]<br />[[Bloemfontein, Free State|Bloemfontein]] |dead = {{ENGf}} [[Tlachiucnāuhti 2]], [[1973]]<br />[[Bournemouth, Dorset|Bournemouth]], [[Dorset]] <small>(81)</small> |occupation = [[Tlahcuilōcāyōtl]] |obramásconocida = ''[[The Lord of the Rings]]'' |yearsactive = }} '''John Ronald Reuel Tolkien, CBE''' ([[1892]] - [[1973]]) ītōcā [[Lalaxtli Yōllōxoxouhqui Tlahtohcāyōtl|lalaxtēcatl]] huēyi [[tlahcuilōcāyōtl|tlahcuilōni]]. == Nō xiquitta == * ''[[The Lord of the Rings]]'' (1937 - 1949) {{DEFAULTSORT:Tolkien, John Ronald Reuel}} [[Neneuhcāyōtl:1892 tlācatiliztli]] [[Neneuhcāyōtl:1973 miquiztli]] [[Neneuhcāyōtl:{{UKgent2}}h tlahcuilōni]] [[Neneuhcāyōtl:Huēyi tlahcuilōni]] ibxkkjvl7wmbtptgljf9n3fs93hm5ww Nemachiyōtīlli:Tōnatiuh īchān 10 12620 502410 97633 2022-08-05T19:41:19Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Nemachiyōtīlli:Tonatiuh ichan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Nemachiyōtīlli:Tonatiuh ichan]] mewq58qt30k1b8o3xvcuj51dtiy0xf8 Huehuehcauh tlacatiyan 0 12852 502347 496868 2022-08-05T17:11:55Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Huehcāuh Tlācatiyān]] a [[Huehuehcauh tlacatiyan]] wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} '''Huehcāuh Tlācatiyān''' '''Nombres oficiales''': Los nombres siguientes han sido aceptados por la comunidad Huiquipedia como nombre oficial en náhuatl para el país designado. === [[Africa]] === * ''África'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Asia]] === * ''Asia'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Europan]] === ''Europa - Europan'' {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Prusia | '''[[Prusia]]''' | [[Königsberg]] | [[1525]] - [[1947]] |- | Roma | '''[[Roma Emperador ītlahtohcāyo]]''' | [[Roma]] | [[27 a. C.]] — [[476]] |- | Wessex |- |} {{col-end}} === [[Ixachitlān]] === ''América - Ixachitlān'' {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Gran Imperio Mexicano | '''[[Mēxihcatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Mēxihco Tenōchtitlan]]''' | [[1325]] - [[1521]] |- | Estado Tarasco | '''[[Michhuahcān (huehcāuh tlahtohcāyōtl)|Michhuahcān]]''' | '''[[Tzintzontzan]]''' | ~[[1300]] - [[1530]] |- | República de Tlaxcala | '''[[Tlahtōlōyān Tlaxcallān]]''' | '''[[Ocotelōlco]], [[Quiyahuiztlān]], [[Tepēticpac]], [[Tizatlān]]''' | [[1348]] - [[1520]] |- | Señorío de Cuscatán | '''[[Tēucyōtl Cōzcatlān]]''' | '''[[Cōzcatlān]]''' | ~[[1200]] — [[1528]] |- | Imperio Inca | '''[[Incatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Qusqu]]''' | [[1438]] – [[1533]] |} === [[Ilhuicaātlān]] === * ''Oceanía - Ilhuicaātlān'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} [[Neneuhcāyōtl:Huehcāuh Tlācatiyān]] p8n1awxya1zm7cd0xha4bv53d9mlwnp 502349 502347 2022-08-05T17:13:20Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} '''Huehcāuh Tlācatiyān''' '''Nombres oficiales''': Los nombres siguientes han sido aceptados por la comunidad Huiquipedia como nombre oficial en náhuatl para el país designado. === [[Africa]] === * ''África'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Asia]] === * ''Asia'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Europan]] === ''Europa - Europan'' {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Prusia | '''[[Prusia]]''' | [[Königsberg]] | [[1525]] - [[1947]] |- | Roma | '''[[Roma Emperador ītlahtohcāyo]]''' | [[Roma]] | [[27 a. C.]] — [[476]] |- | Wessex |- |} {{col-end}} === [[Ixachitlān]] === ''América - Ixachitlān'' {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Gran Imperio Mexicano | '''[[Mēxihcatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Mēxihco Tenōchtitlan]]''' | [[1325]] - [[1521]] |- | Estado Tarasco | '''[[Michhuahcān (huehcāuh tlahtohcāyōtl)|Michhuahcān]]''' | '''[[Tzintzontzan]]''' | ~[[1300]] - [[1530]] |- | República de Tlaxcala | '''[[Tlahtōlōyān Tlaxcallān]]''' | '''[[Ocotelōlco]], [[Quiyahuiztlān]], [[Tepēticpac]], [[Tizatlān]]''' | [[1348]] - [[1520]] |- | Señorío de Cuscatán | '''[[Tēucyōtl Cōzcatlān]]''' | '''[[Cōzcatlān]]''' | ~[[1200]] — [[1528]] |- | Imperio Inca | '''[[Incatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Qusqu]]''' | [[1438]] – [[1533]] |} === [[Ilhuicaātlān]] === * ''Oceanía - Ilhuicaātlān'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} [[Neneuhcāyōtl:Tlacatiyan]] s34qywjaa7rj9v6emhymxw3dacdi6de 502352 502349 2022-08-05T17:14:28Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} '''Huehcāuh Tlācatiyān''' '''Nombres oficiales''': Los nombres siguientes han sido aceptados por la comunidad Huiquipedia como nombre oficial en náhuatl para el país designado. === [[Africa]] === * ''África'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Asia]] === * ''Asia'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} === [[Europan]] === ''Europa - Europan'' {{col-begin}} {{col-2}} {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Prusia | '''[[Prusia]]''' | [[Königsberg]] | [[1525]] - [[1947]] |- | Roma | '''[[Roma Emperador ītlahtohcāyo]]''' | [[Roma]] | [[27 a. C.]] — [[476]] |- | Wessex |- |} {{col-end}} === [[Ixachitlān]] === ''América - Ixachitlān'' {| class="wikitable sortable" |- ! Tlācatiyān (es) ! Tlācatiyān (nah) ! Tēcuacān ! Xihuitl |- | Gran Imperio Mexicano | '''[[Mēxihcatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Mēxihco Tenōchtitlan]]''' | [[1325]] - [[1521]] |- | Estado Tarasco | '''[[Michhuahcān (huehcāuh tlahtohcāyōtl)|Michhuahcān]]''' | '''[[Tzintzontzan]]''' | ~[[1300]] - [[1530]] |- | República de Tlaxcala | '''[[Tlahtōlōyān Tlaxcallān]]''' | '''[[Ocotelōlco]], [[Quiyahuiztlān]], [[Tepēticpac]], [[Tizatlān]]''' | [[1348]] - [[1520]] |- | Señorío de Cuscatán | '''[[Tēucyōtl Cōzcatlān]]''' | '''[[Cōzcatlān]]''' | ~[[1200]] — [[1528]] |- | Imperio Inca | '''[[Incatlahtohcāyōtl]]''' | '''[[Qusqu]]''' | [[1438]] – [[1533]] |} === [[Ilhuicaātlān]] === * ''Oceanía - Ilhuicaātlān'' {{col-begin}} {{col-2}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" | '''País''' || '''Tlācatiyan''' || '''Tēcuacān''' || '''Código de país en Huiquipedia''' |- |} {{col-end}} [[Neneuhcāyōtl:Huehuehcauh tlacatiyan]] 0ojyz443gv9m5dit2rsuctof88f3hdj Pamplona 0 13884 502314 497214 2022-08-05T14:07:11Z 2806:105E:F:4703:3478:686D:B657:FBB4 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Tlahcuilōlli-ESP}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pamplona | Chantocaitl = Iruña | Chimalli = | Pamitl = | Tlaixcopinalli = Wiki Takes Pamplona 002.jpg | Tlalmachiyotl = | Tlacatiyan = {{ESP}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Cemaxcayotl | Xeliuhca1 = [[Navarra]] | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Hueyialtepetl | Xeliuhca2 = [[Navarra]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepecalpolli | Xeliuhca3 = [[Plamplona]] | Ancayotl = | Ixtentli = km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = | Chanehqueh = | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Pamplonatlacatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-0]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Matlatzalan = }} '''Pamplona''' ce [[altepetl]] ipan [[Navarra]], ompa [[España]]. == No xiquitta == * [[Navarra]] == Toquiliztequitl == <references/> [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan España]] nklszby5f2l3vat00m8neq60doewq5j Caxtillan chiyancaca 0 14685 502356 499190 2022-08-05T17:23:47Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} {{Tlapehualiztli}} [[Imagen:Zucker.jpg|right|framed|Caxtillān chiyancacatl ītehuilo]] Motoca '''Caxtillan chiyancaca'''<ref>''Caxtillan chiyancaca'' quihtoznequi caxtillantlahtolli ''azúcar'' ipan James Lockhart īamox ''The Nahuas after the conquest'' yeh oquihcuilo ''Sugar Caxtillan chiancaca, "sweet substance (made from chía) of Castile".''</ref> in [[sacarosa]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== 56p5455nn4hovauu8ky277jfua09dwt 502357 502356 2022-08-05T17:24:02Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[Imagen:Zucker.jpg|right|framed|Caxtillān chiyancacatl ītehuilo]] Motoca '''Caxtillan chiyancaca'''<ref>''Caxtillan chiyancaca'' quihtoznequi caxtillantlahtolli ''azúcar'' ipan James Lockhart īamox ''The Nahuas after the conquest'' yeh oquihcuilo ''Sugar Caxtillan chiancaca, "sweet substance (made from chía) of Castile".''</ref> in [[sacarosa]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== 4ydzolvehv3katsf92x741gwbf3x9ve Zolin 0 15145 502400 497312 2022-08-05T18:48:33Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Taxobox | name = Zolin | status = LC | image = Cyrtonyx montezumaeEBP20A.jpg | image width = 200px | image_caption = Macho adulto de ''C. montezumae'' | regnum = [[Yōlcatl]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Tōtōmeh]] | ordo = [[Galliformes]] | familia = [[Odontophoridae]] | genus = ''[[Cyrtonyx]]'' | species = '''''C. montezumae''''' | binomial = ''Cyrtonyx montezumae'' | binomial_authority = ([[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]], [[1830]]) | range_map = | range_map_width = | range_map_caption = }} '''Zōlin''' (''Cyrtonyx montezumae''). == occequīntīn macehuallahtōlcopa == * [[Cuāchichiquilzōlin]] [[Caxtillān zōlin]] *[[Chollahtōlli]]: ''xkulkab'' *[[Yucatēcatl mayatlahtōlli|Mayatlahtōlli]]: ''beech''' *[[Mixtēcatlahtōlli]]: ''kañu'un tokondu'u'' *[[Otontlahtōlli]]: ''tsatsa'' *[[Quilihuatlahtōlli]]: ''jma' píikuyak'' *[[Tojolaballahtōlli]]: ''pojwik''' *[[Totonacatlahtōlli]]: ''akxkúku, spawa'' *[[Tzeltallahtōlli]]: ''ub'' *[[Tzotzillahtōlli]]: ''ub'' {{Totomeh}} [[Neneuhcāyōtl:Totomeh]] 2f2mcgu2dutc5stzm5sggt5c26ssytb 502401 502400 2022-08-05T18:48:49Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Taxobox | name = Zolin | status = LC | image = Cyrtonyx montezumaeEBP20A.jpg | image width = 200px | image_caption = Macho adulto de ''C. montezumae'' | regnum = [[Yōlcatl]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Tōtōmeh]] | ordo = [[Galliformes]] | familia = [[Odontophoridae]] | genus = ''[[Cyrtonyx]]'' | species = '''''C. montezumae''''' | binomial = ''Cyrtonyx montezumae'' | binomial_authority = ([[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]], [[1830]]) | range_map = | range_map_width = | range_map_caption = }} '''Zōlin''' (''Cyrtonyx montezumae''). == occequīntīn macehuallahtōlcopa == * [[Cuāchichiquilzōlin]] [[Caxtillān zōlin]] *[[Chollahtōlli]]: ''xkulkab'' *[[Yucatēcatl mayatlahtōlli|Mayatlahtōlli]]: ''beech''' *[[Mixtēcatlahtōlli]]: ''kañu'un tokondu'u'' *[[Otontlahtōlli]]: ''tsatsa'' *[[Quilihuatlahtōlli]]: ''jma' píikuyak'' *[[Tojolaballahtōlli]]: ''pojwik''' *[[Totonacatlahtōlli]]: ''akxkúku, spawa'' *[[Tzeltallahtōlli]]: ''ub'' *[[Tzotzillahtōlli]]: ''ub'' {{Totomeh/nhn}} [[Neneuhcāyōtl:Totomeh]] prvpg0gxqsaik3tfac47o3lpwu2oxgr Neneuhcāyōtl:Huehuehcauh tlacatiyan 14 15639 502350 479904 2022-08-05T17:13:55Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Neneuhcāyōtl:Huehcāuh Tlācatiyān]] a [[Neneuhcāyōtl:Huehuehcauh tlacatiyan]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Former countries by continent}} [[Neneuhcāyōtl:Tlacatiyan]] neyg8pl3jatrg4pbe01tde5a5k5ah4o 502353 502350 2022-08-05T17:15:58Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Former countries by continent}} [[Neneuhcāyōtl:Tlacatiyan| ]] 74xk74zsss0zxua2xla663m5i3qfiv1 Alotl 0 16234 502395 472617 2022-08-05T18:42:30Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{animal-stub}} {{Taxobox | name = Alotl | status = LC | status_system = IUCN3.1 | image = Scarlet Macaw (Ara macao) -Coco Reef -Mexico-6-2c.jpg | image_caption = īpan Mēxihco | image_width = 230px | regnum = [[Yolcatl]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Totomeh]] | ordo = [[Psittaciformes]] | familia = [[Psittacidae]] | subfamilia = [[Psittacinae]] | tribus = [[Arini]] | genus = ''[[Ara]]'' | species = '''''A. macao''''' | binomial = ''Ara macao'' | binomial_authority = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]]) | range_map = Ara macaoterritorium.jpg | range_map_width = 230px | range_map_caption = Range shown by the red area }} In '''Alotl''' (''Ara macao'') ce tlazohtotomeh. Inin tototl itech nemi ipan cuauhtlah, quipiya hueyic aztin cenca tlapaltic, ce yacatl ihuan garras. ==Tlaixcopinalli== <gallery> Image:Ara macao - two at Lowry Park Zoo.jpg|Ipan [[Lowry Park Zoo]], [[Florida]], TTI. Image:Belize54.JPG|ipan Belice. Image:Ara macao.jpg|Ome alomeh ipan [[Disney's Animal Kingdom]]. Image:Guacamayas.ogg|Video itech ce alotl huan ce [[Military Macaw]] ipan [[Morelia]], [[Michhuahcan]]. Ara macao MHNT.ZOO.2010.11.148.26.jpg |Museum specimen. </gallery> == No xiquitta== *[[Cochotl]] *[[Toztli]] == Toquiliztequitl == <references/> {{wiktionary|alotl}} {{Totomeh/nhn}} [[Neneuhcāyōtl:Totomeh]] bna4nza9dvyjf6x3z4vjot5i6b8ouvf Xochipaxcua 0 16978 502370 498729 2022-08-05T17:30:48Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[Īxiptli:El Greco 006.jpg|thumb|Xōchipascua]] In '''Xōchipaxcua'''<ref>In tlahtōlli ''xochipascua'' quihtōznequi ''pentecostés'' īpan Fray Alonso de Molina ītlahtōltecpantiliz, Mēxihco, 1555, yeh ōquihcuilo ''Paſcua de flores. xuchipaſcua. totecuyo ineyzcalilizilhuitzin.''</ref><ref>In tlahtōlli ''Xōchipascua'' quihtōznequi ''Pentecostés'' īpan Rémi Siméon ītlahtōltecpantiliztli in ''Diccionario de la lengua náhuatl o mexicana'', yeh ōquihcuilo "'''*xochipasqua''' o '''xuchipasqua''' s. Pentecostés, Pascua florida. R. xochitl, pasqua."</ref> (caxtillāntlahtōlli: ''Pentecostés''), cē [[Cristianismo|cristiano]] ilhuitl; ''pentecostés'' īpan greciatlahtōlli Πεντηκοστή [ἡμέρα], ''Pentēkostē [ēmera]'', quihtōznequi in "Inic mācuīlpōhualli tōnalli". ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Nahuatlahtolli (nci)]] 57tazpcfhitxt9g6eu6fq1mpcq5oxi9 Mexko 0 17496 502388 502025 2022-08-05T18:33:47Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{coor capital dm|19|25|10|N|99|08|44|W}} {{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHW2_NHN2_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tlakatiyan | āchcāuhtōcāitl_nativo = ''Estados Unidos Mexicanos'' | āchcāuhtōcāitl = Mexika Sentik Wexteyowalko | cemāxcātōcāitl = Mexko | pāmitl = Flag of Mexico.svg | chīmalli = Coat of arms of Mexico.svg | chīmalli_tamaño = 110px | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | tlācatiyāncuīcatiliztli = ''[[Mexko Semanawak Wikayotl]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexko]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 9&nbsp;209&nbsp;944 chan. | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′ M, 99°08′ S | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexko]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Yokatekatlahtolli|yokatekatl]] wan sekinok [[Tlahtolmeh pan Mexko|66 tlahtolli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Axkayotl]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[tlaixpantihkayotl]] wan [[miakinyotl]]. | tēpachohqueh = [[Presidenteh]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mexko itlakaxoxowkayo|Tlakaxoxowkayotl]] | fundación_hitos = &nbsp;• Pewalistli<br/>&nbsp;• Tlatenkixtilistli<br/>&nbsp;• Tlamilistli<br/>&nbsp;• Nemachililistli | fundación_fechas = tlen [[España]]<br/>[[16]] tlen [[septiempreh]], [[1810]]<br/>[[6]] tlen [[noviempreh]], [[1813]]<br/>[[27]] tlen [[septiempreh]], [[1821]]<br/>[[28]] tlen [[tisiempreh]], [[1836]] | tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaīxpayōtl_ātl = 2.5% | cuāxōchtli = 4&nbsp;389&nbsp;km nochi<br/>• 3&nbsp;155&nbsp;km ika [[Estadosonidos]]<br />• 958&nbsp;km ika [[Kwahtemallan]]<br />• 276&nbsp;km ika [[Belis]] | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km | chānehqueh = 128 649 565 ([[2020]])<ref>http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/</ref><ref name="población">http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = $ 1&thinsp;192&thinsp;480 MDD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 15 | PIB_nominal_per_cápita = $ 9 246 USD | PIB = $ 2 869 542 MDD | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 13 | PIB_per_cápita = $ 20&nbsp;266 USD<ref name=INEGI_2020>https://www.inegi.org.mx/contenidos/saladeprensa/boletines/2019/pib_pconst/pib_pconst2019_02.pdf</ref> | IDH = 0.779<ref>http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 74 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mexko pesoh]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mexikatl, -meh<br />Mexkoewketl, -nih<br />Mexkotlakatl, -meh | horario = [[UTC-5]] wan [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] wan [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = MX / MEX / 484 | miembro_de = [[ONU]], [[OCDE]], [[T-MEC]], [[G-20]], [[G-5]], [[APEC]], [[G3]], [[GL]], [[CIN]], [[LC]], [[ABINIA]], [[Celac]], [[OEI]], [[AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli|Pasifiko nenotsalistli]], [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[MIST]], [[UFC]], [[Interpol]], [[CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatekpanal pan ''Tlanawatilli ika Ininmelawkayo tlen masewaltlakameh ika inintlahtol''. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² ''Seknikiski Teetlamahmakilissotl Yeyantli'' ixtentli Mexko 5 233 761 km².<ref>https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx</ref> |matrícula_avión=XA, XB, XC|matrícula_coche=MEX|lema_nacional=''La patria es primero''<br />([[kastiahtlahtolli|kastiah]], «Totlalwi ya sentipan»).}}'''Mexko<ref group="tyml."><small>Ika [[nawatl tlen wahkapatl]] motokaxtiayaya '''''Mexihko'''''. Naman ipan [[Waxtlan]] motokaxtia ''Mexko'', mewkatsan sekinok kalpoltlahtolmeh (ken [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]]) nokka kitokaxtiah '''''Mexiko'''''.</small></ref>''' ({{IPA|ˈmeːʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}|}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''México''; ika [[Yokatekatlahtolli|yokatekatl]], ''Meejiko''; ika [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], ''Ñuu Koꞌyo''; ika [[Otontlahtolli (nhe)|otomitl]], ''Mꞌonda''; ika [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]], ''Labtóm''; ika [[Masawahtlahtolli|masawah]], ''Bꞌonro'') —weyak itokah '''Mexika Sentik Wexteyowalko'''— (ika [[Kaxtiltlahtolli|kastiah]], ''Estados Unidos Mexicanos'') se [[wexteyowalli]] pan [[Amerikah Miktlanpa]]. Kiihtoa i[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh|tlanehnewillo]] Mexko i[[Tekitlanawatilli|tekitlanawatil]] se [[axkayotl]], [[sentiktlapehpenolpan]], [[Axkayotillotl|axkayotilli]], wan moxelohtok ika 31 [[tlatilantli]] (wanya i[[ikwa altepetl|altepenanyo]] itokah [[Altepetl Mexko]]).<ref name="censo">[https://constitucionenlenguas.inali.gob.mx/nahuatl-de-la-huasteca/completa/lang1:nahuatl-de-la-huasteca «Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh»]. ''Gobiernoh tlen Mexko''.</ref><ref>Víctor Chávez. [https://www.elfinanciero.com.mx/nacional/df-no-es-el-estado-32-aclaran-legisladores «DF no es el estado 32, aclaran legisladores»]. ''El Financiero''. {{Spa}}</ref> Kipiya itlalwi se iixten tlen 1&nbsp;964&nbsp;375 km²,<ref name=":0">INEGI. [http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf «Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017»]. {{Spa}}</ref> yeka Mexko eli wexteyowalli tlen mahtlaktli wan nawi weyi pan nochi [[tlaltepaktli]] wan tlen makwilli weyi tlen [[Latinoamerikah]]. Mopantia miktlanpa ika [[Estadosonidos]] (3155 km) wan witstlanpa ika [[Kwahtemallan]] (958 km) wan [[Belis]] (276 km) ininnepan. Mexko iatentenno, tlen kitlamachiwa 9330 km, mopantia siwatlanpa ika [[Pasifiko Weyiaxoxowilli]] wan tlalokan ika [[Ayollohko Mexko]] wan [[Karibe Weyiatl]].<ref name=":0" /> Pampa onkak 130 miyones masewalmeh pan xiwitl 2021, Mexko ya wexteyowalli tlen mahtlaktli ika chanehkeh pan tlaltepaktli. Nowkiya, tlen se ika [[Masewaltlakatl|masewaltlakameh]] pan nochi [[Amerikah]], no ika [[Kastiahtlahtoani|kastiahtlahtoanih]] pan nochi tlaltepaktli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González. ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''. {{Spa}}</ref> Kipiya 69 [[tekpantlahtolli]]: se tlahtolli ([[kastiah]]) wallaw tlen [[Eoropah]], wan 68 [[masewaltlahtolli]]:<ref>[http://comunicacion.senado.gob.mx/index.php/informacion/boletines/50490-respalda-el-pleno-reconocimiento-oficial-de-68-lenguas-indigenas.html «Respalda el Pleno reconocimiento oficial de 68 lenguas indígenas»]. ''Machiyosentilli Nechikolli''. {{Spa}}</ref> sekin inintokah [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Yokatekatlahtolli|yokatekatl]], [[Tseltaltlahtolli|tseltal]], [[Tsotsiltlahtolli|tsotsil]], [[Mixtekatlahtolli|mixtekatl]], [[Tsapotekatlahtolli|tsapotekatl]], [[Otontlahtolli|otomitl]], [[Totonakatlahtolli|totonakatl]], [[Choltlahtolli|chol]], [[Masatekatlahtolli|masatekatl]] wan [[Waxtekatlahtolli|waxtekatl]]. Yeka nowkiya eli weyitlalli tlen chikome ika achiyok tlahtolmeh tlen mosaniloah pan tlaltepaktli.<ref>Ethnologue. [http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 «Summary by country»]. {{Eng}}</ref> Itstokehya masewalmeh pan Mexko Tlalli 21&nbsp;000 xiwihtla.<ref>MSN Encarta (2009). [http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761570777/Native_Americans.html#s76 «Native Americans: Earliest Migrations»]. {{Eng}}</ref> Elki nopa atoktli ne witstlanpa altepetinih ininchan, keha [[olmekah]], [[toltekatlakameh]], [[mayapanekah]] wan [[tenochkah]]. Mokinon, [[kaxtiltekahmeh]] ahsikoh kitlalkwihkwikoh naman ni Mexko Tlalli, wanya sekin altepetinih inintlapalewilis katli eliyayah [[tlaxkaltekahmeh]], [[totonakatlakameh]], [[teetsikohkah]] wan sekinokeh. Kipewaltih nopa weyi [[Teetlalkwihkwilistli tlen Exkan Tlahtoloyan|teetlalkwihkwilistli]] ne [[Weyitlahtohkayotl Mexihko]] pan [[1527]] wan mochiwki [[Virreiyotl Yankwik España]] pan [[1535]]. Nimantsin, yankwik kaxtiltekahmeh nowkiya kintlalkwihkwikeh [[michwahmeh]], [[navahotlakameh]], [[takalohtlakameh]], [[chichimekah]], etc. Ipan [[1821]], Yankwik España [[Mexko itlakaxoxowkayo|moxexelohki tlen España]], ika itokah [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]], sanpampa sekinok tlalmeh keha [[Pilipinas]], [[Palaos]], [[Koba]] wan [[Poertorriko]] ayikanah moxexelohkeh. Satepan, yankwik wexteyowalli ika senkah ialtepenanyo motokaxtihki Mexko. Ipan tlahko {{Siglo/full|xix}}, Mexko moxelohki inintsalan ''liberales'' wan ''conservadores''. Nowkiya, Mexko kiixpolohki se tlahko itlalwi ipampa [[Mexko-Estadososnidos yaoyotl|netewilli ika Estadosonidos]]. Teipan, panok se yankwik tlapatlalistli, nopa [[Tlen Ome Mexihkatl Weyitlahtohkayotl|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]], iwkatsan wetski pan xiwitl [[1867]]. Ipan [[1910]], pewki [[Mexika Teeahkomanalistli]]. Ipan [[1993]], Mexko kifirmarki nopa [[Ihtonki Tiankiskayotl Sentlalilistli tlen Amerikah Miktlanpa]] ika [[Kanata]] wan [[Estadosonidos]]. Iwkatsan tlatkilistli wan iknoyotl tlawel moxelohtok,<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9108719/Mexico «Mexico»]. ''Encyclopedia Britannica''. Kalahki: 1 tlen april pan 2007. {{Eng}}</ref> Mexko se achiyok kwalli wexteyowalli pan [[Ispanoamerikah]].<ref>[http://www.oxanstore.com/displayfree.php?NewsItemID=130098 «Latin America: Region is losing ground to competitors»]. ''Oxford Analytica''. Kalahki: 1 tlen oktopreh pan 2007. {{Eng}}</ref> Nowkiya, Mexko Tlalli eli tlen mahtlaktli wan eyi tlahtohkayotl ika weyi [[PIB]] pan nochi tlaltepaktli, san [[Italia]]<nowiki/>ikan. Kipiya se weyi [[IDH]] tlen 0.779. __TOC__ == Tlaltokayotl == [[Īxiptli:CodexMendoza01.jpg|miniaturadeimagen|306x306px|Mexihko imachiyo ika Anawak ipan ''Amochtli Mendoza''.]] San niman moxexelohki tlen [[España]], wexteyowalli pewki motokaxtia «Mexiko», senkah inintokah ialtepenanyo wan [[Exkan Tlahtoloyan]] iweyialtepew. Miak masewalmeh kineltokah wallaw tlen «Mexitl» so «Mexihtli» (seyok [[Witsilopochtli]] itokah) pampa tiopixketl [[Bernardino de Sahagún]] ({{Siglo|xvi}}) kiihkwilohki ne tokaitl wallaw tlen «Mexih» (tlen [[metl]] wan [[sihtli]]) ika tsontlanketl -ko.<ref name="censo3">[https://www.mesoweb.com/es/articulos/sub/Sahaguntino.pdf «Mexica anoço mexiti»]. ''El texto sahaguntino sobre los mexicas''.</ref> {{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Witsilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Tpxk. [[Bernardino de Sahagún]]}} [[Francisco Javier Clavijero]] kiihtoh nopa [[tlaltokayotl]] moneki tlahtolkwapas “kampa nemi Mexih” so “kampa nemi Witsilopochtli”. Kipiwihki pan yané amochtli se tlahtoltlahkwilolli tlen kiihtoa waksan ya kineltokak itlaltokax kihtosnekiyaya “ipan [[metl]] ixik”, sanpampa kemman yahaya momachtihki [[Exkan Tlahtoloyan inemiliskayo|mexihkatlakameh inemiliskayo]], momakak kwentah ''Mexihko'' kena wallaw tlen Witsilopochtli.<ref>Clavijero, Francisco Javier (1844). [http://cdigital.dgb.uanl.mx/la/1080023605/1080023605.html «Historia antigua de México y de su conquista: sacada de los mejores historiadores españoles»]. Biblioteca digital de la Universidad Autónoma de Nuevo León: Imprenta de Lara. {{Spa}}</ref> Monextihki 6 tlen noviempreh pan xiwitl 1813, kemman [[Anawaksenkotilli]] kikixtihki ne [[Amatl tlen Amerikah Miktlanpa Itlakaxoxowkayo]], tlen se [[tlatokaxtilistli]] tlen motekiwihki para kitokaxtis ni wexteyowalli. Inin senkah itokah [[Yankwik España]] sankemman [[Kaxtiltlahtohkayotl]] weyi iamatlamoyawal [[Tlanehnewillotl tlen Cádiz]] kimachiyotihki nochi España itlalwi pan [[Amerikah Miktlanpa]] ([[Weyitlahtohkayotl Kwahtemallan]], [[Koba]], [[Florida]], [[Poertorriko]] wan [[Kapitanyotl Santo Tominkoh|Santo Tominkoh]] —naman [[Tominkoh Tlalli|Tominkoh Axkayotl]]—).<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1812A.pdf «Artículo 10 de la Constitución Política de la Monarquía Española (Constitución de Cádiz de 1812)»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/ACTA.pdf «Acta solemne de la declaración de la independencia de la América septentrional»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1814.pdf «Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mejicana (sic)»]. {{Spa}}</ref> Satepan, ne ''Decreto Constitucional para la Libertad de la América Mexicana'', amatlamoyawalli pan xiwitl 1814, kipatlak nesé itlaltokax ika ''Mexihko''. Neya, ika kastiah, ''México'' nowkiya motekiwihki kensé chaneh itokah. Nochin amatinih achtopa [[Mexko itlakaxoxowkayo|tlakaxoxowkayotl]] ([[Yowallan Tekichiwalli]] wan [[Córdoba Sentlalilistli]]) kitekiwihkeh ome tlaltokaitl (Amerikah Miktlanpa wan Mexika Amerikah), sanpampa kipiwihkeh seyok yankwik, tlen kimachiyotihkeh kensé wexteyowalli itokah: '''Mexika Weyitlahtohkayotl'''. Nopa tlaltokaitl motekiwihki pan [[Amatl tlen Mexihkatl Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo|Amatl tlen Mexika Weyitlahtohkayotl Itlakaxoxowkayo]], amatlamoyawalli pan 28 tlen septiempreh pan xiwitl 1821, kemman Mexko kitlanki itlakaxoxowkayo.<ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821A.pdf «Plan de Iguala»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821B.pdf «Tratados de Córdoba»]. {{Spa}}</ref><ref>[http://www.ordenjuridico.gob.mx/Constitucion/1821C.pdf «Acta de Independencia del Imperio Mexicano»]. {{Spa}}</ref> Naman, ika nawatl tlen [[Waxtlan]], ni wexteyowalli itokah '''Mexko Tlalli''', iwkatsan [[Tlanehnewillotl tlen 1857]] kimachiyotihki itokah '''''Mexika Repoblikah''''',<ref name="censo2">[https://repositorioinstitucional.buap.mx/handle/20.500.12371/6856 «Inahuatil-Tecpanatiztli in Mexica Republica (1857)»].</ref> sanpampa nowkiya motekiwihki ''Estados Unidos Mexicanos''.<ref>G. Monzón, Luis (''et. al.''). [https://archivos.juridicas.unam.mx/www/bjv/libros/7/3448/6.pdf «¿República Mexicana o Estados Unidos Mexicanos?»]. Altepetl Mexko: Universidad Nacional Autónoma de México. {{Spa}}</ref> Ipan [[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]], amatlamoyawalli pan xiwitl [[1917]], momachiyotiah ''Mexika Sentik Wexteyowalko'',<ref>[https://www.inali.gob.mx/bicen/pdf/GLOSARIO_nahuatl_huasteca_potosina.pdf «Glosario de términos jurídicos»]. ''Tlallamiktli tlen Masewaltlahtolmeh''.</ref> sanmohtoa nawatlahtoanih san kitokaxtiah ''Mexko''.'''<ref name=":022">[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxco»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref>''' Inin [[tlamanextilli]] tlen [[tlalokotsolli]] (se tlahtolli tlen kiixpolohki se achi itenkakilis) wallaw tlen «Mexihko». Nopa itlaltokax san motekiwia ika nesé weyi altepetl tlen wahkapayotl, maske ika [[Tlahko nawatlahtolli|tlahko nawatl]] nokka motekiwia ''Mexiko''. Kemman kaxtiltekahmeh ahsikoh Anawak Tlalli, motekiwihkeh ''mexicano'' para kitokaxtiseh [[Mexihkatlakameh|mexihkatlakatl]] wan itlahtol. Naman yeka motekiwia «mexikanoh» ika nawatl, sankeh para kintokaxtis mexkoewanih wan [[nawatlahtolli]].<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mexicanoh»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> Mewkatsan «mexikatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxihcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexkoewketl» so «mexkotlakatl», san motekiwia para kintokaxtis Mexko chanehkeh, wan «mexkatl»,<ref>[[IDIEZ]] (2016). [{{Tlahtolxitlauhcayotl}} «Mēxcatl»]. ''Tlahtolxitlauhcayotl''. Varsovia: Totlahtol.</ref> iwikal ken «mexikatlahtolli», motekiwia para kitokaxtis ne nawatl. == Nemiliskayotl == {{Main|Mexko inemiliskayo}} Masewalmeh sankemman onkahtiwallawkeh naman ni Mexko Tlalli 30&nbsp;000 xiwihtla. Ipan 9000 {{AC}}, mochiwki teeyolewalistli ika tlapixkalistli tlen [[ayohtli]], [[etl]], [[chilli]] wan [[waxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> pan Teowahkan wan Tepeyoh Tamaolipan. Kenwak tlapixkalistli tlen sintli mochiwki pan 5000 {{AC}}, yeka masewalmeh pewkeh walmotlaliah pan Mesoamerikah.<ref>Márquez Morfín wan Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref> Onkak eyi weyi tlallamikilistli: [[Oasisamerikah]], [[Aridoamerikah]] wan [[Mesoamerikah]]. === Mesoamerikah === ==== Olmekah ==== [[Īxiptli:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Wextik olmekatsontekon tlen 2.9 m pan San Lorenzo, kil mochiwki pan xiwitl 1200 {{AC}}]] [[Īxiptli:Área_Nuclear_Olmeca.png|miniaturadeimagen|Olmekatlallamikilistli elki se tlen atsitsin tlallamikilismeh pan nochi tlaltepaktli katli iyoka kichiwkeh tlapixkalistli.]] Sanmohtoa Mesoamerikah i[[Tlallamikilistli|tlallamikilis]] neski pan 2500 {{AC}},<ref>Christian Duverger, 2007.</ref> kemman masewalmeh tlen wahkapayotl achtopa sokichiwkeh wan tlapixkakeh pan ininchinanko.<ref>López Austin wan López Luján, 2001.</ref> Ipan 1400 {{AC}}, neski ne [[Olmekah|olmekatlallamikilistli]], Mesoamerikah altepetinih inintsintlan. Inohkeh ixolal tenyoh elkeh [[La Venta]] wan [[Eyi Tsapotl]]. Nepa kichiwkeh pixkalistli, sentipan tlen [[sintli]] wan [[Ichkatl|ichka]]<nowiki/>pixkayotl. Achiyok sosoltik olmekachinanko motokaxtia [[San Lorenzo Tenochtitlan]]. Elki tepantilo pan xiwitl 1150 {{AC}} ika naman [[Teksistepek]] altepetlalli, ompa [[Koatsakwalko]] atlawtenpa, pan tlatilantli [[Chalchiwehkan]]. Olmekah nikanin tlasemoyawkeh, kemman mochiwkeh nelmiak tekwakwilmeh wan kaltinih, achiyok keha seyok kawitl. Sanmohtoa, pan xiwitl 900 {{AC}}, sekkoyok ewanih matlasiwkeh San Lorenzo Tenochtitlan, wan melawa kinekkeh kinixpoloseh nochin tekwakwilmeh; sekin tlalpacholokeh, sekinok mowikakeh kampa La Venta. Kil altepetl La Venta elki olmekatlahtohkayotl ialtepenanyo. Nowkiya, inin tlen se altepetl tlen momattok eltoya pan Mexko tlen wahkapayotl. Neka eltokeh ne achiyok sosoltik tsakwalmeh tlen nochi Mesoamerikah, no moahsik wextik olmekatsontekon, mochiwki ika tliltepetetl, wan weyi ikpalli. Kil melawa elki se tlamantli malwilli. Olmekatlahtohkayotl iwexkayo tsontlanki ika Eyi Tsapotl. Tlawel momattok pampa onkak achiyok kawitl, sanpampa nesé olmekatlallamikilis tlen yané altepetl ayokkanah eliyaya weyi keha achtopa. Saniwki panok se weyi kwalantli ika sekinok altepetinih wan olmekah. Welis mopasolkeh ika axsansé kanahya: sekin onyahkeh [[Mayapan]], maske sekinok onyahkeh [[Kwikwilko]], sankeh altepetl poliwki ipampa [[Xiktepetl]]; yeka sampayano onyahkeh Mexko, [[Waxyakak]] wan [[Chiyapan]]. ==== Teotiwakeh ==== [[Īxiptli:15-07-13-Teotihuacan-RalfR-WMA 0251.jpg|miniaturadeimagen|[[Itsakwal Tonatiw]] pan [[Teotiwakan]].]]Neya Mesoamerikah kiahxilihki itlallamikilis iwexkayo. ==== Tsapotekah ==== ==== Toltekatlakameh ==== ==== Mayapanekah ==== ==== Mixtekah ==== ==== Chichimekah ==== ==== Michwahkemeh ==== ==== Tenochkah ==== === Teetlalkwihkwilistli === ==== Tlaxkaltekahmeh ==== === Virreiyotl Yankwik España === {{Main|Virreiyotl Yankwik España}} ==== Habsburgo weyikawitl ==== ==== Borbon weyikawitl ==== === Tlakaxoxowkayotl === {{Main|Mexko itlakaxoxowkayo}} === Tlen Se Weyitlahtohkayotl === {{Main|Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl}} === Mexkoaxkayotl === === Netewilli ika Estadosonidos === === Tlen Ome Weyitlahtohkayotl === {{Main|Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl}} === Porfirio Díaz itlayekanalis === === Mexika Tlawilantilistli === {{Main|Mexika Tlawilantilistli}} === Mexko naman === == Semanawatilistli == == Tlamawatilistli == {| class="wikitable" |- ! Tlatilantli ! Ialtepenanyo ! Chanehkeh |- | [[Aguascalientes]] | [[Aguascalientes, altepetl|Aguascalientes]] | |- | [[Ahkolman]] | [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]] | |- | [[Chalchiwehkan]] | [[Xalapan Enríquez|Xalapan]] | |- | [[Chiyapan]] | [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]] | |- | [[Doranko]] | [[Analko, Durango|Analko]] | |- | [[Echkapan Kalifornia]] | [[Mexikali]] | |- | [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa|Echkapan Kalifornia Wtp.]] | [[La Paz, Mexko|La Paz]] | |- | [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]] | [[Chilpantsinko]] | |- | [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]] | [[Pachyohkan]] | |- | [[Kampeche]] | [[San Francisco Kampeche|Kampeche]] | |- | [[Keretaro]] | [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]] | |- | [[Kwanahwato]] | [[Paxtitlan]] | |- | [[Kwawillan]] | [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]] | |- | [[Puebla]] | [[Kwetlaxkowapan]] | |- | [[Tlatilantli Mexko|Mexko]] | [[Tollohkan]] | |- | [[Michwahkan]] | [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]] | |- | [[Tlatilantli Morelos|Morelos]] | [[Kwawnawak]] | |- | [[Nayarit]] | [[Tepik]] | |- | [[Nuevo León]] | [[Monterrey]] | |- | [[Quintana Roo]] | [[Chaktemal]] | |- | [[San Luis Potosí]] | [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]] | |- | [[Sakatekapan]] | [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]] | |- | [[Sinaloa]] | [[Kolwahkan]] | |- | [[Sonora]] | [[Pitik]] | |- | [[Tamaolipan]] | [[Altepetl Victoria]] | |- | [[Tlapachko]] | [[Villahermosa]] | |- | [[Tlaxkallan]] | [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]] | |- | [[Waxyakak]] | [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]] | |- | [[Xalixko]] | [[Atemaxak]] | |- | [[Xikwawak]] | [[Xikwawak, Xikwawak|Xikwawak]] | |- | [[Yokatan]] | [[Mérida]] | |- | colspan="2" | [[Altepetl Mexko]] | |- |} === Tekitlanawatilli === === Altepetl Mexko === === Tsonkotonmeh === === Techpowilismeh === == Tlapiyalistli == === Nemiliskayotl === === Ohpanyantli === === Iknoyotl === == Chanehkeh == === Altepekalpolmeh === === Masewaltlakameh === === Nehnemilistli === Mexkoewanih nemih pan sekinok wexteyowalli wan wahkaewanih nemih pan Mexko pan xiwitl 2020. {{col-begin}} {{col-2}} * {{USA}} ika 36,255,589 mexikameh * {{CAN}} ika 96,055 mexikameh * {{ESP}} ika 53,811 mexikameh * {{BRA}} ika 21,853 mexikameh * {{GTM}} ika 15,012 mexikameh * {{DEU}} ika 13,247 mexikameh * {{UK}} ika 11,800 mexikameh * {{CHL}} ika 10,380 mexikameh * {{BOL}} ika 8,655 mexikameh * {{ARG}} ika 7,239 mexikameh {{col-2}} * {{USAf}} 797,266 estadosonidosewanih * {{GTMf}} 56,810 kwahtemaltekah * {{VENf}} 52,948 veneswelaewanih * {{COLf}} 36,234 kolombiaewanih * {{HNDf}} 35,361 ondorasewanih * {{CUBf}} 25,976 kobaewanih * {{ESPf}} 20,763 kaxtiltekahmeh * {{SLVf}} 19,736 koskatekah * {{ARGf}} 18,693 arhentinaewanih * {{CANf}} 12,439 kanataewanih {{col-end}} === Tlaneltokilistli === === Tlahtolmeh === {{Main|Tlahtolmeh pan Mexko}} == Teemachtilistli == == Tlallamikilistli == === Mexikayotl === === Wikayotl === === Tlahkwilohkayotl === === Tlamachihchiwalistli === === Ixkopinkayotl === === Tlakwalistli === == Tlamatilistli == == Nowkiya xikitta == * [[Amerikah]] == Tlahtoltlahkwilolli == {{Notetag/end}} == Kampa motemohki == <references /> ==Sekinok teposamatl== {{Mexko}} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <!----------Interwiki strapline----------> {{Sample:Interwikis/Mexko}} [[Neneuhcāyōtl:Tlahkwilolamatl katli nohka motlahkwilohtikah]] [[Neneuhcāyōtl:Mexko]] [[Neneuhcāyōtl:Weweyak tlahkwilolli]] 61gx17sqpoioqbvbr5kib3dfpkqn9cr Calantocaitl 0 17627 502354 498736 2022-08-05T17:21:57Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} '''Calāntōcāitl''' iuhquin in motēnēhua cē catyān nō tlācatōcaitli, in [[catyāntōcāitl]] quicelīlo īxquich ahmo neneuhqui tlahtōlli in inōn catyān motlahtoah. ==In calāntōcāitl īpan in nāhuatlahtōlli== ==={{ZAF}}=== '''Cemānāhuacāyōtl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Afrikaantlāhtōlli !! Inglatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Kaap die Goeie Hoop || Cape of Good Hope || [[Cabo de Buena Esperanza]]<ref name="Chīmalpahin1">Chīmalpahin Cuāuhtlehuanintzin ye ōquihcuilo īpan ''In chicuēyi relaciones''.</ref> |} === {{DEU}} === '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Alemaniatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- |Deutschland || [[Alemania]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2">Chīmalpahin Cuāuhtlehuanintzin ye ōquihcuilo īpan ''Annals of his Time''.</ref> |- |Deutschland || [[Teutontlālpan]]<ref name="García2">Enrique García Escamilla yeh ohquicuilo ''Alemanian, Alemanyan, Teutontlalpan, Teutontlalli'' nō ''Gelmanoyan'' īpan Neologismos nahuas, 1999.</ref> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Alemaniatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Bamberg || [[Bamberga]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{DZA}}=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | تلمسان (Tlimsin) || [[Tremecen]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{ARM}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Armeniatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Հայաստան (Hayastan) || [[Armenia]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún">Bernardino de Sahagún yeh ōquihcuilo īpan Psalmodia Christiana.</ref> |} ==={{AUT}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Alemaniatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Österreich || [[Austria]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Alemaniatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Wels || [[Bels]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |- | Wien || [[Viena]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{BEL}}=== '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Franciatlahtōlli !! Tlanitlālpantlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Flandre || Vlaanderen || [[Flandes]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |} ==={{ESP}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | España || [[Caxtillān]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Molina">Alonso de Molina yeh ōquihcuilo īpan ītlahtōltecpantiliz ''Aquı comiença vn vocabulario en la lengua Castellana y Mexicana''.</ref><ref name="Carochi">Horacio Carochi yeh ōquihcuilo īpan ī''Arte de la lengua Mexicana''.</ref> |} '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Castilla y León || [[Castillān īhuān León]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Écija || [[Exija]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- | Palos de Moguer|| [[Palos de Moguel]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |- |} ==={{CHN}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! chinatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | 中国 (Zhōngguó) || [[China]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Chinatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | 北京 (Běijīng) || [[Pequin]]<ref>Rudolf van Zantwijk ōquihcuilo ''Pequin'' īpan "100 frases básicas del chino para los Juegos Olímpicos de Beijing 2008".[http://archivo.laprensa.com.ni/archivo/2008/agosto/03/noticias/revista/275345.shtml]</ref> |} ==={{CUB}}=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | La Habana || [[La Ahuana]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{EGY}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | مصر Miṣr || [[Egipto]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3">Chīmalpahin Cuāuhtlehuanintzin ye ōquihcuilo īpan in ''Codex Chīmalpahin''.</ref> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | الإسكندرية Al-ʼIskandariya || [[Alexandria]]<ref name="Sahagún"/> |- | القاهرة, Al-Qāhira|| [[El Cairo]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |- | طيبة‎, Ṭībah || [[Tebas]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{ETH}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Amharatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Ītyōṗṗyā || [[Etiopia]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún"/> |} ==={{PHL}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Tagalotlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Pilipinas || [[Filipinas]]<ref name="Paredes">Ignacio Paredes yeh ōquihcuilo īpan ''Promptuario manual mexicano.''</ref> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Tagalotlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Maynila || [[Manillah]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{FRA}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Franciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | France || [[Francia]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |} '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Franciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Aquitaine || [[Aquitania]]<ref name="Chīmalpahin3"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Franciatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Lyon || [[Leon de Francia]]<ref name="Chīmalpahin3"/> |- | Prémontré || [[Premonstre]]<ref name="Chīmalpahin3"/> |} ==={{GRE}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Greciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Ελλάδα (Elláda) || [[Grecia]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Greciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Ολυμπία (Olympía) || [[Olimpia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{HUN}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Hungriatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Magyarország || [[Hungria]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{IND}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Inditlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Bhārat || [[India]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Sahagún"/> |} ==={{INA}}=== '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Indonesiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Maluku || [[Maluco]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{ISR}}=== '''Tlacatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Hebreotlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | إسرائيل (Isrā'īl) || יִשְׂרָאֵל (Yisra'el) || [[Israel]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Hebreotlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | بيت لحم (Bayt Laḥm) || בית לחם (Bet léḥem) || [[Belen]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |- | القُدس al-Quds || יְרוּשָׁלַיִם Yerushaláyim || [[Jerusalen]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |- | الناصرة (an-Nāṣirah) || נָצְרַת, Nátzrat || [[Nazaret]]<ref name="Sahagún"/><ref name="Chīmalpahin3"/> |} '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Greciatlahtōlli !! Latintlahtōlli !! Hebreotlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Γαλιλαία (Galilaía) || Galilaea || הגליל (ha-Galil) || [[Galilea]]<ref name="Sahagún"/> |- | Ιουδαία (Ioudaía)|| Iudaea || יהודה‎ (Yehuda)|| [[Judea]]<ref name="Chīmalpahin3"/><ref name="Sahagún"/> |} ==={{ITA}}=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Italiatlāhtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Bologna || [[Bolonia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |- | Chieti || [[Teate]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- | Lucca || [[Luca]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- | Pavia || [[Pahuia]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="Sahagún"/> |- | Sardegna || [[Cerdeña]]<ref name="Sahagún"/> |} ==={{LVA}}=== '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Letoniatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Kurzeme || [[Curlant]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{LBY}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | ليبيا ‎(Lībiyā) || [[Libia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{MAR}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Franciatlahtōlli!! Nāhuatlahtōlli |- | ليالمغرب‎ (al-Maġrib) || Maroc || [[Marruecos]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlāhtōlli !! Franciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | فـاس (Fās) || Fès || [[Fez]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{MEXf}} [[Mēxihco]]=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Mayatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Campeche || Kan Peech || [[Campech]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- ! !! Michhuahcatlahtōlli !! |- | Ihuatzio || Ihuatzio || [[Coyōhuahcān, Michhuahcān|Coyōhuahcān]]<ref name="ParedesTerán">Carlos S. Paredes Martínez īhuān Marta Terán ye ōquihcuilohqueh īpan ''Autoridad y gobierno indígena en Michoacán: ensayos a través de su historia'', in ītechpa in ''Relación de Mechuaca''.</ref> |- | Tzintzuntzan || Ts’intsuntsani || [[Huitzitzillān]]<ref name="Siméon">Rémi Siméon ye ōquihcuilo īpan ītlahtōltecpantiliztli in ''Diccionario de la lengua náhuatl o mexicana''.</ref><ref name="ParedesTerán"/>/[[Tzintzontzan]]<ref name="Siméon"/> |} ==={{NOR}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Noruegiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Norge ||[[Noruegia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{PER}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Perú ||[[Pelōn]]<ref name="Chīmalpahin2"/><ref name="RerumMedicarum">Francisco Hernández. ōquihcuiloh ''Pelon'' īpan ''Rerum Medicarum Novae Hispaniae Thesaurus''.</ref> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Caxtillāntlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Trujillo ||[[Troxillo]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{POL}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Poloniatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Polska ||[[Polonia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{RUS}}=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Rusiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Москва́ (Moskvá) || [[Moscohuia]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{SYR}}=== '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabitlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | دمشق (Dimashq) || [[Tamazco]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{SWE}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Sueciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Sverige || [[Suecia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{GBR}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Inglatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | England || [[Inglaterra]]<ref name="Chīmalpahin1"/><ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{USA}}=== '''Tlahtohcāyōtl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Inglatlahtōlli !! Caxtillāntlahtōlli !!Nāhuatlahtōlli |- | California || California || [[Callifornia]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- | Florida || (la) Florida || la [[Florida]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |- | New Mexico || Nuevo México || [[Yancuīc Mēxihco]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{TUN}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Arabiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | تونس‎ (Tūnis) || [[Tunez]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} ==={{TUR}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Turquiatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Türkiye || [[Turquia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> |} '''Tlālli''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Turquiatlahtōlli !! Greciatlahtōlli || Nāhuatlahtōlli |- | Kapadokya || Καππαδοκία (Kappadokía) || [[Capadocia]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} '''Āltepētl''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Turquiatlahtōlli !! Greciatlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | Hierapolis || Ιεραπολις (Ierapolis) ||[[Gerapollim]]<ref name="Sahagún"/> |- ! !! Latintlahtōlli !! |- | Kayseri || Caesarea Cappadocia || [[Cesarea de Capadocia]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==={{JPN}}=== '''Tlācatiyān''' {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Xapontlahtōlli !! Nāhuatlahtōlli |- | 日本 (Nihon/Nippon) || [[Xapon]]<ref name="Chīmalpahin2"/> |} ==Huehcauh tlācatiyān, huehcauh āltepētl īhuān huehcauh tlālli== *[[Babilonia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> *[[Berberia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> *[[Iponia]]<ref name="Sahagún"/> *[[Licaonia]]<ref name="Sahagún"/> *[[Nubia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> *[[Numidia]]<ref name="Chīmalpahin1"/> *[[Persia]]<ref name="Chīmalpahin3"/> ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== 3tlz7baz8o84ctggw51ot8jlrz2ppeu Granada (xochihcualli) 0 17673 502361 498730 2022-08-05T17:26:06Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Ezxocotl|NHN]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} '''Granadaxocotl'''<ref>In tlahtolli "granadaxocotl" ipan Fray Alonso de Molina itlahtoltecpantiliz, yeh oquihcuilo ''Granada fruta deſte arbol. lo miſmo. vel,granada xocotl.''</ref> ({{es2}} ''Granada'') ce [[granadacuahuitl]] ixochicual. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Xochihcualli]] 9pgfezui49v6h1ac1v193ixwmkwwjvz Cuauhnahuac 0 18154 502311 502283 2022-08-05T13:48:07Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Cuauhnahuac | Chantocaitl = Cuernavaca<br />Ñunzaa | Tlaixcopinalli = Montaje de Cuernavaca.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo Oficial Cuernavaca.gif | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MOR}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Cuauhnahuac altepetlahtohcan|Cuauhnahuac]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 274 | Chanehqueh = 366 321 (2020) | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 nahui metztli]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Cuauhnahuacatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 72000 | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 211140001 | Matlatzalan = }} '''Cuauhnahuac''' (caxtillantlahtolli: '''Cuernavaca'''), ce altepetl in ompa [[Morelos]], ipan [[Mexico]] tlalli. Altepetl Cuauhnahuac ca altepetlianca, altepetl ihuan tecuacan itechpahuic [[Morelos]] tlahtocayotl, in motlalia 85 Hpol.<ref> Hpol. nozo ''km.''. In Yancuic tlahtolli ''Huehcanpol'' quihtoznequi ''Kilómetros''. Xiquitta [[Huehcan]]</ref> in Mexico Altepetl huitztlampa ihuan 290 Hpol. [[Acapolco]] mictlampa ompa Pacífico ailhuicatl. In xihuitl 2010 ipan, inin altepetlianca ihtec, motecpancapohuaya 365 168 chanehqueh, yeceh in altepetl ixmaniliztli tzonehua ohcequin tlanetecholizpan altepetlianca (Xiuhtepec, Temizco, Xochitepec huan Emiliano Zapata) in canin 857 386 tlacameh mochantiah (noihuan 2010 xihuitl ipan), in tlen in quitlalia in tlapohualiztli 15ª itech Mexico. Cuauhnahuac noyuhqui ca ce altepetl in ica oc cenca hueyi tlacuachhuilcototztli in itech imoaltepechantihca tlapohuiliztli (motlalia chicome catcayan ipan Mexico itech). == Tlaltocayotl == [[File:Escudo_Oficial_Cuernavaca.gif|miniatura|izquierda|Cuauhnahuac itlalmachiyo.]] In altepetocayotl ''Cuauhnahuac'', itech mexicatlahtolli centecamactli ica in tepehuanimeh, in xoxocoyanimeh iuhqui Hernán Cortés, omixcuepqueh. Yehuantin oquelochauhqueh in tlanezcayotilli in Cuauhnahuac centecamactli itech in ipampa ahmo cualli oquimatqueh in mexihcatlahtolli tenehualiztli. Hernán Cortés quipatla in altepetl tocayotl in ica ''Coadnabaced'', Bernal Díaz quitocayotia ''Coadalbaca'', Solís quitocamaca ''Cuautlavaca'', auh yequeneh tlanemitiliztica omohuehcauh in ''Cuernavaca'' ica. Inin centecamactli tlanezcayotilli ica oncah tetlatzohuililiztli: *'''Cuauh-nahuac''': Cuahuitl - nahuac (Cuahuitl itloc). *'''Cuauh-nahua-c''': Cuahuitl iyahualoloyan. *'''Cuauh-nahua-c: Cuauhtica tlayahualolli. *'''Coauh-nahua-c: Coauhtli - nahuac (Coauhtli itloc). Axcan noihuan motocayotia in quen ''Cemihcac Xopan ica Altepetl'' (Iuh omotocayotih itechpa Alexander Von Humboldt tepahpaquiltih cencahuitl ipampa cenxiuhtica) ==Huehcapatlahtoliztli== [[Īxiptli:Teopanzolco Morelos.jpg|200px|thumb|left|Teopanzolco]] In altepetl cencahuitl cencah patlaloni. Oncah miac ahneneuhcayotl in intzalan 1800 h.<ref> h. nozo ''m.'' (Metros). Xiquitta: [[Huehcan]] </ref> hueyatl ipan mictlampa ihuan 1380 h. huitztlampa, ==Tlalticpacmatiliztli== Inin tlahtocayotl cah ancayotl cuaxochtia mictlampa ica [[La Palma]] huan [[Huitzilac]], canahpa in huitztlampa ica [[Temizco]] huan [[Xiuhtepec]], in tonatih iquizayampa ica [[Santa Catarina]] huan [[Tepotztlan]] ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[Mexicapan]] huan [[Ocuillan Arteaga]] ompa [[tlahtocayotl Mexico]]. ===Yeyantli=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink| '''Metzpohualli''' |style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli enero | 19.9 | –7.0 |38.0 |40 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli febrero |22.9 | –5.6 |39.5 |36 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli marzo |25.6 | –1.0 |40.2 |50 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli abril |28.9 |5.0 |42.5 |48 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli mayo |13,6 |8.0 |43.0 |55 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli junio |32.1 |11.5 |44.0 |39 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli julio |32.0 |11.0 |45.0 |41 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli agosto |32.8 |16.5 |43.0 |34 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli septiembre |28.7 |2.0 |41.0 |122 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli octubre |26.4 |2.0 |39.0 |65 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli noviembre |22.7 |–5.0 |39.0 |43 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli diciembre |20.2 |–7.5 |39.0 |36 |} ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== [[File:Cuernavaca - General Mariano Matamoros (CVJ - MMCB) AN2126960.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros|Hueyi Tepoztototlatiloyan Cuauhnahuac]].]] Cuauhnahuac altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros]], in ompa [[Temizco altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 284 141 |- | [[2010]] | 332 197 |- | [[2020]] | 366 321 |- |} ===Tlahtolli=== Ipan Altepetl Cuauhnahuac in chanehqueh tlahtoa [[caxtillahtolli]] tel, motlahtoa iuh ''[[de facto]]'' achcauhtlahtolli auh 92% chanehqueh quitlahtoah. Nican Cuauhnahuac quipiya caxtillahtolli nemachtiloyan ipampa chontalchanequeh. Macehualtlacameh tel quitlahtoa nahuatlahtolli, ce chanehtlahtolcopa quitoznehqui ''Morelos nahuatlahtolli'' itech Morelos tlahtocayotl. Nican tlalli, noyuhqui macehualtlacameh tlahtoa occequin macehualtlahtolli ihto ipampa ''Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas''; [[ocultecatlahtolli]] huan [[otontlahtolli]]. ===Neltococayotl=== Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlacatl neltoquiztia ipan icel [[teotl]] tlachihuani cemanahuatl motenehua huehuecauh teoyotl, itech occequin itocahuan teteoh ipampa Mexicayotl. Mexicayotl teoneltococayotl poliuhqui cenca iciuhcac catca ipampa [[catolicismo romano]]. Ihcuac caxtiltecah ompehua man cristiania canah macehualtzintin zan motlamati catolico neltococayotl quemeh cristianoyotl, matel in teopixqueh tlamatizquiazqueh tlen oyeyah ohcequin cristianomeh itoca ''pentecostales'', ''evangélicos'', ''prebiterianos'' huan ''Testigos de Jehova''. ==Temachtiliztli== [[File:Rectoría de la UAEM (Morelos).jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Autónoma de Morelos.]] Cuauahnahuac altepetl quipiya hueyi tepochcalli tlen itocah “Universidad Autónoma de Morelos”, noyuhqui quipiya 1310 conemeh, 1263 pipilton huan 868 cihuapiltin, huan chicuace tlamachtiyan huan ce temachtianimeh, huan tlamachtiloyan quipia “programa Escuela de Calidad” ica temachtia ipan ome tlahtolli, nahuatlahtolcopa huan caxtillahtolli. ==Tequichihualiztli== [[Image:Cuernacath.JPG|thumb|200px|Hueyi tecalli Cuauhnahuac.]] [[Image:Cathedral complex of Cuernavaca.jpg|thumb|200px|Tequichihualiztli.]] Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ica mochi calmanaliztli ipan Morelos tlahtocayotl ompa [[Temoachan]]; ixquich tlamatocac tequichihualiztli, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tequitl iyuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli. ===Calmanaliztli=== Ce tequiyotl itech calmanaliztli ipan Cuauhnahuac ca Hueyiteocalli Tonantzin Asunción xolalpancopa. === Macehualiztli === Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol. Nican Huexotlah icihuahuan tlachihuah cuacualtzin acomitl, motenehua ipan Cuextecapan ''chachapali''. ===Tlatzohtzonaliztli=== Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Nican hueyi tlatzohtzonaliztli in [[huapalcayotl]], caxtillahtolcopa ''son'', ce Temoachan cuicatl ica mecahuehuetl, noyuhqui cah ''banda de viento'' (tlatzohtzonalcalpolli). Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Huexotlah noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Huexotlah cah ipampa xopatoltiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. == Neteicniuhtiliztli == Cuauhnahuac altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Minneapolis]] |[[Minesota]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Denver]] |[[Colorado]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Otaki]] |[[Chiba]] |{{JPN/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Córdoba, España|Córdoba]] |[[Andalucía]] |{{ESP/nhn}} | |} </center> == No xiquitta == * [[Morelos]] * [[Temoachan]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{wiktionary|Cuauhnahuac}} {{Commons|Category:Cuernavaca}} {{Mexico}} [[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Morelos]] e6h7cqk8doh92ybheuyw84mlb65rlm4 502312 502311 2022-08-05T13:50:09Z Koatochij 19758 /* Tlaltocayotl */ wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Cuauhnahuac | Chantocaitl = Cuernavaca<br />Ñunzaa | Tlaixcopinalli = Montaje de Cuernavaca.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo Oficial Cuernavaca.gif | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MOR}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Cuauhnahuac altepetlahtohcan|Cuauhnahuac]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 274 | Chanehqueh = 366 321 (2020) | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 nahui metztli]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Cuauhnahuacatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 72000 | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 211140001 | Matlatzalan = }} '''Cuauhnahuac''' (caxtillantlahtolli: '''Cuernavaca'''), ce altepetl in ompa [[Morelos]], ipan [[Mexico]] tlalli. Altepetl Cuauhnahuac ca altepetlianca, altepetl ihuan tecuacan itechpahuic [[Morelos]] tlahtocayotl, in motlalia 85 Hpol.<ref> Hpol. nozo ''km.''. In Yancuic tlahtolli ''Huehcanpol'' quihtoznequi ''Kilómetros''. Xiquitta [[Huehcan]]</ref> in Mexico Altepetl huitztlampa ihuan 290 Hpol. [[Acapolco]] mictlampa ompa Pacífico ailhuicatl. In xihuitl 2010 ipan, inin altepetlianca ihtec, motecpancapohuaya 365 168 chanehqueh, yeceh in altepetl ixmaniliztli tzonehua ohcequin tlanetecholizpan altepetlianca (Xiuhtepec, Temizco, Xochitepec huan Emiliano Zapata) in canin 857 386 tlacameh mochantiah (noihuan 2010 xihuitl ipan), in tlen in quitlalia in tlapohualiztli 15ª itech Mexico. Cuauhnahuac noyuhqui ca ce altepetl in ica oc cenca hueyi tlacuachhuilcototztli in itech imoaltepechantihca tlapohuiliztli (motlalia chicome catcayan ipan Mexico itech). == Tlaltocayotl == [[File:Escudo_Oficial_Cuernavaca.gif|miniatura|izquierda|Cuauhnahuac itlalmachiyo.]] In altepetocayotl ''Cuauhnahuac'', itech mexicatlahtolli centecamactli ica in tepehuanimeh, in xoxocoyanimeh iuhqui Hernán Cortés, omixcuepqueh. Yehuantin oquelochauhqueh in tlanezcayotilli in Cuauhnahuac centecamactli itech in ipampa ahmo cualli oquimatqueh in mexihcatlahtolli tenehualiztli. Hernán Cortés quipatla in altepetl tocayotl in ica ''Coadnabaced'', Bernal Díaz quitocayotia ''Coadalbaca'', Solís quitocamaca ''Cuautlavaca'', auh yequeneh tlanemitiliztica omohuehcauh in ''Cuernavaca'' ica. Inin centecamactli tlanezcayotilli ica oncah tetlatzohuililiztli: *'''Cuauh-nahuac''': Cuahuitl - nahuac (Cuahuitl itloc). *'''Cuauh-nahua-c''': Cuahuitl iyahualoloyan. *'''Cuauh-nahua-c: Cuauhtica tlayahualolli. *'''Coauh-nahua-c: Coauhtli - nahuac (Coauhtli itloc). Axcan noihuan motocayotia in quen ''Cemihcac Xopan ica Altepetl'' (Iuh omotocayotih itechpa Alexander Von Humboldt tepahpaquiltih cencahuitl ipampa cenxiuhtica) ===Occe tlahtolli=== * [[Caxtillahtolli]]: ''Cuernavaca'' * [[Ocultecatlahtolli]]: ''Ñunzaa'' ==Huehcapatlahtoliztli== [[Īxiptli:Teopanzolco Morelos.jpg|200px|thumb|left|Teopanzolco]] In altepetl cencahuitl cencah patlaloni. Oncah miac ahneneuhcayotl in intzalan 1800 h.<ref> h. nozo ''m.'' (Metros). Xiquitta: [[Huehcan]] </ref> hueyatl ipan mictlampa ihuan 1380 h. huitztlampa, ==Tlalticpacmatiliztli== Inin tlahtocayotl cah ancayotl cuaxochtia mictlampa ica [[La Palma]] huan [[Huitzilac]], canahpa in huitztlampa ica [[Temizco]] huan [[Xiuhtepec]], in tonatih iquizayampa ica [[Santa Catarina]] huan [[Tepotztlan]] ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[Mexicapan]] huan [[Ocuillan Arteaga]] ompa [[tlahtocayotl Mexico]]. ===Yeyantli=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink| '''Metzpohualli''' |style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli enero | 19.9 | –7.0 |38.0 |40 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli febrero |22.9 | –5.6 |39.5 |36 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli marzo |25.6 | –1.0 |40.2 |50 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli abril |28.9 |5.0 |42.5 |48 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli mayo |13,6 |8.0 |43.0 |55 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli junio |32.1 |11.5 |44.0 |39 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli julio |32.0 |11.0 |45.0 |41 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli agosto |32.8 |16.5 |43.0 |34 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli septiembre |28.7 |2.0 |41.0 |122 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli octubre |26.4 |2.0 |39.0 |65 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli noviembre |22.7 |–5.0 |39.0 |43 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli diciembre |20.2 |–7.5 |39.0 |36 |} ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== [[File:Cuernavaca - General Mariano Matamoros (CVJ - MMCB) AN2126960.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros|Hueyi Tepoztototlatiloyan Cuauhnahuac]].]] Cuauhnahuac altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros]], in ompa [[Temizco altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 284 141 |- | [[2010]] | 332 197 |- | [[2020]] | 366 321 |- |} ===Tlahtolli=== Ipan Altepetl Cuauhnahuac in chanehqueh tlahtoa [[caxtillahtolli]] tel, motlahtoa iuh ''[[de facto]]'' achcauhtlahtolli auh 92% chanehqueh quitlahtoah. Nican Cuauhnahuac quipiya caxtillahtolli nemachtiloyan ipampa chontalchanequeh. Macehualtlacameh tel quitlahtoa nahuatlahtolli, ce chanehtlahtolcopa quitoznehqui ''Morelos nahuatlahtolli'' itech Morelos tlahtocayotl. Nican tlalli, noyuhqui macehualtlacameh tlahtoa occequin macehualtlahtolli ihto ipampa ''Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas''; [[ocultecatlahtolli]] huan [[otontlahtolli]]. ===Neltococayotl=== Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlacatl neltoquiztia ipan icel [[teotl]] tlachihuani cemanahuatl motenehua huehuecauh teoyotl, itech occequin itocahuan teteoh ipampa Mexicayotl. Mexicayotl teoneltococayotl poliuhqui cenca iciuhcac catca ipampa [[catolicismo romano]]. Ihcuac caxtiltecah ompehua man cristiania canah macehualtzintin zan motlamati catolico neltococayotl quemeh cristianoyotl, matel in teopixqueh tlamatizquiazqueh tlen oyeyah ohcequin cristianomeh itoca ''pentecostales'', ''evangélicos'', ''prebiterianos'' huan ''Testigos de Jehova''. ==Temachtiliztli== [[File:Rectoría de la UAEM (Morelos).jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Autónoma de Morelos.]] Cuauahnahuac altepetl quipiya hueyi tepochcalli tlen itocah “Universidad Autónoma de Morelos”, noyuhqui quipiya 1310 conemeh, 1263 pipilton huan 868 cihuapiltin, huan chicuace tlamachtiyan huan ce temachtianimeh, huan tlamachtiloyan quipia “programa Escuela de Calidad” ica temachtia ipan ome tlahtolli, nahuatlahtolcopa huan caxtillahtolli. ==Tequichihualiztli== [[Image:Cuernacath.JPG|thumb|200px|Hueyi tecalli Cuauhnahuac.]] [[Image:Cathedral complex of Cuernavaca.jpg|thumb|200px|Tequichihualiztli.]] Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ica mochi calmanaliztli ipan Morelos tlahtocayotl ompa [[Temoachan]]; ixquich tlamatocac tequichihualiztli, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tequitl iyuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli. ===Calmanaliztli=== Ce tequiyotl itech calmanaliztli ipan Cuauhnahuac ca Hueyiteocalli Tonantzin Asunción xolalpancopa. === Macehualiztli === Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol. Nican Huexotlah icihuahuan tlachihuah cuacualtzin acomitl, motenehua ipan Cuextecapan ''chachapali''. ===Tlatzohtzonaliztli=== Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Nican hueyi tlatzohtzonaliztli in [[huapalcayotl]], caxtillahtolcopa ''son'', ce Temoachan cuicatl ica mecahuehuetl, noyuhqui cah ''banda de viento'' (tlatzohtzonalcalpolli). Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Huexotlah noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Huexotlah cah ipampa xopatoltiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. == Neteicniuhtiliztli == Cuauhnahuac altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Minneapolis]] |[[Minesota]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Denver]] |[[Colorado]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Otaki]] |[[Chiba]] |{{JPN/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Córdoba, España|Córdoba]] |[[Andalucía]] |{{ESP/nhn}} | |} </center> == No xiquitta == * [[Morelos]] * [[Temoachan]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{wiktionary|Cuauhnahuac}} {{Commons|Category:Cuernavaca}} {{Mexico}} [[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Morelos]] aotskqjivdb13zvy09wn722v3wqb016 502328 502312 2022-08-05T16:34:05Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Cuauhnahuac | Chantocaitl = Cuernavaca<br />Ñunzaa | Tlaixcopinalli = Montaje de Cuernavaca.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo Oficial Cuernavaca.gif | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MOR}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Cuauhnahuac altepetlahtohcan|Cuauhnahuac]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 274 | Chanehqueh = 366 321 (2020) | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 nahui metztli]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Cuauhnahuacatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 72000 | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 211140001 | Matlatzalan = }} '''Cuauhnahuac''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Cuernavaca'' huan [[ocultecatlahtolli]]: ''Ñumzaa''), ce altepetl in ompa [[Morelos]], ipan [[Mexico]] tlalli. Altepetl Cuauhnahuac ca altepetlianca, altepetl ihuan tecuacan itechpahuic [[Morelos]] tlahtocayotl, in motlalia 85 Hpol.<ref> Hpol. nozo ''km.''. In Yancuic tlahtolli ''Huehcanpol'' quihtoznequi ''Kilómetros''. Xiquitta [[Huehcan]]</ref> in Mexico Altepetl huitztlampa ihuan 290 Hpol. [[Acapolco]] mictlampa ompa Pacífico ailhuicatl. In xihuitl 2010 ipan, inin altepetlianca ihtec, motecpancapohuaya 365 168 chanehqueh, yeceh in altepetl ixmaniliztli tzonehua ohcequin tlanetecholizpan altepetlianca (Xiuhtepec, Temizco, Xochitepec huan Emiliano Zapata) in canin 857 386 tlacameh mochantiah (noihuan 2010 xihuitl ipan), in tlen in quitlalia in tlapohualiztli 15ª itech Mexico. Cuauhnahuac noyuhqui ca ce altepetl in ica oc cenca hueyi tlacuachhuilcototztli in itech imoaltepechantihca tlapohuiliztli (motlalia chicome catcayan ipan Mexico itech). == Tlaltocayotl == [[File:Escudo_Oficial_Cuernavaca.gif|miniatura|izquierda|Cuauhnahuac itlalmachiyo.]] In altepetocayotl ''Cuauhnahuac'', itech mexicatlahtolli centecamactli ica in tepehuanimeh, in xoxocoyanimeh iuhqui Hernán Cortés, omixcuepqueh. Yehuantin oquelochauhqueh in tlanezcayotilli in Cuauhnahuac centecamactli itech in ipampa ahmo cualli oquimatqueh in mexihcatlahtolli tenehualiztli. Hernán Cortés quipatla in altepetl tocayotl in ica ''Coadnabaced'', Bernal Díaz quitocayotia ''Coadalbaca'', Solís quitocamaca ''Cuautlavaca'', auh yequeneh tlanemitiliztica omohuehcauh in ''Cuernavaca'' ica. Inin centecamactli tlanezcayotilli ica oncah tetlatzohuililiztli: *'''Cuauh-nahuac''': Cuahuitl - nahuac (Cuahuitl itloc). *'''Cuauh-nahua-c''': Cuahuitl iyahualoloyan. *'''Cuauh-nahua-c: Cuauhtica tlayahualolli. *'''Coauh-nahua-c: Coauhtli - nahuac (Coauhtli itloc). Axcan noihuan motocayotia in quen ''Cemihcac Xopan ica Altepetl'' (Iuh omotocayotih itechpa Alexander Von Humboldt tepahpaquiltih cencahuitl ipampa cenxiuhtica) ===Occe tlahtolli=== * [[Caxtillahtolli]]: ''Cuernavaca'' * [[Ocultecatlahtolli]]: ''Ñunzaa'' ==Huehcapatlahtoliztli== [[Īxiptli:Teopanzolco Morelos.jpg|200px|thumb|left|Teopanzolco]] In altepetl cencahuitl cencah patlaloni. Oncah miac ahneneuhcayotl in intzalan 1800 h.<ref> h. nozo ''m.'' (Metros). Xiquitta: [[Huehcan]] </ref> hueyatl ipan mictlampa ihuan 1380 h. huitztlampa, ==Tlalticpacmatiliztli== Inin tlahtocayotl cah ancayotl cuaxochtia mictlampa ica [[La Palma]] huan [[Huitzilac]], canahpa in huitztlampa ica [[Temizco]] huan [[Xiuhtepec]], in tonatih iquizayampa ica [[Santa Catarina]] huan [[Tepotztlan]] ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[Mexicapan]] huan [[Ocuillan Arteaga]] ompa [[tlahtocayotl Mexico]]. ===Yeyantli=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink| '''Metzpohualli''' |style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli enero | 19.9 | –7.0 |38.0 |40 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli febrero |22.9 | –5.6 |39.5 |36 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli marzo |25.6 | –1.0 |40.2 |50 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli abril |28.9 |5.0 |42.5 |48 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli mayo |13,6 |8.0 |43.0 |55 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli junio |32.1 |11.5 |44.0 |39 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli julio |32.0 |11.0 |45.0 |41 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli agosto |32.8 |16.5 |43.0 |34 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli septiembre |28.7 |2.0 |41.0 |122 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli octubre |26.4 |2.0 |39.0 |65 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli noviembre |22.7 |–5.0 |39.0 |43 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli diciembre |20.2 |–7.5 |39.0 |36 |} ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== [[File:Cuernavaca - General Mariano Matamoros (CVJ - MMCB) AN2126960.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros|Hueyi Tepoztototlatiloyan Cuauhnahuac]].]] Cuauhnahuac altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Mariano Matamoros]], in ompa [[Temizco altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 284 141 |- | [[2010]] | 332 197 |- | [[2020]] | 366 321 |- |} ===Tlahtolli=== Ipan Altepetl Cuauhnahuac in chanehqueh tlahtoa [[caxtillahtolli]] tel, motlahtoa iuh ''[[de facto]]'' achcauhtlahtolli auh 92% chanehqueh quitlahtoah. Nican Cuauhnahuac quipiya caxtillahtolli nemachtiloyan ipampa chontalchanequeh. Macehualtlacameh tel quitlahtoa nahuatlahtolli, ce chanehtlahtolcopa quitoznehqui ''Morelos nahuatlahtolli'' itech Morelos tlahtocayotl. Nican tlalli, noyuhqui macehualtlacameh tlahtoa occequin macehualtlahtolli ihto ipampa ''Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas''; [[ocultecatlahtolli]] huan [[otontlahtolli]]. ===Neltococayotl=== Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlacatl neltoquiztia ipan icel [[teotl]] tlachihuani cemanahuatl motenehua huehuecauh teoyotl, itech occequin itocahuan teteoh ipampa Mexicayotl. Mexicayotl teoneltococayotl poliuhqui cenca iciuhcac catca ipampa [[catolicismo romano]]. Ihcuac caxtiltecah ompehua man cristiania canah macehualtzintin zan motlamati catolico neltococayotl quemeh cristianoyotl, matel in teopixqueh tlamatizquiazqueh tlen oyeyah ohcequin cristianomeh itoca ''pentecostales'', ''evangélicos'', ''prebiterianos'' huan ''Testigos de Jehova''. ==Temachtiliztli== [[File:Rectoría de la UAEM (Morelos).jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Autónoma de Morelos.]] Cuauahnahuac altepetl quipiya hueyi tepochcalli tlen itocah “Universidad Autónoma de Morelos”, noyuhqui quipiya 1310 conemeh, 1263 pipilton huan 868 cihuapiltin, huan chicuace tlamachtiyan huan ce temachtianimeh, huan tlamachtiloyan quipia “programa Escuela de Calidad” ica temachtia ipan ome tlahtolli, nahuatlahtolcopa huan caxtillahtolli. ==Tequichihualiztli== [[Image:Cuernacath.JPG|thumb|200px|Hueyi tecalli Cuauhnahuac.]] [[Image:Cathedral complex of Cuernavaca.jpg|thumb|200px|Tequichihualiztli.]] Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ica mochi calmanaliztli ipan Morelos tlahtocayotl ompa [[Temoachan]]; ixquich tlamatocac tequichihualiztli, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tequitl iyuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli. ===Calmanaliztli=== Ce tequiyotl itech calmanaliztli ipan Cuauhnahuac ca Hueyiteocalli Tonantzin Asunción xolalpancopa. === Macehualiztli === Altepetl Cuauahnahuac ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol. Nican Huexotlah icihuahuan tlachihuah cuacualtzin acomitl, motenehua ipan Cuextecapan ''chachapali''. ===Tlatzohtzonaliztli=== Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Nican hueyi tlatzohtzonaliztli in [[huapalcayotl]], caxtillahtolcopa ''son'', ce Temoachan cuicatl ica mecahuehuetl, noyuhqui cah ''banda de viento'' (tlatzohtzonalcalpolli). Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Huexotlah noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Huexotlah cah ipampa xopatoltiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. == Neteicniuhtiliztli == Cuauhnahuac altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Minneapolis]] |[[Minesota]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Denver]] |[[Colorado]] |{{USA/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Otaki]] |[[Chiba]] |{{JPN/nhn}} | |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Córdoba, España|Córdoba]] |[[Andalucía]] |{{ESP/nhn}} | |} </center> == No xiquitta == * [[Morelos]] * [[Temoachan]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{wiktionary|Cuauhnahuac}} {{Commons|Category:Cuernavaca}} {{Mexico}} [[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Morelos]] pycxwcbde2yqiihg48lxo8b5xag7yup Caxtila 0 19453 502405 502296 2022-08-05T19:40:29Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Caxtillan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Caxtillan]] i915kgedpt4mz3iwrhs01x16dw4o75f Naranja 0 26765 502367 502293 2022-08-05T17:29:21Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NGU2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Alaxox|NCH_name=Lalax|NHW_name=Lalax (nhw)|NGU_name=Kajel|NHN_name=Lalaxtli|NCI_name=Naranja}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlapehualiztli}} [[File:Oranges - whole-halved-segment.jpg|250px|thumb|right|Naranjaxocotl ce xochihcualli.]] '''Naranja''' ahnozo '''naranjaxocotl'''<ref>In tlahtolli ''naranjaxocotl'' quihtoznequi ''naranja'' ipan Fray Alonso de Molina itlahtoltecpantiliz, Mexihco, 1555, yeh oquihcuilo ''Narãja fruta deſte arbol. narãja xocotl.''</ref><ref>In tlahtolli ''naranjaxocotl'' quihtoznequi ''naranja'' ipan Rémi Siméon itlahtoltecpantiliz in ''Diccionario de la lengua náhuatl o mexicana'', yeh oquihcuilo "'''*naranjaxocotl''' s. Naranja. R. ''naranja, xocotl''."</ref><ref>Mihcuiloa ''naranja'' ipan in Diccionario Náhuatl de los municipios de Mecayapan y Tlahuicapan de Juárez, Veracruz, ILV, 2002.</ref><ref>Mihcuiloa ''naranja'' ipan in Pequeño Diccionario Ilustrado Náhuatl de los municipios de Zacatlán, Tepetzintla y Ahuacatlán. Segunda edición. Instituto Lingüístico de Verano.</ref>, in ixochihcual [[naranjacuahuitl]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Xochihcualli]] 6ko6sp5festu1k1orlrni3qwfw723hi Ilhuicaatl Índico 0 32352 502408 502299 2022-08-05T19:40:59Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Índico ailhuicatl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Índico ailhuicatl]] i1fg8l93olm374o0d3qeqnq0tf0rlmu Ilhuicaatl Antártico 0 32356 502406 502297 2022-08-05T19:40:39Z EmausBot 3854 Bot: corrección de redirección doble a [[Antártico ailhuicatl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Antártico ailhuicatl]] 0ripujnirpjkpaarj94rznjse8yujrp Tlaxkallan 0 32939 502383 502187 2022-08-05T18:23:11Z Koatochij 19758 /* Gobiernoh */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHN2=Kena|NHE_name=Tlaxkallan|NCH_name=Tlaxkala|NHN_name=Tlaxcallan}} {{Tlahkwilolli-MEX}} {{Tlatilantli|Tocaitl=Tlaxkallan|Tlahtolli=|Lema=''Plus Ultra''<br />([[latintlahtolli|latin]], «Achiyok nepa»).|Tlacatiyan={{MEX/nhe}}|Chimalli=Coat of arms of Tlaxcala.svg|Pamitl=Flag of Tlaxcala.svg|Hueyaltepetl=|fundación_hitos=&nbsp;• Tsintilistli|Occe_tlahtolli=[[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]] wan [[Otontlahtolli|otomitl]]|Tlacatiyan ixeliuhca=|Tepachoani=[[Īxiptli:PRI logo (Mexico).svg|20px]] Miguel Riquelme Solís|Ixeliuhca=38 [[altepetlalli]]|tzintiliztli=Pewalistli|fundación_fechas=<br/>25 tlen [[honioh]], [[1824]].|Matlatzalantocaitl=Xalixko imatlatsalan|Estado=Kena|Tlalmachiyotl=Tlaxcala in Mexico (location map scheme).svg|Tecuacan=[[Īxiptli:EscudodeTlaxcala.png|20px]] [[Tlaxkallan altepetl]]|Tlalticpac tliltetl=27°18′08″ M,<br />102°02′41″ S|Tepenelihuahcapanca=Tepetl San Rafael|Matlatzalan=http://www.tlaxcala.gob.mx/|CP=25|Teuctlahtoqueh=3|ISO=MX-JAL|UTC=[[UTC-6]]|Metros=3 715|Huehcapancayotl=1307|Chantocaitl=Estado de Tlaxcala|PPC=28 888|PIB=90 905|IDH=0.800 (7º tlen 32)|Tlacatocaitl=Tlaxkaltekatl, -h|Pozahuacayotl=20.76|Chanehqueh=3 146 771|Ixtentli=151 571|Tlahtolli_amo=Amo}} '''Tlaxcallan'''<ref group="tyml."><small>Nohkiya weli moihkwiloa '''''Tlaxkallan''''' pampa sekin masewalmeh kineltokah itokah wallaw tlen ''tlaxkalli''.</small></ref> ({{IPA|ʃaliːˈʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''TLaxcala'') —weyak itokah '''Tlatilantli Hidalgo'''— (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''Estado Libre y Soberano de Tlaxcala'') eli [[tlatilantli]] tlen kaxtolli wan se inintsalan ome kaxtolli wan se katli, wanya [[Altepetl Mexko]], mosetilihtokeh [[Mexko|Mexko Tlalli]]. ''Gobiernoh tlen Mexko''. [[Ikwa altepetl]] itokah [[Tlaxkallan altepetl]]. Moxelohtok ika ome kaxtolli wan chikweyi [[altepetlalli]]. == Tlaltokayotl == == Nemiliskayotl == === Teetlalkwihkwilistli === === Yankwik España === === Tlakaxoxowkayotl === === Reformah teeyolewalistli === === Porfiriatoh === === Tlaxkallan naman === ==Gobiernoh== {| class="wikitable" |- align=center style="background:#d8edff" !Tlayekanketl!!Kawitl |- | Martín Orozco Sandoval || 2017-2023 |} == No xikitta == == Tlahtoltlahkwilolli == {{Notetag/end}} == Amoxtemolistli == <references /> {{Mexko}} [[Neneuhcāyōtl:Tlaxkallan]] ls82a2vomlni1xkyurs1kw4ssht3bu8 502384 502383 2022-08-05T18:24:44Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHN2=Kena|NHE_name=Tlaxkallan|NCH_name=Tlaxkala|NHN_name=Tlaxcallan}} {{Tlahkwilolli-MEX}} {{Tlatilantli|Tocaitl=Tlaxkallan|Tlahtolli=|Lema=''Plus Ultra''<br />([[latintlahtolli|latin]], «Achiyok nepa»).|Tlacatiyan={{MEX/nhe}}|Chimalli=Coat of arms of Tlaxcala.svg|Pamitl=Flag of Tlaxcala.svg|Hueyaltepetl=|fundación_hitos=&nbsp;• Tsintilistli|Occe_tlahtolli=[[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]] wan [[Otontlahtolli|otomitl]]|Tlacatiyan ixeliuhca=|Tepachoani=[[Īxiptli:PRI logo (Mexico).svg|20px]] Lorena Cuéllar Cisneros|Ixeliuhca=38 [[altepetlalli]]|tzintiliztli=Pewalistli|fundación_fechas=<br/>25 tlen [[honioh]], [[1824]].|Matlatzalantocaitl=Xalixko imatlatsalan|Estado=Kena|Tlalmachiyotl=Tlaxcala in Mexico (location map scheme).svg|Tecuacan=[[Īxiptli:EscudodeTlaxcala.png|20px]] [[Tlaxkallan altepetl]]|Tlalticpac tliltetl=27°18′08″ M,<br />102°02′41″ S|Tepenelihuahcapanca=Tepetl San Rafael|Matlatzalan=http://www.tlaxcala.gob.mx/|CP=25|Teuctlahtoqueh=3|ISO=MX-JAL|UTC=[[UTC-6]]|Metros=3 715|Huehcapancayotl=1307|Chantocaitl=Estado de Tlaxcala|PPC=28 888|PIB=90 905|IDH=0.800 (7º tlen 32)|Tlacatocaitl=Tlaxkaltekatl, -h|Pozahuacayotl=20.76|Chanehqueh=3 146 771|Ixtentli=151 571|Tlahtolli_amo=Amo}} '''Tlaxcallan'''<ref group="tyml."><small>Nohkiya weli moihkwiloa '''''Tlaxkallan''''' pampa sekin masewalmeh kineltokah itokah wallaw tlen ''tlaxkalli''.</small></ref> ({{IPA|ʃaliːˈʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''TLaxcala'') —weyak itokah '''Tlatilantli Hidalgo'''— (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''Estado Libre y Soberano de Tlaxcala'') eli [[tlatilantli]] tlen kaxtolli wan se inintsalan ome kaxtolli wan se katli, wanya [[Altepetl Mexko]], mosetilihtokeh [[Mexko|Mexko Tlalli]]. ''Gobiernoh tlen Mexko''. [[Ikwa altepetl]] itokah [[Tlaxkallan altepetl]]. Moxelohtok ika ome kaxtolli wan chikweyi [[altepetlalli]]. == Tlaltokayotl == == Nemiliskayotl == === Teetlalkwihkwilistli === === Yankwik España === === Tlakaxoxowkayotl === === Reformah teeyolewalistli === === Porfiriatoh === === Tlaxkallan naman === ==Gobiernoh== {| class="wikitable" |- align=center style="background:#d8edff" !Tlayekanketl!!Kawitl |- | Lorena Cuéllar Cisneros || 2017-2023 |} == No xikitta == == Tlahtoltlahkwilolli == {{Notetag/end}} == Amoxtemolistli == <references /> {{Mexko}} [[Neneuhcāyōtl:Tlaxkallan]] 3qlkfnsff8uh19hszgnklpalh4dlxzg 502385 502384 2022-08-05T18:26:17Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHN2=Kena|NHE_name=Tlaxkallan|NCH_name=Tlaxkala|NHN_name=Tlaxcallan}} {{Tlahkwilolli-MEX}} {{Tlatilantli|Tocaitl=Tlaxkallan|Tlahtolli=|Lema=''Plus Ultra''<br />([[latintlahtolli|latin]], «Achiyok nepa»).|Tlacatiyan={{MEX/nhe}}|Chimalli=Coat of arms of Tlaxcala.svg|Pamitl=Flag of Tlaxcala.svg|Hueyaltepetl=|fundación_hitos=&nbsp;• Tsintilistli|Occe_tlahtolli=[[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]] wan [[Otontlahtolli|otomitl]]|Tlacatiyan ixeliuhca=|Tepachoani=[[Īxiptli:PRI logo (Mexico).svg|20px]] Lorena Cuéllar Cisneros|Ixeliuhca=38 [[altepetlalli]]|tzintiliztli=Pewalistli|fundación_fechas=<br/>25 tlen [[honioh]], [[1824]].|Matlatzalantocaitl=Xalixko imatlatsalan|Estado=Kena|Tlalmachiyotl=Tlaxcala in Mexico (location map scheme).svg|Tecuacan=[[Īxiptli:EscudodeTlaxcala.png|20px]] [[Tlaxkallan altepetl]]|Tlalticpac tliltetl=27°18′08″ M,<br />102°02′41″ S|Tepenelihuahcapanca=Tepetl San Rafael|Matlatzalan=http://www.tlaxcala.gob.mx/|CP=25|Teuctlahtoqueh=3|ISO=MX-TLX|UTC=[[UTC-6]]|Metros=3 715|Huehcapancayotl=1307|Chantocaitl=Estado de Tlaxcala|PPC=28 888|PIB=90 905|IDH=0.800 (7º tlen 32)|Tlacatocaitl=Tlaxkaltekatl, -h|Pozahuacayotl=20.76|Chanehqueh=3 146 771|Ixtentli=151 571|Tlahtolli_amo=Amo}} '''Tlaxcallan'''<ref group="tyml."><small>Nohkiya weli moihkwiloa '''''Tlaxkallan''''' pampa sekin masewalmeh kineltokah itokah wallaw tlen ''tlaxkalli''.</small></ref> ({{IPA|ʃaliːˈʃkoˀ|{{IPA/Nawatl}}}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''TLaxcala'') —weyak itokah '''Tlatilantli Hidalgo'''— (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''Estado Libre y Soberano de Tlaxcala'') eli [[tlatilantli]] tlen kaxtolli wan se inintsalan ome kaxtolli wan se katli, wanya [[Altepetl Mexko]], mosetilihtokeh [[Mexko|Mexko Tlalli]]. ''Gobiernoh tlen Mexko''. [[Ikwa altepetl]] itokah [[Tlaxkallan altepetl]]. Moxelohtok ika ome kaxtolli wan chikweyi [[altepetlalli]]. == Tlaltokayotl == == Nemiliskayotl == === Teetlalkwihkwilistli === === Yankwik España === === Tlakaxoxowkayotl === === Reformah teeyolewalistli === === Porfiriatoh === === Tlaxkallan naman === ==Gobiernoh== {| class="wikitable" |- align=center style="background:#d8edff" !Tlayekanketl!!Kawitl |- | Lorena Cuéllar Cisneros || 2017-2023 |} == No xikitta == == Tlahtoltlahkwilolli == {{Notetag/end}} == Amoxtemolistli == <references /> {{Mexko}} [[Neneuhcāyōtl:Tlaxkallan]] lax7id8k58ybqtuqnk74f6nkcq2zvqf Mexihco 0 33027 502329 502290 2022-08-05T16:38:10Z Koatochij 19758 /* Oc no xiquitta */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] 5ojefyb8d97bln5q4g6n24r6yzh60nk 502330 502329 2022-08-05T16:38:46Z Koatochij 19758 /* Neltlahtoliztli */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] daob72nu0c5ocsqpf26vfd2qyd3v8rc 502331 502330 2022-08-05T16:41:16Z Koatochij 19758 /* {{Links}} */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] 4m7vo49x98ejiv1dyfolvajsrp8yxsz 502332 502331 2022-08-05T16:42:50Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlacatiyan (nci) | Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl | Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos | Tocaitl = Mexihco | Pamitl = Flag of Mexico.svg | Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 8&nbsp;918&nbsp;653 hab. ([[2012]]) | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]] | tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]] | fundación_hitos = &nbsp;• [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/>&nbsp;• [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/>&nbsp;• Nemachililiztli | fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]] | tlaīxpayōtl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaīxpayōtl_ātl = 2.5% | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref> | chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = [[USD]] 1&thinsp;19&thinsp;000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 16 | PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250 | PIB = [[USD]] 2 613 000 millones | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 12 | PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18&nbsp;700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 76 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah | horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX | miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]]. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref> }} '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] svowcryx2i939j3ufr9k71c247w7hwh 502333 502332 2022-08-05T16:43:44Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlacatian | Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl | Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos | Tocaitl = Mexihco | Pamitl = Flag of Mexico.svg | Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 8&nbsp;918&nbsp;653 hab. ([[2012]]) | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]] | tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]] | fundación_hitos = &nbsp;• [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/>&nbsp;• [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/>&nbsp;• Nemachililiztli | fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]] | tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaixpayotl_atl = 2.5% | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref> | chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = [[USD]] 1&thinsp;19&thinsp;000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 16 | PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250 | PIB = [[USD]] 2 613 000 millones | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 12 | PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18&nbsp;700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 76 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah | horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX | miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]]. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref> }} '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] hbbs5dvh90ncs4fkk5gi12gqyhqc09e 502335 502333 2022-08-05T16:47:41Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlacatian | Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl | Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos | Tocaitl = Mexihco | Pamitl = Flag of Mexico.svg | Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 8&nbsp;918&nbsp;653 hab. ([[2012]]) | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]] | tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]] | fundación_hitos = &nbsp;• [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/>&nbsp;• [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/>&nbsp;• Nemachililiztli | fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]] | tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaixpayotl_atl = 2.5% | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref> | chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = [[USD]] 1&thinsp;19&thinsp;000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 16 | PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250 | PIB = [[USD]] 2 613 000 millones | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 12 | PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18&nbsp;700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 76 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah | horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX | miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]]. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref> }} '''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh meexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /ī/ īpan ''xīc-'' 'xīctli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] tu6pqco942q39t42cs2otkg9x3u23pd 502336 502335 2022-08-05T16:48:59Z Koatochij 19758 /* Tlaltocaitl */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlacatian | Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl | Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos | Tocaitl = Mexihco | Pamitl = Flag of Mexico.svg | Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 8&nbsp;918&nbsp;653 hab. ([[2012]]) | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]] | tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]] | fundación_hitos = &nbsp;• [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/>&nbsp;• [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/>&nbsp;• Nemachililiztli | fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]] | tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaixpayotl_atl = 2.5% | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref> | chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = [[USD]] 1&thinsp;19&thinsp;000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 16 | PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250 | PIB = [[USD]] 2 613 000 millones | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 12 | PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18&nbsp;700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 76 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah | horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX | miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]]. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref> }} '''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh mexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia ipampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /i/ īpan ''xic-'' 'xictli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] 5659t0iaylvd04uouvit4hgkqu2e0df 502338 502336 2022-08-05T16:51:58Z Koatochij 19758 /* Neltlahtoliztli */ wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}} {{Tecpantlahtolli}} {{Tlacatian | Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl | Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos | Tocaitl = Mexihco | Pamitl = Flag of Mexico.svg | Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg | símbolos = | mapa = MEX orthographic.svg | mapa_tamaño = 290px | Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]'' | tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg | tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]] | tēcuacān_chānehqueh = 8&nbsp;918&nbsp;653 hab. ([[2012]]) | tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt = | tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C | huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] | āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup> | tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]] | tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]] | tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]] | tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]] | fundación_hitos = &nbsp;• [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/>&nbsp;• [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/>&nbsp;• Nemachililiztli | fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]] | tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup> | tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13 | tlaixpayotl_atl = 2.5% | huēyi_ātēntli = 9&nbsp;330&nbsp;km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref> | chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref> | chānehqueh_tlatēctli = 10 | chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57 | PIB_nominal = [[USD]] 1&thinsp;19&thinsp;000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | PIB_nominal_año = 2021 | PIB_nominal_puesto = 16 | PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250 | PIB = [[USD]] 2 613 000 millones | PIB_año = 2021 | PIB_puesto = 12 | PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18&nbsp;700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki> | IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref> | IDH_año = 2020 | IDH_puesto = 76 | IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}} | tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>) | tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah | horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]] | horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]] | cctld = [[.mx]] | código_telefónico = 52 | prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ | nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX | miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]] | tlahtōlcaquiliztilōni= | tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]]. | tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref> }} '''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac. ==Tlaltocaitl== In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh mexihcah intecuacan, In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia ipampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /i/ īpan ''xic-'' 'xictli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh: {{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>. ===Occequintin ihcuiloqueh=== Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''. * Alonso de Molina : [[Mexico]] * Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]] * Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxico''' ==Oc no xiquitta== * [[Tlacatian]] ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== {{wiktionary|Mexihco}} [[Neneuhcāyōtl:Mexihco]] tdhrxjfoag3sqgykxcy3z8p4887dq1m Neneuhcāyōtl:Ueyitlali 14 33110 502344 488930 2022-08-05T17:08:45Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P1|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P2|[[:Category:Tlalimej|NHW]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Tlalixnepantilistli]] 9gfsdeuvqwi8zrb9mo2kw0bavz3uimc Huaxtlan 0 34105 502362 501967 2022-08-05T17:26:29Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Waxtlan|NCH_name=Uaxtekapaj|NHW_name=Kuextekapan|NHN_name=Cuextecapan|NCI_name=Huaxtlan}} {{Tecpantlahtolli}} [[File:Región Huasteca.png|thumb|200px|Huaxtlan]] Huaxtlan, ce [[Mexihco]] itlal ompa tlapcopa itzalan in ilhuicaatl ihuan tepetlampa. Ichanehhuan huaxtecah huan nahuatlacah. ==Tlaltocaitl== ==Huaxtlan ompa Hidalgo== Ipan Tlahtohcayotl Hidalgo ipan ce hueyi region moihtoa caxtilantlahtolcuepa ''Huasteca Hidalguense''. No Quipia alcaldeyotl, inonqueh [[Atlapechco]], [[Huexotlah]], [[Xochiatipan]]. ==Huaxtlan ompa San Luis Potosí== Ipan Tlahtohcayotl itech San Luis Potosí ipan ce hueyi region moihtoa caxtilantlahtolcuepa ''Huasteca Potosina''. No Quipia alcaldeyotl, inonqueh [[Tamazunchale]], [[Matlapan]], [[Cilitlan]]. ==Huaxtlan ompa Veracruz== Ipan Tlahtohcayotl itech Veracruz ipan ce hueyi region moihtoa caxtilantlahtolcuepa ''Huasteca Veracruzana''. No Quipia alcaldeyotl, inonqueh [[Panohco]], [[Chicontepec]], [[Tochpan]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Huaxtlan]] nwh5c3mufzv8wei56famci5fpi2eijd Ehecatl 0 34176 502360 502291 2022-08-05T17:25:38Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Ehcatl|NHN]]}} {{P2|[[ajakatl|NCH]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} [[Īxiptli:Santa Ana winds - satellite image.jpg|thumb|250px|Ehēcatl [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl|Tlacetilīlli Tlahtohcāyōpan]].]] '''Ehecatl''' ce tlamantli ahmo itta itech ilhuicatl ipan tlalticpac. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== {{wiktionary|ehecatl}} [[Neneuhcāyōtl:Tlalticpacmatiliztli]] oy2bbj69i0msxtndg1cw7mxd682dp8u Neneuhcāyōtl:Wexteyowalko 14 34495 502343 497738 2022-08-05T17:04:52Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P1|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P2|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P2|[[:Category:Tlalimej|NHW]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Nawatlahtolli (nhe)]] 4w9wnw35ss52t37wxtagjgmkxui31hw Tollohcan 0 34713 502313 502201 2022-08-05T13:52:04Z Koatochij 19758 /* Occe tlahtolli */ wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tollohcan | Chantocaitl = Toluca de Lerdo<br />Zu̷mi<br />Nzehñi<br />Imbomáani<br /> | Tlaixcopinalli = Collage Toluca.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Coat of arms of Toluca, Mexico.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Onohuayan Tollohcan|Tollohcan]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tollohcan altepetlahtohcan|Tollohcan]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 87,897 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Tollohcatl | Altepetequihuah = Raymundo Edgar Martínez Carbajal | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 72000 | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 150050113 | Matlatzalan = }} '''Tollohcan''' ce altepetl ompa [[Tlahtocayotl Mexico]], noyuhqui itecuacan. == Tlaltocayotl == [[File:Dios_Tolo.svg|thumb|125px|left|Tollohcan itlalmachiyo.]] Zan niman ipampa inon altepetl ompa Matlatzinco teotlalli, motoca «Tollohcan» ompa inauatlahtol Matlatzinco tlatilantli, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Toluca de Lerdo''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tollohcan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[Tollohtzin]], ce matlatzincateoyotl, nican inelhuayo pehua ica Tolloh- huan in tlahtolli ''can'' tlen ipehualiz -can huala itzalan cualcan. ===Occe tlahtolli=== * [[Caxtillahtolli]]: ''Toluca de Lerdo'' * [[Matlatzincatlahtolli]]: ''Imbomáani'' * [[Mazahuatlahtolli]]: ''Zu̷mi'' * [[Ocultecatlahtolli]]: ''Tsindijets'' * [[Otontlahtolli]]: ''Nzehñi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Calixtlahuahcan]], in huitztlampa ica [[Capoltitlan]], in tonatih iquizayampa ica [[Metepec]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[San Miguel Tzinacantepec]]. In Tollohcan atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl. ===Yeyantli=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink| '''Metzpohualli''' |style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli enero | 19.9 | –7.0 |38.0 |40 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli febrero |22.9 | –5.6 |39.5 |36 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli marzo |25.6 | –1.0 |40.2 |50 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli abril |28.9 |5.0 |42.5 |48 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli mayo |13,6 |8.0 |43.0 |55 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli junio |32.1 |11.5 |44.0 |39 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli julio |32.0 |11.0 |45.0 |41 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli agosto |32.8 |16.5 |43.0 |34 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli septiembre |28.7 |2.0 |41.0 |122 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli octubre |26.4 |2.0 |39.0 |65 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli noviembre |22.7 |–5.0 |39.0 |43 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli diciembre |20.2 |–7.5 |39.0 |36 |} ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== [[File:Interjet Airbus A320 AADPR.jpg|200px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Adolfo López Mateos|Hueyi Tepoztototlatiloyan Tollohcan]].]] Tollohcan altepetl quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Adolfo López Mateos]], ipan Actopan in ompa [[Tollohcan altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. == Chanehmatiliztli == Tollohcan quipia 223 876 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020). {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 435,125 |- | [[2010]] | 489 333 |- | [[2020]] | 223 876 |- |} ==Tlamachtiliztli== [[File:Universidad Autónoma del Estado de México (1).jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Autónoma del Estado de México.]] Tollohcan quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma del Estado de México'', ''Universidad del Valle de México'', ''UNITEC'', ce pani tlamachtiloyan itech tlacatiyan, ITESM Campus Toluca, ohcequin. In tlacatiyan nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipia in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 86,52 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Tollohcan cah ipampa xopatoltiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Deportivo Toluca]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga MX]] || [[Estadio Nemecio Diez]] |- | [[Potros UAEM]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Ascenso MX]] || [[Auditorio Universitario]] |- | [[Borregos Toluca]] || [[Béisbol]] || [[CANADEIP]] || [[Estadio La Congeladora]] |- | [[Toritos de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Campeonato Nacional de Rugby 15 y Mex 7´s]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Tollohcan altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Fort Worth]] |[[Texas]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[La Plata]] |[[Buenos Aires]] |{{ARG/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] |[[Veracruz]] |{{MEX/nhn}} |2013 |} </center> == No xiquitta == * [[Tlahtocayotl Mexico]] * [[Matlatzinco]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Commons|Category:Toluca de Lerdo}} {{Tollohcan Onohuayan}} [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Tollohcan]] 9xhnwk5lqbg7v2yb5xssuyy7jtwv0kf 502315 502313 2022-08-05T14:08:20Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tollohcan | Chantocaitl = Toluca de Lerdo<br />Zu̷mi<br />Nzehñi<br />Imbomáani<br />Tsindijets | Tlaixcopinalli = Collage Toluca.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Coat of arms of Toluca, Mexico.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Onohuayan Tollohcan|Tollohcan]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tollohcan altepetlahtohcan|Tollohcan]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 87,897 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Tollohcatl | Altepetequihuah = Raymundo Edgar Martínez Carbajal | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 72000 | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 150050113 | Matlatzalan = }} '''Tollohcan''' ce altepetl ompa [[Tlahtocayotl Mexico]], noyuhqui itecuacan. == Tlaltocayotl == [[File:Dios_Tolo.svg|thumb|125px|left|Tollohcan itlalmachiyo.]] Zan niman ipampa inon altepetl ompa Matlatzinco teotlalli, motoca «Tollohcan» ompa inauatlahtol Matlatzinco tlatilantli, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Toluca de Lerdo''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tollohcan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[Tollohtzin]], ce matlatzincateoyotl, nican inelhuayo pehua ica Tolloh- huan in tlahtolli ''can'' tlen ipehualiz -can huala itzalan cualcan. ===Occe tlahtolli=== * [[Caxtillahtolli]]: ''Toluca de Lerdo'' * [[Matlatzincatlahtolli]]: ''Imbomáani'' * [[Mazahuatlahtolli]]: ''Zu̷mi'' * [[Ocultecatlahtolli]]: ''Tsindijets'' * [[Otontlahtolli]]: ''Nzehñi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Calixtlahuahcan]], in huitztlampa ica [[Capoltitlan]], in tonatih iquizayampa ica [[Metepec]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[San Miguel Tzinacantepec]]. In Tollohcan atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl. ===Yeyantli=== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink| '''Metzpohualli''' |style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli enero | 19.9 | –7.0 |38.0 |40 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli febrero |22.9 | –5.6 |39.5 |36 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli marzo |25.6 | –1.0 |40.2 |50 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli abril |28.9 |5.0 |42.5 |48 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli mayo |13,6 |8.0 |43.0 |55 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli junio |32.1 |11.5 |44.0 |39 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli julio |32.0 |11.0 |45.0 |41 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli agosto |32.8 |16.5 |43.0 |34 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli septiembre |28.7 |2.0 |41.0 |122 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli octubre |26.4 |2.0 |39.0 |65 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli noviembre |22.7 |–5.0 |39.0 |43 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|Metztli diciembre |20.2 |–7.5 |39.0 |36 |} ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== [[File:Interjet Airbus A320 AADPR.jpg|200px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Adolfo López Mateos|Hueyi Tepoztototlatiloyan Tollohcan]].]] Tollohcan altepetl quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Adolfo López Mateos]], ipan Actopan in ompa [[Tollohcan altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. == Chanehmatiliztli == Tollohcan quipia 223 876 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020). {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 435,125 |- | [[2010]] | 489 333 |- | [[2020]] | 223 876 |- |} ==Tlamachtiliztli== [[File:Universidad Autónoma del Estado de México (1).jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Autónoma del Estado de México.]] Tollohcan quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma del Estado de México'', ''Universidad del Valle de México'', ''UNITEC'', ce pani tlamachtiloyan itech tlacatiyan, ITESM Campus Toluca, ohcequin. In tlacatiyan nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipia in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 86,52 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Tollohcan cah ipampa xopatoltiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Deportivo Toluca]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga MX]] || [[Estadio Nemecio Diez]] |- | [[Potros UAEM]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Ascenso MX]] || [[Auditorio Universitario]] |- | [[Borregos Toluca]] || [[Béisbol]] || [[CANADEIP]] || [[Estadio La Congeladora]] |- | [[Toritos de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Campeonato Nacional de Rugby 15 y Mex 7´s]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Tollohcan altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Fort Worth]] |[[Texas]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[La Plata]] |[[Buenos Aires]] |{{ARG/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] |[[Veracruz]] |{{MEX/nhn}} |2013 |} </center> == No xiquitta == * [[Tlahtocayotl Mexico]] * [[Matlatzinco]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Commons|Category:Toluca de Lerdo}} {{Tollohcan Onohuayan}} [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Tollohcan]] f8t2cx4q14nlfpqqr79fb720jp048md Nauhcalpan 0 34797 502301 501578 2022-08-05T12:53:22Z Koatochij 19758 /* Chanehmatiliztli */ wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Nauhcalpan | Chantocaitl = Nauhcalpan de Juárez | Tlaixcopinalli = Los Remedios - panoramio (2).jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Nauhcalpan onohuayan|Nauhcalpan]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Nauhcalpan altepetlahtohcan|Nauhcalpan]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Nauhcalpanecatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = }} '''Nauhcalpan''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. == Tlaltocayotl == Zan niman ipampa inon altepetl ompa Mexico Teotlalli, motoca «Nauhcalpan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''San Bartolo Naucalpan'', axcan motenehua ''Naucalpan de Juárez''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Ehcatepec quiza ipan: nahuatlahtocopa [[nahui]] huan [[calli]], nican inelhuayo pehua ica nauh-, -cal- huan in tlahtolli ''-pan'' tlen ipehualiz -c huala itech cualcan ica nauhcalli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] oo0zouoiz2um3wnkrdrc6mn07v26xh0 502302 502301 2022-08-05T13:07:38Z Koatochij 19758 /* Tlaltocayotl */ wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Nauhcalpan | Chantocaitl = Nauhcalpan de Juárez | Tlaixcopinalli = Los Remedios - panoramio (2).jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Nauhcalpan onohuayan|Nauhcalpan]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Nauhcalpan altepetlahtohcan|Nauhcalpan]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Nauhcalpanecatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = }} '''Nauhcalpan''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. == Tlaltocayotl == Zan niman ipampa inon altepetl ompa Mexico Teotlalli, motoca «Nauhcalpan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''San Bartolo Naucalpan'', axcan motenehua ''Naucalpan de Juárez''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Ehcatepec quiza ipan: nahuatlahtocopa [[nahui]] huan [[calli]], nican inelhuayo pehua ica nauh-, -cal- huan in tlahtolli ''-pan'' tlen ipehualiz -c huala itech cualcan ipan nauhcalli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] 30jqz384b2babnyekz30hskbh9mt8su 502306 502302 2022-08-05T13:19:00Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Nauhcalpan | Chantocaitl = Nauhcalpan de Juárez | Tlaixcopinalli = Los Remedios - panoramio (2).jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Glifo de Naucalpan.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Nauhcalpan onohuayan|Nauhcalpan]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Nauhcalpan altepetlahtohcan|Nauhcalpan]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Nauhcalpanecatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = }} '''Nauhcalpan''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. == Tlaltocayotl == Zan niman ipampa inon altepetl ompa Mexico Teotlalli, motoca «Nauhcalpan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''San Bartolo Naucalpan'', axcan motenehua ''Naucalpan de Juárez''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Ehcatepec quiza ipan: nahuatlahtocopa [[nahui]] huan [[calli]], nican inelhuayo pehua ica nauh-, -cal- huan in tlahtolli ''-pan'' tlen ipehualiz -c huala itech cualcan ipan nauhcalli. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] kjppdoifecu1tnkgct6qs3ygncy91lw Tochtlah Gutiérrez 0 35001 502377 500520 2022-08-05T18:11:28Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Tochtlan Gutiérrez]] a [[Tochtlah Gutiérrez]] wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tochtlan Gutiérrez | Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez | Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tochtlan altepetlahtohcan|Tochtlan]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 57 | Chanehqueh = 578,830 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Tochtecatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = 961 | Nenecuilhuaztli = 071010001 | Matlatzalan = }} '''Tochtlan Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == [[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]] Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin. Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]]. ===Occe tlahtolli=== * [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc'' ==Tlalticpacmatiliztli== Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]]. In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl. ==Temachtiliztli== [[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]] Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh. == Chanehmatiliztli == Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 424 579 |- | [[2010]] | 537 102 |- | [[2020]] | 578 830 |- |} == Neteicniuhtiliztli == Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]] |[[Zacatepec]] |{{GTM/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] |[[Huaxyacac]] |{{MEX/nhn}} |1999 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]] |[[Campeche]] |{{MEX/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]] |[[Morazán]] |{{HND/nhn}} |2013 |} </center> == No xiquitta == * [[Chiyapan]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}} [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]] saexfsrj2l1khia5646y64kupklw1sa 502379 502377 2022-08-05T18:12:06Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tochtlah Gutiérrez | Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez | Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]] | Ancayotl = | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 57 | Chanehqueh = 578,830 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]] | Tlacatocaitl = Tochtecatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = 961 | Nenecuilhuaztli = 071010001 | Matlatzalan = }} '''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == [[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]] Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin. Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]]. ===Occe tlahtolli=== * [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc'' ==Tlalticpacmatiliztli== Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]]. In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl. ==Temachtiliztli== [[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]] Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh. == Chanehmatiliztli == Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 424 579 |- | [[2010]] | 537 102 |- | [[2020]] | 578 830 |- |} == Neteicniuhtiliztli == Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]] |[[Zacatepec]] |{{GTM/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] |[[Huaxyacac]] |{{MEX/nhn}} |1999 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]] |[[Campeche]] |{{MEX/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]] |[[Morazán]] |{{HND/nhn}} |2013 |} </center> == No xiquitta == * [[Chiyapan]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}} [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]] hxez8yxnjadjj2r7e13a5pcwkz52fzv Pitic 0 35005 502308 502256 2022-08-05T13:36:03Z Koatochij 19758 /* Occe tlahtolli */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María Gonzáles de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan. === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 calmimilolli ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] rawa3pd96y48nr7y6igvwonkh4dwg0p 502316 502308 2022-08-05T14:11:31Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María Gonzáles de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan. === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 calmimilolli ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] b9lsy1vq6gbuq2zydqrpxnfnzrznv9c 502317 502316 2022-08-05T14:12:38Z Koatochij 19758 /* Tlaltocayotl */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan. === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 calmimilolli ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] p1v6qe7nu84cwtsv957alltzacp2vuo 502318 502317 2022-08-05T15:51:06Z Koatochij 19758 /* Ehcahuaznenqui */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan. === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 calmimilolli ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] tm4a3eqxayzbj1inx2cst3rsgw0nlu8 502319 502318 2022-08-05T15:51:38Z Koatochij 19758 /* Ohtiliztli */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan. === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 0v3h05z4v7qzg8v08vxi8u7jrzib0qc 502322 502319 2022-08-05T16:15:08Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Sonora]] ipan [[Mexico]]. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 3s50q5uie4tqntmjkc6negq7c3eoyo0 502323 502322 2022-08-05T16:19:28Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seri tlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitik'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: Hommi huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] sp7vnmon65m76r59v0go8yvdon1vcya 502324 502323 2022-08-05T16:19:58Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hoomi<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seri tlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitik'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] hsuq1uhb4xnytwg64mgnbg0ulqmca6m 502325 502324 2022-08-05T16:21:47Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitik | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitik'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] rytd7qmvzsjaa87093mvkh9s6w36pv1 502326 502325 2022-08-05T16:22:29Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitik'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] j8isur75uvbvmz2ukdn93tlac9tltw4 502327 502326 2022-08-05T16:24:32Z Koatochij 19758 /* Occe tlahtolli */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitic'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] fjg0o76glg633l8xf7n2j6qxeyn8dnj 502373 502327 2022-08-05T18:05:46Z Koatochij 19758 /* Tlaltocayotl */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 7ffrig8cjxti1o0u18jg60zkhc5o5n5 502374 502373 2022-08-05T18:08:06Z Koatochij 19758 /* Neteicniuhtiliztli */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Ritad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 3t8x37kpd481qvf3jp3a7cogk62gg3f 502375 502374 2022-08-05T18:08:26Z Koatochij 19758 /* Neteicniuhtiliztli */ wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Hoomi<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Riyad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 4ywhpl8tnxj3uv99mies1xrzy85x64c 502376 502375 2022-08-05T18:09:49Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin<br />Hoomi | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 925 762 chanehqueh icopa tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa pochtecayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Riyad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] gvn9crade6pnptyldii9i0bbbrq9ljd 502380 502376 2022-08-05T18:17:39Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin<br />Hoomi | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 855,563 chanehqueh icopa mochi tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Pochtecayotl hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa tlapixcayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Riyad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] mee90e2mq0j9tftuu1ox65olz7vnlaq 502386 502380 2022-08-05T18:28:10Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin<br />Hoomi | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[18 metztli mayo]] [[1700]] | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-7]] | USPS = | CodigoISO = | CP = | CT = | Lada = | Nenecuilhuaztli = 260300001 | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 855,563 chanehqueh icopa mochi tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Pochtecayotl hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa tlapixcayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Riyad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] 85nzll1f4b6biiuqrilwcpd5x9kkll6 502387 502386 2022-08-05T18:29:47Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Pitic | Chantocaitl = Hermosillo<br />Hezitmísoj<br />Pi꞉ckin<br />Pitikin<br />Hoomi | Tlaixcopinalli = Hermosillo Collage.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Escudo de Hermosillo.svg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-SON}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Hermosillo altepetlahtohcan|Hermosillo]] | Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 0 - 31 | Chanehqueh = 855,563 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = [[18 metztli mayo]] [[1700]] | Tlacatocaitl = Piticatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-7]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 83000–83299 | CT = 26 | Lada = 662 | Nenecuilhuaztli = 260300001 | Matlatzalan = http://www.hms.gob.mx/ }} '''Pitic''' ([[caxtillantlahtolli]]: ''Hermosillo'', [[seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'', [[pimatlahtolli]]: ''Pitikin'', [[papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'', [[yaquitlahtolli]]: ''Hommi'' huan [[mayotlahtolli]]: ''Péesio''.), ce altepetl in ompa Hermosillo altepetlahtohcan, altepetl itecuacan cah ipan Tlahtohcayotl [[Sonora]]. Pitic altepetl inic ome altepenanyotl ica 855,563 chanehqueh icopa mochi tlahtohcayotl. Iteyacanaliz ce altepetl, Pitic in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Pochtecayotl hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Pitic, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa tlapixcayotl huan tiyanquiztli. == Tlaltocayotl == Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Pitic'' in axcan itocah ''Hermosillo''. In tocayotl ipampa ''Pitiquin'', ce pimatlahtolli; oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Nuestra Señora de los Ángeles y la Santísima Trinidad del Pitic''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''Gran Presidio de San Pedro de la Conquista'', catca inin ce ''Altepetl Pitic''. Ica in [[1828]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep ''Villa de Hermosillo'' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María González de Hermosillo]], in tlen achcauhtoca axcan.<ref>[https://www.revistabuenviaje.com/conocemexico/destinos/sonora/hermosillo/hermosillo.php#:~:text=Legislatura%20de%20Estado%20de%20Occidente,insurrecci%C3%B3n%20nacional%20a%20tierras%20sinaloenses. ''Revista Buen Viaje'', Ciudad de Hermosillo; 5 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> === Occe tlahtolli === * [[Caxtillahtolli]]: ''Hermosillo'' * [[Papagotlahtolli]]: ''Pi꞉ckin'' * [[Pimatlahtolli]]: ''Pitikin'' * [[Seritlahtolli]]: ''Hezitmísoj'' * [[Yaquitlahtolli]]: ''Hoomi'' * [[Mayotlahtolli]]: ''Péesio'' ==Tlalticpacmatiliztli== Pitic ce altepetl ipan Centro in ompa Sonora tlahtohcayotl, ce onohuayan xoxohuic huan atlic. Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Pedro el Saucito]], in huitztlampa ica [[Rancho Las Vívoras]], in tonatih iquizayampa ica [[Tacupeto]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[La Cercada]] huan [[Viñedos Dolissa]]. ==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui== ===Ehcahuaznenqui=== [[File:Aeropuerto de Hermosillo 5.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García|Hueyi Tepoztototlatiloyan Pitic]].]] Pitic altepetl quipiya ce ohtli itech 2.3 Kms en operación tipo (05/23), in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan General Ignacio Pesqueira García]], in ompa [[Hermosillo altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce tlaixpayotl ica 230,000 m², mah tlanepanoa 17 altepemeh ipan Mexico tlalli ica chanpatlani, quipiya hueyic patlani ica [[Phoenix]] ompa [[Arizona]] huan [[Dallas]] ompa [[Texas]], ipan in Tlahtohcayotl in Cepanca. ===Ohtiliztli=== Pitic quipiya 350 [[calmimilolli]] ipan altepeticpac, iohtiliz ipampa SICTUHSA, ce machiyotequitl itech Sonora iteyacanaliz. == Chanehmatiliztli == Pitic quipiya 855,563 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/hermosillo-11/ ''Pueblos de América'', Sonora tlahtohcayotl, Hermosillo altepetlahtohcan; 4 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Xihuitl ! Chanehqueh |- | [[2000]] | 545,928 |- | [[2010]] | 715,061 |- | [[2020]] | 855,563 |- |} ==Temachtiliztli== [[File:UNISON URC.jpg|thumb|200px|izquierda|UNISON.]] Pitic altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad de Sonora'', ''Universidad Politénica de Hermosillo'', ''Universidad Estatal de Sonora'', ''Instituto Tecnológico de Hermosillo'', ''Universidad Tecnológica de Hermosillo'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Hermosillo'', ce pani tlamachtiloyan itech Pitic altepeticpac. In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 98,08 % chanehqueh. == Momotlaliztli == In momotlaiztli ipan Pitic cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli. {|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center" |- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige" !Calpolli !Momotlaliztli !Mahuiltiliztli !Momotlayohcan |- | [[Cimarrones de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Sonora]] |- | [[Soles de Sonora]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional|Liga Mexicana de Fútbol Rápido Profesional (LMFR-Pro)]] || [[Major Arena Soccer League|Major Arena Soccer League (MASL)]] |- | [[Rayos de Hermosillo]] || [[Baloncesto]] || [[Circuito de Baloncesto de la Costa del Pacífico|CIBACOPA]] || [[Auditorio Zonkeys]] |- | [[Naranjeros de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana del Pacífico]] || [[Estadio Chevron]] |- | [[Diablos de Hermosillo]] || [[Béisbol]] || [[Liga Norte de México]] || [[Estadio Chevron]] |} == Neteicniuhtiliztli == Pitic altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh. <center> {| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;" |- style="color:white;" !style="background:#659ec7;"|Altepetl !style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl !style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan !style="background:#659ec7;"|Xihuitl |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Phoenix]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |1998 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Tucson]] |[[Arizona]] |{{USA/nhn}} |2010 |- !style="background:lemonchiffon;"|[[Riyad]] |[[Riyad]] |{{SAU/nhn}} |2010 |- |} </center> == No xiquitta == * [[Sonora]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]] [[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]] [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Sonora]] s4i9d8l9f0pwxio7uqvrfssdennckc9 Tzompanco, Mexico 0 35308 502303 501589 2022-08-05T13:16:21Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Tlahcuilolli-MEX}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tzompanco | Chantocaitl = Zumpango de Ocampo | Tlaixcopinalli = | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Ehecatepec.jpg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Tzompanco onohuayan|Tzompanco]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tzompanco altepetlahtohcan|Tzompanco]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Tzompancatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = 150330001 | Matlatzalan = }} '''Tzompanco''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Tzompanco Onohuayan}} [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] 881787e6xqktwvgx0q6gauajl4ckhej 502304 502303 2022-08-05T13:17:06Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Tlahcuilolli-MEX}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tzompanco | Chantocaitl = Zumpango de Ocampo | Tlaixcopinalli = KioskZumpango.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Ehecatepec.jpg | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Tzompanco onohuayan|Tzompanco]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tzompanco altepetlahtohcan|Tzompanco]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Tzompancatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = 150330001 | Matlatzalan = }} '''Tzompanco''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Tzompanco Onohuayan}} [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] kgsko20msfye51f9sxvkwkkvjo23qoj 502305 502304 2022-08-05T13:17:45Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Toquiliztequitl}} {{Altepetl | Altepetl = Altepetl | Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl | Tocaitl = Tzompanco | Chantocaitl = Zumpango de Ocampo | Tlaixcopinalli = KioskZumpango.jpg | Tlalmachiyotl = | Chimalli = Glifo Zumpango de Ocampo.png | Pamitl = | Tlacatiyan = {{MEX/nhn}} | Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl | Xeliuhca1 = {{MX-MEX}} | Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan | Xeliuhca2 = [[Tzompanco onohuayan|Tzompanco]] | Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan | Xeliuhca3 = [[Tzompanco altepetlahtohcan|Tzompanco]] | Ancayotl = 19° 35′ 57″ N 99° 02′ 57″ O | Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup> | Huehcapancayotl = | Metros = 2440 | Chanehqueh = 1,643,623 | Pozahuacayotl = | Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]] | Tlalticpac tliltetl = | Tlacapohualtextli = | Altepetzintiliztli = | Tlacatocaitl = Tzompancatl | Altepetequihuah = | UTC = [[UTC-6]] | USPS = | CodigoISO = | CP = 55000 | CT = | Lada = 591 | Nenecuilhuaztli = 150330001 | Matlatzalan = }} '''Tzompanco''' ce altepetl ompa [[tlahtohcayotl Mexico]]. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Tlahtohcayotl Mexico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Tzompanco Onohuayan}} [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Tlahtohcayotl Mexico]] lg1g85wse8qvzsanaelleblj152a01v Barranquilla 0 35379 502307 502261 2022-08-05T13:23:35Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tlahcuilolli-COL}} '''Barranquilla''' ce altepetl ipan [[Colombia]]. ==Chanehmatiliztli== {| class="wikitable" |- | [[2000]] | 23 524 |- | [[2010]] | 25 751 |- | [[2020]] | 28 461 |- |} == No xiquitta == * [[Atlántico]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Colombia]] [[Neneuhcāyōtl:Caxtillaltocayotl]] 83e9wqts6jzvlmrpc6mf521lc65a4el Limon 0 35401 502365 498733 2022-08-05T17:28:30Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Limoh|NHE]]}} {{P2|[[Limoj|NCH]]}} {{P2|[[Limo|NHW]]}} {{P2|[[Xoxocotl|NHN]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} '''Limonxocotl'''<ref>In tlahtolli "Limōnxocotl" īhuīcpa īpan Fray Alonso de Molina ītlahtōltecpantiliz, yeh ōquihcuilo ''Limon la fruta, lo miſmo.vel,xocotl limon''.</ref><ref>Mihcuiloa ''limo̱n'' īpan in Diccionario Náhuatl de los municipios de Mecayapan y Tlahuicapan de Juárez, Veracruz, ILV, 2002.</ref> ce [[limoncuahuitl]] [[xochihcualli|ixochicual]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Xochihcualli]] o6uvhx0a8et2zmbzdhkzq3kyibrl1fw Nemachiyōtīlli:Chichinimeh 10 35477 502389 493082 2022-08-05T18:36:38Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Chichinimeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Tochtli]] '''Chichinimeh'''<br />[[Amiztli]] • [[Apitzotl]] • [[Atlacamayeh]] • [[Ayotochtli]] • [[Azcacoyotl]] • [[Cahuayoh]] • [[Cuacuahueh]] • [[Cuacuauhxolotl]] • [[Cuauhtochin]] • [[Cuetlachtli]] • [[Coyametl]] • [[Coyotl]] • [[Cozamatl]] • [[Epatl]] • [[Mapachtli]] • [[Mazatl]] • [[Miztli]] • [[Mizton]] • [[Nexcoyotl]] • [[Ocelotl]] • [[Ozomahtli]] • [[Pitzotl]] • [[Techichi]] • [[Temazatl]] • [[Tepeitzcuintli]] • [[Tlacamichin]] • [[Tlacatl]] • [[Tlacaxolotl]] • [[Tlalcoyotl]] • [[Tlacuachin]] • [[Tlahcomiztli]] • [[Tlamichin]] • [[Tlatzqui]] • [[Tliltlacamayeh]] • [[Tzinacantli]] • [[Xoloitzcuintli]] • [[Zacamiztli]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 8amhcg7m70d5fkd6yg9f7d07lly0msz 502392 502389 2022-08-05T18:39:15Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Chichinimeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Tochtli]] '''Chichinimeh'''<br />[[Amiztli]] • [[Apitzotl]] • [[Atlacamayeh]] • [[Ayotochtli]] • [[Azcacoyotl]] • [[Cahuayoh]] • [[Cuacuahueh]] • [[Cuacuauhxolotl]] • [[Cuauhtochin]] • [[Cuetlachtli]] • [[Coyametl]] • [[Coyotl]] • [[Cozamatl]] • [[Epatl]] • [[Mapachtli]] • [[Mazatl]] • [[Miztli]] • [[Mizton]] • [[Nexcoyotl]] • [[Ocelotl]] • [[Ozomahtli]] • [[Pitzotl]] • [[Techichi]] • [[Temazatl]] • [[Tepeitzcuintli]] • [[Tlacamichin]] • [[Tlacatl]] • [[Tlacaxolotl]] • [[Tlalcoyotl]] • [[Tlacuachin]] • [[Tlahcomiztli]] • [[Tlamichin]] • [[Tlatzqui]] • [[Tliltic tlacamayeh]] • [[Tzinacantli]] • [[Xoloitzcuintli]] • [[Zacamiztli]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 483ffht96ouip9c6c5vs7adfy56eh0m Tliltic tlacamayeh 0 35481 502390 496696 2022-08-05T18:38:20Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} {{Ahcopa}} {{P2|[[Yayauik tekuajketl|NCH]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Taxobox | name = Capotztlacamayeh | status = VU | image = Schwarzbär-Omega Park.jpg | image_width = 270px | superregnum = [[Eukaryota]] | regnum = [[Yolcatl]] | subregnum = [[Eumetazoa]] | superphylum = [[Deuterostomia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | infraphylum = [[Gnathostomata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Carnivora]] | subordo = [[Feliformia]] | familia = [[Ursidae]] | subfamilia = [[Tlacamayeh]] | genus = [[Ursus]] | species = ''Ursus'' | binomial = ''Ursus Americanus'' | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linneo]], 1758 | range_map = Ursus americanus IUCN range map extant and extirpated.png | range_map_caption = }} '''Tliltic tlacamayeh''' huan '''capotztic tlacamayeh''' ({{la2}} ''ursus americanus''); itoca ce tecuani [[yolcatl]] onemi ipan [[America Mictlampa]] in ompa [[Canada]] huitztlampa ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], axcan nemi ipan [[Mexico]]. Inon chichini tecuani inic eyi yolqui ocachi hueyic ipan tlalticpactli. ==Mecayotl== Ce tecuani imecayo ica [[tlacamayeh]]queh motenehua latintlahtoltica (''ursudae''), ce tlamatilizneneuhcayotl quihto icel tlacamayehqueh, auh quipia hueyic ihuan ica tomahuac icomportamiento y chantli ocachi ica [[malayotlacamayeh]] (''helarctos malayanus'') ompa [[Asia]]. Nemi ipan quiyahuic cuauhtlahcamac, noyuhqui ipan tepehuahcan huan [[cuauhtlahtli]]. ===Ohcequin macehuallahtolli=== * [[Raramuritlahtolli]]: ''ojúi'' ==Nacayotl== [[File:01 Schwarzbär cropped.jpg|thumb|left|Tliltlacamayeh inacayo.]] Capotztlacamayeh ce tecuani yolcatl ompa cuauhtlahtli . Momatqui nemi ihcuac otlacat intlah itechcopa [[cenyiliztli]].<ref>tlahtolli '''camada'''</ref> Yeppan ic ome ixtelolohtli, hueyic tzontecomatl, quipia ce yacatl, hueyic cacactli ica hueyic coatlantli ihuan ome nacaztli; ome xomahtli, quipia ome mahtli ica izticohcoltic. Quipia ce tepitzin cuitlapilli. Inacayo ica capotztic tzoncuetlaxtli. == Tlacualli == In capotztlacamayeh tlacua nacatl, yolcameh itlacua [[tochin]] huan [[techalotl]], noihqui tlacua yolcatzin , [[azcatl]] huan [[pipiyolin]]. Pihuia itlacualiz ica [[michin]]. Noihquui tlacua [[neuctli]], [[xinachtli]] huan [[ahuatomatl]]. Ihcuac inon yolqui piltzintli chichina ica inan in [[chichihualatl]]. ==Cenyiliztli== * ''[[Ursus americanus altifrontalis]]'': del norte y el oeste del Pacífico, desde la [[Columbia Británica]] al norte de [[California]] y al norte de [[Idaho]]; * ''[[Ursus americanus amblyceps]]'': [[Colorado]], [[México]], [[Texas]] occidental y mitad oriental de la [[Arizona]], al sureste de [[Utah]]; * ''[[Ursus americanus americanus]]'': [[Montana]] oriental al Océano Atlántico, al sur y al este de Canadá y Alaska hasta el Océano Atlántico y el sur a Texas; * ''[[Ursus americanus californiensis]]'': Valle Central de [[California]] y el sur de [[Oregón]]; * ''[[Ursus americanus carlottae]]'': Alaska; * ''[[Ursus americanus cinnamomum]]'': Idaho, [[Montana]] Occidental [[Wyoming]], [[Washington (estado)|Washington]], Oregón y al noreste de Utah; * ''[[Ursus americanus emmonsii]]'': el sudeste de Alaska; * ''[[Ursus americanus eremicus]]'': al noreste de México; * ''[[Ursus americanus floridanus]]'': [[Florida]], [[Georgia (Estados Unidos)|Georgia]] y el sur de [[Alabama]]; * ''[[Ursus americanus hamiltoni]]'': la [[isla de Terranova]]; * '' [[Ursus americanus kermodei]] '': costa central de BC; * ''[[Ursus americanus luteolus]]'': Este de Texas, [[Luisiana]] [[Misisipi]] Sur; * ''[[Ursus americanus machetes]]'': México; * ''[[Ursus americanus perniger]]'': península de Kenai (Alaska); * ''[[Ursus americanus pugnax]]'': [[Archipiélago Alexander]] (Alaska); * ''[[Ursus americanus vancouveri]]'': [[Isla de Vancouver]] BC. == No xiquitta == * [[Chihuahua]] == Toquiliztequitl == <references/> == Ohcequin necuazaloliztli == {{Chichinimeh}} [[Neneuhcāyōtl:Chichinimeh]] j0v1ue0fgfqbef8z9akm000jp0v6n41 502391 502390 2022-08-05T18:38:41Z Koatochij 19758 /* Nacayotl */ wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} {{Ahcopa}} {{P2|[[Yayauik tekuajketl|NCH]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Taxobox | name = Capotztlacamayeh | status = VU | image = Schwarzbär-Omega Park.jpg | image_width = 270px | superregnum = [[Eukaryota]] | regnum = [[Yolcatl]] | subregnum = [[Eumetazoa]] | superphylum = [[Deuterostomia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | infraphylum = [[Gnathostomata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Carnivora]] | subordo = [[Feliformia]] | familia = [[Ursidae]] | subfamilia = [[Tlacamayeh]] | genus = [[Ursus]] | species = ''Ursus'' | binomial = ''Ursus Americanus'' | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linneo]], 1758 | range_map = Ursus americanus IUCN range map extant and extirpated.png | range_map_caption = }} '''Tliltic tlacamayeh''' huan '''capotztic tlacamayeh''' ({{la2}} ''ursus americanus''); itoca ce tecuani [[yolcatl]] onemi ipan [[America Mictlampa]] in ompa [[Canada]] huitztlampa ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], axcan nemi ipan [[Mexico]]. Inon chichini tecuani inic eyi yolqui ocachi hueyic ipan tlalticpactli. ==Mecayotl== Ce tecuani imecayo ica [[tlacamayeh]]queh motenehua latintlahtoltica (''ursudae''), ce tlamatilizneneuhcayotl quihto icel tlacamayehqueh, auh quipia hueyic ihuan ica tomahuac icomportamiento y chantli ocachi ica [[malayotlacamayeh]] (''helarctos malayanus'') ompa [[Asia]]. Nemi ipan quiyahuic cuauhtlahcamac, noyuhqui ipan tepehuahcan huan [[cuauhtlahtli]]. ===Ohcequin macehuallahtolli=== * [[Raramuritlahtolli]]: ''ojúi'' ==Inacayo== [[File:01 Schwarzbär cropped.jpg|thumb|left|Tliltlacamayeh inacayo.]] Capotztlacamayeh ce tecuani yolcatl ompa cuauhtlahtli . Momatqui nemi ihcuac otlacat intlah itechcopa [[cenyiliztli]].<ref>tlahtolli '''camada'''</ref> Yeppan ic ome ixtelolohtli, hueyic tzontecomatl, quipia ce yacatl, hueyic cacactli ica hueyic coatlantli ihuan ome nacaztli; ome xomahtli, quipia ome mahtli ica izticohcoltic. Quipia ce tepitzin cuitlapilli. Inacayo ica capotztic tzoncuetlaxtli. == Tlacualli == In capotztlacamayeh tlacua nacatl, yolcameh itlacua [[tochin]] huan [[techalotl]], noihqui tlacua yolcatzin , [[azcatl]] huan [[pipiyolin]]. Pihuia itlacualiz ica [[michin]]. Noihquui tlacua [[neuctli]], [[xinachtli]] huan [[ahuatomatl]]. Ihcuac inon yolqui piltzintli chichina ica inan in [[chichihualatl]]. ==Cenyiliztli== * ''[[Ursus americanus altifrontalis]]'': del norte y el oeste del Pacífico, desde la [[Columbia Británica]] al norte de [[California]] y al norte de [[Idaho]]; * ''[[Ursus americanus amblyceps]]'': [[Colorado]], [[México]], [[Texas]] occidental y mitad oriental de la [[Arizona]], al sureste de [[Utah]]; * ''[[Ursus americanus americanus]]'': [[Montana]] oriental al Océano Atlántico, al sur y al este de Canadá y Alaska hasta el Océano Atlántico y el sur a Texas; * ''[[Ursus americanus californiensis]]'': Valle Central de [[California]] y el sur de [[Oregón]]; * ''[[Ursus americanus carlottae]]'': Alaska; * ''[[Ursus americanus cinnamomum]]'': Idaho, [[Montana]] Occidental [[Wyoming]], [[Washington (estado)|Washington]], Oregón y al noreste de Utah; * ''[[Ursus americanus emmonsii]]'': el sudeste de Alaska; * ''[[Ursus americanus eremicus]]'': al noreste de México; * ''[[Ursus americanus floridanus]]'': [[Florida]], [[Georgia (Estados Unidos)|Georgia]] y el sur de [[Alabama]]; * ''[[Ursus americanus hamiltoni]]'': la [[isla de Terranova]]; * '' [[Ursus americanus kermodei]] '': costa central de BC; * ''[[Ursus americanus luteolus]]'': Este de Texas, [[Luisiana]] [[Misisipi]] Sur; * ''[[Ursus americanus machetes]]'': México; * ''[[Ursus americanus perniger]]'': península de Kenai (Alaska); * ''[[Ursus americanus pugnax]]'': [[Archipiélago Alexander]] (Alaska); * ''[[Ursus americanus vancouveri]]'': [[Isla de Vancouver]] BC. == No xiquitta == * [[Chihuahua]] == Toquiliztequitl == <references/> == Ohcequin necuazaloliztli == {{Chichinimeh}} [[Neneuhcāyōtl:Chichinimeh]] l1vaipqxbgw0u345ve212alsk0xcix3 502393 502391 2022-08-05T18:40:16Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tepitzin tlahcuilolli}} {{Ahcopa}} {{P2|[[Yayauik tekuajketl|NCH]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Taxobox | name = Tliltic tlacamayeh | status = VU | image = Schwarzbär-Omega Park.jpg | image_width = 270px | superregnum = [[Eukaryota]] | regnum = [[Yolcatl]] | subregnum = [[Eumetazoa]] | superphylum = [[Deuterostomia]] | phylum = [[Chordata]] | subphylum = [[Vertebrata]] | infraphylum = [[Gnathostomata]] | superclassis = [[Tetrapoda]] | classis = [[Mammalia]] | subclassis = [[Theria]] | infraclassis = [[Placentalia]] | ordo = [[Carnivora]] | subordo = [[Feliformia]] | familia = [[Ursidae]] | subfamilia = [[Tlacamayeh]] | genus = [[Ursus]] | species = ''Ursus'' | binomial = ''Ursus Americanus'' | binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|Linneo]], 1758 | range_map = Ursus americanus IUCN range map extant and extirpated.png | range_map_caption = }} '''Tliltic tlacamayeh''' huan '''capotztic tlacamayeh''' ({{la2}} ''ursus americanus''); itoca ce tecuani [[yolcatl]] onemi ipan [[America Mictlampa]] in ompa [[Canada]] huitztlampa ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], axcan nemi ipan [[Mexico]]. Inon chichini tecuani inic eyi yolqui ocachi hueyic ipan tlalticpactli. ==Mecayotl== Ce tecuani imecayo ica [[tlacamayeh]]queh motenehua latintlahtoltica (''ursudae''), ce tlamatilizneneuhcayotl quihto icel tlacamayehqueh, auh quipia hueyic ihuan ica tomahuac icomportamiento y chantli ocachi ica [[malayotlacamayeh]] (''helarctos malayanus'') ompa [[Asia]]. Nemi ipan quiyahuic cuauhtlahcamac, noyuhqui ipan tepehuahcan huan [[cuauhtlahtli]]. ===Ohcequin macehuallahtolli=== * [[Raramuritlahtolli]]: ''ojúi'' ==Inacayo== [[File:01 Schwarzbär cropped.jpg|thumb|left|Tliltlacamayeh inacayo.]] Capotztlacamayeh ce tecuani yolcatl ompa cuauhtlahtli . Momatqui nemi ihcuac otlacat intlah itechcopa [[cenyiliztli]].<ref>tlahtolli '''camada'''</ref> Yeppan ic ome ixtelolohtli, hueyic tzontecomatl, quipia ce yacatl, hueyic cacactli ica hueyic coatlantli ihuan ome nacaztli; ome xomahtli, quipia ome mahtli ica izticohcoltic. Quipia ce tepitzin cuitlapilli. Inacayo ica capotztic tzoncuetlaxtli. == Tlacualli == In capotztlacamayeh tlacua nacatl, yolcameh itlacua [[tochin]] huan [[techalotl]], noihqui tlacua yolcatzin , [[azcatl]] huan [[pipiyolin]]. Pihuia itlacualiz ica [[michin]]. Noihquui tlacua [[neuctli]], [[xinachtli]] huan [[ahuatomatl]]. Ihcuac inon yolqui piltzintli chichina ica inan in [[chichihualatl]]. ==Cenyiliztli== * ''[[Ursus americanus altifrontalis]]'': del norte y el oeste del Pacífico, desde la [[Columbia Británica]] al norte de [[California]] y al norte de [[Idaho]]; * ''[[Ursus americanus amblyceps]]'': [[Colorado]], [[México]], [[Texas]] occidental y mitad oriental de la [[Arizona]], al sureste de [[Utah]]; * ''[[Ursus americanus americanus]]'': [[Montana]] oriental al Océano Atlántico, al sur y al este de Canadá y Alaska hasta el Océano Atlántico y el sur a Texas; * ''[[Ursus americanus californiensis]]'': Valle Central de [[California]] y el sur de [[Oregón]]; * ''[[Ursus americanus carlottae]]'': Alaska; * ''[[Ursus americanus cinnamomum]]'': Idaho, [[Montana]] Occidental [[Wyoming]], [[Washington (estado)|Washington]], Oregón y al noreste de Utah; * ''[[Ursus americanus emmonsii]]'': el sudeste de Alaska; * ''[[Ursus americanus eremicus]]'': al noreste de México; * ''[[Ursus americanus floridanus]]'': [[Florida]], [[Georgia (Estados Unidos)|Georgia]] y el sur de [[Alabama]]; * ''[[Ursus americanus hamiltoni]]'': la [[isla de Terranova]]; * '' [[Ursus americanus kermodei]] '': costa central de BC; * ''[[Ursus americanus luteolus]]'': Este de Texas, [[Luisiana]] [[Misisipi]] Sur; * ''[[Ursus americanus machetes]]'': México; * ''[[Ursus americanus perniger]]'': península de Kenai (Alaska); * ''[[Ursus americanus pugnax]]'': [[Archipiélago Alexander]] (Alaska); * ''[[Ursus americanus vancouveri]]'': [[Isla de Vancouver]] BC. == No xiquitta == * [[Chihuahua]] == Toquiliztequitl == <references/> == Ohcequin necuazaloliztli == {{Chichinimeh}} [[Neneuhcāyōtl:Chichinimeh]] cpffox7uqp8wl9eaiw2znv82a9heext Texohtic 0 35496 502368 500929 2022-08-05T17:29:40Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Asultik|NCH_name=Ayoyotik|NHW_name=Texotik|NHN_name=Matlaltic|NCI_name=Texohtic}} {{Tecpantlahtolli}} '''Texohtic'''. {{-}} <gallery> Image:Color icon blue.svg Image:Copper sulfate.jpg Image:2006-10-16-Salvia8.jpg Image:Blue tang (Paracanthurus hepatus) 02.jpg Image:Flowers 076.jpg Image:WesternBluebird23.jpg Image:Airbus Wing 01798.jpg Image:Bayerischer Enzian.jpg </gallery> ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Tlapalli (nci)]] 74raft61ru9ih3bkf0j0iont3ymp6aq Xopaltic 0 35499 502371 498740 2022-08-05T17:31:31Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Chilkostik|NHE]]}} {{P2|[[Chilcoztic|NHN]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} '''Xopaltic'''. {{-}} <gallery> Image:Orange color.jpg Image:Sao bento 157.jpg Image:Ambersweet oranges.jpg Image:FIRE 01.JPG Image:Fungus closeup - brilliant orange.jpg Image:Rust_and_dirt.jpg Image:Fliegenpilz 23.jpg Image:Timbre Mexique fin 19e siecle.jpg </gallery> ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Tlapalli (nci)]] 4mo9cu4cyrf2cdjnqnrfmr9y5zsir4t Camiltic 0 35512 502355 498742 2022-08-05T17:22:53Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[Kafentik|NHE]]}} {{P2|[[Coyotic|NHN]]}} {{P1|[[{{PAGENAME}}|NCI]]}} {{Tlani}} {{Tecpantlahtolli}} '''Camiltic'''. {{-}} <gallery> File:Roasted coffee beans.jpg File:Cinnamomum verum.jpg File:John sofa.jpg File:Donchak 2.jpg File:Casa de Adobe.JPG </gallery> ==Oc no xiquitta== * [[Tlapalli]] ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Tlapalli (nci)]] {{Ahcopa}} 9ldd03ptekklj49xfa7hvcoxywf9fg4 Neneuhcāyōtl:Tlalimej 14 35806 502345 498862 2022-08-05T17:09:05Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P2|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P1|[[:Category:Tlalimej|NHW]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Nauakamanali (nhw)]] 19r09jg5hfujuqbrpr2wh3g9w1292nh Atlaquemitl 0 35816 502412 499195 2022-08-06T04:26:10Z 41.115.118.117 Meteo wikitext text/x-wiki {{Tlapehualiztli}} {{Toquiliztequitl}} [[File:Chloe_Sutton.jpg|thumb|Ce cihuatl ica atlaquemitl.]] '''Atlaquemitl''' ce tlaquemitl ipampa atl ipan oquichtin huan cihuameh, motlachihua ipampa tlamaneloa nozo moaltia ipan, atoyatl, atezcatl hueyatl, acaxitl, nozo atecaxmatemaloyan. Quipiya ipampa mochi inacayo huan ipampa itepolnacayo. == Tlaixcopinalli == === Cihuameh === <gallery> Īxiptli:Fitness Coach In Park 9-14 (15264044347).jpg|[[Acaltzomitl]] Īxiptli:A woman with a suntan wearing a bikini (1).jpg|[[Amaxtli]] Īxiptli:Burqini.jpg|[[Atlaquemitl]] Īxiptli:Tanga Model Jassi.jpg|Maxton </gallery> === Tlacameh === <gallery> File:Fabrizio_Merlo.jpg|[[Acaltzomitl]] File:Roberto Cast-03-14-2011-142 (5544960064).jpg|[[Amaxtli]] File:AND01085.jpg|[[Atlaquemitl]] File:Black-thong-swimsuit.jpg|[[Maxton]] </gallery> ==No xiquitta== *[[Tlaquemitl]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occe necuazaloliztli == {{Tlaquemitl}} [[Neneuhcāyōtl:Atlaquemitl| ]] hpqe69zm2ym02jewjd8ulxx9o8jlgz7 Ehecatepec 0 35991 502359 502292 2022-08-05T17:24:50Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Tecpantlahtolli}} [[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Altepetl Ehecatepec ompa ahcopa.]] Ehecatepec ce hueyaltepetl ipan [[Tlahtohcayotl itech Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Ecatepec de Morelos''. ==Tlaltocaitl== In tlaltocaitl '''Ehecatepec''' ce nahuatlahtolli hualla itechpa yei tlahtolli, [[ehecatl]] ihuan [[tepetl]]. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== 2uhiw508v1qym1eferdggjyt2g5v70h Calmimilolli 0 35992 502320 2022-08-05T15:53:18Z Koatochij 19758 Yancuīc zāzanilli: [[File:BMW-M2.jpg|thumb|right|250px|Nenhuaztli]] '''Calmimilolli''' ce huaznenqui ([[caxtillantlahtolli|caxtillahtolcopa]] ''Autobús''; {{en2}} ''Bus''), quipia nahui olmalacatl, tlanaxilotl huan icpalli ica malacatl. == No xiquitta == * [[Huaznenqui]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occequin necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Nenhuaztli]] wikitext text/x-wiki [[File:BMW-M2.jpg|thumb|right|250px|Nenhuaztli]] '''Calmimilolli''' ce huaznenqui ([[caxtillantlahtolli|caxtillahtolcopa]] ''Autobús''; {{en2}} ''Bus''), quipia nahui olmalacatl, tlanaxilotl huan icpalli ica malacatl. == No xiquitta == * [[Huaznenqui]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occequin necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Nenhuaztli]] r2btui66lamubz2ghypu3si1b7ec9d4 502321 502320 2022-08-05T15:54:17Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki [[File:02.AutobusGranada.jpg|thumb|right|250px|Nenhuaztli]] '''Calmimilolli''' ce huaznenqui ([[caxtillantlahtolli|caxtillahtolcopa]] ''Autobús''; {{en2}} ''Bus''), quipia nahui olmalacatl, tlanaxilotl huan icpalli ica malacatl. == No xiquitta == * [[Huaznenqui]] == Toquiliztequitl == <references/> == Occequin necuazaloliztli == [[Neneuhcāyōtl:Nenhuaztli]] hxqf068p9ip5q96qeluoj583ln58y1u Nemachiyōtīlli:Tlacatian 10 35993 502334 2022-08-05T16:46:46Z Koatochij 19758 Yancuīc zāzanilli: {| class="infobox geography" style="width: 23em; font-size:87%; text-align:left" | align="center" style="font-size:135%; line-height:110%;" colspan="2"| '''{{{Achcauhtocaitl}}}'''<br/>{{{Chantocaitl}}} {{#if:{{{Pamitl<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}}- class="mergedtoprow" {{!}} colspan="2" class="maptable" style="padding:0 0;" {{!}} {{{!}} style="width:100%; text-align:center; padding:0.5em 0;" {{!}} {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}|width="55%"}}… wikitext text/x-wiki {| class="infobox geography" style="width: 23em; font-size:87%; text-align:left" | align="center" style="font-size:135%; line-height:110%;" colspan="2"| '''{{{Achcauhtocaitl}}}'''<br/>{{{Chantocaitl}}} {{#if:{{{Pamitl<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}}- class="mergedtoprow" {{!}} colspan="2" class="maptable" style="padding:0 0;" {{!}} {{{!}} style="width:100%; text-align:center; padding:0.5em 0;" {{!}} {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}|width="55%"}} style="vertical-align:middle; text-align:center;" {{!}} [[Īxiptli:{{{Pamitl<noinclude>|Flag of None.svg</noinclude>}}}|{{{Pamitl_octacayōtl|125x110px}}}|{{#ifeq:{{{Tocaitl|}}}|Nepal||border{{!}}}}{{{Tocaitl}}} pamitl]] {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}} style="vertical-align:middle; text-align:center;" width="45%"{{!}} [[Īxiptli:{{{Chimalli<noinclude>|Coats of arms of None.svg</noinclude>}}}|{{{Chimalli_octacayōtl|125x110px}}}|{{{Tocaitl}}} chimalli]]}} {{!}}- {{!}} [[Ipan {{{Tocaitl}}}]] {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}} [[Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}} {{!}}} }} |- | class="maptable" align="center" colspan="2" style="padding: 0em 0.4em 0em 0.4em;" | {| style="background: transparent; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse:collapse; padding:0; font-size: 97%;" cellspacing="0" cellpadding="0" |{{#if:{{{lema_nacional|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; border-bottom: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0em; vertical-align: top;" {{!}} [[Anexo:Lemas de Estado|Lema]]: {{{lema_nacional}}} {{!}}}}{{#if:{{{Tlacatiyancuicatl|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; padding: 0.4em 0 0.2em 0; vertical-align: top;" {{!}} [[Tlacatiyancuicatl]]: {{{tlācatiyāncuīcatiliztli|}}} }} {{!}}{{#if: {{{tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; border-bottom: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.2em 0.4em 0.4em .4em; vertical-align: top;" {{!}}[[File:{{{tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli|}}}|140px|center|noicon]]}} {{!}}- | colspan="2" style="border-top: none; vertical-align: top; text-align: center; font-size: 95%; padding:0.5em 0 0.5em 0"| [[Īxiptli:{{{mapa|sin mapa.svg}}}|center|250px|{{{cemāxcātōcāitl}}} tlatēctli]] |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tēcuacān]]'''<br />&nbsp;&bull; [[Chanehqueh {{{Tocaitl}}}|Chanehqueh]]<br />&nbsp;&bull; [[Cemonocāyōtl īcemānāhuacāyo|Cemonocāyōtl]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top" | {{{tēcuacān|n/d}}}<br />{{{tēcuacān_chānehqueh|n/d}}}<br />{{#if:{{{tēcuacān_cemonocāyōtl|}}}|{{{tēcuacān_cemonocāyōtl}}}|{{#if:{{{tēcuacān_cemonoc|}}}|[{{Coor URL}}{{{tēcuacān_cemonoc}}}]|n/d}}}} |{{#if:{{{huēyāltepētl|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} [[:Neneuhcāyōtl:{{{cemāxcātōcāitl}}} īcatyān|Huēyāltepētl]] {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{huēyi_āltepētl}}} {{!}}}}- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Āchcāuhtlahtōlli|{{#if:{{{āchcāuhtlahtōlli|}}}|Āchcāuhtlahtōlli|Āchcāuhtlahtōlli}}]]'''{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />&nbsp;&bull; Cepanāchcāuh|{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />&nbsp;&bull; Cepanāchcāuh}}}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{āchcāuhtlahtōlli|{{{āchcāuhtlahtōlli|n/d}}}}}}{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|n/d}}}|{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|n/d}}}}}}} |- {{#if:{{{īāltepētlīānca_in|}}}|{{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} [[Āltepētlīānca|Īāltepētlīānca]] in {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;"{{!}}{{{īāltepētlīānca_in}}} {{!}}- |}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tēpacholiztli īiuhcāyo]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tēpacholiztli|}}} |- | style="padding: 0 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" |{{{tēpachohqueh|}}} | style="padding: 0 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" |{{{tēpachohqueh_tōcāitl|}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''{{{tzintiliztli|[[{{{cemāxcātōcāitl}}} tlahtōllōtl|Tzintiliztli]]}}}'''<br />{{{fundación_hitos|}}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{fundación_fechas|}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Países por superficie|Tlaīxpayōtl]]'''<br />&nbsp;&bull; Mochi,<br/>&nbsp;&bull; % ātl | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{tlaīxpayōtl_tlatēctli|}}}|[[Anexo:Países por superficie|Inic {{{tlaīxpayōtl_tlatēctli}}}]]}}<br />{{#if:{{{tlaīxpayōtl|}}}|{{{tlaīxpayōtl}}} [[kilómetro cuadrado|km<sup>2</sup>]]|n/d}}<br/>{{{tlaīxpayōtl_ātl|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Cuāxōchtli]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{cuāxōchtli|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Huēyi ātēntli]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{huēyi_ātēntli|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Chānehquilizcopa tlācatiyān|Chānehqueh]]'''<br />&nbsp;&bull; Mochi<br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por densidad de población|Pozāhuacāyōtl]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{chānehqueh_tlatēctli|}}}|[[Chānehquilizcopa tlācatiyān|Inic {{{chānehqueh_tlatēctli}}}]]}}<br />{{{chānehqueh|n/d}}}{{#if:{{{chānehqueh_xihuitl|}}}|&nbsp;([[{{{chānehqueh_xihuitl}}}]])}}<br />{{#if:{{{chānehqueh_pozāhuacāyōtl|}}}|{{{chānehqueh_pozāhuacāyōtl}}} hab/km<sup>2</sup>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Producto Interno Bruto|PIB]] (nominal)'''<br />&nbsp;&bull; Mochi <small>{{#if:{{{PIB_nominal_año|}}}|([[{{{PIB_nominal_año}}}]])}}</small><br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por PIB (PPA) per cápita|PIB per cápita]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{PIB_nominal_puesto|}}}|[[Anexo:Países por PIB (nominal)|Inic {{{PIB_nominal_puesto}}}]]}}<br />{{{PIB_nominal|n/d}}}<br />{{{PIB_nominal_per_cápita|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Producto Interno Bruto|PIB]] ([[Paridad de poder adquisitivo|PPA]])'''<br />&nbsp;&bull; Mochi <small>{{#if:{{{PIB_año|}}}|([[{{{PIB_año}}}]])}}</small><br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por PIB (PPA) per cápita|PIB per cápita]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em vem 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{PIB_puesto|}}}|[[Anexo:Países por PIB (PPA)|Inic {{{PIB_puesto}}}]]}}<br />{{{PIB|n/d}}}<br />{{{PIB_per_cápita|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Índice de Desarrollo Humano|IDH]] {{#if:{{{IDH_año|}}}|({{{IDH_año}}})}}''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{IDH|n/d}}} {{#if:{{{IDH_puesto|}}}|([[Anexo:Países por Índice de Desarrollo Humano|Inic {{{IDH_puesto}}}]])&nbsp;–&nbsp;{{{IDH_categoría}}}}} |- style="vertical-align: top;" | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tomīn]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tomīn|n/d}}} {{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}{{{tomīn_iso|}}}|(}}{{{tomīn_símbolo|}}}{{#if:{{{tomīn_iso|}}}|{{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}|,&nbsp;}}<tt>[[ISO 4217|{{{tomīn_iso}}}]]</tt>}}{{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}{{{tomīn_iso|}}}|)}} {{#if:{{{tomīn_div|}}}|= {{{tomīn_div}}}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[‎Tlācatōcāitl]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tlācatōcāitl|n/d}}} |- | '''[[Cemānāhuacāhuitl]]'''{{#if:{{{horario_verano|}}}|<br />&nbsp;&bull; [[xōpan cāhuitl|xōpan cāuhpan]]}} | {{{horario|n/d}}}{{#if:{{{horario_verano|}}}|<br />{{{horario_verano}}}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Mātlatzālan āxcāyōtl]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{cctld|}}}|<tt>{{{cctld}}}</tt>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Prefijos telefónicos internacionales|Prefijo telefónico]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{código_telefónico|}}}|<tt>+{{{código_telefónico}}}</tt>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Prefijos radiofónicos|Prefijo radiofónico]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{prefijo_radiofónico|}}}|<small><tt>{{{prefijo_radiofónico}}}</tt></small>|n/d}} |{{#if:{{{matrícula_avión|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} '''[[Matrícula (aeronaves)|Siglas país para aviones]]''' {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{matrícula_avión|n/d}}} {{!}} }}{{#if:{{{matrícula_coche|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} '''[[Anexo:Siglas automovilísticas internacionales |Siglas país para automóviles]]''' {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{matrícula_coche|n/d}}} {{!}} }}- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[ISO 3166-1|Nenecuilhuāztli ISO]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{nenecuilhuāztli_ISO|n/d}}} |{{#if:{{{miembro_de|}}}|- {{!}} colspan="2" style="border-top: solid 1px #ccd2d9; vertical-align: top; text-align: center;" {{!}} '''Cotōncayōtl īpan'''<br /> {{{miembro_de}}} {{!}} }}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni1|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni2|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni3|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni4|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni5|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni6|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni7|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni8|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni9|}}}|- style="vertical-align: top; font-size:85%;" {{!}} colspan="2" style="border-top: solid 1px #ccd2d9; vertical-align: top;" {{!}} {{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni1|}}}|<sup id="infobox_nota_1"><small>1</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni1}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni2|}}}|<sup id="infobox_nota_2"><small>2</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni2}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni3|}}}|<sup id="infobox_nota_3"><small>3</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni3}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni4|}}}|<sup id="infobox_nota_4"><small>4</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni4}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni5|}}}|<sup id="infobox_nota_5"><small>5</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni5}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni6|}}}|<sup id="infobox_nota_6"><small>6</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni6}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni7|}}}|<sup id="infobox_nota_7"><small>7</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni7}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni8|}}}|<sup id="infobox_nota_8"><small>8</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni8}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni9|}}}|<sup id="infobox_nota_9"><small>9</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni9}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni10|}}}|<sup id="infobox_nota_10"><small>10</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni1}}}<br/>}} {{{tlahtōlcaquiliztilōni|}}} }} |} |} {{#if:{{{īāltepētlīānca_in|}}}|<includeonly>[[Neneuhcāyōtl:Āltepētlīānca]]</includeonly>|<includeonly>[[Neneuhcāyōtl:Tlacatiyan (nci)]]</includeonly>}} <noinclude> [[Neneuhcāyōtl:Nemachiyōtīlli]] rff4x4zxgla3oilkj8b4iesuki3h8ow 502337 502334 2022-08-05T16:50:22Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| class="infobox geography" style="width: 23em; font-size:87%; text-align:left" | align="center" style="font-size:135%; line-height:110%;" colspan="2"| '''{{{Achcauhtocaitl}}}'''<br/>{{{Chantocaitl}}} {{#if:{{{Pamitl<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}}- class="mergedtoprow" {{!}} colspan="2" class="maptable" style="padding:0 0;" {{!}} {{{!}} style="width:100%; text-align:center; padding:0.5em 0;" {{!}} {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}|width="55%"}} style="vertical-align:middle; text-align:center;" {{!}} [[Īxiptli:{{{Pamitl<noinclude>|Flag of None.svg</noinclude>}}}|{{{Pamitl_octacayōtl|125x110px}}}|{{#ifeq:{{{Tocaitl|}}}|Nepal||border{{!}}}}{{{Tocaitl}}} pamitl]] {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}} style="vertical-align:middle; text-align:center;" width="45%"{{!}} [[Īxiptli:{{{Chimalli<noinclude>|Coats of arms of None.svg</noinclude>}}}|{{{Chimalli_octacayōtl|125x110px}}}|{{{Tocaitl}}} chimalli]]}} {{!}}- {{!}} [[Ipan {{{Tocaitl}}}]] {{#if:{{{Chimalli<includeonly>|</includeonly>}}}| {{!}} [[Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}} {{!}}} }} |- | class="maptable" align="center" colspan="2" style="padding: 0em 0.4em 0em 0.4em;" | {| style="background: transparent; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse:collapse; padding:0; font-size: 97%;" cellspacing="0" cellpadding="0" |{{#if:{{{lema_nacional|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; border-bottom: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0em; vertical-align: top;" {{!}} [[Anexo:Lemas de Estado|Lema]]: {{{lema_nacional}}} {{!}}}}{{#if:{{{Tlacatiyancuicatl|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; padding: 0.4em 0 0.2em 0; vertical-align: top;" {{!}} [[Tlacatiyancuicatl]]: {{{tlācatiyāncuīcatiliztli|}}} }} {{!}}{{#if: {{{tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli|}}}|- {{!}} colspan="2" style="text-align: center; vertical-align: top; font-size: 90%; border-bottom: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.2em 0.4em 0.4em .4em; vertical-align: top;" {{!}}[[File:{{{tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli|}}}|140px|center|noicon]]}} {{!}}- | colspan="2" style="border-top: none; vertical-align: top; text-align: center; font-size: 95%; padding:0.5em 0 0.5em 0"| [[Īxiptli:{{{mapa|sin mapa.svg}}}|center|250px|{{{cemāxcātōcāitl}}} tlatēctli]] |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tēcuacān]]'''<br />&nbsp;&bull; [[Chanehqueh {{{Tocaitl}}}|Chanehqueh]]<br />&nbsp;&bull; [[Cemonocāyōtl īcemānāhuacāyo|Cemonocāyōtl]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top" | {{{tēcuacān|n/d}}}<br />{{{tēcuacān_chānehqueh|n/d}}}<br />{{#if:{{{tēcuacān_cemonocāyōtl|}}}|{{{tēcuacān_cemonocāyōtl}}}|{{#if:{{{tēcuacān_cemonoc|}}}|[{{Coor URL}}{{{tēcuacān_cemonoc}}}]|n/d}}}} |{{#if:{{{huēyāltepētl|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} [[:Neneuhcāyōtl:{{{cemāxcātōcāitl}}} īcatyān|Huēyāltepētl]] {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{huēyi_āltepētl}}} {{!}}}}- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Āchcāuhtlahtōlli|{{#if:{{{āchcāuhtlahtōlli|}}}|Āchcāuhtlahtōlli|Āchcāuhtlahtōlli}}]]'''{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />&nbsp;&bull; Cepanāchcāuh|{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />&nbsp;&bull; Cepanāchcāuh}}}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{āchcāuhtlahtōlli|{{{āchcāuhtlahtōlli|n/d}}}}}}{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|<br />{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|n/d}}}|{{#if:{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|}}}|{{{cepanāchcāuhtlahtōlli|n/d}}}}}}} |- {{#if:{{{īāltepētlīānca_in|}}}|{{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} [[Āltepētlīānca|Īāltepētlīānca]] in {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;"{{!}}{{{īāltepētlīānca_in}}} {{!}}- |}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tēpacholiztli īiuhcāyo]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tēpacholiztli|}}} |- | style="padding: 0 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" |{{{tēpachohqueh|}}} | style="padding: 0 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" |{{{tēpachohqueh_tōcāitl|}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''{{{tzintiliztli|[[{{{cemāxcātōcāitl}}} tlahtōllōtl|Tzintiliztli]]}}}'''<br />{{{fundación_hitos|}}} | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{fundación_fechas|}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Países por superficie|Tlaīxpayōtl]]'''<br />&nbsp;&bull; Mochi,<br/>&nbsp;&bull; % ātl | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{tlaīxpayōtl_tlatēctli|}}}|[[Anexo:Países por superficie|Inic {{{tlaīxpayōtl_tlatēctli}}}]]}}<br />{{#if:{{{tlaīxpayōtl|}}}|{{{tlaīxpayōtl}}} [[kilómetro cuadrado|km<sup>2</sup>]]|n/d}}<br/>{{{tlaīxpayōtl_ātl|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Cuāxōchtli]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{cuāxōchtli|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Huēyi ātēntli]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{huēyi_ātēntli|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Chānehquilizcopa tlācatiyān|Chānehqueh]]'''<br />&nbsp;&bull; Mochi<br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por densidad de población|Pozāhuacāyōtl]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{chānehqueh_tlatēctli|}}}|[[Chānehquilizcopa tlācatiyān|Inic {{{chānehqueh_tlatēctli}}}]]}}<br />{{{chānehqueh|n/d}}}{{#if:{{{chānehqueh_xihuitl|}}}|&nbsp;([[{{{chānehqueh_xihuitl}}}]])}}<br />{{#if:{{{chānehqueh_pozāhuacāyōtl|}}}|{{{chānehqueh_pozāhuacāyōtl}}} hab/km<sup>2</sup>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Producto Interno Bruto|PIB]] (nominal)'''<br />&nbsp;&bull; Mochi <small>{{#if:{{{PIB_nominal_año|}}}|([[{{{PIB_nominal_año}}}]])}}</small><br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por PIB (PPA) per cápita|PIB per cápita]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{PIB_nominal_puesto|}}}|[[Anexo:Países por PIB (nominal)|Inic {{{PIB_nominal_puesto}}}]]}}<br />{{{PIB_nominal|n/d}}}<br />{{{PIB_nominal_per_cápita|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Producto Interno Bruto|PIB]] ([[Paridad de poder adquisitivo|PPA]])'''<br />&nbsp;&bull; Mochi <small>{{#if:{{{PIB_año|}}}|([[{{{PIB_año}}}]])}}</small><br />&nbsp;&bull; [[Anexo:Países por PIB (PPA) per cápita|PIB per cápita]] | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em vem 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{PIB_puesto|}}}|[[Anexo:Países por PIB (PPA)|Inic {{{PIB_puesto}}}]]}}<br />{{{PIB|n/d}}}<br />{{{PIB_per_cápita|n/d}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Índice de Desarrollo Humano|IDH]] {{#if:{{{IDH_año|}}}|({{{IDH_año}}})}}''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{IDH|n/d}}} {{#if:{{{IDH_puesto|}}}|([[Anexo:Países por Índice de Desarrollo Humano|Inic {{{IDH_puesto}}}]])&nbsp;–&nbsp;{{{IDH_categoría}}}}} |- style="vertical-align: top;" | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Tomīn]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tomīn|n/d}}} {{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}{{{tomīn_iso|}}}|(}}{{{tomīn_símbolo|}}}{{#if:{{{tomīn_iso|}}}|{{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}|,&nbsp;}}<tt>[[ISO 4217|{{{tomīn_iso}}}]]</tt>}}{{#if:{{{tomīn_símbolo|}}}{{{tomīn_iso|}}}|)}} {{#if:{{{tomīn_div|}}}|= {{{tomīn_div}}}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[‎Tlācatōcāitl]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{tlācatōcāitl|n/d}}} |- | '''[[Cemānāhuacāhuitl]]'''{{#if:{{{horario_verano|}}}|<br />&nbsp;&bull; [[xōpan cāhuitl|xōpan cāuhpan]]}} | {{{horario|n/d}}}{{#if:{{{horario_verano|}}}|<br />{{{horario_verano}}}}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Mātlatzālan āxcāyōtl]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{cctld|}}}|<tt>{{{cctld}}}</tt>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Prefijos telefónicos internacionales|Prefijo telefónico]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{código_telefónico|}}}|<tt>+{{{código_telefónico}}}</tt>|n/d}} |- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[Anexo:Prefijos radiofónicos|Prefijo radiofónico]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{#if:{{{prefijo_radiofónico|}}}|<small><tt>{{{prefijo_radiofónico}}}</tt></small>|n/d}} |{{#if:{{{matrícula_avión|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} '''[[Matrícula (aeronaves)|Siglas país para aviones]]''' {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{matrícula_avión|n/d}}} {{!}} }}{{#if:{{{matrícula_coche|}}}|- {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} '''[[Anexo:Siglas automovilísticas internacionales |Siglas país para automóviles]]''' {{!}} style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" {{!}} {{{matrícula_coche|n/d}}} {{!}} }}- | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | '''[[ISO 3166-1|Nenecuilhuāztli ISO]]''' | style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 0.4em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | {{{nenecuilhuāztli_ISO|n/d}}} |{{#if:{{{miembro_de|}}}|- {{!}} colspan="2" style="border-top: solid 1px #ccd2d9; vertical-align: top; text-align: center;" {{!}} '''Cotōncayōtl īpan'''<br /> {{{miembro_de}}} {{!}} }}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni1|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni2|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni3|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni4|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni5|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni6|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni7|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni8|}}}{{{tlahtōlcaquiliztilōni9|}}}|- style="vertical-align: top; font-size:85%;" {{!}} colspan="2" style="border-top: solid 1px #ccd2d9; vertical-align: top;" {{!}} {{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni1|}}}|<sup id="infobox_nota_1"><small>1</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni1}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni2|}}}|<sup id="infobox_nota_2"><small>2</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni2}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni3|}}}|<sup id="infobox_nota_3"><small>3</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni3}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni4|}}}|<sup id="infobox_nota_4"><small>4</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni4}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni5|}}}|<sup id="infobox_nota_5"><small>5</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni5}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni6|}}}|<sup id="infobox_nota_6"><small>6</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni6}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni7|}}}|<sup id="infobox_nota_7"><small>7</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni7}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni8|}}}|<sup id="infobox_nota_8"><small>8</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni8}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni9|}}}|<sup id="infobox_nota_9"><small>9</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni9}}}<br/>}}{{#if:{{{tlahtōlcaquiliztilōni10|}}}|<sup id="infobox_nota_10"><small>10</small></sup>&nbsp;{{{tlahtōlcaquiliztilōni1}}}<br/>}} {{{tlahtōlcaquiliztilōni|}}} }} |} |} {{#if:{{{īāltepētlīānca_in|}}}|<includeonly>[[Neneuhcāyōtl:Āltepētlīānca]]</includeonly>|<includeonly>[[Neneuhcāyōtl:Tlacatian]]</includeonly>}} <noinclude> [[Neneuhcāyōtl:Nemachiyōtīlli]] amahp8zqm45vjs5fc676cqes46kyvis Neneuhcāyōtl:Tlacatian 14 35994 502339 2022-08-05T16:53:14Z Koatochij 19758 Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Nahuatlahtolli (nci)]] wikitext text/x-wiki [[Neneuhcāyōtl:Nahuatlahtolli (nci)]] l3knopj04xbmzwcqxn4hwzyp6c9qnoe 502346 502339 2022-08-05T17:09:39Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {{Ahcopa}} {{P2|[[:Category:Wexteyowalko|NHE]]}} {{P2|[[:Category:Ueyitlali|NCH]]}} {{P2|[[:Category:Tlalimej|NHW]]}} {{P2|[[:Category:Tlacatiyan|NHN]]}} {{P1|[[:Category:Tlacatian|NCI]]}} {{Tlani}} {{Commonscat|Countries}} [[Neneuhcāyōtl:Nahuatlahtolli (nci)]] sn086o535jjksu35ucrnfg3evjm8kqu Huehcāuh Tlācatiyān 0 35995 502348 2022-08-05T17:11:55Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Huehcāuh Tlācatiyān]] a [[Huehuehcauh tlacatiyan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Huehuehcauh tlacatiyan]] p70h8yljir0kf57cs4y3kk54tsqpgoi Neneuhcāyōtl:Huehcāuh Tlācatiyān 14 35996 502351 2022-08-05T17:13:55Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Neneuhcāyōtl:Huehcāuh Tlācatiyān]] a [[Neneuhcāyōtl:Huehuehcauh tlacatiyan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[:Neneuhcāyōtl:Huehuehcauh tlacatiyan]] 81m7mzzil5s82gtp3nydkdliu6v7gjc Tochtlan Gutiérrez 0 35997 502378 2022-08-05T18:11:28Z Koatochij 19758 Koatochij trasladó la página [[Tochtlan Gutiérrez]] a [[Tochtlah Gutiérrez]] wikitext text/x-wiki #REDIRECCIÓN [[Tochtlah Gutiérrez]] hwihqsygzkkoxclpq42gj5joof9bnxe Nemachiyōtīlli:Totomeh/nhn 10 35998 502396 2022-08-05T18:44:55Z Koatochij 19758 Yancuīc zāzanilli: {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Canauhtli]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Canauhtli]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> obxq8zi9n7jh8u2rxcby292ma35bbpu 502397 502396 2022-08-05T18:45:46Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Canauhtli]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Totolin]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 3jxqyojk0hobojdmb1tgbhydrvtfddz 502398 502397 2022-08-05T18:47:22Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Canauhtli]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Itzcuauhtli]] • [[Totolin]] • [[Zacatochin]] |- |} <noinclude> </noinclude> d8egbm1du883o8bjx88rlbe29l6rndf 502399 502398 2022-08-05T18:47:49Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Itzcuintli]] | [[Techalotl]] | [[Tlacamayeh]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Canauhtli]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Itzcuauhtli]] • [[Totolin]] • [[Zolin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 5yh60t1qnujneydqpiz58fke0z97jg8 502402 502399 2022-08-05T18:49:45Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Canauhtli]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Itzcuauhtli]] • [[Totolin]] • [[Zolcanauhtli]] • [[Zolin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 4lo6oqhs219llllib0xp8xza5ac9alk 502403 502402 2022-08-05T18:50:37Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Canauhtli]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Itzcuauhtli]] • [[Quecholli]] • [[Quecholtototl]] • [[Quetzaltototl]] • [[Totolin]] • [[Zolcanauhtli]] • [[Zolin]] |- |} <noinclude> </noinclude> rz7j7390lnlesxstnwfzkhm57jgo73g 502404 502403 2022-08-05T18:52:33Z Koatochij 19758 wikitext text/x-wiki {| style="margin:0 auto;clear:both;text-align:center;width:100%;" align=center class="toccolours" |- !bgcolor=green |[[Yolcatl|<span style="color:white;">Totomeh</span>]] |- |'''Cenyeliztli'''<br /> [[Canauhtli]] | [[Cuauhtli]] '''Totomeh'''<br />[[Alotl]] • [[Atotolin]] • [[Acoyotl]] • [[Centzontlahtoleh]] • [[Cozcacuauhtli]] • [[Itzcuauhtli]] • [[Quecholli]] • [[Quetzaltototl]] • [[Tlacaquecholli]] • [[Totolin]] • [[Zolcanauhtli]] • [[Zolin]] |- |} <noinclude> </noinclude> 9k9l2spc15s4kc0bwptor92ampjez8u