Huiquipedia
nahwiki
https://nah.wikipedia.org/wiki/Cal%C4%ABxatl
MediaWiki 1.39.0-wmf.25
first-letter
Mēdiatl
Nōncuahquīzqui
Tēixnāmiquiliztli
Tlatequitiltilīlli
Tlatequitiltilīlli tēixnāmiquiliztli
Huiquipedia
Huiquipedia tēixnāmiquiliztli
Īxiptli
Īxiptli tēixnāmiquiliztli
Huiquimedia
Huiquimedia tēixnāmiquiliztli
Nemachiyōtīlli
Nemachiyōtīlli tēixnāmiquiliztli
Tēpalēhuiliztli
Tēpalēhuiliztli tēixnāmiquiliztli
Neneuhcāyōtl
Neneuhcāyōtl tēixnāmiquiliztli
TimedText
TimedText talk
Módulo
Módulo discusión
Accesorio
Accesorio discusión
Accesorio definición
Accesorio definición discusión
Mexico
0
1120
503867
502969
2022-08-19T15:01:52Z
Koatochij
19758
/* Occe tlahtolli */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN1_NCI2_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tlacatiyan
| Chantocaitl = Tlahtohcayotl in Cepanca Mexico
| Tlaltocaitl = Estados Unidos Mexicanos
| Tocaitl = Mexico
| Pamitl = Flag of Mexico.svg
| Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg
| Chimalli_tamaño = 110px
| Tlacatiyancuicatl = [[Mexicotlacatiyancuicatl]]
| Tlacatiyancuicatl_tlahcuilolli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| Tlalmachiyotl = MEX orthographic.svg
| Tecuacan = [[Altepetl Mexico]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| Hueyaltepetl = [[Altepetl Mexico]]
| Ancayotl = 34°35′59″S 58°22′55″O
| Tecpantlahtolli = [[Caxtillantlahtolli]] huan 82 macehuallahtolli.
| Tenahuatiyotl = República
| Tlaquetzalli =
| Tlaquetzalli tetl = • Omopeuh <br /> • Omotlami
| Tlaquetzalli iman = Itech [[España]]<br />[[16 metztli septiembre]], [[1810]]<br />[[29 metztli septiembre]], [[1824]]
| Tlaixpayotl = 3.761.274
| Tlaixpayotl_tlatectli = 8
| Tlaixpayotl_atl = 1.1%
| Tlahtohcayotenco = 9665
| Hueyatenco =
| Cuaxochtli = 4389 km. 3155 km ica {{USA}}, 958 km ica {{GTM}} ihuan 276 km ica {{BLZ}}
| Tepachoani = [[Mexico tlahtohcatlahtoani|Tlahtohcatlahtoani]]
| Tepachoani itoca = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| Nelihuehcapanca = [[Citlaltepec]]
| Chanehqueh = 126 014 024
| Chanehqueh_tlatectli = 32
| Chanehqueh_pozahuacayotl = 15,68
| Tlacatocaitl = Mexicatl
| PIB_nominal = US$ 537 660 millones
| PIB_nominal_xihuitl =
| PIB_nominal_tlapohualli = 21
| PIB_nominal_per_capita = US$ 12 590
| PIB = US$ 964 279 millones
| PIB_xihuitl =
| PIB_tlapohualli = 23
| PIB_per_capita = US$ 22 404
| IDH = {{creciente}} 0,836
| IDH_xihuitl = 2015
| IDH_tlapohualli = 40
| IDH_neneuhcayotl = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| Tomin = [[Mexico peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MX]]</code>)
| Cemanahuacahuitl = [[UTC-3]]
| Cemanahuacahuitl_xopan = [[UTC-2]]
| Matlatzalan = [[.mx]]
| Tepozehecanonotzalli = 52
| Tlahuilehecanonotzalli = AYA-AZZ, LOA-LWZ, L2A-L9Z
| Ihcuilolli = 484 / MX / MEX
| Olochcalpolli_ica =
| Toquiliztequitl =
| Toquiliztequitl1 =
| Toquiliztequitl2 = Toquiliztequitl: FMI.
}}
'''Mexico''' nozo '''Tlahtohcayotl in Cepanca Mexico''' ([[caxtillahtolli]]; ''México'' nozo ''Estados Unidos Mexicanos''; [[yucatecatlahtolli]],<ref group=tyml.>Tlahtolli moihtoa ipampa mayatlacameh ipan '''''Yucatan'''''. Ipan nahuatlahtolli quihtoznequi ''yucatecatlahtolli''.</ref> ''Méjikoo''), ce tlacatiyan ipan [[America]] cemantoc tlalli, ce inic mahtlactli huan ome tlacatiyan ocachi hueyi itechpa [[Tlalticpactli]]. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Tlahtohcayotl in Cepanca]], canahpa huitztlampa ica [[Pacífico ailhuicatl]], canahpa tonalcalaquiyampa ica [[Pacífico ailhuicatl]], canahpa tonalquizayampa ica [[Cuauhtemallan]] huan [[Belice]], noihqui ompa iquizayampa in [[Mexico ayollohco]] huan [[Caribe hueyatl]] (hueyatl ipan [[Atlántico ailhuicatl]]). In tepetl ocachi hueyic quihtoznequi in [[Citlaltepec]] ipan [[Veracruz]] huan [[Puebla]] ica 6960,8 m s. n. m. in cualcan ocachi tlani quihtoznequi [[Laguna Salada]] ipan [[Baja California]] ica -10 m b. n. m. Itecuacan in [[Altepetl Mexico]], inon tlacatiyan quipiya occe hueyi altepetl, inonqueh [[Monterrey (nhn)|Monterrey]], [[Atemaxac]], [[Cuetlaxcoapan]], [[Tollohcan]], [[Tijuana]] huan [[León]].
In tlacatiyan quipia tlen mani ipan 1 964 375 [[km²]],<ref>«[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mx.html Mexico - Geography]». ''CIA The World Factbook''. CIA.</ref> Mexico inic macuilli hueyi [[tlacatiyan]] ipan [[America]] cemantoc tlalli,<ref group=tyml.>Tlahtolli moihtoa '''''continente''''' caxtillahtolcuepa. Ipan nahuatlahtolli quihtoznequi ''cemantoc tlalli''.</ref> noihqui inic mahtlactli huan nahui hueyi tlacatiyan itech mochi Tlalticpactli. Ica 130 millones itech chanehqueh, Mexico inic mahtlactli tlacatiyan ica chanehqueh ipan tlalticpac. Mexico tlalli in [[Tlacatiyan ic chanehqueh|ic mahtlactli once ocachi chantilo tlacatiyan]] cah, ica ocachi 126 ''millones'' tlatlaliloh chanehqueh ipan [[2020]]. Inin tlapohualli quichihua in Mexihco in [[Caxtillāntlahtōlli ītlatēcpanaliz in Tlālticpac|tlacatiyan in tlacempanahuia inic caxtillantlahtohqueh]],<ref>{{Cita web |url=http://www.ethnologue.com/language/spa |autor=Ethnologue |título=Spanish |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |idioma=inglés}}</ref> no inic chicome tlacempanahuia inic [[nepapan tlahtōlmatiliztli|nepapan tlahtolmatiliztli]] in cemanahuac.<ref>{{Cita web |url=http://www.ethnologue.com/statistics/country#7 |título=Summary by country |autor=Ethnologue |fechaacceso=8 de mayo de 2015 idioma=inglés}}</ref> Quipia 69 [[tecpantlahtolli]], itzalan inin; caxtillahtolli miac tlahtoah ipan mochitin tlacatiyan, occequin tlahtolli nahuatlahtolli, yucatecatlahtolli, mixtecatlahtolli, tzeltallahtolli, tzotzillahtolli, tzapotecatlahtolli, otontlahtolli, totonacatlahtolli, mazahuatlahtolli huan no oncan macehualtlahtolli ipan mochi tlaltipactli.<ref>Alfonso González & Mirta A. González, ''[http://books.google.cat/books?id=FrsTLm265zoC&pg=PA150&dq=n%C3%BAmero+hispanohablantes&hl=ca&ei=9qZNTYj9FM2cOs7AmRE&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC8Q6AEwAQ#v=onepage&q=n%C3%BAmero%20hispanohablantes&f=false Español para el hispanohablante en los Estados Unidos]''.{{Spa/nhn}}</ref>
In momachtia in tlacah nemi Mexico tlalli ixquichca 14 000 xihuitl yeppa axcan.<ref>[[Poblamiento de América]]</ref> In ipampa in nenayotl iizcayaliz omochihqueh in mexicatlalpan in [[America]] cemantoc tlalli, in [[Tlahco America]] huan [[huaccaixtlahuatl]]. In axcan tlahco Mexico ocatcah in tachcauh inyeyan in huehceuh mexihcatlacah, no ihuan in mayatlacah, ome hueyi altepetiliztli in [[Anahuac]]. In ixquichcauh 300 xihuitl, mochi in itlal oquichiuh ce cotoncayotl ipan in [[Virreyotl Yancuic España]], ica itecuacan in [[Altepetl Mexico]], ocatcah ce tachcauh yeliztli ipan in [[Caxtiltecatl Emperadoryotl]] in [[America]] tlalli. Quin in Caxtillan tlahtohcatiliztli, Yancuic España oquipehualtihqueh in teixnamiquiliztli itechpa in intlacaxoxouhcayo ipan [[1810]], in tein otlan ipan [[1821]]. Zatepan, ixquichcauh macuilpohualxihuitl, omochiuh miec tlahtic yaoyotl ihuan huehcahuitzyaoyotl oquipatlacqueh in mexicah mochi innemiliz. In ixquichcauh in [[macuilpohualxihuitl XX]] omochiuh hueyi tetlamahmaquiliztli izcayaliztli ica altepetlacayotl otlahtohcatih ica centetl altepetlacayotl tlacotontontli. Iteyacanaliz ce tlacatiyan, Mexico ce tlacatlahtohcayotl, atleh neltococayotl; quipiya eyi nahuatilli, in ejecutivo moihtoa [[Andrés Manuel López Obrador]].
Inin tlahtohcayotl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, pochtecayotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. In iuhqui in [[Cemanahuac in Nececeltiyahtalizyotl Tlatecpanaliztli]], Mexico in tachcauh ahciyan [[America]] cemantoc tlalli huan inic chicuace ipan tlapanahuia inic altepeitto in [[Cemanahuac]]<ref name="WTO Tourism Highlights 2018 Edition">{{Cita revista|título=UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition World Tourism Organization|url=https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419876|idioma=inglés|doi=10.18111/9789284419029}}</ref>, inon ipal in 34 nenayotl nozo yeliztli mancan tlen in [[UNESCO]] quinixmati iuhqui in [[Tlacayotl iTlatquicayo]], iuhti inic ce in cemantoc tlalpan ihuan inic chicuace in tlalticpac.
Itech in [[huēyitētlamahmaquilizzōtl|hueyitetlamahmaquilizzotl]],in ic [[ahyehyecauhqui tlahtic tlachīhualli|ahyehyecauhqui tlahtic tlachihualli]] (PIB ahnozo ATT) tlatectli ipan mahtlactli onnahui in Cemanahuac ihuan in mahtlactli once ic [[Anexo: Tācatiyān ic PIB|tlaaxcahuini hueliyotl tlapohtillotl]] (PPA ahnozo THT); in ic ome ipan Latinixachitlan ihuan in ic nahui in cemantoc tlalpan. In iuhqui tlanonotztli in [[ONU]] ipan [[Anexo: Tācatiyān ic tlācayōtl izcāyaliztli tlatēnēhuani|2018 itech tlacayotl izcayaliztli]], quipiya ce pani [[tlācayōtl izcāyaliztli tlatēnēhuani|tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani]] in 0.774, tlatectli ipan in ic 74 in Cemanahuac, ohuehcapanihuih itlan [[Indonesia]], [[Turquia]], [[Chile]], [[Grecia]] ihuan [[Africa Huitztlampa]], tlanehnehuihuililo ipan 2018 oquipixtica tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani in 0.743.<ref>{{Cita web |autor=undp.org |título=Informe sobre Desarrollo Humano 2013 El ascenso del Sur: Progreso humano en un mundo diverso |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_ES_Complete%20REV.pdf |fechaacceso=23 de marzo de 2013}}</ref><ref>{{Cita web |autor=undp.org |título=Indicadores Internacionales sobre desarrollo humano - PNUD |url=http://hdrstats.undp.org/es/indicadores/103106.html |fechaacceso=23 de marzo de 2013 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20130427055825/http://hdrstats.undp.org/es/indicadores/103106.html |fechaarchivo=27 de abril de 2013 }}</ref><ref>{{cita noticia|apellidos1=Rojas |nombre1=Laura |título=El ascenso del sur: la gran oportunidad |url=http://www.excelsior.com.mx/opinion/laura-rojas/2013/03/17/889383 |fechaacceso=25 de mayo de 2016 |editorial=Excelsior |fecha=17 de marzo de 2013}}</ref> Ma tel in tlacayotl izcayaliztli tlatenehuani 0.608 tlacencahualo, quimatih tlahco.<ref>{{cita web|título=Human Development Reports|url=http://hdr.undp.org/en/composite/IHDI|editorial=United Nations Development Programme|idioma=inglés|fecha=2015|fechaacceso=16 de julio de 2018}}</ref>
Mexico no ce tlapanahuia in ic nepapan immanyotl in Cemanahuac, momachilia iuhqui in caxtolli omome ce [[huēyinepapan tlācatiyān|hueyinepapan tlacatiyan]] in Tlalticpac, chantlaliah in 10-12% in [[nepapanyōlizzōtl|nepapanyolizzotl]] in Cemanahuac<ref name="SEMARNAT">{{Cita web |título=Biodiversidad de México |editorial=SEMARNAT |url=http://cruzadabosquesagua.semarnat.gob.mx/iii.html |fechaacceso=7 de octubre de 2007 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20071007045210/http://cruzadabosquesagua.semarnat.gob.mx/iii.html |fechaarchivo=7 de octubre de 2007 }}</ref> ihuan quimpiya ocachi 12 000 nican yollamantli.<ref>{{Cita web |url=http://www.environment.gov.au/soe/2001/publications/theme-reports/biodiversity/biodiversity01-3.html |título=Biodiversity Theme Report |fechaacceso=15 de marzo de 2010 |autor=Conservation International (2000) |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20091227152153/http://www.environment.gov.au/soe/2001/publications/theme-reports/biodiversity/biodiversity01-3.html |fechaarchivo=27 de diciembre de 2009 }}</ref>
==Tlaltocayotl==
[[Image:CodexMendoza01.jpg|200px|thumb|left|[[Mendoza amoxtli]], Mexihco tlahco in Anahuac.]]
Mexico ce tlahtohcayotl omoyocox ipan in [[macuilpohualxihuitl XIX]]. Ixquichca itlachihualiz iuhqui [[nahuatiliztli tlahtocayotl]], in tlacatiyan itoca ocatcah ''Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl'', immanel ipan in [[Mexico Tlacetililli Tlahtohcayotl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1824|Nahuatillaliliztli 1824]] oquitocaitih iuhqui ''Mexihcatl Tlacatiyan'' ihuan ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl''<ref>''Constitución de los Estados Unidos mexicanos'' (1824), ''nohuiyan''</ref>. In [[Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1857|Nahuatillaliliztli 1857]]<ref>''Constitución de la República Mexicana'' (1857), ''nohuiyān''</ref> oachcauhchiuh in tocaitl ''Mexihcatl Tlacatlahtohcayotl'', tel ipan in tlahcuilolli oquitocaitih ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl''. In [[Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īNenāhuatīliznāhuatīllālīliz 1917|Nahuatillaliliztli 1917]], tlatectli tlein in achcauhtocaitl ''Mexihcatl Tlacetililli Tlahtohcayotl'' ca.
In tlacatocayotl ''mexicano'', mexihcatl caxtillantlahtolcopa, mihtoa ixquichca in europantlacah ahcihua. Oquihtoznequilihqueh in caxtiltecah in macuilpohualxihuitl XVI, in mexihcah ocatcah in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]] chanehqueh ihuan intlahtol. Ipan in tlalpololiztli cequintin caxtiltecah ihuan criollomeh in ochanticqueh in [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] innehhuiyan omoteneuhqueh mexihcah<ref>[[Francisco Xavier Clavijero]] ōtzintih ī''[[Historia antigua de México y de su conquista]]'' ōquitlahtoh ītechpa in ''país del Anáhuac'' (in Ānāhuac tlācatiyān) īpan inic cē āmoxtlahtōlxēxelōliztli, tēl īpan mochi yeh quitēnēhua ''territorio mexicano'' (mēxihcatlalli) ahnozo ''reino de los mexicanos'' (in mēxihcah īntlahtohcāyo) in Yancuīc Caxtillān in tlein quipiyain huehcauh mexicatlalli, īhuān nō in mayatlālli īhuān in michhuahcatlālli.</ref>. In Tlacaxoxouhcayaoyotl tepachoh onenecuilohqueh ipan in tlacatiyan no in tlacah intoca. ica in [[Plan de Yōhuallān|Plan de Yohuallan]], in tlacatiyan motenehua Mexico ihuan in chanehqueh mexicah.
Mexico tlalli ce nahuatlahtolli, quihtoznequi caxtillahtolcopa ''México'', itlaltocayo altepetl itechpa huehcauh Mexico Tenochtitlan, itecuacan itech mexicah, zatepan caxtiltecah moihtoah ''Nueva España'' nozo Yancuic España ipan eyi xiuhpohualli. Ixquichca itlachihualiz in independencia Mexicopa, in tlacatiyan itoca, ''Imperio Mexicano'', zatepan Tlacatlahtocayotl Mexico, caxtillantlahtolli; República Mexicana; axcan siglo XX ocatcah Tlahtocayotl in Cepanca Mexico. Imanel xiuhpan 1824 oquitoca noyuhqui Mexico tlacatiyan ihtoa ''Nación Mexicana''<ref>''Constitución de los Estados Unidos mexicanos'' (1824).</ref>.
{{cita|In çã çe mitoa mexicatl: in miequin mitoa, mexica. Inin tocaitl mexicatl: itech quiça in tocaitl Mecitli. me, q.n. Metl, citli in tochin, citli: mitozquia meçicatl, ic onixpoliui in mitoa, Mexicatl: in iuhca nenonotzalli, in tlamacazqui, in quinoaliacan mexica itoca catca Meçitli: quil inic tlacat, quitocaiotique Citli: auh memac in quitecaque, in uncan tetzaoac, ic motocaioti mecitli: auh inin in ooapaoac tlamacazqui teupixqui mochiuh, quil quitlacanotzaia in diablo ([[Uitzilopochtli]]): ic cenca quimauiztilique, ioan mochintin quitlacamatque, in iacanaloni: auh in quiniacan in itlapacholhoan, ic motocaiotique Mexica.|Teopixqui [[Bernardino de Sahagún]]}}
===Occe tlahtolli===
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Chollahtolli]]: ''Mejiku''
* [[Cuextecatlahtolli]]: ''Labtom''
* [[Huitzollahtolli]]: ''Méxiko''
* [[Mazahuatlahtolli]]: ''B'onrro''
* [[Michhuahcatlahtolli]]: ''Méxiku''
* [[Mixtecatlahtolli]]: ''Nuuyoo''
* [[Otontlahtolli]]: ''’Monda''
* [[Pimatlahtolli]]: ''Mehigo''
* [[Pipillahtolli]]: ''Meshihku''
* [[Quicapotlahtolli]] : ''Mexiko''
{{col-2}}
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''ʼMaat tay ñiaʼk''
* [[Seritlahtolli]]: ''Méxiico''
* [[Raramuritlahtolli]]: ''Méjiko''
* [[Totonacatlahtolli]]: ''Mejiku''
* [[Tzapotecatlahtolli]]: ''México''
* [[Tzeltallahtolli]]: ''Mejiko''
* [[Tzotzillahtolli]]: ''Mejiko''
* [[Yaquitlahtolli]]: ''Mehiko''
* [[Yucatecatlahtolli]]: ''Mejikoo''
{{col-end}}
==Huehcapatlahtoliztli==
Intlah tihnequi miacquin tlacameh oncan ipan ce tlalpan axcan itech in tlalticpactli, monequi imiyaca in achtotlacatl oncan America cemantoc tlalli, onenemic ipampa ohce, nochi huatztic huan cecec. Macehualmeh zan queman oncan tihualah naman ni Mexico tlacatiyan yeceh 30,000 xiuitl. Ipan 9000 a. C., mochihua iteyolehualiz ica tlapixcayotl quemeh tlen ayohtli, etl, chilli huan huaxin ipan Teotihuahcan huan tepeyohcan ompa axan Tamaulipas tlahyocayotl. Canah in tlapixcayotl itech cintli mochiuhqui xiuhpan 5000 a. C., yecah macehualtin pehualiz hualmotlalia moihtoa Mesoamerica tlalli. Oncatca eyi hueyi onohuayan: Oasisamerica, Aridoamerica huan Mesoamerica.
=== Huehuehcauh tlacayotl ===
[[File:Olmec_Head_No._1.jpg|izquierda|miniaturadeimagen|Ce tzontecomaolmecatl.]]
Achcauh tlacameh ipan Oasisamerica catca tlalpixqueh, ihcuac in axcayotl ahmo tlapixcayotl cenca cualli huan yahuantin macehualtin oncan tihualah huan itlapixcayo pampa yahuantin tlacua. Tlen nicaltlaquetzah hueyi tzacualco moihtoa Casas Grandes ompa axcan Chihuahua tlahtocayotl.<ref>[https://arqueologiamexicana.mx/indice-tematico/oasisamerica Arquelogía Mexicana], Oasisamérica, 9 ome metztli in xihuitl 2019.</ref>.
Tlacameh ompa Mesomerica catca tlacameh ica tlalpizqueh huan yolomatinimeh, ihcuac in axcayotl ahmo tlapixcayotl cenca cualli huan yahuantin macehualtin oncan tihualah huan itlapixcayo pampa yahuantin tlacua. Tlen nicaltlaquetzah hueyi tzacualco moihtoa Tres Zapotes, La Venta ompa axcan Tabasco tlahtocayotl, yehuantin in olmecah.
Zanyeno ihcuac quittac intlal americatlacameh ipampa Francisco Hernández de Córdoba. Titlano Juan de Grijalva ipan 1518 xihuitl inic yehuatl ma quittaz in yancuic tlalli moihtoa Anahuac. Iixiptlahuan Moteuczoma cuacuauhpan tlachixtocqueh. Xiuhpan 1519 oahcicoh Hernán Cortes inhuan iyaoquizcahuan huan incapayohuan. Acalpan quihualhuicayah noihuan imatlequiquiz huan ohcequin itlequiquiz.
In axcan Mexico tlalli oquipantlazqueh ihuan ochantiqueh nehnenqui ahamiqueh ihuan tlanechicohqueh ye 30 000 xihuitl. Achi in 9000 xihuitl y. C. omochiuh in tlatlacacihuitiliztli in tlanelhuayotl iuhqui in [[āyohtli|ayohtli]] ihuan in [[huāxin|huaxin]]<ref>Casas y Caballero, 1995: 38.</ref> in tlalpan [[Teōhuahcān tlahuelmayān|Teohuahcan tlahuelmayan]] ihuan in [[Tamaulipas tepētlah|Tamaulipas tepetlah]]. In tlatlacacihuitiliztli in cintli omochiuh ahmo huehca in 5000 y. C. in tlein oquichiuh in altepetzintiliztli in [[Ānāhuac|Anahuac]]<ref>Márquez Morfín y Hernández Espinoza, 2005: 14.</ref>.
In [[Huāccāixachitlān|Huaccaixachitlan]] chanehqueh oquicemanqueh innenayo, manel oahcicqueh in anahuacah. Cequi catyan ocatca nemilo cemanqui ixquich in huehcauh cahuitl, iuhqui in [[Cueva de la Perra]] (12 000 y. C.)<ref>MacNeish, 1968: t. II.</ref>, [[Cueva de la Candelaria]] (8000 y. C.)<ref>Aveleyra, 1956.</ref>, [[El Conchalito]]<ref>Fujita, 2006: 82-98.</ref> ihuan in San Francisco Tepetlah oztotl, [[Tlani California Huitztlāmpa|Tlani California Huitztlampa]].
In altepeyotl tzintiliztli ocatca ahmo huehca in 2500 xihuitl y. C. ihuan in 1500 y. C.<ref>Christian Duverger, 2007.</ref>, ica in tlachihualiztli in [[cōnchīhualiztli|conchihualiztli]] ihuan in achto millahcayotl altepemaitl<ref>López Austin īhuān López Luján, 2001.</ref>. Ipan in ''Preclásico Medio'' (m. XIV-IV y. C.) omomana in [[ōlmēcah nenayōtl|olmecah nenayotl]] in mochi in Anahuac<ref>Las fechas son de Pool, 2007: 10.</ref>. Cequi tachcauh yollohtli ocatca [[La Venta]], [[Tres Zapotes]] ihuan [[Teōpantēcuānitlān|Teopantecuanitlan]] ocatcah in tachcauh olmecatl tlateomatiyan. Zatepan in olmecah inpolihuiliz, ocempanhuetzqueh miac tlacah, oxochiyouhqueh in [[tlacomōlli miccāpetlacallōtl|tlacomolli miccapetlacallotl]] in [[Ānāhuāc Cihuātlāmpa|cihuatlampa]]<ref>Kubler, 1984: 191.</ref>, in [[paniōlmēcah nenayōtl|paniolmecah nenayotl]] in Ayollohco ihuan omochiuh in [[huēyac tlapōhualli|hueyac tlapohualli]].
Ahmo huehca in macuilpohualxihuitl II omochiuh in ''Periodo Clásico'' in Anahuac (m. II-VI/VII). In ihcuac in opanhuetzqueh [[Teotihuahcan]]<ref>Childs Rattray, 1997: 73.</ref> ihuan in miac mayatlahtohcayotl. In inic oquitecpan in pochtecayotl in tlahco Mexihco ihuan oquinmocniuhtihqueh in [[Monte Albán]] tlacah. In anahuacayotl omomana in mictlampa ixquichca in huaccaixtlahuacan iuhqui [[La Quemada]] ihuan oquipalehuih in panhuetziliztli in [[Huāccāīxtlāhuatl Āmāitl Ixachitlān|Huaccaixtlahuatl Amaitl Ixachitlan]] tlacah iuqhui in huehcauh altepetl [[Paquimeh]].
Zatepan in Teotihuahcan ihuan in mayaaltepetl inpolihuiliz, opanhuetzqueh miac teucyotl in ominamicqueh on tlalli tepacholiztli. In macuilpohualxihuitl X ihuan XII itzalan, opanhuetz [[Tōllān Xīcohcotitlan|Tollan Xicohcotitlan]], in toltecah intecuacan. In toltecayotl oquipalehuih ih panhuetziliztli in mayatlacah, in mixtecah ihuan occequintin tlacah in Anahuac. In mexihcah oquinpatcayotihqueh, yehhuantin oaltepetzintihqueh in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]] ipan [[1325]]. Ipal inin altepetl otepachohqueh in tlapanahuia inic hueyi tlahtohcayotl in Anahuac, in catleh otlalpolohqueh in caxtiltecah ipan [[1521]].
=== Caxtiltecah tlalpololiztli ===
[[Īxiptli:Matanza de Cholula - Lienzo de Tlaxcala.jpg|180px|thumb|In [[tēmictīliztli Chōlōllān|temictiliztli Cholollan]], ipan in [[Tlaxcallān tilmahtli|Tlaxcallan tilmahtli]].]]
Zatepan in [[Franciso Hernández de Córdoba]] ([[1517]])<ref>Thomas, 1993: 115-128</ref> ihuan [[Juan de Grijalva]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 15-27</ref> innehnemiliz, [[Hernán Cortés]] ihuan itlacahuan oahciqueh [[Cozumel]] ihuan in [[Tabasco]] hueyatentli, in canin [[Cintla nehcaliliztli|in mayatlacah oihcalqueh in caxtiltecah Cintlah]]<ref>Thomas, 1993: 193-210</ref>. Ne oaltepetzintih [[Santa María de la Victoria]] ihuan oquicelih [[Malintzin]], yeh ocatcah nahuatlahtolcuepani ic in huehcachanehqueh<ref>Díaz del Castillo, 2007: 145-148</ref>.
In caxtiltecah oahciqueh in [[Veracruz]] hueyatentli, in canin ocalaqueh in [[Ānāhuac|Anahuac]]. Oquichiuhqueh necennonotzaliztli ica cequintin tlacah ihuan oohtlatocacqueh in [[Mēxihco Tenōchtitlan|Mexihco Tenochtitlan]]. In ohpan oquinpeuhqueh in mexihcah innecenonozal iuhqui in [[tēmictīliztli Chōlōllān|temictiliztli Cholollan]]. [[Motēuczōma Xōcoyōtzin|Moteuczoma Xocoyotzin]] oquincelih yocoxcatica in caxtiltecah<ref>Sahagún, 1999: 702-703.</ref>, tel in [[tēmictīliztli īpan in Toxcatl|temictiliztli ipan in Toxcatl]] otzinti in yaoyotl ica in mexihcah<ref>Thomas, 1993: 427-438</ref>. [[Cuitlāhuac|Cuitlahuac]] [[Tēpēhualiztli Yōhualli|oquinpeuh in caxtiltecah]] ipan [[1520]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 254-262</ref>, tel yeh omic in ihcuac in [[mātlālzahuatl|hueyi cocoliztli]]. [[Cuāuhtemōc|Cuauhtemoc]], in tlacuitlapancayotl tlahtoani, ocanqueh ipan in [[13 tlachicuēyiti|13 tlachicueyiti]] [[1521]]<ref>Díaz del Castillo, 2007: 367-373</ref>, ihuan oquimictihqueh ipan [[1525]]<ref>Sahagún, 1999: 845-848. Se desconoce la fecha exacta de la muerte de Cuauhtémoc, así como el paradero de sus restos.</ref>. Zatepan otepantlehcoh Mexihco Tenochtitlan in caxtiltecah ocholohqueh tlalpolohqueh in tlacahuilli in [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] ipan ce tlachihualli mochi in ''colonia''pan. Ica in tlalpololiztli ohuallah in cristianotiliztli ihuan in nican tlacah ahmo nenayotl.
=== Virreiyotl Yancuic España===
[[Īxiptli:Retrato de Hernán Cortés.jpg|thumb|180px|[[Hernán Cortés]].]]
Xiuhpan 1524, oahcicoh nican [[Virreiyotl Yancuic España]], mahtlactli huan ome teopixqueh itech pohuiah iteopixcanahuatil San Francisco. Iteopixcahua yehuantin icniuhtli Martín de Valencia catca ica caxtiltecah huan portuglatecah matel yaoquizqueh. [[Hernán Cortés]] oquiz quincelito yuhquin ixtililonimeh, noihqui mahuizohqueh tlacameh, imixpan in mexicah. Ininqueh caxtilteopixqueh huan ohcequin in ohualaqueh zanyeno ihcuac, cenca tlamatinimeh catcah. Otechihuilique nemachtilcalco. Otecuatequiqueh. Noihqui macehualtin quimpalehuiqueh ipampa teopixqueh, ce itechpahuicpa icniuhtli Bartolomé de las Casas.
Ipan 1525 xihuitl, Hernán Cortés oquic caxtiltepehuani yauh quincalito in Cristóbal de Olid in oncan motocayotia ''Las Hibueras'' (axcan [[Honduras]]). quinahuatia mah quimpiloah noteuctzin [[Cuauhtemoc (tlahtoani)|Cuauhtemoc]] huan in tlahtoani [[Tlahcopan]].
Ipan ohualauh teuctli Antonio de Mendoza teyacanaquiuh noihqui inic ce Itlahtocateixiptla inic Yancuic España. Impal hueyi iteopixcatzin Mexico itoca Teoicniuhtli Juan de Zumárraga huan virrei Antonio de Mendoza, omopehuilti nican Altepetl Mexico in tepozamoxiuhcuiloloni, 1528 xihuitl.
=== Yaotlacaxoxouhcayotl ===
In '''Mexico itlacaxoxouhcayo''' ocatca ce tlahtocayotl huan tlacameh hualomochihualiztli tlapachihuitilo yaotilizca, in tlen otlan in caxtillantepacholiztli ipan in [[Yancuic España]] tlalli. In yaoyotl ipampa in Mexico tlalli oman ixquichca in [[Dolores Hidalgo]], in [[16 metztli septiembre]] [[1810]], zan in ocalac [[Ejército Trigarante]] ipan in [[Altepetl Mexico]] in [[27 metztli septiembre]] [[1821]].
Yohuac ipan [[Tlachiucnāuhti 15|Tlachiucnauhti 15]], [[1810]] {{6conejo}} xihuitl, ompeuh Mexihco [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|hueyi Temaquixtilizyaoyotl]], ihcuac [[teōpixqui|teopixqui]] [[Miguel Hidalgo|Miguel Hidalgo y Costilla]] maltepetlalia in oncan teocalpan motocayotia [[Dolores Hidalgo, Cueyatlālco|Dolores]], [[Cueyatlālco|Cueyatlalco]]. In caxtiltecah zanno ihcuac quitlaliah teuctli in itoca [[Francisco Xavier Venegas]] iuhquin [[ōntlahtoāni|ontlahtoani]] nican [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]].
[[Tlachiucnāuhti 27|Tlachiucnauhti 27]], [[1821]] {{4casa}} xiuhpan, ocalacque Altepetl Mexihco [[Agustín de Iturbide]] ihuan iyaoquizcahuan. Iuh omochiuh itemaquixtiliz [[Yancuīc Caxtillān|Yancuic Caxtillan]] in ihuicpa Huehueh Caxtillan, [[Europan]]co. Ica itoca Agustín Inic Ce, inin xiuhpan motlahtohcatlalia Iturbide hueyi tlahtoani in ipan ixquich Mexico nozo huehuehtlahtohcayotl in [[Ānāhuac|Anahuac]].
Ipan [[1846]] {{3conejo}} xihuitl, ompehua yaoyotl in tlein [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān|Tlacetililli Tlahtohcayotl]] chanehqueh oquichihuilique Mexihco inic quincuicuilizque mexihcah huel cencah hueyi icecniquizaliz intlaltzin. Inic yaoyopan quicuicuilique Mexihco in axcan tiquixmauhtih iuhquin [[California]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Colorado]], [[Yancuīc Mēxihco|Yancuic Mexihco]], [[Texas]], [[Arizona]] ihuan occe tlahtohcayotl. Quipalehuique in iquizcan, omicque inin yaoyopan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Iconehuantzin Chapoltepec). Otlan in yaoyotl ipan [[1848]] {{5ped}} xihuitl.
Ipan [[Tlamācuīlti 5|Tlamacuilti 5]], [[1862]] {{6conejo}} xihuitl, mexihcatl yaoquizque ihuan yaoquizcayacanqui in itoca texacatl [[Ignacio Zaragoza]], quimpeuhqueh [[Francia|franciatlacah]] in oncan itauhcayo motocayotia (Inecaliliz in Cuetlaxcoapan) ipan yaocaltepepan Loreto ihuan Guadalupe ica nahuamacehualtin zacapoaxtlah ihuan xochipolcah. Zatepan, ipan [[1864]] {{8ped}} xihuitl, nican pehua Mexihco Tenochtitlan intlahtohcayopan austriatlacah hueyi tlahtoani [[Ferdinand Maximilian]] ihuan hueyi cihuatlahtoani [[Carlota Amalia]].
Nican opeuh, in ipan [[Tlamahtlāccēti 20|Tlamahtlacceti 20]], [[1910]] {{2conejo}} xihuitl huey yaoyotl ihtic Mexihco motocayotia "[[Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl|Mexihcatl Icniuhyaoyotl]]", in iuh omaltepetlalli [[Francisco I. Madero]].
Inin xiuhpan [[1942]] {{8conejo}}, Mexihco tecentilli "Los Aliados" ipan [[Īyāōyo in Cemānāhuac Inic Ōme|Iyaoyo in Cemanahuac Inic Ome]] ica itlanapololiz inic [[Ehēcayāōquizcani 220|Ehecayaoquizcani 220]].
Ipan [[1 chicuace metztli]], [[2000]]{{13caña}} xihuitl, [[Vicente Fox]] tlaixquetzalli ihuicpa [[Partido Acción Nacional|PAN]], yehhuatl oquipeuh imexihcatetenahuatoh, in aquin inic ce [[Tlahtocātēīxiptla|Tlahtocateixiptla]] quimauhtili, mexihcah quitenauhque [[Ernesto Zedillo]] iuhquin yancuic hueyi tlahtocauh Mexihco ihic occequintin mecatlacayotl; PAN huetzicoh in cemitquimatiliztli ipampa 70 xihuitl itepacholiz PRI.
[[Felipe Calderón]] oquipeuh mexihcatetenahuatoh ocaqui mohuetehuaque, ixachi patio ihuan ocachi tzacualtoc ompa Mexihco, oquipix in PAN occequintin oquipeuh ipan iocohuetziqui [[Andrés Manuel López Obrador]], tlaixquetzalli ihuicpa [[Partido de la Revolución Democrática|PRD]]. Felipe Calderón cah achcauh Tlahtohcateixiptlani ihuicpa [[Tlamahtlācōnti 1|Tlamahtlaconti 1]], [[2006]] {{7conejo}} xihuitl.
In Xiuhpan 2009, ce cocoxcayotl [[Huēyicocoliztli influenza A H1N1 xiuhpan 2009|Influenza hueycocoliztli]] mochihua [[Mēxihco|Mexihco]] ihuan [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl|Tlacetililli Tlahtohcayotl]]. In [[2009 Influenza huēyicocoliztli|Influenza hueycocoliztli]] moaci [[Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl|Tlacetililli Hueyitlahtohcayotl]] ihuan [[Caxtillān|Caxtillan]]. Cateh 22 micqueh. Ipan 6:00 hrs in [[Aeroméxico]] tepoztototl Boeing 777 otlaltih ipan in [[Āltepētl Mēxihco|Altepetl Mexihco]] ica 148 mexihcah hualmocuepayah [[China]] (achtopa [[Hong Kong]] ihuan [[Pequin]]) ipampa yehhuantin ocatcah tzacualo ipan ahmo cualli yoliztli iuhcayotl ipan China.
==Tlalticpacmatiliztli==
{{Ancayotl
| Noroeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Norte = {{USA/nhn}}
| Noreste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Oeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Centro = Mexico
| Este = [[Caribe hueyatl]] / {{CUB/nhn}}
| Suroeste = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Sur = [[Pacífico ailhuicatl]]
| Sureste = {{GTM/nhn}} / {{BLZ/nhn}}
}}
[[File:Mexico relief location map.jpg|thumb|right|300px|Mexico tlalmachiyotl ipan tlalticpac.]]
Mexico tlatectli cah ipan huitztlampan itech [[America]] cemantoc tlalli. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[Tlahtocayotl in Cepanca]], canahpa icalaquitlampa ica [[Pacífico ailhuicatl]], canahpa iquizayampa ica [[Cuauhtemallan]] huan [[Belice]], in noyuhquin canahpa tlapcopa Atlantico ailhuicatl huan Caribe hueyatl. In tlacatiyan quipiya 2.780.400 Km2 itechpahuic tlaixpayotl, noyuhquin quipiya 11,122 km² itech hueyatenco.
Mexico quipia in [[California ayollohco]] ompa icalaquitlampa, noihqui in [[Mexico ayollohco]] ihuan in [[Caribe hueyatl]] ompa icalaquitlampa. In tlacatiyan itlaixpayo 1 964 375 km²<ref>INEGI (2010): "[http://mapserver.inegi.gob.mx/geografia/espanol/datosgeogra/extterri/frontera.cfm?c=154 Superficie Continental e Insular del Territorio Nacional"], consultada el 10 de mayo de 2010.</ref>. Mexico onca oc yeh 3 200 km in huitlatzticayotl huehca catyan itzalan.
In cemantoc tlalli itlaixpayo 1 959 248 km² ihuan in tlalhuactli itlaixpayo 5 127 km². Ianahua quipia 11,122 km.
In tlaixpayotl iiuhcayo huel tepeyoh ihuan quimpiya miac tletepetl. In tlalpan mani in [[Nāntepētlah Tlāpcopa|Nantepetlah Tlapcopa]] ihuan in [[Nāntepētlah Cihuātlāmpa|Nantepetlah Cihuatlampa]], in catleh maniliztli in [[Teyoh Tepētlah|Teyoh Tepetlah]]. In Nantepetlah Cihuatlampa tlami ipan Nayarit, cetiya ica in [[Yancuīctletepēyōllōtl|Yancuictletepeyollotl]]. Ompa itloc in Tepapaquiltiliztli hueyatentli, mani in [[Nāntepētlah Huitztlāmpa|Nantepetlah Huitztlampa]].
In [[Yancuīctletepēyōllōtl|Yancuictletepeyollotl]] nalquiza in tlalli in cihuatlampa in tlapcopahuic, ixquichcapa cetiya in [[Nāntepētlah Tlāpcopa|Nantepetlah Tlapcopa]] ipan in [[Cempōhualtepētl|Cempohualtepetl]] (3395 msnm). In Yancuictletepeyolloc, ica hueyi tletepetlayiliztli, tlatectli in tlapanahuia inic huehcapan tepetl Mexihco: in [[Cītlaltepētl|Citlaltepetl]] (5610 m), in [[Popōcatepētl|Popocatepetl]] (5462 m) in [[Iztāccihuātl|Iztaccihuatl]] (5268 m), in
[[Chiucnāuhtēcatl|Chiucnauhtecatl]] (4690 m), in [[Mātlālcuēyeh (tletepētl)|Matlalcueyeh]] (4461 m) ihuan in [[Cōlimān cepayauhyoh|Coliman cepayauhyoh]] (4340 m). ipan inin tlalmatiliztli ihueyaltepeuh omochihua in [[Paricutín]] ihualpanhuetziliz, in tlapanahuia inic yancuic tletepetl in cemanahuac.
In maniliztli in huitztlantlapcopa in Nantepetlah Tlapcopa motenehua [[Huāxyacac Nāntepētlah|Huaxyacac Nantepetlah]], tlami ica in Nantepetlah Huitztlampa in [[Tēcuāntēpec istmo|Tecuantepec istmo]]. In talpcopa iz mani in [[Tlahco Chiyapan Huehcapan Īxmaniliztli|Tlahco Chiyapan Huehcapan Ixmaniliztli]] ihuan in [[Chiyāpan Nāntepētlah|Chiyapan Nantepetlah]], in tlapanahuia inic huehcapan itepeuh in [[Tacaná tletepētl|Tacaná tletepetl]] (4117 m).
In tlaliuhquiyotl huel ittaloni in [[Tlani California Tlālyacatl|Tlani California Tlalyacatl]] in mictlancihihuatlampa, iuhuan in [[Tlālyacatl Yucatán|Tlalyacatl Yucatán]] in tlapcopa. Ipan in achto mani in [[Tlani California Tepētlah|Tlani California Tepetlah]] no motenehua [[San Francisco Tepētlah|San Francisco Tepetlah]] ahnozo [[Giganta Tepētlah|Giganta Tepetlah]]. In tlapanahuia inic huehcapan itepeuh in [[Tres Vírgenes Tletepētl|Tres Vírgenes Tletepetl]] (2504 m) In Tlalyacatl Yucatán, ce ixmaniliztli in mochihua in tenextetl.
In Nantepetlah Tlapcopa, in Cihuatlampa ihuan in Yancuictletepeyollotl itzalan, motlalia in [[Mēxihcatl Huehcapan Īxmaniliztli|Mexihcatl Huehcapan Ixmaniliztli]], tlein tepetlah iuhqui in Zacatecapan ihuan in San Luis coccanquixtia. In mictlampa quipanahuia in itech huaccayatl ihuan huehcatlan in huitztlampa. In ipan tlatectli in [[Chihuahuac huāccāīxtlāhuatl|Chihuahuac huaccaixtlahuatl]] ihuan in [[Zacatēcapan tlahcohuāccāīxtlāhuatl|Zacatecapan tlahcohuaccaixtlahuatl]]. In huitztlampa in tepetlah tlatectli in [[Bajío]] tlazohtlalli ihuan miac tlahuelmayan cecec no tlanaliuhtoc, iuhqui in [[Michhuah Huehcapan Īxmaniliztli|Michhuah Huehcapan Ixmaniliztli]], in [[Tōllohcān Tlahuelmayān|Tollohcan Tlahuelmayan]], in [[Mēxihco Tlahuelmayān|Mexihco Tlahuelmayan]] ihuan in [[Cuetlaxcōāpan-Tlaxcallān Tlahuelmayān|Cuetlaxcoapan-Tlaxcallan Tlahuelmayan]]. Inin huitztlampa centlacopan motlaliah achi mochintin in Mexihco chanehqueh.
In Yancuictletepeyollotl ihuan in Nantepetlah Cihuatlampa itzalan tlatectli in [[Balsas Tlālcalaquiliztli|Balsas Tlalcalaquiliztli]] ihuan in Michhuahcan, Xalixco, ihuan Guerrero totoncapan. In tlapcopa icapma in [[Cempōhualtepētl|Cempohualtepetl]], tlatectli in [[Huāxyacac Tlahco Tepētzalan|Huaxyacac Tlahco Tepetzalan]] quitzacuah tepetl ohuitica, in catleh ohuihtichihua in calaquiliztli ihuan in ''comunicaciones''.
Miac tlalhuactli tlatectli ipan in tlallotl hueyatl, iuhqui in in [[Revillagigedo miactlālhuāctli|Revillagigedo miactlalhuactli]] ([[Socorro tlālhuāctli|Socorro]], [[Calrión tlālhuāctli|Clarión]], [[San Benedicto tlālhuāctli|San Benedicto]] ihuan [[Roca Partida tlālhuāctli|Roca Partida tlalhuactli]] ihuan in [[Marías tlālhuāctli|Marías tlalhuactli]] ipan in Tepapaquiltiliztli; in [[Guadalupe tlālhuāctli|Guadalupe]], [[Cedros tlālhuāctli|Cedros]], [[Rocas Alijos tlālhuāctli|Rocas Alijos]], [[Tiburón tlālhuāctli|Tiburón tlalhuactli]], [[Carmen tlālhuāctli|Carmen tlalhuactli]] iixpan in Tlani California tlalyacatl ihuan Sonora inhueyaten; in [[Āltepētl in Carmen|Altepetl in Carmen]], [[Cozumel tlālhuāctli|Cozumel]], [[Mujeres tlālhuāctli|Mujeres]] ihuan in [[Alacranes tapachtepāntli|Alacranes tapachtepantli]] ipan in Atlántico. Mochi quipohua 5127 km² in tlaixpayotl.
===Tepeliztli===
[[File:Orizaba 18,500 feet.JPG|miniatura|izquierda|[[Citlaltepec]] ipan Veracruz.]]
In tepeliztli ocachi hueyic ipan Mexico quitoznequi [[Citlaltepec]], nelihuehcapanca ompa in tepehuahcan moihtoa ''Eje Neovolcánico transversal'' ica de altitud 6960,8 m s. n. m. tliltetl ocachi hueyic ipan Mexico. Occequin tepetl cateh [[Popocatepetl]] (5500 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl huan Puebla, in [[Iztaccihuatl]] (5215 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl huan Puebla, in [[Xinantecatl]] (4645 m s. n. m.) ipan Mexico tlahtocayotl, in tepetl [[Matlacueyeh]] (4420 m s. n. m.) ipan Tlaxcallan huan Puebla, in Nevado de Colima (4260 m s. n. m.) ipan Xalixco huan Coliman, in Cofre de Perote (4282 m s. n. m.) ipan Veracruz huan in tepetl Potosí (3713 m s. n. m.) ipan Yancuic León. In Sierra Madre Oriental ca ompa Mexico Iquizayatlampa, in Sierra Madre Occidental (3776 m s. n. m.) ipan Mexico icalaquitlamapa, in tepetl Mohinora (3300 m s. n. m.) ipan huitztlampa huan in tepetl Tacaná (4092 m s. n. m.) ipan Chiyapan.
===Atiliztli===
[[Īxiptli:Canon del Sumideiro 2.jpg|220px|thumb|In Cañón del Sumidero, [[Mexcalāpan|Mexcalapan]] [[Chiyapan]]]]
Mexico ce tlacatiyan ica cuechahualiztli huan miac atl ipan tlalticpac, quipiya atezcatl huan hueyi atoyatl matel Bravo atoyatl, Balsas atoyatl, Panoco atoyatl, Lerma atoyatl, Ozomahtzintlan atoyatl, Grijalva atoyatl, Tamesí atoyatl, ohcequin atoyatl, noyuhquin hueyi atezcatl quemeh Chapallan atezcatl, Cuitzeo atezcatl, Patzcuaro atezcatl, Catemaco atezcatl, Yuriria atezcatl, ohcequin.
In Mexico atoyatl ca ipan eyi tlacuetlayan. In Tepapaquiltiliztli tlacuetlayan in Ayollohco ihuan in ihtic tlacuetlayan. In Mexihco tlapanahuia inic anqui atoyatl in [[Bravo]] ca. Yeh in octacatia 3 304 km, ihuan quichihua in cuaxochtli ica in Tlacetililli Tlahtohcayotl. Occe tachcauh atoyatl in [[Ozomahtzintlan Atoyatl]] in tlapanahuia inic coyahuac atoyatl, quichihua in cuaxochtli ica Cuauhtemallan; in [[Mexcalāpan|Mexcalapan]] in tlacatiyan inic ome tlapanahuia inic coyahuac atoyatl, inon cetiya in atl in Tabasco ixtlahuac, in mochahua in Mexihco huel coyahuac ''cuenca''; ihuan in [[Pānco ātōyātl|Panco]] in catleh in [[Mēxihco Tlahuelmayān|Mexihco Tlahuelmayan]] in itech pohui.
Ipan in Tepapaquiltiliztli ahcih in [[Lerma]] ihuan [[Balsas]] atoyal, in catleh monequi in Mexihco huehcapantlalpan; in [[Sonora]], [[Fuerte]], [[Mayo]] ihuan [[Yaqui]] atoyatl quichihuia mocnelih in mictlancihuatlampa nenayotl, ihuan in [[Colorado ātōyātl|Colorado atoyatl]] in xexelhuia ica in Tlacetililli Tlahtohcayotl. In ihtic atoyatl ahmo ahci in hueyatl, ahmo anqui ca. Onca in [[Casas Grandes]] atoyatl [[Cihuahuac]] ihuan in [[Nazas]] ipan [[Durango]]. Achi mochintin in Mexihco atoyatl ahmo huel coyahuac ihuan achi ayac acalpapanoni.
Mexihco quinpiya miac atezcatl ihuan amanalli in itlalpan. In tachcauh in [[Capallān ātezcatl|Capallan atezcatl]] [[Xālīxco|Xalixco]], ihuan ipampa in pani tlanemitiliztli hueliti huaquizquia. Occe tachcauh atezcatl in [[Pátzcuaro]], [[Zirahuén]] ihuan [[Cuitzeo]]. No ihuan, in atzaucmanaliztli tlachiuh tlachihualatezcatl, iuhqui in [[Mil islas]] [[Huāxyacac|Huaxyacac]].
=== Yeyantli ===
Mexico iyoliz hueyi, quipia ohcequin yeyantli, xeliuhca in ''Tropico de Cancer'' itlal. Nican quipia hueyic tepehuahcan, cuauhtlahtli, huacqui teotlalli moihtoa ''llanos'', quipia hueyatl ihuan hueyi atoyatl.
Mexihco tlacatiyan ica nepapan immanyotl. Ic itlaliliz in tlacatiyan tlatectli ipan ome huel ahmo neneuhqui tlaixpayotl, quitlahcotec in ''[[Trópico de Cáncer]]''. Inin tlilantloc quixeloa in tlacatiyan ipan ce totoncatlalli ihuan ce tlanaliuhtoctlalli. Yeceh in tlaixpayotl iuhcayotl ihuan in ilhuicaatl quipatlah in immanyotl in tlacatiyan.
Onca Mexihco huehcapan tepetl immanyotl ahmo huehca in totoncapan. In tlein ica oc yeh immanyopatlaliztli in tlahtohcayotl [[Durango]] ca, in canin monamiqui in tlapanahuia inic tlani totoncayotl, in iuh -26 °C, ihuan in tlapanahuia inic pani ipan in Tlani California [[huāccāīxtlāhuatl|huaccaixtlahuatl]] in canin quipanahuia in 50 °C. In quiyauhyoh ihuan totonqui tlalli quichihua in [[Āyōllohco Mēxihco|Ayollohco Mexihco]] ihuan in [[Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl|Tepapaquiltiliztli]] tlani hueyatenixtlahuatl, nican in totoncayotl tlatectli in 15.6 °C ihuan 40 °C itzalan ipan tlachiconti. Ce totoncapan quichihua in tlalli ipan in 614 ihuan 830 msnm itzalan, nican in nican in totoncayotl tlatectli in 16.7 °C ihuan 21.1 °C itzalan ipan tlachiconti. In cecec tlalli onca ixquich in 1830 msnm ixquichca in 2745 m.
Ipan in tlanaliuhtoc tlanipipinimmanyotl in totoncayotl tlatectli in 10 ihuan in 20 °C itzalan ihuan onca [[quiyahuitl]] in ahmo quipanahuia in 1000 mm in xihuitl. Ahco in 1500 m in huehcapancayotl, inin immanyotl ipampa in tlalli [[āncāyōtl|iancayo]]. Ica inin immanyotl, in cecualoliztli mochihua cece xihuitl, no in [[quiyauhcepayahuitl]] ihuan in [[cepayahuitl|cepayahuiliztli]] in catleh oc yeh mochihua in mictlampa in tlacatiyan ihuan ipan in tepetlah.
Occe immanyotl mochihua ic in totonqui-pipinqui ihuan in totonqui-tlanipipini. In tlalpan ica inin immanyotl, quiyahui in xopan no mochi in xihuitl. In quiyauhyotl ahci in tlapohualoni in 1500 mm, ihuan onca tlahco totoncayotl in 24 ihuan 26 °C itzalan. In tlalli ica inin immanyotl tlatectli ipan in hueyatenixtlahuatl in [[Āyōllohco Mēxihco|Ayollohco Mexihco]], in [[Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl|Tepapaquiltiliztli Ilhuicaatl]], in [[Istmo Tēcuāntepēc|Istmo Tecuantepec]], in mictlampa [[Chiyapan]] ihuan in [[Tlālyacatl Yucatān|Tlalyacatl Yucatán]].
In huacca''trópico''pan onca in achtopa immanyotl. Motlalia in tepetlalpan in Nantepetlah Tlapcopa ihuan Cihuatlampa, in Atoyayotl in [[Ātōyātl Balsas|Atoyatl Balsas]] ihuan in [[Pāpalōāpan|Papaloapan]], iuh ipan cequi tlalli in Tecuantepec, in Tlalyacatl Yucatán ihuan in tlahtohcayotl Chiyapan. In huacca''trópico'' in tlapanahuia inic cemantoc ohuih totonqui immanyotl in Mexihco.
In tlanaliuhtoctlalli in canin in quiyahuitl ahmo quipanahuia in 350 mm. In xihuitl tlahco totoncayotl tlatectli in 15 ihuan 25 °C itzalan, ihuan quiyahuitl tlapohualoni huel yolcuecuepqui. Achi mochi in mexihcatlalpan in tlatectli in mictlampa in ''Trópico de Cáncer'', onca inin iuhquiyotl.
In xopantlah mani in tlamacuilti ihuan tlamahtlacti meztli itzalan. In tlahco quiyahui ipan 70 ilhuitl xiuhpan. Yeceh, onca ahtle quiyahuitl in achi mochi in tlalli, ipampa in tepetl quitzacuah in Mexihcatl Huehcapan Ixmaniliztli quinmixcahualtiah. In tlanaliuhtoctlalpan in huehcapan ixmaniliztli, in tlahco quiyahuitl 635 mm cece xihuitl. In tlapanahuia inic cecec tlalli in huehcapan tepetl, onca 460 mm. Inic ipan in mictlampa in huehcapan ixmaniliztli tlahcohuaccaixtlahuatl onca 254 mm cecexihuitl. Onca tlalli ica 1000 mm ixquichca 3000 mm.
In tlacatiyan tlahco totoncayotl cequi 19 °C ca. Yeceh, in huehcauh tlahco in [[Āltepētl Mēxihco|Altepetl Mexihco]] mani ipan in meztli tlacenti ihuan tlachiconti. In ipan [[Āltepētl Juárez|Altepetl Juárez]], [[Mēxihcali|Mexihcali]], [[San Luis Potosí]], [[Hermosillo]], [[Torreón]], [[Saltillo]] ihuan [[Monterrey]] onca huel pani ihuan huel tlani totoncayotl.
<div align=center>
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=800px style="float:center; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e
|colspan=8 style="background:#green; color:white; font-size:100%" align=center bgcolor="green"|'''Yolimmanyotl ipan Mexihco'''
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Selva Lacandona.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Tamasopo7.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:IslaContoy-PeterMaas.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Mulege oasis.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Quiyauhcuautlah]]<br />[[Lacandonquiyauhcuautlah]], [[Chiyapan]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlaizhuatepēuhcuauhtlah|Tlaizhuatepeuhcuauhtlah]]<br />[[Tamasopo]], [[San Luis Potosí]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cuechāhuac quiyauhcuautlah|Cuechahuac quiyauhcuautlah]]<br />[[Tlālhuāctli Contoy|Tlalhuactli Contoy]], [[Quintana Roo]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl āmāitl|Huaccaixtlahuatl amaitl]]<br />[[Mulegé, Tlani California Huitztlāmpa|Mulegé]], [[Tlani California Huitztlāmpa|Tlani California Huitztlampa]]
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Paisaje con nieve.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Oaxaca regiones sierra sur.png|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Sierra Madre.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Llanos de Apan.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Cuauhtlah mictlāmpa|Cuauhtlah mictlampa]]<br />[[Juárez Tepētlah Tlani California|Sierra de Juárez]], [[Tlani California]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlanelōlcuauhtlah|Tlani''tropical'' cuauhtlah]]<br />[[Miyāhuatlān|Miyahuatlan]], [[Huāxyacac|Huaxyacac]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Tlanelōlcuauhtlah|Tlanaliuhtoc cuahutlah]]<br />[[Ocoyacac]], [[Tlahtohcāyōtl Mēxihco|Tlahtohcayotl Mexihco]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huehcapan īxmaniliztli|Tlanicuechahuac huehcapan ixmaniliztli]]<br />[[Apan]], [[Hidalgo]]
|-
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Arroyo de Michoacán.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:México - Sian Ka'an, Mangles.JPG|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Dunas samalayuca.jpg|125px]]
|align=center valign=center bgcolor="white"|[[Īxiptli:Baja California Desert.jpg|125px]]
|-
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huehcapan īxmaniliztli|Cuechahuac huehcapan ixmaniliztli]]<br />[[Cuitzeo]], [[Michhuahcān|Michhuahcan]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Mangletlah]]<br />[[Sian Ka'an]], [[Quintana Roo]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl|Xaltepehuaccaixtlahuatl]]<br />[[Xālmalāyohcān|Xalmalayohcan]], [[Chihuahuac]]
|style="background:#e9e9e9;" align=center|[[Huāccāīxtlāhuatl|Ahmo quiyahuitl huaccaixtlahuatl]]<br />[[Cataviña]], [[Tlani California]]
|-
|}
</div>
=== Yoliztli ===
Mexico ce ipan 12 hueyinepapan tlacatiyan in cemanahuac. Ica ahzo quen 200 000 ahmo neneuhqui yollamantli. Mexihco chantih in 10- 12% in cemanahuac nepapanyolilizzotl<ref name="SEMARNAT"/>. Mexihco tlatectli ipan inic ce ipal in [[tlālneloanih|tlalneloanih]] ica 733 yollamantli, inic ome ipal in [[chīchīhualehqueh|chichihualehqueh]] ica 448 yollamantli, inic nahui ipal in [[necocnemini]] ica 290 yollamantli ihuan inic nahui ipal in [[tlanelhuayōtl|tlanelhuayotl]] ica cequi 26 000 yollamantli<ref>{{Citeweb|title=Biodiversidad en México|editorial=CONEVYT|url=http://oregon.conevyt.org.mx/actividades/diversidad/lectura_biodiversidad.htm|dateaccess=07-10-2007}}</ref>. Mexihco inic ome ipal in ''ecosistemas'' ihuan in inic nahui ipal in yollamanpohualli<ref name="SNIB"/>. Achi 2500 yollamantin quintzacuilihcah in mexihcatl nahuatilli<ref name="SNIB">{{Citeweb|title=Sistema Nacional sobre la Biodiversidad en México|editorial=CONABIO|url=http://www.conabio.gob.mx/institucion/snib/doctos/acerca.html|dateaccess=07-10-2007}}</ref>. In mexihcatl tepacholiztli oquichiuh in Sistema Nacional de Información acerca de la Biodiversidad (Tlacatiyan Temachiztiliztli Sistema itech in Nepapanyolilizzotl), in catleh momachtia ihuan quipalehuia in ''ecosistemas'' cualli tlanemitiliztli.
Cequi 170 000 km² itztiuh iuhqui "Áreas Naturales Protegidas" (Tlatzacuililli Yeliztli Tlaixpayotl). Mopohuah 34 ''yolilizolololli tlapiyalli'', 64 ''tlacatiyan chinancalli'', 4 ''tlacatiyan yeliztlachihualli'', 26 ''in tequitzacuiliahzqueh in tlanelhuayotl ihuan in yolcam''eh, 4 ''in tequitzacuiliahzqueh in yeliztli'' ihuan 17 ''yolilizcalli''<ref name="SEMARNAT"/>.
Nican Mexico quipia cuauhtontli nepapan, quemeh [[cuetlaxochitl]], [[cuanacaxochitl]], [[pochotl]], [[copalcuahuitl]], [[teonochtli]], [[nohpalli]], [[tzaponochtli]], [[metl]], [[mizquitl]], [[ocotl]], [[ahuatl]] huan ohcequin.
<gallery class="center" widths="180">
Image:Poinsettia 2.jpg|[[cuetlaxochitl]]
Image:Iccitoc chacha "Pitaya madura".jpg|[[tzaponochtli]]
Image:Ceiba pentandra 0008.jpg|[[pochotl]]
Image:Opuntia ovata 2.jpg|[[nohpalli]]
Image:Taxdho San Jose (Tequixquiac).JPG|[[tlacametl]]
</gallery>
No xiquitta Mexico quipia totomeh quemeh [[quecholtototl]], [[tzopilocuauhtli]], [[cozcacuauhtli]], [[quetzaltototl]], noyuhqui quipiya miequin yolcameh, in chichinimeh [[tlacamichin]], [[techalotl]], [[tlacaxolotl]], [[mazatl]], [[temazatl]], [[azcacoyotl]], [[miztli]], [[ocelotl]], [[ayotochtli]], [[hueyimichin]], [[amiztli]], [[cuatochtli]], [[zacatochin]] huan occequin.
<gallery class="center" widths="180">
Image:Tapirus bairdii -Franklin Park Zoo, Massachusetts, USA-8a.jpg|[[tlacaxolotl]]
Image:Cougar.jpg|[[miztli]]
Image:Standing jaguar.jpg|[[ocelotl]]
Image:Manatee with calf.PD.jpg|[[tlacamichin]]
Image:Беркут (Aquila chrysaetos).jpg|[[itzcuauhtli]]
</gallery>
==Teyacanaliztli==
Mexico tlalli quipia caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in [[Altepetl Mexico]], tlahtocac tequitini in tlacatzin [[Andrés Manuel López Obrador]] in hueyi tetlanahuatiani quihtoznequi ipan Mexico ce [[tlahtocatlahtoani]].
===Mexico ixeliuhca===
In Mexico quipia 32 tlahtocayotl.
<div align=center>
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=500px style="float:center; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|colspan=4 style="background:#black; color:white;" align=center bgcolor="black"|'''Mexico ixeliuhca'''
|-
|colspan=4 align=center|[[Īxiptli:Mexico with state borders (numbered).svg|center|600px]]
|-
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tlahtocayotl'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Chanehqueh (2005)'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tlaixpayotl (km²)'''
| style="background:#e9e9e9;" align=center | '''Tecuacan'''
|- bgcolor="#f0f0f0"
|'''Tlahtocayotl in Cepanca Mexico'''
| align="right" |'''103 088 000'''
| align="right" |'''1 959 248'''
| align="center"|'''[[Altepetl Mexico]]'''
|-
|1. [[Aguascalientes]]
| align="right"| 1 051 000
| align="right"| 5 625
| align="center"| [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|2. [[Baja California]]
| align="right" | 2 842 000
| align="right" | 71 546
| align="center"| [[Mexicali]]
|-
|3. [[Baja California Sur]]
| align="right" | 517 000
| align="right" | 73 943
| align="center"| [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|4. [[Campeche]]
| align="right" | 751 000
| align="right" | 57 727
| align="center"| [[Campeche, Campeche|Campeche]]
|-
|5. [[Chiyapan]]
| align="right" | 4 256 000
| align="right" | 73 681
| align="center"| [[Tochtlan Gutiérrez]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|6. [[Chihuahua]]
| align="right" | 3 238 000
| align="right" | 247 487
| align="center"| [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]]
|-
|7. [[Coahuillan]]
| align="right" | 2 475 000
| align="right" | 151 445
| align="center"| [[Saltillo (nhn)|Saltillo]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|8. [[Coliman]]
| align="right" | 562 000
| align="right" | 5 627
| align="center"| [[Coliman, Coliman|Coliman]]
|-
|9. [[Durango (tlahtocayotl)|Durango]]
| align="right" | 1 489 000
| align="right" | 123 367
| align="center"| [[Durango, Durango|Durango]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|10. [[Guanajuato]]
| align="right" | 4 893 000
| align="right" | 30 621
| align="center"| [[Pachtitlan]]
|-
|11. [[Guerrero (tlahtocayotl)|Guerrero]]
| align="right" | 3 116 000
| align="right" | 63 618
| align="center"| [[Chilpantzinco]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|12. [[Hidalgo (tlahtocayotl)|Hidalgo]]
| align="right" | 2 334 000
| align="right" | 20 856
| align="center"| [[Pachyohcan]]
|-
|13. [[Xalixco]]
| align="right" | 6 652 000
| align="right" | 78 630
| align="center"| [[Atemaxac]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|14. [[Tlahtocayotl Mexico|Mexico]]
| align="right" | 14 161 000
| align="right" | 22 333
| align="center"| [[Tollohcan]]
|-
|15. [[Michhuahcan]]
| align="right" | 3 988 000
| align="right" | 58 667
| align="center"| [[Morelia]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|16. [[Morelos]]
| align="right" | 1 605 000
| align="right" | 4 892
| align="center"| [[Cuauhnahuac]]
|-
|17. [[Nayarit]]
| align="right" | 943 000
| align="right" | 27 862
| align="center"| [[Tepic]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|18. [[Yancuic León]]
| align="right" | 4 164 000
| align="right" | 64 203
| align="center"| [[Monterrey (nhn)|Monterrey]]
|-
|19. [[Huaxyacac]]
| align="right" | 3 522 000
| align="right" | 93 343
| align="center"| [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|20. [[Puebla]]
| align="right" | 5 391 000
| align="right" | 34 251
| align="center"| [[Cuetlaxcoapan]]
|-
|21. [[Querétaro]]
| align="right" | 1 593 000
| align="right" | 11 658
| align="center"| [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|22. [[Quintana Roo]]
| align="right" | 1 134 000
| align="right" | 42 535
| align="center"| [[Chetumal]]
|-
|23. [[San Luis Potosí]]
| align="right" | 2 412 000
| align="right" | 61 165
| align="center"| [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|24. [[Sinaloa]]
| align="right" | 2 610 000
| align="right" | 57 331
| align="center"| [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]]
|-
|25. [[Sonora]]
| align="right" | 2 384 000
| align="right" | 179 516
| align="center"| [[Pitic]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|26. [[Tabasco]]
| align="right" | 2 013 000
| align="right" | 24 747
| align="center"| [[Cualnezcaltepec]]
|-
|27. [[Tamaulipas]]
| align="right" | 3 020 000
| align="right" | 80 148
| align="center"| [[Altepetl Victoria]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|28. [[Tlaxcallan]]
| align="right" | 1 061 000
| align="right" | 3 997
| align="center"| [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]]
|-
|29. [[Veracruz]]
| align="right" | 7 081 000
| align="right" | 71 856
| align="center"| [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|30. [[Yucatan]]
| align="right" | 1 803 000
| align="right" | 39 671
| align="center"| [[Mérida, Yucatan|Mérida]]
|-
|31. [[Zacatecah (tlahtocayotl)|Zacatecah]]
| align="right" | 1 357 000
| align="right" | 75 416
| align="center"| [[Zacatecah, Zacatecah|Zacatecah]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|32. [[Altepetl Mexico]]
| align="right" | 8 670 000
| align="right" |1 484
| align="center"|
|}</div>
== Tequitiliztli ==
{| style = align="right" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" class="bonita" style="margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
! colspan="2" | Tlanamacnetitlaniztli
! colspan="2" | Tlanamactlacuiliztli
|-
! Tlacatiyan
! 100%
! Tlacatiyan
! 100%
|-
| {{USA/nhn}}
| 14,5%
| {{USA/nhn}}
| 17,7%
|-
| {{CAN/nhn}}
| 12,2%
| {{CHN/nhn}}
| 11,1%
|-
| {{BRA/nhn}}
| 9,7%
| {{JPN/nhn}}
| 6,2%
|-
| {{COL/nhn}}
| 6,7%
| {{KOR/nhn}}
| 5,1%
|-
| {{DEU/nhn}}
| 6,0%
| {{CAN/nhn}}
| 4,9%
|-
| Occequin
| 33,1%
| Occequin
| 40,0%
|-
|}
Mexico ce tlacatiyan ipan America cemantoc tlalli ica itequiyo itech ''Tratado de libre comercio'' temocpan ica [[Tlahtocayotl in Cepanca America]] huan [[Canada]], noyuhqui ica [[Brasil]], [[Uruguay]] huan [[Paraguay]] icampa inahuatil motenehua [[MERCOSUR]]. Mexico tequiyotl tequipanoa ihuic tlaquixtilli tlalpixcayotl ica inic ce ichcapixcayotl ipan mictlampa, noihqui inic ome tequipanolli piya ce hueyic acalquixohuayan itequipanoliz in ompa [[Chalchiuhcuecan]], [[Tochpan]], [[Acapolco]], [[Mazatlan]], [[Tampico]], [[Manzanillo]], [[Salina Cruz]], [[Coatzacoalco]] huan [[Ensenada]].
===Tlapixcayotl===
Occequin mexicah tequipanoa tlalpixcayotl itechpahuicpa [[acintli]], [[ahuacatl]], [[cintli]], [[matzahtli]], [[nohpalli]], [[tlauhtli]], [[xalxocotl]], [[xocomecatl]], [[zacacintli]], nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl, inompan coyonimatiliztli nozo oztoyotl ipampa tlaquixtilli iztac teocuitlatl, chiltic tepoztli, tliltepoztli, amochitl, temetztli huan coztic teocuitlatl.
===Nehnemiliztli===
Ce nehnemiliztli, inic ome tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Mexico, in tlacatiyan quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa [[Cancún]], [[Los Cabos]], [[Puerto Vallarta]], [[Acapolco]], [[Cuauhtolco]], [[Tulum]], [[Cozumel]], [[Rosarito]], [[Mazatlan]], [[Puerto Peñasco]], [[Guaymas]], [[Cozcatlan]], [[Iztapan]], [[Zihuatanejo]], [[Tampico]], [[Chalchiuhcuecan]], [[Sabancuy]] ohcequin.
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
Mexico tlalli quipia ce hueyiohtli matlatl itech 366 095 kilómetros, xiuhpan 2008, quipiya 56 ehcaquixohuahyan ipan mochi tlacatiyan, Altepetl Mexico quipiya [[Aeropuerto Internacional Benito Juárez]] ocachi tenyoh ihuan ocachi ohtianimeh.
==Chanehmatiliztli==
Ce tlacaliztli itechcopa 126,014,024 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 65 millones cihuameh ca (51.2%) huan 61 millones tlacameh cah (48.8%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
{|class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"
! align=center colspan=11 style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl ipan Mexico
|-
! rowspan=13 width:100|<br />
[[File:Sobrevuelos CDMX IMG 5982 (39488832615).jpg|borde|110x110px]]<br />[[Altepetl Mexico]]<br />[[File:CerrodeLasilla.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Monterrey (nhn)|Monterrey]]<br />[[File:Guadalajara panorámica Puerta de Hierro 2022 3.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Atemaxac]]<br />
! align=center style="background:#f5f5f5;"|
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Tlahtocayotl
! align=center style="background:#f5f5f5;" colspan="2"|Chanehqueh
| align=center style="background:#f5f5f5;"|
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Altepenanyotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Tlahtocayotl
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Chahnequeh
! rowspan=13|<br />
[[File:PanoramicAtlixco01.JPG|110x110px]]<br />[[Cuetlaxcoapan]]<br />[[File:Toluca a los pies del nevado.jpg|borde|110x110px]]<br />[[Tollohcan]]<br />[[File:Aguacaliente skyscrapers4.JPG|borde|110x110px]]<br />[[Tijuana]]<br />
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 1 ||align=left| [[Altepenanyotl Altepetl Mexico|Altepetl Mexico]] ||align=left| [[Altepetl Mexico]], [[Tlahtocayotl Mexico|Mexico]] huan [[Hidalgo]] ||align=right| 21 804 515|| ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 11 ||align=left| [[Altepenanyotl Mérida|Mérida]] ||align=left| [[Yucatan]] ||align=right| 1 316 088
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 2 ||align=left| [[Altepenanyotl Montterrey|Monterrey]] ||align=left| [[Yancuic León]] ||align=right| 5 341 171 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 12 ||align=left|[[Altepenanyotl San Luis Potosí|San Luis Potosí]]||align=left|[[San Luis Potosí]]||align=right| 1 243 980
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 3 ||align=left|[[Altepenanyotl Atemaxac|Atemaxac]]||align=left| [[Xalixco]] ||align=right| 5 268 642 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 13 ||align=left| [[Altepenanyotl Aguascalientes|Aguascalientes]] ||align=left| [[Aguascalientes]] ||align=right| 1 140 916
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 4 ||align=left| [[Altepenanyotl Cuetlaxcoapan|Cuetlaxcoapan]] ||align=left|[[Puebla]] huan [[Tlaxcallan]]||align=right| 3 199 530 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 14 ||align=left| [[Altepenanyotl Mexicali|Mexicali]] ||align=left| [[Baja California]] ||align=right| 1 049 792
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 5 ||align=left| [[Altepenanyotl Tollohcan|Tollohcan]] ||align=left| [[Tlahtocayotl Mexico]] ||align=right| 2 353 924 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 15 ||align=left| [[Altepenanyotl Saltillo|Saltillo]] ||align=left|[[Coahuillan]]||align=right| 1 031 779
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 6 ||align=left| [[Altepenanyotl Tijuana|Tijuana]] ||align=left| [[Baja California]] ||align=right| 2 157 853 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 16 ||align=left| [[Altepenanyotl Cuauhnahuac|Cuauhnahuac]] ||align=left| [[Morelos]] ||align=right| 1 028 589
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 7 ||align=left| [[Altepenanyotl León|León]] ||align=left| [[Guanajuato]] ||align=right| 2 139 484 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 17 ||align=left| [[Altepenanyotl Colhuahcan|Colhuahcan]] ||align=left| [[Sinaloa]] ||align=right| 1 003 530
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 8 ||align=left| [[Altepenanyotl Tlachco|Tlachco]] ||align=left| [[Querétaro]] ||align=right| 1 594 212 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 18 ||align=left| [[Altepenanyotl Morelia|Morelia]]||align=left| [[Michhuahcan]] ||align=right| 988 704
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 9 ||align=left| [[Altepetl Juárez]] ||align=left| [[Chihuahua]] ||align=right| 1 512 450 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 19 ||align=left| [[Altepenanyotl Chihuahua|Chihuahua]] ||align=left| [[Chihuahua]] ||align=right| 988 065
|-
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 10 ||align=left| [[Altepenanyotl La Laguna|La Laguna]] ||align=left| [[Coahuillan]] huan [[Durango]] ||align=right| 1 434 283 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 20 ||align=left| [[Altepenanyotl Chalchiuhcuecan|Chalchiuhcuecan]] ||align=left| [[Veracruz]] ||align=right| 939 046
|-
| colspan="11" align=center style="background:#f5f5f5;" | {{small|'''Fuente: INEGI''' .<ref>''Localidades de Puebla, Censo de 2010'' [http://www.microrregiones.gob.mx/catloc/ Localidades de Puebla por tamaño poblacional, 2010.] Consultado el 15 de junio de 2017</ref>}}
|}
{{clear}}
===Tlacanemitiliztli===
Mexicah chantiah ipan occe tlacatiyan xiuhpan 2020 huan chontalchanehqueh chantiah ipan Mexico xiuhpan 2020.<ref>[https://es.statista.com/estadisticas/1190260/poblacion-extranjera-de-mexico-por-nacionalidad/ Estadistícas] Población extranjera en México por nacionalidad 2020, 2 metztli mayo, 2022. {{Spa (nhn)}}</ref>
{{col-begin}}
{{col-2}}
* {{USA/nhn}} ica 36.255.589 mexicah
* {{CAN/nhn}} ica 96.055 mexicah
* {{ESP/nhn}} ica 53.811 mexicah
* {{BRA/nhn}} ica 21.853 mexicah
* {{GTM/nhn}} ica 15.012 mexicah
* {{DEU/nhn}} ica 13.247 mexicah
* {{UK/nhn}} ica 11.800 mexicah
* {{CHL/nhn}} ica 10.380 mexicah
* {{BOL/nhn}} ica 8.655 mexicah
* {{ARG/nhn}} ica 7.239 mexicah
{{col-2}}
* {{USAf}} 797.266 tlahtohcayotecah
* {{GTMf}} 56.810 cuauhtemaltecah
* {{VENf}} 52.948 venezoltecah
* {{COLf}} 36.234 colombiatecah
* {{HNDf}} 35.361 hondureñotecah
* {{CUBf}} 25.976 cubanotecah
* {{ESPf}} 20.763 españoltecah
* {{SLVf}} 19.736 salvadortecah
* {{ARGf}} 18.693 argentintecah
* {{CANf}} 12.439 canadatecah
{{col-end}}
===Paccayeliztli===
Mexico quipia cualli paccayeliztli, ohcequin cocoxcalli pahtia miaquin cocoxqueh. Ipan Mexico ca ''Instituto Mexicano del Seguro Social''.
===Neltococayotl===
{| class="toc" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|colspan=2 style="background:#black; color:white;" align=center bgcolor="black"|'''Neltococayotl ipan Mexihco'''<sup>1</sup>
|-
! style="background:#efefef;" align=center | Neltococayotl
! style="background:#efefef;" align=center | Neltococa
|-
|[[Catolicismo Romano]]
|align=right|74.612.373
|-
|[[Protestantismo]] ihuan [[Evangelismo]]<br />
<small>Históricas</small>
<br /><small>[[Pentecostalismo|Pentecostales]]</small>
<br /><small>[[In Cemānāhuac Ītlahuīl|In Cemanahuac Itlahuil]]</small>
<br /><small>Occequintin</small>
|align=right|4,408,159<br />
<small>599.875</small>
<br /><small>1.373.383</small>
<br /><small>69.254</small>
<br /><small>2.365.647</small>
|-
|Bíblicas no evangélicas<br />
<small>[[Adventismo|Adventistas]]</small>
<br /><small>[[Iglesia de Jesucristo de los Santos de los Últimos Días|Mormones]]</small>
<br /><small>[[Tēmelāhuanimeh Jehová|Temelahuanimeh Jehová]] </small>
|align=right|1,751,910<br />
<small>488.945</small>
<br /><small>205.229</small>
<br /><small>1.057.736</small>
|-
|[[Judaísmo]]
|align=right|45.260
|-
|[[Aocmo Neltococayōtl|Aocmo Neltococayotl]]
|align=right|2.982.929
|-
|[[Islamismo]]
|align=right|5,874
|-
|No especificada
|align=right|732.630
|-
|colspan=2 style="background:#e9e9e9;" align=left|<small><sup>1</sup>Sólo contempla la población mayor de cinco años,<br /> que en el año 2000 sumaba 84.794.454</small>
|-
|colspan=2 style="background:#e9e9e9;" align=center|<small>Fuente: INEGI (2000)</small> [http://www.inegi.gob.mx/est/librerias/tabulados.asp?tabulado=tab_re01b&c=738]
|-
|}
[[File:Virgen de Guadalupe.jpg|thumb|right|180px|[[Tonantzin Guadalupe]].]]
Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc macehualtin neltoquiztia ipan icel [[teotl]] tlachihuani cemanahuatl, atzintli, ilhuicatl, tepetl, tlalli, ehcatl, in metztli huan tonatih motenehua huehuecauh teotetl itech ohcequin.
Huehueteotl teoneltococayotl poliuhqui cenca iciuhcac catca ipampa [[catolicismo romano]], macehualtin ahmo oneltoqui mochololih huan occequin tlaihiyohuatilocqueh zanno ''Santo Oficio'' ([[España Atlacayotl]]) ipampa judiotlacameh nozo ''marranos''. Ihcuac caxtiltecah ompehua mah cristiania canah macahualtzin zan motlamati catolico teoneltococayotl quemeh cristianoyotl ipan yancuic tlalli ocholoc Caxtillan, matel in teopixqueh tlamacazqueh tlen oyeyah occequin cristianomeh itoca ''lutero tlalnetoqui'', ''ortodoxo tlalnetoqui'', huan inglaterratlalnetoqui ipan Reino Unido huan Alemania. Ohcequin cristianomeh itoca ''pentecostales'', ''evangélicos'', ''prebiterianos'' huan ''Testigos de Jehova''.
Ipan macehualneltococayotl, mexica tlalneltoca ipan tlacameh ica teteo, quemeh [[Jesús Malverde]], xeliuhca itzalan santomeh huan teomeh.
Axcan Mexico quipia miacquin tlaneltoqueh ipan [[cristianoyotl]], mochintin catolicotlacameh, noyuhqui ohcequin neltococayotl [[judioyotl]], ce calpolli ocachi hueyic ipan America Huitztlampa, mochintin azquenzitlacameh huan occequin sefarditlacameh nozo mizrahitlacameh, noyuhqui islamyotl ce neltococayotl ompa Mexico tlalli huan ahmo neltococayotl quihtoznequi ''ateos'' nozo ahmo teotlalnetoqueh.
===Tlahtolli===
{{main|Tlahtolli ipan Mexihco}}
In ahmo cah nahuatillahtolli Mexihco. Caxtillantlahtolli tel, motlahtoa iuh ''[[de facto]]'' achcauhtlahtolli auh 97% chanehqueh quitlahtoah. Hueynahuatilli ihuic Macehuallahtoltin tel, piya mochintin macehuallahtoltin motlahtoa Mexihco, ihuic tleinzazo chanehqueh tlapohualli, cualli iuhquin Caxtillantlahtolli canah motlahtoa auh macehualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilolli intlahtolcopa.<ref>{{citeweb|url=http://cdi.gob.mx/derechos/vigencia/2006_ley_general_derechos_linguisticos_pueblos_indigenas.pdf|title=Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref>. Caxtillahtoltica, nahuatilli toca -achi 60 tlahtoltin- tlacatiyan tlahtoltin. Inin piya mochintin Ixachitecah tlahtoltin tleinzazo chihualiztli; quitoznehqui, piya no ahmacehualtin Mexihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya [[Quicaputlahtōlli|Quicaputlahtolli]] oquichiuh ihuicpa TCI, <ref>{{citeweb|url=http://www.cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=291|title=Kikapúes - Kikaapoa īhuīcpa CDI.|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref> no in Cuauhtemaltecah Ixachitecah tlacah.<ref>{{citeweb|url=http://cdi.gob.mx/index.php?id_seccion=1378|title=Cuauhtēmallān īhuān [[Chiyapan]] tlahtōltin īhuīcpa CDI|accessdate=Tlachicōnti 4|accessyear=2007}}</ref>
Mexihco icpiya ixachi Caxtillantlahtoqueh ica ompa tlahtolqueh tlein onto Caxtillantlahtolli tlacatiyan, auh ica ⅓ mochi Caxtillantlahtohqueh Cemanahuac.<br />
In tlahtolli motlahtoa ipan Mexihco cah [[Nahuatlahtolli]], [[Yucatecatl mayatlahtolli|Mayatlahtolli]], [[Mixtecatlahtolli]], [[Tzapotecatlahtolli]], [[Otontlahtolli]], [[Mazahuahtlahtolli]], [[Michhuahcatlahtolli]] ihuan occequintin. Occequintin [[Europan|Europanecah]] tlahtolli [[Veneziatlahtolli]], [[Tlani teutontlahtolli]], [[Alemantlahtolli]], [[Franciatlahtolli]], [[Catalantlahtolli]], [[Galiciatlahtolli]] ihuan [[Rumaniatlahtolli]].
==Tlamachtiliztli==
[[File:CU-Mexico-biblioteca-2.jpg|thumb|left|220px|[[UNAM]].]]
In tlamachtiliztli ipan Mexicoticpacpa miectin xiuhpohualli nican, aztecah ihuan mayatlacah onemachti canah ichanehhuan ica tlahtolli, tlahcuiloliztli, toltecayotl huan tlachiuhtlacayotl huan oahcico itechpahuic caxtiltecah ocuiltonoa in chanehqueh itech tlalpan ihuan itlachiuh ce huel tlahuapahuallalhuayotl ixcoyan no Mexico.
Inon tlalpan axcan quipiya ce cualli nivel nemachtiliztli ipampa macehualteizcaltiliztli xocoyoxiuhpan, in ahmo tlahcuiloyotl aci xihuitl 2020 ipan 9.02 % ichanehhuan tlacempohualiztli. Nican inic ce nemachtiliztli huan inic ome nemachtiliztli zan nen ihuan mamaltica (9 xihuitl mani nemachtiliztli). In tlacatiyan nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipia in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica chanehqueh.
Mexico quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Nacional Autónoma de México'', ''Instituto Politécnico Nacional'', ''Universidad Autónoma de Guadalajara'', ''Universidad Autónoma de Nuevo León'', ''Universidad Autónoma de Chapingo'' huan ''Universidad Autónoma del Estado de México'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexico Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey, Universidad La Salle, Universidad Iberoamericana, Universidad de las Américas, ohcequin.
=== Inic ce nemachtiliztli canahpa huehcauh nemachtiliztli ===
In [[Coconeh Chantli]] achcauhtica nemachtilli ica hueyi tepochcalli. Ce hueyic tepanahuiliztli ipampa mexihcatl macehualteizcaltiliztli in Comisión Nacional del Libros de Texto Gratuitos (Calpollotl Tlacatiyanco icopa amoxtlahcuiloliztli zan nen) otlachihualoc ipan CONALITEG tepoztlahcuilolli namaquilizhuayan icampa occequintin coconeh tlamachtilcalco. Axcan quipiya amoxtli ipan macehuallahtolcopa huan amoxtli ipampa ixpahpalcoconeh.
Ipan huehca altepemaitl ihuan macehualcalpolli quipia nemachtiliztli icampa tepozmetztli motenehua Edu-Sat tlen transmite videoconferencias ihuan teleconferencias caxtillantlahtolcopa ihuan macehuallahtolcopa ipampa 3000 tlamachtilcalli ihuan 300,000 temachtianimeh ipan occe tlacatiyan. Noyuhqui inin tlansmisión satelital Edusat aci canahpa occe tlacatiyan tlanihuic America tlahcopampa huan [[Colombia]].
[[Álvaro Obregón]] oquichiuh [[Secretaría de Educación Pública]] ipan [[1922]]. Yehhuan piya nemachtiliztli Mexihco.
==Tequinemiliztli==
Mexihco ce tlacatiyan ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quito Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayotl icampa [[UNESCO]]; ixquichi tlamatocac toltecayotl, yolizyoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl quemeh tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.
Ipan inon tlalpan ihuicpa huehueyi tlahcuilomeh quemeh [[Diego Rivera]], [[David Alfaro Siqueiros]], [[José Clemente Orozco]], [[Frida Kahlo]] occequintin. Inin xiuhpan 1650, zanno ihcuac tlahchilohuaya ompa Mexihco in iteuhcayo Miguel Cabrera. Occepa xihuitl [[Alejandro Toledo]] ce tlacuiloh cenca tenyo ipan Cemanahuac ipampa itlapal huaxyacatl ixiptli.
Ipan Mexihco, teonantzin [[Nantzin Juana Inés de la Cruz]] ihuan [[Juan Ruiz de Alarcón]] oamatlacuiloh amoxtli ica Caxtillantlahtolli. Ahzozan [[Octavio Paz]] oamatlacuiloh [[La piedra del Sol]] quemeh inic ce amoxtli ipampa Caxtillantlahtolli. Ahzozan huehca xihuitl oquiamatlacuilo [[Carlos Fuentes]] ahnozo in xochicuicani [[Rosario Castellanos]].
In mexihcatl calmanayotl cenca cualli cah, Ipan huehuehaltepetl quemeh olmecatoltecayotl, mayatoltecayotl, tzapotecatoltecayotl, teotihuahcatoltecayotl, mexihcatoltecayotl, occequin. In caxtillanxiuhpan in teocalli ihuan tzacualtecalco motenehua Barroco. In axcan cahuitl mexicatl calmanayotl oquitlachiuh ipampa [[Luis Barragán]] ce calmanani achcauh ipan Minimalismo.
=== Tonalpohualamoxtli ===
{| class=wikitable
|+ '''Mexico itonalpohual'''
|- bgcolor="#efefef"
! Tonalpihualli !! Ilhuitl
|-
| [[1 metztli enero]] || [[Yancuic xihuitl]]
|-
| [[6 metztli enero]] || [[Epifanía|Reyes Magos]]
|-
| [[2 metztli febrero]] || [[La candelaria]]
|-
| ''Semana santa'' || [[Viernes Santo]]
|-
| ''Semana santa'' || [[Domingo de pascua]]
|-
| [[1 metztli mayo]] || [[Día del trabajo]]
|-
| ''Mayo - junio'' || [[Pentecostés|Día de las mulas]]
|-
| [[15 metztli septiembre]] y [[16 de septiembre]] || [[Fiestas Patrias]]
|-
| [[1 metztli noviembre]] y [[2 de noviembre]] || [[Día de Muertos]]
|-
| [[20 metztli noviembre]] || [[Día de la Revolución Mexicana]]
|-
| [[12 metztli diciembre]] || [[Día de la Virgen de Guadalupe]]
|-
| [[24 mitztli diciembre]] y [[25 de diciembre]] || [[Navidad|Festividades navideñas]]
|}
=== Tlaixcopinaliztli ===
{{main|Mēxihcatl īxiptlayōliztli}}
In inic ce mexihcatl ixiptli xiuhpan 1897, itech Ingeniero Salvador Toscano otlachiuh ohtli ipan tlahuantli itechpa inin tlacatiyan cenca tlachcauh (oquicceecentlaaliaa yeh ipan xihuitl 50’s itoca itech ''Memorias de un Mexicano'' teeilnaamiquiliztli itechpahuicpa ce mexicatl, ihuan noyuhqui inic ce ahmo huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl motenehuaa Don Juan Tenorio xiuhpan 1898. In inic ce huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl catca Fatal Orgullo in xiuhpan 1916. Auh 1920 xiuhpan otlachiuhqueh inic ce peliculas icampa tlatozcatl Hollywood, California tlein otlaquiti nochi huel mexicah cineastas. In xihuitl 1930 otlachiuh in cine mach tlacaqui, cenca tenyoh in cemanahuac ipan nochi tlacatiyan caxtillantahtoltica ica peliculas iuhqui Sobre las Olas (aacueeyopan) xiuhpan 1932 nozo itechpahuic René Zacarías ihuan Raphael J. Sevilla in pelicula Alla en el Rancho Grande, xiuhpan1936.
Cah hueyi mexihcah ixiptlayoliztli quemeh ''[[Amores Perros]]'' auh ''[[Y Tu Mamá También]]'' auh huehueh quemeh ''[[Ahí Está El Detalle]]''. Hueyi mexihcah ixiptlayotiani iuhquin [[Alfonso Cuarón]] ipan ''[[Harry Potter and the Prisoner of Azkaban]]''.
===Tlacualiztli===
[[File:CornmealProducts.jpg|thumb|200px|Cintlacualiztli.]]
Mexico quipia ce hueyi tlacualiztli moihtoa ic Patrimonio Cultural de la Humanidad ipan UNESCO, Nican ce tequichihualiztli itech cintli, chilli huan nohpalitl, tomatl, ohce xochicualli, ce hueyi tzapotecatl motenehua Abigaíl Mendoza, yehuatl itech Teotitlan ompa Huexyacac tlahtocayotl tlachihua tlemolli huan chilmolli. In tlayolli quitlaxcalia, atolli, tamalli, tlaxcalli, totopochtli huan tlaxcalpacholli.
Mexico ce tlacatiyan ica ixachi tlacualli in ompa tlaltipac, in tlacualli ma [[tacualli]], [[tamalli]], [[tlaxcalli]], [[tlaxcalpacholli]], [[pozolli]], [[tzopitl]], [[chilaquilitl]], [[tlaxcalchilatl]], [[tlatetzauhtli]], [[neuctli]], [[tlemolli]], ohcequin.
Nican quipia onilli ma, [[mexcalli]], [[meoctli]], [[tlapaloctli]], [[tleatl]] ohcequin.
=== Tonalizcayotl ===
=== Tequichihualiztli ===
Miac [[tlatzotzohnaliztli]] cah inin tlacatiyan iuhquin [[rock]], [[pop]] nozo [[tlātlamantic cuīcayōtl|tlātlamantic]]. Hueyi [[tlacuīcaliztli]] cateh [[Lorena y Los Alebrijes]], [[Noesis]], [[Etnia]], occe.
Ca cuicacan quemeh [[Auditorio Nacional]], [[Foro Sol]] huan [[Teatro Metropolitan]].
==== Tlahcuiloliztli ====
[[File:Cacaxtla01.jpg|thumb|left|350px|[[Cacaxtlah]].]]
Tlacuiloliztli ipan mexicah catca itech huehuehcauh cahuitl ica achto macehualtin.
* [[Diego Rivera]]
* [[Alejandro Toledo]]
* [[David Alfaro Siqueiros]]
==== Tlatzohtzonaliztli ====
* [[Macedonio Alcalá]]
* [[Máximo Ramón Ortíz]]
* [[Álvaro Carrillo]]
==== Hueyi [[cuicani|cuicanimeh]] ====
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Lucero]]
* [[Yuri]]
* [[Eugenia León]]
* [[Alejandra Robles]]
* [[Lila Downs]]
{{col-2}}
* [[Juan Gabriel]]
* [[Vicente Fernández]]
* [[Pedro Infante]]
* [[Antonio Aguilar]]
* [[Javier Solis]]
{{col-end}}
===Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactli===
[[Image:View from Pyramide de la luna.jpg|thumb|right|200px|[[Teotihuahcan]].]]
[[Image:Guanajuato30 guanajuato.jpg|thumb|right|200px|[[Pachtitlan]].]]
[[Image:Hospicio Cabañas.JPG|thumb|right|200px|Icnocalli Cabañas ipan [[Atemaxac]].]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Huaxyacac Juárez huan Monte Albán]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Teotihuahcan]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Altepetl Mexico huan chinamilpan Xochimilco]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Palenque]]
* 1987 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Reserva de la Biósfera de Sian Ka'an]]
* 1987 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Cuetlaxcoapan]]
* 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Pachtitlan huan oztoyotl]]
* 1988 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Chichén Itzá]]
* 1991 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Morelia]]
* 1992 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[El Tajín]]
* 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Tlahcuilolli ipan San Francisco Tepehuahcan]]
* 1993 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Zacatecah]]
* 1993 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Ichan hueyimichtin El Vizcaíno]]
* 1994 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Achto teocalmecac macuilpohualxiuhpan XVI ipan Popocatepetl]]
* 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Uxmal]]
* 1996 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Querétaro]]
* 1997 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Hospicio Cabañas]]
* 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Paquimeh]]
* 1998 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Tlacotalpan]]
* 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xochicalco]]
* 1999 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Xolalpan Campeche]]
* 2002 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Kalak'mul]]
* 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[San Francisco teocalmecac ipan Sierra Gorda]]
* 2003 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Miccailhuitl]]
* 2004 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Tlaquitcalli Luis Barragán]]
* 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Tlalhuactli huan teotlalli ipan California ayollohco]]
* 2006 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Mexcalmillah ipan Tequillan]]
* 2007 – '''<span style="color:#F4A460;">Tlachihualiztli</span>''' – [[Altepetl Tepochcalli UNAM]]
<gallery mode="packed-hover" caption="Huehuecauh altepetl ipan Mexico" style="margin:0;">
File:Chichen Itza CB.jpg|[[Chichén Itzá]]
File:0141 Palenque.JPG|''[[Palenque (zona arqueológica)|Palenque]]''
File:Tulum - 01.jpg|''[[Tulum]]''
File:El Tajín, Nischenpyramide.fcm.jpg|''[[El Tajín]]''
File:Borrala.JPG|''[[Monte Albán]]''
File:Olmeca head in Villahermosa.jpg|''[[La Venta]]''
File:Comalcalco.jpg|''[[Comalcalco (zona arqueológica)|Comalcalco]]''
File:Mexico.Pue.Cholula.Pyramid.01.jpg|[[Zona arqueológica de Cholula|Cholula]]
File:Paquime1.jpg|''[[Paquimeh]]''
File:Telamones Tula.jpg|[[Tollan-Xicocotitlan]]
File:Pomona3.JPG|''[[Pomoná]]''
File:LaReforma1.JPG|''[[Moral Reforma (zona arqueológica)|Moral Reforma]]''
File:Panoramic Edzná.JPG|''[[Edzná]]''
File:Votive Pyramid La Quemada.JPG|''[[La Quemada]]''
File:Becan x2.jpg|''[[Becán]]''
File:Calakmul Struktur I 1.JPG|''[[Calakmul]]''
File:Hochob Campeche - Rekonstruktion des Tempels.jpg|''[[Hochob]]''
File:Acropolis Tenam.jpg|''[[Tenam Puente]]''
File:Yaxchilan 1.jpg|''[[Yaxchilán]]''
File:Bonampak panorámica.JPG|''[[Bonampak]]''
File:Tonina 1.jpg|''[[Toniná]]''
File:Coba. Piramide Nohoch Mul. Enero 2009.JPG|''[[Cobá]]''
File:Chacchoben 2.jpg|''[[Chacchobén]]''
File:Kohunlich Mask cropped.jpg|''[[Kohunlich]]''
File:Panoramica Uxmal.jpg|''[[Uxmal]]''
File:Mayapan perspectiva 1.jpg|''[[Mayapán]]''
File:Dzibilchaltun.jpg|''[[Dzibilchaltún (zona arqueológica)|Dzibilchaltún]]''
File:Guachimontones Jalisco - Esteban Tucci.jpg|''[[Guachimontones]]''
File:2002.12.29 18 Codz Poop Kabah Yucatan Mexico.jpg|''[[Kabáh]]''
File:DjDSCF1841.JPG|''[[Malinalco]]''
File:Detalle templo de la serpiente emplumada.JPG|''[[Xochicalco]]''
File:Chalcatzingo zona arqueológica 02.JPG|''[[Chalcatzingo]]''
File:Muyil1.jpg|''[[Muyil]]''
File:Zona Arqueológica Mitla 10.JPG|''[[Mitla]]''
File:Tumba 1 Zaachila.JPG|''[[Zaachila]]''
File:CantonaB.JPG|''[[Cantona]]''
</gallery>
==Momotlaliztli==
Nican Mexico quipiya cualli [[neicxitapayolhuiliztli]], itlacahuan cateh ica [[Selección Mexicana del Fútbol]]. In momotlaliztli ipan Mexico ca ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Axcan, Mexico tlalli, ce centlalticpac huelitini ica momotlaliztli, ihcuac tecuacan itechpahuic Olimpicayoh Mahuiltiliztli xiuhpan 1992 in ompa [[Altepetl Mexico 1968]], otlacauh huel miac imomotlaliz ipampa ce tlacatiyan itech America Latina.
Mexico oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, karate, judo, taekwondo, boxeo, tenis, atletismo, gimnasia, trial, enduro, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.
* [[Īxiptli:Olympic flag.svg|50px]] Mexico ipan [[Olimpicayoh neahuiltiliztli]].
== No xiquitta ==
* [[America Mictlampa]]
* [[America]]
== Amoxtiliztli ==
* ''García Escamilla, Enrique, ''Historia de México en náhuatl y español'', {{es2}} , otepoztlahcuiloc ipan [[Altepetl Mexico]], Plaza y Valdés Editores, xiuhpan [[1991]].''
== Toquiliztequitl ==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
== Occe necuazaloliztli ==
{{wiktionary|Mexihco}}
{{America}}
[[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Nahuatlaltocayotl]]
{{Sample:Interwikis/Mexko}}
0q6776msm7s7vk4fz1kgecyxee61svw
Nemachiyōtīlli:Mexico
10
6073
503938
503248
2022-08-19T17:55:48Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Navigation
|templateName = Mexico
|color = #ccccff
|header = {{MEXf}} [[Mexico]]
|body =
'''Tlahtohcayotl'''<br /> [[Aguascalientes (nhn)|Aguascalientes]] • [[Altepetl Mexico]] • [[Baja California]] • [[Baja California Sur]] • [[Campeche]] • [[Chihuahua]] • [[Chiyapan]] • [[Coliman]] • [[Cuahuillan]] • [[Tlahtohcayotl Durango|Durango]] • [[Guanajuato]] • [[Tlahtohcayotl Guerrero|Guerrero]] • [[Tlahtohcayotl Hidalgo|Hidalgo]] • [[Huaxyacac]] • [[Tlahtohcayotl Mexico|Mexico]] • [[Michhuahcan]] • [[Tlahtohcayotl Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Puebla]] • [[Querétaro]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tabasco]] • [[Tamaulipas]] • [[Tlaxcallan]] • [[Veracruz]] • [[Xalixco]] • [[Yancuic León]] • [[Yucatan]] • [[Tlahtohcayotl Zacatecah|Zacatecah]]
<br/>
'''Hueyi altepetl'''<br /> [[Ehcatepec]] • [[Monterrey (nhn)|Monterrey]] • [[Atemaxac]] • [[Cuetlaxcoapan]] • [[Tollohcan]] • [[Tijuana]] • [[León, Guanajuato|León]] • [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]] • [[Altepetl Juárez]] • [[Torreón]] • [[Tzapopan]] • [[Nezahualcoyotl, Mexico|Nezahualcoyotl]] • [[Mérida, Yucatan|Mérida]] • [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]] • [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]] • [[Mexicali]] • [[Nauhcalpan]] • [[Saltillo (nhn)|Saltillo]] • [[Cuauhnahuac]] • [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]] • [[Morelia]] • [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]] • [[Pitic]] • [[Chalchiuhcuecan]] • [[Tlalnepantlah, Mexico|Tlalnepantlah]] • [[Acapolco]] • [[Tochtlah]] • [[Durango, Durango|Durango]] • [[Tampico]] • [[Cancún]] • [[Irapuato]] • [[Cualnezcaltepec]] • [[Tlalquipac]] • [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] • [[Reynosa]] • [[Pachyohcan]] • [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] • [[Tepic]] • [[Mazatlan, Sinaloa|Mazatlan]] • [[Altepetl Victoria]] • [[Cozcatlan, Coliman|Cozcatlan]] • [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]] • [[Campeche, Campeche|Campeche]] • [[Chetumal]] • [[Zacatecah, Zacatecah|Zacatecah]] • [[Pachtitlan]] • [[Chilpantzinco]] • [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]] • [[Coliman, Coliman|Coliman]]
<br/>
'''Ocachi tlahcuilolli'''<br />[[Chanehmatiliztli ipan Mexico]] • [[Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico]] • [[Ichimal Mexico]] • [[Ipan Mexico]] • [[Mexicah]] • [[Mexico tlahtocatlahtoani]] • [[Mexico peso]] • [[Mexico tlacatiyancuicatl]] • [[Momotlaliztli ipan Mexico]] • [[Tlacualiztli ipan Mexico]] • [[Tlahtolli ipan Mexico]] • [[Tlaixconaliztli ipan Mexico]]
<br/>
}}
spr8c7kgarplyc8snwyd5lv2hw4lqvd
503947
503938
2022-08-19T18:14:08Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Navigation
|templateName = Mexico
|color = #ccccff
|header = {{MEXf}} [[Mexico]]
|body =
'''Tlahtohcayotl'''<br /> [[Aguascalientes (nhn)|Aguascalientes]] • [[Altepetl Mexico]] • [[Baja California]] • [[Baja California Sur]] • [[Campeche]] • [[Chihuahua]] • [[Chiyapan]] • [[Coliman]] • [[Cuahuillan]] • [[Tlahtohcayotl Durango|Durango]] • [[Guanajuato]] • [[Tlahtohcayotl Guerrero|Guerrero]] • [[Tlahtohcayotl Hidalgo|Hidalgo]] • [[Huaxyacac]] • [[Tlahtohcayotl Mexico|Mexico]] • [[Michhuahcan]] • [[Tlahtohcayotl Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Puebla]] • [[Querétaro]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tabasco]] • [[Tamaulipas]] • [[Tlaxcallan]] • [[Veracruz]] • [[Xalixco]] • [[Yancuic León]] • [[Yucatan]] • [[Tlahtohcayotl Zacatecah|Zacatecah]]
<br/>
'''Hueyi altepetl'''<br /> [[Ehcatepec]] • [[Monterrey (nhn)|Monterrey]] • [[Atemaxac]] • [[Cuetlaxcoapan]] • [[Tollohcan]] • [[Tijuana]] • [[León, Guanajuato|León]] • [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]] • [[Altepetl Juárez]] • [[Torreón]] • [[Tzapopan]] • [[Nezahualcoyotl, Mexico|Nezahualcoyotl]] • [[Mérida, Yucatan|Mérida]] • [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]] • [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]] • [[Mexicali]] • [[Nauhcalpan]] • [[Saltillo (nhn)|Saltillo]] • [[Cuauhnahuac]] • [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]] • [[Morelia]] • [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]] • [[Pitic]] • [[Chalchiuhcuecan]] • [[Tlalnepantlah, Mexico|Tlalnepantlah]] • [[Acapolco]] • [[Tochtlah Guitiérrez]] • [[Durango, Durango|Durango]] • [[Tampico]] • [[Cancún]] • [[Irapuato]] • [[Cualnezcaltepec]] • [[Tlalquipac]] • [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] • [[Reynosa]] • [[Pachyohcan]] • [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] • [[Tepic]] • [[Mazatlan, Sinaloa|Mazatlan]] • [[Altepetl Victoria]] • [[Cozcatlan, Coliman|Cozcatlan]] • [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]] • [[Campeche, Campeche|Campeche]] • [[Chetumal]] • [[Zacatecah, Zacatecah|Zacatecah]] • [[Pachtitlan]] • [[Chilpantzinco]] • [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]] • [[Coliman, Coliman|Coliman]]
<br/>
'''Ocachi tlahcuilolli'''<br />[[Chanehmatiliztli ipan Mexico]] • [[Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico]] • [[Ichimal Mexico]] • [[Ipan Mexico]] • [[Mexicah]] • [[Mexico tlahtocatlahtoani]] • [[Mexico peso]] • [[Mexico tlacatiyancuicatl]] • [[Momotlaliztli ipan Mexico]] • [[Tlacualiztli ipan Mexico]] • [[Tlahtolli ipan Mexico]] • [[Tlaixconaliztli ipan Mexico]]
<br/>
}}
5236s72jp8nz61xgpdc723yzmekfjoj
503948
503947
2022-08-19T18:14:20Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Navigation
|templateName = Mexico
|color = #ccccff
|header = {{MEXf}} [[Mexico]]
|body =
'''Tlahtohcayotl'''<br /> [[Aguascalientes (nhn)|Aguascalientes]] • [[Altepetl Mexico]] • [[Baja California]] • [[Baja California Sur]] • [[Campeche]] • [[Chihuahua]] • [[Chiyapan]] • [[Coliman]] • [[Cuahuillan]] • [[Tlahtohcayotl Durango|Durango]] • [[Guanajuato]] • [[Tlahtohcayotl Guerrero|Guerrero]] • [[Tlahtohcayotl Hidalgo|Hidalgo]] • [[Huaxyacac]] • [[Tlahtohcayotl Mexico|Mexico]] • [[Michhuahcan]] • [[Tlahtohcayotl Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Puebla]] • [[Querétaro]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tabasco]] • [[Tamaulipas]] • [[Tlaxcallan]] • [[Veracruz]] • [[Xalixco]] • [[Yancuic León]] • [[Yucatan]] • [[Tlahtohcayotl Zacatecah|Zacatecah]]
<br/>
'''Hueyi altepetl'''<br /> [[Ehcatepec]] • [[Monterrey (nhn)|Monterrey]] • [[Atemaxac]] • [[Cuetlaxcoapan]] • [[Tollohcan]] • [[Tijuana]] • [[León, Guanajuato|León]] • [[Tlachco, Querétaro|Tlachco]] • [[Altepetl Juárez]] • [[Torreón]] • [[Tzapopan]] • [[Nezahualcoyotl, Mexico|Nezahualcoyotl]] • [[Mérida, Yucatan|Mérida]] • [[San Luis Potosí, San Luis Potosí|San Luis Potosí]] • [[Aguascalientes, Aguascalientes|Aguascalientes]] • [[Mexicali]] • [[Nauhcalpan]] • [[Saltillo (nhn)|Saltillo]] • [[Cuauhnahuac]] • [[Colhuahcan, Sinaloa|Colhuahcan]] • [[Morelia]] • [[Chihuahua, Chihuahua|Chihuahua]] • [[Pitic]] • [[Chalchiuhcuecan]] • [[Tlalnepantlah, Mexico|Tlalnepantlah]] • [[Acapolco]] • [[Tochtlah Gutiérrez]] • [[Durango, Durango|Durango]] • [[Tampico]] • [[Cancún]] • [[Irapuato]] • [[Cualnezcaltepec]] • [[Tlalquipac]] • [[Xalapan, Veracruz|Xalapan]] • [[Reynosa]] • [[Pachyohcan]] • [[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]] • [[Tepic]] • [[Mazatlan, Sinaloa|Mazatlan]] • [[Altepetl Victoria]] • [[Cozcatlan, Coliman|Cozcatlan]] • [[La Paz, Baja California Sur|La Paz]] • [[Campeche, Campeche|Campeche]] • [[Chetumal]] • [[Zacatecah, Zacatecah|Zacatecah]] • [[Pachtitlan]] • [[Chilpantzinco]] • [[Tlaxcallan, Tlaxcallan|Tlaxcallan]] • [[Coliman, Coliman|Coliman]]
<br/>
'''Ocachi tlahcuilolli'''<br />[[Chanehmatiliztli ipan Mexico]] • [[Huehcapatlahtoliztli ipan Mexico]] • [[Ichimal Mexico]] • [[Ipan Mexico]] • [[Mexicah]] • [[Mexico tlahtocatlahtoani]] • [[Mexico peso]] • [[Mexico tlacatiyancuicatl]] • [[Momotlaliztli ipan Mexico]] • [[Tlacualiztli ipan Mexico]] • [[Tlahtolli ipan Mexico]] • [[Tlaixconaliztli ipan Mexico]]
<br/>
}}
kvlak9cuod2450rd1s0k4f30gt45t8l
Altepetl Yancuic York
0
7901
503883
478904
2022-08-19T16:13:53Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlahcuilolli-USA}}
[[Īxiptli:NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|thumb|right|295px|Altepetl Yancuic York]]
'''Altepetl Yancuic York''' ce altepetl in ompa [[Yancuic York]].
=== Altepeicniuhcayotl ===
Altepetl Yancuic York ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Diego, California|San Diego]]
|[[California]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Słubice]]
|[[Voivodato de Lubusz|Lubusz]]
|{{POL/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== Toquiliztequitl ==
<references/>
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Yancuic York]]
np7154ay1gvewvkt7e76x6wyheqf0kd
503884
503883
2022-08-19T16:15:36Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tlahcuilolli-USA}}
[[Īxiptli:NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|thumb|right|295px|Altepetl Yancuic York]]
'''Altepetl Yancuic York''' ce altepetl in ompa [[Yancuic York]].
=== Altepeicniuhcayotl ===
Altepetl Yancuic York ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Diego, California|San Diego]]
|[[California]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Słubice]]
|[[Voivodato de Lubusz|Lubusz]]
|{{POL/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Yancuic York]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Yancuic York]]
i3xuip57lp5w6wpwbgxe4ltlc1kndpp
503885
503884
2022-08-19T16:18:33Z
Koatochij
19758
/* Altepeicniuhcayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tlahcuilolli-USA}}
[[Īxiptli:NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|thumb|right|295px|Altepetl Yancuic York]]
'''Altepetl Yancuic York''' ce altepetl in ompa [[Yancuic York]].
=== Altepeicniuhcayotl ===
Altepetl Yancuic York ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Toquio]]
|[[Xapon]]
|{{JAP/nhn}}
|1960
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Madrid]]
|[[Madrid]]
|{{ESP/nhn}}
|2082
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Lima]]
|[[Lima]]
|{{PER/nhn}}
|1992
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Yancuic York]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Yancuic York]]
e69gsn2f0bpb47m6c69vngr59ec527v
503886
503885
2022-08-19T16:19:05Z
Koatochij
19758
/* Altepeicniuhcayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tlahcuilolli-USA}}
[[Īxiptli:NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|thumb|right|295px|Altepetl Yancuic York]]
'''Altepetl Yancuic York''' ce altepetl in ompa [[Yancuic York]].
=== Altepeicniuhcayotl ===
Altepetl Yancuic York ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Toquio]]
|[[Xapon]]
|{{JAP/nhn}}
|1960
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Madrid]]
|[[Madrid]]
|{{ESP/nhn}}
|1982
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Lima]]
|[[Lima]]
|{{PER/nhn}}
|1992
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Yancuic York]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Yancuic York]]
mywuduw8j8fwo61t6xqbd5uzweqv70h
503887
503886
2022-08-19T16:36:11Z
Koatochij
19758
/* Altepeicniuhcayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tlahcuilolli-USA}}
[[Īxiptli:NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|thumb|right|295px|Altepetl Yancuic York]]
'''Altepetl Yancuic York''' ce altepetl in ompa [[Yancuic York]].
=== Altepeicniuhcayotl ===
Altepetl Yancuic York ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Toquio]]
|[[Xapon]]
|{{JPN/nhn}}
|1960
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Madrid]]
|[[Madrid]]
|{{ESP/nhn}}
|1982
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Lima]]
|[[Lima]]
|{{PER/nhn}}
|1992
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Yancuic York]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Yancuic York]]
ljox6vhn5742r8uspz65ism84gkdni1
Baja California
0
8669
503866
503390
2022-08-19T15:01:21Z
Koatochij
19758
/* Tlaltocayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[{{PAGENAME}}|NHN]]}}
{{P2|[[Tlani California|NCI]]}}
{{Tlani}}
{{Toquiliztequitl}}
{{Tlacatiyan ixeliuhca
| Tlacatiyan ixeliuhca = Tlahtohcayotl
| Tocaitl = Baja California
| Chantocaitl = Estado de Baja California
| Pamitl = Flag of Baja California.svg
| Chimalli = Coat of arms of Baja California.svg
| Tlalmachiyotl = Baja California in Mexico.svg
| Lema = Cozoltlacatiyan (Cuna de la nación)
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tecuacan = [[Mexicali]]
| Hueyaltepetl = [[Tijuana]]
| Ixtentli = 71,450
| Tlaixpayotl = 25
| Tlalticpac tliltetl = 29°57′00″N 115°07′00″O
| Tepenelihuahcapanca = [[Picacho del Diablo]]
| Metros = 3,100
| Chanehqueh = 3 769 020
| CampaChanequeh = 28
| Pozahuacayotl = 52.75
| CampaDensidad = 11
| IDH = 0.8233 {{Ingreso|ingreso=pani}}
| CampaIDH = 0.809
| PIB = 86,652
| PPC = 22,961
| Tzintiliztli = [[16 metztli enero]], [[1952]]
| CampaCreacion = 31
| Tlahtolli = [[Caxtillantlahtolli]], [[Quilihuatlahtolli]], [[Cuimiaitlahtolli]]
| Tetlanahuatiani = Marina del Pilar Ávila Olmeda
| Teuctlahtoqueh = 3
| Tequichihuanimeh = 8
| Tlacatocaitl = Baja Californiatlacatl
| Onohuayan =
| Altepetlahtohcan = [[Altepetlahtohcan ipan Baja California|7]]
| UTC = [[UTC]]-8
| USPS =
| CodigoISO = MX-BC
| Matlatzalan = www.bajacalifornia.gob.mx
|}}
'''Baja California''' nozo '''Tlahtohcayotl Baja California''' (caxtillantlahtolli: '''Estado de Baja California'''). In [[tlahtohcayotl]] ipan [[Mexico]] ca. [[Mexicali]] itecuacan in Tlahtohcayotl Baja California. Cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[California]] huan [[Arizona]], [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], canahpa huitztlampa no [[Baja California Sur]], canahpa tonalquizayampa no [[Sonora]] ihuan [[California ayollohco]] huan canahpa tonalcalaquiyampa no [[Pacífico ailhuicatl]].
== Tlaltocayotl ==
'''Baja California'''. California quihtoznequi ipan caxtillantlahtolli ''Horno Caliente'' ahnozo ''Calida Fonax'' nahuatlahtolcuepa ''Tlani Totoncatexcalli''.
===Occe tlahtolli===
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Uwaʼ ʼmaay tay''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin tlahtocayotl cah ancayotl, cuaxochtia canahpa mictlampa ica [[California]] huan [[Arizona]], [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], canahpa huitztlampa no [[Baja California Sur]], canahpa tonalquizayampa no [[Sonora]] ihuan [[California ayollohco]] huan canahpa tonalcalaquiyampa no [[Pacífico ailhuicatl]].
==Teyacanaliztli==
Baja California quipia caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in Mexicali altepetl, tlahtocac tequitini in cihuatlacatzin Marina del Pilar Ávila Olmeda in tetlanahuatiani.
{| class="wikitable"
|- align=center style="background:#d8edff"
!Tetlanahuatiani!!Cahuitl
|-
| Marina del Pilar Ávila Olmeda || 2021-2027
|}
=== Baja California ixeliuhca ===
{|class="wikitable"
|- align=center style="background:#d8edff"
!Tlapohualli!!Altepecalpolli!!Altepecalpolli icua
|-
|001 || [[Ensenada altepetlahtohcan|Ensenada]] || [[Ensenada, Baja California|Ensenada]]
|-
|002 || [[Mexicali altepetlahtohcan|Mexicali]] || [[Mexicali]]
|-
|003 || [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]] || [[Tecate]]
|-
|004 || [[Tijuana altepetlahtohcan|Tijuana]] || [[Tijuana]]
|-
|005 || [[Playas de Rosarito altepetlahtohcan|Playas de Rosarito]] || [[Rosarito]]
|-
|006 || [[San Quintín altepetlahtohcan|San Quintín]] || [[San Quintín, Baja California|San Quintín]]
|-
|007 || [[San Felipe altepetlahtohcan, Baja California|San Felipe]] || [[San Felipe, Baja California|San Felipe]]
|-
|}
== Tequitiliztli ==
[[File:Carignan vineyard.jpg|miniaturadeimagen|200px|left|[[Xocomecatl|Xocomecapixcayotl]] ipan [[Ensenada]].]]
Baja California ce tlahtocayotl ipan Mexico. Tlapixcayotl ipan Baja California ca [[cintli]], [[zacacintli]], [[lalaxtli]], [[xalxocotl]], [[ahuacatl]], [[otonlalaxtli]], [[xitomatl]], [[miltomatl]], [[tlalcamohtli]], [[xonacatl]], [[xocomecatl]], ohcequin; xochicualli tlanamaca ohcequin altepemeh ipan tiyanquiztli nozo tiyanquiztiloyan. Nican yeyanyotl tonalli ica quiyahuitl.
Baja California tlahtocayotl nohuan pitzopixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl huan ichcapixcayotl ipan xoxohuic ixtlahuahcan afuera itechpahuic altepetl nozo altemaitl.
== Chanehmatiliztli ==
Ce tlacaliztli itechcopa 3,769,020 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2010]]
| 3,388,168
|-
| [[2020]]
| 3,769,020
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:FachadaUPBC.jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Politécnica de Baja California.]]
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 96,44 % chanehqueh.
Mexicali altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California'', ''Universidad Politécnica de Baja California''. ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Mexicali'', ''Universidad Tecnológica de Mexicali'' huan, ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Mexicali'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexicali altepeticpac.
Tijuana altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California Campus Tijuana'', ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Tijuana'', ''Universidad Tecnológica de Tijuana'' huan ''Universidad Iberoamericana Tijuana'', ''Centro de Enseñanza Técnica y Superior'', ce pani tlamachtiloyan itech Tijuana altepeticpac.
==Tequinemiliztli==
===Tequichihualiztli===
[[Īxiptli:Centro Culturale di Tijuana.jpg|thumbnail|250px|right|Centro Cultural Tijuana.]]
Tlahtohcayotl Baja California ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Baja California tlahtohcayotl; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli.
==== Macehualiztli ====
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol.
====Tlatzohtzonaliztli====
Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Tijuana altepetlahtohcan noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz.
===Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactli===
[[Image:Viaje a las Coronado en Agosto 013.jpg|thumb|left|200px|[[Tlalhuactli huan teotlalli ipan California ayollohco]].]]
* 2005 – '''<span style="color:#32CD32;">Yoliztli</span>''' – [[Tlalhuactli huan teotlalli ipan California ayollohco]]
== Momotlaliztli==
[[File:Estadio Caliente 2020.jpg|miniaturadeimagen|250x|''Estadio Caliente'' cualcan ipan Club Tijuana.]]
In momotlaliztli ipan Baja California ca ipampa [[neicxitapayolhuiliztli]], [[chiquiuhtapayolhuiliztli]], [[omalacapainaliztli]], tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce autódromo ipan Tijuana, in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli.
Baja California quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan [[Estadio Guaycura]], padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.
'''Ensenada'''
*[[Marineros de Ensenada]] (Béisbol)
* Pescadores De Ensenada FC (Fútbol)
*[[CF Diablos de Ensenada]] (Fútbol)
*[[Atlético Ensenada]] (Fútbol)
'''Mexicali'''
* [[Soles de Mexicali]], juegan en el [[Auditorio del Estado]] (Baloncesto)
*[[Águilas de Mexicali]], juegan en el [[Estadio B'Air]] (Béisbol) (antes conocido como ("El Nido de los Águilas")
*[[Aguiluchos de Mexicali]], juegan en el [[Estadio B'Air]] (Béisbol) (antes conocido como ("El Nido de los Águilas")
'''Tijuana'''
*[[Club Tijuana]] Xolos de Tijuana, juegan en el [[Estadio Caliente]] (neicxitapayolhuiliztli)
*[[Toros de Tijuana]], juegan en el [[Estadio Chevron]] (Béisbol)
*[[Tijuana Zonkeys]], juegan en el [[Auditorio Zonkeys]] (Baloncesto)
*[[Toritos de Tijuana]], juegan en el [[Estadio Chevron]] (Béisbol)
'''San Quintín'''
* [[Freseros de San Quintín]] (Béisbol)
'''Rosarito'''
*[[Langosteros de Rosarito]] (Béisbol)
'''Tecate'''
* Cerveceros de Tecate (Béisbol)
== No xiquitta ==
* [[Mexico]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Commons|Category:Baja California}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Baja California]]
697l092dxpa318vslhouaquiupavfem
Michhuacān
0
9999
503902
481199
2022-08-19T17:09:21Z
Koatochij
19758
Se eliminó la redirección hacia [[Michhuahcan]]
wikitext
text/x-wiki
{{delete}}
35r2j9t4ectnt1cmb7mlgcqvwz6h5k6
Neneuhcāyōtl:Michhuahcan
14
11526
503921
494437
2022-08-19T17:40:35Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Michwahkan|NHE]]}}
{{P1|[[:Category:Michhuahcan|NHN]]}}
{{Tlani}}
{{Commonscat|Michoacán}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico]]
e3imffjzhg3ril6mxb1gtzuy4zfylpb
503930
503921
2022-08-19T17:49:41Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Michwahkan|NHE]]}}
{{P1|[[:Category:Michhuahcan|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Michhuacan|NCI]]}}
{{Tlani}}
{{Commonscat|Michoacán}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico]]
tajc2xk020jixcyw5nkgf2hapbiljop
Michhuacan Ocampo
0
18148
503901
481198
2022-08-19T17:08:02Z
Koatochij
19758
Se cambió el destino de la redirección de [[Michhuahcan]] a [[Michhuacan]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Michhuacan]]
ah80z2tg5fe38vk981c49v72ms1fkbb
Neneuhcāyōtl:Yucatán
14
18889
503923
473988
2022-08-19T17:44:26Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Yokatan|NHE]]}}
{{P1|[[:Category:Yucatán|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Yukatan|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatan|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlatokajyotl ipan Mexko]]
2hqhbulpml7u6t7vzwua3n6xthdtfd8
Neneuhcāyōtl:Cuahuillan
14
22764
503926
498832
2022-08-19T17:46:22Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Kwawillan|NHE]]}}
{{P1|[[:Category:Cuahuillan|NHN]]}}
{{Tlani}}
{{Commonscat|Coahuila}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico]]
p51e5yojwz7nqoelccqe4vrjq7leyk8
Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico
14
26674
503913
498339
2022-08-19T17:33:34Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P1|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
{{Commonscat|States of Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlalticpacmatiliztli ipan Mexico]]
mihcncxbzgzfk4yo6pg7yd5b1nyjd8q
Neneuhcāyōtl:Yucatan
14
31570
503925
494401
2022-08-19T17:45:15Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Yokatan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatán|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Yukatan|NHW]]}}
{{P1|[[:Category:Yucatan|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico]]
2idd8j0lqo7cz70l04lhk26tm1ue1o5
Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko
14
32880
503917
488886
2022-08-19T17:35:18Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexko]]
1cwaxy944yqbvg0y2buh42yy5ibcg32
Mexihco
0
33027
503904
502338
2022-08-19T17:21:53Z
Koatochij
19758
/* Tlaltocaitl */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tecpantlahtolli}}
{{Tlacatian
| Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl
| Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos
| Tocaitl = Mexihco
| Pamitl = Flag of Mexico.svg
| Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 8 918 653 hab. ([[2012]])
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]]
| tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]]
| fundación_hitos = • [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/> • [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/> • Nemachililiztli
| fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]]
| tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaixpayotl_atl = 2.5%
| huēyi_ātēntli = 9 330 km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref>
| chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = [[USD]] 1 19 000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 16
| PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250
| PIB = [[USD]] 2 613 000 millones
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 12
| PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18 700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 76
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah
| horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX
| miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]].
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref>
}}
'''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac.
==Tlaltocaitl==
In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh mexihcah intecuacan,<ref>[https://www.conapred.org.mx/index.php?contenido=noticias&id=3661&id_opcion=108&op=214 CONAPRED] Tlahtlaniliztli ipan nochi totlalticpac itechpa ixtlahuelli ipan Mexihco, xihuitl 2010.</ref> In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia ipampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /i/ īpan ''xic-'' 'xictli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh:
{{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>.
===Occequintin ihcuiloqueh===
Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''.
* Alonso de Molina : [[Mexico]]
* Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]]
* Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxihco'''
==Oc no xiquitta==
* [[Tlacatian]]
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
{{wiktionary|Mexihco}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexihco]]
nmm9g3y44fz17bii56okz8eyefd844v
503905
503904
2022-08-19T17:24:44Z
Koatochij
19758
/* Occequintin ihcuiloqueh */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tecpantlahtolli}}
{{Tlacatian
| Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl
| Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos
| Tocaitl = Mexihco
| Pamitl = Flag of Mexico.svg
| Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 8 918 653 hab. ([[2012]])
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]]
| tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]]
| fundación_hitos = • [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/> • [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/> • Nemachililiztli
| fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]]
| tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaixpayotl_atl = 2.5%
| huēyi_ātēntli = 9 330 km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref>
| chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = [[USD]] 1 19 000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 16
| PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250
| PIB = [[USD]] 2 613 000 millones
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 12
| PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18 700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 76
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah
| horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX
| miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]].
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref>
}}
'''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac.
==Tlaltocaitl==
In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh mexihcah intecuacan,<ref>[https://www.conapred.org.mx/index.php?contenido=noticias&id=3661&id_opcion=108&op=214 CONAPRED] Tlahtlaniliztli ipan nochi totlalticpac itechpa ixtlahuelli ipan Mexihco, xihuitl 2010.</ref> In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia ipampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /i/ īpan ''xic-'' 'xictli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh:
{{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>.
===Occequintin ihcuiloqueh===
Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''.
* Alonso de Molina : [[Mexico]]
* Francisco Xavier Clacijero : [[Mexico]]
* Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxihco'''
* Horacio Corochi: '''Mëxìco'''
==Oc no xiquitta==
* [[Tlacatian]]
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
{{wiktionary|Mexihco}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexihco]]
srw5fw1f2kuko5u330731854w5y4i4c
503906
503905
2022-08-19T17:25:12Z
Koatochij
19758
/* Occequintin ihcuiloqueh */
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NCH2_NHW2_NHN2_NCI1_PPL2=Kena|NHE_name=Mexko|NCH_name=Mexko (nch)|NHW_name=Mexko (nhw)|NHN_name=Mexico|NCI_name=Mexihco|PPL_name=Meshijku}}
{{Tecpantlahtolli}}
{{Tlacatian
| Achcauhtocaitl = Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl
| Chantocaitl = Estados Unidos Mexicanos
| Tocaitl = Mexihco
| Pamitl = Flag of Mexico.svg
| Chimalli = Coat of arms of Mexico.svg
| símbolos =
| mapa = MEX orthographic.svg
| mapa_tamaño = 290px
| Tlacatiyancuicatl = ''[[Mēxihcatlācatiyāncuīcaliztli]]''
| tlācatiyāncuīcatiliztli_tlahcuilōlli = Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg
| tēcuacān = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]] [[File:Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg|derecha|20px]]
| tēcuacān_chānehqueh = 8 918 653 hab. ([[2012]])
| tēcuacān_cemonocāyōtl_fmt =
| tēcuacān_cemonoc = 19_26_N_99_08_W 19°26′M 99°08′C
| huēyi_āltepētl = [[Altepetl Mexihco|Altepetl Mexìco]]
| āchcāuhtlahtōlli = [[Caxtillāntlahtōlli]] īhuān [[Tlahtōlli īpan Mēxihco|67 tlācatiyāntlahtōlli]]<sup>1</sup>
| tēpacholiztli = [[Tlahtohcātēīxiptlahtini]] [[Nenāhuatīliztli|Nenāhuatīliztlācatlahtohcāyōtl]]
| tēpachohqueh = [[Mēxihco Tlahtohcātēīxiptla|Tlahtohcātēīxiptla]]
| tēpachohqueh_tōcāitl = [[Andrés Manuel López Obrador]]
| tzintiliztli = [[Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl|Tlācaxoxouhcāyōtl]]
| fundación_hitos = • [[Tētzahtzilīliztli īpan Dolores|Tlatēnquīxtīliztli]]<br/> • [[Mēxihcatl Emperadoryōtl tlācaxoxōuhcātiliztli īāyilizāma|Tlamiliztli]]<br/> • Nemachililiztli
| fundación_fechas = īhuīcpa [[Caxtillān]]<br/>[[16 ic chiucnāhui]], [[1810]]<br/>[[27 ic chiucnāhui]], [[1821]]<br/>[[28 ic mahtlāctli omōme]], [[1836]]
| tlaixpayotl = 1 964 375<ref>{{Cita web |url=http://www.oratlas.com/libro-mundial/mexico/geografia |título=México - Geografía - Libro Mundial de Hechos |autor=[[CIA]] |fechaacceso=30 de enero de 2017}}</ref><sup>2</sup>
| tlaīxpayōtl_tlatēctli = 13
| tlaixpayotl_atl = 2.5%
| huēyi_ātēntli = 9 330 km <ref>{{Cita web |url=http://internet.contenidos.inegi.org.mx/contenidos/Productos/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/nueva_estruc/AEGEUM_2017/702825097912.pdf|título=Anuario estadístico y geográfico de los Estados Unidos Mexicanos 2017|fechaacceso=15 de septiembre de 2018|autor=INEGI}}</ref>
| chānehqueh = 112 336 538 ([[INEGI]] tēpōhualiztli [[2010]]<ref>{{Cita web |autor=INEGI |título=México en cifras |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaacceso=8 de mayo de 2015 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20101220214302/http://www.inegi.org.mx/sistemas/mexicocifras/ |fechaarchivo=20 de diciembre de 2010 }}</ref>)<ref name="población">{{Cita web |título=Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2018 Estados Unidos Mexicanos |url=http://www3.inegi.org.mx/sistemas/temas/default.aspx?s=est&c=25433&t=1 |editorial=[[INEGI]] |fechaacceso=9 de marzo de 2018 |formato=pdf |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20151210212235/http://www.inegi.org.mx/est/contenidos/proyectos/encuestas/hogares/especiales/ei2015/doc/eic2015_resultados.pdf |fechaarchivo=10 de diciembre de 2015|fechaacceso=28 de junio de 2018}}</ref>
| chānehqueh_tlatēctli = 10
| chānehqueh_pozāhuacāyōtl = 57
| PIB_nominal = [[USD]] 1 19 000 millones<ref name=Mexico and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| PIB_nominal_año = 2021
| PIB_nominal_puesto = 16
| PIB_nominal_per_cápita = [[USD]] 9 250
| PIB = [[USD]] 2 613 000 millones
| PIB_año = 2021
| PIB_puesto = 12
| PIB_per_cápita = [[dólar estadounidense|USD]] 18 700<ref name=México and the IMF><nowiki>{{Cita web |url=https://www.imf.org/en/Countries/MEX</nowiki>
| IDH = {{ascendente}} 0.779<ref>{{Cita web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf |título=Informe sobre el desarrollo humano 2017 |idioma=inglés |editorial=''undp.org''}}</ref>
| IDH_año = 2020
| IDH_puesto = 76
| IDH_categoría = {{Ingreso|ingreso=pani}}
| tomīn = [[Mēxihcatl peso]] ($, <code>[[ISO 4217|MXN]]</code>)
| tlācatōcāitl = Mēxihcatl, -cah
| horario = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-8]]
| horario_verano = [[UTC-5]] īxquichca [[UTC-7]]
| cctld = [[.mx]]
| código_telefónico = 52
| prefijo_radiofónico = 4AA-4CZ, 6DA-6JZ, XAA-XIZ
| nenecuilhuāztli_ISO = 484 / MX / MEX
| miembro_de = [[Tlatēcpānaliztli in Ixachitlan Tlahtohcāyōtl|TIT]], [[Tlatēcpānaliztli in Tlacetilīlli Tlācatiyān|ONU]], [[Tlatēcpānaliztli ītechpa in Cepanchīhualiztli īhuān in Tētlamahmaquilizyōtl Izcāyaliztli|OCDE]], [[Ixachitlān Mictlāma Tlaquīxtīlli Pōchtēcayōtl Nenōtzalli|TLCAN]], [[In 20 īntlaolōlōl (nematiliztica īhuān cuepōnini tlācatiyān)|G-20]], [[G-5]], [[Tētlamahmaquilizyōtl Cepanchīhualiztli īpan Asia-Pacifico|APEC]], [[In Ēyi īntlaolōlōl|G3]], [[Lima tlaolōlōlli|GL]], [[Iberoixachitlān Tlācatiyān Cemāxcāyōtl|CIN]], [[Latin Cetiliztli|LC]], [[Iberoixachitēcatl Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz ītechpa in Izcāyaliztli in Tlācatiyān Āmoxcalli Iberoixachitlān|ABINIA]], [[Latinixachitlān īhuān Caribe Tlahtohcāyōtl Cemāxcāyōtl|Celac]], [[Tlatēcpānaliztli in Iberoixachitlān Tlahtohcāyōtl ītechpa in Tēmachtiliztlin, in Tlamatiliztli īhuān in Nenayōtl|OEI]], [[Caribe Tlahtohcāyōtl īnTlaolōlōliz|AEC]], [[Pacifico nenōtzaliztli]], [[MIST]], [[Uniting for Consensus|UFC]], [[Interpol]], [[Iberoixachitlān īIcpac|CIJEG]], [[Unesco]]
| tlahtōlcaquiliztilōni=
| tlahtōlcaquiliztilōni1= Tlatēcpānal ic 4. īpan in [[Īpanocayoh Tēnāhuatīlli ītechpa Tlahtōllōtl Tētlapalēhuiliztli in Nicān Tlācah]].
| tlahtōlcaquiliztilōni2= Macho 3 269 386 km² in [[Cecniquīzqui Tētlamahmaquiliztli Yeyāntli]] in tlaīxpayōtl Mēxihco 5 233 761 km² ca.<ref>{{Cita web |título=EEZ WATERS OF MEXICO |url=http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |idioma=inglés |fechaacceso=27 de enero de 2012 |urlarchivo=https://web.archive.org/web/20120127184313/http://www.seaaroundus.org/eez/484.aspx |fechaarchivo=27 de enero de 2012}}</ref>
}}
'''Mexihco''' ahnozo '''Mexihco''' (huehcauh ''Mexico'') ce tlacatian ipan Cemanahuac.
==Tlaltocaitl==
In tocaitl ''Mexihco'' ipan in huehcauh mexihcah intecuacan,<ref>[https://www.conapred.org.mx/index.php?contenido=noticias&id=3661&id_opcion=108&op=214 CONAPRED] Tlahtlaniliztli ipan nochi totlalticpac itechpa ixtlahuelli ipan Mexihco, xihuitl 2010.</ref> In iuhqui [[Bernardino de Sahagún]] tlein mochihua ic ''Metztli'', ''xictli'' ihuan ''-co''<ref>ītechpa ''Metzxico'': ''metz(tli)'' (luna), ''xic(tli)'' īhuān ''-co'' (locativo). Sahagún, ''Historia general...''.</ref>. Tel ocatcah ehtoliztli ipampa in nahuatlahtolli iiuhcayo ahmo quimacahua in tocaitl ica in tlalilli tlahtolli<ref>Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia ipampa ahmo quinehnehuilia in hueyac /i/ īpan ''xic-'' 'xictli', ahmo nō in ''saltillo'' achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl ''-tz-'' īpan ''mētz-''.</ref>. [[Clavijero]] oquihtoh tlein in tocaitl ocahtca ipal ''Mexihtli'' quihtoznequi [[Huitzilopochtli]]. In neneuqui amoxpan, Clavijero oquihcuiloh ce tlahtolcaquiliztiloni, yeh oneltocac in tlahtolli oquihtoznec in ''Metl iyollohco'', tel ipal in tlahtolmatiliztli oquiyecoh tlein in tocaitl itech in mexihcah imachcauhteotl. Clavijero oquihcuiloh:
{{cita|Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era ''México'', que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que ''México'' es lo mismo que el lugar de ''Mexitli'' o ''Huitzilopochtli'', es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.}}<ref>Clavijero, 1844: 74.</ref>.
===Occequintin ihcuiloqueh===
Quipia nahui caxtillantlahtolmachiyotl ipampa Mexihco; ic ce ''México'' ihuan ic ome ''Méjico''.
* Alonso de Molina : ''Mexico''
* Francisco Xavier Clacijero : ''Mexico''
* Alexis Wimmer: '''Mēxihco''' ahnozo '''Mêxihco'''
* Horacio Corochi: '''Mëxìco'''
==Oc no xiquitta==
* [[Tlacatian]]
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
{{wiktionary|Mexihco}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexihco]]
7q5fi0xfjn3g1peds3bzaiz6r2pvql5
Neneuhcāyōtl:Tlatokajyotl ipan Mexko
14
33145
503916
488887
2022-08-19T17:34:59Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P1|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Category:Mexko (nch)]]
dnpncqna909w5no2xdfq2zr2llq32u7
Neneuhcāyōtl:Tlaltokajyotl ipan Mexko
14
33325
503915
491672
2022-08-19T17:34:32Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P1|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexko (nhw)]]
984bctqogbpmyoads9d5l96f7beq82i
Nemachiyōtīlli:Mexko
10
33715
503899
502130
2022-08-19T17:06:10Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<br />
{{Navigation
|templateName = Mexko
|color = #ccccff
|header = {{MEX/nhe}}
|body =
'''TLATILANTLI'''<br />[[Aguascalientes]] • [[Ahkolman]] • [[Altepetl Mexko]] • [[Chiyapan]] • [[Doranko]] • [[Echkapan Kalifornia]] • [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa]] • [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]] • [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]] • [[Kampeche]] • [[Keretaro]] • [[Kwanahwato]] • [[Kwawillan]] • [[Tlatilantli Mexko|Mexko]] • [[Michwahkan]] • [[Tlatilantli Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Nuevo León]] • [[Puebla]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sakatlan]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tamaolipan]] • [[Nonowalko]] • [[Tlaxkallan]] • [[Tlatilantli Veracruz|Veracruz]] • [[Waxyakak]] • [[Xalixko]] • [[Xikwawak]] • [[Yokatan]]
<br/>
'''ALTEPETL'''<br />[[Ehekatepek]] • [[Monterrey]] • [[Atemaxak]] • [[Kwetlaxkowapan]] • [[Tollohkan]] • [[León, Mexko|León]] • [[Tijuana]] • [[Aguascalientes altepetl|Aguascalientes]] • [[Mexikali]] • [[La Paz, Mexko|La Paz]] • [[Kampeche altepetl|Kampeche]] • [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]] • [[Xikwawak, altepetl|Xikwawak]] • [[Altepetl Juárez|Juárez]] • [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]] • [[Chalchiwehkan]] • [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]] • [[Koskatlan, Ahkolman|Koskatlan]] • [[Analko, Doranko|Analko]] • [[Paxtitlan]] • [[Chilpantsinko]] • [[Akapolko]] • [[Pachyohkan]] • [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]] • [[Kwawnawak]] • [[Tepik]] • [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]] • [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]] • [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]] • [[Chaktemal]] • [[Kankun]] • [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]] • [[Kolwahkan, Sinaloa|Kolwahkan]] • [[Pitik]] • [[Villahermosa]] • [[Altepetl Victoria|Victoria]] • [[Reynosa]] • [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]] • [[Xalapan Enríquez|Xalapan]] • [[Mérida, Mexko|Mérida]] • [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]] • [[Tampiko]] • [[Chikontepek]] • [[Wexotlah, Hidalgo|Wexotlah]] • [[Chilapan Álvarez|Chilapan]] • [[Kwawtlah]] • [[Awilisapan]] • [[Akaxochitlan]] • [[Mekayapan]] • [[Xikohtepek]] • [[Xilitlan]] • [[Achtlan]] • [[Tixtlah]] • [[Weyiapan, Morelos|Weyiapan]] • [[Temixko]] • [[Sakapowaxtlan]] • [[Itsmilkilpan]] • [[Altepetl Valles|Valles]] • [[Chalchiwehkan, altepetl|Chalchiwehkan]]
<br/>
'''[[Mexko inemiliskayo|TLATOLOLLI]]'''<br /> [[Olmekah]] • [[Teotiwakan]] • [[Toltekatlakameh]] • [[Semaxkayotl Mayapan]] • [[Tlahtohkayotl Xalixko]] • [[Tepanekapan]] • [[Tototepek]] • [[Teotsapotlan]] • [[Meetstitlan]] • [[Michwahkatlahtohkayotl]] • [[Tlahtoloyan Tlaxkallan]] • [[Exkan Tlahtoloyan]] • [[Yankwik España]] • [[Mexko itlakaxoxowkayo]] • [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Mexko-Estadosonidos yaoyotl]] • [[Tlakwapilli yaoyotl]] • [[Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Porfirio Díaz itlayekanalis]] • [[Mexika Tlawilantilistli]] • [[Fierohtik yaoyotl]]
<br/>'''TLENMACH'''<br/>
[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]] • [[Presidenteh tlen Mexko]] • [[Mexko pesoh]] • [[Mexikameh]] • [[Mexko itlakwalis]] • [[Tlahtolli pan Mexko]] • [[Mexko Semanawak Wikayotl]] • [[Mexko itepan]] • [[Mexko ichimal]]
<br/>
}}<noinclude>
</noinclude>
908aog434brmqn3937vyni5qmvgqtqa
503939
503899
2022-08-19T18:02:37Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<br />
{{Navigation
|templateName = Mexko
|color = #ccccff
|header = {{MEX/nhe}}
|body =
'''TLATILANTLI'''<br />[[Aguascalientes]] • [[Ahkolman]] • [[Altepetl Mexko]] • [[Chiyapan]] • [[Doranko]] • [[Echkapan Kalifornia]] • [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa]] • [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]] • [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]] • [[Kampeche]] • [[Keretaro]] • [[Kwanahwato]] • [[Kwawillan]] • [[Tlatilantli Mexko|Mexko]] • [[Michwahkan]] • [[Tlatilantli Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Nuevo León]] • [[Puebla]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sakatlan]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tamaolipan]] • [[Nonowalko]] • [[Tlaxkallan]] • [[Tlatilantli Veracruz|Veracruz]] • [[Waxyakak]] • [[Xalixko]] • [[Xikwawak]] • [[Yokatan]]
<br/>
'''ALTEPETL'''<br />[[Ehekatepek]] • [[Monterrey]] • [[Atemaxak]] • [[Kwetlaxkowapan]] • [[Tollohkan]] • [[León, Mexko|León]] • [[Tijuana]] • [[Aguascalientes altepetl|Aguascalientes]] • [[Mexikali]] • [[La Paz, Mexko|La Paz]] • [[Kampeche, altepetl|Kampeche]] • [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]] • [[Xikwawak, altepetl|Xikwawak]] • [[Altepetl Juárez|Juárez]] • [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]] • [[Chalchiwehkan]] • [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]] • [[Koskatlan, Ahkolman|Koskatlan]] • [[Analko, Doranko|Analko]] • [[Paxtitlan]] • [[Chilpantsinko]] • [[Akapolko]] • [[Pachyohkan]] • [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]] • [[Kwawnawak]] • [[Tepik]] • [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]] • [[Kwetlaxkoapan, altepetl|Kwetlaxkoapan]] • [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]] • [[Chaktemal]] • [[Kankun]] • [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]] • [[Kolwahkan, Sinaloa|Kolwahkan]] • [[Pitik]] • [[Villahermosa]] • [[Altepetl Victoria|Victoria]] • [[Reynosa]] • [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]] • [[Xalapan Enríquez|Xalapan]] • [[Mérida, Mexko|Mérida]] • [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]] • [[Tampiko]] • [[Chikontepek]] • [[Wexotlah, Hidalgo|Wexotlah]] • [[Chilapan Álvarez|Chilapan]] • [[Kwawtlah]] • [[Awilisapan]] • [[Akaxochitlan]] • [[Mekayapan]] • [[Xikohtepek]] • [[Xilitlan]] • [[Achtlan]] • [[Tixtlah]] • [[Weyiapan, Morelos|Weyiapan]] • [[Temixko]] • [[Sakapowaxtlan]] • [[Itsmilkilpan]] • [[Altepetl Valles|Valles]] • [[Chalchiwehkan, altepetl|Chalchiwehkan]]
<br/>
'''[[Mexko inemiliskayo|TLATOLOLLI]]'''<br /> [[Olmekah]] • [[Teotiwakan]] • [[Toltekatlakameh]] • [[Semaxkayotl Mayapan]] • [[Tlahtohkayotl Xalixko]] • [[Tepanekapan]] • [[Tototepek]] • [[Teotsapotlan]] • [[Meetstitlan]] • [[Michwahkatlahtohkayotl]] • [[Tlahtoloyan Tlaxkallan]] • [[Exkan Tlahtoloyan]] • [[Yankwik España]] • [[Mexko itlakaxoxowkayo]] • [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Mexko-Estadosonidos yaoyotl]] • [[Tlakwapilli yaoyotl]] • [[Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Porfirio Díaz itlayekanalis]] • [[Mexika Tlawilantilistli]] • [[Fierohtik yaoyotl]]
<br/>'''TLENMACH'''<br/>
[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]] • [[Presidenteh tlen Mexko]] • [[Mexko pesoh]] • [[Mexikameh]] • [[Mexko itlakwalis]] • [[Tlahtolli pan Mexko]] • [[Mexko Semanawak Wikayotl]] • [[Mexko itepan]] • [[Mexko ichimal]]
<br/>
}}<noinclude>
</noinclude>
o8fdz24y3ydt2vxmz7410aos5ayqw91
503946
503939
2022-08-19T18:11:39Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
<br />
{{Navigation
|templateName = Mexko
|color = #ccccff
|header = {{MEX/nhe}}
|body =
'''TLATILANTLI'''<br />[[Aguascalientes]] • [[Ahkolman]] • [[Altepetl Mexko]] • [[Chiyapan]] • [[Doranko]] • [[Echkapan Kalifornia]] • [[Echkapan Kalifornia Witstlanpa]] • [[Tlatilantli Guerrero|Guerrero]] • [[Tlatilantli Hidalgo|Hidalgo]] • [[Kampeche]] • [[Keretaro]] • [[Kwanahwato]] • [[Kwawillan]] • [[Tlatilantli Mexko|Mexko]] • [[Michwahkan]] • [[Tlatilantli Morelos|Morelos]] • [[Nayarit]] • [[Nuevo León]] • [[Puebla]] • [[Quintana Roo]] • [[San Luis Potosí]] • [[Sakatlan]] • [[Sinaloa]] • [[Sonora]] • [[Tamaolipan]] • [[Nonowalko]] • [[Tlaxkallan]] • [[Tlatilantli Veracruz|Veracruz]] • [[Waxyakak]] • [[Xalixko]] • [[Xikwawak]] • [[Yokatan]]
<br/>
'''ALTEPETL'''<br />[[Ehekatepek]] • [[Monterrey]] • [[Atemaxak]] • [[Kwetlaxkowapan]] • [[Tollohkan]] • [[León, Mexko|León]] • [[Tijuana]] • [[Aguascalientes altepetl|Aguascalientes]] • [[Mexikali]] • [[La Paz, Mexko|La Paz]] • [[Kampeche, altepetl|Kampeche]] • [[Tochtlan Gutiérrez|Tochtlan]] • [[Xikwawak, altepetl|Xikwawak]] • [[Altepetl Juárez|Juárez]] • [[Yankwik Tlaxkallan Saltillo|Yankwik Tlaxkallan]] • [[Chalchiwehkan]] • [[Ahkolman, altepetl|Ahkolman]] • [[Koskatlan, Ahkolman|Koskatlan]] • [[Analko, Doranko|Analko]] • [[Paxtitlan]] • [[Chilpantsinko]] • [[Akapolko]] • [[Pachyohkan]] • [[Michwahkan, altepetl|Michwahkan]] • [[Kwawnawak]] • [[Tepik]] • [[Waxyakak Juárez|Waxyakak]] • [[Tlachko, Keretaro|Tlachko]] • [[Chaktemal]] • [[Kankun]] • [[San Luis Potosí, altepetl|Miskiihtik]] • [[Kolwahkan, Sinaloa|Kolwahkan]] • [[Pitik]] • [[Villahermosa]] • [[Altepetl Victoria|Victoria]] • [[Reynosa]] • [[Tlaxkallan Xikohtenkatl|Tlaxkallan]] • [[Xalapan Enríquez|Xalapan]] • [[Mérida, Mexko|Mérida]] • [[Sakatlan, Sakatekapan|Sakatlan]] • [[Tampiko]] • [[Chikontepek]] • [[Wexotlah, Hidalgo|Wexotlah]] • [[Chilapan Álvarez|Chilapan]] • [[Kwawtlah]] • [[Awilisapan]] • [[Akaxochitlan]] • [[Mekayapan]] • [[Xikohtepek]] • [[Xilitlan]] • [[Achtlan]] • [[Tixtlah]] • [[Weyiapan, Morelos|Weyiapan]] • [[Temixko]] • [[Sakapowaxtlan]] • [[Itsmilkilpan]] • [[Altepetl Valles|Valles]] • [[Chalchiwehkan, altepetl|Chalchiwehkan]]
<br/>
'''[[Mexko inemiliskayo|TLATOLOLLI]]'''<br /> [[Olmekah]] • [[Teotiwakan]] • [[Toltekatlakameh]] • [[Semaxkayotl Mayapan]] • [[Tlahtohkayotl Xalixko]] • [[Tepanekapan]] • [[Tototepek]] • [[Teotsapotlan]] • [[Meetstitlan]] • [[Michwahkatlahtohkayotl]] • [[Tlahtoloyan Tlaxkallan]] • [[Exkan Tlahtoloyan]] • [[Yankwik España]] • [[Mexko itlakaxoxowkayo]] • [[Tlen Se Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Mexko-Estadosonidos yaoyotl]] • [[Tlakwapilli yaoyotl]] • [[Tlen Ome Mexika Weyitlahtohkayotl]] • [[Porfirio Díaz itlayekanalis]] • [[Mexika Tlawilantilistli]] • [[Fierohtik yaoyotl]]
<br/>'''TLENMACH'''<br/>
[[Tlanehnewillotl tlen Sentikmasewalmeh]] • [[Presidenteh tlen Mexko]] • [[Mexko pesoh]] • [[Mexikameh]] • [[Mexko itlakwalis]] • [[Tlahtolli pan Mexko]] • [[Mexko Semanawak Wikayotl]] • [[Mexko itepan]] • [[Mexko ichimal]]
<br/>
}}<noinclude>
</noinclude>
r0oqrhjxh1l3oghn0brq8me0b40lt6z
Neneuhcāyōtl:Tlahtocayotl ipan Mexihco
14
33744
503911
494703
2022-08-19T17:31:05Z
Koatochij
19758
Se eliminó la redirección hacia [[Neneuhcāyōtl:Tlahtohcayotl ipan Mexico]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Mexihco]]
68romrxp31125svhgpu6zkyhdjr7ugn
503914
503911
2022-08-19T17:33:58Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P1|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexihco]]
q7kd6ap28cp5qbd0r03kav89utrugcj
Tijuana
0
34377
503868
503833
2022-08-19T15:09:43Z
Koatochij
19758
/* Tlalticpacmatiliztli */
wikitext
text/x-wiki
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tijuana
| Chantocaitl = Tiguan<br />Ipáa chaʼamuí
| Tlaixcopinalli = Zona Rio Tijuana.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de Tijuana, Baja California.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tijuana altepetlahtohcan|Tijuana]]
| Ancayotl = 32°32′11″N 117°02′14″O
| Ixtentli = 637 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Colorado]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 1,922,523
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[11 metztli julio]], [[1889]]
| Tlacatocaitl = Tijuanatecatl
| Altepetequihuah = Montserrat Caballero Ramírez
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan = www.tijuana.gob.mx/
}}
'''Tijuana''' (cumiaitlahtolcopa ''Tiguan''), ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]], inin itecuacan. Tijuana altepetl quipia 1,922,523 huan [[Altepenanyotl Tijuana]] quipia 5,268,642 chanehqueh xiuhpan 2020, inic yei hueyaltepenanyotl itechcopa [[Mexico]] tlalli. In cuaxochtic altepetl ocachi visitada ipan tlalticpac, cuaxochtia ica [[California]] ompa Tlahtohcayotl in Cepanca, ce tenyoh altepetl ompa mochi Mexico mictlampa. Nican in chanehqueh tlahtoah caxtillantlahtolli huan [[inglatlahtolli]], ce macehualcamanaliztli itech cumiaitlahtolli, quilihuatlahtolli huan cochimitlahtolli.
Iteyacanaliz ce altepetl, Tijuana altepetl in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya cualli tepoztequitiyotl huan pochtecayotl mochi xihuitl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Tijuana, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa nenenqui huan tiyanquiztli.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlatoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Rancho de Tía Juana'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Tijuana» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tijuana''. Huehuecauhtica ipan cumiaitlahtolli ''Tiguan'' nozo ''Tiwana'' quiza ipan: cumiaitlahtocopa [[ayotl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Tiguan''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Ipáa chaʼamuí''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Ysidro]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Rosarito]], in tonalquizayampa ica [[Sierra Juárez]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Pacífico ailhuicatl]].
In Tijuana atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
[[File:Cerro Colorado nevado.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cerro Colorado cepayauhtic.]]
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:Aeropuerto de Tijuana 2.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez|Hueyi Tepoztototlatiloyan Tijuana]].]]
Tijuana altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez]], ipan Otay in ompa [[Tijuana altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Tequitiliztli ==
[[File:Playas de Tijuana (25904035161).jpg|thumb|left|[[Playas de Tijuana]].]]
Tijuana altepetl, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexico tlalli. Tijuana ce tequitiliztli ipan Mexico itech temocpan huan pochtecayotl. In yacaticac tequiyotl in [[ahuicyaniliztli]] ic cualli yeyantli ipan itentli huehuehcauh Pacífico ailhuicatl, Playas de Tijuana ce cualcan ipampa tlamaneloliztli. In [[Zona Río]] hueyic ''centro financiero'' ipampa pochtecah.
===Nehnemiliztli===
Ce nehnemiliztli, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Tijuana altepeticpac, in altepetl quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa [[Xolalpan Tijuana]], Av. Revolución, Centro Cultural Tijuana, Lomas Taurinas, Playas de Tijuana, Casa de Cultura, Club Aguacaliente, occequin.<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''Visit Mexico'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa (nhn)}}</ref>
== Chanehmatiliztli ==
Tijuana quipiya 1,922,523 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''INEGI'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 1 148 681
|-
| [[2010]]
| 1 300 983
|-
| [[2020]]
| 1 922 523
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:UABC-CC.jpg|thumb|220px|izquierda|Universidad Autónoma de Baja California.]]
Tijuana altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California Campus Tijuana'', ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Tijuana'', ''Universidad Tecnológica de Tijuana'' huan ''Universidad Iberoamericana Tijuana'', ''Centro de Enseñanza Técnica y Superior'', ce pani tlamachtiloyan itech Tijuana altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 96,44 % chanehqueh.
==Tequinemiliztli==
===Tequichihualiztli===
[[Īxiptli:Centro Culturale di Tijuana.jpg|thumbnail|250px|right|Centro Cultural Tijuana.]]
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Baja California tlahtohcayotl; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli.
==== Macehualiztli ====
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol.
====Tlatzohtzonaliztli====
Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Tijuana altepetlahtohcan noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz.
== Momotlaliztli ==
[[File:Estadio Caliente 2020.jpg|miniaturadeimagen|220x|''Estadio Caliente'' cualcan ipan Club Tijuana.]]
In momotlaiztli ipan Tijuana cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayohcan
|-
| [[Club Tijuana]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Caliente]]
|-
| [[Club Zonkeys]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Auditorio Zonkeys]]
|-
| [[Toros de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Chevron]]
|-
| [[Toritos de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Campeonato Nacional de Rugby 15 y Mex 7´s]] || [[Estadio Chevron]]
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
=== Ipanocayoh tetitlaniztli ===
Tijuana altepetl quipiya 2 ipanocayoh tetitlaniliztli huan 2 tetitlaniztli.
* {{CHNf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[China]]
* {{USAf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Tlahtocayotl in Cepanca]]
* {{GTMf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cuauhtemallan]]
* {{HNDf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Honduras]]
* {{SLVf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cozcatlan]]
=== Altepeicniuhcayotl ===
Tijiana altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Diego, California|San Diego]]
|[[California]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Słubice]]
|[[Voivodato de Lubusz|Lubusz]]
|{{POL/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
qg6aecqu4tsexz2f2yynkqck8b1asl6
503949
503868
2022-08-20T02:04:11Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tijuana
| Chantocaitl = Tiikwan<br />Ipáa chaʼamuí
| Tlaixcopinalli = Zona Rio Tijuana.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de Tijuana, Baja California.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tijuana altepetlahtohcan|Tijuana]]
| Ancayotl = 32°32′11″N 117°02′14″O
| Ixtentli = 637 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Colorado]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 1,922,523
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[11 metztli julio]], [[1889]]
| Tlacatocaitl = Tijuanatecatl
| Altepetequihuah = Montserrat Caballero Ramírez
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan = www.tijuana.gob.mx/
}}
'''Tijuana''' (cumiaitlahtolcopa ''Tiikwan''), ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]], inin itecuacan. Tijuana altepetl quipiya 1,922,523 huan [[Altepenanyotl Tijuana]] quipiya 5,268,642 chanehqueh xiuhpan 2020, inic yei hueyaltepenanyotl itechcopa [[Mexico]] tlalli. In cuaxochtic altepetl ocachi visitada ipan tlalticpac, cuaxochtia ica [[California]] ompa Tlahtohcayotl in Cepanca, ce tenyoh altepetl ompa mochi Mexico mictlampa tlalli. Nican in chanehqueh tlahtoah caxtillantlahtolli huan [[inglatlahtolli]], ce macehualcamanaliztli itech cumiaitlahtolli, quilihuatlahtolli huan cochimitlahtolli.
Iteyacanaliz ce altepetl, Tijuana altepetl in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya cualli tepoztequitiyotl huan pochtecayotl mochi xihuitl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Tijuana, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa nenenqui huan tiyanquiztli.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlatoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Rancho de Tía Juana'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Tijuana» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tijuana''. Huehuecauhtica ipan cumiaitlahtolli ''Tiguan'' nozo ''Tiwana'' quiza ipan: cumiaitlahtocopa [[ayotl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Tiguan''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Ipáa chaʼamuí''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Ysidro]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Rosarito]], in tonalquizayampa ica [[Sierra Juárez]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Pacífico ailhuicatl]].
In Tijuana atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
[[File:Cerro Colorado nevado.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cerro Colorado cepayauhtic.]]
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:Aeropuerto de Tijuana 2.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez|Hueyi Tepoztototlatiloyan Tijuana]].]]
Tijuana altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez]], ipan Otay in ompa [[Tijuana altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Tequitiliztli ==
[[File:Playas de Tijuana (25904035161).jpg|thumb|left|[[Playas de Tijuana]].]]
Tijuana altepetl, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexico tlalli. Tijuana ce tequitiliztli ipan Mexico itech temocpan huan pochtecayotl. In yacaticac tequiyotl in [[ahuicyaniliztli]] ic cualli yeyantli ipan itentli huehuehcauh Pacífico ailhuicatl, Playas de Tijuana ce cualcan ipampa tlamaneloliztli. In [[Zona Río]] hueyic ''centro financiero'' ipampa pochtecah.
===Nehnemiliztli===
Ce nehnemiliztli, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Tijuana altepeticpac, in altepetl quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa [[Xolalpan Tijuana]], Av. Revolución, Centro Cultural Tijuana, Lomas Taurinas, Playas de Tijuana, Casa de Cultura, Club Aguacaliente, occequin.<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''Visit Mexico'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa (nhn)}}</ref>
== Chanehmatiliztli ==
Tijuana quipiya 1,922,523 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''INEGI'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 1 148 681
|-
| [[2010]]
| 1 300 983
|-
| [[2020]]
| 1 922 523
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:UABC-CC.jpg|thumb|220px|izquierda|Universidad Autónoma de Baja California.]]
Tijuana altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California Campus Tijuana'', ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Tijuana'', ''Universidad Tecnológica de Tijuana'' huan ''Universidad Iberoamericana Tijuana'', ''Centro de Enseñanza Técnica y Superior'', ce pani tlamachtiloyan itech Tijuana altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 96,44 % chanehqueh.
==Tequinemiliztli==
===Tequichihualiztli===
[[Īxiptli:Centro Culturale di Tijuana.jpg|thumbnail|250px|right|Centro Cultural Tijuana.]]
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Baja California tlahtohcayotl; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli.
==== Macehualiztli ====
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol.
====Tlatzohtzonaliztli====
Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Tijuana altepetlahtohcan noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz.
== Momotlaliztli ==
[[File:Estadio Caliente 2020.jpg|miniaturadeimagen|220x|''Estadio Caliente'' cualcan ipan Club Tijuana.]]
In momotlaiztli ipan Tijuana cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayohcan
|-
| [[Club Tijuana]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Caliente]]
|-
| [[Club Zonkeys]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Auditorio Zonkeys]]
|-
| [[Toros de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Chevron]]
|-
| [[Toritos de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Campeonato Nacional de Rugby 15 y Mex 7´s]] || [[Estadio Chevron]]
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
=== Ipanocayoh tetitlaniztli ===
Tijuana altepetl quipiya 2 ipanocayoh tetitlaniliztli huan 2 tetitlaniztli.
* {{CHNf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[China]]
* {{USAf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Tlahtocayotl in Cepanca]]
* {{GTMf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cuauhtemallan]]
* {{HNDf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Honduras]]
* {{SLVf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cozcatlan]]
=== Altepeicniuhcayotl ===
Tijiana altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Diego, California|San Diego]]
|[[California]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Słubice]]
|[[Voivodato de Lubusz|Lubusz]]
|{{POL/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
cp6auo2rsa9fzwpeo43ugnubmt3fmei
503950
503949
2022-08-20T02:06:27Z
Koatochij
19758
/* Tlaltocayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tijuana
| Chantocaitl = Tiikwan<br />Ipáa chaʼamuí
| Tlaixcopinalli = Zona Rio Tijuana.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de Tijuana, Baja California.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tijuana altepetlahtohcan|Tijuana]]
| Ancayotl = 32°32′11″N 117°02′14″O
| Ixtentli = 637 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Colorado]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 1,922,523
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[11 metztli julio]], [[1889]]
| Tlacatocaitl = Tijuanatecatl
| Altepetequihuah = Montserrat Caballero Ramírez
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan = www.tijuana.gob.mx/
}}
'''Tijuana''' (cumiaitlahtolcopa ''Tiikwan''), ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]], inin itecuacan. Tijuana altepetl quipiya 1,922,523 huan [[Altepenanyotl Tijuana]] quipiya 5,268,642 chanehqueh xiuhpan 2020, inic yei hueyaltepenanyotl itechcopa [[Mexico]] tlalli. In cuaxochtic altepetl ocachi visitada ipan tlalticpac, cuaxochtia ica [[California]] ompa Tlahtohcayotl in Cepanca, ce tenyoh altepetl ompa mochi Mexico mictlampa tlalli. Nican in chanehqueh tlahtoah caxtillantlahtolli huan [[inglatlahtolli]], ce macehualcamanaliztli itech cumiaitlahtolli, quilihuatlahtolli huan cochimitlahtolli.
Iteyacanaliz ce altepetl, Tijuana altepetl in icua altepetlahtohcan. Inin altepetl huelitic, quipiya cualli tepoztequitiyotl huan pochtecayotl mochi xihuitl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Tijuana, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipamapa nenenqui huan tiyanquiztli.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlatoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Rancho de Tía Juana'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Tijuana» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tijuana''. Huehuecauhtica ipan cumiaitlahtolli ''Tiikwan'' nozo ''Tiwana'' quiza ipan: cumiaitlahtocopa [[yaotl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Tiikwan''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Ipáa chaʼamuí''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[San Ysidro]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Rosarito]], in tonalquizayampa ica [[Sierra Juárez]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Pacífico ailhuicatl]].
In Tijuana atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
[[File:Cerro Colorado nevado.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Cerro Colorado cepayauhtic.]]
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:Aeropuerto de Tijuana 2.jpg|220px|miniaturadeimagen|right|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez|Hueyi Tepoztototlatiloyan Tijuana]].]]
Tijuana altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez]], ipan Otay in ompa [[Tijuana altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Tequitiliztli ==
[[File:Playas de Tijuana (25904035161).jpg|thumb|left|[[Playas de Tijuana]].]]
Tijuana altepetl, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexico tlalli. Tijuana ce tequitiliztli ipan Mexico itech temocpan huan pochtecayotl. In yacaticac tequiyotl in [[ahuicyaniliztli]] ic cualli yeyantli ipan itentli huehuehcauh Pacífico ailhuicatl, Playas de Tijuana ce cualcan ipampa tlamaneloliztli. In [[Zona Río]] hueyic ''centro financiero'' ipampa pochtecah.
===Nehnemiliztli===
Ce nehnemiliztli, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Tijuana altepeticpac, in altepetl quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa [[Xolalpan Tijuana]], Av. Revolución, Centro Cultural Tijuana, Lomas Taurinas, Playas de Tijuana, Casa de Cultura, Club Aguacaliente, occequin.<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''Visit Mexico'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa (nhn)}}</ref>
== Chanehmatiliztli ==
Tijuana quipiya 1,922,523 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://www.visitmexico.com/baja-california/tijuana ''INEGI'', Baja California tlahtohcayotl, Tijuana altepetlahtohcan; 28 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 1 148 681
|-
| [[2010]]
| 1 300 983
|-
| [[2020]]
| 1 922 523
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:UABC-CC.jpg|thumb|220px|izquierda|Universidad Autónoma de Baja California.]]
Tijuana altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California Campus Tijuana'', ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Tijuana'', ''Universidad Tecnológica de Tijuana'' huan ''Universidad Iberoamericana Tijuana'', ''Centro de Enseñanza Técnica y Superior'', ce pani tlamachtiloyan itech Tijuana altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 96,44 % chanehqueh.
==Tequinemiliztli==
===Tequichihualiztli===
[[Īxiptli:Centro Culturale di Tijuana.jpg|thumbnail|250px|right|Centro Cultural Tijuana.]]
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Baja California tlahtohcayotl; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualiztli, macehualmihtotiztli.
==== Macehualiztli ====
Altepetl Tijuana ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tequichihualiztli in ompa Mexico huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli noyuhqui tlacualiztli, macehualiztli, camanalli itlahcuilol.
====Tlatzohtzonaliztli====
Huehuehcauh cuicayotl ipan iteopanhuan catca in ''musica sacra'', teocuicatl huan itlatzohtzonaliz teocalli ica teopixqueh huan cihuateopixqueh. Miaquin [[cuicayotl]] cah inin Tijuana altepetlahtohcan noyuhqui [[banda]], [[cumbia]], [[balada]] nozo [[tlatlamantic]] tlatzotzonaliz.
== Momotlaliztli ==
[[File:Estadio Caliente 2020.jpg|miniaturadeimagen|220x|''Estadio Caliente'' cualcan ipan Club Tijuana.]]
In momotlaiztli ipan Tijuana cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayohcan
|-
| [[Club Tijuana]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Caliente]]
|-
| [[Club Zonkeys]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Auditorio Zonkeys]]
|-
| [[Toros de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Chevron]]
|-
| [[Toritos de Tijuana]] || [[Béisbol]] || [[Campeonato Nacional de Rugby 15 y Mex 7´s]] || [[Estadio Chevron]]
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
=== Ipanocayoh tetitlaniztli ===
Tijuana altepetl quipiya 2 ipanocayoh tetitlaniliztli huan 2 tetitlaniztli.
* {{CHNf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[China]]
* {{USAf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Tlahtocayotl in Cepanca]]
* {{GTMf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cuauhtemallan]]
* {{HNDf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Honduras]]
* {{SLVf}} Ipanocayoh Tetitlaniztli [[Cozcatlan]]
=== Altepeicniuhcayotl ===
Tijiana altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Diego, California|San Diego]]
|[[California]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Słubice]]
|[[Voivodato de Lubusz|Lubusz]]
|{{POL/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[La Paz, Baja California Sur|La Paz]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Hueyac tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
ab04k5cmksmdifgv5gchzu6wsjjxu17
Tlatilantli Hidalgo
0
34405
503900
503182
2022-08-19T17:06:53Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NCH2_NHN2=Kena|NHE_name=Tlatilantli Hidalgo|NCH_name=Hidalgo tlatokajyotl|NHN_name=Tlahtohcayotl Hidalgo}}
{{Tlahkwilolli-MEX}}
{{Tlatilantli|Tocaitl=Hidalgo|Tlahtolli=|Lema=''Plus Ultra''<br />([[latintlahtolli|latin]], «Achiyok nepa»).|Tlacatiyan={{MEX/nhe}}|Chimalli=Coat of arms of Hidalgo.svg|Pamitl=Flag of Hidalgo.svg|Hueyaltepetl=|fundación_hitos= • Tsintilistli|Occe_tlahtolli=[[Kastiahtlahtolli|Kastiah]], [[Nawatlahtolli|mexkatl]], [[Otontlahtolli|otomih]] wan [[Koratlahtolli|kora]]|Tlacatiyan ixeliuhca=|Tepachoani=[[Īxiptli:PRI logo (Mexico).svg|20px]] Miguel Riquelme Solís|Ixeliuhca=38 [[altepetlalli]]|tzintiliztli=Pewalistli|fundación_fechas=<br/>25 tlen [[honioh]], [[1824]].|Matlatzalantocaitl=Xalixko imatlatsalan|Estado=Kena|Tlalmachiyotl=Hidalgo in Mexico (location map scheme).svg|Tecuacan=[[Īxiptli:Escudo de Saltillo.svg|20px]] [[Pachyohkan]]|Tlalticpac tliltetl=27°18′08″ M,<br />102°02′41″ S|Tepenelihuahcapanca=Tepetl San Rafael|Matlatzalan=http://www.hidalgo.gob.mx/|CP=25|Teuctlahtoqueh=3|ISO=MX-JAL|UTC=[[UTC-6]]|Metros=3 715|Huehcapancayotl=1307|Chantocaitl=Estado de Jalisco|PPC=28 888|PIB=90 905|IDH=0.800 (7º tlen 32)|Tlacatocaitl=Xalixkatl, -h|Pozahuacayotl=20.76|Chanehqueh=3 146 771|Ixtentli=151 571|Tlahtolli_amo=Amo}}
'''Hidalgo'''<ref group="tyml."><small>Nohkiya weli moihkwiloa '''''Hidalgo''''' pampa sekin masewalmeh kineltokah itokah wallaw tlen ''xalli''.</small></ref> ({{IPA|iˈðalɣo|{{IPA/Nawatl}}}}) (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''Hidalgo'') —weyak itokah '''Tlatilantli Hidalgo'''— (ika [[Kastiahtlahtolli|kastiah]], ''Estado Libre y Soberano de Hidalgo'') eli [[tlatilantli]] tlen kaxtolli wan se inintsalan ome kaxtolli wan se katli, wanya [[Altepetl Mexko]], mosetilihtokeh [[Mexko|Mexko Tlalli]]. ''Gobiernoh tlen Mexko''. [[Ikwa altepetl]] itokah [[Pachyohkan]]. Moxelohtok ika ome kaxtolli wan chikweyi [[altepetlalli]].
== Tlaltokayotl ==
== Nemiliskayotl ==
=== Teetlalkwihkwilistli ===
=== Yankwik España ===
=== Tlakaxoxowkayotl ===
=== Reformah teeyolewalistli ===
=== Porfiriatoh ===
=== Hidalgo naman ===
== No xikitta ==
== Tlahtoltlahkwilolli ==
{{Notetag/end}}
== Amoxtemolistli ==
<references />
== Seyok amamatlatsalan ==
{{Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Hidalgo]]
gfaa3q9gb3465opb0fgfyfx1lwpq5w0
Morelia
0
34761
503895
503483
2022-08-19T16:49:15Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN1_NCI2=Kena|NHE_name=Michwahkan, altepetl|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Morelia
| Chantocaitl = Uanhangarhio
| Tlaixcopinalli = MoreliaCollage.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de Morelia.svg
| Pamitl = Flag of Morelia, Michoacán.svg
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-MIC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 =
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Morelia altepetlahtohcan|Morelia]]
| Ancayotl = 99° 40′ 58″ M, 120° 21′ 22″ I
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 0 - 31
| Chanehqueh = 743,275
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli =
| Tlacatocaitl = Moreliatecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan = http://www.morelia.gob.mx/
}}
'''Morelia''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Michhuahcan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Inin tocayotl oc ompatlac itech ''Uanhangarhio'' in axcan itocah ''Morelia''. In caxtillantocaitl ipampa ''Altepetl Michhuahcan'' oquichiuh in tlayehyecoliztli in altepetzintiliztli in ''Valladolid''. In motlamia mochi ixpantlalli ica itoca in ''José María Morelos'', catca inin ce ''ciudad de Morelos''. Ica in [[1888]] xihuitl, in tlaltocayotl omocuep '''Morelia''' ompa Mexico mictlampa ipampa itoca itech teuctli [[José María Morelos]], in tlen achcauhtoca axcan.
=== Occe tlahtolli ===
* [[Michhuahcatlahtolli]]: ''Uanhangarhio''
* [[Mazahuahtlahtolli]]: ''Animaxe''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tarímbaro]], in huitztlampa ica [[Morelos]], in tonatih iquizayampa ica [[Puerto de Buenavista]], ihuan in tonatih icalaquitlampa ica [[San Isidro Itzícuaro]] ipan [[Capollan]].
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:Airbus A320Neo and Airbus A320 of Volaris line up at Morelia Airport tarmac..jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Abelardo Rodríguez|Hueyi Tepoztototlatiloyan Morelia]].]]
Morelia altepetl quipiya ce hueyi tepoztototlatiloyan canahpa 17 kms, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Morelia]], in ompa [[Álvaro Obregón altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipiya ce mochi itechpa 230,000 m².
== Chanehmatiliztli ==
Morelia quipia 743,275 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/morelia-25/ ''Pueblos de América'', Michhuahcan tlahtohcayotl, Morelia altepetlahtohcan; 27 metztli julio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 549,996
|-
| [[2010]]
| 645,251
|-
| [[2020]]
| 743,275
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:Colegio de San Nicolás de Hidalgo, Morelia, Michoacán 04.jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo.]]
Morelia altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Michoacana de San Nicolás de Hidalgo'', ''Universidad Politénica de Morelia''. ''Universidad la Salle Morelia'', ''Instituto Tecnológico de Morelia'', ''Universidad Tecnológica de Morelia'', ''Escuela Nacional de Estudios Superiores Unidad Morelia'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Morelia'', ce pani tlamachtiloyan itech Morelia altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 91,08 % chanehqueh.
== Neteicniuhtiliztli ==
León altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Kansas City]]
|[[Kansas]]
|{{USA/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Valladolid, España|Valladolid]]
|[[Caxtillan huan León]]
|{{ESP/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Tijuana]]
|[[Baja California]]
|{{MEX/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Michhuahcan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Michhuahcan]]
d4stlp4fza3f2t7ser0op15rv8p5ark
Neneuhcāyōtl:Itlalyeualkan pan Mexiko
14
34838
503912
487040
2022-08-19T17:33:12Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Tlatilantli pan Mexko|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Tlatokajyotl ipan Mexko|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Tlaltokajyotl ipan Mexko|NHW]]}}
{{P1|[[:Category:Itlalyeualkan pan Mexiko|NGU]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtohcayotl ipan Mexico|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Tlahtocayotl ipan Mexihco|NCI]]}}
{{Tlani}}
{{Commonscat|States of Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Mexiko]]
j80iedmg13hq2kd3f1jsc40nfpz16yp
Mexicali
0
34998
503863
502239
2022-08-19T14:57:41Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Toquiliztequitl}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Mexicali
| Chantocaitl = Juáa ñi'maat
| Tlaixcopinalli = Collage de Mexicali.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de armas de Mexicali.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Mexicali altepetlahtohcan|Mexicali]]
| Ancayotl = 32° 39′ 48″ N 115° 28′ 04″ O
| Ixtentli = 114
| Huehcapancayotl = [[La Rumorosa]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 854,186
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[chinotlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[14 metztli marzo]], [[1903]]
| Tlacatocaitl = Mexicalitecatl
| Altepetequihuah = Norma Alicia Bustamante Martínez
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21000–21399
| CT =
| Lada = 686
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan =
}}
'''Mexicali''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]]. Itecuacan Baja California, quipia 854,186 chanehqueh.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Mexicali'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Mejicali» ompa icaxtillantlahtol, ihtoca ica ome caxtillantlahtolcopa ''[[Mexico]]'' huan ''[[California]]''. Mictlampa ca [[Calexico]], ohce altepetl al reves.
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Calexico]] ompa [[California]] tlahtocayotl, ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], in huitztlampa ica [[Ejido el Choropo]], in tonatih iquizayampa ica [[Batáquez]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Santa Isabel]].
In Laguna Salada xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:MXL AEROPUERTO.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada|Hueyi Tepoztototlatiloyan Mexicali]].]]
Mexicali altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada]], in ompa [[Mexicali altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Chanehmatiliztli ==
Mexicali quipiya 854,186 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/mexicali/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Mexicali altepetlahtohcan; 24 metztli julio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2010]]
| 689,775
|-
| [[2020]]
| 854,186
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:FachadaUPBC.jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Politécnica de Baja California.]]
Mexicali altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California'', ''Universidad Politécnica de Baja California''. ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Mexicali'', ''Universidad Tecnológica de Mexicali'' huan, ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Mexicali'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexicali altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 93,44 % chanehqueh.
== Momotlaliztli ==
In ompa [[Olimpicayoh neahuiltiliztli]] ipan [[Altepetl Mexico 1968]], Enriqueta Balisilio oceliya in hueyi tlecuezallotl, yehuatl otlacat ipan Mexicali altepetl.
In momotlaiztli ipan Mexicali cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayocan
|-
| [[Soles de Mexicali]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Kukulcán]]
|-
| [[Mexicali Fútbol Club]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Carlos Iturralde Rivero]]
|-
| [[Águilas de Mexicali]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Gimnasio Polifuncional]]
|-
|}
==Tequinemiliztli==
===Tlaixcopinalli===
<gallery mode=packed>
File:CdrlSraGdpeMexicali.JPG|Hueyitecallli Tonantzin Guadalupe
File:Plaza Calafia - panoramio.jpg|Aitualli Calafia
File:AmistadPagodaMexicali.JPG|Xochitlah La Amistad.
File:DragonChineseRestaurantMexicali.jpg|Tecpan chinocuatzpaltin
File:CasaCulturalMexicali.JPG|Tequicalli
File:Edificio histórico de la delegación Progreso 3.jpg|Altepetecpan
</gallery>
== Neteicniuhtiliztli ==
Mexicali altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Bernardino, California|San Bernardino]]
|[[California]]
|{{USA}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Nanquin]]
|[[Hueyialtepetl Jiangsu|Jiangsu]]
|{{CHN}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Sacramento, California|Sacramento]]
|[[California]]
|{{USA}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Mexicali ialtepehuan}}
[[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
thcu9y3yiuqzj6zeup4tjhwyh4dw04w
503864
503863
2022-08-19T14:58:07Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Toquiliztequitl}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Mexicali
| Chantocaitl = Juáa ñiʼmaat
| Tlaixcopinalli = Collage de Mexicali.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de armas de Mexicali.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Mexicali altepetlahtohcan|Mexicali]]
| Ancayotl = 32° 39′ 48″ N 115° 28′ 04″ O
| Ixtentli = 114
| Huehcapancayotl = [[La Rumorosa]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 854,186
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[chinotlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[14 metztli marzo]], [[1903]]
| Tlacatocaitl = Mexicalitecatl
| Altepetequihuah = Norma Alicia Bustamante Martínez
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21000–21399
| CT =
| Lada = 686
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan =
}}
'''Mexicali''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]]. Itecuacan Baja California, quipia 854,186 chanehqueh.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Mexicali'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Mejicali» ompa icaxtillantlahtol, ihtoca ica ome caxtillantlahtolcopa ''[[Mexico]]'' huan ''[[California]]''. Mictlampa ca [[Calexico]], ohce altepetl al reves.
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Calexico]] ompa [[California]] tlahtocayotl, ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], in huitztlampa ica [[Ejido el Choropo]], in tonatih iquizayampa ica [[Batáquez]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Santa Isabel]].
In Laguna Salada xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:MXL AEROPUERTO.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada|Hueyi Tepoztototlatiloyan Mexicali]].]]
Mexicali altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada]], in ompa [[Mexicali altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Chanehmatiliztli ==
Mexicali quipiya 854,186 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/mexicali/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Mexicali altepetlahtohcan; 24 metztli julio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2010]]
| 689,775
|-
| [[2020]]
| 854,186
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:FachadaUPBC.jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Politécnica de Baja California.]]
Mexicali altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California'', ''Universidad Politécnica de Baja California''. ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Mexicali'', ''Universidad Tecnológica de Mexicali'' huan, ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Mexicali'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexicali altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 93,44 % chanehqueh.
== Momotlaliztli ==
In ompa [[Olimpicayoh neahuiltiliztli]] ipan [[Altepetl Mexico 1968]], Enriqueta Balisilio oceliya in hueyi tlecuezallotl, yehuatl otlacat ipan Mexicali altepetl.
In momotlaiztli ipan Mexicali cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayocan
|-
| [[Soles de Mexicali]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Kukulcán]]
|-
| [[Mexicali Fútbol Club]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Carlos Iturralde Rivero]]
|-
| [[Águilas de Mexicali]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Gimnasio Polifuncional]]
|-
|}
==Tequinemiliztli==
===Tlaixcopinalli===
<gallery mode=packed>
File:CdrlSraGdpeMexicali.JPG|Hueyitecallli Tonantzin Guadalupe
File:Plaza Calafia - panoramio.jpg|Aitualli Calafia
File:AmistadPagodaMexicali.JPG|Xochitlah La Amistad.
File:DragonChineseRestaurantMexicali.jpg|Tecpan chinocuatzpaltin
File:CasaCulturalMexicali.JPG|Tequicalli
File:Edificio histórico de la delegación Progreso 3.jpg|Altepetecpan
</gallery>
== Neteicniuhtiliztli ==
Mexicali altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Bernardino, California|San Bernardino]]
|[[California]]
|{{USA}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Nanquin]]
|[[Hueyialtepetl Jiangsu|Jiangsu]]
|{{CHN}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Sacramento, California|Sacramento]]
|[[California]]
|{{USA}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Mexicali ialtepehuan}}
[[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
sy4mr80y42b8zw4517flo2ifn1fgjol
503865
503864
2022-08-19T14:59:54Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Toquiliztequitl}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Mexicali
| Chantocaitl = Juáa ñiʼmaat
| Tlaixcopinalli = Collage de Mexicali.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de armas de Mexicali.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Mexicali altepetlahtohcan|Mexicali]]
| Ancayotl = 32° 39′ 48″ N 115° 28′ 04″ O
| Ixtentli = 114
| Huehcapancayotl = [[La Rumorosa]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 854,186
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[chinotlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[14 metztli marzo]], [[1903]]
| Tlacatocaitl = Mexicalitecatl
| Altepetequihuah = Norma Alicia Bustamante Martínez
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21000–21399
| CT =
| Lada = 686
| Nenecuilhuaztli = 020040001
| Matlatzalan =
}}
'''Mexicali''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]]. Itecuacan Baja California, quipia 854,186 chanehqueh.
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Mexicali'', ce tlahtolli caxtillahtoltica. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Mejicali» ompa icaxtillantlahtol, ihtoca ica ome caxtillantlahtolcopa ''[[Mexico]]'' huan ''[[California]]''. Mictlampa ca [[Calexico]], ohce altepetl al reves.
===Occe tlahtolli===
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Juáa ñiʼmaat''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Calexico]] ompa [[California]] tlahtocayotl, ipan [[Tlahtocayotl in Cepanca]], in huitztlampa ica [[Ejido el Choropo]], in tonatih iquizayampa ica [[Batáquez]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Santa Isabel]].
In Laguna Salada xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
===Yeyantli===
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100%
|- style="text-align:center;"
|style="background:pink| '''Metzpohualli'''
|style="background:pink|'''Ø t°'''<br/> (°C)
| style="background:white|'''Min. t°''' <br>(°C)
| style="background:red|'''Max. t°'''<br>(°C)
| style="background:lightblue| '''''' <br/>(mm)
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli enero
| 19.9
| –7.0
|38.0
|40
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli febrero
|22.9
| –5.6
|39.5
|36
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli marzo
|25.6
| –1.0
|40.2
|50
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli abril
|28.9
|5.0
|42.5
|48
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli mayo
|13,6
|8.0
|43.0
|55
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli junio
|32.1
|11.5
|44.0
|39
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli julio
|32.0
|11.0
|45.0
|41
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli agosto
|32.8
|16.5
|43.0
|34
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli septiembre
|28.7
|2.0
|41.0
|122
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli octubre
|26.4
|2.0
|39.0
|65
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli noviembre
|22.7
|–5.0
|39.0
|43
|-style="text-align:center;"
| style="background:lightgreen|Metztli diciembre
|20.2
|–7.5
|39.0
|36
|}
==Tlanonotzaliztli huan huaznenqui==
[[File:MXL AEROPUERTO.jpg|220px|miniaturadeimagen|left|[[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada|Hueyi Tepoztototlatiloyan Mexicali]].]]
Mexicali altepetl quipiya 867.5 tepozcoaohtli en operación, in [[Hueyi Tepoztototlatiloyan Rodolfo Sánchez Taboada]], in ompa [[Mexicali altepetlahtohcan]]. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
== Chanehmatiliztli ==
Mexicali quipiya 854,186 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/mexicali/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Mexicali altepetlahtohcan; 24 metztli julio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2010]]
| 689,775
|-
| [[2020]]
| 854,186
|-
|}
==Temachtiliztli==
[[File:FachadaUPBC.jpg|thumb|200px|izquierda|Universidad Politécnica de Baja California.]]
Mexicali altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Baja California'', ''Universidad Politécnica de Baja California''. ''Universidad de la Frontera Norte'', ''Instituto Tecnológico de Mexicali'', ''Universidad Tecnológica de Mexicali'' huan, ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Mexicali'', ce pani tlamachtiloyan itech Mexicali altepeticpac.
In altepetl nican quipia ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 93,44 % chanehqueh.
== Momotlaliztli ==
In ompa [[Olimpicayoh neahuiltiliztli]] ipan [[Altepetl Mexico 1968]], Enriqueta Balisilio oceliya in hueyi tlecuezallotl, yehuatl otlacat ipan Mexicali altepetl.
In momotlaiztli ipan Mexicali cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
{|border=1 align=center cellpadding=4 cellspacing=2 style="background: ivory; font-size: 90%; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; clear:center"
|- align=center bgcolor=#DDDDDD style="background:beige"
!Calpolli
!Momotlaliztli
!Mahuiltiliztli
!Momotlayocan
|-
| [[Soles de Mexicali]] || [[Béisbol]] || [[Liga Mexicana de Béisbol]] || [[Estadio Kukulcán]]
|-
| [[Mexicali Fútbol Club]] || [[Neicxitapayolhuiliztli]] || [[Liga de Ascenso de México]] || [[Estadio Carlos Iturralde Rivero]]
|-
| [[Águilas de Mexicali]] || [[Baloncesto]] || [[Liga Nacional de Baloncesto Profesional de México]] || [[Gimnasio Polifuncional]]
|-
|}
==Tequinemiliztli==
===Tlaixcopinalli===
<gallery mode=packed>
File:CdrlSraGdpeMexicali.JPG|Hueyitecallli Tonantzin Guadalupe
File:Plaza Calafia - panoramio.jpg|Aitualli Calafia
File:AmistadPagodaMexicali.JPG|Xochitlah La Amistad.
File:DragonChineseRestaurantMexicali.jpg|Tecpan chinocuatzpaltin
File:CasaCulturalMexicali.JPG|Tequicalli
File:Edificio histórico de la delegación Progreso 3.jpg|Altepetecpan
</gallery>
== Neteicniuhtiliztli ==
Mexicali altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[San Bernardino, California|San Bernardino]]
|[[California]]
|{{USA}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Nanquin]]
|[[Hueyialtepetl Jiangsu|Jiangsu]]
|{{CHN}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Sacramento, California|Sacramento]]
|[[California]]
|{{USA}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Mexicali ialtepehuan}}
[[Neneuhcāyōtl:Quiyotqui tlahcuilolli]]
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
dnhq59ybnz23wp4lo9ig152kwclhvn7
Tochtlah Gutiérrez
0
35001
503935
503247
2022-08-19T17:53:53Z
Koatochij
19758
Koatochij trasladó la página [[Tochtlah Gutiérrez]] a [[Tochtlah]]
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tochtlah Gutiérrez
| Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez
| Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 = [[]]
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]]
| Ancayotl =
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 57
| Chanehqueh = 578,830
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]]
| Tlacatocaitl = Tochtecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada = 961
| Nenecuilhuaztli = 071010001
| Matlatzalan =
}}
'''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
[[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]]
Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin.
Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]].
===Occe tlahtolli===
* [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]].
In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
==Temachtiliztli==
[[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]]
Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh.
== Chanehmatiliztli ==
Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 424 579
|-
| [[2010]]
| 537 102
|-
| [[2020]]
| 578 830
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]]
|[[Zacatepec]]
|{{GTM/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|[[Huaxyacac]]
|{{MEX/nhn}}
|1999
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]]
|[[Campeche]]
|{{MEX/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]]
|[[Morazán]]
|{{HND/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Chiyapan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]]
7zenbojk88yxtevaxq8tveg872m4mm8
503937
503935
2022-08-19T17:54:26Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tochtlah
| Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez
| Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 = [[]]
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]]
| Ancayotl =
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 57
| Chanehqueh = 578,830
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]]
| Tlacatocaitl = Tochtecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada = 961
| Nenecuilhuaztli = 071010001
| Matlatzalan =
}}
'''Tochtlah''' nozo '''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
[[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]]
Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin.
Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]].
===Occe tlahtolli===
* [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]].
In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
==Temachtiliztli==
[[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]]
Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh.
== Chanehmatiliztli ==
Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 424 579
|-
| [[2010]]
| 537 102
|-
| [[2020]]
| 578 830
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]]
|[[Zacatepec]]
|{{GTM/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|[[Huaxyacac]]
|{{MEX/nhn}}
|1999
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]]
|[[Campeche]]
|{{MEX/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]]
|[[Morazán]]
|{{HND/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Chiyapan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]]
kdxhrguf1g91p3yrs79szytx3urfenh
503941
503937
2022-08-19T18:07:51Z
Koatochij
19758
Koatochij trasladó la página [[Tochtlah]] a [[Tochtlah Gutiérrez]] sobre una redirección
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tochtlah
| Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez
| Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 = [[]]
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]]
| Ancayotl =
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 57
| Chanehqueh = 578,830
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]]
| Tlacatocaitl = Tochtecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada = 961
| Nenecuilhuaztli = 071010001
| Matlatzalan =
}}
'''Tochtlah''' nozo '''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
[[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]]
Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin.
Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]].
===Occe tlahtolli===
* [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]].
In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
==Temachtiliztli==
[[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]]
Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh.
== Chanehmatiliztli ==
Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 424 579
|-
| [[2010]]
| 537 102
|-
| [[2020]]
| 578 830
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]]
|[[Zacatepec]]
|{{GTM/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|[[Huaxyacac]]
|{{MEX/nhn}}
|1999
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]]
|[[Campeche]]
|{{MEX/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]]
|[[Morazán]]
|{{HND/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Chiyapan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]]
kdxhrguf1g91p3yrs79szytx3urfenh
503943
503941
2022-08-19T18:08:12Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN1_NCI2=Kena|NHE_name=Tochtlan Gutiérrez|NHN_name=Tochtlah Gutiérrez|NCI_name=Tochtlan}}
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tochtlah
| Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez
| Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 = [[]]
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]]
| Ancayotl =
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 57
| Chanehqueh = 578,830
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]]
| Tlacatocaitl = Tochtecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada = 961
| Nenecuilhuaztli = 071010001
| Matlatzalan =
}}
'''Tochtlah''' nozo '''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
[[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]]
Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin.
Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]].
===Occe tlahtolli===
* [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]].
In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
==Temachtiliztli==
[[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]]
Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh.
== Chanehmatiliztli ==
Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 424 579
|-
| [[2010]]
| 537 102
|-
| [[2020]]
| 578 830
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]]
|[[Zacatepec]]
|{{GTM/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|[[Huaxyacac]]
|{{MEX/nhn}}
|1999
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]]
|[[Campeche]]
|{{MEX/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]]
|[[Morazán]]
|{{HND/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Chiyapan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]]
5orptgou5nja0xeggx0m9rsmzjrw9mg
503945
503943
2022-08-19T18:08:58Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN1_NCI2=Kena|NHE_name=Tochtlan Gutiérrez|NHN_name=Tochtlah Gutiérrez|NCI_name=Tochtlan}}
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tochtlah Gutiérrez
| Chantocaitl = Tuxtla Gutiérrez
| Tlaixcopinalli = Tuxtla Gutiérrez - Mosaico Fotográfico.png
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo Tuxtla Gutierrez.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-CHP/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Onohuayan
| Xeliuhca2 = [[]]
| Tlacatiyan_ixeliuhca3 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca3 = [[Tochtlah altepetlahtohcan|Tochtlah]]
| Ancayotl =
| Ixtentli = 6.2 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl =
| Metros = 57
| Chanehqueh = 578,830
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[20 metztli abril]], [[1970]]
| Tlacatocaitl = Tochtecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-6]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada = 961
| Nenecuilhuaztli = 071010001
| Matlatzalan =
}}
'''Tochtlah''' nozo '''Tochtlah Gutiérrez''' ce altepetl ipan tlahtocayotl [[Chiyapan]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
[[File:Coyatoc glyph.png|200px|thumb|left|Coyatoc ichimal]]
Zoquetlacameh ochanti nican, yehuantin quihtoznequih ''Coyatoc'' nozo ''Coyatocmó'' zoquetlahtoltica, cualcan itech totochtin. Zan niman ipampa inon altepetl ompa huehuehcauh Chiyapan, motoca «Tochtlan» ompa inauatlahtol Tlahco Mexico, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tuxtla''. Huehuecauhtica ipan nahuatlahtolli Tochtlan quiza ipan: nahuatlahtocopa [[tochtli]], nican inelhuayo pehua ica toch- huan in tlahtolli ''tlan'' tlen ipehualiz -tlan, inin huala itech cualcan ica totochtin.
Xiuhpan 1560, [[dominico]] teopixqueh otlaquetz ce altepetl ipan inon cualcan moihtoa ''San Marcos Evangelista Tuchtla''. Caxtiltecah moihtoah mahtel ''Tuchtla'' (macehuallahtolcopa ''Tusta''), huehuehcauh ihcuilolli catca otlacuilo ''Tuxtlah'', ipampa itlaltocayo itechpahuicpa Tuxtla canahpa axcapan. Xiuhpan [[1748]] motenehua ''San Marcos Tuxtlan'' huan [[31 metztli mayo]] xihuitl [[1848]] chiapanecatl tetlanahuatiani Nicolás Ruiz Maldonado omocuep itoca ipampa ''Tuxtla Gutiérrez'' ipan tenyoh itech yaotl [[Joaquín Miguel Gutiérrez Canales]].
===Occe tlahtolli===
* [[Zoquetlahtolli]]: ''Coyatoc''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl ca ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Cañón del Sumidero]] huan [[San Fernando]], in huitztlampa ica [[Las Margaritas]], in tonatih iquizayampa ica [[Chiyapan, Chiyapan|Chiyapan]], huan in tonatih icalaquitlampa ica [[Berriózabal]].
In Grijalva atoyatl xiquipano inin altepetl, ipan xolalpan quipia tepitzin tlatelolli huan tepetzintli canahpa mictlampa quipia xoxohuic ixtlahuahcan. yeyantli tonalquiyahuitl ica miac quiyahuitl ipampa mochi xihuitl.
==Temachtiliztli==
[[File:Unidad Academica Departamental del ITTG.jpg|thumb|200px|izquierda|Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez.]]
Tochtlan Gutiérrez altepetl quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah ''Universidad Autónoma de Chiapas'', ''Universidad de Ciencias y Artes de Chiapas'', ''Universidad Pedagógica Nacional'', ''Universidad Politénica de Tuxtla'', ''Instituto Tecnológico de Tuxtla Gutiérrez'', '' Escuela de Enfermería de Tuxtla Gutiérrez'', ''Universidad del Sur'', ''Universidad del Valle del Grijalva'', ''Instituto de Estudios Superiores de Chiapas'' huan ''Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey Campus Chiapas'', ce pani tlamachtiloyan itech Tochtlan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noihqui in ''Escuela Secundaria'', noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 88,44 % chanehqueh.
== Chanehmatiliztli ==
Tochtlan Gutiérrez quipiya 578,830 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tuxtla-gutierrez/ ''Pueblos de América'', Chiyapan tlahtohcayotl, Tochtlan Gutiérrez altepetlahtohcan; 26 metztli junio itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 424 579
|-
| [[2010]]
| 537 102
|-
| [[2020]]
| 578 830
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Altepetl Tochtlan Gutiérrez ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huehuehcauh Cuauhtemallan]]
|[[Zacatepec]]
|{{GTM/nhn}}
|1998
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Huaxyacac, Huaxyacac|Huaxyacac]]
|[[Huaxyacac]]
|{{MEX/nhn}}
|1999
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Campeche, Campeche|Campeche]]
|[[Campeche]]
|{{MEX/nhn}}
|2010
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Teuctzincalpan]]
|[[Morazán]]
|{{HND/nhn}}
|2013
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Chiyapan]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{commonscat|Tuxtla Gutiérrez}}
{{Mexico}}
[[Neneuhcāyōtl:Tecuacan ipan Mexico]]
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Chiyapan]]
adaf8vtsjdpwop5287x0bwesyz09ypp
Rosarito
0
35450
503951
503858
2022-08-20T02:07:17Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Rosarito
| Chantocaitl = Wakuatay<br />Uwaʼjaʼ tay
| Tlaixcopinalli = Rosarito Beach.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo de Playas de Rosarito.svg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Playas de Rosarito altepetlahtohcan|Playas de Rosarito]]
| Ancayotl = 32° 21′ 49″ N 117° 03′ 16″ O
| Ixtentli = 637 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[El Morro]]
| Metros = 1-10
| Chanehqueh = 100,660
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[14 metztli mayo]], [[1885]]
| Tlacatocaitl = Rosaritotecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Rosarito''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tijuana]] ompa (''Playas de Tijuana''), in huitztlampa ica [[Popohtlah]], in tonalquizayampa ica [[Ejido Morelos]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Pacífico ailhuicatl]].
== Chanehmatiliztli ==
Ensenada quipiya 100,660 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/playas-de-rosarito/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Playas de Rosarito altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 56 887
|-
| [[2010]]
| 65,278
|-
| [[2020]]
| 100 660
|-
|}
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
qovdtud3932wj7ek73et93bb6rowzji
Tecate
0
35451
503860
503859
2022-08-19T14:54:25Z
Koatochij
19758
/* Tlaltocayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikati
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Ihtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikati'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikati''
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
c5ntp7fi33cnube56nvoy2syeooy18y
503861
503860
2022-08-19T14:54:39Z
Koatochij
19758
/* Tlaltocayotl */
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikati
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikati'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikati''
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
ofkxu7vabrqyl7z3ucgpen3um03wxy7
503862
503861
2022-08-19T14:55:34Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikat
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikat'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikat''
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
801m0fdlvlsqueudnjkw7346ihghol0
503869
503862
2022-08-19T15:11:33Z
Koatochij
19758
/* Occe tlahtolli */
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikat
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikat'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikat''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tecate, California|Tecate]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Colonia Hindú]], in tonalquizayampa ica [[La Rumorosa]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Sierra Juárez]].
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
07v7uvwpze17nacjtyu3briqp1nevr1
503870
503869
2022-08-19T15:13:48Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikat<br />Tiʼkut
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikat'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikat''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Tiʼkut''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tecate, California|Tecate]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Colonia Hindú]], in tonalquizayampa ica [[La Rumorosa]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Sierra Juárez]].
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
ik93qjrdt90plecqstcbq793eioyoyq
503878
503870
2022-08-19T15:23:08Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikat<br />Tiʼkut
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtoh.
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikat'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikat''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Tiʼkut''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tecate, California|Tecate]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Colonia Hindú]], in tonalquizayampa ica [[La Rumorosa]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Sierra Juárez]].
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
ivxi1ts3verlmqqexm0mjq7nbwni8tb
503879
503878
2022-08-19T15:24:22Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tepitzin tlahcuilolli}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = Tecate
| Chantocaitl = Yhtekat<br />Tikat<br />Tiʼkut
| Tlaixcopinalli = Vista aérea de Tecate BC.jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli = Escudo tecate.jpg
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[Tecate altepetlahtohcan|Tecate]]
| Ancayotl = 32° 34′ 22″ N 116° 37′ 36″ O
| Ixtentli = 37 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Cerro Cuchumá]]
| Metros = 540
| Chanehqueh = 81,059
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]], [[cuimaitlahtolli]] huan [[paipaitlahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[2 metztli abril]], [[1888]]
| Tlacatocaitl = Tecatetecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP = 21400–21499
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''Tecate''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
== Tlaltocayotl ==
Ce tlahtoliztli quihtoa, itechpahuicpa ''Tecate'', ce tlahtolli paipaitlahtolcopa. Zan niman ipampa inon altepetl ompa Baja California, motoca «Yhtekat» ompa icumiaitlahtol, ihtoca caxtillantlahtolcopa ''Tecate''. Huehuehcauhtica ipan paipaitlahtolli ''Tikat'' quiza ipan cumiaitlahtocopa chipahuac [[atl]].
===Occe tlahtolli===
* [[Cumiaitlahtolli]]: ''Yhtekat''
* [[Paipaitlahtolli]]: ''Tikat''
* [[Quilihuatlahtolli]]: ''Tiʼkut''
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Tecate, California|Tecate]] ompa [[California]] tlahtohcayotl, ipan [[Tlahtohcayotl in Cepanca America]], in huitztlampa ica [[Colonia Hindú]], in tonalquizayampa ica [[La Rumorosa]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Sierra Juárez]].
== Chanehmatiliztli ==
Tecate quipiya 81,059 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).<ref>[https://mexico.pueblosamerica.com/i/tecate/ ''Pueblos de América'', Baja California tlahtohcayotl, Tecate altepetlahtohcan; 18 metztli agosto itech 2022 xiuitl.] {{Spa/nhn}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! Xihuitl
! Chanehqueh
|-
| [[2000]]
| 35 125
|-
| [[2010]]
| 64 764
|-
| [[2020]]
| 81 059
|-
|}
== Neteicniuhtiliztli ==
Tecate altepetl ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
<center>
{| class="wikitable" style="text-align:center; background:white; width:55%;"
|- style="color:white;"
!style="background:#659ec7;"|Altepetl
!style="background:#659ec7;"|Xeliuhcayotl
!style="background:#659ec7;"|Tlacatiyan
!style="background:#659ec7;"|Xihuitl
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Todos Santos]]
|[[Baja California Sur]]
|{{MEX/nhn}}
|2017
|-
!style="background:lemonchiffon;"|[[Siping]]
|[[Hueyialtepetl Jilin|Jilin]]
|{{CHN}}
|2019
|}
</center>
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
{{Baja California}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
ik93qjrdt90plecqstcbq793eioyoyq
San Felipe, Baja California
0
35452
503952
501857
2022-08-20T11:56:48Z
Koatochij
19758
/* Chanehmatiliztli */
wikitext
text/x-wiki
{{Tlapehualiztli}}
{{Toquiliztequitl}}
{{Altepetl1
| Altepetl = Altepetl
| Tlacatiyan ixeliuhca = Altepetl
| Tocaitl = San Felipe
| Chantocaitl =
| Tlaixcopinalli = San Felipe, Baja (7750811304) (cropped).jpg
| Tlalmachiyotl =
| Chimalli =
| Pamitl =
| Tlacatiyan = {{MEX/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca1 = Tlahtohcayotl
| Xeliuhca1 = {{MX-BC/nhn}}
| Tlacatiyan_ixeliuhca2 = Altepetlahtohcan
| Xeliuhca2 = [[San Felipe altepetlahtohcan|San Felipe]]
| Ancayotl = 32°32′11″N 117°02′14″O
| Ixtentli = 637 km<sup>2</sup>
| Huehcapancayotl = [[Pico del Diablo]]
| Metros = 31
| Chanehqueh = 108,440
| Pozahuacayotl =
| Tlahtolli = [[Caxtillahtolli]]
| Tlalticpac tliltetl =
| Tlacapohualtextli =
| Altepetzintiliztli = [[14 metztli marzo]], [[1903]]
| Tlacatocaitl = Ensenadatecatl
| Altepetequihuah =
| UTC = [[UTC-8]]
| USPS =
| CodigoISO =
| CP =
| CT =
| Lada =
| Nenecuilhuaztli =
| Matlatzalan =
}}
'''San Felipe''' ce altepetl ipan tlahtohcayotl [[Baja California]] ipan [[Mexico]].
==Tlalticpacmatiliztli==
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica [[Playa El Paraíso]], in huitztlampa ica [[Punta Estrella]], in tonalquizayampa ica [[California ayollohco]] huan in tonalcalaquiyampa ica [[Sierra San Pedro Martir]].
==Chanehmatiliztli==
{| class="wikitable"
|-
| [[2000]]
| 23 524
|-
| [[2010]]
| 25 751
|-
| [[2020]]
| 28 461
|-
|}
== No xiquitta ==
* [[Baja California]]
== Toquiliztequitl ==
<references/>
== Occe necuazaloliztli ==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Baja California]]
qousu73b2myzeachc025kclitaol3lj
Nemachiyōtīlli:Altepetl1
10
35850
503871
499877
2022-08-19T15:15:31Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:85%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|290|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
7sfur8sgw4lwyau4uwjxsmzarkurfmd
503872
503871
2022-08-19T15:16:20Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:80%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|290|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
7gboe9gljxbh1zs3fthsmnm5rhz2ra6
503873
503872
2022-08-19T15:17:30Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:100%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|300|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
gy9rwvwqbtwo6onbnxweloc1wxh9hyu
503874
503873
2022-08-19T15:18:28Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|300|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
qyg67ge1frut5tz9mr13soxclxytdug
503875
503874
2022-08-19T15:19:23Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|350|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
4npi8mz4lu88t75yioyovrmqlsfpk16
503876
503875
2022-08-19T15:21:39Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|290|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
exxsq3fy38jq8uaaiud43c3sr84ah15
503877
503876
2022-08-19T15:22:29Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=280px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|290|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
soey627jb798d0fq2t7i9751zptx7v0
503880
503877
2022-08-19T15:24:38Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{| class="infobox geography" cellpadding=0 cellspacing=2 width=250px style="float:right; margin: 0.8em 0.8em 0.8em 1em; padding: 0.8e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}}bgcolor=00008B colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{Tocaitl}}}'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| style="background:#CDDEFF;" colspan="2" align="center" | {{#if:{{{Altepetl|}}}|'''[[Altepetl]]'''}}{{#if:{{{Departamento|}}}|'''Departamento'''}}{{#if:{{{|}}}|'''Cemaxcayotl'''}}
|-
{{#if:{{{WDC|}}}|
{{!}}bgcolor=black colspan=2 style="color:white; text-align:center; font-size:120%"{{!}}'''{{{WDC}}}</big>'''<br/><small>''{{{Chantocaitl}}}''</small>
}}
|-
| {{#if:{{{Chimalli|}}}|
{{#ifeq:{{{Pamitl|}}}| |colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]|style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]{{!}}{{!}}[[File:{{{Chimalli}}}|center|80px|Ichimal {{{Tocaitl}}}]]}}|{{#if:{{{Pamitl|}}}|colspan="2" style="text-align: center;"{{!}}[[Image:{{{Pamitl}}}|center|110px|Ipan {{{Tocaitl}}}]]|}}
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlaixcopinalli|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlaixcopinalli}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlaixcopinalli}}}|{{min|290|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{#if: {{{Tlalmachiyotl|}}}
| {{#ifeq: {{{Tlalmachiyotl}}} | none
|
| [[Image:{{{Tlalmachiyotl}}}|{{min|280|{{{Image size|}}}}}px|border]]
}}
|
}}
|-
| valign=top | '''Tlacatiyan'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca1}}}'''<br/>-'''{{{Tlacatiyan_ixeliuhca2}}}'''
| valign=top | {{{Tlacatiyan}}}<br/>{{{Xeliuhca1|}}}<br/>{{{Xeliuhca2|}}}
|-
| valign=top | '''Tlaixpayotl'''<br>- Campa
| valign=top | {{{Ixtentli}}} km<sup>2</sup> <br> {{{Tlaixpayotl|}}}
|-
| valign=top |'''Ancayotl'''
| valign=top | {{{Ancayotl}}}
|-
| valign=top | '''Huehcapancayotl'''
| valign=top | {{{Huehcapancayotl}}} <br />({{{Metros}}} msnm)
|-
| valign=top | '''Chanehqueh''' <br/>- Campa <br>- Pozahuacayotl <br>- Campa
| valign=top | {{{Chanehqueh|}}} chan.<br/>{{{CampaChanehqueh|}}}<br/>{{{Pozahuacayotl}}} chan/km²<br>{{{CampaPozahuacayotl|}}}
|-
| valign=top | '''Tlahtolli'''
| valign=top | {{{Tlahtolli}}}
|-
| valign=top | '''IDN'''<br>- Campa
| valign=top | {{{IDH|}}} <br/>{{{CampaIDH|}}}
|-
| valign=top | '''PIB'''<br/>- PIB Per Capita
| valign=top | $ {{{PIB|}}} MDD <br/> $ {{{PPC|}}} USD
|-
| valign=top | '''Altepetzintiliztli'''
| valign=top | {{{Altepetzintiliztli|}}}
|-
{{#if:{{{Tocaitl|}}}|
{{!}} valign=top {{!}} '''Altepetequihuah'''
{{!}} valign=top {{!}} {{{Altepetequihuah}}}
{{!-}}
}}
| valign=top | '''UTC'''
| valign=top | {{{UTC}}}
|-
| valign:top | '''Tlacatocaitl'''
| valign:top | {{{Tlacatocaitl}}}
|-
| valign:top | '''CP'''
| valign:top | {{{CP}}}
|-
| valign=top | '''Nenecuilhuaztli'''<br/> - USPS<br> - ISO 3166-2
| valign=top | <br/>{{{USPS}}}<br/>{{{CodigoISO}}}
|-
| valign:top | '''Nenecuilhuaztli'''
| valign:top | {{{Nenecuilhuaztli}}}
|-
| valign=top | '''Matlatzalan'''
| valign=top | [http://{{{Matlatzalan}}} {{{Matlatzalan}}}]
|}<noinclude>
[[Categoría:Huquipedia|{{PAGENAME}}]]
</noinclude>
exxsq3fy38jq8uaaiud43c3sr84ah15
Neneuhcāyōtl:Yukatan
14
35861
503922
501369
2022-08-19T17:44:08Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Yokatan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatán|NCH]]}}
{{P1|[[:Category:Yukatan|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatan|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlaltokajyotl ipan Mexko]]
sm8tvtnbf3viiaf88p9ciur0dkf0e87
Neneuhcāyōtl:Yokatan
14
35948
503924
501801
2022-08-19T17:44:45Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[:Category:Yokatan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatán|NCH]]}}
{{P2|[[:Category:Yukatan|NHW]]}}
{{P2|[[:Category:Yucatan|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko]]
77kk1k1fzk6y6qzde0eguh2c8a83fx8
Tochtlan Gutiérrez
0
35997
503940
502378
2022-08-19T18:07:12Z
Koatochij
19758
Se eliminó la redirección hacia [[Tochtlah Gutiérrez]]
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Tochtlan Gutiérrez|NHN_name=Tochtlah Gutiérrez|NCI_name=Tochtlan}}
Altepetl '''Tochtlan Gutiérrez''' ([[kastiahtlahtolli]]: ''Tuxtla Gutiérrez''), inin chinanko tlatilantok ompah [[Tlatilantli Chiyapan]]. Kipiya 1,643,623 chanehkeh.
== No xikitta ==
* [[Chiyapan]]
* [[Mexko]]
== Tlahtolkakilistiloni ==
<references/>
== Seyok amamatlatsalan ==
{{Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Mexko]]
j3bim9zg4pwa7xepxg5kjzte2ej6z1b
San Luis Mizquitic
0
36046
503888
503113
2022-08-19T16:38:40Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Altepetl San Luis Mizquitic.]]
San Luis Mizquitic ce hueyaltepetl ipan [[Tlahtocayotl San Luis Potosí]], itoca caxtillantlahtoltica; ''San Luis Potosí''.
==Tlaltocaitl==
In tlaltocaitl '''Mizquitic''' ce nahuatlahtolli hualla itechpa yei tlahtolli, [[mizquitl]] ihuan [[-tic]].
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
ozxz6ggxnl183axkzwu8i7743fonhdn
Nemachiyōtīlli:POL/nhn
10
36094
503881
2022-08-19T16:12:16Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[File:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Polinia]]
wikitext
text/x-wiki
[[File:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Polinia]]
39hdpz9n9qyvgdzdvdxmdp6qxpi9ysl
503882
503881
2022-08-19T16:12:23Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
[[File:Flag of Poland.svg|20px|border]] [[Polonia]]
h48qdm87htyctqandf49c0cb1odbn0m
Altepetl Michhuacan
0
36095
503889
2022-08-19T16:42:01Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: {{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Ehekatepek|NHN_name=Ehcatepec|NCI_name=Ehecatepec}} {{Tecpantlahtolli}} [[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]] '''Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztil…
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Ehekatepek|NHN_name=Ehcatepec|NCI_name=Ehecatepec}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]]
'''Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
gyh18ioaut691nqluzflwi9pi47c6ab
503890
503889
2022-08-19T16:43:33Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Ehekatepek|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:MoreliaCollage.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]]
'''Altepetl Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
tu1c9tltnrzmn7hq7ylybwmdhmq4zq9
503891
503890
2022-08-19T16:43:58Z
Koatochij
19758
Koatochij trasladó la página [[Michhuacan, Michhuacan]] a [[Altepetl Michhuacan]]
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Ehekatepek|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:MoreliaCollage.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]]
'''Altepetl Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
tu1c9tltnrzmn7hq7ylybwmdhmq4zq9
503894
503891
2022-08-19T16:48:50Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan, altepetl|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:MoreliaCollage.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]]
'''Altepetl Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
qc1rtpacjqnny2uftepk1tcmimyp5uj
503932
503894
2022-08-19T17:50:53Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan, altepetl|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:MoreliaCollage.jpg|thumb|200px|Altepetl Michhuacan.]]
'''Altepetl Michhuacan''' ce hueyaltepetl ipan [[Michhuacan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Morelia'' ahnozo huehcauh ''Valladolid''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Michhuacan]]
5x5rop552xiv3kk0y08dojovq0rmneh
Michhuacan, Michhuacan
0
36096
503892
2022-08-19T16:43:58Z
Koatochij
19758
Koatochij trasladó la página [[Michhuacan, Michhuacan]] a [[Altepetl Michhuacan]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Altepetl Michhuacan]]
7uiy0qp3cqq4ugw8lgsr4x6vsaynk15
Michwahkan, altepetl
0
36097
503893
2022-08-19T16:47:25Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: == No xikitta == * [[Michwahkan]] * [[Mexko]] == Tlahtolkakilistiloni == <references/> == Seyok amamatlatsalan == {{Mexko}} [[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Michwahkan]]
wikitext
text/x-wiki
== No xikitta ==
* [[Michwahkan]]
* [[Mexko]]
== Tlahtolkakilistiloni ==
<references/>
== Seyok amamatlatsalan ==
{{Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Michwahkan]]
arm89tryg8v32lvxhkjz8f0fmr68zsw
503896
503893
2022-08-19T16:49:59Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Michwahkan, altepetl|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
== No xikitta ==
* [[Michwahkan]]
* [[Mexko]]
== Tlahtolkakilistiloni ==
<references/>
== Seyok amamatlatsalan ==
{{Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Michwahkan]]
hx12srn2g5s4yp0svj56saly6418gmr
503898
503896
2022-08-19T17:03:51Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Michwahkan, altepetl|NHN_name=Morelia|NCI_name=Altepetl Michhuacan}}
Altepetl '''Michwahkan''' ([[kastiahtlahtolli]]: ''Morelia''), inin chinanko tlatilantok ompah [[Tlatilantli Michwahkan]]. Kipiya 1,643,623 chanehkeh.
== No xikitta ==
* [[Michwahkan]]
* [[Mexko]]
== Tlahtolkakilistiloni ==
<references/>
== Seyok amamatlatsalan ==
{{Mexko}}
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Michwahkan]]
egu6ja2n3a925zqmxlgzikaqhkpwi2u
Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Michwahkan
14
36098
503897
2022-08-19T16:53:55Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Mexko]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Mexko]]
ri6tlqne1i2mqvw1hsoroujv8swgdo7
503918
503897
2022-08-19T17:37:51Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl pan Mexko]]
[[Neneuhcāyōtl:Michwahkan]]
qx186k8zqq0y25idlugqxxxalli8pcs
Michhuacan
0
36099
503903
2022-08-19T17:11:42Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: {{Tecpantlahtolli}} [[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Michhuacan.]] Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
wikitext
text/x-wiki
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
iykck814ikr54ctta20rx9wn11dhnkp
503907
503903
2022-08-19T17:28:00Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE1_NHN2_NCI2=Kena|NHE_name=Michwahkan|NHN_name=Michhuahcan|NCI_name=Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
io8w8dxm986qeagb4cpdpjuhxd25pg9
503908
503907
2022-08-19T17:28:20Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan|NHN_name=Michhuahcan|NCI_name=Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:El Caracol Ecatepec.jpg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
ictp5zn966l29c53kkmu80engzz94rq
503909
503908
2022-08-19T17:28:55Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan|NHN_name=Michhuahcan|NCI_name=Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:Michoacan in Mexico (location map scheme).svg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
5vkkbpuuwh93uvg86awqutw4xd7il93
503910
503909
2022-08-19T17:29:44Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan|NHN_name=Michhuahcan|NCI_name=Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:Michoacan in Mexico (location map scheme).svg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtocayotl ipan Mexihco]]
eb224xi3iwzdyrru4isuahv3h71p47e
503927
503910
2022-08-19T17:48:18Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Michwahkan|NHN_name=Michhuahcan|NCI_name=Michhuacan}}
{{Tecpantlahtolli}}
[[File:Michoacan in Mexico (location map scheme).svg|thumb|200px|Michhuacan.]]
Michhuacan ce tlahtocayotl ipan [[Mexihco]], itoca caxtillantlahtoltica; ''Michoacán de Ocampo''.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Michhuacan]]
mox1g6rfmp4iekyz9vjc1emwb56q0fd
Neneuhcāyōtl:Michwahkan
14
36100
503919
2022-08-19T17:38:33Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko]]
4nsz86brfmkzwyc6uy66jsmsaithelf
503920
503919
2022-08-19T17:40:18Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[:Category:Michwahkan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Michhuahcan|NHN]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko]]
mjwg3gex1i1lh5ow5h1mmtbc9idjz5p
503929
503920
2022-08-19T17:49:17Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P1|[[:Category:Michwahkan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Michhuahcan|NHN]]}}
{{P2|[[:Category:Michhuacan|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlatilantli pan Mexko]]
9ss2qucug2uhkq5xuwsfxdubm9o1c47
Neneuhcāyōtl:Michhuacan
14
36101
503928
2022-08-19T17:48:40Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Tlahtocayotl ipan Mexihco]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtocayotl ipan Mexihco]]
it3lwol9hic80lu65ff0eznjjznqbtd
503931
503928
2022-08-19T17:50:00Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Ahcopa}}
{{P2|[[:Category:Michwahkan|NHE]]}}
{{P2|[[:Category:Michhuahcan|NHN]]}}
{{P1|[[:Category:Michhuacan|NCI]]}}
{{Tlani}}
[[Neneuhcāyōtl:Tlahtocayotl ipan Mexihco]]
saw6js9jcy2je5firp9l7b7iwl90x5v
Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Michhuacan
14
36102
503933
2022-08-19T17:51:04Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
wikitext
text/x-wiki
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
26aqk3oybr4e082ikqx7lyd5augrb2e
Tochtlan
0
36103
503934
2022-08-19T17:53:09Z
Koatochij
19758
Yancuīc zāzanilli: {{Tecpantlahtolli}} '''Altepetl Tochtlan''' ce hueyaltepetl ipan [[Chiapan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Tuxtla''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco. ==Oc no xiquitta== ==Neltlahtoliztli== <references/> ==Tlahtolcaquiliztiloni== {{Notetag/end}} =={{Links}}== [[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
wikitext
text/x-wiki
{{Tecpantlahtolli}}
'''Altepetl Tochtlan''' ce hueyaltepetl ipan [[Chiapan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Tuxtla''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
7dkcp28pc04lr1aqj033j0i97k1pfq6
503944
503934
2022-08-19T18:08:31Z
Koatochij
19758
wikitext
text/x-wiki
{{Kalpoltlahtolli|NHE2_NHN2_NCI1=Kena|NHE_name=Tochtlan Gutiérrez|NHN_name=Tochtlah Gutiérrez|NCI_name=Tochtlan}}
{{Tecpantlahtolli}}
'''Altepetl Tochtlan''' ce hueyaltepetl ipan [[Chiapan]], (itoca caxtillantlahtoltica; ''Tuxtla''). Michhuacan quipia 1,643,623 chanehqueh, in altepetl ocachi chantiloc ipan Mexihco.
==Oc no xiquitta==
==Neltlahtoliztli==
<references/>
==Tlahtolcaquiliztiloni==
{{Notetag/end}}
=={{Links}}==
[[Neneuhcāyōtl:Altepetl ipan Mexihco]]
2i2k1d121hebt48r4d5sdteim9mceuc
Tochtlah
0
36105
503942
2022-08-19T18:07:51Z
Koatochij
19758
Koatochij trasladó la página [[Tochtlah]] a [[Tochtlah Gutiérrez]] sobre una redirección
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECCIÓN [[Tochtlah Gutiérrez]]
hwihqsygzkkoxclpq42gj5joof9bnxe