Wikipedia nnwiki https://nn.wikipedia.org/wiki/Hovudside MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Filpeikar Spesial Diskusjon Brukar Brukardiskusjon Wikipedia Wikipedia-diskusjon Fil Fildiskusjon MediaWiki MediaWiki-diskusjon Mal Maldiskusjon Hjelp Hjelpdiskusjon Kategori Kategoridiskusjon Tema Temadiskusjon TimedText TimedText talk Modul Moduldiskusjon Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1 3395615 3364818 2022-07-26T18:43:01Z Njardarlogar 3022 lenkjar til [[WP:Utvald artikkel]], som for den lokale artikkelen wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Hovudside/styles.css"/>{{Hovudside/Velkommen}} <br /> <div style="clear:both"></div> <div class="frontPageLeft"> <div class="frontPageBlock" id="utvald_artikel"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:HSutvald2.svg|38px|lenke=Wikipedia:Utvald artikkel]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''[[Wikipedia:Utvald artikkel|Utvald artikkel]] veke {{VEKENRNO}}'''</div> <div class="frontPageBlockContent" id="ua" title="Utvald artikel">{{utvald artikkel}}</div></div> <div class="frontPageBlock" id="skandinavisk"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:HS Skand.svg|38px|lenke=Wikipedia:Utvald artikkel]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Dagens skandinaviske artikkel'''</div> <div class="frontPageBlockContent">{{dagens Skanwiki-artikkel}}</div></div> <div class="frontPageBlock" id="systerprojekt"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:Wikimedia-logo.svg|27px|lenke=//www.wikimedia.org]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Systerprojekt'''</div> <div class="frontPageBlockContent">{{Søsterprosjekt}}</div></div> </div> <div class="frontPageRight"> <div class="frontPageBlock" id="dagens_datum"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:Datum{{LOCALDAY2}}.svg|38px|lenke={{DAGNO}}. {{MÅNADNONAMN}}]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Dagen i dag'''</div> <div class="frontPageBlockContent">[[{{DAGNONAMN}}]] [[{{DAGNO}}. {{MÅNADNONAMN}}|{{DAGNO}}.&nbsp;{{MÅNADNONAMN}}]]&nbsp;[[{{ÅRNO}}]] *{{Namnedag|{{DAGNO}}. {{MÅNADNONAMN}}}} har [[namnedag]] {{Merkedagar i dag}} </div></div> <div class="frontPageBlock" id="visste_du_att"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:PL Wiki CzyWiesz ikona.svg|38px|lenke=Wikipedia:Utvalde fakta]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Visste du at …'''</div> <div class="frontPageBlockContent">{{visste du at}} </div></div> <div class="frontPageBlock" id="temasider"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:PL Wiki Aktualnosci ikona.svg|38px|lenke=Temasider]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Temasider'''</div> <div class="frontPageFancyBlock">{{Temasider}} </div></div> <div class="frontPageBlock" id="om_wikipedia"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:Wikipedia-logo.svg|27px|lenke=Wikipedia]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Om Wikipedia'''</div> <div class="frontPageBlockContent">{{Om Wikipedia}} </div></div> <div class="frontPageBlock" id="pa_andra_sprak"> <div class="frontPageBlockIcon">[[Fil:Gnome-globe.svg|26px|lenke=//www.wikipedia.org]]</div> <div class="frontPageBlockTitle">'''Wikipedia på andre språk'''</div> <div class="frontPageBlockContent">{{Andre språk}}</div></div> </div> [[Kategori:Wikipedia/Hovudside]] 4oaf2o077m7wpuchutmpb3gf66fdgbw 0 305 3395680 3350677 2022-07-27T11:19:40Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki {{Infoboks forfattar}} '''Arne Garborg''', fødd ''Aadne Eivindsson Garborg'' ({{levde|25. januar|1851|14. januar|1924|Garborg, Arne}}) var ein norsk [[forfattar]], [[redaktør]], [[omsetjar]] og [[intellektuell]]. Verka hans Garborg, både [[roman]]ane og [[essay]]a tek opp mange tema som har vore og framleis reknast å vera av ålmein interesse, t.d. religionen i moderne tid, tilhøvet mellom lokal og nasjonal identitet og det europeiske, korleis folk kan få politisk påverknad og makt. == Livssoge == [[Fil:House at Jæren in Norway Garborgheimen.JPG|mini|Garborgheimen, der Garborg var fødd og voks opp. {{Foto|Gunleiv Hadland}}]] [[Fil:Asker museum - Labråten.jpg|mini|Labråten i Hvalstaddalen i [[Asker kommune|Asker]], som var heimen åt Hulda og Arne Garborg i mange år.]] Arne Garborg var frå garden [[Garborg]] i [[Time kommune]] på [[Jæren]] i [[Rogaland fylke]]. Her voks han opp saman med foreldre og åtte sysken. Garborg reiste ut for å ta utdanning, trass i at han var [[odel]]sgut. Faren hadde ønskt at odelsguten skulle ha vore heime og etter kvart teke over garden. Faren, som var ein høgt respektert mann i bygda, kom ut i eit religiøst prega tungsinn, og tok livet av seg i [[1870]]. Denne hendinga sette djupe spor i Arne Garborgs liv og forfattarskap, mellom anna i jærromanen ''Fred''. I diktringen ''Haugtussa'' (1895), eitt av høgdepunkta i norsk bokheim, søkte han attende til liv og tru på Jæren i den førpietistiske tida. [[Fil:Garborg av Olav Rusti 1912.jpg|mini|Portrett av Arne Garborg, måla av Olav Rusti 1912-14.]] I [[1887]] vart Garborg gift med forfattaren [[Hulda Garborg]] (fødd Bergersen). Dei budde frå [[1897]] på [[Labråten]] på [[Hvalstad]] i [[Asker kommune|Asker]], ein sentral møtestad for [[Askerkretsen]], det leiande intellektuelle miljøet i Noreg i denne tida. På Jæren fekk Garborg i [[1899]] bygd ein sommarbustad, [[jærhus]]et i [[Knudaheio]]. * I [[1872]] grunnla Garborg avisa ''[[Tvedestrandsposten]]''. * I [[1877]] starta Garborg avisa ''[[Fedraheimen]]''. Fram til [[1892]] redigerte han avisa. * I [[1894]] grunnla han saman med [[Rasmus Steinsvik]] avisa ''[[Den 17de Mai]]''. Avisa skifta i [[1935]] namn til ''[[Norsk Tidend]]''. * I [[1899]] la han fram [[midlandsnormalen]] i lag med [[Rasmus Flo]]; Garborg nytta denne rettskrivinga sidan, og hans ''Skriftir i samling'' kom ut med alle verka omskrivne etter den. Romanen Fred (1892) og Haugtussa er sentrale verk i den norske bokheimen. Men også Bondestudentar, Mannfolk, Hjaa ho Mor og Trætte Mænd gjorde inntrykk på samtida, dei to siste også internasjonalt. Arne Garborg hadde mellom anna eit stort namn i [[Tyskland]] på 1890-talet. Både Garborgheimen, Knudaheio og Labråten er museum i dag. I 2012 opna [[Nasjonalt Garborgsenter|Garborgsenteret]] på [[Bryne]], eit humanistisk vitensenter om Arne og Hulda Garborg. == Verkliste == [[Fil:Knudaheio.jpg|mini|Skulptur i stein av Arne Garborg, ved skrivestova hans i Knudaheio.{{Foto|Onar Vikingstad}}]] === Romanar === :''Ein Fritenkjar'' ([[1878]]) :''[[Bondestudentar]]'' ([[1883]]) :''[[Romanen Mannfolk|Mannfolk]]'' ([[1886]]) :''Hjaa ho Mor'' ([[1990]]) :''[[Trætte Mænd]]'' ([[1891]]) :''[[Romanen Fred|Fred]]'' ([[1892]]) :''Den burtkomme Faderen'' ([[1899]]) === Diktsamlingar === :''[[Haugtussa]]'' ([[1895]]) :''I Helheim'' ([[1901]]) === Skodespel === :''Uforsonlige'' ([[1888]]) :''[[Læraren]]'' ([[1896]]) === Andre verk === :''Den ny-norske Sprog- og Nationalitetsbevægelse'' ([[1877]]) :''Forteljingar og Sogar'' ([[1884]]) :''Knudahei-brev'' ([[1904]]) :''Jesus Messias'' ([[1906]]) :''[[Kolbotnbrev]]'' ([[1890]]) :''Jonas Lie. En Udviklingshistorie'' ([[1893]]) :''Dagbok 1905-1923'' ([[1925]]&ndash;[[1927]]) :''Tankar og utsyn'' ([[1950]]) :''[[Odysseen|Odyssevskvædet]]'' umsetjing, Kristiania (1918) :''Han Lars i Lia ==Litteratur== *Fidjestøl, Alfred. 2014. ''Frå Asker til Eden'' : ''historia om askerkretsen 1897-1924''. Oslo: Samlaget. ISBN 978-82-521-8459-4 == Bakgrunnsstoff == {{wikikilden|f}} {{wikiquote}} * [http://www.dokpro.uio.no/litteratur/garborg/ Garborgs tekster] – Dokumentasjonsprosjektet frå [[UiO]]. ''Skriftir i Samling'' og andre verk i digitalisert utgåve. * [http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=1140 Garborgtekstar i Ivar Aasen-tunet sitt nettbibliotek] * [http://biphome.spray.se/torstein21/haugtussa.html Haugtussa] * [http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=3838 Fedraheimen] * [http://www.nb.no/nbsok/search?page=0&menuOpen=false&instant=true&action=search&currentHit=-1&currentSesamid=&searchString=creator%3A%22Garborg%2C+Arne%22 Digitaliserte bøker av Garborg] hjå Nasjonalbiblioteket * [http://www.nb.no/sok/search.jsf?nav=mediatype:Privatarkivmateriale&nav=content:digitalpublic&nav=creator:garborg,arne&query Digitalt tilgjengeleg arkivmateriale etter Arne Garborg i Nasjonalbiblioteket] === Nettstader === * [http://www.garborg.no Garborg.no] [[Garborgsenteret]] på [[Bryne]]. * [http://www.forfattarnett.no/arnegarborg/ Forfattarnett] Forfattarnett. * [http://www.garborg.aasentunet.no/ Garborgnett] Nettstad utviklet i forbindelse med Garborgåret 2001. * [http://www.garborgdagane.no/ GarborgDagane] Heimesida til GarborgDagane på Tynset. * [http://www.akersmus.no/askermuseum/?mid=547 Labråten] Asker museum. === Artiklar === * [http://www.dagbladet.no/forfatter/arne_garborg.html Arne Garborg] i [[Dagbladet|Dagbladet Forfatter]] * [http://www.nrk.no/nyheter/kultur/forfattere/689056.html Arne Garborg] i [[NRK|NRK Forfatter]] * [http://www.garborg.no/kunde/filer/Norsk%20biografisk%20leksikon.pdf Arne Garborg i Norsk biografisk leksikon] Besøkt 15.08.09. === Bilete === * [http://www.nb.no/cgi-bin/galnor/gn_sok.sh?context=0&offset=0&skjema=0&type=e&tittel=arne+garborg&Start=S%F8k&fm=1&limit=20&user_offset=1 Galleri Nors fotografier av Arne Garborg] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Arne Garborg| ]] [[Kategori:Nynorskforfattarar]] [[Kategori:Norske forfattarar]] [[Kategori:Naturalistiske forfattarar]] [[Kategori:Nyromantiske forfattarar]] [[Kategori:Kristianiabohemen]] [[Kategori:Målfolk]] [[Kategori:Folk frå Time]] [[Kategori:Norske dagbokforfattarar]] sm02s7cof313pvqem3u10muld66qs8w 0 2594 3395537 3395531 2022-07-26T16:06:45Z Ranveig 39 Oms. frå no: att med lenkjer og notar. wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenerne]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. == Opptakt == [[Fil:Gavrilo Princip captured in Sarajevo 1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke den skadde offiseren, hoppa den 18 år gamle guten opp på bilen og skaut fleire skot, og kronprinsparet døyde momentant. Før han vart teken prøvde han å sluke gift, for å hindre å bli teken. Det var misslukka, og han spydde dette opp igjen. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. Mordet på kronprins [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este]] og kona den [[28. juni]] [[1914]], ei hending kjend under namnet [[skota i Sarajevo]], vart det utløysande momentet. Etter [[julikrisa|ei tid med diplomatiske utspel]] mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] a3nqhnjte7c3vjcz04y42nktp1pk0zh 3395614 3395537 2022-07-26T17:50:01Z BBVoll 121871 wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenerne]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).[6][7] Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «Verdskrigen» (engelsk: the Great War). === Stormaker i verda 1871-1914 === Etter Napoleonskrigene (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, løyst sammenknyttet i det tyske forbundet. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslar Otto von Bismarck den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen Keiserriket Austerrike. Preussen overvann Danmark i andre slesvigske krig i 1864 og Austerrike i den østerriksk-prøyssiske krig i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvunne Frankrike i den fransk-tyske krig i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). Tysklands samling vart 18. januar 1871 proklamert i Speilsalen i Versailles.[8] Dette skapte bitterhet og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avstått områda – i Frankrike.[9] Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.[10] Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.[11] Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av Bismarcks diplomatiske system, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.[12] Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette Wilhelm II av Tyskland Bismarck.[13] Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var Frankrikes imperialistiske rival i Afrika og Russlands i Asia,[14] i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.[12] Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.[15] Laquote.svgHistorien om tilbakeliggende land i det nittande og tjuande århundre er historia om forsøka på å nå igjen dei meir utvikla landa, ved å imitere dei.Raquote.svg[note 3][16] Historikeren Eric Hobsbawm i boka On History Ved århundreskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.[17][18] Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte Entente cordiale (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane i landa).[19] Tyskland tvilte styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som den første Marokkokrisen, og han enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrkte ut.[20][21] Også andre tyske fremstøt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.[22][21] Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).[23] Rivaliseringen vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjent som trippelententen.[24] Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter Balkankrigene (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.[25][26] Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.[27][28] Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.[26] === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk nasjonalisme, fundert på rasisme, som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.[29] Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjent som ny-imperialisme (engelsk: new imperialism) eller høgimperialisme.[30][31] Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med datidens imperialisme.[32] Offisielt vart ekspansjonen forklart ved behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for heimlandets overflødige befolkning. Ny-imperialismen spiret frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på sosialdarwinisme.[33][34][35][31][36][37] Datidens rådande forståing av sosialdarwinisme - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for samtidens syn på krig.[38][35][39][40][36][37] Laquote.svgNaturligvis må eg ønske at vi sigrar og håper på det sidan vi er den sunnare, oppadstigende rasen. Dette viser seg ikkje berre gjennom den betre kroppslege kondisjonen, den større disiplinen og unekteleg større påliteligheten hos tyskarane jamført med franskmennene, men også gjennom den betre moralske tilstanden deira.Raquote.svg Den austerrikske fysikaren Lise Meitner i brev til den svenske fysikaren Eva von Bahr, hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.[41] Imperialisme og demokrati Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og militarismen mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor Rolf Hobson nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verda.[42] Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå speiderbevegelsen i Storbritannia,[43] til wandervogel i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang prega synet til europearane på seg sjølv, og på andre europearar,[44] til den grada at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.[45][46] Laquote.svgImperialismen var til ein stor del statleg organisert plyndring, gjort muleg av overlegen militærmakt.Raquote.svg Professor Rolf Hobson, s. 314 i boka Europeisk politisk historie: 1750–1950 Under utanriksminister Bernhard von Bülow lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi dei kalla Weltpolitik (global politikk). Bakgrunnen var innenrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.[47][48][49] Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i Nordsjøen, med base i Skottland.[50] Denne strategien vart støtta ved britiske avtalar med Frankrike, Japan og USA, der dei tre sjømaktene #påta seg å dekke andre område enn Nordsjøen.[22][50] Erfaringane frå den russisk-japanske krig (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.[51] I åra rett før 1914 meinte endel europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg[52] Dette var eit resultatet av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,[53] maktbalansen vart militariserte.[54] Tyskland var den største landmilitære makta, og viss den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske offiserar som hevda at den burde komme raskt. Dei hadde ikkje råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.[55][56][57][58] Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknyttet økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.[59] Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på statsobligasjonar.[60] Laquote.svgDet generaloppgjeret som braut ut i 1914, var ei nesten uunngåeleg følgje av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.Raquote.svg Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka Europeisk politisk historie: 1750–1950 I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %,[61] rustningskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.[62] Frå 1911 var det ein kraftig auke av talet soldatar i dei kontinentale stormaktenes arméer, i juli 1914 var 3,6 millionar menn i aktiv teneste, før sjølve mobiliseringa byrja.[63] Austerrike-Ungarn var unntaket, dei hadde ein mobiliserbar styrke rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.[64] === Krigsplanar og tofrontskrig === Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå Aleksander den store (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbanar og etablering av militære stabsskoler la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormaktene var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane av dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengig av kva stormaktene gjorde. Dei ulike lands hær- og marinestyrkar la kvar planane sine, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren Theobald von Bethmann Hollweg vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for Italias marine, ikkje på førehand underretta om avgjerda til hæren om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til admiralitetet same dag som krigsfråsegna vart avgitt.[65][66] Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ein antagelse om ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.[67] Krigsplanen i det tyske keisarriket (ofte omtalt som Schlieffenplanen, meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)[68][69] førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart verdsett som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.[70] Analysar etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var ei logistisk umoglegheit.[71] Den franske krigsplanen vart forandra frå århundreskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av Alsace-Lorraine. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrikes viktigaste allierte, Russland.[72] Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville bli avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar frå begge land avgjerande.[73] Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.[74][75] Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det såg på seg trua av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitt.[76] Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje verneplikt. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landa ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.[77] Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.[78] Belgias krigsplanar hadde Londontraktaten av 1839 som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen nøytralitet ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.[79] Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den styrkte hamnebyen Antwerpen i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, enten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.[80] === Skota i Sarajevo og julikrisa === Striden mellom Serbia og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte Bosnia-Hercegovina i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå Det osmanske riket.[81] Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.[82] Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.[83] Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgeren Franz Ferdinand og kona hans Sophie besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk attentat,[84] av den unge bosniske serbaren Gavrilo Princip.[85] Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Laquote.svgVi var dømt til å døy. Vi kunne sjølv velje korleis vi skulle døy, og vi valde den verste måten.Raquote.svg Utenriksminister Ottokar Czernin om Austerrike-Ungarns undergang[86] «Den blanke sjekken» Tysklands uavgrensa trygd til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank sjekk, altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikarar. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.[87] Hendingane som følgde er kjente som «julikrisa». I Tyskland erklærte kanslar Theobald von Bethmann Hollweg at dei ville trygd Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,[88] og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.[89] Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt overfor Serbia med frist på 48 timar.[90][note 4] Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.[91] Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa diplomatisk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte komme raskt. Samtidig kom dei første svake hentydningene frå Storbritannia om at dei ville trygd Frankrike viss Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit telegram. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).[92] Lederne for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville bli akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistbevegelsen meinte det same, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistane verande og arbeidarane lojale mot dei ulike landa sine, og organisasjonen den andre internasjonalen vart splitta.[93] Då Storbritannia 4. august erklærte krig, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte Belgia som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i Londontraktaten av 1839 garantert for Belgias sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,[note 5] det ville leidd til at Storbritannias rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde framleis, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.[94][note 6] Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.[95][96][97] Ved utbrotet til krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententens (Russland, Frankrike og Storbritannia) 182 divisjonar.[98] === Opptakt === [[Fil:Gavrilo Princip captured in Sarajevo 1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke den skadde offiseren, hoppa den 18 år gamle guten opp på bilen og skaut fleire skot, og kronprinsparet døyde momentant. Før han vart teken prøvde han å sluke gift, for å hindre å bli teken. Det var misslukka, og han spydde dette opp igjen. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. Mordet på kronprins [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este]] og kona den [[28. juni]] [[1914]], ei hending kjend under namnet [[skota i Sarajevo]], vart det utløysande momentet. Etter [[julikrisa|ei tid med diplomatiske utspel]] mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Noter[rediger | rediger kilde] == # '''^''' Tapstall for første verdenskrig er omtrentlige, ''Encyclopædia Britannica'' anslår drepte soldater til rundt 8,5 millioner og sivile til rundt 13 millioner, særlig sistnevnte er det sprikende tall for. Se EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgir en matrise over ulike kilder, hvor fem av åtte oppgir over ni millioner døde soldater, se Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' De underliggende årsakene til hvorfor første verdenskrig brøt ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattende, over 25 tusen bøker og artikler er skrevet om emnet. De fleste synspunkter på hvordan krigen oppsto kan underbygges med et utvalg av tilgjengelige kilder. Se Clark 2012, s. xxiv-xxv # '''^''' The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it. # '''^''' Ultimatumet fra Østerrike-Ungarn krevde at Serbia formelt og offentlig skulle fordømme den «skadelige propagandaen» mot Østerrike-Ungarn, hvis endelige mål, ble det hevdet, var å «fjerne fra monarkiet områder som tilhørte det». Videre skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjøre følgende:I avslutningen av dokumentet forventet Østerrike-Ungarns regjering et svar fra Serbias regjering senest klokken 17, 25. juli 1914. Et tillegg til hovedteksten nevnte ulike detaljer fra «etterforskningen av forbrytelsen gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og hans kamerater, med grunnlag i attentatet», som ble oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene fra ulike serbiske tjenestemenn. # '''^''' «The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33 # '''^''' «By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95 # '''^''' Ifølge historikeren Hew Strachan er det feil å si at det tyske angrepet fulgte Schlieffenplanen. De tyske planene ble revidert hvert år, og Schlieffens opprinnelige plan hadde vært gjennom en rekke revisjoner da krigen brøt ut i 1914. Se Strachan 2013, s. 44-45 # '''^''' «Den store fordelen ved denne planen var at den syntes å gi et svar på hvordan Tyskland kunne vinne krigen i Europa. Den østerriksk-ungarske arméen måtte holde ut mot russerne inntil Frankrike var slått. Problemet var at østerrikerne ble ikke informert, og at den østerriksk-ungarske generalstabsjefen, Conrad von Hötzendorf, utviklet sin egen plan.», se Strachan 2014, s. 30 # '''^''' Den serbiske generalen Radomir Putnik hadde erfaring fra en rekke kriger på Balkan, mens den østerriksk-ungarske generalen Oskar Potiorek var uten krigserfaring. Som britene nedvurderte osmanene, så de østerriksk-ungarske generalene på serberne som en gjeng amatører som trengte å få en oppvisning i hvordan vesten førte krig. Se Stone 1998, s. 79 # '''^''' Mens de franske og britiske styrkene kunne trekke seg tilbake i eget område, med intakte jernbanelinjer, måtte de tyske styrkene rykke frem til fots. Generaloberst Alexander von Klucks armé marsjerte om lag 500 km på én måned. Generalstabsjef Moltkes beslutning om å overføre to korps til østfronten ble mye diskutert og kritisert i etterkant, da det bidro til å svekke angrepsstyrken uten å ha noen avgjørende effekt i øst. Se Stevenson 2012, s. 54-55 # '''^''' Om den tyske retretten var nødvendig har vært diskutert mye i etterkant, historikeren David Stevenson mener etterretningssjefen oberstløytnant Hentsch, generaloberst Bülow som kommanderte 1. armé og generaloberst Moltke som sjef for generalstaben var i overkant forsiktige, se Stevenson 2012, s. 58-60 Andre historikere, som John Keegan og Hew Strachan mener tyskerne hadde forstrukket seg, var for få, og ville lidd nederlag om de ikke hadde trukket seg tilbake, se Strachan 2013, s. 56-58 og Keegan 1998, s. 117-122 # '''^''' Årsakene til Østerrike-Ungarns problemer på slagmarken var flere. Med en større befolkning enn Frankrike, hadde de om lag halvparten i antall soldater. Med keiserdømmets kompliserte styringstruktur var det i årene før krigsutbruddet, ikke mulig å få økt bevilgningene til forsvaret i vesentlig grad. Da krigen brøt ut hadde de begrensede styrkene dårlig utstyr, ble dårlig ledet av arrogante og ofte inkompetente generaler som stadig engasjerte styrkene i slag mot større styrker. Rustningsindustrien fungerte dårlig, så etterforsyningen av våpen og ammunisjon var begrenset. Se Stone 1998, s. 71-72, 122-126 # '''^''' It was small consolation for Mr. Britling to reflect that English homes and women and children were, after all, undergoing only the same kind of experience that our ships have inflicted scores of times in the past upon innocent people in the villages of Africa and Polynesia... # '''^''' Historikeren David Stevenson hevder at planen om å angripe den osmanske hovedstaden Konstantinopel fra sjøsiden, var basert på strategi som ikke holdt. Dels var osmanerne mer utholdende enn hva ententemaktene håpet, dels hadde britene og franskmennene selv problemer med å produsere nok granater og kunne uansett ikke sendt store partier til russerne om stredet ved Bosporos ble åpnet. Britisk prestisje som imperium bidro også til det mislykkede angrepet på Dardanellene, og førte til at operasjonen ble avsluttet senere enn den burde vært. I tillegg undervurderte admiralitetet hvor vanskelig det var å fjerne minefelt og slå ut batterier på land med skipsartilleri. Invasjonen var dårlig koordinert, overraskelsesmomentet ble avslørt og for små styrker ble satt inn. Som en av de drivende bak operasjonen fikk Winston Churchill i etterkant avskjed som marineminister. Se Stevenson 2012, s. 117-121, 125 # '''^''' Ifølge historikeren John Keegan var Erich von Falkenhayns mål å erobre høydene ved Meuse, i håp om at franskmennene ville sette inn sine strategiske reserver og få så store tap at de måtte trekke seg ut av krigen, «Hvis franskmennene ga opp kampen ville de miste Verdun, hvis de holdt ut ville de miste arméen.», Keegan 1998, s. 279. Historikeren Hew Strachan hevder at denne strategien var noe Erich von Falkenhayn kom med i sine memoarer etter krigen, og at det ikke er noe som tyder på at dette var planen. Ordrene fra den tyske 5. armé var å rykke frem så raskt og så langt som mulig, følgelig hadde tyskerne også omtrent like store tap som franskmennene. Tapene ble relativt sett et større problem for Tyskland enn for Frankrike, Strachan 2013, s. 188. # '''^''' Ifølge historikeren John Keegan var Erich von Falkenhayns mål å erobre høydene ved Meuse, i håp om at franskmennene ville sette inn sine strategiske reserver og få så store tap at de måtte trekke seg ut av krigen, «Hvis franskmennene ga opp kampen ville de miste Verdun, hvis de holdt ut ville de miste arméen.», Keegan 1998, s. 279. Historikeren Hew Strachan hevder at denne strategien var noe Erich von Falkenhayn kom med i sine memoarer etter krigen, og at det ikke er noe som tyder på at dette var planen. Ordrene fra den tyske 5. armé var å rykke frem så raskt og så langt som mulig, følgelig hadde tyskerne også omtrent like store tap som franskmennene. Tapene ble relativt sett et større problem for Tyskland enn for Frankrike, Strachan 2013, s. 188. # '''^''' En grunn var franskmennes problemer, etter tapene ved Verdun var BEF under Haig ikke lenger underlagt Grand Quartier général (GQG), den franske generalstaben. Området ved Ypres hadde sterke tyske stillinger, som selv uten offensiv ga tusener av tap på britisk side hver måned. Kort bak de tyske frontlinjene lå også viktige kommunikasjonsknutepunkt. Flandern var også base for de tyske Gotha bombefly som på den tiden bombet London, det forårsaket panikk og mange diskusjoner i regjeringen om hva som kunne gjøres. Videre var de viktigste tyske ubåtbasene i Belgia, et britisk gjennombrudd kunne bidra til å stoppe både tyske bombetokt og ubåtangrep. Mens Haig generelt mente offensiver var nødvendig for å ''slite ned'' de tyske styrkene, var Robertson skeptisk, men støttet Haigs forslag til offensiv av mangel på et bedre alternativ. Robertson støttet også Haig i hans motstand mot å overføre tropper til andre frontavsnitt enn vestfronten, noe regjeringen så som en mulig utvei for å trenge gjennom med mindre tap på andre frontavsnitt. Statsminister Lloyd George var blant de som var mest skeptisk til en offensiv i Flandern, men ved å støtte Nivelles mislykkede offensiver ble hans innflytelse over regjeringen i militære spørsmål redusert. Britene var også bekymret over at amerikanerne ikke ville få vesentlige styrker i Euroa før 1919, i tillegg var de redd for at de franske styrkene og fransk motstandsvilje var så svekket etter Verdun og Nivelleoffensiven at Frankrike muligens kunne inngå separatfred med Tyskland. En kraftig britisk offensiv ville både presse tyskerne mens amerikanerne bygde opp sine styrker, og bidra til å forhindre en fransk separatfred. Se Stevenson 2012, s. 330–337 # '''^''' I rolige sektorer av fronten ble uformelle avtaler om våpenhvile inngått, noe som ga begge parter anledning til blant annet hente døde i ingenmannsland. se «The Real Story of the Christmas Truce», fra Imperial War Museum. # '''^''' Forslaget om en konferanse for sosialistpartier i Stockholm kom fra sekretariatet til Den andre internasjonalen. Det ble støttet av russiske sosialister, tanken var å fremme de russiske sosialistenes krav om en fred uten erobringer eller krigserstatninger. Selv om myndighetene i Tyskland og Østerrike-Ungarn var negative til de russiske sosialistenes krav, så var de åpne for å la sine respektive lands sosialistpartier sende delegater. Ententemaktenes regjeringer var derimot sterkt negative, både Frankrike, Storbritannia og USA nektet sosialistpartiene å sende delegater. Stockholmskonferansen må sees i lys av krigstretthet i begge de to krigførende blokkene etter tre års krig, og den nye situasjonen som hadde oppstått etter tsaren var avsatt i Russland i mars 1917. Se Stevenson 2012, s. 346-347 og Strachan 2014, s. 232-233 # '''^''' USA anså at ''The London Declaration concerning the Laws of Naval War'' fra 1909 skulle respekteres, selv om den ikke var ratifisert av noen av de stridende partene, og derfor ikke var gjeldende internasjonal lov. Se «Freedom of the Seas», fra International Encyclopedia of the First World War # '''^''' I praksis var det den danske marinen som sperret Øresund, Storebælt og Lillebælt ved å minelegge disse havområdene. Bakgrunnen var at de fryktet at tyskerne ville gripe inn og gjøre det, om de ikke gjorde det selv. Se Stevenson 2012, s. 245 # '''^''' The solidarity of the empire became a central motif in wartime propaganda and both major empires expected that the war to make the world safe for democracy would, paradoxically, secure the survival of undemocratic empire as well. # '''^''' Fredsavtalen i Brest-Litovsk var særdeles fordelaktig for sentralmaktene, og tilsvarende ødeleggende for Russland. Landet tapte om lag 2,5 millioner km2, det meste av sine kull- og oljefelt, tre-fjerdedeler av sine jernmalmfelt, rundt halvparten av sin industri og om lag 55 millioner mennesker. En fredsslutning i vest etter en eventuell tysk seier ville gitt et tilsvarende resultat. Belgia og Luxembourg ville blitt en del av Tyskland eller tyske lydriker. Tilsvarende for deler av Frankrike, de ville enten bli innlemmet i Tyskland, eller de ville bli okkupert for lengre tid så Tyskland fikk full kontroll over det kontinentale Europa. Se Stevenson 2012, s. 394-397, Strachan 2013, s. 269 og Zeman 1971, s. 285 # '''^''' Fotografiet viser en torpedering av en tysk ubåt og mange av de var nok brudd på internasjonal lov. Denne torpederingen var imidlertid neppe det, det var «U-35», skipssjefen var sannsynligvis Lothar von Arnauld de la Perière, og han var meget nøye med å følge de såkalte prisereglene. # '''^''' «Including estimates of babies never conceived because their fathers were mobilized (possibly 3.6 million in Austria-Hungary, over 3 million in Germany, 1.5 million each in France and Italy, and over 0.7 million in Britain), as well as those who died in Russia's civil war and in the influenza pandemic, the total population deficit in Europe between 1914 and 1921 may have exceeded 60 million.». Oversettelse: «Inkludert anslag over barn som aldri ble unnfanget fordi deres fedre var ved fronten (muligens 3,6 millioner i Østerrike-Ungarn, over 3 millioner i Tyskland, 1,5 millioner i Frankrike og Italia, og over 0,7 millioner i Storbritannia), så vel som de som døde i den russiske borgerkrigen og i influensaepidemien, kan det totale befolkningsunderskuddet i Europa mellom 1914 og 1921 ha vært over 60 millioner.» Se Stevenson 2012, s. 544 # '''^''' «It is not necessary to go into the details of interwar history to see that the Versailles settlement could not possibly be the basis of a stable peace. It was doomed from the start, and another war was therefore practically certain. As we have already noted, the USA almost immediately contracted out, and in a world no longer Euro-centered and Euro-determined, no settlement not underwritten by what was now a major world power could hold.». Oversettelse: «Det er ikke nødvendig å gå i detaljer om mellomkrigstidens historie for å se at Versaillesavtalen ikke kunne gi fundamentet for en stabil fred. Den var dømt fra starten, og en ny krig var derfor i praksis garantert. Som vi allerede har sett, så trakk USA seg nesten umiddelbart ut, og i en verden som ikke lenger var eurosentrert og eurobestemt kunne ikke en avtale som ikke ble støttet av det som nå var en verdensmakt, holde stand.». Se Hobsbawm 1994, s. 34 # '''^''' «The Allied and Associated Governments affirm and Germany accepts the responsibility of Germany and her allies for causing all the loss and damage to which the Allied and Associated Governments and their nationals have been subjected as a consequence of the war imposed upon them by the aggression of Germany and her allies.». Oversettelse: «De allierte og tilknyttede regjeringer fastholder og Tyskland aksepterer ansvaret Tyskland og hennes allierte har for å forårsake alt tap og skade som de allierte og deres tilknyttede regjeringer har blitt utsatt for som en konsekvens av krigen påtvunget dem av Tysklands og hennes alliertes aggresjon.». Se «Treaty of Versailles», fra The National Archives, Storbritannia # '''^''' The solidarity of the empire became a central motif in wartime propaganda and both major empires expected that the war to make the world safe for democracy would, paradoxically, secure the survival of undemocratic empire as well. This paradox is central to understanding the dilemmas that all the empires faced after 1918; it also helps to explain the role of imperialism in generating a second major conflict twenty years later. # '''^''' I årene fra 1880 til 2004 har finansiell volatilitet aldri vært større enn perioden 1919–1939, om lag dobbelt så høy som perioden før og de etterfølgende periodene. Se Ferguson 2006, s. LIX-LXII # '''^''' Next to war, unemployment has been the most widespread, the most insidious, and the most corroding malady of our generation: it is the specific social disease of Western civilization in our time. # '''^''' «The Allied and Associated Governments affirm and Germany accepts the responsibility of Germany and her allies for causing all the loss and damage to which the Allied and Associated Governments and their nationals have been subjected as a consequence of the war imposed upon them by the aggression of Germany and her allies.». Oversettelse: «De allierte og tilknyttede regjeringer fastholder og Tyskland aksepterer ansvaret Tyskland og hennes allierte har for å forårsake alt tap og skade som de allierte og deres tilknyttede regjeringer har blitt utsatt for som en konsekvens av krigen påtvunget dem av Tysklands og hennes alliertes aggresjon.». Se «Treaty of Versailles», fra The National Archives, Storbritannia == Referanser[rediger | rediger kilde] == # '''^''' Keegan 1998, s. 6, 60 # '''^''' ^a ^b Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. <nowiki>ISBN 1-85109-420-2</nowiki>. # '''^''' ^a ^b ^c Ferguson 1998, s. 337 # '''^''' ^a ^b «War Losses», fra International Encyclopedia of the First World War (Største tall er valgt, og de er avrundet til nærmeste 100 tusen # '''^''' ^a ^b «Twentieth Century Atlas - Death Tolls», avrundet summering # '''^''' Howard 2002, s. 1 # '''^''' # '''^''' Tysklands historie - Store norske leksikon # '''^''' Evans 2016, s. 265 # '''^''' Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000 # '''^''' Schroeder, s. 183–184 # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 320 # '''^''' A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60 # '''^''' Side 188, Schroeder # '''^''' Howard 2002, s. 11-12 # '''^''' s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997 # '''^''' James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52 # '''^''' Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utgivelse 1991), s. 304–305 # '''^''' Hobson 2015, s. 317, 321 # '''^''' Strachan 2001, s. 15–16 # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 321 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 39–40 # '''^''' Howard 2002, s. 4 # '''^''' Ferguson 1998, s. 53, 60 # '''^''' Ferguson 1998, s. 143, 147-148 # '''^''' ^a ^b Strachan 2001, 663-666 # '''^''' Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995 # '''^''' Stevenson 2012, s. 109 # '''^''' Evans 2015, s. 11 # '''^''' # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461 # '''^''' Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' «Imperialism», fra ''International Encyclopedia of the First World War'' # '''^''' ^a ^b Evans 2016, s. 684-685 # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461 # '''^''' ^a ^b Overy 2021, s. 4–5 # '''^''' Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007 # '''^''' Howard 2002, s. 27 # '''^''' # '''^''' s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik # '''^''' Hobson 2015, s. 307, 324 # '''^''' Evans 2016, s. 683 # '''^''' Evans 2016, s. 624 # '''^''' Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Hobson 2015, s. 316 # '''^''' Strachan 2001, s. 9–11 # '''^''' Howard 2002, s. 10 # '''^''' Hobson 2015, s. 298 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 19 # '''^''' Howard 2002, s. 18 # '''^''' Strachan 2013, s. 42 # '''^''' Keegan 1998, s. 18-22 # '''^''' Hobson 2015, s. 306, 324–328 # '''^''' Ferguson 1998, s. 96-100 # '''^''' Ferguson 2006, s. 105 # '''^''' Strachan 2001, s. 62–63 # '''^''' Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328 # '''^''' Keegan 1998, s. 10-12 # '''^''' Ferguson 2006, s. 80–86 # '''^''' Fromkin 2004, s. 94 # '''^''' Hobson 2015, s. 328 # '''^''' Strachan 2014, s. 14 # '''^''' Strachan 2013, s. 12 # '''^''' Keegan 1998, s. 24-28 # '''^''' Keegan 1998, s. 46 # '''^''' Howard 2002, s. 18, 29 # '''^''' # '''^''' Stevenson 2012, s. 22 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 28–36 # '''^''' Howard 2002, s. 30 # '''^''' Keegan 1998, s. 37-40 # '''^''' Stone 1998, s. 45 # '''^''' Keegan 1998, s. 39-41 # '''^''' Stone 1998, s. 33 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 42-43 # '''^''' Keegan 1998, s. 44-45 # '''^''' Strachan 2001, s. 397, 401, 413 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 77-81 # '''^''' Strachan 2013, s. 48 # '''^''' Clark 2012, s. 33-34 # '''^''' I 1878 var det 43 % serbere, 33 % bosnjaker og om lag 20 % kroater, Clark 2012, s. 25 # '''^''' Strachan 2001, s. 42 # '''^''' Clark 2012, s. 374-375 # '''^''' Keegan 1998, s. 48-50 # '''^''' ''I verdenskrigen'', s. 33, av Ottokar Czernin # '''^''' «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary», fra International Encyclopedia of the First World War # '''^''' Clark 2012, s. 415 # '''^''' Strachan 2001, s. 99 # '''^''' Clark 2012, s. 457-459 # '''^''' Keegan 1998, s. 51–58 # '''^''' Keegan 1998, s. 67-68 # '''^''' Strachan 2001, s. 110–113 # '''^''' Strachan 2001, s. 94–95 # '''^''' Evans 2004, s. 12 # '''^''' Martel 2003, s. xii ff # '''^''' Keegan 1998, s. 59–70 # '''^''' Strachan 2001, s. 176 # '''^''' ^a ^b Howard 2002, s. 19 # '''^''' Keegan 1998, s. 73-76 # '''^''' EB 2010, bind 29 s. 963 # '''^''' Stevenson 2012, s. xvii # '''^''' Ferguson 2006, s. 111 # '''^''' ^a ^b Strachan 2001, s. 288-290, 293 # '''^''' Keegan 1998, s. 60, 64, 151-152 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 23-27 # '''^''' ^a ^b Stone 1998, s. 70-76 # '''^''' Stevenson 2012, s. 69-71 # '''^''' Keegan 1998, s. 151-154 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s. 142 # '''^''' # '''^''' ^a ^b ^c Stevenson 2012, s. 50-51 # '''^''' Strachan 2014, s. 40 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s. 127, 131 # '''^''' Keegan 1998, s. 94-100 # '''^''' Keegan 1998, s. 87-94 # '''^''' Keegan 1998, s. 87 # '''^''' Strachan 2013, s. 51-52 # '''^''' Keegan 1998, s. 100-112 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 55-58 # '''^''' Strachan 2001, s. 234 # '''^''' Stevenson 2012, s. 57 # '''^''' Keegan 1998, s. 112-122 # '''^''' Watson 2014, s. 134-136 # '''^''' Strachan 2001, s. 261 # '''^''' Stevenson 2012, s. 60 # '''^''' Keegan 1998, s. 122-127 # '''^''' Strachan 2001, s. 270, 274, 280 # '''^''' Keegan 1998, s. 129-136 # '''^''' Keegan 1998, s. 136 # '''^''' Audoin-Rouzeau, s. 151, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 28-30 # '''^''' Howard 2002, s. 35 # '''^''' Stone 1998, s. 59-68 # '''^''' Stevenson 2012, s. 66-68 # '''^''' Strachan 2001, s. 318-319, 334-335 # '''^''' Stone 1998, s. 58, 62 # '''^''' Strachan 2001, s. 314-315 # '''^''' ^a ^b Strachan 2014, s. 48-49 # '''^''' Strachan 2013, s. 134-137 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s 161-162, 179-181 # '''^''' Stone 1998, s. 76-80 # '''^''' Strachan 2001, s. 347-350 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s. 151-155 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s. 183, 193 # '''^''' Stevenson 2012, s. 77-79 # '''^''' Strachan 2013, s. 67-69 # '''^''' Strachan 2001, s. 500-502 # '''^''' Strachan 2014, s. 95-96 # '''^''' Strachan 2014, s. 92-93 # '''^''' Strachan 2001, s. 510-511 # '''^''' Strachan 2013, s. 81, 84 # '''^''' Strachan 2001, s. 628, 641-642 # '''^''' Strachan 2013, s. 92-93 # '''^''' Strachan 2001, s. 540-541 # '''^''' Strachan 2001, s. 641 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 206-208 # '''^''' Strachan 2013, s. 84-85 # '''^''' Keegan 1998, s. 210-211 # '''^''' Keegan 1998, s. 299-300 # '''^''' Nasson, s. 441, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2001, s. 670 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 109-110 # '''^''' Morrow jr., s. 419, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2013, s. 99-101 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 109-111 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 221–223 # '''^''' Strachan 2001, s. 728-729 # '''^''' Strachan 2001, s. 455-460 # '''^''' Strachan 2001, s. 463, 493 # '''^''' Keegan 1998, s. 205-206 # '''^''' Stevenson 2012, s. 108 # '''^''' Strachan 2013, s. 72-73 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 263-265 # '''^''' Stevenson 2012, s. 247 # '''^''' Hobson 2015, s. 332 # '''^''' Strachan 2001, s. 426-429, 437 # '''^''' Olusoga 2014, s. 30-31 # '''^''' Strachan 2001, s. 452-453 # '''^''' Strachan 2001, s. 479-480 # '''^''' Keegan 1998, s. 212-215 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 75-80 # '''^''' Keegan 1998, s. 187-190 # '''^''' Strachan 2013, s. 140-141 # '''^''' ^a ^b Prior, s. 209–210, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2013, s. 176-177 # '''^''' Keegan 1998, s. 193-197 # '''^''' Keegan 1998, s. 197-198 # '''^''' Keegan 1998, s. 199 # '''^''' Keegan 1998, s. 200-203 # '''^''' Strachan 2013, s. 180-181 # '''^''' Stone 1998, s. 116-119 # '''^''' Keegan 1998, s. 172-174 # '''^''' Stone 1998, s. 113-114 # '''^''' Keegan 1998, s. 229-233 # '''^''' Stone 1998, s. 128-142 # '''^''' Howard 2002, s. 51 # '''^''' Afflerbach, s. 248, 254 ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Keegan 1998, s. 219-221 # '''^''' Strachan 2001, s. 734 # '''^''' Strachan 2001, s. 729 # '''^''' Strachan 2001, s. 742 # '''^''' Keegan 1998, s. 236-239 # '''^''' Strachan 2013, s. 115–119 # '''^''' Keegan 1998, s. 240-248 # '''^''' Strachan 2013, s. 119-123 # '''^''' Strachan 2001, s. 784 # '''^''' Strachan 2001, s. 787-788 # '''^''' Keegan 1998, s. 226-228 # '''^''' Strachan 2013, s. 151-155 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 156-160, 250-255 # '''^''' Audoin-Rouzeau, s. 74, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 160-161 # '''^''' Howard 2002, s. 16-17 # '''^''' Howard 2002, s. 53-54 # '''^''' Keegan 1998, s. 309-316 # '''^''' Strachan 2013, s. 184, 190 # '''^''' Prior, s. 93, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Prior, s. 91, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Howard 2002, s. 64 # '''^''' Keegan 1998, s. 277-286 # '''^''' Strachan 2013, s. 184-190 # '''^''' Keegan 1998, s. 289-293 # '''^''' Prior, s. 216, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2013, s. 190-195 # '''^''' Keegan 1998, s. 289-295 # '''^''' Keegan 1998, s. 311, 321 # '''^''' Watson 2014, s. 302-306 # '''^''' Keegan 1998, s. 302-306 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 190 # '''^''' EB 2010, bind 29, s. 975 # '''^''' Keegan 1998, s. 301-302 # '''^''' Watson 2014, s. 306-308 # '''^''' Keegan 1998, s. 306-308 # '''^''' ^a ^b ^c Keegan 1998, s. 300-301 # '''^''' Stevenson 2012, s. 121-122 # '''^''' # '''^''' Keegan 1998, s. 269-274 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 210-214 # '''^''' Strachan 2014, s. 130-131 # '''^''' Keene, s. 527, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 227-230 # '''^''' ^a ^b Strachan 2001, s. 973–975, 991 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 243-248 # '''^''' Keegan 1998, s. 322-329 # '''^''' Neiberg, s. 121, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' EB 2010, bind 29, s. 977 # '''^''' Keegan 1998, s. 360-368 # '''^''' Strachan 2013, s. 250-254 # '''^''' Stevenson 2012, s. 331-336 # '''^''' Strachan 2013, s. 313-314 # '''^''' Keegan 1998, s. 369-371 # '''^''' Neiberg, s. 111, 128, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2013, s. 261 # '''^''' Stevenson 2012, s. 326 # '''^''' Neiberg, s. 111, 126–127, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Keegan 1998, s. 308 # '''^''' ^a ^b Strachan 2013, s. 321-323 # '''^''' Strachan 2013, s. 256-258, 305 # '''^''' Keegan 1998, s. 346-350 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 377-381 # '''^''' Keegan 1998, s. 414-415 # '''^''' Strachan 2013, s. 283-285 # '''^''' Høiback/Vaagland 2014, s. 202 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 255-262 # '''^''' Stevenson 2012, s. 312-317 # '''^''' ^a ^b ^c ^d Strachan 2013, s. 222-227 # '''^''' Strachan 2014, s. 238-239 # '''^''' Ferguson 2006, s. 116 # '''^''' Stevenson 2012, s. 362 # '''^''' Keegan 1998, s. 351-355 # '''^''' Neiberg, s. 127, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 375-377, 400-401 # '''^''' Prior, s. 227, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Mick, s. 153, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' ^a ^b Prior, s. 224, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2014, s. 258 # '''^''' Stevenson 2012, s. 402 # '''^''' Strachan 2013, s. 293 # '''^''' ^a ^b Prior, s. 226, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 418, 421 # '''^''' Keegan 1998, s. 392-409 # '''^''' Strachan 2013, s. 306-314 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 408-420 # '''^''' ^a ^b Keegan 1998, s. 416-419 # '''^''' Keegan 1998, s. 410-414 # '''^''' Stevenson 2012, s. 375-377, 482 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 481-498 # '''^''' ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stevenson 2012, s. 384-397 # '''^''' Keegan 1998, s. 378-380 # '''^''' Keegan 1998, s. 384-385 # '''^''' Strachan 2014, s. 75-79 # '''^''' Strachan 2014, s. 90-91 # '''^''' Aksakal, s. 459, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Keegan 1998, s. 415–416 # '''^''' Strachan 2013, s. 323-324 # '''^''' ^a ^b ^c Stevenson 2012, s. 99–103, 179, 597–599 # '''^''' Strachan 2001, s. 373 # '''^''' Stevenson 2012, s. 152–153 # '''^''' Stevenson 2012, s. 155 # '''^''' Stevenson 2012, s. 156-157 # '''^''' Stevenson 2012, s. 158 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 160–161 # '''^''' Stevenson 2012, s. 162–168 # '''^''' Watson 2014, s. 300–306 # '''^''' Stevenson 2012, s. 171–173 # '''^''' Stevenson 2012, s. 173-174 # '''^''' Stone 1998, s. 282 # '''^''' Stevenson 2012, s. 315, 318 # '''^''' Stevenson 2012, s. 367–368, 441 # '''^''' Neiberg, s. 115, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 176–178 # '''^''' Stevenson 2012, s. 330–337 # '''^''' Stevenson 2012, s. 325 # '''^''' Stevenson 2012, s. 325-326 # '''^''' Stevenson 2012, s. 395 # '''^''' Stevenson 2012, s. 371, 398, 402 # '''^''' Stevenson 2012, s. 403-406 # '''^''' Stevenson 2012, s. 411–412 # '''^''' Stevenson 2012, s. 424–425 # '''^''' Stevenson 2012, s. 398, 392 # '''^''' ^a ^b ^c Stevenson 2012, s. 492–495 # '''^''' Stevenson 2012, s. 99 # '''^''' Stevenson 2012, s. 179-180 # '''^''' Stone 1998, s. 93-95 # '''^''' Raudzens, George (Oktober 1990), «War-Winning Weapons: The Measurement of Technological Determinism in Military History», ''The Journal of Military History'' (Society for Military History) 54 (4): 403–434, s. 424 # '''^''' ^a ^b ^c Keegan 1998, s. 195-196 # '''^''' Keegan 1998, s. 312-314 # '''^''' Stevenson 2012, s. 186-190 # '''^''' ^a ^b Benjamin Ziemann: ''Soldaten.'' I: Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 157. # '''^''' Stevenson 2012, s. 184-185 # '''^''' Strachan 2014, s. 184, 190 # '''^''' Stevenson 2012, s. 183 # '''^''' Strachan 2001, s. 1005–1007 # '''^''' Strachan 2001, s. 1010 # '''^''' Strachan 2001, s. 1013 # '''^''' Stevenson 2012, s. 198-204 # '''^''' Audoin-Rouzeau/Jones, s. 147, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Stevenson 2012, s. 207-209 # '''^''' Winter, s. 330, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' van Bergen, s. 288, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Rasmussen, s. 341–342, 356''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Rasmussen, s. 352–354, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Rasmussen, s. 337, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Stevenson 2012, s. 210-211 # '''^''' Stevenson 2012, s. 210 # '''^''' Aksakal, s. 467, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Watson, s. 175–176, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Howard 2002, s. 17-18 # '''^''' Howard 2002, s. 87 # '''^''' Grayzel, s. 114–115, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Stevenson 2012, s. 211-214 # '''^''' Stevenson 2012, s. 214-218 # '''^''' Strachan 2014, s. 151-153 # '''^''' Lee Downs, 73, 95, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' ^a ^b Strachan 2014, s. 154-155 # '''^''' # '''^''' Lee Downs, 89–91, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' # '''^''' Strachan 2014, s. 156 # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' Strachan 2014, s. 161-162 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 542–543 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 263-268 # '''^''' Grayzel, s. 96–97, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Strachan 2001, s. 121 # '''^''' # '''^''' # '''^''' Audoin-Rouzeau, s. 79, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Ceadel, s. 584–587 og 605, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Ceadel, s. 590–591, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' ^a ^b # '''^''' Stevenson 2012, s. 348-349 # '''^''' Stevenson 2012, s. 360-361 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 459-460 # '''^''' # '''^''' Stevenson 2012, s. 268-276 # '''^''' Stevenson 2012, s. 349-350 # '''^''' # '''^''' Watson 2014, s. 71-73 # '''^''' Watson 2014, s. 72 # '''^''' Stevenson 2012, s. 276-281 # '''^''' ^a ^b ^c Stevenson 2012, s. 341-345 # '''^''' Stevenson 2012, s. 354, 358 # '''^''' Stevenson 2012, s. 388-389 # '''^''' Stevenson 2012, s. 282-284 # '''^''' Watson 2014, s. 253-254 # '''^''' Stevenson 2012, s. 387-388 # '''^''' Stevenson 2012, s. 285-286 # '''^''' Stevenson 2012, s. 359-360 # '''^''' Stevenson 2012, s. 286-289 # '''^''' Stevenson 2012, s. 302-309 # '''^''' Stevenson 2012, s. 311-312 # '''^''' de Schaepdrijver, s. 242–245, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' de Schaepdrijver, s. 246–249, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' de Schaepdrijver, s. 250–252, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' de Schaepdrijver, s. 253–256, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Audoin-Rouzeau, s. 75, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Labanka, s. 286, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Horne, s. 573–576, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' «Refugees», artikkel av Peter Gatrell, 1914-1918-online. International Encyclopedia of the First World War # '''^''' Cabanes, s. 195, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 215, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' «Resettlement», artikkel av Peter Gatrell, 1914-1918-online. International Encyclopedia of the First World War # '''^''' Watson 2014, s. 163 # '''^''' Watson 2014, s. 178–181 # '''^''' Horne, s. 577–578, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Watson 2014, s. 199–200 # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 202, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 187–192, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 192, 195–200, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 202–203, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Stevenson 2012, s. 135, 140, 150-151, 291-292 # '''^''' Strachan 2001, s. 1115 # '''^''' Fritz Fischer: ''Deutsche Kriegsziele. Revolutionierung und Separatfrieden im Osten 1914–18.'' I: Fritz Fischer: ''Der Erste Weltkrieg und das deutsche Geschichtsbild. Beiträge zur Bewältigung eines historischen Tabus.'' Düsseldorf 1977, s. 153 (først publisert i: ''Historische Zeitschrift'' 188 (1959), s. 473–518); Wolfgang J. Mommsen: ''Das Zeitalter des Imperialismus.'' Frankfurt am Main 1969 (= Fischer Weltgeschichte; Band 28), s. 302 f.; Ulrich Cartarius (Hrsg.): ''Deutschland im Ersten Weltkrieg. Texte und Dokumente 1914–1918.'' München 1982, s. 181 f. (Dok. Nr. 126); og Gunther Mai: ''Das Ende des Kaiserreichs. Politik und Kriegführung im Ersten Weltkrieg.'' München 1997, <nowiki>ISBN 3-423-04510-8</nowiki>, s. 199–203; Peter Graf Kielmansegg: ''Deutschland und der Erste Weltkrieg.'' Frankfurt am Main 1968, s. 213. # '''^''' Stevenson 2012, s. 129-137 # '''^''' Watson 2014, s. 259, 262, 264 # '''^''' Strachan 2001, s. 1021 # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 336 # '''^''' Samuel R. Williamson, Jr: ''Austria-Hungary and the Origins of the First World War.'' Houndmills/Basingstoke/Hampshire/London 1991, s. 211; Imre Gonda: ''Verfall der Kaiserreiche in Mitteleuropa. Der Zweibund in den letzten Kriegsjahren (1916–1918)''. Budapest 1977, <nowiki>ISBN 963-05-1084-7</nowiki>, s. 344; Wolfdieter Bihl: ''Die österreichisch-ungarischen Kriegsziele 1918.'' I: Richard Georg Plaschka, Karlheinz Mack: ''Die Auflösung des Habsburgerreiches. Zusammenbruch und Neuorientierung im Donauraum''. Wien 1970, s. 119. # '''^''' Stevenson 2012, s. 128-129, 135 # '''^''' David Stevenson: ''French war aims against Germany 1914–1919.'' New York 1982, s. 12. # '''^''' Georges-Henri Soutou: ''Übermut auf allen Seiten. Die Kriegsziele Frankreichs im Ersten Weltkrieg.'' I: ''Dokumente. Zeitschrift für den deutsch-französischen Dialog.'' Jg. 43 (1987), Heft 4, s. 286 f. # '''^''' David Stevenson: ''French war aims against Germany 1914–1919.'' New York 1982, s. 42–48.; Pierre Renouvin: ''Die Kriegsziele der französischen Regierung 1914–1918.'' I: ''Geschichte in Wissenschaft und Unterricht.'' Jg. 17 (1966), Heft 3, s. 135; og Friedrich Stieve (Hrsg.): ''Iswolski im Weltkriege. Der Diplomatische Schriftwechsel Iswolskis aus den Jahren 1914–1917. Neue Dokumente aus den Geheimakten der russischen Staatsarchive. Im Auftrage des Deutschen Auswärtigen Amtes''. Berlin 1925, s. 213 (Wortlaut). # '''^''' Stevenson 2012, s. 141-144 # '''^''' Horst-Günther Linke: ''Das zaristische Rußland und der Erste Weltkrieg. Diplomatie und Kriegsziele 1914–1917.'' München 1982, <nowiki>ISBN 3-7705-2051-3</nowiki>, s. 40 f. og s. 237; Henryk Batowski: ''Pläne zur Teilung der Habsburgermonarchie im Ersten Weltkrieg.'' I: ''Österreichische Osthefte.'' Jg. 10 (1968), Heft 3, s. 130. # '''^''' Stevenson 2012, s. 137-141 # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 666 f.; Victor H. Rothwell: ''British War Aims and Peace Diplomacy 1914–1918.'' Oxford 1971, s. 18. # '''^''' David French: ''British strategy and war aims 1914–16.'' London 1986, <nowiki>ISBN 0-04-942197-2</nowiki>, s. 22, 83. # '''^''' Victor H. Rothwell: ''British War Aims and Peace Diplomacy 1914–1918.'' Oxford 1971, s. 71, 145–149; og W. B. Fest: ''British War Aims and German Peace Feelers During the First World War (December 1916–November 1918).'' I: ''The Historical Journal.'' 15, 1972, s. 293; Harry Hanak: ''Great Britain and Austria-Hungary during the First World War. A Study in the Formation of Public Opinion.'' London/New York/Toronto 1962, s. 205. # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 666 f. # '''^''' Keith Robbins: ''The First World War.'' Oxford/New York 1984, <nowiki>ISBN 0-19-289149-9</nowiki>, s. 112. # '''^''' Jürgen Mirow: ''Der Seekrieg 1914–1918 in Umrissen''. Göttingen 1976, <nowiki>ISBN 3-7881-1682-X</nowiki>, s. 158. # '''^''' Stevenson 2012, s. 145-148 # '''^''' Friedrich Stieve (Hrsg.): ''Iswolski im Weltkriege. Der Diplomatische Schriftwechsel Iswolskis aus den Jahren 1914–1917. Neue Dokumente aus den Geheimakten der russischen Staatsarchive. Im Auftrage des Deutschen Auswärtigen Amtes''. Berlin 1925, s. 191ff. Londonavtalen # '''^''' Jürgen Möckelmann: ''Das Deutschlandbild in den USA 1914–1918 und die Kriegszielpolitik Wilsons''. Hamburg 1964, s. 147 ff.; David French: ''Allies, Rivals and Enemies: British Strategy and War Aims during the First World War.'' I: John Turner (Hrsg.): ''Britain and the First World War''. London 1988, <nowiki>ISBN 0-04-445108-3</nowiki>, s. 33. # '''^''' Keene, s. 529–530, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Winter, s. 1–2, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Becker, s. 9–10, 31–32''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Howard 2002, s. 56–57 # '''^''' Hobson 2015, s. 317, 329–331, 334–335 # '''^''' Förster, s. 91–92, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 93, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Hobson 2015, s. 286–287 # '''^''' Förster, s. 97–98, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 99–100, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 101–102, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 102–104, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 104–106, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 107–109, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 110–113, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 114–116, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Förster, s. 116–124, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Hans-Peter Ullmann: ''Kriegswirtschaft.'' I: Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 220 ff.; Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 553, 627, 646 f., 797 f.; Becker, Krumeich: ''Der große Krieg. Deutschland und Frankreich 1914–1918.'' 2010, s. 147 ff. # '''^''' Strachan 2001, s. 815–816 # '''^''' Strachan 2001, s. 821, 825–826 # '''^''' Strachan 2001, s. 850 # '''^''' Strachan 2001, s. 823–824 # '''^''' Howard 2002, s. 57 # '''^''' 334–335 # '''^''' Prost, s. 338, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Supple, s. 298, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Strachan 2001, s. 1015 # '''^''' Strachan 2001, s. 1019 # '''^''' Strachan 2001, s. 1025–1027 # '''^''' Strachan 2001, s. 1040 # '''^''' Strachan 2001, s. 1046, 1048 # '''^''' Strachan 2001, s. 1050–1051 # '''^''' Strachan 2001, s. 1065–1066 # '''^''' Strachan 2001, s. 1077, 1085–1086 # '''^''' Strachan 2001, s. 1089, 1092, 1101–1103 # '''^''' Strachan 2001, s. 863 # '''^''' Strachan 2001, s. 905 # '''^''' Strachan 2001, s. 862 # '''^''' Strachan 2001, s. 892 # '''^''' Strachan 2001, s. 862–863 # '''^''' Strachan 2001, s. 962, 968 # '''^''' Strachan 2001, s. 944 # '''^''' Strachan 2001, s. 947, 949, 954 # '''^''' Strachan 2001, s. 990 # '''^''' Prost, s. 325, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Prost, s. 326–327, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Prost, s. 328–331, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Prost, s. 332–335, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Prost, s. 338–341, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Goebel, s. 364–367 og Ziemann, s. 384–393, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Ziemann, s. 406–407, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Hanna, s. 6–12, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Winter, 52, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Hanna, 20, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Hanna, 27–28, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Pignot, 29–36, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Winter, 49, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Winter, 48–49, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Horne/Winter, 71, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Panayi, 216–220, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Panayi, 221–229, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Panayi, 235–240, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Olusoga 2014, s. 21-25 # '''^''' Olusoga 2014, s. 195 # '''^''' Winter, Horne, s. 417, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' # '''^''' Olusoga 2014, s. 350-351 # '''^''' # '''^''' # '''^''' Olusoga 2014, s. 38-39, 104 # '''^''' Olusoga 2014, s. 182-183 # '''^''' ^a ^b # '''^''' ^a ^b # '''^''' Becker, 260–266, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Becker, 267–268, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Becker, 270–271, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Becker, 272–275, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gregory, 420–421, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gregory, 423–430, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gregory, 437–438, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gregory, 441, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' ^a ^b ^c Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 542, 577 f., 703 f., 721 f., 820 ff., 864 ff.; David Stevenson: ''1914–1918. Der Erste Weltkrieg.'' Patmos Verlag, Mannheim 2010, <nowiki>ISBN 978-3-491-96274-3</nowiki>, s. 220 ff.; Keegan: ''Der Erste Weltkrieg. Eine europäische Tragödie.'' 2001, s. 251 ff.; Birger Stichelbaut, Piet Chielens: ''The Great War Seen from the Air: In Flanders Fields 1914–1918''. Brüssel 2013, <nowiki>ISBN 978-94-6230-026-2</nowiki>, s. 56 f., 64 f., 72 f., 80 f., 90 f., 104 f., 112 f., 120 f., 136 f., 144 f. (Entwicklung des Stellungssystems in Luftaufnahmen). # '''^''' Høiback/Berntsen 2014, s. 217–218 # '''^''' Howard 2002, s. 52 # '''^''' ^a ^b ^c Dieter Martinetz: ''Der Gaskrieg 1914/18. Entwicklung, Herstellung und Einsatz chemischer Kampfstoffe. Das Zusammenwirken von militärischer Führung, Wissenschaft und Industrie.'' Bernard & Graefe Verlag, Bonn 1996, <nowiki>ISBN 3-7637-5952-2</nowiki>, S. 9 ff., 53 ff., 76 ff.; Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, S. 519 ff., 727; David Stevenson: ''1914–1918. Der Erste Weltkrieg.'' Aus dem Englischen Harald Eckhardt u. Ursula Vones-Liebenstein, Düsseldorf 2006, <nowiki>ISBN 3-538-07214-0</nowiki>. Zweite Auflage. Düsseldorf 2010, <nowiki>ISBN 978-3-491-96274-3</nowiki>, S. 229 ff. # '''^''' ^a ^b # '''^''' Strachan 2014, s. 266 # '''^''' Strachan 2014, s. 267 # '''^''' # '''^''' Stevenson 2012, s. 190-191 # '''^''' Strachan 2014, s. 268 # '''^''' # '''^''' Stevenson 2012, s. 321 # '''^''' # '''^''' Strachan 2014, s. 270 # '''^''' Strachan 2014, s. 270-275 # '''^''' Strachan 2001, s. 751 # '''^''' Kennedy, s. 321–323, 330, 346, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Kennedy, s. 343–344, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Kramer, s. 474–475, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' David Stevenson: ''Seekrieg und Blockade.'' I: Ders.: ''1914–1918. Der Erste Weltkrieg.'' Düsseldorf 2006, s. 296 f; Michael Salewski: ''Seekrieg.'' I: Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 829 f. # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 245-249 # '''^''' Watson 2014, s. 232, 238 # '''^''' Høiback/Meyer 2014, s. 137 # '''^''' Stevenson 2012, s. 255-257 # '''^''' Watson 2014, s. 416-417 # '''^''' EB 2010, bind 29, s. 969 # '''^''' Watson 2014, s. 428-433 # '''^''' Watson 2014, s. 330 # '''^''' Watson 2014, s. 332, 334 # '''^''' Watson 2014, s. 337 # '''^''' Watson 2014, s. 339 # '''^''' ^a ^b Watson 2014, s. 341 # '''^''' Watson 2014, s. 346–347 # '''^''' Watson 2014, s. 342–346 # '''^''' Watson 2014, s. 352 # '''^''' Rasmussen, s. 395–400, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Høiback 2014, s. 234 # '''^''' Ferguson 2006, s. 114 # '''^''' Høiback 2014, s. 240 # '''^''' Vgl. z. B. Brigitte Hamann: ''Der Erste Weltkrieg. Wahrheit und Lüge in Bildern und Texten.'' Piper, München 2004; J. M. Winter: ''Propaganda and the Mobilziation of Consent.'' I: Hew Strachan (Hrsg.): ''World War I – A History.'' Oxford 1998, s. 216–226. # '''^''' Horne, s. 569–570, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Afflerbach, s. 234, 241–246, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Martin Schramm: ''Das Deutschlandbild in der britischen Presse 1912–1919.'' Berlin 2007, s. 510. # '''^''' Høiback 2014, s. 247–249 # '''^''' Høiback 2014, s. 251–252 # '''^''' Overy 2021, s. 14 # '''^''' Beaupré, s. 450–451, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Beaupré, s. 446–447, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Beaupré, s. 451–452, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Véray, s. 475–480, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Véray, s. 482–491, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 542, 573 ff., 575 ff., 753. # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 610. # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 440 f. # '''^''' Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 344 f. # '''^''' # '''^''' Brown, s. 218–219, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Brown, s. 222–223, 226–227, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Brown, s. 237, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Helmut Fries: ''Deutsche Schriftsteller im Ersten Weltkrieg.'' I: Michalka: ''Der Erste Weltkrieg. Wirkung – Wahrnehmung – Analyse''. 1997, s. 840. # '''^''' Bernd Hüppauf: ''Schlachtenmythen und die Konstruktion des „Neuen Menschen“.'' I: Gerhard Hirschfeld, Gerd Krumeich, Irina Renz (Hrsg.): ''„Keiner fühlt sich hier mehr als Mensch…“ Erlebnis und Wirkung des Ersten Weltkrieges''. Essen 1993, <nowiki>ISBN 3-596-13096-4</nowiki>, s. 78. # '''^''' Bernd Hüppauf: ''Schlachtenmythen und die Konstruktion des „Neuen Menschen“.'' I: Gerhard Hirschfeld, Gerd Krumeich, Irina Renz (Hrsg.): ''„Keiner fühlt sich hier mehr als Mensch…“ Erlebnis und Wirkung des Ersten Weltkrieges''. Essen 1993, <nowiki>ISBN 3-596-13096-4</nowiki>, s. 81 ff. # '''^''' Benjamin Ziemann: ''Soldaten.'' In: Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 158. # '''^''' Klaus Theweleit: ''Männerphantasien. 2. Männerkörper – zur Psychoanalyse des weißen Terrors'' . Rowohlt Verlag, Reinbek bei Hamburg 1980, <nowiki>ISBN 3-499-18331-5</nowiki>, s. 176 ff. # '''^''' David Stevenson, ''The First World War and International Politics'' (1988). # '''^''' See * Carnegie Endowment for International Peace. ''Official Statements of War Aims and Peace Proposals: December 1916 to November 1918'', edited by James Brown Scott. (1921) 515pp online free # '''^''' Afflerbach, s. 255–256, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Soutou, s. 526–529, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Stevenson 2012, s. 356-357 # '''^''' Stevenson 2012, s. 366 # '''^''' ^a ^b ^c ^d Zeman 1971, s. 250-259, 266-273, 276-277, 285-286 # '''^''' Stevenson 2012, s. 390-392 # '''^''' Strachan 2013, s. 269 # '''^''' Kruizinga, s. 542–544 og 545–555, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Kruizinga, s. 557–572, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Strachan 2001, s. 809 # '''^''' Xu, s. 488, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Olusoga 2014, s. 21 # '''^''' Strachan 2001, s. 814 # '''^''' Xu, s. 502–503, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' ^a ^b # '''^''' Strachan 2001, s. 810 # '''^''' # '''^''' Olusoga 2014, s. 98 # '''^''' # '''^''' Morrow jr., s. 416, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Nasson, s. 444, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Olusoga 2014, s. 162-164 # '''^''' Olusoga 2014, s. 156-159 # '''^''' Olusoga 2014, s. 180-190 # '''^''' Xu, s. 497, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Morrow jr., s. 426–427, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Xu, s. 490–491, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Compagnon, s. 552, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 209–211 # '''^''' Winter, Horne, s. 403–404, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Xu, s. 498–504, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' s. 12, Gerhard L. Weinberg, ''A World at Arms: A Global History of World War II'', 1994, <nowiki>ISBN 0-521-55879-4</nowiki> # '''^''' Evans 2016, s. 715 # '''^''' # '''^''' Morrow jr., s. 428–429, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Morrow jr., s. 431, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Horne., s. 622, 636, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Deperchin, s. 615–616, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Deperchin, s. 620–621, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Deperchin, s. 636–638, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' # '''^''' # '''^''' Horne, s. 566–568, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Horne, s. 572, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Horne & Kramer 2001, ch 1–2, esp. p. 76 # '''^''' The claim of franc-tireurs in Belgium has been rejected: Horne & Kramer 2001, ch 3–4 # '''^''' Watson 2014, s. 171, 176 # '''^''' Watson 2014, s. 268 # '''^''' Strachan 2001, s. 752 # '''^''' Prior, s. 314, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Halpern, Paul G. (1994). ''A Naval History of World War I''. Routledge, s. 301; <nowiki>ISBN 1-85728-498-4</nowiki> # '''^''' Watson 2014, s. 235-236 # '''^''' # '''^''' Schneider, Barry R. (28 February 1999). Future War and Counterproliferation: US Military Responses to NBC. Praeger, s. 84; <nowiki>ISBN 0-275-96278-4</nowiki> # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' # '''^''' ^a ^b  Arkivert 16. april 2006 hos Wayback Machine. # '''^''' # '''^''' Ferguson 2006, s. 177 # '''^''' Stevenson 2012, s. 115-116 # '''^'''  Arkivert 26. februar 2013 hos Wayback Machine. # '''^''' Fromkin 1989, s. 212–215 # '''^'''  Arkivert 13. august 2011 hos Wayback Machine. # '''^''' # '''^''' # '''^''' Kieser/Bloxham, s. 585, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Kieser/Bloxham, s. 593, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Kieser/Bloxham, s. 596, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' # '''^''' Jones, s. 271, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Phillimore & Bellot 1919, s. 4–64 # '''^''' Ferguson 1999, s. 368–369 # '''^''' Speed 1990 # '''^''' Ferguson 1999, Chapter 13 # '''^''' Morton 1992 # '''^''' Watson 2014, s. 389 # '''^''' Audoin-Rouzeau, s. 80–81, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Bass 2002, s. 107 # '''^''' # '''^'''  Arkivert 8. januar 2009 hos Wayback Machine. # '''^''' Jones, s. 281–283, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Jones, s. 273–274, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' # '''^'''  Arkivert 17. august 2013 hos Wayback Machine. # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 466–467 # '''^''' Stevenson 2012, s. 468–471 # '''^''' Stevenson 2012, s. 472–473 # '''^''' Stevenson 2012, s. 472–476 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 476–481 # '''^''' Stevenson 2012, s. 544 # '''^''' Spencer Tucker (Hrsg.): ''The Encyclopedia of World War I. A Political, Social and Military History.'' ABC-Clio, Santa Barbara 2005, <nowiki>ISBN 1-85109-420-2</nowiki>, s. 273. # '''^''' Kitchen 2000, s. 22 # '''^'''  table p 166, with 271,000 excess deaths in 1918 and 71,000 in the first half of 1919 while the blockade was still in effect. # '''^''' # '''^''' «Famine in Russia, 1921-1922», fra Modern Records Centre, University Library, University of Warwick # '''^''' Ball 1996, s. 16, 211 # '''^''' # '''^''' Horne, s. 600–601, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Damousi, s. 358–361, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Prost, s. 573–576, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Damousi, s. 371–376, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Damousi, s. 376–378, 384 ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 210–211, 523, 532 # '''^''' Stevenson 2012, s. 504–505 # '''^''' Xu, s. 505, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 508–511 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 67 # '''^''' Xu, s. 506–507, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 518 # '''^''' Stevenson 2012, s. 519–524 # '''^''' Stevenson 2012, s. 516 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 525 # '''^''' Stevenson 2012, s. 525–528 # '''^''' Ruth Henig, ''Versailles and After, 1919-33'' (Routledge, 1995), s. 52. # '''^''' Stevenson 2012, s. 506, 513 # '''^''' Konrad, s. 617–618, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Stevenson 2012, s. 528–529 # '''^''' Cabanes, s. 180–181, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Stevenson 2012, s. 519 # '''^''' Nasson, s. 456–457, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2014, s. 304-308 # '''^''' Strachan 2014, s. 313-314 # '''^''' Strachan 2014, s. 315-316 # '''^''' Prost, s. 661–662, ''The Cambridge History of The First World War'', bind II # '''^''' Gatrell/Nivet, s. 211–215, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Kieser/Bloxham, s. 613, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' ^a ^b ^c Stevenson 2012, s. 599 # '''^''' Stevenson 2012, s. 530–537, 561 # '''^''' Overy 2021, s. 14 # '''^''' Stevenson 2012, s. 556, 563 # '''^''' ^a ^b Davies, 2007, s. 149–150 # '''^''' Ferguson 2006, s. LIX-LXII # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 22, 52 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 90 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 93 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 89, 98–99 # '''^''' Stevenson 2012, s. 535, 568 # '''^''' ''The Times'', 23. januar 1943, fra Hobsbawm 1994, s. 85 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 96 # '''^''' Stevenson 2012, s. 570–573 # '''^''' Kershaw, 2007, s. 14 # '''^''' Stevenson 2012, s. 572, 574, 580–581 # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 152–153 # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 582–585 # '''^''' Jackson 2004, s. 25 221–222 # '''^''' Mick, s. 143, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I # '''^''' Strachan 2014, s. 2, 317-318 # '''^''' Ferguson 1998, s. xl # '''^''' ^a ^b Stevenson 2012, s. 503 # '''^''' # '''^''' ^a ^b Hobson 2015, s. 29 # '''^''' Ernst Schulin: ''Die Urkatastrophe des zwanzigsten Jahrhunderts'' I: Michalka: ''Der Erste Weltkrieg. Wirkung – Wahrnehmung – Analyse''. 1997, s. 224. # '''^''' ^a ^b Schöllgen, Kießling: ''Das Zeitalter des Imperialismus''. 2009, S. 197 f.; Ernst Schulin: ''Die Urkatastrophe des zwanzigsten Jahrhunderts'' I: Michalka: ''Der Erste Weltkrieg. Wirkung – Wahrnehmung – Analyse''. 1997, s. 3 ff. Franz Bauer: ''Das „lange“ 19. Jahrhundert: Profil einer Epoche.'' Stuttgart 2004, <nowiki>ISBN 3-15-017043-5</nowiki>, s. 13, 88. # '''^''' Strachan 2001 s. 1-2 # '''^''' Fritz Fischer: ''Griff nach der Weltmacht. Die Kriegszielpolitik des kaiserlichen Deutschland 1914/1918''. Droste, Düsseldorf 1961, s. 97. # '''^''' Schöllgen, Kießling: ''Das Zeitalter des Imperialismus''. 2009, s. 192 ff. # '''^''' Stevenson 2012, s. 590–592 # '''^''' Schöllgen, Kießling: ''Das Zeitalter des Imperialismus''. 2009, s. 194. # '''^''' Jürgen Angelow: ''Der Weg in die Urkatastrophe. Der Zerfall des alten Europa 1900–1914.'' be.bra, Berlin 2010, <nowiki>ISBN 978-3-89809-402-3</nowiki>, s. 27. # '''^''' Hobson 2015, s. 323 # '''^''' Annika Mombauer: ''Diplomatie und Kriegsausbruch''. I: Hirschfeld u. a. (Hrsg.): ''Enzyklopädie Erster Weltkrieg.'' 2014, s. 1019. # '''^''' Ferguson 2006, s. 104 # '''^''' Schöllgen, Kießling: ''Das Zeitalter des Imperialismus''. 2009, s. 195; Clark: ''Die Schlafwandler: Wie Europa in den Ersten Weltkrieg zog.'' 2013, s. 716 f.; Ian Kershaw: ''Höllensturz. Europa 1914–1949''. Deutsche Verlags-Anstalt, München 2016, <nowiki>ISBN 978-3-421-04722-9</nowiki>, s. 43 ff., (Zitat S. 44). # '''^''' Scates/Wheatley, s. 529–530, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Prost, s. 583–584, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Horne, s. 627, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Stevenson 2012, s. 547, 551, 556, 558 # '''^''' Gerd Krumeich, Antonine Prost: ''Verdun 1916. Die Schlacht und ihr Mythos aus deutsch-französischer Sicht''. Aus dem Französischen von Ursula Böhme. Klartext Verlag, Essen 2016, <nowiki>ISBN 978-3-8375-1570-1</nowiki>, s. 164 ff.; Kurt Fischer, Stephan Klink: ''Spurensuche bei Verdun. Ein Führer über die Schlachtfelder.'' Bernhard & Graefe Verlag, Bonn 2005, <nowiki>ISBN 3-7637-6203-5</nowiki>, S. 50 ff. # '''^''' Stevenson 2012, s. 588 # '''^''' Ursula Welter: ''Freund und Feind an einem Ort verewigt''. Deutschlandfunk vom 11. November 2014. # '''^''' Website Gedenkstätte Hartmannwillerkopf: Das Nationaldenkmal Hartmanswillerkopf Arkivert 11. november 2017 hos Wayback Machine.. Abruf: 11. November 2017. # '''^''' Michael Diefenbacher, Rudolf Endres (Hrsg.): ''Stadtlexikon Nürnberg.'' W. Tümmels Verlag, Nürnberg 2000, <nowiki>ISBN 3-921590-69-8</nowiki>, s. 235, 658 f. # '''^''' Gerhard Henke-Bockschatz: ''Der Erste Weltkrieg. Eine kurze Geschichte.'' Reclam, Stuttgart 2014, <nowiki>ISBN 978-3-15-010974-8</nowiki>, s. 245 ff. # '''^''' Sébastian Harvouet, Luc Braeuer, Marc Braeuer: ''1914-1918. 750 Musées. Guide Europe''. Batz-sur-Mer 2013, <nowiki>ISBN 978-2-9533841-8-5</nowiki>. # '''^''' Paul Cornish: ''The First World War Galleries''. Imperial War Museum, London 2014, <nowiki>ISBN 978-1-904897-86-6</nowiki>. # '''^''' Bayerisches Armeemuseum: ''Das Museum des Ersten Weltkrieges. Reduit Tilly Ingolstadt.'' (Flyer); Dieter Storz: ''Der Große Krieg. 100 Objekte aus dem Bayerischen Armeemuseum''. Klartext, Essen 2014, <nowiki>ISBN 978-3-8375-1174-1</nowiki> (Katalog zur Dauerausstellung). # '''^''' Historial de la Grande Guerre Péronne - Thiepval Arkivert 25. september 2015 hos Wayback Machine.. # '''^''' Website Südwestrundfunk: ''Hartmannsweilerkopf im Elsass. Steinmeier und Macron eröffnen Gedenkstätte'' Arkivert 12. juni 2018 hos Wayback Machine.. Abgerufen am 11. November 2017. # '''^''' Heuvelland.be: Bayernwald Schützengräben Arkivert 11. november 2017 hos Wayback Machine.; The Great War 1914–1918: Bayernwald German Trenches, Wijtschate # '''^''' Rete Trentino Grande Guerre (Hrsg.): ''Die Museen und der Erste Weltkrieg im Trentino''. Rovereto 2014; (Trentino Grande Guerra), # '''^''' Ralf Schnell: ''Geschichte der deutschen Lyrik. Band 5: Von der Jahrhundertwende bis zum Ende des Zweiten Weltkriegs''. Reclam, Stuttgart 2013, <nowiki>ISBN 978-3-15-018892-7</nowiki>, s. 81. # '''^''' # '''^''' Olusoga 2014, s. 39-40 # '''^''' Kurt Rothmann: ''Kleine Geschichte der deutschen Literatur''. Reclam, Stuttgart 2009, <nowiki>ISBN 978-3-15-010707-2</nowiki>, S. 264. # '''^''' Ralf Schnell: ''Geschichte der deutschen Lyrik. Band 5: Von der Jahrhundertwende bis zum Ende des Zweiten Weltkriegs''. Reclam, Stuttgart 2013, <nowiki>ISBN 978-3-15-018892-7</nowiki>, S. 86 ff.; Gerd Krumeich: ''Der Erste Weltkrieg. Die 101 wichtigsten Fragen''. Verlag C.H. Beck, München 2014, <nowiki>ISBN 978-3-406-65941-6</nowiki>, s. 107. # '''^''' ''Kindlers Literatur Lexikon.'' Zweiburgen Verlag, Weinheim 1981, s. 4781 (Band 4), 4835 f. (Band 4), 10137 (Band 7). # '''^''' # '''^''' Hobsbawm 1994, s. 188–189 # '''^''' ''Kindlers Literatur Lexikon.'' Zweiburgen Verlag, Weinheim 1981, s. 5631 ff. (Band 4), 9597 f. (Band 7). # '''^''' Beaupré, s. 467, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Gregory, 435, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III # '''^''' Mémorial de Caen: ''Die Farbe der Tränen. Der Erste Weltkrieg aus der Sicht der Maler Arkivert 1. april 2015 hos Wayback Machine.''. Caen 1998; Bernd Küster (Hrsg.): ''Der Erste Weltkrieg und die Kunst.'' Merlin-Verlag, Gifkendorf 2014, <nowiki>ISBN 978-3-87536-266-4</nowiki>, s. 28 ff. # '''^''' # '''^''' Hanheide, Helms, Glunz, Schneider (Hrsg.): ''Musik bezieht Stellung. Funktionalisierung der Musik im Ersten Weltkrieg''. 2013, s. 10. # '''^''' Stefan Hanheide: ''Wahrnehmungen von Kriegstragik im Kunstlied während des Ersten Weltkrieges''. I: Hanheide, Helms, Glunz, Schneider (Hrsg.): ''Musik bezieht Stellung. Funktionalisierung der Musik im Ersten Weltkrieg''. 2013, s. 307 ff. # '''^''' Imperial War Museum, Arte, Absolut Medien (Hrsg.): ''Die Schlacht an der Somme''. Absolut Medien, Berlin 2011. <nowiki>ISBN 978-3-89848-539-5</nowiki>. DVD und Begleitheft, restaurierte Fassung von: ''The Battle of the Somme'' (R: Geoffrey H. Malins, J.B. McDowell, GBR 1916). # '''^''' Steven Jay Schneider (Hrsg.): ''101 Kriegsfilme''. Edition Olms, Zürich 2009, <nowiki>ISBN 978-3-283-01165-9</nowiki>, s. 13 ff., 33 ff., 129 ff., 161 ff. # '''^''' Günter Helmes (Hrsg.): ''"Der Angriff muss fortgesetzt werden, koste es, was es wolle." Eine Musterung filmischer Inszenierungen des Ersten Weltkriegs. Mit Hinweisen auf literarische Thematisierungen.'' In: Diana Schweitzer, Nadine Garling (Hrsg.): ''"... so blickt der Krieg in allen Enden hindurch". Die Hansestadt Lübeck im Kriegsalltag 1914-1918''. Schmidt-Römhild, Lübeck 2016, <nowiki>ISBN 978-3-7950-0495-8</nowiki>, S. 219-260 # '''^''' <nowiki>http://www.telegraph.co.uk/tv/0/the-best-bbc-shows-of-all-time/</nowiki> «The 80 best BBC shows of all time», fra ''The Telegraph'', 2. november 2016 # '''^''' ''The Cambridge History of The First World War'', bind I, s. 1–2 # '''^''' ^a ^b ^c ^d Side 65-77, Georg G. Iggers: ''Historiography in the Twentieth Century From Scientific Objectivity to the Postmodern Challenge'', Wesleyan University Press, Hannover, New Hampshire, 1997 # '''^''' Side 62, Iggers # '''^''' Wolfgang J. Mommsen: «Society and War: Two New Analyses of the First World War» - Side 530 i ''The Journal of Modern History'', The University of Chicago, Chicago, 1975 # '''^''' Obituary: John Terraine - Independent, 23. januar 2003 # '''^''' Jay Winter (11. november 2014). «Historiography 1918-Today». International Encyclopedia of the First World War. Besøkt 17. desember 2017. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] jn75aj5b1mvmesm5pflunxyzrtlc24o 3395663 3395614 2022-07-27T09:16:10Z Ranveig 39 La inn notar, referansar, bilde og boksaer frå bokmålsversjonen. Tok ut manuelt kopierte notar. wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenerne]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4" /> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|thumb|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». {{Sitat|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet fra Østerrike-Ungarn krevde at Serbia formelt og offentlig skulle fordømme den «skadelige propagandaen» mot Østerrike-Ungarn, hvis endelige mål, ble det hevdet, var å «fjerne fra monarkiet områder som tilhørte det». Videre skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjøre følgende: # Undertrykke alle publikasjoner som «oppfordret til hat og forakt mot Østerrike-Ungarns monarki», og er «rettet mot dets territoriale integritet». # Oppløse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' (''Folkets forsvarere'') og alle andre slike organisasjoner i Serbia. # Uten opphold fjerne fra skolebøker og offentlige dokumenter all «propaganda mot Østerrike-Ungarn». # Fjerne fra serbias militære og sivile administrasjon alle offiserer og funksjonærer hvis navn Østerrike-Ungarns regjering oppgir. # Motta «representanter for Østerrike-Ungarns regjering» for å «undertrykke undergravende elementer». # Stille for retten alle hjelpere ved attentatet på erkehertugen og la «Østerrike-Ungarns representanter» (politifolk) ta del i etterforskningen. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tjenestemann Milan Ciganović som ble nevnt som medhjelpere i planleggingen av attentatet. # Avslutte de serbiske myndighetenes samarbeid i «smuglingen av våpen og eksplosiver over grensen», avskjedige og straffe tjenestemennene i grensevakten i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Østerrike-Ungarns regjering vedrørende «serbiske tjenestemenn», som i intervjuer har uttrykt seg «fiendtlig til Østerrike-Ungarns regjering». # «Uten opphold» underrette Østerrike-Ungarns regjering om gjennomføringen av tiltakene angitt i ultimatumet. I avslutningen av dokumentet forventet Østerrike-Ungarns regjering et svar fra Serbias regjering senest klokken 17, 25. juli 1914. Et tillegg til hovedteksten nevnte ulike detaljer fra «etterforskningen av forbrytelsen gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og hans kamerater, med grunnlag i attentatet», som ble oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene fra ulike serbiske tjenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Opptakt == [[Fil:Gavrilo Princip captured in Sarajevo 1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke den skadde offiseren, hoppa den 18 år gamle guten opp på bilen og skaut fleire skot, og kronprinsparet døyde momentant. Før han vart teken prøvde han å sluke gift, for å hindre å bli teken. Det var misslukka, og han spydde dette opp igjen. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. Mordet på kronprins [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este]] og kona den [[28. juni]] [[1914]], ei hending kjend under namnet [[skota i Sarajevo]], vart det utløysande momentet. Etter [[julikrisa|ei tid med diplomatiske utspel]] mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] au2jqixfkwafulrehzq21g9pszvrw9a 3395664 3395663 2022-07-27T09:17:05Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenerne]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|thumb|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». {{Sitat|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet fra Østerrike-Ungarn krevde at Serbia formelt og offentlig skulle fordømme den «skadelige propagandaen» mot Østerrike-Ungarn, hvis endelige mål, ble det hevdet, var å «fjerne fra monarkiet områder som tilhørte det». Videre skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjøre følgende: # Undertrykke alle publikasjoner som «oppfordret til hat og forakt mot Østerrike-Ungarns monarki», og er «rettet mot dets territoriale integritet». # Oppløse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' (''Folkets forsvarere'') og alle andre slike organisasjoner i Serbia. # Uten opphold fjerne fra skolebøker og offentlige dokumenter all «propaganda mot Østerrike-Ungarn». # Fjerne fra serbias militære og sivile administrasjon alle offiserer og funksjonærer hvis navn Østerrike-Ungarns regjering oppgir. # Motta «representanter for Østerrike-Ungarns regjering» for å «undertrykke undergravende elementer». # Stille for retten alle hjelpere ved attentatet på erkehertugen og la «Østerrike-Ungarns representanter» (politifolk) ta del i etterforskningen. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tjenestemann Milan Ciganović som ble nevnt som medhjelpere i planleggingen av attentatet. # Avslutte de serbiske myndighetenes samarbeid i «smuglingen av våpen og eksplosiver over grensen», avskjedige og straffe tjenestemennene i grensevakten i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Østerrike-Ungarns regjering vedrørende «serbiske tjenestemenn», som i intervjuer har uttrykt seg «fiendtlig til Østerrike-Ungarns regjering». # «Uten opphold» underrette Østerrike-Ungarns regjering om gjennomføringen av tiltakene angitt i ultimatumet. I avslutningen av dokumentet forventet Østerrike-Ungarns regjering et svar fra Serbias regjering senest klokken 17, 25. juli 1914. Et tillegg til hovedteksten nevnte ulike detaljer fra «etterforskningen av forbrytelsen gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og hans kamerater, med grunnlag i attentatet», som ble oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene fra ulike serbiske tjenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Opptakt == [[Fil:Gavrilo Princip captured in Sarajevo 1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke den skadde offiseren, hoppa den 18 år gamle guten opp på bilen og skaut fleire skot, og kronprinsparet døyde momentant. Før han vart teken prøvde han å sluke gift, for å hindre å bli teken. Det var misslukka, og han spydde dette opp igjen. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. Mordet på kronprins [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este]] og kona den [[28. juni]] [[1914]], ei hending kjend under namnet [[skota i Sarajevo]], vart det utløysande momentet. Etter [[julikrisa|ei tid med diplomatiske utspel]] mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] b9lg6j0wzfnt53zcik24gc4sf6rz3b5 3395665 3395664 2022-07-27T09:29:22Z Ranveig 39 Fletta inn tidlegare Sarajevo-bolk med ny tekst. Oms. ultimaturm. wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenerne]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|thumb|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. {{Sitat|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] t8m9a84eefaohacw0favlnvjyhuoc3n 3395666 3395665 2022-07-27T09:29:56Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|thumb|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|[[Gavrilo Princip]] Ein 18 år gammal skulegut gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans. Han hadde tidlegare misslukka prøvd å bombe han, men skada istaden ein offiser.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg '''[[Den svarte handa]]'''. {{Sitat|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] kfgwt1mgyw8io3m6s8xgnolou4hacuc 3395667 3395666 2022-07-27T09:37:16Z Ranveig 39 /* Skota i Sarajevo og julikrisa */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|mini|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|Gavrilo Princip gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg [[Den svarte handa]]. {{Sitat|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] jsq0pa71zmskeqwrragly7oqczm1s5k 3395668 3395667 2022-07-27T09:39:52Z Ranveig 39 /* Skota i Sarajevo og julikrisa */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|mini|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|venstre|Gavrilo Princip gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans.]] Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg [[Den svarte handa]]. {{Sitat4|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] j1hgpylnj9mleq3mnw4eemhujjsq73i 3395669 3395668 2022-07-27T09:41:40Z Ranveig 39 sitat > sitat4 wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til første verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av første verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den første tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den første verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den første var syvårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart første verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannias rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakeholdenhet, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte sjølvstendet i landet. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Wilhelms besøk vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringen mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøtande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for første verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan første verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat4|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat4|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat4|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millioner menn i aktiv tjeneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, deu hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei første seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|mini|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i første verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|venstre|Gavrilo Princip gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans.]] Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg [[Den svarte handa]]. {{Sitat4|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-østerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei første svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistene og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i første omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] hx2i4oqs4v60lugbln5o61s2w6qd4ea 3395670 3395669 2022-07-27T09:48:37Z Ranveig 39 Rett. wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til fyrste verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av fyrste verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den fyrste tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den fyrste verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den fyrste var sjuårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart fyrste verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War'', fransk ''la Grande Guerre'', tysk ''der große Krieg''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannia sine rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakehald, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historien om tilbakeliggende land i det nittende og tyvende århundre er historien om forsøkene på å nå igjen de mer utviklede landene, ved å imitere de.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte landet sitt sjølvstende. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Vilhelm si vitjing vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa|den fyrste Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringa mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøytande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for fyrste verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan fyrste verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat4|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat4|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat4|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millionar menn i aktiv teneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, det hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei fyrste seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|mini|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i fyrste verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|venstre|Gavrilo Princip gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans.]] Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg [[Den svarte handa]]. {{Sitat4|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-austerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei fyrste svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistane og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i fyrste omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] l465bej6jf774wbtmpkszouhmbsuo7h 3395681 3395670 2022-07-27T11:29:31Z Njardarlogar 3022 /* Stormaker i verda 1871-1914 */ sette om eine sitatet wikitext text/x-wiki {{Infoboks slag |konflikt = |stad = Verdskrig |dato = [[28. juli]] [[1914]]–[[11. november]] [[1918]]<ref>Keegan 1998, s. 6, 60</ref> |resultat = Siger for [[Ententemaktene|ententen]], oppløysing av [[Det tyske riket]], [[Det russiske keisardømet]], [[Det osmanske riket]] og [[Austerrike-Ungarn]]. |part1 ='''[[Ententemaktene]]:'''<br/>[[Fil:Russian Empire 1914 17.svg|22px]] [[Det russiske keisardømet|Russland]]<br />{{flaggikon|Frankrike}} [[Den tredje franske republikken|Frankrike]]<br/>{{flaggikon|Storbritannia}} [[Det britiske imperiet]]{{flaggikon|USA|1959}} [[USA]] m.fl. |part2 =''' [[Sentralmaktene]]:'''<br/>{{flagg|Tyskland|1918}} [[Det tyske keisarriket|Tyskland]]<br/>{{flagg|Austerrike-Ungarn}} <br/>{{flagg|Det osmanske riket}}<br/>{{flagg|Bulgaria}} <small>(frå 1915)</small> |kommandant1 = {{flaggikon|Russland|1917}} [[Nikolaj II av Russland|Nikolaj II]] <br />{{Flaggikon|Frankrike}} [[Georges Clemenceau|Clemenceau]] <br />{{Flaggikon|Storbritannia}} [[D. Lloyd George]] <br />{{Flaggikon|USA|1959}}[[Woodrow Wilson]] |kommandant2 ={{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} [[Frans Josef I av Austerrike-Ungarn|Frans Josef I]] <br />{{Flaggikon|Tyskland|1918}} [[Vilhelm II av Tyskland|Wilhelm II]] |styrke1 = {{flaggikon|Russland|1917}} 12&nbsp;000&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Storbritannia}} 8&nbsp;841&nbsp;541<br /> {{flaggikon|Frankrike}} 8&nbsp;660&nbsp;000<br /> {{flaggikon|USA|1959}} 4&nbsp;743&nbsp;826<br /> '''Totalt:''' 42&nbsp;959&nbsp;850<ref name="Tucker-273">Tucker, Spencer C; Roberts, Priscilla Mary (2005). ''Encyclopedia of World War I'', s. 273. Santa Barbara: ABC-Clio. ISBN 1-85109-420-2.</ref> | styrke2 = {{flaggikon|Tyskland|1918}} 13&nbsp;250&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Austerrike-Ungarn}} 7&nbsp;800&nbsp;000<br /> {{flaggikon|Det osmanske riket}} 2&nbsp;998&nbsp;321<br />{{flaggikon|Bulgaria}} 1&nbsp;200&nbsp;000<br /> '''Totalt:''' 25&nbsp;248&nbsp;321<ref name="Tucker-273"/> |tap1 = '''Militære, døde''':<br /> 5&nbsp;421&nbsp;000<ref name="Ferguson-337">Ferguson 1998, s. 337</ref> <br />'''Militære, såra''':<br /> 12&nbsp;800&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses">[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses «War Losses»], frå International Encyclopedia of the First World War (største tal er valde, og dei er avrunda til næraste 100 tusen</ref> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 4-6 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls">[http://necrometrics.com/20c5m.htm#WW1 «Twentieth Century Atlas - Death Tolls»], avrundet summering</ref> |tap2 = '''Militære, døde''':<br /> 4&nbsp;029&nbsp;000<ref name="Ferguson-337"/> <br />'''Militære, såra''':<br /> 8&nbsp;400&nbsp;000<ref name="Int-Encyclopedia-War_losses"/> <br /> '''Sivile døde''':<br /> Anslag 3-5 millionar<ref name="Atlas-Death_tolls"/> }} '''Den fyrste verdskrigen''' var ein global [[krig|konflikt]] med sentrum i [[Europa]], utløyst av [[skota i Sarajevo]], som varte frå [[1914]] til [[1918]]. Over 70 millionar soldatar vart [[mobilisering|mobiliserte]] og over 9 millionar stridande og over 7 millionar sivile vart drepne i løpet av krigen.<ref group="note">Tapstal for fyrste verdskrigen er omtrentlege. ''[[Encyclopædia Britannica]]'' anslår drepne soldatar til rundt 8,5 millionar og sivile til rundt 13 millionar, særleg sistnemnde er det sprikande tal for. Sjå EB 2010, bind 29, s. 987 Antoine Prost oppgjev ein matrise over ulike kjelder, der fem av åtte oppgjev over ni millionar døde soldatar, sjå Prost, s. 587–588, ''The Cambridge History of The First World War'', bind III</ref> Krigen omfatta [[stormakt|stormaktene]] på denne tida: [[Ententemaktene]] (opphavleg [[Frankrike]], [[Russland]] og [[Storbritannia]], [[USA]] frå 1917) og [[sentralmaktene]] ([[Det tyske keisarriket|Tyskland]], [[Austerrike-Ungarn]], kort etter krigsutbrotet [[det osmanske rike]]). Begge alliansegrupper freista å mobilisere heile økonomien i ein [[total krig]]; særleg bidrog kvinner til mye av arbeidet. Sentrale årsaker til krigen var dei europeiske stormaktene sin [[imperialisme]] og [[militarisme]], drivne fram av [[rasisme]] og [[nasjonalisme]], i land prega av klassemotsetningar og diskriminerande [[kjønnsroller]].<ref group="note">Dei underliggjande årsakene til kvifor fyrste verdskrigen braut ut er svært omdiskutert. Litteraturen er omfattande, over 25 tusen bøker og artiklar er skrivne om emnet. Dei fleste synspunkta på korleis krigen oppstod kan underbyggast med eit utval av tilgjengelege kjelder. Sjå Clark 2012, s. xxiv-xxv</ref> Den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia. Tyskland angreip Belgia og Frankrike i vest, og Russland angrep Tyskland i aust. Etter nokre månader låste kampane på [[Vestfronten (første verdenskrig)|vestfronten]] seg, og fram til våren 1918 vart frontlinjene ubetydeleg endra. På [[Austfronten i fyrste verdskrigen|austfronten]] var frontlinjene meir dynamiske, og krigen enda med at sentralmaktene sigra etter [[Den russiske revolusjon|dei russiske revolusjonane]] i 1917. Kampane i Afrika braut ut i august 1914, då konflikten vart spreidd frå dei imperialistiske statane i Europa til koloniane. Frå 1915 sette Det osmanske riket i verk [[folkemordet på armenarane]]. Etter at Russland [[kapitulasjon|kapitulerte]] i 1918 konsentrerte Tyskland styrkane sine på vestfronten, men den tyske [[våroffensiven]] stoppa etterkvart opp. [[Hundredagarsoffensiven]] til Ententemaktene pressa den tyske hæren tilbake, og landet måtte underteikne [[våpenkvile]] den 11. november 1918. Ved avslutninga av krigen vart grensene til mange land teikna om, og fleire nasjonar fekk tilbake [[sjølvstende]] eller vart oppretta. Det osmanske riket vart oppløyst. Austerrike-Ungarn vart erstatta av ei mengde mindre sentraleuropeiske statar. Tyskland vart omforma frå [[keisardøme]] til [[Weimarrepublikken|republikk]]. Under [[Fredskonferansen i Paris (1919)|fredskonferansen i Paris]] i 1919 vart dei fire stormaktene (Storbritannia, Frankrike, Italia og USA) samde om vilkår for dei tapande nasjonane i ei rekke avtalar (mellom anna [[Versaillestraktaten]]), og [[Folkeforbundet]] vart oppretta. Byrjinga til [[avkolonisering]] vert kopla av historikarar til fyrste verdskrigen og etterverknadane av han. Første verdskrigen avslutta det hundreårlange hegemoniet til Europa over resten av verda. Ei rekke faktorar knytte til følgjene av fyrste verdskrigen, som revolusjonar, store økonomiske svingingar ([[den store depresjonen]]), og ei tysk kjensle av å ha vorte audmjuka (egga av nasjonalistisk propaganda, som i [[dolkestøytsoga]]), bidrog til utbrotet av den [[andre verdskrigen]]. == Alliansar == [[Fil:Europe 1914.png|mini|Dei europeiske landa i 1914. Land i trippelententen er markert med grønt, dei i trippelalliansen med raudt. Nøytrale land er markert med gult.]] {| ! Ententemaktene ! Slutta seg til ententemaktene ! Sentralmaktene ! Slutta seg til sentralmaktene |- | * '''[[Storbritannia]]''' (med [[det britiske imperiet]]), [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]] * '''[[Frankrike]]''' * '''[[Russland]]''' | * '''[[Belgia]]''' * '''[[Japan]]''' * '''[[USA]]''' frå 1918 * '''[[Portugal]]''' * '''[[Italia]]''' frå 1915 * '''[[Romania]]''' * '''[[Hellas]]''' * '''[[Montenegro]]''' * '''[[Serbia]]''' * [[Sambandsstatane]] frå [[1917]] | * '''[[Tyskland]]''' * '''[[Austerrike-Ungarn]]''' | * '''[[Bulgaria]]''' * '''[[Det osmanske riket]]''' ([[Tyrkia]]) |} == Bakgrunn == [[Wienkongressen]] i [[1815]], etter [[Napoleonskrigane]], teikna kraftig om på kartet over [[Europa]]. Målet var å skapa ein ny situasjon utan større konfliktar. Situasjonen endra seg etter kvart, i og med at [[nasjonalisme]]n som tanke voks fram. Mindre statar med sams kultur byrja arbeid for å slå seg saman, og større rike risikerte å bryta saman etter som ulike folkegrupper ynskte sjølvstende. Samlinga av [[Italia]] og [[Tyskland]] er døme på den fyrste tendensen. I løpet av [[Otto von Bismarck]] si karriere oppstod eit system av alliansar mellom ulike land, for å skapa ei [[maktbalanse]]. I byrjinga av [[1900-talet]] kom det fram ei rad spenningar mellom to store blokker av allierte som dreiv med [[militær opprusting]]. Frankrike ynskte oppreising etter nederlaget i [[den fransk-tyske krigen 1870-71]], [[Storbritannia]] og Tyskland konkurrerte i kolonispørsmål og om [[marine]]styrke, medan [[Russland]] og Austerrike-Ungarn hadde ulike meiningar om korleis [[Balkan]] og [[Austeuropa]] skulle delast opp mellom dei. === Namn === Sjølv om krigen 1914–1918 blir omtalt som «den fyrste verdskrigen», var det fleire verdsomspennande krigar mellom europeiske makter før den tida; den fyrste var sjuårskrigen (1756–1763).<ref>Howard 2002, s. 1</ref><ref>{{Kilde artikkel|tittel=The Writes of Man|publikasjon=The Economist|dato=27. mars 2021|bind=438|hefte=9238|sider=64|sitat=The Seven Years' War, which broke out in 1756, was described by Winston Churchill as the "first world war".}}</ref> Fram til andre verdskrigen braut ut, vart fyrste verdskrigen vanlegvis berre omtalt som «verdskrigen» eller 'den store krigen' (engelsk ''the Great War'', fransk ''la Grande Guerre'', tysk ''der große Krieg''). === Stormaker i verda 1871-1914 === [[Fil:1887 Bettanier Der Schwarze Fleck anagoria.JPG|miniatyr|alt=Fotografi av oljemaleri, som viser en skoleklasse i Frankrike, hvor tapet av Alsace-Lorraine er angitt i sort på et kart|Måleriet «Den svarte flekken» ([[fransk]] ''La Tache Noire''). [[Kongeriket Preussen]] hadde vunne [[den fransk-tyske krigen]], og [[Alsace-Lorraine]] vart annektert, men skulebarn i [[Frankrike]] skulle ikkje gløyma tapet. {{Byline|Albert Bettannier (1851–1932) i 1887|type = Måla av}}]] Etter Napoleonskrigane (1803–1815) var Tyskland delt opp i mange statar; dei fleste var små, laust sammenknytte i [[det tyske forbundet]]. I 1860-åra var Preussen, under leiing av rikskanslaren [[Otto von Bismarck]], den drivande krafta i arbeidet for ei tysk samling, mot rivalen [[Keisarriket Austerrike]]. Preussen overvann Danmark i [[den andre slesvigske krigen]] i 1864 og Austerrike i [[den austerriksk-prøyssiske krigen]] i 1866–1867 i konfliktar om landområde. Eit tilnærma samla Tyskland overvann Frankrike i [[den fransk-tyske krigen]] i 1870. Alsace-Lorraine vart etablert som ein prøyssisk provins (Reichsland Elsaß-Lothringen). [[Samlinga av Tyskland]] vart proklamert den 18. januar 1871 i Spegelsalen i Versailles.<ref>[https://snl.no/Tysklands_historie Tysklands historie] - Store norske leksikon</ref> Dette skapte bitterheit og revansjisme – hemnlyst og krav om å få tilbake dei avståtte områda – i Frankrike.<ref>Evans 2016, s. 265</ref> Med sigeren vart òg Tyskland den kontinentale stormakta i Europa.<ref>Side 181, Paul W. Schroeder: «International Politics, Peace, and War 1815 – 1914», i ''The Nineteenth Century Europe 1789-1914'' av T.C.W. Blanning (red.) i serien ''The Short Oxford History of Europe'', Oxford University Press, Oxford, 2000</ref> Tyskland vart både frykta og ein del av stormaktsspelet.<ref>Schroeder, s. 183–184</ref> Dei neste 19 åra, til 1890, vart dominerte av det diplomatiske systemet til Bismarck, der han fokuserte på å halde fred i Europa ved å halde Frankrike isolert politisk, og at Tyskland var på parti med minst to av dei andre europeiske stormaktene.<ref name="Hobson2015-320">Hobson 2015, s. 320</ref> Eitt av trekka var å opprette trekeisarforbundet med Austerrike-Ungarn og Russland i 1873. I 1890 avsette keisar [[Vilhelm II av Tyskland]] Bismarck.<ref>A.J.P. Taylor: ''The Course of German History'', Routledge, 2001 (1.utg. 1945), s. 159–60</ref> Under Wilhelm II nedprioriterte rikskanslarane diplomatiske avtalar med Russland, som då gjekk inn i forhandlingar med Frankrike og i 1894 inngjekk ein allianse. Dette var eit problem både for Tyskland, som vart inneklemt, og Storbritannia, som var imperialistisk rival til Frankrike i Afrika og til Russland i Asia,<ref>Side 188, Schroeder</ref> i åra 1895–1905 var særleg Storbritannia isolert i Europa.<ref name="Hobson2015-320"/> Ein allianse mellom to av Storbritannia sine rivalar ville tidlegare ført til ein britisk-tysk allianse. At så ikkje skjedde var dels grunna britisk tilbakehald, dels amatørmessig tysk diplomati, men særleg den tyske flåteopprustinga.<ref>Howard 2002, s. 11-12</ref> {{Sitat|Historia om tilbakeliggjande land i det nittande og tjuande hundreåret er historia om freistnaden på å nå att den meir utvikla delen av verda ved å etterlikna han.|kjelde=<ref group="note">The history of backward countries in the nineteenth and twentieth centuries is the history of trying to catch up with the more advanced world by imitating it.</ref><ref>s. 3, ''On History'', Eric Hobsbawm, 1997</ref>|Historikaren [[Eric Hobsbawm]] i boka ''On History''}} Ved hundreårsskiftet hadde Tyskland hjelpt Frankrike og Russland i Kina, medan britane hadde hindra dei. Forsøk på allianse, eller i det minste ein avtale, mellom Storbritannia og Tyskland mislykkast.<ref>James Joll: ''The origins of the First World War'', Longman, London, 1984 (2. utg. 1992), s. 51–52</ref><ref name="noodles">Robert K. Massie: ''Dreadnought'', Pimlico, London, 2004 (første utg. 1991), s. 304–305</ref> Først i 1904 kom ei avgjerd, då Storbritannia og Frankrike signerte [[Entente cordiale]] (ein avtale, opphavleg berre knytt til grenser for koloniane deira).<ref>Hobson 2015, s. 317, 321</ref> Tyskland tvilte på styrken til denne avtalen, og året etter reiste keisar Wilhelm II til Marokko for å støtte landet sitt sjølvstende. Marokko var kontrollert av Frankrike, og Vilhelm si vitjing vart oppfatta av Frankrike som ein provokasjon. Dette vart kjent som [[den første Marokkokrisa|den fyrste Marokkokrisa]], og enda i diplomatisk nederlag for Tyskland, medan ententen kom styrka ut.<ref>Strachan 2001, s. 15–16</ref><ref name="Hobson2015-321">Hobson 2015, s. 321</ref> Også andre tyske framstøyt enda med å styrke ententen. I 1911 blussa det opp ein konfrontasjon i Marokko, Agadirkrisen, og igjen kom Tyskland tapande ut.<ref name=":2">Strachan 2013, s. 39–40</ref><ref name="Hobson2015-321"/> Gjennom store delar av 1800-talet hadde Russland og Storbritannia vore rivalar i det store spelet (rivaliseringa mellom Russland og Storbritannia over Afghanistan og tilstøytande område).<ref>Howard 2002, s. 4</ref> Rivaliseringa vart avslutta ved at Russland vart ein del av ententen, no kjend som trippelententen.<ref>Ferguson 1998, s. 53, 60</ref> Av dei fem stormaktene var tre på same side, og Tyskland og Austerrike-Ungarn var i mindretal. Både før og etter [[Balkankrigane]] (1912–1913) var det osmanske riket ute etter ein sterk alliert. Tyskland hadde investert i jernbanen Berlin-Bagdad, og bistod med militær opplæring og rådgiving.<ref>Ferguson 1998, s. 143, 147-148</ref><ref name="Strachan2001-663-666">Strachan 2001, 663-666</ref> Det osmanske riket hadde hatt ei rekke krigar mot Russland, og sidan Russland var alliert med Frankrike og Storbritannia, var det antirussiske alternativet gunstigast.<ref>Side 544-545, R.R. Palmer, Joel Colton: ''A History of the Modern World'', McGraw-Hill (8. utgave), New York, c1995</ref><ref>Stevenson 2012, s. 109</ref> Det var likevel ingen formell allianse med Tyskland – både Storbritannia og Frankrike hadde òg militære rådgivarar i landet.<ref name="Strachan2001-663-666"/> <gallery class="center"> Kongokonferenz.jpg|miniatyr|[[Berlin-konferansen]] i 1884–1885 hadde europeiske stormakter som deltakarar, og føretok ei oppdeling av kolonier i Afrika {{Byline|Adalbert von Rößler|type = Tegning av }} 1890 Bismarcks Ruecktritt.jpg|Losen går fra borde, karikatur av keiser Vilhelm si avsetjing av kansler Bismarck, i tidsskriftet [[tidsskriftet Punch|''Punch'']] {{Byline|[[John Tenniel]] (1820-1914)|type = Tegning av }} Map Europe alliances 1914-no.svg|[[Trippelententen]], (Frankrike, Russland og Storbritannia) i grønt, [[Trippelalliansen (1882)|trippelalliansen]] (Tyskland, Asterrike-Ungarn og Italia) i brunt. HMS Dreadnought 1906 H61017.jpg|alt=Fotografi av slagskipet HMS Dreadnought|Det revolusjonerende britiske slagskipet [[HMS «Dreadnought» (1906)|«Dreadnought»]] var ei sjømilitær nyvinning og eit symbol på kappløpet i bygging av nye krigsskip Austria Hungary ethnic NO.svg|alt=Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen|Kartskisse over etniske grupper og språkområde i Austerrike-Ungarn før første verdskrigen Colonisation 1914.png|alt=Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914|Oversikt over koloniane til ulike land i verda i 1914 </gallery> === Rasisme, imperialisme og rustningskappløpet === {{høyr | filnamn = Anker-5387-10815.ogg | tittel = «Alte Kameraden» | skildring = <small>«[[Alte Kameraden]]» framført av Anker-Orchester (ca. 1905-1910), ein av dei mest populære tyske marsjane nokonsinne, men for mange utanfor Tyskland eit symbol på tysk militarisme</small> | pos = right }} Bakgrunnen for fyrste verdskrigen var ein i hovudsak europeisk [[nasjonalisme]], fundert på [[rasisme]], som for dei større nasjonane (særleg Storbritannia, Frankrike og Tyskland) førte til etablering av koloniar, eller rivalisering om dei.<ref>Evans 2015, s. 11</ref> Frå 1880-åra var det ei ny bølgje av kolonisering, kjend som ny-imperialisme eller høgimperialisme.<ref>{{Kilde www|url=https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism|tittel=Imperialism|besøksdato=16. juli 2020|forfattere=Boris Barth|dato=4. mars 2015|forlag=International Encyclopedia of the First World War”|sitat=}}</ref><ref name="Hobson2015-258_259">Hobson 2015, s. 258–259, 312–315, 323, 461</ref> Ifølgje historikaren John Morrow jr. kan fyrste verdskrigen ikkje forståast utan å sjå han i samanheng med den samtidige imperialismen.<ref>Morrow jr., s. 411–412, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref> Offisielt vart ekspansjonen forklart med behov for råmateriale og marknader, geopolitisk vinning ved kontroll av strategiske område, auka nasjonal prestisje og for å sikre busetjing for den overflødige befolkninga i heimlandet. Ny-imperialismen spira frå og forsterka den utbreidde rasistiske nasjonalismen i Europa mot slutten av 1800-talet, basert på [[sosialdarwinisme]].<ref>Morrow jr., s. 405–406, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/imperialism «Imperialism»], fra ''International Encyclopedia of the First World War''</ref><ref name="Evans_2016_684"/><ref name="Hobson2015-258_259"/><ref name="Hobson2015-259_260">Hobson 2015, s. 259–260, 315–316, 461</ref><ref name="Overy2021_4–5">Overy 2021, s. 4–5</ref> Den rådande forståinga av sosialdarwinisme i samtida - at statane var dømde til å kjempe mot kvarandre - spelte òg ei stor rolle for synet ein hadde på krig.<ref>Strachan 2001, s. 9, 54-55, 68-69, 133-134, 136, 138-139, 149, 413, 1007</ref><ref name="Evans_2016_684">Evans 2016, s. 684-685</ref><ref>Howard 2002, s. 27</ref><ref>{{Kilde bok|tittel=Soldater: Beretninger om krig, drap og død|etternavn=Neitzel|fornavn=Sönke|etternavn2=Welzer|fornavn2=Harald|utgiver=Press|år=2012|isbn=978-82-7547-497-9|utgivelsessted=Oslo|side=56|sitat=Basert på sosialdarwinisme, rasisme og nasjonalisme formulerte den borgerlige høyresiden, i Tyskland som i mange andre land, en klart antikonservativ forestilling om en radikal kamp for tilværelsen mellom folkeslagene.}}</ref><ref name="Hobson2015-259_260"/><ref name="Overy2021_4–5"/> {{Sitat4|Naturligvis må jeg ønske at vi seirer og håper på det ettersom vi er den sunnere, oppadstigende [[Raselære|rasen]]. Dette viser seg ikke bare gjennom den bedre kroppslige kondisjonen, den større disiplinen og unektelig større påliteligheten hos tyskerne jevnført med franskmennene, men også gjennom deres bedre moralske tilstand.|opphav=Den austerrikske fysikaren [[Lise Meitner]] i brev til den svenske fysikaren [[Eva von Bahr]], hausten 1914. Meitner hadde jødisk bakgrunn, og måtte flykte frå Tyskland i 1938.<ref>s. 133-149, Hedqvist, H. (2012): Kärlek och Kärnfysik</ref>}} {{Tekstboks |tittel=Imperialisme og demokrati | Den kraftige styrkinga av imperialismen (kjent som nyimperialismen) og [[militarisme]]n mot slutten av 1800-talet var ifølgje professor [[Rolf Hobson]] nært knytt til utstrekt demokratisering i europeiske land. Ved at større grupper av befolkninga fekk stemmerett, vart det òg auka folkeleg deltaking i utanrikspolitikken i landa. Kontrollen til dei tidlegare elitane over dei mest sentrale sakene til staten vart utfordra av ein nasjonalisme som omfatta stadig aukande delar av innbyggarane. Krimkrigen, dei tyske og italienske samlingskrigane oppstod dels og vart intensivert av nasjonale fiendebilde. Perioden er ifølgje Hobson eit døme på at demokratisering ikkje nødvendigvis fører til ei fredelegare verd.<ref>Hobson 2015, s. 307, 324</ref>|align=right}} Kulturen i perioden med ny-imperialisme var gjennomsyra av tanken på krig, den europeiske over- og mennene til middelklassen bokstaveleg talt lengta etter å utmerke seg i kamp. Ulike organisasjonar, frå [[speidarrørsla]] i Storbritannia,<ref>Evans 2016, s. 683</ref> til [[wandervogel]] i Tyskland, skulle førebu ungdommen på krig. Imperialistisk tankegang preget europearane sitt syn på seg sjølv, og på andre europearar,<ref>Evans 2016, s. 624</ref> til den grad at ulike nasjonalitetar vart oppfatta som forskjellige rasar.<ref>Morrow jr., s. 408–409, ''The Cambridge History of The First World War'', bind I</ref><ref>Hobson 2015, s. 316</ref> {{Sitat4|Imperialismen var til en stor del statlig organisert plyndring, muliggjort av overlegen militærmakt.|opphav=Professor [[Rolf Hobson]], s. 314 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} Under utanriksminister [[Bernhard von Bülow]] lanserte Tyskland mot slutten av 1890-åra ein strategi kalla ''[[Weltpolitik]]'' (global politikk). Bakgrunnen var innanrikspolitisk, men resultatet var eit ønske om koloniar, og med det òg ein vesentleg større marine.<ref>Strachan 2001, s. 9–11</ref><ref>Howard 2002, s. 10</ref><ref>Hobson 2015, s. 298</ref> Som følgje av den tyske flåteutvidinga vedtok Storbritannia å bygge opp, og konsentrere ein stor flåte i [[Nordsjøen]], med base i Skottland.<ref name=":14">Stevenson 2012, s. 19</ref> Denne strategien vart støtta ved britiske avtaler med Frankrike, [[Japan]] og USA, der dei tre sjømaktene påtok seg å dekke andre område enn Nordsjøen.<ref name=":2" /><ref name=":14" /> Erfaringane frå [[den russisk-japanske krigen]] (1904–1905) vart studert av dei europeiske stormaktene, den tyske generalstaben innsåg fordelen med skyttargraver og mobilt tungt artilleri.<ref>Howard 2002, s. 18</ref> I årene rett før 1914 meinte nokre europeiske leiarar, særleg i Tyskland og Frankrike, at ein storkrig i Europa nærast var uunngåeleg.<ref>Strachan 2013, s. 42</ref> Dette var eit resultat av endringane i maktbalansen, og dei store militære opprustingane som starta med flåtekappløpet,<ref>Keegan 1998, s. 18-22</ref> maktbalansen vart militarisert.<ref>Hobson 2015, s. 306, 324–328</ref> Tyskland var den største landmilitære makten, og om den store krigen var uunngåeleg, var det mange tyske [[offiser]]ar som hevda at han burde kome raskt. De hadde ikke råd til å vente på resultata av dei store militære opprustingane i Frankrike og Russland.<ref>Ferguson 1998, s. 96-100</ref><ref>Ferguson 2006, s. 105</ref><ref>Strachan 2001, s. 62–63</ref><ref>Hobson 2015, s. 282, 298–299, 323, 328</ref> Andre leiarar, spesielt i Storbritannia, meinte at Europa var så sammenknytt økonomisk at ein storkrig i praksis var umogleg.<ref>Keegan 1998, s. 10-12</ref> Den internasjonale finansmarknaden viste heller inga særleg bekymring for krig før dei siste dagane i juli 1914, først då byrja frykta for konflikt å visast i lågare prisar på [[obligasjon|statsobligasjonar]].<ref>Ferguson 2006, s. 80–86</ref> {{Sitat4|Det generaloppgjøret som brøt ut i 1914, var en nesten uunngåelig følge av nasjonalisme, imperialisme og rustningskappløp.|opphav=Professor Rolf Hobson, s. 306 i boka ''Europeisk politisk historie: 1750–1950''}} I åra frå 1908 til 1913 auka dei europeiske dei militære utgiftene av maktene med 50 %.<ref name="Fromkin2004">Fromkin 2004, s. 94</ref> Rustingskappløpet, særleg det på land, var ei hovudårsak til krigsutbrotet.<ref>Hobson 2015, s. 328</ref> Frå 1911 var det ei kraftig auka av talet på soldatar i armeane til dei kontinentale stormaktene, i juli 1914 var 3,6 millionar menn i aktiv teneste, før sjølve mobiliseringa byrja.<ref>Strachan 2014, s. 14</ref> Austerrike-Ungarn var unntaket, det hadde ein mobiliserbar styrke på rundt halvparten av kva Tyskland eller Frankrike hadde.<ref>Strachan 2013, s. 12</ref> === Krigsplanar og tofrontskrig === [[Fil:Schlieffen Plan NO.svg|mini|Kartskisse over Belgia og den nordlege delen av Frankrike, med tysk framrykking etter [[Schlieffenplanen|Schlieffen-Moltkeplanen]] og ein planlagd fransk motoffensiv]] Alle dei europeiske maktene hadde utarbeidd krigsplanar før krigsutbrotet. Medan planar for éin konkret krig er kjent allereie frå [[Aleksander den store]] (356–323 f. Kr), var generelle krigsplanar eit produkt av 1800-talet. Utbygging av jernbaner og etablering av militære stabsskular la grunnlaget for detaljerte planverk for korleis krigar kunne utkjempast. Medan krigsplanane til stormakten var både offensive (angrep) og defensive (forsvar), var krigsplanane til dei mindre maktene stort sett berre defensive, dei var avhengige av kva stormaktene gjorde. Hær- og marinestyrkane til dei ulike landa la kvar sine planar, og dei vart sjeldan samordna. Den øvste leiinga i statane var ofte ukjent med krigsplanane. Den tyske statsministeren [[Theobald von Bethmann Hollweg]] vart såleis ikkje fortald om krigsplanen i landet før i desember 1912, sjølv om planen hadde vore førebudd sidan 1905. Tilsvarande vart øvstkommanderande for den italienske marinen ikkje på førehand underretta om hæren si avgjerd om å gå til krig mot Austerrike-Ungarn. Underretninga kom fram til [[admiralitet]]et same dag som krigserklæringa vart gjeven.<ref>Keegan 1998, s. 24-28</ref><ref>Keegan 1998, s. 46</ref> Overordna dei detaljerte krigsplanane låg hos begge alliansane ei tru på ein kort krig, avgjort ved offensivar rett etter krigsutbrotet, då ein lengre krig av ulike grunnar vart sett på som umogleg.<ref>Howard 2002, s. 18, 29</ref> Krigsplanen til Det tyske keisarriket (ofte omtalt som [[Schlieffenplanen]], meir korrekt Schlieffen-Moltkeplanen)<ref>{{Kilde www|url=https://www.youtube.com/watch?v=dMEFg_-26Ms|tittel=The Military History of the First World War: An Overview and Analysis|besøksdato=16. november 2017|forfattere=David Stevenson, professor i historie|dato=25. november 2014|forlag=Gresham College|sitat=If you want to call it something you ought to call it the German war plan or the Schlieffen-Moltke-plan. <br>Oversettelse: Hvis du vil kalle det noe bør du kalle det den tyske krigsplanen eller Schlieffen-Moltke-planen.|type=Video fra YouTube, fra 6:25 i videoen}}</ref><ref>Stevenson 2012, s. 22</ref> førebudde ein tofrontskrig, mot Russland i aust og Frankrike i vest. Ved mobilisering skulle fronten mot russarane forsvarast med ein mindre styrke, medan hovudstyrken angreip franskmennene. Sidan festningane langs den tysk-franske grensa vart rekna som for sterke til å trenge igjennom, skulle det tyske angrepet gå gjennom det svakare Belgia, og deretter inn i Frankrike frå nord. Etter at Paris var inntatt og Frankrike var slått, skulle store delar av dei tyske styrkane transporterast austover med jernbane for å avgjere krigen mot russarane.<ref name="Keegan 28-36">Keegan 1998, s. 28–36</ref> Analyser etter krigen har vist at Schlieffen-Moltkeplanen var logistisk umogleg.<ref>Howard 2002, s. 30</ref> Den franske krigsplanen vart endra frå hundreårsskiftet, og fram mot 1914. Frå eit defensivt forsvar ved grensa, vart planen endra til angrep på Tyskland, og gjenerobring av [[Alsace-Lorraine]]. Medan ein mindre styrke skulle verne grensa mot Belgia overfor eit mogleg angrep frå Tyskland, skulle den franske hovudstyrken angripe Tyskland i aust, og trenge fram mot Rhinen. Bakgrunnen for endringa frå defensiv til offensiv strid, var dels ei utviding av den franske hæren, dels eit ønske om å bidra så sterkt som mogleg til å nedkjempe Tyskland, saman med Frankrike sin viktigaste allierte, Russland.<ref>Keegan 1998, s. 37-40</ref> Dei fransk-russiske krigsplanane var baserte på at krigen ville verta avgjort i løpet av dei fyrste seks vekene, derfor var rask innsats av store styrkar fra begge land avgjerande.<ref>Stone 1998, s. 45</ref> Den russiske krigsplanen var prega av dei store avstandane i landet og at styrkeoppbygging derfor ville ta tid. Ein mogleg tofrontskrig mot Tyskland i vest og Austerrike-Ungarn i sørvest, var òg ei utfordring. Den russiske hæren vart stadig sterkare fram mot 1914, og i 1910 vart krigsplanen endra frå defensivt forsvar til å skulle angripe Tyskland. Den russiske overkommandoen såg på eit angrep på Tyskland som nødvendig for å hindre fransk isolasjon ved utbrot av ein krig.<ref>Keegan 1998, s. 39-41</ref><ref>Stone 1998, s. 33</ref> Austerrike-Ungarn var den svakaste av dei europeiske stormaktene. Det rekna seg som truga av Serbia, som igjen var støtta av Russland. Ein konflikt ville derfor òg for dei bli ein tofrontskrig. Hæren skulle derfor delast i tre, den sterkaste gruppa skulle gå mot Russland i nordaust, ein mindre del mot Serbia, medan ei tredje gruppe skulle vere reserve for begge frontavsnitta.<ref name="Keegan 1998, s. 42-43">Keegan 1998, s. 42-43</ref> Britiske krigsplanar skilde seg ut som følgje av at Storbritannia var eit øyrike, og i motsetning til andre europeiske land var marinen den primære forsvarsgreina. Landet hadde små ståande styrkar, og i motsetning til alle andre europeiske land, hadde dei ikkje [[verneplikt]]. Utan å ha avgitt noka formell forplikting var landet ope for å delta med ein styrke (British Expeditionary Force, BEF) på fransk side.<ref>Keegan 1998, s. 44-45</ref> Planen til den britiske marinen var fjernblokade (blokade der skip vart stoppa langt frå kysten) av Tyskland, defensive operasjonar og avskrekking.<ref>Strachan 2001, s. 397, 401, 413</ref> Belgia sine krigsplaner hadde [[Londontraktaten av 1839]] som grunnlag. Dei belgiske styresmaktene var fast bestemt på å ikkje binde seg til noko land, slik at deira eigen [[nøytralitet]] ikkje kunne nektast for av nokon av landa som hadde signert traktaten.<ref name=":4">Keegan 1998, s. 77-81</ref> Dei belgiske styrkane skulle konsentrerast sentralt i landet, med den befesta hamnebyen [[Antwerpen]] i ryggen. I denne posisjonen kunne styrkane forsvare seg mot eit angrep, anten det kom frå Tyskland, Frankrike eller Storbritannia.<ref>Strachan 2013, s. 48</ref> === Skota i Sarajevo og julikrisa === [[File:World War 1.gif|mini|Kartskisse som viser kva tid ulike land kom med i fyrste verdskrigen, sentralmaktene i gult, ententemaktene i grønt.]] Striden mellom [[Serbia]] og Austerrike-Ungarn tilspissa seg då Austerrike-Ungarn formelt annekterte [[Bosnia-Hercegovina]] i 1908. Dette var eit område Austerrike-Ungarn hadde okkupert sidan 1878, då dei erobra det frå [[Det osmanske riket]].<ref name="ChristopherClark33-34">Clark 2012, s. 33-34</ref> Mange av innbyggarane var serbarar, men samla var bosnjaker (stort sett bosniere med muslimsk bakgrunn) og kroatar i fleirtal.<ref>I 1878 var det 43 % serbarar, 33 % bosnjakar og om lag 20 % kroatar. Clark 2012, s. 25</ref> Serbia ønskte å innlemme Bosnia-Hercegovina i ein større sør-slavisk stat.<ref>Strachan 2001, s. 42</ref> [[Fil:Gavrilo_Princip_captured_in_Sarajevo_1914.jpg|mini|venstre|Gavrilo Princip gripen straks etter at han har skote [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans.]] Konfliktnivået var dermed allereie høgt då den austerrikske tronfølgjaren [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|Franz Ferdinand]] og kona hans [[Sophie Chotek|Sophie]] besøkte Sarajevo, hovudstaden i Bosnia, den 28. juni 1914. Der vart begge myrda i eit politisk [[attentat]]<ref name="ChristopherClark374-375">Clark 2012, s. 374-375</ref> av den unge bosniske serbaren [[Gavrilo Princip]].<ref>Keegan 1998, s. 48-50</ref> Attentatet gjekk over i historia under namnet «Skota i Sarajevo». Då [[Franz Ferdinand av Austerrike-Este|kronprinsen]] og kona skulle besøke ein offiser som var vorten skadd under eit tidlegare åtak, hoppa den 18 år gamle Princip opp på bilen og skaut fleire skot. Kronprinsparet døydde momentant. Guten var medlem av ein organisasjon som kalte seg [[Den svarte handa]]. {{Sitat4|Vi var dømt til å dø. Vi kunne selv velge hvordan vi skulle dø, og vi valgte den verste måten.|opphav=Utanriksminister [[Ottokar Czernin]] om undergangen til Austerrike-Ungarn<ref>[http://www.gutenberg.org/files/18160/18160-h/18160-h.htm ''I verdenskrigen''], s. 33, av Ottokar Czernin</ref>}} {{Tekstboks |tittel=«Den blanke sjekken» |Tyskland si uavgrensa støtte til Austerrike-Ungarn i byrjinga av juli 1914 (omtalt som ein blank [[sjekk]], altså eit verdipapir der verdien ikkje er angitt) bidrog til at krisa enda med krig, og er sidan sterkt debattert blant historikere. Nokon meiner at det var eit forsøk på å utvide ein lokal konflikt til ein europeisk storkrig, medan andre meiner at det var eit forsøk på å avgrense konflikten. Dei fleste historikarar ser på at «den blanke sjekken» var ein siger for dei kreftene i Wien som ønskte krig mot Serbia.<ref>[https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/germanys_blank_cheque_to_austria-hungary «Germany's Blank Cheque to Austria-Hungary»], fra International Encyclopedia of the First World War</ref>|align=right}} Mordet på kronprins Franz Ferdinand og kona hans vart det utløysande momentet. Hendingane som følgde er kjende som «[[julikrisa]]». Etter ei tid med diplomatiske utspel mellom [[Serbia]] og Austerrike vart den svarte veka innleia med mobilisering mellom stormaktene. I Tyskland erklærte kanslar [[Theobald von Bethmann Hollweg]] at landet ville støtte Austerrike-Ungarn militært viss Russland blanda seg inn (i ettertid kjent som «den blanke sjekken»). Austerrike-Ungarn trudde derfor at Russland ville forhalde seg nøytralt,<ref>Clark 2012, s. 415</ref> og Bethmann Hollweg såg innleiingsvis på at krisa kunne avgrensast til Balkan.<ref>Strachan 2001, s. 99</ref> Den 23. juli 1914 stilte Austerrike-Ungarn eit ultimatum på ti punkt til Serbia med frist på 48 timar.<ref>Clark 2012, s. 457-459</ref><ref group="note">Ultimatumet frå Austerrike-Ungarn kravde at Serbia formelt og offentleg skulle fordømme den «skadelege propagandaen» mot Austerrike-Ungarn, som det hevda hadde som endeleg mål å «fjerna frå monarkiet område som tilhøyrde det». Vidare skulle Beograd «med alle mål undertrykke denne kriminelle terroristpropagandaen». I tillegg skulle den serbiske regjeringen gjere følgjande: # Undertrykke alle publikasjonar som «oppfordra til hat og forakt mot Austerrike-Ungarns monarki», og er «retta mot den territoriale integriteten» til riket. # Oppløyse den serbiske nasjonalistorganisasjonen ''Narodna Odbrana'' ('Folkets forsvararar') og alle andre slike organisasjonar i Serbia. # Utan opphold fjerne frå skulebøker og offentlege dokument all «propaganda mot Austerrike-Ungarn». # Fjerne frå den serbiske militære og sivile administrasjonen alle offiserar og funksjonærar oppgjevne av Austerrike-Ungarn sine styresmakter. # Motta «representantar for Austerrike-Ungarn si regjering» for å «undertrykke undergravande element». # Stille for retten alle hjelparar ved attentatet på erkehertugen og la «Austerrike-Ungarn sine representantar» (politifolk) ta del i etterforskinga. # Arrestere major Vojislav Tankosić og tenestemannen Milan Ciganović som vart nemnde som medhjelparar i planlegginga av attentatet. # Avslutte dei serbiske styresmaktene sitt samarbeid i «smuglinga av våpen og eksplosiv over grensa», avskjedige og straffe tenestemennene i grensevakta i [[Šabac]] og Loznica, «skyldige i ha assistert gjerningsmennene i forbrytelsen i Sarajevo». # Avgi «forklaring» til Austerrike-Ungarn si regjering vedrørande «serbiske tenestemenn» som i intervju har uttrykt seg «fiendtleg til Austerrike-Ungarn si regjering». # «Utan opphold» underrette Austerrike-Ungarn si regjering om gjennomføringa av tiltaka oppgjevne i ultimatumet. I avslutninga av dokumentet forventa Austerrike-Ungarn eit svar frå Serbia seinast klokken 17, 25. juli 1914. Eit tillegg til hovudteksten nemnde ulike detaljar frå «etterforskinga av brotsverket gjennomført av domstolen i Sarajevo, mot Gavrilo Princip og kameratane hans, med grunnlag i attentatet», som vart oppgitt å skulle skyld, og bistand til konspiratørene frå ulike serbiske tenestemenn.</ref> Viss ikkje Serbia sørgde for å slå ned på anti-austerrikske og nasjonalistiske straumdrag, ville austerrikarane gå inn militært i Serbia. Serbia sende 24. juli ein appell til tsar Nikolaj II, og bad om hjelp då dei såg på krava som nedverdigande og tidsfristen for kort. Tsaren svarte at ultimatumet var audmjukande for Serbia, og at Austerrike-Ungarn framprovoserte ein krig. Den 26. juli starta Russland mobiliseringa, sjølv om den offisielle mobiliseringsordren ikkje vart gitt før 30. juli.<ref>Keegan 1998, s. 51–58</ref> Storbritannia ønskte i det lengste å løyse krisa [[diplomati]]sk, og inviterte 26. juli Tyskland og Frankrike til å diskutere situasjonen. Tyskland avslo, og pressa Austerrike-Ungarn med at invasjonen måtte kome raskt. Samtidig kom dei fyrste svake teikna frå Storbritannia om at dei ville støtte Frankrike om Tyskland angreip. Den 25. juli braut Austerrike-Ungarn samtalane med Serbia, og 28. juli kom krigsfråsegna i form av eit [[telegram]]. Då Tyskland 1. august 1914 kom med krigsfråsegna si mot Russland, betydde dette i praksis òg ei krigsfråsegn mot Frankrike (dei to land var i allianse).<ref>Keegan 1998, s. 67-68</ref> Leiarane for dei to alliansane frykta at krig ikkje ville verte akseptert av arbeidarklassen. Delar av sosialistrørsla meinte det samme, men under trusselen av det dei fleste oppfatta som forsvarskrig, vart sosialistane og arbeidarane verande lojale mot sine ulike land, og organisasjonen [[den andre internasjonalen]] vart splitta.<ref>Strachan 2001, s. 110–113</ref> Då Storbritannia erklærte krig 4. august, var den direkte årsaka at Tyskland invaderte [[Belgia]] som eit ledd i invasjonen av Frankrike. Storbritannia hadde i [[Londontraktaten av 1839]] garantert for Belgia sitt sjølvstende. Ein underliggande viktigare grunn var tysk kontroll over det kontinentale Europa, om Frankrike lei nederlag,<ref group="note">«The vital point was not the invasion, but that Germany was the invader, and the British government and much of the public saw German domination of Western Europe as dangerous», oversettelse: «Det sentrale var ikke invasjonen, men at Tyskland sto bak, og den britiske regjeringen og mange av publikum så tysk dominans over Vest-Europa som farlig.». Se Stevenson 2012, s. 33</ref> det ville leidd til at Storbritannia si rivalisering med Russland og Frankrike om koloniar hadde halde fram, og at landet måtte alliert seg med Tyskland.<ref>Strachan 2001, s. 94–95</ref><ref group="note">«By Allying with France, Britain was better able to manage its own relationship with Germany, and to give itself the sort of continental military clout which its diminutive army could not. Even more important was the link with Russia: Russia's membership of the Entente committed it to rivalry with Germany, gave its policy a European twist, and so relieved the British of the challenge of its main rival in Central Asia. If Britain had failed to support France and Russia in 1914, its links with them would have been forfeit, and the reopening and deepening of those old and more traditional rivalries would have driven Britain into the only alternative, an Anglo-German alliance. For all Asquith's hope, isolation from Europe was no longer possible, not least because of its imperial consequences.» Se Strachan 2001, s. 94-95</ref> Av landa i dei to alliansegruppene var det berre Italia som i fyrste omgang heldt seg utanfor krigen.<ref>Evans 2004, s. 12</ref><ref>Martel 2003, s. xii ff</ref><ref>Keegan 1998, s. 59–70</ref> Ved utbrotet av krigen hadde sentralmaktene (Tyskland og Austerrike-Ungarn) 136 divisjonar, mot ententen (Russland, Frankrike og Storbritannia) sine 182 divisjonar.<ref>Strachan 2001, s. 176</ref> <gallery class="center"> Groupés pour la Victoire, 1914.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 Daddy in the great war.jpg|Britisk propagandaplakat som speler på menn si ære for å få rekruttar Max Frey - Und wenn die Welt voll Teufel wär, 1914.jpg|Tysk propagandaplakat frå 1914 The Empire Needs Men WWI.jpg|Imperiet må stille opp - britisk rekrutteringsplakat Dreschplatz.JPG|Austerriksk propagandaplakat frå 1914 Revanche Carte Postale.jpg|Fransk propagandaplakat frå 1914 The Scrap of Paper - Enlist Today.jpg|Britisk propagandaplakat der Londontraktaten er tema </gallery> == Krigsutbrotet == {{Tidsline for utbrotet av første verdskrigen}} [[Fil:French heavy cavalry Paris August 1914.jpg|mini|Fransk kavaleri i Paris på veg til fronten i august 1914]] Den [[28. juli]] gjekk Austerrike til krig mot Serbia. Russland byrja mobilisering for å koma Serbia til hjelp, og erklærte krig, trass i åtvaring frå Tyskland. Tyskland var alliert med Austerrike og erklærte krig mot Russland den [[1. august]]. To dagar seinare, den [[3. august]] vart krig mot Frankrike erklært. Den 4. august erklærte Storbritannia krig mot Tyskland. Den 6. august erklærte Austerrike krig mot Russland. [[Fil:Bundesarchiv Bild 183-F0313-0208-007, Gaskrieg (Luftbild).jpg|mini|Tysk gassåtak frå Austfronten 1916. Til høgre i biletet ser ein rekkjer av tyske infanteristar klåre til åtak.]] [[Fil:High Wood cemetery, France.jpg|mini|Gravplass i Frankrike etter fyrste verdskrigen]] == Noreg og den fyrste verdskrigen == [[Fil:1916.05.03 L20 3 jpl.jpg|mini|venstre|[[Luftskip]] av typen [[Zeppelinar|Zeppelin]] etter naudlanding ved [[Jæren]] i 1916.]] Noreg var, på lik linje med dei andre skandinaviske landa, [[nøytralitet|nøytralt]] under den fyrste verdskrigen. Krigen gjekk likevel hardt ut over den norske handelsflåten, som måtte sigla gjennom krigsfarvatn. 915&nbsp;norske skip vart senka av dei krigande maktene, og 1&nbsp;892 sjømenn døydde. Desse 915 skipa utgjorde likevel ikkje meir enn om lag 20 prosent av flåten. == Sjå òg == * [[Andre verdskrigen]] ==Merknadar== {{refopning}} <references group="note"/> {{refslutt}} == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Første verdenskrig|Første verdenskrig]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. juli 2022.'' {{refslutt}} {{Fotnoteliste}} == Bibliografi == === På norsk === * [[Rolf Hobson|Hobson, Rolf]], ''Europeisk politisk historie 1750–1950'', [[Cappelen Damm Akademisk]], Oslo 2015, ISBN 978-82-02-24316-6 * [[Harald Høiback|Høiback, Harald]] (redaktør), (2014), ''Første verdenskrig: operasjoner, myter og innflytelse'', [[Abstrakt forlag]], ISBN 9788279353607 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (2007), ''Første verdenskrig'', [[Gyldendal (Norge)|Gyldendal]], ISBN 978-82-05-46723-1 === På engelsk === * [[Christopher Clark|Clark, Christopher]] (2012), ''The Sleepwalkers : How Europe Went to War in 1914'', [[Penguin Books|Penguin]], ISBN 978-0-141-02782-1 * [[Richard J. Evans|Evans, Richard J.]] (2016, ''The Pursuit of Power : Europe 1815–1914'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-98114-7 * [[Niall Ferguson|Ferguson, Niall]] (1998), ''The Pity of War'', London, Penguin, ISBN 978-0-1402-7523-0 * Ferguson, Niall (2006), ''The War of the World'', London, Penguin, ISBN 978-0-141-01382-4 * [[Eric Hobsbawm|Hobsbawm, Eric]] (1994), ''Age of Extremes'', Michael Joseph, London, ISBN 0 7181 3307 2 * [[Michael Howard (historiker)|Howard, Michael]] (2002), ''The First World War : A Very Short Introduction'', [[Oxford University Press]], ISBN 978-0-19-920559-2 * Jackson, Julian: (2004), ''The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940'', Oxford University Press, ISBN 978 0 19 280550 8 * [[John Keegan|Keegan, John]] (1998), ''The First World War'', Vintage Books, ISBN 978-0-375-70045-3 * [[Ian Kershaw|Kershaw, Ian]] (2007), ''Fateful Choices'', Penguin, ISBN 978-0-14-311372-0 * Kershaw, Ian (2015), ''To Hell And Back'', Penguin, ISBN 978-0-141-98043-0 * Martel, Gordon (2003), ''The Origins of the First World War'', Pearson Longman, Harlow ISBN 978-0582423794 * [[David Olusoga|Olusoga, David]] (2014), ''The World's War'', Head of Zeus Ltd, ISBN 9781781858974 * [[Richard Overy|Overy, Richard]] (2021), ''Blood and Ruins: The Last Imperial War, 1931-1945'', Viking, ISBN 978-0670025169 * [[David Stevenson (historiker)|Stevenson, David]] (2012), ''1914-1918 The History of the First World War'', Penguin, ISBN 9780718197957 * [[Norman Stone|Stone, Norman]] (1998), ''The Eastern Front 1914 - 1917'', Penguin, ISBN 9780140267259 * [[Hew Strachan|Strachan, Hew]] (2001), ''The First World War, Volume I, To Arms'', Oxford University Press, ISBN 0-19-820877-4 * Strachan, Hew (2013), ''The First World War'', Penguin, ISBN 978-0-14-303518-3 * Strachan, Hew - redaktør (2014), ''The Oxford Illustrated History of the First World War'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-966338-5 * Tooze, Adam (2015), ''The Deluge: The Great War and the Remaking of Global Order'', Penguin, ISBN 978-0-141-03218-4 * [[Alexander Watson (historiker)|Watson, Alexander]] (2014), ''Ring of Steel, Germany and Austria-Hungary at war, 1914-1918'', Penguin Books, ISBN 9780141042039 * Winter, Jay, (2014), ''The Cambridge History of The First World War'', tre bind, Cambridge University Press, ISBN 978-1-316-60066-5 * Zeman, Z.A.B. (1971), ''The Gentlemen Negotiators : A Diplomatic History of World War I'', [[Macmillan Publishers|The Macmillan Company]], New York == Bakgrunnsstoff == {{Commons|World War I}} {{historiespire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyrste verdskrigen| ]] [[Kategori:Krigføring på 1900-talet|Fyrste verdskrigen]] [[Kategori:Konfliktar i 1910-åra]] [[Kategori:Globale konfliktar]] [[Kategori:Austerriksk-ungarsk historie]] [[Kategori:Montenegrinsk historie]] [[Kategori:Russisk-osmanske krigar]] [[Kategori:Armenske krigar]] [[Kategori:Australske krigar]] [[Kategori:Austerrikske krigar]] [[Kategori:Belgiske krigar]] [[Kategori:Brasilianske krigar]] [[Kategori:Krigar med Britisk India]] [[Kategori:Bulgarske krigar]] [[Kategori:Kroatiske krigar]] [[Kategori:Tsjekkoslovakiske krigar]] [[Kategori:Franske krigar]] [[Kategori:Tyske krigar]] [[Kategori:Greske krigar]] [[Kategori:Ungarske krigar]] [[Kategori:Irske krigar]] [[Kategori:Japanske krigar]] [[Kategori:Montenegrinske krigar]] [[Kategori:Newzealandske krigar]] [[Kategori:Portugisiske krigar]] [[Kategori:Rumenske krigar]] [[Kategori:Russiske krigar]] [[Kategori:Serbiske krigar]] [[Kategori:Sørafrikanske krigar]] [[Kategori:Thailandske krigar]] [[Kategori:Osmanske krigar]] [[Kategori:Oseaniske krigar]] [[Kategori:Britiske krigar]] [[Kategori:USA-amerikanske krigar]] [[Kategori:Cubanske krigar]] [[Kategori:Koreanske krigar]] [[Kategori:Maltesiske krigar]] [[Kategori:Sudanske krigar]] [[Kategori:Aserbajdsjanske krigar]] nx1qmpq2fmgq4m6r9ujmz1d040g9ay9 0 5654 3395671 3233486 2022-07-27T10:32:13Z Oerjanjohansen 32305 /* Sakprosa */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks forfattar}} '''Karen Hulda Garborg''' f. '''Bergersen''' ({{levde|22. februar|1862|5. november|1934|Garborg, Hulda}}) var ein norsk forfattar og kulturarbeidar, gift med [[Arne Garborg]]. == Liv == Hulda Bergersen var frå [[Stange]] på [[Hedmarka]]. Faren dreiv storgarden [[Såstad]], men hadde store [[alkohol]]problem, og mora flytta etter kvart ut med Hulda og dei to søstrene hennar. Dei busette seg på [[Hamar]]. [[Fil:Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890 (cropped).jpg|mini|venstre|Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890{{foto|August Haraldsson/Nasjonalbiblioteket}}]] [[Fil:Portrett av Hulda Garborg (1862-1934) (5180708229).jpg|mini|Portrett av Hulda Garborg i [[bunad]], som var eit av emna ho arbeidde med. {{foto| Borgens Atelier/Nasjonalbiblioteket}}]] Som ung jente flytta Hulda til [[Kristiania]], der ho blei oppteken av [[arbeidarrørsla]] og norsk nasjonsreising, mellom anna [[målsaka]]. Ho var òg interessert i [[skodespel]], og ville bli skodespelar. Men familien mangla pengar, og ho fekk seg butikkjobb i staden. Butikken ho arbeidde i, var eigd av brørne [[Dobloug]], som var radikale for den tida – nasjonalistiske [[venstre]]tilhengjarar. Dei var dei første som selde reine [[det norske flagget|norske flagg]], utan unionsmerke. Hulda gifta seg [[borgarleg]] med [[Arne Garborg]] i 1887, og brende samstundes det ho hadde skrive av dikt og småstykke. Seinare tok ho likevel pennen fram att, og gav ut si første bok i 1892, romanen ''Et frit Forhold''. Etter dette skreiv ho mange bøker, sakprosa, romanar og skodespel, og ho veksla mellom å skriva på bokmål og nynorsk. Eit av skodespela hennar, ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', er blitt så ofte sett opp av [[bygdeungdomslag]] over heile landet at det er eit av dei mest spelte stykka i norsk teaterhistorie. Etter at dei hadde gifta seg, hadde Hulda og Arne busett seg i [[Kolbotn]] i [[Østerdalen]]. I 1897 flytta dei til [[Labråten]], som blei hovudheimen deira i fleire tiår. Hulda budde her resten av livet, også då Arne drog tilbake til [[Jæren]]. Labråten vart ein sentral møtestad for den såkalla «[[Askerkretsen]]», eit intellektuelt og kulturpolitisk miljø. Arne og Hulda Garborg fekk ein son, [[Arne Olaus Fjørtoft Garborg]]. Han var oppkalla etter faren og sosialisten [[Olaus Fjørtoft]], men vart oftast tiltalt som «Tuften». == Virke == Hulda Garborg skreiv fleire romanar, dikt, skodespel, artiklar og faktabøker. Ho var særleg opptatt av [[kvinnerørsla|kvinna si stilling]] i samfunnet og av den tradisjonelle norske [[kultur]]en. Ho var mellom anna engasjert i å verna den [[norsk folkedans|norske folkedansen]], og dreiv kurs i dette samstundes som ho utvikla drakter ein kunne dansa i, inspirert av gamle [[folkedrakt]]er. Dette blei opphavet til mange moderne [[bunad]]er, og Garborg har fått mykje av æra for den fortsette bruken av dei norske folkedraktene. [[Huldadrakta]] er ei forenkling av [[hallingdrakta]]. Tradisjonelt norsk matstell var eit anna emne ho interesserte seg for, ''[[Heimestell]]'' er ei av dei mest selde norske kokebøkene nokosinne. I 1910 starta ho ''Det norske spellaget'', som seinare blei til [[Det Norske Teatret]], med Hulda som styreformann. Ei byste av henne står nå på teateret. Hulda Garborg var òg kommunepolitikar for [[Det frisinnede Venstre]] og blei den første kvinna som sat i formannskapet i [[Asker kommune]]. == Arven etter Hulda == Fleire hus står igjen etter diktarparet, der særleg husa i [[Kolbotn]] og Labråten kan knytast til begge. I september 2012 opna kulturministeren [[Nasjonalt Garborgsenter]] på [[Bryne]], ein formidlingsarena for å fremja interessa for deira tankar og visjonar. Målet skal vera å inspirera til samfunnsengasjement, å lesa og skapa, samt vera ein sosial møteplass. Både Johs. A. Dahle, [[Tor Obrestad]] og [[Arnhild Skre]] har skrive biografiar om Hulda Garborg. Sistnemnde fekk [[Brageprisen]] for boka i 2011. [[Lesesenteret]] ved [[Universitetet i Stavanger]] held til i Hulda Garborgs hus, og ho har fått veg oppkalla etter seg både i Asker og på Bryne. Norsk amatørteaterfestival deler ut [[Huldaprisen]]. == Verkliste == === Skjønnlitteratur === * ''Et frit Forhold'', roman, 1892 * ''Mødre'', skodespel, 1895 * ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', skodespel, 1896 * ''Kvinden skabt af manden'', 1904 *''Edderkoppen'', skodespel, 1904 * ''Mann av guds naade'', 1908 * ''Fru Evas dagbog'', 1915 * ''Grågubben'', 1925 * ''Hildring'', 1931 === Sakprosa === * ''[Heimestell]'', 1898 * ''Fra Kolbotnen og andetsteds'', 1903 * ''Norsk klædebunad'', 1903, utvida utgåve 1917 == Prisar og utmerkingar == * 1932: Riddarkrossen av 1. klasse av [[St. Olavs-ordenen]] ==Litteratur== *Fidjestøl, Alfred. 2014. ''Frå Asker til Eden'' : ''historia om askerkretsen 1897-1924''. Oslo: Samlaget. ISBN 978-82-521-8459-4 == Bakgrunnsstoff == * ''Hulda Garborg. Nasjonal strateg'' av Arnhild Skre (2011) * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007112601074 ''Hulda'' av Tor Obrestad (1992)], 2. utg. kom i 2001 med namnet ''Hulda. Ein biografi'' * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007031301026 ''Hulda Garborg'' av Johannes Andreasson Dale (1961)] * [https://www.oversetterleksikon.no/2019/11/22/hulda-garborg/ «Hulda Garborg, 1862–1934» av Arnhild Skre i ''Norsk Oversetterleksikon''] * [https://www.allkunne.no/framside/biografiar/g/hulda-garborg//90/665/?fbclid=IwAR3VKXCIJX1U9E4r5n3mvV78RWObeczwT-uxRK5Q4Ni5IpDL2w7h_RFz1SM «Hulda Garborg» av Sigrid Bø Grønstøl på ''Allkunne''] * [https://nbl.snl.no/Hulda_Garborg «Hulda Garborg» av Arne Dag Østigaard i ''Norsk biografisk leksikon'' 2. utg. (2001)] * [https://www.nb.no/items/URN:NBN:no-nb_digibok_2008050700034?page=59 «Garborg, Karen Hulda» av Johannes Andreasson Dale i ''Norsk allkunnebok'' (1953)] * [https://www.nb.no/items/4932acec4430ee40637bb6e9c58e3293?page=401 «Garborg, Karen Hulda» av Olav Midttun i ''Norsk biografisk leksikon'' 1. utg. (1929)] * [https://web.archive.org/web/20050524232647/http://www.aasentunet.no/?previewpage=go%2Ecfm%3Fid%3D4467%26type%3Dtext%26lang%3Dnn%26path%3D0i469i1414i4449 Livsskildring av Anton Aure frå 1916], [https://www.nb.no/items/b5dd135d7e644b99ccac3e7829ba6d08?page=21 Nasjonalbiblioteket] * [https://web.archive.org/web/20070928063611/http://nyhuus.deich.folkebibl.no/deichman/LITT/FREMFRA/Hulda.htm Samandrag av nokre av Hulda Garborg sine bøker] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hbiografi.html ''Eit nasjonalt idol''], biografi i [[Dag og Tid]] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hint.html Hulda Garborg som nasjonal og internasjonal] i [[Dag og Tid]] {{commons2|Category:Hulda Garborg}} * [https://www.nb.no/search?mediatype=b%C3%B8ker&sort=dateasc&name=%22Garborg%2C%20Hulda%22 Digitaliserte bøker] i [[Nasjonalbiblioteket]]. * [https://www.nb.no/search?q=hulda%20garborg&mediatype=brev-og-manuskripter&sort=dateasc Digitalt Tilgjengeleg arkivmateriale knytt til Hulda Garborg i Nasjonalbiblioteket] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Norske forfattarar]] [[Kategori:Målfolk]] [[Kategori:Folk frå Stange]] [[Kategori:Det Norske Teatret]] [[Kategori:St. Olavs Orden]] [[Kategori:Norske dagbokforfattarar]] a1zpjobhxul8ah65abm2o1tz7l4uns1 3395672 3395671 2022-07-27T10:32:34Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki {{Infoboks forfattar}} '''Karen Hulda Garborg''' f. '''Bergersen''' ({{levde|22. februar|1862|5. november|1934|Garborg, Hulda}}) var ein norsk forfattar og kulturarbeidar, gift med [[Arne Garborg]]. == Liv == Hulda Bergersen var frå [[Stange]] på [[Hedmarka]]. Faren dreiv storgarden [[Såstad]], men hadde store [[alkohol]]problem, og mora flytta etter kvart ut med Hulda og dei to søstrene hennar. Dei busette seg på [[Hamar]]. [[Fil:Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890 (cropped).jpg|mini|venstre|Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890{{foto|August Haraldsson/Nasjonalbiblioteket}}]] [[Fil:Portrett av Hulda Garborg (1862-1934) (5180708229).jpg|mini|Portrett av Hulda Garborg i [[bunad]], som var eit av emna ho arbeidde med. {{foto| Borgens Atelier/Nasjonalbiblioteket}}]] Som ung jente flytta Hulda til [[Kristiania]], der ho blei oppteken av [[arbeidarrørsla]] og norsk nasjonsreising, mellom anna [[målsaka]]. Ho var òg interessert i [[skodespel]], og ville bli skodespelar. Men familien mangla pengar, og ho fekk seg butikkjobb i staden. Butikken ho arbeidde i, var eigd av brørne [[Dobloug]], som var radikale for den tida – nasjonalistiske [[venstre]]tilhengjarar. Dei var dei første som selde reine [[det norske flagget|norske flagg]], utan unionsmerke. Hulda gifta seg [[borgarleg]] med [[Arne Garborg]] i 1887, og brende samstundes det ho hadde skrive av dikt og småstykke. Seinare tok ho likevel pennen fram att, og gav ut si første bok i 1892, romanen ''Et frit Forhold''. Etter dette skreiv ho mange bøker, sakprosa, romanar og skodespel, og ho veksla mellom å skriva på bokmål og nynorsk. Eit av skodespela hennar, ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', er blitt så ofte sett opp av [[bygdeungdomslag]] over heile landet at det er eit av dei mest spelte stykka i norsk teaterhistorie. Etter at dei hadde gifta seg, hadde Hulda og Arne busett seg i [[Kolbotn]] i [[Østerdalen]]. I 1897 flytta dei til [[Labråten]], som blei hovudheimen deira i fleire tiår. Hulda budde her resten av livet, også då Arne drog tilbake til [[Jæren]]. Labråten vart ein sentral møtestad for den såkalla «[[Askerkretsen]]», eit intellektuelt og kulturpolitisk miljø. Arne og Hulda Garborg fekk ein son, [[Arne Olaus Fjørtoft Garborg]]. Han var oppkalla etter faren og sosialisten [[Olaus Fjørtoft]], men vart oftast tiltalt som «Tuften». == Virke == Hulda Garborg skreiv fleire romanar, dikt, skodespel, artiklar og faktabøker. Ho var særleg opptatt av [[kvinnerørsla|kvinna si stilling]] i samfunnet og av den tradisjonelle norske [[kultur]]en. Ho var mellom anna engasjert i å verna den [[norsk folkedans|norske folkedansen]], og dreiv kurs i dette samstundes som ho utvikla drakter ein kunne dansa i, inspirert av gamle [[folkedrakt]]er. Dette blei opphavet til mange moderne [[bunad]]er, og Garborg har fått mykje av æra for den fortsette bruken av dei norske folkedraktene. [[Huldadrakta]] er ei forenkling av [[hallingdrakta]]. Tradisjonelt norsk matstell var eit anna emne ho interesserte seg for, ''[[Heimestell]]'' er ei av dei mest selde norske kokebøkene nokosinne. I 1910 starta ho ''Det norske spellaget'', som seinare blei til [[Det Norske Teatret]], med Hulda som styreformann. Ei byste av henne står nå på teateret. Hulda Garborg var òg kommunepolitikar for [[Det frisinnede Venstre]] og blei den første kvinna som sat i formannskapet i [[Asker kommune]]. == Arven etter Hulda == Fleire hus står igjen etter diktarparet, der særleg husa i [[Kolbotn]] og Labråten kan knytast til begge. I september 2012 opna kulturministeren [[Nasjonalt Garborgsenter]] på [[Bryne]], ein formidlingsarena for å fremja interessa for deira tankar og visjonar. Målet skal vera å inspirera til samfunnsengasjement, å lesa og skapa, samt vera ein sosial møteplass. Både Johs. A. Dahle, [[Tor Obrestad]] og [[Arnhild Skre]] har skrive biografiar om Hulda Garborg. Sistnemnde fekk [[Brageprisen]] for boka i 2011. [[Lesesenteret]] ved [[Universitetet i Stavanger]] held til i Hulda Garborgs hus, og ho har fått veg oppkalla etter seg både i Asker og på Bryne. Norsk amatørteaterfestival deler ut [[Huldaprisen]]. == Verkliste == === Skjønnlitteratur === * ''Et frit Forhold'', roman, 1892 * ''Mødre'', skodespel, 1895 * ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', skodespel, 1896 * ''Kvinden skabt af manden'', 1904 *''Edderkoppen'', skodespel, 1904 * ''Mann av guds naade'', 1908 * ''Fru Evas dagbog'', 1915 * ''Grågubben'', 1925 * ''Hildring'', 1931 === Sakprosa === * ''Heimestell'', 1898 * ''Fra Kolbotnen og andetsteds'', 1903 * ''Norsk klædebunad'', 1903, utvida utgåve 1917 == Prisar og utmerkingar == * 1932: Riddarkrossen av 1. klasse av [[St. Olavs-ordenen]] ==Litteratur== *Fidjestøl, Alfred. 2014. ''Frå Asker til Eden'' : ''historia om askerkretsen 1897-1924''. Oslo: Samlaget. ISBN 978-82-521-8459-4 == Bakgrunnsstoff == * ''Hulda Garborg. Nasjonal strateg'' av Arnhild Skre (2011) * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007112601074 ''Hulda'' av Tor Obrestad (1992)], 2. utg. kom i 2001 med namnet ''Hulda. Ein biografi'' * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007031301026 ''Hulda Garborg'' av Johannes Andreasson Dale (1961)] * [https://www.oversetterleksikon.no/2019/11/22/hulda-garborg/ «Hulda Garborg, 1862–1934» av Arnhild Skre i ''Norsk Oversetterleksikon''] * [https://www.allkunne.no/framside/biografiar/g/hulda-garborg//90/665/?fbclid=IwAR3VKXCIJX1U9E4r5n3mvV78RWObeczwT-uxRK5Q4Ni5IpDL2w7h_RFz1SM «Hulda Garborg» av Sigrid Bø Grønstøl på ''Allkunne''] * [https://nbl.snl.no/Hulda_Garborg «Hulda Garborg» av Arne Dag Østigaard i ''Norsk biografisk leksikon'' 2. utg. (2001)] * [https://www.nb.no/items/URN:NBN:no-nb_digibok_2008050700034?page=59 «Garborg, Karen Hulda» av Johannes Andreasson Dale i ''Norsk allkunnebok'' (1953)] * [https://www.nb.no/items/4932acec4430ee40637bb6e9c58e3293?page=401 «Garborg, Karen Hulda» av Olav Midttun i ''Norsk biografisk leksikon'' 1. utg. (1929)] * [https://web.archive.org/web/20050524232647/http://www.aasentunet.no/?previewpage=go%2Ecfm%3Fid%3D4467%26type%3Dtext%26lang%3Dnn%26path%3D0i469i1414i4449 Livsskildring av Anton Aure frå 1916], [https://www.nb.no/items/b5dd135d7e644b99ccac3e7829ba6d08?page=21 Nasjonalbiblioteket] * [https://web.archive.org/web/20070928063611/http://nyhuus.deich.folkebibl.no/deichman/LITT/FREMFRA/Hulda.htm Samandrag av nokre av Hulda Garborg sine bøker] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hbiografi.html ''Eit nasjonalt idol''], biografi i [[Dag og Tid]] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hint.html Hulda Garborg som nasjonal og internasjonal] i [[Dag og Tid]] {{commons2|Category:Hulda Garborg}} * [https://www.nb.no/search?mediatype=b%C3%B8ker&sort=dateasc&name=%22Garborg%2C%20Hulda%22 Digitaliserte bøker] i [[Nasjonalbiblioteket]]. * [https://www.nb.no/search?q=hulda%20garborg&mediatype=brev-og-manuskripter&sort=dateasc Digitalt Tilgjengeleg arkivmateriale knytt til Hulda Garborg i Nasjonalbiblioteket] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Norske forfattarar]] [[Kategori:Målfolk]] [[Kategori:Folk frå Stange]] [[Kategori:Det Norske Teatret]] [[Kategori:St. Olavs Orden]] [[Kategori:Norske dagbokforfattarar]] qmsamuhjynir9132bwd3frk8e3mo5rc 3395673 3395672 2022-07-27T10:33:09Z Oerjanjohansen 32305 /* Sakprosa */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks forfattar}} '''Karen Hulda Garborg''' f. '''Bergersen''' ({{levde|22. februar|1862|5. november|1934|Garborg, Hulda}}) var ein norsk forfattar og kulturarbeidar, gift med [[Arne Garborg]]. == Liv == Hulda Bergersen var frå [[Stange]] på [[Hedmarka]]. Faren dreiv storgarden [[Såstad]], men hadde store [[alkohol]]problem, og mora flytta etter kvart ut med Hulda og dei to søstrene hennar. Dei busette seg på [[Hamar]]. [[Fil:Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890 (cropped).jpg|mini|venstre|Portrett av Arne og Hulda Garborg, ca.1890{{foto|August Haraldsson/Nasjonalbiblioteket}}]] [[Fil:Portrett av Hulda Garborg (1862-1934) (5180708229).jpg|mini|Portrett av Hulda Garborg i [[bunad]], som var eit av emna ho arbeidde med. {{foto| Borgens Atelier/Nasjonalbiblioteket}}]] Som ung jente flytta Hulda til [[Kristiania]], der ho blei oppteken av [[arbeidarrørsla]] og norsk nasjonsreising, mellom anna [[målsaka]]. Ho var òg interessert i [[skodespel]], og ville bli skodespelar. Men familien mangla pengar, og ho fekk seg butikkjobb i staden. Butikken ho arbeidde i, var eigd av brørne [[Dobloug]], som var radikale for den tida – nasjonalistiske [[venstre]]tilhengjarar. Dei var dei første som selde reine [[det norske flagget|norske flagg]], utan unionsmerke. Hulda gifta seg [[borgarleg]] med [[Arne Garborg]] i 1887, og brende samstundes det ho hadde skrive av dikt og småstykke. Seinare tok ho likevel pennen fram att, og gav ut si første bok i 1892, romanen ''Et frit Forhold''. Etter dette skreiv ho mange bøker, sakprosa, romanar og skodespel, og ho veksla mellom å skriva på bokmål og nynorsk. Eit av skodespela hennar, ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', er blitt så ofte sett opp av [[bygdeungdomslag]] over heile landet at det er eit av dei mest spelte stykka i norsk teaterhistorie. Etter at dei hadde gifta seg, hadde Hulda og Arne busett seg i [[Kolbotn]] i [[Østerdalen]]. I 1897 flytta dei til [[Labråten]], som blei hovudheimen deira i fleire tiår. Hulda budde her resten av livet, også då Arne drog tilbake til [[Jæren]]. Labråten vart ein sentral møtestad for den såkalla «[[Askerkretsen]]», eit intellektuelt og kulturpolitisk miljø. Arne og Hulda Garborg fekk ein son, [[Arne Olaus Fjørtoft Garborg]]. Han var oppkalla etter faren og sosialisten [[Olaus Fjørtoft]], men vart oftast tiltalt som «Tuften». == Virke == Hulda Garborg skreiv fleire romanar, dikt, skodespel, artiklar og faktabøker. Ho var særleg opptatt av [[kvinnerørsla|kvinna si stilling]] i samfunnet og av den tradisjonelle norske [[kultur]]en. Ho var mellom anna engasjert i å verna den [[norsk folkedans|norske folkedansen]], og dreiv kurs i dette samstundes som ho utvikla drakter ein kunne dansa i, inspirert av gamle [[folkedrakt]]er. Dette blei opphavet til mange moderne [[bunad]]er, og Garborg har fått mykje av æra for den fortsette bruken av dei norske folkedraktene. [[Huldadrakta]] er ei forenkling av [[hallingdrakta]]. Tradisjonelt norsk matstell var eit anna emne ho interesserte seg for, ''[[Heimestell]]'' er ei av dei mest selde norske kokebøkene nokosinne. I 1910 starta ho ''Det norske spellaget'', som seinare blei til [[Det Norske Teatret]], med Hulda som styreformann. Ei byste av henne står nå på teateret. Hulda Garborg var òg kommunepolitikar for [[Det frisinnede Venstre]] og blei den første kvinna som sat i formannskapet i [[Asker kommune]]. == Arven etter Hulda == Fleire hus står igjen etter diktarparet, der særleg husa i [[Kolbotn]] og Labråten kan knytast til begge. I september 2012 opna kulturministeren [[Nasjonalt Garborgsenter]] på [[Bryne]], ein formidlingsarena for å fremja interessa for deira tankar og visjonar. Målet skal vera å inspirera til samfunnsengasjement, å lesa og skapa, samt vera ein sosial møteplass. Både Johs. A. Dahle, [[Tor Obrestad]] og [[Arnhild Skre]] har skrive biografiar om Hulda Garborg. Sistnemnde fekk [[Brageprisen]] for boka i 2011. [[Lesesenteret]] ved [[Universitetet i Stavanger]] held til i Hulda Garborgs hus, og ho har fått veg oppkalla etter seg både i Asker og på Bryne. Norsk amatørteaterfestival deler ut [[Huldaprisen]]. == Verkliste == === Skjønnlitteratur === * ''Et frit Forhold'', roman, 1892 * ''Mødre'', skodespel, 1895 * ''[[Rasjonelt fjøsstell]]'', skodespel, 1896 * ''Kvinden skabt af manden'', 1904 *''Edderkoppen'', skodespel, 1904 * ''Mann av guds naade'', 1908 * ''Fru Evas dagbog'', 1915 * ''Grågubben'', 1925 * ''Hildring'', 1931 === Sakprosa === * ''[[Heimestell]]'', 1898 * ''Fra Kolbotnen og andetsteds'', 1903 * ''Norsk klædebunad'', 1903, utvida utgåve 1917 == Prisar og utmerkingar == * 1932: Riddarkrossen av 1. klasse av [[St. Olavs-ordenen]] ==Litteratur== *Fidjestøl, Alfred. 2014. ''Frå Asker til Eden'' : ''historia om askerkretsen 1897-1924''. Oslo: Samlaget. ISBN 978-82-521-8459-4 == Bakgrunnsstoff == * ''Hulda Garborg. Nasjonal strateg'' av Arnhild Skre (2011) * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007112601074 ''Hulda'' av Tor Obrestad (1992)], 2. utg. kom i 2001 med namnet ''Hulda. Ein biografi'' * [https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007031301026 ''Hulda Garborg'' av Johannes Andreasson Dale (1961)] * [https://www.oversetterleksikon.no/2019/11/22/hulda-garborg/ «Hulda Garborg, 1862–1934» av Arnhild Skre i ''Norsk Oversetterleksikon''] * [https://www.allkunne.no/framside/biografiar/g/hulda-garborg//90/665/?fbclid=IwAR3VKXCIJX1U9E4r5n3mvV78RWObeczwT-uxRK5Q4Ni5IpDL2w7h_RFz1SM «Hulda Garborg» av Sigrid Bø Grønstøl på ''Allkunne''] * [https://nbl.snl.no/Hulda_Garborg «Hulda Garborg» av Arne Dag Østigaard i ''Norsk biografisk leksikon'' 2. utg. (2001)] * [https://www.nb.no/items/URN:NBN:no-nb_digibok_2008050700034?page=59 «Garborg, Karen Hulda» av Johannes Andreasson Dale i ''Norsk allkunnebok'' (1953)] * [https://www.nb.no/items/4932acec4430ee40637bb6e9c58e3293?page=401 «Garborg, Karen Hulda» av Olav Midttun i ''Norsk biografisk leksikon'' 1. utg. (1929)] * [https://web.archive.org/web/20050524232647/http://www.aasentunet.no/?previewpage=go%2Ecfm%3Fid%3D4467%26type%3Dtext%26lang%3Dnn%26path%3D0i469i1414i4449 Livsskildring av Anton Aure frå 1916], [https://www.nb.no/items/b5dd135d7e644b99ccac3e7829ba6d08?page=21 Nasjonalbiblioteket] * [https://web.archive.org/web/20070928063611/http://nyhuus.deich.folkebibl.no/deichman/LITT/FREMFRA/Hulda.htm Samandrag av nokre av Hulda Garborg sine bøker] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hbiografi.html ''Eit nasjonalt idol''], biografi i [[Dag og Tid]] * [http://old.dagogtid.no/arkiv/2001/14/hulda/hint.html Hulda Garborg som nasjonal og internasjonal] i [[Dag og Tid]] {{commons2|Category:Hulda Garborg}} * [https://www.nb.no/search?mediatype=b%C3%B8ker&sort=dateasc&name=%22Garborg%2C%20Hulda%22 Digitaliserte bøker] i [[Nasjonalbiblioteket]]. * [https://www.nb.no/search?q=hulda%20garborg&mediatype=brev-og-manuskripter&sort=dateasc Digitalt Tilgjengeleg arkivmateriale knytt til Hulda Garborg i Nasjonalbiblioteket] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Norske forfattarar]] [[Kategori:Målfolk]] [[Kategori:Folk frå Stange]] [[Kategori:Det Norske Teatret]] [[Kategori:St. Olavs Orden]] [[Kategori:Norske dagbokforfattarar]] 4kq4efa18mmsjqs6amd55cb1v7ifj3m 0 5894 3395536 3339080 2022-07-26T16:03:14Z 80.235.136.192 Jerry wikitext text/x-wiki {{geoboks|delstat|namn=Berlin 2028| |kart=Deutschland Lage Berlins.svg| |land=Tyskland| |hovudstad=Berlin| |flatevidd=892| |del_av=[[Berlin-Brandenburg storbyområde]] |flatevidd_rangering=14| |folketal=3 419 623| |folketal_år=30.11.2013| |folketal_rangering= 8| |folketettleik=3 834| |offisielle_språk=[[Tysk]]| leiar_titlar=[[Borgarmeister]]| |leiar_namn=Michael Müller ([[SPD]])| |nettstad=www.berlin.de| |symbol=Coat of arms of Berlin.svg| |flagg=Flag of Berlin.svg| }} '''Berlin''' er [[hovudstad]]en og den største byen i [[Tyskland]]. Byen er òg ein eigen [[Tyske statar|delstat]]. Han er eit viktig [[kultur]]elt og [[politikk|politisk]] senter i [[Europa]]. Berlin har 3,44 millionar innbyggjarar, om ein tek med forstadene er talet på mellom 4,3 millionar. Staten Berlin har som sine fargar raudt/kvitt/raudt, og våpenet er ein svart oppreist [[bjørn]]. == Geografi == Berlin ligg ved elvane [[Spree]] og [[Havel]]. Berlin var tidlegare ein del av Mark [[Brandenburg]], som ligg kring Berlin. Frå [[1920]] byen vore ein eigen bystat. Byen vert utgjort av til saman 12 distrikt (Bezirke): Mitte, Friedrichshain-Kreuzberg, Marzahn-Hellersdorf, Treptow-Köpenick, Lichtenberg-Hohenschönhausen, Spandau, Steglitz-Zehlendorf, Charlottenburg-Wilmersdorf, Reinickendorf, Tiergarten, Tempelhof-Schöneberg og Neukölln. == Historie == Berlin fekk bystatus i [[1240]], men det var først med kongeriket [[Preussen]] på [[1700-talet]] at Berlin fekk ei sentral rolle. Kongane av Preussen oppførte ei rad monumentale bygg på 17- og [[1800-talet]]. Den vidgjetne arkitekten [[Karl Friedrich Schinkel]] kom til å prega klassisismen sterkt. Byen vart eit sentrum for politikk og kultur i Europa. Særleg stod [[kunst]], [[arkeologi]] og [[musikk]] sentralt. Ved danninga av det tyske riket i [[1871]] vart byen gjort til rikshovudstad. Etter at [[Den fyrste verdskrigen]] slutta, vart Berlin frå [[1919]] det økonomiske og kulturelle senteret i den svært liberale [[Weimar-republikken]]. Berlin hadde kjøpesenter som [[London]] og eit uteliv som [[Paris]]. Trass i stor politisk uro og misnøye var dette ein [[gullalder]] for byen Berlin. Store delar av Berlin vart bomba og lagt i grus under [[Den andre verdskrigen]]. I samsvar med avtalene dei imellom okkuperte sigersmaktene kvar sin del av byen i 1945, etter han var erobra av sovjetiske styrkar. [[Sovjetunionen]] gjorde seinare den austlege delen av byen til hovudstad i [[Den tyske demokratiske republikken|DDR]]. For å hindra at innbyggjarar flykta frå DDR-delen av byen bygde styresmaktene ein mur i [[1961]]. [[Berlinmuren]] var 43 kilometer lang og delte byen i to. Muren kom til å symbolisera delinga av Europa i [[den kalde krigen]] og ''[[jernteppet]]'' som skilde dei to delane. Muren vart vakta med piggtråd og soldatar fram til [[1989]] då dei [[austblokka|kommunistiske regima]] måtte gje tapt for presset frå innbyggjarane. Fleire hundre menneske vart drepne ved muren i løpet av den kalde krigen. Frå [[1990]] har det gått føre seg omfattande byggeaktivitet og rekonstruksjon av byen slik han var før krigen. == Politikk == Berlin si regjering vert kalla [[senat]], og leiaren for senatet vert kalla regjerande borgarmeister. [[Michael Müller]] ([[SPD]]) er no i denne stillinga. Berlin er, og har alltid vore, ein utprega «raud» by. Men siden valet i 2011 regjerer sosialdemokratane SPD med dei konservative [[CDU]] i ein storkoalisjon. I staten Berlin sitt parlament har sosialdemokratane SPD 47 sete, dei konservative [[CDU]] 39 sete, miljøpartiet [[Dei grøne (Tyskland)|Dei grøne]] 29 sete, sosialistane [[die Linke]] 19 sete og [[Piratenpartei Berlin]] 15 sete. Staten Berlin har i dag fire sete i det tyske [[Forbundsrådet (Tyskland)|Forbundsrådet]]. ==Samfunn== === Universitet === [[Fil:Berlin Fernsehturm 2005.jpg|thumb|''Fernsehturm''{{foto|Andreas Praefcke}}]] * [[Humboldt-Universität zu Berlin]] - * [[Technische Universität Berlin]] - Teknisk universitet * [[Freie Universität Berlin]] - * [[Universität der Künste Berlin]] - === Operahus === * [[Deutsche Oper]] * [[Staatsoper Unter den Linden]] * [[Komische Oper]] === Teater === * [[Schaubühne]] * [[Volksbühne]] * [[Deutsches Theater]] * [[Berliner Ensemble]] * [[Theater des Westens]] * [[Grips-Theater]] * Friedrichstadt-Palast === Museum === * [[Museumsinsel]] (Museumsøya) med mellom anna [[Pergamonmuseet]] og [[Alte Nationalgalerie]] * [[Neue Nationalgalerie]] (museum for moderne kunst) * [[Dahlemer Museen]] ** [[Gemälde-Galerie]] (tysk, italiensk og nederlandsk kunst frå 1400–1700-talet) * [[Brücke Museum]] * [[Deutsche Technik Museum Berlin]] (Teknisk museum i Berlin) * [[Bode-Museum]] ** [[Museum für Vor- und Frühgeschichte]] (Historisk museum) * [[Ägyptisches Museum]] - Egyptisk Museum (Schloss Charlottenburg) * [[Naturkundemuseum]] - Humboldtmuseet, naturhistorisk museum === Verdt å sjå === * [[Brandenburger Tor]] * [[Charlottenburg]] * [[Alexanderplatz]] med Fernsehturm * [[Gendarmenmarkt]] * [[Kreuzberg]] * [[Kurfürstendamm]] med [[Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche]] * [[Neue Synagoge]] i Oranienburger Straße, bygd på [[1860-talet]]. * [[Pfaueninsel]] * [[Rotes Rathaus]] i Rathausstraße, er rådhuset i Berlin. Det vart bygd på [[1860-talet]]. * [[Potsdamer Platz]] * [[Reichstag]] * Det preussiske [[Herrenhaus]], der forbundsrådet held til * [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] (Berlin sin største park), Tegel og Grunewaldskogane. * [[Unter den Linden]], Berlin si paradegate * Nabobyen [[Potsdam]] med [[Sanssoussci]], [[Cecilienhof]] og [[Neues Palais]] == Bakgrunnsstoff == {{Commons|Berlin}} * http://www.berlin.de * [http://www.dagbladet.no/magasinet/2003/11/24/383935.html Magasinartikkel i Dagbladet] {{Delstatar i Tyskland}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Hovudstader i Europa]] [[Kategori:Byar i Tyskland]] [[Kategori:Tyske delstatar]] [[Kategori:Berlin| ]] [[Kategori:Vertsbyar for sommar-OL]] [[Kategori:Delstatshovudstader i Tyskland]] [[Kategori:Hansaen]] [[Kategori:Stadnamn knytte til bjørnar]] 5panpctnidax6mwzi652v7pl1ex0qlv 3395538 3395536 2022-07-26T16:07:02Z Ranveig 39 Attenderulla endring gjord av [[Special:Contributions/80.235.136.192|80.235.136.192]] ([[User talk:80.235.136.192|diskusjon]]) til siste versjonen av [[User:Ranveig|Ranveig]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|delstat|namn=Berlin| |kart=Deutschland Lage Berlins.svg| |land=Tyskland| |hovudstad=Berlin| |flatevidd=892| |del_av=[[Berlin-Brandenburg storbyområde]] |flatevidd_rangering=14| |folketal=3 419 623| |folketal_år=30.11.2013| |folketal_rangering= 8| |folketettleik=3 834| |offisielle_språk=[[Tysk]]| leiar_titlar=[[Borgarmeister]]| |leiar_namn=Michael Müller ([[SPD]])| |nettstad=www.berlin.de| |symbol=Coat of arms of Berlin.svg| |flagg=Flag of Berlin.svg| }} '''Berlin''' er [[hovudstad]]en og den største byen i [[Tyskland]]. Byen er òg ein eigen [[Tyske statar|delstat]]. Han er eit viktig [[kultur]]elt og [[politikk|politisk]] senter i [[Europa]]. Berlin har 3,44 millionar innbyggjarar, om ein tek med forstadene er talet på mellom 4,3 millionar. Staten Berlin har som sine fargar raudt/kvitt/raudt, og våpenet er ein svart oppreist [[bjørn]]. == Geografi == Berlin ligg ved elvane [[Spree]] og [[Havel]]. Berlin var tidlegare ein del av Mark [[Brandenburg]], som ligg kring Berlin. Frå [[1920]] byen vore ein eigen bystat. Byen vert utgjort av til saman 12 distrikt (Bezirke): Mitte, Friedrichshain-Kreuzberg, Marzahn-Hellersdorf, Treptow-Köpenick, Lichtenberg-Hohenschönhausen, Spandau, Steglitz-Zehlendorf, Charlottenburg-Wilmersdorf, Reinickendorf, Tiergarten, Tempelhof-Schöneberg og Neukölln. == Historie == Berlin fekk bystatus i [[1240]], men det var først med kongeriket [[Preussen]] på [[1700-talet]] at Berlin fekk ei sentral rolle. Kongane av Preussen oppførte ei rad monumentale bygg på 17- og [[1800-talet]]. Den vidgjetne arkitekten [[Karl Friedrich Schinkel]] kom til å prega klassisismen sterkt. Byen vart eit sentrum for politikk og kultur i Europa. Særleg stod [[kunst]], [[arkeologi]] og [[musikk]] sentralt. Ved danninga av det tyske riket i [[1871]] vart byen gjort til rikshovudstad. Etter at [[Den fyrste verdskrigen]] slutta, vart Berlin frå [[1919]] det økonomiske og kulturelle senteret i den svært liberale [[Weimar-republikken]]. Berlin hadde kjøpesenter som [[London]] og eit uteliv som [[Paris]]. Trass i stor politisk uro og misnøye var dette ein [[gullalder]] for byen Berlin. Store delar av Berlin vart bomba og lagt i grus under [[Den andre verdskrigen]]. I samsvar med avtalene dei imellom okkuperte sigersmaktene kvar sin del av byen i 1945, etter han var erobra av sovjetiske styrkar. [[Sovjetunionen]] gjorde seinare den austlege delen av byen til hovudstad i [[Den tyske demokratiske republikken|DDR]]. For å hindra at innbyggjarar flykta frå DDR-delen av byen bygde styresmaktene ein mur i [[1961]]. [[Berlinmuren]] var 43 kilometer lang og delte byen i to. Muren kom til å symbolisera delinga av Europa i [[den kalde krigen]] og ''[[jernteppet]]'' som skilde dei to delane. Muren vart vakta med piggtråd og soldatar fram til [[1989]] då dei [[austblokka|kommunistiske regima]] måtte gje tapt for presset frå innbyggjarane. Fleire hundre menneske vart drepne ved muren i løpet av den kalde krigen. Frå [[1990]] har det gått føre seg omfattande byggeaktivitet og rekonstruksjon av byen slik han var før krigen. == Politikk == Berlin si regjering vert kalla [[senat]], og leiaren for senatet vert kalla regjerande borgarmeister. [[Michael Müller]] ([[SPD]]) er no i denne stillinga. Berlin er, og har alltid vore, ein utprega «raud» by. Men siden valet i 2011 regjerer sosialdemokratane SPD med dei konservative [[CDU]] i ein storkoalisjon. I staten Berlin sitt parlament har sosialdemokratane SPD 47 sete, dei konservative [[CDU]] 39 sete, miljøpartiet [[Dei grøne (Tyskland)|Dei grøne]] 29 sete, sosialistane [[die Linke]] 19 sete og [[Piratenpartei Berlin]] 15 sete. Staten Berlin har i dag fire sete i det tyske [[Forbundsrådet (Tyskland)|Forbundsrådet]]. ==Samfunn== === Universitet === [[Fil:Berlin Fernsehturm 2005.jpg|thumb|''Fernsehturm''{{foto|Andreas Praefcke}}]] * [[Humboldt-Universität zu Berlin]] - * [[Technische Universität Berlin]] - Teknisk universitet * [[Freie Universität Berlin]] - * [[Universität der Künste Berlin]] - === Operahus === * [[Deutsche Oper]] * [[Staatsoper Unter den Linden]] * [[Komische Oper]] === Teater === * [[Schaubühne]] * [[Volksbühne]] * [[Deutsches Theater]] * [[Berliner Ensemble]] * [[Theater des Westens]] * [[Grips-Theater]] * Friedrichstadt-Palast === Museum === * [[Museumsinsel]] (Museumsøya) med mellom anna [[Pergamonmuseet]] og [[Alte Nationalgalerie]] * [[Neue Nationalgalerie]] (museum for moderne kunst) * [[Dahlemer Museen]] ** [[Gemälde-Galerie]] (tysk, italiensk og nederlandsk kunst frå 1400–1700-talet) * [[Brücke Museum]] * [[Deutsche Technik Museum Berlin]] (Teknisk museum i Berlin) * [[Bode-Museum]] ** [[Museum für Vor- und Frühgeschichte]] (Historisk museum) * [[Ägyptisches Museum]] - Egyptisk Museum (Schloss Charlottenburg) * [[Naturkundemuseum]] - Humboldtmuseet, naturhistorisk museum === Verdt å sjå === * [[Brandenburger Tor]] * [[Charlottenburg]] * [[Alexanderplatz]] med Fernsehturm * [[Gendarmenmarkt]] * [[Kreuzberg]] * [[Kurfürstendamm]] med [[Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche]] * [[Neue Synagoge]] i Oranienburger Straße, bygd på [[1860-talet]]. * [[Pfaueninsel]] * [[Rotes Rathaus]] i Rathausstraße, er rådhuset i Berlin. Det vart bygd på [[1860-talet]]. * [[Potsdamer Platz]] * [[Reichstag]] * Det preussiske [[Herrenhaus]], der forbundsrådet held til * [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] (Berlin sin største park), Tegel og Grunewaldskogane. * [[Unter den Linden]], Berlin si paradegate * Nabobyen [[Potsdam]] med [[Sanssoussci]], [[Cecilienhof]] og [[Neues Palais]] == Bakgrunnsstoff == {{Commons|Berlin}} * http://www.berlin.de * [http://www.dagbladet.no/magasinet/2003/11/24/383935.html Magasinartikkel i Dagbladet] {{Delstatar i Tyskland}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Hovudstader i Europa]] [[Kategori:Byar i Tyskland]] [[Kategori:Tyske delstatar]] [[Kategori:Berlin| ]] [[Kategori:Vertsbyar for sommar-OL]] [[Kategori:Delstatshovudstader i Tyskland]] [[Kategori:Hansaen]] [[Kategori:Stadnamn knytte til bjørnar]] e9szb80s5oq9m1c0h4w8waaixqhe8f4 0 7373 3395542 3395402 2022-07-26T16:19:27Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks organisasjon |bilete=Seal of the North Atlantic Treaty Organization.png }} '''North Atlantic Treaty Organization''' ('''NATO''', [[fransk]] ''Organisation du traité de l'Atlantique nord'', OTAN) er ein vestleg forsvarsallianse grunnlagd i [[Washington, D.C.]] [[4. april]] [[1949]] av ei rekkje vestlege land som følgje av erfaringane dei hadde gjort under og etter [[den andre verdskrigen]], for å sikre medlemslanda sin fridom og sikkerheit. Medan frykta for tysk revansjelyst rett etter krigen hadde spelt ei viss rolle, endra denne prioriteringa seg raskt etterkvart som [[den kalde krigen]] starta, særleg då [[Koreakrigen]] braut ut, og frykta for eit sovjetisk åtak på vestmaktene vart sentral. Vest-Tyskland vart medlem i 1955, mellom anna for å sikre NATO større industriell vekt i Europa. Kjernen av traktaten er artikkel V, som slår fast at eit åtak på eit NATO-land er eit åtak på heile alliansen. Som eit svar på NATO, oppretta [[Sovjetunionen]] [[Warszawapakta]]. Åtaket kom aldri, og pakta sin femte artikkel vart fyrst tatt i bruk som fylgje av aksjonane i [[USA]] 11. september 2001. Alliansen har likevel spelt ei uvurderleg rolle for Vest-Europa si sikkerheit under den kalde krigen, og for forsoninga mellom tidlegare motstandarar. Etter slutten av den kalde krigen og oppløysinga av Warszawapakta har fleire tidlegare medlemer av denne blitt medlemer av NATO i to utvidingsrundar, i 1999, 2004 og 2009<ref>{{Cite web | title = NATO har fått to nye medlemsland | work = Aftenposten | accessdate = 2009-04-01 | url = http://www.aftenposten.no/nyheter/uriks/article3010501.ece }}</ref>. NATO omfattar no alle dei tidlegare Warszawapakt-landa utanom Sovjetunionen, dessutan [[Slovenia]], [[Estland]], [[Latvia]], [[Litauen]], [[Kroatia]] og [[Albania]]. I 2005 vekka den tyske kanslaren merksemd med å ymte om at NATO burde reformerast.{{treng referanse}} Særleg Tyskland og Frankrike ynskjer ei viktigare rolle for [[EU]] på kostnad av NATO. Hovudkvarteret til NATO ligg i [[Brussel]]. == Medlemsland == [[Fil:NATO members (blue).svg|mini]] === Medlemsland som grunnla NATO i 1949 === * {{flagg|Belgia|lenke}} * {{flagg|Canada|lenke}} * {{flagg|Danmark|lenke}} * {{flagg|Frankrike|lenke}} * {{flagg|Island|lenke}} * {{flagg|Italia|lenke}} * {{flagg|Luxembourg|lenke}} * {{flagg|Nederland|lenke}} * {{flagg|Noreg|lenke}} * {{flagg|Portugal|lenke}} * {{flagg|Storbritannia|lenke}} * {{flagg|USA|lenke}} === Medlemsland som vart medlem av NATO under den kalde krigen === * {{flagg|Hellas|lenke}} (1952) * {{flagg|Tyrkia|lenke}} (1952) * {{flagg|Vest-Tyskland|lenke}} (1955) * {{flagg|Spania|lenke}} (1982) === Tidlegare [[Austblokka|Austblokk-land]] som har vorte medlem av NATO etter den kalde krigen === * {{flagg|Aust-Tyskland|lenke}} (1990) - vart automatisk ein del av NATO då [[Den tyske demokratiske republikken|DDR]] gjekk i oppløysing og heile området vart innlemma i [[Tyskland|den tyske forbundsrepublikken]]. * {{flagg|Polen|lenke}} (1999) * {{flagg|Tsjekkia|lenke}} (1999) * {{flagg|Ungarn|lenke}} (1999) * {{flagg|Bulgaria|lenke}} (2004) * {{flagg|Estland|lenke}} (2004) * {{flagg|Latvia|lenke}} (2004) * {{flagg|Litauen|lenke}} (2004) * {{flagg|Romania|lenke}} (2004) * {{flagg|Slovakia|lenke}} (2004) * {{flagg|Slovenia|lenke}} (2004) * {{flagg|Albania|lenke}} (2009) * {{flagg|Kroatia|lenke}} (2009) * {{flagg|Montenegro|lenke}} (2017) == Kjelder == {{Fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.nato.int/ Nettstaden til NATO] {{NATO}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:NATO| ]] [[Kategori:Militærhistorie i 1949]] [[Kategori:Militæralliansar på 1900-talet]] [[Kategori:Militæralliansar på 2000-talet]] [[Kategori:Organisasjonar i den kalde krigen]] [[Kategori:Organisasjonar i Brussel]] [[Kategori:Militære einingar og formasjonar skipa i 1949]] [[Kategori:Skipingar i 1949 i Washington, D.C.]] [[Kategori:Paraplyorganisasjonar]] [[Kategori:Antikommunistiske organisasjonar]] [[Kategori:Avtalar i den kalde krigen]] [[Kategori:Sovjetisk utanrikspolitikk]] [[Kategori:Internasjonale militærorganisasjonar]] [[Kategori:Belgiske militæralliansar]] [[Kategori:Bulgarske militæralliansar]] [[Kategori:Kanadiske militæralliansar]] [[Kategori:Estiske militæralliansar]] [[Kategori:Franske militæralliansar]] [[Kategori:Greske militæralliansar]] [[Kategori:Ungarske militæralliansar]] [[Kategori:Italienske militæralliansar]] [[Kategori:Latviske militæralliansar]] [[Kategori:Litauiske militæralliansar]] [[Kategori:Luxembourgske militæralliansar]] [[Kategori:Polske militæralliansar]] [[Kategori:Portugisiske militæralliansar]] [[Kategori:Rumenske militæralliansar]] [[Kategori:Spanske militæralliansar]] [[Kategori:Tyrkiske militæralliansar]] [[Kategori:Nederlandske militæralliansar]] [[Kategori:Britiske militæralliansar]] [[Kategori:Amerikanske militæralliansar]] 7hxmxh914gjsvjbyhufv6nkznrbktc5 0 7391 3395601 2619324 2022-07-26T17:33:30Z Ranveig 39 /* top */rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Nersetra''' er eit gardsbruk på austsida av [[Foldfjorden]], som ligg høgare enn dei andre gardane på [[Semundseth]] og [[Ålmo]]. [[Kategori:Aure kommune]] [[Kategori:Ertvågsøya]] [[Kategori:Foldfjorden]] 8nk4lrxieh3y64sdittseg6lcqmceod 0 7446 3395630 3088933 2022-07-26T19:45:32Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|by|kategori=kvalstasjon |namn= |bilete=Grytviken-1914.jpg |bilettekst=Hamna i Grytviken i kring 1914 |land = Storbritannia |stad=[[Sør-Georgia]] |kartlokasjon = Antarktis |lat_d = -54.28150 |long_d = -36.50800 }} '''Grytviken''' er ein tettstad på [[øy]]a [[Sør-Georgia]], eller på [[engelsk språk|engelsk]] ''South Georgia''. Tettstaden fekk namnet sitt etter [[gryte]]ne som vart nytta for å utvinna [[selolje]]. Grytviken er den einaste busetnaden på Sør-Georgia sør i [[Atlanterhavet]]. Tettstaden ligg ved den beste hamna på øya. Øya vert administert av ein britisk guvernør på [[Falklandsøyane]] som ein del av [[Sør-Georgia og Sør-Sandwichøyane]]. [[Fil:Grytviken-Location.jpg|mini|venstre|Thatcher Peninsula med King Edward Cove i Grytviken]] [[Fil:Grytviken church.jpg|mini|venstre|[[Kyrkje|Kyrkja]] i Grytviken.]] [[Fil:Grytviken museum.jpg|mini|venstre|Grytviken museum.]] Busetnaden kom til frå [[1904]]. Den [[Noreg|norske]] kapteinen [[Carl Anton Larsen]] oppretta då ein [[kvalfangst]]stasjon. Til opprettinga fekk han finansiell stønad frå [[Compania Argentina de Pesca]], eit firma i [[Argentina]]. Satsinga vart ein suksess, med 195 [[kval]]ar fanga berre den fyrste sesongen. Fangsten førte med seg at kvalstamma i området minka gradvis. Fangststasjonen vart nedlagd i [[1966]]. Det var då så få kvalar i området at det ikkje var råd å halda fram fangsten. Grytviken er enno i dag full av kvalbein og rustande restar av fangstskip og kvaloljefabrikkar. Dei britiske styresmaktene har på starten av [[2000-talet]] gjort ein innsats for å rydda opp i miljøfarleg avfall. Mellom anna var det mykje [[asbest]] brukt som byggjemateriale og rustande oljetankar med olje i. Kyrkja i Grytviken er verdt å sjå, den såkalla ''Whalers Church'' eller ''kvalfangarkyrkja''. Kyrkja kom frå Noreg som eit byggjesett, og vart innvigd [[jul]]a [[1913]]. Grytviken er ein populær stad å segla innom for [[cruiseskip]] som vitjar [[Antarktis]]. Turistane går vanlegvis i land for å vitja polfararen [[Ernest Shackleton]] si grav på kyrkjegarden. Shackleton fekk i [[1916]] hjelp i høve ein polarekspedisjon som stranda på øya [[Elephant Island]]. Etter at Shackleton døydde på ein annan ekspedisjon vart han gravlagd på kyrkjegarden i Grytviken. I ein del av den tidlegare kvalstasjonen er det eit lite [[museum]]. Dei to som driv museet er dei einaste som bur fast på øya. På [[1990-talet]] vart det gjort ei registrering av kulturminne i Grytviken. Folk frå den norske [[Riksantikvaren]] var med på registreringa. Det finst ein britisk forskingsstasjon i nærleiken, på [[King Edward Point]]. Forskingsstasjonen vert driven av [[British Antarctic Survey]]. Stasjonen har i tillegg til forskinga ein politisk funksjon med å oppretthalda britisk styre i området. [[Argentina]] gjer krav på området. I løpet av [[Falklandskrigen]] gjekk argentinske styrkar i land i Grytviken i april [[1982]]. Britiske styrkar tok att Grytviken tre veker seinare utan skotveksling. == Litteratur == * [[Bjørn L. Basberg]], [[Dag Nævestad]] og [[Gustav Rossnes]]: ''Industrial archaeology at South Georgia: methods and results'' [[Polar record]] 32(1996) nr 180 * Bjørn L. Basberg og Gustav Rossnes: ''Dokumentasjon av hvalfangststasjonen Grytviken Syd Georgia. En rapport fra prosjektet Hvalfangstminneregistrering på Syd Georgia, Norwegian Antarctic Research Expedition 1992/93''. Trondheim Norwegian Antarctic Research Expedition, c1993. == Bakgrunnsstoff == * [http://www.galenfrysinger.com/grytviken.htm Bilete frå Grytviken] {{SGSSI}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kvalstasjonar på Sør-Georgia]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde i 1904]] [[Kategori:Sør-Georgia og Sør-Sandwichøyane]] [[Kategori:Nedleggingar i 1966]] tvf6k0ckj2hn4oloa24c36ynh6el5zv 0 10367 3395674 2678031 2022-07-27T10:53:53Z Sigmundg 835 /* Utlandet */ wikitext text/x-wiki {{årstal}} '''1480''' ([[romartal]] MCDLXXX) == Hendingar == === Utlandet === * Storfysten av Moskva, [[Ivan III av Russland|Ivan III]], fekk full kontroll over store delar av dei etnisk russiske områda då overherredømet til [[Den gylne horden]] enda under det store møtet ved [[Ugra]] i oktober, og med dette gjorde slutt på tartarane sitt overherredøme over dei russiske områda. === Noreg === * == Fødde == * == Døde == * {{1400-talet}} {{årstalspire}} 2t2vpyaczktmzhxn9icgipozk56oab6 0 23338 3395568 2716293 2022-07-26T16:51:26Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki :''Sjå òg den russiske filmen [[Zerkalo]], som har den norske tittelen Speil'' [[fil:Mirror.jpg|mini|Spegelen gjev ein perfekt refleksjon av vasen og omgjevnadane hans.]] Ein '''spegel''' er eit objekt som [[refleksjon|reflekterer]] [[lys]] svært bra. Ein god spegel har til dømes ingen [[farge]], for han absorberer ingen [[bølgjelengd]]er av lyset. I refleksjonen kan ein sjå spegelbiletet av det som er framfor spegelen, som virtuelle objekt som ser ut som dei ligg bakom spegelen. ==Spegelbilete== [[fil:Michelangelo Caravaggio 065.jpg|venstre|mini|[[Narcissus]] frå [[gresk mytologi]] brukte mykje av tida på å spegla seg. Måleri av [[Caravaggio]].]] I eit spegelbilete er bak og fram ''spegla'' i høve til originalobjektet, dvs.&nbsp;at det virtuelle objektet ser ut til å vera snudd motsett veg. Dersom spegelen er bua innover (som t.d.&nbsp;innsida av ei [[sylvty|sylvskei]]), kan òg høgre/venstre (og opp/ned) byta plass. Dei fleste menneske nyttar (flate) speglar til dagleg, m.a.&nbsp;for å sjå korleis dei sjølve ser ut. I tidlege tider brukte menneska berre [[vatn|vassyter]] eller [[metall]]plater som speglar, men på [[1300-talet]] fann [[italienarar|italienarane]] opp ein spegel laga av [[glas]]. Metoden dei brukte, vart vakta som ein viktig løyndom, og i århundre var [[Venezia]] den einaste staden i verda der glasspeglar vart produsert. I dag veit me at venetianarane laga speglane sine på denne måten: Dei hamra nyblåste, klåre glasflaskar flate medan glaset enno var mjukt, og dekte eine sida av glaset med ei [[legering]] av [[Grunnstoffet tinn|tinn]] og [[kvikksølv]], kjevla flatt og glatt. For å festa metallet til glaset, måtte det liggja i press under tunge jarnvekter i minst ei veke, og deretter kunne dei la det overskytande kvikksølvet renna av. [[fil:Galerie1.JPG|mini|Spegelsalen i [[slottet i Versailles|Versailles]].]] I [[1665]] reiste sjefsministeren til [[Ludvig XIV|Ludvig XIV av Frankrike]] til [[Italia]] og muta &ndash; med fare for [[dødsstraff]] &ndash; 18 venetianske spegelmakarar til å flytta til [[Frankrike]]. Like etter vedtok Frankrike ei lov som gjorde det forbode å importera venetianske speglar. Tre år seinare vart ''glasruta'' funnen opp av ein [[franskmenn|franskmann]] ved namn [[Louis Lucas]]. Han oppfann ein metode for å hella flytande glas utover eit jarnbord og kjevla det flatt med ei jarnkjevle. Med denne metoden kunne ein laga mykje større speglar, og Frankrike vart snart vidkjent for speglane sine. Ein svært nøgd Ludvig XIV kjøpte inn 700 speglar og dekorerte ein heil korridor i palasset i [[slottet i Versailles|Versailles]] med dei. ==Spegel i kunst== <gallery widths="150px" heights="190px"> Fil:Titian - Venus with a Mirror - Google Art Project.jpg|[[Tizian]]: Venus Fil:Georg Friedrich Kersting - At the Mirror - WGA12123.jpg|[[Georg Friedrich Kersting]]: Spegelen Fil:William paxton1.jpg|[[William Paxton]]: Ung kvinne med spegel Fil:Rubens Venus at a Mirror c1615.jpg|[[Rubens]]: Venus </gallery> ==Bakgrunnsstoff== {{commonskat}} {{Autoritetsdata}} [[kategori:Speglar]] [[kategori:Ting av glas]] [[Kategori:Byggjematerial]] r97pgjn8u59du7kg9rcrmxj5lf2v3k0 0 24337 3395588 3070375 2022-07-26T17:28:16Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Stjernebilete| namn = Jakthundane | latin = Canes Venatici | kort = CVn | genitiv = Canum Venaticorum | symbologi = Namngitt av [[Johannes Hevelius|Hevelius]] | RA = 13 | dek = +40 | totalareal = 465 | arealfylgje = 38 | tal-stjerner = 1 | stjernenamn = [[Cor Caroli]] (α CVn) | stjernemagnitude = 2,90 | meteorsverm = * [[Canes venaticidane]] | tilgrensande = * [[Den store bjørnen]] * [[Bjørnepassaren]] * [[Berenikes hår]] | breiddmaks = 90 | breiddmin = 40 | kommentarar =}} '''Jakthundane''' (frå [[latin]] ''Canes venatici'') er eit av dei 88 offisielle, moderne [[stjernebilete|stjernebileta]]. Det er lite stjernebilete på den nordlege nattehimmelen og vart skapt av [[Johannes Hevelius]] på 1600-talet. Stjernebiletet er ofte avbilda i illustrasjonar som hundane til [[Bjørnepassaren]], som ligg ved sidan av. ==Historie== I antikken vart stjernene i Jakthundane av [[Klaudios Ptolemaios]] plassert i stjernebiletet [[Den store bjørnen]]. I mellomalderen vart stjernene i Jakthundane assosiert med ein hund ved ei feilomsetjing. Stjernene var av Ptolemaios avbilda som ei klubbe. Då verket til Ptolemaios, ''[[Almagest]]'', vart omsett frå gresk til [[arabisk]], visste ikkje omsetjaren [[Hunayn ibn Ishaq|Johannitius]] det greske ordet og nytta i staden det arabiske ordet som likna mest, som då tydde «spydspissen med ein krok». Då den arabiske teksten vidare vart omsett til [[latinsk]] vart det arabiske ordet for «krok» mistolka som «hund».<ref>{{Harvnb|Allen|1963|p=105}}</ref><ref>{{Harvnb|Kunitzsch|1959|pp=123–124}}</ref><ref>{{Harvnb|Kunitzsch|1974|pp=227–228}}</ref><ref>{{Harvnb|Kunitzsch|1990|pp=48–49}}</ref> I 1533 avbilda den tyske astronomen [[Peter Apian]] Den store bjørnen i lag med to hundar.<ref name=apian1>{{Harvnb|Apianus|1533}}</ref><ref>{{Harvnb|Allen|1963|p=157}}</ref> == Eigenskapar == Jakthundane grensar til [[Den store bjørnen]] i nord og vest, [[Berenikes hår]] i sør og [[Bjørnepassaren]] i aust. Den tre bokstavar lange forkortinga for stjernebiletet, som har vore nytta av [[International Astronomical Union]] sidan 1922, er 'CVn'.<ref name="pa30_469">{{cite journal | last=Russell | first=Henry Norris | title=The New International Symbols for the Constellations | journal=Popular Astronomy | volume=30 | pages=469–71 | bibcode=1922PA.....30..469R | year=1922}}</ref> Dei offisielle grensene til stjernebiletet vart fastsett av [[Eugène Joseph Delporte|Eugène Delporte]] i 1930, og definert som ein polygon med 14 sider.<ref name="boundary">{{cite journal | title=Canes Venatici, Constellation Boundary | work=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/stjernebiletes/#cvn | accessdate=12. mai 2015}}</ref> Stjernebiletet dekkjr 4,5 kvadratgrader og er det 38. største av dei 88 stjernebileta. ==Kjende objekt== [[Fil:CanesVenaticiCC.jpg|mini|venstre|Stjernebiletet Canes Venatici som det er for det nakne auga.]] ===Stjerner=== Jakthundane har ingen lyssterke stjerner, og α og β CVn er berre 3. og 4. [[storleiksklasse]]. Flamsteed katalogiserte 25 stjerner i stjernebiletet, og merka dei 1 til 25 Canum Venaticorum, men 1 viste seg å høyre til Den store bjørnen, 13 i Berenikes hår og 22 eksisterte ikkje.{{sfn|Wagman|2003|p=366}} *'''[[Alfa Canum Venaticorum|α CVn]] (Cor Caroli)''' er den mest lyssterke stjerna i stjernebiletet, namngjeven av sir [[Charles Scarborough]] til minne om [[Karl I av England|Kong Karl I]], den avsette kongen av Storbritannia.<ref name="ridpath">{{Harvnb|Ridpath|2001|pp=96–97}}</ref><ref>According to R. H. Allen (''Star Names: Their Lore and Meaning'')</ref> I følgje ei segn var α CVn lysare enn vanleg under [[Restaurasjonen i England|Restaurasjonen]], då [[Karl II av England|Karl II]] kom attende til England for å ta trona. Cor Caroli er ei vid [[dobbeltstjerne]], der hovudstjerna har storleiksklasse 2,9 og den andre storleiksklasse 5,6. Hovudstjerna ligg 1,0 lysår frå jorda. Hovudstjerna har òg eit magnetfelt som varierer uvanleg mykje.<ref name="ridpath"/> *'''[[Beta Canum Venaticorum|β CVn]] (Chara)''' er ei gul [[hovudseriestjerne]] med storleiksklasse 4,2, 27 lysår frå jorda.<ref name="ridpath"/> *'''[[Y Canum Venaticorum|Y CVn]] (La Superba)''' er ei [[halvregulær variabel stjerne]] som varierer mellom storleiksklassane 5,0 og 6,5 over ein periode på kring 1,8 dagar. Ho er ei [[karbonstjerne]] og kjend for den djupe raudfargen.<ref name="ridpath"/> *'''[[AM Canum Venaticorum|AM CVn]]''' er ei særs blå stjerne med storleiksklasse 14. Ho er prototypen for ein spesiell klasse av [[kataklysmisk variabel stjerne|kataklysmiske variable stjerner]], der følgjestjerna er ein [[kvit dverg]], i staden for ei [[hovudseriestjerne]]. *'''[[RS Canum Venaticorum|RS CVn]]''' er prototypen for ein [[RS Canum Venaticorum-variabel|spesiell klasse av dobbeltstjerner]]<ref>{{cite web |url = http://simbad3.u-strasbg.fr/sim-id.pl?protocol=html&Ident=RS+CVn |publisher = SIMBAD |title = RS CVn -- Variable of RS CVn type |accessdate = 9 June 2012}}</ref> med aktiv [[kromosfære]] og optiske [[variabel stjerne|variable]]-komponentar. ===Supertomrom=== [[Det enorme tomrommet]], er eit ekstremt stort [[tomrom]] (ein del av universet med særs få galaksar), ligg i nærleiken av dette stjernebilete. Det er kanskje det største tomrommet som er oppdaga, litt større enn [[CMB-kuldeflekken|Eridanus supertomrom]] og 1200 gonger volumet av eit typisk, venta tomrom. Det vart oppdaga i 1988 under ei djupromsundersøking. ===Djupromsobjekt=== [[Fil:Messier51 sRGB.jpg|mini|[[Messier 51]], Malstraumgalaksen teken av [[Hubbleteleskopet]].]] Jakthundane har fem [[Messier-objekt]], inkludert fire [[galakse|galaksar]]. Ein avdei meir kjende galaksane i Jakthundane er [[Malstraumgalaksen]] (M51, NGC 5194) og [[NGC 5195]], ein liten [[spiralgalakse]] med stavar. Dette var den første galaksen som vart oppdag med ein spiralstruktur, og strukturen vart først observert av [[William Parsons, 3. jarl av Rosse|Lord Rosse]] i 1845.<ref name="ridpath"/> Det er ein spiralgalakse 37 million lysår frå jorda. Han vert rekna som ein av dei vakraste galaksane som er synleg og har mange område med [[stjernedanning]] og [[stjernetåke]]r i armane sine. Dette fargar dei rosa og blå, i kontrast til den eldre, gule kjernen. M51 har ein mindre følgjesvein, [[NGC 5195]], som har særs få stjernedannande område og dermed ser gul ut. Han passerer bak M51 og kan vere årsaka til stjernedanninga i den større galaksen.<ref name="objects">{{Harvnb|Wilkins|Dunn|2006}}</ref> [[Fil:NGC 4631 HST.jpg|mini|[[NGC 4631]] teken av [[Hubbleteleskopet]].]] Andre kjende spiralgalaksar i Jakthundane er [[Solsikkegalaksen]] (M63, NGC 5055), [[Messier 94|M94]] (NGC 4736) og [[Messier 106|M106]] (NGC 4258). M63, Solsikkegalaksen, har fått namn etter utsjånaden sin i store amatørteleskop. Han er ein spiralgalakse med ein integrert storleiksklasse på 9,0. M94 er ein liten spiralgalakse med ein tilnærma storleiksklasse på 8,0, kring 15 million lysår frå jorda.<ref name="ridpath"/> [[NGC 4631]] er ein stavspiralgalakse, som er ein av dei største og mestlyssterke galaksane ein ser frå sida på himmelen.<ref>O'Meara, Stephen James: The Caldwell Objects, Sky Publishing Corporation ISBN 0-933346-97-2 page 126</ref> [[Messier 3|M3]] (NGC 5272) er ein [[kulehop]] 32&nbsp;000 lysår frå jorda. Han er 18 minuttgrader i diameter og med storleiksklasse 6,3 er han lys nok til at ein kan sjå han med kikkert. Han er òg synleg for det nakne auga om himmelen er særleg mørk.<ref name="ridpath"/> M94, òg klassifisert som NGC 4736, er ein spiralgalakse 15 million lysår frå jorda. Han har særs tette spiralarmar og ein lys kjerne. Utkanten av galaksen er særs lyssterk i [[ultrafiolett]] på grunn av ein ring av [[stjernedanning|nye stjerner]] kring kjernen, 7&nbsp;000 lysår i diameter. Astronomane er ikkje sikre på kva som har skapt denne ringen med nye stjerner, men ein hypotese er at det kjem av sjokkbølgjer skapt av ein [[stavspiralgalakse|stav]] som er usynleg.<ref name="objects"/> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Canes Venatici|Canes Venatici]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 22. august 2015.'' {{refslutt}} * {{citation |last = Allen |first = Richard Hinckley |title = Star Names: Their Lore and Meaning |år = 1899}} * {{citation| last=Apianus | first=Petrus | year=1533 | authorlink=Petrus Apianus | title=Horoscopion generale}} * {{citation | last=Bečvář | first=Antonín | year=1951 | authorlink=Antonín Bečvář | title=Atlas Coeli II - Catalogue 1950.0 |publisher=Czechoslovak Astronomical Society}} * {{citation | last=Hevelius | first=Johannes | year=1690 | authorlink=Johannes Hevelius | title=Firmamentum Soviescianum}} * {{citation | last=Kunitzsch | first=P. | year=1959 | title=Arabische Sternnamen in Europa | publisher=Otto Harassowitz}} * {{citation | last=Kunitzsch | first=P. | year=1974 | title=Der Almagest: Die Syntaxis Mathematica des Claudius Ptolemäus in arabisch-lateinischer Ūberlieferung | publisher=Otto Harassowitz}} * {{citation | last=Kunitzsch| first=P.| year=1990| title=Der Sternkatalog des Almagest Die arabisch-mittelalterliche Tradition: II Die lateinische Ūbersetzung Gerhards von Cremona| publisher=Otto Harassowitz}} * {{citation | last1=Kunitzsch |first1 = P. | last2=Smart |first2 = T. | year=2006 | title=A Dictionary of Modern Star Names: A Short Guide to 2,4 Star Names and Their Derivations | edition=2nd Revised | publisher=Sky Publishing | isbn=1-931559-44-9}} *{{cite book | last = Wagman | first = Morton | year = 2003 | title = Lost Stars: Lost, Missing and Troublesome Stars from the Catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and Sundry Others | publisher = The McDonald & Woodward Publishing Company | location = Blacksburg, Virginia | ref = harv | isbn = 978-0-939923-78-6}} * {{citation |title = 3,0 Astronomical Objects: A Visual Reference to the Universe |last1 = Wilkins |first1 = Jamie |last2 = Dunn |first2 = Robert |publisher = Firefly Books |år = 2006 |isbn = 9781554071753}} {{fotnoteliste|2}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commons|Canes Venatici}} * [http://www.daveweb.co.uk/SloanCV.pdf Fotografisk katalog av djupromsobjekt i Jakthundane] * [http://www.allthesky.com/constellations/canesvenatici/ Fotografisk guide til stjerneteikna: Jakthundane] * [http://www.constellation-guide.com/constellation-list/canes-venatici-constellation/ Jakthundane på Constellation Guide] * [http://www.astrodwarf.com/constellation/detail?code=CVn Jakthundane på AstroDwarf Guide] {{Stjerner i Jakthundane}} {{Dei 88 stjernebileta}} {{Himmel|13|00|00|+|40|00|00|10}} [[Kategori:Jakthundane| ]] [[Kategori:Stjernebilete]] [[Kategori:Nordlege stjernebilete]] c8etuneusshnmx93hu8g37qirq5xm7c 0 27463 3395569 3095425 2022-07-26T16:51:53Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki '''«Mungo ibariki Afrika»''' er [[nasjonalsong]]en til [[Tanzania]]. Det er ein [[swahili]]-utgåve av det populære [[xhosa]]-hymnet «[[Nkosi Sikelel' iAfrika]]» av [[Enoch Sontonga]], som er del av [[den sørafrikanske nasjonalsongen]]. Same melodien er også brukt i nasjonalsongen til [[Zambia]] og fram til 1994 den til [[Zimbabwe]]. {| border="0" |- |Tekst på '''[[swahili]]''' <br /> Mungu ibariki Afrika<br /> Wabariki Viongozi wake<br /> Hekima Umoja na<br /> Amani Hizi ni ngao zetu<br /> Afrika na watu wake.<br /> <br /> Ibariki Afrika<br /> Ibariki Afrika<br /> Tubariki watoto wa Afrika. <br /> <br /> Mungu ibariki Tanzania<br /> Dumisha uhuru na Umoja<br /> Wake kwa Waume na Watoto<br /> Mungu Ibariki Tanzania na watu wake. <br /> <br /> Ibariki Tanzania<br /> Ibariki Tanzania<br /> Tubariki watoto wa Tanzania. <br /> | |'''Norsk omsetjing''' <br /> Gud signe Afrika.<br /> Signe leiarane hennar.<br /> Visdom, eining og fred<br /> er skjolda for<br /> Afrika og hennar folk.<br /> <br /> Signe Afrika,<br /> Signe Afrika, <br /> Signe oss, barna til Afrika.<br /> <br /> Gud signe Tanzania,<br /> Gje evig fridom og eining<br /> til hennar kvinner, menn og barn<br /> Gud signe Tanzania og hennar folk.<br /> <br /> Signe Tanzania,<br /> Signe Tanzania,<br /> Signe oss, barna til Tanzania.<br /> |} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Tanzania]] [[Kategori:Nasjonalsongar]] leigfaoysfx48snf8zlmivh9m219azp 0 41631 3395608 2359160 2022-07-26T17:39:52Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Fil:Cumulonimbus07.jpg|mini|Ei cumulonimbussky med ein tydleg ambolt som vert dratt til høgre i bilete. Toppen av denne skya viser tropopausen, toppen av [[troposfæren]].]] [[Fil:TordenskyMosen.jpg|mini|Cumulonimbus over Danmark med tydleg amboltform]] Ei '''amboltsky''' er høge [[cirrus]]skyer i toppen av ei [[cumulonimbus]]sky. I ei cumulonimbussky er det særs kraftige [[vertikal vind|oppoverretta luftstraumar]]. Etter kvart som lufta stig vert ho avkjølt og [[kondensasjon|kondenserer]] slik at det vert danna [[sky]]er. Cumulonimbusskya veks til ho når toppen av [[tropopause]]n, som markerer eit skilje i [[jordatmosfæren|atmosfæren]] der lufta i [[stratosfæren]] over dette nivået brått vert langt meir stabil. Den stigande lufta trenger derfor ikkje i særleg grad gjennom tropopausen og vert i staden pressa ut horisontalt som stigande røyk som treffer eit tak. Denne horisontale vinden i toppen av ei cumulonimbussky dreg med seg cirrusskyene i toppen utover, og sett frå avstand får heila skya form som ein ambolt. Amboltskyer er teikn på ei fullt utvikla cumulonimbussky som ofte fører med seg [[torevêr]] eller kraftige [[regn]]- og [[hagl]]byger. Om det fell nedbør frå sjølve amboltskya kan ein stundom få danna [[mammatus]]- aller mammaskyer. ==Bakgrunnsstoff== {{commons|Cumulonimbus}} [[Kategori:Skytypar]] cn50wb91d1zh3odl08rd0fwdl5v3xje 0 44108 3395547 3232867 2022-07-26T16:26:13Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks forfattar |bilete=VS Naipaul 2016 Dhaka.jpg |bilettekst=V.S. Naipaul i Dhaka i 2016 |fødenamn=Vidiadhar Surajprasad Naipaul }} {{Nobelprisvinnar|type=[[Nobelprisen i litteratur]]|år=[[2001]]}} '''Vidiadhar Surajprasad Naipaul''' ({{levde-lua|fødd 17. august 1932, død 11. august 2018}})<ref>{{Kilde avis|tittel=V.S. Naipaul, Who Explored Colonialism Through Unsparing Books, Dies at 85|avis=New York Times|url=https://www.nytimes.com/2018/08/11/obituaries/vs-naipaul-dead-author-nobel-prize.html|besøksdato=2018-08-12|etternavn=|fornavn=|dato=11. august 2018|side=|språk=en|sitat=}}</ref>, meir kjend som '''V.S. Naipaul''', var ein [[Storbritannia|britisk]] [[forfattar]] og [[Nobelprisen i litteratur|nobelprisvinnar]]. Naipaul vart fødd i [[Chaguanas]] på [[Trinidad]], då ein [[britisk koloni]], i ein [[hinduar|hindufamilie]] av [[India|indisk]] opphav. Han skreiv [[roman]]ar og [[reiseskildring]]ar. Han vart tildelt [[Nobelprisen i litteratur]] i 2001<ref name="Nobel">{{Kilde www|forfatter=|tittel=The Nobel Prize in Literature 2001|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2001/|verk=Nobelprisstiftelsens nettsider|utgiver=Nobelprisstiftinga|språk=engelsk|dato=2013-06-06|besøksdato=2013-06-06}}</ref> I 1990 vart han adla av dronning [[Elisabeth II av Storbritannia]],<ref>{{citation|author=Dwight Garner|date= 18. november 2008 |title=V. S. Naipaul, a Man Who Has Earned a Knighthood, a Nobel and Enemies Galore |journal=The New York Times|url=http://www.nytimes.com/2008/11/19/books/19garn.html?rref=collection%2Ftimestopic%2FNaipaul%2C%20V.%20S.&action=click&contentCollection=timestopics&region=stream&module=stream_unit&version=latest&contentPlacement=7&pgtype=collection }}</ref> og mottok same året også [[Trinity Cross]], den høgaste utmerkinga på [[Trinidad og Tobago]].<ref name=Trinity/> ==Bakgrunn== [[Fil:Trinidad -- Port of Spain (LOC) (14801522422).jpg|mini|Historisk fotografi av Port of Spain, frå mellom 1915 og 1920.]] V.S. Naipaul, kjend som Vidia, blei fødd i 17. august 1932 i [[Chaguanas]] på vestkysten av [[Trinidad]].{{Sfn|Hayward|2002|p=5}} Han var det andre barnet til Droapatie (fødd Capildeo) og [[Seepersad Naipaul]].{{Sfn|Hayward|2002|p=5}} Besteforeldra hans hadde kome til Karibia frå India i 1880-åra for å bli landbruksarbeidarar.{{Sfn|French|2008|p=12}} Faren verka som journalist, og blei fast tilsett som Chaguanas-korrespondent for ''[[Trinidad and Tobago Guardian|Trinidad Guardian]]'' same året som Vidia blei fødd.{{Sfn|Hayward|2002|p=7}} Faren var interessert i skjønnlitteratur, og las høgt for dei frå verk som ''Julius Caesar'', ''[[Nicholas Nickleby]]'' og ''[[Three Men in a Boat]]''.{{Sfn|French|2008|pp=36–37}} I 1939, då Vidia var sju, flytta familien til hovudstaden på Trinidad, [[Port of Spain]].{{Sfn|French|2008|p=30|ps=: "Nanie had bought a house, 17 Luis Street, in the Port of Spain suburb of Woodbrook. ... This coincided with Seepersad's recovery from his nervous breakdown, and his success in 1938 in regaining his job as a ''Guardian'' journalist. It was decided that the Naipaul family ... would move to Luis Street."}}{{Sfn|French|2008|pp=32–33|ps=: "The idyll could not last. In 1940, Seepersad and Droapatie were told by Nanie that they would be moving to a new family commune at a place called Petit Valley. ... In 1943, Seepersad could stand it no longer at Petit Valley and the Naipaul family moved in desperation to 17 Luis Street.}} Naipaul blei elev ved [[Queen's Royal College]], ein statleg skule som bygde på britiske privatskular og hadde eit godt omdøme.{{Sfn|French|2008|pp=40–41|ps=: "QRC was modelled on an English boys' public school, and offered a high standard of education. ... He enjoyed his classes in Latin, French, Spanish and Science. It was a highly competitive school, with metropolitan values. Caribbean dialect was ironed out in favour of standard English, although the students remained bilingual...."}} Etter fullført skulegang vann Naipaul eit trinidadisk statsstipend som gjorde at han kunne studera ved ein institusjon for høgare utdanning i [[Det britiske samveldet]]; han valde [[Universitetet i Oxford]]. ==Livet i England== I Oxford blei Naipaul [[depresjon|deprimert]] av sine eigne tidlege forsøk på å skriva. Han var einsam og usikker på eigne evner og retning i livet.{{Sfn|French|2008|p=90}} I april 1952 drog han på ein impulsiv tur til Spania, der han raskt brukte opp det han hadde av oppsparte middel.{{Sfn|French|2008|pp=92–93}} Han omtalte turen som eit nervøst samanbrot.{{Sfn|French|2008|p=93|ps=: "When Vidia got back to England, he was in a bad state. Trinidad was off. 'The fact is,' he admitted, 'I spent too much money in Spain. And, during the nervous breakdown (yes, it was that) I had, I grew rash and reckless ... My only opportunity of recuperating from my present chaos is to remain in England this summer and live very cheaply.'"}}{{Sfn|Jussawalla|1997|p=126|ps=: "At Oxford he continued to suffer. 'I drifted into something like a mental illness,' he would write."}} Før reisa var Naipaul blitt kjend med Patricia Ann Hale, den framtidige kona si, på eit college-skodespel. Med støtte frå Hale friskna han til og byrja gradvis å skriva att. Hale tok del i planlegginga av karrieren hans. Familien hennar var fiendtleg innstilt til forholdet; hans eigen var heller ikkje entusiastisk. Paret gjekk ut frå Oxford i juni 1953. Dette året døydde faren til Naipaul.{{Sfn|French|2008|p=123}} Naipaul flytta til London i 1954. I januar 1955 gifta han seg med Patricia, eller Pat. ==Litterær karriere== ===Karibiske forteljingar=== I desember 1954 byrja Naipaul å opptre på BBC-programmet ''Caribbean Voices'' ein gong i veka. I frilansarromet til BBC i Langham Hotel i London skreiv han «Bogart», den første forteljinga i ''[[Miguel Street]]''. Soga var inspirert av ein nabo han hadde kjend som barn i [[Port of Spain]]. Heile ''Miguel Street'' blei skriven i løpet av fem veker. Forlagskonsulenten [[Diana Athill]] las ''Miguel Street'' og likte henne, men forleggjaren [[André Deutsch]] meinte at ei novellesamling av ein ukjend karibisk forfattar truleg ikkje kom til å selja godt i Storbritannia.{{Sfn|French|2008|pp=155–156}} Han oppmoda Naipaul om å skriva ein roman i stadn.{{Sfn|French|2008|pp=155–156}} Naipaul skeiv då ganske raskt ''The Mystic Masseur'',{{Sfn|French|2008|pp=155–156}} og fekk henne gjeven ut i 1955. I 1956 vende Naipaul tilbake til Trinidad for å vera hjå familien i to månader. Under skipsreisa dit sende han humoristiske skisser av passasjerane til Pat.{{Sfn|French|2008|p=161}} Desse skissene blei utganspunkt for ''[[The Suffrage of Elvira]]'', ein komisk kortroman om eit landleg val på Trinidad.{{Sfn|French|2008|pp=171–172}} I 1957 fekk Naipaul sin første og einaste fulltidsjobb, som redaktørassistent ved Cement and Concrete Association (C&CA).{{Sfn|French|2008|pp=180–181}} Arbeidsstaden inspirerte ein seinare roman, ''Mr Stone and the Knight's Companion''.{{Sfn|French|2008|pp=180–181}} På denne tida blei han også gjeven ein deltidsjobb som bokmeldar ved ''[[New Statesman]]'' av [[Kingsley Martin]], ein jobb han hadde frå 1957 til 1961.{{Sfn|French|2008|pp=186–187}} ''The Mystic Masseur'' vann [[John Llewellyn Rhys Prize]] i 1958, medan ''Miguel Street'' vann [[Somerset Maugham Award]] i 1961. [[W. Somerset Maugham]] sjølv var nøgd med den første vinnaren av ikkje-europeisk opphav.{{Sfn|French|2008|p=185}} Den neste romanen hans, ''[[A House for Mr Biswas]]'' (1961), var inspirert av Naipaul sine barndmsminne om faren.{{Sfn|French|2008|p=192}} I romanen tek tittelkarakteren Mohun Biswas for seg ei rekkje ulike yrke - han er lærling hjå ein hinduprest, blir skiltmålar, driv ein daglevarehandel og er reporter for ''The Trinidad Sentinel'').{{Sfn|French|2008|p=193}} Ambisjonane hans blir stadig underminert av den mektige svigerfamilien hans og av [[koloni]]styret han lever under.{{Sfn|French|2008|p=193}} ===Reiseskildringar=== Dette var ei endringstid for heimstaden til Naipaul og for ei rekkje andre britiske koloniar. Etter lokale kampanjar fekk Trinidad og Tobago avgrensa sjølvstyre i 1958 og fullt sjølvstende i 1962.<ref name="WDL">{{cite web |url = http://www.wdl.org/en/item/11332/ |title = Railroad Map of Trinidad |website = [[World Digital Library]] |date = 1925 |accessdate = 2013-10-25 }}</ref> Ei liknande utvikling fann stad i andre koloniar, som anten nyleg hadde fått eller var i ferd med å oppnå sjølvstende. Etter å ha fullført ''A House for Mr Biswas'' reiste Naipaul og kona rundt i [[Britisk Guiana]], [[Surinam]], [[Martinique]] og [[Jamaica]] i fem månader.{{Sfn|French|2008|p=201}}{{Sfn|French|2008|pp=201–202}} Her tok Naipaul notat til den første reiseskildringa si, ''The Middle Passage: Impressions of Five Societies – British, French and Dutch in the West Indies and South America''.{{Sfn|French|2008|p=201}}{{Sfn|Dooley|2006|p=37}} I 1962 reiste V.S. og Pat Naipaul til India, der Naipaul skreiv ''[[An Area of Darkness]]''.{{Sfn|French|2008|p=230}}{{Sfn|Dooley|2006|p=44}} I landet familien hans stamma frå kjende Naipaul seg for første gong anonym. Den ansiktslause kjensla der han ikkje lenger blei plassert som tilhøyrande ei viss folkegruppe, som på Trinidad og i England, gjorde han nervøs.{{Sfn|French|2008|p=215}}{{Sfn|Dooley|2006|pp=41–42}} Han var også opprørt over det han såg på som den oppgitte eller unnvikande indiske rekasjonen på fattigdom og liding.{{Sfn|French|2008|p=217}}{{Sfn|Dooley|pp=42–43}} Under det eittårige India-opphaldet skreiv Naipaul også ''Mr Stone and the Knight's Companion'', den einaste romanen hans som går føre seg i Storbritannia med innfødde britiske hovudpersonar. Han tok imot ein invitasjon til å skriva eit månadleg ''Letter from London'' for ''[[Illustrated Weekly of India]]''.{{Sfn|French|2008|pp=232–233}} Tilbake i London, etter å ha skrive ''An Area of Darkness'', kjende Naipaul seg kreativt uttømd.{{Sfn|French|2008|p=239}} Han følte at det trindidadiske stoffet hans var oppbrukt.{{Sfn|French|2008|pp=219–220}} Heller ikkje India eller ''Mr Stone and the Knight's Companion'' hadde gjeve han nye idear for oppfinnsam skriving.{{Sfn|French|2008|pp=219–220}} Ekteparet hadde dårlegare råd, og Pat byrja å undervisa att for å bidra til å forsørga dei.{{Sfn|French|2008|p=239}} Naipaul sine bøker hadde fått gode kritikkar, men ikkje seld så mykje at han tente godt på dei.{{Sfn|French|2008|p=239}} På det sosiale nivået var Naipaul i ferd med å fjerna seg frå sirkelen rundt ''Caribbean Voices'', men hadde ikkje enno fått innpass i det britiske samfunnet generelt.{{Sfn|French|2008|p=240}} Dette endra seg då han møtte [[Antonia Fraser]], som på den tida var gift med den konservative politikaren [[Hugh Fraser (1918–1984)|Hugh Fraser]].{{Sfn|French|2008|pp=241–242}} Fraser introduserte Naipaul til sin sosiale sirkel i den britiske overklassen av politikarar, forfattarar og artistar.{{Sfn|French|2008|pp=241–242}} Eit av dei nye kjennskapa, [[baron Glenconner]] som var far til forfattaren [[Emma Tennant]] og hadde eigedommar på Trinidad, arrangerte eit lån for Naipaul på 7&nbsp;200 pund.{{Sfn|French|2008|pp=243–244}} Dette gjorde at Naipaul og Pat kunne kjøpa eit tre-etasjars hus i [[Stockwell|Stockwell Park Crescent]] i [[Lambeth]].{{Sfn|French|2008|p=244}} I 1964 blei Naipaul beden om å skriva eit filmmanus til ein amerikansk film.{{Sfn|French|2008|p=247}} Han var nokre månader på Trinidad der han skreiv forteljinga, kortromanen ''A Flag on the Island'' som seinare blei gjeven ut i samlinga ''[[A Flag on the Island]]''. Det fullførte manuset appellerte ikkje til regissøren, og filmen blei ikkje laga.{{Sfn|French|2008|p=247}} Forteljinga tek for seg ein amerikanar, Frankie, som vitjer ei karibisk øy i 1964 etter å ha vore der tidlegare, under andre verdskrigen.{{Sfn|Dooley|2006|p=57}} Han utforsker minna sine der han hadde prøvd å hjelpa fattige øybuarar ved å gje frå forsyningane sine, men kjem fram til at det ikkje finst enkle løysingar på dei sosiale problema på øya.{{Sfn|Dooley|2006|p=58}} Dette var eit tema Naipaul seinare kom til å venda tilbake til. ===Afrika=== [[Fil:Makerere University, Main Administration Block(main building).JPG|mini|Hovudbygningen til [[Makerere University]].]] Kort tid etter at han hadde fullført ''A Flag on the Island'' byrja Naipaul å arbeida på sin neste roman, ''The Mimic Men''. Han sleit gjennom bortimot eit år utan å koma nokon særleg veg.{{Sfn|French|2008|p=248}} Ved slutten av denne perioden fekk han tilbod om å vera residerande forfattar ved [[Makerere University]] i [[Kampala]] i [[Uganda]].{{Sfn|French|2008|p=249}} Der byrja han å skriva om romanen tidleg i 1966, og fullførte verket på kort tid.{{Sfn|French|2008|p=250}} Den fullførte romanen braut ny grunn for Naipaul.{{Sfn|French|2008|p=250}} Han skilde seg frå dei karibiske forteljingane hans ved at han ikkje var komisk.{{Sfn|Dooley|2008|p=55}} Soga blei ikkje fortald [[kronologi]]sk.{{Sfn|King|2003|pp=77–78}} Språket var prega av [[allusjon]] og [[ironi]].{{Sfn|King|2003|p=71}} Verket hadde både skjønnlitterære og sakprosa-eigenskapar, ein metode Naipaul seinare kom til å bruka i andre verk.{{Sfn|Dooley|2008|p=54}} ''The Mimic Men'', som er ei fiksjonell framstilling av karibisk politikk, fekk ei generelt positiv mottaking. Karibiske politikarar som [[Michael Manley]] og [[Eric Williams]] reagerte på henne, sistnemnde skreiv: «V. S. Naipaul's description of West Indians as 'mimic men' is harsh but true ...»{{Sfn|French|2008|p=257}} Under afrikaopphaldet reiste Naipaul rundt i Uganda, der han mellom anna vitja [[Kisoro distrikt]] på grensa mot [[Rwanda]] og [[Den demokratiske republikken Kongo|Kongo]].{{Sfn|French|2008|p=253}} Han viste interesse for kulturen, historia og tradisjonane til [[bagandafolk]]a i området.{{Sfn|French|2008|p=253}} Han og Pat vitja [[Mombasa]] i Kenya saman, der dei var i ein månad.{{Sfn|French|2008|p=253}} Naipaul drog også til [[Tanzania]] med ein ung amerikanar han var blitt ven med i Kampala, [[Paul Theroux]].{{Sfn|French|2008|p=254}} I oktober 1966 blei Naipaul beden av den amerikanske forleggjaren [[Little, Brown and Company]] om å skriva ei bok om Port-of-Spain.{{Sfn|French|2008|p=258}} Arbeidet med boka tok over to år, og fekk eit stadig utvida omfang. ''[[The Loss of El Dorado]]'' blei til slutt ei historie om Trinidad basert på primærkjelder. Pat brukte mange månader i arkiva til [[British Library]] for å finna desse kjeldene.{{Sfn|French|2008|p=258}} Det endelege resultatet var ikkje den reisehandboka forlaget hadde venta seg.{{Sfn|French|2008|p=258}} I staden gjekk [[Alfred A. Knopf]] med på å gje boka ut i USA, medan André Deutsch gav henne ut i Storbritannia.{{Sfn|French|2008|p=258}} Naipaul hadde ei tid vore misnøgd med det politiske klimaet i Storbritannia.{{Sfn|French|2008|p=270}} Særleg plaga den aukande offentlege misnøya med asiatiske innvandrarar frå tidlegare britiske koloniar han.{{Sfn|French|2008|p=270}} Medan han skreiv på ''The Loss of El Dorado'' selde han og Pat huset sitt og levde eit omflakkande liv der dei leigde husvære eller lånte hus av venner. Etter at boka var fullført reiste dei til Trinidad og Canada på leit etter ein stad å slå seg ned.{{Sfn|King|2003|pp=84–85}} Medan Naipaul hadde håpa å selja ei mengd bøker og ikkje li av pengenaud meir, blei det berre selt 3000 utgåver av boka i USA. I tillegg viste det seg at Naipaul sakna England meir enn han hadde rekna med. Paret vende derfor til slutt tilbake til Storbritannia.{{Sfn|King|2003|pp=84–85}} Dei ende opp med ein liten leilegheit i London og eit meir landleg hus ved [[Salisbury]].<ref>{{citation|journal=The New York Times |title=V.S. NAIPAUL: 'IT IS OUT OF THIS VIOLENCE I'VE ALWAYS WRITTEN' |author=Mel Gussow|date=16. september 1984}}</ref> No skreiv Naipaul ei ny bok, ''In a Free State'', som bygde på erfaringane hans frå Afrika. Tittelteksten er ein kortroman der to unge europearar reiser gjennom eit afrikansk land som ikkje er namngjeve, men kanskje kan vera Uganda, Kenya eller Rwanda.{{Sfn|King|2003|pp=91–92}} Verket tek for seg den nye fridommen til desse landa og det politiske kaoset i den postkoloniale verda.{{Sfn|King|2003|pp=91–92}} Det viser også motsetjingane mellom dei idealistiske, rotlause reisande og dei eldre europeiske nybyggjarane i landet. Sjølv om dei har liberale haldningar kan dei reisande likevel ha fordommar, medan dei usentimentale og tidvis brutale nybyggjarane også kan visa medynk.{{Sfn|King|2003|p=88}} I desember 1971 reiste V.S. Naipaul og kona til Trinidad for å dekkja ei sak der aktivisten [[Michael X]] var skulda for drap på to medlemmer av kollektivet sitt i [[Arima]].{{Sfn|French|2008|p=295}} Ekteparet hadde store vanskar på denne tida.{{Sfn|French|2008|pp=300–301}} V.S. Naipaul var avhengig av Pat, men gjekk likevel ofte til prostituerte.{{Sfn|French|2008|pp=300–301}} Han hadde stadig dårlegare humør og barnsleg oppførsel, og Pat fekk ei større moderleg rolle for han.{{Sfn|French|2008|p=272}} Ho byrja å skriva dagbok, noko ho kom til å fortsetja med i dei neste 25 åra.{{Sfn|French|2008|pp=300–301}} Boka dokumenterer livet og arbeidet til V.S. Naipaul, og spegler rolla til Pat i forfattarskapen hans.{{Sfn|French|2008|pp=300–301}} [[Fil:President Reagan giving his acceptance speech at the Republican National Convention, Dallas, Texas.jpg|mini|[[Ronald Reagan]] på det republikanske landsmøtet i Dallas i 1984, som Naipaul dekka.]] Naipaul vitja kollektivet i Arima og Pat følgde med på rettssaka. Ein gammal venn av Naipaul, Francis Wyndham, var no redaktør for ''[[The Sunday Times]]'' og ville trykka historia i avisa. Rundt same tid blei Naipaul beden av [[Robert B. Silvers]], redaktørem av ''[[New York Review of Books]]'', om å skriva nokre tekstar om [[Argentina]] og [[Eva Perón]]. På oppmoding frå Silvers dekkja Naipaul seinare også det [[det republikanske partiet i USA|republikanske]] landsmøtet i [[Dallas]] i 1984, som inspirerte han til å skriva «Among the Republicans», ein [[antropologi]]sk studie av «ein kvit stamme i USA».<ref>{{cite web|url=http://032c.com/2013/we-do-what-we-want/|title=ROBERT SILVERS: We Do What We Want|last=032c.com|accessdate=21. juli 2014|quote=white tribe in the United States}}</ref><ref>{{citation| |title=Among the Republicans |date=25. oktober 1984 |author=V.S. Naipaul |url=http://www.nybooks.com/articles/1984/10/25/among-the-republicans/}}</ref> Pat døydde i 1996. Same året gifta han seg med [[Nadira Naipaul|Nadira Khannum Alvi]], ein kenyansk-pakistansk journalist. == Bibliografi == '''Skjønnlitteratur''' * ''The Mystic Masseur'' (1957) * ''The Suffrage of Elvira'' (1958) * ''Miguel Street'' (1959, på norsk: ''Calypso'', 1966) * ''A House for Mr Biswas'' (1961, på norsk: ''Et hus til mr. Biswas'', 2002) * ''Mr. Stone and the Knights Companion'' (1963) * ''A Flag on the Island'' (1967) * ''The Mimic Men'' (1967) * ''In a Free State'' (1971, på norsk: ''I en fri stat'', 1973) * ''Guerillas'' (1975, på norsk: ''Gerilja'', 1976) * ''A Bend in the River'' (1979, på norsk: ''Der elva krummer seg'', 1987) * ''Finding the Centre'' (1984) * ''The Enigma of Arrival'' (1987, på norsk: ''Ankomsts gåte'', 1988) * ''A Way in the World'' (1994, på norsk: ''Golfo Triste'', 1997) * ''Half a Life'' (2001, på norsk: ''Et halvt liv'', 2002) * ''Magic Seeds'' (2004, på norsk: ''Magiske frø'', 2006) '''Anna''' * ''The Middle Passage: Impressions of Five Societies - British, French and Dutch in the West Indies and South America'' (1962) * ''An Area of Darkness'' (1964) * ''The Loss of El Dorado'' (1969) * ''The Overcrowded Barracoon and Other Articles'' (1972) * ''India: A Wounded Civilization'' (1977) * ''A Congo Diary'' (1980) * ''The Return of Eva Perón and the Killings in Trinidad'' (1980) * ''Among the Believers: An Islamic Journey'' ([[1981]], på norsk: ''Blant de troende: en islamsk reise'', 2001) * ''Finding the Centre'' (1984) * ''A Turn in the South'' (1989, på norsk: ''Reise i sørstatene'', 1990) * ''India: A Million Mutinies Now'' (1990, på norsk: ''India: raseri og revolt'', 1993) * ''Homeless by Choice'' (1992, med [[Ruth Prawer Jhabvala |R. Jhabvala]] og [[Salman Rushdie|S. Rushdie]]) * ''Bombay'' (1994, med Raghubir Singh) * ''Beyond Belief: Islamic Excursions among the Converted Peoples'' ([[1998]], på norsk: ''Bortenfor troen: islamske ekskursjoner blant de konverterte folk'', 1999) * ''Between Father and Son: Family Letters'' (1999, redigert av Gillon Aitken) * ''Literary Occasions: Essays'' (2003, av [[Pankaj Mishra]]) * ''A Writer's People: Ways of Looking and Feeling'' (2007) * ''The Masque of Africa'' (2010) == Prisar og utmerkingar == * 1961: [[Somerset Maugham Award]] for ''[[Miguel Street]]'' * 1964: [[Hawthornden Prize]] for ''Mr. Stone and the Knights Companion'' * 1989: [[Knight Bachelor]]<ref>[http://www.london-gazette.co.uk/issues/51981/supplements/2 ''London Gazette''], nr. 51981, 29. desember 1989, s. 2.</ref> * 1990: [[Trinity Cross]]<ref name=Trinity>{{citation|url=http://www.nytimes.com/2008/05/18/books/review/Shaftel-t.html|title=Sunday Book Review. Letter From Trinidad. An Island Scorned|author=David Shaftel|date=18. mai 2008 }}</ref> * 2001: [[Nobelprisen i litteratur]]<ref name="Nobel"/> ==Kjelder== {{fotnoteliste}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:V.S. Naipaul|V.S. Naipaul]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 13. mars 2018.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' ;Bøker Singh, Bijender. (2018) ed. "V.S. Naipaul: A Critical Evaluation." New Delhi: Pacific Books International. * Chaubey, Ajay Kumar, (2015) ed. ''V. S. Naipaul: An Anthology of 21st Century Criticism''. New Delhi: Atlantic Publishers & Distributors. *{{citation|last=Dooley|first=Gillian|title=V.S. Naipaul, Man and Writer|url=https://books.google.com/books?id=jWMnQmhCwaYC|accessdate=30 September 2013|year=2006|publisher=University of South Carolina Press|isbn=978-1-57003-587-6}} * {{citation|last=French|first=Patrick|title=The World Is What It Is: The Authorized Biography of V. S. Naipaul|url=https://books.google.com/books?id=cI8_MIqGY18C|accessdate=19 September 2013|year=2008|publisher=Alfred Knopf|location=New York|isbn=978-0-307-27035-1}} * {{citation|last=Gorra|first=Michael|title=After Empire: Scott, Naipaul, Rushdie|url=https://books.google.com/books?id=9m6PteVNcPAC|accessdate=19 September 2013|year=2008|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-30476-2}} * {{citation|last=Hayward|first=Helen|title=The Enigma of V. S. Naipaul|url=https://books.google.com/books?id=wlqEoIsQKaAC|series=(Warwick University Caribbean Studies)|year=2002|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-4039-0254-2}} * {{citation|last=Jussawalla|first=Feroza F. (editor)|title=Conversations with V. S. Naipaul|url=https://books.google.com/books?id=buHPh2ZkjP8C&pg=PA126|year=1997|publisher=Univ. Press of Mississippi|isbn=978-0-87805-945-4}} * {{citation|last=King|first=Bruce|title=V.S. Naipaul|url=https://books.google.com/books?id=uVZzQgAACAAJ|edition=2nd|year=2003|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-4039-0456-0}} * {{citation|last=Mustafa|first=Fawzia|title=V. S. Naipaul: Cambridge Studies in African and Caribbean Literature|url=https://books.google.com/books?id=LToFs6FbwdUC|accessdate=19 September 2013|year=1995|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-48359-9}} * {{citation|last=Naipaul|first=Shiva|authorlink=Shiva Naipaul|title=An Unfinished Journey|url=https://books.google.com/books?id=xs9yAAAAMAAJ|accessdate=19 September 2013|year=1986|publisher=Hamish Hamilton|location=London|isbn=978-0-241-11943-3|chapter=Brothers}} * {{citation|last=Naipaul|first=V. S.|title=A House for Mr. Biswas with a new foreword by the author|year=1983a|publisher=Alfred Knopf Inc|location=New York|isbn=978-0-679-44458-9|chapter=Foreword}} ** Also: {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|date= 24. november 1983|year=1983b|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1983/nov/24/writing-a-house-for-mr-biswas/|title=Writing 'A House for Mr. Biswas'}} * {{citation|last=Naipaul|first=V. S.|title=Finding the Center: Two Narratives|url=https://books.google.com/books?id=nqpZAAAAYAAJ|accessdate=19 September 2013|year=1986|publisher=Vintage Books|isbn=978-0-394-74090-4|chapter=A prologue to an autobiography}} ** Also: {{citation|last=Naipaul|first = V. S.|title=A prologue to an autobiography|journal=Vanity Fair |year= 1983c}} * {{citation|last=Naipaul|first=V.S.|title=The Enigma of Arrival|url=https://books.google.com/books?id=709bdvwJKRAC|accessdate=28 September 2013|year=1987|publisher=Alfred A. Knopf|location=New York|isbn=978-0-307-74403-6}} * {{citation|last=Naipaul|first=V.S.|editor=Gillon Aitken|title=Between Father and Son: Family Letters|url=https://books.google.com/books?id=gL2g5rH_He8C|accessdate=19 September 2013|year=2007|publisher=Alfred A. Knopf Inc|location=New York|origyear=2000|isbn=978-0-307-42497-6}} ** Also: {{citation|last=Aitken|first=Gillon|editor=Gillon Aitken (ed)|title=Between Father and Son: Family Letters |url=https://books.google.com/books?id=gL2g5rH_He8C|accessdate=19 September 2013|year=2007|publisher=Alfred A. Knopf Inc|location=New York|isbn=978-0-307-42497-6|chapter=Introduction|origyear=2000}} * {{citation|last=Nixon|first=Rob|title=London Calling: V. S. Naipaul, Postcolonial Mandarin|url=https://books.google.com/books?id=h25vlG5zSo8C|accessdate=19 September 2013|year=1992|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-536196-4}} * {{citation|last1 = Robertson|first1 =Jean|last2=Connell |first2=P. J. (rev)|title= Wilson, Frank Percy (1889–1963)|journal=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|year=2004|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/36953|accessdate=27 September 2013}} * {{citation|last=Said|first=Edward W.|title=Reflections on Exile and Other Essays|url=https://books.google.com/books?id=merq6HPXPm8C&pg=PA98|accessdate=19 September 2013|year=2000|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-00302-6|page=98|chapter=Bitter Dispatches from the Third World}} ;Artiklar * {{cite journal|last=Bayley|first = John|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1987/apr/09/country-life/|title=Country Life|date=9 April 1987}} * {{citation|last=Boxill|first=Anthony|year=1976|title=The Little Bastard Worlds of VS Naipaul's The Mimic Men and A Flag on the Island|journal=International Fiction Review|volume=3|issue=1|url=http://journals.hil.unb.ca/index.php/IFR/article/download/13159/14242}} * {{cite journal|last=Buruma|first = Ian |authorlink= Ian Buruma |journal= The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/2008/nov/20/the-lessons-of-the-master/|title=Lessons of the Master|date=20 November 2008}} * {{cite journal|last=Chotiner|first=Isaac|title=V.S. Naipaul on the Arab Spring, Authors He Loathes, and the Books He Will Never Write|journal=[[The New Republic]]|date=7 December 2012|url=https://newrepublic.com/article/politics/magazine/110865/vs-naipaul-the-arab-spring-authors-he-loathes-and-the-books-he-will-never-write}} * {{citation|last=Fraser|first=Peter D.|title=Review of V.S. Naipaul: Man and Writer by Gillian Dooley|journal=Caribbean Studies|volume=38|issue=1|year=2010|pages=212–215|publisher=Institute of Caribbean Studies, UPR, Rio Piedras Campus|jstor=27944592|doi=10.1353/crb.2010.0027}} * {{citation|last=Greenberg|first = Robert M.|title= Anger and the Alchemy of Literary Method in V. S. Naipaul's Political Fiction: The Case of ''The Mimic Men''|journal=Twentieth Century Literature|volume=46|issue=2|date=Summer 2000|pages=214–237|jstor=441958|doi=10.2307/441958}} * {{Cite journal|last=Marnham|first=Patrick|title=An Interview with VS Naipaul|journal=[[Literary Review]]|date = April 1994}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1974/oct/17/conrads-darkness/|title=Conrad's Darkness|date=17 October 1974}} * {{cite journal|last=Miller|first= Karl|title= V. S. Naipaul and the New Order, ''The Mimic Men''|journal=[[The Kenyon Review]]|volume=29|issue=5|date=Nov 1967|pages=685–698|jstor=4334777}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1987/feb/12/the-ceremony-of-farewell/|title=The Ceremony of Farewell|date=12. februar 1987}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1987/apr/23/on-being-a-writer/|title=On Being a Writer|date=23. april 1987}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1991/jan/31/our-universal-civilization/|title=Our Universal Civilization|date=31 January 1991}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1994/may/12/a-way-in-the-world/|title=A Way in the World|date=12. mai 1994}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1999/feb/18/reading-writing/|title=Reading and Writing|date=18 February 1999a}} * {{cite journal|last=Naipaul|first = V. S.|journal = The New York Review of Books|url=http://www.nybooks.com/articles/archives/1999/mar/04/the-writer-and-india/|title=The Writer in India|date=4 March 1999}} * {{citation|title=Naipaul Unveiled: Review of The World Is What It Is, The authorized biography of V. S. Naipaul by Patrick French|last=Pritchard|first=William H.|journal = The Hudson Review|volume=61|issue=3|year=2008|pages=431–440|jstor=20464886}} * {{citation|last1 = Robertson|first1 =Jean|last2=Connell |first2=P. J. (rev)|title= Wilson, Frank Percy (1889–1963)|journal=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|year=2004|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/36953|accessdate=27 September 2013}} *{{citation| url=http://www.theparisreview.org/interviews/1069/the-art-of-fiction-no-154-v-s-naipaul| title=V. S. Naipaul, The Art of Fiction No. 154|last1=Rosen|first1=Jonathan (editor)|last2=Tejpal|first2=Tarun (editor)|year=1998| journal=[[The Paris Review]]. }} * {{citation|last1=Visaria|first1=Pravin|last2=Visaria|first2=Leela|editor=Dharma Kumar, Meghnad Desai|title=The Cambridge Economic History of India, Volume 2, c.1757–c.1970|url=https://books.google.com/books?id=9ew8AAAAIAAJ|year=1983|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-22802-2|chapter=Population (1757–1947)}} {{refslutt}} {{Nobelprisvinnarar i litteratur}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Britiske forfattarar]] [[Kategori:Nobelprisen i litteratur]] [[Kategori:Britiske nobelprisvinnarar]] [[Kategori:Trinidadiske forfattarar]] p13f2rb4fhxqeadocj3ssxok2re1swt 0 45410 3395553 3395227 2022-07-26T16:29:47Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki '''Vest-Europa''' er hovudsakleg eit samfunnspolitisk omgrep skapt under [[den kalde krigen]], då grensene til regionen stort sett vart definert. Grensene vart effektivt sett under dei siste fasane av [[den andre verdskrigen]] og kom til å gjelde alle europeiske land som ikkje kom under [[Sovjetunionen|sovjetisk]] kontroll og påverknad. [[Nøytralitet|Nøytrale land]] vart klassifiserte ut frå deira politiske regime. Den vanlege oppfatninga og bruken av Vest-Europa var, og i mindre grad framleis er, land som er [[kultur]]elt, [[politikk|politisk]] og [[økonomi]]sk skild frå [[Aust-Europa]], og grensene har lite å gjere med [[geografi]]. Kulturelle og [[religion|religiøse]] grenser mellom dei to regionane overlappar kvarandre derimot mykje og særleg har desse grensene svinga fram og tilbake gjennom historia. Dette gjer det vanskeleg å danne ei nøyaktig forståing av omgrepet. Omgrepet er ofte assosiert med, men ikkje klart avgrensa til, [[liberalt demokrati]], [[kapitalisme]] og [[Den europeiske unionen]]. Dei fleste landa i regionen deler [[vestleg kultur]] og mange har økonomiske, historiske og politiske band til land i [[Nord-Amerika|Nord-]] og [[Sør-Amerika]] og [[Oseania]] (sjå òg [[Vesten]]). == SN sin geografiske definisjon == [[Fil:Location-Europe-UNsubregions,_Kosovo_as_part_of_Serbia.png|mini|Statistiske [[region]]ar i Europa ut frå [[Dei sameinte nasjonane]] sin definisjon (Vest-Europa er markert med lyseblått): {{legend|#4080FF|[[Nord-Europa]]}} {{legend|#00FFFF|Vest-Europa}} {{legend|#FF8080|[[Aust-Europa]]}} {{legend|#00FF00|[[Sør-Europa]]}}]] Hos Dei sameinte nasjonane er Vest-Europa ein mindre kjend geografisk region i Europa som er ein meir avgrensa enn berre tradisjonelle politiske og kulturelle vurderingar.<ref>SN si statistiske inndeling: [http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings"]</ref>, Denne inndelinga av Vest-Europa består av ni land: * {{AUT}} [[Austerrike]] * {{BEL}} [[Belgia]] * {{FRA}} [[Frankrike]] * {{GER}} [[Tyskland]] * {{LIE}} [[Liechtenstein]] * {{LUX}} [[Luxembourg]] * {{MCO}} [[Monaco]] * {{NLD}} [[Nederland]] * {{SUI}} [[Sveits]] == Antikken og mellomalderen == Den tidlegaste skilnaden mellom aust og vest i Europa har sitt opphav i historia til [[Den romerske republikken]]. Då romarane utvida territoriet sitt oppstod det eit kulturelt og språkleg skilje mellom dei hovudsakleg [[Koiné|gresktalande]] austlege provinsane, som hadde danna [[Hellenisme|den greske sivilisasjonen]], og dei vestlege områda, som i stor grad nytta det [[latinsk]] språket. Dette kulturelle og språklege skiljet vart seinare forsterka av den seinare politiske delinga av [[Romarriket]] i ein austleg og ein vestleg del. Dette skiljet vart forsterka i [[seinantikken]] og [[mellomalderen]] ved fleire hendingar. [[Vestromarriket]] kollapsa i byrjinga av [[tidleg mellomalder]]. I motsetnad klarte [[Austromarriket]] eller [[Det bysantinske riket]] å overleve, og til og med bløme, dei neste tusen åra. Danninga av [[Frankarriket]] i vest, og særleg [[Det store skismaet|Det store skisma i 1054]] som formelt delte [[austleg kristendom|austleg]] og [[vestleg kristendom]], forsterka dei kulturelle og religiøse skilnadane mellom Aust- og Vest-Europa. Då det [[islam|muslimske]] [[Det osmanske riket|Osmanske riket]] erobra Austromarriket, senteret for [[den ortodokse kyrkja]], på [[1400-talet]], og [[Det tysk-romerske riket]] (som hadde erstatta Frankarriket) gradvis vart oppdelt, vart ikkje kampen mellom [[den romersk-katolske kyrkja|den romersk-katolske]]/[[protestantisme|protestantiske]] kyrkja og [[den ortodokse kyrkja]] i Europa like viktig lenger. Historiske hendingar som [[renessansen]], [[reformasjonen]] av [[Martin Luther]] og [[motreformasjonen]] av [[Den katolske kyrkja]], [[opplysingstida]], [[den franske revolusjonen]] og [[den industrielle revolusjonen]] vert rekna som viktig hendingar som forma vesteuropeisk kultur og identitet. Under [[oppdagingstida]] koloniserte dei fleste vesteuropeiske land [[Afrika]], [[Asia]], [[Sør-Amerika|Sør-]] og [[Nord-Amerika]]. Alle desse historiske hendingane og den kulturelle utviklinga har påverka kva ein ligg i omgrepet ''Vest-Europa''. [[Fil:Iron Curtain map.svg|mini|Grensene til '''Vest-Europa''' vart stort sett definert av den kalde krigen. [[Jernteppet]] delte dei europeiske medlemslanda i [[NATO]] (i blått) frå medlemsland i [[Warszawapakta]] (i raudt). Nøytrale land vart klassifisert ut frå det politiske systemet deira.]] == Den kalde krigen deler Europa i ei Vestblokk og ei Austblokk == Under dei siste fasane av den andre verdskrigen vart framtida til Europa avgjort mellom [[Dei allierte under den andre verdskrigen|dei allierte]], ved den britiske statsministeren [[Winston Churchill]], den amerikanske presidenten [[Franklin D. Roosevelt]] og den sovjetiske presidenten [[Josef Stalin]] på [[Jaltakonferansen]] i [[1945]] '''Etterkrigs-Europa''' vart delt inn i to store område: '''''Vesten''''', hovudsakleg påverka av [[USA]] og ''[[Austblokka]]'', dominert av [[Sovjetunionen]]. Ved byrjinga av den kalde krigen vart Europa delt ved '''[[Jernteppet]]'''. Dette uttrykket hadde vorte brukt under den andre verdskrigen av den tyske [[Propagandaministerium|propagandaministeren]] [[Joseph Goebbels]] og seinare av grev [[Lutz Schwerin von Krosigk]] dei siste dagane av krigen. Bruken vart derimot hovudsakleg popularisert av Winston Churchill, som nytta det i den kjende talen «Sinews of Peace» den [[5. mars]] [[1946]] ved [[Westminster College i Missouri|Westminster College]] i [[Fulton i Missouri]]: {{sitat4|Frå [[Szczecin]] i [[Austersjøen]] til [[Trieste]] i [[Adriahavet]] har eit [[jernteppet|jernteppe]] senka seg over kontinentet. Bak den linja ligg alle hovudstadane til dei gamle statane i Sentral- og Aust-Europa. [[Warszawa]], [[Berlin]], [[Praha]], [[Wien]], [[Budapest]], [[Beograd]], [[Bucureşti]] og [[Sofia]]; alle desse kjende byane og innbyggjarane rundt dei ligg i det eg må kalle den sovjetiske sfæren, og alle er utsett for, i ein eller anna form, ikkje berre sovjetisk påverknad, men i svært stor gard òg aukande kontroll frå [[Moskva]].}} Sjølv om enkelte land offisielt var nøytrale vart dei klassifisert ut frå deira politiske og økonomiske system. Denne inndelinga definerte oppfatninga til folk flest av Vest-Europa og grensene til Aust-Europa, til og med den dag i dag. == Eit delt Europa == === Aust-Europa === Aust-Europa bestod hovudsakleg av alle europeiske land som vart sett fri og så okkupert av [[Den raude arméen]]. Dette inkluderte [[Den tyske demokratiske republikken]], stort sett berre kalla '''Aust-Tyskland''', danna av [[den sovjektiske okkupasjonssonen]] i Tyskland. Alle landa i Aust-Europa vart påtvinga kommunistiske regime. Dei fleste av desse landa var offisielt sjølvstendig frå Sovjetunionen, men til ein viss praktisk grad var dette sjølvstende ganske avgrensa. I enkelte tilfelle var mange av dei berre ein [[vasallstat]] under Sovjetunionen. * Dei fleste av desse landa var medlemsland i den militære [[Warszawapakta]] og den økonomiske systerorganisasjonen [[COMECON]]. Først og fremst var Sovjetunionen (som sjølv inkluderte [[Estland]], [[Latvia]], [[Litauen]], [[Kviterussland]], [[Ukraina]], osv). Andre land dominert av Sovjetunionen var Den tyske demokratiske republikken, [[Polen]], [[Tsjekkoslovakia]], [[Ungarn]], [[Bulgaria]] og [[Romania]]. * [[Den sosialistiske sambandsrepublikken Jugoslavia]] (oppretta etter den andre verdskrigen og før den seinare oppdelinga) var '''ikkje''' eit medlem av Warszawapakta. Landet var eit grunnleggjande medlem av [[Organisasjonen av alliansefrie nasjonar]], ein organisasjon oppretta i eit forsøk på å verte assosiert med ein av dei to blokkene. Det var demonstrativt sjølvstendig frå Sovjetunionen gjennom store delar av den kalde krigen, men på grunn av kommunistregimet vart det i stor grad rekna som ein del av Austblokka. * [[Albania]] braut med Sovjetunionen tidleg i 1960-åra som følgje av [[den kinesisk-sovjetiske oppsplittinga]], og støtta i staden [[Kina]]. Trass i dette førte det kommunistiske regimet til at det vart rekna som ein del av Austblokka. === Vest-Europa === Vest-Europa bestod og består av: * [[Storbritannia]] og [[Frankrike]], sigerherrar i [[den andre verdskrigen]]. * [[Nederland]], [[Belgia]] og [[Luxembourg]] som hadde vore okkupert av [[Nazi-Tyskland]] og vart sett fri av ''dei vestlege allierte''. * [[Vest-Tyskland]], som vart danna ut frå dei tre okkupasjonssonene i Tyskland som høyrte til dei vestlege allierte (USA, Storbritannia og Frankrike). * [[Italia]], tidlegare ein av [[Aksemaktene]], som hadde overgjeve seg og vorte okkupert av dei vestlege allierte. * [[Republikken Irland]] fekk sjølvstende i [[1920-åra]] frå Storbritannia. Landet heldt seg nøytralt under [[den andre verdskrigen]]. Det vart aldri ein del av NATO, men vart med i [[Den europeiske unionen]] i [[1973]]. * [[Norden]] var eit spesielt tilfelle. [[Danmark]] og [[Noreg]] hadde vore okkupert av Nazi-Tyskland, men bortsett frå [[Finnmark]], som vart frigjort av [[Den raude arméen]], vart ikkje områda sett fri av dei allierte. Under krigen vart [[Island]], som då var i unionen med Danmark under ein felles konge, okkupert av Storbritannia og USA utan tap av liv på nokon av sidene. * [[Sverige]] klarte å halde seg nøytrale gjennom krigen. * [[Finland]] hadde vore ei [[alliert krigførande makt]] til Tyskland mot Sovjetunionen og leid eit nederlag, men vart ikkje erobra eller okkupert. [[Paristraktatane i 1947]] mellom Finland og Sovjetunionen fastsette at Sovjetunionen skulle annektere mindre delar av Finland og at Finland skulle ha venlege forhold til Sovjetunionen (sjå òg [[Våpenkvila i Moskva]]). * [[Austerrike]] og [[Sveits]] var òg spesielle tilfelle. Austerrike vart ein del av Nazi-Tyskland gjennom [[Anschluss]]-prosessen før krigen, medan Sveits vart verande nøytrale gjennom heile krigen. Etter krigen vart begge landa verande nøytrale. Austerrike vart seinare ein del av Den europeiske unionen, men ikkje av NATO. Sveits avslo medlemskap i NATO og EU og vart i staden medlem av [[EFTA]]. Andre land vart òg ein større del av Vest-Europa. Nesten alle land i Vest-Europa fekk økonomisk støtte frå USA gjennom [[Marshallplanen]]. Mange vart medlem av [[NATO]] og/eller [[Den europeiske unionen]] eller [[EFTA]]. * Land som vart styrt av diktatorar, [[Portugal]], [[Spania]] og [[Hellas]], vart parlamentariske demokrati på midten av [[1970-talet]]. Alle vart medlem av NATO og EU. * Dei [[europeiske mikrostatar|europeiske mikrostatane]] [[Vatikanstaten]], [[San Marino]], [[Monaco]], [[Andorra]] og [[Liechtenstein]] vert rekna som ein del av Vest-Europa, men dei vert stort sett oversett. Mange av desse statane har spesielle avtalar med EU. * Rettsstillinga til [[biland]] i Europa ([[Gibraltar]], [[Kanaløyane]], [[Færøyane]], osv) er spesialtilfelle. Trass i dette vert dei rekna som ein del av Vest-Europa. * [[Malta]] vert generelt rekna som ein del av Vest-Europa.<ref>United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization: [http://www.ibe.unesco.org/links/weurope.htm Western Europe]</ref>. === Tyrkia === * [[Tyrkia]], som medlemsland i NATO, vart akseptert som ein del av Vesten. Det har derimot ikkje enno vorte ein del av EU. Tyrkia vert vanlegvis rekna som eit [[transkontinetalt land]] i både [[Balkan|Søraust-Europa]] og [[Sørvest-Asia]]. == Seinare politisk utvikling == Verda endra seg drastisk etter Jernteppet fall i [[1989]]. Vest- og Aust-Tyskland vart fredlege gjenforeint som Tyskland. COMECON og Warszawapakta vart oppløyst, og i [[1991]] òg Sovjetunionen. Fleire land som hadde vore ein del av Sovjetunionen fekk tilbake sitt fullstendige sjølvstende. Sjølv om omgrepet Vest-Europa i stor grad vart definert under den kalde krigen vert det framleis mykje brukt. Omgrepet vert mykje bruk i media både «vestleg» og andre område av Europa. I tillegg har omgrepet [[Sentral-Europa]] igjen gjort seg gjeldande. ''Vest-Europa'' har i aukande grad mindre og mindre og gjere med EU. Med utvidinga av EU i 1995, 2004 og 2007 vart mange austlege land medlem av EU, og eit syn der Europa er delt i Vest og Aust vert av mange sett på som nedlatande og nedsettande av dei nominelt austlege landa. == Sjå òg == * [[Vesten]] * [[Den første verda]] * [[Det nye Europa]] * [[Det gamle Europa]] * [[Marshallplanen]] == Fotnotar == {{fotnoteliste}} == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Western Europe|Western Europe]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 16. oktober 2007.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' * ''The Making of Europe'', ISBN 0-14-015409-4, av Robert Bartlett * ''Crescent and Cross'', ISBN 1-84212-753-5, av Hugh Bicheno * ''The Normans'', ISBN 0-7524-2881-0, av Trevor Rowley * ''1066 The Year of the Three Battles'', ISBN 0-7126-6672-9, av Frank McLynn {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#europe Den europeiske inndelinga i SN] * [http://www.ibe.unesco.org/links/weurope.htm# Vest-Europa i følgje UNESCO] * [http://www.westerneurope.info westerneurope.info] {{verdsregionar}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Vest-Europa| ]] [[Kategori:Regionar i Europa]] 27kisbyggewkt01hrtfk02l50gn0j7s 0 48922 3395556 3395335 2022-07-26T16:30:53Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Atom Heart Mother | format = Studioalbum | artist = [[Pink Floyd]] | utgjeve = 2. oktober 1970 | innspelt = Mars til august 1970 | studio = [[Abbey Road Studios]] i London | sjanger = {{hlist|[[Progressiv rock]]<ref name="teamrock">{{cite web | url=http://teamrock.com/feature/2016-09-22/pink-floyd-the-story-behind-atom-heart-mother | title=Pink Floyd: The Story Behind Atom Heart Mother | work=TeamRock | date=22. september 2016 | accessdate=14. mars 2017 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170315174620/http://teamrock.com/feature/2016-09-22/pink-floyd-the-story-behind-atom-heart-mother | archive-date=15. mars 2017 | dead-url=no | df=dmy-all }}</ref>|[[eksperimentell rock]]<ref name="teamrock"/>}} | lengd = 52:06 | selskap = {{hlist|[[Harvest Records|Harvest]]|[[Capitol Records|Capitol]]}} | produsent = Pink Floyd, [[Norman Smith]] (leiande produsent) | førre = ''[[Ummagumma]]'' | førre år = 1969 | neste = ''[[Meddle]]'' | neste år = 1971 | ymse = {{Singlar | namn = Atom Heart Mother | format = Studioalbum | singel 1 = [[Summer '68]] | singel 1 dato = 10. oktober 1970 }} }} '''''Atom Heart Mother''''' er det femte [[studioalbum]]et til det engelske rockebandet [[Pink Floyd]]. Det kom ut på [[Harvest Records|Harvest]] den 2. oktober 1970 i Storbritania og på [[Capitol Records|Capitol]] den 10. oktober 1970 i USA.{{sfn|Povey|2006|p=137}} Det vart innspelt i [[Abbey Road Studios]] i London i England, og var det første albumet deira som gjekk til topps i Storbritannia, medan det nådde 55. plassen i USA. Til slutt selde det til gullplate der.<ref>{{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=aA4EAAAAMBAJ&pg=PA119&lpg=PA119&dq=%22atom+heart+mother%22+gold+certification&source=bl&ots=vKAVcgk23R&sig=ZkjR-dc20rZOEZLCWn0d5tzTVb8&hl=en&sa=X&ei=k3tIUMHLDsTX0QXtzYHYBg&ved=0CEQQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22atom%20heart%20mother%22%20gold%20certification&f=false |title=Record Research (advertisement) |publisher=magasinet Billboard |date=15. mars 1997 |accessdate=18. juni 2019}}</ref> [[Ron Geesin]], som alt hadde vore ei inspirasjonskjelde og samarbeidd med [[Roger Waters]], medverka på tittelsporet og står oppført som komponist i lag med resten av bandet. Plateomslaget vart designa av [[Hipgnosis]] og var det første utan noko fotografi av bandet. Dette var ein trend dei fortsette med ut karrieren. Sjølv om det selde godt då det kom, har bandet, særleg Waters og [[David Gilmour]], vore negative til albumet i nyare år.<ref name=rubbish/><ref name=theword/> Likevel har det vore populært nok til at Gilmour framførte tittelsporet med Geesin i 2008. ==Innspeling== [[Fil:Roger waters leeds 1970.jpg|left|mini|[[Roger Waters]] på scenen i [[Leeds University]], 28. februar 1970. Ein av dei første konsertframføringane av tittelsporet var på denne konserten.]] Pink Floyd byrja å arbeide på albumet etter å ha spelt inn sine bidrag til filmen ''[[filmen Zabriskie Point|Zabriskie Point]]'' i Roma, som enda med noko bitterheit. Dei drog attende til London tidleg i 1970 for å øve. Fleire av dei unytta opptaka frå Roma-innspelingane vart nytta til å setje saman nytt materiale under desse øvingane, men somme av desse, som «The Violent Sequence», som seinare vart til «[[Us and Them]]», vart ikkje brukt på ei tid.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} ===Side ein=== [[musikkstykket Atom Heart Mother|Tittelsporet]] til ''Atom Heart Mother'' oppstod frå ei rekkje instrumentalar som bandet hadde komponert under desse øvingane, mellom anna akkordprogresjonen til hovudtemaet, som gitaristen [[David Gilmour]] hadde kalla «Theme from an Imaginary Western»,{{sfn|Schaffner|2005|p=157}}{{sfn|Manning|2006|p=62}} og den tidlegaste dokumenterte framføringa av denne var 17. januar 1970{{sfn|Manning|2006|p=62}} ved [[Hull University]].{{sfn|Povey|2006|p=181}} Bandet følte at konsertframføringane utvikla stykket til ei handterbar form.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Innspelinga av sporet tok til i [[Abbey Road Studios]] i London, og var noko strevsam, sidan det var den førte innspelinga med ein ny 8-sporsopptakar og [[EMI TG12345]] transistorbaserte miksebord (8-spor, 20 mikrofoninngangar) i studio, og som følgje av dette insisterte [[EMI]] på at bandet ikkje fekk lov å kutte opp lydbandet for å redigere stykka saman. Derfor hadde ikkje bandmedlemmane [[Roger Waters]] og [[Nick Mason]] noko anna val enn å spele høvesvis bass og trommer for heile det 23 minuttar lange stykke i ein omgang. Dei andre instrumenta til bandet vart lagt til sidan. Mason hugsa at mangelen på nøyaktig tempo skapte problem for dei seinare.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Innan mars hadde dei fullført innspelinga av sporet,{{sfn|Povey|2006|p=121}} men følte det var heller ufokusert og trengde noko anna. Bandet hadde blitt introdusert for [[Ron Geesin]] via turnémanageren til [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], [[Sam Cutler]], og var imponert over komposisjonane hans og måten hand handterte lydbandredigering på, særleg Waters og Mason.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Geesin fekk overlevert heile sporet som bandet hadde spelt inn og spurt om å komponere eit orkesterarrangement over dette, medan bandet drog på turné til USA.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Geesin skildra komponeringa og arrangementa som «veldig mykje arbeid. Ingen visste kva dei ønskte, dei kunne ikkje lese notar …»{{sfn|Povey|2006|p=121}} I følgje han kom Gilmour opp med somme melodilinjer, medan dei to og klaverspelaren [[Richard Wright]] arbeidde med den midtre kordelen.{{sfn|Manning|2006|p=62}}{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} Då dei skulle spele inn arbeidet hans i juni med EMI Pops Orchestra,<ref name="theword"/> var musikarane som deltok lite nøgd med å måtte spele [[avantgarde]] musikk i staden for klassiske verk og komponert med at delar av stykke var vanskeleg å framføre, sjikanerte dei han under innspelinga. [[John Alldis]] og koret hans song òg på sporet og Alldis hadde erfaring med orkestermusikarar og leia innspelinga i staden for Geesin.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}}{{sfn|Manning|2006|p=63}} Sporet heitte opphavleg «The Amazing Pudding», men i dei opphavlege notane til Geesin stod det «Untitled Epic».{{sfn|Manning|2006|p=62}}{{sfn|Geesin|2013|p=8}} Ein utbetra versjon (med Geesin sine parti) vart framført på [[Bath Festival of Blues and Progressive Music]] den 27. juni.{{sfn|Manning|2006|p=63}}{{sfn|Schaffner|2005|p=163}} Namnet vart endra etter at bandet skulle spele på ein «in concert»-sending for [[BBC Radio 1]] den 16. juli 1970, og trengde ein tittelen som [[John Peel]] kunne annonsere. Geesin peikte på ei utgåve av ''[[Evening Standard]]'', og føreslo at Waters kunne finne ein tittel der. Overskrifta var ''«ATOM HEART MOTHER NAMED»'', ein artikkel om ei kvinne som hadde fått ein atomdriven pacemaker.{{sfn|Blake|2006|p=152}}{{sfn|Schaffner|2005|p=160}} Det vart halde ein gratiskonsert i [[Hyde Park i London|Hyde Park]] i London i juli 1970 arrangert av dei tidlegare Floyd-managerane [[Peter Jenner]] og [[Andrew King]], med Geesin i publikum, som var sjokkert over framføringa.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}}{{sfn|Manning|2006|p=63}}{{sfn|Povey|2006|p=134}} Slik stykket vert presentert på det ferdige albumet er ei utvikling frå dei tidlege instrumentale stykka til Pink Floyd, som «[[musikkstykket A Saucerful of Secrets|A Saucerful of Secrets]]» eller «[[Interstellar Overdrive]]». «Atom Heart Mother» tar opp heile side ein av albumet og var delt inn i seks delar, som kvar hadde sin eigen tittel. Geesin valte å kalle opningsdelen «Father's Shout» etter [[Earl Hines|Earl «Fatha» Hines]], medan andre namn som «Breast Milky» og «Funky Dung» var inspirert av plateomslaget.<ref name="theword"/> Orkesterarrangementa med fullt hornorkester,{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} ein [[cello]]{{sfn|Schaffner|2005|p=159}} og det 16 mann store John Alldis-koret,<ref>{{cite web |url=http://www.brain-damage.co.uk/obituaries/john-alldis-atom-heart-mother-choir-conductor-passes.html |title=Obituary – John Alldis |publisher=Brain Damage |date=21. desember 2010 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120401121627/http://www.brain-damage.co.uk/obituaries/john-alldis-atom-heart-mother-choir-conductor-passes.html |archive-date=1. april 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>{{sfn|Schaffner|2005|pp=159–160}} som spelar og syng dei fleste melodilinjene, medan Pink Floyd berre akkompagnerer,{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} var motsett av det som var vanleg i 1960-åra der orkesteret var i bakgrunnen og bandet i framgrunnen.{{sfn|Manning|2006|p=162}} ===Side to=== [[Fil:Expo Pink Floyd - Organ.jpg|mini|right|Innan 1970 hadde [[Richard Wright|Rick Wright]] byrja å bruke eit [[Hammondorgel|Hammond M102-orgel]] fast på scenen, og vert mykje brukt på dette albumet.{{sfn|Mason|2004|p=130}}]] Konseptet på dette albumet var mykje likt det førre albumet, ''Ummagumma'', sidan det fokuserer på songar av kvart enkeltmedlem på andre halvdel.{{sfn|Manning|2006|p=162}}{{sfn|Schaffner|2005|p=156}} Side to opnar med tre fem minuttar lange songar, ein kvar av dei tre faste låtskrivarane til bandet, og avsluttar med ein suite av lydeffektar, hovudsakleg sett saman av Mason,{{sfn|Manning|2006|p=164}} men tilskriven heile gruppa.{{sfn|Manning|2006|p=162}} Waters bidrog med ei vise kalla «[[If av Pink Floyd|If]]», framført på akustisk gitar.{{sfn|Manning|2006|p=162}}{{sfn|Schaffner|2005|p=162}} Pink Floyd spelte sjeldan denne songen på konsertane, men Waters har spelt han ein del på solokonsertane{{sfn|Schaffner|2005|p=162}} under ''[[Radio K.A.O.S.]]''-turneen meir enn eit tiår seinare. Denne vart etterfølgd av Wright sin «[[Summer '68]]», som òg nyttar blåseinstrument. Denne kom ut på singel i Japan i 1971,<ref>{{cite web |url=http://www.pinkfloyd.com/music/singles.php |title=Pink Floyd – The Official Site – Singles |access-date=18. juni 2019 |archive-url=https://www.webcitation.org/6AQKqhMQk?url=http://www.pinkfloyd.com/music/singles.php |archive-date=18. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og var det einaste sporet på albumet som ikkje vart framført på konsertane deira. Songen handla visstnok om eit møte mellom Wright og ein [[groupie]] under ein turné, og hadde arbeidstittelen «One Night Stand».{{sfn|Mabbett|2010|p=100}} I følgje Mason, fekk Gilmour, som hadde skrive få songar på den tida, beskjed om å bli verande i Abbey Road fram til han hadde skrive ein song som passa inn på albumet. Han kom med den viseaktige «[[Fat Old Sun]]»,{{sfn|Manning|2006|p=162}} som han framleis omtaler som ein av dei personlege favorittane sine.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Songen vart spelt fast under konsertane deira i 1970-1971 og vart òg framført av Gilmour på turneen hans i 2006.{{sfn|Mabbett|2010|p=101}} Det siste sporet, «[[Alan's Psychedelic Breakfast]]», er delt inn i tre delar, kvar med sin eigen, skildrande tittel, i lag med dialog og lydeffektar frå scenearbeidaren Alan Styles som lagar og et frukost medan han pratar.{{sfn|Manning|2006|pp=64,162}} Ideen for stykket kom til då Waters eksperimenterte med rytmen til ein drypande spring,{{sfn|Manning|2006|p=64}} i lag med lydeffektar og prat innspelt av Mason på kjøkenet hans{{sfn|Manning|2006|p=64}} blanda med musikk innspelt i Abbey Road.{{sfn|Povey|2006|p=122}} Ein lett omarbeidd versjon vart framført på scenen 22. desember 1970 i [[Sheffield City Hall]] i Sheffield i England der bandmedlemmane tok pausar mellom stykka for å ete frukost. Den originale LP-versjonen endar med lyden av den drypande springen i ei indre vinylrille som gjekk i det uendelege fram til plata vart stoppa manuelt.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}}{{sfn|Mabbett|2010|p=102}} Den opphavlege frontmannen i Pink Floyd, [[Syd Barrett]], spelte inn albumet sitt ''[[Barrett av Syd Barrett|Barrett]]'' kring same tida som ''Atom Heart Mother'', med assistanse frå Gilmour og Wright. Han vitja stundom det gamle bandet sitt for å sjå kva dei heldt på med.{{sfn|Schaffner|2005|p=159}} ==Plateomslag== [[Fil:Holstein cow in Prince Edward Island, 2015.jpg|mini|Ku av same slaget som blei vist på plateomslaget til ''Atom Heart Mother''.]] Det originale plateomslaget vart designa av [[Hipgnosis]] og syner ei [[Holstein-frisisk fe|holstein-frisisk]] [[ku]] som står i ei eng utan noko tekst eller hint til kva som er på albumet.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} Somme seinare utgåver hadde tittelen og artistnamnet på framsida. Dette konseptet var ein reaksjon på at dei vart omtalt som [[psykedelisk rock|psykedelisk]] [[space rock]]. Bandet ønskte å utforske alle typar musikk utan å vere avgrensa av eit særskild image eller spelestil. Dei bad derfor om «noko enkelt» på framsida, som då enda opp med å vere eit bilete av ei ku.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} [[Storm Thorgerson]] var inspirert av den kjende ku-tapetet til [[Andy Warhol]] og sa at han berre køyrde ut på landsbygda nær [[Potters Bar]] og fotograferte den første kua han såg.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} Eigaren av kua har identifisert ho som «Lulubelle III».{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}}<ref>{{cite web |url=http://www.virginmedia.com/music/pictures/toptens/best-album-covers-ever.php?ssid=11 |title=Pink Floyd: Atom Heart Mother – The 20 best album covers ever – Pictures – Music |publisher=Virgin Media |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213182303/http://www.virginmedia.com/music/pictures/toptens/best-album-covers-ever.php?ssid=11 |archive-date=13. desember 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Fleire kyr er avbilda på baksida, igjen utan tekst eller titlar, og på innsida av omslaget. Ein rosa ballong forma som [[jur]]et på ei ku følgde òg albumet som eit ledd i marknadsføringskampanjen til Capitol for bandet i USA.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}}<ref>R. Serge Denisoff, [https://books.google.com/books?id=42Wb1DeDZjcC&pg=PA321&dq=billboard+magazine+october+1971&lr=&cd=16#v=onepage&q=pink%20floyd&f=false Solid gold: the popular record industry] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170214171648/https://books.google.com/books?id=42Wb1DeDZjcC&pg=PA321&dq=billboard+magazine+october+1971&lr=&cd=16#v=onepage&q=pink%20floyd&f=false |date=14. februar 2017 }}, s. 174, Transaction Publishers (1975), {{ISBN|0-87855-586-2}}</ref> Teksten i seinare CD-utgåver inneheldt oppskrifta for eit [[heilsteikt, fylt kamel|tradisjonell beduinsk bryllaupsmåltid]] på eit kort kalla «Breakfast Tips».<ref name=UK94>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/368573 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=[[Discogs]] |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218073633/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/368573 |archive-date=18. februar 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Oppskrifta var ein fylt kylling inni eit lam, inni ei geit, inni ein kamel, som så skulle grillast. Thorgerson snakka om omslaget i ettertid: «Eg trur kua representerer ein del av humoren til Pink Floyd, som eg syns ofte er undervurdert eller lite omtalt.»<ref name="stormguitarworld">{{cite web |url=http://www.guitarworld.com/interview-designer-storm-thorgerson-reflects-pink-floyd-and-30-years-landmark-album-art?page=0,2 |title=Interview: Designer Storm Thorgerson Reflects on Pink Floyd and 30 Years of Landmark Album Art |publisher=[[Guitar World]] |date=10. august 2011 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120706131246/http://www.guitarworld.com/interview-designer-storm-thorgerson-reflects-pink-floyd-and-30-years-landmark-album-art?page=0,2 |archive-date=6. juli 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I midten av 1970-åra kom ei piratkopiplater med sjeldne singlar og B-sider kalla ''[[The Dark Side of the Moo]]'' med eit liknande omslag. Som ''Atom Heart Mother'' stod det ingenting på omslaget, men denne gongen var det for å bevare anonymiteten til personen som hadde laga plata.<ref name="heylin">{{cite book |last=Heylin |first=Clinton |title=The Great White Wonders – A History of Rock Bootlegs |publisher=[[Penguin Books]] |year=1994 |page=197 |isbn=0-670-85777-7}}</ref> Plateomslaget til [[The KLF]]-albumet ''[[Chill Out]]'' var òg inspirert av ''Atom Heart Mother''.<ref>{{cite web |first=Stuart |last=Young |url=http://www.libraryofmu.org/display-resource.php?id=229 |title=KLF is Gonna Rock Ya! |publisher=Library of Mu |date= |accessdate=18. juni 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130126091307/http://www.libraryofmu.org/display-resource.php?id=229 |archivedate=26. januar 2013 }}</ref> ==Utgjeving og mottaking== {{Platemeldingar |kritikk1 = [[AllMusic]] |kritikk1karakter = {{Rating|3|5}}<ref>{{AllMusic|class=album|id=r15253|tab=review|selskap=Album review|first=Stephen Thomas|last=Erlewine|accessdate= 14. juni 2019}}</ref> |kritikk2 = ''[[Christgau's Record Guide: Rock Albums of the Seventies|Christgau's Record Guide]]'' |kritikk2karakter = D+<ref name="CG81">{{cite book|last=Christgau|first=Robert|year=1981|chapter-url=http://robertchristgau.com/get_artist.php?id=1085&name=Pink+Floyd|chapter=Pink Floyd: ''Atom Heart Mother''|title=Christgau's Record Guide: Rock Albums of the '70s|publisher=[[Ticknor & Fields]]|isbn=089919026X|accessdate=3. oktober 2018}}</ref> | kritikk3 = ''[[The Daily Telegraph]]'' | kritikk3karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{cite news|last=McCormick|first=Neil|date=20. mai 2014|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|title=Pink Floyd's 14 studioalbums rated|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|location=London|accessdate=11. juni 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20141227153821/http://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|archive-date=11. juni 2019|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | kritikk4 = ''[[Encyclopedia of Popular Music]]'' | kritikk4karakter = {{Rating|3|5}}<ref name="Acclaimed" /> | kritikk5 = ''[[The Great Rock Discography]]'' | kritikk5karakter = 7/10<ref name="Acclaimed">{{Citation | title = Pink Floyd ''Atom Heart Mother'' | url = http://www.acclaimedmusic.net/Current/A2329.htm | publisher = [[Acclaimed Music]] | accessdate = 11. juni 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150922051025/http://www.acclaimedmusic.net/Current/A2329.htm | archive-date = 22. september 2015 | dead-url = no | df = dmy-all }}</ref> |kritikk6 = ''[[MusicHound|MusicHound Rock]]'' |kritikk6karakter = 2/5<ref>{{cite book | last1 = Graff | first1 = Gary | last2 = Durchholz | first2 = Daniel (eds) | title = MusicHound Rock: The Essential Album Guide | publisher = Visible Ink Press | location = Farmington Hills, MI | year = 1999 |page=872 | isbn = 1-57859-061-2}} </ref> | kritikk7 = ''[[The Rolling Stone Album Guide]]'' | kritikk7karakter = {{Rating|1|5}}<ref name="RSguide">{{cite web|last=Sheffield|first=Rob|authorlink=Rob Sheffield|url=https://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217230328/http://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|title=Pink Floyd: Album Guide|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[Jann Wenner|Wenner Media]], [[Fireside Books]]|date=2. november 2004|archivedate=17. februar 2011|accessdate=11. juni 2019}}</ref> | kritikk8 = [[Sputnikmusic]] | kritikk8karakter = 3/5<ref>{{cite web |url=https://www.sputnikmusic.com/review/39178/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/ |title=Pink Floyd Atom Heart Mother |last=Tan |first=Irving |publisher=[[Sputnikmusic]] |accessdate=26. august 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918215312/http://www.sputnikmusic.com/review/39178/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/ |archive-date=18. september 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | kritikk9= [[magasinet Classic Rock|Classic Rock]] | kritikk9karakter= {{Rating|3.5|5}}<ref>{{cite web|url=https://www.loudersound.com/reviews/pink-floyd-atom-heart-mother-album-of-the-week-club-review|title=Pink Floyd: Atom Heart Mother - Album Of The Week Club review|access-date=25. mars 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190325171609/https://www.loudersound.com/reviews/pink-floyd-atom-heart-mother-album-of-the-week-club-review|archive-date=25. mars 2019|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>}} ''Atom Heart Mother'' vart gjeven ut 2. oktober 1970 i Storbritannia og 10. oktober i USA.{{sfn|Povey|2006|p=344}} Det gjekk til topps i Storbritannia<ref name="ukchart">{{cite web|url=http://www.officialcharts.com/artist/_/pink%20floyd/|title=Pink Floyd – UK Chart History|publisher=[[Official Charts Company]]|accessdate=30. juli 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcAxBxbq?url=http://www.officialcharts.com/artist/_/pink%20floyd/|archive-date=24. juni 2013|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> og nådde 55. plassen i USA.<ref name=allmusic>{{cite web |author=Pink Floyd |url=http://www.allmusic.com/artist/pink-floyd-mn0000346336/awards |title=Pink Floyd – Awards |publisher=AllMusic |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130407174948/http://www.allmusic.com/artist/pink-floyd-mn0000346336/awards |archive-date=7. april 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Det kom ut i [[kvadrofonisk]] format i Storbritannia,{{sfn|Manning|2006|p=64}} Tyskland<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2308896 |title=Pink Pink Floyd – Atom Heart Mother (Vinyl, LP, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140105191845/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2308896 |archive-date=5. januar 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og Australia.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2453129 |title=Pink Pink Floyd – Atom Heart Mother (Vinyl, LP, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140829065221/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2453129 |archive-date=29. august 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Ei ommastra utgåve kom ut på CD i 1994.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/525928 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221052450/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/525928 |archive-date=21. februar 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> [[Mobile Fidelity Sound Lab]] gav ut ein 24-karats gull-CD i USA i 1994.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/1584712 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121129214816/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/1584712 |archive-date=29. november 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Som ein del av kampanjen ''[[Why Pink Floyd...?]]'' vart plata ommastra og gjeven ut på ny i 2011.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/3415716 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110094707/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/3415716 |archive-date=10. november 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Albumet vart nok ein gong gjeven ut att i 2016 på etiketten Pink Floyd Records.<ref>{{cite press release|title=Pink Floyd Records To Release «Atom Heart Mother», «Meddle» And «Obscured By Clouds» on 23rd September 2016|publisher=Legacy Recordings|date=18. august 2016}}</ref> Kritikarane har alltid hatt forskjellige reaksjonar til suiten og alle bandmedlemmane har sidan uttrykt seg negativt.{{sfn|Schaffner|2005|p=160}} Gilmour har sagt at albumet «berre var søppel. Me var langt nede på den tida ... eg trur me skrapa botnen av tønna.»<ref name="rubbish">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=nQ1f7Vasrv8C&pg=PA20&lpg=PA20&source=bl&ots=ZndvXFZk-j&sig=kxOPmB1ANvseUMTxuLSJ2sWuYeY&hl=en&sa=X&ei=UVRHUJTcM8SP0AXckIGICA&ved=0CDYQ6AEwAQ#v=onepage&q=alan's%20psykedelisk%20breakfast&f=false |title=Guitar World presents Pink Floyd |accessdate=18. juni 2019}}</ref> og «det var ein god idé, men resultatet vart forferdeleg... ''Atom Heart Mother'' høyrest ut som alle mangla gode idear, men me vart mykje betre etter det.»<ref name="mojo2001">{{cite web |url=http://www.pinkfloydfan.net/t1456-david-gilmour-have-pink-floyd.html |title=Have Pink Floyd Split Up? |publisher=Mojo Magazine |date=October 2001 |accessdate=16. august 2010 |archive-url=https://archive.is/20120909210351/http://www.pinkfloydfan.net/t1456-david-gilmour-have-pink-floyd.html |archive-date=9. september 2012 |dead-url=yes |df=dmy-all }}</ref> I eit intervju i 1984 på [[BBC Radio 1]] sa Waters «Om nokon hadde sagt til meg no - ok - her er ein million pund, gå ut og spel ''Atom Heart Mother'', ville eg sagt det var ein jævla spøk.»<ref name="theword">{{cite web |url=http://www.davidgilmour.com/press/2008/july/TheWord_July08.pdf |publisher=The Word |title=Dear Diary |date=July 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101027203212/http://davidgilmour.com/press/2008/july/TheWord_July08.pdf |archive-date=27. oktober 2010 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I ei melding i 1970 vurderte Alec Dubro i ''[[Rolling Stone]]'' ''Atom Heart Mother'' negativt og skreiv «om Pink Floyd leitar etter nye dimensjonar, så har dei ikkje funne dei her.»<ref>{{Cite news|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/atom-heart-mother-19701210|title=Atom Heart Mother|last=Dubro|first=Alec|date=10. desember 1970|work=Rolling Stone|access-date=18. juni 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170721084953/http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/atom-heart-mother-19701210|archive-date=21. juli 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> I ''[[Christgau's Record Guide: Rock Albums of the Seventies]]'' (1981) sa [[Robert Christgau]] at suiten var lettare å fordøye enn songane på andresida: «Ja, dei let eit anonymt, dels klassisk kor gjere synginga, og ja, dei fekk truleg dei same blåsarane på same stad. Men i det minste har suiten eit par av dei hypnotiske melodiane som gjorde ''Ummagumma'' eit så bra album å sovne til.»<ref name="CG81"/> == Konsertframføringar == Bandet var i starten entusiastiske til å spele heile suiten. Ei tidleg utgåve vart teken opp for fjernsynsstasjonen [[KQED]] i [[San Francisco]] med berre bandet, den 28. april 1970.{{sfn|Povey|2006|p=131}} To store framføringar vart haldne på [[Bath Festival of Blues and Progressive Music]] den 27. juni og «Blackhills Garden Party» i [[Hyde Park i London]] den 18. juli. Ved begge høve hadde dei med seg John Alldis Choir og [[Philip Jones Brass Ensemble]].<ref>{{cite web |url=http://www.pinkfloyd.com/history/timeline_1970.php |title=Timeline : 1970 |publisher=Pink Floyd – The Official Site |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815051613/http://www.pinkfloyd.com/history/timeline_1970.php |archive-date=15. august 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Seinare tok bandet med seg eit heilt blåseorkester og kor på turné for å framføre dette stykket.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}} Men dette førte til at dei tapte pengar på turneen og bandet hadde problem med dei innleigde musikarane som skifta frå konsert til konsert, sidan dei berre tok dei som var tilgjengelege. Mangelen på øving og problem med å få nok mikrofonar til heile koret så ei full framføring var vanskeleg. Gilmour snakka om dette og sa «somme i blåserekkja har vore heilt håplause».{{sfn|Povey|2006|p=122}} I følgje Mason kom bandet til ein konsert i [[Aachen]] i [[Tyskland]], og oppdaga at musikarane hadde gløymt notearka heime, slik at turnémanageren Tony Howard måtte reise attende til London for å hente dei.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Eit seinare arrangement utan blåsarar eller kor og kutta ned frå 25 minutt til femten utan «kollasjen» og avslutninga, vart verande i konsertrepertoaret til bandet fram til 1972. Dei første konsertutgåvene av ''[[The Dark Side of the Moon]]'' i [[Brighton]] vart stoppa halvvegs og etter ein pause spelte bandet ''Atom Heart Mother'' i staden for.{{sfn|Povey|2006|p=164}} Siste gongen Pink Floyd framførte verket var 22. mai 1972 på Olympisch Stadion i [[Amsterdam]] i [[Nederland]].{{sfn|Povey|2006|p=168}} == Ettermæle == [[Stanley Kubrick]] ønskte å bruke tittelsporet på albumet i ''[[filmen A Clockwork Orange|A Clockwork Orange]]''.{{sfn|Manning|2006|p=64}} Gruppa avslo, dels fordi Kubrick var usikker på kva delar av musikken han ønskte og kva han ønskte å gjere med dei. Seinare sa Waters «kanskje det var like greit han ikkje brukte det».{{sfn|Povey|2006|p=122}} Uansett er albumet synleg bak disken i platebutikken i filmen.<ref>{{cite web |url=http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2006/04/13/alex-in-the-chelsea-drug-store/ |author=John Coulthart |title=Alex in the Chelsea Drug Store |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150705200102/http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2006/04/13/alex-in-the-chelsea-drug-store/ |archive-date=18. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Det amerikanske [[deathgrind]]-bandet [[Cattle Decapitation]] parodierte plateomslaget i 2004 på albumet ''[[Humanure]]''.<ref>{{cite web |url=http://www.amiright.com/album-covers/pink-floyd-atom-heart-mother-parodies/ |title=Atom Heart Mother Album Cover Parodies |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180517185603/http://www.amiright.com/album-covers/pink-floyd-atom-heart-mother-parodies/ |archive-date=17. mai 2018 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Den 14. og 15. juni 2008 framførte Geesin «Atom Heart Mother» med det italienske hyllestbandet Mun Floyd på tok konsertar under Chelsea Festival.<ref>{{cite web |url=http://www.nme.com/news/pink-floyd/37015 |title=Dave Gilmour to perform 'Atom Heart Mother' with tribute band |author=[[New Musical Express]] |date=2. juni 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107121553/http://www.nme.com/news/pink-floyd/37015 |archive-date=7. november 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Geesin introduserte det med ein historie og eit slideshow. Med på framføringa var kammerkoret Canticum,<ref>{{cite web |url=http://www.canticum.org.uk/reviews-testimonials.htm |title=Canticum – Testimonials |author=Canticum |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723075802/http://www.canticum.org.uk/reviews-testimonials.htm |archive-date=23. juli 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og hornspelar og cellisten Caroline Dale, som har arbeidd med Gilmour. På den andre konserten vart Gilmour med på scenen for framføringa, då stykket vart strekt ut til 30 minuttar.<ref>{{cite web |url=http://www.brain-damage.co.uk/concerts/ron-geesin-atom-heart-mother-cadogan-hall-london-june-14th.html |title=Ron Geesin – Atom Heart Mother, Cadogan Hall, London – June 14th 2008 |author=Brain Damage |date=15. juni 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130617051110/http://www.brain-damage.co.uk/concerts/ron-geesin-atom-heart-mother-cadogan-hall-london-june-14th.html |archive-date=17. juni 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I 2013 gav Geesin ut boka ''The Flaming Cow'', som dokumenterte opplevinga hans med Pink Floyd, inkludert korleis han såg på skapinga av dette albumet.<ref>{{cite web|url=http://www.rongeesin.com/all-the-latest-news/58-atom-heart-mother-book|title=Ron Geesin – The Flaming Cow (book)|date=9. mai 2013|accessdate=18. juni 2013|author=[[Ron Geesin]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20140612075709/http://www.rongeesin.com/all-the-latest-news/58-atom-heart-mother-book|archive-date=12. juni 2014|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> == Songar == === Atom Heart Mother === {{detaljar|Musikkstykket Atom Heart Mother}} === If === Songen er ei roleg vise av Waters som handlar om sjølvanalyse. Songen vart berre spelt på konsert ein gong, og det var på [[John Peel]] sitt radioprogram 16. juli 1970]] i [[London]]. Waters har derimot spelt songen fleire gangar på soloturnéane sine. <ref>[http://www.floydian.de/index.htm?/dokumente/konzerte_setlists/the_radio_kaos_tour.htm Usual setlist for Radio KAOS shows at a Pink Floyd fan site]</ref>. Sidan Waters spelte akustisk gitar, spelte Wright bass på dette sporet. === Summer ’68 === Richard Wright skreiv denne songen som handlar om eit seksuelt møte, truleg med ein kvinneleg tilhengjar, og det vanlege livet etter.<ref>http://www.songfacts.com/detail.php?id=4016</ref>. Den rolege pianointroen står i kontrast til den rike og [[Ennio Morricone]]-liknande trompetsoloen i midten og slutten av songen. Songen hintar òg om at det er keisamt å turnere og eit ønske om å rømme frå alt saman: «My friends are lying in the sun, I wish that I was there...» === Fat Old Sun === Gilmour spelar alle instrumenta på dette sporet, bortsett frå tangentinstrumenta som er spelt av Wright. Songen vart spelt mykje på konsertar i ein mykje lengre versjon som ofte varte opp mot 15 minutt. I 2006 spelte David Gilmour songen på sine turnéar. Songen kan kanskje best skildrast som ein hymne til landsbygda (som t.d. «[[Ummagumma#Grantchester Meadows|Grantchester Meadows]]») med ein dempa og likevel skarp melodi og tekst. === Alan's Psychedelic Breakfast === Dette musikkstykket er i hovudsak Pink Floyd som spelar musikk medan scenearbeidaren Alan Stiles snakkar om frukosten han held på å lage og så et, i tillegg til frukostar han har hatt tidlegare. («''Breakfast in Los Angeles. Microbiotic stuff...''»). Det er lange pausar før det første, og mellom alle tre, instrumentalpartia der ein berre høyrer Alan som mumlar og flyttar seg rundt på kjøkenet. Gjennom store delar av stykket kan ein høyre ekkoet av setningar Stiles seier, som t.d. «Microbiotic stuff». Dei tre delane av songen er: ==== Rise and Shine ==== Partiet inneheld piano, orgel, steelgitar og elektrisk gitar gjennom ein [[Leslieforsterkar]]. ==== Sunny Side Up ==== Dette partiet vart skriven og framført av David Gilmour aleine på to akustiske gitarar og ein steelgitar. Songen hintar fram mot songen «[[Meddle#A Pillow of Winds|A Pillow of Winds]]» på Meddle året etter. ==== Morning Glory ==== Dette stykket vart framført av heile bandet utanom Roger Waters. Hovudinstrumentet er Wright sitt piano, som er spelt inn tre gonger (ein i venstre, ein i midtre og ein i høgre lydkanal). Partiet har òg ein markant bass, elektrisk gitar, trommer og [[hammondorgel]]. ==Innhald== {{Sporliste | låtskrivar = ja| overskrift = Side ein | ekstra kolonne = Solovokal | total lengd = 23:44 | tittel1 = [[musikkstykket Atom Heart Mother|Atom Heart Mother]]» *I. «Father's Shout» *II. «Breast Milky» *III. «Mother Fore» *IV. «Funky Dung» *V. «Mind Your Throats Please» *VI. «Remergence | låtskrivar1 = [[Nick Mason]], [[David Gilmour]], [[Roger Waters]],<br/> [[Richard Wright|Rick Wright]], [[Ron Geesin]] | ekstra1 = ordlaus vokal av [[John Alldis Choir]] | lengd1 = 23:44 * 2:50 * 2:33 * 4:50 * 5:15 * 2:28 * 5:48 }} {{Sporliste | låtskrivar = ja| overskrift = Side to | ekstra kolonne = Solovokal | total lengd = 28:22 | tittel1 = [[If av Pink Floyd|If]] | låtskrivar1 = Waters | ekstra1 = Waters | lengd1 = 4:31 | tittel2 = [[Summer '68]] | låtskrivar2 = Wright | ekstra2 = Wright | lengd2 = 5:29 | tittel3 = [[Fat Old Sun]] | låtskrivar3 = Gilmour | ekstra3 = Gilmour | lengd3 = 5:22 | tittel4 = [[Alan's Psychedelic Breakfast]]» *I. «Rise and Shine» *II. «Sunny Side Up» *III. «Morning Glory | låtskrivar4 = Waters, Mason, Gilmour, Wright | ekstra4 = Instrumental, tale av Alan Styles | lengd4 = 13:00 }} ==Medverkande== Henta frå plateomslaget<ref>{{cite AV media notes |title=Atom Heart Mother |titlelink=Atom Heart Mother |others=[[Pink Floyd]] |type=gatefold |publisher=[[Harvest Records]] |id=SHVL 781}}</ref> '''Pink Floyd''' (ingen av instrumenta var oppførte) *[[Roger Waters]] – [[bassgitar]] {{small|(1-3, 5)}}, [[klassisk gitar]] {{small|(2)}}, solovokal {{small|(2)}}, lydbandeffektar, lydbandkollasjar *[[David Gilmour]] – [[elektrisk gitar]] {{small|(1, 4-5)}}, [[slidegitar]] {{small|(1-2)}}, [[steelgitar]] {{small|(4-5)}}, [[akustisk gitar]] {{small|(3-5)}}, [[klassisk gitar]] {{small|(3)}}, [[bassgitar]], [[trommer]], [[perkusjon]] {{small|(4)}}<ref>{{cite web |url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=8107 |work=[[The Sun (Storbritannia)|The Sun]] |title=Interview with David Gilmour |date=26. september 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121030093036/http://www.songfacts.com/detail.php?id=8107 |archive-date=13. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>, solovokal {{small|(4)}} *[[Richard Wright|Rick Wright]] – [[Hammondorgel]] {{small|(alle spor)}}, [[piano]] {{small|(1-3, 5)}}, [[Farfisaorgel]] {{small|(1, 4)}}, [[Mellotron]] {{small|(1)}}, solovokal {{small|(3)}} *[[Nick Mason]] – trommer {{small|(1-3, 5)}}, [[perkusjon]], lydbandeffektar, lydbandkollasjar, lydteknikar {{small|(5)}} '''Andre medverkande''' *EMI Pops Orchestra – [[messingblåseinstrument|blåsarar]] og [[orkester]] (ikkje oppført)<ref name="theword"/> *[[Hafliði Hallgrímsson]] – cello {{small|(1)}} (ikkje oppført){{sfn|Geesin|2013|p=41}} *[[John Alldis Choir]] – vokal {{small|(1)}} *Alan Styles – [[røyst]] og [[lydeffekt]]ar {{small|(5)}} (ikkje oppført) '''Produksjon''' *[[Ron Geesin]] – orkestrering og med-komponist {{small|(1)}} (ikkje oppført){{sfn|Schaffner|2005|pp=161–2}} *Peter Bown – lydteknikar *[[Alan Parsons]] – lydteknikar (feilskrive «Allan Parsons» på det originale omslaget) *[[James Guthrie]] – 1994 [[lydmastering|ommastering]] ==Salslister== {|class="wikitable sortable" |- ! style="width:20em;"|Liste (1970) !Plassering |- |Australia ([[Kent Music Report]])<ref>{{cite book|last=Kent|first=David|authorlink=David Kent (historian)|title=Australian Chart Book 1970–1992|publisher=Australian Chart Book|location=St. Ives, N.S.W.|year=1993|edition=Illustrated|page=233|isbn=0-646-11917-6}}</ref> |align="center"|30 |- |{{Albumchart|Canada|39|chartid=3735|artist=Pink Floyd|album=Animals|accessdate=11. juni 2019}} |- |Den danske albumlista ([[Sporlisteen]])<ref>{{cite web |url=http://danskehitlister.dk/?song_id=6335 |title=LP Top 10, 7. desember 1970 |accessdate=30. mars 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160410005445/http://danskehitlister.dk/?song_id=6335 |archive-date=10. april 2016 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> |align="center"|8 |- |{{albumchart|Nederland|5|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |Den franske albumlista ([[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]])<ref>{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/Album_P.php |title=Le Détail des Albums de chaque Artiste – P |publisher=Infodisch.fr |accessdate=24. april 2013 |language=fransk |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130507235832/http://www.infodisc.fr/Album_P.php |archivedate=7. mai 2013 }}</ref> |align="center"|4 |- |{{albumchart|Tyskland4|8|id=6658|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Norway|13|M|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|url=http://norwegiancharts.com/weekchart.asp?cat=a&year=1970&date=197048|title=Norwegian charts portal (48/1970)|work=norwegiancharts.com|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|UK|1|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Billboard200|55|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- ! style="width:20em;"|Liste (2011–12) !Plassering |- |{{albumchart|France|66|M|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|url=http://lescharts.com/weekchart.asp?cat=a&year=2011&date=20111001|title=Les charts francais (01/11/2011)|work=lescharts.com|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Spain|79|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Sveits|81|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |} ==Salstrofé== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Austria|award=Gull|certyear=1994|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970}} {{Certification Table Entry|region=France|award=Gull|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970|certref=<ref name="SNEP">{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/Certif_Album.php |title=SNEP Certifications |publisher=InfoDisc |accessdate=24. april 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100621054859/http://www.infodisc.fr/Certif_Album.php |archivedate=21. juni 2010 }}</ref>|salesamount=100,000}} {{Certification Table Entry|region=Germany|award=Gull|certyear=1990|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970}} {{Certification Table Entry|region=Italy|award=Platina|relyear=1970|certyear=2018|salesamount=50,000|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=21. mai 2018|note=(sidan 2009)}} {{Certification Table Entry |region=United Kingdom |artist=Pink Floyd |title=Atom Heart Mother|award=Gull |type=album |certyear=2013}} {{Certification Table Entry|region=United States|award=Gull|certyear=1994|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes}} {{Certification Table Bottom}} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Atom Heart Mother|Atom Heart Mother]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 18. juni 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' * {{cite book |last=Blake |first=Mark |title=Comfortably Numb: The Inside Story of Pink Floyd |year=2006 |publisher=De Capo Press |isbn=978-0-306-81752-6 |ref=harv}} * {{cite book |last=Geesin |first=Ron|title=The Flaming Cow: The Making of Pink Floyd's Atom Heart Mother|publisher=The History Press|year=2013|isbn=978-0-750-95180-7|ref=harv}} * {{cite book |last=Mabbett|first=Andy|title=[[Pink Floyd: The Music and the Mystery]] | publisher=Omnibus Press|year=2010|isbn=978-0-857-12418-0|ref=harv}} * {{cite book |last=Manning |first=Toby |title=The Rough Guide to Pink Floyd |year=2006 |publisher=Rough Guides |location=London |isbn=1-84353-575-0 |edition=1st |ref=harv }} * {{cite book |last=Mason |first=Nick |title=Inside Out: A Personal History of Pink Floyd |year=2004 |publisher=Widenfeld & Nicolson |isbn=0-297-84387-7 |edition=New |ref=harv}} * {{cite book |last=Povey |first=Glenn |title=Echoes : The Complete History of Pink Floyd |year=2006 |publisher=Mind Head Publishing |isbn=978-0-9554624-0-5 |edition=New |ref=harv}} * {{cite book |last=Schaffner |first=Nicholas |title=Saucerful of Secrets: The Pink Floyd Odyssey |year=2005 |publisher=Helter Skelter |location=London |isbn=1-905139-09-8 |edition=New |ref=harv}} {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikiquote|språk=en}} {{Pink Floyd}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Musikkalbum frå 1970]] [[Kategori:Album produserte av David Gilmour]] [[Kategori:Album produserte av Nick Mason]] [[Kategori:Album produserte av Richard Wright]] [[Kategori:Album produserte av Roger Waters]] [[Kategori:Plateomslag av Hipgnosis]] [[Kategori:Plateomslag av Storm Thorgerson]] [[Kategori:Capitol Records-album]] [[Kategori:EMI Records-album]] [[Kategori:Harvest Records-album]] [[Kategori:Pink Floyd-album]] [[Kategori:Album spelte inn i Abbey Road Studios]] [[Kategori:Moglege framsideartiklar]] 9rp7nk6vxmqjtpm6yqaf3244tkdfk4m 3395558 3395556 2022-07-26T16:31:44Z Ranveig 39 /* Salstrofé */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Atom Heart Mother | format = Studioalbum | artist = [[Pink Floyd]] | utgjeve = 2. oktober 1970 | innspelt = Mars til august 1970 | studio = [[Abbey Road Studios]] i London | sjanger = {{hlist|[[Progressiv rock]]<ref name="teamrock">{{cite web | url=http://teamrock.com/feature/2016-09-22/pink-floyd-the-story-behind-atom-heart-mother | title=Pink Floyd: The Story Behind Atom Heart Mother | work=TeamRock | date=22. september 2016 | accessdate=14. mars 2017 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170315174620/http://teamrock.com/feature/2016-09-22/pink-floyd-the-story-behind-atom-heart-mother | archive-date=15. mars 2017 | dead-url=no | df=dmy-all }}</ref>|[[eksperimentell rock]]<ref name="teamrock"/>}} | lengd = 52:06 | selskap = {{hlist|[[Harvest Records|Harvest]]|[[Capitol Records|Capitol]]}} | produsent = Pink Floyd, [[Norman Smith]] (leiande produsent) | førre = ''[[Ummagumma]]'' | førre år = 1969 | neste = ''[[Meddle]]'' | neste år = 1971 | ymse = {{Singlar | namn = Atom Heart Mother | format = Studioalbum | singel 1 = [[Summer '68]] | singel 1 dato = 10. oktober 1970 }} }} '''''Atom Heart Mother''''' er det femte [[studioalbum]]et til det engelske rockebandet [[Pink Floyd]]. Det kom ut på [[Harvest Records|Harvest]] den 2. oktober 1970 i Storbritania og på [[Capitol Records|Capitol]] den 10. oktober 1970 i USA.{{sfn|Povey|2006|p=137}} Det vart innspelt i [[Abbey Road Studios]] i London i England, og var det første albumet deira som gjekk til topps i Storbritannia, medan det nådde 55. plassen i USA. Til slutt selde det til gullplate der.<ref>{{cite journal |url=https://books.google.com/books?id=aA4EAAAAMBAJ&pg=PA119&lpg=PA119&dq=%22atom+heart+mother%22+gold+certification&source=bl&ots=vKAVcgk23R&sig=ZkjR-dc20rZOEZLCWn0d5tzTVb8&hl=en&sa=X&ei=k3tIUMHLDsTX0QXtzYHYBg&ved=0CEQQ6AEwBQ#v=onepage&q=%22atom%20heart%20mother%22%20gold%20certification&f=false |title=Record Research (advertisement) |publisher=magasinet Billboard |date=15. mars 1997 |accessdate=18. juni 2019}}</ref> [[Ron Geesin]], som alt hadde vore ei inspirasjonskjelde og samarbeidd med [[Roger Waters]], medverka på tittelsporet og står oppført som komponist i lag med resten av bandet. Plateomslaget vart designa av [[Hipgnosis]] og var det første utan noko fotografi av bandet. Dette var ein trend dei fortsette med ut karrieren. Sjølv om det selde godt då det kom, har bandet, særleg Waters og [[David Gilmour]], vore negative til albumet i nyare år.<ref name=rubbish/><ref name=theword/> Likevel har det vore populært nok til at Gilmour framførte tittelsporet med Geesin i 2008. ==Innspeling== [[Fil:Roger waters leeds 1970.jpg|left|mini|[[Roger Waters]] på scenen i [[Leeds University]], 28. februar 1970. Ein av dei første konsertframføringane av tittelsporet var på denne konserten.]] Pink Floyd byrja å arbeide på albumet etter å ha spelt inn sine bidrag til filmen ''[[filmen Zabriskie Point|Zabriskie Point]]'' i Roma, som enda med noko bitterheit. Dei drog attende til London tidleg i 1970 for å øve. Fleire av dei unytta opptaka frå Roma-innspelingane vart nytta til å setje saman nytt materiale under desse øvingane, men somme av desse, som «The Violent Sequence», som seinare vart til «[[Us and Them]]», vart ikkje brukt på ei tid.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} ===Side ein=== [[musikkstykket Atom Heart Mother|Tittelsporet]] til ''Atom Heart Mother'' oppstod frå ei rekkje instrumentalar som bandet hadde komponert under desse øvingane, mellom anna akkordprogresjonen til hovudtemaet, som gitaristen [[David Gilmour]] hadde kalla «Theme from an Imaginary Western»,{{sfn|Schaffner|2005|p=157}}{{sfn|Manning|2006|p=62}} og den tidlegaste dokumenterte framføringa av denne var 17. januar 1970{{sfn|Manning|2006|p=62}} ved [[Hull University]].{{sfn|Povey|2006|p=181}} Bandet følte at konsertframføringane utvikla stykket til ei handterbar form.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Innspelinga av sporet tok til i [[Abbey Road Studios]] i London, og var noko strevsam, sidan det var den førte innspelinga med ein ny 8-sporsopptakar og [[EMI TG12345]] transistorbaserte miksebord (8-spor, 20 mikrofoninngangar) i studio, og som følgje av dette insisterte [[EMI]] på at bandet ikkje fekk lov å kutte opp lydbandet for å redigere stykka saman. Derfor hadde ikkje bandmedlemmane [[Roger Waters]] og [[Nick Mason]] noko anna val enn å spele høvesvis bass og trommer for heile det 23 minuttar lange stykke i ein omgang. Dei andre instrumenta til bandet vart lagt til sidan. Mason hugsa at mangelen på nøyaktig tempo skapte problem for dei seinare.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Innan mars hadde dei fullført innspelinga av sporet,{{sfn|Povey|2006|p=121}} men følte det var heller ufokusert og trengde noko anna. Bandet hadde blitt introdusert for [[Ron Geesin]] via turnémanageren til [[The Rolling Stones|Rolling Stones]], [[Sam Cutler]], og var imponert over komposisjonane hans og måten hand handterte lydbandredigering på, særleg Waters og Mason.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Geesin fekk overlevert heile sporet som bandet hadde spelt inn og spurt om å komponere eit orkesterarrangement over dette, medan bandet drog på turné til USA.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Geesin skildra komponeringa og arrangementa som «veldig mykje arbeid. Ingen visste kva dei ønskte, dei kunne ikkje lese notar …»{{sfn|Povey|2006|p=121}} I følgje han kom Gilmour opp med somme melodilinjer, medan dei to og klaverspelaren [[Richard Wright]] arbeidde med den midtre kordelen.{{sfn|Manning|2006|p=62}}{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} Då dei skulle spele inn arbeidet hans i juni med EMI Pops Orchestra,<ref name="theword"/> var musikarane som deltok lite nøgd med å måtte spele [[avantgarde]] musikk i staden for klassiske verk og komponert med at delar av stykke var vanskeleg å framføre, sjikanerte dei han under innspelinga. [[John Alldis]] og koret hans song òg på sporet og Alldis hadde erfaring med orkestermusikarar og leia innspelinga i staden for Geesin.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}}{{sfn|Manning|2006|p=63}} Sporet heitte opphavleg «The Amazing Pudding», men i dei opphavlege notane til Geesin stod det «Untitled Epic».{{sfn|Manning|2006|p=62}}{{sfn|Geesin|2013|p=8}} Ein utbetra versjon (med Geesin sine parti) vart framført på [[Bath Festival of Blues and Progressive Music]] den 27. juni.{{sfn|Manning|2006|p=63}}{{sfn|Schaffner|2005|p=163}} Namnet vart endra etter at bandet skulle spele på ein «in concert»-sending for [[BBC Radio 1]] den 16. juli 1970, og trengde ein tittelen som [[John Peel]] kunne annonsere. Geesin peikte på ei utgåve av ''[[Evening Standard]]'', og føreslo at Waters kunne finne ein tittel der. Overskrifta var ''«ATOM HEART MOTHER NAMED»'', ein artikkel om ei kvinne som hadde fått ein atomdriven pacemaker.{{sfn|Blake|2006|p=152}}{{sfn|Schaffner|2005|p=160}} Det vart halde ein gratiskonsert i [[Hyde Park i London|Hyde Park]] i London i juli 1970 arrangert av dei tidlegare Floyd-managerane [[Peter Jenner]] og [[Andrew King]], med Geesin i publikum, som var sjokkert over framføringa.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}}{{sfn|Manning|2006|p=63}}{{sfn|Povey|2006|p=134}} Slik stykket vert presentert på det ferdige albumet er ei utvikling frå dei tidlege instrumentale stykka til Pink Floyd, som «[[musikkstykket A Saucerful of Secrets|A Saucerful of Secrets]]» eller «[[Interstellar Overdrive]]». «Atom Heart Mother» tar opp heile side ein av albumet og var delt inn i seks delar, som kvar hadde sin eigen tittel. Geesin valte å kalle opningsdelen «Father's Shout» etter [[Earl Hines|Earl «Fatha» Hines]], medan andre namn som «Breast Milky» og «Funky Dung» var inspirert av plateomslaget.<ref name="theword"/> Orkesterarrangementa med fullt hornorkester,{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} ein [[cello]]{{sfn|Schaffner|2005|p=159}} og det 16 mann store John Alldis-koret,<ref>{{cite web |url=http://www.brain-damage.co.uk/obituaries/john-alldis-atom-heart-mother-choir-conductor-passes.html |title=Obituary – John Alldis |publisher=Brain Damage |date=21. desember 2010 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120401121627/http://www.brain-damage.co.uk/obituaries/john-alldis-atom-heart-mother-choir-conductor-passes.html |archive-date=1. april 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>{{sfn|Schaffner|2005|pp=159–160}} som spelar og syng dei fleste melodilinjene, medan Pink Floyd berre akkompagnerer,{{sfn|Schaffner|2005|p=158}} var motsett av det som var vanleg i 1960-åra der orkesteret var i bakgrunnen og bandet i framgrunnen.{{sfn|Manning|2006|p=162}} ===Side to=== [[Fil:Expo Pink Floyd - Organ.jpg|mini|right|Innan 1970 hadde [[Richard Wright|Rick Wright]] byrja å bruke eit [[Hammondorgel|Hammond M102-orgel]] fast på scenen, og vert mykje brukt på dette albumet.{{sfn|Mason|2004|p=130}}]] Konseptet på dette albumet var mykje likt det førre albumet, ''Ummagumma'', sidan det fokuserer på songar av kvart enkeltmedlem på andre halvdel.{{sfn|Manning|2006|p=162}}{{sfn|Schaffner|2005|p=156}} Side to opnar med tre fem minuttar lange songar, ein kvar av dei tre faste låtskrivarane til bandet, og avsluttar med ein suite av lydeffektar, hovudsakleg sett saman av Mason,{{sfn|Manning|2006|p=164}} men tilskriven heile gruppa.{{sfn|Manning|2006|p=162}} Waters bidrog med ei vise kalla «[[If av Pink Floyd|If]]», framført på akustisk gitar.{{sfn|Manning|2006|p=162}}{{sfn|Schaffner|2005|p=162}} Pink Floyd spelte sjeldan denne songen på konsertane, men Waters har spelt han ein del på solokonsertane{{sfn|Schaffner|2005|p=162}} under ''[[Radio K.A.O.S.]]''-turneen meir enn eit tiår seinare. Denne vart etterfølgd av Wright sin «[[Summer '68]]», som òg nyttar blåseinstrument. Denne kom ut på singel i Japan i 1971,<ref>{{cite web |url=http://www.pinkfloyd.com/music/singles.php |title=Pink Floyd – The Official Site – Singles |access-date=18. juni 2019 |archive-url=https://www.webcitation.org/6AQKqhMQk?url=http://www.pinkfloyd.com/music/singles.php |archive-date=18. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og var det einaste sporet på albumet som ikkje vart framført på konsertane deira. Songen handla visstnok om eit møte mellom Wright og ein [[groupie]] under ein turné, og hadde arbeidstittelen «One Night Stand».{{sfn|Mabbett|2010|p=100}} I følgje Mason, fekk Gilmour, som hadde skrive få songar på den tida, beskjed om å bli verande i Abbey Road fram til han hadde skrive ein song som passa inn på albumet. Han kom med den viseaktige «[[Fat Old Sun]]»,{{sfn|Manning|2006|p=162}} som han framleis omtaler som ein av dei personlege favorittane sine.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Songen vart spelt fast under konsertane deira i 1970-1971 og vart òg framført av Gilmour på turneen hans i 2006.{{sfn|Mabbett|2010|p=101}} Det siste sporet, «[[Alan's Psychedelic Breakfast]]», er delt inn i tre delar, kvar med sin eigen, skildrande tittel, i lag med dialog og lydeffektar frå scenearbeidaren Alan Styles som lagar og et frukost medan han pratar.{{sfn|Manning|2006|pp=64,162}} Ideen for stykket kom til då Waters eksperimenterte med rytmen til ein drypande spring,{{sfn|Manning|2006|p=64}} i lag med lydeffektar og prat innspelt av Mason på kjøkenet hans{{sfn|Manning|2006|p=64}} blanda med musikk innspelt i Abbey Road.{{sfn|Povey|2006|p=122}} Ein lett omarbeidd versjon vart framført på scenen 22. desember 1970 i [[Sheffield City Hall]] i Sheffield i England der bandmedlemmane tok pausar mellom stykka for å ete frukost. Den originale LP-versjonen endar med lyden av den drypande springen i ei indre vinylrille som gjekk i det uendelege fram til plata vart stoppa manuelt.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}}{{sfn|Mabbett|2010|p=102}} Den opphavlege frontmannen i Pink Floyd, [[Syd Barrett]], spelte inn albumet sitt ''[[Barrett av Syd Barrett|Barrett]]'' kring same tida som ''Atom Heart Mother'', med assistanse frå Gilmour og Wright. Han vitja stundom det gamle bandet sitt for å sjå kva dei heldt på med.{{sfn|Schaffner|2005|p=159}} ==Plateomslag== [[Fil:Holstein cow in Prince Edward Island, 2015.jpg|mini|Ku av same slaget som blei vist på plateomslaget til ''Atom Heart Mother''.]] Det originale plateomslaget vart designa av [[Hipgnosis]] og syner ei [[Holstein-frisisk fe|holstein-frisisk]] [[ku]] som står i ei eng utan noko tekst eller hint til kva som er på albumet.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} Somme seinare utgåver hadde tittelen og artistnamnet på framsida. Dette konseptet var ein reaksjon på at dei vart omtalt som [[psykedelisk rock|psykedelisk]] [[space rock]]. Bandet ønskte å utforske alle typar musikk utan å vere avgrensa av eit særskild image eller spelestil. Dei bad derfor om «noko enkelt» på framsida, som då enda opp med å vere eit bilete av ei ku.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} [[Storm Thorgerson]] var inspirert av den kjende ku-tapetet til [[Andy Warhol]] og sa at han berre køyrde ut på landsbygda nær [[Potters Bar]] og fotograferte den første kua han såg.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}} Eigaren av kua har identifisert ho som «Lulubelle III».{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}}<ref>{{cite web |url=http://www.virginmedia.com/music/pictures/toptens/best-album-covers-ever.php?ssid=11 |title=Pink Floyd: Atom Heart Mother – The 20 best album covers ever – Pictures – Music |publisher=Virgin Media |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213182303/http://www.virginmedia.com/music/pictures/toptens/best-album-covers-ever.php?ssid=11 |archive-date=13. desember 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Fleire kyr er avbilda på baksida, igjen utan tekst eller titlar, og på innsida av omslaget. Ein rosa ballong forma som [[jur]]et på ei ku følgde òg albumet som eit ledd i marknadsføringskampanjen til Capitol for bandet i USA.{{sfn|Manning|2006|p=64}}{{sfn|Schaffner|2005|p=161}}<ref>R. Serge Denisoff, [https://books.google.com/books?id=42Wb1DeDZjcC&pg=PA321&dq=billboard+magazine+october+1971&lr=&cd=16#v=onepage&q=pink%20floyd&f=false Solid gold: the popular record industry] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170214171648/https://books.google.com/books?id=42Wb1DeDZjcC&pg=PA321&dq=billboard+magazine+october+1971&lr=&cd=16#v=onepage&q=pink%20floyd&f=false |date=14. februar 2017 }}, s. 174, Transaction Publishers (1975), {{ISBN|0-87855-586-2}}</ref> Teksten i seinare CD-utgåver inneheldt oppskrifta for eit [[heilsteikt, fylt kamel|tradisjonell beduinsk bryllaupsmåltid]] på eit kort kalla «Breakfast Tips».<ref name=UK94>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/368573 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=[[Discogs]] |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120218073633/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/368573 |archive-date=18. februar 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Oppskrifta var ein fylt kylling inni eit lam, inni ei geit, inni ein kamel, som så skulle grillast. Thorgerson snakka om omslaget i ettertid: «Eg trur kua representerer ein del av humoren til Pink Floyd, som eg syns ofte er undervurdert eller lite omtalt.»<ref name="stormguitarworld">{{cite web |url=http://www.guitarworld.com/interview-designer-storm-thorgerson-reflects-pink-floyd-and-30-years-landmark-album-art?page=0,2 |title=Interview: Designer Storm Thorgerson Reflects on Pink Floyd and 30 Years of Landmark Album Art |publisher=[[Guitar World]] |date=10. august 2011 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120706131246/http://www.guitarworld.com/interview-designer-storm-thorgerson-reflects-pink-floyd-and-30-years-landmark-album-art?page=0,2 |archive-date=6. juli 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I midten av 1970-åra kom ei piratkopiplater med sjeldne singlar og B-sider kalla ''[[The Dark Side of the Moo]]'' med eit liknande omslag. Som ''Atom Heart Mother'' stod det ingenting på omslaget, men denne gongen var det for å bevare anonymiteten til personen som hadde laga plata.<ref name="heylin">{{cite book |last=Heylin |first=Clinton |title=The Great White Wonders – A History of Rock Bootlegs |publisher=[[Penguin Books]] |year=1994 |page=197 |isbn=0-670-85777-7}}</ref> Plateomslaget til [[The KLF]]-albumet ''[[Chill Out]]'' var òg inspirert av ''Atom Heart Mother''.<ref>{{cite web |first=Stuart |last=Young |url=http://www.libraryofmu.org/display-resource.php?id=229 |title=KLF is Gonna Rock Ya! |publisher=Library of Mu |date= |accessdate=18. juni 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130126091307/http://www.libraryofmu.org/display-resource.php?id=229 |archivedate=26. januar 2013 }}</ref> ==Utgjeving og mottaking== {{Platemeldingar |kritikk1 = [[AllMusic]] |kritikk1karakter = {{Rating|3|5}}<ref>{{AllMusic|class=album|id=r15253|tab=review|selskap=Album review|first=Stephen Thomas|last=Erlewine|accessdate= 14. juni 2019}}</ref> |kritikk2 = ''[[Christgau's Record Guide: Rock Albums of the Seventies|Christgau's Record Guide]]'' |kritikk2karakter = D+<ref name="CG81">{{cite book|last=Christgau|first=Robert|year=1981|chapter-url=http://robertchristgau.com/get_artist.php?id=1085&name=Pink+Floyd|chapter=Pink Floyd: ''Atom Heart Mother''|title=Christgau's Record Guide: Rock Albums of the '70s|publisher=[[Ticknor & Fields]]|isbn=089919026X|accessdate=3. oktober 2018}}</ref> | kritikk3 = ''[[The Daily Telegraph]]'' | kritikk3karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{cite news|last=McCormick|first=Neil|date=20. mai 2014|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|title=Pink Floyd's 14 studioalbums rated|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|location=London|accessdate=11. juni 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20141227153821/http://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|archive-date=11. juni 2019|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> | kritikk4 = ''[[Encyclopedia of Popular Music]]'' | kritikk4karakter = {{Rating|3|5}}<ref name="Acclaimed" /> | kritikk5 = ''[[The Great Rock Discography]]'' | kritikk5karakter = 7/10<ref name="Acclaimed">{{Citation | title = Pink Floyd ''Atom Heart Mother'' | url = http://www.acclaimedmusic.net/Current/A2329.htm | publisher = [[Acclaimed Music]] | accessdate = 11. juni 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150922051025/http://www.acclaimedmusic.net/Current/A2329.htm | archive-date = 22. september 2015 | dead-url = no | df = dmy-all }}</ref> |kritikk6 = ''[[MusicHound|MusicHound Rock]]'' |kritikk6karakter = 2/5<ref>{{cite book | last1 = Graff | first1 = Gary | last2 = Durchholz | first2 = Daniel (eds) | title = MusicHound Rock: The Essential Album Guide | publisher = Visible Ink Press | location = Farmington Hills, MI | year = 1999 |page=872 | isbn = 1-57859-061-2}} </ref> | kritikk7 = ''[[The Rolling Stone Album Guide]]'' | kritikk7karakter = {{Rating|1|5}}<ref name="RSguide">{{cite web|last=Sheffield|first=Rob|authorlink=Rob Sheffield|url=https://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217230328/http://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|title=Pink Floyd: Album Guide|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[Jann Wenner|Wenner Media]], [[Fireside Books]]|date=2. november 2004|archivedate=17. februar 2011|accessdate=11. juni 2019}}</ref> | kritikk8 = [[Sputnikmusic]] | kritikk8karakter = 3/5<ref>{{cite web |url=https://www.sputnikmusic.com/review/39178/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/ |title=Pink Floyd Atom Heart Mother |last=Tan |first=Irving |publisher=[[Sputnikmusic]] |accessdate=26. august 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918215312/http://www.sputnikmusic.com/review/39178/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/ |archive-date=18. september 2015 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> | kritikk9= [[magasinet Classic Rock|Classic Rock]] | kritikk9karakter= {{Rating|3.5|5}}<ref>{{cite web|url=https://www.loudersound.com/reviews/pink-floyd-atom-heart-mother-album-of-the-week-club-review|title=Pink Floyd: Atom Heart Mother - Album Of The Week Club review|access-date=25. mars 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190325171609/https://www.loudersound.com/reviews/pink-floyd-atom-heart-mother-album-of-the-week-club-review|archive-date=25. mars 2019|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>}} ''Atom Heart Mother'' vart gjeven ut 2. oktober 1970 i Storbritannia og 10. oktober i USA.{{sfn|Povey|2006|p=344}} Det gjekk til topps i Storbritannia<ref name="ukchart">{{cite web|url=http://www.officialcharts.com/artist/_/pink%20floyd/|title=Pink Floyd – UK Chart History|publisher=[[Official Charts Company]]|accessdate=30. juli 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/6HcAxBxbq?url=http://www.officialcharts.com/artist/_/pink%20floyd/|archive-date=24. juni 2013|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> og nådde 55. plassen i USA.<ref name=allmusic>{{cite web |author=Pink Floyd |url=http://www.allmusic.com/artist/pink-floyd-mn0000346336/awards |title=Pink Floyd – Awards |publisher=AllMusic |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130407174948/http://www.allmusic.com/artist/pink-floyd-mn0000346336/awards |archive-date=7. april 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>. Det kom ut i [[kvadrofonisk]] format i Storbritannia,{{sfn|Manning|2006|p=64}} Tyskland<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2308896 |title=Pink Pink Floyd – Atom Heart Mother (Vinyl, LP, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140105191845/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2308896 |archive-date=5. januar 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og Australia.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2453129 |title=Pink Pink Floyd – Atom Heart Mother (Vinyl, LP, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140829065221/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2453129 |archive-date=29. august 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Ei ommastra utgåve kom ut på CD i 1994.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/525928 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130221052450/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/525928 |archive-date=21. februar 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> [[Mobile Fidelity Sound Lab]] gav ut ein 24-karats gull-CD i USA i 1994.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/1584712 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121129214816/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/1584712 |archive-date=29. november 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Som ein del av kampanjen ''[[Why Pink Floyd...?]]'' vart plata ommastra og gjeven ut på ny i 2011.<ref>{{cite web |url=http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/3415716 |title=Pink Floyd – Atom Heart Mother (CD, Album) at Discogs |publisher=Discogs.com |date= |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110094707/http://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/3415716 |archive-date=10. november 2014 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Albumet vart nok ein gong gjeven ut att i 2016 på etiketten Pink Floyd Records.<ref>{{cite press release|title=Pink Floyd Records To Release «Atom Heart Mother», «Meddle» And «Obscured By Clouds» on 23rd September 2016|publisher=Legacy Recordings|date=18. august 2016}}</ref> Kritikarane har alltid hatt forskjellige reaksjonar til suiten og alle bandmedlemmane har sidan uttrykt seg negativt.{{sfn|Schaffner|2005|p=160}} Gilmour har sagt at albumet «berre var søppel. Me var langt nede på den tida ... eg trur me skrapa botnen av tønna.»<ref name="rubbish">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=nQ1f7Vasrv8C&pg=PA20&lpg=PA20&source=bl&ots=ZndvXFZk-j&sig=kxOPmB1ANvseUMTxuLSJ2sWuYeY&hl=en&sa=X&ei=UVRHUJTcM8SP0AXckIGICA&ved=0CDYQ6AEwAQ#v=onepage&q=alan's%20psykedelisk%20breakfast&f=false |title=Guitar World presents Pink Floyd |accessdate=18. juni 2019}}</ref> og «det var ein god idé, men resultatet vart forferdeleg... ''Atom Heart Mother'' høyrest ut som alle mangla gode idear, men me vart mykje betre etter det.»<ref name="mojo2001">{{cite web |url=http://www.pinkfloydfan.net/t1456-david-gilmour-have-pink-floyd.html |title=Have Pink Floyd Split Up? |publisher=Mojo Magazine |date=October 2001 |accessdate=16. august 2010 |archive-url=https://archive.is/20120909210351/http://www.pinkfloydfan.net/t1456-david-gilmour-have-pink-floyd.html |archive-date=9. september 2012 |dead-url=yes |df=dmy-all }}</ref> I eit intervju i 1984 på [[BBC Radio 1]] sa Waters «Om nokon hadde sagt til meg no - ok - her er ein million pund, gå ut og spel ''Atom Heart Mother'', ville eg sagt det var ein jævla spøk.»<ref name="theword">{{cite web |url=http://www.davidgilmour.com/press/2008/july/TheWord_July08.pdf |publisher=The Word |title=Dear Diary |date=July 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101027203212/http://davidgilmour.com/press/2008/july/TheWord_July08.pdf |archive-date=27. oktober 2010 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I ei melding i 1970 vurderte Alec Dubro i ''[[Rolling Stone]]'' ''Atom Heart Mother'' negativt og skreiv «om Pink Floyd leitar etter nye dimensjonar, så har dei ikkje funne dei her.»<ref>{{Cite news|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/atom-heart-mother-19701210|title=Atom Heart Mother|last=Dubro|first=Alec|date=10. desember 1970|work=Rolling Stone|access-date=18. juni 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170721084953/http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/atom-heart-mother-19701210|archive-date=21. juli 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> I ''[[Christgau's Record Guide: Rock Albums of the Seventies]]'' (1981) sa [[Robert Christgau]] at suiten var lettare å fordøye enn songane på andresida: «Ja, dei let eit anonymt, dels klassisk kor gjere synginga, og ja, dei fekk truleg dei same blåsarane på same stad. Men i det minste har suiten eit par av dei hypnotiske melodiane som gjorde ''Ummagumma'' eit så bra album å sovne til.»<ref name="CG81"/> == Konsertframføringar == Bandet var i starten entusiastiske til å spele heile suiten. Ei tidleg utgåve vart teken opp for fjernsynsstasjonen [[KQED]] i [[San Francisco]] med berre bandet, den 28. april 1970.{{sfn|Povey|2006|p=131}} To store framføringar vart haldne på [[Bath Festival of Blues and Progressive Music]] den 27. juni og «Blackhills Garden Party» i [[Hyde Park i London]] den 18. juli. Ved begge høve hadde dei med seg John Alldis Choir og [[Philip Jones Brass Ensemble]].<ref>{{cite web |url=http://www.pinkfloyd.com/history/timeline_1970.php |title=Timeline : 1970 |publisher=Pink Floyd – The Official Site |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815051613/http://www.pinkfloyd.com/history/timeline_1970.php |archive-date=15. august 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Seinare tok bandet med seg eit heilt blåseorkester og kor på turné for å framføre dette stykket.{{sfn|Schaffner|2005|p=163}} Men dette førte til at dei tapte pengar på turneen og bandet hadde problem med dei innleigde musikarane som skifta frå konsert til konsert, sidan dei berre tok dei som var tilgjengelege. Mangelen på øving og problem med å få nok mikrofonar til heile koret så ei full framføring var vanskeleg. Gilmour snakka om dette og sa «somme i blåserekkja har vore heilt håplause».{{sfn|Povey|2006|p=122}} I følgje Mason kom bandet til ein konsert i [[Aachen]] i [[Tyskland]], og oppdaga at musikarane hadde gløymt notearka heime, slik at turnémanageren Tony Howard måtte reise attende til London for å hente dei.{{sfn|Mason|2004|pp=135–138}} Eit seinare arrangement utan blåsarar eller kor og kutta ned frå 25 minutt til femten utan «kollasjen» og avslutninga, vart verande i konsertrepertoaret til bandet fram til 1972. Dei første konsertutgåvene av ''[[The Dark Side of the Moon]]'' i [[Brighton]] vart stoppa halvvegs og etter ein pause spelte bandet ''Atom Heart Mother'' i staden for.{{sfn|Povey|2006|p=164}} Siste gongen Pink Floyd framførte verket var 22. mai 1972 på Olympisch Stadion i [[Amsterdam]] i [[Nederland]].{{sfn|Povey|2006|p=168}} == Ettermæle == [[Stanley Kubrick]] ønskte å bruke tittelsporet på albumet i ''[[filmen A Clockwork Orange|A Clockwork Orange]]''.{{sfn|Manning|2006|p=64}} Gruppa avslo, dels fordi Kubrick var usikker på kva delar av musikken han ønskte og kva han ønskte å gjere med dei. Seinare sa Waters «kanskje det var like greit han ikkje brukte det».{{sfn|Povey|2006|p=122}} Uansett er albumet synleg bak disken i platebutikken i filmen.<ref>{{cite web |url=http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2006/04/13/alex-in-the-chelsea-drug-store/ |author=John Coulthart |title=Alex in the Chelsea Drug Store |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150705200102/http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2006/04/13/alex-in-the-chelsea-drug-store/ |archive-date=18. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Det amerikanske [[deathgrind]]-bandet [[Cattle Decapitation]] parodierte plateomslaget i 2004 på albumet ''[[Humanure]]''.<ref>{{cite web |url=http://www.amiright.com/album-covers/pink-floyd-atom-heart-mother-parodies/ |title=Atom Heart Mother Album Cover Parodies |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180517185603/http://www.amiright.com/album-covers/pink-floyd-atom-heart-mother-parodies/ |archive-date=17. mai 2018 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Den 14. og 15. juni 2008 framførte Geesin «Atom Heart Mother» med det italienske hyllestbandet Mun Floyd på tok konsertar under Chelsea Festival.<ref>{{cite web |url=http://www.nme.com/news/pink-floyd/37015 |title=Dave Gilmour to perform 'Atom Heart Mother' with tribute band |author=[[New Musical Express]] |date=2. juni 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121107121553/http://www.nme.com/news/pink-floyd/37015 |archive-date=7. november 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> Geesin introduserte det med ein historie og eit slideshow. Med på framføringa var kammerkoret Canticum,<ref>{{cite web |url=http://www.canticum.org.uk/reviews-testimonials.htm |title=Canticum – Testimonials |author=Canticum |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723075802/http://www.canticum.org.uk/reviews-testimonials.htm |archive-date=23. juli 2012 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> og hornspelar og cellisten Caroline Dale, som har arbeidd med Gilmour. På den andre konserten vart Gilmour med på scenen for framføringa, då stykket vart strekt ut til 30 minuttar.<ref>{{cite web |url=http://www.brain-damage.co.uk/concerts/ron-geesin-atom-heart-mother-cadogan-hall-london-june-14th.html |title=Ron Geesin – Atom Heart Mother, Cadogan Hall, London – June 14th 2008 |author=Brain Damage |date=15. juni 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130617051110/http://www.brain-damage.co.uk/concerts/ron-geesin-atom-heart-mother-cadogan-hall-london-june-14th.html |archive-date=17. juni 2013 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> I 2013 gav Geesin ut boka ''The Flaming Cow'', som dokumenterte opplevinga hans med Pink Floyd, inkludert korleis han såg på skapinga av dette albumet.<ref>{{cite web|url=http://www.rongeesin.com/all-the-latest-news/58-atom-heart-mother-book|title=Ron Geesin – The Flaming Cow (book)|date=9. mai 2013|accessdate=18. juni 2013|author=[[Ron Geesin]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20140612075709/http://www.rongeesin.com/all-the-latest-news/58-atom-heart-mother-book|archive-date=12. juni 2014|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> == Songar == === Atom Heart Mother === {{detaljar|Musikkstykket Atom Heart Mother}} === If === Songen er ei roleg vise av Waters som handlar om sjølvanalyse. Songen vart berre spelt på konsert ein gong, og det var på [[John Peel]] sitt radioprogram 16. juli 1970]] i [[London]]. Waters har derimot spelt songen fleire gangar på soloturnéane sine. <ref>[http://www.floydian.de/index.htm?/dokumente/konzerte_setlists/the_radio_kaos_tour.htm Usual setlist for Radio KAOS shows at a Pink Floyd fan site]</ref>. Sidan Waters spelte akustisk gitar, spelte Wright bass på dette sporet. === Summer ’68 === Richard Wright skreiv denne songen som handlar om eit seksuelt møte, truleg med ein kvinneleg tilhengjar, og det vanlege livet etter.<ref>http://www.songfacts.com/detail.php?id=4016</ref>. Den rolege pianointroen står i kontrast til den rike og [[Ennio Morricone]]-liknande trompetsoloen i midten og slutten av songen. Songen hintar òg om at det er keisamt å turnere og eit ønske om å rømme frå alt saman: «My friends are lying in the sun, I wish that I was there...» === Fat Old Sun === Gilmour spelar alle instrumenta på dette sporet, bortsett frå tangentinstrumenta som er spelt av Wright. Songen vart spelt mykje på konsertar i ein mykje lengre versjon som ofte varte opp mot 15 minutt. I 2006 spelte David Gilmour songen på sine turnéar. Songen kan kanskje best skildrast som ein hymne til landsbygda (som t.d. «[[Ummagumma#Grantchester Meadows|Grantchester Meadows]]») med ein dempa og likevel skarp melodi og tekst. === Alan's Psychedelic Breakfast === Dette musikkstykket er i hovudsak Pink Floyd som spelar musikk medan scenearbeidaren Alan Stiles snakkar om frukosten han held på å lage og så et, i tillegg til frukostar han har hatt tidlegare. («''Breakfast in Los Angeles. Microbiotic stuff...''»). Det er lange pausar før det første, og mellom alle tre, instrumentalpartia der ein berre høyrer Alan som mumlar og flyttar seg rundt på kjøkenet. Gjennom store delar av stykket kan ein høyre ekkoet av setningar Stiles seier, som t.d. «Microbiotic stuff». Dei tre delane av songen er: ==== Rise and Shine ==== Partiet inneheld piano, orgel, steelgitar og elektrisk gitar gjennom ein [[Leslieforsterkar]]. ==== Sunny Side Up ==== Dette partiet vart skriven og framført av David Gilmour aleine på to akustiske gitarar og ein steelgitar. Songen hintar fram mot songen «[[Meddle#A Pillow of Winds|A Pillow of Winds]]» på Meddle året etter. ==== Morning Glory ==== Dette stykket vart framført av heile bandet utanom Roger Waters. Hovudinstrumentet er Wright sitt piano, som er spelt inn tre gonger (ein i venstre, ein i midtre og ein i høgre lydkanal). Partiet har òg ein markant bass, elektrisk gitar, trommer og [[hammondorgel]]. ==Innhald== {{Sporliste | låtskrivar = ja| overskrift = Side ein | ekstra kolonne = Solovokal | total lengd = 23:44 | tittel1 = [[musikkstykket Atom Heart Mother|Atom Heart Mother]]» *I. «Father's Shout» *II. «Breast Milky» *III. «Mother Fore» *IV. «Funky Dung» *V. «Mind Your Throats Please» *VI. «Remergence | låtskrivar1 = [[Nick Mason]], [[David Gilmour]], [[Roger Waters]],<br/> [[Richard Wright|Rick Wright]], [[Ron Geesin]] | ekstra1 = ordlaus vokal av [[John Alldis Choir]] | lengd1 = 23:44 * 2:50 * 2:33 * 4:50 * 5:15 * 2:28 * 5:48 }} {{Sporliste | låtskrivar = ja| overskrift = Side to | ekstra kolonne = Solovokal | total lengd = 28:22 | tittel1 = [[If av Pink Floyd|If]] | låtskrivar1 = Waters | ekstra1 = Waters | lengd1 = 4:31 | tittel2 = [[Summer '68]] | låtskrivar2 = Wright | ekstra2 = Wright | lengd2 = 5:29 | tittel3 = [[Fat Old Sun]] | låtskrivar3 = Gilmour | ekstra3 = Gilmour | lengd3 = 5:22 | tittel4 = [[Alan's Psychedelic Breakfast]]» *I. «Rise and Shine» *II. «Sunny Side Up» *III. «Morning Glory | låtskrivar4 = Waters, Mason, Gilmour, Wright | ekstra4 = Instrumental, tale av Alan Styles | lengd4 = 13:00 }} ==Medverkande== Henta frå plateomslaget<ref>{{cite AV media notes |title=Atom Heart Mother |titlelink=Atom Heart Mother |others=[[Pink Floyd]] |type=gatefold |publisher=[[Harvest Records]] |id=SHVL 781}}</ref> '''Pink Floyd''' (ingen av instrumenta var oppførte) *[[Roger Waters]] – [[bassgitar]] {{small|(1-3, 5)}}, [[klassisk gitar]] {{small|(2)}}, solovokal {{small|(2)}}, lydbandeffektar, lydbandkollasjar *[[David Gilmour]] – [[elektrisk gitar]] {{small|(1, 4-5)}}, [[slidegitar]] {{small|(1-2)}}, [[steelgitar]] {{small|(4-5)}}, [[akustisk gitar]] {{small|(3-5)}}, [[klassisk gitar]] {{small|(3)}}, [[bassgitar]], [[trommer]], [[perkusjon]] {{small|(4)}}<ref>{{cite web |url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=8107 |work=[[The Sun (Storbritannia)|The Sun]] |title=Interview with David Gilmour |date=26. september 2008 |accessdate=18. juni 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121030093036/http://www.songfacts.com/detail.php?id=8107 |archive-date=13. juni 2019 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref>, solovokal {{small|(4)}} *[[Richard Wright|Rick Wright]] – [[Hammondorgel]] {{small|(alle spor)}}, [[piano]] {{small|(1-3, 5)}}, [[Farfisaorgel]] {{small|(1, 4)}}, [[Mellotron]] {{small|(1)}}, solovokal {{small|(3)}} *[[Nick Mason]] – trommer {{small|(1-3, 5)}}, [[perkusjon]], lydbandeffektar, lydbandkollasjar, lydteknikar {{small|(5)}} '''Andre medverkande''' *EMI Pops Orchestra – [[messingblåseinstrument|blåsarar]] og [[orkester]] (ikkje oppført)<ref name="theword"/> *[[Hafliði Hallgrímsson]] – cello {{small|(1)}} (ikkje oppført){{sfn|Geesin|2013|p=41}} *[[John Alldis Choir]] – vokal {{small|(1)}} *Alan Styles – [[røyst]] og [[lydeffekt]]ar {{small|(5)}} (ikkje oppført) '''Produksjon''' *[[Ron Geesin]] – orkestrering og med-komponist {{small|(1)}} (ikkje oppført){{sfn|Schaffner|2005|pp=161–2}} *Peter Bown – lydteknikar *[[Alan Parsons]] – lydteknikar (feilskrive «Allan Parsons» på det originale omslaget) *[[James Guthrie]] – 1994 [[lydmastering|ommastering]] ==Salslister== {|class="wikitable sortable" |- ! style="width:20em;"|Liste (1970) !Plassering |- |Australia ([[Kent Music Report]])<ref>{{cite book|last=Kent|first=David|authorlink=David Kent (historian)|title=Australian Chart Book 1970–1992|publisher=Australian Chart Book|location=St. Ives, N.S.W.|year=1993|edition=Illustrated|page=233|isbn=0-646-11917-6}}</ref> |align="center"|30 |- |{{Albumchart|Canada|39|chartid=3735|artist=Pink Floyd|album=Animals|accessdate=11. juni 2019}} |- |Den danske albumlista ([[Sporlisteen]])<ref>{{cite web |url=http://danskehitlister.dk/?song_id=6335 |title=LP Top 10, 7. desember 1970 |accessdate=30. mars 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160410005445/http://danskehitlister.dk/?song_id=6335 |archive-date=10. april 2016 |dead-url=no |df=dmy-all }}</ref> |align="center"|8 |- |{{albumchart|Nederland|5|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |Den franske albumlista ([[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]])<ref>{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/Album_P.php |title=Le Détail des Albums de chaque Artiste – P |publisher=Infodisch.fr |accessdate=24. april 2013 |language=fransk |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130507235832/http://www.infodisc.fr/Album_P.php |archivedate=7. mai 2013 }}</ref> |align="center"|4 |- |{{albumchart|Tyskland4|8|id=6658|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Norway|13|M|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|url=http://norwegiancharts.com/weekchart.asp?cat=a&year=1970&date=197048|title=Norwegian charts portal (48/1970)|work=norwegiancharts.com|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|UK|1|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Billboard200|55|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- ! style="width:20em;"|Liste (2011–12) !Plassering |- |{{albumchart|France|66|M|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|url=http://lescharts.com/weekchart.asp?cat=a&year=2011&date=20111001|title=Les charts francais (01/11/2011)|work=lescharts.com|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Spain|79|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |- |{{albumchart|Sveits|81|artist=Pink Floyd|album=Atom Heart Mother|accessdate=11. juni 2019}} |} ==Salstrofé== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Austria|award=Gull|certyear=1994|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970}} {{Certification Table Entry|region=France|award=Gull|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970|certref=<ref name="SNEP">{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/Certif_Album.php |title=SNEP Certifications |publisher=InfoDisc |accessdate=24. april 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100621054859/http://www.infodisc.fr/Certif_Album.php |archivedate=21. juni 2010 }}</ref>|salesamount=100 000}} {{Certification Table Entry|region=Germany|award=Gull|certyear=1990|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes|relyear=1970}} {{Certification Table Entry|region=Italy|award=Platina|relyear=1970|certyear=2018|salesamount=50 000|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=21. mai 2018|note=(sidan 2009)}} {{Certification Table Entry |region=United Kingdom |artist=Pink Floyd |title=Atom Heart Mother|award=Gull |type=album |certyear=2013}} {{Certification Table Entry|region=United States|award=Gull|certyear=1994|type=album|artist=Pink Floyd|title=Atom Heart Mother|accessdate=24. april 2013|autocat=yes}} {{Certification Table Bottom}} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Atom Heart Mother|Atom Heart Mother]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 18. juni 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' * {{cite book |last=Blake |first=Mark |title=Comfortably Numb: The Inside Story of Pink Floyd |year=2006 |publisher=De Capo Press |isbn=978-0-306-81752-6 |ref=harv}} * {{cite book |last=Geesin |first=Ron|title=The Flaming Cow: The Making of Pink Floyd's Atom Heart Mother|publisher=The History Press|year=2013|isbn=978-0-750-95180-7|ref=harv}} * {{cite book |last=Mabbett|first=Andy|title=[[Pink Floyd: The Music and the Mystery]] | publisher=Omnibus Press|year=2010|isbn=978-0-857-12418-0|ref=harv}} * {{cite book |last=Manning |first=Toby |title=The Rough Guide to Pink Floyd |year=2006 |publisher=Rough Guides |location=London |isbn=1-84353-575-0 |edition=1st |ref=harv }} * {{cite book |last=Mason |first=Nick |title=Inside Out: A Personal History of Pink Floyd |year=2004 |publisher=Widenfeld & Nicolson |isbn=0-297-84387-7 |edition=New |ref=harv}} * {{cite book |last=Povey |first=Glenn |title=Echoes : The Complete History of Pink Floyd |year=2006 |publisher=Mind Head Publishing |isbn=978-0-9554624-0-5 |edition=New |ref=harv}} * {{cite book |last=Schaffner |first=Nicholas |title=Saucerful of Secrets: The Pink Floyd Odyssey |year=2005 |publisher=Helter Skelter |location=London |isbn=1-905139-09-8 |edition=New |ref=harv}} {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikiquote|språk=en}} {{Pink Floyd}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Musikkalbum frå 1970]] [[Kategori:Album produserte av David Gilmour]] [[Kategori:Album produserte av Nick Mason]] [[Kategori:Album produserte av Richard Wright]] [[Kategori:Album produserte av Roger Waters]] [[Kategori:Plateomslag av Hipgnosis]] [[Kategori:Plateomslag av Storm Thorgerson]] [[Kategori:Capitol Records-album]] [[Kategori:EMI Records-album]] [[Kategori:Harvest Records-album]] [[Kategori:Pink Floyd-album]] [[Kategori:Album spelte inn i Abbey Road Studios]] [[Kategori:Moglege framsideartiklar]] fl3hybyptg6d16t3hik5kyrz2ivl36i 0 49017 3395573 3395316 2022-07-26T17:14:30Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = The Final Cut | format = Studioalbum | artist = [[Pink Floyd]] | utgjeve = 21. mars 1983 | innspelt = Juli til desember 1982 | studio = {{ubl|[[Mayfair Studios]], [[RAK Studios]], [[Olympic Studios]], [[Abbey Road Studios]], [[Eel Pie Studios]], Audio International Studios, and The Billiard Room, London|[[Hookend Manor]], [[Oxfordshire]]<ref name="Schaffner">{{Harvnb|Schaffner|1991|p=240}}</ref><ref name="Blakepp296298" /><ref name="Poveyp237" />}} | sjanger = [[Kunstrock]]<ref>{{Cite news|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/the-final-cut-248504/|title=The Final Cut|last=Loder|first=Kurt|date=14. april 1983|work=[[Rolling Stone]]|access-date=18. desember 2018|language=en-US}}</ref> | lengd = 43:14 | selskap = {{flatlist| * [[Harvest Records|Harvest]] * [[Columbia Records|Columbia]] }} | produsent = {{flatlist| * [[Roger Waters]] * [[James Guthrie]] * [[Michael Kamen]] }} | førre = ''[[A Collection of Great Dance Songs]]'' | førre år = 1981 | neste = ''[[Works av Pink Floyd|Works]]'' | neste år = 1983 | ymse = {{Singlar | namn = The Final Cut | format = Studioalbum | singel 1 = [[Not Now John]]» / «[[The Hero's Return]] | singel 1 dato = 3. mai 1983 }} }} '''''The Final Cut''''' er det 12. [[studioalbum]]et av det engelske rockebandet [[Pink Floyd]], gjeve ut 21. mars 1983 i Storbritannia og 2. april i USA via [[Harvest Records|Harvest]] og [[Columbia Records]]. Det består av songar som var att etter det førre Pink Floyd-albumet, ''[[The Wall]]'' (1979), i lag med nye songar spelte inn gjennom 1982. ''The Final Cut'' var det siste Pink Floyd-albumet med den opphavlege medlemmen [[Roger Waters]], som slutta i 1985. Det er òg det einaste Pink Floyd-albumet utan den opphavlege medlemmen og klaverspelaren [[Richard Wright]], som Waters sparka under innspelinga av ''The Wall''. Innspelinga var plaga av krangling. Gitaristen [[David Gilmour]] meinte mange av songane ikkje var gode nok, medan Waters skulda han for å ikkje bidra med materiale sjølv. Trommeslagaren [[Nick Mason]] sin bidrag var stort sett avgrensa til lydeffektar. Waters planla albumet som eit filmmusikkalbum for [[Pink Floyd – The Wall|filmutgåva frå 1982]] av ''The Wall.'' Då [[Falklandskrigen]] braut ut, skreiv han om musikken til eit [[konseptalbum]] og utforska det han rekna som sviket til faren, som døydde under teneste i [[andre verdskrigen]]. Waters song solovokal på alle songane utanom ein, og skreiv alle songane sjølv. Det vart laga ein [[filmen The Final Cut (1983)|kortfilm]] til albumet som kom ut same året. ''The Final Cut'' fekk blanda kritikk då det kom, men har i nyare tid blitt sett i eit betre lys. Det selde òg godt og gjekk til topps i Storbritannia og nådde sjetteplassen i USA. Det har seld over to millionar eksemplar. ==Bakgrunn== ''The Final Cut'' var opphavleg planlagt som eit filmmusikkalbum for filmen ''[[Pink Floyd – The Wall]]'' frå 1982.<ref name="Blakepp294295">{{Harvnb|Blake|2008|pp=294–295}}</ref> Under arbeidstittelen ''Spare Bricks'' skulle det ha ny musikk eller songar som vart spelt inn på nytt for filmen, slik som «[[When the Tigers Broke Free]]». Bassisten, vokaliste og den fremste låtskrivaren [[Roger Waters]] planla òg å spele inn nokre nye songar, som fortsette soga på ''The Wall''.<ref name="Blakepp294295" /><ref name="Masonp264">{{Harvnb|Mason|2005|p=264}}</ref><ref>{{Citation | last = Grein | first = Paul | title = Pink Floyd's Next Album Will Have 'Wall' Tie-In | url = https://books.google.com/books?id=OyQEAAAAMBAJ | publisher = ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' | pages = 11, 44 | dato = 18. september 1982 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Då [[Falklandskrigen]] braut ut, endra Waters meining og skreiv om songane. Han såg svaret til [[statsminister i Storbritannia|den britiske statsministeren]] [[Margaret Thatcher]] på invasjonen til [[Argentina]] av øyane som [[kraftpatriotisme|jingoistisk]] og unødvendig, og dediserte det nye albumet, som fekk den mellombelse tittelen ''Requiem for a Post-War Dream''—til faren, Eric Fletcher Waters. Han var [[fenrik]] i 8. [[Royal Fusiliers]] og døydde under andre verdskrigen i [[Aprilia i Lazio|Aprilia]] i Italia den 18. februar 1944.<ref>{{harvnb|Blake|2008|pp=13–14}}; for the Commonwealth War Graves Commission entry on Eric Waters see: {{cite web|title= Casualty Details|publisher= Commonwealth War Graves Commission|url=http://www.cwgc.org/find-war-dead/casualty/2099066/WATERS,%20ERIC%20FLETCHER|accessdate=1. mars 2013}}</ref> Waters sa: {{quote|''The Final Cut'' var om korleis etter velferdsstaten vart innført me følte at me flytta oss framover i noko som likna eit liberalt land der me alle såg etter kvarandre&nbsp;... men eg såg alt det bli svindla bort og eg hadde sett at eit nesten Dickens-aktig samfunn kom attende under Margaret Thatcher. Eg kjende då, som no, at den britiske regjeringa burde ha følgd diplomatiske vegar, i staden for å bruke makt i Sør-Atlanteren.<ref name="Blakepp294295"/>}} Gitaristen [[David Gilmour]] mislikte politiseringa til Waters, og den nye kunstnariske retninga førte til mange harde diskusjonar. Fleire spor som ikkje vart nytta på ''The Wall'', inkludert «[[Your Possible Pasts]]», «[[One of the Few]]», «[[songen The Final Cut|The Final Cut]]» og «[[The Hero's Return]]», hadde blitt sett til side for ''Spare Bricks'', og sjølv om Pink Floyd ofte hadde brukt opp att songar, meinte Gilmour at desse songane ikkje var gode nok for eit nytt album. Han ønskte å skrive nytt materiale, men Waters var tvilande sidan Gilmour i den seinare tida hadde bidrege med lite ny musikk.<ref name="Blakepp294295" /> Gilmour sa: {{Quote|Eg er absolutt skuldig i å vere lat til tider, og det var augneblink då Roger kunne sei «Vel, kva har du?» Og eg sa, «Vel, eg har ikkje noko akkurat no. Gje meg litt tid å få nokre idear ned på band.» Det er element i alt dette som du år seinare kan sjå attende på og sei «Vel, du hadde eit poeng der.» Men det var ikkje riktig av han å ta med dårlege spor på ''The Final Cut''. Eg sa til Roger, «Om desse songane ikkje var gode nok for ''The Wall'', kvifor er dei gode nok no?»<ref>{{Harvnb|Blake|2008|p=295}}</ref>}} Tittelen ''The Final Cut'' er ein referanse til [[William Shakespeare]] sitt ''[[skodespelet Julius Cæsar|Julius Cæsar]]'': «This was the most unkindest cut of all».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=238}}</ref> «When the Tigers Broke Free» var blitt gjeven ut på singel 26. juli 1982, med «Bring the Boys Back Home» som B-side,<ref name="Poveyp237">{{Harvnb|Povey|2007|p=237}}</ref> og singelen vart merka med «Teken frå albumet ''The Final Cut''» men kom ikkje med på albumet før CD-utgåva frå 2004.<ref>{{Cite book |publisher=[[Omnibus Press]] |isbn=978-1-84938-370-7 |last=Mabbett |first=Andy |title=Pink Floyd – The Music and the Mystery |location=London |year=2010 }}</ref> ==Konsept== [[Fil:Argentine POWs guarded by 2 Para.jpg|mini|Britiske [[fallskjermjeger]]ar vaktar argentinske krigsfangar på [[Falklandsøyane]]. Waters sin frustrasjon kring hendingane i Falklandskrigen er tydelege på albumet.]] ''The Final Cut'' er eit antikrigs-[[konseptalbum]] som utforskar det Waters rekna som sviket mot falne britiske tenestemenn - som faren - som ofra livet sitt i anda av etterkrigsdraumen. Denne etterkrigsdraumen var det sigeren deira ville føre til i ei meir fredfull verd,<ref name="Masonp264" /> der leiarane ikkje lenger var like ivrige til å løyse disputtar med krig. Tekstane på albumet er kritiske til Thatcher. Waters rekna politikken og avgjerslene hennar som eit døme på eit slikt svik. Ho vert omtalt som «Maggie» på heile albumet. Opningssporet «[[The Post War Dream]]», byrjar med ein innspelt annonsering at erstatninga for [[SS «Atlantic Conveyor»|«Atlantic Conveyor»]]'', eit skip som gjekk tapt i Falklandskrigen, kom til å bli bygd i Japan. Teksten refererer til den døde faren til Waters, tapet av britisk skipsindustri til Japan og Margaret Thatcher, før han går vidare til «Your Possible Pasts», ein omskriven versjon av ein song som ikkje kom med på ''The Wall''. I «One of the Few», ein annan avvist song, er skulelæraren frå ''The Wall'' hovudkarakteren, presentert som ein krigshelt som vender attende til det sivile livet. Han klarar ikkje å fortelje om erfaringane sine til kona si, og i «The Hero's Return» vert han pint av tapet av ein i flymannskapet hans. «[[The Gunner's Dream]]» diskuterer etterkrigsdraumen i ei verd fri for tyranni og trugselen om terrorisme (ein referanse til [[Hyde Park- og Regent's Park-bombinga|Hyde Park-bombinga]]). Denne vert etterfølgd av «[[Paranoid Eyes]]» der læraren vert alkoholikar.<ref name="Blakep299">{{Harvnb|Blake|2008|p=299}}</ref><ref>{{Harvnb|Mabbett|1995|pp=91–93}}</ref> I den andre halvdelen handlar det om forskjellige krigstema. Medan «[[Southampton Dock]]» er ein sørgjesong for krigsheltane som kjem heim og soldatane som dreg ut til ein sannsynleg død,<ref name="Blakep299" /> handlar «[[Not Now John]]» om korleis samfunnet ignorerer politiske og økonomiske problem.<ref>{{Citation | last = DeGagne | first = Mike | title = Not Now John – Song Review | url = {{Allmusic|class=song|id=t1530754|pure_url=yes}} | publisher = allmusic.com | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> «Get Your Filthy Hands Off My Desert» handlar om korleis Waters tenkjer om krig og invasjon, og «[[The Fletcher Memorial Home]]» (der tittelen er ein referanse til faren til Waters) omhandlar ein fantasifull bruk av «[[den endelege løysinga]]» for ei samling av politiske leiarar som [[Leonid Brezjnev]], [[Menachem Begin]] og Margaret Thatcher.<ref name="Schaffnerp242">{{Harvnb|Schaffner|1991|p=242}}</ref> Tittelsporet på albumet omhandlar etterverknaden av isolasjonen og den seksuelle undertrykkinga til ein manm, medan han tenkjer på å ta sjølvmord og kjempar med å få kontakt med omverda att. Albumet vert avslutta med «[[Two Suns in the Sunset]]», som skildrar starten på ein [[atomkrig]]: det ultimate resultatet av ei verd besett av krig og kontroll.<ref name="Blakep299" /><ref name="Schaffnerp242" /> ==Innspeling== Den amerikanske komponisten [[Michael Kamen]], som hadde arbeidd på ''The Wall'', var medprodusent og hadde ansvar for orkesterarrangementa, i tillegg til å mekle mellom Waters og Gilmour. Han erstatta òg klaverspelaren [[Richard Wright]], som fekk sparken frå bandet under innspelinga av ''The Wall''.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/09/16/arts/music/16wright.html|title=Richard Wright, Member of Pink Floyd, Dies at 65|last=Pareles|first=Jon|date=2008-09-15|work=The New York Times|access-date=2018-04-24|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[James Guthrie]] var lydteknikar og medprodusent, medan trommespelinga til Mason vart utfylt av [[Ray Cooper]] på perkusjon; og då Mason ikkje klarte å spele dei komplekse taktendringane på «Two Suns in the Sunset», vart han erstatta av [[Andy Newmark]]. Mason meinte òg at dei mange repetisjonane av «Maggie, what have we done» burde vore instrumentale, og ikkje sungne.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=239}}</ref> [[Raphael Ravenscroft]] spelte saksofon. Innspelinga fann stad andre halvdelen av 1982 i åtte forskjellige studio, inkludert heimestudioet til Gilmour i [[Hookend Manor]] og Waters sitt Billiard Room Studios i [[East Sheen]].<ref name="Schaffner" /><ref name="Blakepp296298" /> Dei andre stadane var [[Mayfair Studios]], [[Olympic Studios]], [[Abbey Road Studios]], [[Eel Pie Studios]], Audio International og [[RAK Studios]].<ref name="Poveyp237" /> Kranglinga byrja etter kort tid, og sjølv om Waters og Gilmour først arbeidde saman, og spelte videospelet ''[[Donkey Kong]]'' når dei hadde ledig tid, valde dei til slutt å arbeide kvar for seg. Lydteknikaren [[Andrew Jackson|Andy Jackson]] arbeidde med Waters på vokal og Guthrie arbeidde med Gilmour på gitar. Dei møttest stundom for å diskutere arbeidet dei hadde gjort til då, og sjølv om denne metoden i seg sjølv ikkje var unik, byrja Gilmour å kjenne seg anstrengt, og klarte stundom berre så vidt å halde fatninga. Kamen kjende på presset òg. Waters hadde aldri vore veldig trygg på seg sjølv som vokalist, og ved eit høve, etter fleire forsøk, la Waters merke til at Kamen skreiv i notisblokka si. Han vart rasande og kravde å få sjå kva Kamen gjorde, berre for å sjå at Kamen hadde skrive «I Must Not Fuck Sheep» om att og om att.<ref name="Blakepp296298">{{Harvnb|Blake|2008|pp=296–298}}</ref><ref>{{Harvnb|Mason|2005|p=268}}</ref> Som tidlegare Pink Floyd-album, vart det nytta lydeffektar på ''The Final Cut'' kombinert med den nyaste lydteknologien. Mason sine bidrag var stort sett berre å spele inn lydeffektar for det eksperimentelle [[Holophonics|Holophonic]]-systemet, ein lydprosesseringsteknikk som vart nytta til å gje ein forsterka tredimensjonal effekt til innspelingane. ''The Final Cut'' var det andre albumet nokon sinne som brukte denne teknologien.<ref name="MabbettVisual">{{Citation|last=Mabbett|first=Andy|author2=Miles, Barry|title=Pink Floyd: The Visual Documentary|publisher=Omnibus Press|year=1994|isbn=0-7119-4109-2}}</ref> Teknikken er nytta på «Get Your Filthy Hands Off My Desert» og skapar ein lyd av ein eksplosjon som omringar lyttaren. Lydeffektar frå tidlegare Floyd-album vart òg nytta: vinden frå ''[[Meddle]]'' vart nytta om att og delar av ''[[The Dark Side of the Moon]]'', ''[[Wish You Were Here]]'', ''[[Animals av Pink Floyd|Animals]]'' og ''[[The Wall]]''.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=241}}</ref> Etter månader med dårlege forhold og ein endeleg konfrontasjon, vart Gilmour fjerna frå lista som produsent, men vart likevel betalt produsenthonorar.<ref>{{Harvnb|Blake|2008|p=298}}</ref> Waters sa han òg var under mykje press og at han tidleg i produksjonen byrja å tvile på om han nokon gong kom til å spele inn musikk att med Gilmour og Mason. Han kan ha trua med å gje ut albumet som eit soloalbum, men sidan Pink Floyd hadde kontrakt med EMI var dette usannsynleg.<ref name="Blakepp296298" /> Mason heldt seg på avstand og sleit med ekteskapsproblem.<ref name="Masonp273">{{Harvnb|Mason|2005|p=273}}</ref> I eit intervju i juni 1987 sa Waters: {{quote|''The Final Cut'' var heilt forferdeleg å lage, sjølv om eg har lytta til det i det siste og likar det ganske mykje. Men eg likar ikkje korleis eg syng på det. Du kan høre den galne spenninga som går gjennom det heile. Om du prøver å uttrykkje noko eller vert hindra frå å gjere det fordi du er så prippen&nbsp;... Det var ei frykteleg tid. Me krangla som hundar og kattar. Me forstod til slutt - eller aksepterte om du vil - at det ikkje var noko band. Det vart verkeleg kasta i mot oss at me ikkje var noko band og ikkje hadde kome overeins på lang tid. Ikkje sidan 1975 då me laga ''Wish You Were Here''. Sjølv då hadde me store usemjer om korleis albumet skulle setjast saman&nbsp;... Men å lage ''The Final Cut'' var forferdeleg. Me arbeidde ikkje i lag i det heile. Eg måtte gjere det meste sjølv, i lag med Michael Kamen, medprodusenten min. Det er ein av dei få sakene eg og 'karane' var samde om. Men ingen andre ville gjere noko med det.<ref name="pinkfloydz.com">[http://www.pinkfloydz.com/Int%20June%2087%20Waters.html Roger Waters intervjua av Chris Salewicz, juni 1987].</ref>}} ==Plateomslag== [[Fil:Grand-Reng JPG02.jpg|mini|Valmuer er eit tema som går att på omslaget.]] [[Storm Thorgerson]], som var med å skipe [[Hipgnosis]], designerar som hadde laga dei fleste Pink Floyd-omslaga til då, vart ikkje nytta som designer på albumet. I staden gjorde Waters det sjølv, ved hjelp av fotografi som svogeren [[Willie Christie]] hadde teke.<ref name="Masonp273" /> På framsida kan ein sjå ein minnevalmue og fire medaljeband frå andre verdskrigen mot det svarte stoffet på ein jakke eller blazer. Valmuen går att i designet. På innsida av omslaget er det tre fotografi. Det førte syner ei utstrekt hand som held tre valmuar og i bakgrunnen ein soldat med ryggen til kamera. To andre fotografi syner ein sveisar som arbeider der det japanske flagget er teikna på maska hans og ein atombombeeksplosjon, som refererer til «Two Suns in the Sunset». Teksten er trykte i omslaget. Side ein av vinylplata har eit bilete av ei valmueeng og på side to ligg ein soldat med kniv med andletet ned i valmuene med ein hund ved sidan av seg. På baksida er eit fotografi av ein soldatar om står og held ein filmboks med ein kniv i ryggen.<ref name="Blakep299" /> Dette kan syne til det dårlege forholdet mellom Waters og filmregissøren på ''The Wall'', [[Alan Parker]].<ref name="Schaffnerp242" /> ==Utgjeving == Albumet kom ut samstundes med ein kortfilm, som òg var kalla ''[[filmen The Final Cut (1983)|The Final Cut]]''. Filmen består av fire songar frå albumet: «The Gunner's Dream», «The Final Cut», «The Fletcher Memorial Home» og «Not Now John».<ref>{{Harvnb|Povey|2007|p=359}}</ref> Han var produsert av Waters og regissert av svogeren Willie Christie, der Waters snakkar med ein psykiater kalla A. Parker-Marshall. [[Alex McAvoy]], som spelte læraren i ''Pink Floyd – The Wall'', er med i kortfilmen.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=244}}</ref> ''The Final Cut'' kom ut i Storbritannia 21. mars 1983 og i USA den 2. april.<ref name="Povey 2007 348–349">{{Harvnb|Povey|2007|pp=348–349}}</ref> Albumet gjekk til topps på den britiske albumlista, som var høgare på lista enn både ''The Dark Side of the Moon'' og ''The Wall''. Albumet selde ikkje like godt i Amerika og nådde sjetteplassen ''[[magasinet Billboard|Billboard]]''-lista.<ref name="Povey 2007 348–349" /> «Not Now John» vart gjeven ut på singel og nådde topp 30 i Storbritannia, men refrenget med «Fuck all that» vart sensurert til «Stuff all that».<ref name="Blakep300" /> ''The Final Cut'' kom ut på [[compact disc|CD]] i 1983. Ei ommastra utgåve kom ut på CD i 2004 med ein ekstra song, «When the Tigers Broke Free», som ikkje var gjeven ut før.<ref name="ultratop">{{Citation | title = Pink Floyd – The Final Cut (album) | url = http://www.ultratop.be/en/showitem.asp?interpret=Pink+Floyd&titel=The+Final+Cut&cat=a | publisher = ultratop.be | accessdate = 25. september 2009}}</ref> I 2007 vart ei ommastra utgåve gjeve ut som ein del av plateboksen ''[[Oh, by the Way]]'', innpakka i ei miniatyrutgåve av det originale dobbeltfalsa LP-omslaget.<ref>{{Citation | last = Zuel | first = Bernard | title = One last brick in the wall | url = http://infoweb.newsbank.com/iw-search/we/InfoWeb?p_product=AWNB&p_theme=aggregated5&p_action=doc&p_docid=11E0E4D4026E7B78&p_docnum=2&p_queryname=24 | page = 25 |publisher = ''The Sydney Morning Herald'' hosted at infoweb.newsbank.com | dato = 9. januar 2008 | format = registration required | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Med over ein million selde eksemplar i USA vart plata sertifisert til platinaplate i mai 1983. Det hadde oppnådd dobbel platinastatus i 1997.<ref>{{Citation|title=US Certifications database |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=SEARCH |publisher=riaa.com |accessdate=28. mars 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070626050454/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=SEARCH |archivedate=26. juni 2007 |df= }}</ref> ''The Final Cut'' vart det Pink Floyd-albumet som selde dårlegast i USA og verda sidan ''Meddle''. Gilmour hevda at dette synte at han hadde rett når han sa at materialet var svakt.<ref name="Povey 2007 230">{{Harvnb|Povey|2007|p=230}}</ref> Waters svarte: {{quote|Det er absolutt latterleg å dømme ei plate berre etter salstala. Om du skal bruke salstala som det einaste kriteriet, så er ''[[Grease: The Original Soundtrak from the Motion Picture|Grease]]'' ei betre plate enn ''[[Graceland av Paul Simon|Graceland]]''. Uansett, eg var i grønsaksbutikken og ei kvinne i førtiåra og pelskåpe kom bort til meg. Ho sa det var den mest rørande plata ho hadde høyrd. Faren hennar hadde òg mista livet i andre verdskrigen. Og eg gjekk attende til bilen med seks kilo poteter og køyrde heim og tenkte at det var godt nok.<ref name="pinkfloydz.com"/>}} ==Mottaking== {{Platemeldingar | kritikk1 = [[AllMusic]] | kritikk1karakter = {{Rating|3|5}}<ref name="Allmusic" /> | kritikk2 = ''[[The Daily Telegraph]]'' | kritikk2karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{Citation|last=McCormick|first=Neil|date=20. mai 2014|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|title=Pink Floyd's 14 studioalbums rated|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|location=London|accessdate=9. juli 2019}}</ref> | kritikk3 = ''[[Drowned in Sound]]'' | kritikk3karakter = 4/10<ref name="Drowned" /> |kritikk4 = [[MusicHound]] |kritikk4karakter = 2.5/5{{sfn|Graff|Durchholz|1999|p=872}} | kritikk5 = ''[[magasinet Paste|Paste]]'' | kritikk5karakter = 7.8/10<ref name="paste">{{cite web |url=http://www.pastemagazine.com/articles/2011/10/pink-floyd-why-pink-floyd-reissue-series.html |title=Assessing a Legacy: ''Why Pink Floyd?'' Reissue Series |last=Deusner |first=Stephen |date=16. oktober 2011 |work=[[magasinet Paste|Paste]] |accessdate=20. juni 2019}}</ref> | kritikk6 = ''[[Pitchfork Media]]'' | kritikk6karakter = 9.0/10<ref name="Pitchfork">{{Citation|last=Ott |first=Chris |url=http://pitchfork.com/reviews/albums/6308-the-final-cut |title=Pink Floyd ''The Final Cut'' |publisher=[[Pitchfork Media]] |date=3. juni 2004 |accessdate=9. juli 2019 |deadurl=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141228201243/http://pitchfork.com/reviews/albums/6308-the-final-cut |archivedate=28. desember 2014 |df= }}</ref> | kritikk7 = [[Robert Christgau]] | kritikk7karakter = C+<ref>{{cite web|url=http://www.robertchristgau.com/get_artist.php?name=Pink+Floyd |title=Album: Pink Floyd: The Final Cut |first=Robert |last=Christgau |date= |accessdate=10. september 2012}}</ref> | kritikk8 = ''[[Rolling Stone]]'' | kritikk8karakter = {{Rating|5|5}}<ref>{{Citation|last=Loder|first=Kurt|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/the-final-cut-19830414|title=The Final Cut|magazine=[[Rolling Stone]]|date=14. april 1983|accessdate=1. april 2016}}</ref> | kritikk9 = ''[[The Rolling Stone Album Guide]]'' | kritikk9karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{Citation|last=Sheffield|first=Rob|authorlink=Rob Sheffield|url=https://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217230328/http://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|title=Pink Floyd: Album Guide|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[Jann Wenner|Wenner Media]], [[Fireside Books]]|date=2. november 2004|archivedate=17. februar 2011|accessdate=9. juli 2019}}</ref> }} ''The Final Cut'' fekk blanda kritikk.<ref name="Blakep300">{{Harvnb|Blake|2008|p=300}}</ref> ''[[Melody Maker]]'' såg på det som «ein milepåle i historia om grufulle hendingar»,<ref name="Blakep299" /> og ''[[NME]]''-skribenten Richard Cook skreiv: «Som dei stakkars, fordømde [[Tommy Atkins|Tommies]] som brydde tankane hans, har låtskrivinga til Roger Waters blitt sprengd til helvete&nbsp;... Waters stoppa med ''The Wall'', og ''The Final Cut'' isolerer og sjonglerer dei same temaa og konseptet utan ny drivkraft.»<ref>{{Citation|last=Cook|first=Richard|title=Over The Wall And Into The Dumper: Pink Floyd's ''The Final Cut''|work=[[NME]]|date=19. mars 1983}}; available at [http://www.rocksbackpages.com/Library/Article/over-the-wall-and-into-the-dumper-pink-floyds-ithe-final-cuti- Rock's Backpages] (krev brukar)</ref> [[Robert Christgau]] skreiv: «det er trøystande å kome over antikrigsrock som har tyngda av mange år med sjølvmedynk bak seg», og gav albumet karakteren C+.<ref name="Christgau">{{Citation|last=Christgau|first=Robert|authorlink=Robert Christgau|title=Consumer Guide Album|work=[[The Village Voice]]|publisher=robertchristgau.com|year=1983 |url=http://www.robertchristgau.com/get_album.php?id=5685|accessdate=10. juli 2019}}</ref> ''[[Rolling Stone]]'' og [[Kurt Loder]] var meir imponert og skreiv «det er i røynda eit soloalbum av Roger Waters&nbsp;... ei ypparleg utføring på fleire nivå».<ref name="Blakep299" /><ref name="Loder">{{Citation | last = Loder | first = Kurt | title = Pink Floyd – The Final Cut | url = https://www.rollingstone.com/music/reviews/album/3045/22114 | publisher = rollingstone.com | dato = 14. april 1983 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Dan Hedges i ''Record'' var òg nøgd og skreiv «På papiret høyrest det banalt og utstudert ut – den slags som har blitt laga til det uendelege av alle frå [[P.F. Sloan]] til [[Paul Kantner]]. For Pink Floyd fungerer det framleis, delvis gjennom underdrivinga og den kløktige musikken og spesialeffektane&nbsp;... men mest av alt gjennom omsorga Waters har hatt i å plotte ut bileta i dei nakne visjonane sine.»<ref>{{Citation |last=Hedges|first=Dan |title=The Final Cut review|journal=Record|date=June 1983|volume=2 |issue=8|page=24}}</ref> ==Etterverknad== Utan planar om å turnere med albumet,<ref>{{Harvnb|Mason|2005|p=274}}</ref> byrja Waters og Gilmour i staden på kvar sine soloprosjekt. Gilmour spelte inn og turnerte med ''[[About Face]]'' i 1984, og brukte det til å uttrykkje kjenslene sine om ei rekkje tema frå drapet på [[John Lennon]] til forholdet hans til Waters, som òg la ut på turné med det nye soloalbumet sitt, ''[[The Pros and Cons of Hitch Hiking]]''.<ref>{{Harvnb|Blake|2008|pp=302–309}}</ref> Mason gav ut det andre soloalbumet ''[[Profiles av Nick Mason og Rick Fenn|Profiles]]'', i august 1985.<ref name="Blakepp311313">{{Harvnb|Blake|2008|pp=311–313}}</ref> Med fare for eit potensielt kostbart søksmål frå plateselskapet og bandmedlemmane,<ref>{{Harvnb|Povey|2007|p=240}}</ref> slutta Waters i 1985. Han meinte at Pink Floyd var «utbrent».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=262–263}}</ref><ref>{{Citation | last = Jones | first = Peter | title = It's the Final Cut: Pink Floyd to Split Officially | url = https://books.google.com/books?id=9SQEAAAAMBAJ | page = 70 | publisher = ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' | dato = 22. november 1986 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Han gjekk heilt til [[høgsteretten]] for å hindre at Pink Floyd-namnet kunne brukast igjen.<ref name="Blakepp311313" /> Advokatane hans oppdaga at partnarskapen deira aldri var blitt formelt stadfesta, og Waters vende attende til høgsteretten i eit forsøk på å få lagt ned eit veto mot vidare bruk av bandnamnet. Teamet kring Gilmour svara med å sende ut ei pressemelding om at Pink Floyd kom til å halde fram. Han fortalte ein reporter frå ''[[Sunday Times]]'' at «Roger er ein [[hund i krybba]] og eg kjem til å kjempe mot han».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=271}}</ref> Waters skreiv til EMI og Columbia om at han meinte å forlate gruppa og bad dei frigje han frå kontrakten. Med ei komande rettssak kutta han bandet til manageren [[Steve O'Rourke]] og tilsette Peter Rudge som sin eigen manager.<ref name="Blakepp311313" /> Han laga seinare filmmusikken til ''[[filmen When the Wind Blows (1986)|When the Wind Blows]]''<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=263}}</ref> og spelte inn eit nytt soloalbum, ''[[Radio K.A.O.S.]]''<ref name="Schaffnerpp264266">{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=264–266}}</ref> Fordi Pink Floyd var dels oppløyst og Waters dominerte prosjektet vert ''The Final Cut'' stundom rekna som eit ''[[de facto]]'' soloalbum av Waters.<ref name="Povey 2007 230" /><ref>{{Harvnb|Watkinson|Anderson|2001|p=133}}</ref><ref>{{Harvnb|Mabbett|1995|p=89}}</ref> Den personlege kvaliteten i tekstane omhandlar kampen til Waters med å forlike seg med fortvilinga si kring eit britisk samfunn i endring og tapet av faren under andre verdskrigen. Gitarsoloane til Gilmour på «Your Possible Pasts» og «The Fletcher Memorial Home» er stundom trekt fram som like bra som dei han spelte på ''The Wall''.<ref name="Blakep299" /><ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=238–239}}</ref> I nyare tid har meldingane om albumet sett det i lys av at bandet var i ferd med å bli oppløyst. [[Stephen Thomas Erlewine]] skreiv for [[AllMusic]] at «med sitt sinne, vekt på tekst og lydmessige teksturar, er det klårt at dette er albumet slik Waters meinte det skulle vere. Og det er like klårt at Pink Floyd ikkje kunne ha halde fram i denne retninga.»<ref name="Allmusic">{{Citation | last = Erlewine | first = Stephen Thomas | title = The Final Cut – Overview | url = {{Allmusic|class=album|id=r46695|pure_url=yes}} | publisher = allmusic.com | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> ''[[Stylus Magazine]]'' skreiv: «Det handlar om å forfølgje noko større sjølv når du har alle pengane du nokon gong kjem til å trengje. Og så anten mislukkast eller lukkast. Det er opp til det å avgjere om denne plata er ein suksess eller fiasko, men eg endar opp med førstnemnde kvar gong.»<ref name="Stylus">{{Citation | last = Burns | first = Todd | title = On Second Thought: Pink Floyd – The Final Cut | url = http://www.stylusmagazine.com/articles/on_second_thought/pink-floyd-the-final-cut.htm | publisher = stylusmagazine.com | dato = 1. september 2003 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Rachel Mann frå [[The Quietus]] sa «sjølv om det har sine feil er ''The Final Cut'' eit frykteleg bra album» og «har framleis noko nytt å seie».<ref name="Quietus">{{Citation | last = Mann | first = Rachel | title = 30 Years On: Pink Floyd's The Final Cut Revisited | url = http://thequietus.com/articles/12504-pink-floyd-the-final-cut | publisher = The Quietus | dato = 17. juni 2013 | accessdate = 13. juni 2019}}</ref> Mike Diver frå ''[[Drowned in Sound]]'' var mindre sjenerøs: «Det er langt mellom lyspunkta og sjølv på papiret indikerer titlane - som 'The Gunner's Dream' og 'Paranoid Eyes' – ei vanskeleg gjennomlytting.»<ref name="Drowned">{{Citation | last = Diver | first = Mike | title = Pink Floyd: The Final Cut: Remastered | url = http://drownedinsound.com/releases/3671/reviews/9535- | publisher = drownedinsound.com | dato = 1. mai 2004 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> == Songar == === The Post War Dream === Songen opnar med ein bilradio som skiftar mellom forskjellige stasjonar, noko ein kan sjå i kortfilmen for 'The Final Cut'. :''«...a group of business men announced plans to build a nuclear fallout shelter at Peterborough in Cambridgeshire...»'' :[skiftar kanal] :''«...three high court judges have cleared the way...»'' :[skiftar kanal] :''«...It was announced today, that the replacement for the Atlantic Conveyor the container ship lost in the Falklands conflict would be built in Japan, a spokesman for...»'' :[skiftar kanal] :''«...moving in. They say the third world countries, like Bolivia, which produce the drug are suffering from rising violence...»'' Songen er tre minuttar lang og består av mange lydeffektar, som robåtar og skrik, som er typisk for albumet. Sjølve musikken startar roleg med synthesizerar og vokalen til Waters. Dette glir så over i ein meir høglydt, teatralsk del dominert av elektrisk gitar. I denne delen ropar Waters meir ut teksten enn han gjorde i starten av songen. === Your Possible Pasts === Songen har aldri blitt framført på konsertar, men teksten frå refrenget er med i [[Pink Floyd The Wall|The Wall-filmen]], i lag med tekst frå «5:11 A.M.- The Moment of Clarity» frå ''[[The Pros and Cons of Hitch Hiking]]'', eit soloalbum av Roger Waters som kom ut året etter. Teksten vert lest opp av hovudrolla , Pink, på toalettet mellom songane «[[Waiting for the Worms]]» og «[[Stop av Pink Floyd|Stop]]». Songen vart mykje spelt på amerikansk FM-radio då han kom ut og nådde åttande plass på Billboard Mainstream Rock Tracks-lista våren 1983. === One of the Few === Songen er berre litt over eitt minutt lang og inneheld ei tikkande klokke i bakgrunnen og ein jamn trommerytme. Det britiske doom death metal-bandet [[Anathema]] har spelt inn songen på samlinga deira ''Resonance'', som òg inneheld ein versjon av songen «[[Goodbye Cruel World]]». === The Hero's Return === Songen vart opphavleg kalla «Teacher, Teacher» og vart opphavleg spelt inn på Waters sin originale heimelaga demo for ''[[The Wall]]'' i 1978. Han har aldri vorte spelt live av bandet. Ein utvida versjon av songen, med eit ekstra vers, kalla «The Hero's Return (Parts 1 & 2)» vart gjeven ut som B-side til singelen «[[Not Now John]]». Teksten omhandlar ein krigsveteran som kjem attende til England og kjempar med samvitet sitt på grunn av ting han har gjort og vemmast over korleis ting er i heimlandet. Teksten <blockquote> Sweetheart, sweetheart are you fast asleep? Good. 'Cause that's the only time that I can really speak to you. </blockquote> syner skuldkjensla han føler kring eit minne frå krigen. === The Gunner's Dream === Songen fortel soga om og tankane til ein artillerist medan han fell død om. Songen starta med lyden av «the gunners dying words on the intercom» («dei siste orda til artilleristen på interkomen») nemnd i den førre songen, «The Hero's Return». Medan artilleristen fell gjennom lufta («floating down through the clouds») drøymer han om ei perfekt verd. Linja «Don't blow holes in bandsmen by remote control» er ein referanse til [[bombinga av Hyde Park og Regent's Park]] i 1982 då [[IRA]] plasserte bomber under ein musikktribune og sprengte orkesteret og sivile i nærleiken. === Paranoid Eyes === Teksten omhandlar ein mann som prøver å tilpasse seg etter å ha kome heim frå [[andre verdskrigen|krigen]] og prøver å ikkje syne for alle at han er svak. Dette omfattar å ikkje snakke om erfaringane sine, særleg når han vert stilt direkte spørsmål om dei. Teksten uttrykker også frykta veteranen har for evnene til menneske bak «''petrified eyes''» («skrekkslagne augo»). Han vert til slutt alkoholikar etter kvart som han vert eldre, og syner mangel på begeistring for «etterkrigsdraumen» («You believed in their stories / Of fame, fortune, and glory / And now you're lost in a haze / Of alcohol and soft middle-age / The pie in the sky / Turned out to be miles too high / And you hide hide hide / Behind brown and mild eyes»). === Get Your Filthy Hands off My Desert === Lydeffektar nytta i denne songen vart seinare nytta på soloalbumet til Roger Waters, ''[[Amused to Death]]'' i 1992, mellom dei to delane av songen «Late Home Tonight». Teksten listar opp fleire av verdsleiarane og konfliktar dei har vore involvert i, mellom anna [[Leonid Brezjnev]] og [[den sovjetiske invasjonen av Afghanistan|invasjonen hans av Afghanistan]], [[Menachem Begin]] og [[invasjonen av Libanon i 1982|åtaket på Beirut]], [[Leopoldo Galtieri]] invaderte [[Falklandsøyane]] og motåtaket til [[Margaret Thatcher]] som utløyste [[Falklandskrigen]]. === The Fletcher Memorial Home === Songen syner frustrasjonen til Waters med leiarane i verda etter andre verdskrigen<ref name="songfacts.com">http://www.songfacts.com/detail.php?id=5155</ref>, og nemner mange verdsleiarar med namn ([[Ronald Reagan]], [[Alexander Haig]], [[Menachem Begin]], [[Margaret Thatcher]], [[Ian Paisley]], [[Leonid Brezjnev]], [[Joseph McCarthy]] og [[Richard Nixon]]), og foreslår at desse ''«colonial wasters of life and limb»'' bør isolerast på ein spesielt [[sjukeheim]]. Han kallar desse leiarane ''«overgrown infants»'' («vaksne spedborn») og ''«incurable tyrants»'' («ubotelege tyrannar») og foreslår at dei ikkje forstår anna enn vald eller sine eigne andlet på fjernsynsskjermen. I dei siste linjene samlar han alle «tyrannane» i Fletcher Memorial Home og tenkjer seg å utføre «[[den endelege løysinga]]» på dei. Dette knyter songen til det generelle temaet i songen, som endar med «Two Suns in the Sunset» («to soler i solnedgangen»), ein song som skildrar [[atomkrig]] som den endelege lagnaden til menneskeheita. Namnet ''Fletcher'' i songen er til ære og minne for faren til Waters, Eric Fletcher Waters, som døydde under andre verdskrigen i [[Anzio]].<ref name="songfacts.com"/> Songen vart framført live av Roger Waters for første gong i 2006. Songen finst òg på samleplate ''[[Echoes: The Best of Pink Floyd]]''.<ref>http://www.cduniverse.com/search/xx/music/pid/2232147/a/Echoes:+The+Best+Of+Pink+Floyd.htm</ref>. === Southhampton Dock === Songen er spelt av Roger Waters på konsertar i 2000-åra og finst på konsertalbumet og DVDen ''[[In the Flesh av Roger Waters|In the Flesh]]''. Ein utvida versjon av «[[Outside the Wall]]» nytta i filmen The Wall (under rulleteksten), har eit instrumentalt mellomspel som liknar mellomspelet i denne songen. === The Final Cut === Som tittelsporet på albumet syner det dei mest intime kjenslene til Waters. Teksten omhandlar etterverknaden for ein mann som har vore isolert og seksuelt undertrykt, og han tenkjer på sjølvmord og kjempar for å nå attende til verda rundt seg. Orkestermotivet liknar det ein kan høyre på «[[Comfortably Numb]]», som òg vart instrumentert av Michael Kamen. Under videoen kan ein sjå [[Roger Waters]] som syng til ein psykolog ved sidan av gamle filmopptak frå livet på 1930- og 1940-talet. Han inneheld ein kort gitarsolo av [[David Gilmour]]. === Not Now John === {{detaljar|Not Now John}} === Two Suns in the Sunset === Songen omhandlar dei siste minutta til ein mann før verda går under i [[atomkrig]]. Midtvegs i songen kan ein høyre tekstlinja, ''«the sun is in the east, even though the day is done»'' («sola er i aust, sjølv om dagen er over»), som er ein metafor for eldkula etter ein [[atomeksplosjon]].<ref>{{citebook|title=Echoes: The Complete History of Pink Floyd|author=Glenn Povey|year= 2007|publisher=Mind Head Publishing|isbn=0-9554624-0-1}}</ref> Studiomusikar [[Andy Newmark]] spelar trommer på songen, fordi [[Nick Mason]] ikkje klarte å spele med dei kompliserte taktendringane. Songen vert spelt i ein uvanleg 5/4-takt.<ref>[http://www.classicrockmagazine.com/news/vintage-pink-floyd-interview-part-1/ Classic Rock Magazine, Vintage Pink Floyd Interview]</ref> ==Innhald== [[File:2018 Lieder am See - Status Quo - Andy Bown - by 2eight - DSC1540.jpg|thumb|[[Andy Bown]] frå [[Musikkgruppa Status Quo|Status Quo]] medverka på orgel på nokre spor.]] All solovokal framført av [[Roger Waters]], utanom «[[Not Now John]]» av [[David Gilmour]] og Waters. {{Sporliste | alle songar = Roger Waters | overskrift = Side ein | tittel1 = [[The Post War Dream]] | lengd1 = 3:02 | tittel2 = [[Your Possible Pasts]] | lengd2 = 4:22 | tittel3 = [[One of the Few]] | lengd3 = 1:23 | tittel4 = [[The Hero's Return]] | lengd4 = 2:56 | tittel5 = [[The Gunner's Dream]] | lengd5 = 5:07 | tittel6 = [[Paranoid Eyes]] | lengd6 = 3:40 | total lengd = 20:30 }} {{Sporliste | overskrift = Side to | tittel1 = [[Get Your Filthy Hands Off My Desert]] | lengd1 = 1:19 | tittel2 = [[The Fletcher Memorial Home]] | lengd2 = 4:11 | tittel3 = [[Southampton Dock]] | lengd3 = 2:13 | tittel4 = [[songen The Final Cut|The Final Cut]] | lengd4 = 4:46 | tittel5 = [[Not Now John]] | lengd5 = 5:01 | tittel6 = [[Two Suns in the Sunset]] | lengd6 = 5:14 | total lengd = 22:44 }} {{Sporliste | overskrift = 2004-utgåva | tittel1 = The Post War Dream | lengd1 = 3:00 | tittel2 = Your Possible Pasts | lengd2 = 4:26 | tittel3 = One of the Few | lengd3 = 1:11 | tittel4 = [[When the Tigers Broke Free]] | lengd4 = 3:16 | tittel5 = The Hero's Return | lengd5 = 2:43 | tittel6 = The Gunner's Dream | lengd6 = 5:18 | tittel7 = Paranoid Eyes | lengd7 = 3:41 | tittel8 = Get Your Filthy Hands Off My Desert | lengd8 = 1:17 | tittel9 = The Fletcher Memorial Home | lengd9 = 4:12 | tittel10 = Southampton Dock | lengd10 = 2:10 | tittel11 = The Final Cut | lengd11 = 4:45 | tittel12 = Not Now John | lengd12 = 4:56 | tittel13 = Two Suns in the Sunset | lengd13 = 5:23 | total lengd = 46:18 }} ==Medverkande== {{col-begin}} {{col-2}} '''Pink Floyd''' *[[Roger Waters]]&nbsp;– [[Solovokalist|solovokal]], [[bassgitar]], [[akustisk gitar]], [[rytmegitar]], [[synthesizer]]s, [[lydband]]effektar *[[David Gilmour]]&nbsp;– [[sologitar|solo-]] og [[rytmegitar]], [[Solovokalist|felles solovokal]] på «[[Not Now John]]», ekstra korvokal *[[Nick Mason]]&nbsp;– [[trommer]], [[lydband]]effektar '''Andre medverkande''' *[[Michael Kamen]]&nbsp;– [[piano]], [[pumpeorgel|harmonium]] *[[Andy Bown]]&nbsp;– [[piano]], [[Hammondorgel]] *[[Ray Cooper]]&nbsp;– [[perkusjon]] *[[Andy Newmark]]&nbsp;– trommer på «[[Two Suns in the Sunset]]» *[[Raphael Ravenscroft]]&nbsp;– [[tenorsaksofon]] *[[Doreen Chanter]]&nbsp;- korvokal på «[[Not Now John]]» *[[Irene Chanter]]&nbsp;- korvokal på «[[Not Now John]]» *[[National Philharmonic Orchestra]], dirigert og arrangert av Michael Kamen {{col-2}} '''Produksjon''' *Roger Waters&nbsp;– [[plateprodusent|produsent]], design *[[James Guthrie]]&nbsp;– produsent, [[lydteknikar]] *Michael Kamen&nbsp;– produsent *David Gilmour&nbsp;– produsent (berre på «When the Tigers Broke Free») *Andrew Jackson&nbsp;– lydteknikar *Andy Canelle&nbsp;– assisterande lydteknikar *Mike Nocito&nbsp;– assisterande lydteknikar *Jules Bowen&nbsp;– assisterande lydteknikar *Willie Christie&nbsp;– fotografi *Artful Dodgers&nbsp;– design *Zuccarelli Labs ltd&nbsp;– holophonics *[[Doug Sax]]&nbsp;– [[lydmastering|mastering]] {{col-end}} ==Salslister og salstrofé== {{col-begin}} {{col-2}} ===Salslister=== {|class="wikitable sortable" |- ! style="width:20em;"|Liste (1983) !Plassering |- |Australia ([[Kent Music Report]])<ref>{{cite book|last=Kent|first=David|authorlink=David Kent (historian)|title=Australian Chart Book 1970–1992|publisher=Australian Chart Book|location=St. Ives, N.S.W.|year=1993|edition=Illustrated|page=233|isbn=0-646-11917-6}}</ref> |align="center"|3 |- |{{albumchart|Austria|3|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Canada|2|chartid=6293a|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|France|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Nederland|2|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Tyskland4|1|id=6659|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|New Zealand|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Norway|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |Spanish Albums ([[Productores de Música de España|AFYVE]])<ref>{{cite book|last=Salaverri|first=Fernando|title=Sólo éxitos: año a año, 1959–2002|edition=1st|date=September 2005|publisher=Fundación Autor-SGAE|location=Spain|isbn=84-8048-639-2}}</ref> |align="center"|2 |- |{{albumchart|Sweden|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|UK|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Billboard200|6|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- ! style="width:20em;"|Liste (2017) !Plassering |- {{album chart|Poland|41|id=1065|accessdate=2. februar 2017}} |} {{col-2}} ===Salstrofé=== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Austria|award=Gull|relyear=1983|certyear=1994|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=Germany|award=Gull|relyear=1983|certyear=1990|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=Italy|award=Gull|relyear=1983|certyear=2017|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=30. januar 2017}} {{Certification Table Entry|region=Netherlands|award=Gull|relyear=1983|certyear=1986|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=13. september 2018}} {{Certification Table Entry|region=United Kingdom|award=Sølv|relyear=1983|certyear=1983|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=United States|award=Platina|number=2|relyear=1983|certyear=1997|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Bottom}} {{col-end}} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:The Final Cut|The Final Cut]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. juli 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' *{{Citation | last = Blake | first = Mark | authorlink = Mark Blake (writer) | title = Comfortably Numb – The Inside Story of Pink Floyd | publisher = Da Capo Press | year = 2008 | isbn = 0-306-81752-7}} *{{Citation | last1 = Graff | first1 = Gary | last2 = Durchholz | first2 = Daniel (eds) | title = MusicHound Rock: The Essential Album Guide | publisher = Visible Ink Press | location = Farmington Hills, MI | year = 1999 | isbn = 1-57859-061-2}} *{{Citation | last = Mason | first = Nick | authorlink = Nick Mason | title = Inside Out – A Personal History of Pink Floyd | publisher = Phoenix | edition = Paperback | editor = Philip Dodd | year = 2005 | isbn = 0-7538-1906-6}} *{{Citation | last = Mabbett | first = Andy | title = The Complete Guide to the Music of Pink Floyd | publisher = Omnibus Pr | year = 1995 | isbn = 0-7119-4301-X}} *{{Citation | last = Povey | first = Glenn | title = Echoes | url = https://books.google.com/books?id=qnnl3FnO-B4C | publisher = Mind Head Publishing | year = 2007 | isbn = 0-9554624-0-1 }} *{{Citation | last = Schaffner | first = Nicholas | title = Saucerful of Secrets | publisher = Sidgwick & Jackson | year = 1991 | edition = 1 | isbn = 0-283-06127-8 }} *{{Citation | last1 = Watkinson | first1 = Mike | last2 = Anderson | first2 = Pete | title = Crazy Diamond: Syd Barrett & the Dawn of Pink Floyd | url = https://books.google.com/books?id=kPJlLjf4OogC | edition = Illustrated | publisher = Omnibus Press | year = 2001 | isbn = 0-7119-8835-8}} {{refslutt}} {{fotnoteliste|3}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikiquote|språk=en}} {{Pink Floyd}} {{DEFAULTSORT:Final Cut, The}} [[Kategori:Pink Floyd-album]] [[Kategori:Musikkalbum frå 1983]] [[Kategori:Album produserte av James Guthrie]] [[Kategori:Album produserte av Roger Waters]] [[Kategori:Capitol Records-album]] [[Kategori:Columbia Records-album]] [[Kategori:Konseptalbum]] [[Kategori:Rockeoperaer]] [[Kategori:EMI Records-album]] [[Kategori:Harvest Records-album]] [[Kategori:Album produserte av Michael Kamen]] [[Kategori:Album spelte inn i Abbey Road Studios]] [[Kategori:Album spelte inn i RAK Studios]] [[Kategori:Engelske politiske musikkalbum]] [[Kategori:Album spelte inn i heimestudio]] kq71ply9igy46j881tenjpxl1pdaz57 3395574 3395573 2022-07-26T17:15:02Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = The Final Cut | format = Studioalbum | artist = [[Pink Floyd]] | utgjeve = 21. mars 1983 | innspelt = Juli til desember 1982 | studio = {{ubl|[[Mayfair Studios]], [[RAK Studios]], [[Olympic Studios]], [[Abbey Road Studios]], [[Eel Pie Studios]], Audio International Studios, and The Billiard Room, London|[[Hookend Manor]], [[Oxfordshire]]<ref name="Schaffner">{{Harvnb|Schaffner|1991|p=240}}</ref><ref name="Blakepp296298" /><ref name="Poveyp237" />}} | sjanger = [[Kunstrock]]<ref>{{Cite news|url=https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/the-final-cut-248504/|title=The Final Cut|last=Loder|first=Kurt|date=14. april 1983|work=[[Rolling Stone]]|access-date=18. desember 2018|language=en-US}}</ref> | lengd = 43:14 | selskap = {{flatlist| * [[Harvest Records|Harvest]] * [[Columbia Records|Columbia]] }} | produsent = {{flatlist| * [[Roger Waters]] * [[James Guthrie]] * [[Michael Kamen]] }} | førre = ''[[A Collection of Great Dance Songs]]'' | førre år = 1981 | neste = ''[[Works av Pink Floyd|Works]]'' | neste år = 1983 | ymse = {{Singlar | namn = The Final Cut | format = Studioalbum | singel 1 = [[Not Now John]]» / «[[The Hero's Return]] | singel 1 dato = 3. mai 1983 }} }} '''''The Final Cut''''' er det 12. [[studioalbum]]et av det engelske rockebandet [[Pink Floyd]], gjeve ut 21. mars 1983 i Storbritannia og 2. april i USA via [[Harvest Records|Harvest]] og [[Columbia Records]]. Det består av songar som var att etter det førre Pink Floyd-albumet, ''[[The Wall]]'' (1979), i lag med nye songar spelte inn gjennom 1982. ''The Final Cut'' var det siste Pink Floyd-albumet med den opphavlege medlemmen [[Roger Waters]], som slutta i 1985. Det er òg det einaste Pink Floyd-albumet utan den opphavlege medlemmen og klaverspelaren [[Richard Wright]], som Waters sparka under innspelinga av ''The Wall''. Innspelinga var plaga av krangling. Gitaristen [[David Gilmour]] meinte mange av songane ikkje var gode nok, medan Waters skulda han for å ikkje bidra med materiale sjølv. Trommeslagaren [[Nick Mason]] sin bidrag var stort sett avgrensa til lydeffektar. Waters planla albumet som eit filmmusikkalbum for [[Pink Floyd – The Wall|filmutgåva frå 1982]] av ''The Wall.'' Då [[Falklandskrigen]] braut ut, skreiv han om musikken til eit [[konseptalbum]] og utforska det han rekna som sviket til faren, som døydde under teneste i [[andre verdskrigen]]. Waters song solovokal på alle songane utanom ein, og skreiv alle songane sjølv. Det vart laga ein [[filmen The Final Cut (1983)|kortfilm]] til albumet som kom ut same året. ''The Final Cut'' fekk blanda kritikk då det kom, men har i nyare tid blitt sett i eit betre lys. Det selde òg godt og gjekk til topps i Storbritannia og nådde sjetteplassen i USA. Det har seld over to millionar eksemplar. ==Bakgrunn== ''The Final Cut'' var opphavleg planlagt som eit filmmusikkalbum for filmen ''[[Pink Floyd – The Wall]]'' frå 1982.<ref name="Blakepp294295">{{Harvnb|Blake|2008|pp=294–295}}</ref> Under arbeidstittelen ''Spare Bricks'' skulle det ha ny musikk eller songar som vart spelt inn på nytt for filmen, slik som «[[When the Tigers Broke Free]]». Bassisten, vokaliste og den fremste låtskrivaren [[Roger Waters]] planla òg å spele inn nokre nye songar, som fortsette soga på ''The Wall''.<ref name="Blakepp294295" /><ref name="Masonp264">{{Harvnb|Mason|2005|p=264}}</ref><ref>{{Citation | last = Grein | first = Paul | title = Pink Floyd's Next Album Will Have 'Wall' Tie-In | url = https://books.google.com/books?id=OyQEAAAAMBAJ | publisher = ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' | pages = 11, 44 | dato = 18. september 1982 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Då [[Falklandskrigen]] braut ut, endra Waters meining og skreiv om songane. Han såg svaret til [[statsminister i Storbritannia|den britiske statsministeren]] [[Margaret Thatcher]] på invasjonen til [[Argentina]] av øyane som [[kraftpatriotisme|jingoistisk]] og unødvendig, og dediserte det nye albumet, som fekk den mellombelse tittelen ''Requiem for a Post-War Dream''—til faren, Eric Fletcher Waters. Han var [[fenrik]] i 8. [[Royal Fusiliers]] og døydde under andre verdskrigen i [[Aprilia i Lazio|Aprilia]] i Italia den 18. februar 1944.<ref>{{harvnb|Blake|2008|pp=13–14}}; for the Commonwealth War Graves Commission entry on Eric Waters see: {{cite web|title= Casualty Details|publisher= Commonwealth War Graves Commission|url=http://www.cwgc.org/find-war-dead/casualty/2099066/WATERS,%20ERIC%20FLETCHER|accessdate=1. mars 2013}}</ref> Waters sa: {{quote|''The Final Cut'' var om korleis etter velferdsstaten vart innført me følte at me flytta oss framover i noko som likna eit liberalt land der me alle såg etter kvarandre&nbsp;... men eg såg alt det bli svindla bort og eg hadde sett at eit nesten Dickens-aktig samfunn kom attende under Margaret Thatcher. Eg kjende då, som no, at den britiske regjeringa burde ha følgd diplomatiske vegar, i staden for å bruke makt i Sør-Atlanteren.<ref name="Blakepp294295"/>}} Gitaristen [[David Gilmour]] mislikte politiseringa til Waters, og den nye kunstnariske retninga førte til mange harde diskusjonar. Fleire spor som ikkje vart nytta på ''The Wall'', inkludert «[[Your Possible Pasts]]», «[[One of the Few]]», «[[songen The Final Cut|The Final Cut]]» og «[[The Hero's Return]]», hadde blitt sett til side for ''Spare Bricks'', og sjølv om Pink Floyd ofte hadde brukt opp att songar, meinte Gilmour at desse songane ikkje var gode nok for eit nytt album. Han ønskte å skrive nytt materiale, men Waters var tvilande sidan Gilmour i den seinare tida hadde bidrege med lite ny musikk.<ref name="Blakepp294295" /> Gilmour sa: {{Quote|Eg er absolutt skuldig i å vere lat til tider, og det var augneblink då Roger kunne sei «Vel, kva har du?» Og eg sa, «Vel, eg har ikkje noko akkurat no. Gje meg litt tid å få nokre idear ned på band.» Det er element i alt dette som du år seinare kan sjå attende på og sei «Vel, du hadde eit poeng der.» Men det var ikkje riktig av han å ta med dårlege spor på ''The Final Cut''. Eg sa til Roger, «Om desse songane ikkje var gode nok for ''The Wall'', kvifor er dei gode nok no?»<ref>{{Harvnb|Blake|2008|p=295}}</ref>}} Tittelen ''The Final Cut'' er ein referanse til [[William Shakespeare]] sitt ''[[skodespelet Julius Cæsar|Julius Cæsar]]'': «This was the most unkindest cut of all».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=238}}</ref> «When the Tigers Broke Free» var blitt gjeven ut på singel 26. juli 1982, med «Bring the Boys Back Home» som B-side,<ref name="Poveyp237">{{Harvnb|Povey|2007|p=237}}</ref> og singelen vart merka med «Teken frå albumet ''The Final Cut''» men kom ikkje med på albumet før CD-utgåva frå 2004.<ref>{{Cite book |publisher=[[Omnibus Press]] |isbn=978-1-84938-370-7 |last=Mabbett |first=Andy |title=Pink Floyd – The Music and the Mystery |location=London |year=2010 }}</ref> ==Konsept== [[Fil:Argentine POWs guarded by 2 Para.jpg|mini|Britiske [[fallskjermjeger]]ar vaktar argentinske krigsfangar på [[Falklandsøyane]]. Waters sin frustrasjon kring hendingane i Falklandskrigen er tydelege på albumet.]] ''The Final Cut'' er eit antikrigs-[[konseptalbum]] som utforskar det Waters rekna som sviket mot falne britiske tenestemenn - som faren - som ofra livet sitt i anda av etterkrigsdraumen. Denne etterkrigsdraumen var det sigeren deira ville føre til i ei meir fredfull verd,<ref name="Masonp264" /> der leiarane ikkje lenger var like ivrige til å løyse disputtar med krig. Tekstane på albumet er kritiske til Thatcher. Waters rekna politikken og avgjerslene hennar som eit døme på eit slikt svik. Ho vert omtalt som «Maggie» på heile albumet. Opningssporet «[[The Post War Dream]]», byrjar med ein innspelt annonsering at erstatninga for [[SS «Atlantic Conveyor»|«Atlantic Conveyor»]]'', eit skip som gjekk tapt i Falklandskrigen, kom til å bli bygd i Japan. Teksten refererer til den døde faren til Waters, tapet av britisk skipsindustri til Japan og Margaret Thatcher, før han går vidare til «Your Possible Pasts», ein omskriven versjon av ein song som ikkje kom med på ''The Wall''. I «One of the Few», ein annan avvist song, er skulelæraren frå ''The Wall'' hovudkarakteren, presentert som ein krigshelt som vender attende til det sivile livet. Han klarar ikkje å fortelje om erfaringane sine til kona si, og i «The Hero's Return» vert han pint av tapet av ein i flymannskapet hans. «[[The Gunner's Dream]]» diskuterer etterkrigsdraumen i ei verd fri for tyranni og trugselen om terrorisme (ein referanse til [[Hyde Park- og Regent's Park-bombinga|Hyde Park-bombinga]]). Denne vert etterfølgd av «[[Paranoid Eyes]]» der læraren vert alkoholikar.<ref name="Blakep299">{{Harvnb|Blake|2008|p=299}}</ref><ref>{{Harvnb|Mabbett|1995|pp=91–93}}</ref> I den andre halvdelen handlar det om forskjellige krigstema. Medan «[[Southampton Dock]]» er ein sørgjesong for krigsheltane som kjem heim og soldatane som dreg ut til ein sannsynleg død,<ref name="Blakep299" /> handlar «[[Not Now John]]» om korleis samfunnet ignorerer politiske og økonomiske problem.<ref>{{Citation | last = DeGagne | first = Mike | title = Not Now John – Song Review | url = {{Allmusic|class=song|id=t1530754|pure_url=yes}} | publisher = allmusic.com | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> «Get Your Filthy Hands Off My Desert» handlar om korleis Waters tenkjer om krig og invasjon, og «[[The Fletcher Memorial Home]]» (der tittelen er ein referanse til faren til Waters) omhandlar ein fantasifull bruk av «[[den endelege løysinga]]» for ei samling av politiske leiarar som [[Leonid Brezjnev]], [[Menachem Begin]] og Margaret Thatcher.<ref name="Schaffnerp242">{{Harvnb|Schaffner|1991|p=242}}</ref> Tittelsporet på albumet omhandlar etterverknaden av isolasjonen og den seksuelle undertrykkinga til ein manm, medan han tenkjer på å ta sjølvmord og kjempar med å få kontakt med omverda att. Albumet vert avslutta med «[[Two Suns in the Sunset]]», som skildrar starten på ein [[atomkrig]]: det ultimate resultatet av ei verd besett av krig og kontroll.<ref name="Blakep299" /><ref name="Schaffnerp242" /> ==Innspeling== Den amerikanske komponisten [[Michael Kamen]], som hadde arbeidd på ''The Wall'', var medprodusent og hadde ansvar for orkesterarrangementa, i tillegg til å mekle mellom Waters og Gilmour. Han erstatta òg klaverspelaren [[Richard Wright]], som fekk sparken frå bandet under innspelinga av ''The Wall''.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/09/16/arts/music/16wright.html|title=Richard Wright, Member of Pink Floyd, Dies at 65|last=Pareles|first=Jon|date=2008-09-15|work=The New York Times|access-date=2018-04-24|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[James Guthrie]] var lydteknikar og medprodusent, medan trommespelinga til Mason vart utfylt av [[Ray Cooper]] på perkusjon; og då Mason ikkje klarte å spele dei komplekse taktendringane på «Two Suns in the Sunset», vart han erstatta av [[Andy Newmark]]. Mason meinte òg at dei mange repetisjonane av «Maggie, what have we done» burde vore instrumentale, og ikkje sungne.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=239}}</ref> [[Raphael Ravenscroft]] spelte saksofon. Innspelinga fann stad andre halvdelen av 1982 i åtte forskjellige studio, inkludert heimestudioet til Gilmour i [[Hookend Manor]] og Waters sitt Billiard Room Studios i [[East Sheen]].<ref name="Schaffner" /><ref name="Blakepp296298" /> Dei andre stadane var [[Mayfair Studios]], [[Olympic Studios]], [[Abbey Road Studios]], [[Eel Pie Studios]], Audio International og [[RAK Studios]].<ref name="Poveyp237" /> Kranglinga byrja etter kort tid, og sjølv om Waters og Gilmour først arbeidde saman, og spelte videospelet ''[[Donkey Kong]]'' når dei hadde ledig tid, valde dei til slutt å arbeide kvar for seg. Lydteknikaren [[Andrew Jackson|Andy Jackson]] arbeidde med Waters på vokal og Guthrie arbeidde med Gilmour på gitar. Dei møttest stundom for å diskutere arbeidet dei hadde gjort til då, og sjølv om denne metoden i seg sjølv ikkje var unik, byrja Gilmour å kjenne seg anstrengt, og klarte stundom berre så vidt å halde fatninga. Kamen kjende på presset òg. Waters hadde aldri vore veldig trygg på seg sjølv som vokalist, og ved eit høve, etter fleire forsøk, la Waters merke til at Kamen skreiv i notisblokka si. Han vart rasande og kravde å få sjå kva Kamen gjorde, berre for å sjå at Kamen hadde skrive «I Must Not Fuck Sheep» om att og om att.<ref name="Blakepp296298">{{Harvnb|Blake|2008|pp=296–298}}</ref><ref>{{Harvnb|Mason|2005|p=268}}</ref> Som tidlegare Pink Floyd-album, vart det nytta lydeffektar på ''The Final Cut'' kombinert med den nyaste lydteknologien. Mason sine bidrag var stort sett berre å spele inn lydeffektar for det eksperimentelle [[Holophonics|Holophonic]]-systemet, ein lydprosesseringsteknikk som vart nytta til å gje ein forsterka tredimensjonal effekt til innspelingane. ''The Final Cut'' var det andre albumet nokon sinne som brukte denne teknologien.<ref name="MabbettVisual">{{Citation|last=Mabbett|first=Andy|author2=Miles, Barry|title=Pink Floyd: The Visual Documentary|publisher=Omnibus Press|year=1994|isbn=0-7119-4109-2}}</ref> Teknikken er nytta på «Get Your Filthy Hands Off My Desert» og skapar ein lyd av ein eksplosjon som omringar lyttaren. Lydeffektar frå tidlegare Floyd-album vart òg nytta: vinden frå ''[[Meddle]]'' vart nytta om att og delar av ''[[The Dark Side of the Moon]]'', ''[[Wish You Were Here]]'', ''[[Animals av Pink Floyd|Animals]]'' og ''[[The Wall]]''.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=241}}</ref> Etter månader med dårlege forhold og ein endeleg konfrontasjon, vart Gilmour fjerna frå lista som produsent, men vart likevel betalt produsenthonorar.<ref>{{Harvnb|Blake|2008|p=298}}</ref> Waters sa han òg var under mykje press og at han tidleg i produksjonen byrja å tvile på om han nokon gong kom til å spele inn musikk att med Gilmour og Mason. Han kan ha trua med å gje ut albumet som eit soloalbum, men sidan Pink Floyd hadde kontrakt med EMI var dette usannsynleg.<ref name="Blakepp296298" /> Mason heldt seg på avstand og sleit med ekteskapsproblem.<ref name="Masonp273">{{Harvnb|Mason|2005|p=273}}</ref> I eit intervju i juni 1987 sa Waters: {{quote|''The Final Cut'' var heilt forferdeleg å lage, sjølv om eg har lytta til det i det siste og likar det ganske mykje. Men eg likar ikkje korleis eg syng på det. Du kan høre den galne spenninga som går gjennom det heile. Om du prøver å uttrykkje noko eller vert hindra frå å gjere det fordi du er så prippen&nbsp;... Det var ei frykteleg tid. Me krangla som hundar og kattar. Me forstod til slutt - eller aksepterte om du vil - at det ikkje var noko band. Det vart verkeleg kasta i mot oss at me ikkje var noko band og ikkje hadde kome overeins på lang tid. Ikkje sidan 1975 då me laga ''Wish You Were Here''. Sjølv då hadde me store usemjer om korleis albumet skulle setjast saman&nbsp;... Men å lage ''The Final Cut'' var forferdeleg. Me arbeidde ikkje i lag i det heile. Eg måtte gjere det meste sjølv, i lag med Michael Kamen, medprodusenten min. Det er ein av dei få sakene eg og 'karane' var samde om. Men ingen andre ville gjere noko med det.<ref name="pinkfloydz.com">[http://www.pinkfloydz.com/Int%20June%2087%20Waters.html Roger Waters intervjua av Chris Salewicz, juni 1987].</ref>}} ==Plateomslag== [[Fil:Grand-Reng JPG02.jpg|mini|Valmuer er eit tema som går att på omslaget.]] [[Storm Thorgerson]], som var med å skipe [[Hipgnosis]], designerar som hadde laga dei fleste Pink Floyd-omslaga til då, vart ikkje nytta som designer på albumet. I staden gjorde Waters det sjølv, ved hjelp av fotografi som svogeren [[Willie Christie]] hadde teke.<ref name="Masonp273" /> På framsida kan ein sjå ein minnevalmue og fire medaljeband frå andre verdskrigen mot det svarte stoffet på ein jakke eller blazer. Valmuen går att i designet. På innsida av omslaget er det tre fotografi. Det førte syner ei utstrekt hand som held tre valmuar og i bakgrunnen ein soldat med ryggen til kamera. To andre fotografi syner ein sveisar som arbeider der det japanske flagget er teikna på maska hans og ein atombombeeksplosjon, som refererer til «Two Suns in the Sunset». Teksten er trykte i omslaget. Side ein av vinylplata har eit bilete av ei valmueeng og på side to ligg ein soldat med kniv med andletet ned i valmuene med ein hund ved sidan av seg. På baksida er eit fotografi av ein soldatar om står og held ein filmboks med ein kniv i ryggen.<ref name="Blakep299" /> Dette kan syne til det dårlege forholdet mellom Waters og filmregissøren på ''The Wall'', [[Alan Parker]].<ref name="Schaffnerp242" /> ==Utgjeving == Albumet kom ut samstundes med ein kortfilm, som òg var kalla ''[[filmen The Final Cut (1983)|The Final Cut]]''. Filmen består av fire songar frå albumet: «The Gunner's Dream», «The Final Cut», «The Fletcher Memorial Home» og «Not Now John».<ref>{{Harvnb|Povey|2007|p=359}}</ref> Han var produsert av Waters og regissert av svogeren Willie Christie, der Waters snakkar med ein psykiater kalla A. Parker-Marshall. [[Alex McAvoy]], som spelte læraren i ''Pink Floyd – The Wall'', er med i kortfilmen.<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=244}}</ref> ''The Final Cut'' kom ut i Storbritannia 21. mars 1983 og i USA den 2. april.<ref name="Povey 2007 348–349">{{Harvnb|Povey|2007|pp=348–349}}</ref> Albumet gjekk til topps på den britiske albumlista, som var høgare på lista enn både ''The Dark Side of the Moon'' og ''The Wall''. Albumet selde ikkje like godt i Amerika og nådde sjetteplassen ''[[magasinet Billboard|Billboard]]''-lista.<ref name="Povey 2007 348–349" /> «Not Now John» vart gjeven ut på singel og nådde topp 30 i Storbritannia, men refrenget med «Fuck all that» vart sensurert til «Stuff all that».<ref name="Blakep300" /> ''The Final Cut'' kom ut på [[compact disc|CD]] i 1983. Ei ommastra utgåve kom ut på CD i 2004 med ein ekstra song, «When the Tigers Broke Free», som ikkje var gjeven ut før.<ref name="ultratop">{{Citation | title = Pink Floyd – The Final Cut (album) | url = http://www.ultratop.be/en/showitem.asp?interpret=Pink+Floyd&titel=The+Final+Cut&cat=a | publisher = ultratop.be | accessdate = 25. september 2009}}</ref> I 2007 vart ei ommastra utgåve gjeve ut som ein del av plateboksen ''[[Oh, by the Way]]'', innpakka i ei miniatyrutgåve av det originale dobbeltfalsa LP-omslaget.<ref>{{Citation | last = Zuel | first = Bernard | title = One last brick in the wall | url = http://infoweb.newsbank.com/iw-search/we/InfoWeb?p_product=AWNB&p_theme=aggregated5&p_action=doc&p_docid=11E0E4D4026E7B78&p_docnum=2&p_queryname=24 | page = 25 |publisher = ''The Sydney Morning Herald'' hosted at infoweb.newsbank.com | dato = 9. januar 2008 | format = registration required | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Med over ein million selde eksemplar i USA vart plata sertifisert til platinaplate i mai 1983. Det hadde oppnådd dobbel platinastatus i 1997.<ref>{{Citation|title=US Certifications database |url=https://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=SEARCH |publisher=riaa.com |accessdate=28. mars 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070626050454/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=SEARCH |archivedate=26. juni 2007 |df= }}</ref> ''The Final Cut'' vart det Pink Floyd-albumet som selde dårlegast i USA og verda sidan ''Meddle''. Gilmour hevda at dette synte at han hadde rett når han sa at materialet var svakt.<ref name="Povey 2007 230">{{Harvnb|Povey|2007|p=230}}</ref> Waters svarte: {{quote|Det er absolutt latterleg å dømme ei plate berre etter salstala. Om du skal bruke salstala som det einaste kriteriet, så er ''[[Grease: The Original Soundtrak from the Motion Picture|Grease]]'' ei betre plate enn ''[[Graceland av Paul Simon|Graceland]]''. Uansett, eg var i grønsaksbutikken og ei kvinne i førtiåra og pelskåpe kom bort til meg. Ho sa det var den mest rørande plata ho hadde høyrd. Faren hennar hadde òg mista livet i andre verdskrigen. Og eg gjekk attende til bilen med seks kilo poteter og køyrde heim og tenkte at det var godt nok.<ref name="pinkfloydz.com"/>}} ==Mottaking== {{Platemeldingar | kritikk1 = [[AllMusic]] | kritikk1karakter = {{Rating|3|5}}<ref name="Allmusic" /> | kritikk2 = ''[[The Daily Telegraph]]'' | kritikk2karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{Citation|last=McCormick|first=Neil|date=20. mai 2014|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/music/8790376/Pink-Floyds-14-studio-albums-rated.html|title=Pink Floyd's 14 studioalbums rated|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|location=London|accessdate=9. juli 2019}}</ref> | kritikk3 = ''[[Drowned in Sound]]'' | kritikk3karakter = 4/10<ref name="Drowned" /> |kritikk4 = [[MusicHound]] |kritikk4karakter = 2.5/5{{sfn|Graff|Durchholz|1999|p=872}} | kritikk5 = ''[[magasinet Paste|Paste]]'' | kritikk5karakter = 7.8/10<ref name="paste">{{cite web |url=http://www.pastemagazine.com/articles/2011/10/pink-floyd-why-pink-floyd-reissue-series.html |title=Assessing a Legacy: ''Why Pink Floyd?'' Reissue Series |last=Deusner |first=Stephen |date=16. oktober 2011 |work=[[magasinet Paste|Paste]] |accessdate=20. juni 2019}}</ref> | kritikk6 = ''[[Pitchfork Media]]'' | kritikk6karakter = 9.0/10<ref name="Pitchfork">{{Citation|last=Ott |first=Chris |url=http://pitchfork.com/reviews/albums/6308-the-final-cut |title=Pink Floyd ''The Final Cut'' |publisher=[[Pitchfork Media]] |date=3. juni 2004 |accessdate=9. juli 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141228201243/http://pitchfork.com/reviews/albums/6308-the-final-cut |archivedate=28. desember 2014 |df= }}</ref> | kritikk7 = [[Robert Christgau]] | kritikk7karakter = C+<ref>{{cite web|url=http://www.robertchristgau.com/get_artist.php?name=Pink+Floyd |title=Album: Pink Floyd: The Final Cut |first=Robert |last=Christgau |date= |accessdate=10. september 2012}}</ref> | kritikk8 = ''[[Rolling Stone]]'' | kritikk8karakter = {{Rating|5|5}}<ref>{{Citation|last=Loder|first=Kurt|url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/the-final-cut-19830414|title=The Final Cut|magazine=[[Rolling Stone]]|date=14. april 1983|accessdate=1. april 2016}}</ref> | kritikk9 = ''[[The Rolling Stone Album Guide]]'' | kritikk9karakter = {{Rating|2|5}}<ref>{{Citation|last=Sheffield|first=Rob|authorlink=Rob Sheffield|url=https://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110217230328/http://www.rollingstone.com/music/artists/pink-floyd/albumguide|title=Pink Floyd: Album Guide|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[Jann Wenner|Wenner Media]], [[Fireside Books]]|date=2. november 2004|archivedate=17. februar 2011|accessdate=9. juli 2019}}</ref> }} ''The Final Cut'' fekk blanda kritikk.<ref name="Blakep300">{{Harvnb|Blake|2008|p=300}}</ref> ''[[Melody Maker]]'' såg på det som «ein milepåle i historia om grufulle hendingar»,<ref name="Blakep299" /> og ''[[NME]]''-skribenten Richard Cook skreiv: «Som dei stakkars, fordømde [[Tommy Atkins|Tommies]] som brydde tankane hans, har låtskrivinga til Roger Waters blitt sprengd til helvete&nbsp;... Waters stoppa med ''The Wall'', og ''The Final Cut'' isolerer og sjonglerer dei same temaa og konseptet utan ny drivkraft.»<ref>{{Citation|last=Cook|first=Richard|title=Over The Wall And Into The Dumper: Pink Floyd's ''The Final Cut''|work=[[NME]]|date=19. mars 1983}}; available at [http://www.rocksbackpages.com/Library/Article/over-the-wall-and-into-the-dumper-pink-floyds-ithe-final-cuti- Rock's Backpages] (krev brukar)</ref> [[Robert Christgau]] skreiv: «det er trøystande å kome over antikrigsrock som har tyngda av mange år med sjølvmedynk bak seg», og gav albumet karakteren C+.<ref name="Christgau">{{Citation|last=Christgau|first=Robert|authorlink=Robert Christgau|title=Consumer Guide Album|work=[[The Village Voice]]|publisher=robertchristgau.com|year=1983 |url=http://www.robertchristgau.com/get_album.php?id=5685|accessdate=10. juli 2019}}</ref> ''[[Rolling Stone]]'' og [[Kurt Loder]] var meir imponert og skreiv «det er i røynda eit soloalbum av Roger Waters&nbsp;... ei ypparleg utføring på fleire nivå».<ref name="Blakep299" /><ref name="Loder">{{Citation | last = Loder | first = Kurt | title = Pink Floyd – The Final Cut | url = https://www.rollingstone.com/music/reviews/album/3045/22114 | publisher = rollingstone.com | dato = 14. april 1983 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Dan Hedges i ''Record'' var òg nøgd og skreiv «På papiret høyrest det banalt og utstudert ut – den slags som har blitt laga til det uendelege av alle frå [[P.F. Sloan]] til [[Paul Kantner]]. For Pink Floyd fungerer det framleis, delvis gjennom underdrivinga og den kløktige musikken og spesialeffektane&nbsp;... men mest av alt gjennom omsorga Waters har hatt i å plotte ut bileta i dei nakne visjonane sine.»<ref>{{Citation |last=Hedges|first=Dan |title=The Final Cut review|journal=Record|date=June 1983|volume=2 |issue=8|page=24}}</ref> ==Etterverknad== Utan planar om å turnere med albumet,<ref>{{Harvnb|Mason|2005|p=274}}</ref> byrja Waters og Gilmour i staden på kvar sine soloprosjekt. Gilmour spelte inn og turnerte med ''[[About Face]]'' i 1984, og brukte det til å uttrykkje kjenslene sine om ei rekkje tema frå drapet på [[John Lennon]] til forholdet hans til Waters, som òg la ut på turné med det nye soloalbumet sitt, ''[[The Pros and Cons of Hitch Hiking]]''.<ref>{{Harvnb|Blake|2008|pp=302–309}}</ref> Mason gav ut det andre soloalbumet ''[[Profiles av Nick Mason og Rick Fenn|Profiles]]'', i august 1985.<ref name="Blakepp311313">{{Harvnb|Blake|2008|pp=311–313}}</ref> Med fare for eit potensielt kostbart søksmål frå plateselskapet og bandmedlemmane,<ref>{{Harvnb|Povey|2007|p=240}}</ref> slutta Waters i 1985. Han meinte at Pink Floyd var «utbrent».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=262–263}}</ref><ref>{{Citation | last = Jones | first = Peter | title = It's the Final Cut: Pink Floyd to Split Officially | url = https://books.google.com/books?id=9SQEAAAAMBAJ | page = 70 | publisher = ''[[magasinet Billboard|Billboard]]'' | dato = 22. november 1986 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Han gjekk heilt til [[høgsteretten]] for å hindre at Pink Floyd-namnet kunne brukast igjen.<ref name="Blakepp311313" /> Advokatane hans oppdaga at partnarskapen deira aldri var blitt formelt stadfesta, og Waters vende attende til høgsteretten i eit forsøk på å få lagt ned eit veto mot vidare bruk av bandnamnet. Teamet kring Gilmour svara med å sende ut ei pressemelding om at Pink Floyd kom til å halde fram. Han fortalte ein reporter frå ''[[Sunday Times]]'' at «Roger er ein [[hund i krybba]] og eg kjem til å kjempe mot han».<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=271}}</ref> Waters skreiv til EMI og Columbia om at han meinte å forlate gruppa og bad dei frigje han frå kontrakten. Med ei komande rettssak kutta han bandet til manageren [[Steve O'Rourke]] og tilsette Peter Rudge som sin eigen manager.<ref name="Blakepp311313" /> Han laga seinare filmmusikken til ''[[filmen When the Wind Blows (1986)|When the Wind Blows]]''<ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|p=263}}</ref> og spelte inn eit nytt soloalbum, ''[[Radio K.A.O.S.]]''<ref name="Schaffnerpp264266">{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=264–266}}</ref> Fordi Pink Floyd var dels oppløyst og Waters dominerte prosjektet vert ''The Final Cut'' stundom rekna som eit ''[[de facto]]'' soloalbum av Waters.<ref name="Povey 2007 230" /><ref>{{Harvnb|Watkinson|Anderson|2001|p=133}}</ref><ref>{{Harvnb|Mabbett|1995|p=89}}</ref> Den personlege kvaliteten i tekstane omhandlar kampen til Waters med å forlike seg med fortvilinga si kring eit britisk samfunn i endring og tapet av faren under andre verdskrigen. Gitarsoloane til Gilmour på «Your Possible Pasts» og «The Fletcher Memorial Home» er stundom trekt fram som like bra som dei han spelte på ''The Wall''.<ref name="Blakep299" /><ref>{{Harvnb|Schaffner|1991|pp=238–239}}</ref> I nyare tid har meldingane om albumet sett det i lys av at bandet var i ferd med å bli oppløyst. [[Stephen Thomas Erlewine]] skreiv for [[AllMusic]] at «med sitt sinne, vekt på tekst og lydmessige teksturar, er det klårt at dette er albumet slik Waters meinte det skulle vere. Og det er like klårt at Pink Floyd ikkje kunne ha halde fram i denne retninga.»<ref name="Allmusic">{{Citation | last = Erlewine | first = Stephen Thomas | title = The Final Cut – Overview | url = {{Allmusic|class=album|id=r46695|pure_url=yes}} | publisher = allmusic.com | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> ''[[Stylus Magazine]]'' skreiv: «Det handlar om å forfølgje noko større sjølv når du har alle pengane du nokon gong kjem til å trengje. Og så anten mislukkast eller lukkast. Det er opp til det å avgjere om denne plata er ein suksess eller fiasko, men eg endar opp med førstnemnde kvar gong.»<ref name="Stylus">{{Citation | last = Burns | first = Todd | title = On Second Thought: Pink Floyd – The Final Cut | url = http://www.stylusmagazine.com/articles/on_second_thought/pink-floyd-the-final-cut.htm | publisher = stylusmagazine.com | dato = 1. september 2003 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> Rachel Mann frå [[The Quietus]] sa «sjølv om det har sine feil er ''The Final Cut'' eit frykteleg bra album» og «har framleis noko nytt å seie».<ref name="Quietus">{{Citation | last = Mann | first = Rachel | title = 30 Years On: Pink Floyd's The Final Cut Revisited | url = http://thequietus.com/articles/12504-pink-floyd-the-final-cut | publisher = The Quietus | dato = 17. juni 2013 | accessdate = 13. juni 2019}}</ref> Mike Diver frå ''[[Drowned in Sound]]'' var mindre sjenerøs: «Det er langt mellom lyspunkta og sjølv på papiret indikerer titlane - som 'The Gunner's Dream' og 'Paranoid Eyes' – ei vanskeleg gjennomlytting.»<ref name="Drowned">{{Citation | last = Diver | first = Mike | title = Pink Floyd: The Final Cut: Remastered | url = http://drownedinsound.com/releases/3671/reviews/9535- | publisher = drownedinsound.com | dato = 1. mai 2004 | accessdate = 10. juli 2019}}</ref> == Songar == === The Post War Dream === Songen opnar med ein bilradio som skiftar mellom forskjellige stasjonar, noko ein kan sjå i kortfilmen for 'The Final Cut'. :''«...a group of business men announced plans to build a nuclear fallout shelter at Peterborough in Cambridgeshire...»'' :[skiftar kanal] :''«...three high court judges have cleared the way...»'' :[skiftar kanal] :''«...It was announced today, that the replacement for the Atlantic Conveyor the container ship lost in the Falklands conflict would be built in Japan, a spokesman for...»'' :[skiftar kanal] :''«...moving in. They say the third world countries, like Bolivia, which produce the drug are suffering from rising violence...»'' Songen er tre minuttar lang og består av mange lydeffektar, som robåtar og skrik, som er typisk for albumet. Sjølve musikken startar roleg med synthesizerar og vokalen til Waters. Dette glir så over i ein meir høglydt, teatralsk del dominert av elektrisk gitar. I denne delen ropar Waters meir ut teksten enn han gjorde i starten av songen. === Your Possible Pasts === Songen har aldri blitt framført på konsertar, men teksten frå refrenget er med i [[Pink Floyd The Wall|The Wall-filmen]], i lag med tekst frå «5:11 A.M.- The Moment of Clarity» frå ''[[The Pros and Cons of Hitch Hiking]]'', eit soloalbum av Roger Waters som kom ut året etter. Teksten vert lest opp av hovudrolla , Pink, på toalettet mellom songane «[[Waiting for the Worms]]» og «[[Stop av Pink Floyd|Stop]]». Songen vart mykje spelt på amerikansk FM-radio då han kom ut og nådde åttande plass på Billboard Mainstream Rock Tracks-lista våren 1983. === One of the Few === Songen er berre litt over eitt minutt lang og inneheld ei tikkande klokke i bakgrunnen og ein jamn trommerytme. Det britiske doom death metal-bandet [[Anathema]] har spelt inn songen på samlinga deira ''Resonance'', som òg inneheld ein versjon av songen «[[Goodbye Cruel World]]». === The Hero's Return === Songen vart opphavleg kalla «Teacher, Teacher» og vart opphavleg spelt inn på Waters sin originale heimelaga demo for ''[[The Wall]]'' i 1978. Han har aldri vorte spelt live av bandet. Ein utvida versjon av songen, med eit ekstra vers, kalla «The Hero's Return (Parts 1 & 2)» vart gjeven ut som B-side til singelen «[[Not Now John]]». Teksten omhandlar ein krigsveteran som kjem attende til England og kjempar med samvitet sitt på grunn av ting han har gjort og vemmast over korleis ting er i heimlandet. Teksten <blockquote> Sweetheart, sweetheart are you fast asleep? Good. 'Cause that's the only time that I can really speak to you. </blockquote> syner skuldkjensla han føler kring eit minne frå krigen. === The Gunner's Dream === Songen fortel soga om og tankane til ein artillerist medan han fell død om. Songen starta med lyden av «the gunners dying words on the intercom» («dei siste orda til artilleristen på interkomen») nemnd i den førre songen, «The Hero's Return». Medan artilleristen fell gjennom lufta («floating down through the clouds») drøymer han om ei perfekt verd. Linja «Don't blow holes in bandsmen by remote control» er ein referanse til [[bombinga av Hyde Park og Regent's Park]] i 1982 då [[IRA]] plasserte bomber under ein musikktribune og sprengte orkesteret og sivile i nærleiken. === Paranoid Eyes === Teksten omhandlar ein mann som prøver å tilpasse seg etter å ha kome heim frå [[andre verdskrigen|krigen]] og prøver å ikkje syne for alle at han er svak. Dette omfattar å ikkje snakke om erfaringane sine, særleg når han vert stilt direkte spørsmål om dei. Teksten uttrykker også frykta veteranen har for evnene til menneske bak «''petrified eyes''» («skrekkslagne augo»). Han vert til slutt alkoholikar etter kvart som han vert eldre, og syner mangel på begeistring for «etterkrigsdraumen» («You believed in their stories / Of fame, fortune, and glory / And now you're lost in a haze / Of alcohol and soft middle-age / The pie in the sky / Turned out to be miles too high / And you hide hide hide / Behind brown and mild eyes»). === Get Your Filthy Hands off My Desert === Lydeffektar nytta i denne songen vart seinare nytta på soloalbumet til Roger Waters, ''[[Amused to Death]]'' i 1992, mellom dei to delane av songen «Late Home Tonight». Teksten listar opp fleire av verdsleiarane og konfliktar dei har vore involvert i, mellom anna [[Leonid Brezjnev]] og [[den sovjetiske invasjonen av Afghanistan|invasjonen hans av Afghanistan]], [[Menachem Begin]] og [[invasjonen av Libanon i 1982|åtaket på Beirut]], [[Leopoldo Galtieri]] invaderte [[Falklandsøyane]] og motåtaket til [[Margaret Thatcher]] som utløyste [[Falklandskrigen]]. === The Fletcher Memorial Home === Songen syner frustrasjonen til Waters med leiarane i verda etter andre verdskrigen<ref name="songfacts.com">http://www.songfacts.com/detail.php?id=5155</ref>, og nemner mange verdsleiarar med namn ([[Ronald Reagan]], [[Alexander Haig]], [[Menachem Begin]], [[Margaret Thatcher]], [[Ian Paisley]], [[Leonid Brezjnev]], [[Joseph McCarthy]] og [[Richard Nixon]]), og foreslår at desse ''«colonial wasters of life and limb»'' bør isolerast på ein spesielt [[sjukeheim]]. Han kallar desse leiarane ''«overgrown infants»'' («vaksne spedborn») og ''«incurable tyrants»'' («ubotelege tyrannar») og foreslår at dei ikkje forstår anna enn vald eller sine eigne andlet på fjernsynsskjermen. I dei siste linjene samlar han alle «tyrannane» i Fletcher Memorial Home og tenkjer seg å utføre «[[den endelege løysinga]]» på dei. Dette knyter songen til det generelle temaet i songen, som endar med «Two Suns in the Sunset» («to soler i solnedgangen»), ein song som skildrar [[atomkrig]] som den endelege lagnaden til menneskeheita. Namnet ''Fletcher'' i songen er til ære og minne for faren til Waters, Eric Fletcher Waters, som døydde under andre verdskrigen i [[Anzio]].<ref name="songfacts.com"/> Songen vart framført live av Roger Waters for første gong i 2006. Songen finst òg på samleplate ''[[Echoes: The Best of Pink Floyd]]''.<ref>http://www.cduniverse.com/search/xx/music/pid/2232147/a/Echoes:+The+Best+Of+Pink+Floyd.htm</ref>. === Southhampton Dock === Songen er spelt av Roger Waters på konsertar i 2000-åra og finst på konsertalbumet og DVDen ''[[In the Flesh av Roger Waters|In the Flesh]]''. Ein utvida versjon av «[[Outside the Wall]]» nytta i filmen The Wall (under rulleteksten), har eit instrumentalt mellomspel som liknar mellomspelet i denne songen. === The Final Cut === Som tittelsporet på albumet syner det dei mest intime kjenslene til Waters. Teksten omhandlar etterverknaden for ein mann som har vore isolert og seksuelt undertrykt, og han tenkjer på sjølvmord og kjempar for å nå attende til verda rundt seg. Orkestermotivet liknar det ein kan høyre på «[[Comfortably Numb]]», som òg vart instrumentert av Michael Kamen. Under videoen kan ein sjå [[Roger Waters]] som syng til ein psykolog ved sidan av gamle filmopptak frå livet på 1930- og 1940-talet. Han inneheld ein kort gitarsolo av [[David Gilmour]]. === Not Now John === {{detaljar|Not Now John}} === Two Suns in the Sunset === Songen omhandlar dei siste minutta til ein mann før verda går under i [[atomkrig]]. Midtvegs i songen kan ein høyre tekstlinja, ''«the sun is in the east, even though the day is done»'' («sola er i aust, sjølv om dagen er over»), som er ein metafor for eldkula etter ein [[atomeksplosjon]].<ref>{{citebook|title=Echoes: The Complete History of Pink Floyd|author=Glenn Povey|year= 2007|publisher=Mind Head Publishing|isbn=0-9554624-0-1}}</ref> Studiomusikar [[Andy Newmark]] spelar trommer på songen, fordi [[Nick Mason]] ikkje klarte å spele med dei kompliserte taktendringane. Songen vert spelt i ein uvanleg 5/4-takt.<ref>[http://www.classicrockmagazine.com/news/vintage-pink-floyd-interview-part-1/ Classic Rock Magazine, Vintage Pink Floyd Interview]</ref> ==Innhald== [[File:2018 Lieder am See - Status Quo - Andy Bown - by 2eight - DSC1540.jpg|thumb|[[Andy Bown]] frå [[Musikkgruppa Status Quo|Status Quo]] medverka på orgel på nokre spor.]] All solovokal framført av [[Roger Waters]], utanom «[[Not Now John]]» av [[David Gilmour]] og Waters. {{Sporliste | alle songar = Roger Waters | overskrift = Side ein | tittel1 = [[The Post War Dream]] | lengd1 = 3:02 | tittel2 = [[Your Possible Pasts]] | lengd2 = 4:22 | tittel3 = [[One of the Few]] | lengd3 = 1:23 | tittel4 = [[The Hero's Return]] | lengd4 = 2:56 | tittel5 = [[The Gunner's Dream]] | lengd5 = 5:07 | tittel6 = [[Paranoid Eyes]] | lengd6 = 3:40 | total lengd = 20:30 }} {{Sporliste | overskrift = Side to | tittel1 = [[Get Your Filthy Hands Off My Desert]] | lengd1 = 1:19 | tittel2 = [[The Fletcher Memorial Home]] | lengd2 = 4:11 | tittel3 = [[Southampton Dock]] | lengd3 = 2:13 | tittel4 = [[songen The Final Cut|The Final Cut]] | lengd4 = 4:46 | tittel5 = [[Not Now John]] | lengd5 = 5:01 | tittel6 = [[Two Suns in the Sunset]] | lengd6 = 5:14 | total lengd = 22:44 }} {{Sporliste | overskrift = 2004-utgåva | tittel1 = The Post War Dream | lengd1 = 3:00 | tittel2 = Your Possible Pasts | lengd2 = 4:26 | tittel3 = One of the Few | lengd3 = 1:11 | tittel4 = [[When the Tigers Broke Free]] | lengd4 = 3:16 | tittel5 = The Hero's Return | lengd5 = 2:43 | tittel6 = The Gunner's Dream | lengd6 = 5:18 | tittel7 = Paranoid Eyes | lengd7 = 3:41 | tittel8 = Get Your Filthy Hands Off My Desert | lengd8 = 1:17 | tittel9 = The Fletcher Memorial Home | lengd9 = 4:12 | tittel10 = Southampton Dock | lengd10 = 2:10 | tittel11 = The Final Cut | lengd11 = 4:45 | tittel12 = Not Now John | lengd12 = 4:56 | tittel13 = Two Suns in the Sunset | lengd13 = 5:23 | total lengd = 46:18 }} ==Medverkande== {{col-begin}} {{col-2}} '''Pink Floyd''' *[[Roger Waters]]&nbsp;– [[Solovokalist|solovokal]], [[bassgitar]], [[akustisk gitar]], [[rytmegitar]], [[synthesizer]]s, [[lydband]]effektar *[[David Gilmour]]&nbsp;– [[sologitar|solo-]] og [[rytmegitar]], [[Solovokalist|felles solovokal]] på «[[Not Now John]]», ekstra korvokal *[[Nick Mason]]&nbsp;– [[trommer]], [[lydband]]effektar '''Andre medverkande''' *[[Michael Kamen]]&nbsp;– [[piano]], [[pumpeorgel|harmonium]] *[[Andy Bown]]&nbsp;– [[piano]], [[Hammondorgel]] *[[Ray Cooper]]&nbsp;– [[perkusjon]] *[[Andy Newmark]]&nbsp;– trommer på «[[Two Suns in the Sunset]]» *[[Raphael Ravenscroft]]&nbsp;– [[tenorsaksofon]] *[[Doreen Chanter]]&nbsp;- korvokal på «[[Not Now John]]» *[[Irene Chanter]]&nbsp;- korvokal på «[[Not Now John]]» *[[National Philharmonic Orchestra]], dirigert og arrangert av Michael Kamen {{col-2}} '''Produksjon''' *Roger Waters&nbsp;– [[plateprodusent|produsent]], design *[[James Guthrie]]&nbsp;– produsent, [[lydteknikar]] *Michael Kamen&nbsp;– produsent *David Gilmour&nbsp;– produsent (berre på «When the Tigers Broke Free») *Andrew Jackson&nbsp;– lydteknikar *Andy Canelle&nbsp;– assisterande lydteknikar *Mike Nocito&nbsp;– assisterande lydteknikar *Jules Bowen&nbsp;– assisterande lydteknikar *Willie Christie&nbsp;– fotografi *Artful Dodgers&nbsp;– design *Zuccarelli Labs ltd&nbsp;– holophonics *[[Doug Sax]]&nbsp;– [[lydmastering|mastering]] {{col-end}} ==Salslister og salstrofé== {{col-begin}} {{col-2}} ===Salslister=== {|class="wikitable sortable" |- ! style="width:20em;"|Liste (1983) !Plassering |- |Australia ([[Kent Music Report]])<ref>{{cite book|last=Kent|first=David|authorlink=David Kent (historian)|title=Australian Chart Book 1970–1992|publisher=Australian Chart Book|location=St. Ives, N.S.W.|year=1993|edition=Illustrated|page=233|isbn=0-646-11917-6}}</ref> |align="center"|3 |- |{{albumchart|Austria|3|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Canada|2|chartid=6293a|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|France|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Nederland|2|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Tyskland4|1|id=6659|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|New Zealand|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Norway|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |Spanish Albums ([[Productores de Música de España|AFYVE]])<ref>{{cite book|last=Salaverri|first=Fernando|title=Sólo éxitos: año a año, 1959–2002|edition=1st|date=September 2005|publisher=Fundación Autor-SGAE|location=Spain|isbn=84-8048-639-2}}</ref> |align="center"|2 |- |{{albumchart|Sweden|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|UK|1|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- |{{albumchart|Billboard200|6|artist=Pink Floyd|album=The Final Cut|accessdate=9. juli 2019}} |- ! style="width:20em;"|Liste (2017) !Plassering |- {{album chart|Poland|41|id=1065|accessdate=2. februar 2017}} |} {{col-2}} ===Salstrofé=== {{Certification Table Top}} {{Certification Table Entry|region=Austria|award=Gull|relyear=1983|certyear=1994|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=Germany|award=Gull|relyear=1983|certyear=1990|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=Italy|award=Gull|relyear=1983|certyear=2017|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=30. januar 2017}} {{Certification Table Entry|region=Netherlands|award=Gull|relyear=1983|certyear=1986|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=13. september 2018}} {{Certification Table Entry|region=United Kingdom|award=Sølv|relyear=1983|certyear=1983|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Entry|region=United States|award=Platina|number=2|relyear=1983|certyear=1997|artist=Pink Floyd|title=The Final Cut|type=album|accessdate=9. juli 2019}} {{Certification Table Bottom}} {{col-end}} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:The Final Cut|The Final Cut]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. juli 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' *{{Citation | last = Blake | first = Mark | authorlink = Mark Blake (writer) | title = Comfortably Numb – The Inside Story of Pink Floyd | publisher = Da Capo Press | year = 2008 | isbn = 0-306-81752-7}} *{{Citation | last1 = Graff | first1 = Gary | last2 = Durchholz | first2 = Daniel (eds) | title = MusicHound Rock: The Essential Album Guide | publisher = Visible Ink Press | location = Farmington Hills, MI | year = 1999 | isbn = 1-57859-061-2}} *{{Citation | last = Mason | first = Nick | authorlink = Nick Mason | title = Inside Out – A Personal History of Pink Floyd | publisher = Phoenix | edition = Paperback | editor = Philip Dodd | year = 2005 | isbn = 0-7538-1906-6}} *{{Citation | last = Mabbett | first = Andy | title = The Complete Guide to the Music of Pink Floyd | publisher = Omnibus Pr | year = 1995 | isbn = 0-7119-4301-X}} *{{Citation | last = Povey | first = Glenn | title = Echoes | url = https://books.google.com/books?id=qnnl3FnO-B4C | publisher = Mind Head Publishing | year = 2007 | isbn = 0-9554624-0-1 }} *{{Citation | last = Schaffner | first = Nicholas | title = Saucerful of Secrets | publisher = Sidgwick & Jackson | year = 1991 | edition = 1 | isbn = 0-283-06127-8 }} *{{Citation | last1 = Watkinson | first1 = Mike | last2 = Anderson | first2 = Pete | title = Crazy Diamond: Syd Barrett & the Dawn of Pink Floyd | url = https://books.google.com/books?id=kPJlLjf4OogC | edition = Illustrated | publisher = Omnibus Press | year = 2001 | isbn = 0-7119-8835-8}} {{refslutt}} {{fotnoteliste|3}} ==Bakgrunnsstoff== {{Wikiquote|språk=en}} {{Pink Floyd}} {{DEFAULTSORT:Final Cut, The}} [[Kategori:Pink Floyd-album]] [[Kategori:Musikkalbum frå 1983]] [[Kategori:Album produserte av James Guthrie]] [[Kategori:Album produserte av Roger Waters]] [[Kategori:Capitol Records-album]] [[Kategori:Columbia Records-album]] [[Kategori:Konseptalbum]] [[Kategori:Rockeoperaer]] [[Kategori:EMI Records-album]] [[Kategori:Harvest Records-album]] [[Kategori:Album produserte av Michael Kamen]] [[Kategori:Album spelte inn i Abbey Road Studios]] [[Kategori:Album spelte inn i RAK Studios]] [[Kategori:Engelske politiske musikkalbum]] [[Kategori:Album spelte inn i heimestudio]] kt9xhisrwowgxz4hhb145p0akpfggkm 0 49794 3395546 3184723 2022-07-26T16:25:13Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = Fleetwood Mac | bilete = Fleetwood Mac 2009.jpg | bilettekst = Venstre til høgre: [[John McVie]], [[Stevie Nicks]], [[Lindsey Buckingham]] og [[Mick Fleetwood]] i [[Saint Paul i Minnesota]] den 3. mars 2009 | bakgrunn = gruppe | land = London i Storbritannia | aktive år = 1967–1995, 1997 til i dag | sjanger = [[Rock]], [[blues]], [[bluesrock]], [[pop rock]], [[softrock]] | selskap = [[Blue Horizon Records|Blue Horizon]], [[Reprise Records|Reprise]], [[Warner Bros. Records|Warner Bros.]], LMJS Productions| | tilknytta artistar = [[John Mayall's Bluesbreakers]], [[Savoy Brown]], [[Chicken Shack]], [[Buckingham Nicks]], [[Bekka & Billy]], [[Eddie Boyd]], [[Duster Bennett]] | nettstad = www.fleetwoodmac.com | medlemmer = [[Mick Fleetwood]]<br />[[John McVie]]<br />[[Christine McVie]]<br />[[Lindsey Buckingham]]<br />[[Stevie Nicks]] | tidlegare medlemmer = [[Peter Green]]<br>[[Jeremy Spencer]]<br>[[Bob Brunning]]<br>[[Danny Kirwan]]<br>[[Bob Welch]]<br>[[Bob Weston]]<br>[[Dave Walker]]<br>[[Billy Burnette]]<br>[[Rick Vito]]<br>[[Bekka Bramlett]]<br>[[Dave Mason]] }} '''Fleetwood Mac''' er eit britisk-amerikansk rockeband som vart danna i juli 1967 i London. Bandet har selt meir enn 100 millionar plater verda over og er eit av dei bestseljande banda gjennom tidene. I 1998 vart utvalde medlemmar av Fleetwood Mac innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]] og fekk ein [[Brit Awards|Brit Award]] for ''Outstanding Contribution to Music''.<ref>{{cite news|url=http://www.denverpost.com/entertainment/ci_27061998/fleetwood-mac-tromeslagar-steps-out-front-photo-show|title=Fleetwood Mac tromeslagar steps out front with photo show|first=Ray|last=Mark Rinaldi|publisher=[[The Denver Post]]|date=5 December 2014|accessdate=19. april 2015}}</ref> Dei to mest suksessrike periodane for bandet var seint i 1960-åra under den [[britisk blues]]-bølgja, då dei var leia av gitaristen [[Peter Green]] og nådde toppen av den britiske singellista med «[[Albatross av Fleetwood Mac|Albatross]]»;<ref>{{cite web|title=Fleetwood Mac Biography|url=http://www.rollingstone.com/music/artists/fleetwood-mac/biography|publisher=Rolling Stone}}</ref> og frå 1975 til 1987, då dei var eit meir poporientert band med [[Christine McVie]], [[Lindsey Buckingham]] og [[Stevie Nicks]]. Det andre albumet til Fleetwood Mac etter Buckingham og Nicks kom med i bandet, ''[[Rumours av Fleetwood Mac|Rumours]]'' frå 1977, gav fire hitsinglar i USA (inkludert Nicks sin «[[Dreams av Fleetwood Mac|Dreams]]»), og låg på toppen av den amerikanske albumlista i heile 31 veker, i tillegg til å nå toppen av salslistene i mange andre land. Albumet har i dag seld over 45 millionar eksemplar og er det sjette mestseljande albumet gjennom tidene. Bandet hadde berre moderat suksess mellom 1971 og 1974, då besetninga bestod av [[Bob Welch]], og i 1990-åra då Nicks og Buckingham først slutta i bandet og sidan kom tilbake. Bandet har hatt mange endringar i besetninga, og berre trommeslagaren i bandet, [[Mick Fleetwood]], har vore med heile vegen. Sjølv om grunnleggjaren av bandet, Green, gav bandet namn etter etternamna til dei to tidlegare bandkollegaene sine (Fleetwood og McVie) frå [[John Mayall]]'s [[Bluesbreakers]], spelte ikkje bassisten [[John McVie]] på den første singelen eller dei første konsertane deira, sidan han opphavleg valde å bli verande med Mayall. Klaverspelaren Christine McVie, som kom med i bandet i 1970 då ho var gift med John McVie, har vore med på alle albuma, utanom debutalbumet, anten som bandmedlem eller studiomusikar. Ho slutta i bandet i 1998, men kom attende i 2014.<ref name="Christine">{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/news/5869665/christine-mcvie-rejoins-fleetwood-mac-official |title=Christine McVie Rejoins Fleetwood Mac: Official |date=13 January 2014 |publisher=Billboard}}</ref> ==Historie== ===Danning og dei første åra (1967–71)=== [[Fil:Fleetwood mac peter green 2.jpg|mini|Peter Green, 18. mars 1970]] Fleetwood Mac vart danna i juli 1967 i London då Peter Green slutta i det britiske bluesbandet [[John Mayall & the Bluesbreakers]]. Green hadde erstatta gitaristen [[Eric Clapton]] i Bluesbreakers, og vart kritikarrost for arbeidet sitt på albumet ''[[A Hard Road]]''. Etter han hadde vore ei stund i the Bluesbreakers, spurte Green om trommeslagaren Mick Fleetwood kunne erstatta [[Aynsley Dunbar]]. Green hadde vore i to band med Fleetwood—[[Peter Bardens|Peter B's Looners]] og sidan [[Shotgun Express]] (der ein ung [[Rod Stewart]] var vokalist). John Mayall gjekk med på dette og Fleetwood vart medlem av bandet. The Bluesbreakers bestod no av Green, Fleetwood, John McVie og Mayall. Mayall gav Green gratis tid i studio som ei gåve, som Fleetwood, McVie og Green nytta til å spele inn fem songar. Den femte songen var ein instrumental som Green kalla opp etter rytmeseksjonen, «Fleetwood Mac». Kort tid etter tok Green kontakt med Fleetwodd for å starte eit nytt band. Dei ønskte å ha med seg McVie på bassgitar, og kalla til og med bandet 'Fleetwood Mac' for å lokke han med. Men McVie ønskte den faste inntekta han hadde med Mayall, i staden for å ta sjansen på eit nytt band. I mellomtida slo Green og Fleetwood seg saman med slidegitaristen [[Jeremy Spencer]] og bassisten [[Bob Brunning]], som var i bandet med avtale om at han måtte slutte om McVie gjekk med på å bli med i bandet. Green, Fleetwood, Spencer og Brunning debuterte den 13. august 1967 ved Windsor Jazz and Blues Festival. Seks veker etter denne konserten gjekk John McVie med på å bli med i bandet som fast bassist. Det første albumet til Fleetwood Mac, ''[[Fleetwood Mac (1968)|Fleetwood Mac]]'', var eit spartansk bluesalbum og vart gjeven ut på [[Blue Horizon]] i februar 1968. Albumet vart ein suksess i Storbritannia og nådde fjerdeplassen på albumlista, men det inneheld ingen singlar. Bandet gav kort tid etter ut to singlar, «[[Black Magic Woman]]» (seinare ein stor hit for [[bandet Santana|Santana]]) og «[[Need Your Love So Bad]]». Det andre albumet til bandet, ''[[Mr. Wonderful av Fleetwood Mac|Mr. Wonderful]]'', kom ut i august 1968. Som det første var det eit blues-album, men denne gongen med nokre få endringar. Albumet vart spelt inn live i studio med mikrofonar på forsterkarane og PA-systemet, i staden for at lyden var plugga rett i miksepulten. Denne metoden gav eit ideelt miljø for å produsere denne typen musikk, og gav ein autentisk, eldre blueslyd. Dei nytta òg blåsarar og hadde med ein ven på klaverinstrument, Christine Perfect frå [[Chicken Shack]] før ho gifta seg med John McVie. Kort tid etter utgjevinga av det andre albumet, tok Fleetwood Mac inn ein gitarist til, [[Danny Kirwan]], som då berre var 18 år gammal. Han hadde tidlegare spelt i trioen Boilerhouse frå Sør-London i lag med Trevor Stevens på bass og Dave Terrey på trommer.<ref>{{cite book|last=Rawlings|first=Terry|title=Then, now and rare British Beat 1960–1969|year=2002|publisher=Omnibus Press|isbn=0-7119-9094-8|page=77}}</ref> Green og Fleetwood hadde sett Boilerhouse øve i ein kjellar og Green vart så imponert at han inviterte bandet med som oppvarmingsband for Fleetwood Mac. Green ønskte at Boilerhouse skulle verte eit profesjonelt band, men Stevens og Terrey var ikkje klar for dette på den tida, så Green sette inn ei annonse i [[Melody Maker]] der han søkte om ein ny rytmeseksjon for bandet. Det kom over 300 svar, men då Green og Fleetwood heldt prøvespelingar i Nag's Head i Battersea (der [[Mike Vernon]] sin [[Blue Horizon]]-klubb var), fann ikkje Green, som var vanskeleg å gjere til lags, nokon som kunne erstatta paret, så han inviterte i staden Kirwan med i Fleetwood Mac som den tredje gitaristen deira.<ref>Brunning, B (1998): Fleetwood Mac&nbsp;– The First 30 Years. London: Omnibus Press. p18</ref> Green var frustrert over at Jeremy Spencer ikkje ønskte å bidra på songane til Green. Kirwan var ein moden og sjølvlært gitarist med ein særeigen vibrato og stil som la til ein ny dimensjon til det allereie komplette bandet. Med Kirwan gav bandet ut den første singelen deira som nådde toppen av singellistene i Europa, «Albatross». På denne tida gav dei ut det andre albumet sitt i Amerika, ''[[English Rose av Fleetwood Mac|English Rose]]'', som inneheldt halve ''Mr. Wonderful'', nye songar frå Kirwan, og det tredje europeiske albumet kalla ''[[The Pious Bird of Good Omen]]'', som var ei samling av singlar, B-sider og eit utval av songar bandet hadde gjort med [[Eddie Boyd]]. Då bandet drog til USA i januar 1969 spelte dei inn mange songar i [[Chess Records]] Studio, som vart lagt ned kort tid etter, med somme blueslegender frå Chicago, som [[Willie Dixon]], [[Buddy Guy]] og [[Otis Spann]]. Desse vart dei siste blues-innspelingane til Fleetwood Mac. I lag med ei stilendring endra bandet òg plateselskap. Fram til no hadde dei vore på Blue Horizon. Med Kirwan i bandet var dei musikalske mogelegheitene for mange til at dei kunne halde seg på eit selskap som berre gav ut blues. Bandet signerte kontrakt med [[Immediate Records]] og gav ut «[[Man of the World av Fleetwood Mac|Man of the World]]», som vart ein hit i Storbritannia og Europa. For B-sida fronta Spencer Fleetwood Mac som «Earl Vince and the Valiants» og spelte inn «[[Somebody's Gonna Get Their Head Kicked In Tonite]]», og synte ei meir rå rock 'n' roll-side av bandet. Immediate Records var i dårleg form og bandet leita etter ein ny platekontrakt. Sjølv om [[The Beatles]] ønskte bandet på [[Apple Records]] (Mick Fleetwood og [[George Harrison]] var svogerar), valde manageren til bandet, [[Clifford Davis]] å gå for [[Warner Bros. Records]] (via [[Reprise Records]], eit selskap starta av [[Frank Sinatra]]), der dei skulle vere resten av karrieren. Det første albumet til Fleetwood Mac for Reprise kom ut i september 1969 og heitte ''[[Then Play On]]''. Det første trykket av den amerikanske utgåva av albumet var den same som den britiske utgåva, men vart så endra for å få med songen «[[Oh Well]]», som vart spelt på konsertane til bandet frå han vart gjeven ut og fram til 1997, og igjen frå 2009. ''Then Play On'', som var det første rockealbumet til bandet, inneheldt berre songar av Kirwan og Green. Jeremy Spencer spelte samstundes inn eit [[Jeremy Spencer av Jeremy Spencer|soloalbum]] (akkompagnert av resten av bandet) som berre bestod av 50-tals rock and roll-songar. I juli 1969 opna Fleetwood Mac for [[Ten Years After]] ved [[Schaefer Music Festival]] i [[Wollman Rink]] i New York City. Dei kom attende til festivalen i 1970. Fleetwood Mac var særs populære i Europa på denne tida. Men helsa til Peter Green var skrantande. Han hadde teke [[LSD]] i München, som kan ha medverka til at han etter kvart byrja å utvikle [[schizofreni]].<ref>{{cite book| last = Celmins| first = Martin| title = Peter Green: Founder of Fleetwood Mac| publisher = Castle| isbn = 1-898141-13-4}}</ref> Den tyske forfattaren og filmskaparen Rainer Langhans nemnde i sjølvbiografien sin at han og [[Uschi Obermaier]] møtte Peter Green i München, der dei inviterte han inn i sitt «High-Fish-Commune». Dei var eigentleg ikkje interesserte i Peter Green. Dei ønskte berre å kome i kontakt med [[Mick Taylor]]: Langhans og Obermaier ønskte å organisere ein «Bayersk Woodstock». Dei ønskte [[Jimi Hendrix]] og [[The Rolling Stones]] som høgdepunkt på ein friluftsfestival i Bayern. Dei trengde Green for å kome i kontakt med The Rolling Stones via Mick Taylor.{{treng kjelde}} Den siste hitten til Green med Fleetwood Mac var «[[The Green Manalishi|The Green Manalishi (With the Two-Prong Crown)]]» (først spelt inn ved [[konsertstarten Boston Tea Party|Boston Tea Party]] i februar 1970 og seinare spelt inn av [[Judas Priest]]). Denne innspeligna vart gjeven ut samstundes som den mentale helsa til Green stadig vart verre, og han ønskte å gje alle pengane bandet hadde tent til veldedige føremål. Dei andre bandmedlemmane var ikkje samde, og Green valde å slutte i bandet. Den siste konserten hans med Fleetwood Mac var den 20. mai 1970. Under denne konserten gjekk bandet over tida dei hadde fått, og straumen vart slått av, sjølv om Mick Fleetwood heldt fram å spele på trommene. Somme av innspelingane ved Boston Tea Party (5-7. februar 1970) vart sidan gjevne ut i 1980-åra som ''[[Live in Boston av Fleetwood Mac|Live in Boston]]'', med ein meir komplett, remastra samling på tre plater av [[Snapper Music]] seint i 1990-åra. ===Overgangsperioden (1970–74)=== Kirwan og Spencer fekk oppgåva med å fylle rommet etter Green på konsertane og studioopptaka deira. I september 1970 gav Fleetwood Mac ut ''[[Kiln House]].'' Songane til Kirwan flytta bandet i retning mot rock. Samstundes fokuserte bidraga til Spencer på å gjenskape den countryaktige «Sun Sound» frå seint i 1950-åra. Christine Perfect, som hadde trekt seg attende frå musikkindustrien etter eit mislukka soloalbum, medverka på ''Kiln House'' med korvokal, og teikna plateomslaget. Sidan Fleetwood Mac utvikla seg i ei ny retning, vart Perfect invitert med i bandet. Dei gav òg ut ein singel på den tida, «[[Dragonfly av Fleetwood Mac|Dragonfly]]» med B-sida «The Purple Dancer» i Storbritannia og somme europeiske land. Trass i god omtale i musikkpressa, selde singelen dårleg og B-sida har berre blitt gjeve ut ein gong sidan då, på tysk samleplate på [[Reprise Records|Reprise]]. Christine Perfect, som var gift med bassisten John McVie, var første gongen med bandet som Christine McVie ved Bristol University i mai 1969, samstundes som ho slutta i Chicken Shack. Ho hadde suksess med [[Etta James]]-klassikaren «I'd Rather Go Blind», og vart to gonger kåra til årets kvinnelege artist i England. Christine McVie spelte den førte konserten sin som offisielt medlem av bandet den 6. august 1970 i New Orleans. [[Columbia Records|CBS Records]], som no eigde Blue Horizon (utanom i USA og Canada), gav ut eit album med tidlegare ikkje utgjevne songar av den første utgåva av Fleetwood Mac kalla ''The Original Fleetwood Mac''. Albumet var relativt suksessrikt og bandet heldt seg populært. På ein turné i februar 1971 sa Jeremy Spencer at han berre skulle ut for å «kjøpe eit blad», men kom aldri att. Etter fleire dagar med omfattande leiting, fann dei ut at Spencer hadde blitt med ei religiøs gruppe kalla [[kulten Children of God|Children of God]]. Dei forplikta seg til å spele resten av konsertane på turneen, og overtydde Peter Green om å vere med på resten av turneen. Han tok med seg venen sin, [[Nigel Watson]], som spelte [[congatrommer]] (25 år seinare danna dei [[Peter Green Splinter Group]] i lag). Green kom berre attende til Fleetwood Mac for ei lita stund, så bandet valde å leite etter ein ny gitarist. Sommaren 1971 hadde bandet prøvespelingar for ein ny gitarist i heime sin, «Benifold», som dei kjøpte før ''Kiln House''-turneen. Ein ven av bandet, Judy Wong, sa dei måtte sjå på skulevenen hennar, [[Bob Welch]], som på denne tida budde i Paris. Bandet hadde eit par møter med Welch og valde å ta han inn i bandet, utan å faktisk ha høyrt han spele eller høyrt nokre av innspelingane hans. I september 1971 gav bandet ut ''[[Future Games]]''. Sidan Welch kom inn i bandet og Spencer slutta, var albumet annleis alt bandet hadde laga tl då, og det var mange nye tilhengjarar i Amerika som vart meir og meir interesserte i bandet. I Europa gav CBS ut [[Greatest Hits av Fleetwood Mac (1971)|Greatest Hits]], som hovudsakleg bestod av songar skrivne av Peter Green, i tillegg til ein song av Spencer og ein av Kirwan. I 1972, seks månader etter ''Future Games'', gav bandet ut det kritikarroste albumet ''[[Bare Trees]]''. Det meste av albumet var skriven av Kirwan, men hadde med Welch sin «[[Sentimental Lady]]», som vart ein langt større hit for han fem år seinare, då han spelte inn songen for soloalbumet ''[[French Kiss av Bob Welch|French Kiss]]'', i lag med Mick Fleetwood og Christine McVie. Albumet inneheld òg «Spare Me a Little of Your Love», ein munter Christine McVie-song som vart fast på konsertane deira fram til midten av 1970-åra. Bandet gjorde det bra i studio, men turneane deira vart problematiske. Danny Kirwan byrja å få eit alkoholproblem, og vart uvener med Welch og McVie-familien. Det var då han knuste sin [[Les Paul Custom]]-gitar før ein konsert, nekta å gå på scenen og kritiserte bandet etterpå, at Fleetwood Mac calte å sparke Kirwan. Dei neste to og eit halvt åra vart dei mest utfordrande for bandet. Dei tre albuma bandet gav ut i denne perioden vart spelte inn med stadig nye besetningar. I september 1972 fekk bandet inn gitaristen [[Bob Weston]] og vokalisten [[Dave Walker]], tidlegare frå [[Savoy Brown]] og [[The Idle Race|Idle Race]].<ref name="Music Legends">{{cite web |publisher=Music Legends| url=http://musiclegends.ca/interviews/dave-walker-interview-black-sabbath/|title=Dave Walker Interview| accessdate=6 May 2013|date=30 December 2011|last=Saulnier|first=Jason}}</ref> Bob Weston var kjend som slidegitarist og hadde kjend bandet frå tida han turnerte med [[Long John Baldry]]. Fleetwood Mac henta òg inn turnémanageren til Savoy Brown, John Courage. Mick, John, Christine, Welch, Weston og Walker spelte inn ''[[Penguin av Fleetwood Mac|Penguin]]'', som kom ut i januar 1973. Etter turneen sparka bandet Walker på grunn av stemma hans og fordi haldninga hans ikkje passa inn med resten av bandet. Dei gjenverande fem medlemmane heldt fram og spelte inn ''[[Mystery to Me]]'' seks månader seinare. Albumet inneheld Welch-songen «Hypnotized», som vart mykje spelt på radio og vart ein av dei mest suksessrike songane til bandet i USA til då. Bandet byrja derimot å skrante, mellom anna fordi ekteskapet til McVie-familien var byrja å slå sprekkar. Dei arbeidde tett saman og John McVie byrja å få eit alkoholmisbruk.<ref>{{cite web|title="McVie, John.» Encyclopedia of Popular Music, 4th ed.|url=http://www.oxfordmusiconline.com.ezproxy1.library.arizona.edu/subscriber/article/epm/18632|publisher=Oxford Music Online|accessdate=29. april 2015}}</ref> Under turneen hadde Weston eit forhold til kona til Fleetwood, [[Jenny Boyd]] Fleetwood, som var systera til [[Pattie Boyd|Pattie Boyd Harrison]]. Fleetwood sparka Weston kort tid etter og turneen vart avbroten. Sidan dei ikkje turnerte selde albumet dårlegare enn føregjengaren. Manageren til bandet, Clifford Davis, som då hevda han eigde rettane til namnet Fleetwood Mac, henta medlemmar frå eit band kalla Legs (som nyleg hadde gjeve ut ein singel med Davis som manager)<ref>http://www.45cat.com/record/k16317</ref> til å turnere som Fleetwood Mac. ===Det falske Fleetwood Mac (1974)=== Det falske Fleetwood Mac bestod av [[Elmer Gantry's Velvet Opera|Elmer Gantry]] (vokal, gitar), [[Kirby Gregory]] (gitar), [[Paul Martinez]] (bass), John Wilkinson (klaverinstrument) og den australskfødde trommeslagaren Craig Collinge (tidlegare frå [[The Librettos]], [[Procession]] og [[Third World War]]). Fansen vart fortalt at Bob Welch og John McVie hadde slutta i gruppa, og at Mick Fleetwood og Christine McVie skulle kome inn i bandet seinare, etter ein kvil. Medlemmane i det falske Fleetwood Mac hadde visstnok sjølv blitt fortalt at Mick Fleetwood skulle bli med dei seinare og vart forsikra om at det ekte Fleetwood hadde vore med på planlegginga av turneen før dei droppa ut.<ref name="Paul Martinez Homepage">{{cite web|url=http://www.paulmartinezmusic.com/ |title=Paul Martinez Homepage |accessdate=30. april 2015 |publisher=paulmartinezmusic.com}}</ref> Då turneen kom i gang, forstod turnémanageren til Fleetwood Mac, John Courage, etter den første konserten at besetninga som vart nytta var falsk. Courage enda opp med å gøyme utstyret til det ekte Fleetwood Mac, og turneen til det falske bandet vart avkorta, før bandet vart oppløyst. Men søksmålet som følgde sette det ekte Fleetwood Mac ut av spel i nesten eitt år. Saka omhandla kven som faktisk eigde rettane til namnet «Fleetwood Mac». Sjølv om det verka opplagt at bandet var kalla opp etter Fleetwood og McVie, hadde dei signert kontraktar som synte at dei hadde gjeve frå seg rettane til namnet. Ingen av dei «falske» musikarane var nokosinne offisielt med i det verkelege bandet, sjølv om somme av dei sidan spelte i studio med Danny Kirwan. Gantry og Gregory vart sidan medlemmar av [[Stretch]], som i 1975 fekk ein hit i Storbritannia med «Why Did You Do It», som omhandla soga om det falske Fleetwood Mac.<ref name="Paul Martinez Homepage"/> Gantry vart seinare med i [[The Alan Parsons Project]]. «Falske Mac»-bassisten Martinez vart sidan bassist for [[Robert Plant]]. ===Det verkelege Fleetwood Mac igjen (1974)=== I månadane då «falske Fleetwood Mac» heldt på, budde Welch i Los Angeles og tok kontakt med advokatar. Welch forstod raskt at bandet vart oversedd av Warner Bros., og at om dei ønskte å endre dette, måtte dei flytte frå England til Los Angeles, noko resten av bandet gjekk med på. Bill Graham skreiv eit brev til Warner Bros. for å overtyde dei om at det «verkelege» Fleetwood Mac faktisk var Fleetwood, Welch og McVie-familien, men sjølv om dette ikkje enda den rettslege striden, klarte bandet å spele inn musikk som Fleetwood Mac igjen. I staden for å få ein ny manager, valde Fleetwood Mac å styre sakene sine sjølv. I september 1974 signerte Fleetwood Mac ein platekontrakt med Warner Brothers. Kvartetten gav ut albumet ''[[Heroes Are Hard to Find]]'' i september 1974 og for første gongen i historia hadde bandet berre ein gitarist. Medan dei turnerte, tok dei inn ein andre klaverspelar, Doug Graves, som hadde vore lydteknikar på innspelinga av ''Heroes Are Hard to Find.'' Bobby Hunt, som hadde spelt i bandet Head West i lag med Bob Welch attende i 1970 var den originale klaverspelaren. Ingen av desse varg langtidsmedlemmar i bandet, sjølv om Graves førebudde seg på å bli fulltidsmedlem i bandet etter ein amerikansk turné . På den tida sa han:{{quote|Eg gleder meg til å bidra til dette allereie store bandet. Eg var lydteknikar på albumet 'Heroes Are Hard to Find' og vart godt kjend med kvart medlem. Det kom som eit sjokk på meg då Mick spurte om eg ville bli med, men eg likar godt å spele live med bandet, og me vil forhåpentlegvis gå i studio med eit nytt album snart.|Doug Graves|[[Melody Maker]] 26. oktober 1974}} Graves vart til slutt ikkje fulltidsmedlem og Welch slutta kort tid etter turneen var over (den 5. desember 1974 i Cal State Univ. Chico), då han var lei turnélivet og alle søksmåla. Likevel førte turneen til at ''Heroes'' nådde høgare på dei amerikanske albumlistene enn dei tidlegare albuma deira. ===Stor suksess (1975–87)=== Då Welch annonserte at han slutta i bandet, byrja Fleetwood å leite etter ein erstattar. Då Fleetwood vitja [[Sound City Studios]] i L.A., spelte den faste lydteknikaren der, Keith Olsen, ein song han hadde spelt inn i studio, «Frozen Love», frå albumet ''[[Buckingham Nicks]]'' (1973). Fleetwood likte songen og vart introdusert for gitaristen i bandet, [[Lindsey Buckingham]], som tilfeldigvis var i Sound City den dagen for å spele inn nokre demoar. Fleetwood spurte han kort tid etter om å bli med i bandet. Buckingham gjekk med på det, men berre om den musikalske partneren og kjærasten, [[Stephanie «Stevie» Nicks]], òg fekk bli med i bandet. Fleetwood gjekk med på dette. Buckingham og Nicks kom med i bandet nyårsaftan 1974 (4 veker etter den førre besetninga var oppløyst).<ref>{{cite web|title=Lindsey Buckingham|url=http://www.fleetwoodmac.net/penguin/lindsey.htm|publisher=Fleetwoodmac.net|accessdate=30. april 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Behind the Music Remastered: Fleetwood Mac|url=http://www.vh1.com/video/behind-the-music-remastered/full-episodes/behind-the-music-remastered-fleetwood-mac/1654105/playlist.jhtml|publisher=VH1|accessdate=30. april 2015}}</ref> I 1975 gav den nye besetninga ut albumet ''[[Fleetwood Mac (1975)|Fleetwood Mac]]''. Dette vart det store gjennombrotet for bandet og vart ein stor hit. Det nådde toppen av albumlista i USA og selde over fem millionar eksemplar. Blant hitsinglane på albumet var Christine McVie sine «[[Over My Head av Fleetwood Mac|Over My Head]]» og «[[Say You Love Me av Fleetwood Mac|Say You Love Me]]», og Stevie Nicks sine «[[Rhiannon av Fleetwood Mac|Rhiannon]]» og «[[Landslide av Fleetwood Mac|Landslide]]» (i røynda ein hit tjue år seinare på ''[[The Dance av Fleetwood Mac|The Dance]]''). Bak scenen sleit bandet stort, og med suksessen til bandet enda ekteskapet til John og Christine McVie, i tillegg til forholdet mellom Buckingham og Nicks. Sjølv Fleetwood var i ferd med å skiljast frå kona si, Jenny. Fleetwood Mac hamna under stort press med å gje ut eit bra oppfølgjaralbum, i tillegg til at dei no kunne nyte stor rikdom. Dette førte til personlege og kreative kranglar, noko som vart verre av alkohol- og dopmisbruk. Albumet ''[[Rumours av Fleetwood Mac|Rumours]]'' kom ut våren 1977, der bandet blottla det kjenslemessige bråket dei gjekk gjennom på den tida. Albumet vart kritikarrost og vann [[Grammy]]-prisen for årets album i 1977. Albumet inneheld fleire store hitsinglar, som Buckingham sin «[[Go Your Own Way]]», Nicks sin «[[Dreams av Fleetwood Mac|Dreams]]» og Christine McVie sine «[[Don't Stop av Fleetwood Mac|Don't Stop]]» og «[[You Make Loving Fun]]». Buckingham sin «Second Hand News», Nicks sine «[[Gold Dust Woman]]» og «[[The Chain]]» (den einaste songen skriven av alle fem bandmedlemmane) vart òg mykje spelte på radio. I 2003 hadde ''Rumours'' seld over 19 millionar eksemplar i USA aleine (sertifisert som [[diamantalbum]] av [[RIAA]]), og i alt 40 millionar eksemplar verda over, noko som er det nest mestseljande albumet gjennom tidene.<ref>Thomas Erlewine, Stephen. «Fleetwood Mac» All Music Guide. 21 January 2013. Retrieved from Web. 19 July 2014.</ref> Fleetwood Mac la ut på turné etter albumet. Buckingham klarte å overtyde Fleetwood om å la han arbeide meir eksperimentelt på det neste albumet og å arbeide på songar heime, så ta dei med til bandet i studio. Den auka kreative rolla hans på det neste albumet var påverka av [[new wave]].{{treng kjelde}} Resultatet av dette var det 20 songar lange dobbeltalbumet ''[[Tusk av Fleetwood Mac|Tusk]]'', som kom ut i 1979. Det inneheldt tre hitsinglar, Lindsey Buckingham sin «Tusk» (8. plass i USA), der [[Spirit of Troy|USC Trojan Marching Band]] deltok, Christine McVie sin «Think About Me» (20. plass i USA) og Stevie Nicks sin 6,5 minuttar lange «[[Sara av Fleetwood Mac|Sara]]» (7. plass i USA). Sistnemnde vart korta ned til 4,5 minuttar for både singelen og den første CD-utgåva av albumet, men den uredigerte versjonen har sidan vore med på ''Greatest Hits''-samlinga frå 1988 og 2004-utgåva av ''Tusk'', i tillegg til 2002-utgåva av ''[[The Very Best of Fleetwood Mac]]''. Den originale gitaristen Peter Green deltok òg på innspelinga av ''Tusk'', men spelinga hans på Christine McVie-songen «Brown Eyes» er ikkje omtalt på plateomslaget.<ref>{{cite book| title=My Life and Adventures in Fleetwood Mac|last=Davis|first=Stephen|year=1991|page=214}}</ref> ''Tusk'' er eit av dei mest ambisiøse Fleetwood Mac-albuma, men selde berre fire millionar eksemplar verda over. Dette var i stor kontrast til det enorme salet av ''Rumours'', og plateselskapet kalla prosjektet mislukka, og la hovudsakleg skulda på Buckingham.{{treng kjelde}} Fleetwood meinte derimot at det dårlege salet kom av at radiokanalane [[RKO General|RKO]] spelte heile albumet på lufta før det kom ut, slik at folk kunne ta det opp på lydband.<ref>{{cite book| title=My Life and Adventures in Fleetwood Mac|last=Davis|first=Stephen|year=1991|page=219}}</ref> I tillegg var ''Tusk'' eit dobbeltalbum, som derfor kosta meir enn eit vanleg enkeltalbum. Bandet la ut på ein enorm, 18 månader lang turné for å marknadsføre ''Tusk''. Dei reiste verda over, inkludert i USA, Australia, New Zealand, Japan, Frankrike, Belgia, Tyskland, Nederland og Storbritannia. I tyskland delte dei plakaten med reggae-superstjerna [[Bob Marley]]. Det var på denne verdsturneen bandet spelte inn musikken for albumet ''[[Live av Fleetwood Mac|Fleetwood Mac Live]]'', som kom ut mot slutten av 1980. Det neste albumet, ''[[Mirage av Fleetwood Mac|Mirage]]'' kom ut etter Nicks (''[[Bella Donna av Stevie Nicks|Bella Donna]]'') og Buckingham (''[[Law and Order av Lindsey Buckingham|Law and Order]]'') hadde gjeve ut sine første soloalbum i 1981, og var eit meir konvensjonelt album. Buckingham hadde fått skulda av musikkpressa, bandkollegaene og musikksjefane for det dårlege salet av ''Tusk''. ''Mirage'' vart spelt inn i [[Château d'Hérouville]] i Frankrike og produsert av [[Richard Dashut]]. Albumet var eit forsøk på å gjenskape den enorme suksessen til ''Rumours''. Av hittar på albumet finn ein Christine McVie sin «Hold Me» og «Love In Store» (begge skrivne saman med høvesvis [[Robbie Patton]] og Jim Recor), Stevie Nicks sin «[[Gypsy av Fleetwood Mac|Gypsy]]», og Lindsey Buckingham sin «[[Oh Diane]]», som nådde topp 10 i Storbritannia. Buckingham sine «Eyes Of The World» og «[[Can't Go Back av Fleetwood Mac|Can't Go Back]]» vart òg mindre hittar. I motsetnad til Tusk-turneen, vart den neste turneen kort, med berre 18 amerikanske byar. Konserten i Los Angeles vart filma og gjeve ut på video. ''Mirage'' selde til dobbel platina i USA. Etter ''Mirage'' tok bandet ein lengre pause, slik at medlemmane kunne konsentrere seg om solokarrieren sine. Stevie Nicks gav ut to soloalbum, (''[[The Wild Heart av Stevie Nicks|The Wild Heart]]'' i 1983 og ''[[Rock a Little]]'' i 1985), Lindsey Buckingham gav ut ''[[Go Insane]]'' i 1984, same året som Christine McVie gav ut [[Christine McVie av Christine McVie|sitt eige album]] (med hittane «Got A Hold On Me» og «Love Will Show Us How»). Alle tre hadde suksess, men det vart Nicks som vart mest populær. I denne perioden gjekk Mick Fleetwood konkurs, Nicks vart innlagd på [[Betty Ford Clinic]] for dopmisbruk og John McVie fekk eit dop-relatert anfall. Alle problema kom av livsstilen dei hadde starta med den store suksessen dei fekk. Det gjekk rykte om at Fleetwood Mac var oppløyste, men Buckingham sa at han ikkje ønskte at ''Mirage'' skulle vere det siste dei gjorde.<ref>{{cite news |url=http://bla.fleetwoodmac.net/index.php?page=index_v2&id=785&c=18 |title=Fleetwood Mac: Return Without Leaving |publisher=''[[Creem]]'' |last=Kordosh |first=J. |date=September 1987}}</ref> ''Rumours''-besetninga av Fleetwood Mac spelte inn eit album til, ''[[Tango in the Night]]'', i 1987. Albumet starta som eit soloalbum av Buckingham, før det vart eit gruppeprosjekt. Albumet vart eit av dei bestseljande bandet hadde sidan ''Rumours'', særleg i Storbritannia, der det låg på toppen av albumlista i tre periodar det neste året. Albumet selde tre millionar eksemplar i USA og inneheldt fire hittar: Christine McVie sine «[[Little Lies]]» og «[[Everywhere av Fleetwood Mac|Everywhere]]» (førstnemnde skriven i lag med den nye ektemannen til McVie, Eddy Quintela), [[Sandy Stewart]] og Stevie Nicks sin «[[Seven Wonders av Fleetwood Mac|Seven Wonders]]» og Lindsey Buckingham sin «[[Big Love av Fleetwood Mac|Big Love]]». «Family Man» , «Isn't It Midnight» og tittelsporet vart òg gjevne ut som singlar, men med mindre suksess. ===Buckingham sluttar (1987–95)=== Det var planlagt ein ti veker lang turné, men Buckingham trekte seg ut i siste augneblink. Han prøvde å forklare bandkolleagene sine at han følte kreativiteten hans vart kvelt av dei andre i bandet. Det vart halde eit møte i heimen til Christine McVie den 7. august 1987 som førte til mykje bitterheit og motskuldingar, og ein slåsskamp (i følgje sjølvbiografien til Mick Fleetwood) mellom Buckingham og Nicks. Buckingham slutta i bandet dagen etter.{{treng kjelde}} Etter Buckingham gav seg, henta Fleetwood Mac inn to nye gitaristar i bandet, [[Billy Burnette]] og [[Rick Vito]]. Burnette kom houvdsakleg med fordi han kunne synge og skrive songar, og Vito fordi han var ein dugande sologitarist. Burnette er son til [[Dorsey Burnette]] og nevø av [[Johnny Burnette]], begge frå [[The Rock and Roll Trio]]. Han hadde alt arbeidd med Mick Fleetwood i Zoo, med Christine McVie som ein del av solobandet hennar, og spelt på innspelingar av Stevie Nicks, i tillegg til at han hadde akkompagnert Lindsey Buckingham på ''[[Saturday Night Live]]''. I tillegg spelte Fleetwood og Christine McVie på albumet hans ''Try Me'' i 1985. Vito, som var fan av Peter Green, spelte med mange artistar frå [[Bonnie Raitt]] til John Mayall, og hadde arbeidd med John McVie på to Mayall-album. «Shake the Cage»-turneen i 1987-1988 vart den første for den nye besetninga, og var suksessrik noko til at dei gav ut ein konsertvideo (berre kalla ''Tango in the Night''), filma i [[Cow Palace]] i San Francisco i desember 1987. Med suksessen til albumet ''Tango in the Night'', gav bandet ut ''[[Greatest Hits av Fleetwood Mac (1988)|Greatest Hits]]'' i 1988. Det inneheldt singlar frå tida 1975-1988, og to nye songar: «No Questions Asked» av Nicks, og «[[As Long as You Follow]]» av McVie og Quintela, som vart gjeven ut som singel i 1988, men nådde berre ein 43. plass i USA og 66. plass i Storbritannia. ''Greatest Hits'' nådde tredjeplassen i Storbritannia og 14. plassen i USA (og har sidan seld over åtte millionar eksemplar der). Samleplata var dedisert til Buckingham av bandet, som dei no hadde blitt vener att med. Etter ''Greatest Hits'' spelte Fleetwood Mac inn ''[[Behind the Mask av Fleetwood Mac|Behind the Mask]]''. Med dette albumet gjekk bandet bort frå stilen som Buckingham hadde utvikla under tida si i bandet, og enda opp med ein meir [[adult contemporary]]-stil med produsenten [[Greg Ladanyi]]. Albumet gav dei berre ein hit, McVie sin «Save Me». ''Behind the Mask'' selde berre til gullplate i USA, og nådde 18. plassen på albumlista der, men gjekk rett inn på toppen av den britiske albumlista. Albumet fekk middels kritikk, og vart av somme kritikarar sett på som eit lågmål for bandet utan Lindsey Buckingham (som faktisk hadde vore med som gjest på tittelsporet). ''[[Rolling Stone]]'' meinte Vito og Burnette var «det beste som nokon gong har skjedd Fleetwood Mac» og britiske ''[[magasinet Q|Q]]'' hylla òg albumet i meldinga si. Turneen som følgde bestod av utselde kosnertar på Wembley Stadium i London og på den siste konserten i Los Angeles, fekk bandet med seg Buckingham på scenen. Dei to kvinnene i bandet, McVie og Nicks, hadde avgjort at denne turneen skulle bli deira siste (far til McVie døydde under turneen) men begge sa dei ønskte å fortsette og spele inn musikk med bandet. I 1991 slutta derimot både Nicks og Rick Vito i Fleetwood Mac. I 1992 arrangerte Fleetwood sjølv ein fire plater stor boks som omfamna heile den 25 år lange karrieren til bandet, kalla ''[[25 Years – The Chain]]'' (ei redigert utgåve på to plater fanst òg). Med i denne samlinga var «[[Silver Springs av Fleetwood Mac|Silver Springs]]», ein Stevie Nicks-songs som vart spelt inn under ''Rumours''-innspelinga, men ikkje teken med her og i staden gjeven ut som B-sida til «Go Your Own Way». Nicks hadde bede om å få nytta songen i 1991 for si eiga samleplate ''TimeSpace'', men Fleetwood hadde nekta henne dette fordi han sjølv planla å nytte songen i denne samlinga. Usemja mellom Nicks og Fleetwood fekk presseomtale, og ein meiner at dette kan ha vore hovudårsaka til at Nicks slutta i bandet i 1991.{{treng kjelde}} Plateboksen inneheld òg ein heilt ny song av Stevie Nicks og Rick Vito kalla «Paper Doll», som vart gjeven ut i USA på singel. Det var òg to nye songar av Christine McVie med på albumet, «Heart of Stone» og «Love Shines». Lindsey Buckingham medverka òg med ein ny song, «Make Me a Mask». Nokre månader etter dette kom Buckingham/Nicks/McVie/McVie/Fleetwood saman etter ein invitasjon frå den amerikanske presidenten [[Bill Clinton]] for innviingsballet hans i 1993. Clinton hadde nytta Fleetwood Mac-songen «[[Don't Stop av Fleetwood Mac|Don't Stop]]» som temasong for valkampen sin. Han ønskte at bandet framførte denne songen på ballet, noko bandet var entusiastiske til, utan vidare planar om å sl åseg saman att. Inspirert av den nye interessa i bandet, spelte Mick Fleetwood, John McVie og Christine McVie inn eit nytt album som Fleetwood Mac, med Billy Burnette på sologitar. Men samstundes med at dei valde å halde fram bandet, annonserte Billy Burnette i mars 1993 at han slutta i bandet for å spele inn eit countryalbum og fortsette karrieren sin som skodespelar. [[Bekka Bramlett]], som hadde arbeidd eit år tidlegare med Mick Fleetwood's Zoo, vart henta inn. Solosongaren og gitaristen, og [[Traffic]]-medlem [[Dave Mason]], som hadde arbeidd med foreldra til Bekka, [[Delaney & Bonnie]], 25 år tidlegare, vart så med i bandet. I mars 1994 kom Billy Burnette, som sjølv var ein god ven og medlåtskrivar med [[Delaney Bramlett]], attende til bandet. Bandet, utanom Christine McVie, turnerte i 1994, og opna for [[Crosby, Stills, & Nash]], og i 1995 som del av ein konsertpakke i lag med [[REO Speedwagon]] og [[Pat Benatar]]. Under turneen framførte bandet klassiske Fleetwood Mac-songar frå tida 1967–1974. I 1995, på ein konsert i Tokyo, møtte bandet det tidlegare medlemmet Jeremy Spencer, som spelte eit par songar i lag med dei på scenen. Den 10. oktober 1995 gav Fleetwood Mac ut det mislukka ''[[Time av Fleetwood Mac|Time]]''. Sjølv om det nådde topp 60 i Storbritannia, gjekk det ikkje inn på salslista i USA i det heile. Kort tid etter albumet kom ut, fortalte Christine McVie bandet at dette albumet vart hennar siste. Bramlett og Burnette danna så ein [[country]]duo, [[Bekka & Billy]]. ===Oppløysing (1995–97)=== Berre veker etter at Fleetwood Mac vart oppløyst, annonserte Mick Fleetwood at han arbeidde med Lindsey Buckingham igjen. John McVie vart kort tid etter med, og seinare òg Christine McVie. Stevie Nicks arbeidde òg med Lindsey Buckingham for å lage ein song til ein film. I mai 1996 spelte Mick Fleetwood, John McVie, Christine McVie og Stevie Nicks i lag på ein privat fest i [[Louisville i Kentucky|Louisville]] i [[Kentucky]] før [[Kentucky Derby]] (med [[Steve Winwood]] som erstattar for Lindsey Buckingham). Ei veke seinare kom filmmusikken til filmen ''[[filmen Twister (1996)|Twister]]'', med ein Stevie Nicks-Lindsey Buckingham-duett kalla «Twisted», med Mick Fleetwood på trommer. Dette førte til ein full attforeining av ''Rumours''-besetninga då bandet offisielt kom saman att i mars 1997. ===Buckingham og Nicks kjem attende og Christine McVie sluttar (1997–2007)=== Det nye Fleetwood Mac spelte ein konsert på ein [[Warner Bros.]]-scene i [[Burbank i California|Burbank]] i California den 22. mai, og frå denne konserten kom konsertalbumet ''[[The Dance av Fleetwood Mac|The Dance]]'' i 1997, som førte Fleetwood Mac attende til toppen av den amerikanske albumlista for første gongen på 15 år. Albumet gjorde igjen Fleetwood Mac til kommersielle superstjerner, og hadde ikkje hatt slik suksess sidan ''Tango in the Night''. Albumet selde minst fem millionar eksemplar i USA. Ein suksessrik arena-turné følgde MTV-premieren av ''The Dance'', som heldt Fleetwood Mac saman gjennom det meste av 1997, som var 20-årsjubileet for ''Rumours''. Med i bandet var Neale Heywood på gitar, Brett Tuggle på klaverinstrument, [[Lenny Castro]] på perkusjon og Sharon Celani og Mindy Stein på korvokal. Dette vart siste konserten med denne klassiske besetninga med Christine McVie for 16 år. [[Fil:Stevie Nicks and Lindsey Buckingham.jpg|venstre|mini|Stevie Nicks og Lindsey Buckingham på ''Say You Will''-turneen i 2003.]] I 1998 vart Fleetwood Mac (Mick Fleetwood, John McVie, Christine McVie, Stevie Nicks, Lindsey Buckingham, Peter Green, Jeremy Spencer og Danny Kirwan) innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]]. «Rumours»-versjonen av bandet spelte under seremonien og sidan på Grammy-showet det same året. Peter Green var til stades under seremonien, men spelte ikkje med dei tidlegare kolleagene sine, og spelte i staden songen sin «Black Magic Woman» i lag med [[bandet Santana|Santana]], som vart innlemma i æresgalleri same kvelden. Fleetwood Mac fekk òg den britiske prisen «Outstanding Contribution to Music» ved [[Brit Awards|BRIT Awards]] same året. I 1998 slutta Christine McVie i bandet. Buckingham og Nicks song då all solovokal på albumet ''[[Say You Will av Fleetwood Mac|Say You Will]]'' frå 2003, men Christine song noko korvokal og spelte klaverinstrument. Albumet debuterte på tredjeplassen på ''Billboard'' 200-lista (sjetteplassen i Storbritannia) og inneheldt hittane «[[Peacekeeper av Fleetwood Mac|Peacekeeper]]» og tittelsporet, og bandet la ut på ein suksessrik turné, som varte til 2004. Kring 2004-2005 var der rykte om ei samling av den tidlege besetninga av Fleetwood Mac, med Peter Green og Jeremy Spencer, men dei to gitaristane ønskte ikkje dette.<ref name="wasserzeiher">{{cite journal | title=The Return of Jeremy Spencer | last=Wasserzieher | first=Bill | journal=Blues Revue | url=http://www.bluesrevue.com/jeremyspencer.html | accessdate=20 May 2008 |date=October 2006 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080220105101/http://www.bluesrevue.com/jeremyspencer.html <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 20 February 2008}}</ref> ===Nyare år og Christine McVie attende (2008 til i dag)=== Den 14. mars 2008 rapporterte [[Associated Press]] at [[Sheryl Crow]] sa ho skulle arbeide med Fleetwood Mac i 2009. Crow og Stevie Nicks samarbeidde ein stor del tidlegare og ho sa at Nicks hadde vore ein stor lærar og inspirasjon for henne. Seinare sa Buckingham at samarbeidet mellom bandet og Crow, hadde mista moment.<ref>{{cite news |url=http://www.billboard.com/articles/news/1044691/sans-crow-fleetwood-mac-to-tour-in-2009 |title=Sans Crow, Fleetwood Mac To Tour In 2009 |first=Gary |last=Graff |work=Billboard |date=23 July 2008 }}</ref> I 2009 la bandet ut på verdsturné, utan Christine McVie i besetninga, og i oktober 2009 kom ''The Very Best of Fleetwood Mac'' ut på ny som eit utvida dobbeltalbum. Den 1. november 2009 vart dokumentarfilmen ''Fleetwood Mac: Don't Stop'' send i Storbritannia på [[BBC One]], med nye intervju av dei fire noverande bandmedlemmane.<ref>{{cite web|title=Don't Stop BBC Documentary|url=https://www.youtube.com/watch?v=iJCo0_-5DNA|publisher=youtube.com}}</ref> 3. mai 2011 sende [[Fox Broadcasting Company|Fox Network]] ein episode av ''[[Glee]]'' kalla «Rumours» med seks songar frå albumet frå 1977.<ref>{{cite web|last=Semigran|first=Aly|title=Fleetwood Mac Teach 'Glee' Kids A Lesson On Rumours:New Directions took on six songs from the classic album as their own internal strife mirrored the band's|url=http://www.mtv.com/news/articles/1663211/glee-fleetwood-mac-rumours.jhtml|publisher=MTV.com|accessdate=1. mai 2015}}</ref> Showet utløyste ny interesse for bandet og albumet gjekk inn på [[Billboard 200|''Billboard'' 200]] på ein 11. plass. Same veka kom det nye soloalbumet til Stevie Nicks, ''[[In Your Dreams av Stevie Nicks|In Your Dreams]]'' og nådde sjetteplassen.<ref>{{cite web|last=Graff|first=Gary|title=Stevie Nicks Calls New Album 'My Own Little 'Rumours'|url=http://www.billboard.com/articles/news/471854/stevie-nicks-calls-new-album-my-own-little-rumours|publisher=Billboard|accessdate=1. mai 2015}}</ref> Bandet la ut på turné i 2013 og spelte i 34 byar. Bandet framførte to nye songar («Sad Angel» og «Without You»).<ref>{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/12/04/fleetwood-mac-tour-band-34-city-april_n_2238053.html |title=Fleetwood Mac Tour: Band To Start 34-City Tour In April |publisher=The Huffington Post |date=4 December 2012}}</ref> Bandet gav ut det første nye studiomateriale på 10 år med ''[[Extended Play av Fleetwood Mac|Extended Play]]'', den 30. april 2013.<ref name="Fleetwood Mac EP">{{cite web|last=Gallucci|first=Michael|title=Fleetwood Mac, «Extended Play» Album Review|url=http://ultimateclassicrock.com/fleetwood-mac-extended-play-album-review/|accessdate=24 May 2013|date=30 April 2013}}</ref> EPen debuterte og nådde 48. plassen i USA og inneheldt singelen «[[Sad Angel]]». Den 25. og 27. september 2013 i O2 i London, vart Christine McVie med bandet på scenen for «Don't Stop».<ref name="Christine McVie Joins Fleetwood Mac Onstage">{{cite web|url=http://ultimateclassicrock.com/christine-mcvie-fleetwood–mac–reunion-2/ |title=Christine McVie Reunites with Fleetwood Mac | accessdate=1. mai 2015}}</ref> Den 27. oktober 2013 vart det annonsert at John McVie hadde fått kreft, og konsertane på New Zealand og i Australia vart avlyste.<ref name="Cancel2013">{{cite web | url=http://www.fleetwoodmac.com/news/186423 | title=FLEETWOOD MAC CANCELS AUSTRALIAN/NEW ZEALAND TOUR | publisher=Fleetwood Mac | date=1. mai 2015 | accessdate=1. mai 2015}}</ref> Den 11. januar 2014 annonserte Mick Fleetwood at Christine McVie var på veg attende til Fleetwood Mac.<ref>{{cite web|url=http://www.fleetwoodmacnews.com/2014/01/mick-fleetwood-announces-christine.html |title=Mick Fleetwood Announces Christine McVie's return to Fleetwood Mac |publisher=Fleetwood Mac News |date=12. januar 2014 |accessdate=1. mai 2015}}</ref> I mai 2014 annonserte Fleetwood Mac at dei arbeidde på eit nytt album. Hausten 2014 la bandet ut på ein turné i Nord-Amerika. Ein britisk turné i mai-juni 2015 vart utseld på berre få minuttar den 14. november 2014. ==Diskografi== {{detaljar|diskografien til Fleetwood Mac}} ;Studioalbum * ''[[Fleetwood Mac (1968)|Fleetwood Mac]]'' (1968) * ''[[Mr. Wonderful av Fleetwood Mac|Mr. Wonderful]]'' (1968) * ''[[Then Play On]]'' (1969) * ''[[Kiln House]]'' (1970) * ''[[Future Games]]'' (1971) * ''[[Bare Trees]]'' (1972) * ''[[Penguin av Fleetwood Mac|Penguin]]'' (1973) * ''[[Mystery to Me]]'' (1973) * ''[[Heroes Are Hard to Find]]'' (1974) * ''[[Fleetwood Mac (1975)|Fleetwood Mac]]'' (1975) * ''[[Rumours av Fleetwood Mac|Rumours]]'' (1977) * ''[[Tusk av Fleetwood Mac|Tusk]]'' (1979) * ''[[Mirage av Fleetwood Mac|Mirage]]'' (1982) * ''[[Tango in the Night]]'' (1987) * ''[[Behind the Mask av Fleetwood Mac|Behind the Mask]]'' (1990) * ''[[Time av Fleetwood Mac|Time]]'' (1995) * ''[[Say You Will av Fleetwood Mac|Say You Will]]'' (2003) ==Medlemmar== {{col-begin}} {{col-3}} ;Noverande medlemmar * [[Mick Fleetwood]] – [[trommer]], [[perkusjonsinstrument|perkusjon]] <small>(1967–95, 1997 til i dag)</small> * [[John McVie]] – [[bassgitar]] <small>(1967–95, 1997 til i dag)</small> * [[Christine McVie]] – [[klaverinstrument]], [[synging|vokal]], [[trekkspel]] <small>(1970–95, 1997–98, 2014 til i dag)</small> * [[Lindsey Buckingham]] – [[gitar]]s, vokal, klaverinstrument, perkusjon <small>(1974–87, 1993, 1997 til i dag)</small> * [[Stevie Nicks]] – vokal, [[tamburin]] <small>(1974–91, 1993, 1997 til i dag)</small> {{col-3}} ;Tidlegare medlemmar * [[Peter Green]] – gitarar, vokal, [[munnspel]] <small>(1967–70, 1971)</small> * [[Jeremy Spencer]] – gitarar, vokal, [[piano]], perkusjon <small>(1967–71)</small> * [[Bob Brunning]] – bassgitar <small>(1967; død 2011)</small> * [[Danny Kirwan]] – gitarar, vokal <small>(1968–72)</small> * [[Bob Welch]] – gitarar, vokal <small>(1971–74; død 2012)</small> * [[Bob Weston]] – gitarar, [[banjo]], munnspel, vokal <small>(1972–73; død 2012)</small> * [[Dave Walker]] – vokal, munnspel <small>(1972–73)</small> * [[Billy Burnette]] – gitarar, vokal <small>(1987–93, 1994–95)</small> * [[Rick Vito]] – gitarar, vokal <small>(1987–91)</small> * [[Bekka Bramlett]] – vokal <small>(1993–95)</small> * [[Dave Mason]] – gitarar, vokal <small>(1993–95)</small> {{col-3}} ;Noverande turnémusikarar * Sharon Celani – korvokal <small>(1987–91, 1997 til i dag)</small> * Lori Nicks – korvokal <small>(1987, 2009 til i dag)</small> * Brett Tuggle – klaverinstrument, gitar, korvokal <small>(1997 til i dag)</small> * Neale Heywood – gitar, korvokal <small>(1997 til i dag)</small> * Steve Rinkovv – trommer, perkusjon <small> (2003 til i dag)</small> * [[Stevvi Alexander]] – korvokal <small>(2014 til i dag</small> ;Tidlegare turnémusikarar * [[Nigel Watson]] – [[conga]]trommer <small>(1971)</small> * Bobby Hunt – klaverinstrument, [[ARP String Ensemble]], vokal <small>(1974)</small> * Doug Graves – klaverinstrument, ARP String Ensemble, vokal <small>(1974)</small> * Ray Lindsey – gitar <small>(1979)</small> * Tony Todaro – perkusjon <small>(1979)</small> * Jeffery Sova – klaverinstrument <small>(1979)</small> * Isaac Asanté – perkusjon <small>(1987–88)</small> * Dan Garfield – klaverinstrument <small>(1987–90)</small> * Eliscia Wright - korvokal <small> (1987–88)</small> * Steve Thoma – klaverinstrument, perkusjon, korvokal <small>(1994–95)</small> * Mindy Stein – korvokal <small>(1997–2003)</small> * [[Lenny Castro]] – perkusjon <small>(1997)</small> * Carlos Rios – gitar <small>(2003–04)</small> * Taku Hirano – perkusjon <small>(2003–04)</small> * Jana Anderson – korvokal <small>(2003–09)</small> *Michael Dean – klaverinstrument <small>(2003)</small> *Michael Bernard – klaverinstrument, samples <small>(2004)</small> {{col-end}} ===Tidslinje=== <timeline> ImageSize = width:1100 height:500 PlotArea = left:110 bottom:120 top:0 right:30 Alignbars = justify DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:01/07/1967 till:01/12/2014 TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy Legend = orientation:vertical position:bottom columns:3 ScaleMajor = increment:2 start:1968 ScaleMinor = increment:2 start:1969 Colors = id:voc value:red legend:vokal id:g value:green legend:gitar id:key value:purple legend:klaverinstrument id:b value:blue legend:bass id:dr value:orange legend:trommer id:lines value:black legend:studioalbum id:lines2 value:gray(0.8) legend:konsertalbum id:bars value:gray(0.95) BackgroundColors = bars:bars BarData = bar:Green text:"Peter Green" bar:Spencer text:"Jeremy Spencer" bar:Kirwan text:"Danny Kirwan" bar:Welch text:"Bob Welch" bar:Weston text:"Bob Weston" bar:Buckingham text:"Lindsey Buckingham" bar:Burnette text:"Billy Burnette" bar:Vito text:"Rick Vito" bar:Mason text:"Dave Mason" bar:Walker text:"Dave Walker" bar:Nicks text:"Stevie Nicks" bar:Bramlett text:"Bekka Bramlett" bar:CMcVie text:"Christine McVie" bar:Brunning text:"Bob Brunning" bar:JMcVie text:"John McVie" bar:Fleetwood text:"Mick Fleetwood" PlotData= width:10 textcolor:black align:left anchor:from shift:(10,-4) bar:Green from:01/07/1967 till:20/05/1970 color:g bar:Green from:01/07/1967 till:20/05/1970 color:voc width:3 bar:Green from:01/02/1971 till:01/04/1971 color:g bar:Green from:01/02/1971 till:01/04/1971 color:voc width:3 bar:Spencer from:01/07/1967 till:01/02/1971 color:g bar:Spencer from:01/07/1967 till:01/02/1971 color:voc width:3 bar:Kirwan from:14/08/1968 till:01/08/1972 color:g bar:Kirwan from:14/08/1968 till:01/08/1972 color:voc width:3 bar:Welch from:01/04/1971 till:07/12/1974 color:g bar:Welch from:01/04/1971 till:07/12/1974 color:voc width:3 bar:Weston from:01/09/1972 till:01/10/1973 color:g bar:Buckingham from:31/12/1974 till:01/04/1987 color:g bar:Buckingham from:31/12/1974 till:01/04/1987 color:voc width:3 bar:Buckingham from:19/01/1993 till:21/01/1993 color:g bar:Buckingham from:19/01/1993 till:21/01/1993 color:voc width:3 bar:Buckingham from:01/01/1997 till:end color:g bar:Buckingham from:01/01/1997 till:end color:voc width:3 bar:Burnette from:01/07/1987 till:01/03/1993 color:g bar:Burnette from:01/07/1987 till:01/03/1993 color:voc width:3 bar:Burnette from:01/03/1994 till:01/11/1995 color:g bar:Burnette from:01/03/1994 till:01/11/1995 color:voc width:3 bar:Vito from:01/07/1987 till:01/12/1991 color:g bar:Vito from:01/07/1987 till:01/12/1991 color:voc width:3 bar:Mason from:01/03/1993 till:01/11/1995 color:g bar:Mason from:01/03/1993 till:01/11/1995 color:voc width:3 bar:Nicks from:31/12/1974 till:01/12/1991 color:voc bar:Nicks from:19/01/1993 till:21/01/1993 color:voc bar:Nicks from:01/01/1997 till:end color:voc bar:Walker from:01/09/1972 till:01/04/1973 color:voc bar:Bramlett from:01/03/1994 till:01/11/1995 color:voc bar:CMcVie from:01/06/1970 till:01/11/1995 color:key bar:CMcVie from:01/06/1970 till:01/11/1995 color:voc width:3 bar:CMcVie from:01/01/1997 till:01/01/1998 color:key bar:CMcVie from:13/01/2014 till:end color:voc width:3 bar:CMcVie from:13/01/2014 till:end color:key bar:CMcVie from:01/01/1997 till:01/01/1998 color:voc width:3 bar:Brunning from:01/07/1967 till:01/09/1967 color:b bar:JMcVie from:01/09/1967 till:01/11/1995 color:b bar:JMcVie from:01/01/1997 till:end color:b bar:Fleetwood from:01/07/1967 till:01/11/1995 color:dr bar:Fleetwood from:01/01/1997 till:end color:dr LineData = at:24/02/1968 color:black layer:back at:23/08/1968 color:black layer:back at:09/09/1969 color:black layer:back at:05/12/1969 color:black layer:back at:18/09/1970 color:black layer:back at:03/09/1971 color:black layer:back at:15/04/1972 color:black layer:back at:16/03/1973 color:black layer:back at:15/10/1973 color:black layer:back at:13/09/1974 color:black layer:back at:11/07/1975 color:black layer:back at:04/02/1977 color:black layer:back at:19/10/1979 color:black layer:back at:15/06/1982 color:black layer:back at:13/04/1987 color:black layer:back at:10/04/1990 color:black layer:back at:10/10/1995 color:black layer:back at:28/04/2003 color:black layer:back at:30/04/2013 color:black layer:back at:25/01/1969 color:lines2 layer:back at:06/02/1970 color:lines2 layer:back at:01/01/1979 color:lines2 layer:back at:01/04/1997 color:lines2 layer:back at:24/09/2003 color:lines2 layer:back </timeline> ==Kjelder== {{Refstart|3}} ---- *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Fleetwood Mac|Fleetwood Mac]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 1. mai 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene: '' * [[Bob Brunning]], ''Blues: The British Connection'', Helter Skelter Publishing, London 2002, ISBN 1-900924-41-2 – First edition 1986 – Second edition 1995 ''Blues in Britain'' * [[Bob Brunning]], ''The Fleetwood Mac Story: Rumours and Lies'', Omnibus Press London, 1990 and 1998, ISBN 0-7119-6907-8 * Martin Celmins, ''[[Peter Green]]'' – ''Founder of Fleetwood Mac'', Sanctuary London, 1995, foreword by [[B.B.King]], ISBN 1-86074-233-5 * Fancourt, L., (1989) ''British blues on record (1957–1970)'', Respor Books. * [[Mick Fleetwood]] with Stephen Davis, ''Fleetwood – My Life and Adventures in Fleetwood Mac'', William Morrow and Company, 1990, ISBN 0-688-06647-X * [[Dick Heckstall-Smith]], ''The safest place in the world: A personal history of British Rhythm and blues'', 1989 Quartet Books Limited, ISBN 0-7043-2696-5 – Second Edition : ''Blowing The Blues – Fifty Years Playing The British Blues'', 2004, Clear Books, ISBN 1-904555-04-7 * Christopher Hjort, ''Strange brew: [[Eric Clapton]] and the British blues boom, 1965–1970'', foreword by [[John Mayall]], Jawbone 2007, ISBN 1-906002-00-2 * Paul Myers, ''[[Long John Baldry]] and the Birth of the British Blues'', [[Vancouver]] 2007, GreyStone Books, ISBN 1-55365-200-2 * Harry Shapiro ''[[Alexis Korner]]: The Biography'', Bloomsbury Publishing PLC, London 1997, Diskografi by Mark Troster, ISBN 0-7475-3163-3 * [[Mike Vernon]], ''The Blue Horizon story 1965–1970 vol.1'', notes of the booklet of the Box Set (60 pages) * Carol Ann Harris, ''Storms: My Life with Lindsey Buckingham and Fleetwood Mac'', Chicago Review Press, 2007, ISBN 978-1-55652-660-2 *[[Richard Dashut]], «Truth And Consequences: My Times With Fleetwood Mac", Interactive Blog <ref>{{cite web |url=http://www.dickdash.tumblr.com |title=Truth And Consequences: My Times With Fleetwood Mac |author= Richard C. Dashut |publisher=Richard C. Dashut |accessdate=8. august 2014}}</ref> <references/> {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== * {{Offisiell nettstad|http://www.fleetwoodmac.com/}} {{Fleetwood Mac}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fleetwood Mac| ]] [[Kategori:Engelske popgrupper]] [[Kategori:Engelske rockegrupper]] [[Kategori:Britiske bluesgrupper]] [[Kategori:Britiske softrockgrupper]] [[Kategori:USA-amerikanske popgrupper]] [[Kategori:USA-amerikanske rockegrupper]] [[Kategori:Elektriske bluesmusikarar]] [[Kategori:Musikkgrupper skipa i 1967]] [[Kategori:Musikkgrupper frå London]] [[Kategori:Rock and Roll Hall of Fame]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] [[Kategori:Brit Award-vinnarar]] 5u6dvrxubakjo1ekpt9i9bfpp9k0qmd 0 56448 3395565 2454424 2022-07-26T16:39:00Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki '''Skriftfolket''' ([[arabisk]] '''اهل الكتاب''', ''ahl al-kitab'') er i [[Koranen]] ei nemning på folkegrupper som hadde [[Gud]]s heilage skrift, det vil seie [[jødedommen|jødar]] og [[kristendommen|kristne]]. Innan [[muslimsk]] tradisjon kan òg andre grupper ha vorte inkludert blant skriftfolket, til dømes [[parsismen|parsarar]]. {{sitat|tekst=Men, om skriftfolket hadde trodd og vist gudsfrykt, <br />ville vi utvisket deres misgjerninger, og ført dem inn i lykksalighetens haver.<br />Hadde de overholdt Loven og Evangeliet og det som er åpenbart dem fra Herren,<br /> ville de fått spise av alt både over og under jorden. <br />Der finnes blant dem en gruppe som viser måtehold,<br />men de fleste av dem gjør det som er forkastelig<br />---<br />De som tror, og jøder, sabéere og kristne, <br />de som tror på Gud og på Dommens dag og gjør det som er rett og godt,<br />over dem skal ingen frykt hvile, <br />ei heller sorg. |opphav=[[Koranen]], kapittel 5, vers 70 og 73 }} Tradisjonelt har islam vist respekt for ''skriftfolket'' og hatt toleranse for desse folkegruppene. Jødar og kristne i islamske samfunn har hatt ''[[dhimmi]]-status'', det vil seie at dei har hatt krav på vern. Dei har, mot å betale ein særskatt (''[[jizya]]''), vore sikra allmenne rettar utan å måtte konvertere til islam. Muslimske menn har kunne teke seg koner blant skriftfolket, men ikkje blant [[heidning]]ane. == Kjelder == {{refopning}} * Koranen, norsk-arabisk utgåve ved Einar Berg (Universitetsforlaget) * Jan Opsal og Arild M. Bakke 1994: ''Mellom kors og halvmåne'' (Credo) {{refslutt}} [[Kategori:Islam]] 8tay2q3sovv784r4n65m33fmf1ykov9 0 59193 3395589 2790833 2022-07-26T17:29:20Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Partialtrykk''' er [[trykk]]et kvar enkelt [[gass]] i ei gassblanding ([[ideell gass]]) ville hatt om han aleine okkuperte det same volumet. I kjemi er partialtrykket til ein gass i ei gassblanding definert som for ein ideell gass. Partialtrykket til ein gass oppløyst i ei væske er partialtrykket gassen hadde hatt i ein gassfase i likevkt med væska ved same temperatur.<ref name=UIUC>[http://www.life.uiuc.edu/crofts/bioph354/thermo_eq.htm University of Illinois om termodynamikk]</ref> Partialtrykket til ein gass er eit mål på den termodynamiske aktiviteten til [[molekyl|gassmolekyla]]. Gassar vil alltid strøyme frå området med høgt partialtrykk til område med lågt partialtrykk, og jo større trykkskilnaden er jo raskare vert gasstraumen. [[Damptrykk]] er trykket til ein damp i likevekt med dei andre fasane til stoffet (t.d. væske eller fast stoff). Oftast vert uttrykket brukt til å skildre tendensen ei væske har til å fordampe. Det er eit mål på tendenes [[molekyl]] og [[atom]] har til å forlate ei [[væske]] eller eit [[fast stoff]]. Væska sitt kokepunkt er lik punktet der damptrykket er lik det omliggande atmosfæriske trykket. Gassar vert løyst opp, spreidd eller reagerer i forhold til partialtrykka deira, og ikkje nødvendigvis i forhold til [[konsentrasjon]]en i ei gassblanding. ==Dalton si lov for partialtrykk== Partialtrykket til ein [[ideell gass]] i ei blanding er lik trykket gassen ville hatt om han okkuperte det same volumet aleine ved same temperatur. Dette er fordi molekyla i ein ideell gass er så langt frå kvarandre at dei ikkje vekselverkar med kvarandre i det heile tatt. Gassar i den verkelege verda er tilnærma lik ein ideell gass. Ein konsekvens av dette er at det totale trykket i ei blanding av ideelle gassar er lik summen av kvart partialtrykk til kvar indivduelle gass i blandinga. Dette er utrykt i [[Dalton si lov]]<ref>[http://undergrad-ed.chemistry.ohio-state.edu/chemapplets/GasLaws/DaltonsLaw.html Dalton si lov frå Ohio Sate University]</ref> Til dømes kan ein ha ei ideell gassblanding av [[nitrogen]] (N₂), [[hydrogen]] (H₂) og [[ammoniakk]] (NH₃): :<math>P = P_{{\mathrm{N}}_2} + P_{{\mathrm{H}}_2} + P_{{\mathrm{NH}}_3}</math> {| border="0" cellpadding="2" |- |align=right|der: |&nbsp; |- !align=right|<math>P \,</math> |align=left|= totalt trykk i gassblandinga |- !align=right|<math>P_{{\mathrm{N}}_2}</math> |align=left|= partialtrykket til nitrogen (N₂) |- !align=right|<math>P_{{\mathrm{H}}_2}</math> |align=left|= partialtrykket til hydrogen (H₂) |- !align=right|<math>P_{{\mathrm{NH}}_3}</math> |align=left|= partialtrykket til ammoniakk (NH₃) |} ==Ideell gassblanding== [[Molbrøk]]en til ein individuell gasskomponent i ei ideell gassblanding kan uttrykkast i form av komponenten sitt partialtrykk eller i mol av komponenten: :<math>x_{\mathrm{i}} = \frac{P_{\mathrm{i}}}{P} = \frac{n_{\mathrm{i}}}{n}</math> og partialtrykket til ein individuell gasskomponent i ein ideell gass kan ein få ved hjelp av uttrykket: :<math>P_{\mathrm{i}} = x_{\mathrm{i}} \cdot P</math> {| border="0" cellpadding="2" |- |align=right|der: |&nbsp; |- !align=right|<math>x_{\mathrm{i}}</math> |align=left|= molbrøken av ein indivudell gasskomponent i ei gassblanding. |- !align=right|<math>P_{\mathrm{i}}</math> |align=left|= partialtrykket til ein indivduell gasskomponent i ei gassblanding partial pressure of any individual gas component in a gas mixture |- !align=right|<math>n_{\mathrm{i}}</math> |align=left|= mol av ein indivduell gasskomponent i ei gassblanding |- !align=right|<math>n</math> |align=left|= total mol av ei gassblanding |} Molbrøken av ein gasskomponent i ei gassblanding er lik den volumetriske brøkdelen av komponenten i ei gassblanding.<ref>[http://granular.che.pitt.edu/~mccarthy/che0035/MB/single/ideal.html Ideell gass frå Pittsburgh University]</ref> ==Sjå òg== * [[Damp]] og [[vassdamp]] * [[Gass]], [[ideell gass]] og [[Ideell gasslov]] * [[Molbrøk]] og [[mol]] * [[Dalton si lov]] * [[Henry si lov]] ==Kjelder== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Partial pressure|Partial pressure]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 13. april 2007.'' {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kjemiske eigenskapar]] [[Kategori:Fysikalsk kjemi]] [[Kategori:Gasslover]] [[Kategori:Kjemiteknikk]] [[Kategori:Gassar]] [[Kategori:Dykking]] 5m6sr5a8a8sladmorzud3ooooltc8t1 0 59476 3395572 3395523 2022-07-26T17:14:02Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Spania |offisielt_namn = Granada |kallenamn = Solbyen |bilet_horisont = Vue Panoramique de Grenade.JPG |bilettekst = Granada |bilet_flagg = Bandera de Granada2.svg |bilet_byvåpen = Escudo de Granada (Granada).svg |region = Andalucía |provins = Provinsen Granada{{!}}Granada |leiar_tittel =Borgarmeister |totalareal = 88 |areal_omegn = |innbyggjarar_i_år = 2007 |innbyggjarar_totalt = 237929 |latd=37|latm=10|lats= |longd=3|longm=36|longs=|longEW=W |høgd = 738 |retningsnummer = 968 |postnummer = 18000 |nettside = www.ayto-murcia.es }} '''Granada''' er ein [[by]] i [[Andalucía]], sør i [[Spania]]. Byen ligg ved foten av fjellrekkja [[Sierra Nevada i Spania|Sierra Nevada]], ved samløpet til fire elvar: Darro, Genil, Monachil og Beiro. Han er provinshovudstad i [[provinsen Granada]]. [[Granateple]] (spansk ''granada'') er det [[heraldikk|heraldiske]] symbolet til Granada. Byen har kring 240&nbsp;000 innbyggjarar; kring 60&nbsp;000 av desse er [[student]]ar. [[Universitetet i Granada]] vart grunnlagt i 1531 av kong [[Karl V av Det tysk-romerske riket|Karl I av Spania]], og er rekna som eit av dei mest presisjefylte universiteta i landet. Staden vart folkesett i oldtida av [[iberarar]], [[Romarriket|romarar]] og [[visigotar]]. Busetnaden vart ein større by i [[Al-Andalus]] på 1000-talet under [[Taifa av Granada|Zirid Taifa av Granada]].<ref name=":05222">{{Cite book |last=García-Arenal |first=Mercedes |title=Encyclopaedia of Islam, Three |publisher=Brill |year=2014 |editor-last=Fleet |editor-first=Kate |location= |pages= |chapter=Granada |issn=1873-9830 |editor-last2=Krämer |editor-first2=Gudrun |editor-last3=Matringe |editor-first3=Denis |editor-last4=Nawas |editor-first4=John |editor-last5=Rowson |editor-first5=Everett}}</ref> På 1200-talet vart han hovudstad for [[Emiratet Granada]] under [[Nasrid-dynastiet]], den siste staten styrt av [[muslimar]] på [[Den iberiske halvøya]]. Granada vart [[Granadakrigen|erobra]] i 1492 av [[dei katolske monarkane]] og omforma til ein kristen by i løpet av 1500-talet.{{Sfn|Coleman|2013}} [[Alhambra]], eit [[citadell]] og palass frå Nasridedynastiet, ligg i Granada. Det er eit av dei best kjende døme på [[muslimsk arkitektur]],{{Sfn|Bloom|2020|p=151}} og eit av dei mest vitja turistmåla i Spania.<ref>{{Cite web|title=The Alhambra|url=https://travel.usnews.com/Granada_Spain/Things_To_Do/The_Alhambra_63420/|url-status=live|access-date=14. november 2021|website=US News – Travel}}</ref><ref>{{Cite web|date=2015-01-12|title=Alhambra visitor numbers hit record high|url=https://www.thelocal.es/20150112/alhambra-visitor-numbers-hit-record-high/|access-date=2021-11-14|website=The Local Spain|language=en-US}}</ref> Påverknad frå muslimsk tid og [[maurararkitektur]] er også framleis til stades i [[Albaicín]]-delen av byen og i andre byggverk frå mellomalderen.<ref name=":24">{{Cite book|last=|first=|title=The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture|publisher=Oxford University Press|year=2009|isbn=9780195309911|editor-last=M. Bloom|editor-first=Jonathan|location=|pages=|chapter=Granada|editor-last2=S. Blair|editor-first2=Sheila}}</ref> På 1500-talet bløma også [[mudéjarkunst|mudéjar-]] og [[renessansearkitektur]] her,{{Sfn|Coleman|2013|p=70, 89}} seinare følgd av [[Barokkarkitektur|barokke]] og [[churriguerstil]]ar.<ref>{{Cite book|last=Carsten|first=F. L.|url=https://books.google.com/books?id=FzQ9AAAAIAAJ&dq=baroque+architecture+granada&pg=PA174|title=The New Cambridge Modern History: Volume 5, The Ascendancy of France, 1648-88|publisher=CUP Archive|year=1961|isbn=978-0-521-04544-5|pages=174|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=Baroque Architecture in Granada|url=https://www.whatgranada.com/baroque-granada.html|access-date=2021-11-14|website=www.whatgranada.com}}</ref> == Geografi == [[Fil:(Granada) Greenhouses of Almería, Spain (cropped).jpg|mini|venstre|Satellittbilde av Granada som syner Sierra Nevada i aust og resten av Vega of Granada, med fleire kommunar som dannar det større byområdet rundt Granada, i vest.]] Granada ligg i [[Vega de Granada]], ei senking eller slette i fjellsystemet [[Cordilleras Béticas]], som fortset i vest med Archidona og [[Hoya of Antequera|Antequera]] og i aust med [[Hoya of Guadix|Guadix]], [[Hoya of Baza|Baza]] og Huéscar.<ref>{{Cite journal|last=Menor Toribio|title=Transformaciones recientes en la organización territorial de la Vega de Granada: del espacio agrario tradicional a la aglomeración urbana actual|journal=Estudios Regionales|issue=48|year=1997|issn=0213-7585|pages=190–191}}</ref> Den fruktbare jorda i Vega er veleigna for jordbruk, og vert vatna av elver frå [[Sierra Nevada i Spania|Sierra Nevada]] og andre mindre fjellkjeder. Alle utgjer nedslagsfeltet til [[Genilelva]],{{Sfn|Menor Toribio|1997|p=192}} som renn gjennom bysentrum i ein aust-vest-retning. [[Monachilelva|Monachil]], som renn inn i Genil frå venstre, renn også gjennom byen og renn saman med Genil vest for det. ===Klima=== Granada har a [[middelhavsklima]] med varme somrar (''Csa'') som nærmer seg kaldt [[steppeklima]] (''BSk''). Somrane er varme og tørre med daglege gjennomsnittstemperaturar på 34 °C i den varmaste månaden (juli). Temperaturar på over 40 °C er ikkje uvanlege om sommaren. Vintrane er kjølige og fuktige, og det meste av nedbøren finn stad frå november til januar. Den kaldaste månaden er januar, med temperaturar om dagen rundt 13 °C som går ned til rundt 1 °C om natta. Frost er vanlege ettersom temperaturar ofte går under frysepunktet tidleg om morgonen. Snø er uvanleg, men opptrer nokre år. Vår og haust er ustadige, med milde til varme temperaturar. Tidleg på sommaren i 2017 opplevde byen to store heitebølgjer som slo gamle, langvarige varmerekordar med ei ny maksimumstemperatur for juni på 40,6&nbsp;°C den 13. juni (den tidlegare rekorden var 40,0), som så vart slått tre gonger i løpet av fire dagar med 40,9&nbsp;°C den 14. juni, 41,3 (15. juni) og til slutt 41,5 (17. juni). Rundt ein månad seinare kom ei ny bølgje med ekstreme temperaturar. Det vart sett ny varmerekord for juli med 45,7 den 12. og 45,3&nbsp;°C den 13. juli, nesten 3 grader meir enn den føre rekorden for denne månaden. {{Weather box |location = Granada <small>(Granada Base Aérea, 687 moh.)</small> |metric first = yes |single line = yes |width=60% |Jan record high C = 23.4 |Feb record high C = 27.6 |Mar record high C = 29.1 |Apr record high C = 31.9 |May record high C = 38.6 |Jun record high C = 40.2 |Jul record high C = 43.5 |Aug record high C = 42.0 |Sep record high C = 40.6 |Oct record high C = 35.2 |Nov record high C = 27.6 |Dec record high C = 24.8 |year record high C = 43.5 |Jan high C = 12.6 |Feb high C = 14.6 |Mar high C = 18.0 |Apr high C = 19.5 |May high C = 24.0 |Jun high C = 30.2 |Jul high C = 34.2 |Aug high C = 33.5 |Sep high C = 28.7 |Oct high C = 22.6 |Nov high C = 16.5 |Dec high C = 13.1 |year high C = 22.3 |Jan mean C = 6.9 |Feb mean C = 8.5 |Mar mean C = 11.4 |Apr mean C = 13.1 |May mean C = 17.1 |Jun mean C = 22.5 |Jul mean C = 26.0 |Aug mean C = 25.5 |Sep mean C = 21.6 |Oct mean C = 16.3 |Nov mean C = 10.9 |Dec mean C = 7.9 |year mean C = 15.7 |Jan low C = 1.2 |Feb low C = 2.4 |Mar low C = 4.8 |Apr low C = 6.8 |May low C = 10.2 |Jun low C = 14.7 |Jul low C = 17.7 |Aug low C = 17.6 |Sep low C = 14.4 |Oct low C = 10.1 |Nov low C = 5.3 |Dec low C = 2.7 |year low C = 9.0 |Jan record low C = -12.6 |Feb record low C = -13.4 |Mar record low C = -6.4 |Apr record low C = -1.9 |May record low C = 0.6 |Jun record low C = 5.6 |Jul record low C = 9.0 |Aug record low C = 8.2 |Sep record low C = 1.2 |Oct record low C = -0.5 |Nov record low C = -4.5 |Dec record low C = -8.6 |year record low C= -13.4 |Jan precipitation mm = 41 |Feb precipitation mm = 33 |Mar precipitation mm = 35 |Apr precipitation mm = 37 |May precipitation mm = 30 |Jun precipitation mm = 11 |Jul precipitation mm = 2 |Aug precipitation mm = 3 |Sep precipitation mm = 23 |Oct precipitation mm = 38 |Nov precipitation mm = 50 |Dec precipitation mm = 50 |year precipitation mm = |Jan precipitation days = 5.8 |Feb precipitation days = 5.6 |Mar precipitation days = 5.1 |Apr precipitation days = 6.3 |May precipitation days = 4.7 |Jun precipitation days = 1.7 |Jul precipitation days = 0.3 |Aug precipitation days = 0.6 |Sep precipitation days = 2.7 |Oct precipitation days = 5.1 |Nov precipitation days = 6.7 |Dec precipitation days = 7.2 |year precipitation days = |Jan snow days= 0.7 |Feb snow days= 0.5 |Mar snow days= 0.2 |Apr snow days= 0.1 |May snow days= 0 |Jun snow days= 0 |Jul snow days= 0 |Aug snow days= 0 |Sep snow days= 0 |Oct snow days= 0 |Nov snow days= 0.1 |Dec snow days= 0.3 |year snow days= 2 |Jan sun = 170 |Feb sun = 172 |Mar sun = 219 |Apr sun = 234 |May sun = 280 |Jun sun = 331 |Jul sun = 362 |Aug sun = 330 |Sep sun = 254 |Oct sun = 211 |Nov sun = 164 |Dec sun = 148 |year sun = 2881 |Jan humidity = 72 |Feb humidity = 68 |Mar humidity = 60 |Apr humidity = 57 |May humidity = 51 |Jun humidity = 43 |Jul humidity = 37 |Aug humidity = 41 |Sep humidity = 51 |Oct humidity = 62 |Nov humidity = 71 |Dec humidity = 75 |year humidity = 57 |source 1 = [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref>{{cite web |url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/valoresclimatologicos?l=5514&k=and |title=Valores climatológicos normales. Granada Base Aérea}} (in Spanish)</ref><ref>{{cite web |url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos?w=0&k=and&l=5514&datos=det |title=Valores extremos. Granada Base Aérea |access-date= 8 August 2017}}</ref> |date=August 2017}} {{Weather box |location = Granada <small>([[Federico García Lorca lufthamn|Granada lufthamn]], 567 moh.)</small> |width=60% |metric first = yes |single line = yes |collapsed = yes |Jan record high C = 24.6 |Feb record high C = 26.2 |Mar record high C = 31.2 |Apr record high C = 32.7 |May record high C = 39.5 |Jun record high C = 42.6 |Jul record high C = 45.7 |Aug record high C = 43.0 |Sep record high C = 43.1 |Oct record high C = 33.5 |Nov record high C = 27.4 |Dec record high C = 24.5 |year record high C = 45.7 |Jan high C = 13.0 |Feb high C = 15.4 |Mar high C = 19.0 |Apr high C = 20.6 |May high C = 25.0 |Jun high C = 31.0 |Jul high C = 34.8 |Aug high C = 34.2 |Sep high C = 29.4 |Oct high C = 23.2 |Nov high C = 17.0 |Dec high C = 13.4 |year high C = 23.0 |Jan mean C = 6.6 |Feb mean C = 8.5 |Mar mean C = 11.4 |Apr mean C = 13.3 |May mean C = 17.2 |Jun mean C = 22.3 |Jul mean C = 25.3 |Aug mean C = 24.8 |Sep mean C = 21.1 |Oct mean C = 16.0 |Nov mean C = 10.6 |Dec mean C = 7.6 |year mean C = 15.4 |Jan low C = 0.3 |Feb low C = 1.6 |Mar low C = 3.8 |Apr low C = 6.0 |May low C = 9.4 |Jun low C = 13.6 |Jul low C = 15.7 |Aug low C = 15.5 |Sep low C = 12.8 |Oct low C = 8.7 |Nov low C = 4.2 |Dec low C = 1.7 |year low C = 7.8 |Jan record low C = -14.2 |Feb record low C = -10.0 |Mar record low C = -7.6 |Apr record low C = -3.2 |May record low C = -0.2 |Jun record low C = 5.0 |Jul record low C = 6.4 |Aug record low C = 6.6 |Sep record low C = 3.6 |Oct record low C = -2.6 |Nov record low C = -6.4 |Dec record low C = -9.2 |year record low C= -14.2 |Jan precipitation mm = 42 |Feb precipitation mm = 38 |Mar precipitation mm = 32 |Apr precipitation mm = 36 |May precipitation mm = 28 |Jun precipitation mm = 11 |Jul precipitation mm = 2 |Aug precipitation mm = 4 |Sep precipitation mm = 19 |Oct precipitation mm = 40 |Nov precipitation mm = 54 |Dec precipitation mm = 56 |year precipitation mm = 365 |Jan precipitation days = 5.6 |Feb precipitation days = 5.9 |Mar precipitation days = 4.9 |Apr precipitation days = 6.2 |May precipitation days = 4.2 |Jun precipitation days = 1.7 |Jul precipitation days = 0.3 |Aug precipitation days = 0.6 |Sep precipitation days = 2.8 |Oct precipitation days = 5.0 |Nov precipitation days = 6.8 |Dec precipitation days = 7.4 |year precipitation days = 52.1 |Jan sun = 165 |Feb sun = 172 |Mar sun = 225 |Apr sun = 231 |May sun = 293 |Jun sun = 336 |Jul sun = 373 |Aug sun = 344 |Sep sun = 262 |Oct sun = 215 |Nov sun = 170 |Dec sun = 149 |year sun = 2935 |source 1 = [[Agencia Estatal de Meteorología]]<ref>{{cite web |url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/valoresclimatologicos?l=5530E&k=and |title=Valores climatológicos normales. Granada Aeropuerto}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos?w=0&k=and&l=5530E&datos=det |title=Valores extremos. Granada Aeropuerto |access-date= 8. august 2017}}</ref> |date=August 2017}} == Historie == === Eldre tider === Byen har vore busett sidan starten på historisk tid. Det fanst ein [[keltiberarar|keltiberisk]] busetnad her, som fekk kontakt med [[fønikarane]], [[Kartago|kartagenarane]] og dei gamle [[Hellas i antikken|grekarane]]. På 400-talet fvt. oppretta grekarane ein koloni dei kalla ''Elibyrge'' eller ''Elybirge'' (gresk skrift Ἐλιβύργη) på staden. Under [[Romarriket|romersk]] styre dei siste hundreåra f.Kr., hadde namnet vorte ''Illiberis''. Som Illiberis fekk byen prege sine eigne [[mynt]]ar. [[Vestgotarane]] opprettheldt byen som eit viktig senter for både kyrkja og borgarleg forvalting, og forsterka forsvarverket i byen. Byen låg òg under [[Austromarriket]] i 60 år. [[Fil:Vista de la Alhambra.jpg|mini|venstre|Alhambra]] Eit [[jødar|jødisk]] samfunn vart oppretta som ein forstad til byen og fekk namnet ''Gárnata'' eller ''Gárnata al-yahud'' («Granadaen til jødane»). Det var med hjelp av dette samfunnet at dei [[maurarane|mauriske]] styrkane først tok byen i [[711]], sjølv om han ikkje var fullstendig sikra før i [[713]]. Dei kalla byen det iberiske namnet ''Ilbira'', medan den resterande kristne busetnaden kalla han ''Elvira'' og han vart hovudstad i ein provins i [[Cordoba-kalifatet]]. Borgarkrigar som øydela kalifatet tidleg på 1000-talet førte til at byen vart øydelagd i [[1010]]. Under gjenoppbygginga vart forstaden Gárnata ([[arabisk skrift]] غرناطة) innlemma i byen og det moderne namnet kjem frå denne forstaden. Då [[Zirid]]-dynastiet tok over byen i 1013 vart Granada ein del av det sjølvstendige [[emirat]]et [[Taifaen Granada]]. Mot slutten av 1000-talet hadde byen spreidd seg over [[Darro]] og nådd staden der Alhambra ligg i dag. === Nasrid-emiratet Granada === I [[1228]], då Almohad-prinsen Idris forlet Iberia for å ta over som leiar av Almohad, tok den ambisøse Ibn al-Ahmar over og oppretta det mest langvarige [[muslim]]ske dynastiet på [[Den iberiske halvøya]] - [[Nasrid-dynastiet|nasridane]]. Då [[Reconquista]] kom i full sving etter erobringa av [[Cordoba]] i [[1236]], stilte nasridane seg på side med [[Ferdinand III av Castilla]], og vart offisielt ein vasallstat i 1228. Staten vart offisielt «Emiratet Granada» i 1238. Granada var verande ein vasall under Castilla i fleire tiår og gav dei høve til handel med den muslimske verda, særleg gullhandel frå områda like sør for [[Sahara]]. Nasridane gav òg Castilla soldatar, samt leigesoldatar frå Nord-Afrika. 2. januar [[1492]], overgav den siste muslimske sultanen i Iberia, [[Muhammad XII av Granada|Muhammad XII]], kjend som Boabdil for spanjolane, seg og gav frå seg Granada til [[Ferdinand V av Spania|Ferdinand]] og [[Isabella I av Spania|Isabella]], ''[[Los Reyes Católicos]]'' («dei katolske monarkane»), etter å ha omleira byen. Dei viktigaste nasrid-herskarane i Granada var: * [[Mohammed I ibn Nasr]] (døydde i 1273), grunnla dynastiet * [[Yusuf I]] (1334–1354) * [[Muhammed V]] (1354–1391), bygde kongepalasset i Alhambra * [[Muhammad XII av Granada]], den siste i dynastiet, overgav seg i 1492. Han fekk styre over Alpujarras-fjella aust for Granada, men reiste til [[Tlemsen]] i Marokko. === Granada etter 1492 === [[Fil:La Rendición de Granada - Pradilla.jpg|mini|venstre|''Kapituleringa til Granada'' av F. Padilla: Muhammad XII føre Ferdinand og Isabella.]] Erobringa av det muslimske Granada av styrkane til Ferdinand og Isabella er ein av dei viktigaste hendingane i historia til Granada. Fredsavtalen gjorde at dei muslimske innbyggjarane i byen skulle få halde fram å bu fritt i byen og få halde både trua og skikkane sine. I 1499 vart derimot kardinal [[Francisco Jiménez de Cisneros]] frustrert på den første erkebiskopen i Granada [[Fernando de Talavera]], som han meinte var for treg med å prøve å vende om muslimane. Han innførte derfor eit ein plan for å få døypt muslimane med tvang. Planen til Cisneros var eit brot på fredsavtalen og dette provoserte eit væpna opprør i [[Alpujarras]], ein landleg region sørvest for byen. Som svar på opprøret, i 1501, oppheva den kastiljanske krona avtalen og kravde at muslimane i Granada anten skulle konvertere eller flytte ut. Mange valde å flytte til Nord-Afrika, særleg av den muslimske eliten, men dei fleste muslimane i byen valde å konvertere til kristendom, medan dei heldt fram å dyrke islam i løyndom. Desse vart moriscoar, katolske etterkomarar av maurarane. I løpet av 1500-talet fekk Granda eit gradvis meir kristent og kastiljansk preg då folk frå andre delar av Den iberiske halvøya flytta hit. Moskeane i byen vart omdanna kyrkjer. Nye bygg, som katedralen og Chancilleríaen, omdanna det urbane landskapet. Etter 1492 vart den jødiske populasjonen i Spania driven bort. [[Slaget ved Granada|Fallet til Granada]] markerte slutten på den åttehundre år lange periode med [[Al-Andalus|islamsk styre]] på [[Den iberiske halvøya]]. == Verdt å sjå == På 1200- og 1300-talet vart slotts- og borgområdet [[Alhambra]] bygd, komplett med [[hage|hagar]] og [[palass]]. Området er kjent for sin arkitektur, og er teke med på [[UNESCO]] si liste over [[verdsarv]] saman med gamlebyen [[Albaicín]]. [[Fil:Granada-Day2-33_(48004306883).jpg|mini|Generalife-palasset]] [[Generalife]] er ein landstad eller sommarpalass frå Nasridedynastiet som ligg like aust for Alhambra, i ein skråning over det. Han vart fyrst utvikla av [[Muhammad II av Granada|Muhammad II]] og [[Muhammad III av Granada|Muhammad III]] seint på 1200- og tidleg på 1300-talet.{{Sfn|Ruggles|2000|pp=155–156}}{{Sfn|Arnold|2017|p=257}} Palasset omfattar fleire rektangelforma hagetun med dekorative paviljongar på kvar side. Det var opphavleg knytt til Alhambra av ein korridor med murar som gjekk gjennom dalen mellom dei. Palasset vart omforma og omdekorert av fleire seinare nasrideherskarar.{{Sfn|López|2011|pp=219–237}} Det vart også mykje omforma av kristne spanske byggherrar seint på 1500-talet, som la til renessanseelement.{{Sfn|López|2011|pp=219–237}} [[Fil:Spain Andalusia Granada BW 2015-10-25 13-20-43.jpg|mini|Sørportalen til domkyrkja i Granada.]] Domkyrkja i Granada er bygd over den store nasridemoskeen i sentrum av byen. Bygginga byrja under [[den spanske renessansen]] tidleg på 1500-talet, kort tid etter den katolske erobringa av Granada. Dei katolske monarkane tilsette [[Juan Gil de Hontañón]] og Enrique Egas for å gjennomføra arbeidet. Det vart bygt fleire storslåtte bygningar under Karl I/[[Karl V av Det tysk-romerske riket]], så domkyrkja er samtidig med [[Palasset til Karl V]], [[Universitetet i Granada|universitetsbygningen]] og Real Chancillería (høgsteretten). Dei katolske monarkane [[Isabella I av Castilla|Isabella]] og [[Ferdinand II av Aragón|Ferdinand]], dottera deira [[Johanna av Castilla]] og ektemamnnen hennar [[Filip I av Castilla]] er gravlagde i det rikt dekorerte kongelege kapellet i domkyrkja. Kapellet inneheld kunst frå flamske, italienske og spanske kunstnarar.<ref>{{cite web |url=http://www.capillarealgranada.com/es/historia.html |title=Royal Chapel of Granada. Five hundred years of history |publisher=Capillarealgranada.com |access-date=2011-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110708114845/http://www.capillarealgranada.com/es/historia.html |archive-date=2011-07-08 |url-status=dead }}</ref> <gallery> File:Hans Memling 031.jpg|Diptykon av [[Hans Memling]] frå ca. 1475 File:Juan de Flandes Nativity Granada 012.jpg|Kristi fødsel måla av [[Juan de Flandes]], 1435-1438 File:OrazioneOrtoBotticelli.jpg|Bøna i hagen av [[Sandro Botticelli]], 1498-1500 </gallery> ==Kjende folk frå Granada== *[[Judah ben Saul ibn Tibbon]] (1120-1190), medisinar og omsetjar *[[Al-Zuhri]] (1100-talet), geograf *[[Ibn Sa'id al-Maghribi]] (1213-1286), geograf, historikar og diktar * [[Álvaro de Bazán]] (1526-1588), admiral * [[Alonso Cano]] (1601-1667), målar, bilethoggar og arkitekt * [[Pedro de Mena]] (1628-1688), bilethoggar * [[José de Mora]] (1642-1724), bilethoggar * [[Francisco Martínez de la Rosa]] (1787–1862), statsmann og diktar * [[Ángel Ganivet]] (1865–1898), forfattar * [[Mariana de Pineda Muñoz|Mariana Pineda]] (1804–1831), liberalisthelt * [[Eugenia de Montijo]] (1826–1920), den siste keisarinna i Frankrike *[[Emilio Herrera Linares]] (1879-1967), militæringeniør og fysikar * [[Melchor Fernández Almagro]] (1893–1966), kritikar, historikar og journalist * [[Federico García Lorca]] (1898–1936), forfattar * [[Francisco Ayala]] (1906-2009), forfattar og kritikar *[[José Tamayo]] (1920-2003), regissør * [[Manuel Jiménez de Parga]] (f. 1929), diplomat, jurist, og politikar * [[Miguel Ríos]] (f. 1944), rockemusikar *[[Manuel Orantes]] (f. 1949), tennisspelar *[[María José Rienda|María José Rienda Contreras]] (f. 1975), skiløpar == Kjelder == {{fotnoteliste}} {{refopning}} * ''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:en:Granada|Granada]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 24. oktober 2009 og 26. juli 2022.'' ;Kjeldeliste *{{Cite book|last=Arnold|first=Felix|url=https://books.google.com/books?id=bXjXDQAAQBAJ&dq=Islamic+Palace+Architecture+in+the+Western+Mediterranean&pg=PP1|title=Islamic Palace Architecture in the Western Mediterranean: A History|publisher=Oxford University Press|year=2017|isbn=9780190624552|ref=harv}} *{{Cite book|last=Bloom|first=Jonathan M.|url=https://books.google.com/books?id=IRHbDwAAQBAJ&dq=Architecture+of+the+Islamic+West%3A+North+Africa+and+the+Iberian+Peninsula%2C+700-1800&pg=PP1|title=Architecture of the Islamic West: North Africa and the Iberian Peninsula, 700–1800|publisher=Yale University Press|year=2020|isbn=9780300218701|ref=harv}} *{{Cite book|last=Coleman|first=David|url=https://books.google.com/books?id=bbV2DwAAQBAJ&pg=PP1|title=Creating Christian Granada: Society and Religious Culture in an Old-World Frontier City, 1492–1600|publisher=Cornell University Press|year=2013|orig-year=2003|isbn=9780801468766|ref=harv}} *{{cite book |last=Dale |first=Alfred |title=The Synod of Elvira |url=https://archive.org/stream/synodofelvirachr00dale/synodofelvirachr00dale_djvu.txt |access-date=25 October 2014 |year=1882 |publisher=MacMillan and Co |ref=harv }} *{{cite book |last=El Hareir |first=Idris |title=The spread of Islam throughout the world |url=https://books.google.com/books?id=qVYT4Kraym0C |access-date=25 October 2014 |year=2011 |publisher=UNESCO |isbn=978-92-3-104153-2 |ref=harv }} *{{Cite book|last=Harvey|first=L.P.|title=Islamic Spain, 1250 to 1500|publisher=University of Chigaco Press|year=1990|isbn=0226319628}} *{{cite book |editor-first=Colum |editor-last=Hourihane |title=Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture |year= 2012 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-539536-5 |chapter=Granada |chapter-url= https://books.google.com/books?id=FtlMAgAAQBAJ&pg=RA2-PA215 |access-date=5. november 2014 |ref=harv }} *{{Cite book|last=Kennedy|first=Hugh|title=Muslim Spain and Portugal: A Political History of al-Andalus|publisher=Routledge|year=1996|isbn=9781317870418|ref=harv}} *{{Cite book|last=López|first=Jesús Bermúdez|title=The Alhambra and the Generalife: Official Guide|publisher=TF Editores|year=2011|isbn=9788492441129|ref=harv}} *{{Cite book |last=Rėklaitytė |first=Ieva |url=https://books.google.com/books?id=tBhREAAAQBAJ&newbks=1&newbks_redir=0&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false |title=A Companion to Islamic Granada |publisher=Brill |year=2021 |isbn=978-90-04-42581-1 |editor-last=Boloix-Gallardo |editor-first=Bárbara |pages=441-462 |language=en |chapter=The Rumor of Water: A Key Element of Moorish Granada|ref=harv}} *{{cite book |last1=Ring |first1=Trudy |last2=Salkin |first2=Robert M |last3=La Boda |first3=Sharon |title=International Dictionary of Historic Places: Southern Europe |url=https://books.google.com/books?id=74JI2UlcU8AC |access-date=24. oktober 2014 |year=1995 |publisher=Fitzroy Dearborn |isbn=1-884964-04-4 |ref=harv }} * {{Cite book |last1=Rodgers |first1=Helen |title=City of Illusions: A History of Granada |last2=Cavendish |first2=Stephen |publisher=Oxford University Press |year=2021 |isbn=9780197619414 |language=en}} *{{cite book |last=Room |first=Adrian |title=Placenames of the World: Origins And Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features And Historic Sites |url=https://books.google.com/books?id=M1JIPAN-eJ4C |access-date=27 December 2012 |year=2006 |publisher=McFarland |isbn=978-0-7864-2248-7 |page=149 |ref=harv }} *{{Cite book|last=Ruggles|first=D. Fairchild|url=https://books.google.com/books?id=JgQxkcLBzaEC&pg=PP1|title=Gardens, Landscape, and Vision in the Palaces of Islamic Spain|publisher=Pennsylvania State University Press|year=2000|isbn=9780271018515|ref=harv}} * Cortés Peña, Antonio Luis and Bernard Vincent. ''Historia de Granada''. 4 vols. Granada: Editorial Don Quijote, 1983. * ''Historia del reino de Granada''. 3 vols. Granada: Universidad de Granada, Legado Andalusí, 2000. *{{SmithDGRG}} {{refslutt}} [[File:(Granada) 2017-01-04 Sierra Nevada y Granada desde Sierra Elvira (33432961810) (cropped).jpg|upright=4|Panoramabilde av Granada frå april 2017|thumb|center]] == Bakgrunnsstoff == {{Commons|Granada}} * [http://www.granada.org/ Ayuntamiento de Granada] * [http://www.granadatur.com/en Offisiell turistside] * [http://musique09.free.fr/espagne_new2/thumbnails.php?album=80&lang=english_gb Bilete frå Granada] * [http://granada-webcam.com/en_index.php Webkamera frå Granada/Alhambra] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Verdsarv i Spania]] [[Kategori:Byar i Granada| ]] h0q4rb88jmlw71yae5dzbhcfllapmu4 0 62825 3395561 3069460 2022-07-26T16:35:23Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks elv |bilete = Aragvi-mtskheta.jpg |bilettekst = Aragvi møter [[Kura|Mtkvari]] ved [[Mtskheta]] |munning = [[Kura|Mtkvari]] |land = Georgia |lengd =112 |høgd_utspring = |høgd_munning = |middelvassføring = |nedslagsfelt = 2724 }} '''Aragvi''' er ei elv i [[Georgia]] på sørsida av [[Kaukasus]]fjella. Ho er 112 km lang og nedslagsfeltet dekkjer eit område på 2&nbsp;724 km². Elva renn over eit underlag av [[sandstein]], [[skifer]] og [[kalkstein]]. Demninga og [[vasskraft]]verket som er bygd i elva produserer mykje av elektrisiteten i Georgia. Demninga stod ferdig i [[1986]] og danna Zjinvali-reservoaret.<ref>[http://www.acnet.ge/mab/description_eng.htm#aragviistoriul Khevi-Aragvi reservatet]</ref> Nær reservoaret ligg slottet [[Ananuri]] og ei kyrkje for Jomfru Maria sin himmelfart. Aragvi munnar ut i [[Kura|Mtkvari]] nokre kilometer nedanfor demninga, ved [[Mtskheta]]. <gallery> Fil:Zhinvali reservoir.jpg|Zjinvalireservoaret Fil:Ananuridc.jpg|Slottet [[Ananuri]] Fil:Zhinvali Dam.jpg|Demninga i Aragvi </gallery> == Kjelder == {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Aragvi River|Aragvi River]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 28. mai 2007.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.acnet.ge/mab/description_eng.htm Geografisk skildring av Aragavibassenget] * [http://www.acnet.ge/mab/aragvi_ekonom_eng.htm Sosioøkonomisk kart over Aragavibassenget] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Elvar i Georgia]] qlr7g3lw4xj0cjb40zojlexgozdc5fu 0 71461 3395570 3025649 2022-07-26T16:54:08Z Ranveig 39 Malar wikitext text/x-wiki {{koord|63.78|N|19.57|W|vising=tittel}} {{geoboks|fjell}} [[Fil:Landscape in Emstrus area (7).jpg|mini|Landskap med Tindfjallajökull.]] '''Tindfjallajökull''' er ein [[stratovulkan]] sør på [[Island]] dekt av ein isbre med areal på 19 km².<ref name="landsurvey">[http://www.lmi.is/frodleikur/island-i-tolum/ Nasjonal landmåling på Island (på islandsk)]</ref> Den høgaste toppen, Ýmir, er 1&nbsp;462 moh<ref name="landsurvey" /> og er kalla opp etter urjotnen [[Yme]] i [[norrøn gudelære]]. Det siste utbrotet var ein gong i [[holocen]]-perioden. == Sjå òg == * [[Isbrear på Island]] * [[Vulkanar på Island]] == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Tindfjallajökull|Tindfjallajökull]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 1. oktober 2007.'' {{refslutt}} === Fotnotar === {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.skimountaineer.com/ROF/Beyond/Tind/TindfjallajokullMap.jpg Kart over området] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fjell på Island]] [[Kategori:Stratovulkanar]] [[Kategori:Subglasiale vulkanar]] [[Kategori:Vulkanar på Island]] [[Kategori:Isbrear på Island]] katmgp37o0rt3yh8zpqbua6ep5gkpzb 0 77761 3395548 3326135 2022-07-26T16:26:54Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks instrument}} '''Obo''', forkorta uttale av det [[fransk]]e ordet ''hautbois'', samansett av ''haut'' (høg) og ''bois'' ([[treverk]]), er eit [[treblåseinstrument]] som nyttar [[dobbelt røyrblad]] og er stemd i C. Han vart utvikla frå [[skalmeie]]ne som var mykje brukt i [[mellomalderen]] og [[renessansen]]. Oboen vart til tidleg på [[1600-talet]] og er difor eit av dei eldste instrumenta i treblåsfamilien. Namnet ''obo'' kjem frå det [[fransk]]e ''hautbois'' som tyder 'høgt' eller 'ljost tre'. På [[1700-talet]] vart ein annan variant av oboen òg brukt, og denne varianten vart kalla «obo d'amore». Ein som speler obo er kalla ein «oboist». Oboen er om lag 60 cm lang, og ein får dei ulike tonane ved å tette eller opne klaffar. På [[1800-talet]] vart klaffesystemet støtt utvikla til det systemet oboen har i dag. Oboen var eit av de fyrste treblåsinstrumenta som fekk fast plass i [[symfoniorkester]]et. == Ljod == Ljoden til oboen er klår og trengjer lett gjennom andre instrument, noko som kjem av at oboen nyttar dobbelt røyrblad og at instrumentet er kjegleforma, til skilnad frå til dømes [[fløyte]]r og [[klarinett]]ar som er sylinderforma. Grunna det doble røyrbladet kan berre små endringar i munnstillinga skape store skilnader i klangen. I samspel blir oboen ofte brukt som det instrumentet som gjev stemmetonen fordi han trengjer så lett gjennom anna instrument. Ljoden er skildra som «ei and dersom anda var ein songfugl».<ref>Tony Kushner (1995) ''Angels in America: A Gay Fantasia on National Themes'' Theatre Communications Group, side 149. "The same night as the end of Millennium. The sounds of wind and snow and magical Antarctic music; Mr. Lies is sitting alone, playing the oboe."</ref> == Soge == === Antikken === Allereie frå antikken av kan ein finne forfedrane til oboen i ymse kunstverk. Tidlege variantar av oboen famnar om egyptiske [[zurna]]er, greske [[aulos]]ar, både enkle og doble, og tilsvarande instrument. Ein finn òg tidlege oboliknande instrument frå fleire stader i [[Asia]].<ref> [http://www.oboes.com/oboehistory.html Oboes.com History] </ref> Seinare kom [[Skalmeie|skalmeia]] som vart oppfunne på [[1200-talet]] og er den direkte forfaren til oboen. Ho kom til Europa under [[krosstog]]a og vart nytta som uteinstrument. === Barokken === Den fyrste barokkoboen dukka opp i [[Frankrike]] midt på 1600-talet. Då vart han kalla ''hautbois'', sjølv om namnet òg vart nytta på føregangaren, [[skalmeie|skalmeia]].<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|p=27}}</ref> Forma til oboen kom frå skalmeia, men det var visse skilnader mellom dei to instrumenta. Til dømes var barokkoboen delt opp i tre ledd, noko som gjorde tilverkinga av oboen meir presis. På oboen tok ein òg bort ''piruetten'', eit trestykke plassert mellom instrumentkroppen og røyrbladet som gav skalmeiene meir volum. Den sistnemnde skilnaden gav oboen ein meir kontrollert og raffinert ljod, og var difor kanskje meir enn noko anna grunnen til at han fekk ein varig plass i [[orkester]]et. Tid, stad og opphavsmann til barokkoboen er uklåre. Nokre spor, som ei utsegn frå Michel de la Barre i hans ''Memoire'', peiker i retning av Filidor- og Hotteterre-familiene. Oboen kan i røynda ha fleire ulike oppfinnarar.<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|pp=28}}</ref> Barokkoboen breidde seg raskt utover Europa, og i England vart han kalla ''hautboy, hoboy, hautboit, howboye'' og liknande variantar av det franske namnet.<ref>{{Harvard|Carse|1965|p=120}}</ref> I dei tidlegare militærkorpsa vart oboen til om med nytta som hovudmelodi-instrumentet, inntil [[klarinett]]en kom.<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|p=102}}</ref> Barokkoboen var som oftast laga av [[buksbom]] og hadde tre fingerhòl; eit hovudhòl og to sideklaffar (Sideklaffen var vanlegvis dobla sånn at ein kunne bruke anten venstre eller høgre på bunnhòla etter som det passa seg). For å nå ljosare tonar var oboisten difor nøydd til å overblåse instrumentet. Obomakarar i [[barokken]] det er verdt å merkje seg er den tyske Jacob Denner og Eichentopf, og dei engelske Stanesby Sr. og Jr. Registeret til barokkoboen stekte seg frå c1 til d3. Då musikarar fekk augo opne for tidlegare musikk midt på [[1900-talet]], byrja nokre instrumentmakarar å lage kopiar av dei overlevande barokkoboane. === Den klassisistiske perioden === Då den [[wienerklassisismen|klassisistiske musikkepoken]] kom, vart oboen gradvis smalna og utrusta med fleire klaffar, mellom anna for notane D♯, F og G♯. I denne perioden vart òg oktavklaffen føydd til slik at ein kunne spele dei ljose tonane utan å overblåse oboen. Eit smalare instrument gjorde det i tillegg enklare for oboistane å spele i det ljose [[register]]et, noko komponistar drog fordel av og brukte oboen til dei ljose tonane. Ein kan difor sjå at toneregisteret på obostemma i klassisistiske verk strekkjer seg mykje høgare enn i til dømes barokkverk. Den klassiske oboen rekkjer frå c1 til f3, sjølv om nokre tyske og austerrikske oboar kunne spele ein halvtone lågare. Klassisistiske komponistar som skreiv konserter for obo er mellom anna [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Beethoven]] og tallause andre komponistar som [[Johann Christian Bach]], Johann Christian Fischer, [[Jan Antonín Koželuh]] og [[Ludwig August Lebrun]]. === Den wienesiske oboen === Det wienesiske orkesteret [[Wiener Philharmoniker]] bruker ein såkalla wienesisk obo som vart oppfunne på byrjinga av [[1900-talet]] av Hermann Zuleger. Der er tekne vare på slik at dei ikkje har forandra seg noko særleg fram til no. Ljoden til den wienesiske oboen er difor særprega fordi han har ljoden til oboen slik han ljodde hundre år sidan, gjennom røyrbladet, fingermekanikken og det indre kammeret som er noko annleise. No er det berre nokre få produsentar som lager den wienesiske oboen, mellom anna André Constantinides, Karl Rado, Guntram Wolf og [[Yamaha]]. === Konservatorie === Oboen vart utvikla vidare på [800-talet av Triebert-familien i [[Paris]]. Med [[böhmfløyte|böhmfløyta]] som inspirasjon fingersystemet fann Triebert-familien opp fleire komplekse, men fullt ut fungerande system. Ein variant med store tonehol var aldri mykje brukt, sjølv om nokre europeiske militærkorps nytta det mot 1900-talet. F. Lorée i Paris laga utvikla systemet vidare til den moderne oboen. Dei vesle betringane på obosystemet har vore få, men har likevel heldt på jamnt gjennom heile 1900-talet.<ref>Howe 2003.</ref> Den moderne oboen er vanlegvis laga av [[grenadill]], sjølv om nokre produsentar lagar oboar av andre artar av slekten ''Dalbergia''. [[Ibenholt]] har òg vorte nytta. Elevmodellene er ofte laga av plast, noko som gjer desse oboane mindre utsett for å sprekke opp, samstundes som dei blir billigare. I den moderne oboen er det sylindriskforma holet inni oboen særs smalt. Han blir spelt med eit dobbelt røyrblad som blir sett ned i røyrbladholet på toppen av instrumentet. Oboen sitt register strekkjer seg frå b3 til omtrent g6, over to og ein halv [[oktav]], sjølv om obonotar normalt er skrivne mellom c4 og e♭6. Nokre studentoboar når berre ned til h3 fordi b3 knappen ikkje er der, men denne variantar blir mindre og mindre vanleg. Ein moderne obo med ''heil konservatorie'' eller Gillet-system har heile 45 klaffar og hol, med sjanse for å leggje til ein tredje oktavklaff og ein alternativ F- eller C-klaff. Klaffane er til som oftast laga av [[nysølv]], og er sølv- eller gullplata. Bortsett frå heil-konservatorie-systemet blir oboar laga med det engelske tommelplatesystemet. Dei fleste har «halvautomatiske» oktavklaffar som tyder at når ein speler i andre oktav så blir den fyrste lukka, og nokre har «heilautomatisk» system slik som på [[saksofon]]ane. Somme heil-konservatorie-oboar har opne fingerhol i staden for klaffar som dekkjer («openhola»), og storparten av dei profesjonelle modellane har minst tredje klaff på høgre hand openhola. I Storbritannia blir konservatoriesystemet oftast nytte saman med ein tommelplate. Med denne mekanismen får oboisten det beste frå to verder om ein tenkjer på fingermekanismen. == Obofamilien == Det er fleire medlemmer i obofamilien. Den mest kjende er [[engelsk horn]] som liknar mykje på oboen, men er noko større, stemd i F og har ein nakke mellom kroppen og røyrbladet. Han blir rekna som tenormedlemmen i obofamilien. Ein variant kalla «[[obo d'amore]]» stemd i A vart mest nytta på [[1700-talet]] og er altmedlemmen. Meir ukjende er bassoboen og heckelfonen som båe er ein god del større enn oboen. Det finst òg pikkoloobo og kontrabassobo, men desse er særs sjeldsynte. == Galleri == [[File:6 Oboen.jpg|thumb|600px|center|<big>Renaissance oboe (skalmeja), barokkobo (Stanesby-kopi), klassisk obo (kopi laga Sand Dalton frå den opphavlege oboen til Johann Friedrich Floth, om lag 1805), Wienesisk obo frå først på 1900-talet, Wienesisk obo på slutten av 1900 -tallet og moderne obo</big>]] {{clear}} == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen byggjer på «[[:en:Oboe|Oboe]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, og «[[:fr:Hautbois|Hautbois]]» frå {{Wikipedia-utgåve|fr}} den 6. august 2009.'' * Engelsk Wikipedia nytta desse kjeldene:'' ** {{citation|last=Burgess|first=Geoffrey|first2=Bruce|last2=Haynes|year=2004|title=The Oboe|series=The Yale Musical Instrument Series|place=New Haven, Conn. and London|publisher=Yale University Press|ISBN=0300093179}} ** {{citation|last=Carse|first=Adam|year=1965|title=Musical Wind Instruments: A History of the Wind Instruments Used in European Orchestras and Wind-Bands from the Later Middle Ages up to the Present Time|place=New York|publisher=Da Capo Press|ISBN=0-306-80005-5}} {{refslutt}} === Referansar === {{reflist}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonskat|Oboes}} {{Instrumenta i symfoniorkesteret}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Oboar| ]] [[Kategori:Utvalde artiklar 2015]] [[Kategori:Treblåseinstrument]] 349gatjl1icgjphcfew6pqyiyg3schm 3395551 3395548 2022-07-26T16:28:16Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks instrument}} '''Obo''', forkorta uttale av det [[fransk]]e ordet ''hautbois'', samansett av ''haut'' (høg) og ''bois'' ([[treverk]]), er eit [[treblåseinstrument]] som nyttar [[dobbelt røyrblad]] og er stemd i C. Han vart utvikla frå [[skalmeie]]ne som var mykje brukt i [[mellomalderen]] og [[renessansen]]. Oboen vart til tidleg på [[1600-talet]] og er difor eit av dei eldste instrumenta i treblåsfamilien. Namnet ''obo'' kjem frå det [[fransk]]e ''hautbois'' som tyder 'høgt' eller 'ljost tre'. På [[1700-talet]] vart ein annan variant av oboen òg brukt, og denne varianten vart kalla «obo d'amore». Ein som speler obo er kalla ein «oboist». Oboen er om lag 60 cm lang, og ein får dei ulike tonane ved å tette eller opne klaffar. På [[1800-talet]] vart klaffesystemet støtt utvikla til det systemet oboen har i dag. Oboen var eit av de fyrste treblåsinstrumenta som fekk fast plass i [[symfoniorkester]]et. == Ljod == Ljoden til oboen er klår og trengjer lett gjennom andre instrument, noko som kjem av at oboen nyttar dobbelt røyrblad og at instrumentet er kjegleforma, til skilnad frå til dømes [[fløyte]]r og [[klarinett]]ar som er sylinderforma. Grunna det doble røyrbladet kan berre små endringar i munnstillinga skape store skilnader i klangen. I samspel blir oboen ofte brukt som det instrumentet som gjev stemmetonen fordi han trengjer så lett gjennom anna instrument. Ljoden er skildra som «ei and dersom anda var ein songfugl».<ref>Tony Kushner (1995) ''Angels in America: A Gay Fantasia on National Themes'' Theatre Communications Group, side 149. "The same night as the end of Millennium. The sounds of wind and snow and magical Antarctic music; Mr. Lies is sitting alone, playing the oboe."</ref> == Soge == === Antikken === Allereie frå antikken av kan ein finne forfedrane til oboen i ymse kunstverk. Tidlege variantar av oboen famnar om egyptiske [[zurna]]er, greske [[aulos]]ar, både enkle og doble, og tilsvarande instrument. Ein finn òg tidlege oboliknande instrument frå fleire stader i [[Asia]].<ref> [http://www.oboes.com/oboehistory.html Oboes.com History] </ref> Seinare kom [[Skalmeie|skalmeia]] som vart oppfunne på [[1200-talet]] og er den direkte forfaren til oboen. Ho kom til Europa under [[krosstog]]a og vart nytta som uteinstrument. === Barokken === Den fyrste barokkoboen dukka opp i [[Frankrike]] midt på 1600-talet. Då vart han kalla ''hautbois'', sjølv om namnet òg vart nytta på føregangaren, [[skalmeie|skalmeia]].<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|p=27}}</ref> Forma til oboen kom frå skalmeia, men det var visse skilnader mellom dei to instrumenta. Til dømes var barokkoboen delt opp i tre ledd, noko som gjorde tilverkinga av oboen meir presis. På oboen tok ein òg bort ''piruetten'', eit trestykke plassert mellom instrumentkroppen og røyrbladet som gav skalmeiene meir volum. Den sistnemnde skilnaden gav oboen ein meir kontrollert og raffinert ljod, og var difor kanskje meir enn noko anna grunnen til at han fekk ein varig plass i [[orkester]]et. Tid, stad og opphavsmann til barokkoboen er uklåre. Nokre spor, som ei utsegn frå Michel de la Barre i hans ''Memoire'', peiker i retning av Filidor- og Hotteterre-familiene. Oboen kan i røynda ha fleire ulike oppfinnarar.<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|pp=28}}</ref> Barokkoboen breidde seg raskt utover Europa, og i England vart han kalla ''hautboy, hoboy, hautboit, howboye'' og liknande variantar av det franske namnet.<ref>{{Harvard|Carse|1965|p=120}}</ref> I dei tidlegare militærkorpsa vart oboen til om med nytta som hovudmelodi-instrumentet, inntil [[klarinett]]en kom.<ref>{{Harvard|Burgess|Haynes|2004|p=102}}</ref> Barokkoboen var som oftast laga av [[buksbom]] og hadde tre fingerhòl; eit hovudhòl og to sideklaffar (Sideklaffen var vanlegvis dobla sånn at ein kunne bruke anten venstre eller høgre på bunnhòla etter som det passa seg). For å nå ljosare tonar var oboisten difor nøydd til å overblåse instrumentet. Obomakarar i [[barokken]] det er verdt å merkje seg er den tyske Jacob Denner og Eichentopf, og dei engelske Stanesby Sr. og Jr. Registeret til barokkoboen stekte seg frå c1 til d3. Då musikarar fekk augo opne for tidlegare musikk midt på [[1900-talet]], byrja nokre instrumentmakarar å lage kopiar av dei overlevande barokkoboane. === Den klassisistiske perioden === Då den [[wienerklassisismen|klassisistiske musikkepoken]] kom, vart oboen gradvis smalna og utrusta med fleire klaffar, mellom anna for notane D♯, F og G♯. I denne perioden vart òg oktavklaffen føydd til slik at ein kunne spele dei ljose tonane utan å overblåse oboen. Eit smalare instrument gjorde det i tillegg enklare for oboistane å spele i det ljose [[register]]et, noko komponistar drog fordel av og brukte oboen til dei ljose tonane. Ein kan difor sjå at toneregisteret på obostemma i klassisistiske verk strekkjer seg mykje høgare enn i til dømes barokkverk. Den klassiske oboen rekkjer frå c1 til f3, sjølv om nokre tyske og austerrikske oboar kunne spele ein halvtone lågare. Klassisistiske komponistar som skreiv konserter for obo er mellom anna [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Beethoven]] og tallause andre komponistar som [[Johann Christian Bach]], Johann Christian Fischer, [[Jan Antonín Koželuh]] og [[Ludwig August Lebrun]]. === Den wienesiske oboen === Det wienesiske orkesteret [[Wiener Philharmoniker]] bruker ein såkalla wienesisk obo som vart oppfunne på byrjinga av [[1900-talet]] av Hermann Zuleger. Der er tekne vare på slik at dei ikkje har forandra seg noko særleg fram til no. Ljoden til den wienesiske oboen er difor særprega fordi han har ljoden til oboen slik han ljodde hundre år sidan, gjennom røyrbladet, fingermekanikken og det indre kammeret som er noko annleise. No er det berre nokre få produsentar som lager den wienesiske oboen, mellom anna André Constantinides, Karl Rado, Guntram Wolf og [[Yamaha]]. === Konservatorie === Oboen vart utvikla vidare på [800-talet av Triebert-familien i [[Paris]]. Med [[böhmfløyte|böhmfløyta]] som inspirasjon fingersystemet fann Triebert-familien opp fleire komplekse, men fullt ut fungerande system. Ein variant med store tonehol var aldri mykje brukt, sjølv om nokre europeiske militærkorps nytta det mot 1900-talet. F. Lorée i Paris laga utvikla systemet vidare til den moderne oboen. Dei vesle betringane på obosystemet har vore få, men har likevel heldt på jamnt gjennom heile 1900-talet.<ref>Howe 2003.</ref> Den moderne oboen er vanlegvis laga av [[grenadill]], sjølv om nokre produsentar lagar oboar av andre artar av slekten ''Dalbergia''. [[Ibenholt]] har òg vorte nytta. Elevmodellene er ofte laga av plast, noko som gjer desse oboane mindre utsett for å sprekke opp, samstundes som dei blir billigare. I den moderne oboen er det sylindriskforma holet inni oboen særs smalt. Han blir spelt med eit dobbelt røyrblad som blir sett ned i røyrbladholet på toppen av instrumentet. Oboen sitt register strekkjer seg frå b3 til omtrent g6, over to og ein halv [[oktav]], sjølv om obonotar normalt er skrivne mellom c4 og e♭6. Nokre studentoboar når berre ned til h3 fordi b3 knappen ikkje er der, men denne variantar blir mindre og mindre vanleg. Ein moderne obo med ''heil konservatorie'' eller Gillet-system har heile 45 klaffar og hol, med sjanse for å leggje til ein tredje oktavklaff og ein alternativ F- eller C-klaff. Klaffane er til som oftast laga av [[nysølv]], og er sølv- eller gullplata. Bortsett frå heil-konservatorie-systemet blir oboar laga med det engelske tommelplatesystemet. Dei fleste har «halvautomatiske» oktavklaffar som tyder at når ein speler i andre oktav så blir den fyrste lukka, og nokre har «heilautomatisk» system slik som på [[saksofon]]ane. Somme heil-konservatorie-oboar har opne fingerhol i staden for klaffar som dekkjer («openhola»), og storparten av dei profesjonelle modellane har minst tredje klaff på høgre hand openhola. I Storbritannia blir konservatoriesystemet oftast nytte saman med ein tommelplate. Med denne mekanismen får oboisten det beste frå to verder om ein tenkjer på fingermekanismen. == Obofamilien == Det er fleire medlemmer i obofamilien. Den mest kjende er [[engelsk horn]] som liknar mykje på oboen, men er noko større, stemd i F og har ein nakke mellom kroppen og røyrbladet. Han blir rekna som tenormedlemmen i obofamilien. Ein variant kalla «[[obo d'amore]]» stemd i A vart mest nytta på [[1700-talet]] og er altmedlemmen. Meir ukjende er bassoboen og heckelfonen som båe er ein god del større enn oboen. Det finst òg pikkoloobo og kontrabassobo, men desse er særs sjeldsynte. == Galleri == [[File:6 Oboen.jpg|thumb|600px|center|<big>Renaissance oboe (skalmeja), barokkobo (Stanesby-kopi), klassisk obo (kopi laga Sand Dalton frå den opphavlege oboen til Johann Friedrich Floth, om lag 1805), Wienesisk obo frå først på 1900-talet, Wienesisk obo på slutten av 1900 -tallet og moderne obo</big>]] {{clear}} == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen byggjer på «[[:en:Oboe|Oboe]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, og «[[:fr:Hautbois|Hautbois]]» frå {{Wikipedia-utgåve|fr}} den 6. august 2009.'' * ''Engelsk Wikipedia nytta desse kjeldene:'' ** {{citation|last=Burgess|first=Geoffrey|first2=Bruce|last2=Haynes|year=2004|title=The Oboe|series=The Yale Musical Instrument Series|place=New Haven, Conn. and London|publisher=Yale University Press|ISBN=0300093179}} ** {{citation|last=Carse|first=Adam|year=1965|title=Musical Wind Instruments: A History of the Wind Instruments Used in European Orchestras and Wind-Bands from the Later Middle Ages up to the Present Time|place=New York|publisher=Da Capo Press|ISBN=0-306-80005-5}} {{refslutt}} === Referansar === {{reflist}} ==Bakgrunnsstoff== {{Commonskat|Oboes}} {{Instrumenta i symfoniorkesteret}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Oboar| ]] [[Kategori:Utvalde artiklar 2015]] [[Kategori:Treblåseinstrument]] lo88c03ds0hxezqda2rd9ihr1a7j96d 0 78766 3395622 2509587 2022-07-26T19:37:18Z Ranveig 39 Ref-flikk wikitext text/x-wiki {{Småplanet | namn=61 Danaë | oppdagar=[[Hermann Mayer Salomon Goldschmidt|H, Goldschmidt]] | oppdagingsdato=[[9. september]] [[1860]] | alt-namn=A917 SM; 1953 RL₁ | kategori=[[Hovudbeltet]] | epoke=[[14. juni]] [[2006]] ([[Juliansk døgn|JD]] 2453900,5) | store_halvakse=446,125 mill. [[kilometer|km]] (2,982 [[Astronomisk eining|AE]]) | perihel=371,280 mill. km (2,482 AE) | aphel=520,969 mill. km (3,482 AE) | eksentrisitet=0,168 | omløpsperiode=1881,025 [[dag|d]] (5,15 [[år]]) | banehelling=18,218[[grad|°]] | oppstigande=333,774° | perihelargument=13,831° | snitt_anomali=91,103° | fart=17,13 km/[[sekund|s]] | dimensjonar=82,0 km | masse=3,2{{e|17}} [[kilogram|kg]] | tettleik=1,1 g/[[Kubikkcentimeter|cm³]] | gravitasjon=0,0126 m/s² | unnsleppingsfart=0,0322 km/s | rotasjon=0,4771 d (11,45 [[time|t]]) <ref>http://www.psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_DERIVED_LIGHTCURVE_V8_0/data/lc.tab/</ref> | spektralklasse=[[S-type-asteroide|S]] | abs_mag=7,68 | albedo=0,2224±0,025 <ref>http://www,psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_ALBEDOS_V1_1/data/albedos.tab</ref> | temperatur=~155 [[kelvin|K]]}} '''61 Danaë''' er ein ganske stor og steinete [[Hovudbeltet|hovudbelte]][[asteroide]]. Den vart oppdaga av [[Hermann Mayer Salomon Goldschmidt|H. Goldschmidt]] [[9. september]] [[1860]], og namnsett etter [[Danaë]], mora til [[Persevs]] i [[gresk mytologi]]. Det blei lagt fram ein påstand om ein [[naturleg satellitt|satellitt]] i [[1985]] basert på studie av lyskurvedata.<ref>{{Artikkelkjelde| forfattar= Cellino, A.| forfattar2= Pannunzio, R.| forfattar3= Zappala, V.| forfattar4= Farinella, P.| forfattar5= Paolicchi, P. |utgjevingsår= 1985 | tittel= Do we observe light curves of binary asteroids? | publikasjon=Astronomy and Astrophysics | side= 355-362 | url= http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1985A%26A...144..355C&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=42c888df4627130}}</ref> Hovudlekamens dimensjonar er då 85×80×75 km, medan månen måler 55×30×30 km og går i bane i ei høgd på omtrent 101 km. Tettleiken til begge objekta er då 1,1 g/cm³. == Kjelder == {{fotnoteliste}} {{Småplanetnavigatør|60 Echo|62 Erato}} {{smålekamar i solsystemet}} [[Kategori:Asteroidar|Danae]] [[Kategori:S-type-asteroidar|Danae]] bgqazda2il4etbk51ocxcdmbi3oo9x2 3395659 3395622 2022-07-27T08:41:42Z Njardarlogar 3022 wikitext text/x-wiki {{Småplanet | namn=61 Danaë | oppdagar=[[Hermann Mayer Salomon Goldschmidt|H, Goldschmidt]] | oppdagingsdato=[[9. september]] [[1860]] | alt-namn=A917 SM; 1953 RL₁ | kategori=[[Hovudbeltet]] | epoke=[[14. juni]] [[2006]] ([[Juliansk døgn|JD]] 2453900,5) | store_halvakse=446,125 mill. [[kilometer|km]] (2,982 [[Astronomisk eining|AE]]) | perihel=371,280 mill. km (2,482 AE) | aphel=520,969 mill. km (3,482 AE) | eksentrisitet=0,168 | omløpsperiode=1881,025 [[dag|d]] (5,15 [[år]]) | banehelling=18,218[[grad|°]] | oppstigande=333,774° | perihelargument=13,831° | snitt_anomali=91,103° | fart=17,13 km/[[sekund|s]] | dimensjonar=82,0 km | masse=3,2{{e|17}} [[kilogram|kg]] | tettleik=1,1 g/[[Kubikkcentimeter|cm³]] | gravitasjon=0,0126 m/s² | unnsleppingsfart=0,0322 km/s | rotasjon=0,4771 d (11,45 [[time|t]]) <ref>http://www.psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_DERIVED_LIGHTCURVE_V8_0/data/lc.tab/</ref> | spektralklasse=[[S-type-asteroide|S]] | abs_mag=7,68 | albedo=0,2224±0,025 <ref>http://www,psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_ALBEDOS_V1_1/data/albedos.tab</ref> | temperatur=~155 [[kelvin|K]]}} '''61 Danaë''' er ein ganske stor og steinete [[Hovudbeltet|hovudbelte]][[asteroide]]. Han vart oppdaga av [[Hermann Mayer Salomon Goldschmidt|Hermann Goldschmidt]] 9. september [[1860]] og namnsett etter [[Danaë]], mora til [[Persevs]] i [[gresk mytologi]]. Ein studie av [[ljoskurve]]data frå [[1985]] tyder på at Danaë har ein [[naturleg satellitt|måne]].<ref>{{Artikkelkjelde| forfattar= Cellino, A.| forfattar2= Pannunzio, R.| forfattar3= Zappala, V.| forfattar4= Farinella, P.| forfattar5= Paolicchi, P. |utgjevingsår= 1985 | tittel= Do we observe light curves of binary asteroids? | publikasjon=Astronomy and Astrophysics | side= 355-362 | url= http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1985A%26A...144..355C&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=42c888df4627130}}</ref> Dimensjonane til hovudlekamen er då 85×80×75 km, medan månen måler 55×30×30 km og går i bane i ei høgd på omtrent 101 km. Tettleiken til begge objekta er då 1,1 g/cm³. == Kjelder == {{fotnoteliste}} {{Småplanetnavigatør|60 Echo|62 Erato}} {{smålekamar i solsystemet}} {{SORTERINGSNYKEL:Danaë}} [[Kategori:Asteroidar]] [[Kategori:S-type-asteroidar]] byyo11n6vypj5px1o56bf4k75r58jkz 0 85342 3395624 3310811 2022-07-26T19:38:51Z Ranveig 39 TaksoboksLua wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua |taksonomi_WD=ja |bilete=Episyrphus_balteatus_male_-_flying_%28aka%29.jpg |bilettekst=[[Fluge|fluga]] ''Episyrphus balteatus'' }} '''Neoptera''' (frå [[gresk]], tyder 'ny-venger') er ei gruppe [[flygande insekt]] som kan falda vengjene sine over bakkroppen. Dei vert òg kjenneteikna av at musklane dei hovudsakleg nyttar til å flyge med ikkje er fest direkte til vengjene men tvert imot til ryggen. Gruppa omfattar dei fleste insekta me kjenner til i dag, mellom anna [[biller]], [[tovenger]], [[årevenger]], [[sommarfugl]]ar, [[nebbmunnar]], [[rettvenger]] og [[vårfluge]]r, ei stor og variert mengd med ulike kryp. ==Kjelder== {{refopning}} * Brusca & Brusca: ''Invertebrates'' Sinauer 2002 {{refslutt}} {{biologispire}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Insekt]] manjx7w6ew8yszr0dffxmzzbnofgahm 0 88783 3395612 3324982 2022-07-26T17:42:07Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Red Breasted Flycatcher Winters in Gujarat.jpg | bilettekst = [[Dvergflugesnappar]], ''Ficedula parva'', hannfugl i vinterdrakt{{foto|Dhaval Vargiya}} }} '''''Ficedula''''' er ei [[biologisk slekt]] av insektetande [[fuglar]], og slekta er medlem av [[flugesnapparfamilien]], Muscicapidae. Leveområdet er generelt [[Eurasia]], men eit fåtal av artane lever i område av [[Afrika sør for Sahara]] utanom hekketida. == Skildring == [[Fil:Red-breasted_Flycatcher.jpg|mini|venstre|[[Taigaflugesnappar]], ''Ficedula albicilla'', hofugl {{foto|Robert tdc}}]] [[Fil:Collared flycatcher (Ficedula albicollis).jpg|mini|venstre|[[Halsbandflugesnappar]], ''Ficedula albicollis'', hannfugl{{foto|Andrej Chudy}}]] [[Fil:Rufous-gorgeted_flycatcher_Prasanna_Mamidala.jpg|mini|venstre|[[Siratflugesnappar]], ''Ficedula strophiata'', hannfugl av den største arten i slekta{{foto|Prasanna Kumar Mamidala}}]] Dei 34<ref name="ebird"/> artane i den biologiske slekta ''Ficedula'' er ei gruppe av flugesnapparartar med generelt svært varierande og fargerike fjørdrakter.<ref name="taylor"/> Dei fleste artane har leveområde i [[Asia]]. Jamvel om denne gruppa av flugesnapparar har stor variasjon i utsjånad, er det somme morfologiske fellestrekk og felles levevis. Kroppsform og storleik er mykje einsarta. Typisk er dei 11-12 centimeter i total lengd, ytterpunkta er [[knøttflugesnappar]], ''Ficedula hodgsoni'', som kan vere 9 centimeter og [[siratflugesnappar]], ''Ficedula strophiata'' som kan bli over 14&nbsp;cm.<ref name="hbw"/> <!--I regelen er det samsvarende kroppsproporjonar gjennom slekta, men den stuttaste arten har relativt litt lengre nebb og hale enn den største arten.<ref name="0utlaw2011"/> --> Kjønnsdimorfisme er typisk for slekta, unnataket er artane [[sumbaflugesnappar]], ''Ficedula harterti'' og [[skuggeflugesnappar]], ''Ficedula crypta'', begge øyartar. Kjønna er like òg hos [[rusthaleflugesnappar]], ''Ficedula ruficauda'' i [[Himalaya]] og [[India]]. Somme artar syner òg monaleg skilnad mellom kjønna i storleik, slik at hannar har lengre vengfjører og halefjører enn hoer.<ref name="taylor"/> Hoene er generelt i meir kamuflerande farger enn hannar og manglar ofte preg av draktmønster. Fjørdrakta syner variasjonar over fleire tema. I [[Europa]] og [[Afrika]] lever fire artar i gruppa der hannar har eit svartkvitt draktmønster. Hoene hos desse artane har erstatta svart eller nær svart med brungrått, men er elles i same mønster som hannar. Ein av desse artane er [[svartkvit flugesnappar]], ''Ficedula hypoleuca'', dei andre er [[balkanflugesnappar]], ''Ficedula semitorquata'', [[atlasflugesnappar]], ''Ficedula speculigera'' og [[halsbandflugesnappar]], ''Ficedula albicollis''. I Asia finn ein òg ein art i svartkvitt: [[kvitbrynflugesnappar]], ''Ficedula westermanni'', men hoa har annleis draktmønster enn hannen, ho manglar kvit augebrynsstripe og kvit flekk på vengen.<ref name="hbw"/> [[Ultramarinflugesnappar]], ''Ficedula superciliaris'', i Asia, har ein annan draktvariant som liknar dei svartkvite artane i Europa og Afrika. Hannen har djupt blått i det svarte på oversida, hoa er utan mønster, meir eller mindre gråbrun over det heile, med lysare underside enn overside.<ref name="hbw"/> Dei fleste artane i gruppa<ref group="note" name="moyle"/> som er knytt til Himalaya, har slik som ultramarinflugesnappar, noko blått eller blygrått i fjørdrakta hos hannar.<ref name="hbw"/> Hannar av tre artar har oransje i strupe eller brystområdet, er elles i grått, brunt og kvitt. Desse er [[dvergflugesnappar]], ''Ficedula parva'', [[taigaflugesnappar]], ''Ficedula albicilla'' og [[siratflugesnappar]], ''Ficedula strophiata''. Både hoene og hannar utanom hekkesesongen har mindre iaugefallande drakt hos dei tre artane.<ref name="hbw"/> Mange artar i [[Søraust-Asia]] har raudbrun underside til midt under buken, attanfor kvit; og mykje mørk overside, mellom anna [[mugimakiflugesnappar]], ''Ficedula mugimaki'' og [[skiferryggflugesnappar]], ''Ficedula sordida''. Hoene er langt mindre fargerike.<ref name="hbw"/> Mange, men ikkje alle er [[langdistansetrekkfuglar]], andre gjer [[Fugletrekk#Vertikale trekk|vertikale trekk]]. 15 av artane er [[standfuglar]], inkludert dei som lever på øyar i Søraust-Asia.<ref name="hbw"/> === Utbreiing === Ein finn flest artar og variasjon i sørlege og austlege [[Asia]] og her er òg dei mest fargerike artane representerte. Unnatak er dei fire artane i Europa og Afrika med svartkvite fjørdrakter hos hannar. Ein art som er vanleg i sentrale og austlege Europa inkludert Sør-Sverige og Sør-Finland, men overvintrar på [[det indiske subkontinentet]], er dvergflugesnappar. Eit fåtal dannar ei undergruppe som er endemiske til [[Filippinane]] og [[Wallacea]].<ref group="note" name="moyle"/> Gruppa inkluderer [[damarflugesnappar]], ''Ficedula henrici'', [[tanimbarflugesnappar]], ''Ficedula riedeli'', [[luzonflugesnappar]], ''Ficedula disposita'' og [[palawanflugesnappar]], ''Ficedula platenae''. Blant ''Ficedula''-artane finn ein berre svartkvit flugesnappar som vanleg hekkefugl i [[Noreg]]. I hekketida kan han treffast over hele landet, minst vanleg i dei to nordlegaste fylka. Dvergflugesnappar er ein sjeldan og uregelmessig hekkefugl i Noreg, til dømes var det ei kjend hekking i Oslo i 2017. Det finst færre enn 15 registreringar av halsbandflugesnappar etter år 2000. Sikre observasjonar av andre ''Ficedula''-artar i landet er ikkje kjende.<ref name="artobs"/> ==Artslista== '''''Ficedula''''' i rekkjefølgje etter [[EBird/Clements Checklist]] v2017<ref name="ebird"/> med norske namn etter ''Norske navn på verdens fugler''.<ref name="nof2008"/> Gruppering etter geografisk utbreiing, i same rekkefølge:<ref group="note" name="moyle">Moyle et al, 2015, gjev ei fylogenetisk hypotese som viser fire geografisk samanhengande kladar innanfor slekta ''Ficedula''. Artslista her følger denne grupperinga i stor grad. Eit unntak, mugimakiflugesnappar som under blir lista saman med dei andre tre andre artane som hekkar lengst aust i Asia. Men rekkefølga er den same som i kjelda, Clementslista.</ref> [[Fil:Male Yellow-rumped Flycatcher (Ficedula zanthopygia) Korea May 2012.jpg|mini|høgre|[[Solflugesnappar]], ''Ficedula zanthopygia'', hannfugl{{foto|Devon Pike}}]] [[Fil:Rusty-tailed_Flycatcher_I_IMG_7389.jpg|mini|høgre|[[Rusthaleflugesnappar]], ''Ficedula ruficauda''{{foto|J. M. Garg}}]] [[Fil:Ficedula_mugimaki_2_-_Khao_Yai.jpg|mini|høgre|[[Mugimakiflugesnappar]], ''Ficedula mugimaki'', hannfugl{{foto|JJHarrison}}]] [[Fil:The_Black_and_Orange_Flycatcher.jpg|mini|høgre|[[Svarthovudflugesnappar]], ''Ficedula nigrorufa'', hannfugl{{foto|Antony Grossy}}]] <!-- ************************************************************************* --> ;Fire artar som hekkar i Aust-Asia, overvintar i Søraust-Asia <!-- ************************************************************************* --> *[[Solflugesnappar]], ''Ficedula zanthopygia'', Korean Flycatcher, <small>Hay, 1845, (LC)</small> <!-- :Storleik 13-13,5 centimeter, kroppsvekt 9-15,5 gram. Trekkfugl, hekkar i Aust-Asia: austre Transbaikalia og austre Mongolia til søraustre Russland, i sørlege og sentrale Kina og Korea; overvintring og ikkje-hekkande fuglar på Malayahalvøya, Sumatra og Java. Gul underside, kraftig kvit augebrynstripe, gul overgump, kjønnsdimorfe i fjørdrakt og storleik --> *[[Mingflugesnappar]], ''Ficedula elisae'', Green-backed Flycatcher, <small>Weigold, 1922, (LC)</small> <!-- :Storleik 13-13,5 centimeter, kroppsvekt 9-15,5 gram. Trekkfugl, hekkar i austre Kina; overvintring og ikkje-hekkande fuglar i sørlege Thailand og på Malayahalvøya. Gul underside, gult band frå overside nebb til over auget, kjønnsdimorfe i fjørdrakt --> *[[Narsissflugesnappar]], ''Ficedula narcissina'', Narcissus Flycatcher, <small>Temminck, 1835, (LC)</small> <!-- :Storleik 13-13,5 centimeter, kroppsvekt 11-12 gram. Trekkfugl, hekkar i austlegaste Kina og i Japan; overvintring og ikkje-hekkande fuglar på øya Hainan, i Filippinane og nordlege Borneo. F. n. owstoni standfugl på Ryukyu-øyane. Gul underside, gul overgump, gult band frå overside nebb til over auget, kjønnsdimorfe i fjørdrakt og litt i stoleik --> *[[Mugimakiflugesnappar]], ''Ficedula mugimaki'', Mugimaki Flycatcher, <small>Temminck, 1835, (LC)</small> <!-- :Storleik 12,5-13,5 centimeter, kroppsvekt ca. 11 gram. Kvit flekk bak auget, svart overside, raudbrun underside til midt under buken, bakenfor kvit. Søraustlege Russland, nordlege Mongolia, nordaustlege Kina og nordlege Koreahalvøya. Overvintrar i Søraust-Asia, inkludert Dei store Sundaøyane, og delar av Sulawesi. --> <!-- ************************************************************************* --> ;Artar knytt til Himalaya, dels høgdmigrantar, nokre dels konvensjonelle trekkfuglar, mange i stor grad standfuglar: <!-- ************************************************************************* --> *[[Skiferryggflugesnappar]], ''Ficedula sordida'', Slaty-backed Flycatcher, <small>Verreaux, 1871, (LC)</small> <!-- Òg F. erithacus? :Storleik 13 centimeter, kroppsvekt ca. 10 gram. Skifergrå overside, raudbrun underside til midt under buken, bakenfor kvit. Manglar flekker eller teikningar på hovud og venger. Sentrale og sørlege Kina, nordlege Myanmar; vinter i sørlege og sentrale Himalaya, nordaustlege India og frå Aust-Myanmar til nordlege og sentrale Laos. --> *[[Svarthovudflugesnappar]], ''Ficedula nigrorufa'', Black-and-rufous Flycatcher, <small>Jerdon, 1839, (NT)</small> <!-- :Storleik ca. 12 centimeter, kroppsvekt 7-10 gram. Oransje underside, nakke, rygg og heile halen. Svart hovud og venger. Standfugl, avgrensa område i sørvestlege India --> *[[Lazuliflugesnappar]], ''Ficedula tricolor'', Slaty-blue Flycatcher, <small>Hodgson, 1845, (LC)</small> <!-- :Storleik 12,5-13 centimeter, kroppsvekt 6-10 gram. Mørk blå overside og hovud, lys blå panne, kvit strupe, gråkvit underside. Høgdmigrant i Himalaya frå grensa Afhanistan/Pakistan i vest. òg vanleg trekkfugl med overvintring nordover til sentrale Kina og nordlege Vietnam. --> *[[Auroraflugesnappar]], ''Ficedula hyperythra'', Snowy-browed Flycatcher, <small>Blyth, 1843, (LC)</small> <!-- :Storleik 11–13 centimeter, kroppsvekt 6–10 gram. Kort nebb, kort hale, mørk gråblå overside, oransje underside. Høgdmigrant i Himalaya (Nepal og nærliggande). Populasjonar som standfuglar frå [[Sør-Kina]] til Wallacea i Søraust-Asia. --> *[[Knøttflugesnappar]], ''Ficedula hodgsoni'', Pygmy Flycatcher, <small>Moore, 1854, (LC)</small> <!-- :Storleik 9-10 centimeter. Klår marineblå overside, svart maske, oransje underside. Hekkar i Himalaya, Malayahalvøya, Sumatra. Vinter i N Thailand, N Myanmar og noraustlegaste India. Mest standfugl, litt høgdmigrant. --> *[[Siratflugesnappar]], ''Ficedula strophiata'', Rufous-gorgeted Flycatcher, <small>Hodgson, 1837, (LC)</small> <!-- :Storleik 13-14,4 centimeter, kroppsvekt 10-15 gram. Særeigen fjørdrakt, avvikande i slekta: Mørk oliven overside, grå underside opp til øyreomr. kvitt band over framhovud, svart strupe over raudbrun brystflekk. Himalaya, NE India til S Kina. Vinter i nordlege Myanmar, Thailand, Laos, Vietnam --> *[[Safirflugesnappar]], ''Ficedula sapphira'', Sapphire Flycatcher, <small>Blyth, 1843, (LC)</small> <!-- :Storleik 10-12 centimeter, kroppsvekt 7-8 gram. Austlege Himalaya til sørlege Kina, nordlege delar av Laos, Vietnam, Thailand, Myanmar. Blå overside, raudbrun strupe og øvre bryst, klår kvit underside --> *[[Kvitbrynflugesnappar]], ''Ficedula westermanni'', Little Pied Flycatcher, <small>Sharpe, 1888, (LC)</small> <!-- :Storleik 10-11 centimeter, kroppsvekt 7-8 gram. Svartkvit med brei, kvit augebrynstripe. Hekkefugl i Himalaya, med overvintring i austre India til Mayanmar, standfugl i Indo-Kina, S Kina, og Søraust-Asia --> *[[Ultramarinflugesnappar]], ''Ficedula superciliaris'', Ultramarine Flycatcher, <small>Jerdon, 1840, (LC)</small> <!-- :Storleik 11,5-12 centimeter, kroppsvekt 8 gram. Djupblå til svart overside, rein kvit underside. Himalaya, vinter i India og Mayanmar --> *[[Rusthaleflugesnappar]], ''Ficedula ruficauda'', Rusty-tailed Flycatcher, <small>Swainson, 1838, (LC)</small> <!-- :Storleik 14 centimeter, kroppsvekt 11-16 gram. Gråbrun, mørkare over enn under, halen klårt raudbrun, lite iaugefallande, kjønna like. Himalaya, austre Usbekistan, Tadsjikistan, NE Afghanistan, Himalaya. Overvintrar i sørvestlege India. --> <!-- ************************************************************************* --> ;Trekkfuglartar i Eurasia, overvintrar i Afrika eller i sørlege Asia: <!-- ************************************************************************* --> *[[Taigaflugesnappar]], ''Ficedula albicilla'', Taiga Flycatcher, <small>Pallas, 1811, (LC)</small> <!-- :Storleik 11-12,5 centimeter. Beige, brunt hovud, oransje strupe, lys underside. Asiatisk Russland, nordlege Mongolia, overvintrar frå India gjennom Indo-Kina til sørlege Kina. --> *[[Kashmirflugesnappar]], ''Ficedula subrubra'', Kashmir Flycatcher, <small>Hartert & Steinbacher, 1934, (VU)</small> <!-- :Storleik 13 centimeter, kroppsvekt 9-12 gram. Oransje til nøttebrun underside, brunt og grått hovud, svart skjeggstripe, kvit undergump, mørk jordbrun overside. Lite utbreiingsomr i Kashmir, overvintrar i sørlegaste India og Sri Lanka --> *[[Dvergflugesnappar]], ''Ficedula parva'', Red-breasted Flycatcher, <small>Bechstein, 1792, (LC)</small> <!-- :Storleik 11,5 centimeter, kroppsvekt 8-14 gram. Beige, grått hovud, oransje strupe, lys underside. Sentrale og austlege Europa inkludert Sør-Sverige og Sør-Finland, overvintrar på det indiske subkontinentet --> *[[Balkanflugesnappar]], ''Ficedula semitorquata'', Semicollared Flycatcher, <small>Homeyer, 1885, (NT)</small> <!-- :Storleik 13 centimeter, kroppsvekt 8–17 gram. Mellom SK og halsbandflugesnappar. Søraustlege Europa, Kaukasus til NV Iran, vinter i sentrale Afrika (Tanzania) --> *[[Svartkvit flugesnappar]], ''Ficedula hypoleuca'', European Pied Flycatcher, <small>Pallas, 1764, (LC)</small> <!-- :Storleik 13 centimeter, kroppsvekt 9,7-22 gram. Nordlege og austlege Europa, asiatisk Russland, spreitt vestover inklusive N-Afrika, overvintrar Afrika sør for Sahara --> *[[Atlasflugesnappar]], ''Ficedula speculigera'', Atlas Flycatcher, <small>Bonaparte, 1850, (NR)</small> <!-- :Storleik 12-13,5 centimeter. Som SK flugesnappar, men større panneflekk og vengeflekk --> *[[Halsbandflugesnappar]], ''Ficedula albicollis'', Collared Flycatcher, <small>Temminck, 1815, (LC)</small> <!-- :Storleik 13 centimeter, kroppsvekt 10,5-13,5 gram. Svartkvit med breitt, kvitt band over nakken. Sentale austlege Europa, inkludert Gotland, overvintrar i sentralt i sørlege Afrika, rundt Zambia. --> <!-- ************************************************************************* --> ;Standfuglar på øyar i Filippinane og Wallacea <!-- ************************************************************************* --> *[[Tanimbarflugesnappar]], ''Ficedula riedeli'', Tanimbar Flycatcher, <small>Büttikofer, 1886, (LC)</small> <!-- :Storleik og utsjånad omtrent som ''dumetoria'' --> *[[Raudbrystflugesnappar]], ''Ficedula dumetoria'', Rufous-chested Flycatcher, <small>Wallace, 1864, (NT)</small> <!-- :Storleik 11–12 centimeter, kroppsvekt 7–12 gram. Svart overside, raudbrun strupe + bryst, bakenfor kvit. Lang tynn augebrynstripe --> *[[Palawanflugesnappar]], ''Ficedula platenae'', Palawan Flycatcher, <small>Blasius, 1888, (VU)</small> <!-- :Storleik 11-12 centimeter, kroppsvekt ca. 12 gram. Brun overside, kvit underside raudbrunt bryst og raudbrunt på halen --> *[[Luzonflugesnappar]], ''Ficedula disposita'', Furtive Flycatcher, <small>Ripley & Marshall, 1967, (NT)</small> <!-- :Storleik 11-11,5 centimeter, Olivenbrun. Øya Luzon i nordlege Filippinane. --> *[[Raudstrupeflugesnappar]], ''Ficedula rufigula'', Rufous-throated Flycatcher, <small>Wallace, 1865, (NT)</small> <!-- :Storleik 11-12 centimeter. Mørk blågrå overside, raudbrunt bryst og kvit underside --> *[[Damarflugesnappar]], ''Ficedula henrici'', Damar Flycatcher, <small>Hartert, 1899, (NT)</small> <!-- :Storleik 12-13 centimeter. Øya Damar, Dei små Sundaøyane. Svart med kvit flekk mellom nebb og auge, hoa er mørk brun med lysare underside. --> *[[Molukkflugesnappar]], ''Ficedula buruensis'', Cinnamon-chested Flycatcher, <small>Hartert, 1899, (LC)</small> <!-- :Storleik 11-12 centimeter. Mørkbrun, oransje-raudbrun underside Molukkane --> *[[Lompobattangflugesnappar]], ''Ficedula bonthaina'', Lompobattang Flycatcher, <small>Hartert, 1896, (EN)</small> <!-- :Storleik 10-11 centimeter. Olivenbrun til nøttebrun over, raudbrunt frå lores og nedover bryst kvit bakover. "drab" dvs. lite iaugefallande --> *[[Sumbaflugesnappar]], ''Ficedula harterti'', Sumba Flycatcher, <small>Siebers, 1928, (LC)</small> <!-- :Storleik 11 centimeter. Kjønna like: brun (med raudt skjer) overside, lys brun til kvit underside. Øya Sumba i Dei små Sundaøyane --> *[[Bandflugesnappar]], ''Ficedula timorensis'', Black-banded Flycatcher, <small>Hellmayr, 1919, (NT)</small> <!-- :Storleik 11 centimeter. Vestlege delar av øya Timor. Svart hovud, brystband og venger, brun overside, kvit under frå strupe til ugump. --> *[[Skiferflugesnappar]], ''Ficedula basilanica'', Little Slaty Flycatcher, <small>Sharpe, 1877, (VU)</small> <!-- :Storleik 12,5–13,5 centimeter, kroppsvekt ca. 15 gram. Filippinane. Gråblå overside, kvit underside, kvit flekk bak auget --> *[[Skuggeflugesnappar]], ''Ficedula crypta'', Cryptic Flycatcher, <small>Vaurie, 1951, (LC)</small> <!-- :Storleik 11-11,5 centimeter. Sørlege Filippinane. Kjønna like. Olivengrøn til varmbrun med kvit buk og ugump. Lite iaugefallande --> *[[Bundokflugesnappar]], ''Ficedula luzoniensis'', Bundok Flycatcher, <small>Ogilvie-Grant, 1894, (LC)</small> <!-- :Som auroraflugesnappar? Småøyar lengst nord i Filippinane --> == Kjelder == {{refopning}} * Robert G.Moyle, Peter A.Hosner, Andrew W.Jones, Diana C.Outlaw ''Phylogeny and biogeography of Ficedula flycatchers'', Molecular Phylogenetics and Evolution (2015) Vol: 82 Pt A, Issue: PA, Page: 87-94 https://doi.org/10.1016/j.ympev.2014.09.029 {{refslutt}} ;Referansar {{reflist|refs= <ref name="hbw">(2018). [https://www.hbw.com/species/search?genus=Ficedula Søk på artar i slekta Ficedula] i: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona. Hypertekst 'Species table', henta 19. mai 2018</ref> <ref name="taylor">Taylor, B. (2018). ''[https://www.hbw.com/node/52322 Old World Flycatchers and Chats (Muscicapidae).]'' In: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona. Henta 19. mai 2018</ref> <ref name="nof2008">{{Referanse:NorskeFuglenamn‎}}</ref> <ref name="ebird">{{Referanse:eBird v2017|lestdato=1. september 2017}}</ref> <ref name="artobs">Søk på [http://artsobservasjoner.no/fugler/ artsobservasjoner.no]</ref> }} ;Notar {{refopning}} <references group="note" /> {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commonskat}} * Diana C. Outlaw, ''Morphological evolution of some migratory Ficedula flycatchers'', Contributions to Zoology, 80 (4) – 2011, henta frå http://www.ctoz.nl/vol80/nr04/a05 19. mai 2018 {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Flugesnapparfamilien]] [[Kategori:Fugleslekter]] r9qrcq4vtl4j607w27067ps3iytyil8 10 101367 3395566 2656066 2022-07-26T16:39:32Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" style="width:100%; font-size:90%; text-align:left;" align=right cellpadding="3" !colspan="2" style="height:30px; background:black; text-align:center; font-size:110%; color:#ccccff;"| ''Team Saxo-Tinkoff'' |- style="font-size:90%;text-align:center;" | {{nowrap|[[Edward Beltran|Beltran]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Daniele Bennati|Bennati]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Manuele Boaro|Boaro]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Matti Breschel|Breschel]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Alberto Contador|Contador]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Jesper Hansen (syklist)|Hansen]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Jesús Hernández|Hernández]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Christopher Juul Jensen|Juul Jensen]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Michael Kolář|Kolář]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Roman Kreuziger|Kreuziger]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Karsten Kroon|Kroon]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Marko Kump|Kump]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Rafał Majka|Majka]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Jay McCarthy|McCarthy]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Michael Mørkøv|Mørkøv]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Sérgio Paulinho|Paulinho]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Jevgenij Petrov|Petrov]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Bruno Pires|Pires]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Paweł Poljański|Poljański ]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Nicolas Roche|Roche]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Michael Rogers|Rogers]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Ivan Rovnyj|Rovnyj]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Rory Sutherland|Sutherland]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Chris Anker Sørensen|C.A.Sørensen]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Nicki Sørensen|N.Sørensen]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Matteo Tosatto|Tosatto]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Nikolaj Trusov|Trusov]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Michael Valgren Andersen|Valgren Andersen]] •}} <!-- -->{{nowrap|[[Oliver Zaugg|Zaugg]]}} |- |} 3trhj5dtwbzgoguxgzmz9b54m7jdgb1 10 103078 3395661 684322 2022-07-27T09:11:52Z Ranveig 39 If filnamn wikitext text/x-wiki {|align="left" cellpadding="10" style="background-color:#F0F8FF; width:35%; border: 1px solid #aaa; margin:5px; font-size: 92%;" | <div align="center" style="font-size: large;">{{{tittel|}}}</div> {{#if:{{{filnamn|}}}|[[fil:{{{filnamn|}}}|center|150px|{{{bilettekst|}}}]]<br/>}} {{{1|}}} |} <noinclude>[[kategori:Wikipedia/Malar|{{SIDENAMN}}]] ==Bruk:== <pre><nowiki> {{tekstboks| |tittel= |filnamn= | <tekst> }} </nowiki> </pre> </noinclude> sbnuvhrwxk3wbbaewou0gbw53gmset2 3395662 3395661 2022-07-27T09:15:06Z Ranveig 39 align wikitext text/x-wiki {|align="{{{align|left}}}" cellpadding="10" style="background-color:#F0F8FF; width:35%; border: 1px solid #aaa; margin:5px; font-size: 92%;" | <div align="center" style="font-size: large;">{{{tittel|}}}</div> {{#if:{{{filnamn|}}}|[[fil:{{{filnamn|}}}|center|150px|{{{bilettekst|}}}]]<br/>}} {{{1|}}} |} <noinclude>[[kategori:Wikipedia/Malar|{{SIDENAMN}}]] ==Bruk:== <pre><nowiki> {{tekstboks| |tittel= |filnamn= | <tekst> |align= }} </nowiki> </pre> </noinclude> qli901129vgr2c5pe1pbrqds4ndue1b 1 104152 3395658 692700 2022-07-27T08:35:09Z Njardarlogar 3022 bolkfeil wikitext text/x-wiki ==Død lenke== Under automatisk robotkøyring blei det oppdaga at følgjande eksterne lenke var øydelagt. Gjer vel og sjekk om lenka faktisk er øydelagt, og fiks eller fjern ho om så er tilfelle. '''''[[Brukar:BepBot/Om døde lenker|Les meir…]]''''' * http://www.psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_DERIVED_LIGHTCURVE_V8_0/data/lc.tab/ ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-16 07:15:58, 404 Not Found ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-21 16:40:31, 404 Not Found ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-24 17:12:11, 404 Not Found [[Brukar:BepBot|BepBot]] 24. august 2008 kl. 19:13 (CEST) {{død lenkje}} ==Død lenke== Under automatisk robotkøyring blei det oppdaga at følgjande eksterne lenke var øydelagt. Gjer vel og sjekk om lenka faktisk er øydelagt, og fiks eller fjern ho om så er tilfelle. '''''[[Brukar:BepBot/Om døde lenker|Les meir…]]''''' * http://www,psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_5_DDR_ALBEDOS_V1_1/data/albedos.tab ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-16 07:16:00, Socket Error: 'getaddrinfo failed' ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-21 16:40:30, Socket Error: 'getaddrinfo failed' ** In [[61 Danaë]] on 2008-08-24 17:12:21, Socket Error: 'getaddrinfo failed' [[Brukar:BepBot|BepBot]] 24. august 2008 kl. 19:13 (CEST) {{død lenkje}} hihxj1bp8b6x1dm9gkm74z4dwtbfxp0 0 109630 3395611 3319002 2022-07-26T17:41:21Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks fyr| |filnamn=Markøy lighthouse in Lyngdal.tif |bilettekst=Det som er att av sjølve fyrtårnet.{{foto|Danckert Monrad-Krohn / [[Riksantikvaren]]}} |fylke= [[Agder fylke|Agder]] |kommune= [[Lyngdal kommune|Lyngdal]] |funksjon=Kystfyr |oppretta=1725 |koordinatar= |høgde= |form=Kolblussfyr |byggjemateriale=[[Stein]] |lyskarakter= |lysstyrke= |lyshøgde= |lysvidde= |eigar=Privat |nedlagt=1844 |vernestatus=Freda etter lov om kulturminne }} '''Markøy fyrstasjon''' er ein tidlegare fyrstasjon på øya [[Markøy]] i Selørarkipelet vest for [[Lindesnes]], rett sør av [[Sælør]]. Markøy fyr var i drift frå [[1725]] til [[1844]]. Då fyret på [[Lindesnes fyrstasjon|Lindesnes]] vart tent for andre gong i 1725, vart òg Markøy sett i drift slik at desse to fyra ikkje skulle forvekslast med [[Skagen fyr]] på [[Danmark|danskesida]]. Markøy fyr bestod opphavleg av ei fyrgryte plassert rett på fjellet. I [[1822]] vart det bygd eit lukka kolblussfyr på steintårn. Ruinane viser steintårnet frå 1822. Sjølve glashuset er forfalle. Det ligg glasbitar i slagget under steintårnet i dag som truleg er restar etter glashuset. Det budde fyrvaktarfamilie på Markøy til fyret vart lagt ned i 1844. Øya gav nok høy til eit par kyr og 3-4 sauer. Øyfolket skal òg ha dyrka rug på ei lita slette. I dag kan ein sjå tufter etter fleire bygg samt vegen ned til sjøen. [[Kol]] til fyret vart ført på land på [[Kålodden]]. Då kolet skulle berast opp til fyret, kom folk frå heile [[sokn]]et. Løna var dårleg, men det var gratis [[brennevin]] så lenge arbeidet varte. Forbruket vart påtalt og inspektøren måtte ikkje føre større brennevinsutgifter enn 3 [[riksdalar]] i rekneskapen. Ei hollandsk losbok frå 1500-talet fortel om ein varde på Markøy. Denne er i dag borte. Nedteikninga viser at Markøy alt då var viktig for navigasjonen inn i [[Skagerrak]]. Namnet Markøy kjem truleg frå «Mark» - eit merke - som i tydinga sjømerke. Ruinane av fyret på Markøy er freda etter lov om kulturminner. Området er vernet som naturreservat etter lov om naturvern. == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Markøy fyr|Markøy fyr]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 7. oktober 2008.'' {{refslutt}} === Andre kjelder === * {{kjelde www|url=http://www.fyr.no/fyra/markoy/markoy.html|utgjevar=Norsk Fyrhistorisk Forening|tittel=Markøy fyrstasjon}} == Bakgrunnsstoff == *{{kulturminne|86915}} {{Fyr i Agder}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Fyr i Agder]] [[Kategori:Byggverk i Lyngdal]] [[Kategori:Samferdsle i Lyngdal]] [[Kategori:Kulturminne i Lyngdal]] [[Kategori:Freda bygg i Agder]] rm5th91ywlr0l2fa6uxnmv6674l9wlb 0 110015 3395602 3027241 2022-07-26T17:33:51Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks song | tittel = Drive My Car | A-side = «[[Michelle av The Beatles|Michelle]]» | artist = [[The Beatles]] | album = [[Rubber Soul]] | utgjeve = 3. desember 1965 | innspeling = 13. oktober 1965,<br />[[Abbey Road Studios|EMI Studios]] i London | sjanger = [[Rock]],<ref name="Hamelman">{{cite book |last=Hamelman |first=Steven L. |title=But is it Garbage?: On Rock and Trash |url=https://books.google.com/books?id=9jkEJn45tCsC |year=2004 |publisher=University of Georgia Press |isbn=9780820325873 |ref=harv|page=11}}</ref> [[rhythm and blues]] | lengd = 2:28 | låtskrivar = [[Lennon–McCartney]] | selskap = [[Parlophone]], [[EMI]] | produsent = [[George Martin]] }} {{sitat|tekst=Baby, you can drive my car,<br /> yes I’m gonna be a star,<br /> Baby, you can drive my car,<br /> and maybe I’ll love you.|opphav=[[Lennon/McCartney]]|vidde=250px}} «'''Drive My Car'''» er ein song skrive av [[Paul McCartney]] og [[John Lennon]], gjeve ut av [[The Beatles]] på albumet ''[[Rubber Soul]]'' i [[1965]]. Den livlege og muntre songen er opningssporet på dette albumet. ==Tekst== Forteljaren i songen vert fortald av ei kvinne at ho kjem til å bli ei kjend filmstjerne og ho tilbyr han å verte sjåføren hennar, og legg til «and maybe I’ll love you.» Då han svarar med at «prospects are good», så svarar ho at «working for peanuts is all very fine/but I can show you a better time». Han godtar forslaget hennar, men ho innrømmer at ho ikkje har bil, men «found a driver and that’s a start».<ref name="aldridge">{{kjelde bok |forfattar=Alan Aldridge, Ed. |tittel=The Beatles Illustrated Lyrics |forlag =Houghton Mifflin / Seymour Lawrence |location=Boston |utgjeve=1990 |side =24 |isbn=0-395-59426-X}}</ref> I følgje McCartney var «Drive my car» ein gammal [[eufemisme]] i blues for sex.<ref name="miles270">{{kjelde bok |forfattar=[[Barry Miles]] |tittel=Paul McCartney: Many Years From Now |forlag =Henry Holt & Company |stad=New York |utgjeve=1997 |side =270 |isbn=0-8050-5249-6}}</ref> ==Komposisjon== McCartney og Lennon skreiv songen heime hos Lennon etter at McCartney kom til Lennon med delar av melodien.<ref name="miles269">{{kjelde bok |forfattar =Barry Miles |tittel=Paul McCartney: Many Years From Now |utgjeve=1997 |side =269}}</ref> Det opphavlege refrenget starta med «You can buy me diamond rings», ein setning som hadde vorte nytta i liknande form to gonger før i «[[Can’t Buy Me Love]]» og «[[I Feel Fine]]».<ref name="macdonald132-133">{{kjelde bok |forfattar=Ian MacDonald |tittel=Revolution in the Head: the Beatles' Records and the Sixties |forlag =Henry Holt and Company |stad=New York |utgjeve=1994 |side =132-133 |isbn=0-8050-2780-7}}</ref> Lennon likte ikkje teksten.<ref name="spitz586">{{kjelde bok |forfattar=Bob Spitz |tittel=The Beatles: The Biography |forlag =Little, Brown |stad=Boston |utgjeve=2005 |side =586 |isbn=0-316-80352-9}}</ref> Dei valde å skrive teksten på ny og etter ei lang stund kom dei fram til «drive my car»-temaet.<ref name="anthology">{{kjelde bok |forfattar=The Beatles |tittel=The Beatles Anthology |forlag =Chronicle Books |stad=San Francisco |utgjeve=2000 |side =194 |isbn=0-8118-2684-8}}</ref> ==Innspeling== «Drive My Car» vart spelt inn ved [[Abbey Road Studios]] den 13. oktober 1965 i det som vart den første innspelingsdagen til the Beatles som strekte seg over midnatt.<ref name="lewisohn63">{{kjelde bok |forfattar=[[Mark Lewisohn]] |tittel=The Beatles Recording Sessions |forlag =Harmony Books |stad=New York |utgjeve=1988 |side =63 |isbn=0-517-57066-1}}</ref> McCartney arbeida tett med [[George Harrison]] og la ned det grunnleggande rytmesporet og dei spelte dei same linjene på bass og gitar, etter forslag frå Harrison. Harrison hadde lytta til [[Otis Redding]] sin «[[Respect]]» på denne tida og som følgje av dette hadde meir «Drive My Car» botn enn tidlegare Beatles-songar med ein tung bass liknande [[Memphis]]-stilen.<ref name="macdonald132-133"/> McCartney spelte òg gitarsoloen, sjølv om Harrison komponerte riffet som underbygger versa.<ref name="macdonald132-133"/> ==Medverkande== *[[Paul McCartney]]: solovokal, piano, sologitar og bass *[[John Lennon]]: solovokal og kubjølle. *[[George Harrison]]: rytmegitar og støttevokal *[[Ringo Starr]]: trommer og tamburin ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Drive My Car|Drive My Car]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 12. oktober 2008.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' **Turner, Steve. ''A Hard Day's Write: The Stories Behind Every Beatles' Song'', Harper, New York: 1994, ISBN 0-06-095065-X {{fotnoteliste}} {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *[http://www.beatlesbible.com/songs/drive-my-car/ The Beatles Bible: Drive My Car] *[http://www.thebeatles.com.hk/lyrics/lyrics.asp?lyTittel=Drive+My+Car Tekst] [[Kategori:The Beatles-songar]] [[Kategori:Songar produserte av George Martin]] [[Kategori:Songar frå 1965]] [[Kategori:Songar skrivne av Lennon–McCartney]] [[Kategori:Songar om bilar]] [[Kategori:The McCoys-songar]] [[Kategori:Humble Pie-songar]] [[Kategori:Bobby McFerrin-songar]] [[Kategori:The Real Group-songar]] [[Kategori:Paul McCartney-songar]] ry3jyuhxn8rcm9hnhjklijod5ys2vca 0 127610 3395603 2705586 2022-07-26T17:36:44Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{om||1600-talskyrkja på Gimmestad|Gimmestad gamle kyrkje}} {{koord|61|46|19|N|6|9|25|E|type:landmark|vising=tittel}} {{Infoboks kyrkje | namn = Gimmestad kyrkje | bilete = Gimmestad church.jpg | stad = | dato = | byline = {{byline|Chell Hill}} | foto = | kyrkjesamfunn = Den norske kyrkja | bispedøme = [[Bjørgvin bispedømme|Bjørgvin]] | prosti = [[Nordfjord prosti|Nordfjord]] | prestegjeld = [[Gloppen prestegjeld|Gloppen]] | fellesråd = [[Gloppen kommune|Gloppen]] | sokn = [[Gimmestad sokn|Gimmestad]] | innvigd = 16. desember 1910<ref name=Fylkesarkivet>{{kjelde www|url=http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbatlas_leks&spraak_id=1&ptype=single&art_id=15387|tittel=Margrethe Henden Aaraas og Sigurd Vengen: «Gimmestad kyrkje» på nettstaden til Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane|kommentar=Vitja 25. mars 2009}}</ref> | type = [[Langkyrkje]] | arkitekt = [[Niels Stockfleth Darre Eckhoff]]<ref name=Fylkesarkivet/> | materiale = Tre | sitjeplassar = 315<ref name=Fylkesarkivet/> }} '''Gimmestad kyrkje''' står på Gimmestad vest for [[Sandane]] i [[Gloppen kommune]], og er ei langkyrkje bygd i tre i 1910. Kyrkja er teikna av [[Niels Stockfleth Darre Eckhoff]]<ref name=Fylkesarkivet/> og har sitjeplassar til 315 personar. Ho erstatta [[Gimmestad gamle kyrkje]], som er frå 1600-talet, som [[soknekyrkje]] i [[Gimmestad sokn]]. På Gimmestad tok dei vare på gamlekyrkja som kulturminne i staden for å rive henne, og dei har no to kyrkjer liggjande nokre få hundre meter frå kvarandre. == Sjå òg == * [[Kyrkjebygga til Den norske kyrkja i Sogn og Fjordane]] == Kjelder == * [http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbatlas_leks&spraak_id=1&ptype=single&art_id=15387 Margrethe Henden Aaraas og Sigurd Vengen: «Gimmestad kyrkje» på nettstaden til Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane] == Fotnotar == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.kyrkja.no/?event=showSokn&pSoknId=s07120503 Om Gimmestad sokn på nettstaden til Den norske kyrkja] * [http://digitalarkivet.uib.no/geistleg/kart3b.htm Kart frå 1979 som viser soknegrenser og kyrkjestader, på nettstaden til Universitetet i Bergen] * [http://www.arkivverket.no/arkivverket/kilder/medier/mikrofilm/mikrokort/kb-sogn_og_fjordane.html#Gloppen «Kirkebøker, Sogn og Fjordane» på nettstaden til Arkivverket] * [http://www.arkivverket.no/URN:kb_read?idx_fylke=14&idx_kommune=Alle&idx_kilde=Alle&idx_periode=&idx_textsearch=&js=j Skanna kyrkjebøker frå Sogn og Fjordane på nettstaden til Arkivverket] * [http://www.disnorge.no/gravminner/vis.php?mode=gp&id=1445 Oversyn over gravminnne i Gloppen kommune på nettstaden disnorge.no] {{kulturminne|84240}} {{Kyrkjer i Nordfjord prosti}} {{Gloppen prestegjeld}} [[Kategori:Kyrkjer i Gloppen]] [[Kategori:Niels Stockfleth Darre Eckhoff]] [[Kategori:Kulturminne i Gloppen]] [[Kategori:Kyrkjer i Nordfjord prosti]] [[Kategori:Langkyrkjer i Bjørgvin]] [[Kategori:Norske kyrkjer frå 1910-åra]] [[Kategori:1910 i Noreg]] 1338lnluawi4cbby60cjns15j8dyac8 0 127811 3395560 3031019 2022-07-26T16:33:16Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Voodoo Lounge | format = Studioalbum | artist = [[The Rolling Stones]] | utgjeve = 11. juli 1994 | innspeling = September, 3. november – 11. desember 1993, 15. januar – 23. april 1994 | Studio = Huset til Ronnie Wood, [[Windmill Lane Studios]] i [[Dublin]]; miksing og overdubbing i [[A&M Studios]] i [[Los Angeles]] og [[Right Track Recording]] i [[NYC]]<ref>http://www.timeisonourside.com/lpVoodoo.html</ref> | sjanger = [[Hardrock]], [[bluesrock]], [[rootsrock]] | lengd = 62:08 | selskap = [[Virgin Records|Virgin]] | produsent = [[Don Was]], [[The Glimmer Twins]] | førre = ''[[Steel Wheels]]''<br />(1989) | kronologi = ja | neste = ''[[Bridges to Babylon]]''<br />(1997) {{Singlar | namn = Voodoo Lounge | format = Studioalbum | Singel 1 = [[Love Is Strong]] | Singel 1 dato = 4. juli 1994 | Singel 2 = [[You Got Me Rocking]] | Singel 2 dato = 26. september 1994 | Singel 3 = [[Out of Tears]] | Singel 3 dato = 28. november 1994 | Singel 4 = [[I Go Wild]] | Singel 4 dato = 3. juli 1995 }} }} {{Platemeldingar |kritikk1 = [[AllMusic]] |kritikk1karakter = {{Rating|3.5|5}}<ref name="allmusic review">{{cite web |author=Erlewine, Stephen Thomas |title=Review: ''Voodoo Lounge'' |url={{Allmusic|class=album|id=r202224|pure_url=yes}} |publisher=[[Rovi Corporation|Macrovision Corporation]] |accessdate=30. mars 2018 |authorlink=Stephen Thomas Erlewine}}</ref> | kritikk2 = ''[[Chicago Tribune]]'' | kritikk2karakter = positiv<ref>{{cite web|url=http://articles.chicagotribune.com/1994-07-10/entertainment/9407100083_1_stones-age-voodoo-lounge-charlie-watts-trommer|last=Kot|first=Greg|publisher=''Chicago Tribune''|title= The Stones Age It's Not Great, But The New Album Gives Some Satisfaction|date=1994-07-10|accessdate=29. mars 2018}}</ref> | kritikk3 = ''[[Entertainment Weekly]]'' | kritikk3karakter = C+; opphavleg B<ref name="EW_review">{{cite web|last=Browne|first=David|title=Music Review > ''Voodoo Lounge'' (1994) > The Rolling Stones|url=http://www.ew.com/ew/article/0,,303050,00.html|work=ew.com|publisher=''Entertainment Weekly''|date=1994-07-22|accessdate=29. mars 2018}}</ref> | kritikk4 = ''[[Los Angeles Times]]'' | kritikk4karakter = {{Rating|3|4}}<ref>{{cite web|url=http://articles.latimes.com/1994-07-10/entertainment/ca-13753_1_voodoo-lounge|last=Hilburn |first=Robert|authorlink=Robert Hilburn |work=articles.latimes.com |publisher=''Los Angeles Times''|title= Good 'Voodoo' or Lounge-Lizard Time? : ***; THE ROLLING STONES, «Voodoo Lounge» ( Virgin ) : THE REVIEW : Getting back to basics, the Stones again sound relaxed and enthused|date=10. juli 1994|accessdate=29. mars 2018}}</ref> | kritikk5 = ''[[The New York Times]]'' | kritikk5karakter = positiv<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1994/07/10/arts/recordings-view-the-undead-stones-sing-songs-of-love.html||last=Pareles|first=Jon|work=nytimes.com|publisher=''[[The New York Times]]''|title=RECORDINGS VIEW; The Undead Stones Sing Songs of Love|date=10. juli 1994|accessdate=29. mars 2018}}</ref> | kritikk6 = ''[[magasinet People|People]]'' | kritikk6karakter = negativ<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20103451,00.html|publisher=''People''|title=Picks and Pans Review: ''Voodoo Lounge''|date=18. juli 1994|accessdate=29. mars 2018|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160823020120/http://www.people.com/people/article/0,,20103451,00.html|archivedate=23. august 2016|df=dmy-all}}</ref> |kritikk7 = [[Robert Christgau]] |kritikk7karakter = {{rating-Christgau|hm2}}<ref name="Christgau review">{{cite web |author=Christgau, Robert |title=Review: ''Voodoo Lounge (Capitol, 1994)'' |url=http://www.robertchristgau.com/get_album.php?id=3845 |accessdate=30. mars 2018 |authorlink=Robert Christgau}}</ref> |kritikk8 = ''[[Rolling Stone]]'' |kritikk8karakter = {{Rating|4|5}}<ref name="RS review">{{cite web |first=Barbara |last=O'Dair |title=Review: ''The Rolling Stones – Voodoo Lounge'' |url=https://www.rollingstone.com/music/albumreviews/voodoo-lounge-19940811 |date=11. august 1994 |publisher=[[Jann Wenner]] |accessdate=30. mars 2018}}</ref> |kritikk9 = ''[[Vox (magazine)|Vox]]'' |kritikk9karakter = 8/10<ref name="VOX Review">{{cite journal |first=Steven |last=Dalton |title=Review: ''Rolling Stones – Voodoo Lounge (Virgin V2750)'' |journal=[[magasinet Vox|Vox]] |publisher=[[IPC Media]] |issue=VOX47, August 1994 |page=93}}</ref> }} '''''Voodoo Lounge''''' er eit album av [[The Rolling Stones]] og kom ut i 1994. Det var det første albumet deira på plateselskapet [[Virgin Records]], og det første på fem år etter ''[[Steel Wheels]]'' i 1989. ''Voodoo Lounge'' var òg det første Rolling Stones-albumet utan bassisten [[Bill Wyman]], som slutta i bandet tidleg i 1993. == Historie == Etter soloalbuma til [[Keith Richards]] (''[[Main Offender]]'') og [[Mick Jagger]] (''[[Wandering Spirit]]'') i 1992 og 1993, slo dei seg saman og starta å skrive nye songar i april 1993. Dei valde å ta inn [[Don Was]] som medprodusent. I september øvde og spelte dei inn songar heime hos [[Ronnie Wood]] i [[Irland]], og i november flytte dei til [[Windmill Lane Studios]] i [[Dublin]], der innspelinga av ''Voodoo Lounge'' starta. [[Darryl Jones]] tok no Bill Wyman sin plass som den faste bassisten i bandet, men var ikkje eit offisielt medlem. Etter ein innspelingsperiode i [[Los Angeles]] i starten av 1994 vart ''Voodoo Lounge'' gjort ferdig og The Rolling Stones starta førebuingane til ein ny, massiv verdsturné, som starta i august. «[[Love Is Strong]]» vart gjeven ut som den første singelen deira, og nådde 14. plass i Storbritannia. Singelen slo derimot ikkje an i USA, der han stoppa på 91. plass, den dårlegaste plasseringa for ein førstesingel av Rolling Stones i USA nokon gong. To andre singlar vart gjevne, «[[Out of Tears]]», som nådde 60. plass og «[[You Got Me Rocking]]», som berre gjekk opp til 113. plass. ''Voodoo Lounge'' vart dermed det første Rolling Stones-albumet som ikkje hadde store hittar i USA. I Storbritannia gjekk derimot både «Love Is Strong», «You Got Me Rocking», «Out Of Tears» og «I Go Wild» alle inn på Topp 40. ''Voodoo Lounge'' kom ut i juli 1994 og fekk god kritikk. Det gjekk rett til topps på den britiske albumlista (den første førsteplassen deira i heimlandet sidan ''[[Emotional Rescue]]'' tidleg på 80-talet) og andreplassen i USA. I Noreg nådde albumet tredjeplass på [[VG-lista]]. Produsent Don Was var kjend for å ein produksjonsstil basert på eldre rock, og gjorde sitt til at albumet hadde ein meir klassisk Rolling Stones-stil, enn den meir glattare produksjonen som hadde prega albuma deira på 80-talet. Resultatet vart eit album med blues, R&B og country som albuma deira frå seint på 60-talet og tidleg på 70-talet. Sjølv om både kritikarar og tilhengjarar tykte godt om resultatet, har Jagger seinare sagt seg misnøgd med estetikken til Was, og lagde eit meir variert album med ''[[Bridges to Babylon]]'', det neste studioalbumet. Likevel vart Was nytta som produsent i lang tid sidan. Tidleg i 1994, midt under Voodoo Lounge-turneen, som først var ferdig i august, vann ''Voodoo Lounge'' [[Grammy Award]] for beste rockealbum. Sjølv om det ikkje vert rekna som like bra som dei klassiske Rolling Stones-albuma, vart ''Voodoo Lounge'' i større grad rekna som eit comeback enn ''[[Steel Wheels]]'' vart då det kom ut. == Innhald == {{sporliste | alle songar = Mick Jagger og Keith Richards | tittel1 = [[Love Is Strong]] | lengd1 = 3:50 | tittel2 = [[You Got Me Rocking]] | lengd2 = 3:35 | tittel3 = Sparks Will Fly | lengd3 = 3:16 | tittel4 = The Worst | lengd4 = 2:24 | tittel5 = New Faces | lengd5 = 2:52 | tittel6 =Moon Is Up | lengd6 = 3:42 | tittel7 = [[Out of Tears]] | lengd7 = 5:27 | tittel8 = [[I Go Wild]] | lengd8 = 4:23 | tittel9 = Brand New Car | lengd9 = 4:15 | tittel10 = Sweethearts Together | lengd10 = 4:45 | tittel11 = Suck on the Jugular | lengd11 = 4:28 | tittel12 = Blinded by Rainbows | lengd12 = 4:33 | tittel13 = Baby Break It Down | lengd13 = 4:09 | tittel14 = Thru and Thru | lengd14 = 6:15 | tittel15 = Mean Disposition | lengd15 = 4:08 }} ==Medverkande== '''The Rolling Stones''' *[[Mick Jagger]] – [[solovokalist|solo-]] og [[korvokal]], [[elektrisk gitar|elektrisk]] og [[akustisk gitar]], [[munnspel]], [[maracas]], [[kastanjettar]] *[[Keith Richards]] – elektrisk og akustisk gitar, korvokal; solovokal på «The Worst» and «Thru and Thru», [[piano]], [[tamburin]] *[[Ronnie Wood]] – elektrisk, [[Pedalsteelgitar|pedalsteel]], akustisk, [[slidegitar|slide]] og [[lapsteelgitar]], korvokal *[[Charlie Watts]] – [[trommer]], tamburin '''Andre medverkande''' *[[Darryl Jones]]&nbsp;– [[elektrisk bass]] *[[Chuck Leavell]]&nbsp;– piano, [[orgel]], [[pumpeorgel|harmonium]], [[cembalo]]<ref name="Music Legends">{{cite web |publisher=Music Legends| url= http://musiclegends.ca/interviews/chuck-leavell-interview-rolling-stones/|title=Chuck Leavell Interview| accessdate=30. mars 2018|date=8. april 2010|last=Saulnier|first=Jason}}</ref> *[[Bernard Fowler]]&nbsp;– korvokal *[[Frankie Gavin]]&nbsp;– [[fele]], [[blikkfløyte]] *[[Mark Isham]]&nbsp;– [[trompet]] *[[Luís Jardim]]&nbsp;– perkusjon, [[shaker]] *[[Flaco Jimenez]]&nbsp;– [[trekkspel]] *Phil Jones&nbsp;– perkusjon *David McMurray&nbsp;– [[saksofon]] *[[Ivan Neville]]&nbsp;– korvokal, orgel *[[Benmont Tench]]&nbsp;– orgel, piano, trekkspel *[[Bobby Womack]]&nbsp;– korvokal *Max Baca&nbsp;– bajo sexto *[[Lenny Castro]]&nbsp;– [[perkusjon]] *Pierre de Beauport&nbsp;– akustisk gitar *[[David Campbell]]&nbsp;– [[strykeinstrument|strykar]][[arrangement]] ==Salslister== {{col-begin}} {{col-2}} ===Vekeslister=== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !Liste (1994) !Plassering |- |align="left"|[[ARIA-lista|Den australske ARIA-lista]]<ref name="auchart">{{cite web| title = australian-charts.com The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''| publisher = [[Australian Recording Industry Association]]| url = http://australian-charts.com/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|format=ASP| accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|Den austerrikske albumlista<ref name="atchart">{{cite web|title=austriancharts.at The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|work=Hung Medien|language=tysk|format=ASP|url=http://austriancharts.at/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|Den belgiske albumlista (Flandern) <ref name="beVlchart">{{cite web|title= ultratop.be The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|url=http://www.ultratop.be/nl/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|language=nederlandsk|publisher=Ultratop|work=Hung Medien|format=ASP|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |13 |- |align="left"|[[Ultratop|Den belgiske albumlista (Vallonia)]]<ref name="bewachart">{{cite web|title= ultratop.be The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|url=http://www.ultratop.be/fr/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|language=fransk|work= Hung Medien|format=ASP|publisher=Ultratop|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |26 |- |align="left"|[[magasinet RPM|Kanadiske RPM-lista]]<ref>{{cite web|url=http://www.collectionscanada.gc.ca/rpm/028020-119.01-e.php?brws_s=1&file_num=nlc008388.2549&type=1&interval=24&PHPSESSID=bo3abg99f674an26828fe41l16|title=Top Albums/CDs – Volume 60, No. 2 |publisher=''[[magasinet RPM|RPM]]''|format=PHP|date= 1994-08-01|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|[[Den nederlandske albumlista]]<ref name="nlchart">{{cite web|title=dutchcharts.nl The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|publisher=[[MegaCharts]]|url=http://dutchcharts.nl/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|work=Hung Medien|format=ASP|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|[[SNEP|Den franske SNEP-lista]]<ref name="fracharts">{{cite web|url=http://infodisc.fr/Album_R.php |title=InfoDisc : Tous les Albums classés par Artiste > Choisir Un Artiste Dans la Liste |language=fransk |publisher=infodisc.fr |accessdate=30. mars 2018 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160126084927/http://infodisc.fr/Album_R.php |archivedate=26. januar 2016 |df= }}</ref> |2 |- |align="left"|[[Media Control|Den tyske Media Control-lista]]<ref name="dechart">{{cite web | url=http://www.officialcharts.de/album.asp?artist=The+Rolling+Stones&title=Voodoo+Lounge&cat=a&country=de| title=Album Search: The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''| language=tysk| publisher=Media Control| accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|Den italienske albumlista<ref name="itayearend">{{cite web | url = http://www.hitparadeitalia.it/hp_yenda/lpe1994.htm | title = Hit Parade Italia – Gli album più venduti del 1994 |language = italiensk | publisher = hitparadeitalia.it | accessdate =30. mars 2018}}</ref> |4 |- |align="left"|[[Oricon|Den japanske albumlista]]<ref name="Jachart">{{cite web| url=http://www.oricon.co.jp/music/release/d/297165/1/|title= ヴードゥー・ラウンジ／ザ・ローリング・ストーンズ-リリース-ORICON STYLE-ミュージック| trans-title= Highest position and charting weeks of ''Voodoo Lounge'' by The Rolling Stones| language=Japanese| work=oricon.co.jp| publisher=''[[Oricon]] Style''| accessdate=30. mars 2018}}</ref> |2 |- |align="left"|[[RIANZ|Den newzealandske albumlista]]<ref name="NZchart">{{cite web|title=charts.org.nz The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|work=Hung Medien|publisher=[[Recording Industry Association of New Zealand]]|url=http://charts.org.nz/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|format=ASP|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|Noreg - [[VG-lista]]<ref name="norcharts">{{cite web|title=norwegiancharts.com The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|publisher=|url=http://norwegiancharts.com/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|format=ASP|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |3 |- |align="left"|[[Den spanske albumlista]]<ref>{{cite book |last=Salaverri|first=Fernando|title=Sólo éxitos: año a año, 1959–2002|edition=1st |date=September 2005|publisher=Fundación Autor-SGAE|location=Spain|isbn=84-8048-639-2}}</ref> |6 |- |align="left"|[[Den svenske albumlista]]<ref name="sechart">{{cite web|title=swedishcharts.com The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge''|format=ASP|url=http://swedishcharts.com/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|language=svensk|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |2 |- |align="left"|[[Den sveitsiske albumlista]]<ref name="chchart">{{cite web|title= The Rolling Stones – ''Voodoo Lounge'' – hitparade.ch|url=http://hitparade.ch/showitem.asp?interpret=The+Rolling+Stones&titel=Voodoo+Lounge&cat=a|language=tysk|work=Hung Medien|format=ASP|publisher=Swiss Music Charts|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|[[UK Albums Chart]]<ref name="UKchart">{{cite web| url=http://www.officialcharts.com/artist/_/The%20Rolling%20Stones/| title= The Rolling Stones > Artists > Official Charts| publisher=''[[UK Albums Chart]]''|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |1 |- |align="left"|U.S. [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]<ref name="USchart">{{cite web|title=allmusic ((( ''Voodoo Lounge'' > Charts & Awards > Billboard Albums )))|publisher=allmusic.com|url={{Allmusic|class=album|id=r202224/charts-awards|pure_url=yes}}|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |2 |} ===Singlar=== {|class="wikitable" !align="left"|År !align="left"|Singel !align="left"|Liste !align="left"|Plassering |- |rowspan=8|1994 |rowspan=3|«Love Is Strong» |UK Top 75 Singles<ref>{{cite web|title=«Love Is Strong» UK chart history-Rolling Stones singles|url=http://www.chartstats.com/songinfo.php?id=22082|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |align="center"|14 |- |align="left"|The Billboard Hot 100<ref name="Rolling Stones Singles on Billboard">{{cite web|url=http://www.allmusic.com/artist/the-rolling-stones-mn0000894465/awards|title=Billboard Albums|publisher=[[AllMusic]]}}</ref> |align="center"|91 |- |align="left"|Mainstream Rock Tracks |align="center"|2 |- |rowspan=2|«You Got Me Rocking» |Mainstream Rock Tracks |align="center"|2 |- |UK Top 75 Singles<ref>{{cite web|title=«You Got Me Rocking» UK chart history-Rolling Stones singles|url=http://www.theofficialcharts.com/search-results-album/_/You+Got+Me+Rocking#single|accessdate=30. mars 2018|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203053311/http://www.officialcharts.com/search-results-album/_/You+Got+Me+Rocking#single|archivedate=3. februar 2014|df=dmy-all}}</ref> |align="center"|23 |- |rowspan=3|«Out of Tears» |The Billboard Hot 100<ref name="Rolling Stones Singles on Billboard" /> |align="center"|60 |- |Mainstream Rock Tracks<ref name="Rolling Stones Singles on Billboard" /> |align="center"|14 |- |UK Top 75 Singles<ref>{{cite web|title=«Out of Tears» UK chart history-Rolling Stones singles|url=http://www.theofficialcharts.com/search-results-album/_/You+Got+Me+Rocking#single|accessdate=30. mars 2018|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203053311/http://www.officialcharts.com/search-results-album/_/You+Got+Me+Rocking#single|archivedate=3. februar 2014|df=dmy-all}}</ref> |align="center"|36 |- |rowspan=4|1995 |«You Got Me Rocking» |Bubbling Under Hot 100 |align="center"|113 |- |«Sparks Will Fly» |Mainstream Rock Tracks |align="center"|30 |- |rowspan=2|«I Go Wild» |Mainstream Rock Tracks |align="center"|20 |- |UK Top 75 Singles<ref>{{cite web|title=«I Go Wild» UK chart history-Rolling Stones singles|url=http://www.theofficialcharts.com/search-results-album/_/I+Go+Wild#single|accessdate=30. mars 2018}}</ref> |align="center"|29 |- |} {{col-2}} ===Årslister=== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !Liste (1994) !Plassering |- |align="left"|Den austerrikske albumlista<ref name="AUTYearend">{{cite web|url=http://austriancharts.at/1994_album.asp |title=Austriancharts.at – Jahreshitparade 1994|format=ASP|language=tysk|publisher=Hung Medien |accessdate=30. mars 2018}}</ref> |18 |- |align="left"|[[RPM Year-End|Den kanadiske albumlista]]<ref>{{cite web|url=http://www.collectionscanada.gc.ca/rpm/028020-119.01-e.php?brws_s=1&file_num=nlc008388.2686&type=1&interval=24&PHPSESSID=mhe12pta2k83e08udtq66ot062 |title=RPM Top 100 Albums of 1994 |publisher=RPM |date=12. desember 1994 |accessdate=30. mars 2018}}</ref> |13 |- |align="left"|Den nederlandske albumlista<ref>{{cite web|url=http://dutchcharts.nl/jaaroverzichten.asp?year=1994&cat=a |title=Dutch charts jaaroverzichten 1994|format=ASP|language=nederlandsk|accessdate=2. april 2014}}</ref> |29 |- |align="left"|Den franske albumlista<ref name="frayearend">{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/B-CD_1994.php |title=Les Albums (CD) de 1994 par InfoDisc |language=fransk |format=PHP |publisher=infodisc.fr |accessdate=30. mars 2018 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140330174621/http://infodisc.fr/B-CD_1994.php |archivedate=30. mars 2014 |df= }}</ref> |28 |- |align="left"|Den italienske albumlista<ref name="itayearend" /> |37 |- |align="left"|Den japanske albumlista<ref name="JPCB" /> |105 |- |align="left"|Den sveitsiske albumlista<ref>{{cite web |url=http://hitparade.ch/year.asp?key=1994|title=Hitparade.ch – Schweizer Jahreshitparade 1994|work= |publisher=Hung Medien |accessdate=30. mars 2018}}</ref> |31 |- |align="left"|US [[Billboard Year-End|Billboard 200]]<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ZAgEAAAAMBAJ&printsec=frontcover&dq=Voodoo+Lounge|title=Billboard Magazine – 1994: The Year in Music|publisher=Nielsen Business Media |work=Billboard|date=24. desember 1994}}</ref> |62 |} {{col-end}} ==Salstrofé== {{certification Table Top}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Austria|award=Gull|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Canada|award=Platina|number=3|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|relyear=1994|certyear=1994|region=France|award=Gull|number=2|autocat=yes|salesamount=295,400|salesref=<ref name=FRGD>{{cite web|url=http://www.infodisc.fr/CDCertif_O2.php?debut=650 |title=Les Albums Double Or |publisher=[[Syndicat National de l'Édition Phonographique|SNEP]] |work=infodisc.fr |language=fransk |accessdate=30. mars 2018 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131110024146/http://www.infodisc.fr/CDCertif_O2.php?debut=650 |archivedate=10. november 2013 |df= }}</ref>}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Germany|award=Platina|accessdate=30. mars 2018}} {{Certification Table Entry|region=Japan|type=album|artist=ザ・ローリング・ストーンズ|title=ヴードゥー・ラウンジ|award=Gull|relyear=1994|certyear=1994|certmonth=7|certref=<ref>{{cite web |url=http://www.riaj.or.jp/issue/record/1994/199409.pdf |title=RIAJ > The Record > September 1994 > Certified Awards (July 1994)|work=[[Recording Industry Association of Japan]]|language=Japanese|accessdate=30. mars 2018}}</ref>|autocat=yes|salesamount=172,410|salesref=<ref name="JPCB">{{cite book|title=Oricon Album Chart Book: Complete Edition 1970–2005|publisher=Oricon Entertainment|location=[[Roppongi]], [[Tokyo]]|year=2006|isbn=4-87131-077-9}}</ref>}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|certyear=1994|region=Mexico|award=Platina|certref=<ref>{{cite web|url=http://eil.com/shop/moreinfo.asp?catalogid=210986|title=AMPROFON |publisher=amprofon.mx |date= |accessdate=30. mars 2018}}</ref>}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Netherlands|award=Platina|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Norway|award=Gull|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|certyear=1994|region=Spain|award=Gull|certref=<ref name="Spanish certifications 1991-1995">{{cite web|url=http://www.mediafire.com/view/vqzno2c0fe48zam|title=Solo Exitos 1959–2002 Ano A Ano: Certificados 1991–1995|publisher=Solo Exitos 1959–2002 Ano A Ano|isbn=8480486392}}</ref>|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Switzerland|award=Gull|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=United Kingdom|award=Gull|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=United States|award=Platina|number=2|accessdate=30. mars 2018}} {{Certification Table Summary}} {{certification Table Entry|title=Voodoo Lounge|artist=The Rolling Stones|type=album|autocat=yes|relyear=1994|region=Europe|certyear=1996|award=Platina|accessdate=30. mars 2018}} {{certification Table Bottom|nosales=yes}} == Kjelder == {{refopning}} * ''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Voodoo Lounge|Voodoo Lounge]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 28. mars 2009.'' {{refslutt}} {{fotnoteliste|3}} {{The Rolling Stones}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Rolling Stones-album]] [[Kategori:Musikkalbum frå 1994]] [[Kategori:Album produserte av Don Was]] [[Kategori:Album produserte av The Glimmer Twins]] [[Kategori:Virgin Records-album]] [[Kategori:Album spelte inn i A&M Studios]] [[Kategori:Album spelte inn i MSR Studios]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Australia]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Austerrike]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Canada]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Nederland]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Tyskland]] [[Kategori:Nummer-ein-album i New Zealand]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Sveits]] [[Kategori:Nummer-ein-album i Storbritannia]] 4fst66aj3iz0aotw1rrgi8651c2wzvd 0 152732 3395549 3381110 2022-07-26T16:27:36Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks øy |namn =Forewick Holm |bilete = |bilettekst = |kartposisjon = {{kartposisjon|Skottland|lat_grad=60.20|lon_grad=-1.40|flyt=center|karttekst=}} |lokalt namn = |lokalt namn språk =skotsk-gælisk språk |stad =[[Nordsjøen]] |koordinatar={{koord|60.20|-1.40|vising=pålinje,tittel|type:island}} |øygruppe =[[Shetlandsøyane]] |areal =0,01 |høgaste punkt ukjend =10 |land =Skottland |land administrativ inndeling tittel=[[Regionar i Skottland|Region]] |land administrativ inndeling =[[Shetlandsøyane]] |folketal =0 }} '''Forewick Holm''' (òg kalla ''Forvik Island'') er ei lita øy i Sound of Papa i [[Shetlandsøyane]] i [[Skottland]]<ref name=Smith>{{cite book|last=Haswell-Smith|first=Hamish|date=2004|title=The Scottish Islands|location=Edinburgh|publisher=Canongate|page=451}}</ref> mellom [[Papa Stour]] og [[Sandness]]halvøya. ==Plassering== Øya ligg om lag 200 meter sør for neset Forewick Ness på [[Papa Stour]] og 1,5 km nord for [[Melby]] på Sandnesshalvøya. Den vesle holmen Scarf's Head er landfast med Forewick Holm ved lågvatn. ==Namn== Øya heiter offisielt ''Forewick Holm'' men eigaren Stuart Hill gav ho namnet ''Forvik Island'', som på norsk tyder «sauevik-øya».<ref>{{cite web|url=http://shetlopedia.com/Forvik_Island|title=Forvik Island|publisher=shetlopedia.com|accessdate=24. mars 2010}}</ref> ''Wick'' er ei anglisering av ''vik''. ==Historie== Ein kjenner ikkje til at det har vore permanent busetnad på øya nokon gong, noko storleiken på berre 1 hektar har gjort sitt til. Det er likevel spor etter ein sirkelforma konstruksjon heilt søraust på øya, som kan vere alt frå ein saueinnhegning til ein bygning frå [[piktarar|piktisk]] tid.<ref>{{cite web|url=http://shetlopedia.com/Forvik_Island|title= Forvik Island (Shetlopedia article)|accessdate=24. mars 2010}}</ref> SS «Highcliffe» forliste ved øya den 6. februar 1940. Skipet og lasta vart øydelagd, men ingen liv gjekk tapt.<ref>[http://shetlopedia.com/Highcliffe "Highcliffe"] Shetlopedia. Henta 24. mars 2010.</ref> 21. juni 2008 erklærte Stuart Hill at Forvik skulle vera ein britisk kronkoloni og dermed ein uavhengig administrasjon, ei av dei britiske øyane, utan å vera del av Storbritannia eller EU. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Forewick Holm|Forewick Holm]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 24. mars 2010.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.forvik.com www.forvik.com]. * [http://shetlopedia.com/Forvik_Island Forvik Island] på Shetlopedia. * [http://www.shetland-news.co.uk/news_06_2008/Stuart%20Hill%20declares%20independence.htm Stuart Hill erklærer sjølvstende] frå ''Shetland News'' {{Shetland}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Øyar i Shetlandsøyane]] [[Kategori:Stadnamn av norrønt opphav i Skottland]] [[he:איי שטלנד#גאוגרפיה]] [[nl:Forvik Island]] snlxhdpd3ljdbixk5a1jxk8l5o9k3xp 3395550 3395549 2022-07-26T16:27:47Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks øy |namn =Forewick Holm |kartposisjon = {{kartposisjon|Skottland|lat_grad=60.20|lon_grad=-1.40|flyt=center|karttekst=}} |lokalt namn = |lokalt namn språk =skotsk-gælisk språk |stad =[[Nordsjøen]] |koordinatar={{koord|60.20|-1.40|vising=pålinje,tittel|type:island}} |øygruppe =[[Shetlandsøyane]] |areal =0,01 |høgaste punkt ukjend =10 |land =Skottland |land administrativ inndeling tittel=[[Regionar i Skottland|Region]] |land administrativ inndeling =[[Shetlandsøyane]] |folketal =0 }} '''Forewick Holm''' (òg kalla ''Forvik Island'') er ei lita øy i Sound of Papa i [[Shetlandsøyane]] i [[Skottland]]<ref name=Smith>{{cite book|last=Haswell-Smith|first=Hamish|date=2004|title=The Scottish Islands|location=Edinburgh|publisher=Canongate|page=451}}</ref> mellom [[Papa Stour]] og [[Sandness]]halvøya. ==Plassering== Øya ligg om lag 200 meter sør for neset Forewick Ness på [[Papa Stour]] og 1,5 km nord for [[Melby]] på Sandnesshalvøya. Den vesle holmen Scarf's Head er landfast med Forewick Holm ved lågvatn. ==Namn== Øya heiter offisielt ''Forewick Holm'' men eigaren Stuart Hill gav ho namnet ''Forvik Island'', som på norsk tyder «sauevik-øya».<ref>{{cite web|url=http://shetlopedia.com/Forvik_Island|title=Forvik Island|publisher=shetlopedia.com|accessdate=24. mars 2010}}</ref> ''Wick'' er ei anglisering av ''vik''. ==Historie== Ein kjenner ikkje til at det har vore permanent busetnad på øya nokon gong, noko storleiken på berre 1 hektar har gjort sitt til. Det er likevel spor etter ein sirkelforma konstruksjon heilt søraust på øya, som kan vere alt frå ein saueinnhegning til ein bygning frå [[piktarar|piktisk]] tid.<ref>{{cite web|url=http://shetlopedia.com/Forvik_Island|title= Forvik Island (Shetlopedia article)|accessdate=24. mars 2010}}</ref> SS «Highcliffe» forliste ved øya den 6. februar 1940. Skipet og lasta vart øydelagd, men ingen liv gjekk tapt.<ref>[http://shetlopedia.com/Highcliffe "Highcliffe"] Shetlopedia. Henta 24. mars 2010.</ref> 21. juni 2008 erklærte Stuart Hill at Forvik skulle vera ein britisk kronkoloni og dermed ein uavhengig administrasjon, ei av dei britiske øyane, utan å vera del av Storbritannia eller EU. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Forewick Holm|Forewick Holm]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 24. mars 2010.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.forvik.com www.forvik.com]. * [http://shetlopedia.com/Forvik_Island Forvik Island] på Shetlopedia. * [http://www.shetland-news.co.uk/news_06_2008/Stuart%20Hill%20declares%20independence.htm Stuart Hill erklærer sjølvstende] frå ''Shetland News'' {{Shetland}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Øyar i Shetlandsøyane]] [[Kategori:Stadnamn av norrønt opphav i Skottland]] tlwff6hft9qqguihzrthnl9v5xrg9vy 0 162088 3395606 3170571 2022-07-26T17:39:08Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Fil:OCD handwash.jpg|mini|Handvask er ei enkel, men effektiv form for hygiene]] '''Hygiene''' er eit ord som eigentleg står for helsesam livsførsel. Det kjem frå det [[gresk]]e ordet ''hygieiná'' (helse) og heng i hop med ordet ''hygieía'' (sund, helsesam). [[Hygieia|Hygiéia]] var den greske gudinna for helse og reinsemd. == Historikk == Tankar om hygiene og hygieniske levereglar har lange tradisjonar hjå ulike folk. I [[Egypt]] fanst det så tidleg som for 2500 år sidan nedskrivne reglar for reinhald både når det galdt mat, klede og kropp. Under antikken sette [[Hippokrates]] («lækjarkunstens far») opp hygieniske reglar med handvask ved [[kirurgi]]ske inngrep,<ref>Borchgrevink-Lund C-F, Sjaastad I (2001): «Hygienens historie» – i: ''Kompendium i hygiene og mikrobiologi'', bind 6 - Mamut, Oslo. ISBN 82-91562-18-0. [http://www.mamut.net/hygiene/subdet7.htm]</ref> og hjå [[hinduar]] har daglege bad alltid vore eit viktig ritual.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.nchtuk.org/content.php?id=271 |tittel = Bathing "Snanam" in Hindu Culture |vitja = 26. juni 2010 |etternamn = Ranganathan |førenamn = V |år = 2009 |utgjevar = National Council of Hindu Temples UK |språk = (en) }} </ref> [[Romarriket|Romarane]] var kjende for ein omfattande badekultur som dei tok med seg og spreidde i koloniane. Dei forma òg eit lovverk som omfatta både reglar om daglege bad og om næringsmiddelhygiene. Dugande [[ingeniør]]ar konstruerte [[akvedukt]]ar som førte drikkevatn både til hovudstaden og til fleire andre byar i det romerske og riket.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Thermae |tittel = Thermae |vitja = 26. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) |språk = en }} </ref> Seinare vart [[tyrkiske bad]] og badekultur eit kjent omgrep langt utanfor det som har vorte kalla [[det osmanske riket]].<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Turkish_bath |tittel = Turkish bath |vitja = 26. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) |språk = en }} </ref> Både [[islam]] og [[Jødedommen|jødedom]] har noggranne reglar om diett og handtering av mat, noko som òg kan oppfattast som rituelle former for livsmiddelhygiene.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Islamic_dietary_laws |tittel = Islamic dietary laws |vitja = 26. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) |språk = en }} </ref> I nordiske land var [[Badstue|badstua]] viktig, fyrst og fremst i [[Finland]]. Under namnet ''sauna'' har finnane gjort denne badeforma verdskjend.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Sauna |tittel = Sauna |vitja = 29. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) }} </ref> Så tidleg som i [[mellomalderen]] freista dei å leggja vekt på hygieniske aspekt når visse sjukdomar skulle førebyggjast. I [[pest]]tider skulle til dømes personar som tok hand om dei sjuke bera visse klede og masker der «dårleg» innandingsluft skulle reinast frå smitta med hjelp av ulike [[urt]]er og dill.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Plague_doctor#Other_effects |tittel = Consequences of the Black Death |vitja = 29. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) }} </ref> [[Fil:Doktorschnabel_430px.jpg|mini|Pestlækjar (Doctor Schnabel - gravering av Paul Fürst, 1656)]] Etter kvart kom meir vitskaplege metodar med noggrannare observasjonar og aukande opplysning. Dermed kunne hygieniske åtgjerder og tiltak få eit meir vitskapleg og medisinsk opplegg. Så tidleg som på 1600-talet skreiv italienaren [[Bernardino Ramazizini]] (1633–1714) ei heller velkjend bok om det vi i dag skulle kalla yrkeshygieniske observasjonar - ''De morbis artificum diatriba''.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Ramazzini |tittel = Bernardino Ramazzini |vitja = 29. juni 2010 |år = 2010 |månad = mai |utgjevar = Wikipedia (en) |språk = en }} </ref> [[John Snow]] (1813–1858) kunne i 1854 stogga ein [[kolera]]epidemi i eit område i [[London]] ved å stengja ei vasspumpe. Seinare kunne han syna at smitta kom frå forureina drikkevatn.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/John_Snow_(physician) |tittel = John Snow (physician) |vitja = 29. juni 2010 |år = 2010 |månad = juni |utgjevar = Wikipedia (en) }} </ref> Enda om [[Max von Pettenkofer]] (1818–1901) i Tyskland tok avstand frå viktige [[mikrobiologi]]ske framsteg, drog han dei rette hygieniske slutsatsane av observasjonane sine. Dermed gjorde han hygiene til ein eigen vitskap. For etterverda har han kan henda vorte mest kjend for at han gjekk imot [[Robert Koch]] og vegra å gå med på at kolerabasillar var årsak til [[kolera]]. Som prov på si eiga oppfatning drakk han difor ved eitt tilfelle ein buljong som inneheldt kolerabasillar. Von Pettenkofer heldt seg frisk og kom dermed til å hemma mikrobiologisk forsking i fleire år framover.<ref>{{Kjelde www |url = http://de.wikipedia.org/wiki/Max_von_Pettenkofer |tittel = Max von Pettenkofer |vitja = 17. juli 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Wikipedia (de) |språk = de }} </ref> Andre har vore banebrytande når det gjeld å førebyggja det vi i dag kallar nosokomiale infeksjonar. I [[Wien]] klarte den ungarske lækjaren [[Ignaz Semmelweiss]] (1818–1865) å få ned den høge [[mortalitet]]en i [[barselfeber]] radikalt ved å krevja handdesinfeksjon av fødselshjelparane. Samtida tok han ikkje alvorleg, og det tok mange år innan tankane hans vann feste.<ref>{{Kjelde www |url = http://de.wikipedia.org/wiki/Ignaz_Semmelweis |tittel = Ignaz Semmelweiss |vitja = 17. juli 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Wikipedia (de) }} </ref> Med systematisk desinfeksjon kunne den skotske kirurgen [[Joseph Lister]] (1827–1912) minska [[infeksjon]]sfaren i samband med kirurgiske inngrep. I operasjonsalen let han operatørane desinfisera både hender, sår, instrument og luft med [[karbolsyre]]. Saman med dei røynslene som Semmelweiss gjorde, førte innsatsen til Lister etter kvart til viktige sjukehushygieniske grunnreglar (''asepsis'' og ''antisepsis'').<ref>{{Kjelde www |url = http://www.surgical-tutor.org.uk/default-home.htm?principles/microbiology/asepsis.htm~right |tittel = Asepsis and antisepsis |vitja = 29. juli 2010 |utgjevar = Surgical-tutuor.org.uk (a free on-line resource) |språk = en }} </ref><ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Lister,_1st_Baron_Lister |tittel = Joseph Lister, 1st Baron Lister |vitjingsdato = |vitja = 29. juni 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Wikipedia (en) }}</ref> For ettertida har [[Florence Nightingale]] (1820–1910) vorte mest kjend for den innsatsen ho gjorde under [[Krimkrigen]] (1853–1856). «Kvinna med lampa», som ho vart kalla, skipa då ei organisert form for sjukepleie som med reinhald og hygieniske reglar. På eit nærmast revolusjonerande vis tok ho seg av såra og skada soldatar. Seinare kunne Florence Nightingale føra over mange av røynslene frå Krimkrigen til den sivile heldetenesta der ho òg gjekk i brodden for å skapa eit betre lovverk på det [[sosialmedisin]]ske området.<ref>{{Kjelde www |url = http://nn.wikipedia.org/wiki/Florence_Nightingale |tittel = Florence Nightingale |vitja = 19. juli 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Wikipedia (nn) }} </ref> == Miljøhygiene == Eigentleg gjekk dei hygieniske grunnprinsippa ut på å førebyggja sjukdomar ved å føra eit helsesamt liv og halda kroppen og omgjevnaden rein. Dessutan gjekk dei fleste hygieniske åtgjerdene ut på å hindra åtak frå skadelege emne. I dei fleste kulturar har det såleis vore viktig med personleg hygiene, fyrst og fremst kroppshygiene. Med utvikling av moderne samfunn og aukande kunnskap om den verknaden ulike kjemiske emne og fysikalske fenomen i omgjevnad og miljø kan ha på helse og trivsel har omgrepet hygiene etter kvart fått ei vidare tyding, og vi har fått det omfattande omgrep som ''miljøhygiene''. Til miljøhygieniske tiltak kan ein rekna lovgjeving, reglar og åtgjerder som har til avsikt å førebyggja eller avgrensa skadeleg innverknad frå både [[Mikroorganisme|mikroorganismar]] ''(smittevern)'' og andre skadelege emne i omgjevnaden. === Næringsmiddelhygiene === Hit høyrer åtgjerder og vilkår som er naudsynte for å tryggja heile kjeda ved framstilling av mat så næringsmidla våre er høvelege når dei skal konsumerast.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.regjeringen.no/nb/dep/hod/tema/ernaring-og-mattrygghet/naringsmiddelhygiene.html?id=570213 |tittel = Næringsmiddelhygiene |vitja = 19. juli 2010 |utgjevar = Helse- og omsorgsdepartementet |språk = nb }} </ref> === Yrkeshygiene === Til yrkeshygieniske åtgjerder reknast både kartlegging av helsefarar i ulike yrke og vitskapen om korleis sjukdomar og skader i yrkeslivet kan førebyggjast. Arbeidet med å førebyggja skader og fremja helsa hjå arbeidstakarar omfattar både mikroorganismar og kjemiske og fysiske faktorar. Yrkeshygiene og [[arbeidsmedisin]] er nærskylde omgrep.<ref>{{Kjelde www |url =http://www.snl.no/yrkeshygiene |tittel = Yrkeshygiene |vitja = 19. juli 2010 |forfattar = IS Kristiansen |år = 2009 |månad = februar |verk = Store norske leksikon |utgjevar = Institusjonen Fritt Ord og Sparebankstiftelsen DnB NOR }}</ref> === Strålehygiene === I staden for å tala om strålehygiene nyttast no heller omgrepet strålevern. Her inngår arbeidet med å kartleggja og hindra skader både frå naturleg stråling og frå strålekjelder i medisin, industri og forsking.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.snl.no/Statens_str%C3%A5levern |tittel = Statens strålevern |vitja = 19. juli 2010 |forfattar = GS Braut |år = 2009 |månad = februar |verk = Store norske leksikon |utgjevar = Institusjonen Fritt Ord og Sparebankstiftelsen DnB NOR |språk = nb }} </ref> === Bustadhygiene === Sosialmedisinsk er alt som har med bustadmiljøet viktig. Omgrepet bustadhygiene omfattar fyrst og fremst miljøet innandørs. Eit husvære får ikkje vera trongbudd og skal ha tilgang til reint vatn og gode renovasjonsvilkår. Det finst òg krav på bustaden når det gjeld temperatur, fukt, ventilasjon, lys, støy og larm, skadedyr og skadeleg mikroorgansimar som t.d. [[muggsopp]]. Med ordet segregering har omgrepet bustadhygiene på seinare tid fått eit utvida innhald. Det er ikkje berre viktig kor bra og helsesame husvære vi bur i. For folkehelsa er like viktig kvar bustaden ligg og korleis miljøet i omgjevnaden ser ut.<ref>Anonym (2008) «Sosiale miljøfaktorer – intensjoner og innhold» - Helsedirektoratet, nr. 12, s. 14. [http://www.helsedirektoratet.no/vp/multimedia/archive/00100/sosiale_milj_faktor_100299a.pdf] (pdf)</ref> === Skulehygiene === Etter at [[folkeskulen]] vart innført, fekk skulehygienisk verksemd under dei samfunnstilhøva som rådde i fyrsten av [[1900-talet]] viktige oppgåver. Barna skulle ikkje få dårleg helse av skulegangen. Dei skulehygieniske krava vart difor vidtfemnande og galdt både skulehus, undervisingsrom, skuleinventar og kost. I undervisningstimane skulle elevane kunna sitja utan å få kroppslege lyte, og klasseromma fekk krav på lempelege tilhøve når det galdt temperatur, fukt, lys og støy. I mange skular vart det innført skulemat med særskilt sunn og næringsrik frukost. Det vart òg laga forbetringar som galdt drikkevatn, toalett og handvask, kroppshygiene med dusj etter gymnastikk og tilgang til skulelækjar og skuletannlækjar.<ref>{{Kjelde www |url = https://bora.uib.no/bitstream/1956/2364/1/Masterthesis_Bjelland.pdf |tittel = Ren i sinn er ren i skinn - skolefolk og medisineres ordskifte om norske skolebarns helse 1920-1957 |vitja = 27. juli 2010 |forfattar = Bjelland I |år = 2007 |utgjevar = Historisk institutt, Universitetet i Bergen |språk = nb }}</ref> === Smittevern === Smittevern går ut på å hindra og førebyggja skadeleg innverknad av mikroorganismar. Til vern for innbyggjarane har vi lover om vern mot smittsame sjukdomar og praktiske reglar for isolerings- og andre smittevernetiltak som går ut på å hindra at farlege smitteemne kjem inn og vert spreidde i landet.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.lovdata.no/all/tl-19940805-055-001.html |tittel = Lov om vern mot smittsomme sykdommer |vitja = 19. juli 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Lovdata Online |språk = nb }}</ref> == Førebygging av smitte i helseinstitusjonar == Smittefaren er størst der sjuke samlast – fyrst og fremst på sjukehus, men òg i andre typar av helseinstitusjonar. Her er noggrant smittevern særskilt viktig. I helseinstitusjonar gjeld smittevernet i prinsipp to vegar. Omgjevande miljø skal vernast for smitte frå smittsame pasientar, og pasientar skal vernast for smitte frå andre pasientar og omgjevande miljø. Som oftast er det mikrobar i den normale bakteriefloraen som er årsak til infeksjonar som oppstår i samband med behandling eller pleie på sjukehus eller andre helseinstitusjonar ''(nosokomiale infeksjonar)''.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.fhi.no/eway/default.aspx?pid=233&trg=MainArea_5661&MainArea_5661=5565:0:15,3419:1:0:0:::0:0 |tittel = Tema: Smittevern i helseinstitusjoner |vitjingsdato = |vitja = 19. juli 2010 |år = 2010 |månad = mai |utgjevar = Folkehelseinstituttet }}</ref> === Handvask eller handdesinfeksjon === Dette høyrer til dei basale hygienerutinane ved alt arbeid med alle pasientar. Handvask (om hendene har synleg smuss) eller helst handdesinfeksjon (som både er effektivare og meir skånsamt for huda) bør utførast føre og etter alt arbeid med pasientar.<ref>Ojajärvi J (1980) «Effectiveness of hand washing and disinfection methods in removing transient bacteria after patient nursing» - ''J Hyg''., vol. '''85''', nr. 2, s. 193-203. PMID 6778914. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2133933/pdf/jhyg00038-0029.pdf] (pdf)</ref><ref>Brolin M, Anveden Berglind I, Boman A, Wrangsjö K, Meding B (2010) « Handsprit mer skonsamt än tvål och vatten. Bäst effekt för vårdpersonalens hud och mot smittöverföring» - ''Läkartidningen'', vol. '''107''', nr. 1-2, s. 24-6. [http://www.lakartidningen.se/store/articlepdf/1/13489/LKT1001s24_26.pdf] (pdf)</ref> Ved fare for kontakt med kroppssekret frå pasientar med misstenkte eller kjende smitteemne kan åtgjerdene utvidast til å gjelda hanskar og i visse tilfelle forklede eller vernefrakk, munnbind og vernebriller.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.fhi.no/dokumenter/fcd9d04208.pdf |tittel = Basale smittevernrutiner i helsetjenesten (basale rutiner) |vitja = 19. juli 2010 |år = 2009 |utgjevar = Folkehelseinstituttet |språk = nb }} </ref> === Isolering === Det kan vera naudsynt å isolera både særs smittsame pasientar og pasientar som på grunn av nedsett immunitet kan vera ekstra infeksjonskjenslege. For den sistnemnde gruppa gjev som oftast konsekvent gjennomførte hygienerutinar eit like bra smittevern som isoleringsåtgjerder.<ref>Stene-Larsen G, Larsen B-I (2004): « Isoleringsveilederen. Bruk av isolering av pasienter for å forebygge smittespredning i helseinstitusjoner» - i: ''Smittevern'', nr. 9 - Nasjonalt folkehelseinstitutt og Sosial- og helsedirektoratet, Oslo. ISBN 82-82-072-8. [http://www.fhi.no/dav/A6C04CB312.pdf] (pdf)</ref><ref>Borchgrevink-Lund C-F, Sjaastad I (2001): «Smitteisolering og beskyttende isolering» - '''i''': ''Kompendium i hygiene og mikrobiologi'', bind 6 - Mamut, Oslo. ISBN 82-91562-18-0. [http://www.mamut.net/hygiene/subdet4.htm]</ref> === Desinfeksjon === Mindre enn 1 av 10⁵ mikroorganismar skal overleva ein desinfeksjonsprosess. Dermed kan faren for smitte frå smitteførande gods reduserast eller eliminerast innan det skal handterast, enda om sterilitet ikkje er oppnådd. Ved preoperativ huddesinfeksjon skal infeksjonsfaren minskast ved å drepa den transiente hudfloraen føre inngrepet. Desinfeksjonsprosessen vert som oftast utført med hjelp av fysikalsk påverknad, varme eller med kjemiske desinfeksjonsmiddel.<ref>Borchgrevink-Lund C-F, Sjaastad I (2001): «Desinfeksjon – sterilisering» - '''i''': ''Kompendium i hygiene og mikrobiologi'', bind 6 - Mamut, Oslo. ISBN 82-91562-18-0. [http://www.mamut.net/hygiene/subdet3.htm]</ref> === Sterilitet === Når talet på levande mikroorganismar (sporar medrekna) skal haldast så lågt at dei ikkje kan komma inn i sår og operasjonsfelt ''(aseptikk)'', lyt ein ha sterile tilhøve. Ein vanleg definisjon for sterilitet har i mange år vore < 1 levande mikroorganisme per 10⁶ steriliserte føremål.<ref>Weinstein RA, Siegel JD, Pearson, ML, Chinn RYW, DeMaria A Jr, Lee JT, Rutala WA, Scheckler WE, Stover BH, Underwood MA (2008): «Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities» - '''i''': ''Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities, 2008'', (red. Rutala WA og Weber DJ), s. 58 - Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Atlanta. [http://www.cdc.gov/hicpac/pdf/guidelines/Disinfection_Nov_2008.pdf] (pdf)</ref> Dei fleste steriliseringsmetodane nyttar varme, gass, stråling eller ultrafiltrering. Nokre steriliseringsmetodar kan ha med indikatorar. Desse kan berre syna om sjølve prosessen har gått rett til. Prov på sterilitet gjev slike indikatorar ikkje. === Blodsmitte === Ein klassisk sjukdom som kan smitta gjennom blod er [[syfilis]]. Blod og blodprodukt er òg ein viktig smitteveg både for hepatittvirustypane B, C og D og for HTLV I og II og HIV. Fleire utav desse mikroorganismane kan dessutan ofte påvisast i andre kroppsvæsker og (t.d.i [[spinalvæske]], [[peritonealvæske]], [[ledvæske]] og sårsekret - særskilt om slik væske inneheld blod). Faren for blodsmitte etter medisinske åtgjerder som inokulasjon med kontaminerte sprøyter mm. (inokulasjonssmitte) har minka sidan eingongsutstyr vart innført. Dessutan kan ein i dag med god effekt vaksinera mot [[hepatitt B]] (og dermed mot [[hepatitt D]] òg), både føre og (innan ei viss tid har gått) etter smittetilfellet.<ref>{{Kjelde www |url =http://www.fhi.no/dokumenter/e4266a44e8.pdf |tittel = Hepatitt B |vitja = 20. juli 2010 |år = 2009 |månad = september |utgjevar = Folkehelseinstituttet |sider = 4-6 |språk = nb }}</ref> Hanskar som nyttast på rett vis gjev eit godt barrierevern mot smitte frå kroppsvæsker.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.helsetilsynet.no/upload/Publikasjoner/andrepublikasjoner/smittevernloven_forebygging_blodsmitte_ik-2552.pdf |tittel = Smittevernloven Veileder. Forebygging av blodsmitte i helsevesenet |vitja = 17. juli 2010 |forfattar = Lingaas E, Flaatten H, Fosse E, von der Lippe E, Nilsen Ø, Ødegaard A, Skaug N, Olsen I, Stenvik R, Basmo O J, Svein Arne Nordbø, Lerche C, Gåsland A |år = 1997 |månad = oktober |utgjevar = Statens helsetilsyn |språk= nb }}</ref> Strengare krav til blodgjevarar har saman med betre testar for gjevarblod langt på veg eliminert faren for [[Blodtransfusjon|transfusjonssmitte]] frå dei mikroorgansimane ein i dag kjenner til. For blod og blodprodukt har dessutan nyare og betre desinfeksjonsåtgjerder kome til og minska smitterisken ytterlegare når det gjeld bakteriar og virus.<ref>Solheim BG (2008) «Pathogen reduction of blood components» - ''Transfus Apher Sci''., vol. '''39''', nr. 1, s. 75-82. PMID 18602343. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18602343]</ref> Vanlege desinfeksjons- og steriliseringsprosessar er ikkje effektive når det gjeld [[prion]]sjukdomar, så her er tilhøva meir innfløkte.<ref>Sutton JM, Dickinson J, Walker JT, Raven ND (2006) «Methods to minimize the risks of Creutzfeldt-Jakob disease transmission by surgical procedures: where to set the standard?» - ''Clin Infect Dis''., vol. '''43''', nr. 6, s. 757-64. PMID 16912952. [http://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf/10.1086/507030] (pdf)</ref> === Multiresistente bakteriar === Overdriven og uriktig bruk av [[Antibiotikum|antibiotika]] har verda over gjort mange farlege bakteriar resistente mot fleire utav våre viktigaste antibakterielle middel. Til å overvaka og motverka ei slik utvikling har reglar om korleis til dømes gule stafylokokkar ([[Staphylococcus aureus]]) skal handsamast, både i og utanfor helseinstitusjonar.<ref>Stene-Larsen G, Larsen B-I (2004): «MRSA-veilederen. Nasjonal veileder for å forebygge spredning av meticillinresistente Staphylococcus aureus (MRSA) i helseinstitusjoner» - i: ''Smittevern'', nr. 16 - Nasjonalt folkehelseinstitutt og Helsedirektoratet, Oslo. ISBN 978-82-8082-330-4. [http://www.fhi.no/dokumenter/9bc2e5e450.pdf] (pdf)</ref> Andre og multiresistente bakterietypar som ser ut til å skapa aukande problem er slike som kan danna ESBL ''(extended spectrum betralactamase)'' – t.d. [[Escherichia coli]] og [[Klebsiella pneumoniae]].<ref>{{Kjelde www |url = http://www.fhi.no/eway/default.aspx?pid=233&trg=MainLeft_5669&MainLeft_5669=5544:52388::0:5667:1:::0:0 |tittel = Utbrudd av ESBL-produserende E. Coli i et norsk sjukehus |vitja = 20. juli 2010 |forfattar = Haldorsen B, Naseer U, Sundsfjord A, Natås O, Grundt H, Bue B |år = 2005 |månad = mai |utgjevar = Folkehelseinstituttet |språk = nb }}</ref> === Avfallshandtering === I helsetenesta er det alltid viss risiko for at ein har med smittsame og/eller multiresistente mikroorganismar å gjera. Slike mikroorgansimar bør hindrast i å spreia seg vidare til miljøet med avfall og dilikt. Difor finst det føreskrifter om ansvaret for handtering og transport av avfall frå helsetenesta – både for menneske og dyr.<ref>Skagestad H, Fuglesang J E, Stavenes B, Harvold U, Svindland I, Solevåg Ø (2006): « Styring og handtering av avfall frå helsetenesta og dyrehelsetenesta» - Sosial- og helsedirektoratet, Oslo. ISBN 978-82-8081-086-1. [http://www.avfallnorge.no/layout/set/print/content/download/26658/220310/file/utkast_veileder_12347a.pdf] (pdf)</ref> == Hygienepolitiske mistak == === Ervehygiene === Eit anna ord for same omgrep er ''eugenikk'' som kjem frå gresk eu ''(god, vel)'' og genes ''(fødd)''. Omgrepet vart innført i 1882 av [[Francis Galton]] (syskenbarnet til [[Charles Darwin]]). Tankar om ervehygiene vart spreidde både i [[Europa]] og i [[Amerika]] i fyrsten av [[1900-talet]]. Teorien gjekk eigentleg ut på både at menneskeætta stod i fare for å degenererast og at gode, ervelege eigenskapar difor skulle fremjast og ikkje ynskjelege eigenskapar skulle minskast.<ref>{{Kjelde www |url = http://en.wikipedia.org/wiki/Eugenics |tittel = Eugenics |vitja = 22. juli 2010 |år = 2010 |månad = juli |utgjevar = Wikipeedia (en) |språk = en }} </ref> Til og med i si meir moderate form førte læra i mange land til [[sterilisering]]slover og tiltak som tvangssterilisering med eit visst sosialt tilsnitt. «Ikkje ynskjeverde» grupper i samfunnet (omstreifarar, epileptikarar, alkoholikarar, sinnssjuke, til og med såkalla «reisande» m. fl.) skulle hindrast i å få avkom. === Rasehygiene === Dei ervehygieniske teoriane gjekk eigentleg ikkje ut på å fremja nokon særskild rase. Likevel gjekk [[nazist]]ane i [[Tyskland]] både føre og under [[andre verdskrigen]] vidare. Fyrst vart menneske dei heldt for å vera mindreverdige individ drepne ''(eutanasi)''. I tillegg utvikla nazistane teoriar om visse mindreverdige raser som skulle utrydjast og sette difor i gang industrielle massedrap i særskilt konstruerte [[gasskammer]]. I nazistokkuperte land kosta dette fleire millionar menneske livet, ein tragedie som fyrst og fremst gjekk ut over [[jødar]] og rom-folk (''genocid''). Ervehygienisk verksemd har etter andre verdskrig halde seg til individuell rådgjeving når det gjeld ervelege sjukdomar.<ref>{{Kjelde www |url = http://www.snl.no/eugenikk |tittel = Eugenikk |vitja = 22. juli 2010 |forfattar = Brøgger A |år = 2009 |månad = februar |verk = Store norske leksikon |utgjevar = Institusjonen Fritt Ord og Sparebankstiftelsen DnB NOR |språk = nb }} </ref> Eutanasi og miskunns- eller «barmhjertighetsdrap» som det vart kalla, har skjemt ut dette omgrepet så sterkt at samfunnsmessige omsyn ikkje har kome fram i seriøse ordskifte om eugenikk etter andre verdskrigen. Moderne DNA-teknikk gjev nye føresetnader og nye aspekt på individretta opplysning og rådgjeving. I framtida kjem truleg dette til å vera eit viktig emne for vidare moralfilosofiske drøftingar.<ref>Solberg B (2001) «DNA-mikromatriser og retten til ikke å vite» - ''Tidsskr Nor Lægeforen'', vol. '''121''', nr. 10, s. 1274-8. [http://www.tidsskriftet.no/index.php?seks_id=312316]</ref> == Kjelder == {{referansar|3}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Reinsemd]] [[Kategori:Helse]] [[Kategori:Utvalde artiklar 2012]] qwt34tnqbmaf8tc4rl2ega2kqjkld8i 0 166467 3395597 3276581 2022-07-26T17:31:57Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja | bilete = Grey fantail3444.jpg | bilettekst = [[Gråviftestjert]] ''Rhipidura albiscapa''{{foto|Wikimediabrukar [[:commons:User:Benjamint444Benjamint444]]}} }} '''Viftestjertfamilien''', Rhipiduridae, har historisk vore ein monotypisk [[biologisk familie]] av sporvefuglar med slekta ''[[Rhipidura]]'', viftestjertar, men er i dag ein familie med tre slekter. Utbreiingsområdet for familien er i [[den orientalske regionen]] og i [[den australske regionen]] frå [[Pakistan]] i vest, til [[Fiji]] i [[Stillehavet]]. Dei monotypiske [[Biologisk slekt|slektene]] ''[[Chaetorhynchus]]'' og ''[[Lamprolia]]'', med [[børstenebb]] og [[satengstjertar]] høvesvis, kom inn i familien i [[Clementslista]] frå og med utgåva av september 2012.<ref name="clements67">Clements et al 2012: Ref til sidene 577 og 479</ref> Soleis er det no tre slekter i denne familien. == Slekter og artar == Viftestjertfamilien i rekkjefølgje etter [[eBird/Clements Checklist]] v2017<ref name="ebird">{{Referanse:eBird v2017|lestdato=1. oktober 2017}}</ref> med norske namn etter ''Norske navn på verdens fugler'':<ref name="nof2017">{{Referanse:NorskeFuglenamn‎2017}}</ref> '''Slekt ''Chaetorhynchus''''' * [[Børstenebb]], ''Chaetorhynchus papuensis'', Pygmy Drongo-Fantail, <small>Meyer, 1874, (LC)</small> '''Slekt ''[[Lamprolia]]''''' * [[Taveunisatengstjert]], ''Lamprolia victoriae'', Taveuni Silktail, <small>Finsch, 1874, (NT)</small> * [[Natewasatengstjert]], ''Lamprolia klinesmithi'', Natewa Silktail, <small>EP Ramsay, 1876</small> '''Slekt ''[[Rhipidura]]''''', 48 viftestjertar. == Kjelder == {{refopning}} * Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, B.L. Sullivan, and C. L. Wood (september 2012), ''[http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/updateindex/sep12overview/sept12/ Updates & Corrections: September 2012, The Clements checklist of birds of the world: Version 6.7,]'' Cornell Lab of Ornithology {{refslutt}} === Referansar === {{fotnoteliste}} <!-- == Bakgrunnsstoff == --> [[Kategori:Viftestjertfamilien| ]] [[Kategori:Fuglar i den orientalske regionen]] [[Kategori:Fuglar i den australske regionen]] ao41ilz5t5kl6thbsxhbk1w3wd5apjc 0 174435 3395552 3392876 2022-07-26T16:29:14Z Ranveig 39 Mal:Omsett wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum| |tittel=Boombox |format=Remiksalbum |gruppe=[[Kylie Minogue]] |utgjeve=[[17. desember]] [[2008]] |innspeling= |sjanger=[[Pop]], [[dance]], [[electronica]] |lengd=67:34 |selskap= [[Parlophone]], [[Capitol Records|Capitol]] |kritikk= * [[Allmusic]] {{rating|2|5}} [http://www.allmusic.com/album/r1468924 lenkje] * ''[[NME]]'' (5/10) [http://www.nme.com/reviews/kylie-minogue/10044 lenkje] * ''Pitchfork Media'' (4.5/10) [http://www.pitchforkmedia.com/article/record_review/148818-kylie-minogue-boombox lenkje] * ''[[The Times]]'' {{rating|2|5}} |produsent= |kronologi=ja |førre=''[[Greatest Remix Hits 4]]''<br />([[1998]]) |neste=''[[Essential Mixes]]''<br />([[2010]]) }} '''''Boombox''''' er eit remiksalbum av den australske popsongaren [[Kylie Minogue]], utgjeve av [[Parlophone]] den 5. januar 2009. Albumet inneheld remiksar produsert mellom 2000 og 2008, mellom anna ein remiks av det tidlegare uutgjevne tittelsporet «Boombox». == Sporliste == # «[[Can't Get You Out of My Head|Can't Get Blue Monday out of My Head]]» – 4:05 # «[[Spinning Around]]» (7th District Club Mental Mix) – 4:09 # «[[Wow av Kylie Minogue|Wow]]» (Death Metal Disco Scene Mix) – 4:01 # «[[Love at First Sight]]» (Kid Creme Vocal Dub) – 3:41 # «[[Slow]]» (Chemical Brothers Mix) – 4:45 # «[[Come into My World]]» (Fischerspooner Mix) – 4:18 # «[[Red Blooded Woman]]» (Whitey Mix) – 3:36 # «[[I Believe in You]]» (Mylo Mix) – 3:24 # «[[In Your Eyes av Kylie Minogue|In Your Eyes]]» (Knuckleheadz Mix) – 3:48 # «[[2 Hearts]]» (Mark Brown's Pacha Ibiza Upper Terrace Mix) – 4:20 # «[[On a Night Like This]]» (Bini & Martini Mix) – 4:04 # «[[Giving You Up]]» (Riton Re-Rub Vocal Mix) – 4:13 # «[[In My Arms]]» (Sébastien Léger Vocal Mix) – 3:49 # «[[The One av Kylie Minogue|The One]]» (Bitrocka Remix) – 4:43 # «[[Your Disco Needs You]]» (Casino Mix) – 3:40 # «Boombox» (LA Riots Remix) – 3:58 == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Boombox|Boombox]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 29. januar 2011.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://www.allmusic.com/album/r1468924 ''Boombox''] på [[Allmusic]] {{Kylie Minogue}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kylie Minogue-album]] [[Kategori:Musikkalbum frå 2008]] bwh73os99jlcy9r7xx632rqvhyy2vm7 0 188918 3395595 3072823 2022-07-26T17:31:09Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks foss | namn = Hardraw Force | bilete = Hardraw Force.jpg | bilettekst = Hardraw Force | land = England | regiontype = Grevskap | region = North Yorkshire | koordinatar= {{koord|54|19|16|N|2|12|8|W|vising=pålinje,tittel}} | type = Stupfoss | totalt fall = 30 }} '''Hardraw Force''' er ein [[foss]] i [[Hardraw Beck]] i [[England]]. Han ligg rett utanfor landsbyen [[Hardraw]] i [[Wensleydale]] i [[Yorkshire Dalast]]. Turvegen [[Pennine Way]] går rett ved fossen. Med eit fall på ca. tretti meter blir Hardraw Force rekna som det høgaste ubrutte fossefallet over bakkenivå i England. [[Cautley Spout]] er høgare med heile 175 meter, men det er fordelt på fleire fall, medan eit underjordisk fall i [[Gaping Hill]] på [[Ingleborough]] er på omkring 100 meter. Det var tidlegare mogleg å gå bak fossefallet, men dette er ikkje lenger tillate av tryggleiksårsaker. For å sjå fossen må ein gå gjennom puben Green Dragon Inn i Hardraw. Puben krev ei avgift for dette. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Hardraw Force|Hardraw Force]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 7. juli 2011.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *http://www.hardrawforce.com/ [[Kategori:Fossar i England]] [[Kategori:Geografi i North Yorkshire]] hwxnun9flvk4uzw3zjfssqp2hsfjo3b 0 189060 3395590 2806868 2022-07-26T17:29:34Z Ranveig 39 /* Kjelder */rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Storbritannia |offisielt_namn = City of Sheffield |kallenamn = Steel City |motto = Deo Adjuvante Labor Proficit |motto_norsk = Med Guds hjelp er arbeidet vårt suksessfylt |bilet_horisont = Sheffield Town Hall 04-10-04.jpg |bilettekst = Rådhuset |bilet_byvåpen = Sheffieldarms.jpg |land = England |region = Sameint styresmakt |seremonielt grevskap = South Yorkshire |borgarmeister =Alan Law |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = 700-talet |areal = 367.94 |areal_omegn = |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar = 534500 |innbyggjarar_omegn =1292900 |innbyggjarar_urbant = 640720 |latd=53 |latm=23 |lats=01 |latNS=N |longd=1 |longm=28 |longs=01 |longEW=W |høgd = |postnummer =S |retningsnummer =0114 |nettside = www.sheffield.gov.uk }} '''Sheffield''' er ein by og ei ''de facto'' [[sameint styresmakt]] i [[South Yorkshire]] i [[England]]. Sjølve byen har ein folkesetnad på i overkant av ein halv million menneske, men med forstader bur det omkring 1,2 millionar der. Han er dermed blant dei ti største byane i England. Det er mykje landsbygd som ligg innanfor bygrensa, og omkring ein tredjedel av området høyrer til [[Peak District nasjonalpark]]. Sheffield er den einaste engelske byen med status som ''city'' som har ein nasjonalpark innanfor bygrensa. Han blir rekna som ein av dei grønaste byane i England, med 150 skogområde og 50 offentlege parkar. Dagens grenser vart fastlagt i [[1974]], då det gamle distriktet Sheffield vart slått saman med [[Stocksbridge]] bydistrikt og Wortley landdistrikt. == Historie == Det har vore busetjingar i området heilt sidan [[istid]]a, men første landsbyane som Sheffield voks fram frå vart grunnlagt i [[angelsaksarar|angelsaksisk tid]]. Etter [[normannarar|normannarane]] erobra England i [[1066]] vart det bygd eit slott der for å kontrollere folkesetnaden, og ein liten by byrja å utvikle seg rundt dette. På [[1300-talet]] hadde byen vorte kjent for knivproduksjon, og byrja å vekse. Innan [[1600]] hadde han vorte den største kniv- og bestikkprodusenten i England. I [[1740-åra]] vart det utvikla ein ny prosess for stålproduksjon, og denne gav stål av langt betre kvalitet. Ein kom samstundes fram til ein metode for å lage [[sølvplett]]. Dette førte til at Sheffield under [[den industrielle revolusjonen]] opplevde enorm vekst, både økonomisk og i folketal. Han vart ein valkrets i [[1842]] og fekk status som ''city'' i [[1893]]. == Idrett == Den første offisielle fotballklubben i verda, [[Sheffield FC]], vart grunnlagt i [[1855]]. Innan [[1860]] var det heile femten fotballklubbar i byen. Det er no to klubbar i [[The Football League]]: [[Sheffield United FC]] og [[Sheffield Wednesday FC]]. == Transport == Sheffield har eit [[trikk]]enettverk kalla [[Supertram]]. == Andre stader i distriktet == *[[Bradfield, Sheffield|Bradfield]] *[[Ecclesfield]] *[[Stocksbridge]] == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Sheffield|Sheffield]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 8. juli 2011.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commons|Sheffield}} * [http://www.sheffield.gov.uk/ Sheffield City Council] * {{wikivoyage|Sheffield}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i South Yorkshire]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde på 700-talet]] [[Kategori:Distrikt i Yorkshire og Humber]] r9ziqv7wlrz1u3ub0boqxrvln8uftsa 3395592 3395590 2022-07-26T17:30:17Z Ranveig 39 /* Bakgrunnsstoff */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Storbritannia |offisielt_namn = City of Sheffield |kallenamn = Steel City |motto = Deo Adjuvante Labor Proficit |motto_norsk = Med Guds hjelp er arbeidet vårt suksessfylt |bilet_horisont = Sheffield Town Hall 04-10-04.jpg |bilettekst = Rådhuset |bilet_byvåpen = Sheffieldarms.jpg |land = England |region = Sameint styresmakt |seremonielt grevskap = South Yorkshire |borgarmeister =Alan Law |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = 700-talet |areal = 367.94 |areal_omegn = |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar = 534500 |innbyggjarar_omegn =1292900 |innbyggjarar_urbant = 640720 |latd=53 |latm=23 |lats=01 |latNS=N |longd=1 |longm=28 |longs=01 |longEW=W |høgd = |postnummer =S |retningsnummer =0114 |nettside = www.sheffield.gov.uk }} '''Sheffield''' er ein by og ei ''de facto'' [[sameint styresmakt]] i [[South Yorkshire]] i [[England]]. Sjølve byen har ein folkesetnad på i overkant av ein halv million menneske, men med forstader bur det omkring 1,2 millionar der. Han er dermed blant dei ti største byane i England. Det er mykje landsbygd som ligg innanfor bygrensa, og omkring ein tredjedel av området høyrer til [[Peak District nasjonalpark]]. Sheffield er den einaste engelske byen med status som ''city'' som har ein nasjonalpark innanfor bygrensa. Han blir rekna som ein av dei grønaste byane i England, med 150 skogområde og 50 offentlege parkar. Dagens grenser vart fastlagt i [[1974]], då det gamle distriktet Sheffield vart slått saman med [[Stocksbridge]] bydistrikt og Wortley landdistrikt. == Historie == Det har vore busetjingar i området heilt sidan [[istid]]a, men første landsbyane som Sheffield voks fram frå vart grunnlagt i [[angelsaksarar|angelsaksisk tid]]. Etter [[normannarar|normannarane]] erobra England i [[1066]] vart det bygd eit slott der for å kontrollere folkesetnaden, og ein liten by byrja å utvikle seg rundt dette. På [[1300-talet]] hadde byen vorte kjent for knivproduksjon, og byrja å vekse. Innan [[1600]] hadde han vorte den største kniv- og bestikkprodusenten i England. I [[1740-åra]] vart det utvikla ein ny prosess for stålproduksjon, og denne gav stål av langt betre kvalitet. Ein kom samstundes fram til ein metode for å lage [[sølvplett]]. Dette førte til at Sheffield under [[den industrielle revolusjonen]] opplevde enorm vekst, både økonomisk og i folketal. Han vart ein valkrets i [[1842]] og fekk status som ''city'' i [[1893]]. == Idrett == Den første offisielle fotballklubben i verda, [[Sheffield FC]], vart grunnlagt i [[1855]]. Innan [[1860]] var det heile femten fotballklubbar i byen. Det er no to klubbar i [[The Football League]]: [[Sheffield United FC]] og [[Sheffield Wednesday FC]]. == Transport == Sheffield har eit [[trikk]]enettverk kalla [[Supertram]]. == Andre stader i distriktet == *[[Bradfield, Sheffield|Bradfield]] *[[Ecclesfield]] *[[Stocksbridge]] == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Sheffield|Sheffield]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 8. juli 2011.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commons|Sheffield}} {{wikivoyage|Sheffield}} * [http://www.sheffield.gov.uk/ Sheffield City Council] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i South Yorkshire]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde på 700-talet]] [[Kategori:Distrikt i Yorkshire og Humber]] exln93tkhhmp5eand0tn0de3dkjlitc 3395640 3395592 2022-07-26T20:56:59Z 90sveped 53941 wikitext text/x-wiki {{Infoboks by Storbritannia |offisielt_namn = City of Sheffield |kallenamn = Steel City |motto = Deo Adjuvante Labor Proficit |motto_norsk = Med Guds hjelp er arbeidet vårt suksessfylt |bilet_horisont = Sheffield Town Hall (27475677653).jpg |bilettekst = Rådhuset |bilet_byvåpen = Sheffieldarms.jpg |land = England |region = Sameint styresmakt |seremonielt grevskap = South Yorkshire |borgarmeister =Alan Law |etablert_tittel = Grunnlagd |etablert_dato = 700-talet |areal = 367.94 |areal_omegn = |innbyggjarar_i_år = 2008 |innbyggjarar = 534500 |innbyggjarar_omegn =1292900 |innbyggjarar_urbant = 640720 |latd=53 |latm=23 |lats=01 |latNS=N |longd=1 |longm=28 |longs=01 |longEW=W |høgd = |postnummer =S |retningsnummer =0114 |nettside = www.sheffield.gov.uk }} '''Sheffield''' er ein by og ei ''de facto'' [[sameint styresmakt]] i [[South Yorkshire]] i [[England]]. Sjølve byen har ein folkesetnad på i overkant av ein halv million menneske, men med forstader bur det omkring 1,2 millionar der. Han er dermed blant dei ti største byane i England. Det er mykje landsbygd som ligg innanfor bygrensa, og omkring ein tredjedel av området høyrer til [[Peak District nasjonalpark]]. Sheffield er den einaste engelske byen med status som ''city'' som har ein nasjonalpark innanfor bygrensa. Han blir rekna som ein av dei grønaste byane i England, med 150 skogområde og 50 offentlege parkar. Dagens grenser vart fastlagt i [[1974]], då det gamle distriktet Sheffield vart slått saman med [[Stocksbridge]] bydistrikt og Wortley landdistrikt. == Historie == Det har vore busetjingar i området heilt sidan [[istid]]a, men første landsbyane som Sheffield voks fram frå vart grunnlagt i [[angelsaksarar|angelsaksisk tid]]. Etter [[normannarar|normannarane]] erobra England i [[1066]] vart det bygd eit slott der for å kontrollere folkesetnaden, og ein liten by byrja å utvikle seg rundt dette. På [[1300-talet]] hadde byen vorte kjent for knivproduksjon, og byrja å vekse. Innan [[1600]] hadde han vorte den største kniv- og bestikkprodusenten i England. I [[1740-åra]] vart det utvikla ein ny prosess for stålproduksjon, og denne gav stål av langt betre kvalitet. Ein kom samstundes fram til ein metode for å lage [[sølvplett]]. Dette førte til at Sheffield under [[den industrielle revolusjonen]] opplevde enorm vekst, både økonomisk og i folketal. Han vart ein valkrets i [[1842]] og fekk status som ''city'' i [[1893]]. == Idrett == Den første offisielle fotballklubben i verda, [[Sheffield FC]], vart grunnlagt i [[1855]]. Innan [[1860]] var det heile femten fotballklubbar i byen. Det er no to klubbar i [[The Football League]]: [[Sheffield United FC]] og [[Sheffield Wednesday FC]]. == Transport == Sheffield har eit [[trikk]]enettverk kalla [[Supertram]]. == Andre stader i distriktet == *[[Bradfield, Sheffield|Bradfield]] *[[Ecclesfield]] *[[Stocksbridge]] == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Sheffield|Sheffield]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 8. juli 2011.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == {{commons|Sheffield}} {{wikivoyage|Sheffield}} * [http://www.sheffield.gov.uk/ Sheffield City Council] {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i South Yorkshire]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde på 700-talet]] [[Kategori:Distrikt i Yorkshire og Humber]] g7lbf3rwag3wn53ggiq5jb96zsgnrww 0 191810 3395571 2801356 2022-07-26T16:56:10Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|by |motto = Our People, Our Strength |provins = Yukon |grunnlagd= 1898 |areal = 416.43 |areal_omegn = 8488.48 |innbyggjarar_i_år= 2006 |innbyggjarar_totalt = 20461 |innbyggjarar_omegn = 22898 |tidssone = [[Pacific Standard Time Zone|Pacific (PST)]] |utc = -8 |latd=60 |latm=43 |lats=00 |latNS=N |longd=135 |longm=03 |longs=00 |longEW=W |høgd = 670&ndash;1702 |nettside = www.city.whitehorse.yk.ca }} '''Whitehorse''' (før 21. mars 1957 '''White Horse''') er hovudstaden og den største byen i territoriet [[Yukon]] i [[Canada]]. Med litt over 20 000 innbyggjarar, har byen 66% av folkesetnaden i territoriet, og er den største byen i dei tre territoria til Canada. [[Fil:Yukon River at Whitehorse -b.jpg|mini|venstre|Sentrum av Whitehorse og Yukonelva i juni 2008]] Byen voks opp som forsyningsbase under [[Klondike-gullrushet]]. I 1953 vart hovudstaden i Yukon flytta frå [[Dawson City]] til Whitehorse. Byen er forbunde med sjøen i [[Alaska]] ved jarnbana [[White Passar and Yukon Route]]. Byen blir betent av [[Erik Nielsen Whitehorse internasjonale lufthamn]]. == Kjelder == {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Whitehorse|Whitehorse]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 9. august 2011.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonskat}} *{{offisiell nettstad}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Byar i Canada]] [[Kategori:Yukon]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde i 1898]] rmf4xqt59jg37zvhfgg025qt1wwyqqz 0 193460 3395540 3395506 2022-07-26T16:18:10Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{koord|59|54|48|N|10|42|15|E|type:landmark|vising=tittel}} [[Fil:Vitenskapsakademiet-20080630-1.jpg|mini|[[Statsråd Astrups villa|Vitenskapsakademiets hus]] i Drammensveien 78 i Oslo]] [[Fil:Vitenskapsakademiet-20080914-7.jpg|mini|Vitenskapsakademiets hus sett frå hagen.]] '''Det Norske Videnskaps-Akademi''' ('''DNVA'''), ofte berre kalla '''Vitenskapsakademiet''' eller '''Akademiet''', er ein sjølvstendig, tverrfagleg og landsdekkjande [[organisasjon]] som omfattar alle vitskaplege disiplinar. ==Namn == Det Norske Videnskaps-Akademi vart stifta [[3. mai]] [[1857]] som '''Videnskabsselskabet i Christiania''', men skifta i [[1924]] namn til '''Det Norske Videnskaps-Akademi'''. Akademiet feira 150-års jubileum i 2007. == Formål == Akademiet skal fremje norsk vitskap både nasjonalt og internasjonalt andsynes utanlandske akademi og internasjonale organisasjonar. DNVA er òg jamleg vertskap for internasjonale konferansar og [[symposium|symposium]].<ref>Blant anna arrangerer Akademiet Nansen minneforelesing.</ref> Verksemda omfattar òg månadlege foredrag, som er opne for ålmenta. ==Organisasjon, opptak, æresmedlemmar og styre== Per mars 2021 er det rekna å vere 931 medlem i Akademiet, både norske og utanlandske.<ref>{{Citation|title=Medlemmer {{!}} Det Norske Videnskaps-Akademi|url=https://www.dnva.no/medlemmer/1267|website=www.dnva.no|accessdate=2021-03-18}}</ref> Desse er fordelte på Den matematisk-naturvitskaplege klassen og Den historisk-filosofiske klassen. Ein plass blir ledig ved dødsfall eller når eit medlem fyller 70 år. Val av nye, verdige medlemmar finn stad ein gong i året. Berre Akademiet sine eigne medlemmar kan foreslå kandidatar, som dinest blir vurderte på grunnlag av den samla faglege innsatsen deira og tydinga innan dei respektive disiplinane, i kva grad dei fyllar opptakskriteria. Dei to klassene er kvar delt i åtte undergrupper. Forutan norske og utanlandske medlemmar har akademiet òg æresmedlemmer. Dei kongelege blir nærast automatisk utnemnde. Milliardæren og norsk-amerikanaren [[Fred Kavli]] (1927-2013) var æresmedlem for sine generøse gåver til norsk vitskap. I seinare tid har førelesningssalen blitt omkalla til «Kavlisalen». [[Kong Harald V]] er ærespreses, medan Akademiet blir styrt av eit presidium beståande av [[preses]]en, visepreses og [[generalsekretær]]. Sekretariatet til akademiet held til i Oslo og blir leia av generalsekretæren og dagleg leiar. Frå 2019 består presidiet av genralsekretær Øystein Hov, preses [[Hans Petter Graver]] og visepreses; Anders Elverhøi og Gunn Elisabeth Birkelund. ==Publikasjonar== Akademiet har like sidan starten utgjeve vitskaplege skrifter og bøker innanfor begge klassar. I tillegg til skriftserien og årboka gjev dei ut seriane ''Minnetaler'' og ''Fridtjof Nansen Minneforelesning'', ''Norsk Lingvistisk Tidsskrift'', ''Zoologica Scripta'' (i samarbeid med den svenske [[Vetenskapsakademien]]), og ''Physica Scripta'' (saman med [[Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab]]). ==Finansiering== Det Norske Videnskaps-Akademi mottek ei grunnløyving over [[statsbudsjettet]], men får i tillegg tilskott frå [[Abelfondet]]<ref>[[Abelprisen]] for framifrå vitskapleg arbeid i matematikk deler årleg ut 6 millionar kroner. Niels Henrik Abels Minnefond på 200 millionar kroner vart oppretta av [[Stortinget]] i 2002 for å heve statusen til matematikkfaget i samfunnet. Avkastinga av fondet blir tildelt Det Norske Videnskaps-Akademi som òg er ansvarleg for prisvinnaren og arrangement i tilknyting til prisutdelingen. Dessutan blir det gjeve støtte til tiltak for born og unge, blant anna til [[Niels Henrik Abels matematikk-konkurranse]], [[KappAbel]], [[getSmart]] og [[LAMIS]], Landslaget for matematikk i skulen.</ref> [[Equinor]] ([[Statoil|tidligere Statoil)]], [[Nansenfondet]] og [[Kunnskapsdepartementet]], blant anna for å administrere [[Abelprisen]], [[Holmboeprisen]], [[Nansenfondet]] og [[Kavliprisen]]. Akademiet har òg eigne fondsmidler. Dessutan har Akademiet sidan [[1985]] samarbeidt med Equionor om forsking innan [[olje]], [[gass]] og [[miljø]], og finansieringa av [[grunnforskningsprogrammet VISTA]]. ==Huset på Drammensveien== Akademiet held til i tidlegare [[statsråd Astrups villa]] i [[Drammensveien i Oslo|Drammensveien]] 78 i [[Oslo]]. Astrups villa vart overteken på svært rimelege vilkår frå døtrene til statsråden, Ebba og Elisabeth Astrup, i 1911. Statsråd [[Hans Rasmus Astrup (1831–1898)|Hans Rasmus Astrup]] (1831-1898) var trelasthandlar og vart i 1885 utnemnd til arbeidsminister i [[Johan Sverdrup]]-regjeringa. Bygningen var teikna av arkitekt [[Herman Major Backer]] og stod ferdig i 1887. == Medlemmar == {| class="wikitable" class="sortable wikitable" |- bgcolor="#dfdfdf" ! style="width:180px"|Namn ! style="width:200px"|Gruppe ! style="width:20px"|Innvald ! style="width:15px"|Alderskl. ! style="width:20px"|Nasjonalitet |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Ian|Dundas}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karsten|Trulsen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andreas Max|Kääb}} || || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Rolf David|Vogt}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vessela|Kristensen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde Loge|Nilsen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Fyhn}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christopher Stuart|Henshilwood}} || || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Unn|Falkeid}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole-Andreas|Rognstad}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Holden}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Gunnar|Salvanes}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Aardal}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Siv Ellen|Kraft}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jorunn|Økland}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bror Göran|Nilsson}} || Historie || || || <!-- |- |{{Sorterbar namn| | }} || Biologi|| || || --> |- |{{Sorterbar namn|Jan Erik|Rekdal}} || || 2020 || <ref>https://www.dnva.no/medlemmer/1267 "Innvalgt etter timannsregelen: 5 Rekdal, Jan Erik, Universitetet i Oslo"</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Loren H.|Rieseberg}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Pierre|Taberlet}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Iain|Thornton}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|P. Bernard|Tinker}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Zhibin|Zhang}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Magnar|Bjørås}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Phillippe|Collas}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Vincent|Eijsink}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Terje|Espevik}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Gundersen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Gareth Wyn|Griffiths}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terje|Johansen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Klungland}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|James Bradwell|Lorens}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ingolf Figved|Nes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Simonsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Reidun|Aalen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Mark|Achtman}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|David|Attwell}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Dominique|Aunis}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Cornelia|Bargmann}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|J. Donald|Capra}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|R. John|Collier}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ray|Dingledine}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ann|Graybiel}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|David|Julius}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Tomas|Lindahl}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Linda K.|Medlin}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Jacques|Neefjes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth|Nilsson}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Reino|Olsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ardem|Patapoutian}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|James E.|Rothman}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Richard H.|Scheller}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|John Donald|Scott}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Raymond C.|Stevens}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Bo van|Deurs}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lars Andreas|Akslen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Pål|Aukrust}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole|Andreassen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Linda Hildegard|Bergersen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eva|Gerdts}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Husebekk}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Haavik}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom Hemming|Karlsen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nina|Langeland}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Pål Rasmus|Njølstad}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johanna|Olweus}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola Didrik|Saugstad}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Otto|Smiseth}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag Erik|Undlien}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Whitelaw}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ingemar|Björkhem}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Richard Steven|Blumberg}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Emmanuelle|Charpentier}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth R.|Chien}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Jennifer|Doudna}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Fitz-Roy E.|Curry}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Dusan|Ferluga}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Robert|Fettiplace}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Albert|Gjedde}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Grant}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Sten|Grillner}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lars Å.|Hanson}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|A. James|Hudspeth}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Hans Rurik Albert|Hultborn}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Eve|Marder}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Fritz|Melchers}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Michael|Merzenich}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Brenda|Milner}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Enrico|Mugnaini}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|John|O'Keefe,}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Christine|Petit}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Rem Victorovich|Petrov}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Marcus|Raichle}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lene Juel|Rasmussen}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Janna|Saarela}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Virginijus|Siksnys}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Südhof}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Euro|Saksela}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Carla|Shatz}} || Medisinske fag|| || || USA |- |{{Sorterbar namn|Anthony David|Smith}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Johan|Stenflo}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Prakash Narain|Tandon}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Pekka|Tienari}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Shen|Yucun}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Berg}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Anders|Dale|Anders Dale}}<!-- eller [[Anders Dale (forsker)]] --> || Teknologiske fag|| <ref>https://www.med.uio.no/norment/forskning/aktuelt/aktuelle-saker/2016/innflytelsesrike-forskere.html</ref> || || |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Hovig}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|May-Britt|Hägg}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Deborah H.|Oughton}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Astri|Andresen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ida|Bull}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Peter|Collett}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Narve|Fulsås}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Hansen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Lie}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leidulf|Melve}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Njølstad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde|Sandvik}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Tamnes}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hallvard|Tjelmeland}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Tønnesson}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Arne|Westad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde|Waage}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Patricia|Clavin}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Anne|Deighton}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Michael|Drake}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Arthur E.|Imhof}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Gunner|Lind}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Christian|Meier}} || Historie || || | |- |{{Sorterbar namn|Bo|Stråth}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Alexandre O.|Tchoubarian}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Arne Bugge|Amundsen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Barbara Elizabeth|Crawford}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Brita|Brenna}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Thomas Hylland|Eriksen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Annelin|Eriksen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Stan|Hawkins}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Helge|Jordheim}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Siri S.|Lexau}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Melhuus}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Iver B.|Neumann}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørnar|Olsen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Dagfinn|Skre}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Brynjulf|Stige}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Bergsagel}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Katalin|Biró Tiborné}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Dinslage}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Penelope|Harvey}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Friedhelm|Krummacher}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Heinrich W.|Schwab}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Nils|Storå}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Jan|Svanberg}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|David M.|Wilson}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Eyjólfur Kjalar|Emilsson}} || Filosofi og psykologi || || || Island |- |{{Sorterbar namn|Anders|Fjell}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristin|Gjesdal}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alastair|Hannay}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Johansen}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bruno|Laeng}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Linnebo}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Morreau}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Camilla|Serck-Hanssen}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Margarete E. M.|Vollrath}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristine Beate|Walhovd}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Merete Glenne|Øie}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lilli|Alanen}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Henry|Allison}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Julia|Annas}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Christian|Beyer}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Gail|Goodman}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Paul L.|Harris}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Jones}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Anthony|Kenny}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Saul|Kripke}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Patricia K.|Kuhl}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew N.|Meltzoff}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Charles|Parsons}} || Filosofi og psykologi || || || N |- |{{Sorterbar namn|John|Perry (filosof)}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Agustín|Rayo}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Tong|Shijun}} || Filosofi og psykologi || || || Kina |- |{{Sorterbar namn|Timothy|Williamson}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Charles Ivan|Armstrong}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Bjerck Hagen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingunn|Lunde}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Selboe}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terence|Cave}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Robert|Crawford}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|James|Phelan}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Sandra|Saari}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Benskin}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ante|Aikio}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Monika|Asztalos}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lutz E.|Edzard}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjersti|Fløttum}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Haug}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Laura|Janda}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ebbe Egede|Knudsen}} || || || || Dansk<!-- https://snl.no/Ebbe_Egede_Knudsen --> |- |{{Sorterbar namn|Elizabeth|Lanza}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Terje|Lohndal}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hugo|Montgomery}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anastasia|Maravela}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anna-Brita|Stenström}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Kjell Johan|Sæbø}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Westergaard}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Artemis|Alexiadou}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Michael Patrick|Barnes}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Kurt|Braunmüller}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Tatiana|Chernigovskaya}} || || || <ref>https://artesliberales.spbu.ru/en/faculty/personalii/chernigovskaya "TATIANA CHERNIGOVSKAYA"</ref> || |- |{{Sorterbar namn|Östen|Dahl}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Stephen|Harrison}} || || || <ref>https://www.classics.ox.ac.uk/people/professor-stephen-harrisonxx#/tab-486886 "Professor Stephen Harrison"</ref> || |- |{{Sorterbar namn|Lars|Heltoft}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Merle|Horne}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anthony Blair|Hunt}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Irene de|Jong}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Christer|Laurén}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Linn}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Mithun}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Simo|Parpola}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Stanislaw|Puppe}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Bo|Ralph}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Suzanne|Romaine}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Pekka|Sammallahti}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Roumyana|Slabakova}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Ulf|Teleman}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Peter|Trudgill}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Boris|Uspenskij}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Wim Michiel|Vandenbussche}} || Filologi og språkvitenskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Rainer|Voigt}} || Filologi og språkvitenskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Giuditta|Cordero-Moss}} || Rettsvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Svein|Eng}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Katja|Franko}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Petter|Graver}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trude|Haugli}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jørn|Jacobsen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Michalsen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Xavier|Philippe}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Sverdrup}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Ulfstein}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragna|Aarli}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir Bjarne|Asheim}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Trond|Berg}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Grete|Brochmann}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom|Christensen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Scott|Gates}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Bård|Harstad}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Heidar}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Håvard|Hegre}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Cathrine|Holst}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Raino|Malnes}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Mastekaasa}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Willy|Pedersen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond|Petersen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Erik|Rasch}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Arne|Røvik}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjetil|Storesletten}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bertil|Tungodden}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Björn S.|Stefánsson}} || Samfunnsfag || || || |- |{{Sorterbar namn|Stig|Strömholm}} || Rettsvitskap|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kaarlo|Tuori}} || Rettsvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Knut Axel|Jacobsen}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hugo|Lundhaug}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Stausberg}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Aud Valborg|Tønnesen}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian B.|Dysthe}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Ellingsrud}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Engen}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Magnus|Faltinsen}} || Matematiske fag || 1988 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Grue}} || Matematiske fag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Lid|Hjort}} || Matematiske fag || 1999 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge|Holden}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav Arnfinn|Laudal}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Liestøl|Knut Liestøl (bioinformatiker)}} || Matematiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom|Lyche}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragni|Piene}} || Matematiske fag || 1994 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Idun|Reiten}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Rognes}} || Matematiske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Schweder}} || Matematiske fag || 1998 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Seip}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre O.|Smalø}} || Matematiske fag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling|Størmer}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Tjøstheim}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigve|Tjøtta}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Arnulf|Tverberg}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Winther}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt Karsten|Øksendal}} || Matematiske fag || 1996 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Aalen||Ålen, Odd}} || Matematiske fag || 1992 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stål|Aanderaa||Ånderå, Stål}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Douglas N.|Arnold}} || Matematiske fag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|John M.|Ball}} || Matematiske fag || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Alain|Connes}} || Matematiske fag || 1993 || || [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|Arnoldo|Frigessi}} || Matematiske fag || 2008 || || [[Italia]] |- |{{Sorterbar namn|Mikhail|Gromov}} || Matematiske fag || 2009 || || Russland |- |{{Sorterbar namn|Niels|Keiding}} || Matematiske fag || 2005 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Peter D.|Lax}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Jean-Pierre|Serre}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|John Griggs|Thompson}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Jacques|Tits}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Srinivasa S. R.|Varadhan}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Aksnes||Aksnes, Kåre}} || Fysikkfag || 1991 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Brataas||Bratås, Arne}} || Fysikkfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|László Pál|Csernai}} || Fysikkfag || 2005 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alv|Egeland}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddbjørn|Engvold}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Foldvik}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Fossheim}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Gjevik}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alex|Hansen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Viggo H.|Hansteen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ove|Havnes}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Christian|Hemmer}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Hov}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hallstein|Høgåsen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola M.|Johannessen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom Henning|Johansen}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torstein F.|Jøssang}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Yngve|Kristoffersen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Leer}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon Magne|Leinaas||Leinås, Jon Magne}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan E.|Moan}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jøran|Moen}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Haakon Andreas|Olsen||Olsen, Håkon Andreas}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Osnes}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Pedersen||Pedersen, Kåre}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn|Ravndal}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein|Sjøberg}} || Fysikkfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Torbjørn|Skjeltorp}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Stapnes}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asle|Sudbø}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond Helge|Torsvik}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan K.|Trulsen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Erik|Weber}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Boris L.|Altshuler}} || Fysikkfag || 2009 || || |- |{{Sorterbar namn|Peter A.|Davies}} || Fysikkfag || 2010 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Ryoichi|Fujii}} || Fysikkfag || 2008 || || [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Sumio|Iijama}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Ulf G.|Lindström}} || Fysikkfag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Donald|Lynden-Bell}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Maarten|Schmidt}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Wei-Chyung|Wang}} || Fysikkfag || 2008 || || |- |{{Sorterbar namn|Elisabeth|Alve}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut Olav|Bjørlykke}} || Geofag || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Eldholm}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Elverhøi}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Roy Helge|Gabrielsen}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Helvig}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein S.|Husebye}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Høeg||Høeg, Kåre}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Jamtveit}} || Geofag || 1996 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein|Jansen}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Mangerud}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Olav|Mysen}} || Geofag || 1985 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Else-Ragnhild|Neumann}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar B.|Ramberg}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Sjøholt}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Aagaard||Ågård, Per}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Suzanne|Lacasse}} || Geofag || 2009 || || [[Canada]] |- |{{Sorterbar namn|Kurt|Lambeck}} || Geofag || 1994 || || [[Australia]] |- |{{Sorterbar namn|Gifford H.|Miller}} || Geofag || 2008 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Jörn|Thiede}} || Geofag || 1988 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Hans|Thybo}} || Geofag || 2010 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Thomas W.|Ebbesen}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Mari-Ann|Einarsrud}} || Kjemi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helmer|Fjellvåg}} || Kjemi || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Fægri|Knut Fægri jr.}} || Kjemi || 1997 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tyge|Greibrokk}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Grønvold}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trygve Ulf|Helgaker}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Hoff}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Haaland||Håland, Arne}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Synnøve Liaaen|Jensen}} || Kjemi || 1988 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe H.|Kjelstrup}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Klæboe}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Elsa|Lundanes}} || Kjemi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Truls Eivind|Norby}} || Kjemi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christian|Rømming}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernhard|Schrader}} || Kjemi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Lars|Skattebøl}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leiv Kristen|Sydnes}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Mats|Tilset}} || Kjemi || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald Arnljot|Øye}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Louis|Brus}} || Kjemi || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Georgij V.|Giritsjov}} || Kjemi || 2008 || || Russland |- |{{Sorterbar namn|Kevin C.|Jones}} || Kjemi || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Bengt|Nordén}} || Kjemi || 2007 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Dag Lorents|Aksnes}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingvild|Austad}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Bergseth}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arnoldus Schytte|Blix}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christian|Brochmann}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asmund|Ekern}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per S.|Enger}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Fossum}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Halvorsen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Grethe Rytter|Hasle}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola M.|Heide}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag Olav|Hessen}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Anker|Ims}} || Biologi || 2000 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Magnus|Jørgensen}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thor|Landsverk}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein B.|Manum}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hanna|Mustaparta}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Nafstad}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Nissen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Nordal}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Nordstoga}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leif|Ryvarden}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Rønningen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Raa||Rå, Jan}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Sakshaug}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Slagsvold}} || Biologi || 1995 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Christian|Stenseth}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Syrstad}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thorvald|Sætersdal}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt Erik|Sæther}} || Biologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lauritz S.|Sømme}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tron Frede|Thingstad}} || Biologi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre Olav|Venn}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Aastveit||Åstveit}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Mulder}} || Biologi || 2007 || || [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Jon|Swenson}} || Biologi || 2002 || || |- |{{Sorterbar namn|Katherine J.|Willis}} || Biologi || 2010 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Haakon Breien|Benestad||Benestad, Håkon Breien}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond|Berg|Trond Berg (biolog)}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Heidi Kiil|Blomhoff}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rune|Blomhoff}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Boye}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Lise|Børresen-Dale}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein Ove|Døskeland}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Fjose}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigbjørn|Fossum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Stokke|Gabrielsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Gautvik||Gautvik, Kåre}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Einar|Granum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vidar|Hansson}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karen B.|Helle}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Brit|Kolstø}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnhild A.|Lothe}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Eystein|Lønning}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ørjan|Olsvik}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Prydz}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Sand}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Sandlie}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Sandvig}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Ottar|Seglen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Reidun|Sirevåg}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 1999 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Skarstad}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Stenmark}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjetil|Taskén}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Angela M.|Gronenborn}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2010 || || USA |- |{{Sorterbar namn|W. Ford|Doolittle}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Carl-Henrik|Heldin}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Aurora|Martínez}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Mahmood|Amiry-Moghaddam}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddmund|Bakke}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjarne|Bogen}} || Medisinske fag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øyvind S.|Bruland}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro Harlem|Brundtland}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Farrukh Abbas|Chaudhry}} || Medisinske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Niels Christian|Danbolt}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein A.|Evensen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Frode|Fonnum}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stig|Frøland}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Harboe}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Husby}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Herman|Høst}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Kjekshus}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Kringlen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Einar|Krokan}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Larsen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre O.|Lie}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Didrik|Lærum}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terje|Lømo}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Edvard|Moser}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|May-Britt|Moser}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jacob B.|Natvig}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Nicolaysen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Nyberg-Hansen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten Kjelsberg|Osen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Petter|Ottersen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Ivar|Pedersen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Kåre|Reed}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helga|Refsum}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Mathias|Sejersted}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf B.|Seljelid}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erlend B.|Smeland}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ludvig|Sollid}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Spurkland}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan F.|Storm}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Storm-Mathisen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Thoresen}} || Medisinske fag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Thorsby}} || Medisinske fag || 1992 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Tønjum}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Magne|Ueland}} || Medisinske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Giske|Ursin}} || Medisinske fag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Walaas||Walås, Ivar}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Walløe}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Joel C.|Glover}} || Medisinske fag || 2007 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Liv Kristin|Hatle}} || Medisinske fag || 1998 || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth|Hugdahl}} || Medisinske fag || 2002 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Sirpa|Jalkanen}} || Medisinske fag || 2002 || || [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Roland|Jonsson}} || Medisinske fag || 2006 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Pasko|Rakic}} || Medisinske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Kristofer|Rubin}} || Medisinske fag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Ursula|Sonnewald}} || Medisinske fag || 2009 || || |- |{{Sorterbar namn|Menno|Witter}} || Medisinske fag || 2008 || || [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Vilhelm A.|Bohr}} || Medisinske fag || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Alf|Bjørseth}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tor|Helleseth}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgeir|Moan}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Nakken}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Brit|Salbu}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Martin|Seip}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eiliv|Steinnes}} || Teknologiske fag || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Giæver}} || Teknologiske fag || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|John P.|Hirth}} || Teknologiske fag || ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Darleane|Hoffman}} || Teknologiske fag || 1990 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Maria|Strømme}} || Teknologiske fag || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Håkon With|Andersen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre|Bagge}} || Historie || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Edgeir|Benum}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Fredrik|Dahl}} || Historie || 2007 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ståle|Dyrvik}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut Einar|Eriksen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd-Bjørn|Fure}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Kristian|Grimnes}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Grønlie}} || Historie || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro|Hagemann}} || Historie || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Hestmark}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Kjeldstadli}} || Historie || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Lange}} || Historie || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sivert|Langholm}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Lundestad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Eivind|Myhre}} || Historie || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Niemi}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Ø.|Pharo}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Rian}} || Historie || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Lise|Seip}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jarle|Simensen}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rune|Slagstad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Sørensen}} || Historie || 2010 |||| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kathleen|Burk}} || Historie || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Guri|Hjeltnes}} || Historie || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Christian|Johansen}} || Historie || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Odd Sverre|Lovoll}} || Historie || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Salmon}} || Historie || || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Torstendahl}} || Historie || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Jay Murray|Winter}} || Historie || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Eva|Österberg|historikaren Eva Österberg|Østerberg, Eva}} || Historie || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Jon-Roar|Bjørkvold}} || Kulturfag og estetiske fag || 1992 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe Horn|Fuglesang}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sidsel|Helliesen}} || Kulturfag og estetiske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Herresthal}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjarne|Hodne}} || Kulturfag og estetiske fag || 1987 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe|Howell}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne B.|Johansen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Klepp}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans-Emil|Lidén}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Lunde}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Malmanger}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Jonas|Nordhagen}} || Kulturfag og estetiske fag || 1977 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Ruud}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Schjelderup-Ebbe}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Staale|Sinding-Larsen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling|Skaug}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bergljot|Solberg}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eldrid Margreta|Straume}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hjalmar|Torp}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arvid O.|Vollsnes}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Werenskiold}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Unni|Wikan}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Owain|Edwards}} || Kulturfag og estetiske fag || 1993 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Kirsten |Hastrup}} || Kulturfag og estetiske fag || 2009 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lotte|Hedeager}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lise Bender|Jørgensen}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Bente|Kiilerich}} || Kulturfag og estetiske fag || 1998 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Erik|Kjellberg}} || Kulturfag og estetiske fag || 2004 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Lena|Liepe}} || Kulturfag og estetiske fag || 2007 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Saphinaz-Amal|Naguib}} || Kulturfag og estetiske fag || 1997 || || |- |{{Sorterbar namn|Valentino|Pace}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Jan|von Bonsdorff}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Herman Wright|Cappelen}} || Idéfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Elster}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andreas|Føllesdal}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dagfinn|Føllesdal}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Gjelsvik}} || Idéfag || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgrim|Gjesme}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Robert Alastair|Hannay}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Hellesnes}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Helstrup}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein J.|Magnussen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Torgrim|Ramberg}} || Idéfag || 2006 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Reinvang}} || Idéfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils|Roll-Hansen}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Rishovd|Rund}} || Idéfag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Skirbekk}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Smedslund}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon Martin|Sundet}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Halvor|Teigen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svenn|Torgersen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Johan|Vetlesen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Bergström|Lars Bergström (filosof)}} || Idéfag || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Christel|Fricke}} || Idéfag || 2008 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Jennifer|Hornsby}} || Idéfag || 2009 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Onora|O'Neill}} || Idéfag || 2006 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Pogge}} || Idéfag || 1996 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Dag|Prawitz}} || Idéfag || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Colwyn|Trevarthen}} || Idéfag || ||70+|| [[New Zealand]] |- |{{Sorterbar namn|Per Thomas|Andersen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjersti|Bale}} || Litteraturvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Liv|Bliksrud}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Buvik}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jostein|Børtnes}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Egeberg}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein-Eirik|Fauskevåg}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karin|Gundersen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jorunn|Hareide}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karin M.|Holter}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Haarberg||Hårberg, Jon}} || Litteraturvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jakob|Lothe}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Toril|Moi}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ellen|Mortensen}} || Litteraturvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein Haugom|Olsen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Rem}} || Litteraturvitskap || 2013 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans H.|Skei}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Åsfrid|Svensen}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Orm|Øverland}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|André|Guyaux}} || Litteraturvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Jeremy M.|Hawthorne}} || Litteraturvitskap || || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Annegret|Heitmann}} || Litteraturvitskap || 2009 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Johnny|Kondrup}} || Litteraturvitskap || 2003 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Arne|Melberg}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Mitsuya|Mori}} || Litteraturvitskap || 1997 ||70+|| [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Mary Kay|Norseng}} || Litteraturvitskap || 1994 || || |- |{{Sorterbar namn|Vésteinn|Ólason||Vesteinn Olason}} || Litteraturvitskap || ||70+|| [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Fritz|Paul}} || Litteraturvitskap || 1994 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Janet|Rasmussen}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Beatrice|Sandberg}} || Litteraturvitskap || 2008 || || [[Sveits]] |- |{{Sorterbar namn|Stuart|Sillars}} || Litteraturvitskap || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Thure|Stenström}} || Litteraturvitskap || 1993 ||70+|| Sverige |- |{{Sorterbar namn|Barbro|Ståhle Sjönell}} || Litteraturvitskap || 2007 || || Sverige |- |{{Sorterbar namn|Helen|Vendler}} || Litteraturvitskap || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Johan|Wrede}} || Litteraturvitskap || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Mieke|Bal}} || Litteraturvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Andersen}} || Filologi og språkvitskap || 1987 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Ole|Askedal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Synnøve des|Bouvrie}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leiv Egil|Breivik}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Brendemoen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Erland|Braarvig||Brårvig, Jens Erland}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tove|Bull}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Julius Jakhelln|Dyvik}} || Filologi og språkvitskap || 1998 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Terje|Faarlund||Fårlund, Terje}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ernst Håkon|Jahr}} || Filologi og språkvitskap || 1994 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Kraggerud}} || Filologi og språkvitskap || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik Otto|Lindeman}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Henrik|Magga}} || Filologi og språkvitskap || 1993 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Else|Mundal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein Karl|Mønnesland}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Rindal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arthur O.|Sandved}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Toril|Swan}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Ivar|Vannebo}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geirr|Wiggen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Aartun||Årtun, Kjell}} || Filologi og språkvitskap || 1986 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sture|Allén}} || Filologi og språkvitskap || 1994 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Henning|Bergenholtz}} || Filologi og språkvitskap || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Helmut|Birkhan}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Austerrike]] |- |{{Sorterbar namn|François-Xavier|Dillmann}} || Filologi og språkvitskap || 2009 || || [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|Cathrine Fabricius|Hansen}} || Filologi og språkvitskap || 1993 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Bill|Hardcastle}} || Filologi og språkvitskap || 2007 || <ref>https://www.qmu.ac.uk/about-our-staff/professoriate/professor-bill-hardcastle/ "Professor Bill Hardcastle [...] a member of the Norwegian Academy of science and Letters"</ref> || [[Australia]] |- |{{Sorterbar namn|Minna Skafte|Jensen}} || Filologi og språkvitskap || 1994 ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Margaret|Laing}} || Filologi og språkvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Jørn|Lund}} || Filologi og språkvitskap || 2004 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lars Boje|Mortensen}} || Filologi og språkvitskap || 2003 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Robert|Nedoma}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Guðrún|Nordal}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Maria|Polinsky}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Jan Fridthjof|Bernt}} || Rettsvitskap || 1995 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Boe|Erik Magnus Boe}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsti Strøm|Bull}} || Rettsvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thor|Falkanger}} || Rettsvitskap || 1980 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gudrun|Holgersen}} || Rettsvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kai|Krüger}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling Chr.|Selvig}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Edvin A.|Skoghøy}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Carsten|Smith}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Smith}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Frederik|Zimmer}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Aarbakke||Årbakke, Magnus}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bertil|Bengtsson}} || Rettsvitskap || 1989 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Francis|Delpérée}} || Rettsvitskap || 1998 || || [[Belgia]] |- |{{Sorterbar namn|Torgny|Håstad}} || Rettsvitskap || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Ketscher}} || Rettsvitskap || 2007 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Jozef Van|Langendonck}} || Rettsvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Stig|Strömholm}} || Rettsvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Gunn Elisabeth|Birkelund}} || Samfunnsfag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Brox}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Bråten}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vidar|Christiansen}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Egeberg}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn Ragnar|Førsund}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan|Galtung}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Petter|Gleditsch}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigmund|Grønmo}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunhild O.|Hagestad}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Hagtvet}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Hellevik}} || Samfunnsfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gudmund|Hernes}} || Samfunnsfag || 1989 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Hoel}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Aanund|Hylland||Hylland, Ånund}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Kuhnle}} || Samfunnsfag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn E.|Kydland}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Listhaug}} || Samfunnsfag || 2003 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Lægreid}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Midgaard||Midgård, Knut}} || Samfunnsfag || 1993 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Mjøset}} || Samfunnsfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Ove|Moene}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Victor D.|Norman}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan P.|Olsen}} || Samfunnsfag || 1992 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt P.|Stigum}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Strøm||Strøm, Kåre}} || Samfunnsfag || 1999 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Strøm}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arild|Underdal}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øyvind|Østerud}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Aase||Åse, Asbjørn}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ulf|Bernitz}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Peter|Hedström}} || Samfunnsfag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Annick|Prieur}} || Samfunnsfag || 2010 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Sabrina P.|Ramet}} || Samfunnsfag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Peder Johan|Borgen}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein Aage|Christoffersen}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingvild Sælid|Gilhus}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Kværne}} || Religionsvitskap og teologi || 1976 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Halvor|Moxnes}} || Religionsvitskap og teologi || 2003 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Olav|Sandnes}} || Religionsvitskap og teologi || 2006 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oskar|Skarsaune}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro|Steinsland}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Sæbø}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Thomassen}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|David E.|Aune}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|John|Barton|John Barton (teolog)}} || Religionsvitskap og teologi || 2008 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Niels Jørgen|Cappelørn}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Troels|Engberg-Pedersen}} || Religionsvitskap og teologi || 2006 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|David|Hellholm}} || || 2020 || || Sverige |- |{{Sorterbar namn|Eberhard|Jüngel}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Christoph|Markschies}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingun|Montgomery}} || Religionsvitskap og teologi || 1992 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Eduard|Nielsen}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Samuel|Rubenson}} || Religionsvitskap og teologi || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Håkan|Rydving}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Einar|Sigurbjörnsson}} || Religionsvitskap og teologi || || || [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Rudolf|Smend|Rudolf Smend (1932)}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Reinhart|Staats}} || Religionsvitskap og teologi || 1994 ||70+|| [[Tyskland]] |} === Tidlegare medlemmar === {| class="wikitable" class="sortable wikitable" |- bgcolor="#dfdfdf" ! style="width:180px"|Namn ! style="width:200px"|Gruppe ! style="width:20px"|Innvald ! style="width:15px"|Alderskl. ! style="width:20px"|Nasjonalitet |- |{{Sorterbar namn|Jan Ragnar|Hagland}} || Filologi og språkvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Gjønnes}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hörður|Ágústsson||Agustsson, Hørdur}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Arne|Bøyum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||Død, 2018<ref>https://www.uio.no/for-ansatte/enhetssider/med/imb/aktuelt/aktuelle-saker/2019/minneord-om-arne-boyum.html</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgeir|Flatmark}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||Død, 2020<ref>https://www.uib.no/biomedisin/66778/prof-emeritus-torgeir-flatmark</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Elgjo}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Ræder}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Jessell}} || Medisinske fag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Jorolf|Alstad}} || Teknologiske fag || ||Død<ref>https://www.aftenposten.no/personalia/i/jPxlz/nekrolog-jorolf-alstad</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tor|Brustad}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terkel|Rosenqvist}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Mason|John Mason (meteorolog)}} || Teknologiske fag || ||Død, 2015<ref name = obit>{{cite web |url= https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/11348538/Sir-John-Mason-meteorologist-obituary.html|title= Sir John Mason, meteorologist – obituary|work= The Telegraph|accessdate = 1 December 2015}}</ref>|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Kåre D.|Tønnesson}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Birgitta|Odén}} || Historie || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Nils|Grinde}} || Kulturfag og estetiske fag || || Død, 2012<ref>https://snl.no/Nils_Grinde</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|László|Török}} || Kulturfag og estetiske fag || 1995 || || [[Ungarn]] |- |{{Sorterbar namn|Erla Bergendahl|Hohler}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Günther|Patzig}} || Idéfag || 1997 ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Suppes}} || Idéfag || 1992 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Erik|Frykman}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Sverige |- |{{Sorterbar namn|Inge|Jonsson}} || Litteraturvitskap || 1995 || Død, 2020<ref>https://www.dn.se/familj/till-minne-inge-jonsson-2/</ref><!--Ikkje oppdatert, 19. mars 2021: https://www.dnva.no/medlemmer/52--> || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Annette|Kolodny}} || Litteraturvitskap || || || USA |- |{{Sorterbar namn|Bengt|Landgren}} || Litteraturvitskap || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Dag|Gundersen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Moen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddvar|Nes}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge|Nordahl}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Pettersen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Klaus|Düwel}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Jacek|Fisiak}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Polen]] |- |{{Sorterbar namn|Eric Walter|Handley}} || Filologi og språkvitskap || 1996 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Erik|Hansen|språkforskaren Erik Hansen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Gösta|Holm}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Edward|Andersson}} || Rettsvitskap || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Hjalte|Rasmussen}} || Rettsvitskap || 2007 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Asheim}} || Religionsvitskap og teologi || 1980 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans M.|Barstad}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kari E.|Børresen}} || Religionsvitskap og teologi || 1995 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inge|Lønning}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Turid Karlsen|Seim}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Menahem|Haran}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Israel]] |- |{{Sorterbar namn|Helmer|Ringgren}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Tore|Thonstad}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Assar|Lindbeck}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Erik|Alfsen}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Bratteli}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael F.|Atiyah}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Isadore M.|Singer}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Elgarøy}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens|Feder}} || Fysikkfag || 1988 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar S.|Isaksen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Johan|Landmark}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens|Lothe}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Løvhøiden}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Martin|Mork}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Omholt}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Enok|Palm}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Bernhard|Rekstad}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sven Oluf|Sørensen}} || Fysikkfag || 1965 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Christian|Hansen}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Markvard|Sellevoll}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore Ola|Vorren}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sven Josef|Cyvin}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav Aasmund|Smidsrød}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Yngvar|Berg}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Elgmork}} †|| Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hildur|Krog}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Løvlie}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein|Paasche||Påsche, Eystein}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Samset}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anton|Skulberg}} || Biologi || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan B.|Steen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sjur|Olsnes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 1993 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans B.|Prydz}} †|| Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bent|Rolstad}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Andersen|Medisinaren Per Andersen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Aukland}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre|Halvorsen|Sverre Halvorsen (lege)}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Hjort}} || Medisinske fag || 1969 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torstein|Hovig}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan K. S.|Jansen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Kiil}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare R.|Norum||Norum, Kåre R.}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Georg|Rajka}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ansgar|Torvik}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Guro|Valen}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn|Lied}} || Teknologiske fag || 1971 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ida Clara|Blom}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Dahl}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Helle}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alf|Kaartvedt||Kårtvedt, Alf}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Lunden}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Maurseth}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole|Feldbæk}} || Historie || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Aleksander|Kan}} || Historie || ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Finn|Benestad}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Barth}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Martin|Klausen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Pedersen|Ragnar Pedersen (etnolog)}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ada Buch|Polak}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Bing}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Viggo|Hagstrøm}} || Rettsvitskap || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Kjønstad}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Birger Stuevold|Lassen}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Lødrup}} || Rettsvitskap || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leif|Mæhle}} || Litteraturvitskap <!--Idéfag ifølge http://www.dnva.no/c26848/artikkel/vis.html?tid=27639 -->|| 1975 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Reidar|Omang}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Maren-Sofie|Røstvig}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Smidt}} || Litteraturvitskap <!--Filologi og språkvitskap ifølge http://www.dnva.no/c26848/artikkel/vis.html?tid=27641 -->|| 1957 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Tysdahl}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vigdis|Ystad}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Aarnes||Årnes, Asbjørn}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Erik|Fenstad}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Uffe Valentin|Haagerup}} †|| Matematiske fag || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Leiv|Mjeldheim}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Riste}} || Historie || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sølvi|Sogner}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Francis|Sejersted}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Allardt}} || Samfunnsfag || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|James G.|March}} || Samfunnsfag || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Hanne Marthe|Narud}} || Samfunnsfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Agnar|Sandmo}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Østerberg}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Myhre}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Axel|Seeberg}} || Kulturfag og estetiske fag || ||†|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jaakko|Hintikka}} || Idéfag || || † || [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Rommetveit}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Raaheim||Råheim, Kjell}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil A.|Wyller}} || Idéfag || || 70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Brandtzæg}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karsten Friis|Johansen}} †|| Idéfag || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Knut Erik|Tranøy}} || Idéfag || 1979 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Agell}}|| Rettsvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Anders|Bratholm}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lucy Caroline|Smith}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils|Christie}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Preben|Munthe}} || Samfunnsfag || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Håkon|Christie}} || Kulturfag og estetiske fag || 1976 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Atle|Kittang}} || Litteraturvitskap || 1988 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Otto|Hageberg}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Valerij|Berkov}} †|| Filologi og språkvitskap || 1988 ||70+|| Russland |- |{{Sorterbar namn|Andreas|Bjørkum}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Foote}} †|| Filologi og språkvitskap || ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Eyvind Fjeld|Halvorsen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Hovdhaugen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Kleve}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Lundeby}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kolbjørn|Skaare||Skåre, Kolbjørn}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Ulleland}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Venås}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Carl|Fehrman}} †|| Litteraturvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Berge|Furre}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jacob Stephan|Jervell}} || Religionsvitskap og teologi || 1975 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Lønning}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |} == Sjå òg== * [[Norges Tekniske Vitenskapsakademi]] (NTVA) * [[Agder Vitenskapsakademi]] (AVA) ==Fotnotar== {{Reflist}} ==Kjelder== {{Refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Det Norske Videnskaps-Akademi|Det Norske Videnskaps-Akademi]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 2. september 2011.'' **''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene: '' ** [[Kim Gunnar Helsvig]] ''Elitisme på norsk Det Norske videnskaps-akademi 1945-2007'' ISBN 978-82-7099-457-1 ** Ole Didrik Lærum (red.) ''Norske forskerprofiler: 2006-2007'' ISBN 978-82-450-0848-7'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *{{offisiell nettstad}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Det Norske Videnskaps-Akademi| ]] [[Kategori:Norske vitskaplege organisasjonar]] [[Kategori:Skipingar i 1857]] all51jr14598wlsdv53ucbol02c1qmu 3395541 3395540 2022-07-26T16:19:07Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{koord|59|54|48|N|10|42|15|E|type:landmark|vising=tittel}} [[Fil:Vitenskapsakademiet-20080630-1.jpg|mini|[[Statsråd Astrups villa|Vitenskapsakademiets hus]] i Drammensveien 78 i Oslo]] [[Fil:Vitenskapsakademiet-20080914-7.jpg|mini|Vitenskapsakademiets hus sett frå hagen.]] '''Det Norske Videnskaps-Akademi''' ('''DNVA'''), ofte berre kalla '''Vitenskapsakademiet''' eller '''Akademiet''', er ein sjølvstendig, tverrfagleg og landsdekkjande [[organisasjon]] som omfattar alle vitskaplege disiplinar. ==Namn == Det Norske Videnskaps-Akademi vart stifta [[3. mai]] [[1857]] som '''Videnskabsselskabet i Christiania''', men skifta i [[1924]] namn til '''Det Norske Videnskaps-Akademi'''. Akademiet feira 150-års jubileum i 2007. == Formål == Akademiet skal fremje norsk vitskap både nasjonalt og internasjonalt andsynes utanlandske akademi og internasjonale organisasjonar. DNVA er òg jamleg vertskap for internasjonale konferansar og [[symposium|symposium]].<ref>Blant anna arrangerer Akademiet Nansen minneforelesing.</ref> Verksemda omfattar òg månadlege foredrag, som er opne for ålmenta. ==Organisasjon, opptak, æresmedlemmar og styre== Per mars 2021 er det rekna å vere 931 medlem i Akademiet, både norske og utanlandske.<ref>{{Citation|title=Medlemmer {{!}} Det Norske Videnskaps-Akademi|url=https://www.dnva.no/medlemmer/1267|website=www.dnva.no|accessdate=2021-03-18}}</ref> Desse er fordelte på Den matematisk-naturvitskaplege klassen og Den historisk-filosofiske klassen. Ein plass blir ledig ved dødsfall eller når eit medlem fyller 70 år. Val av nye, verdige medlemmar finn stad ein gong i året. Berre Akademiet sine eigne medlemmar kan foreslå kandidatar, som dinest blir vurderte på grunnlag av den samla faglege innsatsen deira og tydinga innan dei respektive disiplinane, i kva grad dei fyllar opptakskriteria. Dei to klassene er kvar delt i åtte undergrupper. Forutan norske og utanlandske medlemmar har akademiet òg æresmedlemmer. Dei kongelege blir nærast automatisk utnemnde. Milliardæren og norsk-amerikanaren [[Fred Kavli]] (1927-2013) var æresmedlem for sine generøse gåver til norsk vitskap. I seinare tid har førelesningssalen blitt omkalla til «Kavlisalen». [[Kong Harald V]] er ærespreses, medan Akademiet blir styrt av eit presidium beståande av [[preses]]en, visepreses og [[generalsekretær]]. Sekretariatet til akademiet held til i Oslo og blir leia av generalsekretæren og dagleg leiar. Frå 2019 består presidiet av genralsekretær Øystein Hov, preses [[Hans Petter Graver]] og visepreses; Anders Elverhøi og Gunn Elisabeth Birkelund. ==Publikasjonar== Akademiet har like sidan starten utgjeve vitskaplege skrifter og bøker innanfor begge klassar. I tillegg til skriftserien og årboka gjev dei ut seriane ''Minnetaler'' og ''Fridtjof Nansen Minneforelesning'', ''Norsk Lingvistisk Tidsskrift'', ''Zoologica Scripta'' (i samarbeid med den svenske [[Vetenskapsakademien]]), og ''Physica Scripta'' (saman med [[Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab]]). ==Finansiering== Det Norske Videnskaps-Akademi mottek ei grunnløyving over [[statsbudsjettet]], men får i tillegg tilskott frå [[Abelfondet]]<ref>[[Abelprisen]] for framifrå vitskapleg arbeid i matematikk deler årleg ut 6 millionar kroner. Niels Henrik Abels Minnefond på 200 millionar kroner vart oppretta av [[Stortinget]] i 2002 for å heve statusen til matematikkfaget i samfunnet. Avkastinga av fondet blir tildelt Det Norske Videnskaps-Akademi som òg er ansvarleg for prisvinnaren og arrangement i tilknyting til prisutdelingen. Dessutan blir det gjeve støtte til tiltak for born og unge, blant anna til [[Niels Henrik Abels matematikk-konkurranse]], [[KappAbel]], [[getSmart]] og [[LAMIS]], Landslaget for matematikk i skulen.</ref> [[Equinor]] ([[Statoil|tidligere Statoil)]], [[Nansenfondet]] og [[Kunnskapsdepartementet]], blant anna for å administrere [[Abelprisen]], [[Holmboeprisen]], [[Nansenfondet]] og [[Kavliprisen]]. Akademiet har òg eigne fondsmidler. Dessutan har Akademiet sidan [[1985]] samarbeidt med Equionor om forsking innan [[olje]], [[gass]] og [[miljø]], og finansieringa av [[grunnforskningsprogrammet VISTA]]. ==Huset på Drammensveien== Akademiet held til i tidlegare [[statsråd Astrups villa]] i [[Drammensveien i Oslo|Drammensveien]] 78 i [[Oslo]]. Astrups villa vart overteken på svært rimelege vilkår frå døtrene til statsråden, Ebba og Elisabeth Astrup, i 1911. Statsråd [[Hans Rasmus Astrup (1831–1898)|Hans Rasmus Astrup]] (1831-1898) var trelasthandlar og vart i 1885 utnemnd til arbeidsminister i [[Johan Sverdrup]]-regjeringa. Bygningen var teikna av arkitekt [[Herman Major Backer]] og stod ferdig i 1887. == Medlemmar == {| class="wikitable" class="sortable wikitable" |- bgcolor="#dfdfdf" ! style="width:180px"|Namn ! style="width:200px"|Gruppe ! style="width:20px"|Innvald ! style="width:15px"|Alderskl. ! style="width:20px"|Nasjonalitet |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Ian|Dundas}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karsten|Trulsen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andreas Max|Kääb}} || || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Rolf David|Vogt}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vessela|Kristensen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde Loge|Nilsen}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Fyhn}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christopher Stuart|Henshilwood}} || || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Unn|Falkeid}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole-Andreas|Rognstad}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Holden}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Gunnar|Salvanes}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Aardal}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Siv Ellen|Kraft}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jorunn|Økland}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bror Göran|Nilsson}} || Historie || || || <!-- |- |{{Sorterbar namn| | }} || Biologi|| || || --> |- |{{Sorterbar namn|Jan Erik|Rekdal}} || || 2020 || <ref>https://www.dnva.no/medlemmer/1267 "Innvalgt etter timannsregelen: 5 Rekdal, Jan Erik, Universitetet i Oslo"</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Loren H.|Rieseberg}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Pierre|Taberlet}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Iain|Thornton}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|P. Bernard|Tinker}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Zhibin|Zhang}} || Biologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Magnar|Bjørås}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Phillippe|Collas}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Vincent|Eijsink}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Terje|Espevik}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Gundersen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Gareth Wyn|Griffiths}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terje|Johansen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Klungland}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|James Bradwell|Lorens}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ingolf Figved|Nes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Simonsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Reidun|Aalen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Mark|Achtman}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|David|Attwell}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Dominique|Aunis}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Cornelia|Bargmann}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|J. Donald|Capra}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|R. John|Collier}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ray|Dingledine}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ann|Graybiel}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|David|Julius}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Tomas|Lindahl}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Linda K.|Medlin}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Jacques|Neefjes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth|Nilsson}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Reino|Olsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ardem|Patapoutian}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|James E.|Rothman}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Richard H.|Scheller}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|John Donald|Scott}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Raymond C.|Stevens}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Bo van|Deurs}} || Cellebiologi og molekylærbiologi|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lars Andreas|Akslen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Pål|Aukrust}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole|Andreassen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Linda Hildegard|Bergersen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eva|Gerdts}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Husebekk}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Haavik}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom Hemming|Karlsen}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nina|Langeland}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Pål Rasmus|Njølstad}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johanna|Olweus}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola Didrik|Saugstad}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Otto|Smiseth}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag Erik|Undlien}} || Medisinske fag|| || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Whitelaw}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Ingemar|Björkhem}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Richard Steven|Blumberg}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Emmanuelle|Charpentier}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth R.|Chien}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Jennifer|Doudna}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Fitz-Roy E.|Curry}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Dusan|Ferluga}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Robert|Fettiplace}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Albert|Gjedde}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Grant}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Sten|Grillner}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lars Å.|Hanson}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|A. James|Hudspeth}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Hans Rurik Albert|Hultborn}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Eve|Marder}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Fritz|Melchers}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Michael|Merzenich}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Brenda|Milner}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Enrico|Mugnaini}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|John|O'Keefe,}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Christine|Petit}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Rem Victorovich|Petrov}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Marcus|Raichle}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Lene Juel|Rasmussen}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Janna|Saarela}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Virginijus|Siksnys}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Südhof}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Euro|Saksela}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Carla|Shatz}} || Medisinske fag|| || || USA |- |{{Sorterbar namn|Anthony David|Smith}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Johan|Stenflo}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Prakash Narain|Tandon}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Pekka|Tienari}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Shen|Yucun}} || Medisinske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Berg}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Anders|Dale|Anders Dale}}<!-- eller [[Anders Dale (forsker)]] --> || Teknologiske fag|| <ref>https://www.med.uio.no/norment/forskning/aktuelt/aktuelle-saker/2016/innflytelsesrike-forskere.html</ref> || || |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Hovig}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|May-Britt|Hägg}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Deborah H.|Oughton}} || Teknologiske fag|| || || |- |{{Sorterbar namn|Astri|Andresen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ida|Bull}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Peter|Collett}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Narve|Fulsås}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Hansen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Lie}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leidulf|Melve}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Njølstad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde|Sandvik}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Tamnes}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hallvard|Tjelmeland}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Tønnesson}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Arne|Westad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hilde|Waage}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Patricia|Clavin}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Anne|Deighton}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Michael|Drake}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Arthur E.|Imhof}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Gunner|Lind}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Christian|Meier}} || Historie || || | |- |{{Sorterbar namn|Bo|Stråth}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Alexandre O.|Tchoubarian}} || Historie || || || |- |{{Sorterbar namn|Arne Bugge|Amundsen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Barbara Elizabeth|Crawford}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Brita|Brenna}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Thomas Hylland|Eriksen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Annelin|Eriksen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Stan|Hawkins}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Helge|Jordheim}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Siri S.|Lexau}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Melhuus}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Iver B.|Neumann}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørnar|Olsen}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Dagfinn|Skre}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Brynjulf|Stige}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Bergsagel}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Katalin|Biró Tiborné}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Dinslage}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Penelope|Harvey}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Friedhelm|Krummacher}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Heinrich W.|Schwab}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Nils|Storå}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Jan|Svanberg}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|David M.|Wilson}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Eyjólfur Kjalar|Emilsson}} || Filosofi og psykologi || || || Island |- |{{Sorterbar namn|Anders|Fjell}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristin|Gjesdal}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alastair|Hannay}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Johansen}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bruno|Laeng}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Linnebo}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Morreau}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Camilla|Serck-Hanssen}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Margarete E. M.|Vollrath}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristine Beate|Walhovd}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Merete Glenne|Øie}} || Filosofi og psykologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lilli|Alanen}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Henry|Allison}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Julia|Annas}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Christian|Beyer}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Gail|Goodman}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Paul L.|Harris}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Jones}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Anthony|Kenny}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Saul|Kripke}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Patricia K.|Kuhl}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew N.|Meltzoff}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Charles|Parsons}} || Filosofi og psykologi || || || N |- |{{Sorterbar namn|John|Perry (filosof)}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Agustín|Rayo}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Tong|Shijun}} || Filosofi og psykologi || || || Kina |- |{{Sorterbar namn|Timothy|Williamson}} || Filosofi og psykologi || || || |- |{{Sorterbar namn|Charles Ivan|Armstrong}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Bjerck Hagen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingunn|Lunde}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Selboe}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terence|Cave}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Robert|Crawford}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|James|Phelan}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Sandra|Saari}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Benskin}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ante|Aikio}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Monika|Asztalos}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lutz E.|Edzard}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjersti|Fløttum}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Haug}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Laura|Janda}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ebbe Egede|Knudsen}} || || || || Dansk<!-- https://snl.no/Ebbe_Egede_Knudsen --> |- |{{Sorterbar namn|Elizabeth|Lanza}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Terje|Lohndal}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hugo|Montgomery}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anastasia|Maravela}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anna-Brita|Stenström}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Kjell Johan|Sæbø}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Westergaard}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Artemis|Alexiadou}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Michael Patrick|Barnes}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Kurt|Braunmüller}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Tatiana|Chernigovskaya}} || || || <ref>https://artesliberales.spbu.ru/en/faculty/personalii/chernigovskaya "TATIANA CHERNIGOVSKAYA"</ref> || |- |{{Sorterbar namn|Östen|Dahl}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Stephen|Harrison}} || || || <ref>https://www.classics.ox.ac.uk/people/professor-stephen-harrisonxx#/tab-486886 "Professor Stephen Harrison"</ref> || |- |{{Sorterbar namn|Lars|Heltoft}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Merle|Horne}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Anthony Blair|Hunt}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Irene de|Jong}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Christer|Laurén}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Andrew|Linn}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Mithun}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Simo|Parpola}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Stanislaw|Puppe}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Bo|Ralph}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Suzanne|Romaine}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Pekka|Sammallahti}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Roumyana|Slabakova}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Ulf|Teleman}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Peter|Trudgill}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Boris|Uspenskij}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Wim Michiel|Vandenbussche}} || Filologi og språkvitenskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Rainer|Voigt}} || Filologi og språkvitenskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Giuditta|Cordero-Moss}} || Rettsvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Svein|Eng}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Katja|Franko}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Petter|Graver}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trude|Haugli}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jørn|Jacobsen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Michalsen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Xavier|Philippe}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Sverdrup}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Ulfstein}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragna|Aarli}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir Bjarne|Asheim}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Trond|Berg}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Grete|Brochmann}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom|Christensen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Scott|Gates}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Bård|Harstad}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Heidar}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Håvard|Hegre}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Cathrine|Holst}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Raino|Malnes}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Mastekaasa}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Willy|Pedersen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond|Petersen}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Erik|Rasch}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Arne|Røvik}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjetil|Storesletten}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bertil|Tungodden}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Björn S.|Stefánsson}} || Samfunnsfag || || || |- |{{Sorterbar namn|Stig|Strömholm}} || Rettsvitskap|| || || |- |{{Sorterbar namn|Kaarlo|Tuori}} || Rettsvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Knut Axel|Jacobsen}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hugo|Lundhaug}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Stausberg}} || || || || |- |{{Sorterbar namn|Aud Valborg|Tønnesen}} || Religionsvitenskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian B.|Dysthe}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Ellingsrud}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Engen}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Magnus|Faltinsen}} || Matematiske fag || 1988 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Grue}} || Matematiske fag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Lid|Hjort}} || Matematiske fag || 1999 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge|Holden}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav Arnfinn|Laudal}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Liestøl|Knut Liestøl (bioinformatiker)}} || Matematiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom|Lyche}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragni|Piene}} || Matematiske fag || 1994 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Idun|Reiten}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Rognes}} || Matematiske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Schweder}} || Matematiske fag || 1998 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Seip}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre O.|Smalø}} || Matematiske fag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling|Størmer}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Tjøstheim}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigve|Tjøtta}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Arnulf|Tverberg}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Winther}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt Karsten|Øksendal}} || Matematiske fag || 1996 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Aalen||Ålen, Odd}} || Matematiske fag || 1992 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stål|Aanderaa||Ånderå, Stål}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Douglas N.|Arnold}} || Matematiske fag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|John M.|Ball}} || Matematiske fag || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Alain|Connes}} || Matematiske fag || 1993 || || [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|Arnoldo|Frigessi}} || Matematiske fag || 2008 || || [[Italia]] |- |{{Sorterbar namn|Mikhail|Gromov}} || Matematiske fag || 2009 || || Russland |- |{{Sorterbar namn|Niels|Keiding}} || Matematiske fag || 2005 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Peter D.|Lax}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Jean-Pierre|Serre}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|John Griggs|Thompson}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Jacques|Tits}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Srinivasa S. R.|Varadhan}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Aksnes||Aksnes, Kåre}} || Fysikkfag || 1991 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Brataas||Bratås, Arne}} || Fysikkfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|László Pál|Csernai}} || Fysikkfag || 2005 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alv|Egeland}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddbjørn|Engvold}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Foldvik}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Fossheim}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Gjevik}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alex|Hansen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Viggo H.|Hansteen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ove|Havnes}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Christian|Hemmer}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Hov}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hallstein|Høgåsen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola M.|Johannessen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tom Henning|Johansen}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torstein F.|Jøssang}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Yngve|Kristoffersen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Leer}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon Magne|Leinaas||Leinås, Jon Magne}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan E.|Moan}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jøran|Moen}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Haakon Andreas|Olsen||Olsen, Håkon Andreas}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Osnes}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Pedersen||Pedersen, Kåre}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn|Ravndal}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein|Sjøberg}} || Fysikkfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Torbjørn|Skjeltorp}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Stapnes}} || Fysikkfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asle|Sudbø}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond Helge|Torsvik}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan K.|Trulsen}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Erik|Weber}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Boris L.|Altshuler}} || Fysikkfag || 2009 || || |- |{{Sorterbar namn|Peter A.|Davies}} || Fysikkfag || 2010 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Ryoichi|Fujii}} || Fysikkfag || 2008 || || [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Sumio|Iijama}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Ulf G.|Lindström}} || Fysikkfag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Donald|Lynden-Bell}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Maarten|Schmidt}} || Fysikkfag || 2009 ||70+|| [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Wei-Chyung|Wang}} || Fysikkfag || 2008 || || |- |{{Sorterbar namn|Elisabeth|Alve}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut Olav|Bjørlykke}} || Geofag || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Eldholm}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Elverhøi}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Roy Helge|Gabrielsen}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Helvig}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein S.|Husebye}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Høeg||Høeg, Kåre}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Jamtveit}} || Geofag || 1996 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein|Jansen}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Mangerud}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Olav|Mysen}} || Geofag || 1985 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Else-Ragnhild|Neumann}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar B.|Ramberg}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Sjøholt}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Aagaard||Ågård, Per}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Suzanne|Lacasse}} || Geofag || 2009 || || [[Canada]] |- |{{Sorterbar namn|Kurt|Lambeck}} || Geofag || 1994 || || [[Australia]] |- |{{Sorterbar namn|Gifford H.|Miller}} || Geofag || 2008 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Jörn|Thiede}} || Geofag || 1988 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Hans|Thybo}} || Geofag || 2010 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Thomas W.|Ebbesen}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Mari-Ann|Einarsrud}} || Kjemi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helmer|Fjellvåg}} || Kjemi || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Fægri|Knut Fægri jr.}} || Kjemi || 1997 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tyge|Greibrokk}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Grønvold}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trygve Ulf|Helgaker}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Hoff}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Haaland||Håland, Arne}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Synnøve Liaaen|Jensen}} || Kjemi || 1988 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe H.|Kjelstrup}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Klæboe}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Elsa|Lundanes}} || Kjemi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Truls Eivind|Norby}} || Kjemi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christian|Rømming}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernhard|Schrader}} || Kjemi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Lars|Skattebøl}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leiv Kristen|Sydnes}} || Kjemi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Mats|Tilset}} || Kjemi || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald Arnljot|Øye}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Louis|Brus}} || Kjemi || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Georgij V.|Giritsjov}} || Kjemi || 2008 || || Russland |- |{{Sorterbar namn|Kevin C.|Jones}} || Kjemi || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Bengt|Nordén}} || Kjemi || 2007 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Dag Lorents|Aksnes}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingvild|Austad}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Bergseth}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arnoldus Schytte|Blix}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Christian|Brochmann}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asmund|Ekern}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per S.|Enger}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Fossum}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Halvorsen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Grethe Rytter|Hasle}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola M.|Heide}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag Olav|Hessen}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Anker|Ims}} || Biologi || 2000 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Magnus|Jørgensen}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thor|Landsverk}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein B.|Manum}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hanna|Mustaparta}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Nafstad}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Nissen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Nordal}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Nordstoga}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leif|Ryvarden}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Rønningen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Raa||Rå, Jan}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Sakshaug}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Slagsvold}} || Biologi || 1995 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Christian|Stenseth}} || Biologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Syrstad}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thorvald|Sætersdal}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt Erik|Sæther}} || Biologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lauritz S.|Sømme}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tron Frede|Thingstad}} || Biologi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre Olav|Venn}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Aastveit||Åstveit}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Mulder}} || Biologi || 2007 || || [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Jon|Swenson}} || Biologi || 2002 || || |- |{{Sorterbar namn|Katherine J.|Willis}} || Biologi || 2010 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Haakon Breien|Benestad||Benestad, Håkon Breien}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Trond|Berg|Trond Berg (biolog)}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Heidi Kiil|Blomhoff}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rune|Blomhoff}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Boye}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Lise|Børresen-Dale}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein Ove|Døskeland}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Fjose}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigbjørn|Fossum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd Stokke|Gabrielsen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Gautvik||Gautvik, Kåre}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Einar|Granum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vidar|Hansson}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karen B.|Helle}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Brit|Kolstø}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnhild A.|Lothe}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Eystein|Lønning}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ørjan|Olsvik}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Prydz}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Sand}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Sandlie}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Sandvig}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Ottar|Seglen}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Reidun|Sirevåg}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 1999 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Skarstad}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Stenmark}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjetil|Taskén}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Angela M.|Gronenborn}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2010 || || USA |- |{{Sorterbar namn|W. Ford|Doolittle}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Carl-Henrik|Heldin}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2009 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Aurora|Martínez}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Mahmood|Amiry-Moghaddam}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddmund|Bakke}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjarne|Bogen}} || Medisinske fag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øyvind S.|Bruland}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro Harlem|Brundtland}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Farrukh Abbas|Chaudhry}} || Medisinske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Niels Christian|Danbolt}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein A.|Evensen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Frode|Fonnum}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stig|Frøland}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Harboe}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Husby}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Herman|Høst}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Kjekshus}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Kringlen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Einar|Krokan}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Larsen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre O.|Lie}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Didrik|Lærum}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terje|Lømo}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Edvard|Moser}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|May-Britt|Moser}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jacob B.|Natvig}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Nicolaysen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Nyberg-Hansen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsten Kjelsberg|Osen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Petter|Ottersen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Ivar|Pedersen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Kåre|Reed}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helga|Refsum}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Mathias|Sejersted}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf B.|Seljelid}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erlend B.|Smeland}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ludvig|Sollid}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne|Spurkland}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan F.|Storm}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Storm-Mathisen}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marianne|Thoresen}} || Medisinske fag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Thorsby}} || Medisinske fag || 1992 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tone|Tønjum}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Magne|Ueland}} || Medisinske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Giske|Ursin}} || Medisinske fag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Walaas||Walås, Ivar}} || Medisinske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Walløe}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Joel C.|Glover}} || Medisinske fag || 2007 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Liv Kristin|Hatle}} || Medisinske fag || 1998 || || |- |{{Sorterbar namn|Kenneth|Hugdahl}} || Medisinske fag || 2002 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Sirpa|Jalkanen}} || Medisinske fag || 2002 || || [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Roland|Jonsson}} || Medisinske fag || 2006 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Pasko|Rakic}} || Medisinske fag || 2009 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Kristofer|Rubin}} || Medisinske fag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Ursula|Sonnewald}} || Medisinske fag || 2009 || || |- |{{Sorterbar namn|Menno|Witter}} || Medisinske fag || 2008 || || [[Nederland]] |- |{{Sorterbar namn|Vilhelm A.|Bohr}} || Medisinske fag || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Alf|Bjørseth}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tor|Helleseth}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgeir|Moan}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd|Nakken}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Brit|Salbu}} || Teknologiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Martin|Seip}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eiliv|Steinnes}} || Teknologiske fag || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Giæver}} || Teknologiske fag || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|John P.|Hirth}} || Teknologiske fag || ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Darleane|Hoffman}} || Teknologiske fag || 1990 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Maria|Strømme}} || Teknologiske fag || 2020 || || |- |{{Sorterbar namn|Håkon With|Andersen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre|Bagge}} || Historie || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Edgeir|Benum}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Fredrik|Dahl}} || Historie || 2007 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ståle|Dyrvik}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut Einar|Eriksen}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Odd-Bjørn|Fure}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Kristian|Grimnes}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Grønlie}} || Historie || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro|Hagemann}} || Historie || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Hestmark}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Kjeldstadli}} || Historie || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Lange}} || Historie || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sivert|Langholm}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geir|Lundestad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Eivind|Myhre}} || Historie || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Niemi}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Ø.|Pharo}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Rian}} || Historie || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anne-Lise|Seip}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jarle|Simensen}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rune|Slagstad}} || Historie || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Sørensen}} || Historie || 2010 |||| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kathleen|Burk}} || Historie || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Guri|Hjeltnes}} || Historie || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans Christian|Johansen}} || Historie || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Odd Sverre|Lovoll}} || Historie || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Salmon}} || Historie || || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Rolf|Torstendahl}} || Historie || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Jay Murray|Winter}} || Historie || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Eva|Österberg|historikaren Eva Österberg|Østerberg, Eva}} || Historie || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Jon-Roar|Bjørkvold}} || Kulturfag og estetiske fag || 1992 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe Horn|Fuglesang}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sidsel|Helliesen}} || Kulturfag og estetiske fag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Harald|Herresthal}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjarne|Hodne}} || Kulturfag og estetiske fag || 1987 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Signe|Howell}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne B.|Johansen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Klepp}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans-Emil|Lidén}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Lunde}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Malmanger}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per Jonas|Nordhagen}} || Kulturfag og estetiske fag || 1977 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Ruud}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Schjelderup-Ebbe}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Staale|Sinding-Larsen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling|Skaug}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bergljot|Solberg}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eldrid Margreta|Straume}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hjalmar|Torp}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arvid O.|Vollsnes}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Marit|Werenskiold}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Unni|Wikan}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Owain|Edwards}} || Kulturfag og estetiske fag || 1993 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Kirsten |Hastrup}} || Kulturfag og estetiske fag || 2009 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lotte|Hedeager}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lise Bender|Jørgensen}} || Kulturfag og estetiske fag || 2008 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Bente|Kiilerich}} || Kulturfag og estetiske fag || 1998 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Erik|Kjellberg}} || Kulturfag og estetiske fag || 2004 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Lena|Liepe}} || Kulturfag og estetiske fag || 2007 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Saphinaz-Amal|Naguib}} || Kulturfag og estetiske fag || 1997 || || |- |{{Sorterbar namn|Valentino|Pace}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Jan|von Bonsdorff}} || Kulturfag og estetiske fag || || || |- |{{Sorterbar namn|Herman Wright|Cappelen}} || Idéfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Elster}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Andreas|Føllesdal}} || || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dagfinn|Føllesdal}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Gjelsvik}} || Idéfag || 2002 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgrim|Gjesme}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Robert Alastair|Hannay}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Hellesnes}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Helstrup}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein J.|Magnussen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Torgrim|Ramberg}} || Idéfag || 2006 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Reinvang}} || Idéfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils|Roll-Hansen}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Rishovd|Rund}} || Idéfag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Skirbekk}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan|Smedslund}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon Martin|Sundet}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Halvor|Teigen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svenn|Torgersen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Johan|Vetlesen}} || Idéfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Bergström|Lars Bergström (filosof)}} || Idéfag || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Christel|Fricke}} || Idéfag || 2008 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Jennifer|Hornsby}} || Idéfag || 2009 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Onora|O'Neill}} || Idéfag || 2006 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Pogge}} || Idéfag || 1996 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Dag|Prawitz}} || Idéfag || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Colwyn|Trevarthen}} || Idéfag || ||70+|| [[New Zealand]] |- |{{Sorterbar namn|Per Thomas|Andersen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjersti|Bale}} || Litteraturvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Liv|Bliksrud}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Buvik}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jostein|Børtnes}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Egeberg}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein-Eirik|Fauskevåg}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karin|Gundersen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jorunn|Hareide}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karin M.|Holter}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Haarberg||Hårberg, Jon}} || Litteraturvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jakob|Lothe}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Toril|Moi}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ellen|Mortensen}} || Litteraturvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein Haugom|Olsen}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore|Rem}} || Litteraturvitskap || 2013 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans H.|Skei}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Åsfrid|Svensen}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Orm|Øverland}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|André|Guyaux}} || Litteraturvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Jeremy M.|Hawthorne}} || Litteraturvitskap || || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Annegret|Heitmann}} || Litteraturvitskap || 2009 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Johnny|Kondrup}} || Litteraturvitskap || 2003 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Arne|Melberg}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Mitsuya|Mori}} || Litteraturvitskap || 1997 ||70+|| [[Japan]] |- |{{Sorterbar namn|Mary Kay|Norseng}} || Litteraturvitskap || 1994 || || |- |{{Sorterbar namn|Vésteinn|Ólason||Vesteinn Olason}} || Litteraturvitskap || ||70+|| [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Fritz|Paul}} || Litteraturvitskap || 1994 || || [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Janet|Rasmussen}} || Litteraturvitskap || || || |- |{{Sorterbar namn|Beatrice|Sandberg}} || Litteraturvitskap || 2008 || || [[Sveits]] |- |{{Sorterbar namn|Stuart|Sillars}} || Litteraturvitskap || 2007 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Thure|Stenström}} || Litteraturvitskap || 1993 ||70+|| Sverige |- |{{Sorterbar namn|Barbro|Ståhle Sjönell}} || Litteraturvitskap || 2007 || || Sverige |- |{{Sorterbar namn|Helen|Vendler}} || Litteraturvitskap || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Johan|Wrede}} || Litteraturvitskap || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Mieke|Bal}} || Litteraturvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Øivind|Andersen}} || Filologi og språkvitskap || 1987 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Ole|Askedal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Synnøve des|Bouvrie}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leiv Egil|Breivik}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Brendemoen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Erland|Braarvig||Brårvig, Jens Erland}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tove|Bull}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge Julius Jakhelln|Dyvik}} || Filologi og språkvitskap || 1998 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan Terje|Faarlund||Fårlund, Terje}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ernst Håkon|Jahr}} || Filologi og språkvitskap || 1994 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Kraggerud}} || Filologi og språkvitskap || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik Otto|Lindeman}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole Henrik|Magga}} || Filologi og språkvitskap || 1993 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Else|Mundal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein Karl|Mønnesland}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Rindal}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arthur O.|Sandved}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Toril|Swan}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell Ivar|Vannebo}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Geirr|Wiggen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Aartun||Årtun, Kjell}} || Filologi og språkvitskap || 1986 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sture|Allén}} || Filologi og språkvitskap || 1994 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Henning|Bergenholtz}} || Filologi og språkvitskap || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Helmut|Birkhan}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Austerrike]] |- |{{Sorterbar namn|François-Xavier|Dillmann}} || Filologi og språkvitskap || 2009 || || [[Frankrike]] |- |{{Sorterbar namn|Cathrine Fabricius|Hansen}} || Filologi og språkvitskap || 1993 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Bill|Hardcastle}} || Filologi og språkvitskap || 2007 || <ref>https://www.qmu.ac.uk/about-our-staff/professoriate/professor-bill-hardcastle/ "Professor Bill Hardcastle [...] a member of the Norwegian Academy of science and Letters"</ref> || [[Australia]] |- |{{Sorterbar namn|Minna Skafte|Jensen}} || Filologi og språkvitskap || 1994 ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Margaret|Laing}} || Filologi og språkvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Jørn|Lund}} || Filologi og språkvitskap || 2004 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Lars Boje|Mortensen}} || Filologi og språkvitskap || 2003 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Robert|Nedoma}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Guðrún|Nordal}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Maria|Polinsky}} || Filologi og språkvitskap || 2020 || || utanlandsk |- |{{Sorterbar namn|Jan Fridthjof|Bernt}} || Rettsvitskap || 1995 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Boe|Erik Magnus Boe}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kirsti Strøm|Bull}} || Rettsvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thor|Falkanger}} || Rettsvitskap || 1980 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gudrun|Holgersen}} || Rettsvitskap || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kai|Krüger}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erling Chr.|Selvig}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Edvin A.|Skoghøy}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Carsten|Smith}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eivind|Smith}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Frederik|Zimmer}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Aarbakke||Årbakke, Magnus}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bertil|Bengtsson}} || Rettsvitskap || 1989 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Francis|Delpérée}} || Rettsvitskap || 1998 || || [[Belgia]] |- |{{Sorterbar namn|Torgny|Håstad}} || Rettsvitskap || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Kirsten|Ketscher}} || Rettsvitskap || 2007 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Jozef Van|Langendonck}} || Rettsvitskap || 2007 || || |- |{{Sorterbar namn|Stig|Strömholm}} || Rettsvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Gunn Elisabeth|Birkelund}} || Samfunnsfag || 2010 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Brox}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Bråten}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vidar|Christiansen}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Egeberg}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn Ragnar|Førsund}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan|Galtung}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils Petter|Gleditsch}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sigmund|Grønmo}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunhild O.|Hagestad}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt|Hagtvet}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Hellevik}} || Samfunnsfag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gudmund|Hernes}} || Samfunnsfag || 1989 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael|Hoel}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Aanund|Hylland||Hylland, Ånund}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Stein|Kuhnle}} || Samfunnsfag || 2004 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn E.|Kydland}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Listhaug}} || Samfunnsfag || 2003 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Lægreid}} || Samfunnsfag || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Midgaard||Midgård, Knut}} || Samfunnsfag || 1993 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lars|Mjøset}} || Samfunnsfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Ove|Moene}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Victor D.|Norman}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan P.|Olsen}} || Samfunnsfag || 1992 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bernt P.|Stigum}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare|Strøm||Strøm, Kåre}} || Samfunnsfag || 1999 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Steinar|Strøm}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arild|Underdal}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Øyvind|Østerud}} || Samfunnsfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Aase||Åse, Asbjørn}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ulf|Bernitz}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Peter|Hedström}} || Samfunnsfag || 2008 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Annick|Prieur}} || Samfunnsfag || 2010 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Sabrina P.|Ramet}} || Samfunnsfag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Peder Johan|Borgen}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Svein Aage|Christoffersen}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingvild Sælid|Gilhus}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Kværne}} || Religionsvitskap og teologi || 1976 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Halvor|Moxnes}} || Religionsvitskap og teologi || 2003 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karl Olav|Sandnes}} || Religionsvitskap og teologi || 2006 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oskar|Skarsaune}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gro|Steinsland}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magne|Sæbø}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Thomassen}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|David E.|Aune}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|John|Barton|John Barton (teolog)}} || Religionsvitskap og teologi || 2008 || || Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Niels Jørgen|Cappelørn}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Troels|Engberg-Pedersen}} || Religionsvitskap og teologi || 2006 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|David|Hellholm}} || || 2020 || || Sverige |- |{{Sorterbar namn|Eberhard|Jüngel}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Christoph|Markschies}} || || 2020 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ingun|Montgomery}} || Religionsvitskap og teologi || 1992 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Eduard|Nielsen}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Samuel|Rubenson}} || Religionsvitskap og teologi || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Håkan|Rydving}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Einar|Sigurbjörnsson}} || Religionsvitskap og teologi || || || [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Rudolf|Smend|Rudolf Smend (1932)}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Reinhart|Staats}} || Religionsvitskap og teologi || 1994 ||70+|| [[Tyskland]] |} === Tidlegare medlemmar === {| class="wikitable" class="sortable wikitable" |- bgcolor="#dfdfdf" ! style="width:180px"|Namn ! style="width:200px"|Gruppe ! style="width:20px"|Innvald ! style="width:15px"|Alderskl. ! style="width:20px"|Nasjonalitet |- |{{Sorterbar namn|Jan Ragnar|Hagland}} || Filologi og språkvitskap || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Gjønnes}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hörður|Ágústsson||Agustsson, Hørdur}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| [[Island]] |- |{{Sorterbar namn|Arne|Bøyum}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||Død, 2018<ref>https://www.uio.no/for-ansatte/enhetssider/med/imb/aktuelt/aktuelle-saker/2019/minneord-om-arne-boyum.html</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torgeir|Flatmark}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || ||Død, 2020<ref>https://www.uib.no/biomedisin/66778/prof-emeritus-torgeir-flatmark</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Elgjo}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Morten|Ræder}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Thomas|Jessell}} || Medisinske fag || 2009 || || USA |- |{{Sorterbar namn|Jorolf|Alstad}} || Teknologiske fag || ||Død<ref>https://www.aftenposten.no/personalia/i/jPxlz/nekrolog-jorolf-alstad</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tor|Brustad}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Terkel|Rosenqvist}} || Teknologiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John|Mason|John Mason (meteorolog)}} || Teknologiske fag || ||Død, 2015<ref name = obit>{{cite web |url= https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/11348538/Sir-John-Mason-meteorologist-obituary.html|title= Sir John Mason, meteorologist – obituary|work= The Telegraph|accessdate = 1 December 2015}}</ref>|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Kåre D.|Tønnesson}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Birgitta|Odén}} || Historie || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Nils|Grinde}} || Kulturfag og estetiske fag || || Død, 2012<ref>https://snl.no/Nils_Grinde</ref>|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|László|Török}} || Kulturfag og estetiske fag || 1995 || || [[Ungarn]] |- |{{Sorterbar namn|Erla Bergendahl|Hohler}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Günther|Patzig}} || Idéfag || 1997 ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Patrick|Suppes}} || Idéfag || 1992 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Erik|Frykman}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Sverige |- |{{Sorterbar namn|Inge|Jonsson}} || Litteraturvitskap || 1995 || Død, 2020<ref>https://www.dn.se/familj/till-minne-inge-jonsson-2/</ref><!--Ikkje oppdatert, 19. mars 2021: https://www.dnva.no/medlemmer/52--> || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Annette|Kolodny}} || Litteraturvitskap || || || USA |- |{{Sorterbar namn|Bengt|Landgren}} || Litteraturvitskap || || || [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Dag|Gundersen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inger|Moen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Oddvar|Nes}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Helge|Nordahl}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil|Pettersen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Klaus|Düwel}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Tyskland]] |- |{{Sorterbar namn|Jacek|Fisiak}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Polen]] |- |{{Sorterbar namn|Eric Walter|Handley}} || Filologi og språkvitskap || 1996 ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Erik|Hansen|språkforskaren Erik Hansen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Gösta|Holm}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Edward|Andersson}} || Rettsvitskap || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Hjalte|Rasmussen}} || Rettsvitskap || 2007 || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Asheim}} || Religionsvitskap og teologi || 1980 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans M.|Barstad}} || Religionsvitskap og teologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kari E.|Børresen}} || Religionsvitskap og teologi || 1995 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Inge|Lønning}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Turid Karlsen|Seim}} || Religionsvitskap og teologi || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Menahem|Haran}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Israel]] |- |{{Sorterbar namn|Helmer|Ringgren}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Tore|Thonstad}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Assar|Lindbeck}} || Samfunnsfag || 1995 ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Erik|Alfsen}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ola|Bratteli}} || Matematiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Michael F.|Atiyah}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Isadore M.|Singer}} || Matematiske fag || 2009 ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Øystein|Elgarøy}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens|Feder}} || Fysikkfag || 1988 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar S.|Isaksen}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn Johan|Landmark}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens|Lothe}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Gunnar|Løvhøiden}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Martin|Mork}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Omholt}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Enok|Palm}} || Fysikkfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|John Bernhard|Rekstad}} || Fysikkfag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sven Oluf|Sørensen}} || Fysikkfag || 1965 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Christian|Hansen}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Markvard|Sellevoll}} || Geofag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Tore Ola|Vorren}} || Geofag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sven Josef|Cyvin}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav Aasmund|Smidsrød}} || Kjemi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Rolf Yngvar|Berg}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Elgmork}} †|| Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hildur|Krog}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne|Løvlie}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Eystein|Paasche||Påsche, Eystein}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ivar|Samset}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anton|Skulberg}} || Biologi || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Johan B.|Steen}} || Biologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sjur|Olsnes}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || 1993 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Hans B.|Prydz}} †|| Cellebiologi og molekylærbiologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bent|Rolstad}} || Cellebiologi og molekylærbiologi || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Andersen|Medisinaren Per Andersen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Aukland}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sverre|Halvorsen|Sverre Halvorsen (lege)}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Hjort}} || Medisinske fag || 1969 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Torstein|Hovig}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jan K. S.|Jansen}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Kiil}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kaare R.|Norum||Norum, Kåre R.}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Georg|Rajka}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ansgar|Torvik}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Guro|Valen}} || Medisinske fag || 2008 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Finn|Lied}} || Teknologiske fag || 1971 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ida Clara|Blom}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ottar|Dahl}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Helle}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Alf|Kaartvedt||Kårtvedt, Alf}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kåre|Lunden}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Maurseth}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ole|Feldbæk}} || Historie || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Aleksander|Kan}} || Historie || ||70+|| |- |{{Sorterbar namn|Finn|Benestad}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Fredrik|Barth}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Arne Martin|Klausen}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Pedersen|Ragnar Pedersen (etnolog)}} || Kulturfag og estetiske fag || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Ada Buch|Polak}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jon|Bing}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Viggo|Hagstrøm}} || Rettsvitskap || 2007 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Kjønstad}} || Rettsvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Birger Stuevold|Lassen}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Lødrup}} || Rettsvitskap || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Leif|Mæhle}} || Litteraturvitskap <!--Idéfag ifølge http://www.dnva.no/c26848/artikkel/vis.html?tid=27639 -->|| 1975 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Reidar|Omang}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Maren-Sofie|Røstvig}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kristian|Smidt}} || Litteraturvitskap <!--Filologi og språkvitskap ifølge http://www.dnva.no/c26848/artikkel/vis.html?tid=27641 -->|| 1957 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Tysdahl}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Vigdis|Ystad}} || Litteraturvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Asbjørn|Aarnes||Årnes, Asbjørn}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jens Erik|Fenstad}} || Matematiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Uffe Valentin|Haagerup}} †|| Matematiske fag || || || Danmark |- |{{Sorterbar namn|Leiv|Mjeldheim}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Olav|Riste}} || Historie || 1984 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Sølvi|Sogner}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Francis|Sejersted}} || Historie || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Erik|Allardt}} || Samfunnsfag || ||70+|| [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|James G.|March}} || Samfunnsfag || ||70+|| USA |- |{{Sorterbar namn|Hanne Marthe|Narud}} || Samfunnsfag || 2009 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Agnar|Sandmo}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Dag|Østerberg}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Bjørn|Myhre}} || Kulturfag og estetiske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Axel|Seeberg}} || Kulturfag og estetiske fag || ||†|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jaakko|Hintikka}} || Idéfag || || † || [[Finland]] |- |{{Sorterbar namn|Ragnar|Rommetveit}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Raaheim||Råheim, Kjell}} || Idéfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Egil A.|Wyller}} || Idéfag || || 70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Brandtzæg}} || Medisinske fag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Karsten Friis|Johansen}} †|| Idéfag || ||70+|| Danmark |- |{{Sorterbar namn|Knut Erik|Tranøy}} || Idéfag || 1979 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Anders|Agell}}|| Rettsvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Anders|Bratholm}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Lucy Caroline|Smith}} || Rettsvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Nils|Christie}} || Samfunnsfag || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Preben|Munthe}} || Samfunnsfag || 1974 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Håkon|Christie}} || Kulturfag og estetiske fag || 1976 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Atle|Kittang}} || Litteraturvitskap || 1988 || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Otto|Hageberg}} || Litteraturvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Valerij|Berkov}} †|| Filologi og språkvitskap || 1988 ||70+|| Russland |- |{{Sorterbar namn|Andreas|Bjørkum}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Peter|Foote}} †|| Filologi og språkvitskap || ||70+|| Storbritannia |- |{{Sorterbar namn|Eyvind Fjeld|Halvorsen}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Even|Hovdhaugen}} || Filologi og språkvitskap || || || Noreg |- |{{Sorterbar namn|Knut|Kleve}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Einar|Lundeby}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kolbjørn|Skaare||Skåre, Kolbjørn}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Magnus|Ulleland}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Kjell|Venås}} || Filologi og språkvitskap || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Carl|Fehrman}} †|| Litteraturvitskap || ||70+|| [[Sverige]] |- |{{Sorterbar namn|Berge|Furre}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Jacob Stephan|Jervell}} || Religionsvitskap og teologi || 1975 ||70+|| Noreg |- |{{Sorterbar namn|Per|Lønning}} || Religionsvitskap og teologi || ||70+|| Noreg |} == Sjå òg== * [[Norges Tekniske Vitenskapsakademi]] (NTVA) * [[Agder Vitenskapsakademi]] (AVA) ==Fotnotar== {{Reflist}} ==Kjelder== {{Refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Det Norske Videnskaps-Akademi|Det Norske Videnskaps-Akademi]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 2. september 2011.'' **''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene:'' ** [[Kim Gunnar Helsvig]] ''Elitisme på norsk Det Norske videnskaps-akademi 1945-2007'' ISBN 978-82-7099-457-1 ** Ole Didrik Lærum (red.) ''Norske forskerprofiler: 2006-2007'' ISBN 978-82-450-0848-7 {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *{{offisiell nettstad}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Det Norske Videnskaps-Akademi| ]] [[Kategori:Norske vitskaplege organisasjonar]] [[Kategori:Skipingar i 1857]] 4w31w7r9xuuwyqamstdjbsw3eaiukqe 0 196270 3395607 3215007 2022-07-26T17:39:37Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{infoboks musikar}} '''Arnold Børud''' ({{fødd|28. oktober|1947|Børud, Arnold}}) er ein norsk gospelmusikar, songar, lærar og tekstforfattar. Han er opphavleg frå [[Askim]], men har lenge butt på [[Hamar]]. Arnold Børud har skrive over 500 songar, og delteke på meir enn 60 plateinnspelingar. I dag er han tilsett ved [[Bibelskolen i Grimstad]]. Seint i 2007 fekk han [[Kongens fortenestmedalje i gull]] for sin innsats innan song og musikk. Medaljen vart overrekt av fylkesmannen i [[Hedmark]], [[Hans Røsjordet]]. == Karriere == Som attenåring var Arnold Børud med på ein kristen leir der han valde å bli ein kristen. Etter dette lærte han å spela både gitar og piano, og starta ein karriere som kristen musikar. Han platedebuterte med duoen ''Arild & Arnold'', men har seinare starta opp mange ulike musikalske prosjekt. Han gav ut soloplater, t.d. ''Balladen om Jesus'' frå 1975,<ref>[http://www.musikkonline.no/shop/displayAlbum.asp?id=33598 Arnold Børud - Balladen om Jesus]</ref> men han gav også ut musikk saman med kona Anne Marie på ''Han skal komme over oss'' frå 1980.<ref>[http://www.discogs.com/Anne-Marie-Arnold-B%C3%B8rud-Han-Skal-Komme-Over-Oss/release/1268502 Arnold og Anne Marie Børud: Han skal komme over oss]</ref> I 1970 begynte Børud å undervisa på musikklinja ved [[Hamar lærerskole]]. I [[Hamar]] vart han dirigent for ''Praising''; ungdomskoret til [[Hamar Domkyrkje]], og seinare starta han sitt eige tverrkyrkjelege ungdomskor; [[Tvers]]. Børud var leiar for Tvers i om lag 20 år. Nokre av songarane frå Tvers vart med i ei mindre gruppe som fekk namnet [[Mini-Tvers]]. Arnold Børud gav også ut fleire plater med Mini-Tvers i sytti- og åttiåra. I 1972 blei Arnold Børud med i gospelkvartetten [[Frisk Luft]], som består av han sjølv, [[Rune Larsen]], [[Kjell Fjalsett]] og [[Ivar Skippervold]]. Frisk Luft gav ut to LP-ar i 1970-åra, og har gjort eit lite comeback etter år 2000. Til saman har Frisk Luft no 5 utgjevingar. ==Familien Arnold Børud== Arnold og Anne-Marie Børud busette seg på [[Hamar]] og fekk borna [[Thomas Børud|Thomas]] (f. 1970), [[Linda Børud Lindéh|Linda]] (?) og [[Ole Børud]] (f. 1976). Borna viste seg å vera like musikalske som foreldra, og då borna framleis var små, gav dei ut si fyrste plate som familie. Som artist tok familien namnet [[Børud-gjengen]], og dei gav ut fleire plater med kristen musikk for born og ungdom oppigjennom oppveksten. I tillegg gav [[Ole Børud]] ut soloplata ''Alle skal få vite det'' som barn, og systera [[Linda Børud Lindéh|Linda]] gav ut ''Linda Børud synger med barn''. I 1993 gav familien ut si fyrste plate under namnet [[Arnold B Family]]. I denne nye gruppa vart det også med svigerborn av Arnold Børud. Arnold B Family har tre gonger delteke i [[Melodi Grand Prix]]. Den høgste plasseringa deira fekk dei i [[Melodi Grand Prix 1995|1995]] med «La oss feire livet», rett bak [[Secret Garden]] som vann både MGP og [[Eurovision Song Contest 1995]] med «Nocturne». I [[Melodi Grand Prix 1996|1996]] kom dei på sjette plass med «Din smittende glede», og i [[Melodi Grand Prix 2000|2000]] fekk dei ein sjuande plass med «When I Am Looking». Ole Børud har lenge drive med metallmusikk, særleg i musikkgruppa [[Extol]]. Han har no gjeve ut to soloplater der stilen hans er meir prega av fønk og gospel. ===Musikalske barneborn=== [[Thomas Børud|Thomas]] og [[Elin Børud]] (f. 1973) har dottera [[Lisa Børud]] (f. 1996), som har vorte kjend som barnestjerne i Noreg. Ho har gjeve ut minst åtte plater, og veslesystera [[Sofie Børud]] (f. 1998) er også med på nokre av platene. [[Linda Børud Lindéh]] og [[Tomas Lindéh]] har sonen [[Dennis Lindéh]]. Han har saman med venninna Alice forma duoen [[Alice & Dennis]], som har gjeve ut to cd-plater saman med musikk for barn.<ref>[http://vlbutikken.no/musikk/kristen-musikk/barn/alice-dennis-vilken-fest-5066 Vlbutikken.no om Alice & Dennis]</ref><ref>[http://www.aliceochdennis.se Offisiell nettside til Alice och Dennis]</ref> Veslesystrene til Dennis, Emma og Elly Lindéh<ref>[http://gullbrannafestivalen.com/blogg Gullbrannafestivalen.se om Emmy og Ella]</ref> har også gjeve ut eiga cd-plate under namnet [[Emmy & Ella]].<ref>[http://www.emmyella.se/ Offisiell nettside til Emmy & Ella.]</ref> == Diskografi (utval) == * ''Arnold Børud - Balladen om Jesus'' (1975) * ''Anne Marie og Arnold Børud - Han skal komme over oss'' (1980) * ''Arnold Børud's mest kjente allsanger'' (1983) * ''Arnold Børud - Balladen om Jesus'' Rockeopera. (1984) * ''Arnold Børud - Mine første sanger'' (1998) * ''Arnold Børud - Gull - alt av Tvers og Mini-Tvers'' (2007) ===Tvers=== * ''Tvers I'' (1975) * ''Tvers II'' (1976) * ''Tvers III'' (1980) * ''Tvers IV'' (1985) * ''Tvers synger Crouch'' (1989) ===Arnold Børud & Mini-Tvers=== * ''Arnold Børud med Mini-Tvers 1'' (1976) * ''Arnold Børud med Mini-Tvers 2'' (1978) * ''Ny verdi'' (1982) * ''Skapt til å danse'' (1988) ===Frisk Luft=== * ''Gospel Live'' (1973) * ''Frisk Luft 2'' (1975) * ''Lifetime Friends'' (2000) * ''I'll Never Find Another You'' (2004) * ''Allsanger og gospelhits fra 1970-tallet'' (2008) ===Børud-gjengen=== * ''Børud-gjengen 1'' * ''Livet er herlig'' * ''I farta'' * ''Fest og glede - 10 år med Børud-gjengen'' * ''Ole Børud - Alle skal få vite det'' * ''Jul med Børud-gjengen'' * ''Virkeligst av alt'' (1990) * ''Linda Børud synger med barn'' ===Arnold B Family=== * ''Du løfter meg opp'' (1993) * ''World Tour'' * ''Livslyst'' (1995) * ''Daddy'' (1998) * ''Come To Me'' (2001) == Kjelder == {{refopning}} *''Delar av denne artikkelen byggjer på «[[:en:Arnold Børud|Arnold Børud]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 20. september 2011.'' *''Delar av denne artikkelen byggjer på «[[:no:Arnold Børud|Arnold Børud]]» frå {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Lisa Børud|Lisa Børud]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Ole Børud|Ole Børud]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Thomas Børud|Thomas Børud]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Frisk Luft|Frisk Luft]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Tvers|Tvers]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *«[[:no:Arnold B Family|Arnold B Family]]» {{Wikipedia-utgåve|no}}, den 20. september 2011.'' *[http://www.bibelskolen.no/sider/tekst.asp?side=20 Liste over tilsette ved Bibelskolen i Grimstad.] *[http://www.musikkonline.no/shop/doSearch.asp?srchType=search_art&srchTerm=Arnold+B%F8rud Plater av Arnold Børud på Musikkonline.no] *[http://www.musikkonline.no/shop/displayArtist.asp?id=27027 Plater av Tvers ved Musikkonline.no] *[http://mudistore.no/sok/B%F8rudgjengen Plater av Børudgjengen ved Mudistore.no] *[http://mudistore.no/sok/Arnold+B+Family Plater av Arnold B Family ved Mudistore.no] {{refslutt}} == Referansar== {{reflist}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Folk frå Askim]] [[Kategori:Norske musikarar]] [[Kategori:Norske songarar]] [[Kategori:Gospelartistar]] [[Kategori:Kongens fortenestmedalje i gull]] [[Kategori:Norske plateprodusentar]] ptv40gir2ad1s43x5uhb91ofh7rsxnz 0 196939 3395605 3220032 2022-07-26T17:38:30Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkartist | namn = Steve Winwood |bilete = Steve-Winwood2.jpg |bilettekst = Winwood spelar på Cropredy Festival<br /> 13. august 2009 Foto: Brian Marks |bakgrunn= soloartist |verkeleg namn = Stephen Lawrence Winwood |fødd= {{fødselsdato og alder|df=yes|1948|5|12}} |fødestad=[[Handsworth i West Midlands|Handsworth]] i [[Birmingham]] i [[England]] |aktive år = 1963 til i dag |instrument = [[synging|Vokal]], [[tangentinstrument]], [[bassgitar]], [[gitar]], [[trommer]], [[mandolin]], [[elektrisk orgel]], [[synthesizer]]ar, [[fiolin]]ar |yrke = [[Musikar]], [[låtskrivar]] |sjanger = [[Rock]], [[progressiv rock]], [[blue-eyed soul]], [[bluesrock]], [[psykedelisk rock]] |selskap = [[Island Records]], [[Virgin Records]], [[Columbia Records]] |tilknytta artistar= [[Spencer Davis Group]], [[Traffic]], [[Blind Faith]], [[Eric Clapton]] | nettstad = www.stevewinwood.com | kjende instrument = [[Hammondorgel|Hammond B-3]] }} '''Stephen Lawrence''' «'''Steve'''» '''Winwood''' ({{fødd|12. mai|1948|Winwood, Steve}}) er ein engelsk musikar og låtskrivar. Winwood byrja tidleg å interessere seg for musikk, i første omgangen [[jazz]] og [[dixieland]]. Han byrja difor tidleg å spele ulike instrument, som [[trommer]], [[gitar]] og [[piano]] og allereie då han var åtte år spelte han i eit familieband. I byrjinga på [[1960-talet]] byrja han i broren Muff Winwood sitt band, The Muff Woody Jazz Band. I [[1963]] slutta gitaristen [[Spencer Davis]] seg til bandet, og dei endra namn til [[The Spencer Davis Group]]. Spencer Davis Group spelte såkalla «blåaugd soul». Winwood vart rekna som å vere eit [[vedunderbarn]] då han til trass for den unge alderen sin var ein respektert keybordist på [[hammondorgel]] og hans klåre [[tenor]]stemme og song på linje med dei store soulsongarane. Gruppa hadde store hittar, som «Keep on Running» og «Gimme Some Lovin», men Winwood forlét gruppa i [[1967]] for å byrje i det meir [[psykedelisk musikk|psykedelisk]] orienterte bandet [[Traffic]]. I [[1969]] vart dette bandet oppløyst og Winwood slo seg saman med den gamle venen sin [[Eric Clapton]] som då akkurat hadde lagt ned [[Cream]]. Saman med to andre danna dei gruppa [[Blind Faith]]. Gruppa hadde ein stor hit i «[[Can't Find My Way Home]]», men det vart likevel ei kortliva gruppe då ho vart oppløyst alt i november same år. Traffic vart samla igjen i [[1970]] og fortsette fram til [[1976]] då ho vart oppløyst for godt. I 1977 gav han ut sit første soloalbum og i 1986 vart ''[[Back In The Highlife]]'' gjeve ut, og denne vart det store gjennombrotet til Winwood som soloartist med hitsinglane «Higher Love» og «Wake Me Up On Judgement Day». For den første av desse fekk han òg [[Grammy Award]]. Han stadfesta populariteten sin med albuma ''[[Roll With It]]'' frå 1988 og ''[[Refugees Of The Heart]]'' frå 1990, som begge vart storseljarar. I 1994 vart Winwood og [[Jim Capaldi]] frå Traffic gjenforeint, og desse gav ut albumet ''Far From Home''. Winwood gav i 1997 ut albumet ''[[Junction Seven]]'' og fekk ein radiohit med songen «Spy In The House Of Love». Han hadde deretter eit lengre opphald før han gjorde comeback med ''[[About Time]]'' i 2003 som vart følgt opp med ''[[Nine Lives]]'' i 2008. I [[2004]] sampla [[Eric Prydz]] Winwood-songen «Valerie» til megahiten «[[Call On Me]]». ==Diskografi== ===Solo=== * 1977: ''[[Steve Winwood av Steve Winwood|Steve Winwood]]'' * 1980: ''[[Arc of a Diver]]'' * 1982: ''[[Talking Back to the Night]]'' * 1986: ''[[Back in the High Life]]'' * 1988: ''[[Roll with It av Steve Winwood|Roll with It]]'' * 1990: ''[[Refugees of the Heart]]'' * 1997: ''[[Junction Seven]]'' * 2003: ''[[About Time av Steve Winwood|About Time]]'' * 2008: ''[[Nine Lives av Steve Winwood|Nine Lives]]'' * 2009: ''[[Live from Madison Square Garden av Eric Clapton og Steve Winwood|Live from Madison Square Garden]] (med[[Eric Clapton]]) ===Traffic=== * 1967: ''[[Mr. Fantasy]]'' * 1968: ''[[Traffic av Traffic|Traffic]]'' * 1969: ''[[Last Exit av Traffic|Last Exit]]'' * 1970: ''[[John Barleycorn Must Die]]'' * 1971: ''[[The Low Spark of High Heeled Boys]]'' * 1973: ''[[Shoot Out at the Fantasy Factory]]'' * 1974: ''[[When the Eagle Flies]]'' * 1994: ''[[Far from Home]]'' === Blind Faith === *1969: ''[[Blind Faith av Blind Faith|Blind Faith]]'' ===[[bandet Go|Go]]=== * 1976: ''[[Go av Go|Go]]'' * 1976: ''[[Go Live from Paris]]'' ===Studiomusikar=== * Chris Knipp - ''blast'' * [[The Jimi Hendrix Experience]] - ''[[Electric Ladyland]]'', 1968 * McDonald and Giles - ''[[McDonald and Giles]]'', 1971 * [[Shawn Phillips]] - ''Faces'', 1972 * [[London Symphony Orchestra]] – ''Tommy - As Performed by the London Symphony Orchestra & Chamber Choir'', 1972 * [[Jim Capaldi]] - ''[[Oh How We Danced]]'', 1972 * [[Lou Reed]] - ''[[Berlin av Lou Reed|Berlin]]'', 1973 * Jim Capaldi - ''[[Whale Meat Again]]'', 1974 * Jim Capaldi - ''[[Short Cut Draw Blood]]'', 1975 * [[Jade Warrior]] - ''[[Waves av Jade Warrior|Waves]]'', 1975 * [[Toots & the maitals]] - ''[[Reggae Got Soul]]'', 1976 * [[John Martyn]] – ''[[One World av John Martyn|One World]]'', 1977 * [[Pierre Moerlen's Gong]] - ''[[Downwind]]'', 1978 * [[George Harrison]] - ''[[George Harrison av George Harrison|George Harrison]]'', 1978 * Jim Capaldi - ''Daughter of the Night'', 1978 * [[Marienne Faithfull]] - ''[[Broken English]]'', 1979 * Jim Capaldi - ''The Sweet Smell of... Success'', 1980 * Jim Capaldi - ''Let the Thunder Cry'', 1981 * Marienne Faithfull - ''[[Dangerous Acquaintances]]'', 1981 * Jim Capaldi - ''[[Fierce Heart]]'', 1983 * [[David Gilmour]] - ''[[About Face]]'', 1984 * [[Christine McVie]] - ''[[Christine McVie av Christine McVie|Christine McVie]]'', 1984 * [[Eddie Harris]] - ''E.H. in the U.K.'' * [[Vivian Stanshall]] - ''[[Sir Henry at Rawlinson End]]'', ''Teddy Boys Don't Knit'' * [[Billy Joel]] - ''[[The Bridge av Billy Joel|The Bridge]]'', 1986 * [[Talk Talk]] - ''[[The Colour of Spring]]'', 1986 * [[Soulsister]] - ''Heat'', 1990 * [[Paul Weller]] - ''[[Stanley Road]]'', 1995 * [[Grateful Dead]], spelte ein spesiell versjon av «Low Spark of High Heeled Boys» * [[Eric Clapton]] – ''[[Back Home av Eric Clapton|Back Home]]'', 2005 * [[Eric Clapton]] – ''[[Clapton av 2010|Clapton]]'', 2010 * [[Slash]] – ''[[Hey Joe]]'' ''Rock N' Roll Hall of Fame'', 2010 * [[Miranda Lambert]] – ''[[Four the Record]]'', 2011 * [[Eric Clapton]] – ''[[Old Sock]]'', 2013 * [[Gov't Mule]] - ''[[Shout! av Gov't Mule|Shout!]]'', 2013 ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Steve Winwood|Steve Winwood]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 4. oktober 2011.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.stevewinwood.com/ Offisiell nettstad] * [http://rateyourmusikk.com/lists/list_view/list_id_is_5375 Album Winwood har delteke på] * {{Allmusic|class=artist|id=p5854|label=Steve Winwood}} * {{Imdb namn|0005566|Steve Winwood}} {{Spencer Davis Group}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Engelske klaverspelarar]] [[Kategori:Engelske songarar]] [[Kategori:Engelske rockegitaristar]] [[Kategori:Engelske låtskrivarar]] [[Kategori:Blue-eyed soul-songarar]] [[Kategori:Britiske rhythm and blues-musikarar]] [[Kategori:Britiske softrockmusikarar]] [[Kategori:Folk frå Birmingham]] [[Kategori:Rock and Roll Hall of Fame]] [[Kategori:Blind Faith-medlemmar]] [[Kategori:Traffic-medlemmar]] [[Kategori:Ginger Baker's Air Force-medlemmar]] [[Kategori:Grammy-vinnarar]] p38s91iv515hqyetumtwbiwi8r0cxou 0 198919 3395600 2408947 2022-07-26T17:32:54Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks isbre | namn = Vadrec del Forno | bilete = Forno.PNG | stad = [[Graubünden]], [[Sveits]] | koordinatar = {{koord|46|19|28|N|9|42|5|E|type:glacier_region:CH-GR|vising=pålinje,tittel}} | lengd = 6 }} '''Fornobreen''' ([[retoromansk]] ''Vadrec del Forno'') er ein 6&nbsp;km lang [[isbre]] (2005) i [[Bregagliafjella]] i [[kantonar i Sveits|kantonen]] [[Graubünden]] i [[Sveits]]. I 1973 hadde han eit areal på 8,72&nbsp;km². ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Forno Glacier|Forno Glacier]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 5. november 2011.'' {{refslutt}} [[Kategori:Isbrear i Graubünden]] g26j1ujxxrydlufh4m8o9sc2cv4b3sh 0 207805 3395645 3393653 2022-07-26T22:12:43Z Doc Taxon 57178 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wislikofen-blason.png]] → [[File:CHE Wislikofen COA.svg]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|distrikt | namn = Zurzach | andre namn = Bezirk Zurzach | kart = Karte Bezirk Zurzach 2010.png | land = Sveits | regiontype = [[Kantonar i Sveits|Kanton]] | region = Aargau | hovudstad = [[Bad Zurzach]] | areal = 129.99 | folketal_dato= 2010 | folketal = 32238 | fritype= Kommunar | fri = 23 }} '''Zurzach''' er eit av dei elleve distrikta (''Bezirk'') i den [[tysk]]-talande [[kanton]]en [[Aargau]] i [[Sveits]]. Distriktet ligg nordaust i kantonen, og grensar mot [[Tyskland]] i nord, og mot [[kantonen Zürich]] i aust. Zurzach hadde 32&nbsp;238 innbyggarar per 31. desember 2010, og dekker eit areal på 130 km². Småbyen Bad Zurzach, som er den største i distriktet, er hovudstad. Distriktet omfattar 23 kommunar, alle har ei flatevidd mindre enn 15 km². Ingen av kommunane har meir enn 5&nbsp;000 innbyggarar. <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kommunevåpen''' !colspan="1" align=left bgcolor="#EFEFEF" width="190" | '''Kommune''' !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" width="110" | '''Folkesetnad'''<br /><small></br>({{Sveitsisk folketal dato|CH-AG}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-AG}}</small> !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" width="90" | '''Areal, km²'''<small><ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/02/03/blank/data/gemeindedaten.html Swiss Federal Statistical Office-Land Use Statistics] 2009 data (tysk) </ref> </small> |- | [[Image:Zurzach Wappen.svg|35px|Zurzach]] || [[Bad Zurzach]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4323}}|| align="center" | 6.52 |- | [[Image:Wappen Baldingen AG.svg|35px|Baldingen]] || [[Baldingen i Sveits|Baldingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4301}}|| align="center" | 2.83 |- | [[Image:Boebikon-blason.png|35px|Böbikon]] || [[Böbikon]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4302}}|| align="center" | 2.59 |- | [[Image:Coat of arms of Boettstein.svg|35px|Böttstein]] || [[Böttstein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4303}}|| align="center" | 7.41 |- | [[Image:Coat of arms of Doettingen AG.svg|35px|Döttingen]] || [[Döttingen i Sveits|Döttingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4304}}|| align="center" | 6.92 |- | [[Image:Coat of arms of Endingen AG.svg|35px|Endingen]] || [[Endingen i Sveits|Endingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4305}}|| align="center" | 8.46 |- | [[Image:Wappen Fisibach.svg|35px|Fisibach]] || [[Fisibach]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4306}}|| align="center" | 5.79 |- | [[Image:Wappen Full-Reuenthal.svg|35px|Full-Reuenthal]] || [[Full-Reuenthal]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4307}}|| align="center" | 4.82 |- | [[Image:Coat of arms of Kaiserstuhl AG.svg|35px|Kaiserstuhl]] || [[Kaiserstuhl i Sveits|Kaiserstuhl]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4308}}|| align="center" | 0.32 |- | [[Image:Klingnau-blason.png|35px|Klingnau]] || [[Klingnau]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4309}}|| align="center" | 6.71 |- | [[Image:Koblenz-blason.png|35px|Koblenz]] || [[Koblenz i Sveits|Koblenz]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4310}}|| align="center" | 4.08 |- | [[Image:Coat of arms of Leibstadt.svg|35px|Leibstadt]] || [[Leibstadt]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4311}}|| align="center" | 6.39 |- | [[Image:Lengnau-blason.png|35px|Lengnau]] || [[Lengnau i Aargau|Lengnau]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4312}}|| align="center" | 12.67 |- | [[Image:Coat of arms of Leuggern.svg|35px|Leuggern]] || [[Leuggern]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4313}}|| align="center" | 13.76 |- | [[Image:CHE Mellikon COA.svg|35px|Mellikon]] || [[Mellikon]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4314}}|| align="center" | 2.71 |- | [[Image:CHE Rekingen COA.svg|35px|Rekingen]] || [[Rekingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4315}}|| align="center" | 3.1 |- | [[Image:Rietheim-blason.png|35px|Rietheim]] || [[Rietheim i Sveits|Rietheim]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4316}}|| align="center" | 3.93 |- | [[Image:Ruemikon-blason.png|35px|Rümikon]] || [[Rümikon]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4317}}|| align="center" | 2.9 |- | [[Image:Coat of arms of Schneisingen.svg|35px|Schneisingen]] || [[Schneisingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4318}}|| align="center" | 8.25 |- | [[Image:Siglistorf-blason.png|35px|Siglistorf]] || [[Siglistorf]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4319}}|| align="center" | 5.51 |- | [[Image:Tegerfelden-blason.png|35px|Tegerfelden]] || [[Tegerfelden]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4320}}|| align="center" | 7.11 |- | [[Image:Unterendingen-blason.png|35px|Unterendingen]] || [[Unterendingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4321}}|| align="center" | 3.46 |- | [[Image:CHE Wislikofen COA.svg|35px|Wislikofen]] || [[Wislikofen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4322}}|| align="center" | 3.75 |- | align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Total''' || bgcolor="#EFEFEF" | || align="center" bgcolor="#EFEFEF" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|B1911}}|| align=center bgcolor="#EFEFEF" | 129.99 |} </div> ==Kjelder== {{refstart}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Zurzach (Bezirk)|Zurzach (Bezirk)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 19. februar 2012.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *{{offisiell nettstad}} {{commonskat}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Distrikt i Aargau]] dmxi2i0cvbokm5x6j8aud2pthd7t516 0 207806 3395643 3393645 2022-07-26T22:10:33Z Doc Taxon 57178 ([[c:GR|GR]]) [[File:Ueken-blason.png]] → [[File:CHE Ueken COA.svg]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|distrikt | namn = Laufenburg | andre namn = Bezirk Laufenburg | kart = Karte Bezirk Laufenburg 2010.png | land = Sveits | regiontype = [[Kantonar i Sveits|Kanton]] | region = Aargau | hovudstad = [[Laufenburg]] | areal = 157 | folketal_dato= 2010 | folketal = 29273 | fritype= Kommunar | fri = 18 }} '''Laufenburg''' er eit av dei elleve distrikta (''Bezirk'') i den [[tysk]]-talande [[kanton]]en [[Aargau]] i [[Sveits]]. Distriktet ligg nord i kantonen, der det grensar mot [[Tyskland]], medan det i sørvest har korte grenser mot kantonane [[Basel-Landschaft]] og [[kantonen Solothurn|Solothurn]]. Laufenburg hadde 29&nbsp;273 innbyggarar per 31. desember 2010, og dekker eit areal på 157 km². Småbyen Laufenburg er hovudstad i distriktet. Distriktet omfattar 18 kommunar, alle har ei flatevidd mindre enn 25 km². Ingen av kommunane har meir enn 5&nbsp;000 innbyggarar. ==Kommunar== <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border-collapse:collapse;" !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kommunevåpen''' !colspan="1" align=left bgcolor="#EFEFEF" width="190" | '''Kommune''' !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" width="110" | '''Folketal'''<br /><small></br>({{Sveitsisk folketal dato|CH-AG}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-AG}}</small> !colspan="1" align=center bgcolor="#EFEFEF" width="90" | '''Areal, km²''' |- | align="center" | [[Image:Wappen Eiken.svg|35px|Eiken]] | [[Eiken i Sveits|Eiken]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4161}} || align="center" | 7.07 |- | align="center" | [[Image:Wappen Frick AG.svg|35px|Frick]] | [[Frick i Sveits|Frick]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4163}} || align="center" | 9.96 |- | align="center" | [[Image:Gansingen-blason.png|35px|Gansingen]] | [[Gansingen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4164}} || align="center" | 8.77 |- | align="center" | [[Image:Gipf-Oberfrick-blason.png|35px|Gipf-Oberfrick]] | [[Gipf-Oberfrick]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4165}} || align="center" | 10.17 |- | align="center" | [[Image:Herznach-blason.png|35px|Herznach]] | [[Herznach]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4166}} || align="center" | 6.26 |- | align="center" | [[Image:Hornussen blason.png|35px|Hornussen]] | [[Hornussen i Aargau|Hornussen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4167}} || align="center" | 7.27 |- | align="center" | [[Image:Kaisten-blason.png|35px|Kaisten]] | [[Kaisten i Sveits|Kaisten]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4169}} || align="center" | 18.11{{ref|Ittenthal|b}} |- | align="center" | [[Image:Wappen Laufenburg AG.svg|35px|Laufenburg]] | [[Laufenburg i Sveits|Laufenburg]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4170}} || align="center" | 14.49{{ref|Laufenburg|c}} |- | align="center" | [[File:Mettauertal Wappen.png|35px|Mettauertal]] | [[Mettauertal]] || align="center" | || align="center" | 21.56{{ref|Hottwil|a}} |- | align="center" | [[Image:CHE Münchwilen COA.svg|35px|Münchwilen]] | [[Münchwilen i Aargau|Münchwilen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4172}} || align="center" | 2.47 |- | align="center" | [[Image:CHE Oberhof COA.svg|35px|Oberhof]] | [[Oberhof i Sveits|Oberhof]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4173}} || align="center" | 8.20 |- | align="center" | [[Image:Coat of arms of Oeschgen.svg|35px|Oeschgen]] | [[Oeschgen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4175}} || align="center" | 4.38 |- | align="center" | [[Image:Schwaderloch-blason.png|35px|Schwaderloch]] | [[Schwaderloch]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4176}} || align="center" | 2.77 |- | align="center" | [[Image:Sisseln-blason.png|35px|Sisseln]] | [[Sisseln]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4177}} || align="center" | 2.52 |- | align="center" | [[Image:CHE Ueken COA.svg|35px|Ueken]] | [[Ueken]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4179}} || align="center" | 5.10 |- | align="center" | [[Image:Wittnau-blason.png|35px|Wittnau]] | [[Wittnau i Sveits|Wittnau]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4181}} || align="center" | 11.25 |- | align="center" | [[Image:Woelflinswil-blason.png|35px|Wölflinswil]] | [[Wölflinswil]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4182}} || align="center" | 9.51 |- | align="center" | [[Image:Zeihen-blason.png|35px|Zeihen]] | [[Zeihen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4183}} || align="center" | 6.87 |- | align="center" bgcolor="#EFEFEF" | '''Total''' || bgcolor="#EFEFEF" | || bgcolor="#EFEFEF" align="center" | '''{{Sveitsisk folketal | CH-AG | B1906 }}'''|| bgcolor="#EFEFEF" align="center" | '''152.56''' |} </div> :{{note|Hottwil|a}} Omfattar områda [[Hottwil]], [[Etzgen]], [[Mettau i Sveits|Mettau]], [[Oberhofen AG|Oberhofen]] og [[Wil AG|Wil]] som vart slått saman til [[Mettauertal]] den 1. januar 2010. :{{note|Ittenthal|b}} Omfattar områda [[Ittenthal]] som vart slått saman til [[Kaisten]] den 1. januar 2010. :{{note|Laufenburg|c}} Omfattar områda i [[Sulz i Aargau|Sulz]] som vart slått saman til [[Laufenburg]] den 1. januar 2010. ==Kjelder== {{refstart}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Laufenburg (Bezirk)|Laufenburg (Bezirk)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 19. februar 2012.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonskat}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Distrikt i Aargau|Laufenburg]] p1ra94df004kccijxoi46001yq1y9nv 0 208504 3395596 2865889 2022-07-26T17:31:42Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|distrikt | namn = Hinterrhein | andre namn = Bezirk Hinterrhein | andre namn1 = dertgira Rain posteriur | kart = Karte Bezirk Hinterrhein 2010.png | land = Sveits | regiontype = [[Kantonar i Sveits|Kanton]] | region = Graubünden | hovudstad = [[Thusis]] | areal = 617.63 | folketal_dato= 2010 | folketal = 12672 | fritype= Kommunar | fri = 28 }} '''Distriktet Hinterrhein''' (tysk ''Bezirk Hinterrhein'', retoromansk ''dertgira Rain posteriur'') er eit forvaltningsdistrikt i den [[sveits]]iske [[kantonar i Sveits|kanton]]en [[Graubünden]]. Distriktet har fått namn etter den sørlege [[Hinterrhein|kjeldeelva]] til [[Rhinen]] og omfattar dalen der ho renn samt dalen til elva [[Averser Rhinen]]. Distriktet Hinterrhein dekker eit areal på 617,6&nbsp;km² og hadde 12&nbsp;672 innbyggarar i 2010. Området er dominert av [[tysk]]talande (85&nbsp;%; inkludert enkelte [[walser]]tyske kommunar), men har ein [[retoromansk]]talande minoritet (sutsilvan-dialekten; 6&nbsp;%). To prosent snakkar [[italiensk]]. Distrikta i Graubünden er reint administrative einingar. Distriktet Hinterrhein består av fem krinsar (tysk ''Kreis'', ret. ''circul'') og 28 kommunar (tysk Gemeinde, ret. cumün), som har stor grad av politisk sjølvstyre. Einast to av kommunane har over 1&nbsp;000 innbyggarar. Distriktet har 28 kommunar fordelt på fem krinsar og desse er <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Avers / Circul d'Avras ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Avers]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3681}} | align="center" | 93.07 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | ''' Kreis Domleschg / Circul da Tumleastga ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Almens]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3631}} | align="center" | 8.36 |- | [[Fürstenau i Sveits|Fürstenau]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3633}} | align="center" | 1.30 |- | [[Paspels]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3634}} | align="center" | 4.57 |- | [[Pratval]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3635}} | align="center" | 0.80 |- | [[Rodels]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3636}} | align="center" | 1.68 |- | [[Rothenbrunnen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3637}} | align="center" | 3.10 |- | [[Scharans]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3638}} | align="center" | 14.28 |- | [[Sils im Domleschg]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3640}} | align="center" | 9.32 |- | [[Tomils]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3671}} | align="center" | 30.56 |- |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Rheinwald / Circul da Valragn ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Hinterrhein i Sveits|Hinterrhein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3691}} | align="center" | 48.38 |- | [[Nufenen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3693}} | align="center" | 28.07 |- | [[Splügen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3694}} | align="center" | 60.53 |- | [[Sufers]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3695}} | align="center" | 34.56 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Schams / Circul Val Schons ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Andeer]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3701}} | align="center" | 30.46 |- | [[Casti-Wergenstein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3703}} | align="center" | 25.59 |- | [[Donat i Sveits|Donat]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3705}} | align="center" | 4.67 |- | [[Ferrera]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3713}} | align="center" | 75.46 |- | [[Lohn i Graubünden|Lohn]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3707}} | align="center" | 8.14 |- | [[Mathon i Sveits|Mathon]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3708}} | align="center" | 15.12 |- | [[Rongellen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3711}} | align="center" | 2.04 |- | [[Zillis-Reischen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3712}} | align="center" | 24.46 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Thusis / Circul da Tusaun ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Cazis]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3661}} | align="center" | 31.2{{ref|Cazis|a}} |- | [[Flerden]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3662}} | align="center" | 6.06 |- | [[Masein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3663}} | align="center" | 4.19 |- | [[Thusis]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3668}} | align="center" | 6.84 |- | [[Tschappina]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3669}} | align="center" | 24.67 |- | [[Urmein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3670}} | align="center" | 4.35 |} </div> Alle befolkningstall og språkandeler bygger på folketellingen fra 2005. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Distriktet Hinterrhein|Distriktet Hinterrhein]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. februar 2012.'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Distrikt i Graubünden|Hinterrhein]] 84rzbbrsilep275o9cpuwiuk7l2al0g 3395656 3395596 2022-07-27T08:18:46Z Ranveig 39 Flikk wikitext text/x-wiki {{geoboks|distrikt | namn = Hinterrhein | andre namn = Bezirk Hinterrhein | andre namn1 = dertgira Rain posteriur | kart = Karte Bezirk Hinterrhein 2010.png | land = Sveits | regiontype = [[Kantonar i Sveits|Kanton]] | region = Graubünden | hovudstad = [[Thusis]] | areal = 617.63 | folketal_dato= 2010 | folketal = 12672 | fritype= Kommunar | fri = 28 }} '''Distriktet Hinterrhein''' (tysk ''Bezirk Hinterrhein'', retoromansk ''dertgira Rain posteriur'') er eit forvaltningsdistrikt i den [[sveits]]iske [[kantonar i Sveits|kanton]]en [[Graubünden]]. Distriktet har fått namn etter den sørlege [[Hinterrhein|kjeldeelva]] til [[Rhinen]] og omfattar dalen der ho renn og dalen til elva [[Averser Rhinen]]. Distriktet Hinterrhein dekker eit areal på 617,6&nbsp;km² og hadde 12&nbsp;672 innbyggarar i 2010. Området er dominert av [[tysk]]talande (85&nbsp;%; inkludert enkelte [[walser]]tyske kommunar), men har ein [[retoromansk]]talande minoritet (sutsilvan-dialekten; 6&nbsp;%). To prosent snakkar [[italiensk]]. Distrikta i Graubünden er reint administrative einingar. Distriktet Hinterrhein består av fem krinsar (tysk ''Kreis'', ret. ''circul'') og 28 kommunar (tysk Gemeinde, ret. cumün), som har stor grad av politisk sjølvstyre. Einast to av kommunane har over 1&nbsp;000 innbyggarar. Distriktet har 28 kommunar fordelt på fem krinsar og desse er: <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Avers / Circul d'Avras ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Avers]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3681}} | align="center" | 93.07 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | ''' Kreis Domleschg / Circul da Tumleastga ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Almens]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3631}} | align="center" | 8.36 |- | [[Fürstenau i Sveits|Fürstenau]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3633}} | align="center" | 1.30 |- | [[Paspels]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3634}} | align="center" | 4.57 |- | [[Pratval]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3635}} | align="center" | 0.80 |- | [[Rodels]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3636}} | align="center" | 1.68 |- | [[Rothenbrunnen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3637}} | align="center" | 3.10 |- | [[Scharans]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3638}} | align="center" | 14.28 |- | [[Sils im Domleschg]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3640}} | align="center" | 9.32 |- | [[Tomils]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3671}} | align="center" | 30.56 |- |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Rheinwald / Circul da Valragn ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Hinterrhein i Sveits|Hinterrhein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3691}} | align="center" | 48.38 |- | [[Nufenen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3693}} | align="center" | 28.07 |- | [[Splügen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3694}} | align="center" | 60.53 |- | [[Sufers]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3695}} | align="center" | 34.56 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Schams / Circul Val Schons ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Andeer]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3701}} | align="center" | 30.46 |- | [[Casti-Wergenstein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3703}} | align="center" | 25.59 |- | [[Donat i Sveits|Donat]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3705}} | align="center" | 4.67 |- | [[Ferrera]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3713}} | align="center" | 75.46 |- | [[Lohn i Graubünden|Lohn]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3707}} | align="center" | 8.14 |- | [[Mathon i Sveits|Mathon]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3708}} | align="center" | 15.12 |- | [[Rongellen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3711}} | align="center" | 2.04 |- | [[Zillis-Reischen]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3712}} | align="center" | 24.46 |} </div> <div style="padding:1em 20px 1em 20px; color:#000000;text-align:left;"> {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" style="border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" !colspan="5" align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''Kreis Thusis / Circul da Tusaun ''' |- !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="160" | '''Kommune''' !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="140" | '''Folketal''' <br /><small>({{Sveitsisk folketal dato|CH-GR}}){{Sveitsisk folketal ref|CH-GR}}</small> !colspan="1" bgcolor="#EFEFEF" width="100" | '''Areal (km²)''' |- | [[Cazis]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3661}} | align="center" | 31.2{{ref|Cazis|a}} |- | [[Flerden]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3662}} | align="center" | 6.06 |- | [[Masein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3663}} | align="center" | 4.19 |- | [[Thusis]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3668}} | align="center" | 6.84 |- | [[Tschappina]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3669}} | align="center" | 24.67 |- | [[Urmein]] || align="center" | {{Sveitsisk folketal|CH-GR|3670}} | align="center" | 4.35 |} </div> Alle folketal og språkandelar bygger på folketeljinga frå 2005. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Distriktet Hinterrhein|Distriktet Hinterrhein]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 26. februar 2012.'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Distrikt i Graubünden|Hinterrhein]] 5f3fixlsywpkvvcz5gvdrkft8qsa0f6 0 209411 3395587 2839179 2022-07-26T17:28:00Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|dal|bilete=Val d'Illiez.jpg |bilettekst=Utsyn over Val d'Illiez frå fjellsida på [[Dents du Midi]] }} '''Val d'Illiez''' er ein dal i [[kantonen Valais]] i [[Sveits]]. Han skil dei nordlege og lågare fjelltoppane i [[Chablais-Alpane]] frå [[Dents du Midi]]. Dalen startar ved [[Monthey]] og deler seg ved [[Troistorrents]]: *Sjølve Val d'Illiez med landsbyane Val-d'Illiez og [[Champéry]] *[[Val de Morgins]], mellom Troistorrents og Morgins ===Landsbyar=== * [[Troistorrents]] * Val-d'Illiez * [[Champéry]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Val d&#39;Illiez|Val d&#39;Illiez]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. mars 2012.'' {{refslutt}} {{koord|46|12|N|6|54|E|vising=tittel}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Val D'illiez}} [[Kategori:Regionar i Sveits]] [[Kategori:Dalar i Sveits|Illiez]] [[Kategori:Geografi i Valais]] [[Kategori:Dalar i Alpane]] obykdgczr6kv8iy5h85740325z1hzx7 10 209864 3395657 2478791 2022-07-27T08:19:11Z Ranveig 39 Oms. wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if: {{{2|}}} | {{#switch: {{{2|}}} <!-- Stand und Quelle sind unabhängig vom Gemeindeschlüssel --> | STAND = 31. desember 2010 | QUELLE = <ref name="SFSO_2010">[http://www.pxweb.bfs.admin.ch/Dialog/varval.asp?ma=px-d-01-2A01&ti=St%E4ndige+und+Nichtst%E4ndige+Wohnbev%F6lkerung+nach+Region%2C+Geschlecht%2C+Nationalit%E4t+und++Alter&path=../Database/German_01%20-%20Bev%F6lkerung/01.2%20-%20Bev%F6lkerungsstand%20und%20-bewegung/&lang=1&prod=01&openChild=true&secprod=2 Swiss Federal Statistics Office – STAT-TAB] ''Ständige und Nichtständige Wohnbevölkerung nach Region, Geschlecht, Nationalität und Alter'', henta 10. desember 2011</ref> | YM = desember 2010 | YEAR = 2010 | #default= <strong class="error">Incorrect Municipal Code 2 <tt>{{{2}}}</tt></strong>[[Category:Swiss populations data templates/Failure]] }} | {{#switch: {{{1}}} | TIMESTAMP = 31. desember 2010 | YM = desember 2010 | YEAR = 2010 | Quelle = [http://www.pxweb.bfs.admin.ch/Dialog/varval.asp?ma=px-d-01-2A01&ti=St%E4ndige+und+Nichtst%E4ndige+Wohnbev%F6lkerung+nach+Region%2C+Geschlecht%2C+Nationalit%E4t+und++Alter&path=../Database/German_01%20-%20Bev%F6lkerung/01.2%20-%20Bev%F6lkerungsstand%20und%20-bewegung/&lang=1&prod=01&openChild=true&secprod=2 Swiss Federal Statistics Office – STAT-TAB] ''Ständige und Nichtständige Wohnbevölkerung nach Region, Geschlecht, Nationalität und Alter'' | CH-GR = 192621<!--Kanton Graubünden --> | B1821 = 8227<!--Bezirk Albula --> | B1823 = 12672<!--Bezirk Hinterrhein --> | B1824 = 18773<!--Bezirk Imboden --> | B1825 = 9670<!--Bezirk Inn --> | B1826 = 24093<!--Bezirk Landquart --> | B1827 = 18652<!--Bezirk Maloja --> | B1829 = 40067<!--Bezirk Plessur --> | B1830 = 26198<!--Bezirk Prättigau-Davos --> | B1831 = 21777<!--Bezirk Surselva --> | B1822 = 4629<!--Distretto di Bernina --> | B1828 = 7863<!--Distretto di Moësa --> | 3501 = 145<!--Alvaschein --> | 3502 = 97<!--Mon --> | 3503 = 80<!--Mutten --> | 3504 = 140<!--Stierva --> | 3505 = 269<!--Tiefencastel --> | 3506 = 2612<!--Vaz/Obervaz --> | 3511 = 394<!--Alvaneu --> | 3512 = 115<!--Brienz/Brinzauls --> | 3513 = 532<!--Lantsch/Lenz --> | 3514 = 256<!--Schmitten (GR) --> | 3515 = 203<!--Surava --> | 3521 = 487<!--Bergün/Bravuogn --> | 3522 = 461<!--Filisur --> | 3531 = 204<!--Bivio --> | 3532 = 240<!--Cunter --> | 3533 = 43<!--Marmorera --> | 3534 = 30<!--Mulegns --> | 3536 = 303<!--Riom-Parsonz --> | 3538 = 218<!--Salouf --> | 3539 = 960<!--Savognin --> | 3540 = 99<!--Sur --> | 3541 = 339<!--Tinizong-Rona --> | 3551 = 1123<!--Brusio --> | 3561 = 3506<!--Poschiavo --> | 3571 = 400<!--Castrisch --> | 3572 = 579<!--Falera --> | 3574 = 2315<!--Ilanz --> | 3575 = 1346<!--Laax --> | 3576 = 119<!--Ladir --> | 3577 = 204<!--Luven --> | 3578 = 109<!--Pitasch --> | 3579 = 67<!--Riein --> | 3580 = 355<!--Ruschein --> | 3581 = 671<!--Sagogn --> | 3582 = 523<!--Schluein --> | 3583 = 127<!--Schnaus --> | 3584 = 200<!--Sevgein --> | 3586 = 298<!--Valendas --> | 3587 = 235<!--Versam --> | 3592 = 250<!--Cumbel --> | 3593 = 88<!--Duvin --> | 3594 = 235<!--Degen --> | 3595 = 369<!--Lumbrein --> | 3596 = 242<!--Morissen --> | 3598 = 37<!--St. Martin --> | 3599 = 255<!--Suraua --> | 3603 = 1030<!--Vals --> | 3604 = 181<!--Vignogn --> | 3605 = 437<!--Vella --> | 3606 = 247<!--Vrin --> | 3611 = 222<!--Andiast --> | 3612 = 828<!--Obersaxen --> | 3613 = 28<!--Pigniu --> | 3614 = 420<!--Rueun --> | 3615 = 177<!--Siat --> | 3616 = 364<!--Waltensburg/Vuorz --> | 3617 = 313<!--Mundaun --> | 3631 = 215<!--Almens --> | 3633 = 350<!--Fürstenau --> | 3634 = 454<!--Paspels --> | 3635 = 240<!--Pratval --> | 3636 = 281<!--Rodels --> | 3637 = 314<!--Rothenbrunnen --> | 3638 = 813<!--Scharans --> | 3640 = 875<!--Sils im Domleschg --> | 3651 = 305<!--Safien --> | 3652 = 110<!--Tenna --> | 3661 = 2008<!--Cazis --> | 3662 = 229<!--Flerden --> | 3663 = 409<!--Masein --> | 3668 = 2791<!--Thusis --> | 3669 = 141<!--Tschappina --> | 3670 = 110<!--Urmein --> | 3671 = 711<!--Tomils --> | 3681 = 170<!--Avers --> | 3691 = 71<!--Hinterrhein --> | 3693 = 158<!--Nufenen --> | 3694 = 405<!--Splügen --> | 3695 = 129<!--Sufers --> | 3701 = 867<!--Andeer --> | 3703 = 58<!--Casti-Wergenstein --> | 3705 = 209<!--Donat --> | 3707 = 46<!--Lohn (GR) --> | 3708 = 48<!--Mathon --> | 3711 = 39<!--Rongellen --> | 3712 = 448<!--Zillis-Reischen --> | 3713 = 83<!--Ferrera --> | 3721 = 2738<!--Bonaduz --> | 3722 = 7360<!--Domat/Ems --> | 3723 = 1300<!--Rhäzüns --> | 3731 = 2287<!--Felsberg --> | 3732 = 2660<!--Flims --> | 3733 = 1184<!--Tamins --> | 3734 = 1244<!--Trin --> | 3741 = 435<!--Ardez --> | 3742 = 177<!--Guarda --> | 3743 = 220<!--Lavin --> | 3744 = 214<!--Susch --> | 3745 = 354<!--Tarasp --> | 3746 = 1140<!--Zernez --> | 3751 = 484<!--Ramosch --> | 3752 = 808<!--Samnaun --> | 3753 = 448<!--Tschlin --> | 3761 = 514<!--Ftan --> | 3762 = 2376<!--Scuol --> | 3763 = 908<!--Sent --> | 3781 = 660<!--Bever --> | 3782 = 1533<!--Celerina/Schlarigna --> | 3783 = 194<!--Madulain --> | 3784 = 1994<!--Pontresina --> | 3785 = 748<!--La Punt-Chamues-ch --> | 3786 = 2968<!--Samedan --> | 3787 = 5202<!--St. Moritz --> | 3788 = 712<!--S-chanf --> | 3789 = 752<!--Sils im Engadin/Segl --> | 3790 = 978<!--Silvaplana --> | 3791 = 1310<!--Zuoz --> | 3792 = 1601<!--Bregaglia --> | 3801 = 97<!--Arvigo --> | 3803 = 54<!--Braggio --> | 3804 = 100<!--Buseno --> | 3805 = 233<!--Castaneda --> | 3806 = 33<!--Cauco --> | 3808 = 108<!--Rossa --> | 3810 = 107<!--Santa Maria in Calanca --> | 3811 = 34<!--Selma --> | 3821 = 707<!--Lostallo --> | 3822 = 1225<!--Mesocco --> | 3823 = 351<!--Soazza --> | 3831 = 462<!--Cama --> | 3832 = 952<!--Grono --> | 3833 = 133<!--Leggia --> | 3834 = 2396<!--Roveredo (GR) --> | 3835 = 714<!--San Vittore --> | 3836 = 157<!--Verdabbio --> | 3847 = 1592<!--Val Müstair --> | 3851 = 11166<!--Davos --> | 3861 = 613<!--Fideris --> | 3862 = 201<!--Furna --> | 3863 = 1148<!--Jenaz --> | 3871 = 3892<!--Klosters-Serneus --> | 3881 = 236<!--Conters im Prättigau --> | 3882 = 819<!--Küblis --> | 3883 = 758<!--Saas --> | 3891 = 1189<!--Luzein --> | 3893 = 376<!--St. Antönien --> | 3901 = 33756<!--Chur --> | 3911 = 2142<!--Churwalden --> | 3921 = 2251<!--Arosa --> | 3922 = 54<!--Calfreisen --> | 3923 = 128<!--Castiel --> | 3924 = 292<!--Langwies --> | 3925 = 84<!--Lüen --> | 3926 = 497<!--Maladers --> | 3927 = 132<!--Molinis --> | 3929 = 209<!--Peist --> | 3931 = 214<!--St. Peter-Pagig --> | 3932 = 308<!--Tschiertschen-Praden --> | 3941 = 1003<!--Haldenstein --> | 3945 = 3023<!--Trimmis --> | 3946 = 2378<!--Untervaz --> | 3947 = 3190<!--Zizers --> | 3951 = 596<!--Fläsch --> | 3952 = 850<!--Jenins --> | 3953 = 2554<!--Maienfeld --> | 3954 = 2213<!--Malans --> | 3955 = 8286<!--Landquart formed in 2012 from Igis and Mastrils--> | 3961 = 1323<!--Grüsch --> | 3962 = 2549<!--Schiers --> | 3971 = 401<!--Fanas --> | 3972 = 1388<!--Seewis im Prättigau --> | 3973 = 139<!--Valzeina --> | 3981 = 1298<!--Breil/Brigels --> | 3982 = 2111<!--Disentis/Mustér --> | 3983 = 435<!--Medel (Lucmagn) --> | 3985 = 1281<!--Sumvitg --> | 3986 = 1732<!--Tujetsch --> | 3987 = 1234<!--Trun, includes Schlans pop after merger in 2012--> <!-- Former municipalities--> | 3942 = 7738<!--Igis --> | 3943 = 548<!--Mastrils --> | 3984 = 80<!--Schlans --> | #default= <strong class="error">Incorrect Municipal Code 1 <tt>{{{1}}}</tt></strong>[[Category:Swiss populations data templates/Failure]] }} }}</includeonly><noinclude> Denne sida inneheld innbyggjartal for kommunane i [[Graubünden]] frå {{Sveitsisk folketal data CH-AG|TIMESTAMP}}. Delar av informasjonen er henta frå [[:de:Vorlage:Metadaten Einwohnerzahl CH-AG|Tysk Wikipedia]]. Informasjonen vert nytta i fleire malar. Formatet er SFOS-nummer etterfølgd av folketala utan komma. Tidlegare kommunar, som nyleg var kommunar med tidlegare SFOS-nummer, ligg i botn av lista. [[Kategori:Sveitsiske folketal-malar]] </noinclude> 7a45sytqm6oc1mssaa5lpmabhnjnew3 0 211150 3395644 2809523 2022-07-26T22:10:35Z Doc Taxon 57178 ([[c:GR|GR]]) [[File:Ueken-blason.png]] → [[File:CHE Ueken COA.svg]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks kommune Sveits | namn= Ueken | bilete= Ueken 700.jpg | bilettekst= | kommunevåpen= CHE Ueken COA.svg | språk= tysk | kanton= Aargau | isokode = CH-AG | distrikt= [[Distriktet Laufenburg|Laufenburg]] | latd=47|latm=29|longd=8|longm=3 | postnummer= 5028 | kommunenummer= 4179 | areal= 5.10 | høgd= 399 | innbyggjarar= 826|innbyggjarar_i_år = December 2006 | popofyear = 2006 | nettside= www.ueken.ch |}} '''Ueken''' er ein [[kommunar i Sveits|kommune]] i distriktet [[Distriktet Laufenburg|Laufenburg]] i [[Kantonar i Sveits|kantonen]] [[Aargau]] i [[Sveits]]. Kommunen har {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4179 }} innbyggjarar ({{Sveitsisk folketal Y|CH-AG|4179 }}) og eit areal på {{areal|5}}. Kommunesenteret ligg 399 meter over havet. ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Ueken|Ueken]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 20. mars 2012.'' </div> {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kommunar i Aargau]] p8xp90omnvx2ol4u12kgoi8gzhwf5gw 0 211221 3395646 2860262 2022-07-26T22:12:45Z Doc Taxon 57178 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wislikofen-blason.png]] → [[File:CHE Wislikofen COA.svg]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks kommune Sveits | namn= Wislikofen | bilete= Wislikofen 272.jpg | bilettekst= Wislikofen village | kommunevåpen= CHE Wislikofen COA.svg | språk= tysk | kanton= Aargau | isokode = CH-AG | distrikt= [[Distriktet Zurzach|Zurzach]] | latd=47|latm=34|longd=8|longm=22 | postnummer= 5463 | kommunenummer= 4322 | areal= 3.75 | høgd= 394 | innbyggjarar= 336|innbyggjarar_i_år = December 2005 | popofyear = 2005 | nettside= www.wislikofen.ch }} '''Wislikofen''' er ein [[kommunar i Sveits|kommune]] i distriktet [[Distriktet Zurzach|Zurzach]] i [[Kantonar i Sveits|kantonen]] [[Aargau]] i [[Sveits]]. Kommunen har {{Sveitsisk folketal|CH-AG|4322 }} innbyggjarar ({{Sveitsisk folketal Y|CH-AG| 4322}}) og eit areal på {{areal|4 }}. Kommunesenteret ligg 394 meter over havet. ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Wislikofen|Wislikofen]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 20. mars 2012.'' </div> {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kommunar i Aargau]] kf3rr06pow03nwfhe9vnyoh0cnlhhhn 0 216707 3395545 3259198 2022-07-26T16:24:48Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = 21st Century Schizoid Man | format = Singel | artist = [[King Crimson]] | album = [[In the Court of the Crimson King]] | A-side = [[Epitaph]] | utgjeve = 12. oktober 1969 | innspelt = 1. og 20–21. august 1969 | sjanger ={{flatlist| *[[Progressiv rock]] *[[jazzrock]] *[[heavy metal]]}} | lengd = 7:20 | selskap = [[Island Records|Island]] |låtskrivar={{flatlist| *[[Robert Fripp]] *[[Michael Giles]] *[[Greg Lake]] * [[Ian McDonald]] *[[Peter Sinfield]]}} | produsent = King Crimson | førre = «The Night Watch» | førre år = 1974 | neste = «[[Matte Kudasai]]» | neste år = 1984 }} «'''21st Century Schizoid Man'''» er ein song av [[progressiv rock|progrockbandet]] [[King Crimson]] frå debutalbumet deira ''[[In the Court of the Crimson King]]''. ==Tekst== Teksten på «21st Century Schizoid Man» består hovudsakleg av usamanhengande setningar og ei rekkje bilete. Alle dei tre versa følgjer eit mønster som presenterer desse bileta. Den første linja av kvart vers er relativ vage bilete (t.d. «iron claw», «death seed»). Den andre linja er eit enkelt bilete, ofte meir spesifikt enn dei første to, og den tredje linja er ei faktisk setning. Den fjerde og siste linja i kvart vers er «21st century schizoid man». Songen referer til [[Vietnamkrigen]] som til dømes «innocents raped with napalm fire» og «politicians' funeral pyre». Før songen vart spelt på ein konsert 14. desember 1969 (som ein kan høyre på konsertalbumet ''[[Epitaph av King Crimson|Epitaph]]''), seier Fripp at songen var tileigna «ein amerikansk politisk personlegdom som me alle kjenner og liker så godt. Han heiter [[Spiro Agnew]]». ==Struktur== Musikalsk er songen kjend for den kraftig forvrengde vokalen sungen av [[Greg Lake]], ein drivande mekanisk rytme og gjennomtrengande høglydt saksofon og gitar, i lag med ein instrumental midtre del kalla «Mirrors». Det meste av songen er i anten 4/4 eller 6/8 time, utanom slutten av songen som har fri takt. ==Framføringar== King Crimson heldt fram å spele songen etter at Greg Lake forlet King Crimson i 1970 for å danne [[Emerson, Lake & Palmer]]. Han finst på fire konsertalbum frå fire forskjellige versjonar av bandet, først sungen av Lake på ''[[Epitaph av King Crimson|Epitaph]]'', så av [[Boz Burrell]] på ''[[Earthbound]]'' (1972), av [[John Wetton]] på ''[[USA av King Crimson|USA]]'' (1974), og av [[Adrian Belew]] på ''[[Vrooom Vrooom]]'' (2001, opptak frå 1996). I 1993 spelte Emerson, Lake & Palmer ein versjon av songen for plateboksen ''[[The Return of the Manticore]]''. ==Medverkande== * [[Greg Lake]] – vokal, bass * [[Ian McDonald]] – saksofon * [[Robert Fripp]] – gitarar * [[Michael Giles]] – trommer * [[Peter Sinfield]] – tekst ==Andre versjonar== Andre band som har spelt inn songen er mellom andre [[Flower Travellin' Band]], [[Premiata Forneria Marconi]], [[Entombed]], [[Edge of Spirit]], [[Von Hertzen Brothers]], [[Voivod]], [[Unrest]], [[Afterhours]], [[The Tangent]], [[Savage Republic]], [[Forbidden]], [[Suck]], [[April Wine]], [[Let 3]], [[Cripple Bastards]], [[Les Fradkin]], Greg Lake med [[Gary Moore]] på gitar, [[Talas]], [[Ozzy Osbourne]], [[Jeffrey Fayman]], [[Shining]], [[Gov't Mule]], [[Noir Désir]] og [[The String Cheese Incident]]. Songen vart sampla av [[Kanye West]] for songen «[[Power av Kanye West|Power]]» frå albumet hans ''[[My Beautiful Dark Twisted Fantasy]]'' 2010.<ref>[http://www.rollingstone.com/music/news/kanye-west-samples-king-crimson-on-raging-new-track-power-20100528 Kanye West Samples King Crimson on Raging New Track "Power"]</ref>, og av [[RJD2]] for remiksen hans av Aesop Rock sin «Kill 'Em All». Ein del av teksten er nytta i songen «21st Century (Digital Boy)» av punkrockbandet [[Bad Religion]]. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:21st Century Schizoid Man|21st Century Schizoid Man]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 12. juni 2012.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' * <cite id=refBuckley2003>{{Cite book|last=Buckley |first=Peter |title=The Rough Guide to Rock |publisher=Rough Guides |year=2003 |location=London |isbn=1-85828-201-2}}</cite> {{refslutt}} {{fotnoteliste}} {{King Crimson}} [[Kategori:King Crimson-songar]] [[Kategori:Songar frå 1969]] [[Kategori:Songar om Vietnamkrigen]] [[Kategori:Songar med tekst av Pete Sinfield]] [[Kategori:Songar skrivne av Robert Fripp]] [[Kategori:Songar skrivne av Greg Lake]] [[Kategori:Songar skrivne av Ian McDonald]] [[Kategori:Songar skrivne av Michael Giles]] [[Kategori:Songar produserte av Greg Lake]] [[Kategori:Britiske heavy metal-songar]] [[Kategori:Jazz-fusion-songar]] [[Kategori:Atlantic Records-singlar]] [[Kategori:Singlar frå 1976]] [[Kategori:Robert Fripp-songar]] f3mnoy48a7dwj2uttpq83vghhmtfdlz 0 220870 3395575 3394603 2022-07-26T17:16:34Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:2005 World Championships in Athletics 2.jpg|mini|Helsingfors Olympiastadion.]] '''EM i friidrett 2012''' var den 21. europameisterskapen i [[friidrett]]. Tevlinga vart arrangert i [[Helsingfors]] frå 27. juni til 1. juli 2012; dette var om lag ein månad før [[Sommar-OL 2012]] i [[London]]. Dei fleste øvingane gjekk føre seg på Helsingfors Olympiastadion. 50 nasjonar deltok, og det vart tevla i 42 øvingar; 21 for menn og 21 for kvinner. Sidan OL skulle avhaldast same året, vart det ikkje arrangert tevlingar i [[kappgang]] eller [[maraton]] under denne europameisterskapen. == Resultat == Beste deltakarnasjon vart Tyskland med 16 medaljar: 6 gull, 6 sylv og 4 bronse. Noreg vart nummer 9 med 4 medaljar; 1 gull, 1 sylv og 2 bronse. === Dei norske medaljevinnarane === * [[Henrik Ingebrigtsen]] gull, 1500 m menn (3, 46,20) * [[Tonje Angelsen]] sølv, høgdehopp kvinner (1,97 - personleg rekord) * [[Jaysuma Saidy Ndure]] bronse, 100 m menn (10,17) * [[Margrethe Renstrøm]] bronse, lengdehopp kvinner (6,67) Den største norske medaljevona, [[Andreas Thorkildsen]], deltok i spydkastfinalen, men braut av grunna ein skade i låret. <ref> [http://www.nrk.no/sport/friidrett/em/1.8225843 NRK.no, 28.06.12: Thorkildsen trakk seg fra EM-finalen] </ref> ==Menn== === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Christophe Lemaitre]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 10,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jimmy Vicaut | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 10,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Jaysuma Saidy Ndure]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 10,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Harry Aikines-Aryeetey | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,31 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Serhij Smelyk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 10,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Rytis Sakalauskas | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | braut |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s {{clear}} === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Churandy Martina]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | 20,42 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Patrick van Luijk | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,87 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Daniel Talbot | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jonathan Borlée | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 20,99 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nil de Oliveira | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 21,11 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Christopher Clarke | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 21,26 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –0,9 m/s {{clear}} === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pavel Maslák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 45,24 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Marcell Deák Nagy | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 45,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Yannick Fonsat | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 45,82 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Donald Sanford | align="left"| {{flagg|Israel|lenke}} | 45,91 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Richard Buck | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 45,92 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Brian Gregan | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 46,04 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jurij Borzakovskij]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 1.48,61 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Andreas Bube]] | align="left" | {{flagg|Danmark|lenke}} | 1.48,69 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Pierre-Ambroise Bosse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1.48,83 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Antonio Manuel Reina | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.48,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jakub Holuša | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 1.48,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Lathouwers | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 1.49,22 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Jozef Repčík | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 1.49,42 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Thomas Roth|Thomas Roth]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.49,54 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Henrik Ingebrigtsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left" | 3.46,20 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Florian Carvalho | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.46,33 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | David Bustos | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.46,45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hélio Gomes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 3.46,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Bartosz Nowicki | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.46,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | İlham Tanui Özbilen | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 3.46,85 |} </div> Dato: 1. juli {{clear}} === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mo Farah|Mohamed Farah]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 13.29,91 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Arne Gabius | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13.31,83 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 13.32,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Yohan Durand | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13.32,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13.32,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Hayle İbrahimov | align="left" | {{flagg|Azerbajdsjan|lenke}} | 13.36,05 |} </div> Dato: 27. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 28.22,27 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 28.22,73 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jevgenij N. Rybakov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 28.22,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Bashir Abdi | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 28.23,72 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Carles Castillejo | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.24,51 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ayad Lamdassem | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.26,46 |} </div> Dato:30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sergej Sjubenkov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 13,16 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Garfield Darien]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13,20 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Artur Noga | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 13,27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Alexander John | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13,38 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Emanuele Abate | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,43 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Gregory Sedoc | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 13,45 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Rhys Williams|Rhys Williams]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 49,33 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Emir Bekrić | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 49,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Stanislav Melnykov | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 49,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Adrien Clémenceau | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 49,70 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Rasmus Mägi | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 50,01 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Georg Fleischhauer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 50,11 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3000 m hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="48%" | Utøvar ! width="27%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mahiedine Mekhissi-Benabbad]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 8.33,23 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Tarık Langat Akdağ | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 8.35,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Víctor García | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.35,87 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Abdelaziz Merzougui | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.38,58 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Łukasz Parszczyński | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 8.38.76 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align=left| Yuri Floriani | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 8.39,22 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Fjerdemann i løpet, Frankrikes Nour-Eddine Gezzar, vart diskvalifisert i august 2012, basert på ei seinare og ei tidlegare positiv dopingprøve. <br style="clear:left;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | Brian Mariano <br />[[Churandy Martina]]<br /> Giovanni Codrington <br /> Patrick van Luijk | align="left" | 38,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Julian Reus <br /> Tobias Unger <br /> Alexander Kosenkow <br /> Lucas Jakubczyk | align="left" | 38,44 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Ronald Pognon <br />[[Christophe Lemaitre]]<br />Pierre-Alexis Pessonneaux<br />Emmanuel Biron | align="left" | 38,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Russland|lenke}} | <small> Mikhail Idrisov <br /> Konstantin Pedrasjov <br /> Vjatsjeslav Kolenitsjenko <br />Pavel Karavajev </small> | align="left" | 38,67 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | <small> Alex Wilson<br /> Marc Schneeberger<br /> Reto Schenkel <br /> Rolf Fongué </small> | align="left" | 38,83 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Portugal|lenke}} | <small> Ricardo Monteiro<br /> Dany Gonçalves<br /> Diogo Antunes <br /> Yazaldes Nascimento </small> | align="left" | 39,96 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align="left" | Antoine Gillet<br /> Jonathan Borlée<br />Jente Bouckaert<br />[[Kévin Borlée]] | align="left" | 3.01,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Nigel Levine<br />Conrad Williams<br />Robert Tobin<br />Richard Buck | 3.01,56 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Jonas Plass<br />Kamghe Gaba<br />Eric Krüger<br />Thomas Schneider | 3.01,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | <small> Piotr Wiaderek<br />Jan Ciepiela<br />Marcin Marciniszyn<br />Kacper Kozłowski </small> | 3.02,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | <small> Daniel Němeček<br />[[Pavel Maslák]]<br />Josef Prorok<br />Jakub Holuša </small> | 3.02,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | <small> Teddy Venel<br />Toumane Coulibaly<br />Marc Macédot<br />Yannick Fonsat </small> | 3.03,04 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Grabarz]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Raivydas Stanys | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 2,31 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Mickaël Hanany | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sergej Mudrov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Gianmarco Tamberi]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 2,24 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Michal Kabelka | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2,24 |- | Szymon Kiecana | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 2,24 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Renaud Lavillenie]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 5,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Björn Otto]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Raphael Holzdeppe]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Malte Mohr | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Konstadinos Filippidis | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 5,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jan Kudlička]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 5,60 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sebastian Bayer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Luis Felipe Méliz | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,21 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Michel Tornéus]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 8,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jj Jegede | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8,10 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Eusebio Cáceres | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,06 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Roni Ollikainen | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 8,05 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Fabrizio Donato]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left" | 17,63 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Scheryf El-Scheryf | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 17,28 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aljaksej Zapik | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 16,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Aleksej Fjodorov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 16,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Momtsjil Karailiev | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 16,77 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Karol Hoffmann | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 16,74 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[David Storl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 21,58 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,55 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Asmir Kolašinac | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 20,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hüseyin Atıcı | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Marco Fortes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Antonín Žalský | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 19,94 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Harting]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 68,30 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Gerd Kanter]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 66,53 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 64,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mario Pestano | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,87 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Frank Casañas | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,60 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Urbanek | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 62,99 |} </div> Dato: 30. juni <br /> Zoltán Kővágó frå Ungarn vart opphavleg nummer tre, men allereie i juli månad frådømd medaljen ettersom ei eldre prøve viste at han hadde vore dopa så tidleg som i august 2011. <br style="clear:left;" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Krisztián Pars]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | align="left" | 79,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Aleksej Zagornij | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 77,40 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Szymon Ziółkowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 76,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Valeryj Svjatosja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 75,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 75,13 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Mattias Jons | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 74,56 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vítězslav Veselý]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 83,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Valerij Iordan | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 83,23 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ari Mannio]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 82,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Andreas Thorkildsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 81,55 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Oleksandr Pjatnyzja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 81,41 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Igor Janik | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 81,21 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pascal Behrenbruch]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8&nbsp;558 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Oleksij Kasjanov]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8&nbsp;321 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ilja Sjkurenjov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 8&nbsp;219 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mihail Dudaš | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 8&nbsp;154 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Gaël Quérin | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8&nbsp;098 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;052 |} </div> Dato: 27./28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ivet Lalova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | align="left" | 11,28 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Olesja Povkh | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 11,32 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Lina Grinčikaitė | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 11,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ezinne Okparaebo]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 11,39 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Olga Belkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 11,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Verena Sailer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 11,42 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s<br /> <div style="clear:left;"></div> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Marija Rjemjen]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 23,05 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Chrystyna Stuj | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,17 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Myriam Soumaré]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 23,21 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Viktorija Pjatatsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Dafne Schippers]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,53 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jamile Samuel | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,55 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –1,3 m/s <br style="clear:left" /> <br /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Moa Hjelmer]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | align="left" | 51,13 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ksenija Sadorina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 51,26 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Ilona Usovitsj | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 51,94 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Olha Semljak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 52,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lee McConnell | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 52,20 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Libania Grenot]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 52,57 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Lynsey Sharp]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2.00,52 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Irina Maratsjeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2.00,66 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Maryna Arzamasava]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 2.01,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Lilija Lobanova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 2.01,29 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lucia Klocová | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2.01,38 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jemma Simpson | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.02,14 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Den opphavlege vinnaren, Jelena Arsjakova, fekk i juli 2013 annullert alle sine prestasjonar etter 12. juli 2011, grunna unormale [[Hemoglobin]]-verdiar i sitt biologiske pass. <br style="clear:left" /> <br /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Aslı Çakir|Aslı Çakır Alptekin]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 4.05,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Gamze Bulut | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 4.06,04 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Anna Misjtsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 4.07,74 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Gorbunova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4.08,63 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nuria Fernández]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 4.08,80 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Diana Sujev | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4.09,28 |} </div> Dato: 1. juli <br /><br /> <br style="clear:left;" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olga Golovkina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 15.11,70 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ljudmyla Kovalenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 15.12,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Sara Moreira | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 15.12,05 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Julia Bleasdale | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 15.12,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Roxana Bârcă | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 15.13,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nadia Ejjafini | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 15.16,54 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ana Dulce Félix]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | align="left" | 31.44,75 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Joanne Pavey]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 31.49,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Olha Skrypak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 31.51,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Fionnuala Britton | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 32.05,54 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Sabrina Mockenhaupt | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 32.16,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Charlotte Purdue | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 32.28,46 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 100 meter hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | | align="left" | [[Nevin Yanıt]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | (12,81) |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Alina Talaj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Kazjaryna Paplauskaja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Beate Schrott | align="left" | {{flagg|Austerrike|lenke}} | 12,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Anne Zagré | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 13,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marzia Caravelli | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,11 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: - 1,4 m/s </div> Yanıt fekk annullert sitt resultat i 2013 då ein fann at ho hadde vore bloddopa i tida juni 2012 til februar 2013. <br style="clear:both" /> <br /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Irina Davidova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 53,77 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Denisa Rosolová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Hanna Jarosjtsjuk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 54,35 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zuzana Hejnová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,49 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jelena Tsjurakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 54,78 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Élodie Ouédraogo | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 55,95 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3&nbsp;000 meter hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Gülcan Mıngır]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 9.32,96 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | | Svitlana Schmidt | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | (9.33,03) |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Antje Möldner-Schmidt]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.36,37 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Gesa Felicitas Krause]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.38,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ancuța Bobocel | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 9.41,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Poļina Jeļizarova | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 9.41,38 |} </div> Dato: 30. juni <br /> </div>Svitlana Schmidt fekk annullert sitt resultat i 2015 grunna uregelmessig biologisk pass. <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | Leena Günther<br />Anne Cibis<br />Tatjana Pinto<br /> Verena Sailer | align="left" | 42,51 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | Kadene Vassell<br />[[Dafne Schippers]]<br />Eva Lubbers<br />Jamile Samuel | 42,80 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | Marika Popowicz<br />Daria Korczyńska<br />Marta Jeschke<br />Ewelina Ptak | 43,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Jevgenija Poljakova<br />Jekaterina Kusina<br />Jekaterina Voronenkova<br /> Olga Belkina </small> | 43,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small>Carima Louami<br />Ayodelé Ikuesan<br />Lina Jacques-Sébastien<br />[[Christine Arron]] </small> | 43,44 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | align=left| <small> Michelle Cueni<br />Jacqueline Gasser<br />Ellen Sprunger<br />Léa Sprunger </small> | 43,61 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | Julija Olisjevska<br />Olha Semljak<br />Natalija Pyhyda<br />Alina Lohvynenko | align="left" | 3.25,07 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Phara Anacharsis<br />Lénora Guion Firmin<br />Marie Gayot<br />Floria Guei | 3.25,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | [[Zuzana Hejnová]]<br />Zuzana Bergrová<br />Jitka Bartoničková<br />Denisa Rosolová | 3.26,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Shana Cox<br />Nicola Sanders<br />Lee McConnell<br /> Eilidh Child </small> | 3.26,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Esther Cremer<br />Janin Lindenberg<br />Christiane Klopsch<br />Fabienne Kohlmann </small> | 3.27,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Olga Tovarnova<br />Tatjana Vesjkurova<br />Julija Teresjova<br />Ksenija Sadorina </small> | 3.28,36 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ruth Beitia]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left" | 1,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tonje Angelsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1,97 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" valign="top" rowspan="3" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Irina Gordejeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | [[Emma Green]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | Olena Kholosja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,92 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Burcu Ayhan | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 1,92 |- | Melanie Melfort | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1,92 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jiřina Ptáčníková]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 4,60 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Strutz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,60 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Nikoleta Kyriakopoulou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 4,60 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''4''' | Anastasija Savtsjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4,50 |- | [[Silke Spiegelburg]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Vanessa Boslak | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Lisa Ryzih]] | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,40 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Éloyse Lesueur]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6,81 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Volha Sudarava | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 6,74 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Margrethe Renstrøm]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 6,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sosthene Moguenara | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,66 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ineta Radēviča]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Irene Pusteria | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | 6,51 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Larin Melis Mey, som representerte Tyrkia, vart opphavleg nummer med med 6,63 m. Ho testa positivt under Sommar-OL i august og vart diskvalifisert både der og frå europameisterskapen. {{clear}} === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olha Saladukha]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 14,99 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Patrícia Mamona]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 14,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jana Borodina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 14,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Simona La Mantia | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 14,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dana Velďáková | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 14,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Niki Panetta | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 14,23 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Nadine Kleinert]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 19,18 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Irina Tarasova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 18,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Chiara Rosa | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 18,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Josephine Terlecki | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christina Schwanitz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Radoslava Mavrodieva | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 18,14 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Anita Márton]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 17,93 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sandra Perković]] | align="left"| {{flagg|Kroatia|lenke}} | align="left" | 67,62 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Nadine Müller|Nadine Müller]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,41 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Natalija Semenova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 62,91 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Anna Rüh | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Julia Fischer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,10 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Mélina Robert-Michon]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 60,41 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Věra Pospíšilová-Cechlová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 60,08 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Anita Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left" | 74,29 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Hrašnová]] | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 73,34 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Anna Bulgakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 71,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Kathrin Klaas]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 70,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Tuğçe Şahutoğlu | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 70,21 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Stéphanie Falzon | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 68,03 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vira Rebryk]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 66,86 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Christina Obergföll]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Linda Stahl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Goldie Sayers | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 63,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Katharina Molitor]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 60,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Sinta Ozoliņa-Kovala | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 59,34 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sjukamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Antoinette Nana Djimou]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6&nbsp;544 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Laura Ikauniece | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;335 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aiga Grabuste | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;325 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Bolsjova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;298 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jessica Samuelsson | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 6&nbsp;262 |- |style="text-align:center"| '''6''' | Claudia Rath | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6&nbsp;210 |- |style="text-align:center"| '''7''' | Eliška Klučinová] | align="left"| {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 6&nbsp;151 |- |style="text-align:center"| '''8''' | [[Ida Marcussen ]] | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | 6&nbsp;073 |} </div> Dato: 29./30. juni<br />Nr 2 i tevlinga: Ljudmyla Josypenko frå Ukraina (6387 poeng) vart i 2013 diskvalifisert etter at det vart funne for høge hemoglobinverdiar i ei prøve frå 2011. <br style="clear:left" /> <br /> ==Medaljetabell== {| |- bgcolor="#efefef" ! colspan=5 style="border-right:0px;";| Medaljefordeling | style="border-left:0px"; | |- bgcolor="#efefef" | '''Plass''' | '''Deltakarland''' | '''Gull''' | '''Sølv''' | '''Bronse''' | '''I alt''' |- | 1||align=left| {{Flagg|Tyskland|lenke}} || 6 || 6 || 4 || 16 |- | 2||align=left| {{Flagg|Russland|lenke}} || 5 || 4 || 6 || 15 |- | 3||align=left| {{Flagg|Frankrike|lenke}} || 5 || 4 || 5 || 14 |- | 4||align=left| {{Flagg|Ukraina|lenke}} || 4 || 7 || 6 || 17 |- | 5||align=left| {{Flagg|Tyrkia|lenke}} || 4 || 2 || 1 || 7 |- | 6||align=left| {{Flagg|Storbritannia|lenke}} || 3 || 3 || 1 || 7 |- | 7||align=left| {{Flagg|Tsjekkia|lenke}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 8||align=left| {{Flagg|Nederland|lenke}} || 2 || 3 || 0 || 5 |- | 9||align=left| {{Flagg|Noreg|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 9||align=left| {{Flagg|Spania|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 11||align=left| {{Flagg|Ungarn|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Italia|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Portugal|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Polen|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Sverige|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 16||align=left| {{Flagg|Belgia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Bulgaria|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Kroatia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 19||align=left| {{Flagg|Kviterussland|lenke}} || 0 || 2 || 3 || 5 |- | 20||align=left| {{Flagg|Litauen|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 20||align=left| {{Flagg|Serbia|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 22||align=left| {{Flagg|Danmark|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Estland|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Slovakia|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |-bgcolor=#ccccff | 25||align=left| {{Flagg|Finland|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Hellas|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Latvia|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- class="sortbottom" ! || Totalt || 42 || 42 || 44 || 128 |} == Den norske troppen == Dette er dei 28 deltakarane som tevla for Noreg: * 100/200 m: [[Jaysuma Saidy Ndure]], BUL * 800 m: [[Ådne Svahn Dahlin]], Gular * 800 m: [[Thomas Roth]], Ullensaker/Kisa * 1500 m: [[Thomas Solberg Eide]], Gular * 1500 m: [[Henrik Ingebrigtsen]], Sandnes * 5000 m: [[Sindre Buraas]], SK Vidar * 110 m hekk: [[Vladimir Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk: [[Øyvind Strømmen Kjerpeset]], Florø * Diskos: [[Gaute Myklebust]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Eivind Henriksen]], [[IK Tjalve]] * Spyd: [[Andreas Thorkildsen]], Kristiansand IF * 100 m: [[Folake Akinyemi]], SK Vidar * 100/200 m: [[Ezinne Okparaebo]], BUL * 400 m + 4x400 m: [[Line Kloster]], SK Vidar * 1500 m: [[Ingvill Måkestad Bovim]], Gular * 100 m hekk: [[Isabelle Pedersen]], Norna-Salhus * 100 m hekk: [[Christina Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk + 4x100 m: [[Stine Tomb]], SK Vidar * Høgde: [[Tonje Angelsen]], Trondheim Friidrett * Høgde: [[Øyunn Grindem]], IK Tjalve * Stav: [[Cathrine Larsåsen]], BUL * Lengde: [[Margrethe Renstrøm]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Mona Holm Solberg]], IK Tjalve * Mangekamp: [[Ida Marcussen]], IK Våg * 4x400 m: [[Martine Eikemo Borge]], BFG Fana * 4x400 m: [[Nina Katrine Brandt]], Steinkjer * 4x400 m: [[Irene Høvik Helgesen]], Fri * 4x400 m: [[Tara Marie Norum]], Steinkjer (heimeverande reserve) == Kjelder == * [http://www.friidrett.no/nyheter/Sider/Mensviventerp%C3%A5EM-troppen-m%C3%A5lsetningenBedreennBarcelona!.aspx Lista over den norske EM-troppen er frå friidrett.no, henta inn 10.07.12] * ''Engelsk Wikipedia om EM i friidrett 2012, henta inn 10.07.12.'' ===Fotnote=== {{fotnoteliste}} [[kategori:Sport i 2012]] [[kategori:Helsingfors]] [[Kategori:2012 i Finland]] [[Kategori:Europameisterskapar i friidrett|2012]] [[Kategori:Idrettstilskipingar i Finland]] ni6akfs4hp8shidehyrr7ooky7ld4vt 3395577 3395575 2022-07-26T17:16:53Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:2005 World Championships in Athletics 2.jpg|mini|Helsingfors Olympiastadion.]] '''EM i friidrett 2012''' var den 21. europameisterskapen i [[friidrett]]. Tevlinga vart arrangert i [[Helsingfors]] frå 27. juni til 1. juli 2012; dette var om lag ein månad før [[Sommar-OL 2012]] i [[London]]. Dei fleste øvingane gjekk føre seg på Helsingfors Olympiastadion. 50 nasjonar deltok, og det vart tevla i 42 øvingar; 21 for menn og 21 for kvinner. Sidan OL skulle avhaldast same året, vart det ikkje arrangert tevlingar i [[kappgang]] eller [[maraton]] under denne europameisterskapen. == Resultat == Beste deltakarnasjon vart Tyskland med 16 medaljar: 6 gull, 6 sylv og 4 bronse. Noreg vart nummer 9 med 4 medaljar; 1 gull, 1 sylv og 2 bronse. === Dei norske medaljevinnarane === * [[Henrik Ingebrigtsen]] gull, 1500 m menn (3, 46,20) * [[Tonje Angelsen]] sølv, høgdehopp kvinner (1,97 - personleg rekord) * [[Jaysuma Saidy Ndure]] bronse, 100 m menn (10,17) * [[Margrethe Renstrøm]] bronse, lengdehopp kvinner (6,67) Den største norske medaljevona, [[Andreas Thorkildsen]], deltok i spydkastfinalen, men braut av grunna ein skade i låret. <ref> [http://www.nrk.no/sport/friidrett/em/1.8225843 NRK.no, 28.06.12: Thorkildsen trakk seg fra EM-finalen] </ref> ==Menn== === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Christophe Lemaitre]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 10,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jimmy Vicaut | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 10,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Jaysuma Saidy Ndure]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 10,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Harry Aikines-Aryeetey | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,31 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Serhij Smelyk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 10,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Rytis Sakalauskas | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | braut |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s {{clear}} === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Churandy Martina]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | 20,42 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Patrick van Luijk | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,87 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Daniel Talbot | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jonathan Borlée | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 20,99 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nil de Oliveira | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 21,11 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Christopher Clarke | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 21,26 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –0,9 m/s {{clear}} === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pavel Maslák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 45,24 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Marcell Deák Nagy | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 45,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Yannick Fonsat | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 45,82 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Donald Sanford | align="left"| {{flagg|Israel|lenke}} | 45,91 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Richard Buck | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 45,92 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Brian Gregan | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 46,04 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jurij Borzakovskij]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 1.48,61 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Andreas Bube]] | align="left" | {{flagg|Danmark|lenke}} | 1.48,69 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Pierre-Ambroise Bosse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1.48,83 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Antonio Manuel Reina | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.48,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jakub Holuša | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 1.48,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Lathouwers | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 1.49,22 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Jozef Repčík | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 1.49,42 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Thomas Roth|Thomas Roth]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.49,54 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Henrik Ingebrigtsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left" | 3.46,20 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Florian Carvalho | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.46,33 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | David Bustos | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.46,45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hélio Gomes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 3.46,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Bartosz Nowicki | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.46,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | İlham Tanui Özbilen | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 3.46,85 |} </div> Dato: 1. juli {{clear}} === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mo Farah|Mohamed Farah]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 13.29,91 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Arne Gabius | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13.31,83 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 13.32,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Yohan Durand | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13.32,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13.32,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Hayle İbrahimov | align="left" | {{flagg|Azerbajdsjan|lenke}} | 13.36,05 |} </div> Dato: 27. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 28.22,27 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 28.22,73 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jevgenij N. Rybakov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 28.22,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Bashir Abdi | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 28.23,72 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Carles Castillejo | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.24,51 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ayad Lamdassem | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.26,46 |} </div> Dato:30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sergej Sjubenkov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 13,16 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Garfield Darien]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13,20 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Artur Noga | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 13,27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Alexander John | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13,38 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Emanuele Abate | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,43 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Gregory Sedoc | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 13,45 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Rhys Williams|Rhys Williams]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 49,33 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Emir Bekrić | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 49,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Stanislav Melnykov | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 49,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Adrien Clémenceau | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 49,70 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Rasmus Mägi | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 50,01 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Georg Fleischhauer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 50,11 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3000 m hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="48%" | Utøvar ! width="27%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mahiedine Mekhissi-Benabbad]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 8.33,23 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Tarık Langat Akdağ | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 8.35,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Víctor García | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.35,87 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Abdelaziz Merzougui | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.38,58 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Łukasz Parszczyński | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 8.38.76 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align=left| Yuri Floriani | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 8.39,22 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Fjerdemann i løpet, Frankrikes Nour-Eddine Gezzar, vart diskvalifisert i august 2012, basert på ei seinare og ei tidlegare positiv dopingprøve. <br style="clear:left;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | Brian Mariano <br />[[Churandy Martina]]<br /> Giovanni Codrington <br /> Patrick van Luijk | align="left" | 38,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Julian Reus <br /> Tobias Unger <br /> Alexander Kosenkow <br /> Lucas Jakubczyk | align="left" | 38,44 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Ronald Pognon <br />[[Christophe Lemaitre]]<br />Pierre-Alexis Pessonneaux<br />Emmanuel Biron | align="left" | 38,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Russland|lenke}} | <small> Mikhail Idrisov <br /> Konstantin Pedrasjov <br /> Vjatsjeslav Kolenitsjenko <br />Pavel Karavajev </small> | align="left" | 38,67 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | <small> Alex Wilson<br /> Marc Schneeberger<br /> Reto Schenkel <br /> Rolf Fongué </small> | align="left" | 38,83 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Portugal|lenke}} | <small> Ricardo Monteiro<br /> Dany Gonçalves<br /> Diogo Antunes <br /> Yazaldes Nascimento </small> | align="left" | 39,96 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align="left" | Antoine Gillet<br /> Jonathan Borlée<br />Jente Bouckaert<br />[[Kévin Borlée]] | align="left" | 3.01,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Nigel Levine<br />Conrad Williams<br />Robert Tobin<br />Richard Buck | 3.01,56 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Jonas Plass<br />Kamghe Gaba<br />Eric Krüger<br />Thomas Schneider | 3.01,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | <small> Piotr Wiaderek<br />Jan Ciepiela<br />Marcin Marciniszyn<br />Kacper Kozłowski </small> | 3.02,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | <small> Daniel Němeček<br />[[Pavel Maslák]]<br />Josef Prorok<br />Jakub Holuša </small> | 3.02,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | <small> Teddy Venel<br />Toumane Coulibaly<br />Marc Macédot<br />Yannick Fonsat </small> | 3.03,04 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Grabarz]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Raivydas Stanys | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 2,31 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Mickaël Hanany | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sergej Mudrov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Gianmarco Tamberi]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 2,24 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Michal Kabelka | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2,24 |- | Szymon Kiecana | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 2,24 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Renaud Lavillenie]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 5,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Björn Otto]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Raphael Holzdeppe]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Malte Mohr | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Konstadinos Filippidis | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 5,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jan Kudlička]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 5,60 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sebastian Bayer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Luis Felipe Méliz | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,21 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Michel Tornéus]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 8,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jj Jegede | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8,10 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Eusebio Cáceres | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,06 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Roni Ollikainen | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 8,05 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Fabrizio Donato]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left" | 17,63 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Scheryf El-Scheryf | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 17,28 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aljaksej Zapik | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 16,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Aleksej Fjodorov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 16,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Momtsjil Karailiev | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 16,77 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Karol Hoffmann | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 16,74 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[David Storl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 21,58 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,55 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Asmir Kolašinac | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 20,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hüseyin Atıcı | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Marco Fortes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Antonín Žalský | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 19,94 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Harting]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 68,30 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Gerd Kanter]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 66,53 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 64,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mario Pestano | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,87 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Frank Casañas | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,60 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Urbanek | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 62,99 |} </div> Dato: 30. juni <br /> Zoltán Kővágó frå Ungarn vart opphavleg nummer tre, men allereie i juli månad frådømd medaljen ettersom ei eldre prøve viste at han hadde vore dopa så tidleg som i august 2011. <br style="clear:left;" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Krisztián Pars]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | align="left" | 79,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Aleksej Zagornij | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 77,40 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Szymon Ziółkowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 76,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Valeryj Svjatosja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 75,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 75,13 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Mattias Jons | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 74,56 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vítězslav Veselý]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 83,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Valerij Iordan | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 83,23 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ari Mannio]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 82,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Andreas Thorkildsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 81,55 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Oleksandr Pjatnyzja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 81,41 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Igor Janik | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 81,21 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pascal Behrenbruch]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8&nbsp;558 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Oleksij Kasjanov]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8&nbsp;321 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ilja Sjkurenjov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 8&nbsp;219 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mihail Dudaš | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 8&nbsp;154 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Gaël Quérin | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8&nbsp;098 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;052 |} </div> Dato: 27./28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ivet Lalova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | align="left" | 11,28 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Olesja Povkh | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 11,32 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Lina Grinčikaitė | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 11,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ezinne Okparaebo]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 11,39 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Olga Belkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 11,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Verena Sailer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 11,42 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s<br /> <div style="clear:left;"></div> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Marija Rjemjen]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 23,05 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Chrystyna Stuj | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,17 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Myriam Soumaré]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 23,21 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Viktorija Pjatatsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Dafne Schippers]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,53 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jamile Samuel | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,55 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –1,3 m/s <br style="clear:left" /> <br /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Moa Hjelmer]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | align="left" | 51,13 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ksenija Sadorina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 51,26 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Ilona Usovitsj | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 51,94 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Olha Semljak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 52,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lee McConnell | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 52,20 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Libania Grenot]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 52,57 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Lynsey Sharp]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2.00,52 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Irina Maratsjeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2.00,66 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Maryna Arzamasava]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 2.01,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Lilija Lobanova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 2.01,29 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lucia Klocová | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2.01,38 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jemma Simpson | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.02,14 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Den opphavlege vinnaren, Jelena Arsjakova, fekk i juli 2013 annullert alle sine prestasjonar etter 12. juli 2011, grunna unormale [[Hemoglobin]]-verdiar i sitt biologiske pass. <br style="clear:left" /> <br /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Aslı Çakir|Aslı Çakır Alptekin]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 4.05,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Gamze Bulut | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 4.06,04 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Anna Misjtsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 4.07,74 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Gorbunova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4.08,63 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nuria Fernández]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 4.08,80 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Diana Sujev | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4.09,28 |} </div> Dato: 1. juli <br /><br /> <br style="clear:left;" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olga Golovkina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 15.11,70 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ljudmyla Kovalenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 15.12,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Sara Moreira | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 15.12,05 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Julia Bleasdale | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 15.12,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Roxana Bârcă | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 15.13,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nadia Ejjafini | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 15.16,54 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ana Dulce Félix]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | align="left" | 31.44,75 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Joanne Pavey]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 31.49,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Olha Skrypak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 31.51,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Fionnuala Britton | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 32.05,54 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Sabrina Mockenhaupt | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 32.16,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Charlotte Purdue | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 32.28,46 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 100 meter hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | | align="left" | [[Nevin Yanıt]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | (12,81) |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Alina Talaj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Kazjaryna Paplauskaja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Beate Schrott | align="left" | {{flagg|Austerrike|lenke}} | 12,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Anne Zagré | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 13,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marzia Caravelli | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,11 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: - 1,4 m/s Yanıt fekk annullert sitt resultat i 2013 då ein fann at ho hadde vore bloddopa i tida juni 2012 til februar 2013. {{clear}} === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Irina Davidova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 53,77 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Denisa Rosolová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Hanna Jarosjtsjuk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 54,35 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zuzana Hejnová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,49 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jelena Tsjurakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 54,78 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Élodie Ouédraogo | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 55,95 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3&nbsp;000 meter hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Gülcan Mıngır]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 9.32,96 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | | Svitlana Schmidt | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | (9.33,03) |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Antje Möldner-Schmidt]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.36,37 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Gesa Felicitas Krause]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.38,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ancuța Bobocel | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 9.41,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Poļina Jeļizarova | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 9.41,38 |} </div> Dato: 30. juni <br /> </div>Svitlana Schmidt fekk annullert sitt resultat i 2015 grunna uregelmessig biologisk pass. <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | Leena Günther<br />Anne Cibis<br />Tatjana Pinto<br /> Verena Sailer | align="left" | 42,51 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | Kadene Vassell<br />[[Dafne Schippers]]<br />Eva Lubbers<br />Jamile Samuel | 42,80 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | Marika Popowicz<br />Daria Korczyńska<br />Marta Jeschke<br />Ewelina Ptak | 43,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Jevgenija Poljakova<br />Jekaterina Kusina<br />Jekaterina Voronenkova<br /> Olga Belkina </small> | 43,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small>Carima Louami<br />Ayodelé Ikuesan<br />Lina Jacques-Sébastien<br />[[Christine Arron]] </small> | 43,44 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | align=left| <small> Michelle Cueni<br />Jacqueline Gasser<br />Ellen Sprunger<br />Léa Sprunger </small> | 43,61 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | Julija Olisjevska<br />Olha Semljak<br />Natalija Pyhyda<br />Alina Lohvynenko | align="left" | 3.25,07 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Phara Anacharsis<br />Lénora Guion Firmin<br />Marie Gayot<br />Floria Guei | 3.25,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | [[Zuzana Hejnová]]<br />Zuzana Bergrová<br />Jitka Bartoničková<br />Denisa Rosolová | 3.26,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Shana Cox<br />Nicola Sanders<br />Lee McConnell<br /> Eilidh Child </small> | 3.26,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Esther Cremer<br />Janin Lindenberg<br />Christiane Klopsch<br />Fabienne Kohlmann </small> | 3.27,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Olga Tovarnova<br />Tatjana Vesjkurova<br />Julija Teresjova<br />Ksenija Sadorina </small> | 3.28,36 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ruth Beitia]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left" | 1,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tonje Angelsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1,97 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" valign="top" rowspan="3" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Irina Gordejeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | [[Emma Green]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | Olena Kholosja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,92 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Burcu Ayhan | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 1,92 |- | Melanie Melfort | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1,92 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jiřina Ptáčníková]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 4,60 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Strutz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,60 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Nikoleta Kyriakopoulou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 4,60 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''4''' | Anastasija Savtsjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4,50 |- | [[Silke Spiegelburg]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Vanessa Boslak | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Lisa Ryzih]] | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,40 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Éloyse Lesueur]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6,81 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Volha Sudarava | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 6,74 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Margrethe Renstrøm]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 6,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sosthene Moguenara | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,66 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ineta Radēviča]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Irene Pusteria | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | 6,51 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Larin Melis Mey, som representerte Tyrkia, vart opphavleg nummer med med 6,63 m. Ho testa positivt under Sommar-OL i august og vart diskvalifisert både der og frå europameisterskapen. {{clear}} === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olha Saladukha]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 14,99 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Patrícia Mamona]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 14,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jana Borodina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 14,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Simona La Mantia | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 14,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dana Velďáková | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 14,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Niki Panetta | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 14,23 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Nadine Kleinert]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 19,18 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Irina Tarasova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 18,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Chiara Rosa | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 18,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Josephine Terlecki | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christina Schwanitz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Radoslava Mavrodieva | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 18,14 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Anita Márton]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 17,93 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sandra Perković]] | align="left"| {{flagg|Kroatia|lenke}} | align="left" | 67,62 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Nadine Müller|Nadine Müller]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,41 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Natalija Semenova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 62,91 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Anna Rüh | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Julia Fischer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,10 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Mélina Robert-Michon]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 60,41 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Věra Pospíšilová-Cechlová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 60,08 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Anita Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left" | 74,29 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Hrašnová]] | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 73,34 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Anna Bulgakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 71,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Kathrin Klaas]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 70,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Tuğçe Şahutoğlu | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 70,21 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Stéphanie Falzon | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 68,03 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vira Rebryk]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 66,86 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Christina Obergföll]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Linda Stahl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Goldie Sayers | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 63,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Katharina Molitor]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 60,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Sinta Ozoliņa-Kovala | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 59,34 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sjukamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Antoinette Nana Djimou]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6&nbsp;544 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Laura Ikauniece | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;335 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aiga Grabuste | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;325 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Bolsjova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;298 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jessica Samuelsson | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 6&nbsp;262 |- |style="text-align:center"| '''6''' | Claudia Rath | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6&nbsp;210 |- |style="text-align:center"| '''7''' | Eliška Klučinová] | align="left"| {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 6&nbsp;151 |- |style="text-align:center"| '''8''' | [[Ida Marcussen ]] | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | 6&nbsp;073 |} </div> Dato: 29./30. juni<br />Nr 2 i tevlinga: Ljudmyla Josypenko frå Ukraina (6387 poeng) vart i 2013 diskvalifisert etter at det vart funne for høge hemoglobinverdiar i ei prøve frå 2011. <br style="clear:left" /> <br /> ==Medaljetabell== {| |- bgcolor="#efefef" ! colspan=5 style="border-right:0px;";| Medaljefordeling | style="border-left:0px"; | |- bgcolor="#efefef" | '''Plass''' | '''Deltakarland''' | '''Gull''' | '''Sølv''' | '''Bronse''' | '''I alt''' |- | 1||align=left| {{Flagg|Tyskland|lenke}} || 6 || 6 || 4 || 16 |- | 2||align=left| {{Flagg|Russland|lenke}} || 5 || 4 || 6 || 15 |- | 3||align=left| {{Flagg|Frankrike|lenke}} || 5 || 4 || 5 || 14 |- | 4||align=left| {{Flagg|Ukraina|lenke}} || 4 || 7 || 6 || 17 |- | 5||align=left| {{Flagg|Tyrkia|lenke}} || 4 || 2 || 1 || 7 |- | 6||align=left| {{Flagg|Storbritannia|lenke}} || 3 || 3 || 1 || 7 |- | 7||align=left| {{Flagg|Tsjekkia|lenke}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 8||align=left| {{Flagg|Nederland|lenke}} || 2 || 3 || 0 || 5 |- | 9||align=left| {{Flagg|Noreg|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 9||align=left| {{Flagg|Spania|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 11||align=left| {{Flagg|Ungarn|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Italia|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Portugal|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Polen|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Sverige|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 16||align=left| {{Flagg|Belgia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Bulgaria|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Kroatia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 19||align=left| {{Flagg|Kviterussland|lenke}} || 0 || 2 || 3 || 5 |- | 20||align=left| {{Flagg|Litauen|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 20||align=left| {{Flagg|Serbia|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 22||align=left| {{Flagg|Danmark|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Estland|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Slovakia|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |-bgcolor=#ccccff | 25||align=left| {{Flagg|Finland|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Hellas|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Latvia|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- class="sortbottom" ! || Totalt || 42 || 42 || 44 || 128 |} == Den norske troppen == Dette er dei 28 deltakarane som tevla for Noreg: * 100/200 m: [[Jaysuma Saidy Ndure]], BUL * 800 m: [[Ådne Svahn Dahlin]], Gular * 800 m: [[Thomas Roth]], Ullensaker/Kisa * 1500 m: [[Thomas Solberg Eide]], Gular * 1500 m: [[Henrik Ingebrigtsen]], Sandnes * 5000 m: [[Sindre Buraas]], SK Vidar * 110 m hekk: [[Vladimir Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk: [[Øyvind Strømmen Kjerpeset]], Florø * Diskos: [[Gaute Myklebust]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Eivind Henriksen]], [[IK Tjalve]] * Spyd: [[Andreas Thorkildsen]], Kristiansand IF * 100 m: [[Folake Akinyemi]], SK Vidar * 100/200 m: [[Ezinne Okparaebo]], BUL * 400 m + 4x400 m: [[Line Kloster]], SK Vidar * 1500 m: [[Ingvill Måkestad Bovim]], Gular * 100 m hekk: [[Isabelle Pedersen]], Norna-Salhus * 100 m hekk: [[Christina Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk + 4x100 m: [[Stine Tomb]], SK Vidar * Høgde: [[Tonje Angelsen]], Trondheim Friidrett * Høgde: [[Øyunn Grindem]], IK Tjalve * Stav: [[Cathrine Larsåsen]], BUL * Lengde: [[Margrethe Renstrøm]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Mona Holm Solberg]], IK Tjalve * Mangekamp: [[Ida Marcussen]], IK Våg * 4x400 m: [[Martine Eikemo Borge]], BFG Fana * 4x400 m: [[Nina Katrine Brandt]], Steinkjer * 4x400 m: [[Irene Høvik Helgesen]], Fri * 4x400 m: [[Tara Marie Norum]], Steinkjer (heimeverande reserve) == Kjelder == * [http://www.friidrett.no/nyheter/Sider/Mensviventerp%C3%A5EM-troppen-m%C3%A5lsetningenBedreennBarcelona!.aspx Lista over den norske EM-troppen er frå friidrett.no, henta inn 10.07.12] * ''Engelsk Wikipedia om EM i friidrett 2012, henta inn 10.07.12.'' ===Fotnote=== {{fotnoteliste}} [[kategori:Sport i 2012]] [[kategori:Helsingfors]] [[Kategori:2012 i Finland]] [[Kategori:Europameisterskapar i friidrett|2012]] [[Kategori:Idrettstilskipingar i Finland]] 688ua5j52w7lvet6y2to7q9aucoly9b 3395578 3395577 2022-07-26T17:17:12Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:2005 World Championships in Athletics 2.jpg|mini|Helsingfors Olympiastadion.]] '''EM i friidrett 2012''' var den 21. europameisterskapen i [[friidrett]]. Tevlinga vart arrangert i [[Helsingfors]] frå 27. juni til 1. juli 2012; dette var om lag ein månad før [[Sommar-OL 2012]] i [[London]]. Dei fleste øvingane gjekk føre seg på Helsingfors Olympiastadion. 50 nasjonar deltok, og det vart tevla i 42 øvingar; 21 for menn og 21 for kvinner. Sidan OL skulle avhaldast same året, vart det ikkje arrangert tevlingar i [[kappgang]] eller [[maraton]] under denne europameisterskapen. == Resultat == Beste deltakarnasjon vart Tyskland med 16 medaljar: 6 gull, 6 sylv og 4 bronse. Noreg vart nummer 9 med 4 medaljar; 1 gull, 1 sylv og 2 bronse. === Dei norske medaljevinnarane === * [[Henrik Ingebrigtsen]] gull, 1500 m menn (3, 46,20) * [[Tonje Angelsen]] sølv, høgdehopp kvinner (1,97 - personleg rekord) * [[Jaysuma Saidy Ndure]] bronse, 100 m menn (10,17) * [[Margrethe Renstrøm]] bronse, lengdehopp kvinner (6,67) Den største norske medaljevona, [[Andreas Thorkildsen]], deltok i spydkastfinalen, men braut av grunna ein skade i låret. <ref> [http://www.nrk.no/sport/friidrett/em/1.8225843 NRK.no, 28.06.12: Thorkildsen trakk seg fra EM-finalen] </ref> ==Menn== === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Christophe Lemaitre]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 10,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jimmy Vicaut | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 10,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Jaysuma Saidy Ndure]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 10,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Harry Aikines-Aryeetey | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,31 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Serhij Smelyk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 10,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Rytis Sakalauskas | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | braut |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s {{clear}} === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Churandy Martina]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | 20,42 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Patrick van Luijk | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,87 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Daniel Talbot | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jonathan Borlée | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 20,99 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nil de Oliveira | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 21,11 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Christopher Clarke | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 21,26 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –0,9 m/s {{clear}} === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pavel Maslák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 45,24 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Marcell Deák Nagy | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 45,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Yannick Fonsat | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 45,82 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Donald Sanford | align="left"| {{flagg|Israel|lenke}} | 45,91 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Richard Buck | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 45,92 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Brian Gregan | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 46,04 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jurij Borzakovskij]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 1.48,61 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Andreas Bube]] | align="left" | {{flagg|Danmark|lenke}} | 1.48,69 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Pierre-Ambroise Bosse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1.48,83 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Antonio Manuel Reina | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.48,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jakub Holuša | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 1.48,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Lathouwers | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 1.49,22 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Jozef Repčík | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 1.49,42 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Thomas Roth|Thomas Roth]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.49,54 |} </div> Dato: 29. juni {{clear}} === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Henrik Ingebrigtsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left" | 3.46,20 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Florian Carvalho | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.46,33 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | David Bustos | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.46,45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hélio Gomes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 3.46,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Bartosz Nowicki | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.46,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | İlham Tanui Özbilen | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 3.46,85 |} </div> Dato: 1. juli {{clear}} === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mo Farah|Mohamed Farah]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 13.29,91 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Arne Gabius | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13.31,83 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 13.32,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Yohan Durand | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13.32,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13.32,69 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Hayle İbrahimov | align="left" | {{flagg|Azerbajdsjan|lenke}} | 13.36,05 |} </div> Dato: 27. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Polat Kemboi Arıkan]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 28.22,27 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Daniele Meucci | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 28.22,73 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jevgenij N. Rybakov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 28.22,95 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Bashir Abdi | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 28.23,72 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Carles Castillejo | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.24,51 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ayad Lamdassem | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 28.26,46 |} </div> Dato:30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sergej Sjubenkov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 13,16 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Garfield Darien]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13,20 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Artur Noga | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 13,27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Alexander John | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13,38 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Emanuele Abate | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,43 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Gregory Sedoc | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 13,45 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Rhys Williams|Rhys Williams]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 49,33 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Emir Bekrić | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 49,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Stanislav Melnykov | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 49,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Adrien Clémenceau | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 49,70 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Rasmus Mägi | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 50,01 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Georg Fleischhauer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 50,11 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3000 m hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="48%" | Utøvar ! width="27%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Mahiedine Mekhissi-Benabbad]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 8.33,23 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Tarık Langat Akdağ | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 8.35,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Víctor García | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.35,87 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Abdelaziz Merzougui | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.38,58 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Łukasz Parszczyński | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 8.38.76 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align=left| Yuri Floriani | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 8.39,22 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Fjerdemann i løpet, Frankrikes Nour-Eddine Gezzar, vart diskvalifisert i august 2012, basert på ei seinare og ei tidlegare positiv dopingprøve. <br style="clear:left;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left" | Brian Mariano <br />[[Churandy Martina]]<br /> Giovanni Codrington <br /> Patrick van Luijk | align="left" | 38,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Julian Reus <br /> Tobias Unger <br /> Alexander Kosenkow <br /> Lucas Jakubczyk | align="left" | 38,44 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Ronald Pognon <br />[[Christophe Lemaitre]]<br />Pierre-Alexis Pessonneaux<br />Emmanuel Biron | align="left" | 38,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Russland|lenke}} | <small> Mikhail Idrisov <br /> Konstantin Pedrasjov <br /> Vjatsjeslav Kolenitsjenko <br />Pavel Karavajev </small> | align="left" | 38,67 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | <small> Alex Wilson<br /> Marc Schneeberger<br /> Reto Schenkel <br /> Rolf Fongué </small> | align="left" | 38,83 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Portugal|lenke}} | <small> Ricardo Monteiro<br /> Dany Gonçalves<br /> Diogo Antunes <br /> Yazaldes Nascimento </small> | align="left" | 39,96 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align="left" | Antoine Gillet<br /> Jonathan Borlée<br />Jente Bouckaert<br />[[Kévin Borlée]] | align="left" | 3.01,09 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Nigel Levine<br />Conrad Williams<br />Robert Tobin<br />Richard Buck | 3.01,56 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Jonas Plass<br />Kamghe Gaba<br />Eric Krüger<br />Thomas Schneider | 3.01,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | <small> Piotr Wiaderek<br />Jan Ciepiela<br />Marcin Marciniszyn<br />Kacper Kozłowski </small> | 3.02,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | <small> Daniel Němeček<br />[[Pavel Maslák]]<br />Josef Prorok<br />Jakub Holuša </small> | 3.02,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | <small> Teddy Venel<br />Toumane Coulibaly<br />Marc Macédot<br />Yannick Fonsat </small> | 3.03,04 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Grabarz]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Raivydas Stanys | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 2,31 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Mickaël Hanany | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sergej Mudrov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,28 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Gianmarco Tamberi]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 2,24 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Michal Kabelka | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2,24 |- | Szymon Kiecana | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 2,24 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Renaud Lavillenie]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 5,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Björn Otto]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Raphael Holzdeppe]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Malte Mohr | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Konstadinos Filippidis | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 5,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jan Kudlička]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 5,60 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sebastian Bayer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8,34 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Luis Felipe Méliz | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,21 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Michel Tornéus]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 8,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jj Jegede | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8,10 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Eusebio Cáceres | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8,06 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Roni Ollikainen | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 8,05 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Fabrizio Donato]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left" | 17,63 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Scheryf El-Scheryf | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 17,28 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aljaksej Zapik | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 16,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Aleksej Fjodorov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 16,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Momtsjil Karailiev | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 16,77 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Karol Hoffmann | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 16,74 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[David Storl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 21,58 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 20,55 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Asmir Kolašinac | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 20,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Hüseyin Atıcı | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Marco Fortes | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 20,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Antonín Žalský | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 19,94 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Robert Harting]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 68,30 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Gerd Kanter]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 66,53 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 64,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mario Pestano | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,87 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Frank Casañas | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 63,60 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Robert Urbanek | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 62,99 |} </div> Dato: 30. juni <br /> Zoltán Kővágó frå Ungarn vart opphavleg nummer tre, men allereie i juli månad frådømd medaljen ettersom ei eldre prøve viste at han hadde vore dopa så tidleg som i august 2011. <br style="clear:left;" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Krisztián Pars]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | align="left" | 79,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Aleksej Zagornij | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 77,40 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Szymon Ziółkowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 76,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Valeryj Svjatosja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 75,83 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 75,13 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Mattias Jons | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 74,56 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vítězslav Veselý]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 83,72 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Valerij Iordan | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 83,23 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ari Mannio]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 82,63 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Andreas Thorkildsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 81,55 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Oleksandr Pjatnyzja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 81,41 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Igor Janik | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 81,21 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Pascal Behrenbruch]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 8&nbsp;558 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Oleksij Kasjanov]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8&nbsp;321 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ilja Sjkurenjov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 8&nbsp;219 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Mihail Dudaš | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | 8&nbsp;154 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Gaël Quérin | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8&nbsp;098 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;052 |} </div> Dato: 27./28. juni <br /> <br style="clear:left;" /> == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ivet Lalova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | align="left" | 11,28 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Olesja Povkh | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 11,32 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Lina Grinčikaitė | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 11,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ezinne Okparaebo]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 11,39 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Olga Belkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 11,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Verena Sailer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 11,42 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Vind: –0,7 m/s<br /> <div style="clear:left;"></div> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Marija Rjemjen]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 23,05 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Chrystyna Stuj | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,17 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Myriam Soumaré]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 23,21 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Viktorija Pjatatsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 23,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Dafne Schippers]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,53 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jamile Samuel | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 23,55 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: –1,3 m/s <br style="clear:left" /> <br /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Moa Hjelmer]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | align="left" | 51,13 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ksenija Sadorina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 51,26 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Ilona Usovitsj | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 51,94 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Olha Semljak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 52,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lee McConnell | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 52,20 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Libania Grenot]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 52,57 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Lynsey Sharp]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2.00,52 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Irina Maratsjeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2.00,66 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Maryna Arzamasava]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 2.01,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Lilija Lobanova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 2.01,29 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lucia Klocová | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 2.01,38 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jemma Simpson | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.02,14 |} </div> Dato: 29. juni <br /> Den opphavlege vinnaren, Jelena Arsjakova, fekk i juli 2013 annullert alle sine prestasjonar etter 12. juli 2011, grunna unormale [[Hemoglobin]]-verdiar i sitt biologiske pass. <br style="clear:left" /> <br /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Aslı Çakir|Aslı Çakır Alptekin]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 4.05,31 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Gamze Bulut | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 4.06,04 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Anna Misjtsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 4.07,74 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Gorbunova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4.08,63 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Nuria Fernández]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 4.08,80 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Diana Sujev | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4.09,28 |} </div> Dato: 1. juli <br /><br /> <br style="clear:left;" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olga Golovkina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 15.11,70 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Ljudmyla Kovalenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 15.12,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Sara Moreira | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 15.12,05 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Julia Bleasdale | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 15.12,77 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Roxana Bârcă | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 15.13,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nadia Ejjafini | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 15.16,54 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ana Dulce Félix]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | align="left" | 31.44,75 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Joanne Pavey]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 31.49,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Olha Skrypak | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 31.51,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Fionnuala Britton | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 32.05,54 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Sabrina Mockenhaupt | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 32.16,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Charlotte Purdue | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 32.28,46 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 100 meter hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | | align="left" | [[Nevin Yanıt]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | (12,81) |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Alina Talaj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Kazjaryna Paplauskaja | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 12,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Beate Schrott | align="left" | {{flagg|Austerrike|lenke}} | 12,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Anne Zagré | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 13,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marzia Caravelli | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,11 |} </div> Dato: 30. juni <br />Vind: - 1,4 m/s Yanıt fekk annullert sitt resultat i 2013 då ein fann at ho hadde vore bloddopa i tida juni 2012 til februar 2013. {{clear}} === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Irina Davidova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left" | 53,77 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Denisa Rosolová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,24 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Hanna Jarosjtsjuk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 54,35 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zuzana Hejnová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,49 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jelena Tsjurakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 54,78 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Élodie Ouédraogo | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 55,95 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left;" /> === 3&nbsp;000 meter hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Gülcan Mıngır]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | align="left" | 9.32,96 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | | Svitlana Schmidt | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | (9.33,03) |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Antje Möldner-Schmidt]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.36,37 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Gesa Felicitas Krause]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 9.38,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ancuța Bobocel | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 9.41,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Poļina Jeļizarova | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 9.41,38 |} </div> Dato: 30. juni Svitlana Schmidt fekk annullert sitt resultat i 2015 grunna uregelmessig biologisk pass. {{clear}} === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | Leena Günther<br />Anne Cibis<br />Tatjana Pinto<br /> Verena Sailer | align="left" | 42,51 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | Kadene Vassell<br />[[Dafne Schippers]]<br />Eva Lubbers<br />Jamile Samuel | 42,80 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | Marika Popowicz<br />Daria Korczyńska<br />Marta Jeschke<br />Ewelina Ptak | 43,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Jevgenija Poljakova<br />Jekaterina Kusina<br />Jekaterina Voronenkova<br /> Olga Belkina </small> | 43,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small>Carima Louami<br />Ayodelé Ikuesan<br />Lina Jacques-Sébastien<br />[[Christine Arron]] </small> | 43,44 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | align=left| <small> Michelle Cueni<br />Jacqueline Gasser<br />Ellen Sprunger<br />Léa Sprunger </small> | 43,61 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | Julija Olisjevska<br />Olha Semljak<br />Natalija Pyhyda<br />Alina Lohvynenko | align="left" | 3.25,07 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Phara Anacharsis<br />Lénora Guion Firmin<br />Marie Gayot<br />Floria Guei | 3.25,49 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | [[Zuzana Hejnová]]<br />Zuzana Bergrová<br />Jitka Bartoničková<br />Denisa Rosolová | 3.26,02 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Shana Cox<br />Nicola Sanders<br />Lee McConnell<br /> Eilidh Child </small> | 3.26,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Esther Cremer<br />Janin Lindenberg<br />Christiane Klopsch<br />Fabienne Kohlmann </small> | 3.27,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Olga Tovarnova<br />Tatjana Vesjkurova<br />Julija Teresjova<br />Ksenija Sadorina </small> | 3.28,36 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Ruth Beitia]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left" | 1,97 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tonje Angelsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1,97 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" valign="top" rowspan="3" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Irina Gordejeva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | [[Emma Green]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 1,92 |- style="background-color:#FFDAB9;" | Olena Kholosja | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,92 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''6''' | Burcu Ayhan | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 1,92 |- | Melanie Melfort | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 1,92 |} </div> Dato: 28. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Jiřina Ptáčníková]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left" | 4,60 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Strutz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,60 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Nikoleta Kyriakopoulou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 4,60 |- | style="text-align:center" valign="top" rowspan="2" | '''4''' | Anastasija Savtsjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4,50 |- | [[Silke Spiegelburg]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Vanessa Boslak | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Lisa Ryzih]] | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,40 |} </div> Dato: 30. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Éloyse Lesueur]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6,81 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Volha Sudarava | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 6,74 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Margrethe Renstrøm]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 6,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sosthene Moguenara | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,66 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ineta Radēviča]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6,55 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Irene Pusteria | align="left"| {{flagg|Sveits|lenke}} | 6,51 |} </div> Dato: 28. juni <br /> Larin Melis Mey, som representerte Tyrkia, vart opphavleg nummer med med 6,63 m. Ho testa positivt under Sommar-OL i august og vart diskvalifisert både der og frå europameisterskapen. {{clear}} === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Olha Saladukha]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 14,99 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Patrícia Mamona]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 14,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Jana Borodina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 14,36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Simona La Mantia | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 14,25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dana Velďáková | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 14,24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Niki Panetta | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 14,23 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Nadine Kleinert]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 19,18 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Irina Tarasova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 18,91 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Chiara Rosa | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 18,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Josephine Terlecki | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christina Schwanitz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 18,25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Radoslava Mavrodieva | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 18,14 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Anita Márton]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 17,93 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Sandra Perković]] | align="left"| {{flagg|Kroatia|lenke}} | align="left" | 67,62 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Nadine Müller|Nadine Müller]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,41 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Natalija Semenova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 62,91 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Anna Rüh | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Julia Fischer | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 62,10 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Mélina Robert-Michon]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 60,41 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Věra Pospíšilová-Cechlová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 60,08 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Anita Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left" | 74,29 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Martina Hrašnová]] | align="left" | {{flagg|Slovakia|lenke}} | 73,34 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Anna Bulgakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 71,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Kathrin Klaas]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 70,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Tuğçe Şahutoğlu | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 70,21 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Stéphanie Falzon | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 68,03 |} </div> Dato: 1. juli <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Vira Rebryk]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left" | 66,86 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Christina Obergföll]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,12 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Linda Stahl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,69 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Goldie Sayers | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 63,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Katharina Molitor]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 60,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Sinta Ozoliņa-Kovala | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 59,34 |} </div> Dato: 29. juni <br /> <br style="clear:left" /> <br /> === Sjukamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | [[Antoinette Nana Djimou]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left" | 6&nbsp;544 |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Laura Ikauniece | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;335 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Aiga Grabuste | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 6&nbsp;325 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jekaterina Bolsjova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;298 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jessica Samuelsson | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 6&nbsp;262 |- |style="text-align:center"| '''6''' | Claudia Rath | align="left"| {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6&nbsp;210 |- |style="text-align:center"| '''7''' | Eliška Klučinová] | align="left"| {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 6&nbsp;151 |- |style="text-align:center"| '''8''' | [[Ida Marcussen ]] | align="left"| {{flagg|Noreg|lenke}} | 6&nbsp;073 |} </div> Dato: 29./30. juni<br />Nr 2 i tevlinga: Ljudmyla Josypenko frå Ukraina (6387 poeng) vart i 2013 diskvalifisert etter at det vart funne for høge hemoglobinverdiar i ei prøve frå 2011. <br style="clear:left" /> <br /> ==Medaljetabell== {| |- bgcolor="#efefef" ! colspan=5 style="border-right:0px;";| Medaljefordeling | style="border-left:0px"; | |- bgcolor="#efefef" | '''Plass''' | '''Deltakarland''' | '''Gull''' | '''Sølv''' | '''Bronse''' | '''I alt''' |- | 1||align=left| {{Flagg|Tyskland|lenke}} || 6 || 6 || 4 || 16 |- | 2||align=left| {{Flagg|Russland|lenke}} || 5 || 4 || 6 || 15 |- | 3||align=left| {{Flagg|Frankrike|lenke}} || 5 || 4 || 5 || 14 |- | 4||align=left| {{Flagg|Ukraina|lenke}} || 4 || 7 || 6 || 17 |- | 5||align=left| {{Flagg|Tyrkia|lenke}} || 4 || 2 || 1 || 7 |- | 6||align=left| {{Flagg|Storbritannia|lenke}} || 3 || 3 || 1 || 7 |- | 7||align=left| {{Flagg|Tsjekkia|lenke}} || 3 || 1 || 1 || 5 |- | 8||align=left| {{Flagg|Nederland|lenke}} || 2 || 3 || 0 || 5 |- | 9||align=left| {{Flagg|Noreg|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 9||align=left| {{Flagg|Spania|lenke}} || 1 || 1 || 2 || 4 |- | 11||align=left| {{Flagg|Ungarn|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Italia|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 11||align=left| {{Flagg|Portugal|lenke}} || 1 || 1 || 1 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Polen|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 14||align=left| {{Flagg|Sverige|lenke}} || 1 || 0 || 2 || 3 |- | 16||align=left| {{Flagg|Belgia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Bulgaria|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 16||align=left| {{Flagg|Kroatia|lenke}} || 1 || 0 || 0 || 1 |- | 19||align=left| {{Flagg|Kviterussland|lenke}} || 0 || 2 || 3 || 5 |- | 20||align=left| {{Flagg|Litauen|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 20||align=left| {{Flagg|Serbia|lenke}} || 0 || 1 || 1 || 2 |- | 22||align=left| {{Flagg|Danmark|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Estland|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |- | 22||align=left| {{Flagg|Slovakia|lenke}} || 0 || 1 || 0 || 1 |-bgcolor=#ccccff | 25||align=left| {{Flagg|Finland|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Hellas|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- | 25||align=left| {{Flagg|Latvia|lenke}} || 0 || 0 || 1 || 1 |- class="sortbottom" ! || Totalt || 42 || 42 || 44 || 128 |} == Den norske troppen == Dette er dei 28 deltakarane som tevla for Noreg: * 100/200 m: [[Jaysuma Saidy Ndure]], BUL * 800 m: [[Ådne Svahn Dahlin]], Gular * 800 m: [[Thomas Roth]], Ullensaker/Kisa * 1500 m: [[Thomas Solberg Eide]], Gular * 1500 m: [[Henrik Ingebrigtsen]], Sandnes * 5000 m: [[Sindre Buraas]], SK Vidar * 110 m hekk: [[Vladimir Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk: [[Øyvind Strømmen Kjerpeset]], Florø * Diskos: [[Gaute Myklebust]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Eivind Henriksen]], [[IK Tjalve]] * Spyd: [[Andreas Thorkildsen]], Kristiansand IF * 100 m: [[Folake Akinyemi]], SK Vidar * 100/200 m: [[Ezinne Okparaebo]], BUL * 400 m + 4x400 m: [[Line Kloster]], SK Vidar * 1500 m: [[Ingvill Måkestad Bovim]], Gular * 100 m hekk: [[Isabelle Pedersen]], Norna-Salhus * 100 m hekk: [[Christina Vukicevic]], Ski IL * 400 m hekk + 4x100 m: [[Stine Tomb]], SK Vidar * Høgde: [[Tonje Angelsen]], Trondheim Friidrett * Høgde: [[Øyunn Grindem]], IK Tjalve * Stav: [[Cathrine Larsåsen]], BUL * Lengde: [[Margrethe Renstrøm]], [[IK Tjalve]] * Sleggje: [[Mona Holm Solberg]], IK Tjalve * Mangekamp: [[Ida Marcussen]], IK Våg * 4x400 m: [[Martine Eikemo Borge]], BFG Fana * 4x400 m: [[Nina Katrine Brandt]], Steinkjer * 4x400 m: [[Irene Høvik Helgesen]], Fri * 4x400 m: [[Tara Marie Norum]], Steinkjer (heimeverande reserve) == Kjelder == * [http://www.friidrett.no/nyheter/Sider/Mensviventerp%C3%A5EM-troppen-m%C3%A5lsetningenBedreennBarcelona!.aspx Lista over den norske EM-troppen er frå friidrett.no, henta inn 10.07.12] * ''Engelsk Wikipedia om EM i friidrett 2012, henta inn 10.07.12.'' ===Fotnote=== {{fotnoteliste}} [[kategori:Sport i 2012]] [[kategori:Helsingfors]] [[Kategori:2012 i Finland]] [[Kategori:Europameisterskapar i friidrett|2012]] [[Kategori:Idrettstilskipingar i Finland]] or92x63bu9ov06adfza1jc9i9i57pzz 0 227952 3395604 3376996 2022-07-26T17:38:15Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|by |namn =Sultanköy |kartposisjon = Tyrkia |kart = Turkey location map.svg |land =Tyrkia |regiontype =[[Provinsar i Tyrkia|Provins]] |region = [[provinsen Tekirdağ]] |distrikt = [[Marmaraereğlisi]] |folketal_i_år =2011 |folketal =2708 |tidssone=[[Eastern European Time|EET]] |utc_skilnad=+2 |tidssone_sommartid=[[Eastern European Summer Time|EEST]] |utc_skilnad_sommartid=+3 |lat_d=41|lat_m=01|lat_NS=N |long_d=27|long_m=59|long_EW = E |høgdenivå = 10 |fritype=[[Postnummer]] |fri = 59750 |fri1type=Retningsnummer|fri1 = 0282 |fri2 = 59 |fri2type=Bilnummer }} '''Sultanköy''' er ein kystby i distriktet [[Marmaraereğlisi]] i [[provinsen Tekirdağ]] i [[Tyrkia]]. Han ligg 5&nbsp;km frå Marmaraereğlisi 48&nbsp;km frå [[Tekirdağ]]. Byen har kring 3 000 innbyggjarar (2011).<ref>[http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=59&p_yil=2011&p_dil=2&desformat=html Statistical Institute]</ref>. Det ligg eit stort naturgasskraftverk i byen. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Sultanköy|Sultanköy]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 1. september 2012.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{fotnoteliste}} {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Busetnader i provinsen Tekirdağ]] [[Kategori:Kystbusetnader i Tyrkia]] [[Kategori:Byar i Tyrkia]] elfge4mj72q8gd1arpbm2hb0qf3ljzh 0 232498 3395635 3208650 2022-07-26T20:00:32Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Antarctica Weddell Sea region relief location map.png|mini|Kart over Weddellhavet]] '''Weddellhavet''' er ein del av [[Sørishavet]] og inneheld [[Weddellvirvelen]]. Havområdet er definert som bukta mellom kysten av [[Coats Land]] og [[Den antarktiske halvøya]]. Det augstlegaste punktet er [[Kapp Norvegia i Dronning Maud Land|Cape Norvegia]] ved [[Prinsesse Märtha Kyst]] i [[Dronning Maud Land]]. Aust for Kapp Norvegia ligg [[Kong Haakon VII Hav]]. Mykje av den sørlege delen av havet, opp til [[Elephant Island]], er permanent dekt av is, [[Filchner-Ronne isbrem]]. Havet ligg innanfor dei to overlappande kravområda til [[Argentina]] ([[Argentinsk Antarktis]]) og [[Storbritannia]] ([[Britisk Antarktis]]), og strekkjer seg òg delvis inn i kravområdet til [[Chile]] ([[Chilensk Antarktis]]). På det breiaste er havområdet kring 2&nbsp;000&nbsp;km på tvers og det dekkjer eit område på kring 2,8 millionar km². [[Fil:NASA's DC-8 Flying Over the Weddell Sea.jpg|mini|venstre|Havis i Weddellhavet.]] [[Fil:Antarctica 6400px from Blue Marble.jpg|mini|[[Antarktis]]. Weddellhavet er «bukta» i det øvste venstre hjørnet.]] Havet er kalla opp etter den britiske sjømannen [[James Weddell]] som segla inn i havområdet i 1823 og så langt sør som til [[74. sørlege breiddesirkel|74 °S]]. Same året hevda den amerikanske kapteinen Benjamin Morrell å ha sett land kring kring 10&ndash;12° aust for den faktiske austgrensa til havet. Han kalla dette [[Ny-Sørgrønland]], men ein fann ut at landet ikkje eksisterte då ein utforska området nærare tidleg på 1900-talet. Den som kom lengst sør i Weddellhavet før moderne tid var skotten [[William Speirs Bruce]] i 1903. Forskjellige isbremmar, som [[Filchner-Ronne isbrem]], ligg langs Weddellhavet. Somme av isbremmane på austsida av [[Den antarktiske halvøya]], som brukte å dekkje kring 10&nbsp;000&nbsp;km² over Weddellhavet, hadde heilt forsvunne i 2002. Av dyreliv i havområdet finn ein mellom anna [[weddellsel]]. Weddellhavet har av forskarar vorte rekna som det klåraste vatnet av alle hav på jorda. Nederlandske forskarar frå tyske [[Alfred Wegener Institute]] kunne sjå ei [[Secchi-skive]] på ei djupne på 73,5 meter den 13. oktober 1986. Dette tilsvarar omtrent destillert vatn. Weddellhavet er eit viktig område for danninga av djuphavsvatn via [[cabbeling]], den største drivkrafta i [[termohalin sirkulasjon]]. Djuphavsvatn som vart danna via cabbeling i Nord-Atlanteren kjem av skilnader i temperatur og saltinnhaldet i vatnet, medan det i Weddellhavet kjem av saltinnhald og vindavkjøling. Hurtigfrysing er eit vanleg fenomen i Weddellhavet. == Bakgrunnsstoff == * [http://www.foraminifera.eu/weddell.html Foraminifera of the Weddell Sea bottom] – Deep Sea Foraminifera from 4400m depth {{Antarktis}} {{koord|75|S|45|W|region:AQ_type:waterbody_scale:20000000|vising=tittel}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Britisk Antarktis]] [[Kategori:Chilensk Antarktis]] [[Kategori:Havområde i Sørishavet]] [[Kategori:Argentinsk Antarktis]] [[Kategori:Filchner-Ronne isbrem]] [[Kategori:Antarktis]] [[Kategori:Stader i Antarktis kalla opp etter britar]] a8p2hxezmhhmemsjbkpbhj9autanyhx 0 239141 3395627 2865323 2022-07-26T19:43:00Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|nes | bilete = Grytviken-Location.jpg | bilettekst = [[Thatcher Peninsula]] med King Edward Point og [[Grytviken]] | stad = [[Sør-Georgia]] | land = Storbritannia | kartlokasjon= Antarktis | fritype = Administrert under |fri = [[Antarktistraktaten]] | lat_d = 54| lat_m = 17| lat_NS = S | long_d = 36| long_m = 30| long_EW =W }} '''King Edward Point''' (òg kalla KEP) er eit [[nes]] og ein busetnad med hamn på nordaustkysten av [[Sør-Georgia]]. Det ligg ved [[Cumberland East Bay]] og vert stundom omtalt som [[Grytviken]], som er ein nedlagd kvalstasjon nær neset ved [[King Edward Cove]]. ==Historie== Området vart utforska av [[Den svenske antarktisekspedisjonen]] 1901-04 under [[Otto Nordenskjöld]]. Det vart namngjeve kring 1906 etter kong [[Edward VII av Storbritannia]]. Sidan 1909 har den britiske leiinga av øya halde til ved King Edward Point. I 1925 oppretta dei britiske styresmaktene eit marint laboratorium som ein del av [[Discovery Investigations]]. Den 1. januar 1950 tok Falkland Islands Dependencies Survey over stasjonen. Stasjonen var bemanna frå 1. januar 1952 til 13. november 1969. [[British Antarctic Survey]] var ved stasjonen til 1982. I starten av [[Falklandskrigen]] den 3. april 1982 okkuperte argentinske styrkar Sør-Georgia og stengde stasjonen. Dei vart kort tid etter drivne bort under [[operasjon Paraquet]] og britiske miltiærstyrkar. Ei rekkje sivile marineoffiserar vart utpeikt til å utføre toll- og fiskeoppgåvene for leiinga av Sør-Georgia Government frå 1991, i tillegg til ein liten [[garnison]]. Den 22. mars 2001 opna [[British Antarctic Survey]] på ny stasjonen. Fleire av dei gamle og falleferdige (men utan tvil historiske) bygningane vart øydelagde og bygde opp att, utanom Discovery House (1925) og Gaol (1912). ==I dag== [[Fil:King Edward Point on South Georgia 1.jpg|mini|venstre|King Edward Point i 2011]] I dag held ni personar frå BAS til på stasjonen om vinteren, og om sommaren kring 18. Dei tilsette ved det sommaropne museumet i [[Grytviken]] er òg innkvartert ved KEP. At stasjonen er kontinuerleg i drift har òg eit politisk føremål, sidan det er med på å oppretthalde det britiske statsveldet over øya mot [[Argentina]] sitt krav. ==Sjå òg== * [[Grytviken]] ==Bakgrunnsstoff== * [http://www.mclaren.gs/k_e_p_.htm King Edward point] * [http://www.antarctic.ac.uk/living_and_working/research_stations/king_edward_point/ British Antarctic Survey forskingsstasjon King Edward Point, Sør-Georgia] {{SGSSI}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Nes på Sør-Georgia]] [[Kategori:Falklandskrigen i Sør-Georgia]] [[Kategori:Forskingsstasjonar]] [[Kategori:Stader på Sør-Georgia kalla opp etter britar]] b39migof3imgg235en41jixlq6oi52u 0 240313 3395631 2828855 2022-07-26T19:47:17Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|nes | land = Bouvetøya | kart= Bouvet Map.png | kartposisjon = Bouvetøya | lat_d = -54.444099 | long_d = 3.416927 }} '''Kapp Fie''' er eit nes heilt søraust på [[Bouvetøya]] i [[Sør-Atlanterhavet]]. Det vart først grovt kartlagt i 1898 av den tyske ekspedisjonen under [[Karl Chun]] og det vart kartlagt på ny og namngjeve av den norske ekspedisjonen under kaptein [[Harald Horntvedt]], som utforska området frå «Norvegia» under [[Norvegiaekspedisjonane|den første Norvegiaekspedisjonen]] i desember 1927.<ref name=gnis/> == Kjelder == {{fotnoteliste|refs= <ref name=gnis>{{cite gnis | type = antarid | id = 4870| name = Fie, Cape | accessdate = 21. oktober 2012}}</ref> }} {{usgs-gazetteer|id=4870|name=Fie, Cape}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Fie, Kapp}} [[Kategori:Nes på Bouvetøya]] g3upyna0ur0vfws26wz975ihsjraq35 0 240316 3395632 2828861 2022-07-26T19:53:28Z Ranveig 39 la til [[Kategori:Stader kalla opp etter skip]] med [[WP:HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|nes | namn = | bilete = | bilettekst = | land = Bouvetøya | kart= Bouvet Map.png | kartposisjon = Bouvetøya | lat_d =-54.433803 | long_d = 3.290956 }} '''Norvegiaodden''' er eit nes 2 nautiske mil (3,7&nbsp;km) sør for [[Kapp Circoncision]] på vestsida av [[Bouvetøya]]. Det vart først grovt kartlagd frå «Valdivia» i 1898 av den tyske ekspedisjonen under [[Karl Chun]]. Det vart kartlagd på ny i desember 1927 av [[Norvegiaekspedisjonane|den første Norvegiaekspedisjonen]] under kaptein [[Harald Horntvedt]]. Det vart namngjeve av Horntvedt etter ekspedisjonsskipet hans, [[«Norvegia»]]. [[Bennskjera]] ligg like vest for odden. ==Kjelder== {{usgs-gazetteer|name=Norvegia Point}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Nes på Bouvetøya]] [[Kategori:Stader kalla opp etter skip]] ca43pskbon4l2rq7gpotslwxpgxi2v9 3395633 3395632 2022-07-26T19:55:02Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|nes | land = Bouvetøya | kart= Bouvet Map.png | kartposisjon = Bouvetøya | lat_d =-54.433803 | long_d = 3.290956 | zoom = 11 }} '''Norvegiaodden''' er eit nes på [[Bouvetøya]] som ligg 2 nautiske mil (3,7&nbsp;km) sør for [[Kapp Circoncision]] vest på øya. Det vart først grovt kartlagt frå «Valdivia» i 1898 av den tyske ekspedisjonen under [[Karl Chun]]. Det vart kartlagt på ny i desember 1927 av [[Norvegiaekspedisjonane|den første Norvegiaekspedisjonen]] under kaptein [[Harald Horntvedt]]. Det vart namngjeve av Horntvedt etter ekspedisjonsskipet hans, [[«Norvegia»]]. [[Bennskjera]] ligg like vest for odden. ==Kjelder== {{usgs-gazetteer|name=Norvegia Point}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Nes på Bouvetøya]] [[Kategori:Stader kalla opp etter skip]] dz8nliiyns58nqijdcarkio918nzoqb 0 242054 3395636 3376925 2022-07-26T20:01:26Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|nes | namn = Kapp Norvegia | stad = [[Dronning Maud Land]] | land = Dronning Maud Land | kartlokasjon= Antarktis | fritype = Administrert under |fri = [[Antarktistraktaten]] | lat_d =71 | lat_m =20 | lat_NS = S | long_d =12 | long_m =18 | long_EW = W }} '''Kapp Norvegia''' er eit kjenneleg nes langs [[Kronprinsesse Märtha Kyst]] i [[Dronning Maud Land]]. Det markerer nordaustenden av [[Riiser-Larsenisen]] i [[Aust-Antarktis]] og grensa mellom [[Weddellhavet]] og [[Kong Haakon 7 Hav]].<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/638688/Weddell-Sea Britannica: Weddellhavet]</ref> Det vart oppdaga av offiser [[Hjalmar Riiser-Larsen]] i februar 1930 på ein flytur frå «Norvegia», skipet som [[Hjalmar Riiser-Larsen#Norvegia-ekspedisjonen|ekspedisjonen]] nytta. Neset vart namngjeve av Riiser-Larsen etter skipet. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Cape Norvegia|Cape Norvegia]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. januar 2013.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Kjelder== {{usgs-gazetteer|name=Cape Norvegia}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Norvegia}} [[Kategori:Nes i Dronning Maud Land]] [[Kategori:Kronprinsesse Märtha Kyst]] [[Kategori:Stader kalla opp etter skip]] hl7fg9rkkp3n7vordo53p9jkotllkql 0 244028 3395559 3373255 2022-07-26T16:32:19Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | namn = 12"ers | format = Samlealbum | artist = [[Phil Collins]] | utgjeve = Oktober 1987 (Storbritannia)<ref name=philcollinsoffweb>{{cite web |url=http://www.philcollins.co.uk/12inchers.htm |title=Phil Collins - 12 Inchers spor and credits |accessdate=15. juli 2009 |publisher=Phil Collins, Philip Collins Ltd, TSPM & Hit & Run Music / The Internet Archive |work=The Internet Archive: The Official Site for Phil Collins |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080110215927/http://www.philcollins.co.uk/12inchers.htm |archivedate = 10. januar 2008}}</ref><ref name=1987release>Often stated as a 1987 release as the samlealbum is copyrighted in 1987.</ref><br>19. april 1988 (USA) | innspelt = Mai til desember 1984 | studio = The Townhouse i London og Old Croft i Surrey | sjanger = {{flatlist| * [[Softrock]] * [[poprock]] * [[elektronisk musikk|elektronisk]] * [[kunstrock]] * [[new wave]] * [[synthpop]] * [[dance-rock]] }} | lengd = 40:29 | selskap = [[Virgin Records|Virgin]] (Storbritannia og Irland)<br>[[Atlantic Records|Atlantic]] (USA og Canada)<br>[[Warner Music Group|WEA]] (resten av verda) | produsent = {{flatlist| * Phil Collins * [[Hugh Padgham]] }} | førre = ''[[No Jacket Required]]'' | førre år = 1985 | neste = ''[[...But Seriously]]'' | neste år = 1989 }} {{Platemeldingar | kritikk1 =[[AllMusic]] | kritikk1karakter = {{Rating|3|5}}<ref name="allmusic.com">{{Cite web|url=http://www.allmusic.com/album/12ers-mw0000652019|title=12"ers - Phil Collins {{!}} Songs, Reviews, Credits {{!}} AllMusic|website=AllMusic|access-date=23. mars 2020}}</ref> }} '''''12"ers''''' er ei samleplate frå 1987 med remixar av songar av [[Phil Collins]]. Albumet inneheld seks spor frå albumet ''[[No Jacket Required]]'' frå 1985. Alle miksane vart laga av John «Tokes» Potoker, utanom «One More Night» som vart laga av [[Hugh Padgham]].<ref name=discog>{{cite web |url=http://www.discogs.com/release/316229 |title=Phil Collins - 12"ers (CD) at Discogs |accessdate=12. november 2008 |publisher=discogs.com |work=Discogs}}</ref> Miksane vart opphavleg gjeve ut på 12"-singlar og har derfor fått namn etter desse singlane. Alle songane kjem opphavleg frå ''No Jacket Required''. ==Innhald== {{sporliste | alle songar = [[Phil Collins]] | låtskrivar = | tittel1 = [[Take Me Home av Phil Collins|Take Me Home]] | lengd1 = 8:07 | låtskrivar1 = | tittel2 = [[Sussudio]] | lengd2 = 6:35 | låtskrivar2 = | tittel3 = [[Who Said I Would]] | lengd3 = 5:51 | låtskrivar3 = | tittel4 = Only You Know and I Know | lengd4 = 6:56 | låtskrivar4 = | tittel5 = [[Don't Lose My Number]] | lengd5 = 6:36 | låtskrivar5 = | tittel6 = [[One More Night av Phil Collins|One More Night]] | lengd6 = 6:21 | låtskrivar6 = }} ==Medverkande== *Phil Collins: vokal, trommer, keyboard *[[Daryl Sturmer]]: gitar *John Potoker: ytterlegare trommer, korvokal ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:12&#34;ers|12&#34;ers]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. februar 2013.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{fotnoteliste}} </div> {{Phil Collins}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Samlealbum frå 1987]] [[Kategori:Phil Collins-album]] [[Kategori:Album produserte av Phil Collins]] [[Kategori:Album produserte av Hugh Padgham]] [[Kategori:Atlantic Records-album]] [[Kategori:Virgin Records-album]] [[Kategori:Warner Music Group-album]] lz0372su9mlxgny78qmd1htly1ptu0z 0 251755 3395593 2906504 2022-07-26T17:30:31Z Ranveig 39 /* Kjelder */rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Koord|55|41|48.67|N|12|34|17.54|E|dim:10km|vising=tittel}} [[Fil:Niels Bohr Institute 1.jpg|mini|Niels Bohr-instituttet{{foto|Thue}}]] '''Niels Bohr-instituttet''' (dansk ''Niels Bohr Institutet'', opphavleg ''Københavns Universitets Institut for Teoretisk Fysik'', men kjent under det noverande namnet &ndash; først uoffisielt, seinare offisielt &ndash; er eit institutt under [[Københavns Universitet]]. Det vart grunnlagt av [[Niels Bohr]] rundt 1920. Kort etter vart det verdskjent for forskinga i [[teoretisk fysikk]]. Instituttet har fostra fleire [[nobelpris]]takarar, spesielt i mellomkrigstida. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Niels Bohr-instituttet|Niels Bohr-instituttet]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 13. april 2013.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== *[http://www.nbi.ku.dk Niels Bohr Institutet] {{språkikon|da|dansk}} * Gamow, G. (1985): ''Thirty Years That Shook Physics'', Dover Publications. ISBN 0-486-24895-X. Kapittel II og vedlegget. {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Københavns Universitet]] [[Kategori:Forskingsinstitutt i Danmark]] [[Kategori:Fysiske institutt]] arvforo7bto8u6lbrzc6mxo4hpyl4oo 0 252937 3395625 2830607 2022-07-26T19:39:59Z Ranveig 39 Fmt. wikitext text/x-wiki {{geoboks|vulkan | namn = Lars Christensentoppen | land = Antarktis | stad = [[Peter I Øy]] | fjellkjede = | fjellkjede1 = | høgdenivå = 1640 | høgdenivåmerknad = | primærfaktor = 1640 | kartlokasjon = Antarktis | fritype = Administrert under |fri = [[Antarktistraktaten]] | lat_d = 68 | lat_m = 50 | lat_NS = S | long_d = 90 | long_m = 37 | long_EW = W | vulkantype = [[Skjoldvulkan]] }} '''Lars Christensentoppen''' er det høgaste punktet på [[Peter I Øy]], utanfor kysten av [[Antarktis]], med ei høgd på 1640&nbsp;moh. Fjellet er ein [[skjoldvulkan]] og det er ikkje kjend om han er utdøydd eller ikkje, sidan toppen er dekt av is. Fjellet er kalla opp etter [[Lars Christensen]], eigaren av [[kvalbåt]]en [[DS «Odd I»]] som segla kring øya i januar 1927. ==Kjelder== {{refopning}} * {{cite book | editor-last = LeMasurier | editor-first = W.E. | editor2= Thomson, J.W.| title = Volcanos of the Antarctic Plate and Southern Oceans | publisher = [[American Geophysical Union]] | year = 1990 | isbn = 0-87590-172-7 | page = 512 pp }} {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Vulkanar i Antarktis]] [[Kategori:Vulkanar i Sørishavet]] [[Kategori:Fjell i Antarktis]] [[Kategori:Stader i Antarktis kalla opp etter nordmenn]] [[Kategori:Peter I Øy]] lmb8lkk5m262ersgt8d8lago4ya6vfy 0 258827 3395599 3218305 2022-07-26T17:32:38Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks fotballspelar2 | namn = Knut Erik Folland | fødd = {{fødselsdato og alder|1972|03|05}} | fødestad = [[Gaular]] | fødeland = [[Noreg]] | posisjon = [[Forsvarsspelar i fotball|Forsvar]] (lagt opp) | klubb1 = [[Hamarkameratene|Ham-Kam]] | år1 = 1993–1996 | kampar(mål)1 = {{0}}39{{0}}(0) | trenarår = 2006- | trenarklubb1 = {{fk|Førde}} }} '''Knut Erik Folland''' ({{fødd|5. mars|1972|Folland, Knut Erik}}) er ein norsk [[fotballtrenar]], og tidlegare [[Fotballspelar|spelar]]. Folland er best kjent for perioden sin i [[Ham-Kam]] på midten av [[1990-talet]]. Andre klubber han har spelt for er [[Førde Fotball]], {{fk|Os}} og {{fk|Gaular}}. Folland har ein [[bachelorgrad]] i [[idrett]], og har utdanning innan [[ergoterapi]]. Knut Erik Folland har sidan 2006 vore heiltidstilsett som hovudtrenar i [[2. divisjon fotball for herrar|2. divisjonsklubben]] [[Førde Fotball|Førde]]. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Knut Erik Folland|Knut Erik Folland]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 2. juni 2013.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [http://v1.hamkam.no/presentation/_spiller.asp?spiller_id=65&showall=true Follands spelarprofil hos Hamarkameratene] {{DEFAULTSORT:Folland, Knut Erik}} [[Kategori:Norske fotballspelarar]] [[Kategori:Norske fotballtrenarar]] [[Kategori:Ham-Kam-spelarar]] [[Kategori:Folk frå Gaular]] qiwz2sjngvbqvb2xyeq50tptlcbbctx 0 259922 3395564 2568183 2022-07-26T16:38:24Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Raja Ravi Varma - Mahabharata - Bharata.jpg|mini|Bharata som barn måla av [[Ravi Varma]].]] '''Bharata''' ([[devanagari]] भरत) er ein [[konge]] frå [[indisk mytologi]] som er stamfar til hovudpersonane i [[epos]]et ''[[Mahabharata]]''. Han er omtalt i [[hinduisme|hindu-]] og [[djainisme|djainteologi]]. Bharatanamnet går att både i namnet på slekta etter han, tittelen til ''Mahabharata'' og i det lokale namnet til [[India]], ''Bharat'' eller ''Bhārata Mātā'', 'Mor India'. ==Soge== Bharata var son av [[Sjakuntala]] og kong [[Dusjyanta]] av [[Hastinapura]]. Dei to hadde møtt kvarandre i skogen der ho var blitt oppdregen av ein heilag einebuar. Dusjyanta gav Sjakuntala ein [[fingerring|ring]] og lova å koma attende til henne. Han drog tilbake til palasset sitt og kom ikkje tilbake. Etter at Sjakuntala fødde ein [[son]] som var fager, klok og sterk. Han blei kalla Sarvadamana. Då guten var større drog dei til Dusjyanta sin hovudstad. Då dei kom fram sa kongen at han ikkje kjende Sjakuntala att, og ho hadde mista ringen på ferda. Først då ein fiskar hadde funne ringen inni ein fisk, og Sjakuntala hadde overtydd kongen gjennom ei rekkje argument, vedkjende han seg ekteskapet med henne. Dusjyanta tok til seg guten som sonen sin og gav han namnet Bharata. Bharata blei seinare konge over «alle kongane på jorda», altså eit stort indisk rike. Herskarane som stamma frå han bar namnet ''Bharata''. ==Namnet Bharata== Bharata er også namnet til ein bror av [[Rama]] i ''[[Ramayana]]'', til ein son av den første [[djain]]-[[tirthankara]]en (vismannen) [[Rishabha]] og til [[Bharata Muni]], forfattaren av det klassiske verket ''[[Natyashastra]]'' om indisk scenekunst frå ei tid mellom 200 f.Kr. og 200 e.Kr. Den klassiske sørindiske danseforma [[bharatanatyam]] inneheld også dette namnet. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygg{{#om:|j}}er på «[[:sv:Bharata|Bharata]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}}, og «[[:en:Bharata (emperor)|Bharata (emperor)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}} den 1. juli 2013.'' ---- *[http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01075.htm SECTION LXXIV (Sambhava Parva continued)], engelsk ''Mahabharata''-omsetjing ved sacred-texts.com * Donald A. Mackenzie, [http://www.sacred-texts.com/hin/iml/iml14.htm Indian Myth and Legend] [1913] ved sacred-texts.com {{ugglan|url=http://runeberg.org/nfcn/0523.html|artikkel=Bharata}} {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Indisk mytologi]] [[Kategori:Mahabharata]] [[Kategori:Indiske nasjonalsymbol]] [[Kategori:Namn knytte til hinduismen]] ku7rulh48mp3mdtqlbmrmb62ijqov2t 0 262132 3395579 3394592 2022-07-26T17:17:32Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:2013 World Championships in Athletics (August, 10) by Dmitry Rozhkov 10.jpg|mini|Luzjniki-stadion]] '''Verdsmeisterskapen i friidrett 2013''', den 14. i rekka, vart avvikla på Luzjniki-stadion i [[Moskva]] i [[Russland]] mellom [[10. august|10.]] og [[18. august]] 2013. Gjennom meisterskapen vart det tevla i 24 øvingar for menn og 23 for kvinner. Frå 206 deltakarland vart påmeldt 1&nbsp;974 utøvarar. I meisterskapen vart sett tre meisterskapsrekordar. [[Bohdan Bondarenko]] frå [[Ukraina]] hoppa over 2,41 meter i høgdehopp, [[Jamaica]] sitt kvinnelag på 4x100 meter stafett kom i mål 41,29 sekundar, og [[Tatjana Lysenko]] frå arrangørnasjonen oppnådde 78,80 metter i sleggjekast. Spydkastaren [[Andreas Thorkildsen]] fekk beste plasseringa av dei norske deltakarane, då han vart nummer sju i spydtevlinga. [[Jaysuma Saidy Ndure]] vart nummer åtte på 200 meter, det same vart [[Henrik Ingebrigtsen]] på 1500 meter. Femtusenmeter-løparane Sindre Buraas og [[Karoline Bjerkeli Grøvdal|Karoline Grøvdal]] kom begge på 13. plassen i respektive tevlingar. ==Menn == === 100 m === [[Fil:Usain Bolt 100 m heats Moscow 2013.jpg|mini|Usain Bolt (gul-og-svart drakt) vann tre gullmedaljar i meisterskapen]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Usain Bolt]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|{{0}}9,77 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Justin Gatlin]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|{{0}}9,85 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Nesta Carter]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|{{0}}9,95 |- ! 4 | Kemar Bailey-Cole | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|{{0}}9,98 |- ! 5 | Nickel Ashmeade | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|{{0}}9,98 |- ! 6 | Mike Rodgers | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|10,04 |} Dato: 11. august === 200 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Usain Bolt]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|19,66 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Warren Weir]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|19,79 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Curtis Mitchell | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|20,04 |- ! 4 | Nickel Ashmeade | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|20,05 |- ! 5 | Adam Gemili | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|20,08 |- ! 6 | Anaso Jobodwana | align="left"| {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | align="left"|20,14 |- ! 7 | Churandy Martina | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left"|20,35 |- ! 8 | [[Jaysuma Saidy Ndure]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left"|20,37 |} Dato: 17. august === 400 m === [[Fil:LaShawn Merritt Moscow 2013.jpg|mini|LaShawn Merritt vart dobbeltvinnar under meisterskapen]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:33%;" | Land ! style="width:17%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[LaShawn Merritt]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|43,74 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Tony McQuay | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|44,40 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Luguelín Santos]] | {{DOM}} | align="left"|44,52 |- ! 4 | Jonathan Borlée | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align="left"|44,54 |- ! 5 | [[Pavel Maslák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|44,91 |- ! 6 | Yousef Ahmed Masrahi | align="left" | {{flagg|Saudi-Arabia|lenke}} | align="left"|44,97 |} Dato: 13. august === 800 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Mohammed Aman]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|1.43,31 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Nick Symmonds | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|1.43,55 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Ayanleh Souleiman | align="left"| {{flagg|Djibouti|lenke}} | align="left"|1.43,76 |- ! 4 | [[Marcin Lewandowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|1.44,08 |- ! 5 | Andrew Osagie | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|1.44,36 |- ! 6 | Duane Solomon | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|1.44,42 |} Dato: 13. august === 1500 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Asbel Kiprop]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|3.36,28 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Matthew Centrowitz]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|3.36,78 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Johan Cronje | align="left"| {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | align="left"|3.36,83 |- ! 4 | Nixon Chepseba | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|3.36,87 |- ! 5 | Homiyu Tesfaye | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|3.37,03 |- ! 6 | Silas Kiplagat | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|3.37,11 |- ! 7 | Mekonnen Gebremedhin | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|3.37,21 |- ! 8 | [[Henrik Ingebrigtsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left"|3.37,52 |} Dato: 18. august === 5&nbsp;000 m === [[Fil:Mo Farah Moscow 2013.jpg|mini|120px|[[Mo Farah]] vart dobbelvinnar i verdmeisterskapen]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Mo Farah]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|13.26,98 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Hagos Gebrhiwet]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|13.27,26 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Isiah K. Koech | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|13.27,26 |- ! 4 | Thomas Longosiwa | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|13.27,67 |- ! 5 | Edwin Soi | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|13.29,01 |- ! 6 | [[Bernard Lagat]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|13:29,24 |} Dato: 16. august === 10&nbsp;000 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Mo Farah]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|27.21,71 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ibrahim Jeilan]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|27.22,23 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Paul Tanui]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|27.22,61 |- ! 4 | [[Galen Rupp]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|27.24,39 |- ! 5 | Abera Kuma | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|27.25,27 |- ! 6 | Bedan Muchiri | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|27.27,17 |} Dato: 10. august === Maraton === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Stephen Kiprotich]] | align="left" | {{flagg|Uganda|lenke}} | align="left"|2.09.51 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Lelisa Desisa | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|2.10.12 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Tadese Tola | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|2.10.23 |- ! 4 | Tsegay Kebede | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|2.10.47 |- ! 5 | Kentaro Nakamoto | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|2.10.50 |- ! 6 | Solonei da Silva | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align="left"|2.11.40 |} Dato: 17. august === 20 km kappgang === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Aleksandr A. Ivanov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.20.58 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Chen Ding | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|1.21.09 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Miguel Ángel López]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left"|1.21.21 |- ! 4 | João Vieira | align="left" | {{flagg|Puerto Rico|lenke}} | align="left"|1.22.05 |- ! 5 | Denis Strelkov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.22.06 |- ! 6 | Takumi Saito | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|1.22.09 |} Dato: 11. august === 50 km kappgang === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Robert Heffernan]] | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | align="left"|3.37.56 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Mikhail Ryzjov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|3.38.58 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Jared Tallent]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align="left"|3.40.03 |- ! 4 | Ihor Hlavan | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left"|3.40.39 |- ! 5 | [[Matej Tóth]] | align="left"| {{flagg|Slovakia|lenke}} | align="left"|3.41.07 |- ! 6 | Grzegorz Sudoł | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|3:41:20 |} === 110 m hekk === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[David Oliver|David Oliver]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|13,00 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Ryan Wilson | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|13,13 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Sergej Sjubenkov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|13,24 |- ! 4 | [[Jason Richardson|Jason Richardson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|13,27 |- ! 5 | [[William Sharman]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|13,30 |- ! 6 | [[Aries Merritt]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|13,31 |} Dato: 12. august === 400 m hekk === [[Fil:Jehue Gordon Moscow 2013.jpg|mini|Jehue Gordon]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:40%;" | Utøvar ! style="width:40%;" | Land ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Jehue Gordon]] | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | align="left"|47,69 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Michael Tinsley | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|47,70 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Emir Bekrić | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | align="left"|48,05 |- ! 4 | Omar Cisneros | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="left"|48,12 |- ! 5 | [[Félix Sánchez]] | {{DOM}} | align="left"|48,22 |- ! 6 | [[Javier Culson]] | align="left" | {{flagg|Puerto Rico|lenke}} | align="left"|48,38 |} === 3000 m hinder === [[Fil:Ezekiel Kemboi Moscow 2013.jpg|mini|Ezekiel Kemboi vart verdmeister i hinderløp for tredje gong på rad]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:50%;" | Utøvar ! style="width:28%;" | Land ! style="width:17%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Ezekiel Kemboi]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|8.06,01 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Conseslus Kipruto]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|8.06,37 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Mahiedine Mekhissi-Benabbad]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left"|8.07,86 |- ! 4 | Paul Koech | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|8.08,62 |- ! 5 | [[Evan Jager]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|8.08,67 |- ! 6 | Matthew Hughes | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align="left"|8.11,64 |} === 4 × 100 m stafett === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:30%;" | Land ! style="width:45%;" | Utøvarar ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Nesta Carter]] <br> Kemar Bailey-Cole <br> Nickel Ashmeade <br> [[Usain Bolt]] <br /> | align="left"|37,36 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | Charles Silmon <br> Mike Rodgers <br> Rakieem Salaam <br> [[Justin Gatlin]] | align="left"|37,66 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | Gavin Smellie <br> Aaron Brown <br> Dontae Richards-Kwok <br> Justyn Warner | align="left"|37,92 |- ! 4 | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Lucas Jakubczyk <br> Sven Knipphals <br> Julian Reus <br> Martin Keller | align="left"|38,04 |- ! 5 | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | Brian Mariano <br> Churandy Martina <br> Liemarvin Bonevacia <br> Hensley Paulina | align="left"|38,37 |- ! 6 | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | Yoshihide Kiryu <br> Kenji Fujimitsu <br> Kei Takase <br> Shota Iizuka | align="left"|38,39 |} Dato: 18. august === 4 × 400 m stafett === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:40%;" | Land ! style="width:40%;" | Utøvarar ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | David Verburg <br> Tony McQuay <br> Arman Hall <br> [[LaShawn Merritt]] <br /> | align="left"|2.58,71 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | Rusheen McDonald <br> Edino Steele <br> Omar Johnson <br> Javon Francis <br /> | align="left"|2.59,88 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | Maksim Dyldin <br> Lev Mosin <br> Sergej Petukhov <br> Vladimir Krasnov | align="left"|2.59,90 |- ! 4 | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Conrad Williams <br> [[Martyn Rooney]] <br> Michael Bingham <br> Nigel Levine <br /> | align="left"|3.00,88 |- ! 5 | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | Jonathan Borlée <br> [[Kévin Borlée]] <br> Dylan Borlée <br> Will Oyowe <br /> | align="center" |3.01,02 |- ! 6 | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | Renny Quow <br> Lalonde Gordon <br> [[Jehue Gordon]] <br> Jarrin Solomon <br /> | align="left"|3.01,74 |} Dato: 16. august === Høgdehopp === [[Fil:Bohdan Bondarenko Moscow 2013.jpg|mini|[[Bohdan Bondarenko]]]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Høgde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Bohdan Bondarenko]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left"|2,41 MR |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Mutaz Essa Barshim]] | align="left"| {{flagg|Qatar|lenke}} | align="left"|2,38 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Derek Drouin]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align="left"|2,38 |- ! 4 | [[Ivan Ukhov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|2,35 |- ! 5 | Erik Kynard | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|2,32 |- ! 6 | Donald Thomas | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | align="left"|2,32 |} === Stavhopp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:33%;" | Land ! style="width:17%;" | Høgde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Raphael Holzdeppe]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|5,89 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Renaud Lavillenie]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left"|5,89 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Björn Otto]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|5,82 |- ! 4 | [[Brad Walker]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|5,82 |- ! 5 | Malte Mohr | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|5,82 |- ! 6 | Seito Yamamoto | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|5,75 |- ! 7 | [[Jan Kudlička]] | align="left"| {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|5,75 |} Dato: 12. august === Lengdehopp === [[Fil:Aleksandr Menkov Moscow 2013.jpg|mini|Aleksandr Menkov sette årsbeste i verda i lengdehopp]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Aleksandr Menkov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|8,56 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ignisious Gaisah]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left"|8,29 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Luis Rivera | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | align="left"|8,27 |- ! 4 | Eusebio Cáceres | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left"|8,26 |- ! 5 | Mauro da Silva | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align="left"|8,24 |- ! 6 | [[Christian Reif]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|8,22 |- ! 7 | [[Godfrey Khotso Mokoena]] | align="left" | {{Flagg|Sør-Afrika}} | align="left" | 8,10 |} === Tresteghopp === [[Fil:Teddy Tamgho Moscow 2013.jpg|mini|Teddy Tamgho hoppa over 18 m i tresteghopp]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Teddy Tamgho]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left"|18,04 Å |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Pedro Pablo Pichardo]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="left"|17,68 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Will Claye]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|17,52 |- ! 4 | [[Christian Taylor|Christian Taylor]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|17,20 |- ! 5 | Aleksej Fjodorov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|16,90 |- ! 6 | [[Marian Oprea]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align="left"|16,82 |} Dato: 18. august <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === [[Fil:David Storl Istanbul 2012.jpg|mini|David Storl forsvarte VM-tittelen]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[David Storl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|21,73 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Ryan Whiting | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|21,57 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Dylan Armstrong]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align="left"|21,34 |- ! 4 | [[Reese Hoffa]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|21,12 |- ! 5 | Ladislav Prášil | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|20,98 |- ! 6 | [[Tomasz Majewski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|20,98 |} Dato: 16. august === Diskoskast === [[Fil:Robert Harting Daegu 2011.jpg|mini|Robert Harting vann sitt tredje VM-gull på rad]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Robert Harting]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|69,11 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Piotr Małachowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|68,36 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Gerd Kanter]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | align="left"|65,19 |- ! 4 | Martin Wierig | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|65,02 |- ! 5 | Victor Hogan | align="left"| {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | align="left"|64,35 |- ! 6 | Robert Urbanek | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|64,32 |} Dato: 13. august === Sleggjekast === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Paweł Fajdek]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|81,97 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Krisztián Pars]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | align="left"|80,30 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Lukáš Melich | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|79,36 |- ! 4 | [[Primož Kozmus]] | align="left" | {{flagg|Slovenia|lenke}} | align="left"|79,22 |- ! 5 | [[Dilsjod Nazarov]] | align="left" | {{flagg|Tadsjikistan|lenke}} | align="left"|78,31 |- ! 6 | [[Kōji Murofushi]] | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|78,03 |- ! 7 | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 77,61 |} Dato: 12. august === Spydkast === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Vítězslav Veselý]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|87,17 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Tero Pitkämäki]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | align="left"|87,07 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Dmitrij Tarabin | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|86,23 |- ! 4 | [[Julius Yego]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|85,40 |- ! 5 | [[Antti Ruuskanen]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | align="left"|81,44 |- ! 6 | [[Andreas Thorkildsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | align="left"|81,06 |} Dato: 17. august === Tikamp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Poeng |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Ashton Eaton]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|8&nbsp;809 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Michael Schrader | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|8&nbsp;670 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Damian Warner]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align="left"|8&nbsp;512 |- ! 4 | [[Kévin Mayer]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left"|8&nbsp;446 |- ! 5 | [[Eelco Sintnicolaas]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="left"|8&nbsp;391 |- ! 6 | Carlos Chinin | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align="left"|8&nbsp;388 |} Dato: 11. august ==Kvinner== [[Fil:Shelly-Ann Fraser-Pryce Moscow 2013 cropped.jpg|mini|upright|Shelly-Ann Fraser-Pryce var den kvinnelege forgrunnsfiguren under verdsmeisterskapen i Moskva med sine tre gullmedaljar]] === 100 meter === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Shelly-Ann Fraser-Pryce]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|10,71 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Murielle Ahouré]] | align="left"| {{flagg|Elfenbeinskysten|lenke}} | align="left"|10,93 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Carmelita Jeter]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|10,94 |- ! 4 | English Gardner | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|10,97 |- ! 5 | [[Kerron Stewart]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|10,97 |- ! 6 | [[Blessing Okagbare]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | align="left"|11,04 |} Dato: 12. august === 200 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Shelly-Ann Fraser-Pryce]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|22,17 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Murielle Ahouré]] | align="left"| {{flagg|Elfenbeinskysten|lenke}} | align="left"|22,32 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Blessing Okagbare]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | align="left"|22,32 |- ! 4 | [[Shaunae Miller]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | align="left"|22,74 |- ! 5 | Jeneba Tarmoh | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|22,78 |- ! 6 | ChaRonda Williams | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|22,81 |} Dato: 16. august === 400 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Christine Ohuruogu]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|49,41 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Amantle Montsho]] | align="left"| {{flagg|Botswana|lenke}} | align="left"|49,41 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Antonina Krivosjapka]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|49,78 |- ! 4 | Stephanie McPherson | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|49,99 |- ! 5 | Natasha Hastings | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|50,30 |- ! 6 | Francena McCorory | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|50,68 |} Dato: 12. august === 800 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Eunice Sum]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|1.57,38 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Marija Savinova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.57,80 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Brenda Martinez | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|1.57,91 |- ! 4 | Alysia Johnson Montaño | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|1.57,95 |- ! 5 | Jekaterina Poistogova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.58,05 |- ! 6 | Ajee Wilson | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|1.58,21 |} Dato: 18. august === 1500 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Abeba Aregawi]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | align="left"|4.02,67 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Jennifer Simpson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|4.02,99 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Hellen Obiri]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|4.03,86 |- ! 4 | Hannah England | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|4.04,98 |- ! 5 | [[Faith Kipyegon]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|4.05,08 |- ! 6 | Jekaterina Sjarmina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|4.05,49 |} === 5&nbsp;000 meter === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Meseret Defar]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|14.50,19 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Mercy Cherono]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|14.51,22 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Almaz Ayana]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|14.51,33 |- ! 4 | Viola Jelagat Kibiwot | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|15.01,67 |- ! 5 | Buze Diriba | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|15.05,38 |- ! 6 | Molly Huddle | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|15.05,73 |} === 10&nbsp;000 m === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Tirunesh Dibaba]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|30.43,35 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Gladys Cherono | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|30.45,17 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Belaynesh Oljira | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|30.46,98 |- ! 4 | Emily Chebet Muge | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|30.47,02 |- ! 5 | Hitomi Niiya | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|30.56,70 |- ! 6 | Shitaye Eshete | align="left"| {{flagg|Bahrain|lenke}} | align="left"|31.13,79 |} Dato: 10. august === Maraton === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Edna Kiplagat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|2.25.44 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Valeria Straneo | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left"|2.25.58 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | Kayoko Fukushi | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|2.27.45 |- ! 4 | Ryōko Kizaki | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align="left"|2.31.28 |- ! 5 | Alessandra Aguilar | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left"|2.32.38 |- ! 6 | Emma Quaglia | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left"|2.34.16 |} Dato: 10. august === 20 km kappgang === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Jelena Lasjmanova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.27.03 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Anisja Kirdjapkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|1.27.11 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Liu Hong]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|1.28.10 |- ! 4 | Sun Huanhuan | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|1.28.32 |- ! 5 | [[Elisa Rigaudo]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left"|1.28.41 |- ! 6 | Beatriz Pascual | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="left"|1.29.00 |} Dato: 13. august === 100 m hekk === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Brianna Rollins]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" |12,44 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Sally Pearson]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align="center" |12,50 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Tiffany Porter]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="center" |12,55 |- ! 4 | [[Dawn Harper]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" |12,59 |- ! 5 | Queen Harrison | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" |12,73 |- ! 6 | Angela Whyte | align="left" | {{flagg|Canada|lenke}} | align="center" |12,78 |} === 400 m hekk === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Zuzana Hejnová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | align="left"|52,83 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Dalilah Muhammad]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|54,09 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Lashinda Demus]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|54,27 |- ! 4 | Anna Titimets | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left"|54,72 |- ! 5 | Eilidh Child | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|54,86 |- ! 6 | Hanna Jarosjtsjuk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left"|55,01 |} === 3000 m hinder === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:33%;" | Land ! style="width:17%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Milcah Cheywa]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|9.11,65 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Lidya Chepkurui | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|9.12,55 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Sofia Assefa]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|9.12,84 |- ! 4 | Hiwot Ayalew | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|9.15,25 |- ! 5 | Etenesh Diro | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left"|9.16,97 |- ! 6 | [[Hyvin Jepkemoi]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | align="left"|9.22,05 |} Dato: 13. august === 4 × 100 meter stafett=== {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:10%;" | Plass ! style="width:33%;" | Land ! style="width:40%;" | Utøvarar ! style="width:17%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Carrie Russell<br> [[Kerron Stewart]]<br>Schillonie Calvert<br>[[Shelly-Ann Fraser-Pryce]] </small> | align="center" |41,29 MR |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small> Jeneba Tarmoh<br>Alexandria Anderson<br>English Gardner<br>Octavious Freeman </small> | align="center" |42,75 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> [[Dina Asher-Smith]]<br>Ashleigh Nelson<br>Annabelle Lewis<br>Hayley Jones </small> | align="center" |42,87 |- ! 4 | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align=left| <small> Yasmin Kwadwo<br>Inna Weit<br>Tatjana Pinto<br>Verena Sailer </small> | align="center" |42,90 |- ! 5 | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Olga Belkina<br>Natalja Rusakova<br>Jelisaveta Savlinis<br>Jelena Bolsun </small> | align="center" |42,93 |- ! 6 | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align=left| <small> Crystal Emmanuel<br>Kimberly Hyacinthe<br>Shai-Anne Davis<br>Khamica Bingham </small> | align="center" |43,28 |} Dato: 18. august === 4×400 m stafett === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:30%;" | Land ! style="width:45%;" | Utøvarar ! style="width:20%;" | Tid |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} |Julija Gusjtsjina<br> [[Tatjana Firova]]<br> Ksenija Rysjova <br> [[Antonina Krivosjapka]] <br> |align="center" |3.20,19 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} |Jessica Beard<br>Natasha Hastings<br>Ashley Spencer<br>Francena McCorory<br> |align="center" |3.20,41 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} |Eilidh Child<br>Shana Cox<br>Margaret Adeoye<br>[[Christine Ohuruogu]] |align="center" |3.22,61 |- ! 4 | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} |Marie Gayot<br>Lénora Guion-Firmin<br>Muriel Hurtis-Houairi<br>Floria Guei<br> |align="center" |3.24,21 |- ! 5 | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} |Daryna Prystupa<br>Olha Ljakhova<br>Alina Logvinenko<br>Natalija Pyhyda<br> |align="center" |3.27,38 |- ! 6 | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} |Omolara Omotoso<br>Patience Okon George<br>Bukola Abogunloko<br>Regina George |align="center" |3.27,57 |} === Høgdehopp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Høgde (m) |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 |[[Svetlana Sjkolina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="center" |2,03 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 |[[Brigetta Barrett]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" |2,00 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 |[[Ruth Beitia]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | align="center" |1,97 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 |[[Anna Tsjitsjerova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="center" |1,97 |- ! 5 |[[Emma Green]] Tregaro | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | align="center" |1,97 |- ! 6 |Justyna Kasprzycka | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="center" |1,97 |} Dato: 17. august === Stavhopp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Høgde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Jelena Isinbajeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="center" | 4,89 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Jennifer Suhr]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" | 4,82 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Yarisley Silva]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="center" | 4,82 |- ! 4 | [[Silke Spiegelburg]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="center" | 4,75 |- ! 5 | Anastasija Savtsjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="center" | 4,65 |- ! 6 | [[Fabiana Murer]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align="center" | 4,65 |} Dato: 13. august === Lengdehopp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:10%;" | Plass ! style="width:40%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Brittney Reese]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|7,01 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Blessing Okagbare]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | align="left"|6,99 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ivana Španović]] | align="left" | {{flagg|Serbia|lenke}} | align="left"|6,82 |- ! 4 | Volha Sudarava | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | align="left"|6,82 |- ! | [[Olga Kutsjerenko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|(6,81) |- ! 6 | Shara Proctor | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left"|6,79 |} Finale: 11. august Kutsjerenko sitt resultat vart annullert i 2011 {{clear}} === Tresteghopp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Caterine Ibargüen]] | align="left"| {{flagg|Colombia|lenke}} | align="left"|14,85 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jekaterina Koneva | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|14,81 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Olha Saladukha]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="left"|14,65 |- ! 4 | Kimberly Williams | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align="left"|14,62 |- ! 5 | [[Mabel Gay]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="left"|14,45 |- ! 6 | [[Hanna Knjazjeva-Minenko]] | align="left"| {{flagg|Israel|lenke}} | align="left"|14,33 |- ! | [[Anna Pjatykh]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|(14,29) |} <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === [[Fil:Valerie Adams Istanbul 2012.jpg|mini|upright|Valerie Adams vart verdsmeister i kulestøyt for fjerde gong på rad]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:20%;" | Lengde (m) |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Valerie Adams]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | align="left"|20,88 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Christina Schwanitz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|20,41 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Gong Lijiao]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|19,95 |- ! 4 | [[Michelle Carter]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|19,94 |- ! 5 | [[Jevgenija Kolodko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|19,81 |- ! 6 | Li Ling | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|18,38 |} Dato: 12. august === Diskoskast === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Sandra Perković]] | align="left"| {{flagg|Kroatia|lenke}} | align="left"|67,99 |- style="background:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Mélina Robert-Michon]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align="left"|66,28 |- style="background:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Yarelys Barrios]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="left"|64,96 |- ! 4 | [[Nadine Müller]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|64,47 |- ! 5 | Gia Lewis-Smallwood | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left"|64,23 |- ! 6 | Tan Jian | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|63,34 |} Dato: 11. august === Sleggjekast === [[Fil:Tatyana Lysenko Daegu 2011.jpg|mini|upright|Tatjana Lysenko forsvarte VM-tittelen i sleggjekast og sette ny meisterskapsrekord]] {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:33%;" | Land ! style="width:17%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Tatjana Lysenko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|78,80 MR |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Anita Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left"|78,46 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Zhang Wenxiu]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|75,58 |- ! 4 | [[Wang Zheng]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | align="left"|74,90 |- ! 5 | Anna Bulgakova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|74,62 |- ! 6 | [[Yipsi Moreno]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align="left"|74,16 |} Dato: 14. august === Spydkast === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:45%;" | Utøvar ! style="width:35%;" | Land ! style="width:15%;" | Lengde |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Christina Obergföll]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|69,05 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | Kimberley Mickle | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align="left"|66,25 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Marija Abakumova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align="left"|65,09 |- ! 4 | [[Linda Stahl]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left"|64,78 |- ! 5 | Kathryn Mitchell | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align="left"|63,77 |- ! 6 | [[Sunette Viljoen]] | align="left"| {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | align="left"|63,58 |} Dato: 18. august === Sjukamp === {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! style="width:5%;" | Plass ! style="width:50%;" | Utøvar ! style="width:30%;" | Land ! style="width:15%;" | Poeng |- style="background:#F7F6A8;" ! 1 | [[Hanna Melnytsjenko]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | align="center" |6&nbsp;586 |- style="background:#DCE5E5;" ! 2 | [[Brianne Theisen-Eaton]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | align="center" |6&nbsp;530 |- style="background:#FFDAB9;" ! 3 | [[Dafne Schippers]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | align="center" |6&nbsp;477 |- ! 4 | Claudia Rath | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="center" |6&nbsp;462 |- ! 5 | [[Katarina Johnson-Thompson]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="center" |6&nbsp;449 |- ! 6 | Sharon Day | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="center" |6&nbsp;407 |} Dato: 12./13. august ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Leichtathletik-Weltmeisterschaften 2013|Leichtathletik-Weltmeisterschaften 2013]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 19. august 2013.'' {{refslutt}} [[Kategori:Verdsmeisterskapar i friidrett|2013]] [[Kategori:Sport i 2013]] [[Kategori:Moskva]] mla166nurdn7pnl7euibfsj81avg3ou 0 267493 3395634 2848530 2022-07-26T19:57:17Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|isbre | land = Noreg | stad = [[Bouvetøya]] | kart= Bouvet Map.png | lat_d=54|lat_m=25|lat_NS=S | long_d=3|long_m=21|long_EW=E }} '''Horntvedtbreen''' er ein liten [[isbre]] som flyt til nordkysten av [[Bouvetøya]], like aust for [[Kapp Circoncision]]. Han vart først kartlagd i 1898 av den tyske ekspedisjonen under [[Carl Chun]], og kartlagd på ny i desember 1927 av ein norsk ekspedisjon som namngav han etter [[Harald Horntvedt]], kapteinen på ekspedisjonsskipet «Norvegia».<ref name=gnis/> ==Kjelder== {{fotnoteliste|refs= <ref name=gnis>{{cite gnis | type = antarid | id = 7010| name = Horntvedt Glacier | accessdate = 12. desember 2012}}</ref> }} {{usgs-gazetteer|id=7010}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Isbrear i Bouvetøya]] [[Kategori:Stader på Bouvetøya kalla opp etter nordmenn]] bwd1hwrlg2be3sudzdf1m88ceb2xxqi 0 276729 3395629 3294133 2022-07-26T19:44:02Z Ranveig 39 fjerna [[Kategori:Stader i Antarktis kalla opp etter nordmenn]]; la til [[Kategori:Stader på Sør-Georgia kalla opp etter nordmenn]] med [[WP:HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{geoboks|by|kategori=kvalstasjon |land = Storbritannia |stad=[[Sør-Georgia]] |kartlokasjon = Antarktis |lat_d=54|lat_m=4|lat_NS=S |long_d=37|long_m=9|long_EW=W }} '''Prince Olav Harbour''' er ei lita hamn sørvest i Cook Bay, mellom [[Point Abrahamsen]] og [[Sheep Point]], langs nordkysten av [[Sør-Georgia]]. ==Bakgrunn== På 1800-talet var Sør-Georgia først ein base for [[selfangst]] og på 1900-talet vart det ein base for [[kvalfangst]]. Prince Olav Harbour var ein av sju hovudkvalstasjonar på Sør-Georgia. Prince Olav Harbour låg der ein tidlegare [[Noreg|norsk]] kvalstasjon hadde vore i drift sidan 1911. Kvalstasjonen bestod først av eit [[kvalkokeri]] ute i bukta, før ein stasjon på land vart oppretta i 1916. Kvalstasjonen heldt fram som ein landstasjon fram til mars 1931, då han vart lukka. Namnet var i bruk så tidleg som 1912 og vart gjeve av norske kvalfangarar etter [[Olav V av Noreg|kronprins Olav]] av Noreg.<ref>''Whaling Stations on South Georgia'' (The James Caird Society) http://www.jamescairdsociety.com/shackleton-news.php?id=101408</ref> ==Historie== «Brutus» vart køyrt på land her for å tene som [[bunkringshamn]]. Skipet vart bygt i [[Glasgow]] i 1883 og vog 1700 tonn. Det vart opphavleg kalla «Sierra Pedrosa» og vart taua frå [[Cape Town]]. Brutus Island som ligg i bukta er kalla opp etter skipet.<ref>''Sierra Pedrosa'' (by Fredrik Sandström. Sailing Ships. 2000) http://sailing-ships.oktett.net/704.html</ref> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Prince Olav Harbour|Prince Olav Harbour]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 19. mars 2014.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{fotnoteliste}} {{usgs-gazetteer|name=Prince Olav Harbour}} {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== * [http://railwaysofthefarsouth.co.uk/11_frameset.html Planteikning over Prince Olav Harbour] *[http://www.mountaininterval.org/photos/south_georgia/highlights/pages/2004-10-A/0071-prince-olav-whaling-station_RJ.html Fråflytta kvalstasjonar] *[http://www.atacamaphoto.com/Antarktis/Antarktis36.html Prince Olav Harbour - Sør-Georgia] *[http://www.arcticphoto.co.uk/supergal/dr/dr00/dr0050-00.htm Prince Olav Harbour Whaling station] {{SGSSI}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kvalstasjonar på Sør-Georgia]] [[Kategori:Hamner på Sør-Georgia]] [[Kategori:Stader på Sør-Georgia kalla opp etter nordmenn]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde i 1911]] [[Kategori:Nedleggingar i 1931]] i6zkzj8c8c6n179e2nf9hqecde7hl6a 0 287381 3395563 3059562 2022-07-26T16:37:48Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:ChakraDiag.jpg|mini|Sju hovudchakra]] '''''Chakra''''' (frå [[sanskrit]] cakraṃ चक्रं, fonetisk uttale «chukr»; [[pali]] chakka; [[tibetansk]] khorlo; [[malaysisk]] cakera) er senter med intens, kvervlande energi som i følge tradisjonell indisk medisin ligg på spesifikke punkt i kroppen som ikkje kan sansast. Andeleg og emosjonell energi strøymer gjennom punkta. Ordet chakra kjem frå sanskrit og kan omsetjast med ''[[hjul]]''. Sju hovudchakra eller energisenter skal eksistere og liggje langs midten av overkroppen. Det skal i tillegg finnast nokre underchakra som er plassert nedover beinet. Austlege medisinske tradisjonar og meditasjonsformer meiner chakra påverkar kroppen både psykisk og fysisk. Sjølv om det i første rekkje er eit psykisk fenomen, er det ein oppfatning at dei ulike energipunkta korresponderer fysisk med bestemte [[endokrine kjertlar]]. Dei forskjellige chakra skal ha tyding for ulike delar av kroppen og styre ulike kjensler. Sansane knytast gjerne til bestemte chakra. Det har også vorte vanleg å forbinde dei ulike chakra med ein bestemt farge. I følge [[hinduistisk]] tradisjon er dei enkelte chakra knytte til ein gud. Dei ulike chakra vert òg gjerne knytte til eit element. Eit spesielt [[mantra]] kan knytast til dei ulike chakra, og kan seiast for å stimulere punktet. Mykje av den opphavlege informasjonen om chakra kjem frå den hinduiske teksten ''[[Upanishad]]'', som vart skriven ned 1200-900 f.Kr. ====== Sju hovudchakra ====== {| class="prettytable" ! Nr||Lotus-symbol Farge!! Namn <br> Namn på sanskrit !! Element !! Kjertel !! Funksjon!! Sans !! [[Hindugud]] !! Mantra |- ||7.|| [[Image:Chakra07.png|frameless|50px]]<br> 1000 blad fiolett || Kronechakraet<br /> ''Sahasrāra'' || Rom<br>Universet¹ || [[Hjernevedhenget]] <br>''Hypofysen, Gl. pituitaria'' || Foreine kroppen med kosmos <br>Visdom, medvit<br>Øvre hjerne, sentralnervesystemet || Oversanseleg || [[Paramashiva]] || OM ''eller'' <br> Pranava |- ||6.|| [[Image:Chakra06.png|frameless|50px]] <br>96 blad indigo || Pinealchakraet<br>(Det tredje auget) <br /> ''Ājñā'' || Tid<br>Sjela² <br>''Manas'' ||[[Konglekjertelen]]<br>''Epifysen'', ''Gl. pinealis'' || Persepsjon, fantasi<br>Nedre hjerne, ryggrad, sanseorgan || Sjette sans || [[Sambhu]] || KSHAM |- ||5.|| [[Image:Chakra05.png|frameless|41px]] <br>16 blad blå || Halschakraet<br /> ''Viśuddha''|| Eter <br>''Akasha'' || [[Skjoldbruskkjertelen]]<br>''Thyreoidea'' || Kommunikasjon<br>Strupe, øvre lunger, armar, meltingskanal || Høyrsel || [[Sadashiva]] || HAM |- ||4.||[[Image:Chakra04.png|frameless|41px]] <br>12 blad grøn || Hjartechakraet<br /> ''Anāhata''|| Vind <br>''Vayu'' || [[Brissel|Brisselen]]<br>''Thymus'' || Lidenskap, mot, kjærleik<br>Hjarte, lunger, blodsirkulasjon || Berøring ||[[Isha]] || YAM |- ||3.|| [[Image:Chakra03.png|frameless|41px]] <br>10 blad gul || Solarpleksuschakraet<br />Manipūra ''' || Eld <br>Agni || [[Bukspyttkjertelen]]³<br>''Pancreas'' || Motivasjon, sjølvtillit<br>Mage, lever, galleblære || Syn || [[Rudra]] || RAM |- ||2.|| [[Image:Chakra02.png|frameless|41px]] <br>6 blad oransj || Harachakraet<br>(Magechakraet)<br>''Svādhisthāna'' || Vatn <br>''Apas'' || [[Testiklane|Testiklar]] ''Testis'' (mann)<br>[[Eggstokk|Eggstokkar]] ''Ovaria'' (kvinne) || Empati, kreativitet, seksualitet<br>Kjønnsorgan, bein || Smak || [[Vishnu]] || VAM |- ||1.|| [[Image:Chakra01.png|frameless|41px]] <br>4 blad raud || Rotchakraet<br>''Mūlādhāra'' || Jord <br>''Prithivi'' || [[Binyre]]ne<br>''Gl. suprarenalis'' || Fysisk helse, sjølvkjensle, framgang, tillit<br>Imunforsvar, nyrer, urinblære, ryggrad, prostata || Lukt ||[[Brahma]] || LAM |} ¹ Inga fysisk tilordning.² Sjela er ikkje rekna som eit element i alle tradisjonar. <br>³[[dei langerhanske øyane|Dei langerhanske øyane]] ''(Insulae langerhanenses)'' produserer dei endokrine hormona i [[bukspyttkjertelen]]. ==Kjelder== {{refopning}} * Wikipedia bokmål, engelsk, tysk, fransk * http://www.chatsophia.org/insightfull.htm * {{cite book |last=Brown|first=Simon G.|year=2004|title=Chi - Lær å bruke chi, den grunnlegende eneergien i alle holistiske terapier |publisher=Hilt & Hansteen |location=Oslo|isbn=82-7413-624-1}} * {{cite book |last=Khalsa|first=Shakta Kaur||title=Kundalini-yoga - Frigjør dine indre ressurser og få et nytt liv |year=2002 |publisher=NW Damm & sønn AS |location=Kina|isbn=82-496-0143-2}} {{refslutt}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Metafysikk]] [[Kategori:Esoterisme]] [[Kategori:Indisk kultur]] [[Kategori:Filosofisk terminologi]] [[Kategori:Ord frå sanskrit]] bt6cgkys6xb8jig31z3dwicthxwyl4q 0 287716 3395581 3394014 2022-07-26T17:18:52Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Tokyo 1964 Summer Olympics logo.svg|mini|OL-logoen 1964]] [[Fil:KokuritshuKasumigaoka-6.JPG|mini|300px|Olympiastadion i Tokyo]] '''Friidrettsøvingane under Sommar-OL 1964''' i [[Tokyo]] vart avvikla i tida 14. til 21. oktober 1964. Det vart tevla i 36 øvingar, 24 for menn og 12 for kvinner. 400 meter for kvinner og femkamp, også for kvinner, stod på OL-programmet for fyrste gong. 1016 utøvarar frå 82 land deltok i tevlingane. Olympiastadion i Tokyo hadde åtte løpebanar, og for fyrste gong deltok åtte utøvarar i finalane på dei kortare distansane. Derimot heldt ein fram med at einast seks utøvarar fekk delta i dei tre siste finaleomgangane i kastøvingane og lengdehopp og i tresteghopp. USA sine firemannslag sette verdsrekord både på den korte og den lange stafetten. Kappgjengaren Abdon Pamich frå [[Italia]] forbetra verdsrekorden på 50 km og [[etiopia]]s [[Abebe Bikila]] sprang fortare på maraton-distansen enn nokon før han. [[Mary Rand]] og [[Ann Packer]], begge frå [[Storbritannia]], sette kvar sin verdsrekord på høvesvis 800 meter og i lengdehopp. [[Irina Press]], som representerte [[Sovjetunionen]], forbetra verdsrekorden i femkamp. [[Bob Hayes]] frå [[USA]] tangerte verdsrekorden då han vann 100 meter. ==Menn== === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Bob Hayes]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 10,0 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Enrique Figuerola]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 10,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Harry Jerome]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 10,2 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Wiesław Maniak]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 10,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Heinz Schumann | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 10,4 |- | rowspan="2" style="text-align:center" | '''6''' | [[Gaoussou Koné]] | align="left"| {{flagg|Elfenbeinskysten|lenke}} | 10,4 |- | [[Mel Pender]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 10,4 |} </div> Finale: 15. oktober <br style="clear:both" /> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="39%" | Utøvar ! width="37%" | Land ! width="14%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Henry Carr]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 20,3 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Paul Drayton]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 20,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Edwin Roberts]] | align="left"| {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | 20,6 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Harry Jerome]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 20,7 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Livio Berruti]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 20,8 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Marian Foik]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 20,8 |} </div> Finale: 17. oktober <br style="clear:both" /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="37%" | Land ! width="13%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Mike Larrabee]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 45,1 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Wendell Mottley | align="left"| {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | 45,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Andrzej Badeński]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 45,6 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Robbie Brightwell]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 45,7 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ulis Williams | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 46,0 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Tim Graham | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 46,0 |} </div> Finale: 19. oktober <br style="clear:both" /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="32%" | Land ! width="18%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Peter Snell]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | align="left" | 1.45,1 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Bill Crothers]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 1.45,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Wilson Kiprugut]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 1.45,9 |- | style="text-align:center" | '''4''' | George Kerr | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 1.45,9 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Tom Farrell | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 1.46,6 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jerry Siebert | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 1.47,0 |} </div> Finale: 16. oktober <br style="clear:both" /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Peter Snell]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | align="left" | 3.38,1 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Josef Odložil]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | 3.39,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | John Davies | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 3.39,6 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Alan Simpson | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 3.39,7 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dyrol Burleson | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 3.40,0 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Witold Baran]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.40,3 |} </div> Finale: 21. oktober <br style="clear:both" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Bob Schul]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 13.48,8 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Harald Norpoth]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13.49,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Bill Dellinger]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13.49,8 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Michel Jazy]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13.49,8 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Kipchoge Keino]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 13.50,4 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Bill Baillie | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 13.51,0 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Nikolaj Dutov | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 13.53,8 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Thor Helland]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 13.57,0 |} </div> Finale: 18. oktober <br style="clear:both" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Billy Mills]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 28.24,4 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Mohammed Gammoudi]] | {{TUN|2=TUN}} | 28.24,8 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Ron Clarke]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 28.25,8 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Mamo Wolde]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 28.31,8 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Leonid Ivanov | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 28.53,2 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Kōkichi Tsuburaya | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 28.59,4 |} </div> Dato: 14. oktober <br style="clear:both" /> === Maraton === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="28%" | Land ! width="22%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Abebe Bikila]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | align="left" | 2.12.11,2 <small>VB</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Basil Heatley | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.16.19,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Kōkichi Tsuburaya]] | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 2.16.22,8 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Brian Kilby | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.17.02,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | József Sütő | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 2.17.55,8 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Buddy Edelen | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 2.18.12,4 |} </div> Dato: 21. oktober <br style="clear:both" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="38%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="22%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Ken Matthews]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 1.29.34,0 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Dieter Lindner]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 1.31.13,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Volodimir Holubnitsjij]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 1.31.59,4 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Noel Freeman | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 1.32.06,8 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Gennadij Solodov | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 1.32.33,0 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ronald Zinn | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 1.32.43,0 |} </div> Dato: 15. oktober <br style="clear:both" /> === 50 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="38%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="22%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Abdon Pamich]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | align="left" | 4.11.12,4 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Paul Nihill]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 4.11.31,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Ingvar Pettersson]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 4.14.17,4 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Burkhard Leuschke | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4.15.26,8 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Bob Gardiner | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 4.17.06,8 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Christoph Höhne]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4.17.41,6 |} </div> Dato: 18. oktober <br style="clear:both" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="47%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="13%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Hayes Jones]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 13,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Blaine Lindgren | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,7 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | [[Anatolij Mikhajlov]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 13,7 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Eddy Ottoz]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 13,8 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Gurbachan Singh Randhawa | align="left" | {{flagg|India|lenke}} | 14,0 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marcel Duriez | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 14,0 |} </div> Finale 18. oktober <br style="clear:both" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Rex Cawley]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 49,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | John Cooper | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 50,1 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Salvatore Morale]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 50,1 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Gary Knoke]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 50,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jay Luck | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 50,5 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Roberto Frinolli]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 50,7 |} </div> Finale: 16. oktober <br style="clear:both" /> === 3000 m hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Gaston Roelants]] | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align="left" | 8.30,8 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Maurice Herriott]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8.32,4 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Ivan Beljajev | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 8.33,8 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Manuel de Oliveira | {{POR|2=POR}} | 8.36,2 |- | style="text-align:center" | '''5''' | George Young | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8.38,2 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Guy Texereau]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8.38,6 |} </div> Finale: 17. oktober <br style="clear:both" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small> Paul Drayton <br /> Gerry Ashworth <br /> Richard Stebbins <br /> [[Bob Hayes]] </small> | align="left" | 39,0 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align=left| <small> Andrzej Zieliński <br /> [[Wiesław Maniak]] <br /> Marian Foik <br /> Marian Dudziak </small> | 39,3 |- style="background-color:#FFDAB9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small> Paul Genevay <br /> Bernard Laidebeur <br /> [[Claude Piquemal]] <br /> Jocelyn Delecour </small> | 39,3 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Pablo McNeil <br /> Patrick Robinson <br /> Lynsworth Headley <br /> Dennis Johnson </small> | 39,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align=left| <small> Edvin Osolin <br /> Boris Subov <br /> Gusman Kosanov <br /> Boris Savtsjuk</small> | 39,4 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Venezuela|lenke}} | align=left| <small> Arquímedes Herrera <br /> Lloyd Murad <br /> Rafael Romero <br /> Hortensio Fucil</small> | 39,5 |} </div> Finale 21. oktober <br style="clear:both" /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="37%" | Land ! width="36%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | [[Ollan Cassell]] <br /> [[Mike Larrabee]] <br /> [[Ulis Williams]] <br /> [[Henry Carr]] | align="left" | 3.00,7 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Tim Graham <br /> Adrian Metcalfe <br /> John Cooper <br /> [[Robbie Brightwell]] | 3.01,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left"| {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | Edwin Skinner <br /> Kent Bernard <br /> [[Edwin Roberts]] <br /> Wendell Mottley | 3.01,7 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | Lawrence Kahn <br /> Malcolm Spence <br /> [[Melville Spence]] <br /> George Kerr | 3.02,3 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Jörg Jüttner <br /> Hans-Ullrich Schulz <br /> Johannes Schmitt <br /> [[Manfred Kinder]] | 3.04,3 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | Marian Filipiuk <br /> Ireneusz Kluczek <br /> Stanisław Swatowski <br /> [[Andrzej Badeński]] | 3.05,3 |} </div> Finale 21. oktober <br style="clear:both" /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Valerij Brumel]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align="left" | 2,18 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[John Thomas|John Thomas]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 2,18 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | John Rambo | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 2,16 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Stig Pettersson]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 2,14 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Robert Sjavlakadze]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 2,14 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ralf Drecoll | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 2,09 |- | style="text-align:center" | | [[Kjell-Åke Nilsson]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 2,09 |} </div> Finale 21. oktober <br style="clear:both" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Fred Hansen|Fred Hansen]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 5,10 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Wolfgang Reinhardt|Wolfgang Reinhardt]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,05 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Klaus Lehnertz]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,00 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Manfred Preußger]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,00 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Gennadi Blisnetsov]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 4,95 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Rudolf Tomášek]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | 4,90 |} </div> Finale 17. oktober <br style="clear:both" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Lynn Davies]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 8,07 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Ralph Boston]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8,03 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Igor Ter-Ovanesjan]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 7,99 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Wariboko West | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | 7,60 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jean Cochard | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 7,44 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Luis Felipe Areta | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 7,34 |} </div> Finale 18. oktober <br style="clear:both" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Józef Szmidt]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left" | 16,85 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Oleg Fedosejev | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 16,58 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Viktor Kravtsjenko | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 16,57 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Fred Alsop | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 16,46 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Șerban Ciochină | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 16,23 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Manfred Hinze | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 16,15 |} </div> Finale: 16. oktober <br style="clear:both" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Dallas Long]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 20,33 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Randy Matson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 20,20 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Vilmos Varjú]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 19,39 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Parry O’Brien]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 19,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Zsigmond Nagy | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 18,88 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nikolaj Karasjov | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 18,86 |} </div> Finale am 17. oktober <br style="clear:both" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="32%" | Land ! width="18%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Al Oerter]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 61,00 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Ludvík Daněk]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkoslovakia|lenke}} | 60,52 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Dave Weill | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 59,49 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Jay Silvester]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 59,09 |- | style="text-align:center" | '''5''' | József Szécsényi | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 57,23 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Zenon Begier | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 57,06 |} </div> Finale: 15. oktober <br style="clear:both" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Romuald Klim]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align="left" | 69,74 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Gyula Zsivótzky]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 69,09 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Uwe Beyer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 68,09 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jurij Nikulin | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 67,69 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jurij Bakharinov | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 66,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Hal Connolly]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 66,65 |} </div> Finale: 18. oktober <br style="clear:both" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Pauli Nevala]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | align="left" | 82,66 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Gergely Kulcsár]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 82,32 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Jānis Lūsis]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 80,57 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Janusz Sidło]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 80,17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Urs von Wartburg]] | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | 78,72 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jorma Kinnunen]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 76,94 |} </div> Finale: 14. oktober <br style="clear:both" /> === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Willi Holdorf]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 7887 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Rein Aun]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 7842 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Hans-Joachim Walde]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 7809 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Paul Herman]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 7787 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Yang Chuan-Kwang]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 7650 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Horst Beyer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 7647 |} </div> Dato: 19./20. oktober <br style="clear:both" /> ==Kvinner== === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Wyomia Tyus]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 11,4 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Edith McGuire]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 11,6 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Ewa Kłobukowska]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 11,6 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Marilyn White | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 11,6 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Miguelina Cobián | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 11,7 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marilyn Black | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 11,7 |} </div> Finale: 16. oktober <br style="clear:both" /> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Edith McGuire]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align="left" | 23,0 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Irena Szewińska|Irena Kirszenstein]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 23,1 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Marilyn Black | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 23,1 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Una Morris | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 23,5 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ljudmila Samotjosova | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 23,5 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Barbara Sobotta]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 23,9 |} </div> Finale: 19. oktober <br style="clear:both" /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Betty Cuthbert]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align="left" | 52,0 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Ann Packer]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 52,2 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Judy Amoore | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 53,4 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Antonia Munkácsi | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 54,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Marija Itkina]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 54,6 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Tilly van der Zwaard | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 55,2 |} </div> Finale: 17. oktober <br style="clear:both" /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Ann Packer]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 2.01,1 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Maryvonne Dupureur]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 2.01,9 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Marise Chamberlain]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 2.02,8 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zsuzsa Szabó]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 2.03,5 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Antje Gleichfeld]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 2.03,9 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Laine Erik]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 2.05,1 |} </div> Finale: 20. oktober <br style="clear:both" /> === 80 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Karin Balzer]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | align="left" | 10,5 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Teresa Ciepły]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 10,5 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Pam Kilborn]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 10,5 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Irina Press]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 10,6 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ikuko Yoda | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 10,7 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Maria Piątkowska]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 10,7 |} </div> Finale: 19. oktober <br style="clear:both" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="30%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="20%" | Tid |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align="left" | [[Teresa Ciepły]] <br /> [[Irena Szewińska|Irena Kirszenstein]] <br /> Halina Górecka <br /> [[Ewa Kłobukowska]] | align="left" | 43,6 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | Willye White <br /> [[Wyomia Tyus]] <br /> Marilyn White <br /> [[Edith McGuire]] | 43,9 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Janet Simpson <br /> [[Mary Rand]] <br /> Daphne Arden <br /> [[Dorothy Hyman]] | 44,0 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | Galina Gaida <br /> Renāte Lāce <br /> Ljudmila Samotjosova <br /> Galina Popova | 44,4 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Karin Frisch <br /> Erika Pollmann <br /> Martha Pensberger <br /> [[Jutta Heine]] | 44,7 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | Dianne Bowering <br /> Marilyn Black <br /> Margaret Burvill <br /> Joyce Bennett | 45,0 |} </div> Finale 21. oktober <br style="clear:both" /> === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Iolanda Balaș]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align="left" | 1,90 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Michele Brown]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 1,80 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Taisija Tsjentsjik]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 1,78 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Aída dos Santos]] | align="left" | {{flagg|Brasil|lenke}} | 1,74 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dianna Gerace | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 1,71 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Frances Slaap | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 1,71 |} </div> Finale: 15. oktober <br style="clear:both" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Mary Rand]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align="left" | 6,76 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Irena Szewińska|Irena Kirszenstein]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 6,60 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Tatjana Sjtsjelkanova]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 6,42 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ingrid Mickler-Becker|Ingrid Becker]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,40 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Viorica Viscopoleanu]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 6,35 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Diana Jorgova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 6,24 |} </div> Finale: 14. oktober. Mary Rand forbetra i femte omgang verdsrekorden med seks centimeter. <br style="clear:both" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="43%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Tamara Press]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align="left" | 18,14 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Renate Boy|Renate Garisch-Culmberger]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 17,61 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Galina Zybina]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 17,45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Valerie Young]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 17,26 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Margitta Gummel|Margitta Helmbold]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 16,91 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Irina Press]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 16,71 |} </div> Finale: 20. oktober <br style="clear:both" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Tamara Press]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align="left" | 57,27 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | Ingrid Lotz | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 57,21 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Lia Manoliu]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 56,97 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Virsjinija Mikhajlova | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 56,70 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jevgenija Kuznetsova | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 55,17 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jolán Kleiber-Kontsek]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 54,87 |} </div> Finale: 19. oktober <br style="clear:both" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Mihaela Peneș]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | align="left" | 60,54 |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Márta Rudas]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 58,27 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | Jelena Gortsjakova | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 57,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Birutė Kalėdienė]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 56,31 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Elvīra Ozoliņa]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 54,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Maria Diaconescu | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 53,71 |} </div> Finale: 16. oktober. I kvalifiseringa kasta Gortsjakova spydet 62,40&nbsp;meter, ny verdsrekord med 1,02 m i høve Elvira Ozoliņa sin gamle. {{clear}} === Femkamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | [[Irina Press]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | align="left" | 5&nbsp;246 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Mary Rand]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 5&nbsp;035 |- style="background-color:#FFDAB9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Galina Bystrova]] | align="left"| {{flagg|Sovjetunionen|lenke}} | 4&nbsp;956 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Mary Peters|Mary Peters]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 4&nbsp;797 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Draga Stamejčič | align="left"| {{flagg|Jugoslavia|lenke}} | 4&nbsp;790 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Helga Hoffmann | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4&nbsp;737 |} </div> Dato: 16./17. oktober <br style="clear:both" /> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Olympische Sommerspiele 1964/Leichtathletik|Olympische Sommerspiele 1964/Leichtathletik]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 7. oktober 2014.'' </div> [[Kategori:Sommar-OL]] [[Kategori:Sommar-OL 1964]] [[Kategori:Friidrett under Sommar-OL]] [[Kategori:Tokyo]] [[Kategori:1964 i Japan]] oc1duuj4cv3tp8435tbn55ms8n4us6j 10 289414 3395555 3179661 2022-07-26T16:30:45Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki <includeonly>! scope="row" | {{#switch:{{{region|}}}|Argentina|Australia|Austria|Belgium|Brazil|Canada|Denmark|Europe|Finland|France|GCC|Germany|Greece|Hungary|Hong Kong|Ireland|Italy|Japan|Mexico|Netherlands|New Zealand|Norway|Poland|Portugal|Russia|Spain|Sweden|Switzerland|United Kingdom|UK|United States|Uruguay={{#if:{{{nocat|}}}||{{main other|}}}}{{#if:{{{autocat|}}}|{{#ifeq:{{{type}}}|video||{{main other|}}}}}} |#default={{#if:{{{nocat|}}}||{{main other|}}}}}}{{#if:{{{nocert|}}} |{{{region}}} |{{Certification Table Entry/Region|region={{{region|}}}|upfi={{#ifeq:{{{region|}}}|France|{{#ifeq:{{{upfi|}}}|yes|yes}}|no}}|format={{{format|}}}}}{{#if:{{{certref|}}}|{{{certref}}}|{{Certification Cite Ref|refname={{{refname|}}}|award={{{award|}}}|number={{{number|}}}|certyear={{{certyear|}}}|certmonth={{{certmonth|}}}|region={{{region|}}}|title={{{title|}}}|artist={{{artist|}}}|type={{{type|}}}|id={{{id|}}}|recent={{{recent|}}}|best={{{best|}}}|Spanish={{{Spanish|}}}|date={{{date|}}}|accessdate={{{accessdate|}}}|domestic={{{domestic|}}}}}}}}}{{#if:{{{note|}}}|<br><small>{{{note}}}</small>}} {{!}} {{#if:{{{nocert|}}}||{{#if:{{{number|}}}|{{{number}}}×|}} {{{award}}}}} {{#if:{{{Spanish|}}}|([[RIAA certification#{{#switch:{{{type}}}|album=Spanish|single=Singles}}|Latin]])}} {{#switch:{{{format|}}}|2col|2colthin=|#default={{!}} {{#if:{{{nosales|}}} |&nbsp; |{{#if:{{{salesamount|}}} |{{{salesamount}}} |{{Certification Table Entry/Sales|type={{{type|}}}|region={{{region|}}}|award={{{award|}}}|number={{{number|1}}}|year={{{relyear|}}}|certyear={{{certyear|}}}|month={{{relmonth|}}}|certmonth={{{certmonth|}}}|day={{{relday|}}}|discount={{{discount|}}}|domestic={{{domestic|}}}|multidisc={{{multidisc|1}}}|Spanish={{{Spanish|}}}|digital={{{digital|}}}}}{{#ifeq:{{Certification Table Entry/Sales|type={{{type|}}}|region={{{region|}}}|award={{{award|}}}|number={{{number|1}}}|year={{{relyear|}}}|certyear={{{certyear|}}}|month={{{relmonth|}}}|certmonth={{{certmonth|}}}|day={{{relday|}}}|discount={{{discount|}}}|domestic={{{domestic|}}}|multidisc={{{multidisc|1}}}|Spanish={{{Spanish|}}}|digital={{{digital|}}}}}|0|{{#if:{{{nocat|}}}||{{main other|}}}}}}}}{{#if:{{{salesref|}}}|{{{salesref}}}|{{#ifeq:{{{region|}}}|Finlandx|{{Certification Cite Ref|refname={{{refname|}}}|region={{{region}}}|title={{{title}}}|type={{{type}}}|artist={{{artist}}}}}|{{Certification Table Entry/Foot|region={{{region}}}|type={{{type|}}}|digital={{{digital|}}}}}}}}}}}}} {{!}}-</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> g332t4t9hc4s7jbw270ke8jjcfnzpc2 0 293965 3395533 3380176 2022-07-26T15:34:32Z 2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A /* Andre versjonar */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Marc Engelhard]], [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Jack Jones]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] 5b9pcl869c6eme5an8b8r4rylmbdwcd 3395534 3395533 2022-07-26T15:38:15Z 2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A /* Andre versjonar */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Marc Engelhard]], [[Jack Jones]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] af6ykuo1ekb9vpnb68avezge4l8wtd4 3395535 3395534 2022-07-26T15:40:38Z 2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A /* Andre versjonar */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Marc Engelhard]], [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Jack Jones]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] 5b9pcl869c6eme5an8b8r4rylmbdwcd 3395539 3395535 2022-07-26T16:08:41Z Ranveig 39 Attenderulla endring gjord av [[Special:Contributions/2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A|2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A]] ([[User talk:2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A|diskusjon]]) til siste versjonen av [[User:TholmeBot|TholmeBot]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Jack Jones]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] gru5m8k7ny0lznoh3hwzcq3fv8oh5nv 3395557 3395539 2022-07-26T16:30:58Z 2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A /* Andre versjonar */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Jack Jones]], [[Marc Engelhard]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] 06kqgtpxhg8gqr1qcgt9o9c60t8ffnt 3395586 3395557 2022-07-26T17:23:10Z Ranveig 39 Attenderulla endring gjord av [[Special:Contributions/2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A|2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A]] ([[User talk:2A02:8109:1EC0:783:8123:741A:C478:308A|diskusjon]]) til siste versjonen av [[User:Ranveig|Ranveig]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Bread]] | Album = [[Baby I'm-A Want You]] | utgjeve = 29. januar 1972 | format =Singel | sjanger = [[Rock]], [[softrock]] | lengd = 3:07 | selskap = [[Elektra Records|Elektra]] | låtskrivar = [[David Gates]] | produsent =David Gates | førre = «[[songen Baby I'm-a Want You|Baby I'm-a Want You]]»<br />1971 | kronologi = ja | neste = «Diary»<br />1972 }} «'''Everything I Own'''» er ein song skriven av [[David Gates]] og spelt inn av bandet hans [[Bread]] i [[1972]] for albumet ''[[Baby, I'm a Want You]]''. I følgje boka ''1000 UK #1 Hits'' av Jon Kutner og Spencer Leigh skreiv Gates songen som ei hyllest til faren med setningar som «You sheltered me from harm, kept me warm, gave my life to me, set me free».<ref>{{cite web|url=http://www.songfacts.com/detail.php?id=5368 |title=Everything I Own by Bread Songfacts |publisher=Songfacts.com |date=1972-02-27 |accessdate=2. februar 2015}}</ref> Bread-innspelinga nådde femteplassen på den amerikanske [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]. ''Billboard'' rangert songen på 52. plass for 1972.<ref>[[Billboard Year-End Hot 100 singles of 1972]]</ref> ==Boy George-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel = Everything I Own | artist = [[Boy George]] | Album = [[Sold av Boy George|Sold]] | B-side = «Use Me» | utgjeve = 1987 | format = Singel | innspeling = 1986 i Montserrat | sjanger = [[Reggae]] | lengd = 4:00 | selskap = [[Virgin Records]] | produsent = [[Stewart Levine]] | førre = «Gusto Blusto» (med Culture Club) (1986) | kronologi = ja | neste = «Keep Me in Mind» (1987) }} Versjonen av Boy George nådde toppen av [[UK Singles Chart]] i to veker i mars 1987, og vart den første hitten hans som soloartist.<ref name="British Hit Singles & Album">{{cite book | first= David | last= Roberts | year= 2006 | title= [[British Hit Singles & Album]] | edition= 19th | publisher= Guinness World Records Limited | location= London | isbn= 1-904994-10-5 | pages= 472–3}}</ref> Det var òg den første solosingelen hans etter han gjekk frå bandet. Versjonen hans var meir lik Ken Boothe-versjonen i [[reggae]]-stil, og minnar noko om den tidlegare hitten til [[Culture Club]], «[[Do You Really Want to Hurt Me?]]». Songen nådde òg toppen av listene i fleire land, som Canada, Italia, Noreg og Sør-Afrika, og topp 10 i enno fleire land. Boy George spelte songen mange gonger på konsertane sine. Han spelte inn songen akustisk (kalla Hippy Trippy Mix) og gav han ut på den amerikanske CD-singelen «Everything I Own», i 1993. Han vart òg gjeven ut i ein dub-versjon for plateboksen ''Culture Club 2002''. ==Andre versjonar== Andre artistar som har spelt inn songen er [[Shirley Bassey]], [[The Connells]], [[Jack Jones]], [[Ken Boothe]], [[Olivia Newton-John]], [[Georgie Fame]], [[Boy George]], [[*NSYNC]], [[songaren Jude|Jude]], [[Rod Stewart]], [[Crystal Gayle]], [[Nicole Scherzinger]], [[Chrissie Hynde]], [[Greg London]], [[Edison Lighthouse]], [[Hernaldo Zuniga]], [[Aiza Seguerra]], [[Vanessa Hudgens]] og [[Boyzone]]. Sjølv om songen ofte vert mistolka som ein kjærleikssong, skreiv Gates songen som ei hyllest til faren, då faren døydde.<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=A7c9adtljK8 |title=David Gates & Billy Dean «Everything I Own» 1994 |publisher=YouTube |date= |accessdate=2. februar 2015}}</ref> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Everything I Own|Everything I Own]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. februar 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' </div> {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|bread|everything-i-own}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{VG-lista|artist = Boy George| song = Everything I Own| | lengd =2 veker | start =veke 16 | slutt = 17, 1987 | førre song = [[Over the Hills and Far Away av Gary Moore|Over the Hills and Far Away]] | førre artist = [[Gary Moore]] | neste song = [[Let it Be]] | neste artist = [[Ferry Aid]]}} {{Bread}} {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Everything I Own}} [[Kategori:Songar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1972]] [[Kategori:Singlar frå 1974]] [[Kategori:Singlar frå 1987]] [[Kategori:Songar skrivne av David Gates]] [[Kategori:Bread-songar]] [[Kategori:Boy George-songar]] [[Kategori:Rod Stewart-songar]] [[Kategori:Crystal Gayle-songar]] [[Kategori:The Kendalls-songar]] [[Kategori:Andy Williams-songar]] [[Kategori:Boyzone-songar]] [[Kategori:NSYNC-songar]] [[Kategori:Songar til minne om avdøde personar]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Storbritannia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Irland]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Italia]] [[Kategori:Nummer-ein-singlar i Canada]] gru5m8k7ny0lznoh3hwzcq3fv8oh5nv 0 295668 3395591 3381247 2022-07-26T17:30:06Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki «'''Scarlet Ribbons (For Her Hair)'''» er ein popsong skriven av [[Evelyn Danzig]] med tekst av [[Jack Segal]]. «Scarlet Ribbons» vart skriven på berre 15 minuttar i 1949 heime hos Danzig i [[Port Washington i New York|Port Washington]] i [[New York]] etter ho inviterte tekstforfattaren Segal til å høyre musikken hennar.<ref>{{cite web|last=Oliver |first=Myrna |url=http://www.boston.com/news/globe/obituaries/articles/2005/02/18/jack_segal_86_song_lyricist/ |title=Jack Segal, 86; song lyricist - The Boston Globe |publisher=Boston.com |date=2005-02-18 |accessdate=1. mars 2015}}</ref> Innspelingar av songen [[Juanita Hall]] og [[Dinah Shore]] gjorde ikkje stor inntrykk på salet, men i 1952 spelte [[Harry Belafonte]] songen på den tredje innspelinga til [[RCA Records]], songen med eit arrangementet med berre Millard Thomas på gitar<ref>{{cite web|url=http://www.akh.se/p/t.htm |title=Persons in alphabetical order T |publisher=Akh.se |date= |accessdate=1. mars 2015}}</ref> og ei mannleg vokalgruppe. Etter stadig god respons på konsertar, vart den fire år gamle inspelinga til slutt ein suksess i 1956<ref>{{cite web|author=Dick Vosburgh |url=http://www.independent.co.uk/news/people/obituaryevelyn-danzig-1308719.html |title=Obituary:Evelyn Danzig - People - News |publisher=The Independent |date=1996-08-08 |accessdate=1. mars 2015}}</ref> etter han kom ut på [[Belafonte av Harry Belafonte|det andre albumet]], som etter det neste albumet til Belafonte, ''[[Calypso av Harry Belafonte|Calypso]]'' vart det første millionseljande albumet hans, og nådde toppen av den amerikanske albumlista. Det låg seks veker på toppen og inne på lista i over eitt år. Den mest suksessrike versjonen i USA, av [[The Browns]], nådde 13. plassen i desember 1959. «Scarlet Ribbons» har vorte ein popstandard med mange innspelte versjonar og han har vore med på mange julemusikkalbum. ==Innspelingar== *[[Bobbie Gentry]] *[[Burl Ives]] *[[Cliff Richard]] *[[David and Jonathan]] *[[Doris Day]] *[[Frank Ifield]] *[[Frankie Laine]] *[[musikkgruppa Gandalf|Gandalf]] *[[Gene Vincent]] for his album ''I Am Back and I Am Proud'' (1969) *[[Glen Campbell]] *[[Gracie Fields]] *[[Harry Belafonte]] *[[Jane Morgan]] *[[Jim Reeves]] *[[Jo Stafford]] *[[Joan Baez]] *[[Juanita Hall]] *[[June Christy]] frå ''[[The Cool School]]'' (1960) *[[Kate Smith]] på ''Kate Smith Sings Folk Songs'' (1958) *[[Megan Mullally]] *[[Michael Crawford]] *[[Patti Page]] på ''[[Hush, Hush, Sweet Charlotte]]'' (1965) *[[Perry Como]] *[[Peter Pan Records]] *[[Ray Downs]] *[[Renée Geyer]] *[[Roger Whittaker]] *[[Roy Orbison]] *[[Salli Terri]] *[[Shelby Flint]] *[[Sinéad O'Connor]] *[[Stan Wilson]] *[[The Cats]] *[[The Bonzo Dog Band]] *[[The Brothers Four]] *[[The Browns]] *[[The Cottars]] *[[The Fureys]] *[[The Kingston Trio]] *[[Tommy Makem]] *[[Trini Lopez]] *[[Val Doonican]] *[[Vera Lynn]] *[[Wayne Newton]] *[[Willie Nelson]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Scarlet Ribbons (For Her Hair)|Scarlet Ribbons (For Her Hair)]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 1. mars 2015.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} [[Kategori:Songar frå 1949]] [[Kategori:USA-amerikanske julesongar]] [[Kategori:Songar skrivne av Jack Segal]] [[Kategori:Joan Baez-songar]] [[Kategori:The Kingston Trio-songar]] [[Kategori:The Browns-songar]] [[Kategori:Burl Ives-songar]] [[Kategori:Cliff Richard-songar]] [[Kategori:Doris Day-songar]] [[Kategori:Frankie Laine-songar]] [[Kategori:Gene Vincent-songar]] [[Kategori:Glen Campbell-songar]] [[Kategori:Harry Belafonte-songar]] [[Kategori:Jim Reeves-songar]] [[Kategori:Jo Stafford-songar]] [[Kategori:Patti Page-songar]] [[Kategori:Perry Como-songar]] [[Kategori:Roger Whittaker-songar]] [[Kategori:Roy Orbison-songar]] [[Kategori:Sinéad O'Connor-songar]] [[Kategori:Trini Lopez-songar]] [[Kategori:Vera Lynn-songar]] [[Kategori:Willie Nelson-songar]] c0rwb8izz3v42qqjncyrv9scihpg9sm 0 299631 3395544 2708993 2022-07-26T16:24:17Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{geoboks|landsby|land=Israel | namn = Ein Hawd | kommune = [[Hof HaCarmel regionale kommune|Hof HaCarmel]] |kartposisjon = Israel | kart = {{posisjonskart|Israel}} |lat_d=32 |lat_m=41 |lat_s = 32.24 | lat_NS = N |long_d=35 |long_m=0 |long_s=0.86 |long_EW = E |distrikttype = [[Distrikt i Israel|Distrikt]] |distrikt = [[Haifa distrikt]] }} '''Ein Hawd''' ([[arabisk]] عين حوض; [[hebraisk skrift]] עין חוד) er ein [[arabiske borgarar i Israel|arabisk]] landsby nord i [[Israel]]. Han ligg nær [[Haifa]] og høyrer til [[Hof HaCarmel regionale kommune]]. I 2006 hadde han eit folketal på 65.<ref>treng kjelde</ref> ==Historie== Landsbyen vart grunnlagd etter [[den arabisk-israelske krigen i 1948]] då 35 medlemmar frå familien Abu al-Hija frå den avfolka landsbyen [[Ein Hod|Ein Hawd]] (no kalla [[Ein Hod]]) kom attende til landsbyen etter å ha kome ut frå israelske fengsel. Dei nekta å forlate området og slo seg ned på landområdet til landsbyen.<ref name="Benvenisti" /> Her grunnla dei ei ny landsby. I starten godkjende israelske styresmakter namnet Kfar Abu al-Hija. I 1978 kravde innbyggjarane å få attende namnet Ein Hawd.<ref name="SSOoM" /> Forsøk på å flytte dei var mislukka og dei fekk til slutt israelsk borgarskap.<ref name="Benvenisti" /><ref name="IRIN" /> Den nye landsbyen vart ikkje anerkjend i starten, men i 1992 vart han registrert som ein arabisk landsby.<ref name="Assoc40" /> I 2005 vart Ein Hawd fullt ut anerkjent og vart mellom anna kopla til det isrealske straumnettet.<ref name=IRIN/> I 1978 byrja landsbyen å fjerne gjerda som israelske styresmakter hadde sett opp kring landsbyen i 1964 og bygde 24 nye hus.<ref name="SSOoM" /> Etter Ein Hawd vart anerkjend av dei israelske styresmaktene vart han ein del av [[Hof HaCarmel regionale kommune]]. ==Sjå òg== * [[Arabiske stader i Israel]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Ein Hawd|Ein Hawd]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 8. april 2015.'' {{refslutt}} {{fotnoteliste|refs= <ref name="Benvenisti">{{cite book|title=Sacred Landscape: The Buried Historie of the Holy Land since 1948|author=[[Meron Benvenisti]]|publisher=[[University of California Press]]|år=2000|pages=193–195|url=http://www.ucpress.edu/books/pages/8205/8205.ch05.html}}</ref> <ref name="SSOoM">Susan Slyomovics (1998) The Object of Memory: arabarar and Jew Narrate the palestinsk Village University of Pennsylvania Press, ISBN 0-8122-1525-7 s. 120–121</ref> <ref name="IRIN">{{cite web|title=Israel: An IDP landsby sees light mot slutten av tunnel|author=Dei sameinte nasjonane Office for the Coordination of Humanitarian Affairs|publisher=IRIN News|date=27. september 2014|accessdate=2007-12-07|url=http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=73586}}</ref> <ref name="Assoc40">{{cite web|title=The Association of Forty|publisher=The Association of Forty|accessdate=2007-12-07|url=http://www.assoc40.org/index_main.html |archiveurl = http://web.archive.org/web/20071012170138/http://assoc40.org/index_main.html |archivedate = 2007-10-12}}</ref> }} {{Hof HaCarmel regionale kommune}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Arabiske landsbyar i Israel]] [[Kategori:Busetnader grunnlagde i 1948]] [[Kategori:Busetnader i Haifa distrikt]] [[Kategori:1948 i Israel]] mfvvkea1w5bymwlfg11ig7jqhcmebfl 0 302564 3395594 3240304 2022-07-26T17:30:43Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks idrettsutøvar}} '''Michael Denny Larrabee''' , kjend som '''Mike Larrabee''', ({{levde|2. desember|1933|22. april|2003|Larrabee}}) var ein [[USA]]-amerikansk friidrettsutøvar som i 1964 vann to gullmedaljar under dei [[Friidrett under Sommar-OL 1964|olympiske sommarleikane]] i [[Tokyo]]. Etter å ha vorte nummer fire på 440 yards i dei amerikanske meisterskapen (AAU) i 1956, var Larrabee dei neste åra mykje plaga av skadar. Fyrst i 1964 kom han tilbake i toppen og vart amerikansk meister på spesialdistansen med tida 46,0. Seinare i OL-sesongen sette han ein sterk personleg rekord på 400 m med 45,4 sekundar då han vann ein klar siger i eit stemne i [[Oslo]]. Den 12. september 1964 tangerte han verdsrekorden på 400 meter då han i [[Los Angeles]] vart klokka inn på 44,9 sekundar, hardt pressa av landsmannen Ulis Williams. Den 19. oktober 1964 vart Larrabee olympisk meister på 400 meter. Han kom ut av siste sving som femtemann, men makta halde farta slik at han på dei aller siste meterane tok seg forbi Wendell Mottley frå [[Trinidad og Tobago]]. Vinnartida vart sterke 45,1 mot Mottleys 45,2. To dagar seinare fekk Larrabee sitt andre OL-gull då han sprang andreetappen for USA på 4 x 400 meter stafett. Ollan Cassell, Ulis Williams og [[Henry Carr]] var dei andre på stafettlaget. Larrabee døydde av [[kreft]] i [[bukspyttkjertel]]en i heimen sin i Santa Maria i [[California]]. ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Mike Larrabee|Mike Larrabee]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 2. august 2015.'' {{refslutt}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Mellomdistanseløparar frå USA]] [[Kategori:Olympiske meistrar for USA]] [[Kategori:Medaljevinnarar under sommar-OL 1964]] [[Kategori:USA-amerikanske deltakarar under sommar-OL 1964]] [[Kategori:Friidrettsutøvarar under sommar-OL 1964]] rzo77f2a2ahnj58is2zkjugr0sjfyrm 0 302979 3395580 3394587 2022-07-26T17:18:27Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Olympic rings with white rims.svg|mini|]] [[Fil:Beijing national stadium.jpg|mini|''Fuglereiret'' i Beijing]] '''Friidrettsøvingane under Sommar-OL 2008''' i [[Beijing]] vart avvikla i tida 15. til 24. august 2008. Det vart tevla i 47 øvingar, 24 for menn og 23 for kvinner. 3000 meter hinder for kvinner ny øving i OL-programmet. Alle tevlingane fann stad på eller ved Beijings nasjonalstadion, meir kjend som Fuglereiret, med plass til 91&nbsp;000 tilskodarar. 2&nbsp;057 deltakarar frå 200 land deltok i friidrettsøvingane. Fem verdsrekordar kom til i leikane. Den store forgrunnsfiguren, [[Usain Bolt]] frå [[Jamaica]], stod for to av dei nye rekordane og var delaktig i den tredje. Det tok til med ein ny 100-metersrekord på 9,69 sekundar, heldt fram fire dagar seinare med 19,30 sekundar på 200 meter og enda med at han gav stafettpinnen til Jamaica sin ankermann [[Asafa Powell]], som sprang i mål til 37,10 sekundar og verdsrekord i 4 x 100 m stafett; grunnlaget for Jamaica var lagt av [[Nesta Carter]] og [[Michael Frater]]. På kvinnesida sette [[Russland|russiske]] [[Gulnara Galkina]] verdsrekord på 3000 meter hinder med 8.58,8, dagen etter svinga hennar landskvinne [[Jelena Isinbajeva]] seg over 5,05 meter då ho vann stavhopptevlinga. == Menn == === 100 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="31%" | Utøvar ! width="45%" | Land ! width="14%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Usain Bolt]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | {{0}}9,69 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | Richard Thompson | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | {{0}}9,89 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | Walter Dix | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | {{0}}9,91 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Churandy Martina]] | align="left" | {{flagg|Dei nederlandske Antillane|lenke}} | {{0}}9,93 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Asafa Powell]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | {{0}}9,95 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Michael Frater]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | {{0}}9,97 |} </div> Dato: 16. august 2008 <br style="clear:both" /> === 200 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Utøvar ! width="38%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Usain Bolt]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 19,30 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Shawn Crawford]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 19,96 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Walter Dix|Walter Dix]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 19,98 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Brian Dzingai]] | align="left" | {{flagg|Zimbabwe|lenke}} | 20,22 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christian Malcolm]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Kim Collins]] | align="left"| {{flagg|Saint Kitts og Nevis|lenke}} | 20,59 |} </div> Dato: 20. august 2008 <br style="clear:both" /> === 400 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[LaShawn Merritt]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 43,75 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Jeremy Wariner]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 44,74 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | David Neville | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 44,80 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Friidrettsutøvaren Chris Brown|Chris Brown]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 44,84 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Leslie Djhone]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 45,11 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Martyn Rooney]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 45,12 |} </div> Dato: 21. august 2008 <br /> <br style="clear:both" /> === 800 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Wilfred Bungei]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 1.44,65 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Ismail Ahmed Ismail]] | align="left" | {{flagg|Sudan|lenke}} | 1.44,70 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Alfred Yego]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 1.44,82 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Gary Reed | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 1.44,94 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Yusuf Saad Kamel | align="left"| {{flagg|Bahrain|lenke}} | 1.44,95 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Yeimer López | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 1.45,88 |} </div> Dato: 23. august 2008 <br style="clear:both" /> === 1500 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Asbel Kiprop]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 3.33,11 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Nick Willis | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 3.34,16 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Mehdi Baala]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.34,21 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Juan Carlos Higuero | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.34,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Abdalaati Iguider]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 3.34,66 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Juan van Deventer | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 3.34,77 |} </div> Dato: 19. august 2008 Vinnaren [[Rashid Ramzi]] (3.32,94), som representerte [[Bahrain]], testa positivt på [[doping]]preparatet CERA og i november 2009 underkjende IOK prestasjonen hans. {{clear}} === 5000 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Kenenisa Bekele]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 12.57,82 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Eliud Kipchoge]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 13.02,80 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | Edwin Soi | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 13.06,22 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Moses Kipsiro | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 13.10,56 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Abreham Cherkos | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.16,46 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Tariku Bekele | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.19,06 |} </div> Dato: 23. august 2008 {{clear}} === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Kenenisa Bekele]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.01,17 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Sileshi Sihine]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.02,77 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | Micah Kogo | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.04,11 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Moses Ndiema Masai | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.04,11 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Zersenay Tadese]] | align="left" | {{flagg|Eritrea|lenke}} | 27.05,11 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Haile Gebrselassie]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.06,68 |} </div> Dato: 17. august 2008 <br style="clear:both" /> === Maraton === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Samuel Wanjiru]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.06.32 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Jaouad Gharib]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 2.07.16 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Tsegay Kebede]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.10.00 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Deriba Merga | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.10.21 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Martin Lel | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.10.24 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Viktor Röthlin]] | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | 2.10.35 |} </div> Dato: 24. august 2008 {{clear}} === 20 km kappgang === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Valerij Bortsjin]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.19.01 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Jefferson Pérez]] | align="left" | {{flagg|Ecuador|lenke}} | 1.19.15 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Jared Tallent]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 1.19.42 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Wang Hao | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 1.19.47 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ivano Brugnetti]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 1.19.51 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Luke Adams | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 1.19.57 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Francisco Javier Fernández]] | {{Flagg|Spania}} | 1.20.32 |} </div> Dato: 16. august 2008 {{clear}} === 50 km kappgang === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Alex Schwazer]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 3.37.09 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Jared Tallent]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 3.39.27 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Denis Nizjegorodov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 3.40.14 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Jesús Ángel García]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.44.08 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Erik Tysse]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 3.45.08 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Horacio Nava | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 3.45.21 |} </div> Dato: 22. august 2008 {{clear}} === 110 m hekk === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Dayron Robles]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 12,93 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[David Payne|David Payne]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,17 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[David Oliver|David Oliver]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,18 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ladji Doucouré]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 13,24 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Artur Noga]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 13,36 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Maurice Wignall | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 13,46 |} </div> Dato: 21. august 2008 {{clear}} === 400 m hekk === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Angelo Taylor]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 47,25 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Kerron Clement]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 47,98 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Bershawn Jackson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 48,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Danny McFarlane]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 48,30 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Louis J. van Zyl | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 48,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marek Plawgo | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 48,52 |} </div> Dato: 18. august 2008 <br style="clear:both" /> === 3000 meter hinder === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="47%" | Utøvar ! width="28%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Brimin Kipruto]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.10,34 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Mahiedine Mekhissi-Benabbad]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8.10,49 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Richard Mateelong]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.11,01 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Yacob Jarso | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 8.13,47 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Bouabdellah Tahri]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8.14,79 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Youcef Abdi | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 8.16,36 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Ezekiel Kemboi]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.16,38 |} </div> Dato: 18. august 2008 <br style="clear:both" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Nesta Carter]]<br />[[Michael Frater]]<br />[[Usain Bolt]]<br />[[Asafa Powell]] | 37,10 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | Keston Bledman<br />Marc Burns<br />Emmanuel Callender<br />[[Sprintaren Richard Thompson|Richard Thompson]] | 38,06 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | Naoki Tsukahara<br />Shingo Suetsugu<br />Shinji Takahira<br />[[Nobuharu Asahara]] | 38,15 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | Vicente de Lima<br />Sandro Viana<br />Bruno de Barros<br />José Carlos Moreira | 38,24 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Tobias Unger<br />Till Helmke<br />Alexander Kosenkow<br />Martin Keller | 38,58 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | Hank Palmer<br />Anson Henry<br />Jared Connaughton<br />Pierre Browne | 38,66 |} </div> Dato: 22. august 2008 <br style="clear:both" /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small> [[LaShawn Merritt]]<br />[[Angelo Taylor]]<br /> David Neville <br />[[Jeremy Wariner]] </small> | 2.55,39 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | align=left| <small> Andretti Bain<br />Michael Mathieu<br />Andrae Williams<br />Chris Brown </small> | 2.58,03 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Maksim Dyldin<br />Vladislav Frolov<br />Anton Kokorin<br />Denis Aleksejev </small> | 2.58,06 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Andrew Steele<br />Robert Tobin<br />Michael Bingham<br />[[Martyn Rooney]] </small> | 2.58,81 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | align=left| <small> [[Kévin Borlée]]<br />Jonathan Borlée<br />Cédric Van Branteghem<br />Arnaud Ghislain </small> | 2.59,37 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | align=left| <small> Sean Wroe<br />John Steffensen<br />Clinton Hill<br />Joel Milburn </small> | 3.00,02 |} </div> Dato: 23. august 2008 <br style="clear:both" /> === Høgdehopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Andrej Silnov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,36 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | Germaine Mason | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2,34 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Jaroslav Rybakov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,34 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Stefan Holm]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Raul Spank | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jaroslav Bába]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 2,29 |} </div> Dato: 19. august 2008 <br style="clear:both" /> === Stavhopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Steven Hooker]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 5,96 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | Jevgenij Lukjanenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 5,85 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | Denys Jurtsjenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 5,70 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Derek Miles | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 5,70 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Dmitrij Starodubtsev | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 5,70 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Danny Ecker]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,70 |} </div> Dato: 22. august 2008 <br style="clear:both" /> === Lengdehopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Irving Saladino]] | align="left"| {{flagg|Panama|lenke}} | 8,34 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Godfrey Khotso Mokoena]] | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 8,24 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Ibrahim Camejo | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 8,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Ngonidzashe Makusha | align="left" | {{flagg|Zimbabwe|lenke}} | 8,19 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Wilfredo Martínez | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 8,19 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ndiss K. Badji | align="left" | {{flagg|Senegal|lenke}} | 8,16 |} </div> Dato: 18. august 2008 <br style="clear:both" /> === Tresteghopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Nelson Évora]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 17,67 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Phillips Idowu]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,62 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Leevan Sands]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 17,59 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Arnie David Giralt | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 17,52 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Marian Oprea]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 17,22 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jadel Gregório | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 17,20 |} </div> Dato: 21. august 2008 <br style="clear:both" /> === Kulestøyt === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Tomasz Majewski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 21,51 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Christian Cantwell]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,09 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Dylan Armstrong]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 21,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Pavel Lysjyn | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 20,98 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Jurij Bilonoh]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 20,63 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Reese Hoffa]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 20,53 |} </div> Dato: 15. august 2008. IOK annullerte i august 2014 bronseplasseringa til ukrainaren [[Andrej Mikhnevitsj]] (21,05 m) grunna doping. {{clear}} === Diskoskast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Gerd Kanter]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 68,82 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Piotr Małachowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 67,82 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Virgilijus Alekna]] | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 67,79 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Robert Harting]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 67,09 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Yennifer Frank Casañas | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 66,49 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Bogdan Pisjtsjalnikov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 65,88 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Rutger Smith]] | align="left" | {{flagg|Nederland|lenke}} | 65,39 |} </div> Dato: 19. august 2008 {{clear}} === Sleggjekast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Primož Kozmus]] | align="left" | {{flagg|Slovenia|lenke}} | 82,02 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Vadzim Dzevjatoŭski]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 81,61 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Ivan Tsikhan]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 81,51 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Krisztián Pars]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 80,96 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Kōji Murofushi]] | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 80,71 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Olli-Pekka Karjalainen]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 79,59 |} </div> Dato: 17. august 2008 {{clear}} === Spydkast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Andreas Thorkildsen]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 90,57 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Ainārs Kovals]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 86,64 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Tero Pitkämäki]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 86,16 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Tero Järvenpää | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 83,95 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Teemu Wirkkala | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 83,46 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jarrod Bannister | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 83,45 |} </div> Dato: 23. august 2008 {{clear}} === Tikamp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Bryan Clay]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8&nbsp;791 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Andrej Krautsjanka]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 8&nbsp;551 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Leonel Suárez]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 8&nbsp;527 |- | style="text-align:center" | | [[Aleksandr Pogorelov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | (8328) |- | style="text-align:center" | '''5''' | Romain Barras | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 8&nbsp;253 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;241 |} </div> Dato: 21./22. august 2008 IAAF annullerte i 2016 Pogorelov sitt resultat. {{clear}} == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Shelly-Ann Fraser]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 10,78 |- style="background-color:#DCE5E5" | rowspan="2" style="text-align:center" | '''2''' | [[Sherone Simpson]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 10,98 |- style="background-color:#DCE5E5" | [[Kerron Stewart]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 10,98 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Lauryn Williams]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 11,03 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Muna Lee | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 11,07 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jeanette Kwakye | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 11,14 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,19 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Torri Edwards]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 11,20 |} </div> Dato: 17. august 2008 <br style="clear:both" /> === 200 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Veronica Campbell-Brown]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 21,74 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Allyson Felix]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,93 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Kerron Stewart]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 22,00 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Muna Lee | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 22,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Marshevet Hooker | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 22,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Sherone Simpson]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 22,36 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 22,61 |} </div> Dato: 21. august 2008 <br style="clear:both" /> === 400 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Christine Ohuruogu]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 49,62 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Shericka Williams]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 49,69 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Sanya Richards]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 49,93 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Julija Gusjtsjina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 50,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Anastasija Kapatsjinskaja]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 50,03 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Tatjana Firova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 50,11 |} </div> Dato: 19. august 2008 <br style="clear:both" /> === 800 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Pamela Jelimo]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 1.54,87 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Janeth Jepkosgei]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 1.56,07 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Hasna Benhassi]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 1.56,73 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Svetlana Kljuka | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.56,94 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Maria Mutola]] | align="left"| {{flagg|Mosambik|lenke}} | 1.57,68 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Kenia Sinclair | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 1.58,24 |} </div> Dato: 18. august 2008 <br style="clear:both" /> === 1500 meter === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nancy Langat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 4.00,23 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Iryna Lisjtsjynska | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 4.01,63 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Natalija Tobias | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 4.01,78 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Lisa Dobriskey | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 4.02,10 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Maryam Yusuf Jamal]] | align="left"| {{flagg|Bahrain|lenke}} | 4.02,71 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Natalia Rodríguez]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 4.03,19 |} </div> Dato: 23. august 2008 <br style="clear:both" /> === 5000 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Tirunesh Dibaba]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 15.41,40 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Elvan Abeylegesse]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 15.42,74 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Meseret Defar]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 15.44,12 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Sylvia Kibet]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 15.44,96 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Vivian Cheruiyot]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 15.46,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Lilija Sjobukhova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 15.46,62 |} </div> Dato: 22. august 2008 <br style="clear:both" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="39%" | Utøvar ! width="26%" | Land ! width="25%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Tirunesh Dibaba]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 29.54,66 <small>OR, AR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Elvan Abeylegesse]] | align="left" | {{flagg|Tyrkia|lenke}} | 29.56,34 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | Shalane Flanagan | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 30.22,22 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Linet Masai]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 30.26,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Marija Konovalova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 30.35,84 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Inga Abitova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 30.37,33 |} </div> Dato: 15. august 2008 <br style="clear:both" /> === Maraton === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | {{lang|ro|[[Constantina Diță]]}} | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 2.26.44 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Catherine Ndereba]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.27.06 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Zhou Chunxiu]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 2.27.07 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Zhu Xiaolin | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 2.27.16 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Martha Komu | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.27.23 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Mara Yamauchi | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.27.29 |} </div> Dato: 17. august 2008 <br style="clear:both" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Olga Kaniskina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.26.31 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Kjersti Plätzer]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.27.07 <small>NR</small> |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Elisa Rigaudo]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 1.27.12 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Liu Hong|Liu Hong]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 1.27.17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[María Vasco]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.27.25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Beatriz Pascual | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.27.44 |} </div> Dato: 21. august 2008 <br style="clear:both" /> === 100 m hekk === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Dawn Harper]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 12,54 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Sally McLellan]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 12,64 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Priscilla Lopes-Schliep]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 12,64 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Damu Cherry | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 12,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Delloreen Ennis-London]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 12,65 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Brigitte Foster-Hylton]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 12,66 |} </div> Dato: 19. august 2008 <br style="clear:both" /> === 400 meter hekk === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Melaine Walker]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 52,64 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Sheena Tosta | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 53,70 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Tasha Danvers | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 53,84 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Anastasija Rabtsjenjuk | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 53,96 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Anna Jesień]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 54,29 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jekaterina Bikert | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 54,96 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Zuzana Hejnová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 54,97 |} </div> Dato: 20. august 2008 <br style="clear:both" /> === 3000 m hinder === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Gulnara Galkina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 8.58,81 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Eunice Jepkorir]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 9.07,41 <small>AR</small> |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Jekaterina Volkova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 9.07,64 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Tatjana Petrova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 9.12,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Cristina Casandra | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 9.16,85 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ruth Bosibori | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 9.17,35 |} </div> Dato: 17. august 2008 <br style="clear:both" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="45%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | [[Jevgenija Poljakova]]<br />[[Aleksandra Fedoriva]]<br />[[Julija Gusjtsjina]]<br />[[Julija Tsjermosjanskaja]] | 42,31 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | Olivia Borlée<br />Hanna Mariën<br />Élodie Ouédraogo<br />[[Kim Gevaert]] | 42,54 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | Ene Franca Idoko<br />Gloria Kemasuode<br />Halimat Ismaila<br />Oludamola Osayomi | 43,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | Rosemar Maria Neto<br />Lucimar Aparecida de Moura<br />Thaissa Presti<br />Rosângela Santos | 43,14 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Anne Möllinger<br />[[Verena Sailer]]<br />Cathleen Tschirch<br />Marion Wagner | 43,28 |} </div> Dato: 22. august 2008 <br style="clear:both" /> === 4 × 400 meter stafett === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | Mary Wineberg <br />[[Allyson Felix]]<br /> Monique Henderson <br />[[Sanya Richards]] | 3.18,54 |- | style="text-align:center" | | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | align=left| <small> Julija Gusjtsjina <br />Ljudmila Litvinova<br />[[Tatjana Firova]]<br />[[Anastasija Kapatsjinskaja]] </small> | 3.18,82 |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | Shericka Williams <br />Shereefa Lloyd<br />Rosemarie Whyte<br /> Novlene Williams-Mills | 3.20,40 |- | style="text-align:center" | | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | align=left| <small> Hanna Kosak<br />Iryna Khljustava<br />Ilona Usovitsj<br />Svjatlana Usovitsj </small> | 3.21,85 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> [[Christine Ohuruogu]]<br />[[Kelly Sotherton]]<br />Marilyn Okoro<br />Nicola Sanders </small> | 3.22,68 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align=left| <small> Roxana Díaz<br />[[Zulia Calatayud]]<br />Susana Clement<br />Indira Terrero </small> | 3.23,21 |} </div> Dato: 23. august 2008 I 2016 annullerte IOK resultata til Russland og Kviterussland. {{clear}} === Høgdehopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Tia Hellebaut]] | align="left"| {{flagg|Belgia|lenke}} | 2,05 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Blanka Vlašić]] | align="left"| {{flagg|Kroatia|lenke}} | 2,05 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Anna Tsjitsjerova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,03 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Jelena Slesarenko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Vita Palamar | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,99 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Chaunté Lowe | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 1,99 |} </div> Dato: 23. august 2008 {{clear}} === Stavhopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Jelena Isinbajeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 5,05 <small>VR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Jennifer Suhr|Jennifer Stuczynski]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 4,80 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Svetlana Feofanova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4,75 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Julija Golubtsjikova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 4,75 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Monika Pyrek]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4,70 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Carolin Hingst | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,65 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Silke Spiegelburg]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,65 |} </div> Dato: 18. august 2008 {{clear}} === Lengdehopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Maurren Maggi]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 7,04 |- style="background-color:#DCE5E5" ! style="text-align:center;" | | [[Tatjana Lebedeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | (7,03) |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Blessing Okagbare]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | 6,91 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Chelsea Hammond | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 6,79 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Brittney Reese]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 6,76 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Oksana Udmurtova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6,70 |} </div> Dato: 22. august 2008 Lebedeva sin prestasjon vart annullert i 2017. {{clear}} === Tresteghopp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Françoise Mbango Etone]] | align="left"| {{flagg|Kamerun|lenke}} | 15,39 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Tatjana Lebedeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 15,32 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Khrysopigi Devetzi]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 15,23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Olga Rypakova]] | align="left"| {{flagg|Kasakhstan|lenke}} | 15,11 <small>AR</small> |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Yargelis Savigne]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 15,05 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Marija Šestak | align="left" | {{flagg|Slovenia|lenke}} | 15,03 |} </div> Dato: 17. august 2008 {{clear}} === Kulestøyt === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Valerie Adams]] | align="left" | {{flagg|New Zealand|lenke}} | 20,56 <small>AR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Natallja Mikhnevitsj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 20,28 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Nadzeja Ostaptsjuk]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 19,86 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Misleydis González | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 19,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Gong Lijiao]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 19,20 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Anna Omarova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 19,08 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Nadine Kleinert]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 19,01 |} </div> Dato: 16. august 2008 I 2017 vart plasseringa og medaljen til [[Nadzeja Ostaptsjuk]] annullert. {{clear}} === Diskoskast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | Stephanie Brown Trafton | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 64,74 |- | style="text-align:center" | | [[Yarelys Barrios]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | (63,64) |- style="background-color:#FFDAB9" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Olena Antonova]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 62,59 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Song Aimin | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 62,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Věra Pospíšilová-Cechlová]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 61,75 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Ellina Zvereva]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 60,82 |} </div> Dato: 18. august 2008 *Medaljen til Barrios vart annullert i 2016. {{clear}} === Sleggjekast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Aksana Mjankova]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 76,34 <small>OR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Yipsi Moreno]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 75,20 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Zhang Wenxiu]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 74,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Darja Ptsjelnik | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 73,65 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Manuela Montebrun]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 72,54 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Anita Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 71,56 |} </div> *Dato: 20. august 2008 *Medaljen til Mjankova vart annullert i 2016 og fjerdeplassen til Ptsjelnik i 2017. {{clear}} === Spydkast === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width:450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Barbora Špotáková]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 71,42 <small>AR</small> |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Marija Abakumova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 70,78 <small>NR</small> |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Christina Obergföll]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 66,13 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Goldie Sayers | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 65,75 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Steffi Nerius]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 65,29 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Osleidys Menéndez]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 63,35 |} </div> Dato: 21. august 2008 <br style="clear:both" /> === Sjukamp === <div style="float:left;text-align:left;padding-right:15px"> {| class="wikitable float-left" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- style="background-color:#F7F6A8" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Natalja Dobrynska]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 6733 |- style="background-color:#DCE5E5" | style="text-align:center" | '''2''' | Hyleas Fountain | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 6619 |- style="background-color:#FFDAB9" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Tatjana Tsjernova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6591 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Kelly Sotherton]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 6517 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jessica Zelinka | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 6490 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Anna Bogdanova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6465 |} </div> Dato: 16. august 2008. Ukrainske [[Ljudmyla Blonska]] (6700 poeng) vart tildelt sølvmedalja, men vart diskvalifisert 22. august for bruk av dopingmidlar. {{clear}} ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Olympische Sommerspiele 2008/Leichtathletik|Olympische Sommerspiele 2008/Leichtathletik]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 17. august 2015.'' {{refslutt}} [[Kategori:Sommar-OL]] [[Kategori:Sommar-OL 2012]] [[Kategori:Friidrett under Sommar-OL]] [[Kategori:Beijing]] [[Kategori:Kina]] 7ccoaqp1ihb7yqg88txpklmh64uagf1 0 303157 3395582 3393900 2022-07-26T17:19:39Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Olympic rings with white rims.svg|mini|Dei olympiske ringane]] [[Fil:Homebush stadium.jpg|mini|Olympic Stadium i Sydney under Sommar-OL 2000]] '''Friidrettsøvingane under Sommar-OL 2000''' i [[Sydney]] vart avvikla i tida 22. september til 1. oktober 2000. Det vart tevla i 46 øvingar, 24 for menn og 22 for kvinner. 2&nbsp;134 utøvarar frå 193 land deltok i tevlingane. Alle tevlingane fann stad på eller frå olympiastadion (Olympic Stadium) der det var plass til nær 110&nbsp;000 tilskodarar. Ingen verdsrekordar kom til i desse leikane. Seks av dei olympiske rekordane vart forbetra, mellom dei [[Trine Hattestad]] sin spydrekord for kvinner på 68,91 meter. [[Marion Jones]] frå [[USA]] vann tre gullmedaljar og to bronsemedaljar. I desember 2007 vedtok Den internasjonale olympiske komiteen å annullere alle hennar prestasjonar, etter som Jones hadde vedgått å ha brukt dopingmidlar i forkant av leikane. == Menn == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="37%" | Utøvar ! width="37%" | Land ! width="16%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Maurice Greene|Maurice Greene]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | {{0}}9,87 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ato Boldon]] | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | {{0}}9,99 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Obadele Thompson | align="left"| {{flagg|Barbados|lenke}} | 10,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Dwain Chambers]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,08 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jon Drummond | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 10,09 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Darren Campbell]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,13 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Kim Collins]] | align="left"| {{flagg|Saint Kitts og Nevis|lenke}} | 10,17 |} </div> Dato: 23. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="37%" | Utøvar ! width="38%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Konstantinos Kenteris]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 20,09 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Darren Campbell]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,14 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ato Boldon]] | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | 20,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Obadele Thompson | align="left"| {{flagg|Barbados|lenke}} | 20,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christian Malcolm]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,23 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Claudinei da Silva]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 20,28 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Michael Johnson|Michael Johnson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 43,84 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Alvin Harrison | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 44,40 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Greg Haughton]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 44,70 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sanderlei Parrela | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 45,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Robert Maćkowiak | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 45,14 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Hendrick Mokganyetsi | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 45,26 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nils Schumann]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 1.45,08 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Wilson Kipketer]] | align="left"| {{flagg|Danmark|lenke}} | 1.45,14 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Djabir Saïd-Guerni]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 1.45,16 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Hezekiél Sepeng]] | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 1.45,29 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[André Bucher|André Bucher]] | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | 1.45,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jurij Borzakovskij]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.45,83 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Noah Ngeny]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 3.32,07 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Hicham El Guerrouj]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 3.32,32 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Bernard Lagat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 3.32,44 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Mehdi Baala]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.34,14 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Kevin Sullivan | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 3.35,50 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Daniel Zegeye | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 3.36,78 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Million Wolde]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.35,49 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ali Saïdi-Sief]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 13.36,20 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Brahim Lahlafi | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 13.36,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Fita Bayisa]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.37,03 |- | style="text-align:center" | '''5''' | David Chelule | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 13.37,13 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Dagne Alemu | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.37,17 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Haile Gebrselassie]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.18,20 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Paul Tergat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.18,29 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Assefa Mezgebu]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.19,75 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Patrick Ivuti | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.20,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | John Korir | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.24,75 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Saïd Berioui | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 27.37,83 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Maraton === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Gezahegne Abera]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.10.11 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Erick Wainaina | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.10.31 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Tesfaye Tola | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.11.10 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jon Brown | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.11.17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Giacomo Leone | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 2.12.14 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Martín Fiz]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 2.13.06 |} </div> Dato: 1. oktober 2000 <br style="clear:both;" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Robert Korzeniowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 1.18.59 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Noé Hernández | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 1.19.03 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Vladimir Andrejev | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.19.27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Jefferson Pérez]] | align="left" | {{flagg|Ecuador|lenke}} | 1.20.18 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Andreas Erm | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 1.20.25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Roman Raskazov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.20.57 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Francisco Javier Fernández]] | {{Flagg|Spania}} | 1.21.01 |} </div> Dato: 22. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 50 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Robert Korzeniowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.42.22 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Aigars Fadejevs]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 3.43.40 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Joel Sánchez | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 3.44.36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Valentí Massana]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.46.01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nikolaj Matjukhin | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 3.46.37 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nathan Deakes | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 3.47.29 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Anier García]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 13,00 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Terrence Trammell]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,16 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Mark Crear | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,22 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Allen Johnson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,23 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Colin Jackson]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 13,28 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Florian Schwarthoff]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13,42 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Angelo Taylor]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 47,50 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Hadi Soua’an Al-Somaily | align="left" | {{flagg|Saudi-Arabia|lenke}} | 47,53 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Llewellyn Herbert | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 47,81 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[James Carter]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 48,04 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Eronilde de Araújo | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 48,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Paweł Januszewski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 48,44 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Fabrizio Mori]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 48,78 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 3&nbsp;000 meter hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Reuben Kosgei]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.21,43 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Wilson Boit Kipketer]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.21,77 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ali Ezzine]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 8.22,15 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Bernard Barmasai]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.22,23 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Luis Miguel Martín]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.22,75 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Eliseo Martín | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.23,00 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Brahim Boulami]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 8.24,32 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small> Jon Drummond <br /> Bernard Williams <br /> Brian Lewis <br /> [[Maurice Greene]] </small> | 37,61 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align=left| <small> Vicente de Lima<br /> Édson Ribeiro<br /> André da Silva<br /> [[Claudinei da Silva]] </small> | 37,90 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align=left| <small> José Angel Cesar<br /> Luis Alberto Pérez-Rionda<br /> Iván García<br /> Freddy Mayola </small> | 38,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Lindel Frater<br /> Dwight Thomas<br /> Christopher Williams<br /> Llewellyn Bredwood </small> | 38,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small> Frédéric Krantz<br /> David Patros<br /> Christophe Cheval<br /> Needy Guims </small> | 38,49 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align=left| <small> Shigeyuki Kojima<br /> Koji Ito<br /> Shingo Suetsugu<br /> Nobuharu Asahara </small> | 38,66 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | align=left| <small> Clement Chukwu <br /> Jude Monye <br /> Sunday Bada <br /> Enefiok Udo-Obong </small> | 2.58,68 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Michael Blackwood<br /> [[Greg Haughton]]<br /> Christopher Williams <br /> [[Danny McFarlane]] </small> | 2.58,78 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | align=left| <small> [[Avard Moncur]]<br /> Troy McIntosh<br /> Carl Oliver<br /> [[Friidrettsutøvaren Chris Brown|Chris Brown]] </small> | 2.59,23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small> Emmanuel Front<br /> Marc Foucan<br /> Ibrahima Wade <br /> [[Marc Raquil]] </small> | 3.01,02 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Jared Deacon<br /> Daniel Caines<br /> Iwan Thomas <br /> Jamie Baulch </small> | 3.01,22 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align=left| <small> Piotr Rysiukiewicz<br /> Robert Maćkowiak<br /> Piotr Długosielski<br /> Piotr Haczek </small> | 3.03,22 |} </div> Dato: 30. september 2000 USA, som opphavleg vann gullmedaljen, fekk i 2008 annullert prestasjonen ettersom ein av deltakarane på stafettlaget, [[Antonio Pettigrew]], hadde vedgått doping. {{clear}} === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Sergej Kljugin]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,35 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Javier Sotomayor]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 2,32 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Abderrahmane Hammad | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Stefan Holm]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Konstantin Matusevitsj | align="left" | {{flagg|Israel|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Staffan Strand]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | |- | style="text-align:center" | | [[Mark Boswell]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 2,32 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nick Hysong]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 5,90 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Lawrence Johnson | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 5,90 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Maksim Tarasov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 5,90 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Michael Stolle | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,90 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Dmitri Markov]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 5,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Viktor Tsjistjakov | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 5,80 |} </div> Dato: 29. september 2000 {{clear}} === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Iván Pedroso]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 8,55 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jai Taurima | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 8,49 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Roman Sjtsjurenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8,31 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Oleksij Lukasjevitsj]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8,26 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Kofi Amoah Prah | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 8,19 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Peter Burge | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 8,15 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jonathan Edwards|Jonathan Edwards]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,71 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Yoel García | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 17,47 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Denis Kapustin]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 17,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yoelbi Quesada]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 17,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Onochie Achike | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,29 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Phillips Idowu]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,08 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Arsi Harju]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 21,29 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Adam Nelson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,21 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[John Godina]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Andy Bloom | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 20,87 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Jurij Bilonoh]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 20,84 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Manuel Martínez | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 20,55 |} </div> Dato: 22. september 2000 {{clear}} === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Virgilijus Alekna]] | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 69,30 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lars Riedel]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 68,50 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Frantz Kruger | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 68,19 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | [[Vasilij Kaptjukh]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 67,59 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Adam Setliff | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 66,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jason Tunks | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 65,80 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Vladimir Dubrovsjtsjik]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 65,13 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Jürgen Schult|Jürgen Schult]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 64,41 |} </div> Dato: 25. september 2000 {{clear}} === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Szymon Ziółkowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 80,02 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 79,64 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Igor Astapkovitsj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 79,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ivan Tsikhan]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 79,17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ilja Konovalov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 78,56 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Loris Paoluzzi | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 78,18 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Tibor Gécsek]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 77,70 |} </div> Dato: 24. september 2000 {{clear}} === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jan Železný]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 90,17 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Steve Backley]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 89,85 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Sergej A. Makarov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 88,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Raymond Hecht]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 87,76 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Aki Parviainen]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 86,62 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Konstandinos Gatsioudis]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 86,53 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Boris Henry]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 85,78 |} </div> Dato: 23. september 2000 {{clear}} === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Erki Nool]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 8&nbsp;641 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;606 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Chris Huffins]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8&nbsp;595 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Dean Macey]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8&nbsp;567 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tom Pappas]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8&nbsp;425 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Tomáš Dvořák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;385 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Frank Busemann | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 8&nbsp;351 |} </div> Dato: 27./28. september 2000 {{clear}} == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Ekaterini Thanou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 11,12 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Tayna Lawrence]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 11,18 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Merlene Ottey]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 11,19 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zjanna Pintusevitsj-Block]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 11,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Chandra Sturrup]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,21 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Savatheda Fynes]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,22 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,29 |} </div> Dato: 23. september 2000 Marion Jones fekk i 2007 annullert gullmedaljen. {{clear}} === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Pauline Davis-Thompson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 22,27 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Susanthika Jayasinghe]] | align="left"| {{flagg|Sri Lanka|lenke}} | 22,28 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Beverly McDonald]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 22,35 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 22,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Melinda Gainsford-Taylor]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 22,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Cathy Freeman]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 22,53 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Zjanna Pintusevitsj-Block]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 22,66 |} </div> Dato: 29. september 2000 Marion Jones fekk i 2007 annullert gullmedaljen, som i desember 2009 vart tildelt Pauline Davis-Thompson {{clear}} === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Cathy Freeman]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 49,11 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lorraine Fenton|Lorraine Graham]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 49,58 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Katharine Merry | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 49,72 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Donna Fraser | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 49,79 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ana Guevara]] | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 49,96 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Heide Seyerling | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 50,05 |} </div> Dato: 25. september {{clear}} === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="46%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="14%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Maria Mutola]] | align="left"| {{flagg|Mosambik|lenke}} | 1.56,15 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Stephanie Graf]] | align="left" | {{flagg|Austerrike|lenke}} | 1.56,64 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Kelly Holmes]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 1.56,80 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Brigita Langerholc | align="left" | {{flagg|Slovenia|lenke}} | 1.58,51 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Helene Dziurová-Fuchsová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 1.58,56 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Zulia Calatayud]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 1.58,66 |} </div> Dato: 25. september 2000 {{clear}} === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nouria Mérah-Benida]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 4.05,10 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Violeta Szekely]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 4.05,15 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Gabriela Szabo]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 4.05,27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Kutre Dulecha | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 4.05,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lidia Chojecka | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4.06,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Anna Jakubczak | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4.06,49 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Kelly Holmes]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 4.08,02 |} </div> Dato: 30. september 2000 {{clear}} === 5&nbsp;000 meter === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Gabriela Szabo]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 14.40,79 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Sonia O’Sullivan]] | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 14.41,02 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Gete Wami]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.42,23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Ayelech Worku | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.42,67 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Irina Mikitenko | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 14.43,59 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Lydia Cheromei | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 14.47,35 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Werknesh Kidane]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.47,4 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="28%" | Land ! width="22%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Derartu Tulu]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 30.17,49 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Gete Wami]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 30.22,48 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Fernanda Ribeiro]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 30.22,88 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Paula Radcliffe]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 30.26,97 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tegla Loroupe]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 30.37,26 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Sonia O’Sullivan]] | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 30.53,37 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Maraton === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Naoko Takahashi]] | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 2.23.14 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lidia Şimon]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 2.23.22 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Joyce Chepchumba | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.24.45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Esther Wanjiru Maina | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.26.17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Madina Biktagirova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2.26.33 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Elfenesh Alemu | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.26.54 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="43%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Wang Liping|Wang Liping]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 1.29.05 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Kjersti Plätzer]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.29.33 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[María Vasco]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.30.23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Erica Alfridi]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 1.31.25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | María Guadelupe Sánchez | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 1.31.33 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Norica Câmpean | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 1.31.50 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 100 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Olga Sjisjigina]] | align="left"| {{flagg|Kasakhstan|lenke}} | 12,65 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Glory Alozie]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | 12,68 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Melissa Morrison | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 12,76 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Delloreen Ennis-London]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 12,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Aliuska López | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 12,83 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nicole Ramalalanirina | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 12,91 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Irina Privalova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 53,02 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Deon Hemmings]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 53,45 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Nezha Bidouane]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 53,57 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Daimí Pernía]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 53,68 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tetjana Teresjtsjuk-Antipova]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 53,98 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Ionela Târlea]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 54,35 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | [[Savatheda Fynes]]<br /> [[Chandra Sturrup]]<br /> [[Pauline Davis-Thompson]]<br /> [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | 41,95 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Tayna Lawrence]]<br /> [[Veronica Campbell-Brown|Veronica Campbell]]<br /> [[Beverly McDonald]]<br /> [[Merlene Ottey]] | 42,13 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | [[Chryste Gaines]]<br>[[Torri Edwards]]<br>Nanceen Perry<br>([[Marion Jones]]) | 42,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Linda Ferga<br /> [[Muriel Hurtis]]<br /> Fabé Dia<br /> [[Christine Arron]] | 42,42 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | Natalja Ignatova<br /> Marina Trandenkova<br /> Irina Khabarova<br /> Natalja Pomosjtsjnikova-Voronova | 43,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Gabriele Rockmeier<br /> Sabrina Mulrain<br /> Andrea Philipp<br /> Marion Wagner | 43,11 |} </div> Dato: 30. september 2000 Marion Jones sin bronsemedalje vart annullert i 2007. {{clear}} === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | [[Jearl Miles Clark]]<br>[[Monique Hennagan]]<br>([[Marion Jones]])<br>[[LaTasha Colander]] | |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Sandie Richards]]<br /> Catherine Scott-Pomales<br /> [[Deon Hemmings]]<br /> [[Lorraine Fenton|Lorraine Graham]] | 3.23,25 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | Julija Sotnikova<br /> [[Svetlana Gontsjarenko]]<br /> [[Olga Kotljarova]]<br /> [[Irina Privalova]] | 3.23,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | Olabisi Afolabi<br /> Charity Opara<br /> Rosemary Okafor<br /> Falilat Ogunkoya | 3.23,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | Nova Peris-Kneebone<br /> Tamsyn Lewis<br /> Melinda Gainsford-Taylor<br /> [[Cathy Freeman]] | 3.23,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Tasha Danvers<br /> Donna Fraser<br /> Allison Curbishley<br /> Katharine Merry | 3.25,67 |} </div> Dato: 30. september 2000 Marion Jones si gullmedalje vart annullert i 2007. {{clear}} === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jelena Jelesina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,01 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Hestrie Cloete]] | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 2,01 |- style="background:#ffdab9;" | rowspan="2" style="text-align:center" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Kajsa Bergqvist]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | |- style="background:#ffdab9;" | Oana Pantelimon | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 1,99 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Inha Babakova]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,96 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Svetlana Salevskaja | align="left"| {{flagg|Kasakhstan|lenke}} | 1,96 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Stacy Dragila]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 4,60 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tatiana Grigorieva]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 4,55 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Vala Flosadóttir]] | align="left"| {{flagg|Island|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Daniela Bártová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nicole Humbert | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,45 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Yvonne Buschbaum | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,40 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Monika Pyrek]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4,40 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Heike Drechsler]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,99 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Fiona May]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 6,92 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Tatjana Kotova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6,83 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Olga Rubljova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6,79 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Susen Tiedtke | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,74 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jackie Edwards | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 6,59 |} </div> Dato: 29. september 2000 </div> Bronsemedaljen til [[Marion Jones]] vart annullert i 2007, og i 2009 tildelt Tatjana Kotova. <br style="clear:both;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Tereza Marinova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 15,20 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tatjana Lebedeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 15,00 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Olena Hovorova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 14,96 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yamilé Aldama]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 14,30 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Baya Rahouli | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 14,17 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Cristina Nicolau | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 14,17 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Olga Vasdeki]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 14,15 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Janina Karoltsjik]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 20,56 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Larisa Pelesjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 19,92 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Astrid Kumbernuss]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 19,62 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Svetlana Kriveljova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 19,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Krystyna Zabawska | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 19,18 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Yumileidi Cumbá]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 18,70 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Ellina Zvereva]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 68,40 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Anastasia Kelesidou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 65,71 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Iryna Jatsjanka]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 65,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Natalja Sadova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 65,00 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Styliani Tsikouna | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 64,08 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Franka Dietzsch]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,18 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Ilke Wyludda]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,16 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Kamila Skolimowska]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 71,16 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Olga Kuzenkova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 69,77 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Kirsten Münchow | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 69,28 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yipsi Moreno]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 68,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Deborah Sosimenko | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 67,95 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ljudmila Hubkina | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 67,08 |} </div> Finale 29. september <br style="clear:both;" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Trine Hattestad]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 68,91 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Mirela Manjani]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 67,51 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Osleidys Menéndez]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 66,18 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Steffi Nerius]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 64,84 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Sonia Bisset]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 63,26 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Xiomara Rivero | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 62,92 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Tatjana Sjikolenko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 62,91 |} </div> Finale 30. september <br style="clear:both;" /> === Sjukamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Denise Lewis]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 6&nbsp;584 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Jelena Prokhorova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;531 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Natallja Sazanovitsj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 6&nbsp;527 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Urszula Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 6&nbsp;470 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Sabine Braun]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6&nbsp;355 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Natalja Rostsjupkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;237 |} </div> Dato: 23./24. september 2000 <br style="clear:both;" /> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Olympische Sommerspiele 2000/Leichtathletik|Olympische Sommerspiele 2000/Leichtathletik]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 20. august 2015.'' </div> [[Kategori:Sommar-OL]] [[Kategori:Sommar-OL 2000]] [[Kategori:Friidrett under Sommar-OL]] [[Kategori:Sydney]] [[Kategori:Australia]] fdvu3y3ptky5js4zrfttlv3diaw7viy 3395584 3395582 2022-07-26T17:20:35Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki [[Fil:Olympic rings with white rims.svg|mini|Dei olympiske ringane]] [[Fil:Homebush stadium.jpg|mini|Olympic Stadium i Sydney under Sommar-OL 2000]] '''Friidrettsøvingane under Sommar-OL 2000''' i [[Sydney]] vart avvikla i tida 22. september til 1. oktober 2000. Det vart tevla i 46 øvingar, 24 for menn og 22 for kvinner. 2&nbsp;134 utøvarar frå 193 land deltok i tevlingane. Alle tevlingane fann stad på eller frå olympiastadion (Olympic Stadium) der det var plass til nær 110&nbsp;000 tilskodarar. Ingen verdsrekordar kom til i desse leikane. Seks av dei olympiske rekordane vart forbetra, mellom dei [[Trine Hattestad]] sin spydrekord for kvinner på 68,91 meter. [[Marion Jones]] frå [[USA]] vann tre gullmedaljar og to bronsemedaljar. I desember 2007 vedtok Den internasjonale olympiske komiteen å annullere alle hennar prestasjonar, etter som Jones hadde vedgått å ha brukt dopingmidlar i forkant av leikane. == Menn == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="37%" | Utøvar ! width="37%" | Land ! width="16%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Maurice Greene|Maurice Greene]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | {{0}}9,87 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ato Boldon]] | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | {{0}}9,99 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Obadele Thompson | align="left"| {{flagg|Barbados|lenke}} | 10,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Dwain Chambers]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,08 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Jon Drummond | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 10,09 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Darren Campbell]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 10,13 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Kim Collins]] | align="left"| {{flagg|Saint Kitts og Nevis|lenke}} | 10,17 |} </div> Dato: 23. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="37%" | Utøvar ! width="38%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background-color:#F7F6A8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Konstantinos Kenteris]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 20,09 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Darren Campbell]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,14 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ato Boldon]] | align="left" | {{flagg|Trinidad og Tobago|lenke}} | 20,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Obadele Thompson | align="left"| {{flagg|Barbados|lenke}} | 20,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Christian Malcolm]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 20,23 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Claudinei da Silva]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 20,28 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Michael Johnson|Michael Johnson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 43,84 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Alvin Harrison | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 44,40 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Greg Haughton]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 44,70 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Sanderlei Parrela | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 45,01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Robert Maćkowiak | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 45,14 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Hendrick Mokganyetsi | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 45,26 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nils Schumann]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 1.45,08 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Wilson Kipketer]] | align="left"| {{flagg|Danmark|lenke}} | 1.45,14 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Djabir Saïd-Guerni]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 1.45,16 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Hezekiél Sepeng]] | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 1.45,29 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[André Bucher|André Bucher]] | align="left" | {{flagg|Sveits|lenke}} | 1.45,40 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Jurij Borzakovskij]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.45,83 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Noah Ngeny]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 3.32,07 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Hicham El Guerrouj]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 3.32,32 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Bernard Lagat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 3.32,44 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Mehdi Baala]] | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 3.34,14 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Kevin Sullivan | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 3.35,50 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Daniel Zegeye | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 3.36,78 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 5000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Million Wolde]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.35,49 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Ali Saïdi-Sief]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 13.36,20 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Brahim Lahlafi | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 13.36,47 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Fita Bayisa]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.37,03 |- | style="text-align:center" | '''5''' | David Chelule | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 13.37,13 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Dagne Alemu | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 13.37,17 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Haile Gebrselassie]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.18,20 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Paul Tergat]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.18,29 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Assefa Mezgebu]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 27.19,75 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Patrick Ivuti | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.20,44 |- | style="text-align:center" | '''5''' | John Korir | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 27.24,75 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Saïd Berioui | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 27.37,83 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Maraton === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Gezahegne Abera]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.10.11 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Erick Wainaina | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.10.31 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Tesfaye Tola | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.11.10 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Jon Brown | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 2.11.17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Giacomo Leone | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 2.12.14 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Martín Fiz]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 2.13.06 |} </div> Dato: 1. oktober 2000 <br style="clear:both;" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Robert Korzeniowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 1.18.59 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Noé Hernández | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 1.19.03 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Vladimir Andrejev | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.19.27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Jefferson Pérez]] | align="left" | {{flagg|Ecuador|lenke}} | 1.20.18 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Andreas Erm | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 1.20.25 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Roman Raskazov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 1.20.57 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Francisco Javier Fernández]] | {{Flagg|Spania}} | 1.21.01 |} </div> Dato: 22. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 50 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Robert Korzeniowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 3.42.22 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Aigars Fadejevs]] | align="left"| {{flagg|Latvia|lenke}} | 3.43.40 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Joel Sánchez | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 3.44.36 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Valentí Massana]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 3.46.01 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nikolaj Matjukhin | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 3.46.37 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nathan Deakes | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 3.47.29 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 110 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Anier García]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 13,00 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Terrence Trammell]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,16 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Mark Crear | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,22 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Allen Johnson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 13,23 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Colin Jackson]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 13,28 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Florian Schwarthoff]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 13,42 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Angelo Taylor]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 47,50 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Hadi Soua’an Al-Somaily | align="left" | {{flagg|Saudi-Arabia|lenke}} | 47,53 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Llewellyn Herbert | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 47,81 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[James Carter]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 48,04 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Eronilde de Araújo | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | 48,34 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Paweł Januszewski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 48,44 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Fabrizio Mori]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 48,78 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 3&nbsp;000 meter hinder === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Reuben Kosgei]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.21,43 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Wilson Boit Kipketer]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.21,77 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Ali Ezzine]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 8.22,15 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Bernard Barmasai]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 8.22,23 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Luis Miguel Martín]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.22,75 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Eliseo Martín | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 8.23,00 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Brahim Boulami]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 8.24,32 |} </div> Dato: 29. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | align=left| <small> Jon Drummond <br /> Bernard Williams <br /> Brian Lewis <br /> [[Maurice Greene]] </small> | 37,61 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Brasil|lenke}} | align=left| <small> Vicente de Lima<br /> Édson Ribeiro<br /> André da Silva<br /> [[Claudinei da Silva]] </small> | 37,90 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | align=left| <small> José Angel Cesar<br /> Luis Alberto Pérez-Rionda<br /> Iván García<br /> Freddy Mayola </small> | 38,04 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Lindel Frater<br /> Dwight Thomas<br /> Christopher Williams<br /> Llewellyn Bredwood </small> | 38,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small> Frédéric Krantz<br /> David Patros<br /> Christophe Cheval<br /> Needy Guims </small> | 38,49 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | align=left| <small> Shigeyuki Kojima<br /> Koji Ito<br /> Shingo Suetsugu<br /> Nobuharu Asahara </small> | 38,66 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="35%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | align=left| <small> Clement Chukwu <br /> Jude Monye <br /> Sunday Bada <br /> Enefiok Udo-Obong </small> | 2.58,68 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | align=left| <small> Michael Blackwood<br /> [[Greg Haughton]]<br /> Christopher Williams <br /> [[Danny McFarlane]] </small> | 2.58,78 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | align=left| <small> [[Avard Moncur]]<br /> Troy McIntosh<br /> Carl Oliver<br /> [[Friidrettsutøvaren Chris Brown|Chris Brown]] </small> | 2.59,23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | align=left| <small> Emmanuel Front<br /> Marc Foucan<br /> Ibrahima Wade <br /> [[Marc Raquil]] </small> | 3.01,02 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | align=left| <small> Jared Deacon<br /> Daniel Caines<br /> Iwan Thomas <br /> Jamie Baulch </small> | 3.01,22 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | align=left| <small> Piotr Rysiukiewicz<br /> Robert Maćkowiak<br /> Piotr Długosielski<br /> Piotr Haczek </small> | 3.03,22 |} </div> Dato: 30. september 2000 USA, som opphavleg vann gullmedaljen, fekk i 2008 annullert prestasjonen ettersom ein av deltakarane på stafettlaget, [[Antonio Pettigrew]], hadde vedgått doping. {{clear}} === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Sergej Kljugin]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,35 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Javier Sotomayor]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 2,32 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Abderrahmane Hammad | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Stefan Holm]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Konstantin Matusevitsj | align="left" | {{flagg|Israel|lenke}} | 2,32 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Staffan Strand]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | |- | style="text-align:center" | | [[Mark Boswell]] | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 2,32 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nick Hysong]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 5,90 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Lawrence Johnson | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 5,90 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Maksim Tarasov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 5,90 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Michael Stolle | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 5,90 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Dmitri Markov]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 5,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Viktor Tsjistjakov | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 5,80 |} </div> Dato: 29. september 2000 {{clear}} === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Iván Pedroso]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 8,55 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Jai Taurima | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 8,49 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Roman Sjtsjurenko | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8,31 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Oleksij Lukasjevitsj]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 8,26 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Kofi Amoah Prah | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 8,19 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Peter Burge | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 8,15 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jonathan Edwards|Jonathan Edwards]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,71 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Yoel García | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 17,47 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Denis Kapustin]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 17,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yoelbi Quesada]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 17,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Onochie Achike | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,29 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Phillips Idowu]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 17,08 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Arsi Harju]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 21,29 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Adam Nelson]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,21 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[John Godina]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 21,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Andy Bloom | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 20,87 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Jurij Bilonoh]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 20,84 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Manuel Martínez | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 20,55 |} </div> Dato: 22. september 2000 {{clear}} === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Virgilijus Alekna]] | align="left"| {{flagg|Litauen|lenke}} | 69,30 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lars Riedel]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 68,50 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Frantz Kruger | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 68,19 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | [[Vasilij Kaptjukh]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 67,59 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Adam Setliff | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 66,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jason Tunks | align="left"| {{flagg|Canada|lenke}} | 65,80 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Vladimir Dubrovsjtsjik]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 65,13 |- | style="text-align:center" | '''8''' | [[Jürgen Schult|Jürgen Schult]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 64,41 |} </div> Dato: 25. september 2000 {{clear}} === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Szymon Ziółkowski]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 80,02 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Nicola Vizzoni]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 79,64 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Igor Astapkovitsj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 79,17 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Ivan Tsikhan]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 79,17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Ilja Konovalov | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 78,56 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Loris Paoluzzi | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 78,18 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Tibor Gécsek]] | align="left" | {{flagg|Ungarn|lenke}} | 77,70 |} </div> Dato: 24. september 2000 {{clear}} === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jan Železný]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 90,17 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Steve Backley]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 89,85 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Sergej A. Makarov]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 88,67 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Raymond Hecht]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 87,76 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Aki Parviainen]] | align="left" | {{flagg|Finland|lenke}} | 86,62 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Konstandinos Gatsioudis]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 86,53 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Boris Henry]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 85,78 |} </div> Dato: 23. september 2000 {{clear}} === Tikamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Poeng |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Erki Nool]] | align="left" | {{flagg|Estland|lenke}} | 8&nbsp;641 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Roman Šebrle]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;606 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Chris Huffins]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8&nbsp;595 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Dean Macey]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 8&nbsp;567 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tom Pappas]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 8&nbsp;425 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Tomáš Dvořák]] | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 8&nbsp;385 |- | style="text-align:center" | '''7''' | Frank Busemann | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 8&nbsp;351 |} </div> Dato: 27./28. september 2000 {{clear}} == Kvinner == === 100 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Ekaterini Thanou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 11,12 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Tayna Lawrence]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 11,18 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Merlene Ottey]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 11,19 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Zjanna Pintusevitsj-Block]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 11,20 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Chandra Sturrup]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,21 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Savatheda Fynes]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,22 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 11,29 |} </div> Dato: 23. september 2000 Marion Jones fekk i 2007 annullert gullmedaljen. {{clear}} === 200 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | [[Pauline Davis-Thompson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 22,27 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | [[Susanthika Jayasinghe]] | align="left"| {{flagg|Sri Lanka|lenke}} | 22,28 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | [[Beverly McDonald]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 22,35 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 22,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Melinda Gainsford-Taylor]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 22,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Cathy Freeman]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 22,53 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Zjanna Pintusevitsj-Block]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 22,66 |} </div> Dato: 29. september 2000 Marion Jones fekk i 2007 annullert gullmedaljen, som i desember 2009 vart tildelt Pauline Davis-Thompson {{clear}} === 400 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Cathy Freeman]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 49,11 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lorraine Fenton|Lorraine Graham]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 49,58 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Katharine Merry | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 49,72 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Donna Fraser | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 49,79 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Ana Guevara]] | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 49,96 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Heide Seyerling | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 50,05 |} </div> Dato: 25. september {{clear}} === 800 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="46%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="14%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Maria Mutola]] | align="left"| {{flagg|Mosambik|lenke}} | 1.56,15 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Stephanie Graf]] | align="left" | {{flagg|Austerrike|lenke}} | 1.56,64 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Kelly Holmes]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 1.56,80 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Brigita Langerholc | align="left" | {{flagg|Slovenia|lenke}} | 1.58,51 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Helene Dziurová-Fuchsová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 1.58,56 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Zulia Calatayud]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 1.58,66 |} </div> Dato: 25. september 2000 {{clear}} === 1500 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Nouria Mérah-Benida]] | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 4.05,10 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Violeta Szekely]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 4.05,15 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Gabriela Szabo]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 4.05,27 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Kutre Dulecha | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 4.05,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Lidia Chojecka | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4.06,42 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Anna Jakubczak | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4.06,49 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Kelly Holmes]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 4.08,02 |} </div> Dato: 30. september 2000 {{clear}} === 5&nbsp;000 meter === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="20%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Gabriela Szabo]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 14.40,79 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Sonia O’Sullivan]] | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 14.41,02 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Gete Wami]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.42,23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Ayelech Worku | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.42,67 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Irina Mikitenko | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 14.43,59 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Lydia Cheromei | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 14.47,35 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Werknesh Kidane]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 14.47,4 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 10&nbsp;000 m === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="28%" | Land ! width="22%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Derartu Tulu]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 30.17,49 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Gete Wami]] | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 30.22,48 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Fernanda Ribeiro]] | align="left" | {{flagg|Portugal|lenke}} | 30.22,88 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Paula Radcliffe]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 30.26,97 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tegla Loroupe]] | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 30.37,26 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Sonia O’Sullivan]] | align="left"| {{flagg|Irland|lenke}} | 30.53,37 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Maraton === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Naoko Takahashi]] | align="left"| {{flagg|Japan|lenke}} | 2.23.14 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Lidia Şimon]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 2.23.22 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Joyce Chepchumba | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.24.45 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Esther Wanjiru Maina | align="left"| {{flagg|Kenya|lenke}} | 2.26.17 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Madina Biktagirova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2.26.33 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Elfenesh Alemu | align="left" | {{flagg|Etiopia|lenke}} | 2.26.54 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 20 km kappgang === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="43%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Wang Liping|Wang Liping]] | align="left"| {{flagg|Kina|lenke}} | 1.29.05 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Kjersti Plätzer]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 1.29.33 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[María Vasco]] | align="left" | {{flagg|Spania|lenke}} | 1.30.23 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Erica Alfridi]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 1.31.25 |- | style="text-align:center" | '''5''' | María Guadelupe Sánchez | align="left"| {{flagg|Mexico|lenke}} | 1.31.33 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Norica Câmpean | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 1.31.50 |} </div> Dato: 28. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 100 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Olga Sjisjigina]] | align="left"| {{flagg|Kasakhstan|lenke}} | 12,65 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Glory Alozie]] | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | 12,68 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Melissa Morrison | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 12,76 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Delloreen Ennis-London]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 12,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Aliuska López | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 12,83 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Nicole Ramalalanirina | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | 12,91 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 400 m hekk === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="45%" | Utøvar ! width="30%" | Land ! width="15%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Irina Privalova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 53,02 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Deon Hemmings]] | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | 53,45 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Nezha Bidouane]] | align="left"| {{flagg|Marokko|lenke}} | 53,57 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Daimí Pernía]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 53,68 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Tetjana Teresjtsjuk-Antipova]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 53,98 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Ionela Târlea]] | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 54,35 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === 4 × 100 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | [[Savatheda Fynes]]<br /> [[Chandra Sturrup]]<br /> [[Pauline Davis-Thompson]]<br /> [[Debbie Ferguson-McKenzie|Debbie Ferguson]] | 41,95 |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Tayna Lawrence]]<br /> [[Veronica Campbell-Brown|Veronica Campbell]]<br /> [[Beverly McDonald]]<br /> [[Merlene Ottey]] | 42,13 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | [[Chryste Gaines]]<br>[[Torri Edwards]]<br>Nanceen Perry<br>([[Marion Jones]]) | 42,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left"| {{flagg|Frankrike|lenke}} | Linda Ferga<br /> [[Muriel Hurtis]]<br /> Fabé Dia<br /> [[Christine Arron]] | 42,42 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | Natalja Ignatova<br /> Marina Trandenkova<br /> Irina Khabarova<br /> Natalja Pomosjtsjnikova-Voronova | 43,02 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | Gabriele Rockmeier<br /> Sabrina Mulrain<br /> Andrea Philipp<br /> Marion Wagner | 43,11 |} </div> Dato: 30. september 2000 Marion Jones sin bronsemedalje vart annullert i 2007. {{clear}} === 4 × 400 m stafett === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="33%" | Land ! width="40%" | Utøvarar ! width="17%" | Tid |- style="background:#f7f6a8;" | style="text-align:center" | '''1''' | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | [[Jearl Miles Clark]]<br>[[Monique Hennagan]]<br>([[Marion Jones]])<br>[[LaTasha Colander]] | |- style="background:#dce5e5;" | style="text-align:center" | '''2''' | align="left"| {{flagg|Jamaica|lenke}} | [[Sandie Richards]]<br /> Catherine Scott-Pomales<br /> [[Deon Hemmings]]<br /> [[Lorraine Fenton|Lorraine Graham]] | 3.23,25 |- style="background:#ffdab9;" | style="text-align:center" | '''3''' | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | Julija Sotnikova<br /> [[Svetlana Gontsjarenko]]<br /> [[Olga Kotljarova]]<br /> [[Irina Privalova]] | 3.23,46 |- | style="text-align:center" | '''4''' | align="left" | {{flagg|Nigeria|lenke}} | Olabisi Afolabi<br /> Charity Opara<br /> Rosemary Okafor<br /> Falilat Ogunkoya | 3.23,80 |- | style="text-align:center" | '''5''' | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | Nova Peris-Kneebone<br /> Tamsyn Lewis<br /> Melinda Gainsford-Taylor<br /> [[Cathy Freeman]] | 3.23,81 |- | style="text-align:center" | '''6''' | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | Tasha Danvers<br /> Donna Fraser<br /> Allison Curbishley<br /> Katharine Merry | 3.25,67 |} </div> Dato: 30. september 2000 Marion Jones si gullmedalje vart annullert i 2007. {{clear}} === Høgdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Høgde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Jelena Jelesina]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 2,01 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Hestrie Cloete]] | align="left" | {{flagg|Sør-Afrika|lenke}} | 2,01 |- style="background:#ffdab9;" | rowspan="2" style="text-align:center" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Kajsa Bergqvist]] | align="left" | {{flagg|Sverige|lenke}} | |- style="background:#ffdab9;" | Oana Pantelimon | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 1,99 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Inha Babakova]] | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 1,96 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Svetlana Salevskaja | align="left"| {{flagg|Kasakhstan|lenke}} | 1,96 |} </div> Dato: 30. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Stavhopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFFF; width: 450px;" |- style="background-color:#EFEFEF; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Høgde |- align="center" valign="top" bgcolor="#F7F6A8" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Stacy Dragila]] | align="left" | {{flagg|USA|lenke}} | 4,60 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tatiana Grigorieva]] | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 4,55 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Vala Flosadóttir]] | align="left"| {{flagg|Island|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Daniela Bártová | align="left" | {{flagg|Tsjekkia|lenke}} | 4,50 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Nicole Humbert | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,45 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Yvonne Buschbaum | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 4,40 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Monika Pyrek]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 4,40 |} </div> Dato: 25. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Lengdehopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Heike Drechsler]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,99 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Fiona May]] | align="left"| {{flagg|Italia|lenke}} | 6,92 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Tatjana Kotova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6,83 |- | style="text-align:center" | '''4''' | Olga Rubljova | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6,79 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Susen Tiedtke | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6,74 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Jackie Edwards | align="left"| {{flagg|Bahamas|lenke}} | 6,59 |} </div> Dato: 29. september 2000 Bronsemedaljen til [[Marion Jones]] vart annullert i 2007, og i 2009 tildelt Tatjana Kotova. {{clear}} === Tresteghopp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Tereza Marinova]] | align="left"| {{flagg|Bulgaria|lenke}} | 15,20 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Tatjana Lebedeva]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 15,00 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Olena Hovorova | align="left" | {{flagg|Ukraina|lenke}} | 14,96 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yamilé Aldama]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 14,30 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Baya Rahouli | align="left" | {{flagg|Algerie|lenke}} | 14,17 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Cristina Nicolau | align="left"| {{flagg|Romania|lenke}} | 14,17 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Olga Vasdeki]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 14,15 |} </div> Dato: 24. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Kulestøyt === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Janina Karoltsjik]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 20,56 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | Larisa Pelesjenko | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 19,92 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Astrid Kumbernuss]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 19,62 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Svetlana Kriveljova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 19,37 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Krystyna Zabawska | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 19,18 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Yumileidi Cumbá]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 18,70 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Diskoskast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Ellina Zvereva]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 68,40 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Anastasia Kelesidou]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 65,71 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Iryna Jatsjanka]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 65,20 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Natalja Sadova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 65,00 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Styliani Tsikouna | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 64,08 |- | style="text-align:center" | '''6''' | [[Franka Dietzsch]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,18 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Ilke Wyludda]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 63,16 |} </div> Dato: 27. september 2000 <br style="clear:both;" /> === Sleggjekast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Kamila Skolimowska]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 71,16 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Olga Kuzenkova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 69,77 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | Kirsten Münchow | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 69,28 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Yipsi Moreno]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 68,33 |- | style="text-align:center" | '''5''' | Deborah Sosimenko | align="left" | {{flagg|Australia|lenke}} | 67,95 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Ljudmila Hubkina | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 67,08 |} </div> Finale 29. september <br style="clear:both;" /> === Spydkast === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="33%" | Land ! width="17%" | Lengde |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Trine Hattestad]] | align="left" | {{flagg|Noreg|lenke}} | 68,91 <small>OR</small> |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Mirela Manjani]] | align="left"| {{flagg|Hellas|lenke}} | 67,51 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Osleidys Menéndez]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 66,18 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Steffi Nerius]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 64,84 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Sonia Bisset]] | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 63,26 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Xiomara Rivero | align="left"| {{flagg|Cuba|lenke}} | 62,92 |- | style="text-align:center" | '''7''' | [[Tatjana Sjikolenko]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 62,91 |} </div> Finale 30. september <br style="clear:both;" /> === Sjukamp === <div style="float:left; text-align:left; padding-right:15px;"> {| class="wikitable" style="background:#fff; width:450px;" |- style="background:#efefef; text-align:left;" ! width="10%" | Plass ! width="40%" | Utøvar ! width="35%" | Land ! width="15%" | Poeng |- style="background:#f7f6a8;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Gold medal with cup.svg|20px|Gull]] | [[Denise Lewis]] | align="left" | {{flagg|Storbritannia|lenke}} | 6&nbsp;584 |- style="background:#dce5e5;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Silver medal with cup.svg|20px|Sølv]] | [[Jelena Prokhorova]] | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;531 |- style="background:#ffdab9;" ! style="text-align:center;" | [[Fil:Bronze medal with cup.svg|20px|Bronse]] | [[Natallja Sazanovitsj]] | align="left" | {{flagg|Kviterussland|lenke}} | 6&nbsp;527 |- | style="text-align:center" | '''4''' | [[Urszula Włodarczyk]] | align="left"| {{flagg|Polen|lenke}} | 6&nbsp;470 |- | style="text-align:center" | '''5''' | [[Sabine Braun]] | align="left" | {{flagg|Tyskland|lenke}} | 6&nbsp;355 |- | style="text-align:center" | '''6''' | Natalja Rostsjupkina | align="left" | {{flagg|Russland|lenke}} | 6&nbsp;237 |} </div> Dato: 23./24. september 2000 <br style="clear:both;" /> ==Kjelder== <div class="references-small"> *''Denne artikkelen bygger på «[[:de:Olympische Sommerspiele 2000/Leichtathletik|Olympische Sommerspiele 2000/Leichtathletik]]» frå {{Wikipedia-utgåve|de}}, den 20. august 2015.'' </div> [[Kategori:Sommar-OL]] [[Kategori:Sommar-OL 2000]] [[Kategori:Friidrett under Sommar-OL]] [[Kategori:Sydney]] [[Kategori:Australia]] 0f972s2c2swuwfvode4r5fpbqsdzy5f 0 310113 3395543 3395057 2022-07-26T16:23:19Z Ranveig 39 Fmt. wikitext text/x-wiki [[Fil:Håkon jarl.jpg|thumb|Håkon jarl den mektige. Teikning av av [[Christian Krohg]] til [[Heimskringla]] i 1899]] '''Vellekla'''<ref>[https://books.google.no/books?id=gmgAAAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Axel+Olof+Freuenthal:+Einar+Sk%C3%A5laglams+Vellekla,&hl=no&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Axel%20Olof%20Freuenthal%3A%20Einar%20Sk%C3%A5laglams%20Vellekla%2C&f=false Einar Skålaglams Vellekla] av Axel Olof Freuenthalöf (Helsingfors 1865)</ref><ref>[http://www.nb.no/nbsok/nb/fe0486880391557543c92629d267c960?index=3#48 Edda- og skaldekvad] forarbeider til kommentar av [[Magnus Olsen]] (1962)</ref> er eit [[island]]sk [[skaldekvad]] – ei [[dråpa]] – dikta av [[skald]]en [[Einar Skålaglam]]<ref group="Note">Einar Helgason Skålaglam (norrønt: ''Einarr Helgason skálaglamm''), var ein islandsk skald som levde på slutten av 900-tallet. Han var ein av hirdskaldane hjå [[Håkon Sigurdsson Jarl]].</ref> , truleg gjort ferdig litt etter år [[986]]. Det er eit hyllingsdikt til ladejarlen [[Håkon Sigurdsson Jarl|Håkon Sigurdsson]] den mektige. Namnet Vellekla blir oftast tolka til å bety ''gull-mangel''. [[Versemål]]et i Vellekla er ''dróttkvætt''<ref>[https://snl.no/drottkv%C3%A6tt drottkvætt] STORE NORSKE LEKSIKON</ref>. Slik vi kjenner diktet i dag, er det ei samanstiling av vers som finst i [[Heimskringla]], [[Fagerskinna]], [[Den yngre Edda]] og [[Jomsvikingsoga]]. Truleg har diktet hatt deler som er komne bort. Dei første versa fortel om kampane Håkon jarl hadde mot [[Eirikssønene]], om korleis han tok hemn for drapet på faren og om korleis han fekk herredømmet over landet. Jarlen blir prisa fordi gudane har vendt attende til landet og det fred og gode år i riket: {| | : ''No ligg under jarlen'' : ''alt nordanfor Vika,'' : ''herredømet åt Håkon,'' : ''hærkjempa, vidt seg breier'' | : ''Nú liggr allt und jarli'' : ''(ímunborðs) fyr norðan '' : ''(veðrgœðis stendr víða) '' : ''Vík (Hôkunar ríki).'' | |} {| | : ''Ingen høgboren krigar '' : ''på jorda er fødd'' : ''som gjorde slik fred, '' : ''utanom Frode'' | : '' Engi varð á jǫrðu '' : '' ættum góðr nema Fróði'' : '' gæti-Njǫrðr, sás gerði,'' : '' geirbríkar, frið slíkan. '' | |} Vidare i [[Danevirke]]-bolken blir det fortalt om striden i Danmark, der Håkon fekk siger og jaga den tyske keisaren [[Otto II]] på flukt. Dei siste versa har motiv som tyder på at dei kan ha vore lagt til etter at Håkon jarl fekk siger i [[slaget i Hjørungavåg]] (Jomsvikingslaget). == Notar == {{refopning}} <references group="Note"/> {{refslutt}} == Referansar == {{fotnoteliste}} == Bakgrunnsstoff == * [https://nbl.snl.no/Einar_Helgason_Sk%C3%A5laglam Einar Skålaglam] i NORSK BIOGRAFISK LEKSIKON * [http://www.abdn.ac.uk/skaldic/m.php?p=text&i=1181 Vellekla] av Einar Skålaglam (Skaldic Project) * [http://www.heimskringla.no/wiki/Vellekla_(Einarr_skálaglamm) Vellekla] på dansk, frå heimskringla.no * [http://www.hi.is/~eybjorn/ugm/skindex/eskal.html Einarr skálaglamm] Alle diktene til Einar med korte notiser om skalden på islandsk [[Kategori:Skaldekvad]] ktsarpqt6079ufkre8zkgpj5smhyrfi 0 313278 3395609 3289908 2022-07-26T17:41:04Z Ranveig 39 /* Bøker */rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{infoboks biografi}} '''Rasmus Stauri''' ({{levde|3. mars|1867|23. juni|1932|Stauri, Rasmus}}) var ein norsk lærar, folkeopplysar og forfattar. ==Liv== Stauri var fødd i [[Stryn]] av bondefolk. Mora, [[Siri Stauri]] f. Valaker, gav i 1890 ut ''Vævebog. Kortfattet praktisk veiledning i 70 forskjellige nyttige og smukke vævninger''. Etter eksamen ved [[Stord lærarskule]] i 1888 var Stauri lærar i barneskulen og ei tid lærar på [[Viggo Ullmanns folkehøgskule]] i Telemark, før han i 1902 grunnla [[Gudbrandsdalens Folkehøgskule]]. Skulen låg først på [[Kvam]] (1902–1915), så på [[Hundorp]] i [[Sør-Fron]], på den gamle garden til Dale-Gudbrand. Stauri hadde allereie i 1907 engasjert seg i å byggja opp synlege minnesmerke på Hundorp, då han var formann i komitéen som reiste ein bauta over [[Heilag Olav]] på den gravhaugen som fekk namnet [[Olavshaugen]]. Skulen vart driven i [[N.F.S. Grundtvig|Nikolai Frederik Severin Grundtvig]]s ånd og hadde elevar frå store delar av landet. Om sommaren arrangerte Rasmus og kona Lise, fødd Høie (1882–1949), nordiske sommarkurs. Det første sommarkurset for nordiske pedagogar vart arrangert i 1908. Profilen på Gudbrandsdalens folkehøgskule var både lokal, regional, nasjonal og skandinavisk. Mang ein kjend forfattar og kulturpersonlegdom vitja folkehøgskulen, mellom andre [[Sigrid Undset]], [[Tore Ørjasæter]], [[Fredrik Paasche]], [[Francis Bull]], [[Gunnar Knudsen]] og mange andre. Etter Rasmus Stauri sin død overtok [[Lise Stauri]] styringa av skulen. Ho vart Norden sin første kvinnelege folkehøgskulestyrar og fekk i 1947 [[Kongens fortjenstmedalje]] for skulearbeidet sitt. I 1948 overtok sonen [[Are Stauri]] (1912–72) skuledrifta saman med kona si [[Dagny Stauri]] f. Wedum (1922–1994). I 1987 brann skulen og det vart då slutt på drifta. Mellom 1905 og 1930 gav Rasmus Stauri ut fleire bøker, åleine eller saman med andre. I all si skriving var han folkeopplysningsmann og nasjonsbyggjar, med stor vekt på verdien av soge og diktekunst. Fleire av bøkene har tema knytte til folkehøgskulerørsla, Grundtvig og pedagogikk. Nokre er til skulebruk, som ''Songbok for norsk ungdom'' (saman med [[Mads Berg]] 1923). I ei særstilling blant skulebøkene står ''Fraa sjælelivet. Tri foredrag for lærarar'' (1911). Det er framleis tyngde i Stauris pedagogiske grunnsyn: «Ein pædagogisk grunnregel er, at barnet maa faa si undervisning paa det spraak som det er vokse op i, og at dei forestillingar, som læraren vil overføre til sine elevar, maa knytast til forestillingar, som barnet har før. (...) Under arbeidet med undervisningsemnet maa han altid spyrgje seg sjølv: Kva veit elevane um dette? Korleis tenkjer dei og kva form gjev dei tankane sine? Korleis skal eg faa binde det nye til dei gamle forestillingane?» I same boka peikar han på at elevane er ulike i høve til læring: Nokre er auditive, andre akustiske og andre igjen motoriske. I ''Anders Sandvig og Maihaugen'' (1926) hyllar han samlaren [[Anders Sandvig]] og arbeidet hans for å berge ein historisk arv som var truga. I ''Nyaarshelg'' (1914) er programmet noko av det same – i det ytre ein roman, men forteljinga er helst ei orsaking for å formidle kulturhistorisk stoff frå Nordfjord. == Bibliografi == ===Bøker=== *{{Bok | utgjeve=1905 | tittel=N.F.S. Grundtvig | stad=Lillehammer | forlag=[[Gudbrandsdølen]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2012081512002 }} *{{Bok | utgjeve=1907 | tittel=Norsk grammatikk for folkeskulen | stad=Kristiania | forlag=[[Aschehoug]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2013100708128 }} *{{Bok | utgjeve=1910 | tittel=Folkehøgskulen i Danmark, Norge, Sverige og Finland : med bilæte | stad=Kristiania | forlag=[[Norli]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2015012208009 }} *{{Bok | utgjeve=1911 | tittel=Fraa sjælelivet : tri foredrag for lærarar | stad=Kristiania | forlag=Norli }} *{{Bok | utgjeve=1912 | tittel=Grundtvig | stad=Oslo | forlag=Norigs Ungdomslag og Studentmaallaget | kommentar=Norske folkeskrifter nr 61 | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2006081000054 }} *{{Bok | utgjeve=1914 | tittel=Nyaarshelg : forteljing | stad=Risør | forlag=[[Erik Gunleikson]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008040300082 }} *{{Bok | utgjeve=1914 | tittel=Ungdomsskulen i Norge i 50 år : 1864-1914. I. Folkehøgskulen. II. Amtsskulen. III. Private ungdomsskular. Festskrift 1914 | stad=Oslo | forlag=[[Kyrkjedepartementet]] | kommentar=Av [[Haakon Aasvejen]] og Rasmus Stauri | url= https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2009100100021 }} *{{Bok | utgjeve=1920 | tittel=Skriftleg oplæring i morsmålet : for folkeskulen : landsmålsutgåva | stad=Kristiania | forlag=Aschehoug | url= https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2016040708105 }} *{{Bok | utgjeve=1922 | tittel=Skriftleg oplæring i morsmålet : for folkeskolen : riksmålsutgaven : med valgfrie former | stad=Kristiania | forlag=[[Steenske forlag]] | kommentar=Saman med [[Jakob Haraldseid]] | url= https://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008080500024 }} *{{Bok | utgjeve=1923 | tittel=Sangbok for norsk ungdom | stad=Kristiania | forlag=Aschehoug | kommentar=Ved Mads Berg og Rasmus Stauri }} *{{Bok | utgjeve=1924 | tittel=Skriftleg upplæring i morsmålet : for folkeskulen : landsmål med obligatoriske former | stad=Kristiania | forlag=Aschehoug | kommentar=Saman med J. Haraldseid }} *{{Bok | utgjeve=1926 | tittel=Anders Sandvig og Maihaugen : (Sandvigske samlinger) | stad=Oslo | forlag=Norli | isbn= | id= | kommentar= | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2010053106043 }} *{{Bok | utgjeve=1927 | tittel=Gudbrandsdalens folkehøgskule i 25 år : 1902-1927 | stad=Oslo | forlag=[[Nikolai Olsen]] | id= | isbn= | kommentar= | url= http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2016041248042 }} *{{Bok | utgjeve=1930 | tittel=Fire folkelærarar : Herman Anker, Olaus Arvesen, Christopher Bruun, Viggo Ullmann | stad=Oslo | forlag=[[Noregs Boklag]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2006083000062 }} *{{Bok | utgjeve=1996 | tittel=900-årsfesten på Hundorp 29. juli 1921 : eit stormøte i Gudbrandsdalen | stad=Hundorp | forlag=[[R. Stauri]] | url=http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008081300055 }} == Kjelder == * [http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007100104006 Ord gjennom år : dikting og diktarar frå Sunnfjord og Nordfjord 1700-1986 : med bibliografi : ein antologi ved Carl Lauritz-Iversen. Naustdal : Sogn og Fjordane forlag, 1990] * [http://www.allkunne.no/framside/biografiar/s/rasmus-stauri/102/1377/ Om Rasmus Stauri i Fylkesleksikon Sogn og Fjordane] * [http://www.disnorge.no/gravminner/bilde.php?id=2899460 Gravminner i Norge] ==Bakgrunnsstoff== * [https://vestland.bib.no/cgi-bin/websok-fjognedok?mode=vt&eccl=stauri+rasmus*%2fEO&st=a Om Rasmus Stauri i Lokalhistoriske artiklar Sogn og Fjordane] [[Kategori:Forfattarar frå Stryn]] [[Kategori:Norske pedagogar]] [[Kategori:Norske sakprosaforfattarar]] [[Kategori:Norske romanforfattarar]] 3hi7m9tn8zjyzkqlzq88prm6m66n8ib 0 314185 3395562 3264565 2022-07-26T16:36:13Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{Stjerneboks start | namn=Deneb }} {{Stjerneboks bilete | bilete=[[Fil:Cygnus constellation map.png|250px]] | bilettekst=Svana, stjernebiletet in which Deneb ligg. }} {{Stjerneboks observasjon | epoke=J2000 | stjernebilete=[[Svana]] | ra= {{RA|20|41|25.9}} | dek= {{DEC|+45|16|49}} | vismag_v=1.25 }} {{Stjerneboks karakteristikk | klasse=A2&nbsp;Ia<ref name=baas25_1319/> | b-v=+0.09 | u-b=&minus;0.24 | variabel=[[Alfa Cygni-variable|Alfa Cyg]] }} {{Stjerneboks astrometri | radial_v=&minus;4.5 | eigarørsle_ra=1.99<ref name=aaa323_L49/><ref name=aaa474_2_653/> | eigarørsle_dek=1.95<ref name=aaa323_L49/><ref name=aaa474_2_653/> | parallakse=2.29 | p_feil=0.32 | parallakse_fotnote = <ref name=aaa323_L49/><ref name=aaa474_2_653/> | avstand_pc=802 + 66<ref name="SCHILLER1"/> | absstor_v= &minus;8.38<ref name="SCHILLER1"/> }} {{Stjerneboks detalj | masse=19 ± 4<ref name="SCHILLER1"> {{cite journal |last1=Schiller |first1=F. |last2=Przybilla |first2=N. |date=2008 |title=Quantitative spectroscopy of Deneb |journal=[[Astronomy & Astrophysics]] |volume=479 |issue=3 |pages=849–858 |arxiv=0712.0040 |bibcode=2008A&A...479..849S |doi=10.1051/0004-6361:20078590 |quote=Earlier data had yielded a luminositet of 54&nbsp;000L_☉ with a radius of 108R_☉ }}</ref> | radius=203 ± 17<ref name="SCHILLER1"/> | luminositet=196&nbsp;000 ± 32&nbsp;000<ref name="SCHILLER1"/> | temperatur=8,525 ± 75<ref name="SCHILLER1"/> | rotasjonssnøggleik = 20 ± 2<ref name="SCHILLER1"/> | gravitasjon = 1.10 ± 0.05<ref name="SCHILLER1"/> | metal_fe = -0.25<ref name="SCHILLER1"/> }} {{Stjerneboks katalog | namns=α Cygni, Alfa Cyg, 50 Cyg, Arided, Aridif, Gallina, Arrioph, [[Harvard Revised-katalogen|HR]] 7924, [[Bonner Durchmusterung|BD]] +44°3541, [[Henry Draper-katalogen|HD]] 197345, [[Smithsonian Astrophysical Observatory stjernekatalog|SAO]] 49941, FK5: 7,7, [[Hipparcos-katalogen|HIP]] 102098. }} {{Stjerneboks slutt}} '''Deneb''' (α Cyg, α Cygni, [[Alfa]] Cygni) er den mest lyssterke [[stjerne|stjerna]] i [[stjernebilete]]t [[Svana]] og ein av komponentane i [[Sommartreknanten]]. Ho er den 19. [[lyssterke stjerner|mest lyssterke stjerna på nattehimmelen]], med ein [[tilsynelatande storleiksklasse]] på 1.25. Deneb er ei blåkvit [[superkjempe]] og ein av dei mest lyssterke, nærliggande stjernene. Den nøyaktige avstanden (og derfor luminositeten) har vore vanaskeleg å rekne ut, så han kan ligge ein stad mellom 54&nbsp;000 og 196&nbsp;000 gonger så lyssterk som sola. Andre namn på stjerna har vore '''Arided''' og '''Aridif''', men desse er ikkje lenger i bruk. ==Sommartrekanten== [[Fil:Summer triangle.png|venstre|mini|280px|[[Sommartreknanten]]]] Deneb ligg i toppunktet til ein vid [[asterisme]] kalla [[Sommartreknanten]], i lag med [[Vega]] i stjernebiletet [[Lyra]] og [[Altair]] i [[Ørna]].<ref name=pasachoff2000> {{Cite book |last1=Pasachoff |first1=J. M. |date=2000 |title=A Field Guide to Stars and Planets |edition=4th |publisher=[[Houghton Mifflin]] |isbn=0-395-93431-1 }}</ref> Denne formasjonen dannar tilnærma ein [[rettvinkla trekant]], der Deneb ligg i ein av dei spisse vinklane. Sommartrekanten er godt synleg på nordhimmelen sidan det er få andre lyssterke stjerner i nærleiken.<ref name=upgren1998> {{Cite book |last=Upgren |first=A. R. |date=1998 |title=Night Has a Thousand Eyes: A Naked-Eye Guide to the Sky, Its Science, and Lore |publisher=[[Basic Books]] |isbn=0-306-45790-3 }}</ref> ==Fysiske eigenskapar== Den [[absolutt storleiksklasse|absolutte storleiksklassen]] til Deneb er for tida estimert til &minus;8,4, som gjer ho til ei av dei mest lyssterke stjernene ein kjenner til, med ein estimert [[luminositet]] som kan vere 200&nbsp;000 gonger [[sola]] sin.<ref name="SCHILLER1"/> Dette er i det øvre sjiktet av forskjellige publiserte verdiar i løpet av dei siste tiåra.<ref> {{Cite journal |last1=van de Kamp |first1=P. |date=1953 |title=The Twenty Brightest Stars |journal=[[Publications of the Astronomical Society of the Pacific]] |volume=65 |pages=30 |bibcode=1953PASP...65...30V |doi=10.1086/126523 }}</ref><ref> {{Cite journal |last1=Lamers |first1=H. J. G. L. M. |last2=Stalio |first2=R. |last3=Kondo |first3=Y. |date=1978 |title=A study of mass loss from the mid-ultrafiolett spectrum of &alpha; Cygni (A2 Ia), &beta; Orionis (B8 Ia), and &eta; Leonis (A0 Ib) |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=223 |pages=207 |bibcode=1978ApJ...223..207L |doi=10.1086/156252 }}</ref><ref> {{Cite journal |last1=Lucy |first1=L. B. |date=1976 |title=An analysis of the variable radial velocity of alpha Cygni |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=206 |pages=499 |bibcode=1976ApJ...206..499L |doi=10.1086/154405 }}</ref> Den nøyaktige avstanden frå Deneb til jorda er framleis uviss. Den noverande, aksepterte avstanden er kring 2&nbsp;600 lysår (og dei tilhøyrande fysiske data som står i stjerneboksen) og kjem frå forskjellige målemetodar, inkludert luminositetsklasse, atmosfærisk modellering, modellar for stjerneutvikling og at ein trur ho høyrer til samlinga [[Cyg OB7]], og direkte målingar av vinkeldiameter. Sjølv dei lågaste estimata for avstand og luminositet vert Deneb den mest lyssterke og fjerntliggande stjerna av dei som har tilsynelatande storleiksklasse over 1,5, og den mest fjerntliggande (med ein faktor på nesten to) blant dei 30 mest lyssterke stjernene. Basert på temperaturen og luminositeten til stjerna, og direkte målingar av den ørsmå [[vinkeldiameter]]en (berre 0,002 bogesekund), verkar Deneb å ha ein diameter som er 100-200 gonger så stor som sola. Om Deneb låg i sentrum av solsystemet, ville ho ha strekte seg halvvegs ut i banen til jorda.<ref name="kaler">[http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/deneb.html Deneb by Jim Kaler at astro.uiuc.edu]</ref> Ho er ein av dei [[Største kjende stjerner|største kvite stjernene]] ein kjenner til. Deneb er ei blåkvit stjerne med [[stjerneklassifisering|spektralklasse]] A2Ia, og ein overflatetemperatur på 8&nbsp;500&nbsp;Kelvin. Sidan 1943 har [[spektrum]]et tent som eit stabilt ankerpunkt som ein har klassifisiert andre stjerner mot.<ref name=baas25_1319/> Ho er prototypen på en klasse [[variabel stjerne|variable stjerner]] kalla [[Alfa Cygni-variable]]. På overflata skjer det ikkje-radiale svingingar som fører til at lysstyrken og spektralklassen endrar seg noko. Massen til Deneb er estimert til 20 [[solmasse|solmassar]].<ref name="kaler" /><ref name="domeofthesky">[http://domeofthesky.com/clicks/deneb.html Deneb at domeofthesky.com]</ref> Som ei blåkvit [[superkjempe]] tyder den høge masse og temperaturen til at ho vil ha ei kort levetid og vil truleg bli ein [[supernova]] om nokre få millionar år. Ho har alt slutta å fusjonere [[hydrogen]] i kjernen. Ho var truleg ei klasse O-stjerne medan ho var i hovudserien og går no truleg mot å bli ei [[raud superkjempe]]. Etter kvart som ho utvidar seg vil ho gå gjennom spektralklassane F, G, K og M.<ref name="SCHILLER1"/> [[Solvind]]en til Deneb gjer at ho tapar masse tilsvarande {{Solmasse|8{{e|-7}}}} kvart år, eller hundre tusen gonger raskare enn sola.<ref name="kaler" /> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Deneb|Deneb]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 23. mai 2016.'' {{refslutt}} {{Reflist|30em|refs= <ref name=aaa323_L49>{{Cite journal |last1=Perryman |first1=M. A. C. |author2=et al. |date=1997 |title=The Hipparcos Catalogue |journal=[[Astronomy and Astrophysics]] |volume=323 |pages=L49–L52 |arxiv= |bibcode=1997A&A...323L..49P |doi= }}</ref> <ref name=aaa474_2_653>{{Cite journal |last1=van Leeuwen |first1=F. |date=2007 |title=Validation of the new Hipparcos reduction |journal=[[Astronomy and Astrophysics]] |volume=474 |issue=2 |pages=653–664 |arxiv=0708.1752 |bibcode=2007A&A...474..653V |doi=10.1051/0004-6361:20078357 }}</ref> <ref name=baas25_1319>{{Cite journal |last1=Garrison |first1=R. F. |title=Anchor Points for the MK System of Spectral Classification |journal=[[Bulletin of the American Astronomical Society]] |volume=25 |page=1319 |date=1993 |bibcode=1993AAS...183.1710G |url=http://www.astro.utoronto.ca/~garrison/mkstds.html |accessdate=5. september 2015 }}</ref> }} {{Himmel|20|41|25.9|+|45|16|49|1400}} {{Stjerner i Svana}} [[Kategori:Bayerobjekt|Cygni, Alfa]] [[Kategori:Svana]] [[Kategori:Henry Draper-objekt|197345]] [[Kategori:Superkjemper klasse A]] [[Kategori:arabiske ord og uttrykk]] [[Kategori:Alfa Cygni-variable]] [[Kategori:Stjerner med eigennamn]] [[Kategori:Objekt mindre enn ti tusen lysår frå jorda|2.6]] puxq76gn1xi7nik9mw825n0v2utjzzq 0 320243 3395567 2899773 2022-07-26T16:50:46Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua |taksonomi_WD=ja }} '''''Bison''''' er ei [[partåa]] [[klauvdyr]]slekt i [[oksefamilien]]. Ho har to nolevande [[art]]ar, [[amerikansk bison]] og [[europeisk bison]] ([[visent]]). I tillegg kjenner ein til 4 utdøydde artar. Bison er store og kraftige dyr med kvelva panne. Dei har korte horn og ein svær framkropp. Dyra er dekte av eit raudbrunt, krusete og tett hårlag, med eit langt, hengande skjegg frå haka ned til frambeina. Bison er det største nolevande [[landpattedyr]]et i både [[Amerika]] og [[Europa]]. Dei er [[planteetar]]ar og [[drøvtyggjar]]ar som lever i [[flokkdyr|flokkar]]. == Kjelder == {{refopning}} *{{citation|title=Bison|date=5. februar 2014 |work=Store norske leksikon|url=https://snl.no/bison}} *''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:nb:Bison|Bison]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 11. august 2016.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonskat}} {{spire|dyr}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Kvegdyr]] albd3lrmz0pf3izp4m0m2rpvh6hh18z 0 322182 3395598 3378795 2022-07-26T17:32:16Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infoboks musikkalbum | tittel =Mystery Train | artist =[[Junior Parker|Little Junior's Blue Flames]] | B-side =«Love My Baby» | utgjeve =November 1953 | format =Singel | innspelt =September&ndash;oktober 1953 i [[Sun Studio|Memphis Recording Service]] i Memphis i Tennessee | sjanger = [[Blues]], [[elektrisk blues]], [[Memphis blues]]<ref>{{cite web|author=Bill Dahl |url=http://www.allmusic.com/artist/junior-parker-mn0000486305/biography |title=Junior Parker &#124; Biography & History |publisher=[[AllMusic]] |date= |accessdate=1. oktober 2016}}</ref> | lengd = 2:20 | selskap =[[Sun Records|Sun]] 192 | låtskrivar =[[Junior Parker]] | produsent = [[Sam Phillips]] }} «'''Mystery Train'''» er ein song skriven og spelt inn av den amerikanske bluesmusikaren [[Junior Parker]] i 1953. ==Historie== [[Junior Parker]] (òg kjend som Herman Parker) og oppført som «Little Junior's Blue Flames», spelte inn songen, som no vert rekna som ein bluesstandard,<ref name="Herzhaft"> {{Cite book | last = Herzhaft | first = Gerard | title = Encyclopedia of the Blues | publisher = University of Arkansas Press | date = 1992 | page = 463 | isbn =1-55728-252-8 }} </ref> for produsenten og [[Sun Records]]-eigaren [[Sam Phillips]]. Songen vart gjeven ut på [[Sun Records|Sun]]. Han vart skriven av Junior Parker, men Phillips vart seinare oppført som låtskrivar.<ref name="Escott"> {{Cite book | last = Escott | first = Colin | title = Mystery Train (liner notes) | publisher = Rounder Records | date = 1990 | pages = 1&ndash;2 | id = CD SS 38 }} </ref> Ein kommentator sa «Eit av mysteria med 'Mystery Train' er kvar tittelen kom frå. Tittelen er ikkje nemnd i songen».<ref name="Escott"/> Songen har ein tekst som minnar om tekstar ein finn i den amerikanske tradisjonelle folkevise til [[Carter Family]], «[[Worried Man Blues]]», som igjen er basert på ein gammal keltisk ballade,<ref name="Herzhaft"/> og som vart den mestseljande singelen deira i 1930:<ref>{{cite web|url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/carterfamily/sfeature/sf_song_pop_03_qry.html |title=American Experience &#124; The Carter Family: Will the Circle Be Unbroken |publisher=Pbs.org |date= |accessdate=1. oktober 2016}}</ref> :The train arrived sixteen coaches long :The train arrived sixteen coaches long :The girl I love is on that train and gone Parker sin tekst er: :Train I ride sixteen coaches long :Train I ride sixteen coaches long :Well, that long black train carries my baby home<ref name=pc8/> «Mystery Train» var oppfølgjaren til Junior Parker sin «Feelin' Good» (Sun 187) frå 1953, som nådde femteplassen på R&B-lista. Med seg hadde Parker (vokal) bandet «Blue Flames», som ein trur på den tida bestod av Floyd Murphy (gitar),<ref>Floyd Murphy is a brother of [[Matt Murphy (blues gitarist)|Matt «Gitar» Murphy]]. {{Cite book | last = Dahl | first = Bill | title = All Music Guide to the Blues | publisher = Miller Freeman Books | date = 1996 | page = 197 | isbn =0-87930-424-3}}</ref> William Johnson (piano), Kenneth Banks (bass), John Bowers (trommer) og [[Raymond Hill]] (tenorsaksofon).<ref name="Escott"/> ==Elvis Presley-versjonen== {{Infoboks musikkalbum | tittel =Mystery Train | artist =[[Elvis Presley]] | A-side = «I Forgot to Remember to Forget»| B-side = | utgjeve =August 1955 | format =Singel | innspelt =11. juli 1955 at<br />[[Sun Studio|Memphis Recording Service]], Memphis i Tennessee | sjanger = [[Rockabilly]]<ref name=pc8/> | lengd = 2:24 | selskap =[[Sun Records|Sun]] 223 | låtskrivar =[[Junior Parker]], [[Sam Phillips]]<ref>Burke, Ken and Dan Griffin. ''The Blue Moon Boys - The Story of Elvis Presley's Band''. Chicago Review Press, 2006. pg. 48. ISBN 1-55652-614-8</ref> }} [[Elvis Presley]] sin versjon av «Mystery Train»<ref name=pc8>{{Gilliland |url=http://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc19756/m1/ |title=Show 8 - The All American Boy: Enter Elvis and the rock-a-billies. [Part 2] |show=8}}</ref> kom først ut 20. august 1955 som B-sida til «[[I Forgot to Remember to Forget]]» (Sun 223). Presley-versjonen vart rangert på 77. plassen på lista til ''[[Rolling Stone]]'' over dei 500 beste songane gjennom tidenen i 2003.<ref>{{cite web|url=http://www.rollingstone.com/news/story/6595922/mystery_train |title=Search Articles, Artists, Reviews, Videos, Music and Movies |publisher=Rolling Stone |date= |accessdate=1. oktober 2016}}</ref> Han vart igjen produsert av Sam Phillips i Sun Studios, og bestod av Presley på vokal og rytmegitar, [[Scotty Moore]] på sologitar og [[Bill Black]] på bass. Moore brukte ein countryaktig spelestil,<ref>Blue Moon Boys. page 48</ref> og mot slutten kan ein høyre eit ekko av «[[Sixteen Tons]]» av [[Merle Travis]] frå 1946.<ref>Tosches, Nick. ''Country - the Twisted Roots of Rock 'n' Roll''. DeCapo Press, 1985. pg 54. ISBN 0-306-80713-0</ref> For Presley sin versjon av «Mystery Train», lånte [[Scotty Moore]] òg gitarriffet fråJunior Parker sin «Love My Baby» (1953), som var spelt av [[Pat Hare]].<ref>{{cite book|last=Gillett|first=Charlie|title=The sound of the city: the rise of rock and roll|year=1984|publisher=[[Pantheon Books]]|location=New York|isbn=0-394-72638-3|url=https://books.google.com/books?id=lkwUAQAAIAAJ|edition=Rev.|accessdate=1. oktober 2016.}}</ref> Victor gav ut ein popversjon av songen av The Turtles akkompagnert av Hugo Winterhalter and his Orchestra (Victor 6356) i desember 1955. Dette bandet er lite truleg [[The Turtles|60-talspopgruppa med same namn]], sidan songaren i den gruppa berre var åtte år på den tida. I lag med «I Forgot to Remember to Forget» nådde singelen Topp 10 på countrylista til ''Billboard''.<ref>''Billboard'', 17. desember 1955. Reviews of New Pop Records. s.56 and 61.</ref> RCA Victor gav ut at innspelinga i desember 1955 (#47-6357) etter at dei fekk tak i kontrakten til Presley. Denne utgåva av songen nådde 11. plassen på den nasjonale ''Billboard'' Country-lista. «Mystery Train» vert i dag rekna som ein «klassikar».<ref>Burke, Ken and Griffin, Dan. ''The Blue Moon Boys - The Story of Elvis Presley's Band''. Chicago Review Press, 2006, s. 46. ISBN 1-55652-614-8 </ref> Singelen var den første innspelinga som gjorde Elvis Presley til ei nasjonal countrystjerne.<ref>{{cite book | first=Ace | last= Collins | year= 1996 | title= The Stories Behind Country Music's All-time Greatest: 100 Songs | edition= | publisher= The Berkeley Publishing Group | location=New York | pages= 94–96 | isbn=1-57297-072-3 }}</ref> Black, som hadde suksess med the Bill Black Combo, hadde ein gong besøk heime i huset sitt i Memphis, då han peikte på ein innramma LP med «Mystery Train» på vegen og sa «Det ''der'' var ei plate.»<ref>Burke, Ken and Griffin, Dan. ''The Blue Moon Boys - The Story of Elvis Presley's Band''. Chicago Review Press, 2006, s. 152.</ref> Presley sin versjon vart nytta i [[Jim Jarmusch]]-filmen [[filmen Mystery Train|med same namn]]. ==The Band-versjonen== I 1973 skreiv [[Robbie Robertson]] frå [[The Band]] meir tekst til «Mystery Train», etter å ha fått lov av Sam Phillips, og gruppa spelte inn sin versjon av songen for albumet ''[[Moondog Matinee]]''. Dei spelte seinare songen i lag med [[Paul Butterfield]] på «farvel»-konserten deira ''[[The Last Waltz]]'' i 1976.<ref>''[[Moondog Matinee]]'' (1973) liner notes</ref> ==Andre innspelingar== Mange andre musikarar har spelt inn «Mystery Train», som: *1965 &ndash; [[Sam the Sham]] and the Pharaoahs på albumet ''On Tour''. *1965 &ndash; [[Vince Melouney]] spelte songen med [[Robin Gibb]] og [[Maurice Gibb]] på korvokal. Songen var på albumet hans, ''Punkville''. * 1965 &ndash; [[Paul Butterfield|The Paul Butterfield Blues Band]] frå ''[[The Paul Butterfield Blues Band av Paul Butterfield|The Paul Butterfield Blues Band]]'' * 1967 &ndash; [[Ricky Nelson]] frå ''Country Fever''. * 1969 &ndash; [[Bob Dylan]] og [[Johnny Cash]] under innspelinga av ''[[Nashville Skyline]]''<ref>{{cite book | last = Gray | first = Michael | title = The Bob Dylan Encyclopedia | publisher = Continuum International | location = New York-London | year = 2006 | page = 127 | isbn = 0-8264-6933-7}}</ref> * 1970 &ndash; [[The Doors]] på ''[[Live in Detroit av The Doors|Live in Detroit]]'' (utgjeve 2000), ''[[Live in Philadelphia '70]]'' (utgjeve 2005), ''[[Live in Boston av The Doors|Live in Boston]]'' (utgjeve 2007), og i Pittsburgh som ein del av «Black Train Song» frå ''[[The Doors: Box Set]]'' i 1997. * 1970 &ndash; [[Roger Miller]] frå ''Roger Miller 1970'' * 1972 &ndash; [[Chet Atkins]] og [[Jerry Reed]] frå ''[[Me & Chet]]'' * 1974 &ndash; [[Alvin Lee]] frå ''[[In Flight av Alvin Lee|In Flight]]'' * 1976 &ndash; [[Kingfish]] frå ''[[Kingfish in Concert: King Biscuit Flower Hour]]'' (utgjeve 1996) * 1977 &ndash; [[Jerry Garcia Band]] frå ''[[Pure Jerry: Theatre 1839, July 29 & 30, 1977]]'' (utgjeve 2004) * 1980 &ndash; [[musikkgruppa UFO|UFO]] frå ''[[No Place to Run av UFO|No Place to Run]]'' * 1981 &ndash; [[Tom Fogerty]] frå ''[[Deal It Out]]'' * 1981 &ndash; [[The Soft Boys]] med [[Robyn Hitchcock]] frå ''[[Two Halves for the Price of One]]'' (live); ein annan versjon òg på ''[[1976-81]]'' (utgjeve 1992) * 1981 &ndash; [[Gene Summers]] frå ''[[Gene Summers in Nashville]]'' * 1983 &ndash; [[Neil Young]] frå ''[[Everybody's Rockin']]'' * 1986 &ndash; [[Emmylou Harris]] frå ''[[Thirteen av Emmylou Harris|Thirteen]]'' * 1986 &ndash; [[The Flying Burrito Brothers]] frå ''[[Live from Europe]]'' * 1990 &ndash; [[The Neville Brothers]] frå ''[[Brother's Keeper av The Neville Brothers|Brother's Keeper]]'' * 1992 &ndash; [[Stray Cats]] frå ''[[Choo Choo Hot Fish]]'' * 2005 &ndash; [[Rick Danko]] frå ''[[Cryin' Heart Blues]]'' (med [[Paul Butterfield]]) * 2010 &ndash; [[Robert Gordon]] og [[Link Wray]] frå ''Live Fast, Love Hard!'' (innspelt 1978) * 2012 &ndash; [[The Grascals]] frå ''Life Finds a Way'' ==Bok== I 1975 publiserte rockeforfattaren [[Greil Marcus]]<ref>"[https://www.theguardian.com/books/2012/feb/17/greil-marcus-life-in-writing Greil Marcus: a life in writing]" by [[Simon Reynolds]], ''[[The Guardian]]'', 17 februar 2012</ref><ref name=comp>"[http://www.nytimes.com/2015/09/03/books/just-a-book-no-more-like-a-trusty-companion.html?_r=0 Just a Book? No, More Like a Trusty Companion]" by Dwight Garner, ''[[The New York Times]]'', 2. september 2015</ref><ref>"[http://www.rollingstone.com/music/news/a-conversation-with-greil-marcus-mystery-train-keeps-rolling-at-40-20151019 A Conversation With Greil Marcus: 'Mystery Train' Keeps Rolling at 40]" by Rob Sheffield, ''[[Rolling Stone]]'', 19. oktober 2015</ref> boka ''[[boka Mystery Train|Mystery Train: Images of America in Rock 'n' Roll Music]]'',<ref>Marcus, Greil. ''Mystery Train: Images of America in Rock 'n' Roll Music''; Plume; 5th edition: 25. mars 2008; ISBN 978-0452289185</ref> inspirert av Elvis Presley-innspelinga av Junior Parker-songen.<ref name=comp/> ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Mystery Train|Mystery Train]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 1. oktober 2016.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== * {{MetroLyrics song|elvis-presley|mystery-train}}<!-- Licensed lyrics provider --> {{RS500|77 | song = Mystery Train | artist = Elvis Presley | førre song = [[I Got You (I Feel Good)]] | førre artist = [[James Brown]] | neste song = [[Strawberry Fields Forever]] | neste artist = [[The Beatles]] }} {{Elvis Presley-singlar}} [[Kategori:Junior Parker-songar]] [[Kategori:Bluessongar]] [[Kategori:Elvis Presley-songar]] [[Kategori:Songar frå 1953]] [[Kategori:Singlar frå 1953]] [[Kategori:Rockabilly-songar]] [[Kategori:Tom Fogerty-songar]] [[Kategori:Gene Summers-songar]] [[Kategori:Bob Dylan-songar]] [[Kategori:Neil Young-songar]] [[Kategori:Ricky Nelson-songar]] [[Kategori:The Band-songar]] [[Kategori:Ronnie McDowell-songar]] [[Kategori:Emmylou Harris-songar]] [[Kategori:Paul Simon-songar]] [[Kategori:Jerry Reed-songar]] [[Kategori:Bruce Springsteen-songar]] [[Kategori:Jimmy Velvit-songar]] [[Kategori:Songar om tog]] [[Kategori:Songar produserte av Sam Phillips]] [[Kategori:Sun Records-singlar]] [[Kategori:Beste songar gjennom tidene hos Rolling Stone| 077]] [[Kategori:Paul Butterfield-songar]] 0wl2nnprint2d79i0podp92xim03lrj 0 323351 3395613 2913804 2022-07-26T17:43:25Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:''Encyclopédie''}} {{infoboks bok}} '''''Encyclopédie, ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers''''' var eit tidleg [[leksikon]] som blei gjeve ut i [[Frankrike]] mellom [[1751]] og [[1772]]. Hovudredaktørar for verket var [[Denis Diderot]] og [[Jean le Rond d'Alembert]]. Eit år etter at første band kom ut blei verket midlertidig forbode, men allereie året etter, i 1753, kunne utgjevinga halda fram. Frå først av var verket ei omsetjing [[Ephraim Chambers]] si engelske ''[[Cyclopaedia, or Universal Dictionary of Arts and Sciences]]'', som kom ut i 1728 i to band, men etterkvart blei ''Encyclopédie'' kraftig utvida og politisert med mange [[liberalisme|liberale]] og progressive idear. Ved avsluttinga i 1772 omfatta verket 17 band tekst og 11 band med bilete og teikningar. Mange framtredande personar bidrog til verket, mellom dei [[Jean-Baptiste Bourguignon d'Anville]], [[Georges Louis Buffon]], [[Antoine Louis]] (konstruktør av den første [[giljotinen]]), baron [[de Montesquieu]], [[Jean-Jacques Rousseau]] og [[Voltaire]]. Bidragsytarae blei omtalte som ''encyclopédistes.'' Verket spelte ei viktig rolle i den intellektuelle tankegangen som førte fram til [[den franske revolusjonen]]. Nokre artiklar snakka om å endra sosiale og politiske institusjonar som ville betra samfunnet for alle.<ref>Spielvogel, s. 480-481</ref> Sidan verket var skrive på fransk som på den tida var eit viktig språk intellektuelt, diplomatisk og administrativt, kunne mange europearar ta til seg ideane i verket.<ref>Magee, s. 125</ref> == Bakgrunnsstoff == ;Nettstader * [http://diderot.alembert.free.fr/ Nettversjon] på [[fransk]] * [http://www.lib.uchicago.edu/efts/ARTFL/projects/encyc/ Nettversjon] med engelsk grensesnitt * ''[[:s:fr:Encyclopédie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers|Encyclopédie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers]]'' på Fransk Wikisource ;Litteratur om Encyclopédie * [[Anne Beate Maurseth]] ''Opplysningens sjonglør Denis Diderot 1713-1784'', 2005 ISBN 82-92622-01-2 * [[Robert Darnton]] ''The Business of Enlightenment: A Publishing History of the Encyclopédie, 1775-1800'' Cambridge 1979 ISBN 0674087860 == Kjelder == ;Fotnotar {{fotnoteliste}} ;Kjelder * Spielvogel, Jackson J, ''Western Civilization'', Boston: Wadsworth Cengage Learning, 2011, ISBN 0-495-89733-7 * Magee, Bryan, ''The Story of Philosophy'', New York: DK Publishing, Inc., 1998, ISBN 0-7894-3511-X ---- {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Encyclopédie|Encyclopédie]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 28. oktober 2016.'' {{refslutt}} {{spire|historie}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Franskspråklege oppslagsverk]] [[Kategori:Opplysingstida]] [[Kategori:Franske bøker]] [[Kategori:Bøker frå 1751]] [[Kategori:Bøker frå 1772]] [[Kategori:Bøker frå 1700-talet]] bn8xwhcxxdrsjrjgzoznmjn31g11jih 0 340882 3395554 3395083 2022-07-26T16:30:08Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist | namn = The Flamingos | bilete = | bilettekst = | bakgrunn = gruppe | land = [[Chicago]] | sjanger = [[Rhythm and blues]], [[doo-wop]] | aktive år = 1953 til i dag | selskap = [[Chance Records|Chance]], [[Parrot Records (blues label)|Parrot]],Checker [[London Records|London]], [[Decca Records|Decca]], [[End Records|End]], Ronze | nettstad = www.theflamingos.com | medlemmar = '''The Flamingos<ref name="tess2.uspto.gov">[http://tsdr.uspto.gov/#caseNumber=77569732&caseSearchType=US_APPLICATION&caseType=DEFAULT&searchType=statusSearch The USA Patent and Trademark Office, US Registration Number:3751169] </ref> med Terry Johnson''' [[Terry «Buzzy» Johnson]] Starling Newsome Stan Prinston Theresa Trigg - musikalsk leiar | tidlegare medlemmar = Ezikial Carey (avdød) Jacob Carey (avdød) [[Johnny Carter]] (avdød) [[Tommy Hunt]] Earl Lewis (avdød) Sollie McElroy (avdød) Nate Nelson (avdød) Paul Wilson (avdød) }} '''The Flamingos''' er ei [[doo-wop]]-gruppe frå [[USA]], som var mest populær siste halvdel av 1950-åra, og mest kjend for versjonen sin av «[[I Only Have Eyes for You]]» i 1959. ''Billboard'' skreiv: «Overalt hylla som ei av dei beste og mest innverknadsrike vokalgruppene i pophistoria. The Flamingos definerte doo-wop på sitt mest elegante og sofistikerte.»<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/artist/407203/flamingos/biography |title=The Flamingos - Biography |publisher=Billboard |date= |accessdate=10. juli 2017}}</ref> Bandet vart innlemma i [[Rock and Roll Hall of Fame]].<ref>{{cite web|url=http://rockhall.com/inductees/the-flamingos/bio/ |title=The Flamingos Biography &#124; The Rock and Roll Hall of Fame and Museum |publisher=Rockhall.com |date=2013-04-15 |accessdate=10. juli 2017}}</ref> ==Singlar== {| class="wikitable" |- ! rowspan="2"| År ! rowspan="2"| Titlar (A-side, B-side) <small>Begge sider frå same albumet, med mindre anna er nemnt</small> ! colspan="2"| Lister ! rowspan="2"| Album |- ! style="width:45px;"|<small>[[Billboard Hot 100|US]]</small> ! style="width:45px;"|<small>US R&B</small> |- | rowspan="4"|1953 |«Someday, Someway» <small>b/w «If I Can't Have You»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|''The Flamingos Meet The Moonglows (On The Dusty Road Of Hits)'' |- |«That's My Desire» <small>b/w «Hurry Home Baby» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«Golden Teardrops» <small>b/w «Carried Away»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«Plan For Love» <small>b/w «You Ain't Ready»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- | rowspan="4"|1954 |«Cross Over The Bridge» <small>b/w «Listen To My Plea» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''The Flamingos Meet The Moonglows (On The Dusty Road Of Hits)'' |- |«Dream Of A Lifetime» <small>b/w «On My Merry Way»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingos'' |- |«Jump Children» <small>b/w «Blues In A Letter»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- |«I Really Don't Want To Know» <small>b/w «Get With It» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingos''<small> (1976-utgåva)</small> |- | rowspan="3"|1955 |«I'm Yours» <small>b/w «Ko Ko Mo» (frå ''Flamingos'')</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|ikkje på album |- |«When» <small>b/w «That's My Baby» (frå ''Flamingos'')</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«I Want To Love You» <small>b/w «Please Come Back Home»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |rowspan="4"| 1956 |«A Kiss From Your Lips» <small>b/w «Get With It» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| 12 | align="left" rowspan="4"|''«Rock Rock Rock» soundtrack'' |- |«[[I'll Be Home]]» <small>b/w «Need Your Love» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| 5 |- |«The Vow» <small>b/w «Shilly Dilly» (frå ''Flamingos'')</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«Would I Be Crying» <small>b/w «Just For A Kick» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | rowspan="2"|1957 |«The Ladder Of Love» <small>b/w «Let's Make Up»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|ikkje på album |- |«Helpless» <small>b/w «My Faith In You»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | 1958 |«Where Mary Go» <small>b/w «The Rock and Roll March»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | rowspan="6"| 1959 |«Dream Of A Lifetime» <small>b/w «Whispering Stars»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingos'' |- |«(They're Writing Songs Of Love) But Not For Me» <small>b/w «I Shed A Tear At Your Wedding» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingo Serenade'' |- |«Ever Since I Met Lucy» <small>b/w «Kiss-A-Me»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- |«[[I Only Have Eyes For You]]» <small>Original B-side: «Goodnight Sweetheart»</small> Later B-side: «Love Walked In» | style="text-align:center;"| 11 | style="text-align:center;"| 3 | align="left" rowspan="2"|''Flamingo Serenade'' |- |«[[Love Walked In]]» <small>Original B-side: «At The Prom» (ikkje på album)</small> Later B-side: «Yours» | style="text-align:center;"| 88 | style="text-align:center;"| — |- |«Lovers Never Say Goodbye» <small>b/w «That Love Is You»</small> | style="text-align:center;"| 52 | style="text-align:center;"| 25 | align="left"|ikkje på album |- | rowspan="6"| 1960 |«I Was Such A Fool (To Fall In Love With You)» <small>b/w «Heavenly Angel» (frå ''Flamingo Favorites'')</small> | style="text-align:center;"| 71 | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Requestfully Yours'' |- |«Mio Amore» <small>Original B-side: «You, Me and The Sea» (frå ''Requestfully Yours'')</small> Later B-side: «At Night» (frå ''Requestfully Yours'') | style="text-align:center;"| 74 | style="text-align:center;"| 27 | align="left"|''Flamingo Favorites'' |- |«Nobody Loves Me Like You» <small>Original B-side: «You, Me and The Sea»</small> Later B-side: «Besame Mucho» (frå ''Flamingo Favorites'') | style="text-align:center;"| 30 | style="text-align:center;"| 23 | align="left"|''Requestfully Yours'' |- |«Besame Mucho» <small>b/w «You, Me and The Sea» (frå ''Requestfully Yours'')</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingo Favorites'' |- |«Beside You» <small>b/w «When I Fall In Love»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Requestfully Yours'' |- |«Your Other Love» <small>b/w «Lovers Gotta Cry»</small> | style="text-align:center;"| 54 | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="2"|ikkje på album |- | rowspan="4"| 1961 |«[[Ko Ko Mo (I Love You So)|Kokomo]]» <small>b/w «That's Why I Love You» (frå ''Flamingo Favorites'')</small> | style="text-align:center;"| 92 | style="text-align:center;"| — |- |«Time Was» <small>b/w «Dream Girl» (frå ''Flamingo Favorites'')</small> | style="text-align:center;"| 45 | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingo Serenade'' |- |«Golden Teardrops» <small>b/w «Carried Away»</small> Vee-Jay reissue | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''The Flamingos Meet The Moonglows (On The Dusty Road Of Hits)'' |- |«My Memories Of You» <small>b/w «I Want To Love You»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|ikkje på album |- | rowspan="2"|1962 |«It Must Be Love» <small>b/w «I'm No Fool Anymore»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«Near You» <small>b/w «For All We Know»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | rowspan="3"|1963 |«I Know Better» <small>b/w «Flame Of Love»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |align="left"|''The Sound Of The Flamingos'' |- |«(Talk About) True Love» <small>b/w «Come On To My Party»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- |«Ol' Man River» -- Part I <small>b/w Part II</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''The Sound Of The Flamingos'' |- | rowspan="2"| 1964 |«Lover, Come Back To Me» <small>b/w «Your Little Guy»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- |«Goodnight Sweetheart» <small>b/w «Does It Really Matter» (ikkje på album)</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Flamingo Serenade'' |- | 1965 |«Call Her On The Phone» <small>b/w «Temptation»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|ikkje på album |- | rowspan="3"|1966 |«The Boogaloo Party»^A <small>b/w «The Nearness Of You» </small> | style="text-align:center;"| 93 | style="text-align:center;"| 22 | align="left" rowspan="2"|''Their Hits Then and Now'' |- |«Brooklyn Boogaloo» <small>b/w «Since My Baby Put Me Down»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«She Shook My World» <small>b/w «Itty Bitty Baby»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|ikkje på album |- | rowspan="2"| 1967 |«Koo Koo» <small>b/w «It Keeps The Doctor Away»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |«Oh Mary Don't Your Worry» <small>b/w «Do It, To It»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | 1969 |«Dealin' (Groovin' With A Feelin')» <small>b/w «Dealin' All The Way»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| 48 | align="left"|''Color Them Beautiful'' |- | 1970 |«Buffalo Soldier»<small> (kort versjon)</small> <small>b/w «Buffalo Soldier» (lang versjon)</small> | style="text-align:center;"| 86 | style="text-align:center;"| 28 | align="left"|ikkje på album |- | 1971 |«Welcome Home» <small>b/w «Gotta Have All Your Lovin'»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left"|''Color Them Beautiful'' |- | 1974 |«Think About Me» Part 1 <small>b/w Part 2</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — | align="left" rowspan="3"|ikkje på album |- | 1975 |«Someone To Watch Over Me» <small>b/w «Heavy Hips»</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- | 1976 |«Love Keeps The Doctor Away»<small> (Long version)</small> <small>b/w Short version of A-side</small> | style="text-align:center;"| — | style="text-align:center;"| — |- |} * ^A«The Boogaloo Party» nådde òg 26. plassen på [[UK Singles Chart]] og 94. plassen på kanadiske RPM Top Tracks-lista ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:The Flamingos|The Flamingos]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. juli 2017.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== *[http://www.theflamingos.com The Flamingos] *[http://www.vocalgroup.org/inductees/the_flamingos.html 'The Flamingos' på Vocal Group Hall of Fame] *[http://rockhall.com/inductees/the-flamingos/bio/ 'The Flamingos' på Rock and Roll Hall of Fame] *[http://www.harveyrobbins.net/hallOfFameCeremonies.htm Doo-Wopp Hall of Fame] *{{Imdb namn|1702475}} *[http://www.gavagai.de/musik/HHM1601.htm Diskografi] *[http://home.att.net/~marvart/Delknights/delknights.html Marv Goldberg article of the Del-Knights] {{Autoritetsdata}} {{DEFAULTSORT:Flamingos, The}} [[Kategori:Doo-wop-grupper]] [[Kategori:Afroamerikanske musikkgrupper]] [[Kategori:Rock and Roll Hall of Fame]] 6o6aj8safkegidfpkmie93hbwojzobo 0 370531 3395653 3395519 2022-07-27T06:07:13Z 89.8.93.212 Krigen er ikkje ferdig, men den generelle bruken av den gjøsen er ferdig wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval_jack_hoisted.jpg|mini|Gjøsen kjend som [[First Navy Jack]] på [[USS «Kitty Hawk» (CV-63)|USS «Kitty Hawk»]] i 2001. Denne gjøsen var i generell bruk i 1975-1976 og 2002-2019 i den amerikanske marinen. Etter 1980 har han også vore i bruk på det marineskipet som har vore lengst i teneste.]] [[Fil:Dutch_submarine_HNLMS_Walrus_(SSK_S802).jpg|mini|Gjøs brukt av den nederlandske marinen.]] '''Gjøs''' (av nederlandsk ''geus'')<ref>{{Nynorskordboka}}</ref> er eit lite [[flagg]] ein fører i forstamnen av eit skip, vanlegvis når fartøyet ikkje er i fart eller når fartøyet er utsmykka for særlege høve. I militær samanheng fører [[Krigsskip|orlogsfartøya]] i eit land ein offisiell fastsett gjøs, kalla orlogsgjøs. Denne kan vera identisk med [[Orlogsflagg|orlogsflagget]], men har gjerne mindre format, eller det kan vera eit heilt anna flagg. [[Handelsskip]] kan òg føra gjøs, då gjerne flagget til reiarlaget skipet tilhøyrar eller òg flagget til byen der skipet er registrert. [[Yacht|Lystfartøy]] kan i enkelte tilfelle føra [[Vimpel|vimpelen]] for samskipnaden båten tilhøyrer som gjøs. == Orlogsgjøs i Noreg == I Noreg har orlogsgjøsen sidan 1905 vore ein kvadratisk og symmetrisk utgåve av [[Det norske flagget|det norske nasjonalflagget]]. Frå [[1844]] til [[1905]] var den norske orlogsgjøsen identisk med unionsmerket eller «sildesalaten», men med proporsjonane 4:5, som i svenske unionsflagg. I norske unionsflagg var unionsmerket kvadratisk. Det svenske sjøforsvaret nytta òg unionsmerket som gjøs på sine fartøy. Uniongjøsen var det einaste felles flagget for unionen mellom Sverige og Noreg, og det blei òg brukt av dei diplomatiske representasjonane for unionen i utlandet.<gallery> Fil:Naval Jack of Norway.svg|Orlogsgjøsen til [[Noreg]] Fil:Union Jack of Sweden and Norway (1844-1905).svg|Orlogsgjøsen til [[Unionen mellom Sverige og Noreg|Noregs og Sverige]] 1844-1905 </gallery> == Orlogsgjøs i Norden == Den danske marinen brukar ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. Dette var òg gjøs for [[Danmark-Noreg]] før rika blei skilde i 1814. Sidan 1905 har den svenske marinen òg brukt ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. I det finske sjøforsvaret er gjøsen kvadratisk kvit med eit raudt midtfelt der det finske riksvåpenet er plassert.<gallery> Fil:Naval Jack of Finland.svg|Orlogsgjøsen til [[Finland]] </gallery> == Orlogsgjøsar frå andre land == * [[Nederland]] sin orlogsgjøs består av triangel i nasjonalfargane. * [[Spania]] sin orlogsgjøs er ein variant av [[Det spanske riksvåpenet|riksvåpenet]], med dei fire hovudfelta for Castilla, Leon, [[Aragón]] og [[Navarra]]. * [[Italia]] fører ein orlogsgjøs beståande av merket frå orlogs- og handelsflagget, det vil seia merka for dei tradisjonelle sjøfartsbyane i landet. * [[Belgia]] sin orlogsgjøs er ein kvadratisk variant av [[Det belgiske flagget|nasjonalflagget]]. [[Romania]] sin orlogsgjøs er gjort på tilsvarande måte, men har to krosslagde kvite anker i feltet nærast stonga. * [[Kroatia]] sin orlogsgjøs har blått midtfelt med raud og kvit ramme rundt. På det blå feltet står riksvåpenet med to krosslagde gule anker bak. * [[Litauen]] sin orlogsgjøs er kvit med eit blått anker der det er lagd ei skive med nasjonalsymbolet, [[Gediminassøylene]]. * [[Portugal]] sin orlogsgjøs har riksvåpenet i midten av ein grønkanta raud duk. * [[Republikken Irland|Irland]] sin orlogsgjøs er grøn med ei gul harpe i midten. * [[Russland]] sin orlogsgjøs er kvit med ein smal kvit kross og over dette igjen ein noko breiare blå [[andreaskross]]. Nærskyldt denne forma er orlogsjgjøsane til [[Estland]], [[Latvia]] og [[Bulgaria]], som alle har liknande krossformer i dei respektive nasjonalfargane. * [[Canada]] sin orlogsgjøs er ein slag ''white ensign'', det vil seia at han har nasjonalflagget i [[Kanton i heraldikk|kantonen]] og emblemet til sjøforsvaret i blått i den frie enden av den kvite flaggduken. * [[Marokko]] sin orlogsgjøs er eit [[splittflagg]] beståande av ein raud duk innramma i gult og med eit gulkanta grønt [[pentagram]] i midten. * [[Indonesia]] sin orlogsgjøs består av ni striper i raudt og kvitt. * [[Folkerepublikken Kina|Kina]] sin orlogsgjøs er ein variant av orlogsflagget, med tillegg av blå og kvite striper langs nedre kant. * [[Sør-Korea]] fører blå orlogsgjøs med ein variant av [[Det sørkoreanske flagget|nasjonalflagget]] i kantonen, utan dei fire symbola men med krosslagde svarte anker bak [[Yin og yang|yin-yang-merket]]. * [[Thailand]] sin orlogsgjøs er som nasjonalflagget med tillegg av sjøforsvarsemblemet i gult. <gallery> Fil:Naval Jack of the Netherlands.svg|Orlogsgjøsen til [[Nederland]] Fil:Naval Jack of Russia.svg|Orlogsgjøsen til [[Russland]] Fil:Naval jack of Croatia.svg|Orlogsgjøsen til [[Kroatia]] Fil:Naval Jack of Spain.svg|Orlogsgjøsen til [[Spania]] Fil:Naval Jack of Morocco.svg|Orlogsgjøsen til [[Marokko]] Fil:Naval Jack of Ireland.svg|Orlogsgjøsen til [[Republikken Irland|Irland]] Fil:Naval jack of South Korea.svg|Orlogsgjøsen til [[Sør-Korea]] </gallery> Nokre land, som [[USA]], [[Liberia]] og [[Republikken Kina|Taiwan]], bruker ein del av nasjonalflagget som orlogsgjøs. * I USA er ein del av [[Det amerikanske flagget|nasjonalflagget]], kantonen med dei femti stjernene, nytta som gjøs i [[United States Navy|sjøforsvaret]]. I tida 2002-2019 blei eit historisk flagg, med tretten raude og kvite striper, ein slange og påskriften ''Don't tread on me'' («ikkje tråkk på meg»), beordra nytta som gaus. * Taiwan sin orlogsgjøs er blå med sola i kvitt i midten. * Liberia og [[Chile]] sine orlogsgjøsar er begge blå med kvit stjerne i midten, tilsvarande felt frå nasjonalflagga. * [[Hellas]] sin orlogsgjøs er blå med kvit kross, slik òg merket i øvre hjørne ved stonga i [[Det greske flagget|nasjonalflagget]] er utforma. <gallery> Fil:US Naval Jack.svg|Den tradisjonelle orlogsgjøsen til [[USA]] Fil:Naval Jack of the United States.svg|Orlogsgjøsen til USA under «krigen mot terrorisme» Fil:Naval Jack of the Republic of China.svg|Orlogsgjøsen til [[Taiwan]] </gallery> * [[Filippinane]] fører blå orlogsgjøs med stjernene og sola frå nasjonalflagget i gul farge. * [[Venezuela]] sin orlogsgjøs er òg blå og har eit kvitt anker med bua av stjerner over. * [[Brasil]] sin orlogsgjøs er òg blå, men har ein kross danna av stjerner. * [[Argentina]] sin orlogsgjøs består av eit kvitt felt, omgjeve av blå kant, og med sola i midten. Orlogsgjøsane til nokre land er blå med emblemet til sjøforsvaret i duken. Det gjeld: * [[Colombia]] * [[Pakistan]] * [[Qatar]] * [[Saudi-Arabia]] <gallery> Fil:Naval Jack of Pakistan.svg|Orlogsgjøsen til [[Pakistan]] Fil:Naval Jack of Saudi Arabia.svg|Orlogsgjøsen til [[Saudi-Arabia]]</gallery> Følgjande land bruker orlogsflagget òg som orlogsgjøs: * [[Egypt]] * [[Tyskland]] Følgjande land bruker nasjonalflagget som orlogsgjøs: * [[Aserbajdsjan]] * [[Australia]] * [[Brunei]] * [[Frankrike]] * [[Ghana]] * [[India]] * [[Japan]] * [[Jemen]] * [[Kenya]] * [[Malaysia]] * [[Mauritius]] * [[Myanmar]] * [[New Zealand]] * [[Papua Ny-Guinea]] * [[Salomonøyane|Salomonøyene]] * [[Singapore]] * [[Sri Lanka]] * [[Storbritannia]] * [[Sør-Afrika]] * [[Tunisia]] * [[Tyrkia]] == Kjelder == {{referansar}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Gjøs|Gjøs]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 21. juli 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene:'' * ''Album des pavillons nationaux et des marques distinctives. National flags and distinctive markings'', Service hydrographique et océanographique de la marine, Brest, 2000 {{refslutt}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Flagg]] [[Kategori:Sjøfart]] [[Kategori:Nederlandske ord og uttrykk]] r6wf1rdviogjl7o2mw5i6imb44q0whb 3395655 3395653 2022-07-27T06:32:10Z Ranveig 39 Rett. wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval_jack_hoisted.jpg|mini|Gjøsen kjend som [[First Navy Jack]] på [[USS «Kitty Hawk» (CV-63)|USS «Kitty Hawk»]] i 2001. Denne gjøsen var i generell bruk i 1975-1976 og 2002-2019 i den amerikanske marinen. Etter 1980 har han også vore i bruk på det marineskipet som har vore lengst i teneste.]] [[Fil:Dutch_submarine_HNLMS_Walrus_(SSK_S802).jpg|mini|Gjøs brukt av den nederlandske marinen.]] '''Gjøs''' (av nederlandsk ''geus'')<ref>{{Nynorskordboka}}</ref> er eit lite [[flagg]] ein fører i forstamnen av eit skip, vanlegvis når fartøyet ikkje er i fart eller når fartøyet er utsmykka for særlege høve. I militær samanheng fører [[Krigsskip|orlogsfartøya]] i eit land ein offisiell fastsett gjøs, kalla orlogsgjøs. Denne kan vera identisk med [[Orlogsflagg|orlogsflagget]], men har gjerne mindre format, eller det kan vera eit heilt anna flagg. [[Handelsskip]] kan òg føra gjøs, då gjerne flagget til reiarlaget skipet tilhøyrar eller òg flagget til byen der skipet er registrert. [[Yacht|Lystfartøy]] kan i enkelte tilfelle føra [[Vimpel|vimpelen]] for samskipnaden båten tilhøyrer som gjøs. == Orlogsgjøs i Noreg == I Noreg har orlogsgjøsen sidan 1905 vore ein kvadratisk og symmetrisk utgåve av [[Det norske flagget|det norske nasjonalflagget]]. Frå [[1844]] til [[1905]] var den norske orlogsgjøsen identisk med unionsmerket eller «sildesalaten», men med proporsjonane 4:5, som i svenske unionsflagg. I norske unionsflagg var unionsmerket kvadratisk. Det svenske sjøforsvaret nytta òg unionsmerket som gjøs på sine fartøy. Uniongjøsen var det einaste felles flagget for unionen mellom Sverige og Noreg, og det blei òg brukt av dei diplomatiske representasjonane for unionen i utlandet.<gallery> Fil:Naval Jack of Norway.svg|Orlogsgjøsen til [[Noreg]] Fil:Union Jack of Sweden and Norway (1844-1905).svg|Orlogsgjøsen til [[Unionen mellom Sverige og Noreg|Noregs og Sverige]] 1844-1905 </gallery> == Orlogsgjøs i Norden == Den danske marinen brukar ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. Dette var òg gjøs for [[Danmark-Noreg]] før rika blei skilde i 1814. Sidan 1905 har den svenske marinen òg brukt ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. I det finske sjøforsvaret er gjøsen kvadratisk kvit med eit raudt midtfelt der det finske riksvåpenet er plassert.<gallery> Fil:Naval Jack of Finland.svg|Orlogsgjøsen til [[Finland]] </gallery> == Orlogsgjøsar frå andre land == * [[Nederland]] sin orlogsgjøs består av triangel i nasjonalfargane. * [[Spania]] sin orlogsgjøs er ein variant av [[Det spanske riksvåpenet|riksvåpenet]], med dei fire hovudfelta for Castilla, Leon, [[Aragón]] og [[Navarra]]. * [[Italia]] fører ein orlogsgjøs beståande av merket frå orlogs- og handelsflagget, det vil seia merka for dei tradisjonelle sjøfartsbyane i landet. * [[Belgia]] sin orlogsgjøs er ein kvadratisk variant av [[Det belgiske flagget|nasjonalflagget]]. [[Romania]] sin orlogsgjøs er gjort på tilsvarande måte, men har to krosslagde kvite anker i feltet nærast stonga. * [[Kroatia]] sin orlogsgjøs har blått midtfelt med raud og kvit ramme rundt. På det blå feltet står riksvåpenet med to krosslagde gule anker bak. * [[Litauen]] sin orlogsgjøs er kvit med eit blått anker der det er lagd ei skive med nasjonalsymbolet, [[Gediminassøylene]]. * [[Portugal]] sin orlogsgjøs har riksvåpenet i midten av ein grønkanta raud duk. * [[Republikken Irland|Irland]] sin orlogsgjøs er grøn med ei gul harpe i midten. * [[Russland]] sin orlogsgjøs er kvit med ein smal kvit kross og over dette igjen ein noko breiare blå [[andreaskross]]. Nærskyldt denne forma er orlogsjgjøsane til [[Estland]], [[Latvia]] og [[Bulgaria]], som alle har liknande krossformer i dei respektive nasjonalfargane. * [[Canada]] sin orlogsgjøs er ein slag ''white ensign'', det vil seia at han har nasjonalflagget i [[Kanton i heraldikk|kantonen]] og emblemet til sjøforsvaret i blått i den frie enden av den kvite flaggduken. * [[Marokko]] sin orlogsgjøs er eit [[splittflagg]] beståande av ein raud duk innramma i gult og med eit gulkanta grønt [[pentagram]] i midten. * [[Indonesia]] sin orlogsgjøs består av ni striper i raudt og kvitt. * [[Folkerepublikken Kina|Kina]] sin orlogsgjøs er ein variant av orlogsflagget, med tillegg av blå og kvite striper langs nedre kant. * [[Sør-Korea]] fører blå orlogsgjøs med ein variant av [[Det sørkoreanske flagget|nasjonalflagget]] i kantonen, utan dei fire symbola men med krosslagde svarte anker bak [[Yin og yang|yin-yang-merket]]. * [[Thailand]] sin orlogsgjøs er som nasjonalflagget med tillegg av sjøforsvarsemblemet i gult. ==Galleri== <gallery> Fil:Naval Jack of the Netherlands.svg|Orlogsgjøsen til [[Nederland]] Fil:Naval Jack of Russia.svg|Orlogsgjøsen til [[Russland]] Fil:Naval jack of Croatia.svg|Orlogsgjøsen til [[Kroatia]] Fil:Naval Jack of Spain.svg|Orlogsgjøsen til [[Spania]] Fil:Naval Jack of Morocco.svg|Orlogsgjøsen til [[Marokko]] Fil:Naval Jack of Ireland.svg|Orlogsgjøsen til [[Republikken Irland|Irland]] Fil:Naval jack of South Korea.svg|Orlogsgjøsen til [[Sør-Korea]] </gallery> Nokre land, som [[USA]], [[Liberia]] og [[Republikken Kina|Taiwan]], bruker ein del av nasjonalflagget som orlogsgjøs. * I USA er ein del av [[Det amerikanske flagget|nasjonalflagget]], kantonen med dei femti stjernene, nytta som gjøs i [[United States Navy|sjøforsvaret]]. I tida 2002-2019 blei eit historisk flagg, med tretten raude og kvite striper, ein slange og påskrifta ''Don't tread on me'' («ikkje tråkk på meg»), beordra nytta som gjøs. * Taiwan sin orlogsgjøs er blå med sola i kvitt i midten. * Liberia og [[Chile]] sine orlogsgjøsar er begge blå med kvit stjerne i midten, tilsvarande felt frå nasjonalflagga. * [[Hellas]] sin orlogsgjøs er blå med kvit kross, slik òg merket i øvre hjørne ved stonga i [[Det greske flagget|nasjonalflagget]] er utforma. <gallery> Fil:US Naval Jack.svg|Den tradisjonelle orlogsgjøsen til [[USA]] Fil:Naval Jack of the United States.svg|Orlogsgjøsen til USA under «krigen mot terrorisme» Fil:Naval Jack of the Republic of China.svg|Orlogsgjøsen til [[Taiwan]] </gallery> * [[Filippinane]] fører blå orlogsgjøs med stjernene og sola frå nasjonalflagget i gul farge. * [[Venezuela]] sin orlogsgjøs er òg blå og har eit kvitt anker med bua av stjerner over. * [[Brasil]] sin orlogsgjøs er òg blå, men har ein kross danna av stjerner. * [[Argentina]] sin orlogsgjøs består av eit kvitt felt, omgjeve av blå kant, og med sola i midten. Orlogsgjøsane til nokre land er blå med emblemet til sjøforsvaret i duken. Det gjeld: * [[Colombia]] * [[Pakistan]] * [[Qatar]] * [[Saudi-Arabia]] <gallery> Fil:Naval Jack of Pakistan.svg|Orlogsgjøsen til [[Pakistan]] Fil:Naval Jack of Saudi Arabia.svg|Orlogsgjøsen til [[Saudi-Arabia]]</gallery> Følgjande land bruker orlogsflagget òg som orlogsgjøs: * [[Egypt]] * [[Tyskland]] Følgjande land bruker nasjonalflagget som orlogsgjøs: * [[Aserbajdsjan]] * [[Australia]] * [[Brunei]] * [[Frankrike]] * [[Ghana]] * [[India]] * [[Japan]] * [[Jemen]] * [[Kenya]] * [[Malaysia]] * [[Mauritius]] * [[Myanmar]] * [[New Zealand]] * [[Papua Ny-Guinea]] * [[Salomonøyane|Salomonøyene]] * [[Singapore]] * [[Sri Lanka]] * [[Storbritannia]] * [[Sør-Afrika]] * [[Tunisia]] * [[Tyrkia]] == Kjelder == {{referansar}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Gjøs|Gjøs]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 21. juli 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene:'' * ''Album des pavillons nationaux et des marques distinctives. National flags and distinctive markings'', Service hydrographique et océanographique de la marine, Brest, 2000 {{refslutt}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Flagg]] [[Kategori:Sjøfart]] [[Kategori:Nederlandske ord og uttrykk]] om8sjhk6opnrzhf8t530wb6czgz2i6z 3395660 3395655 2022-07-27T08:44:45Z Njardarlogar 3022 wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval_jack_hoisted.jpg|mini|Gjøsen kjend som [[First Navy Jack]] på [[USS «Kitty Hawk» (CV-63)|USS «Kitty Hawk»]] i 2001. Denne gjøsen var i generell bruk i 1975-1976 og 2002-2019 i den amerikanske marinen. Etter 1980 har han også vore i bruk på det marineskipet som har vore lengst i teneste.]] [[Fil:Dutch_submarine_HNLMS_Walrus_(SSK_S802).jpg|mini|Gjøs brukt av den nederlandske marinen.]] '''Gjøs''' (av nederlandsk ''geus'')<ref>{{Nynorskordboka}}</ref> er eit lite [[flagg]] ein fører i forstamnen av eit skip, vanlegvis når fartøyet ikkje er i fart eller når fartøyet er utsmykka for særlege høve. I militær samanheng fører [[Krigsskip|orlogsfartøya]] i eit land ein offisiell fastsett gjøs, kalla orlogsgjøs. Denne kan vera identisk med [[Orlogsflagg|orlogsflagget]], men har gjerne mindre format, eller det kan vera eit heilt anna flagg. [[Handelsskip]] kan òg føra gjøs, då gjerne flagget til reiarlaget skipet tilhøyrar eller òg flagget til byen der skipet er registrert. [[Yacht|Lystfartøy]] kan i enkelte tilfelle føra [[Vimpel|vimpelen]] for samskipnaden båten tilhøyrer som gjøs. == Orlogsgjøs i Noreg == I Noreg har orlogsgjøsen sidan 1905 vore ein kvadratisk og symmetrisk utgåve av [[Det norske flagget|det norske nasjonalflagget]]. Frå [[1844]] til [[1905]] var den norske orlogsgjøsen identisk med unionsmerket eller «sildesalaten», men med proporsjonane 4:5, som i svenske unionsflagg. I norske unionsflagg var unionsmerket kvadratisk. Det svenske sjøforsvaret nytta òg unionsmerket som gjøs på sine fartøy. Uniongjøsen var det einaste felles flagget for unionen mellom Sverige og Noreg, og det blei òg brukt av dei diplomatiske representasjonane for unionen i utlandet.<gallery> Fil:Naval Jack of Norway.svg|Orlogsgjøsen til [[Noreg]] Fil:Union Jack of Sweden and Norway (1844-1905).svg|Orlogsgjøsen til [[Unionen mellom Sverige og Noreg|Noreg og Sverige]] 1844-1905 </gallery> == Orlogsgjøs i Norden == Den danske marinen brukar ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. Dette var òg gjøs for [[Danmark-Noreg]] før rika blei skilde i 1814. Sidan 1905 har den svenske marinen òg brukt ein mindre versjon av orlogsflagget som gjøs. I det finske sjøforsvaret er gjøsen kvadratisk kvit med eit raudt midtfelt der det finske riksvåpenet er plassert.<gallery> Fil:Naval Jack of Finland.svg|Orlogsgjøsen til [[Finland]] </gallery> == Orlogsgjøsar frå andre land == * [[Nederland]] sin orlogsgjøs består av triangel i nasjonalfargane. * [[Spania]] sin orlogsgjøs er ein variant av [[Det spanske riksvåpenet|riksvåpenet]], med dei fire hovudfelta for Castilla, Leon, [[Aragón]] og [[Navarra]]. * [[Italia]] fører ein orlogsgjøs beståande av merket frå orlogs- og handelsflagget, det vil seia merka for dei tradisjonelle sjøfartsbyane i landet. * [[Belgia]] sin orlogsgjøs er ein kvadratisk variant av [[Det belgiske flagget|nasjonalflagget]]. [[Romania]] sin orlogsgjøs er gjort på tilsvarande måte, men har to krosslagde kvite anker i feltet nærast stonga. * [[Kroatia]] sin orlogsgjøs har blått midtfelt med raud og kvit ramme rundt. På det blå feltet står riksvåpenet med to krosslagde gule anker bak. * [[Litauen]] sin orlogsgjøs er kvit med eit blått anker der det er lagd ei skive med nasjonalsymbolet, [[Gediminassøylene]]. * [[Portugal]] sin orlogsgjøs har riksvåpenet i midten av ein grønkanta raud duk. * [[Republikken Irland|Irland]] sin orlogsgjøs er grøn med ei gul harpe i midten. * [[Russland]] sin orlogsgjøs er kvit med ein smal kvit kross og over dette igjen ein noko breiare blå [[andreaskross]]. Nærskyldt denne forma er orlogsjgjøsane til [[Estland]], [[Latvia]] og [[Bulgaria]], som alle har liknande krossformer i dei respektive nasjonalfargane. * [[Canada]] sin orlogsgjøs er ein slag ''white ensign'', det vil seia at han har nasjonalflagget i [[Kanton i heraldikk|kantonen]] og emblemet til sjøforsvaret i blått i den frie enden av den kvite flaggduken. * [[Marokko]] sin orlogsgjøs er eit [[splittflagg]] beståande av ein raud duk innramma i gult og med eit gulkanta grønt [[pentagram]] i midten. * [[Indonesia]] sin orlogsgjøs består av ni striper i raudt og kvitt. * [[Folkerepublikken Kina|Kina]] sin orlogsgjøs er ein variant av orlogsflagget, med tillegg av blå og kvite striper langs nedre kant. * [[Sør-Korea]] fører blå orlogsgjøs med ein variant av [[Det sørkoreanske flagget|nasjonalflagget]] i kantonen, utan dei fire symbola men med krosslagde svarte anker bak [[Yin og yang|yin-yang-merket]]. * [[Thailand]] sin orlogsgjøs er som nasjonalflagget med tillegg av sjøforsvarsemblemet i gult. ==Galleri== <gallery> Fil:Naval Jack of the Netherlands.svg|Orlogsgjøsen til [[Nederland]] Fil:Naval Jack of Russia.svg|Orlogsgjøsen til [[Russland]] Fil:Naval jack of Croatia.svg|Orlogsgjøsen til [[Kroatia]] Fil:Naval Jack of Spain.svg|Orlogsgjøsen til [[Spania]] Fil:Naval Jack of Morocco.svg|Orlogsgjøsen til [[Marokko]] Fil:Naval Jack of Ireland.svg|Orlogsgjøsen til [[Republikken Irland|Irland]] Fil:Naval jack of South Korea.svg|Orlogsgjøsen til [[Sør-Korea]] </gallery> Nokre land, som [[USA]], [[Liberia]] og [[Republikken Kina|Taiwan]], bruker ein del av nasjonalflagget som orlogsgjøs. * I USA er ein del av [[Det amerikanske flagget|nasjonalflagget]], kantonen med dei femti stjernene, nytta som gjøs i [[United States Navy|sjøforsvaret]]. I tida 2002-2019 blei eit historisk flagg, med tretten raude og kvite striper, ein slange og påskrifta ''Don't tread on me'' («ikkje tråkk på meg»), beordra nytta som gjøs. * Taiwan sin orlogsgjøs er blå med sola i kvitt i midten. * Liberia og [[Chile]] sine orlogsgjøsar er begge blå med kvit stjerne i midten, tilsvarande felt frå nasjonalflagga. * [[Hellas]] sin orlogsgjøs er blå med kvit kross, slik òg merket i øvre hjørne ved stonga i [[Det greske flagget|nasjonalflagget]] er utforma. <gallery> Fil:US Naval Jack.svg|Den tradisjonelle orlogsgjøsen til [[USA]] Fil:Naval Jack of the United States.svg|Orlogsgjøsen til USA under «krigen mot terrorisme» Fil:Naval Jack of the Republic of China.svg|Orlogsgjøsen til [[Taiwan]] </gallery> * [[Filippinane]] fører blå orlogsgjøs med stjernene og sola frå nasjonalflagget i gul farge. * [[Venezuela]] sin orlogsgjøs er òg blå og har eit kvitt anker med bua av stjerner over. * [[Brasil]] sin orlogsgjøs er òg blå, men har ein kross danna av stjerner. * [[Argentina]] sin orlogsgjøs består av eit kvitt felt, omgjeve av blå kant, og med sola i midten. Orlogsgjøsane til nokre land er blå med emblemet til sjøforsvaret i duken. Det gjeld: * [[Colombia]] * [[Pakistan]] * [[Qatar]] * [[Saudi-Arabia]] <gallery> Fil:Naval Jack of Pakistan.svg|Orlogsgjøsen til [[Pakistan]] Fil:Naval Jack of Saudi Arabia.svg|Orlogsgjøsen til [[Saudi-Arabia]]</gallery> Følgjande land bruker orlogsflagget òg som orlogsgjøs: * [[Egypt]] * [[Tyskland]] Følgjande land bruker nasjonalflagget som orlogsgjøs: * [[Aserbajdsjan]] * [[Australia]] * [[Brunei]] * [[Frankrike]] * [[Ghana]] * [[India]] * [[Japan]] * [[Jemen]] * [[Kenya]] * [[Malaysia]] * [[Mauritius]] * [[Myanmar]] * [[New Zealand]] * [[Papua Ny-Guinea]] * [[Salomonøyane|Salomonøyene]] * [[Singapore]] * [[Sri Lanka]] * [[Storbritannia]] * [[Sør-Afrika]] * [[Tunisia]] * [[Tyrkia]] == Kjelder == {{referansar}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:Gjøs|Gjøs]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 21. juli 2019.'' **''{{Wikipedia-utgåve|nb}} oppgav desse kjeldene:'' * ''Album des pavillons nationaux et des marques distinctives. National flags and distinctive markings'', Service hydrographique et océanographique de la marine, Brest, 2000 {{refslutt}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Flagg]] [[Kategori:Sjøfart]] [[Kategori:Nederlandske ord og uttrykk]] bvm6vcj1mjntgt3gu24k2en797d6fhw 0 370933 3395532 3395529 2022-07-26T12:39:33Z 89.8.93.212 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Patrol_boats wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== *Vassili Bykov-klassen :*«Vassili Bykov» (russisk Василий Быков) :*«Dmitri Rogatsjov » (russisk Дмитрий Рогачёв) ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 2 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== *[[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] frå [[Ubåtklassen Delta]] :*«Rjazan», K-44. Fartøyet har namnet sitt etter byen [[Rjazan]]. *[[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*K-51 «Верхотурье»; «Verkhoturye» - transkripsjon til engelsk :*Tula, K-114 :*«Brjansk», К-117. Det er på skipsverkstad.<ref name="navykorabel2022"/><ref name="KristensenKorda2021">{{cite journal |last1=Kristensen |first1=Hans M. |last2=Korda |first2=Matt |title=Russian nuclear weapons, 2021 |journal=Bulletin of the Atomic Scientists |volume=77 |issue=2 |year=2021 |pages=90–108 |issn=0096-3402 |doi=10.1080/00963402.2021.1885869 |bibcode=2021BuAtS..77b..90K |quote=Two Delta III nuclear submarines (K-223 Podolsk and K-433 Svyatoy Georgiy Pobedonosets) were reportedly decommissioned in early 2018, leaving one Delta III – Ryazan (K-44) – operational with Russia's Pacific Fleet on the Kamchatka Peninsula (Podvig 2018b).|doi-access=free}}</ref> :*«Karelija», К-18 :*Novomoskovsk, K-407 *[[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] :*«Jurij Dolgorukij», K-535 :*«Alexander Nevskij», K-550 :*«Vladimir Monomakh», K-551 :*«[[Ubåten Knyaz Vladimir|Knyaz Vladimir]]» :*«[[Ubåten Knyaz Oleg|Knyaz Oleg]]» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:К-433.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Submarine Delta IV class.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] </gallery> ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] 1r2sak0891is5im6b31jn9h7hg3h2vy 3395616 3395532 2022-07-26T18:59:26Z 89.8.93.212 /* Patruljeskip */ wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 2 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== *[[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] frå [[Ubåtklassen Delta]] :*«Rjazan», K-44. Fartøyet har namnet sitt etter byen [[Rjazan]]. *[[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*K-51 «Верхотурье»; «Verkhoturye» - transkripsjon til engelsk :*Tula, K-114 :*«Brjansk», К-117. Det er på skipsverkstad.<ref name="navykorabel2022"/><ref name="KristensenKorda2021">{{cite journal |last1=Kristensen |first1=Hans M. |last2=Korda |first2=Matt |title=Russian nuclear weapons, 2021 |journal=Bulletin of the Atomic Scientists |volume=77 |issue=2 |year=2021 |pages=90–108 |issn=0096-3402 |doi=10.1080/00963402.2021.1885869 |bibcode=2021BuAtS..77b..90K |quote=Two Delta III nuclear submarines (K-223 Podolsk and K-433 Svyatoy Georgiy Pobedonosets) were reportedly decommissioned in early 2018, leaving one Delta III – Ryazan (K-44) – operational with Russia's Pacific Fleet on the Kamchatka Peninsula (Podvig 2018b).|doi-access=free}}</ref> :*«Karelija», К-18 :*Novomoskovsk, K-407 *[[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] :*«Jurij Dolgorukij», K-535 :*«Alexander Nevskij», K-550 :*«Vladimir Monomakh», K-551 :*«[[Ubåten Knyaz Vladimir|Knyaz Vladimir]]» :*«[[Ubåten Knyaz Oleg|Knyaz Oleg]]» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:К-433.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Submarine Delta IV class.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] </gallery> ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] n6tib4w9ignkpdn1gdu3g0hhhor1cxn 3395618 3395616 2022-07-26T19:08:53Z 89.8.93.212 Skal bli den sjette i teneste. https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Ballistic_missile_submarines_(SSBN) wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 2 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== *[[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] frå [[Ubåtklassen Delta]] :*«Rjazan», K-44. Fartøyet har namnet sitt etter byen [[Rjazan]]. *[[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*K-51 «Верхотурье»; «Verkhoturye» - transkripsjon til engelsk :*Tula, K-114 :*«Brjansk», К-117. Det er på skipsverkstad.<ref name="navykorabel2022"/><ref name="KristensenKorda2021">{{cite journal |last1=Kristensen |first1=Hans M. |last2=Korda |first2=Matt |title=Russian nuclear weapons, 2021 |journal=Bulletin of the Atomic Scientists |volume=77 |issue=2 |year=2021 |pages=90–108 |issn=0096-3402 |doi=10.1080/00963402.2021.1885869 |bibcode=2021BuAtS..77b..90K |quote=Two Delta III nuclear submarines (K-223 Podolsk and K-433 Svyatoy Georgiy Pobedonosets) were reportedly decommissioned in early 2018, leaving one Delta III – Ryazan (K-44) – operational with Russia's Pacific Fleet on the Kamchatka Peninsula (Podvig 2018b).|doi-access=free}}</ref> :*«Karelija», К-18 :*Novomoskovsk, K-407 {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:К-433.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Submarine Delta IV class.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] </gallery> ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] 8t6rrhdu5ogdna92kijtd88i8j4qfur 3395619 3395618 2022-07-26T19:15:17Z 89.8.93.212 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Ballistic_missile_submarines_(SSBN) wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 2 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== *[[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] frå [[Ubåtklassen Delta]] :*«Rjazan», K-44. Fartøyet har namnet sitt etter byen [[Rjazan]]. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:К-433.jpg|Ein atomubåt frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] </gallery> ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] fidt283sp54nzcu2bg0fjn61btilsz0 3395620 3395619 2022-07-26T19:22:13Z 89.8.93.212 SSBN, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Ballistic_missile_submarines_(SSBN) wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 2 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] 77m4wgazr9xu47tiilamdyayz9i7rbs 3395621 3395620 2022-07-26T19:34:21Z 89.8.93.212 Ein av 62 ble solgt til ein privatperson. https://en.wikipedia.org/wiki/Mangust-class_patrol_boat wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil <small>''(SSBN)''</small>=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil <small>''(SSGN)''</small>=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] j18qdj92k01zeeltxmlfg44qq7wzgbi 3395637 3395621 2022-07-26T20:27:48Z 89.8.93.212 Har lite å gjere med dei russiske væpna styrkane wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» *[[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] :*«Severodvinsk» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] File:АПКР "Северодвинск".jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] iyoga4h22pvg1764axpz8r8piba663m 3395641 3395637 2022-07-26T22:03:03Z 89.8.93.212 /* Ubåtar med styrte missil, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Cruise_missile_submarines_(SSGN) wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== *[[Ubåtklassen Oscar|Atomubåt-klassen Oscar]] :*«Irkutsk» :*«Tsjeljabinsk» (russisk Челябинск), К-442 :*«Smolensk» :*«Orel» :*«Tver»,<ref>{{cite web|url=http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|title=В Санкт-Петербурге состоялось заседание Военного совета ВМФ России, посвященное итогам учебного года : Министерство обороны Российской Федерации|website=function.mil.ru|accessdate=10 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170807025340/http://function.mil.ru/news_page/country/more.htm?id=12104509@egNews|archive-date=7 August 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref> K-456 tidlegare namn «Viljutsjinsk» :*«Omsk» :*«Tomsk» {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || |} <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Oscar class submarine 2.JPG|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Oscar|Oscar II-klassen]] </gallery> ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] bl17v3l9klsfyiuzfdzvy13bac4gggn 3395647 3395641 2022-07-26T22:15:43Z 89.8.93.212 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Cruise_missile_submarines_(SSGN) wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Oscar|Oscar-klassen]] || 7 || [[File:Oscar class submarine 2.JPG|200px]] || Testing etter verkstadopphold, for ein ubåt. Ein annan skal på verkstad i 2022 for oppgradering. Ein annan ubåt har ukjend status. Ein annan ubåt er ute av drift og skal vera på verkstad i tida 2023 til 2025. |- | [[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || |} ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] bvxp3taq4ro5yqat7vaddp6ufrc41o1 3395648 3395647 2022-07-26T22:27:02Z 89.8.93.212 /* Ubåtar med ballistiske missil */ wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== Desse ubåtane har [[Ballistisk missil|ballistiske missil]]. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Oscar|Oscar-klassen]] || 7 || [[File:Oscar class submarine 2.JPG|200px]] || Testing etter verkstadopphold, for ein ubåt. Ein annan skal på verkstad i 2022 for oppgradering. Ein annan ubåt har ukjend status. Ein annan ubåt er ute av drift og skal vera på verkstad i tida 2023 til 2025. |- | [[Ubåtklassen Yasen|Atomubåt-klassen Yasen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || |} ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] kc9duqv43d64rhbeenp44ny0dgejra8 3395649 3395648 2022-07-26T22:31:09Z 89.8.93.212 /* Ubåtar med styrte missil */ wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== Desse ubåtane har [[Ballistisk missil|ballistiske missil]]. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== Desse ubåtane har [[krysserakett]]ar. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Oscar|Oscar-klassen]] || 7 || [[File:Oscar class submarine 2.JPG|200px]] || Testing etter verkstadopphold, for ein ubåt. Ein annan skal på verkstad i 2022 for oppgradering. Ein annan ubåt har ukjend status. Ein annan ubåt er ute av drift og skal vera på verkstad i tida 2023 til 2025. |- | [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || ''Yasen-klasse'' er ei NATO-nemning. |} ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] :*1 i teneste (2010-talet) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] nsmzefsznexmme7vesyb80riidf6upi 3395650 3395649 2022-07-26T22:42:48Z 89.8.93.212 https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_active_Russian_Navy_ships#Special-purpose_submarines wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== Desse ubåtane har [[Ballistisk missil|ballistiske missil]]. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== Desse ubåtane har [[krysserakett]]ar. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Oscar|Oscar-klassen]] || 7 || [[File:Oscar class submarine 2.JPG|200px]] || Testing etter verkstadopphold, for ein ubåt. Ein annan skal på verkstad i 2022 for oppgradering. Ein annan ubåt har ukjend status. Ein annan ubåt er ute av drift og skal vera på verkstad i tida 2023 til 2025. |- | [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || ''Yasen-klasse'' er ei NATO-nemning. |} ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] (eller Uniform-klassen) :*2 i teneste <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] 8n8mswtgapj8urp176zmy5mirpxlax1 3395651 3395650 2022-07-26T23:25:01Z 89.8.93.212 wikitext text/x-wiki [[Fil:Naval ensign of Russia.svg|mini|Det russiske [[orlogsflagg]]]] [[Fil:Naval Jack of Russia.svg|mini|Den russiske [[gjøs]]en.]] Dette er ei liste over '''russiske marinefartøy i aktiv teneste'''. Ho vart endra i juli 2022. ==Inndeling av flåten== [[Den russiske marinen]] er delt inn i *[[Nordflåten]] *[[Den russiske stillehavsflåten|Stillehavsflåten]] *[[Svartehavsflåten]] *[[Austersjøflåten]] *[[Den kaspiske flotiljen]] ==Fartøy i teneste== ;Oversyn {{Div col|colwidth=22em}} * 1 [[hangarskip]] * 2 [[slagkryssar]]ar * 2 [[kryssar]]ar * 10 [[jagar]]ar * 11 [[fregatt]]ar * 81 [[korvett]]ar * 20 amfibiekrigsskip * 40 [[landgangsfartøy]] * 18 etterretningsskip og andre spesialskip * 4 patruljesskip * 56 [[patruljebåt]]ar * 45 minesveiparar og minejaktfartøy, og skip med funksjonane til begge typar * 11 ubåtar med ballistiske missil * 10 ubåtar med styrte missil * 15 atomdrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 21 dieseldrivne «jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar * 8 moder-ubåtar og andre spesial-ubåtar {{div col end}} ===Hangarskip=== *Kuznetsov-klassen :*hangarskipet [[«Admiral Kuznetsov»]], fullt namn «Flåte-admiral for Sovjetunionen Kuznetsov». Det skal vera på skipsverkstad fram til 2024.<ref>{{cite web |url=https://www.navalnews.com/naval-news/2021/06/russian-aircraft-carrier-to-rejoin-the-fleet-in-late-2023/ |title=Russian Aircraft Carrier To Rejoin The Fleet In Late 2023 |website=Naval News |date=24 June 2021 |access-date=24. juni 2021}}</ref><ref name="navykorabel2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/257457.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.01.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/06/admiral-kuznetsov-wont-return-to-service-before-2024/|title=Admiral Kuznetsov Won't Return To Service Before 2024|date=9. juni 2022|website=navalnews.com}}</ref> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian aircraft carrier Kuznetsov.jpg|<!-- ''Admiral Flota Sovetskogo Soyuza Kuznetsov'' (''Kuznetsov''-class) --> </gallery> ===Slagkryssarar=== *Kirov-klassen :*slagkryssaren «Admiral Nakhimov». Skal vera på skipsverkstad fram til 2023.<ref name="russianrefits2021">{{Cite web|url=https://redsamovar.com/2021/12/27/analyse-la-flotte-hauturiere-russe-des-evolutions-positives/|title=La flotte hauturière russe, des évolutions positives? | date=27 December 2021 |website=redsamovar.com}}</ref><ref name="navykorabel2022"/><ref>{{cite web | url=https://www.navalnews.com/naval-news/2022/02/russias-sevmash-shipyard-says-it-will-deliver-admiral-nakhimov-in-2022/|title=Russia's Sevmash Shipyard Says It Will Deliver Admiral Nakhimov In 2022|website=navalnews.com|date=18 February 2022|access-date=18. februar 2022}}</ref> :*«Pjotr Velikij» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Russian Battle Cruiser Pyotr Velikiy.jpg|Slagkryssaren «Pjotr Velikij» frå Kirov-klassen </gallery> ===Kryssarar=== *Slava-klassen :*«Marskalk Ustinov» (russisk Маршал Устинов). Fartøyet er kalla opp etter ein sovjetisk marskalk, [[Dmitrij Ustinov]]. :*«Varjag» <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Missile cruiser Varyag in Vladivostok, 2010.jpg|Kryssaren «Varjag» frå Slava-klassen </gallery> ===Jagarar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal<br>fartøy ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Udaloy-klassen]] || 8 || [[Fil:Admiral Chabanenko (ship, 1994) - FRUKUS 2011.jpg|200px]] || 3 jagarar er på skipsverkstad; 1 fartøy har ukjend status. ''Udaloy-klassen'' er ei NATO-nemning |- | [[Sovremennyj-klassen]] || 2 || [[Fil:Bezuprechnyy.jpg|200px]] || Den eine jagaren er på skipsverkstad. Den andre har ukjend status. |} ===Fregattar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Krivak-klassen]] || 2 || [[File:Project 1135M Pytlivyy 2009 G1.jpg|200px]] || |- | [[Neustrasjimyj-klassen]] (Неустрашимый) || 2 || [[File:RFS Neustrashimy (FF 712).jpg|200px]] || For ein av fregattane, pågår testing etter opphald på verkstad.<ref name="navykorabel_active_june22">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/267999.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.06.2022|date=1. januar 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref> |- | [[Grigorovitsj-klassen]] (Krivak V-klassen eller Admiral Grigorovitsj-klassen) || 3 || [[File:Адмирал Григорович.jpg|200px]] || |- | [[Gepard-klassen]] || 2 || [[File:Caspian Frigate Dagestan.jpg|200px]] || |- | [[Gorshkov-klassen]] (Admiral Gorshkov-klassen) || 2 || [[File:Admiral Gorshkov frigate 03.jpg|200px]] || |} ===Korvettar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Grisja-klassen]] || 20 || [[File:Corvette_Grisha_I.jpg|200px]] || |- | [[Nanuchka-klassen]] || 8 || [[File:Nanuchka-I_DN-SC-88-09637.jpg|200px]] || Plan: ein korvett skal takast ut av teneste i 2022, og ein annan skulle ha vore teken ut av teneste i 2021 men statusen er uklar. ''Nanuchka-klasse'' er ei NATO-nemning. |- | [[Tarantul-klassen]] || 22 || [[File:ORP_Metalowiec_in_Gdynia.JPG|200px]] || |- | [[Parchim-klassen]] || 6 || [[File:CutNyakDien.jpg|200px]] || ''Parchim-klassen'' er ei NATO-nemning. |- | [[Bora-klassen]] || 2 || [[File:«Самум».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-klassen]] || 3 || [[File:«Волгодонск».jpg|200px]] || |- | [[Bujan-M-klassen]] || 9 || [[File:Град_Свияжск.jpg|200px]] || |- | [[Steregusjtjij-klassen]] (russisk, Стерегущий) || 7 || [[File:10-YearAnniversary2018-02.jpg|200px]] || To av korvettane har ukjend status |- | [[Gremjasjtjij-klassen]] || 1 || [[File:Gremyashchy (ship, 2017).jpg|200px]] || |- | [[Karakurt-klassen]] || 3 || [[File:Schiff_«Burya»_03.jpg|200px]] || |} ===Amfibiekrigsskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Alligator-klassen]] || 3 || [[File:NikoraiFil'chenkov2007Sevastopol.jpg|200px]] || Eit av skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Roputsja|Roputsja-klassen]] || 15 || [[Fil:Russian Ropucha II Class landing craft.JPEG|200px]] || Eit av skipa er på verkstad til slutten av 2022, og tre av dei andre skipa har ukjend status. |- | [[Landgangsfartøy-klassen Ivan Gren|Ivan Gren-klassen]] || 2 || [[File:«Иван_Грен».jpg|200px]] || Eit av fartøya var i 2018, framleis i ein test-fase etter verkstadopphald.<ref>{{cite web |url=http://tass.com/defense/1010313 |title=Russian Navy accepts cutting-edge amphibious assault ship for service |date=20 June 2018 |website=TASS |access-date=2019-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181020075456/http://tass.com/defense/1010313 |archive-date=2018-10-20 |url-status=live}}</ref> |} ===Landgangsfartøy=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Zubr-klassen]] || 2 || [[File:«Мордовия» и «Евгений Кочешков».jpg|200px]] || |- | [[Serna-klassen]] || 12 || [[File:«Д-131».jpg|200px]] || |- | [[Dyugon-klassen]] (russisk, Дюгонь) || 5 || [[File:«Мичман Лермонтов».jpg|200px]] || |- | [[Ondatra-klassen]] || 12 || [[File:ДКА Д-704 в Амурском заливе 2010.07.25.JPG|200px]] || |- | [[BK-16|Klasse BK-16]] || 7 || || |- | [[BK-18]] || 2 || || |} ===Etterretningsskip og andre spesialskip=== *Moma-klassen :*«Kildin» :*«Ekvator» *Alpinist-klassen :*«Syzran» :*«Zhigulevsk» *[[Etterretningsskip-klassa Vishnya|Vishnya-klassen]], ei NATO-nemning :*«Fedor Golovin» :*«Kurily» (russisk Курилы) :*«Tavrija» (russisk Таврия) :*«Karelija» :*«Priazovje» (russisk Приазовье) :*«Viktor Leonov» :*«Vasiliy Tatishchev» (russisk Василий Татищев), tidlegare «Pelengator» *[[Etterretningsskip-klassa Balzam|Etterretningsskip-klassen Balzam]] :*«Belomore» *[[Etterretningsskip-klassa Jurij Ivanov|Etterretningsskip-klassen Jurij Ivanov]] :*«Jurij Ivanov» :*«Ivan Khurs» (russisk, Иван Хурс) *Baklan-klassen :*KSV-2168 *Marskalk Nedelin-klassen :*«Marskalk Krylov» *Prosjekt 22010-klassen :*«Jantar» (russisk Янтарь) <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:SSV-416 "Jupiter" 1.jpg|Fartøy frå Moma-klassen File:Разведывательный корабль Приазовье.jpg|Fartøy frå det NATO kallar Vishnya-klassen File:Balzam-class general intelligence collector ship - Ocean Sarafi 85 - DN-ST-86-02553.JPEG|Fartøy frå Balzam-klassen File:Missile range instrumentation ship "Marshal Krylov" in 1991.jpeg|Fartøy frå Marskalk Nedelin-klassen </gallery> ===Patruljeskip=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Vassili Bykov-klassen]] || 4 || [[File:«Дмитрий_Рогачёв».jpg|200px]] || |} ===Patruljebåtar=== {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Gratsjonok-klassen]] || 21 || [[File:«П-351».jpg|200px]] || |- | [[Raptor-klassen]] || 15 || [[File:Russian Navy Raptor near Kronstadt.jpg|200px]] || |- | [[Mangust-klassen]] || 61 || [[File:International Maritime Defence Show 2011 (375-37).jpg|200px]] || |- | [[Dockstavarvet IC16M-klassen]] || 12 || || |- | [[Sjmel-klassen]] || 4 || [[File:АртКатер.jpg|200px]] || russisk Шмель, 'humle' |} ===Minesveiparar, minejaktfartøy og fartøy med funksjonane til begge === *Natya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 266M|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202214045/http://russianships.info/eng/warships/project_266m.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 11 i teneste. *Sonya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|title=Coastal minesweeper - Project 1265|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181022232458/http://russianships.info/eng/warships/project_1265.htm|archive-date=2018-10-22|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 23 i teneste. *Gorya-klassen, ei NATO-nemning<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|title=Seagoing minesweepers - Project 12660|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181121072650/http://russianships.info/eng/warships/project_12660.htm|archive-date=2018-11-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 2 i teneste. *minesveiperklassen Lida<ref>{{cite web|url=http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|title=Inshore minesweeper - Project 10750|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202205539/http://russianships.info/eng/warships/project_10750.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*Om lag 9 i teneste. *Alexandrit-klassen :*2 i teneste. <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:IvanGolubets2005Sevastopol.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Natya-klassen File:Zheleznyakov1989.jpg|Fartøy i det som NATO kallar Gorya-klassen File:RT-57 in Kronstadt 2014-06-09.jpg|Fartøy i minesveiparklassen Lida File:Тральщик "Александр Обухов".jpg|Fartøy i Aleksandrit-klassen </gallery> ===Ubåtar med ballistiske missil=== Desse ubåtane har [[Ballistisk missil|ballistiske missil]]. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Delta III-klassen|Delta III-klassen]] (sjå [[Ubåtklassen Delta|Delta-klassen]]) || 1 || [[File:К-433.jpg|200px]] || |- | [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] || 5 || [[File:Submarine_Delta_IV_class.jpg|200px]] || Ein ubåt er på skipsverkstad. |- | [[Ubåtklassen Borej|Borej-klassen]] || 5 ||[[File:«Александр Невский» в Вилючинске.jpg|200px]] || Ein ubåt gjekk av stabelen i 2021. |} ===Ubåtar med styrte missil=== Desse ubåtane kan fyre av [[krysserakett]]ar. {|class="wikitable" style="width:90%;" |- ! style="width:15%;"| Klasse ! style="width:12%;"| Antal ! style="width:20%;"| Bilete ! style="width:20%;"| Detaljar |- | [[Ubåtklassen Oscar|Oscar-klassen]] || 7 || [[File:Oscar class submarine 2.JPG|200px]] || Testing etter verkstadopphold, for ein ubåt. Ein annan skal på verkstad i 2022 for oppgradering. Ein annan ubåt har ukjend status. Ein annan ubåt er ute av drift og skal vera på verkstad i tida 2023 til 2025. |- | [[Ubåtklassen Yasen|Yasen-klassen]] || 3 || [[File:АПКР "Северодвинск".jpg|200px]] || ''Yasen-klasse'' er ei NATO-nemning. |} ===«Jagar-ubåtar» eller angrepsubåtar=== ====Atomdrivne ==== *[[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] :*«Pskov» :*«Nizjnij Novgorod» *[[Ubåtklassen Victor|Victor III-klassen]] :*«Obninsk», ukjend status<ref name="navykorabel_active_june22"/> :*«Tambov», på skipsverkstad<ref name="navykorabel_april2022">{{Cite web|url=https://navy-korabel.livejournal.com/261343.html|title=Боевые корабли основных классов ВМФ России на 01.04.2022|date=1 April 2022|language=ru|website=livejournal.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |title=Tambov |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205023400/http://rusnavy.com/nowadays/strength/tambov.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> *[[Ubåtklassen Akula]] :*«Bratsk» :*«Pantera», har reserve-status<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |title=K-317 Pantera |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120418225646/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-317.htm |archive-date=2012-04-18 |url-status=dead}}</ref> :*«Narval» (kallenamn ''Magadan''), skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref name="auto5">{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |title=K-331 Magadan |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120205003529/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-331.htm |archive-date=2012-02-05 |url-status=dead}}</ref> :*«Kuzbass» :*«Volk», skal vera på verkstad fram til 2023<ref name="navykorabel2022"/><ref name="russianrefits2021"/> :*«Leopard», testing etter verkstadopphold skal pågå i 2022<ref name="russianrefits2021"/><ref name="navykorabel2022"/> :*«Tigr», skal vera på skipsverkstad til 2023<ref name="navykorabel_april2022"/><ref>{{cite web |url=http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |title=K-154 Tigr |website=Rusnavy.com |access-date=2011-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120204065238/http://rusnavy.com/nowadays/strength/k-154.htm |archive-date=2012-02-04 |url-status=dead}}</ref> :*«Samara», er på skipsverkstad :*«Vepr» :*«[[Ubåten Gepard|Gepard]]» :*«[[Nerpa]]», ukjend status ====Dieseldrivne==== *[[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]]<ref name="russianships1">{{cite web|url=http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|title=Large submarines - Project 877, 636|website=russianships.info|access-date=2018-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202221318/http://russianships.info/eng/submarines/project_877.htm|archive-date=2018-12-02|dead-url=no|df=}}</ref> :*«Святитель Николай Чудотворец»; «Svyatoy Nikolay Chudotvorets» - engelsk transkripsjon :*«Nurlat», , ukjend status :*«Yaroslavl» - engelsk transkripsjon :*«Усть-Камчатск»; «Ust'-Kamchatsk» - engelsk transkripsjon; , ukjend status :*«Vladikavkaz» :*«Magnitogorsk», ukjend status :*«Усть-Большерецк»; «Ust´-Bolsheretsk» - engelsk transkripsjon :*«Lipetsk», ukjend status :*«Komsomolsk-na-Amure» :*«Krasnokamensk» :*«Mogotsja», B-345 :*«Dmitrov» :*«Kaluga» :*«Alrosa» *såkalla forbetra Kilo-klasse (''Improved Kilo-class'')<ref name="russianships1"/>) :*«Новороссийск»; «Novorossiysk» - engelsk transkripsjon :*«Rostov na Donu» :*«Старый Оскол»; «Staryy Oskol» - engelsk transkripsjon :*«Krasnodar» :*«Великий Новгород»; «Velikiy Novgorod» - engelsk transkripsjon :*«Kolpino» :*«Petropavlovsk-Kamchatsky - engelsk transkripsjon :*«Volkhov» :*«Magadan» («Ufa», vart sjøsett i 2021.) *[[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] :*«Sankt Peterburg» («Кронштадт» (Kronshtadt, engelsk transkripsjon), har komme frå skipsverftet; testing pågjekk i desember 2021)<ref>{{Cite web|url=http://navyrecognition.com/index.php/naval-news/naval-news-archive/2021/december/11136-russian-project-677-submarine-kronstadt-starts-sea-trials.html|title=Russian Project 677 submarine Kronstadt starts sea trials|website=Navy Recognition}}</ref><ref>{{cite web |url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |title=В России началось проектирование неатомной подводной лодки пятого поколения |trans-title=The design of a fifth generation non-nuclear submarine began in Russia |date=24 April 2013 |website=Flotprom.ru |language=ru |access-date=22 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114203/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=144186 |archive-date=23 February 2014 |url-status=live}}</ref> <gallery> File:Submarine Kilo class.jpg|Eit fartøy frå [[Ubåtklassen Kilo|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Kilo|Kilo-klassen]] File:«Ростов-на-Дону».jpg|Ein ubåt frå den såkalla forbetra Kilo-klassen, innanfor [[ubåtklassen Kilo]] File:B-585 Sankt-Peterburg in 2010.jpg|Ein ubåt frå [[Ubåtklassen Lada|Lada-klassen]] </gallery> <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Sierra class submarine 2.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra I-klassen]] File:Sierra class SSN.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Sierra|Sierra II-klassen]] File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|Atomubåt frå [[Ubåtklassen Akula|Akula-klassen]] </gallery> ===Moderubåtar, eksperimentelle- og andre spesial-ubåtar=== *tidlegare [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] :*[[BS-136 «Orenburg»|«Orenburg», BS-136]]. Tidlegare i sovjetisk teneste. *tidlegare [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] :*[[BS-64 «Podmoskovje»|«Podmoskovje», BS-64]] *Sarov-klassen :*«Sarov», B-90 *eksperimentell ubåt «[[Losjarik]]» *[[Ubåtklassen Paltus|Paltus-klassen]] :*2 i teneste (2010-talet) *[[Ubåtklassen Kasjalot|Kasjalot-klassen]] (eller Uniform-klassen) :*2 i teneste <gallery class="center" heights="150px" widths="200px"> File:Delta Stretch class SSN.svg|Teikning av ubåten ''Orenburg'' frå [[Ubåtklassen Delta|Delta III-klassen]] File:Delta IV class SSBN.svg|Teikning av ein ubåt frå [[Ubåtklassen Delta IV|Delta IV-klassen]] File:Sarov class SS.svg|''Sarov'' frå Sarov-klassen </gallery> ===Hjelpefartøy=== ;Forsyningsskip *Belyanka-klassen, ei NATO-nemning :*«Amur»<ref name=NilsenKudrikNikitin>Thomas Nilsen, Igor Kudrik og [[Alexandr Nikitin]]. [http://spb.org.ru/bellona/ehome/russia/nfl/11510.htm Project 11510 - Belyanka class]. [[Bellona]]. Vitja 2019-08-04</ref> :*«Pinega»<ref name=NilsenKudrikNikitin/> *Sadko-klassen :*«Aleksandr » :*«Brykhin» (kyrillisk skrift?) *Luza-klassen :*«Alambay» :*«Barguzin» :*«Selenga» *Vala-klassen :*TNT-11 :*TNT-19 :*TNT-27 :*TNT-29 :*TNT-25 *AMGA/Daugava :*«Daugava» *Vytegrales-klassen :*«Yamal» (kyrillisk skrift?) *Muna-klassen :*BTP 94 :*BTP 85 :*BTP 87 :*BTP 89 :*BTP 90 :*BTP 91 *Yuniy Partizan-klassen, ei NATO-nemning :*«Pechora» - transkripsjon til engelsk *Amguema-klassen :*«Yauza» - transkripsjon til engelsk *Prosjekt 323A/323B :*Tal på fartøy og namn på fartøy er ikkje kjende. ====Redningsfartøy / hjelpefartøy for undervassfartøy==== *Prosjekt 23040 :*RVK 933, og fartøya i serien til og med RVK 937. :*RVK 1045, og fartøya i serien til og med RVK 1049 :klassen har fleire fartøy, tilsaman 22. *klassen 05360* :*«Mikhail Rudnitskiy» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Koz'min» - transkripsjon til engelsk :*«Georgiy Titov» - transkripsjon til engelsk :*«Sayany'» - transkripsjon til engelsk *klassen «El'brus», ei NATO nemning :*«Alagez» *klassen Kashtan, ei NATO-nemning :*SS-750 *Kommuna-klassen :*«Kommuna»<br /> ====Tenderar==== *klassen Pelym (engelsk transkripsjon) :*klassen har 17 fartøy. *Bereza-klassen :*klassen har 16 fartøy. *Ugra-klassen :*«Vladimir Yegorov» :*«Volga» *Malina-klassen :*PTB-5 :*PTB-6 :*PTB-7 *Oskol-klassen :*PM-24 :*PM-148 «prosjekt 304» :*PM-138<ref name="autogenerated2">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|title=Российский корабль "Сметливый" оставили у берегов Сирии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182530/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112551|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PM-64 :*PM-156 :*PM-56 :*PM-73 :*PM-52 :*PM-81 :*PM-75 :*PM-49 :*PM-82 :*PM-5 :*Krasnyy Gorn :*PM-15 :*PM-30 :*PM-59 :*PM-69 :*PM-86 :*PM-92 :*PM-97 ====Taubåtar==== *klassen, «prosjekt 22870»<ref>{{cite web|url=https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|title=Звездочка|website=www.star.ru|access-date=2017-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227151633/https://www.star.ru/Filiali/Astrahanskiy-SRZ/Lenta-novostey|archive-date=2017-02-27|dead-url=no|df=}}</ref> :*SB-45 :*«Nikolay Muru» (engelsk transkripsjon) :*SB-738 :*SB-739 *klassen, «prosjekt 527» :*«Epron» :*SS-83 *klassen, «prosjekt 527P» :*«Altay» (engelsk transkripsjon) *fartøyklasse, «prosjekt 1893 Plamya» :*PZhS-123<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|title=В Севастополе началась активная фаза российско-украинского учения "Фарватер мира-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183021/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113139|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> :*PZhS-209 :*PZhS-279 :*PZhS-96 :*PZhS-219 :*PZhS-282 *fartøyklasse «prosjekt 745» :*MB-307 <br> MB-58<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|title=Начался сбор-поход отряда боевых кораблей Каспийской флотилии|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182922/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=112194|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-31 <br> MB-148 <br> MB-304<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|title=Корабль Северного флота "Вице-адмирал Кулаков" вышел в Средиземное море|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182926/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=117853|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> MB-19 <br> MB-6 <br> MB-26 <br> MB-25 <br> MB-4 <br> MB-28 <br> MB-13 <br> MB-100 <br> MB-99 <br> MB-236 <br> MB-76 <br> MB-56 <br> MB-61 <br> MB-37 <br> MB-110 *fartøyklasse «prosjekt 714» :*MB-15 <br> SB-931 <br> MB-105 <br> MB-119<ref name="ReferenceB">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|title=МАК "Волгодонск" вошел в состав ВМФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182704/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=115940|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> SB-365 <br> MB-32 <br> ''Yevgeniy Khorov'' <br> SB-36 <br> MB-38 <br> SB-521 <br> SB-522 <br> SB-523<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|title=Спасатели Северного флота готовятся к российско-норвежскому учению "Баренц-2012"|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182919/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113514|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklasse Pamir/Ingul :*«Pamir » :*«Mashuk» :*«Alatau» :*«Altay» (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen Katun-I :*7 fartøy er i teneste *Gryn-klassen (kyrillisk skrift?) :*8 fartøy er i teneste *fartøyklassen Okhtenskiy /Goliat :*14 fartøy er i teneste *fartøyklassen «prosjekt 712 Sliva» :*SB-406 <br> SB-408 <br> SB-921<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |title=Baltic Fleet Rescue Tug Completed Tasks of Baltic SAREX 2012 Exercise |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222202326/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15094 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> ''Shakhter''<ref name="flot.com">{{cite web |author= |url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |title=Дизельная подводная лодка Черноморского флота "Алроса" выполняет межфлотский переход из Кронштадта в Севастополь |publisher=Flot.com |date=2012-08-22 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182430/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=120000 |archive-date=2014-02-21 |dead-url=no |df= }}</ref> *Vikhr-klassen :*4 fartøy er i teneste *Sorum-klassen :*14 fartøy er i teneste *Neftegaz-klassen :*«Ilga» :*«Aleksandr Kortunov» :*«Kalar» *fartøyklassen «prosjekt P-5757» :*«Nikolay Chiker»<ref name="autogenerated3">{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|title=Отряд боевых кораблей Северного флота вышел из Североморска и взял курс на Северную Атлантику - Минобороны РФ|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182426/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=116981|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) :*«Fotiy Krylov»<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|title=Корабли Тихоокеанского флота отправились на Гавайи|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182534/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=114192|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref>(kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 90600» :*RB-34 <br> RB-47 <br> RB-48 <br> RB-386 <br> ''Pomorie'' <br> RB-389<ref>{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|title=Newest harbor tug was commissioned into Black Sea Fleet|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120211014252/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=11644|archive-date=2012-02-11|dead-url=no|df=}}</ref><ref name="rusnavy3">{{cite web|author=|url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|title=Pella Shipyard, Russian Navy tied a contract for 7 tugboats|publisher=Rusnavy.com|date=|accessdate=2011-12-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120203143106/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=12200|archive-date=2012-02-03|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-43 <br> RB-45 <br> RB-20<ref name="flotprom.ru">{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|title=В состав Балтийского флота войдет новый буксир РБ-42|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114115/http://flotprom.ru/news/?ELEMENT_ID=110980|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> <br> RB-27<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-42<ref name="flotprom.ru"/> <br> RB-393<ref name="armstrade.org">{{cite web|url=http://www.armstrade.org/includes/periodics/news/2017/1121/143544227/detail.shtml|title=ЦАМТО / Новости / На новом буксире Балтийского флота поднят флаг вспомогательного флота ВМФ|website=www.armstrade.org}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 20180» :*«Zvezdochka»<ref name="military.tomsk.ru">{{cite web |url=http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |title=пр.20180 Звездочка &#124; MilitaryRussia.Ru — отечественная военная техника (после 1945г.) |publisher=Military.tomsk.ru |date=2011-12-20 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131227190920/http://military.tomsk.ru/blog/topic-542.html |archive-date=2013-12-27 |dead-url=no |df= }}</ref> (kyrillisk skrift?) *fartøyklassen «prosjekt 16609» :*«Delfin»<ref name="rusnavy1">{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |title=Navy Commander Sailed Down Neva River on Tugboat |publisher=Rusnavy.com |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201950/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15307 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> <br> Kasatka''<ref name="rusnavy1"/> <br> Belukha <br> Aphalina<ref>{{cite web|url=https://vpk-news.ru/news/34253|title=ВМФ РФ получил комплексы для создания 3D-модели морского дна - Еженедельник "Военно-промышленный курьер"|website=vpk-news.ru|access-date=2017-12-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012204520/http://vpk-news.ru/news/34253|archive-date=2017-10-12|dead-url=no|df=}}</ref> ==== Forsyningsskip som leverer fossilt brensel ==== *fartøyklassen «prosjekt 6404» :*«Olekma»<br> Iman''<ref>{{cite web|url=http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |title=Средние морские танкеры проекта 6404 |publisher=Russian-ships.info |date= |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222194859/http://www.russian-ships.info/vspomog/6404.htm |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 1559V Morskoj Prostor» :*«Vladimir Kolechitskiy» (kyrillisk skrift?) :*Sergey Osipov<ref name="autogenerated3"/>(kyrillisk skrift?) :*Ivan Bubnov<ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|title=Танкер "Иван Бубнов" Черноморского флота вышел в поход для обеспечения сил ВМФ России в Аденском заливе|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221182422/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=110392|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> <br> Genrih Gasanov <br> Boris Butoma''<ref>{{cite web|author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |title=Pacific Fleet Ships to Attend RIMPAC Exercise for First Time Ever |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-18 |accessdate=2014-02-12 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140222201853/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15148 |archivedate=2014-02-22 |df= }}</ref> *Kaliningradneft'-klassen :*1 fartøy er i teneste *Dubna-klassen :*«Pechenga» (kyrillisk skrift?) :*«Irkut *Altay-klassen (kyrillisk skrift?) :*«Kola» :*«Ilim» :*«Yel'nya» (kyrillisk skrift?) :*«Prut» :*«Egorlyk» (kyrillisk skrift?) :*«Izhora» ====Støttefartøy for test-fase ==== *fartøyklassen «prosjekt 11982» :*«Seliger» ====Forskingsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 861» :*«Ehkvator» (kyrillisk skrift?)<br> Odograph <br> Berezan <br> Antarktida <br> Kildin<ref name="autogenerated2"/> <br> Krilon <br> Cheleken <br> Kolguyev <br> Liman <br> Sever <br> Andromeda <br> Antares <br> Mars <br> Jupiter'' fartøyklassen «prosjekt 862» :*«Pegas»<br> Sinezh <br> Hydrolog <br> Gals <br> Nikolay Matusiyevich <br> Vice-Admiral Vorontsov <br> Vizir <br> Stvor <br> Gorizont <br> Marshal Gelovani <br> Timyuzhok <br> Donuzlav''<ref>{{cite web |author= |url=http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |title=Black Sea Fleet Hydrographic Ship Donuzlav Returned to Sevastopol |publisher=Rusnavy.com |date=2012-05-16 |accessdate=2014-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222202303/http://rusnavy.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=15130 |archive-date=2014-02-22 |dead-url=no |df= }}</ref> *fartøyklassen «prosjekt 872» :*GS-260 :*GS-270 :*GS-272 :*GS-278 :*GS-388 :*GS-392 :*GS-402 :*GS-403 :*GS-44 :*GS-47 :*GS-397 :*GS-399 :*GS-400 :*GS-404 :*GS-405 :*GS-296 :*GS-297 :*GS-301 :*GS-84 :*GS-86 :*GS-87 *fartøyklassen «prosjekt 872E» :*«Petr Gradov» <ref>{{cite web|author=|url=http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|title=Проведенные мероприятия по обеспечению экологической безопасности позволили улучшить состояние морской среды в местах базирования сил Черноморского флота|publisher=Flot.com|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221183025/http://flot.com/news/navy/index.php?ELEMENT_ID=113906|archive-date=2014-02-21|dead-url=no|df=}}</ref> *fartøyklassen «prosjekt V19910» :*«Viktor Faleev»<ref>{{cite web|author=|url=http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|title=Гидрографическое судно "Виктор Фалеев" принято флотом|publisher=Flotprom.ru|date=|accessdate=2014-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140223114704/http://flotprom.ru/news/index.php?ELEMENT_ID=135925|archive-date=2014-02-23|dead-url=no|df=}}</ref> (kyrillisk skrift?) ====Treningsskip==== *fartøyklassen «prosjekt 887» :*«Smolnyy» (kyrillisk skrift?), skrognummer 210 :*Perekop ====Museumsskip==== *[[kryssaren Aurora frå 1903]] ==Referansar== {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:List of active Russian Navy ships|List of active Russian Navy ships]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. august 2019.'' {{refslutt}} [[Kategori:Den russiske marinen]] [[Kategori:Russiske marinefartøy| ]] bq8jljz4sts72kn2qs5dsxuljx4114s 0 371080 3395610 3160044 2022-07-26T17:41:13Z Ranveig 39 rydda/retta using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Fil:Nubia_today.png|mini|Nubiaregionen i dag. Tala langs Nilen viser til [[Kataraktar langs Nilen|kataraktane]] langs Nilen.]] '''Nubia''' er ein region langs [[Nilen]] som dekkjer området mellom [[Aswan]] i sørlege [[Egypt]] og [[Khartoum]] i sentrale [[Sudan]]. I oldtida husa området ein av dei eldste sivilisasjonane i Afrika, med ei historie som kan sporast til minst 2500 f.Kr. med [[Kerma-kulturen]]. Denne blei overvunnen av [[Det nye kongeriket i Egypt]] under [[farao]] [[Thutmose I]] rundt 1500 f.Kr. Nubia var heim til fleire afrikanske rike, der [[Kusj]] er det best kjende. Kusj under [[Piye]] erobra Egypt på 700-talet f.Kr. og styrte som det [[Det 25. dynastiet i Egypt|25. dynastiet]].<ref name="Watterson">Watterson, Barbara (1997)): ''The Egyptians''. Blackwell, Oxford. s. 50–117</ref> Nubia i dag utgjer det dyrkbare området langs Nilen frå [[Debba]] i Sudan til Aswan i Egypt. Historiske Nubia hadde større utstrekning – frå møtepunktet til [[Den blå Nilen]] og [[Den kvite Nilen]] ved dagens Khartoum til Aswan i Egypt. Denne regionen blir i dag også kalla Midt-Nilen.<ref name=SNL>{{Cite journal|last=Hafsaas|first=Henriette|date=2019-03-08|title=Nubia|url=http://snl.no/Nubia|journal=Store norske leksikon|language=no}}</ref> == Geografi == Nubia er delt inn i to store regionar: Nedre Nubia og Øvre Nubia. Førstnemnde låg i dagens sørlege Egypt og nordlege Sudan, som låg mellom første og andre [[kataraktar langs Nilen|katarakt]] langs Nilen. Øvre Nubia låg i dagens sentrale Sudan, mellom andre og sjette katarakt. Nedre og Øvre Nubia har namn etter kvar dei ligg i Nildane, «nedre» viser til at område låg nedstrøms frå «øvre». == Historie == [[Fil:Piramidoj en Meroe (Sudano) 003.jpg|mini|venstre|Pyramidar i [[Meroe]].]] Området har vore folkesett sidan steinalderen. Folk i Nubia i yngre steinaler kom truleg frå Sudan og Sahara, og delte kultur med desse områda og med dagens Egypt.<ref name="Keita 1990">{{cite journal |title=Studies of Ancient Crania From Northern Africa}} – S.O.Y. Keita, ''[[American Journal of Physical Anthropology]]'' (1990)</ref> På 4000-talet f.Kr. tok folket her deli [[jordbruksrevolusjonen]], og steinkunst ved [[Sabu-Jaddi]] viser scenar som er blitt tolka som eit mogleg teikn på [[storfedyrking]], noko ei finn døme på i Aust-Afrika og Nildalen fram til modernetider.<ref>{{cite web|url=http://www.anth.ucsb.edu/faculty/stsmith/research/nubia_history.html|title=Dr. Stuart Tyson Smith|work=ucsb.edu}}</ref> Det er funne [[keramikk]] frå 4000-talet f.Kr. Folket som levde rundt denne tida blir kalla A-gruppa (''A-Group'') av arkeologiar. Dei dreiv handel med Egypt, og det er funne importerte gullgjenstandar, koparreiskapar, fajanse-amulettar og perler, segl, steinkar og krukker som [[gravgods]].<ref>{{Cite web|url=https://www.academia.edu/2386738/Hierarchy_and_heterarchy_-_the_earliest_cross-cultural_trade_along_the_Nile|title=Hierarchy and heterarchy – the earliest cross-cultural trade along the Nile|website=www.academia.edu|access-date=2016-06-08}}</ref> Rundt 3300 f.Kr. finst det prov på eit sameint kongedøme her, gjennom funn frå [[Qustul]], som også viser sterke band (både kulturelle og genetiske) med Naqada-kulturen i Øvre Egypt. [[Det gamle Egypt|Egypt]] ekspanderte mot sør frå 1600 f.Kr., og i 1520 f.Kr. var heile det nordlege Nubia under egyptisk kontroll. Egyptarane trekte seg seinare ut, og [[kongedømet Kusj]] voks til. Kusj overtok mange skikkar frå egyptarane, blant anna [[pyramidar|pyramide]]bygging. Kusj erobra Egypt på 700-talet f.Kr. Etter ei levetid på over tusen år blei kongedømet så invadert av det [[Etiopia|etiopiske]] [[Aksumriket]] kring 350, og riket braut saman. I dei påfølgjande hundreåra blei området [[kristendommen|kristna]]. Det oppstod tre kristne kongerike, [[Nobatia]], [[Makuria]] og [[Alodia]], og dei to sistnemnde varte igjen i rundt tusen år. Ved nedgangen til desse rika blei Nubia teke over av [[Det osmanske riket]] i nord og [[Sennar-sultanatet]] i sør på 1500-talet, og nubiarane gjekk gjennom rask [[islam]]ifisering og delvis [[arabifisering]]. På 1800-talet kom Nubia under eitt styre frå [[Egypt under khedivane]], og seinare blei det eit felles engelsk-egyptisk [[kondominium]]. Då [[koloni]]tida ende, blei området delt mellom Egypt og Sudan. Då [[Aswandemningen]] blei bygd på 1960-talet blei den nordlege delen av Nubia oversvømt av den 500 kilometer lange [[Nassersjøen]]. Dette medførte at 70&nbsp;000 nubiara i Egypt og 50&nbsp;000 i Sudan blei tvangsflytta frå heimane sine.<ref name=SNL/> Det finst no nubiske landsbyar nord for Aswan, på vestbreidda av Nilen og på øya [[Elefantine]]. ==Folkesetnad== [[Fil:Nubian house nile.jpg|mini|venstre|Nubisk hus ved Nilen.]] Innbyggjarane i Nubia er hovudsakleg [[nubiarar]], som er ein etnisk minoritet i både Egypt og Sudan. Det finst framleis nubiarar som snakkar [[nubisk]], eit språk frå den [[nilo-sahariske språk]]gruppa, men arabisk er hovudspråket i begge statane. Nubiarane lever av jordbruk ([[durra]], [[kveite]], [[dadlar]] og [[belgfrukter]]) og husdyrhald (geiter og sauer). Mange menn er arbeidsmigrantar og utfører ulike typar servicarbeid både i dei store byane i Egypt og Sudan og i utlandet.<ref name=SNL/> Nubiske hus er kjenneteikna av måla motiv på vegga og portar, både med geometriske former og biletlege figurar.<ref name=SNL/> == Kjelder == <references /> {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Nubia|Nubia]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, og «[[:nb:|Nubia]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}} den 9. august 2019.'' {{refslutt}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Nubia| ]] [[Kategori:Tidlegare land i Afrika]] [[Kategori:Sudansk historie]] [[Kategori:Egyptisk historie]] pqv0ncffi7xgkrycm2kl3e12y56xyn1 0 375734 3395576 3305477 2022-07-26T17:16:39Z Capa23 103928 wikitext text/x-wiki {{Infoboks programvare | namn = Google Play | logo = Google Play 2022 logo.svg | utviklar = [[Google]] | utgjeve = 6. mars 2012 | operativsystem = [[Android]] | programmeringsspråk = | sjanger = Digital distribusjon, applikasjonsbutikk | lisens = Proprietær lisens }} '''Google Play''' (tidlegare '''Android Market''') er ei distribusjonsplattform for digitale applikasjonar for [[smarttelefon|smarttelefonar]], [[nettbrett]] og andre digitale eininar med [[Android]] som [[operativsystem]]. Det er òg ein nettbasert handelsstad for digitale media, utvikla og halden ved like av [[Google]]. Android Market blei lansert 22. oktober 2008 og etterfølgaren, Google Play, blei lansert 6. mars 2012. Tenesta lèt brukarane søkje etter og laste ned musikk, magasin, bøker, filmar, fjernsynsprogram og dataprogram utgjevne gjennom Google. Brukarane kan òg kjøpe Chromebooks, bærbare PC-ar produsert av Nexus, og anna Google-tilknytt maskinvare og ulike tilbehøyr. Per april 2019 er det fire delar av Google Play; Google Play Music, Google Play Books, Google Play Movies & TV og Google Play Games. Applikasjonar er tilgjengelege anten gratis eller til ein pris. Dei kan lastast ned direkte til einingar som bruker operativsystemet Android. I juli 2013 hadde Google Play offisielt over 1 million applikasjonar og over 50 milliardar nedlastingar. == Bakgrunnsstoff == * {{Offisielt nettsted}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Google-tenester]] [[Kategori:Programvare frå 2008]] i2hhn0bm30k5b13x07bfubozm8vzl6e 0 384162 3395585 3385785 2022-07-26T17:21:16Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks musikkartist|bakgrunn=soloartist | namn = Dan Armstrong | verkeleg namn = Dan Kent Armstrong | fødd = {{fdato|1934|10|07}} | fødestad = [[Pittsburgh i Pennsylvania]] | død = {{dødsdato og alder|2004|06|08|1934|10|07}} | dødsstad = [[Los Angeles]] | yrke = Studiomusikar }} '''Dan Kent Armstrong''' ({{datoar}}) var ein USA-amerikansk [[gitarist]], [[gitarmakar]] og [[studiomusikar]]. Han flytta til [[New York City|New York]] tidleg i 1960-åra for å arbeide som studiomusikar og gitarreparatør. I 1965 opna han sin eigen gitarverkstad, Dan Armstrong's Guitar Service, på West 48th Street.<ref name=ref1>{{cite web |url=http://www.danarmstrong.org/dan1.html |title=The Man and his Guitars |publisher=Dan Armstrong |accessdate=6. november 2020 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140212013554/http://www.danarmstrong.org/dan1.html |archivedate=2014-02-12 }}</ref> I 1968 tilsette [[Ampeg]] Company i [[Linden i New Jersey]] Armstrong som konsulent for å utbetre gitarmerket deira kalla Grammer. Han designa ein ny gitar- og bass-serie som var laga av gjennomsiktig [[pleksiglas]].<ref name=ref6>{{cite web|author= |url=http://www.musicradar.com/us/reviews/guitars/ampeg-dan-armstrong-ada6-25870 |title=Ampeg Dan Armstrong ADA6 &#124; Guitar reviews |publisher=MusicRadar |date= |accessdate=6. november 2020}}</ref> Armstrong flytta til [[London]] tidleg i 1970-åra, der han utvikla ein ny serie elektriske instrument, forsterkarar og effektboksar. Instrumenta Dan Armstrong laga i London var laga av solid [[mahogni]] frå [[Honduras]]. ==Liste over artistar== Artistar som har brukt instrumenta til Armstrong: * [[Keith Richards]] frå [[The Rolling Stones]] * [[John Kay]] frå [[Steppenwolf]] * [[Cyril Jordan]] frå [[Flamin' Groovies]] * [[musikaren Poison Ivy|Poison Ivy]] frå [[The Cramps]] * [[Randy California]] frå [[musikkgruppa Spirit|Spirit]] * [[Arthur Lee]] frå [[musikkgruppa Love|Love]] * [[Lou Reed]] frå [[Velvet Underground]], i soloperioden 1974-1976 * [[Todd Tamanend Clark]] * [[Steve Miller]] frå [[The Steve Miller Band]] * [[Greg Ginn]] frå [[musikkgruppa Black Flag|Black Flag]] * [[Earl Slick]] * [[Kyle Toucher]] frå [[Dr. Know]] * [[Dave Grohl]] frå [[Foo Fighters]] * [[Ant Forbes]] frå [[Vex Red]] * [[Paul McCartney]] frå [[The Beatles]] (eig den einaste venstrehendte Dan Armstrong-gitaren) * [[Phil Lynott]] frå [[Thin Lizzy]] * [[Randy Rhoads]] frå [[Quiet Riot]] (eigd av Kevin DuBrow) * [[Ronnie Wood]] frå [[Faces]] og [[The Rolling Stones]] * [[Ronnie Lane]] frå [[Faces]] * [[Rick Richards]] frå [[The Georgia Satellites]] og [[Izzy Stradlin and the Ju Ju Hounds]] * [[Buzz Osborne]] frå [[The Melvins]] * [[Joe Perry]] frå [[Aerosmith]] * [[Nile Rodgers]] frå [[Chic]] * [[Matthew Bellamy]] frå [[musikkgruppa Muse|Muse]], berre i musikkvideoen til «[[Supermassive Black Hole]]» * [[Leslie West]] frå [[musikkgruppa Mountain|Mountain]] * [[Bill Wyman]] frå [[The Rolling Stones]] * [[Scott Hill]], [[Bob Balch]] og [[Brad Davis]] frå [[Fu Manchu]] * [[George Kooymans]] frå [[Golden Earring]] * [[Brent Hinds]] frå [[musikkgruppa Mastodon|Mastodon]] * [[Rich Robinson]] frå [[The Black Crowes]] * [[Justin Hawkins]] frå [[The Darkness]] * [[musikaren John Davis|John Davis]] frå [[Superdrag]] * [[Stephen Egerton]] (gitarist) frå [[Descendents]] (band) & [[musikkgruppa All|ALL]] (band) * [[Steve «Stevenson» Borek]] og [[Mike Neider]] (gitaristar) frå [[Bl'ast]] (band) * [[Dr. Matt Destruction]] (bassist) i [[The Hives]], berre i videoen «Go Right Ahead Live broadcast from RMV»<ref>{{YouTube|6NQx2R4jO7I}}</ref> * [[Charlie Block]] frå [[musikkgruppa Mariner|Mariner]] * [[Francis Monkman]] frå [[Curved Air]] * [[Charlie Starr]] frå [[Blackberry Smoke]] * [[Josh Homme]] frå [[Queens of the Stone Age]] * [[Lars Frederiksen]] frå [[Rancid]] * [[Tom Keifer]] frå [[musikkgruppa Cinderella|Cinderella]] * [[Justin Trosper]] frå [[Unwound]] * [[Justin Pearson]] frå [[The Locust]] * [[Mike Lewis]] frå [[Lostprophets]] * [[Jack Bruce]] frå [[Cream]] * [[Geezer Butler]] frå [[Black Sabbath]] * [[Jesse F. Keeler]] frå [[Death From Above 1979]] * Olly Smith frå [[The Vigil]] * [[Dave Dalton]] frå [[Screaming Bloody Marys]] * [[John Frusciante]] frå [[Red Hot Chili Peppers]] * [[Jack Sherman]] frå [[Red Hot Chili Peppers]] ==Kjelder== {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Dan Armstrong|Dan Armstrong]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 7. november 2020.'' **''{{Wikipedia-utgåve|en}} oppgav desse kjeldene:'' {{refslutt}} {{fotnoteliste}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonscat}} [[Kategori:USA-amerikanske studiomusikarar]] [[Kategori:Gitarmakarar]] [[Kategori:Folk frå Lakewood i Ohio]] [[Kategori:Musikarar frå Pittsburgh]] rpju9nph6cvbvmhhmml6hl6e1f748xv 0 395251 3395638 3395293 2022-07-26T20:51:40Z 90sveped 53941 /* Semifinalar */ wikitext text/x-wiki '''Europameisterskapen i fotball for kvinner 2022''' vil vere den 13. [[europameisterskapen i fotball for kvinner]] og vert arrangert av [[UEFA]] frå 6. til 31. juli 2022 i [[England]]. Meisterskapen skulle opphavleg arrangerast i 2021, men på grunn av [[koronapandemien]] vedtok UEFA å utsette [[EM i fotball 2021|meisterskapen for herrane til 2021]] og meisterskapen for kvinner til 2022.<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/025c-0f3d8be5c46b-a606252552ee-1000--/ |title=UEFA Women's EURO moved to July 2022 |publisher=[[UEFA]] |date=2020-04-23 |access-date=2020-04-23 |language=en }}</ref> 28. februar 2022 vart russiske klubb- og landslag suspendert av [[FIFA]] og [[UEFA]] frå å delta i internasjonale turneringar på ubestemt tid, som følgje av den russiske invasjonen av Ukraina 24. februar 2022. [[Det russiske kvinnelandslaget i fotball|Det russiske kvinnelandslaget]] var kvalifisert til europameisterskapen og skulle ha spelt i gruppe C.<ref name="Russland">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0272-148df1faf082-6e50b5ea1f84-1000--fifa-uefa-suspend-russian-clubs-and-national-teams-from-all-com/|title=FIFA/UEFA suspend Russian clubs and national teams from all competitions|publisher=[[UEFA]] |date=2022-02-28 |access-date=2022-02-28 |language=en }}</ref> [[Det portugisiske kvinnelandslaget i fotball|Portugal]] overtok plassen til Russland i gruppe C.<ref name="Russland2022-23">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0275-150c9887cacb-882c686f407f-1000--uefa-decisions-for-upcoming-competitions-relating-to-the-ongoin/|title=UEFA decisions for upcoming competitions relating to the ongoing suspension of Russian national teams and clubs|publisher=[[UEFA]] |date=2022-05-02 |access-date=2022-05-02 |language=en }}</ref> ==Arenaar== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! [[Manchester]] ! [[Southampton]] ! [[Brighton and Hove]] ! [[Milton Keynes]] ! [[Brentford]] |- | [[Old Trafford]] | [[St Mary's Stadium]] | [[Falmer Stadium]] | [[Stadium MK]] | [[Brentford Community Stadium]] |- | Kapasitet: '''{{formatnum:74879}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:32505}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:30750}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:30500}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:17250}}''' |- | [[File:Old Trafford inside 20060726 1.jpg|150px]] | [[File:St Mary's Stadium (2).jpg|150px]] | [[File:Amex Community Stadium.jpg|150px]] | [[File:Stadium North & East Stands.jpg|150px]] | [[File:Brentford Community Stadium 2020.jpg|150px]] |} {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! [[Sheffield]] ! [[Leigh]] ! [[Rotherham]] ! [[Manchester]] ! [[London]] |- | [[Bramall Lane]] | [[Leigh Sports Village]] | [[New York Stadium]] | [[Academy Stadium]] | [[Wembley stadion|Wembley Stadion]] |- | Kapasitet: '''{{formatnum:32702}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:12000}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:12021}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:7000}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:90000}}''' |- | [[File:John Street Stand.jpg|150px]] | [[File:LeighStadium-May2008.jpg|150px]] | [[File:New York Stadium (8688620836).jpg|150px]] | [[File:Academy Stadium 02.jpg|150px]] | [[File:New Wembley Stadium and Arch from Olympic Way - geograph.org.uk - 2406320.jpg|150px]] |} == Gruppespelet == === Gruppe A === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|England}} |bg=a |w=3 |d=0 |l=0 |gf=14|ga=0 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bg=a |w=2 |d=0 |l=1 |gf=3 |ga=1 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bg= |w=1 |d=0 |l=2 |gf=4 |ga=10 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bg= |w=0 |d=0 |l=3 |gf=1 |ga=11 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=6. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bilde2= |stadion=[[Old Trafford]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:68871}} |dommar=Marta Huerta de Aza (Spania) |mål1=[[Beth Mead|Mead]] {{goal|16}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032206--england-vs-austria/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=7. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Noreg}} |bilde1= |resultat=4&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:9146}} |dommar=Lina Lehtovaara (Finland) |mål1=[[Julie Blakstad|Blakstad]] {{goal|10}}<br>[[Frida Maanum|Maanum]] {{goal|13}}<br>[[Caroline Graham Hansen|Graham Hansen]] {{goal|31|[[straffespark|str.]]}}<br>[[Guro Reiten|Reiten]] {{goal|54}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032207--norway-vs-northern-ireland/ Rapport] |mål2=[[Julie Nelson|Nelson]] {{goal|49}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=11. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Austerrike}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:9268}} |dommar=Emikar Calderas Barrera (Venezuela) |mål1=[[Katharina Schiechtl|Schiechtl]] {{goal|19}}<br>[[Katharina Naschenweng|Naschenweng]] {{goal|88}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032208/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=11. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=8&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:28847}} |dommar=Riem Hussein (Tyskland) |mål1=[[Georgia Stanway|Stanway]] {{goal|12|[[straffespark|str.]]}}<br>[[Lauren Hemp|Hemp]] {{goal|15}}<br>[[Ellen White|White]] {{goal|29||41}}<br>[[Beth Mead|Mead]] {{goal|34||38||61}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|66}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032209/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=15. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nord-Irland}} |bilde1= |resultat=0&ndash;5 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|England}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:30785}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032210/ Rapport] |mål2=[[Fran Kirby|Kirby]] {{goal|41}}<br>[[Beth Mead|Mead]] {{goal|45}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|48||53}}<br>[[Kelsie Burrows|Burrows]] {{goal|76|[[sjølvmål|sm.]]}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=15. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Austerrike}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:12667}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Nicole Billa|Billa]] {{goal|37}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032211/ Rapport] |mål2= }} ---- === Gruppe B === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Tyskland}} |bg=a |w=3 |d=0 |l=0 |gf=9 |ga=0 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bg=a |w=2 |d=0 |l=1 |gf=5 |ga=3 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Danmark}} |bg= |w=1 |d=0 |l=2 |gf=1 |ga=5 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bg= |w=0 |d=0 |l=3 |gf=1 |ga=8 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=8. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Spania}} |bilde1= |resultat=4&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:16819}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Irene Paredes|Paredes]] {{goal|26}}<br>[[Aitana Bonmatí|Bonmatí]] {{goal|41}}<br>[[Lucía García|L. García]] {{goal|75}}<br>[[Mariona Caldentey|Caldentey]] {{goal|90+5|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032212--spain-vs-finland/ Rapport] |mål2=[[Linda Sällström|Sällström]] {{goal|1}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=8. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=4&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Danmark}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:15736}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1=[[Lina Magull|Magull]] {{goal|21}}<br>[[Lea Schüller|Schüller]] {{goal|57}}<br>[[Lena Lattwein|Lattwein]] {{goal|78}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|86}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032213--germany-vs-denmark/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=12. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Danmark}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:11615}} |dommar=Iuliana Demetrescu (Romania) |mål1=[[Pernille Harder|Harder]] {{goal|72}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032214/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=12. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16037}} |dommar=Stéphanie Frappart (Frankrike) |mål1=[[Klara Bühl|Bühl]] {{goal|3}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|37}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032215/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=16. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Finland}} |bilde1= |resultat=0&ndash;3 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Tyskland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:20721}} |dommar=Emikar Calderas Barrera (Venezuela) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032216/ Rapport] |mål2=[[Sophia Kleinherne|Kleinherne]] {{goal|40}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|48}}<br>[[Nicole Anyomi|Anyomi]] {{goal|63}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=16. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Danmark}} |bilde1= |resultat=0&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16041}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032217/ Rapport] |mål2=[[Marta Cardona|Cardona]] {{goal|90}} }} ---- === Gruppe C === [[Det russiske kvinnelandslaget i fotball|Det russiske kvinnelandslaget]] var kvalifisert til europameisterskapen og skulle ha spelt i gruppe C. Men 2. mai 2022 vart det stadfesta at Russland ikkje fekk delta i meisterskapen, på grunn av den russiske invasjonen av Ukraina 24. februar 2022.<ref name="Russland"/> [[Det portugisiske kvinnelandslaget i fotball|Portugal]] overtok plassen til Russland i gruppe C.<ref name="Russland2022-23"/> {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=2 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=4 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=4 |ga=8 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=4 |ga=10}} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=9. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Portugal}} |bilde1= |resultat=2&ndash;2 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:5902}} |dommar=Jana Adámková (Tsjekkia) |mål1=[[Diana Gomes|Gomes]] {{goal|58}}<br>[[Jéssica Silva|J. Silva]] {{goal|66}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032219/ Rapport] |mål2=[[Coumba Sow|Sow]] {{goal|2}}<br>[[Rahel Kiwic|Kiwic]] {{goal|5}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=9. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nederland}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:21342}} |dommar=Cheryl Foster (Wales) |mål1=[[Jill Roord|Roord]] {{goal|52}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032218/ Rapport] |mål2=[[Jonna Andersson|Andersson]] {{goal|36}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=13. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:12914}} |dommar=Marta Huerta de Aza (Spania) |mål1=[[Fridolina Rolfö|Rolfö]] {{goal|53}}<br>[[Hanna Bennison|Bennison]] {{goal|79}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032220/ Rapport] |mål2=[[Ramona Bachmann|Bachmann]] {{goal|55}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=13. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nederland}} |bilde1= |resultat=3&ndash;2 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:6966}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1=[[Damaris Egurrola|Egurrola]] {{goal|7}}<br>[[Stefanie van der Gragt|van der Gragt]] {{goal|16}}<br>[[Daniëlle van de Donk|van de Donk]] {{goal|62}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032221/ Rapport] |mål2=[[Carole Costa|C. Costa]] {{goal|38|[[Straffespark|str.]]}}<br>[[Diana Silva|Di. Silva]] {{goal|47}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=17. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sveits}} |bilde1= |resultat=1&ndash;4 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:22596}} |dommar=Iuliana Demetrescu ([[Federaţia Română de Fotbal|Romania]]) |mål1=[[Géraldine Reuteler|Reuteler]] {{goal|53}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032222/ Rapport] |mål2=[[Ana-Maria Crnogorčević|Crnogorčević]] {{goal|49|[[sjølvmål|sm.]]}}<br>[[Romée Leuchter|Leuchter]] {{goal|84||90+5}}<br>[[Victoria Pelova|Pelova]] {{goal|89}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=17. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=5&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:7118}} |dommar=Stéphanie Frappart ([Frankrike) |mål1=[[Filippa Angeldal|Angeldal]] {{goal|21||45}}<br>[[Carole Costa|C. Costa]] {{goal|45+7|[[sjølvmål|sm.]]}}<br>[[Kosovare Asllani|Asllani]] {{goal|54|[[Straffespark|str.]]}}<br>[[Stina Blackstenius|Blackstenius]] {{goal|90+1}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032223/ Rapport] |mål2= }} ---- === Gruppe D === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=3 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bg=a |w=1 |d=1 |l=1 |gf=3 |ga=3 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bg= |w=0 |d=3 |l=0 |gf=3 |ga=3 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Italia}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=2 |ga=7 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=10. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Belgia}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:3859}} |dommar=Tess Olofsson (Sverige) |mål1=[[Justine Vanhaevermaet|Vanhaevermaet]] {{goal|67|[[Straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032225/ Rapport] |mål2=[[Berglind Björg Þorvaldsdóttir|Þorvaldsdóttir]] {{goal|50}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=10. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=5&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Italia}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:8541}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1=[[Grace Geyoro|Geyoro]] {{goal|9||40||45}}<br>[[Marie-Antoinette Katoto|Katoto]] {{goal|12}}<br>[[Delphine Cascarino|Cascarino]] {{goal|38}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032224/ Rapport] |mål2=[[Martina Piemonte|Piemonte]] {{goal|76}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=14. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Italia}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:4029}} |dommar=Lina Lehtovaara (Finland) |mål1=[[Valentina Bergamaschi|Bergamaschi]] {{goal|62}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032227/ Rapport] |mål2=[[Karólína Lea Vilhjálmsdóttir|Vilhjálmsdóttir]] {{goal|3}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=14. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:8173}} |dommar=Cheryl Foster (Wales) |mål1=[[Kadidiatou Diani|Diani]] {{goal|6}}<br>[[Griedge Mbock Bathy|Mbock Bathy]] {{goal|31}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032226/ Rapport] |mål2=[[Janice Cayman|Cayman]] {{goal|36}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=18. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Island}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:7392}} |dommar=Jana Adámková (Tsjekkia) |mål1=[[Dagný Brynjarsdóttir|Brynjarsdóttir]] {{goal|90+12|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032228/ Rapport] |mål2=[[Melvine Malard|Malard]] {{goal|1}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=18. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Italia}} |bilde1= |resultat=0&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:3919}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032229/ Rapport] |mål2=[[Tine De Caigny|De Caigny]] {{goal|49}} }} ---- == Sluttspelet == === Kvartfinalar === {{Fotballresultater |bg= |dato=20. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 (e.e.o.) |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:28994}} |dommar=Stéphanie Frappart (Frankrike) |mål1=[[Ella Toone|Toone]] {{goal|84}}<br>[[Georgia Stanway|Stanway]] {{goal|96}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032230/ Rapport] |mål2=[[Esther González|González]] {{goal|54}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=21. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16025}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1=[[Lina Magull|Magull]] {{goal|25}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|90}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032231/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=22. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:7517}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Linda Sembrant|Sembrant]] {{goal|90+2}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032232/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=23. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 (e.e.o.) |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:9764}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1=[[Ève Périsset|Périsset]] {{goal|102|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032233/ Rapport] |mål2= }} ---- === Semifinalar === {{Fotballresultater |bg= |dato=26. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=4&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1=[[Beth Mead|Mead]] {{goal|34}}<br>[[Lucy Bronze|Bronze]] {{goal|48}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|68}}<br>[[Fran Kirby|Kirby]] {{goal|76}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032234/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=27. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=&ndash; |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar= |mål1= |rapport= |mål2= }} ---- === Finale === {{Fotballresultater |bg= |dato=31. juli 2022<br>17:00 |lag1=Vinnar semifinale 1 |bilde1= |resultat=&ndash; |lag2=Vinnar semifinale 2 |bilde2= |stadion=[[Wembley Stadium]], [[London]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar= |mål1= |rapport= |mål2= }} == Referansar == {{fotnoteliste}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:EM i fotball for kvinner 2022|EM i fotball for kvinner 2022]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 1. desember 2021.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [https://www.uefa.com/womenseuro/ Nettstaden til UEFA Women's Euro 2022] {{EM i fotball for kvinner}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Europameisterskapar i fotball]] [[Kategori:Fotball i 2022]] dq5g8678oz548a25b6rti77sak687nu 3395639 3395638 2022-07-26T20:51:54Z 90sveped 53941 /* Finale */ wikitext text/x-wiki '''Europameisterskapen i fotball for kvinner 2022''' vil vere den 13. [[europameisterskapen i fotball for kvinner]] og vert arrangert av [[UEFA]] frå 6. til 31. juli 2022 i [[England]]. Meisterskapen skulle opphavleg arrangerast i 2021, men på grunn av [[koronapandemien]] vedtok UEFA å utsette [[EM i fotball 2021|meisterskapen for herrane til 2021]] og meisterskapen for kvinner til 2022.<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/womenseuro/news/025c-0f3d8be5c46b-a606252552ee-1000--/ |title=UEFA Women's EURO moved to July 2022 |publisher=[[UEFA]] |date=2020-04-23 |access-date=2020-04-23 |language=en }}</ref> 28. februar 2022 vart russiske klubb- og landslag suspendert av [[FIFA]] og [[UEFA]] frå å delta i internasjonale turneringar på ubestemt tid, som følgje av den russiske invasjonen av Ukraina 24. februar 2022. [[Det russiske kvinnelandslaget i fotball|Det russiske kvinnelandslaget]] var kvalifisert til europameisterskapen og skulle ha spelt i gruppe C.<ref name="Russland">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0272-148df1faf082-6e50b5ea1f84-1000--fifa-uefa-suspend-russian-clubs-and-national-teams-from-all-com/|title=FIFA/UEFA suspend Russian clubs and national teams from all competitions|publisher=[[UEFA]] |date=2022-02-28 |access-date=2022-02-28 |language=en }}</ref> [[Det portugisiske kvinnelandslaget i fotball|Portugal]] overtok plassen til Russland i gruppe C.<ref name="Russland2022-23">{{cite news |url=https://www.uefa.com/insideuefa/mediaservices/mediareleases/news/0275-150c9887cacb-882c686f407f-1000--uefa-decisions-for-upcoming-competitions-relating-to-the-ongoin/|title=UEFA decisions for upcoming competitions relating to the ongoing suspension of Russian national teams and clubs|publisher=[[UEFA]] |date=2022-05-02 |access-date=2022-05-02 |language=en }}</ref> ==Arenaar== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! [[Manchester]] ! [[Southampton]] ! [[Brighton and Hove]] ! [[Milton Keynes]] ! [[Brentford]] |- | [[Old Trafford]] | [[St Mary's Stadium]] | [[Falmer Stadium]] | [[Stadium MK]] | [[Brentford Community Stadium]] |- | Kapasitet: '''{{formatnum:74879}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:32505}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:30750}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:30500}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:17250}}''' |- | [[File:Old Trafford inside 20060726 1.jpg|150px]] | [[File:St Mary's Stadium (2).jpg|150px]] | [[File:Amex Community Stadium.jpg|150px]] | [[File:Stadium North & East Stands.jpg|150px]] | [[File:Brentford Community Stadium 2020.jpg|150px]] |} {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! [[Sheffield]] ! [[Leigh]] ! [[Rotherham]] ! [[Manchester]] ! [[London]] |- | [[Bramall Lane]] | [[Leigh Sports Village]] | [[New York Stadium]] | [[Academy Stadium]] | [[Wembley stadion|Wembley Stadion]] |- | Kapasitet: '''{{formatnum:32702}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:12000}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:12021}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:7000}}''' | Kapasitet: '''{{formatnum:90000}}''' |- | [[File:John Street Stand.jpg|150px]] | [[File:LeighStadium-May2008.jpg|150px]] | [[File:New York Stadium (8688620836).jpg|150px]] | [[File:Academy Stadium 02.jpg|150px]] | [[File:New Wembley Stadium and Arch from Olympic Way - geograph.org.uk - 2406320.jpg|150px]] |} == Gruppespelet == === Gruppe A === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|England}} |bg=a |w=3 |d=0 |l=0 |gf=14|ga=0 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bg=a |w=2 |d=0 |l=1 |gf=3 |ga=1 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bg= |w=1 |d=0 |l=2 |gf=4 |ga=10 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bg= |w=0 |d=0 |l=3 |gf=1 |ga=11 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=6. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bilde2= |stadion=[[Old Trafford]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:68871}} |dommar=Marta Huerta de Aza (Spania) |mål1=[[Beth Mead|Mead]] {{goal|16}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032206--england-vs-austria/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=7. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Noreg}} |bilde1= |resultat=4&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:9146}} |dommar=Lina Lehtovaara (Finland) |mål1=[[Julie Blakstad|Blakstad]] {{goal|10}}<br>[[Frida Maanum|Maanum]] {{goal|13}}<br>[[Caroline Graham Hansen|Graham Hansen]] {{goal|31|[[straffespark|str.]]}}<br>[[Guro Reiten|Reiten]] {{goal|54}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032207--norway-vs-northern-ireland/ Rapport] |mål2=[[Julie Nelson|Nelson]] {{goal|49}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=11. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Austerrike}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nord-Irland}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:9268}} |dommar=Emikar Calderas Barrera (Venezuela) |mål1=[[Katharina Schiechtl|Schiechtl]] {{goal|19}}<br>[[Katharina Naschenweng|Naschenweng]] {{goal|88}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032208/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=11. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=8&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:28847}} |dommar=Riem Hussein (Tyskland) |mål1=[[Georgia Stanway|Stanway]] {{goal|12|[[straffespark|str.]]}}<br>[[Lauren Hemp|Hemp]] {{goal|15}}<br>[[Ellen White|White]] {{goal|29||41}}<br>[[Beth Mead|Mead]] {{goal|34||38||61}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|66}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032209/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=15. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nord-Irland}} |bilde1= |resultat=0&ndash;5 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|England}} |bilde2= |stadion=[[St. Mary's Stadium]], [[Southampton]] |tilskodarar={{Formatnum:30785}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032210/ Rapport] |mål2=[[Fran Kirby|Kirby]] {{goal|41}}<br>[[Beth Mead|Mead]] {{goal|45}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|48||53}}<br>[[Kelsie Burrows|Burrows]] {{goal|76|[[sjølvmål|sm.]]}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=15. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Austerrike}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Noreg}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:12667}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Nicole Billa|Billa]] {{goal|37}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032211/ Rapport] |mål2= }} ---- === Gruppe B === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Tyskland}} |bg=a |w=3 |d=0 |l=0 |gf=9 |ga=0 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bg=a |w=2 |d=0 |l=1 |gf=5 |ga=3 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Danmark}} |bg= |w=1 |d=0 |l=2 |gf=1 |ga=5 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bg= |w=0 |d=0 |l=3 |gf=1 |ga=8 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=8. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Spania}} |bilde1= |resultat=4&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:16819}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Irene Paredes|Paredes]] {{goal|26}}<br>[[Aitana Bonmatí|Bonmatí]] {{goal|41}}<br>[[Lucía García|L. García]] {{goal|75}}<br>[[Mariona Caldentey|Caldentey]] {{goal|90+5|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032212--spain-vs-finland/ Rapport] |mål2=[[Linda Sällström|Sällström]] {{goal|1}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=8. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=4&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Danmark}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:15736}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1=[[Lina Magull|Magull]] {{goal|21}}<br>[[Lea Schüller|Schüller]] {{goal|57}}<br>[[Lena Lattwein|Lattwein]] {{goal|78}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|86}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032213--germany-vs-denmark/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=12. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Danmark}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Finland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:11615}} |dommar=Iuliana Demetrescu (Romania) |mål1=[[Pernille Harder|Harder]] {{goal|72}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032214/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=12. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16037}} |dommar=Stéphanie Frappart (Frankrike) |mål1=[[Klara Bühl|Bühl]] {{goal|3}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|37}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032215/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=16. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Finland}} |bilde1= |resultat=0&ndash;3 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Tyskland}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:20721}} |dommar=Emikar Calderas Barrera (Venezuela) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032216/ Rapport] |mål2=[[Sophia Kleinherne|Kleinherne]] {{goal|40}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|48}}<br>[[Nicole Anyomi|Anyomi]] {{goal|63}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=16. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Danmark}} |bilde1= |resultat=0&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16041}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032217/ Rapport] |mål2=[[Marta Cardona|Cardona]] {{goal|90}} }} ---- === Gruppe C === [[Det russiske kvinnelandslaget i fotball|Det russiske kvinnelandslaget]] var kvalifisert til europameisterskapen og skulle ha spelt i gruppe C. Men 2. mai 2022 vart det stadfesta at Russland ikkje fekk delta i meisterskapen, på grunn av den russiske invasjonen av Ukraina 24. februar 2022.<ref name="Russland"/> [[Det portugisiske kvinnelandslaget i fotball|Portugal]] overtok plassen til Russland i gruppe C.<ref name="Russland2022-23"/> {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=2 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=4 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=4 |ga=8 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=4 |ga=10}} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=9. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Portugal}} |bilde1= |resultat=2&ndash;2 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:5902}} |dommar=Jana Adámková (Tsjekkia) |mål1=[[Diana Gomes|Gomes]] {{goal|58}}<br>[[Jéssica Silva|J. Silva]] {{goal|66}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032219/ Rapport] |mål2=[[Coumba Sow|Sow]] {{goal|2}}<br>[[Rahel Kiwic|Kiwic]] {{goal|5}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=9. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nederland}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:21342}} |dommar=Cheryl Foster (Wales) |mål1=[[Jill Roord|Roord]] {{goal|52}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032218/ Rapport] |mål2=[[Jonna Andersson|Andersson]] {{goal|36}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=13. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sveits}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:12914}} |dommar=Marta Huerta de Aza (Spania) |mål1=[[Fridolina Rolfö|Rolfö]] {{goal|53}}<br>[[Hanna Bennison|Bennison]] {{goal|79}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032220/ Rapport] |mål2=[[Ramona Bachmann|Bachmann]] {{goal|55}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=13. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Nederland}} |bilde1= |resultat=3&ndash;2 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:6966}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1=[[Damaris Egurrola|Egurrola]] {{goal|7}}<br>[[Stefanie van der Gragt|van der Gragt]] {{goal|16}}<br>[[Daniëlle van de Donk|van de Donk]] {{goal|62}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032221/ Rapport] |mål2=[[Carole Costa|C. Costa]] {{goal|38|[[Straffespark|str.]]}}<br>[[Diana Silva|Di. Silva]] {{goal|47}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=17. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sveits}} |bilde1= |resultat=1&ndash;4 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:22596}} |dommar=Iuliana Demetrescu ([[Federaţia Română de Fotbal|Romania]]) |mål1=[[Géraldine Reuteler|Reuteler]] {{goal|53}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032222/ Rapport] |mål2=[[Ana-Maria Crnogorčević|Crnogorčević]] {{goal|49|[[sjølvmål|sm.]]}}<br>[[Romée Leuchter|Leuchter]] {{goal|84||90+5}}<br>[[Victoria Pelova|Pelova]] {{goal|89}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=17. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=5&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Portugal}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:7118}} |dommar=Stéphanie Frappart ([Frankrike) |mål1=[[Filippa Angeldal|Angeldal]] {{goal|21||45}}<br>[[Carole Costa|C. Costa]] {{goal|45+7|[[sjølvmål|sm.]]}}<br>[[Kosovare Asllani|Asllani]] {{goal|54|[[Straffespark|str.]]}}<br>[[Stina Blackstenius|Blackstenius]] {{goal|90+1}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032223/ Rapport] |mål2= }} ---- === Gruppe D === {{Football table start}} {{fbt-row |#=1|team={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bg=a |w=2 |d=1 |l=0 |gf=8 |ga=3 }} {{fbt-row |#=2|team={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bg=a |w=1 |d=1 |l=1 |gf=3 |ga=3 }} {{fbt-row |#=3|team={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bg= |w=0 |d=3 |l=0 |gf=3 |ga=3 }} {{fbt-row |#=4|team={{fotballflagg2|kv=1|Italia}} |bg= |w=0 |d=1 |l=2 |gf=2 |ga=7 }} {{Football table end}} {{Fotballresultater |bg= |dato=10. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Belgia}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:3859}} |dommar=Tess Olofsson (Sverige) |mål1=[[Justine Vanhaevermaet|Vanhaevermaet]] {{goal|67|[[Straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032225/ Rapport] |mål2=[[Berglind Björg Þorvaldsdóttir|Þorvaldsdóttir]] {{goal|50}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=10. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=5&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Italia}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:8541}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1=[[Grace Geyoro|Geyoro]] {{goal|9||40||45}}<br>[[Marie-Antoinette Katoto|Katoto]] {{goal|12}}<br>[[Delphine Cascarino|Cascarino]] {{goal|38}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032224/ Rapport] |mål2=[[Martina Piemonte|Piemonte]] {{goal|76}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=14. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Italia}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Island}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:4029}} |dommar=Lina Lehtovaara (Finland) |mål1=[[Valentina Bergamaschi|Bergamaschi]] {{goal|62}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032227/ Rapport] |mål2=[[Karólína Lea Vilhjálmsdóttir|Vilhjálmsdóttir]] {{goal|3}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=14. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:8173}} |dommar=Cheryl Foster (Wales) |mål1=[[Kadidiatou Diani|Diani]] {{goal|6}}<br>[[Griedge Mbock Bathy|Mbock Bathy]] {{goal|31}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032226/ Rapport] |mål2=[[Janice Cayman|Cayman]] {{goal|36}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=18. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Island}} |bilde1= |resultat=1&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:7392}} |dommar=Jana Adámková (Tsjekkia) |mål1=[[Dagný Brynjarsdóttir|Brynjarsdóttir]] {{goal|90+12|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032228/ Rapport] |mål2=[[Melvine Malard|Malard]] {{goal|1}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=18. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Italia}} |bilde1= |resultat=0&ndash;1 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[Academy Stadium]], [[Manchester]] |tilskodarar={{Formatnum:3919}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1= |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032229/ Rapport] |mål2=[[Tine De Caigny|De Caigny]] {{goal|49}} }} ---- == Sluttspelet == === Kvartfinalar === {{Fotballresultater |bg= |dato=20. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=2&ndash;1 (e.e.o.) |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Spania}} |bilde2= |stadion=[[Falmer Stadium]], [[Brighton and Hove]] |tilskodarar={{Formatnum:28994}} |dommar=Stéphanie Frappart (Frankrike) |mål1=[[Ella Toone|Toone]] {{goal|84}}<br>[[Georgia Stanway|Stanway]] {{goal|96}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032230/ Rapport] |mål2=[[Esther González|González]] {{goal|54}} }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=21. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=2&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Austerrike}} |bilde2= |stadion=[[Brentford Community Stadium]], [[Brentford]] |tilskodarar={{Formatnum:16025}} |dommar=Rebecca Welch (England) |mål1=[[Lina Magull|Magull]] {{goal|25}}<br>[[Alexandra Popp|Popp]] {{goal|90}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032231/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=22. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Sverige}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Belgia}} |bilde2= |stadion=[[Leigh Sports Village]], [[Leigh]] |tilskodarar={{Formatnum:7517}} |dommar=Kateryna Monzul (Ukraina) |mål1=[[Linda Sembrant|Sembrant]] {{goal|90+2}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032232/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=23. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Frankrike}} |bilde1= |resultat=1&ndash;0 (e.e.o.) |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Nederland}} |bilde2= |stadion=[[New York Stadium]], [[Rotherham]] |tilskodarar={{Formatnum:9764}} |dommar=Ivana Martinčić (Kroatia) |mål1=[[Ève Périsset|Périsset]] {{goal|102|[[straffespark|str.]]}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032233/ Rapport] |mål2= }} ---- === Semifinalar === {{Fotballresultater |bg= |dato=26. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=4&ndash;0 |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Sverige}} |bilde2= |stadion=[[Bramall Lane]], [[Sheffield]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar=Esther Staubli (Sveits) |mål1=[[Beth Mead|Mead]] {{goal|34}}<br>[[Lucy Bronze|Bronze]] {{goal|48}}<br>[[Alessia Russo|Russo]] {{goal|68}}<br>[[Fran Kirby|Kirby]] {{goal|76}} |rapport=[https://www.uefa.com/womenseuro/match/2032234/ Rapport] |mål2= }} ---- {{Fotballresultater |bg= |dato=27. juli 2022<br>20:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|Tyskland}} |bilde1= |resultat=&ndash; |lag2={{fotballflagg2|kv=1|Frankrike}} |bilde2= |stadion=[[Stadium MK]], [[Milton Keynes]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar= |mål1= |rapport= |mål2= }} ---- === Finale === {{Fotballresultater |bg= |dato=31. juli 2022<br>17:00 |lag1={{fotballflagg-h|kv=1|England}} |bilde1= |resultat=&ndash; |lag2=Vinnar semifinale 2 |bilde2= |stadion=[[Wembley Stadium]], [[London]] |tilskodarar={{Formatnum:}} |dommar= |mål1= |rapport= |mål2= }} == Referansar == {{fotnoteliste}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:nb:EM i fotball for kvinner 2022|EM i fotball for kvinner 2022]]» frå {{Wikipedia-utgåve|nb}}, den 1. desember 2021.'' {{refslutt}} == Bakgrunnsstoff == * [https://www.uefa.com/womenseuro/ Nettstaden til UEFA Women's Euro 2022] {{EM i fotball for kvinner}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Europameisterskapar i fotball]] [[Kategori:Fotball i 2022]] 0rrugicb5d2af95iugpaxbr9ctfr10f 0 395730 3395642 3394646 2022-07-26T22:10:22Z 90sveped 53941 /* Deltakande land */ wikitext text/x-wiki {{Infoboks Junior Eurovision Song Contest | namn = Junior Eurovision Song Contest 2022 | finalen = 11. desember 2022 | stad = {{flaggikonJESC|Armenia}} {{ikkerød|Karen Demirtsjjan idretts- og konsertarena}}<br>[[Jerevan]] i [[Armenia]] | programleiar = | varigskap = | kringkastar = [[ARMTV]] | opningsnummer i finalen = | pausenummer i finalen = | deltakarland = | debuterte = | attende = | trekte seg = | ikkje med = {{flaggJESC|Russland}} | kart = | karttekst = | vinnarland = | song = | artist = | førre = [[Junior Eurovision Song Contest 2021]] | neste = ''[[Junior Eurovision Song Contest 2023]]'' }} '''Junior Eurovision Song Contest 2022 (JESC 2022)''' vert den 20. gongen [[Junior Eurovision Song Contest]] vert arrangert. Tevlinga skal etter planen verte arrangert i [[Jerevan]] i [[Armenia]] 11. desember 2022, etter at [[Maléna Fox]] vann tevlinga i [[Junior Eurovision Song Contest 2021|2021]] med songen «[[Kami Kami]]».<ref name=Armenia2022>{{Cite web|url=https://junioreurovision.tv/story/armenia-to-host-20th-junior-eurovision-in-2022|title=Armenia to host 20th Junior Eurovision in 2022 🇦🇲|date=2021-12-21|website=junioreurovision.tv}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-12-21|title=🇦🇲 Armenia to Host Junior Eurovision Song Contest 2022|url=https://eurovoix.com/2021/12/21/armenia-host-junior-eurovision-song-contest-2022/|url-status=live|access-date=2021-12-21|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref><ref name=Jerevan2022/> Dette vil vere andre gongen at Armenia arrangerer Junior Eurovision Song Contest, etter at landet arrangerte tevlinga i [[Junior Eurovision Song Contest 2011|2011]].<ref name=Armenia2022/> [[Russland i Junior Eurovision Song Contest|Russland]] hadde opphavleg meldt seg på for deltaking i 2022-utgåva, men 26. februar trekte dei russiske kringkastarane seg ut av [[Den europeiske kringkastingsunionen]] (EBU).<ref>{{Cite web|date=2022-02-08|title=🇷🇺 Russia: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/02/13/russia-junior-eurovision-2022-participation/|url-status=live|access-date=2022-02-13|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref><ref>{{Cite web|last= |first= |date= |title=ВГТРК, Первый канал, Радио дом "Останкино" приостановили членство в ЕВС |trans-title=All-Russian State Television and Radio Broadcasting Company, Channel One and Ostankino Radio House suspended membership in the EBU |url=https://ria.ru/20220226/evs-1775269307.html |access-date=2022-02-26 |website=[[RIA Novosti]] |language=ru}}</ref><ref>{{Kilde www|url=https://eurovision.tv/mediacentre/release/ebu-statement-russia-2022|tittel=EBU statement regarding the participation of Russia in the Eurovision Song Contest 2022|besøksdato=2022-02-25|dato=2022-02-25|språk=en-gb|verk=Eurovision.tv}}</ref> == Bakgrunn == Armenia vann [[Junior Eurovision Song Contest 2021]] i [[Paris]] i [[Frankrike]] med «Kami Kami» og artisten {{ikkerød|Maléna Fox}}. Dette var andre gongen Armenia vann tevlinga, etter at {{ikkerød|Vladimir Arzumanjan}} vann i [[Junior Eurovision Song Contest 2010|2010]] med «{{ikkerød|Mama av Vladimir Arzumanjan|Mama}}». Som vinnar av 2021-tevlinga, fekk Armenia moglegheita til å arrangere tevlinga i 2022. Dette vert andre gongen landet arrangerer Junior Eurovision Song Contest. Tevlinga vert arrangert av den armenske ålmennkringkastaren [[Armenias offentlege TV-selskap|ARMTV]] i samarbeid med [[Den europeiske kringkastingsunionen]]. === Vertsby === 21. desember 2021 vart det kunngjort at tevlinga skulle haldast i Armenia i 2022.<ref name=Armenia2022/> 21. februar 2022 vart det kunngjort at konkurransen ville gå føre seg i {{ikkerød|Karen Demirtsjjan idretts- og konsertarena}} i [[Jerevan]]. Dette er andre gongen at arenaen skal vere vertskap for Junior Eurovision Song Contest, då tevlinga vart arrangert i same arena i [[Junior Eurovision Song Contest 2011|2011]].<ref name=Jerevan2022>{{Cite web|date=2022-02-21|title=🇦🇲 Yerevan to Host Junior Eurovision 2022|url=https://eurovoix.com/2022/02/21/yerevan-to-host-junior-eurovision-2022/|url-status=live|access-date=2022-02-21|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> == Deltakande land == Følgjande land har vist ønske eller uttrykt intensjon om deltaking i Junior Eurovision Song Contest 2022: {| class="wikitable" width=60% |- ! # !! Land !! Artist !! Song !! Språk !! Plass !! Poeng |- | align=center| || {{flaggJESC|Albania}}<ref>{{Cite web|date=2022-07-16|title=🇦🇱 Albania: Will Participate in Junior Eurovision 2022|url=https://eurovoix.com/2022/07/16/albania-junior-eurovision-2022-participation/|url-status=live|access-date=2022-07-16|last=Ibrayeva|first=Laura|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Armenia}}<ref name=Armenia2022/> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Bulgaria}}<ref>{{Cite web|last=López|first=José David|date=2021-12-09|title=Bulgaria: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://www.esc-plus.com/bulgaria-junior-eurovision-2022-participation-confirmed/|access-date=2021-12-09|website=ESCplus|language=en-GB}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Frankrike}}<ref>{{Cite web|date=2022-02-08|title=🇫🇷 France: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/02/17/france-junior-eurovision-2022-participation/|url-status=live|access-date=2022-02-17|last=Ibrayeva|first=Laura|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Georgia}}<ref>{{Cite web|date=2021-11-18|title=Georgia confirma su participación en Eurovisión Junior 2022 y abre inscripciones para su tradicional Ranina|url=https://www.escplus.es/georgia-confirma-su-participacion-en-eurovision-junior-2022-y-abre-inscripciones-para-su-tradicional-ranina/|access-date=2021-11-19|last=Carros|first=David|language=es|work=ESCplus}}</ref> || {{ikkjeraud|Mariam Bigvava}}<ref>{{Cite web|date=2022-06-18|title=🇬🇪 Georgia: Mariam Bigvava to Junior Eurovision 2022|url=https://eurovoix.com/2022/06/18/georgia-mariam-bigvava-to-junior-eurovision-2022/|url-status=live|access-date=2022-06-18|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Irland}}<ref>{{Cite web|date=2022-02-08|title=🇮🇪 Ireland: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/02/08/ireland-junior-eurovision-2022-participation-confirmed/|url-status=live|access-date=2022-02-08|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Italia}}<ref>{{Cite web|date=2022-02-08|title=🇮🇹 Italy: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/06/28/italy-junior-eurovision-2022-participation/|url-status=live|access-date=2022-06-28|last=Ibrayeva|first=Laura|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Malta}}<ref>{{Cite web|date=2022-06-24|title=🇲🇹 Malta: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/06/24/malta-junior-eurovision-2022-participation-confirmed/|url-status=live|access-date=2022-06-24|last=Farren|first=Neil|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Nederland}}<ref>{{Cite web|date=2021-09-30|title=🇳🇱 Netherlands: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2021/09/30/🇳🇱-netherlands-junior-eurovision-2022-participation-confirmed/|url-status=live|access-date=2021-09-30|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Nord-Makedonia}}<ref>{{Cite web|date=2022-06-15|title=🇲🇰 North Macedonia: MRT Confirms Junior Eurovision 2022 Participation|url=https://eurovoix.com/2022/06/15/north-macedonia-junior-eurovision-2022/|url-status=live|access-date=2022-06-15|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> || {{ikkjeraud|Lara Trpčeska}} og {{ikkjeraud|Irina Davidovska}}<ref>{{Cite web|date=2022-06-18|title=🇲🇰 North Macedonia: Lara Trpčeska and Irina Davidovska to Junior Eurovision 2022|url=https://eurovoix.com/2022/06/29/north-macedonia-lara-trpceska-irina-davidovska-junior-eurovision-2022/|url-status=live|access-date=2022-06-29|last=Farren|first=Neil|work=Eurovoix}}</ref> || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Polen}}<ref>{{Cite web|first=Maciej|last=Błażewicz|date=2021-12-21|title=Eurowizja Junior 2022 w Erywaniu! · Jakie są wyniki oglądalności w Polsce i innych krajach? · Powraca casting w Mołdawii · Posłuchaj utworów z Hiszpanii · Czy fanom udało się przewidzieć wyniki JESC 2021?|url=https://dziennik-eurowizyjny.pl/2021/12/21/eurowizja-junior-2022-w-erywaniu-%c2%b7-jakie-sa-wyniki-ogladalnosci-w-polsce-i-innych-krajach-%c2%b7-powraca-casting-w-moldawii-%c2%b7-posluchaj-utworow-z-hiszpanii-%c2%b7-czy-fanom-udalo-sie-przew/|access-date=2021-12-21|website=Dziennik-Eurowizyjny.pl|language=pl}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Portugal}}<ref>{{Cite web|date=2022-06-01|title=🇵🇹 Portugal: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/06/01/portugal-junior-eurovision-2022-participation-confirmed/|url-status=live|access-date=2022-06-01|last=Granger|first=Anthony|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Serbia}}<ref>{{Cite web|date=2022-07-26|title=🇷🇸 Serbia: Junior Eurovision 2022 Participation Confirmed|url=https://eurovoix.com/2022/07/26/serbia-junior-eurovision-2022/|url-status=live|access-date=2022-07-26|last=Grace|first=Emily|work=Eurovoix}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- | align=center| || {{flaggJESC|Spania}}<ref>{{Cite web|date=2021-11-17|title=Televisión Española participará de forma regular en Eurovisión Junior en sus próximas ediciones|url=https://www.escplus.es/television-espanola-participara-de-forma-regular-en-eurovision-junior-en-sus-proximas-ediciones/|access-date=2021-11-19|last=Carros|first=David|language=es|work=ESCplus}}</ref> || || || || align=center| || align=center| |- |} == Sjå òg == * [[Eurovision Song Contest 2022]] * [[OGAE Second Chance Contest 2022]] == Referansar == {{referansar}} == Bakgrunnsstoff== * [https://junioreurovision.tv Nettstaden til Junior Eurovision Song Contest] {{Junior Eurovision Song Contest}} {{autoritetsdata}} [[Kategori:Junior Eurovision Song Contest etter år|2022]] [[Kategori:Musikktevlingar i 2022]] 1r2pl81tv48p5ssl3tqi866w6kw46zj 0 396358 3395623 3395518 2022-07-26T19:37:32Z Ranveig 39 Ref-flikk wikitext text/x-wiki {{taksoboksLua |taksonomi_WD=ja |id =Q83902}} '''Grashopper''' er ei gruppe [[insekt]] i ordenen [[rettvenger]] og [[Biologisk orden|underordenen]] Caelifera. Dei høyrer til det som truleg er den eldste nolevande gruppa av planteetande tyggande insekt som kan førast tilbake til tidleg [[trias]] for rundt 250 millionar år sidan. Gashopper er [[Hemimetaboli|hemimetabole]] insekt som ikkje går gjennom [[Holometaboli|komplett metamorfose]]; i staden blir dei klekka frå eit egg som [[Nymfestadiet|nymfer]] som går gjennom fem [[Myting|hamskifte]], der dei blir likare vaksne dyr på kvart stadium. Grashopper lever typisk på bakken og bruker dei sterke bakføtene sine til å rømma frå farer gjennom kraftige hopp. Nokre grashoppeartar kan endra farge og oppførsel og danna svermar dersom dei rette tilhøva er til stades for det. Grashopper er vanlegvis planteetararar. Nokre få av artane kan bli store skadedyr på korn, grønsaker og beitemark, særleg når dei svermar i milliontal og øydelegg avlingar i store område. Dei vernar seg mot [[predasjon]] ved hjelp av [[kamuflasje]]; om dei blir oppdaga kan mange artar prøva å overraska ein predator med eit sterkt synsinntrykk frå vengene medan dei hopper unna. Vaksne insekt kan flyga eit kort stykke vekk. Andre artar, som ''[[Dactylotum bicolor]],'' har [[Varselfarge|varselfargar]] som skremmer vekk predatorar. Grashopper blir påverka av parasittar og ulike sjukdommar, og det finst mange predatorar for både nymfer og vaksne. Også egga kan angripast av [[Parasittoidisme|parasittoidar]] og predatorar. Insekta har hatt eit langvarig forhold til menneske. Grashoppesvermar kan ha øydeleggjande effektar på jordbruk og forårsaka svolt, og er mellom anna nemnde i Bibelen.<ref>{{Cite web|last=Nuwer|first=Rachel|title=A Plague of Locusts Descends Upon the Holy Land, Just in Time for Passover|url=https://www.smithsonianmag.com/science-nature/a-plague-of-locusts-descends-upon-the-holy-land-just-in-time-for-passover-779476/|access-date=2021-05-06|website=Smithsonian Magazine|language=en}}</ref> Også mindre tal av insekta kan vera alvorlege skadedyr. Dei blir elles brukt til mat i nokre land, som Mexico og Indonesia. Grashopper finst også i kunst, litteratur og symbolisme. == Fylogeni == Grashopper høyrer til underordenen Caelifera. Stamtreet til Caelifera, ut frå mitokondrielt ribosom-RNA frå trettito takson i seks av sju superfamiliar, er viste som [[kladogram]]. Gruppene [[Ensifera]] (vortebitarar og sirissar), Caelifera og alle superfamiliane av grashopper bortsett frå Pamphagoidea ser ut til å vera [[Monofyletisk gruppe|monofyletiske grupper]].<ref>{{Cite journal|last=Flook|first=P.K.|last2=Rowell|first2=C.H.F.|date=1997|title=The Phylogeny of the Caelifera (Insecta, Orthoptera) as Deduced from mtrRNA Gene Sequences|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=8|issue=1|pages=89–103|doi=10.1006/mpev.1997.0412|pmid=9242597}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Hong-Li|last2=Huang|first2=Yuan|last3=Lin|first3=Li-Liang|last4=Wang|first4=Xiao-Yang|last5=Zheng|first5=Zhe-Min|date=2013|title=The phylogeny of the Orthoptera (Insecta) as deduced from mitogenomic gene sequences|journal=Zoological Studies|volume=52|page=37|doi=10.1186/1810-522X-52-37|doi-access=free}}</ref> {{clade|{{clade |label1=[[Ensifera]] |1= [6 superfamiliar] [[File:Gryllus campestris MHNT.jpg|35px]] |label2=Caelifera |2={{clade |1=[[Tridactyloidea]] [[File:Ripipteryx mopana.jpg|50px]] |2={{clade |1=[[Tetrigoidea]] [[File:Tetrix bipunctata01 crop.jpg|50px]] |2={{clade |1=[[Eumastacidae]] [[File:Genera Insectorum - Eumastax vittata.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[Proscopiidae]] [[File:Pseudoproscopia spec. - Tiergarten Schönbrunn crop.jpg|50px]] |2={{clade |1=[[Pneumoridae]] [[File:Bladder Grasshopper (Bullacris intermedia) (30068047440).jpg |50px]] |2={{clade |1=[[Pyrgomorphidae]] [[File:Pyrgomorphidae - Phymateus aegrotus.JPG|50px]] |2=[[Acrididae]] + [[Pamphagidae]] [[File:Annualreportofag1119021903univ 0052AA2 Figure 1.jpg|50px]] }} }} }} }} }} }} }}|style=font-size:85%;line-height:85%|label1=[[Orthoptera]]}}  [[Fil:Fossil_grasshoppers_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00013.JPG|mini|Fossile grashopper ved Royal Ontario Museum]] Evolusjonært sett skilde Caelifera og Ensifera seg ikkje seinare enn rundt [[Perm-trias-utryddinga|permo-trias-utryddinga]].<ref>{{cite book|author=Zeuner, F.E.|date=1939|title=Fossil Orthoptera Ensifera|publisher=British Museum Natural History|oclc=1514958}}</ref> Dei eldste insekta ein kan seia sikkert tilhøyrer Caelifera er i dei utdøydde familiane Locustopseidae og Locustavidae frå tidleg trias for rundt 250 millionar år sidan. Gruppa blei diversifisert i løpet av trias, og har omfatta viktige planteetarar sidan. Dei fyrste moderne familiane, som Eumastacidae, Tetrigidae og Tridactylidae, dukka opp i [[krittida]], sjølv om nokre insekt som moglegvis kan høyra til dei to siste av desse gruppene er kjende frå [[tidleg jura]].<ref name="GrimaldiEngel20052">{{cite book|author1=Grimaldi, David|author2=Engel, Michael S.|title=Evolution of the Insects|url=https://books.google.com/books?id=Ql6Jl6wKb88C&pg=PA210|year=2005|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-82149-0|page=210|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023307/https://books.google.com/books?id=Ql6Jl6wKb88C&pg=PA210|archive-date=27. november 2017}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Béthoux|first=Oliver|last2=Ross|first2=A.J.|date=2005|title=Mesacridites Riek, 1954 (Middle Triassic; Australia) transferred from Protorthoptera to Orthoptera: Locustavidae|journal=Journal of Paleontology|volume=79|issue=3|pages=607–610|doi=10.1666/0022-3360(2005)079<0607:mrmatf>2.0.co;2}}</ref> Morfologisk klassifisering er vanskeleg ettersom mange takson har nærma seg ein felles habitattype; nyare taksonomar har fokusert på dei indre genitala, særleg hjå hannar. Denne informasjonen er ikkje tilgjengeleg i fossile funn, og paleontologisk taksonomi byggjer særleg på vengemønsteret på bakvengene.<ref name="TOLweb">{{Cite web|last=Rowell, Hugh|last2=Flook, Paul|year=2001|title=Caelifera: Shorthorned Grasshoppers, Locusts and Relatives|url=http://tolweb.org/tree?group=Caelifera|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150408064407/http://tolweb.org/tree?group=Caelifera|archive-date=8v 2015|access-date=3. april 2015|website=Tree of Life web project}}</ref> Caelifera omfattar rundt 2 400 slekter og rundt 11 000 kjende artar. Det finst også truleg mange artar som ikkje er vitskapleg klassifiserte, særleg i tropiske fuktige skogar. Caelifera har hovudsakleg ei tropisk utbreiing med færre artar funne i tempererte soner, men dei fleste superfamiliane har representantar over heile verda. Dei er nesten utan unntak planteetarar, og er truleg den eldste gruppa tyggande planteetande insekt som framleis finst.<ref name="TOLweb"/> Den mest mangfaldige superfamilien er [[Acridoidea]], som omfattar rundt 8 000 artar. Dei to hovudfamiliane i denne gruppa er Acrididae, som er utbreidde over heile verda, og [[Romaleidae]], som hovudsakleg finst i [[den nye verda]]. Ommexechidae og Tristiridae er frå Sør-Amerika, medan Lentulidae, Lithidiidae og Pamphagidae hovudsakleg finst i Afrika. Pauliniidane er nattaktive og kan symja eller skøyta på vatn, og lentulidane er vengelause.<ref name="GrimaldiEngel20053">{{cite book|author1=Grimaldi, David|author2=Engel, Michael S.|title=Evolution of the Insects|url=https://books.google.com/books?id=Ql6Jl6wKb88C&pg=PA210|year=2005|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-82149-0|page=210|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023307/https://books.google.com/books?id=Ql6Jl6wKb88C&pg=PA210|archive-date=27. november 2017}}</ref> Pneumoridae stammar frå Afrika, særleg sørlege Afrika, og er kjenneteikna av dei oppsvulma abdomena til hannane.<ref name="Donelson">{{Cite journal|last=Donelson|first=Nathan C.|last2=van Staaden|first2=Moira J.|year=2005|title=Alternate tactics in male bladder grasshoppers Bullacris membracioides (Orthoptera: Pneumoridae)|url=http://caspar.bgsu.edu/~mooi/Home/Publications_files/MvS_Behav05.pdf|journal=Behaviour|volume=142|issue=6|pages=761–778|doi=10.1163/1568539054729088|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220162119/http://caspar.bgsu.edu/~mooi/Home/Publications_files/MvS_Behav05.pdf|archive-date=20. desember 2016}}</ref> == Skildring == Grashopper har typisk insektkroppsform med hovud, thorax og abdomen. Hovudet blir vanlegvis halde loddrett med ein vinkel mot kroppen, med munnnen på botnen. Hovudet har eit stort par [[fasettauge]] som gjer at dei kan sjå rundt seg, tre enkle auge som kan sjå lys og mørke, og eit par trådaktige [[følehorn]] som sansar berøring og lukt. Dei nedovervende munndelane er tilpassa tygging, og dei har to kjensle-[[palpar]] framfor kjeven.<ref name="Pfadt1to82">Pfadt, 1994. s. 1–8</ref> Thorax og abdomen er segmenterte and har ein hard [[kutikula]] laga av overlappande plater av [[kitin]]. Dei tre samanvaksne thorax-segmenta har tre par føter og to par venger. Framvengene, kjende som tegmina, er smale og lêraktige, medan bakvengene er store og membranøse, med vener som gjev dei styrke. Føtene ender i klør som kan brukast til å gripa fast. Bakføtene er særskild kraftfulle med sterk femur. Inne i thorax ligg musklar som styrer vengene og føtene.<ref name="Pfadt1to82"/> Abdomenet har elleve segment, der det fyrste har vakse saman med thorax og inneheld [[tympanalorgan]] og høyrslesystemet. Segment to til åtte er ringforma og festa med fleksible membranar. Segment ni til elleve er reduserte i storleik, segment ni har eit par [[Haletråd|haletrådar]] og segment ti og elleve har reproduksjonorganar. Ho-grashopper er vanlegvis [[Kjønnsdimorfisme|større enn hannar]], med korte [[eggleggingsrøyr]].<ref name="Pfadt1to83">Pfadt, 1994. pp. 1–8</ref> Namnet «Caelifera» kjem frå latin og tyder 'meisel-berande', med referanse til forma på eggleggingsrøyra.<ref name="Himmelman20112">{{cite book|last=Himmelman|first=John|title=Cricket Radio|url=https://books.google.com/books?id=qp7Q4Vn9l-oC&pg=PA45|year=2011|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-06102-6|page=45|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023307/https://books.google.com/books?id=qp7Q4Vn9l-oC&pg=PA45|archive-date=27. november 2017}}</ref> Artane som lagar lydar folk lett kan høyra gjer vanlegvis dette ved å dra nubbar på bakføtene mot sidene av framvengene. Lydane blir hovudsakleg laga av hannar for å lokka til seg hoer, men hjå nokre artar kan også hoer laga lydar.<ref name="AM">{{Cite web|title=Grasshoppers, crickets, katydids and locusts: Order Orthoptera|url=https://australian.museum/learn/animals/insects/grasshoppers-crickets-katydids-and-locusts-order-orthoptera/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418022639/http://australianmuseum.net.au/grasshoppers-crickets-katydids-and-locusts-order-orthoptera|archive-date=18. april 2015|access-date=6. april 2015|publisher=Australian Museum}}</ref> Grashopper kan minna om [[sirissar]], men dei har fleire skilnader, mellom anna med omsyn på talet på segment i antennene deira og strukturen på egglegginsrøyra, plasseringa av tympanalorganet og måten dei lagar lyda på.<ref name="Guthrie2">{{cite book|author=Guthrie, David Maltby|title=Aims and Methods in Neuroethology|url=https://books.google.com/books?id=MkW8AAAAIAAJ&pg=PA106|year=1987|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0-7190-2320-0|page=106|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023308/https://books.google.com/books?id=MkW8AAAAIAAJ&pg=PA106|archive-date=27. november 2017}}</ref> Ensifera-insekt har antenner som kan vera mykje lengre enn kroppen og har minst 20–24 segment, medan Caelifera-insekt har færre segment og kortare, tjukkare antenner.<ref name="AM">{{Cite web|title=Grasshoppers, crickets, katydids and locusts: Order Orthoptera|url=https://australian.museum/learn/animals/insects/grasshoppers-crickets-katydids-and-locusts-order-orthoptera/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418022639/http://australianmuseum.net.au/grasshoppers-crickets-katydids-and-locusts-order-orthoptera|archive-date=18. april 2015|access-date=6. april 2015|publisher=Australian Museum}}</ref> == Biologi == === Føde og fordøying === [[Fil:Grasshopper_mouth_anatomy.svg|mini|Strukturen til munndelane]] Dei fleste grashopper et plantemateriale frå fleire ulike kjelder,<ref>{{Cite web|last=Davidowitz, Goggy|title=Grasshoppers|url=http://www.desertmuseum.org/books/nhsd_grasshopper_new.php|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150507144753/http://www.desertmuseum.org/books/nhsd_grasshopper_new.php|archive-date=7 May 2015|access-date=4 May 2015|publisher=Arizona-Sonora Desert Museum}}</ref> men nokre er [[Altetar|altetarar]] som også kan eta dyrevev og avføring. Vanlegvis føretrekk dei å eta ulike typar gras, inkludert mange kornslag som folk dyrkar.<ref>{{Cite journal|last=O'Neill, Kevin M.|last2=Woods, Stephen A.|last3=Streett, Douglas A.|year=1997|title=Grasshopper (Orthoptera: Acrididae) Foraging on Grasshopper Feces: Observational and Rubidium-Labeling Studies|journal=Environmental Entomology|volume=26|issue=6|pages=1224–1231|doi=10.1093/ee/26.6.1224}}</ref> Fordøyingsssystemet er typisk for insekt, med malpighiske røyr som fører inn i midttarmen. Karbohydrat blir hovudsakleg fordøyde i [[Kro i zoologien|kroet]], medan protein blir fordøyde i blindtarmane i midttarmen. Dyra har mykje spytt som stort sett ikkje inneheld enzym, men hjelper til med å flytta mat, og malpighiske sekret i tarmen. Nokre grashopper har [[cellulase]], som kan gjera plantecelleveggar mjukar slik at innhaldet i cellene blir tilgjengeleg for andre fordøyingsenzym.<ref>{{cite book|last=Gilbert|first=Lawrence Irwin|title=Insect Molecular Biology and Biochemistry|url=https://books.google.com/books?id=H9iXwIC_l3cC&pg=PA399|year=2012|publisher=Academic Press|isbn=978-0-12-384747-8|page=399|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023308/https://books.google.com/books?id=H9iXwIC_l3cC&pg=PA399|archive-date=27 November 2017}}</ref> === Sanseorgan === [[Fil:Anacridium_aegyptium_-_01.jpg|mini|Egyptisk grashoppe (''Anacridium aegyptium'') sett frå framsida.]] Grashopper har eit nervesystem som er typisk for insekt, og har fleire eksterne sanseorgan. På sida av hovudet er eit par store [[fasettauge]] som gjev dei eit vidt synsfelt og kan oppdaga rørsle, form, farge og distanse. Dei har også tre enkle [[punktauge]] på panna som kan oppfatta lysintensitet, eit par antenner som kan oppfatta lukt og rørsle, og munndelar som kan oppfatta smak.<ref name="Ruppert2">{{cite book|title=Invertebrate Zoology, 7th edition|last1=Ruppert|first1=Edward E.|last2=Fox|first2=Richard, S.|last3=Barnes|first3=Robert D.|year=2004|publisher=Cengage Learning|isbn=978-81-315-0104-7|pages=735–737}}</ref> Ved framenden av abdomen er det eit par tympanalorgan som oppfattar lyd. Dei har fleire fine hår (setae) som dekkjer heile kroppen og gjer nytte som mekanoreseptorar (rørsle- og vindsensorar). Desse sit tettast på antennene, palpane (del av munnen), og på cerci ved enden av abdomenet.<ref name="Chapman2">Chapman, 2013. pp. 745–755</ref> Det sit særskilde reseptorar (campaniform sensillae) i huda på føtene som oppfattar trykk og endring i kutikula.<ref>Chapman, 2013. p. 163</ref> Dei har indre «kordotonale» sanseorgan som er spesialiserte i å oppfatta stilling og rørsle kring ledda til eksoskjelettet. Reseptorane gjev informasjon til sentralnervesystemwr gjennom kjensleneuron, og dei fleste av desse har cellekroppane sine i periferien i nærleiken av sjølve reseptorstaden.<ref name="Chapman">Chapman, 2013. pp. 745–755</ref> === Sirkulasjon og respirasjon === Som andre insekt har grashopper eit [[Krinsløpssystemet|ope krinsløpssystem]], og kroppsholene deira er fylte med [[hemolymfe]]. Ein hjarteliknande struktur i den øvre delen av abdomen pumpar væska til hovudet deira, og derfrå siv ho forbi vev og organ på veg tilbake til abdomen. Dette systemet gjer at næring kan sirkulera gjennom kroppen og fører bort avfallsstoff. Andre funksjonar krinsløpsystemet kan ha er sårlækjing, varmeoverføring og å gje hydrostatisk trykk, men det er ikkje del av gassutveksling.<ref>{{Cite web|last=Meyer, John R.|date=8. april 2009|title=Circulatory system|url=https://projects.ncsu.edu/cals/course/ent425/library/tutorials/internal_anatomy/circulatory.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003933/https://projects.ncsu.edu/cals/course/ent425/library/tutorials/internal_anatomy/circulatory.html|archive-date=3. januar 2017|access-date=12. april 2015|website=General Entomology|publisher=NC State University}}</ref> Respirasjonen blir utført ved hjelp av [[luftrøyr]] som opner seg ved overflata av thorax og abdomen gjennom par av [[spirakel]] med ventilar. Større insekt treng i nokre høve å aktivt ventilera kroppane sine ved å opna nokre spirakel medan andre er lukka. Dei bruke musklar i abdomenet til å utvida og trekka saman kroppen og pump luft gjennom systemet.<ref>{{Cite web|last=Meyer, John R.|date=1 November 2006|title=Insect physiology: Respiratory system|url=https://projects.ncsu.edu/cals/course/ent425/library/tutorials/internal_anatomy/respiratory.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003044/https://projects.ncsu.edu/cals/course/ent425/library/tutorials/internal_anatomy/respiratory.html|archive-date=3 January 2017|access-date=12 April 2015|website=General Entomology|publisher=NC State University}}</ref> === Hopping === Ei stor grashoppe kan hoppa rundt ein meter (tjue kroppslengder) utan å bruka vengene; den største akselerasjonen er rundt 20&nbsp;g.<ref>{{Cite web|last=Heitler|first=W.J.|date=January 2007|title=Performance|url=http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/perform.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319133858/http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/perform.htm|archive-date=19 March 2015|access-date=13 April 2015|publisher=University of St Andrews}}</ref> Grashopper hoppar ved å strekka ut dei store bakføtene sine og pressa mot underlaget (bakken, ei grein, eit grasstrå eller noko anna dei står på ); og reaksjonskrafta sender dei opp i lufta.<ref>{{Cite web|last=Heitler|first=W.J.|date=January 2007|title=How Grasshoppers Jump|url=http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924123105/http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/|archive-date=24 September 2015|access-date=3 April 2015|publisher=University of St Andrews}}</ref> Dei hopper av fleire grunnar, som å rømma frå ein predator, å byrja å flyga, eller berre for å forflytta seg. For unnsleppingshopp er det spesielt sterkt press til å ha størst mogleg fart ved avsprang, sidan dette gjev størst mogleg avstand. Dette tyder at føtene må verka mot underlaget både med høg kraft og høg fart. Musklar kan generelt ikkje trekka seg saman med stor styrke og fart samtidig. Grashopper løyser dette problemet ve då bruka ein [[Katapult|katapultmekanisme]] som forsterkar den [[Effekt|mekaniske effekten]] danna av musklane.<ref>{{Cite web|last=Heitler|first=W.J.|date=January 2007|title=Energy and Power|url=http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/power.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141118101313/http://www.st-andrews.ac.uk/~wjh/jumping/power.htm|archive-date=18 November 2014|access-date=5 May 2015|publisher=University of St Andrews}}</ref> Hoppet er ein prosess med tre stadium.<ref>{{Cite journal|last=Burrows|first=M.|year=1995|title=Motor patterns during kicking movements in the locust|journal=Journal of Comparative Physiology A|volume=176|issue=3|pages=289–305|doi=10.1007/BF00219055|pmid=7707268}}</ref> Fyrst bøyer grashoppa den nedre delen av foten (tibia) heilt inn mot den øvre delen (femur) gjennom å aktivera flexor tibiae-musklane. Deretter følgjer ein periode av samkontraksjon der det blir bygd opp kraft i den store penniform-muskelen extensor tibiae, medan tibia blir halden bøygd av den samtidige samantrekkinga til flexor tibiae-muskelen. Extensor-muskelen er mykje sterkare enn flexor-muskelen, men sistnemnde blir hjelp av spesialiseringar i leddet som gjev det ein stor effektiv mekanisk fordel over det fyrstnemnde når tibiaen er heilt bøygd.<ref>{{Cite journal|last=Heitler, W.J.|year=1977|title=The locust jump III. Structural specialisations of the metathoracic tibiae|url=http://jeb.biologists.org/content/jexbio/67/1/29.full.pdf|journal=Journal of Experimental Biology|volume=67|pages=29–36|doi=10.1242/jeb.67.1.29|archive-url=https://web.archive.org/web/20161019094114/http://jeb.biologists.org/content/jexbio/67/1/29.full.pdf|archive-date=19 October 2016}}</ref> Samkontraksjonen kan vara i opptil eit halvt sekund, og i denne perioden blir extensormuskelen forkorta og lagrar elastisk energi ved å endra dei stive kutikula-strukturane i foten.<ref>{{Cite journal|last=Bennet-Clark|first=H.C.|year=1975|title=The energetics of the jump of the locust ''Schistocerca gregaria''|url=http://jeb.biologists.org/content/63/1/53.1.long|journal=The Journal of Experimental Biology|volume=63|issue=1|pages=53–83|doi=10.1242/jeb.63.1.53|pmid=1159370|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003849/http://jeb.biologists.org/content/63/1/53.1.long|archive-date=3. januar 2017}}</ref> Samantrekkinga til extensor-muskelen er ganske sakte, noko som gjer at han kan opparbeida stor kraft (opptil 14&nbsp;N i ørkengrashoppe) utan å nytta mykje effekt. Det tredje stadiet er avslappinga av flexormuskelen, som slepp tibia laus frå den bøygde stillinga. Den raske utstrekkinga av tibia som følgjer blir hovudsakleg driven av avslappinga i dei elastiske strukturane, heller enn vidare korting av extensor-muskelen. Dermed fungerer kutikula som strikken i ei slynge, eller bogen i ein pil og boge.<ref>{{cite book|author=Biewener, Andrew A.|title=Animal Locomotion|url=https://books.google.com/books?id=yMaN9pk8QJAC&pg=PA172|year=2003|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-850022-3|pages=172–175|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023307/https://books.google.com/books?id=yMaN9pk8QJAC&pg=PA172|archive-date=27 November 2017}}</ref><ref>{{cite book|last1=Vogel|title=Comparative Biomechanics: Life's Physical World|date=2013|publisher=Princeton University Press|page=312|edition=2nd}}</ref> === Lyd === [[Fil:Grasshoppers.ogg|mini|Grashoppe-stridulering]] Hanngrashopper bruker mykje av dagen på å laga lyd ved hjelp av stridulering. Dei er meir aktive under optimale tilhøve og mindre under vanskelege tilhøve. Hoer kan også stridulera, men mykje mindre merkbart enn hannar. Hannar i slutten av nymfestadiet kan tidvis gjera striduleringsrørsler sjølv om dei ikkje kan laga lydar enno, noko som viser kor viktig denne åtferda er. Songen er ei form for kommunikasjon, som kan verka som å uttrykka kjønnsmogen tilstand, sosiale samband og velvere. Sosiale samband er viktige for grashopper på grunn av evna deira til å hoppa eller flyga lange avstandar, og song kan halda dei samla og gje andre peikepinnar mot gode leveområde. Songen kan variera i fraseologi og intensitety, og blir endra om ein rivaliserande hann er til stades, eller om ei hoe er i nærleiken.<ref name="AES">{{Cite journal|last=Brangham, A.N.|year=1960|title=Communication among social insects|url=https://archive.org/stream/bulletinofamateu1920amat#page/n113/mode/2up|journal=Bulletin of the Amateur Entomologists' Society|volume=19|pages=66–68}}</ref> Hjå hanngrashopper i Pneumoridae-familien forsterkar eit forstørra abdomen songen.<ref name="Donelson"/> === Livssyklus === [[Fil:Grasshoppermetasnodgrass.svg|mini|Seks utviklingsstadium frå nyleg klekka nymfe til vaksen grashoppe med venger.]] [[Fil:Two_eastern_Lubber_grasshopers_(Romalea_microptera),_mating.jpg|venstre|mini|''Romalea microptera''- grashopper: Hoa (den største) legg egg, medan hannen venter.]] Hjå dei fleste grashoppeartarr går konfliktar mellom hannar over hoer sjeldan forbi ritualisert oppvising. Det finst nokre unntak som hjå ''Kosciuscola tristis'', der hannar kan slost oppå hoer som plasserer ut egg; dei kan slost med føter, biting, sparking og riding.<ref>{{Cite journal|last=Umbers, K.|last2=Tatarnic, N.|last3=Holwell, G.|last4=Herberstein, M.|year=2012|title=Ferocious Fighting between Male Grasshoppers|journal=PLOS ONE|volume=7|issue=11|page=e49600|bibcode=2012PLoSO...749600U|doi=10.1371/journal.pone.0049600|pmc=3498212|pmid=23166725|doi-access=free}}</ref> Ei nyleg vaksen hograshoppe har ein periode på rundt ei til to veker før ho legg egg der ho auker i vekt og egga hennar mognar. Etter paring grev hoene i dei fleste artar eit hol med eggleggingsrøyret sitt og legg egg i ein slags belg i bakken i nærleiken av matkjelder, vanlegvis om sommaren. Etter åg ha lagt egga dekker ho holet med jord og lausmateriale.<ref name="Pfadt1to84">Pfadt, 1994. pp. 1–8</ref> Nokre grashopper, som den halv-akvatiske ''Cornops aquaticum'', plasserer belgen direkte inni plantevev.<ref>{{Cite journal|last=Hill, M.P.|last2=Oberholzer, I.G.|year=2000|title=Host specificity of the grasshopper, ''Cornops aquaticum'', a natural enemy of water hyacinth|url=http://www.invasive.org/publications/xsymposium/proceed/05pg349.pdf|journal=Proceedings of the X International Symposium on Biological Control of Weeds|publisher=Montana State University|pages=349–356|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220175939/http://www.invasive.org/publications/xsymposium/proceed/05pg349.pdf|archive-date=20 December 2016}}</ref> Egga i belgen er festa saman med skum hjå nokre artar. Etter nokre veker med utvikling går egga til dei fleste artane i tempererte klima inn i [[diapause]], og går gjennom vinteren i dette stadiet. Diapausen blir avbroten av ein passande låg bakketemperatur, og utviklinga byrjar att når bakken kjem over ein bestemt temperatur. Embryoa i belgen klekker som regel nokre få minutt frå kvarandre. Dei mister raskt membranane sine og eksoskjeletta deira hardnar. Nymfene kan då hoppa unna predatorar.<ref name="UW"> Pfadt, 1994. s. 11–16. [http://www.uwyo.edu/entomology/grasshoppers/ghlcycle.htm Diagrams] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402110127/http://www.uwyo.edu/entomology/grasshoppers/ghlcycle.htm|date=2. april 2015}} </ref> Grasshoppers går gjennom [[Hemimetaboli|ufullstendig metamordose]]. Dei går gjennom fleire [[hamskifte]] der dei kvar gong blir større og meir like vaksne dyr, og vengedelane deira blir større i kvart stadium. Talet på hamskifte før dei blir vaksne varierer mellom artar, men er ofte seks. Etter det siste skiftet er vengene store nok til å verka. Den migrerande grashoppa, ''Melanoplus sanguinipes'', er nymfe i 25 til 30 dagar, alt etter kjønn og temperatur, og lever som vaksen i rundt 51 dagar.<ref name="UW"/> === Sverming === [[Fil:CSIRO_ScienceImage_7007_Plague_locusts_on_the_move.jpg|venstre|mini|Millionar av grashopper i Australia]] Nokre grashopper i familien Acrididae kan danna store svermar. Svermeåtferd er ein respons på store tal dyr på ein stad. Auka rørslestimulering av bakføtene fører til ein auke i [[serotonin|serotoninnivået]].<ref>{{Cite news|author=Morgan, James|date=29. januar 2009|title=Locust swarms 'high' on serotonin|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7858996.stm|url-status=live|access-date=31. mars 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20131010043157/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7858996.stm|archive-date=10 October 2013}}</ref> Dette gjer at grashoppene endrar farge, et meir og formeirer seg raskare. Endringa av eit enkeltlevnde individ til eit svermande blir starta av fleire kontaktar per minutt i ein kort periode.<ref>{{Cite journal|last=Rogers, Stephen M.|last2=Matheson, Thomas|last3=Despland, Emma|last4=Dodgson, Timothy|last5=Burrows, Malcolm|last6=Simpson, Stephen J.|year=2003|title=Mechanosensory-induced behavioral gregarization in the desert locust ''Schistocerca gregaria''|url=http://jeb.biologists.org/content/jexbio/206/22/3991.full.pdf|journal=[[Journal of Experimental Biology]]|volume=206|issue=22|pages=3991–4002|doi=10.1242/jeb.00648|pmid=14555739|archive-url=https://web.archive.org/web/20160924005950/http://jeb.biologists.org/content/jexbio/206/22/3991.full.pdf|archive-date=24. september 2016|doi-access=free}}</ref> Etter denne endringa kan tette, nomadiske grupper av ikkje-flygande nymfer under passande tilhøve produsera [[feromon]] som tiltrekk insekta til kvarandre. Ved hjelp av fleire generasjonar i eit enkeltår kan grashoppepopulasjonen byggja seg opp frå mindre lokale gurpper til kjempesvermar av flygande insekt som kan eta all vegetasjon dei kjem over. Den største grashoppesvermen ein har målt blei danna av ''Melanoplus spretus'' (Rocky Mountain locust), som no er utdøydd, i 1875. Svermen var {{Omrekning|1800|mi}} lang og {{Omrekning|110|mi}} brei,<ref>{{Cite news|author=Yoon, Carol Kaesuk|date=23. april 2002|title=Looking Back at the Days of the Locust|work=New York Times|url=https://www.nytimes.com/2002/04/23/science/looking-back-at-the-days-of-the-locust.html|url-status=live|access-date=31 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150403092454/http://www.nytimes.com/2002/04/23/science/looking-back-at-the-days-of-the-locust.html|archive-date=3 April 2015}}</ref> og eit estimat seier at han omfatta 3,5 trillionar grashopper.<ref name="Lockwood2">{{cite book|last=Lockwood|first=Jeffrey A.|title=Locust: the Devastating Rise and Mysterious Disappearance of the Insect that Shaped the American Frontier|year=2004|publisher=Basic Books|isbn=0-7382-0894-9|page=21|edition=1st}}ffol</ref> Ei vaksen ørkengrashoppe (''Schistocerca gregaria)'' kan eta rundt 2 gram plantemateriale kvar dag, så milliardar av insekt i ein stor sverm kan vera svært øydeleggjande og eta alt bladverk, stilkar, blomar, frukter, frø og bork i eit område.<ref name="Capinera11813">Capinera, 2008. s. 1181–1183</ref> == Predatorar, parasittar og sjukdommar == [[Fil:Cottontop_tamarin.JPG|høgre|mini|[[Bomullstopptamarin]] som et ei grashoppe]] Grashopper kan ha mange ulike typar [[Predasjon|predatorar]] på ulike stadium i livet. Egga blir etne av [[humlefluer]], [[løpebiller]] og [[plasterbiller]]; ungdyr og vaksne blir etne av andre insekt som [[maur]], [[rovfluer]] og gravevepsar, av[[edderkoppar]] og av mange fuglar og små pattedyr.<ref name="Capinera17092">Capinera, 2008. pp. 1709–1710</ref> Egg og nymfer kan angripast av [[Parasittoidisme|parasittoidar]] som [[spyfluer]], [[kjøtfluer]] og [[snyltefluer]]. Ytre parasittar på nymfer og vaksne dyr er mellom anna midd.<ref name="Capinera17092">Capinera, 2008. pp. 1709–1710</ref> Hograshopper med midd produserer færre egg og får dermed mindre avkom enn individ utan.<ref>{{Cite journal|last=Branson, David H.|year=2003|title=Effects of a parasite mite on life-history variation in two grasshopper species|journal=Evolutionary Ecology Research|volume=5|issue=3|pages=397–409|issn=1522-0613}}</ref> [[Fil:Unidentified_Phlaeoba,_near_Godean_Street,_Yogyakarta,_2015-03-17.jpg|venstre|mini|Grashoppe med parasittisk midd]] Grashopperundorm (''Mermis nigrescens'') er ein lang, tynn orm som kan infisera grashopper og leva i krinsløpet til insektet. Vaksne ormar legg egg på plantar og vertsdyra blir infiserte ved å eta blad med egg på.<ref>{{Cite web|author=Capinera, John|year=2014|title=Grasshopper nematode: ''Mermis nigrescens''|url=http://entnemdept.ufl.edu/creatures/beneficial/misc/mermis_nigrescens.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402125638/http://entnemdept.ufl.edu/creatures/beneficial/misc/mermis_nigrescens.htm|archive-date=2 April 2015|access-date=28 March 2015|website=Featured Creatures|publisher=IFAS, University of Florida}}</ref> ''Spinochordodes tellinii'' og ''Paragordius tricuspidatus'' er parasittiske ormar som infiserer grashopper og endrar oppførselen til vertsdyra. Når ormane har nådd det rette utviklingsstadiet sitt blir grashoppa påverka til å hoppa ut i vatn og drukna, slik at parasitten kan fortsetja med det neste stadiet av livssyklusen sin, som føregår i vatn.<ref>{{Cite journal|author=Thomas, F.|last2=Schmidt-Rhaesa, A.|last3=Martin, G.|last4=Manu, C.|last5=Durand, P. Renaud, F.|date=May 2002|title=Do hairworms (Nematomorpha) manipulate the water seeking behaviour of their terrestrial hosts?|journal=[[Journal of Evolutionary Biology]]|volume=15|issue=3|pages=356–361|doi=10.1046/j.1420-9101.2002.00410.x|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Schmidt-Rhaesa, Andreas|last2=Biron, David G.|last3=Joly, Cécile|last4=Thomas, Frédéric|year=2005|title=Host–parasite relations and seasonal occurrence of ''Paragordius tricuspidatus'' and ''Spinochordodes tellinii'' (Nematomorpha) in Southern France|journal=[[Zoologischer Anzeiger]]|volume=244|issue=1|pages=51–57|doi=10.1016/j.jcz.2005.04.002}}</ref> [[Fil:CSIRO_ScienceImage_1367_Locusts_attacked_by_the_fungus_Metarhizium.jpg|høgre|mini|Grashopper drepne av soppen ''Metarhizium'', eit miljøvennleg skadedyrmiddel som finst naturleg i verda. CSIRO, 2005<ref>{{Cite web|title=CSIRO ScienceImage 1367 Locusts attacked by the fungus Metarhizium|url=http://www.scienceimage.csiro.au/image/1367|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402172047/http://www.scienceimage.csiro.au/image/1367|archive-date=2 April 2015|access-date=1 April 2015|publisher=CSIRO}}</ref>]] Grashopper er påverka av sjukdommar forårsaka av av [[bakteriar]], [[virus]], [[sopp]] og [[Protozo|protozoar]]. Bakteriane ''Serratia marcescens'' og ''Pseudomonas aeruginosa'' har begge blitt funne å forårsaka sjukdom hjå grashopper, og det same har soppen ''Beauveria bassiana''. Denne utbreidde soppen er blitt brukt mot ulike skadeinsekt over heile verda, men sjølv om han påverker grashopper er infeksjonen vanlegvis ikkje dødeleg fordi insektet kan liggja i sola til det får ein temperatur som er høgare enn det soppen toler.<ref name="Capinera2">Capinera, 2008. pp. 1229–1230</ref> Sopp-[[Patogen|patogenet]] ''Entomophaga grylli'' kan påverka oppførselen til grashoppeverten sin ved å få han til å klatra til toppen av ein plante og klynga seg til stilken medan han døyr. Dette gjer at soppsporene blir spreidde vidt frå omkring frå kroppen.<ref>{{Cite journal|author=Valovage, W.D.|author2=Nelson, D.R.|year=1990|title=Host Range and Recorded Distribution of ''Entomophaga grylli'' (Zygomycetes: Entomophthorales), a Fungal Pathogen of Grasshoppers (Orthoptera: Acrididae), in North Dakota|journal=Journal of the Kansas Entomological Society|volume=63|issue=3|pages=454–458|jstor=25085205}}</ref> Soppatogenet ''Metarhizium acridum'' finst i Afrika, Australia og Brasil, der det har forårsaka [[Epizooti|epizootiar]] i grashopper. Det er blitt undersøkt for mogleg bruk som eit mikrobisk insektmiddel mot grashopper.<ref name="Capinera3">Capinera, 2008. pp. 1229–1230</ref> [[Microsporidia|Microsporide]]-soppen ''Nosema locustae'' kan vera dødeleg for grashopper. Han må etast for å ha verknad, og blir brukt i eit åtebasert skadedyrmiddel. Det finst ulike andre microsporidar og protozoar i fordøyingssystemet.<ref name="Capinera">Capinera, 2008. pp. 1229–1230</ref> === Vern mot predatorar === Grashopper har utvikla ei rekkje metodar for å unngå predasjon, til dømes ved å unngå å bli oppdaga, å flykta om dei blir oppdaga, og i nokre høve å unngå å bli etne om dei blir fanga. Grashopper har ofte [[kamuflasje]] for å unngå oppdaging av predatorar som bruker synet ved jakt; nokre artar kan endra fargane sine til å å passa med omgjevnadane.<ref>Cott, s. 25–26</ref> Fleire artar, som ''Phyllochoreia ramakrishnai'' (Eumastacoidea), kan bruka detaljert [[mimikry]] for å likna på blad. Proscopiidae kan likna trepinnar både i form og farge.<ref>{{cite book|author=Hogue, C.L.|year=1993|title=Latin American Insects and Entomology|url=https://archive.org/details/bub_gb_3CTf8bnlndwC|publisher=University of California Press|page=[https://archive.org/details/bub_gb_3CTf8bnlndwC/page/n178 167]|isbn=978-0520078499}}</ref> Grashopper har ofte skremmemønster på vengene som kan gje predatoren eit uventa syn av sterke fargar som kan skremma dei lenge nok til å gje grashoppa sjansen til å rømma ved hjelp av hopp og flyging.<ref name="Cott3782">Cott, p. 378</ref> Nokre artar har sterke varselfargar og i tillegg gift som kan skremma bort predatorar. ''Dictyophorus productus'' (Pyrgomorphidae) er eit tungt insekt med raudt abdomen som ikkje gjer forsøk på å gøyma seg. Ein ''[[Marekatt|Cercopithecus]]''-ape som åt andre grashopper nekta å eta denne arten.<ref>Cott, p. 291</ref> Ein annan art frå Arizona, ''Dactylotum bicolor'' (Acridoidea), har vist seg ved eksperiment med ein naturleg predator, firfisla ''Aspidoscelis inornatus,'' å ha liknande eigenskapar.<ref>{{Cite journal|last=McGovern|first=George M.|last2=Mitchell|first2=Joseph C.|last3=Knisley|first3=C. Barry|date=1984|title=Field Experiments on Prey Selection by the Whiptail Lizard, Cnemidophorus inornatus, in Arizona|journal=Journal of Herpetology|volume=18|issue=3|pages=347–349|doi=10.2307/1564093|jstor=1564093}}</ref><gallery mode="nolines" widths="150"> Fil:Atractomorpha lata, Burdwan, West Bengal, India 27 10 2012.jpg|''[[slekta Atractomorpha|Atractomorpha lata]]'' bruker kamuflasje mot predatorar. Fil:Titanacris Albipes Vol.jpg|''[[Titanacris albipes]]'' har sterkt farga venger som kan skremma predatorar. Fil:LeafGrasshopper.jpg|''[[Phyllochoreia|Phyllochoreia ramakrishnai]]'' likner eit grønt blad. Fil:Dactylotum bicolor.jpg|''[[Dactylotum bicolor]]'' bruker varselfargar mot predatorar. Fil:Aularches miliaris at Mangunan Orchard, Dlingo, Bantul, Yogyakarta 07.jpg|''[[Aularches miliaris]]'' vernar seg sjølv med giftig skum og åtvarande fargar.<ref>{{cite journal|author=Hingston, R.W.G.|year=1927|title=The liquid-squirting habit of oriental grasshoppers|journal=Transactions of the Entomological Society of London|volume=75|pages=65–69|doi=10.1111/j.1365-2311.1927.tb00060.x}}</ref> </gallery> == Grashopper og menneske == [[Fil:Grasshopper_detail_in_Rachel_Ruysch_Flowers_in_a_Vase_c_1685.jpg|mini|Detalje av grashoppar på eit bord i [[Rachel Ruysch]] sitt måleri 'Blomar i ein vase' frå ca. 1685. ]] === I kunst og media === Frå tid til anna blir grashopper avbilda i kunst, som av [[Balthasar van der Ast]] frå den nederlandske gullalderen i [[Stilleben|stillebenmåleriet]] 'Blomar i ein vase med skjel og insekt' frå ca. 1630, no i [[National Gallery i London]], sjølv om insektet avbilda òg kan vera ein siriss.<ref>{{Cite web|title=Flowers in a Vase with Shells and Insects|url=http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/balthasar-van-der-ast-flowers-in-a-vase-with-shells-and-insects|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402092300/http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/balthasar-van-der-ast-flowers-in-a-vase-with-shells-and-insects|archive-date=2 April 2015|access-date=31 March 2015|publisher=The National Gallery}}</ref> [[Rachel Ruysch]] måla eit stilleben av 'Blomar i ein vase' rundt 1685. Bildet viser ein hovudsakleg statisk scene som blir animert av ei «grashoppe på bordet som verker klar til å hoppa», ifølgje gallerikuratoren Betsy Wieseman, med andre virvellause dyr som ein edderkopp, ein maur og to larvar.<ref>{{Cite web|title=Flowers in a Vase|url=http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/rachel-ruysch-flowers-in-a-vase|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402124951/http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/rachel-ruysch-flowers-in-a-vase|archive-date=2 April 2015|access-date=31 March 2015|publisher=The National Gallery}}</ref><ref>{{Cite web|date=May 2008|title=The National Gallery Podcast: Episode Nineteen|url=http://www.nationalgallery.org.uk/podcasts/the-national-gallery-podcast-episode-nineteen|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103240/http://www.nationalgallery.org.uk/podcasts/the-national-gallery-podcast-episode-nineteen|archive-date=2 April 2015|access-date=31 March 2015|publisher=The National Gallery|quote=Betsy Wieseman: Well, there are two caterpillars that I can see. I particularly like the one right in the foreground that's just dangling from his thread and looking to land somewhere. It's this wonderful little suggestion of movement. There's a grasshopper on the table that looks about ready to spring to the other side and then nestled up between the rose and the peony is a wonderful spider and an ant on the petals of the rose.}}</ref> Grashopper kan også opptre på film. Filmen ''Beginning of the End'' frå 1957 viste kjempegrashopper som gjekk til åtak på [[Chicago]].<ref name="Senn20072">{{cite book|author=Senn, Bryan|title=A Year of Fear: A Day-by-Day Guide to 366 Horror Films|url=https://books.google.com/books?id=WJ6vBwAAQBAJ&pg=PA109|year=2007|publisher=McFarland|isbn=978-0-7864-3196-0|page=109|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023308/https://books.google.com/books?id=WJ6vBwAAQBAJ&pg=PA109|archive-date=27 November 2017}}</ref> I den animerte [[The Walt Disney Company|Disney]]/[[Pixar]]-filmen ''[[A Bug's Life]]'' frå 1998 er antagonistane ei gruppe grashopper, og leiaren deira Hopper er hovudskurken.<ref>{{Cite web|last=Parihar|first=Parth|date=4 January 2014|title=A Bug's Life: Colonial Allegory|url=https://princetonbuffer.princeton.edu/2014/01/04/a-bugs-life-colonial-allegory/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402175749/https://princetonbuffer.princeton.edu/2014/01/04/a-bugs-life-colonial-allegory/|archive-date=2 April 2015|access-date=30 March 2015|publisher=Princeton Buffer}}</ref> === Symbolisme === [[Fil:Londres_-_Lombard_Street.JPG|venstre|mini|Det forgylla grashoppesymbolet til sir Thomas Gresham i Lombard Street i London frå 1563]] Grashopper er tidvis blitt brukte som symbol. I den arkaiske tida i Hellas var grashopper eit symbol for [[Polis|polisen]] [[Aten]],<ref name="Roche2005">{{cite book|last1=Roche|first1=Paul|title=Aristophanes: The Complete Plays: A New Translation by Paul Roche|date=2005|publisher=New American Library|isbn=978-0-451-21409-6|page=176}}</ref> kanskje fordi dei var nokre av dei vanlegaste insekta på dei tørre slettene i [[Attikí|Attika]].<ref name="Roche2005"/> Innfødde atenarar brukte ei tid gylne grashoppebrosjer til å symbolisera at dei var av rein atensk avstamming utan nokre utanlandske forfedrar.<ref name="Roche2005"/> Sir Thomas Gresham brukte ei gyllen grashoppe som symbol i [[Lombard Street i London]] frå 1563.{{mrk|Symbolet er eit ordspel på namnet Gresham og 'gras'.<ref name="Hazard">{{cite book |last=Hazard |first=Mary E. |title=Elizabethan Silent Language |url=https://books.google.com/books?id=wtFtcD-u6YoC&pg=PA9 |year=2000 |publisher=University of Nebraska Press |isbn=0-8032-2397-8 |page=9 |quote=research into Elizabethan wordplay reveals the proprietary nature of Gresham's grasshopper. |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023308/https://books.google.com/books?id=wtFtcD-u6YoC&pg=PA9 |archive-date=27. november 2017}}</ref>}} Denne bygningen var ei tid hovudkvarter for Guardian Royal Exchange, men selskapet valde å ikkje bruka symbolet for ikkje å bli forveksla med skadegjerande grashopper.<ref>{{Cite web|last=Connell, Tim|date=9. januar 1998|title=The City's golden grasshopper|url=https://www.timeshighereducation.com/books/the-citys-golden-grasshopper/163810.article|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161129085021/https://www.timeshighereducation.com/books/the-citys-golden-grasshopper/163810.article|archive-date=29. november 2016|access-date=31. mars 2015|publisher=Times Higher Education Supplement}}</ref> === Som mat === [[Fil:Fried_grasshoper.jpg|mini|Steikte grashopper frå Gunung Kidul i Yogyakarta i Indonesia]] [[Fil:Inago_no_tsukudani_02.jpg|mini| Japanske søte og salte grashopper (''Inago no Tsukudani'')]] I nokre land blir grashoppers brukte som mat.<ref>{{Cite journal|last=Aman|first=Paul|last2=Frederich|first2=Michel|last3=Uyttenbroeck|first3=Roel|last4=Hatt|first4=Séverin|last5=Malik|first5=Priyanka|last6=Lebecque|first6=Simon|last7=Hamaidia|first7=Malik|last8=Miazek|first8=Krystian|last9=Goffin|first9=Dorothée|year=2016|title=Grasshoppers as a food source? A review|url=http://popups.ulg.ac.be/1780-4507/index.php?id=12974|journal=Biotechnologie, Agronomie, Société et Environnement|volume=20|pages=337–352|issn=1370-6233|archive-url=https://web.archive.org/web/20160531110646/http://popups.ulg.ac.be/1780-4507/index.php?id=12974|archive-date=31 May 2016}}</ref> I Sør-[[Mexico]] et ein grashopper, kalla ''chapulines'', i fleire ulike rettar, til dømes i [[Tortilla|tortillaer]] med chilisaus.<ref name="Kennedy2">{{cite book|author=Kennedy, Diana|title=Oaxaca al Gusto: An Infinite Gastronomy|url=https://books.google.com/books?id=9j3iBQAAQBAJ&pg=PT754|year=2011|publisher=University of Texas Press|isbn=978-0-292-77389-9|page=754|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023308/https://books.google.com/books?id=9j3iBQAAQBAJ&pg=PT754|archive-date=27 November 2017}}</ref> Ein kan servera grashopper på grillspyd i kinesiske matmarknader, som Donghuamen nattmarknad.<ref>{{Cite web|title=Dōnghuámén Night Market|url=http://www.lonelyplanet.com/china/beijing/restaurants/street-food-hawkers/donghuamen-night-market|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150311091450/http://www.lonelyplanet.com/china/beijing/restaurants/street-food-hawkers/donghuamen-night-market|archive-date=11 March 2015|access-date=5 May 2015|publisher=Lonely Planet|quote=the bustling night market near Wangfujing Dajie is a veritable food zoo: lamb, beef and chicken skewers, corn on the cob, smelly dòufu (tofu), cicadas, grasshoppers, kidneys, quail eggs, snake, squid}}</ref> Steikte grashopper (''walang goreng'') blir etne i Gunung Kidul Regency i Yogyakarta på [[Java]] i Indonesia.<ref>{{Cite web|title=Walang Goreng Khas Gunung Kidul|url=http://umkmjogja.com/product/walang-goreng-khas-gunung-kidul|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306121955/https://umkmjogja.com/product/walang-goreng-khas-gunung-kidul|archive-date=6 March 2016|access-date=30 March 2015|publisher=UMKM Jogja|language=id}}</ref> Grashopper er ein populær delikatesse i Uganda, der dei vanlegvis blir etne steikte, typisk i november og mai etter regntida.<ref>{{Cite news|date=2018-12-02|title=The Ugandan love of grasshoppers - and how to harvest them|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-46357020|access-date=2021-11-27}}</ref> I Amerika brann ohlonefolk grasområde for å tvinga grashopper oppi groper der dei kunne samlast for å brukast som mat.<ref name="Margolin2">{{cite book|last1=Margolin|first1=Malcolm|last2=Harney|first2=Michael (illus.)|title=The Ohlone Way: Indian Life in the San Francisco–Monterey Bay Area|url=https://books.google.com/books?id=MjX3oUTYKnAC&pg=PT54|publisher=Heyday|isbn=978-1-59714-219-9|page=54|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171127023307/https://books.google.com/books?id=MjX3oUTYKnAC&pg=PT54|archive-date=27 November 2017}}</ref> Bibelen fortel at [[døyparen Johannes]] åt grashopper og villhonning (gresk ἀκρίδες καὶ μέλι ἄγριον, ''akrídes kaì méli ágrion'') medan han var i villmarka.<ref>{{Bibleverse|Mark|1:6|ASV}}; {{Bibleverse|Matthew|3:4|ASV}}</ref> I nyare tid har grashopper vore gjenstand for forsking på alternative, sunne og berekraftige proteinkjelder. Grashopper er blitt oppdretta av kommersielle føretak og brukt til næringsprodukt og proteintilskot. === Som skadedyr === [[Fil:Grasshopper_eating_the_maize_leaf.jpg|venstre|mini|Grashoppe et på eit [[Mais|maisblad]].]] Grashopper et store mengder planter både som vaksne og under utviklinga si, og kan vera alvorlege skadedyr i tørre landskap og prærieområde. Beite, korn, fôr, grønsaker og andre avlingar kan råkast. Grashopper sit ofte i sola, og trivst i varme tilhøve, så tørke kan stimulera grashoppepopulasjonar til å veksa. Ein enkelt tørkesesong er vanlegvsi ikkje nok til å gje ein stor populasjonsauke, men fleire tørkesesongar på rad kan gjera det, særleg om vintrane imellom er milde slik at store tal nymfer kan overleva. Sjølv om solskin stimulerer vekst, treng ein veksande grashoppepopulajon også nok næring. Dette tyder at sjølv om nedbør er nødvendig for å gje plantevekts, kan forlenga periodar med overskya vêr saktna nymfeutviklinga.<ref name="Capinera17102">Capinera, 2008. pp. 1710–1712</ref> Grashopper kan lettast hindrast frå å bli skadedyr ved å endra miljøet deira. Skugge frå tre kan hindra dei frå å auka for mykje, og dei kan også hindrast frå å flytta inn på avlingar i vekst ved å fjerna vegetasjon frå brakkland og åkerkantar og hindra tjukk plantevekst ved grøfter og vegkantar. Auka tal på grashopper kan også føra til fleire predatorar, men dette skjer vanlegvis ikkje raskt nok til å påverka populasjonane så mykje. Biologiske kontrollmåtar er blitt undersøkte, og sporar av protozo-parasitten ''Nosema locustae'' can brukast blanda med åte for å kontrollera talet på grashoppes, med større effekt på unge insekt.<ref>{{Cite web|date=October 2000|title=''Nosema Locustae'' (117001) Fact Sheet|url=https://www3.epa.gov/pesticides/chem_search/reg_actions/registration/fs_PC-117001_01-Oct-00.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817073223/https://www3.epa.gov/pesticides/chem_search/reg_actions/registration/fs_PC-117001_01-Oct-00.pdf|archive-date=17 August 2016|access-date=6 August 2016|publisher=U.S. Environmental Protection Agency}}</ref> I mindre skala kan produkt frå [[Neem|neemtreet]] vera effektive som ein negativ påverknad mot å eta avlingar og til å avbryta nymfeutvikling. Insekticid kan også brukast, men vaksne grashopper er vanskelege å drepa, ettersom dei flytta inn på åkrar frå miljøet rundt, slik art avlingar raskt kan infiserast att. Nokre grashoppeartar er skadedyr i [[Ris|rismarker]]. Pløying fører egga opp til overflata der dei kan øydeleggjast av sola eller etast av naturlege predatorar. Nokre egg kan liggja for djupt nede i bakken til å kunna klekka.<ref>{{Cite web|title=Rice grasshopper (Oxya chinensis)|url=http://www.plantwise.org/KnowledgeBank/Datasheet.aspx?dsid=38206|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525024556/http://www.plantwise.org/KnowledgeBank/Datasheet.aspx?dsid=38206|archive-date=25 May 2017|access-date=16 December 2015|publisher=Plantwise}}</ref> Landeplager av grashopper kan ha øydeleggjande innverknad på menneske og skapa [[hungersnaud]] og omveltingar. Slike plager er nemnde både i [[Koranen]] og [[Bibelen]]. Grashoppesvermar er også blitt gjevne skulda for [[kolera]]-epidemiar etter at kroppane deira drukna i Middelhavet og rotna på strendene.<ref name="Capinera11812">Capinera, 2008. pp 1181–1183</ref> [[FAO]] og andre organisasjonar overvaker grashoppeaktivitet over heile verda. Skadedyrmiddel brukte i tide kan hindra nomadiske grashopper frå å danna tjukke svermar av vaksne insekt.<ref name="FAO">{{Cite web|title=Control|url=http://www.fao.org/ag/locusts-CCA/en/1013/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150404223501/http://www.fao.org/ag/locusts-CCA/en/1013/|archive-date=4. april 2015|access-date=2 April 2015|website=Locusts in Caucasus and Central Asia|publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations}}</ref> I tillegg til konvensjonell kontroll med kontakt- insectisid<ref name="FAO" /> kan ein også bruka [[biologisk kontroll]] som soppen ''Metarhizium acridum'', som infiserer grashopper spesielt.<ref>{{Cite journal|author=Lomer, C.J.|author2=Bateman, R.P.|author3=Johnson, D.L.|author4=Langewald, J.|author5=Thomas, M.|year=2001|title=Biological Control of Locusts and Grasshoppers|journal=Annual Review of Entomology|volume=46|pages=667–702|doi=10.1146/annurev.ento.46.1.667|pmid=11112183}}</ref> === I litteratur === [[Fil:Egyptian-snḥm_2.PNG|venstre|mini|Egyptiske hieroglyfar for «snḥm»]] Det egyptiske ordet for grashoppe blei skrive ''snḥm'' i det hieroglyfiske skriftsystemet med konsonantar. Farao Rames II samanlikna [[Hettittane|hettithæren]] med grashopper: «Dei dekka fjella og dalane, og var som grashopper i talrikdommen sin.»<ref>{{Cite web|last=Dollinger|first=André|date=January 2010|orig-year=2002|title=Insects|url=http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/bestiary/insects.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150401025144/http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/bestiary/insects.htm|archive-date=1 April 2015|access-date=30 March 2015|publisher=Reshafim}}</ref> Ein av [[Æsops fablar]], seinare gjenfortald av [[Jean de La Fontaine|La Fontaine]], er soga om [[Mauren og grashoppa]]. Mauren arbeide hardt heile sommaren, medan grashoppa leiker. Om vinteren er mauren førebudd, medan grashoppa svelter. [[William Somerset Maugham|Somerset Maugham]] si novelle «The Ant and the Grasshopper» tek for seg symbolismen i fabelen via ei kompleks rameforteljing.<ref>{{Cite journal|last=Sopher|first=H.|date=1994|title=Somerset Maugham's "The Ant and the Grasshopper": The Literary Implications of Its Multilayered Structure|url=https://www.questia.com/read/1G1-15356444/somerset-maugham-s-the-ant-and-the-grasshopper|journal=Studies in Short Fiction|volume=31|issue=1 (Winter 1994)|pages=109–|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402151114/https://www.questia.com/read/1G1-15356444/somerset-maugham-s-the-ant-and-the-grasshopper|archive-date=2. april 2015|access-date=30. mars 2015}}</ref> Ein har også identifisert andre menneskelege laster med åtferda til grashoppa.<ref name="Klein">{{Cite journal|last=Klein|first=Barrett A.|date=2012|title=The Curious Connection Between Insects and Dreams|journal=Insects|volume=3|issue=1|pages=1–17|doi=10.3390/insects3010001|pmc=4553613|pmid=26467945|doi-access=free}}</ref> Ei utru kvinne som «hoppar» frå mann til mann er til dømes omtalt som ei grashoppe i «Poprygunja», ei novelle av [[Anton Tsjekhov|Tsjekhov]] frå 1892,<ref name="Loehlin20102">{{cite book|author=Loehlin, James N.|title=The Cambridge Introduction to Chekhov|url=https://books.google.com/books?id=x0BPgUl8-B8C&pg=PA80|date=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49352-9|pages=80–83}}</ref> og i Jerry Paris sin film ''The Grasshopper'' frå 1969.<ref>{{Cite web|last=Greenspun|first=Roger|date=28. mai 1970|title=Movie Review: The Grasshopper (1969)|url=https://www.nytimes.com/movie/review?res=9F0CE4DC1538EE34BC4051DFB366838B669EDE|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402140742/http://www.nytimes.com/movie/review?res=9F0CE4DC1538EE34BC4051DFB366838B669EDE|archive-date=2 April 2015|access-date=1. april 2015|website=The New York Times}}</ref><ref name="www.museumofflight.org aeronca-l-3b-o-58b-grasshopper">{{Cite web|title=Aeronca L-3B Grasshopper|url=http://www.museumofflight.org/aircraft/aeronca-l-3b-o-58b-grasshopper|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171123034005/http://www.museumofflight.org/aircraft/aeronca-l-3b-o-58b-grasshopper|archive-date=23. november 2017|access-date=11. desember 2016|publisher=The Museum of Flight}}</ref> === Ingeniørfag === «Grasshopper» var eit kallenamn for flya [[Aeronca L-3]] og [[Piper L-4]], som blei brukte under [[andre verdskrigen]]. Namnet skal ha kome frå majorgeneral Innis P. Swift då han såg eit Piper-fly landa og sa at det såg ut som ei hoppande grashoppe.<ref name="www.museumofflight.org aeronca-l-3b-o-58b-grasshopper"/><ref>{{Cite web|author=Chen, C. Peter|title=L-4 Grasshopper|url=http://ww2db.com/aircraft_spec.php?aircraft_model_id=140|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525024409/http://ww2db.com/aircraft_spec.php?aircraft_model_id=140|archive-date=25 May 2017|access-date=11 December 2016|website=World War II Database|publisher=Lava Development}}</ref><ref>{{Cite web|title=Piper L-4 Grasshopper Light Observation Aircraft (1941)|url=http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=332|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170101103311/http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=332|archive-date=1. januar 2017|access-date=11. desember 2016|publisher=Military Factory}}</ref> == Merknadar == {{Notat}} == Kjelder == {{reflist}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Grasshopper|Grasshopper]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 3. februar 2022.'' {{refslutt}} ==Bakgrunnsstoff== {{commonskat}} {{Autoritetsdata}} [[Kategori:Grashopper| ]] [[Kategori:Rettvenger]] [[Kategori:Moglege framsideartiklar]] msg8th70junj5utre2q6ahiu0vyhf1n 0 399704 3395583 3393453 2022-07-26T17:20:15Z Ranveig 39 wikitext text/x-wiki {{infoboks slag |del av=[[Jakobittopprøra]] |dato=19. august 1745–20. april 1746 |stad=Storbritannia |resultat=Styresmaktene vann<br/>[[Jakobittisme]] forsvann som ei viktig politisk rørsle |part2=[[Jakobittar]] <br> [[Kongeriket Frankrike]] |part1=[[Kongeriket Storbritannia]] |kommandant2={{plainlist| * [[Charles Edward Stuart|Charles Stuart]] * [[general George Murray|George Murray]] * [[soldaten John O'Sullivan|John O'Sullivan]] * [[John Drummond, 4. hertugen av Perth|John Drummond]] * [[James Drummond, 3. hertugen av Perth|James Drummond]]}} |kommandant1={{plainlist| * [[Prins William, hertugen av Cumberland|Hertugen av Cumberland]] * [[offiseren John Cope|John Cope]] * [[Henry Hawley]] * [[George Wade]] * [[Duncan Forbes, lord Culloden|Duncan Forbes]]}} }} '''Jakobittopprøret i 1745,''' også kjent som '''Forty-five Rebellion''' eller berre '''The '45''' (skotsk gælisk ''Bliadhna Theàrlaich'',  [ˈpliən̪ˠə ˈhjaːrˠl̪ˠɪç], bokstaveleg 'Karlsåret'), var eit forsøk av [[Karl Edvard Stuart]] på å ta tilbake den britiske trona for far sin, [[Jakob Edvard Stuart]]. Oppreisten gjekk føre seg under [[den austerrikske arvefølgjekrigen]], då det meste av den britiske hæren kriga på [[Kontinentet]]. Han blei likevel slått ned, og viste seg å vera det siste av [[jakobittopprøra]] som hadde byrja i [[Jakobittopprøret i 1689|1689]] med større utbrot i 1708, [[Jakobittopprøret i 1715|1715]] og [[Jakobittopprøret i 1719|1719]]. Karl byrja opprøret 19. august 1745 ved [[Glenfinnan]] i [[Det skotske høglandet]]. Han erobra [[Edinburgh]] og sigra i [[slaget ved Prestonpans]] i september. Ved eit rådsmøte i oktober gjekk skottane med på å invadera England etter at Karl gav dei forsikringar om solid støtte frå engelske [[Jakobittane|jakobittar]] samstundes som franske troppar ville gjera landgang i Sør-England. På dette grunnlaget gjekk jakobitthæren inn i England tidleg i november. Dei nådde [[Derby i Derbyshire|Derby]] den 4. desember, og bestemte seg for å venda tilbake til Skottland der. Ein hadde tidlegare diskutert tilbaketrekking i [[Carlisle]], [[Preston]] og [[Manchester]], og mange i hæren meinte allereie at dei hadde gått for langt. Invasjonsruta var blitt vald for å gå gjennom område som var rekna som sterkt jakobittiske, men den lova engelske støtta uteblei, og jakobitthæren var no underlegen i tal og i fare for å bli avskoren frå ein mogleg retrett. Det store fleirtalet i hæren støtta tilbaketrekkinga, men ho førte til ei uoppretteleg splitting mellom Karl og dei skotske støttespelarane hans. Trass i ein siger ved Falkirk Muir i januar 1746, gjorde [[slaget ved Culloden]] i april slutt på opprøret og mykje av støtta for Stuart-saka. Karl rømte til Frankrike, men klarte ikkje å vinne støtte for eit nytt forsøk. Han døydde i Roma i 1788. == Bakgrunn == [[Fil:Prince_James_Francis_Edward_Stuart_by_Anton_Raphael_Mengs.jpg|alt=Portrait of James, the Old Pretender|venstre|mini|[[Jakob Edvard Stuart|James Francis Edward Stuart]], 'the Old Pretender,' eller 'Chevalier de St George'. Portrett frå 1748.]] [[Den ærerike revolusjonen]] i 1688 erstatta [[Jakob II av England|Jakob II og VII]] med den protestantiske dottera hans [[Maria II av England|Maria]] og den nederlandske ektemannen hennar [[Vilhelm III av England|Vilhelm]], som herska som sams monarkar av England, Irland og Skottland. Verken Maria, som døydde i 1694, eller syster hennar [[Anne av Storbritannia|Anne]] hadde barn som overlevde dei. Dette gjorde den [[Den katolske kyrkja|katolske]] halvbroren deira [[Jakob Edvard Stuart]] til den næraste naturlege arvingen. [[Act of Settlement 1701|Act of Settlement]] frå 1701 utelukka katolikkar frå arvefølgja, og då Anne blei dronning i 1702, var arvingen hennar den fjerne slektningen, men protestanten [[Sophia av Hannover]]. Sophia døydde i juni 1714, medan Anne døydde to månader seianre, i august. Sonen til Sophia arva trona som [[Georg I av Storbritannia|Georg I]].{{Sfn|Somerset|2012|pp=532–535}} [[Ludvig XIV av Frankrike]], som var den viktigaste støttespelaren for stuartane i eksil, døydde i 1715. Etterfølgjarane hans trengte fred med Storbritannia for å kunna byggja opp att økonomien.{{Sfn|Szechi|1994|p=91}} Den anglo-franske alliansen frå 1716 gjorde at Jakob måtte forlata Frankrike. Han slo seg ned i [[Roma]] med støtte frå [[Pave|paven]], noko som gjorde han endå mindre attraktiv å støtta for protestantar, som utgjorde det store fleirtalet av dei britiske støttespelarane hans.{{Sfn|Szechi|1994}} Jakobittopprør både i 1715 og 1719 hadde slått feil.{{Sfn|Dickson|1895|p=273}} Seniorstøttespelarar i eksil, som [[Henry St John|Bolingbroke]], fekk nåde og vende heim eller blei tilsette andre stader. Fødslane til sønene [[Karl Edvard Stuart|Karl]] og [[Enrico Benedetto Stuart|Henry]] hjelpte til med å halda på interessa for stuartane, men i 1737 blei Jakob rapportert å «leva fredeleg i Roma etter å ha gjeve opp alt håp om ein restaurasjon».{{Sfn|Blaikie|1916|p=xlix}} Samstundes såg franske statsmenn på slutten av 1730-talet på den britiske handelsekspansjonen som hadde føregått sidan 1713 som eit trugsmål mot den europeisk maktbalansen, og stuartane som eit av fleire moglege middel for å redusera han.{{Sfn|McKay|1983}} Eit mindre opprør var likevel mykje meir kostnadseffektivt enn ein kostbar restaurasjon til trona, særleg ettersom det ikkje var sannsynleg at stuartane var meir franskvennlege enn hannoverane.{{Efn|Summarised in a British intelligence report of 1755; "...'tis not in the interest of France that the House of Stuart should ever be restored, as it would only unite the three Kingdoms against Them; England would have no exterior [threat] to mind, and [...] prevent any of its Descendants (the Stuarts) attempting anything against the Libertys or Religion of the People.''}} Dei skotske høglanda var ein ideell stad for opprøret, på grunn av den føydale klanstrukturen sin, det at dei låg fjernt og ulendt til. Mange skottar var likevel klare over at eit opprør ville vera øydeleggjande for den lokale folkesetnaden.{{Sfn|Zimmerman|2003}} Motstand mot skattar innførte av styremaktene i London førte til oppreistar mot maltskatten i 1725 og Porteous-opprøra i 1737. I mars 1743 blei 42nd Regiment of Foot, som var rekruttert frå Høglanda, sendt til [[Flandern]]. Dette var i strid mot ei forståing om at dei berre skulle tena i Skottland, og førte til eit kortliva opprør.{{Sfn|Groves|2017|pp=3–4}} Opprør kring løn og tilhøve var ikkje uvanlege, og dei verste opprøra i 1725 fann stad i [[Glasgow]], ein by Karl omtalte i 1746 som ein stad «der eg ikkje har nokon vennar og der ingen prøver å skjula det.»{{Sfn|Riding|2016}} Handelsdisputtar mellom Spania og Storbritannia førte til [[krigen om øyra til Jenkins]] i 1739, og [[den austerrikske arvefølgjekrigen]] følgde i 1740–41 . Etter lang fartstid som britisk statsminister blei [[Robert Walpole]] nøydd til å gå av i februar 1742 av ein allianse av [[Torypartiet|toriar]] og Walpole-motstandarane kjende som Patriot Whigs, som så heldt partnarane sine ute frå regjeringa.{{Sfn|Szechi|1994|pp=94–95}} Rasande toriar som [[Henry Scudamore, 3. hertug av Beaufort|hertugen av Beaufort]] bad om fransk hjelp til å få Jakob tilbake på den britiske trona.{{Sfn|Riding|2016|pp=19–20}} Medan det tydeleg gjekk mot krig mot Storbritannia såg den franske leiande ministeren [[André-Hercule de Fleury|kardinal Fleury]] på jakobittane som upålitelege fantastar, eit syn dei fleste franske ministrar delte med han.{{Sfn|Zimmerman|2003}} [[René Louis de Voyer de Paulmy d'Argenson|Marquis D'Argenson]], som blei utnemnd til utanriksminister av [[Ludvig XV av Frankrike|Ludvig XV]] etter at Fleury døydde i januar 1743, var eit unntak.{{Sfn|Riding|2016}} == Jakobittisme i Storbritannia etter 1715 == [[Fil:Sir_Watkin_Williams,_3rd_Bt_of_Llanforda.jpg|venstre|mini|Den walisiske toryen Sir Watkin Williams-Wynn (1692–1749); den himmelblåe vesten hans var eit jaobittsymbol]] Sjølv om jakobittismen framleis var ei betydeleg politisk rørsle i 1745, var interne splittingar blitt stadig tydelegare under opprøret. Historikaren Frank McLynn identifiserer sju hovudfaktorar som dreiv rørsla, med Stuart-lojalitet som den minst viktige.{{Sfn|McLynn|1982}} Særleg estimat av engelsk støtte blanda saman likesæle knytt til hannoverarane med entusiasme for stuartane.{{Sfn|Szechi|1994}} Seniorrådgjevarane til Karl inkluderte eksil-irar som John O'Sullivan, som ville oppnå eit autonomt, katolsk Irland og tilbakeføring av land som var blitt konfiskert etter dei irske konfødererte krigane.{{Sfn|Harris|2006}} Jakob II gav løfte om å oppfylla desse ønska som løn for irsk støtte i [[Den vilhelminske krigen i Irland|den vilhelminske krigen]] 1689–91, og berre ein Stuart på den britiske trona kunne sikra at dei blei oppfylte.{{Sfn|Stephen|2010}} I England og Wales var dei som hadde jakobitt-sympatiar generelt også toriar, som føretrakk ein merkantilistisk strategi som la vekt på å verna britisk handel. Herredøme over land blei sett på som kostbart, og fyrst og fremst til fordel for [[Hannover]].{{Sfn|Shinsuke|2013}} Dette var særleg eit sterkt syn i [[City of London Corporation|City of London]], men diplomatar merka seg også at motstand mot handlingar i utlandet berre var til stades når engelsk handel ikkje var truga.{{Sfn|Somerset|2012}} Jakobittopprøret i 1715 i England og Wales leid av å vera sett på som eit hovudsakleg katolsk opprør, sidan dei fleste toryar var sterkt imot katolisismen.{{Sfn|Lord|2004}} Etter 1720 nekta [[Robert Walpole|Walpole]] å handheva antikatolske straffelovar, og mange katolikkar blei støttespelarar for styresmaktene, mellom anna [[Edward Howard, 9. hertug av Norfolk|hertugen av Norfolk]], den uoffisielle leiaren for dei engelske katolikkane. Han var blitt dømt til døden etter opprøret i 1715, men fekk nåde. Då det nye opprøret tok til i 1745 var han i London, og vitja Georg II for å stadfesta lojaliteten sin.{{Sfn|McLynn|1982}} I 1745 var sjølv toryar som var sympatiske til Stuart-saka langt meir opptatt av å sikra forrangen til [[Den engelske kyrkja]]. Dette inkluderte å forsvara henne frå Karl og dei katolske rådgjevarane hans, dei skotske presbyterianarane som utgjorde hovuddelen av hæren hans eller ikkje-konformistar generelt; mange «jakobittiske» demonstrasjonar i Wales stamma frå fiendtlegheit mot den walisiske metodistiske vekkinga frå 1700-talet.{{Sfn|Monod|1993}} Dei jakobittiske eksilane forstod ikkje desse skilnadane eller i kva grad tory-støtta kom frå politisk usemje med whiggane, ikkje Stuart-lojalitet.{{Sfn|Shinsuke|2013}} [[Fil:The_Porteous_Mob_James_Drummond.jpg|alt=The 1737 Porteous Riots in Edinburgh|høgre|mini|Måleri av Porteous-opptøya i 1737 ]] Den mest framståande walisiske jakobitten var [[Watkin Williams-Wynn, 3. baronett|sir Watkin Williams-Wynn]], ein landeigar frå [[Denbighshire]], parlamentsmedlem frå Tory-partiet og leiar for den jakobittiske White Rose-organisasjonen. Han traff Stuart-agentar fleire gonger mellom 1740 og 1744, og lova støtte «if the Prince brought a French army». Han var i London under opprøret, og blant walisiske landeigarar deltok berre to advokatar, David Morgan og William Vaughan.{{Sfn|Riding|2016|pp=234–235}} Etter oppreisten i 1719 blei det innført nye straffer mot geistlege som nekta å sverja truskap til Hannover-regimet i staden for stuartane.{{Sfn|Strong|2002|p=15}} For dei fleste engelske såkalla ''nonjuring clergy'' var spørsmålet om det var tillate å sverja truskap to gonger, og derfor blei problemet naturleg nok mindre etter kvart som desse prestane døydde. I Skottland betydde doktrinære forskjellar med den herskande skotske kyrkja at dei heldt på sjølvstendet sitt, som i dag held fram i [[Scottish Episcopal Church]]. Mange av dei som deltok i oppstanden kom frå ikkje-eidsverjande episkopale kyrkjelydar.{{Sfn|Szechi|Sankey|2001}} Likevel var den mektigaste enkeltfaktoren for skotsk støtte i 1745 ei motstand mot unionen mellom dei to landa frå 1707, der tapet av politisk kontroll ikkje hadde gjeve ein opplevd økonomisk fordel. Dette var spesielt markert i Edinburgh, den tidlegare staden for det skotske parlamentet, og i det skotske høglandet.{{Sfn|Cruikshanks|2008}} == Karl i Skottland == [[Fil:Lost_Portrait_of_Charles_Edward_Stuart.jpg|alt=Charles Stuart at Holyrood, 1745|venstre|mini|Charles Edward Stuart som europeisk kongeleg, måla i Holyrood seint i 1745]] Under Fontainebleau-traktaten frå 1743, eller [[Pacte de Famille]], gjekk Ludvig XV og onkelen hans, [[Filip V av Spania]], med på å samarbeida om ei rekkje tiltak mot Storbritannia, medrekna å forsøka å gjeninnsetta stuartane.{{Sfn|Harding|2013|p=171}} I november 1743 gav Ludvig melding til James om at invasjonen var planlagd for februar 1744. Han byrja å samla 12 000 soldatar og transport ved [[Dunkerque]], ein stad vald fordi det var mogleg å nå [[Themsen]] i løpet av ein enkelt tidvassyklus.{{Sfn|Bromley|1987|p=233}} Sidan britiske [[Royal Navy]] var godt kjend med dette, utførte den franske skvadronen ved [[Brest i Frankrike|Brest]] iaugefallande førebuingar for å leggja til sjøs, i håp om å lokka unna patruljane deira.{{Sfn|Duffy|2003|p=43}} Jakob blei verande i Roma medan Karl drog av garde i løyndom for å bli med i invasjonsstyrken. Då skvadronen til den franske admiralen [[Jacques Aymar de Roquefeuil et du Bousquet|Roquefeuil]] forleg Brest den 26. januar 1744, følgde ikkje Royal Navy etter han.{{Sfn|Riding|2016}} Marineoperasjonar mot Storbritannia føregjekk ofte om vinteren, ettersom vind og tidvatn gjorde det vanskelegare for britane å handheva ein blokade på grunn av auka risiko for vinterstormar. Som i 1719 viste vêret seg å vera det beste forsvaret for britane. Stormar senka fleire franske skip og førte til mange skader, og Roquefeuil sjølv døydde undervegs.{{Sfn|Fremont|2011}} I mars avlyste Ludvig invasjonen, og erklærte krig mot Storbritannia.{{Sfn|Riding|2016}} I august drog Karl til Paris for å argumentera for ei alternativ landing i Skottland. John Gordon frå Glenbucket hadde lagt fram ein liknande plan i 1738, som var blitt avvist av både franskmennene og Jakob sjølv.{{Sfn|Blaikie|1916|p=xlix}} Karl møtte sir John Murray frå Broughton, sambandsleddet mellom stuartane og dei skotske støttespelarane deira, som hevda at han frårådde det, men Karl stod fast, «determined to come [...] though with a single footman».{{Sfn|Murray|1898|p=93}} Då Murray vende tilbake med melding om planen gjentok skottane motstanden sin mot å gjera opprør utan solid fransk støtte, men Karl rekna med at når han var i gang, ville franskmennene føla seg nøydde til å støtta han.{{Sfn|Riding|2016}} [[Fil:Action_between_HMS_Lion_and_Elizabeth_and_the_Du_Teillay,_9_July_1745_RMG_BHC0364.tiff|alt=Action between HMS Lion and Elizabeth, July 1745|høgre|mini|Slaget med HMS «Lion» tvinga «Elizabeth» til å venda tilbake til hamn.]] Dei fyrste månadane av 1745 brukte han på å kjøpa våpen, medan siger i [[slaget ved Fontenoy]] i april oppmuntra franske styresmakter til å skaffe han to transportskip. Dette var 16-kanons-[[Kaperfart|kaperen]] «Du Teillay» og «Elizabeth»'','' eit eldre krigsskip med 64 kanonar som var blitt vunne frå britane i 1704, som bar med seg våpen og 100 frivillige frå den irske brigaden i den franske hæren.{{Sfn|Riding|2016|pp=57–58}} Tidleg i juli gjekk Karl ombord i «Du Teillay» i [[Saint-Nazaire]] saman med dei såkalla «Seven Men of Moidart», der den best kjende var eksil-iren John O'Sullivan, ein tidlegare fransk offiser som fungerte som stabssjef.{{Sfn|Graham|2014}} Dei to fartøya la ut mot [[Ytre Hebridane|Dei ytre Hebridane]] den 15. juli, men blei konfronterte fire dagar seinare av HMS «Lion», som engasjerte «Elizabeth» i eit sjøslag''.'' Etter fire timar måtte begge skipa venda tilbake til hamn. Tapet av «Elizabeth», våpena ombord og dei frivillige ombord var eit stort tilbakeslag, men «Du Teillay» sette Karl i land på [[Eriskay]] den 23. juli.{{Sfn|Duffy|2003}} Mange av dei han kontakta gav han råd om å venda tilbake til Frankrike, mellom anna MacDonald of Sleat og Norman MacLeod.{{Sfn|Riding|2016|pp=83–84}} Dei var klare over den potensielle verknaden av nederlag, men dei følte at ved å koma utan fransk militær støtte, hadde Karl ikkje klart å halde pliktene sine, og dei var ikkje overtydde av dei personlege eigenskapane hans.{{Sfn|Stewart|2001|pp=152–153}} Det er også blitt antyda at Sleat og Macleod var spesielt sårbare for sanksjonar frå styresmaktene ettersom dei hadde vore engasjerte i ulovleg sal av leilendingar som kontraktstenarar.{{sfn|Pittock|2004}} Nok folk blei overtalte, men valet var sjeldan enkelt. Donald Cameron frå Lochiel forplikta seg fyrst etter at Karl gav han «sikkerheit for den fulle verdien av eiendommen hans dersom oppreisten skulle vise seg å vera mislukka,» medan MacLeod og Sleat hjelpte han med å rømma etter Culloden.{{Sfn|Riding|2016|pp=465–467}} 19. august blei opprøret sett i gang då kongsstandarden blei heist ved [[Glenfinnan]], med ein styrke av høglendarer estimert av O'Sullivan til rundt 700 til stades.{{Sfn|McCann|1963}} Jakobittane marsjerte mot [[Edinburgh]] og nådde Perth den 4. september, der dei blei møtte av fleire sympatisørar. Ein av desse var lord George Murray, som tidlegare var blitt gjeven nåde for deltakinga si i opprøra i 1715 og 1719. Han tok over frå O'Sullivan som leiar på grunn av at han forstod militære høglandsskikk betre, og jakobittane brukte den neste veka på å omorganisera styrkane sine.{{Sfn|Riding|2016}} Den juridiske leiaren for styresmaktene i Skottland, lord president Duncan Forbes, sendte ei stadfesting på landinga til London den 9. august.{{Sfn|Riding|2016|pp=93–94}} Mange av dei 3000 soldatane som kunne nyttast av sir John Cope, den militære kommandøren i Skottland, var utrente rekruttar, og medan han mangla informasjon om jakobittane sine intensjonar, var dei godt informerte om hans, sidan Murray hadde vore ein av rådgjevarane hans. Forbes stolte i staden på at dei personlege forholda hans ville halda folk lojale. Han mislykkast med Lochiel og lord Lovat, men lykkast med mange andre, mellom dei jarlen av Sutherland, Munro-klanen og lord Fortrose.{{Sfn|Riding|2016|pp=95–97}} 17. september gjekk Karl inn i Edinburgh utan å møta motstand, sjølv om [[Edinburgh Castle]] blei verande under kontrollen til styresmaktene. Jakob blei utropt til konge av Skotland neste dag og Karl som regenten hans.{{Sfn|Duffy|2003|p=198}} 21.&nbsp;september stoppa jakobittane hæren til Cope og spreidde han i under 20 minutt i slaget ved [[Prestonpans]], like utanfor Edinburgh. [[Vilhelm August, hertug av Cumberland|Hertugen av Cumberland]], som leia den britiske hæren i [[Flandern]], blei kalla tilbake til London, i lag med 12 000 soldatar.{{Sfn|Riding|2016|p=195}} For å trygga støtta si i Skottland gav Karl ut to ''Declarations'' den 9. og 10. oktober. Den fyrste oppløyste «den såkalla unionen» (''pretended Union''), den andre avviste Act of Settlement.{{Sfn|Pittock|2016|p=26}} Han instruerte også ''Caledonian Mercury'' til å publisera referatet til den parlamentariske undersøkinga frå 1695 Parliamentary i [[Glencoe-massakren]], eit ofte brukt døme på undertrykkinga etter opprøret i 1688.{{Sfn|Hopkins|1998|p=1}} Moralen blant jakobittane blei forsterka i midten av oktober då Frankrike sendte forsyningar av pengar og våpen, saman med utsendingen [[Alexandre Jean-Baptiste de Boyer, Marquis d'Éguilles|Marquis d'Éguilles]], som verka som om han bekrefta påstandar om fransk støtte..{{Sfn|Riding|2016|p=185}} [[David Wemyss, lord Elcho|Lord Elcho]] hevda seinare at andre skottar allereie var uroa over den autokratiske stilen til Karl og frykta at han var for sterkt påverka av dei irske rådgjevarane sine.{{Sfn|Elcho|2010|p=289}} Det blei skipa eit prinseråd (Prince's Council) med 15-20 seniorleiarar; Karl såg på dette som ei påtvinging frå skottane i høve til den guddommeleg utnemnde monarken deira, medan dei daglege møta framheva splittinga mellom fraksjonane.{{Efn|Elcho reported that besides himself, the Council included [[James Drummond, 3rd Duke of Perth|Perth]], Lord George Murray; [[Thomas Sheridan (Jacobite)|Sheridan]], [[John Murray of Broughton|Murray of Broughton]], [[John O'Sullivan (soldier)|O'Sullivan]], Lochiel, [[Alexander Macdonald, 17th of Keppoch|Keppoch]], [[Clan Macdonald of Clanranald|Clanranald]], [[MacDonald of Glencoe|Glencoe]], [[Clan Stewart of Appin|Ardsheal]] and [[Clan MacDonell of Glengarry|Lochgarry]].{{sfn|Wemyss|2003 |p=81}}}}{{Sfn|Riding|2016}} Desse interne spenningane blei framheva av møta som blei haldne 30. og 31. oktober for å diskutere strategi. Dei fleste av skottane ønskte å konsolidera seg, og føreslo at Karl skulle kalla til seg riksstandane for å forsvara riket mot dei engelske hærane dei venta ville bli sende mot dei.{{Sfn|Stephen|2010|p=53}} Charles hevda at ein invasjon av England var avgjerande for å tiltrekka seg fransk støtte, og sikre eit uavhengig Skottland ved å fjerna hannoverane. Han blei støtta av eksil-irane, som var av den oppfattinga at ein Stuart på den britiske trona var den einaste måten å oppnå eit autonomt, katolsk Irland på. Karl hevda også at han var i kontakt med engelske støttespelarar, som berre venta på at dei skulle koma, medan d’Éguilles forsikra rådet om at ei fransk landing i England var nært foreståande.{{Sfn|Stephen|2010}} Trass i tvilen sin gjekk rådet med på invasjonen, på vilkår av at den lova engelske og franske støtta kom.{{Efn|In his Diary, Lord Elcho later wrote that "...the majority of the Council was not in favour of a march to England and urged that they should remain in Scotland to watch events and defend their own land. This was also the opinion in secret of the Marquis d’Éguilles; but the wishes of the Prince prevailed."{{sfn|Wemyss|2003|p=85}}}} Tidlege skotske åtak i England hadde kryssa grensa ved [[Berwick-upon-Tweed]], men Murray valde ei rute via [[Carlisle]] og Nordvest-England, område som var sterkt jakobittiske i 1715.{{Sfn|Stephen|2010|pp=60–61}} Dei siste elementa i den jakobittiske hæren forlét Edinburgh 4. november, og regjeringsstyrkar under general Handasyde tok byen tilbake den 14.{{Sfn|Riding|2016|pp=200–201}} == Invasjonen av England == [[Fil:William_Hogarth_007.jpg|alt=Hogarth's March of the Guards to Finchley|venstre|mini|''The March of the Guards to Finchley'' av [[William Hogarth]]; soldatar samla for å verna London mot jakobittane]] Murray delte hæren inn i to kolonnar for å skjula målet deira frå general [[George Wade]], den britiske kommandanten i [[Newcastle upon Tyne|Newcastle]], og gjekk inn i England den 8. november utan å møte motstad.{{Sfn|Duffy|2003}} Den 10. nådde dei Carlisle, ei viktig grensefestning før 1707-unionen, men med eit forsvar som no var i dårleg forfatning, med ein garnison på 80 eldre veteranar. Utan omleiringsartilleri ville jakobittane framleis ha måtta svelta slottet til underkasting, ein operasjon dei verken hadde tid eller utstyr til. Trass i dette kapitulerte slottet 15. november, etter å ha fått vita at hjelpestyrken til Wade var forseinka av snø. Denne suksessen gjenoppliva den jakobittiske saka. Då Cumberland tok byen tilbake i desember, ønskte han å avretta dei ansvarlege.{{Sfn|Riding|2016}} Jakobittane sette att ein liten garnison og fortsette sørover til [[Preston]] den 26. november og til [[Manchester]] den 28. Her tok dei imot det fyrste større inntaket av engelske rekruttar, som skipa Manchester-regimentey. Kommandanten deira var Francis Towneley, ein katolikk frå Lancashire som tidlegare tenestegjorde som offiser i den franske hæren; den eldste broren hans Richard hadde så vidt sloppe unna avretting for si deltaking i opprøret i 1715.{{Sfn|Gooch|2004}} Ved tidlegare rådsmøte i Preston og Manchester hadde mange skottar meint at dei allereie hadde gått langt nok, men gjekk med på å fortsetja då Karl forsikra dei om at sir Watkin Williams Wynn ville møta dei ved [[Derby i Derbyshire|Derby]], medan hertugen av Beaufort var klar til å ta den strategiske hamnebyen [[Bristol]].{{Sfn|Pittock|2004}} [[Fil:Bonniequest.jpg|høgre|mini|Statue av Karl Stuart i Derby til minne om då jakobitthæren kom til byen i 1745]] Då dei nådde Derby 4. desember, var det ingen teikn til desse forsterkningane eller noka anna fransk landing i England, og rådet kom saman den 5. for å diskutera dei neste skritta sine.{{Sfn|Riding|2016|pp=298–299}} Trass i dei store folkemengdene som kom til for å sjå dei marsjera sørover, var det berre Manchester som sørgde for eit betydeleg tal rekruttar; Preston, ei jakobittisk høgborg i 1715, gav berre tre mann til oppreisten.{{Sfn|Pittock|1998}} Murray hevda at dei hadde gått så langt som mogleg og no risikerte å bli avskorne av overlegne styrkar, med Cumberland som rykte nordover frå London, og Wade som kom sørover frå Newcastle. Karl innrømte at han ikkje hadde høyrt frå dei engelske jakobittane sidan han forlét Frankrike; dette betydde at han laug då han hevda noko anna, og forholdet hans til skottane var uoppretteleg skadd.{{Sfn|Riding|2016|pp=299–300}} Rådet stemte overveldande for å trekke seg tilbake, ei avgjerd som blei styrka av ein rapport frå lord John Drummond om at franske skip hadde ført i land forsyningar og pengar ved hamna i [[Montrose i Angus]]. Desse omfatta «frivillige» frå «Royal Écossais» og Den irske brigaden, begge einingar frå den franske hæren.{{Sfn|Riding|2016|pp=304–305}} Medan desse troppane var mindre enn 200 folk totalt, skal Drummond ha heva at 10 000 mann til var klare til å følgja dei, noko som påverka avgjerda kraftig.{{Sfn|Winchester|1870}} Tilbaketrekkinga skadde forholdet mellom Karl og skottane kraftig, og begge sider såg på den andre med mistru og fiendtlegheit. Elcho skreiv seinare at Murray trudde dei framleis kunne føra krigen i Skottland i fleire år, og tvinga krona til å gå med på vilkår ettersom troppane var sårt nødvendige til krigen på kontinentet.{{Sfn|Elcho|2010|p=201}} Dette verkar usannsynleg sidan trass i sigrane deira i Flandern hadde finansminister Machault Louis tidleg i 1746 åtvara om at den britiske marineblokaden hadde redusert den franske økonomien til ein katastrofal tilstand.{{Sfn|Black|1999}} Den raske jakobittiske hæren unngjekk forfølgjarar med berre ei mindre trefning ved Clifton Moor, og kryssa grensa inn i Skottland igjen den 20. desember. Hæren til Cumberland kom utanfor Carlisle 22. desember, og sju dagar seinare blei garnisonen tvinga til å overgi seg, noko som avslutta det jakobittiske militære nærværet i England. Mykje av garnisonen kom frå Manchester Regiment og fleire av offiserane blei seinare avretta, inkludert Francis Towneley.{{Sfn|Riding|2016|pp=328–329}} == Vegen til Culloden == [[Fil:Stirling_Castle_2017.jpg|alt=The Jacobites unsuccessfully tried to take Stirling Castle|høgre|mini|Stirling Castle. Jakobittane omleira den sterkaste festningen i Skottland i to månader, utan hell.]] Sjølve invasjonen oppnådde lite, men å nå Derby og returnera var ein betydeleg militær prestasjon. Moralen var høg, medan forsterkningar frå Aberdeenshire og Banffshire under Lewis Gordon saman med skotske og irske soldatar i fransk teneste tok jakobitt-styrken opp til over 8000.{{Sfn|Chambers|2018}} Fransk-levert artilleri blei brukt til å omleira Stirling Castle, den strategiske nøkkelen til høglandet. 17. januar fekk jakobittane spreidd ein hjelpestyrke under Henry Hawley i slaget ved Falkirk Muir, men sjølve omleiringa hadde liten framgang.{{Sfn|Riding|2016}} Styrkane til Hawley var stort sett intakte og gjekk mot Stirling igjen då Cumberland kom Edinburgh 30. januar, medan mange høglendarar hadde reist heim etter Falkirk. 1. februar blei omleiringa avbroten, og den jakobittiske hovudstyrken trekte seg tilbake til Inverness.{{Sfn|Chambers|2018|pp=353–354}} Hæren til Cumberland gjekk nordover langs kysten, slik at han kunne få forsyningar sjøvegen. Han gjekk inn i Aberdeen 27. februar; begge sider stoppa operasjonane sine på grunn av dårleg vêr.{{Sfn|Riding|2016|pp=377–378}} Nokre få franske sendingar kom seg fordi den britiske marineblokaden, men om våren mangla jakobittane både mat og pengar til å betala mennene sine. Då Cumberland forlét Aberdeen 8. april blei leiinga samd om at kamp var det beste alternativet deira. Argument om plasseringa stammar frå tvistar etter krigen mellom tilhengarar av Murray og O'Sullivan, som i stor grad var ansvarleg for å velja han, men nederlaget deira kom av ein kombinasjon av faktorar.{{Sfn|Pittock|2016|pp=58–98 passim}} I tillegg til eit overlegent tal menn og utstyr, hadde Cumberland sine troppar blitt drilla i å motarbeida høglands-åtaket, som la vekt på fart og valdsamheit for å bryta linjene til fienden. Når det var vellykka, resulterte det i raske sigrar som ved Prestonpans og Falkirk, men om det mislykkast, kunne dei ikkje halda stand.{{Sfn|Reid|1996}} [[Slaget ved Culloden]] den 16. april, ofte omtalt som det siste slaget på britisk jord,{{Sfn|Jacobite stories: Battle}} varte i under ein time og enda med ein avgjerande siger for regjeringstrkane. Jakobittane var utmatta av ein nattmarsj gjort i eit mislykka forsøk på å overraska styrken til Cumberland. I staden kom mange jakobittar ikkje fram til slaget, og etterlét færre enn 5000 til å møta ein godt utkvilt og utstyrt styrke på 7000 til 9000.{{Sfn|Gold|Gold|2007}} Kampane byrja med ei artilleriutveksling der regjeringsstyrkane var enormt overlegne i trening og koordinering, spesielt fordi James Grant, ein offiser i den irske brigaden som tente som den jakobittiske artilleri-obersten, var fråverande etter å ha blitt såra ved Fort William. Karl heldt stillinga si og forventa at Cumberland skulle angripa, men denne nekta å gjera det. Han var ikkje i stand til å svara på kanonelden, og gav frontlinja si ordre om å angripa. Medan dei gjorde det, tvinga myrlendt terreng framfor senteret av jakobitthæren dei til å gå til høgre, der dei blei vikla inn i høgrefløyregimenta og der rørsla deira var avgrensa av ein innhegningsmur.{{Sfn|Royle|2016}} [[Fil:Ruthven_Barracks_(1983).JPG|alt=two days after the battle, around 1,500 Jacobites assembled at Ruthven Barracks|høgre|mini|Ruthven Barracks, der over 1500 jakobittar samla seg etter Culloden]] Dette auka avstanden til regjeringslinjene og senka farten i åtaket, noko som forlengde eksponeringa deira for artilleriet til styresmaktene, som no gjekk over til å skyta med [[kardesk]].{{Sfn|Battle of Culloden}} Trass i dette krasja høglendarane inn i venstrefløya til Cumberland, som blei driven litt bakover men ikkje brast. Regimentet til Loudon skaut inn i flanken deira frå bak muren. Høglendarane var ute av stand til å svara på elden, og fall tilbake i forvirring. Dei nordaustlege regimenta og dei irske og skotske soldatane i andre linje trekte seg tilbake i god orden, slik at Karl og det personlege følgjet hans kunne rømma nordover.{{Sfn|Riding|2016}} Troppar som heldt seg samla, som soldatane frå den franske hæren, var mykje mindre sårbare når dei trekte seg tilbake, og mange høglendarar blei skorne ned av britiske [[Dragon|dragonar]] som forfølgde dei. Tapstala til styresmaktene er estimerte til 50 drepne og 259 såra; mange jakobittiske såra som var igjen på slagmarka skal ha blitt drepne etterpå, og tapa deira var 1200 til 1500 døde og 500 fangar.{{Sfn|Inventory of Historic}} Eit mogleg tal på 5000 til 6000 jakobittar kom unna med våpen, og i løpet av dei neste to dagane samla rundt 1500 overlevande seg ved Ruthven Barracks.{{Sfn|Zimmerman|2003}} 20. april gav Karl dei ordre om å spreia seg, og argumenterte for at det var nødvendig med fransk støtte for å kunna fortsetja kampen, og at dei skulle dra heim til han kom tilbake med meir støtte.{{Sfn|Stuart|1746}} Lord Elcho hevda seinare at han hadde sagt til Karl at han burde halda fram kampen med dei mennene han hadde; «put himself at the head of the [...] men that remained to him, and live and die with them,» men han var fast bestemt på å dra til Frankrike.{{Sfn|Elcho|2010}} Etter å ha unngått å bli teken til fange i det vestlege høglandet, blei Karl plukka opp av eit fransk skip den 20. september. Han vende aldri tilbake til Skottland, men samanbrotet av forholdet hans til skottane hadde allereie gjort dette usannsynleg. Allereie før Derby hadde han skulda Murray og andre for forræderi; desse utbrota blei hyppigare på grunn av vonbrot og drikking, medan skottane ikkje lenger stolte på løfta hans om støtte.{{Sfn|Riding|2016}} == Etterverknader == [[Fil:William_Hogarth_-_Simon,_Lord_Lovat.png|alt=Lord Lovat by Hogarth|venstre|mini|Lovat i ei skisse av [[William Hogarth]] ved [[St. Albans|St Albans]], på veg til London for rettargang og seinare avretting]] Etter Culloden brukte regjeringsstyrkar fleire veker på å leita etter opprørarar, konfiskera storfe og brenna møtehusa til ikkje-eidssverjande og katolske kyrkjelydar.{{Sfn|Szechi|Sankey|2001|pp=90–128}} Brutaliteten i denne framferda kom delvis av ei utbreidd oppfatting frå begge sider om at ei ny landing var nært foreståande.{{Sfn|Anderson|1902}} Soldatar i fransk teneste blei behandla som krigsfangar og utveksla uavhengig av nasjonalitet, men 3500 fanga jakobittar blei tiltalte for forræderi. Av desse blei 120 avretta, fyrst og fremst desertørar frå regjeringsstyrkane og medlemmer av Manchester-regimentet. Rundt 650 døydde i vente på rettssak, 900 blei gjevne nåde og resten frakta til koloniane i eksil.{{Sfn|Roberts|2002|pp=196–197}} Jakobittleiarane [[William Boyd, 4. jarl av Kilmarnock|Kilmarnock]], [[Arthur Elphinstone, 6. lord Balmerino|Balmerino]] og [[Simon Fraser, 11. lord Lovat|Lovat]] blei halshogde i april 1747,{{Efn|Lovat was the last person executed by this method in Britain}} men opinionen var imot fleire rettssakar og dei gjenverande fangane blei gjevne nåde under 1747 Act of Indemnity.{{Sfn|Lewis|1977|pp=287–288}} Desse omfatta [[Flora MacDonald]], som aristokratiske støttespelarar samla inn over 1500 pund for.{{Sfn|Quynn|1941|pp=236–258}} Lord Elcho, lord Murray og Lochiel blei utelatne frå dette og døydde i eksil; Archibald Cameron, som var ansvarleg for å rekruttera Cameron-regimentet i 1745, blei truleg forrådd av sine eigne klanmenn då han kom tilbake til Skottland, og avretta 7. juni 1753.{{Sfn|Lenman|1980}} Styresmaktene avgrensa konfiskasjonar av jakobittiske eigedommar, sidan erfaringa med å gjera det etter opprøra i 1715 og 1719 viste at kostnadene ofte oversteig salsprisen.{{Sfn|Szechi|Sankey|2001|pp=110–111}} Under loven Vesting Act frå 1747 blei eigedommane til 51 straffedømte saumfarne for rolla eigarane hadde hatt i 1745 av finansdomstolen, og 41 tekne.{{Sfn|Smith|1975|pp=7,380–382}} Dei felste av desse blei anten kjøpte eller gjort krav på av kreditorar, men 13 blei gjort om til krongod i 1755.{{Sfn|Smith|1975}} Under Disannexing Act frå 1784 fekk arvingane deira løyve til å kjøpta tilbake eigedommane, med totalt 65 000 pund betalt.{{Sfn|Millar|1907}} Etter å ha kome seg nord for Edinburgh eller inn i landet frå hamnar som Aberdeen, blei rørslene til regjeringstroppane hemma av mangel på vegar eller nøyaktige kart over høglandet.{{Sfn|Higgins|2014|p=138}} For å bøta på dette blei det bygd nye fort, det militære vegnettet starta av Wade blei endeleg fullført og William Roy gjorde den første omfattande landmålinga av høglandet.{{Sfn|Seymour|1980}} Det blei sett i verk fleire tiltak for å svekka det tradisjonelle klansystemet, som allereie før 1745 hadde vore under alvorleg press på grunn av endra økonomiske forhold.{{Sfn|Devine|1994|p=16}} Det viktigaste tiltaket var Heritable Jurisdictions (Scotland) Act 1746, som gjorde slutt på den føydale makta høvdingane hadde over klanmedlemmane sine. Act of Proscription forbaud bruk av høglandsdrakt med mindre ho blei brukt i militærteneste, sjølv om verknaden av denne loven er omdiskutert, og han blei oppheva i 1782.{{Sfn|Campsie|2017}} [[Fil:Charles_Edward_Stuart_(1775).jpg|høgre|mini|Karl Edvard Stuart som eldre]] Den jakobittiske saka forsvann ikkje heilt etter 1746, men dei motstridande måla til deltakarane enda rørsla som eit alvorleg politisk trugsmål. Mange skottar vart desillusjonerte av Karl si leiing, medan nedgangen i engelsk jakobitisme var demonstrert av mangelen på støtte frå område som hadde vore sterkt jakobittiske i 1715, som [[Northumberland]] og [[County Durham]].{{Sfn|'45 in Northumberland}} Irske jakobittlag reflekterte i aukande grad motstand mot den eksisterande ordenen i staden for hengivenheit for stuartane, og blei til slutt absorberte av [[United Irishmen|Society of United Irishmen]].{{Sfn|Szechi|1994}} I juni 1747 skreiv D'Éguilles ein rapport om oppreisten som var kritisk til den jakobittiske leiinga generelt, men meininga hans om Karl var så negativ at han konkluderte med at Frankrike kunne vore betre tent med å støtta ein skotsk republikk.{{Sfn|McLynn|1980|pp=177–181}} Kort tid etter dette blei [[Henry Benedict Stuart]] ordinert til katolsk prest. Karl såg på dette som ein stilltiande aksept av at Stuart-saka var over, og tilgav han aldri. For begge leiarane skulle opprøret vera høgdepunktet i deira karrierar. Karl blei tvangsdeportert frå Frankrike etter [[Aix-la-Chapelle-traktaten i 1748]] og byrja raskt å lida under [[alkoholisme]], medan Cumberland gjekk ut av den britiske hæren i 1757 og døydde av slag i 1765.{{Sfn|Riding|2016|pp=496–497}} Karl fortsette forsøka sine på å gjenoppliva saka, inkludert eit hemmeleg besøk i London i 1750, då han møtte støttespelarar og ei kort tid konverterte til den ikkje-eidssverjande anglikanske kyrkja.{{Efn|He later returned to the Catholic church}}{{Sfn|Robb|2013}} I 1759 møttes han Choiseul, den dåverande sjefsministeren i Frankrike, for å diskutera ein ny invasjon, men denne avfeide han som udyktig på grunn av drikking.{{Sfn|Zimmerman|2003}} Trass i oppfordringar frå Henry, nekta [[pave Klemens XIII]] å anerkjenna han som Karl III etter at far deira døydde i 1766.{{Sfn|Blaikie|1916}} Han døydde av slag i Roma i januar 1788, ein skuffa og forbitra mann.{{Sfn|Pittock|2004}} == Referansar == {{fotnoteliste}} {{refopning}} *''Denne artikkelen bygger på «[[:en:Jacobite rising of 1745|Jacobite rising of 1745]]» frå {{Wikipedia-utgåve|en}}, den 10. juli 2022.'' {{refslutt}} {{merknadar}} == Kjelder == {{Refopning}} * {{cite web|title=The '45 in Northumberland and Durham|url=http://www.northumbrianjacobites.org.uk/pages/detail_page.php?id=31&section=26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151009203843/http://www.northumbrianjacobites.org.uk/pages/detail_page.php?id=31&section=26|archive-date=9 October 2015|access-date=13 April 2018|website=The Northumbrian Jacobite Society|ref=CITEREF'45 in Northumberland}} * {{cite book|last1=Aikman|first1=Christian|title=No Quarter Given: The Muster Roll of Prince Charles Edward Stuart's Army, 1745–46|date=2001|edition=third revised|publisher=Neil Wilson Publishing|isbn=978-1903238028}} * {{cite book|editor-last1=Anderson|editor-first1=BJ|title=The Albemarle papers; being the correspondence of William Anne, second earl of Albemarle, commander-in-chief in Scotland, 1746-1747|date=1902|publisher=Aberdeen University}} * {{cite web|title=Battle of Culloden|url=https://www.britishbattles.com/jacobite-rebellion/battle-of-culloden/|access-date=16 November 2018|website=British Battles|ref=CITEREFBattle of Culloden}} * {{cite book|last1=Black|first1=Jeremy|title=Britain as a Military Power, 1688-1815|year=1999|publisher=Routledge|isbn=978-1-85728-772-1}} * {{cite book|last=Blaikie|first=Walter Biggar|author-link=Walter Biggar Blaikie|year=1916|url=https://archive.org/details/originsoffortyfi00blaiuoft|title=Origins of the 'Forty-Five, and Other Papers Relating to That Rising|oclc=2974999|publisher=T. and A. Constable at the Edinburgh University Press for the Scottish History Society}} * {{cite book|last1=Bromley|first1=J. S.|author-link=John Selwyn Bromley|title=Corsairs and Navies, 1600–1760|date=1987|publisher=Hambledon Press|isbn=978-0907628774}} * {{cite book|last1=Buchan|first1=James|author-link=James Buchan|title=Crowded with Genius: The Scottish Enlightenment: Edinburgh's Moment of the Mind|publisher=HarperCollins|isbn=978-0060558888|year=2003|url=https://archive.org/details/crowdedwithgeniu00buch|url-access=registration}} * {{cite news|last1=Campsie|first1=Alison|date=31 October 2017|title=Myth Buster: Was Tartan Really Banned After Culloden?|newspaper=The Scotsman|url=https://www.scotsman.com/lifestyle/myth-buster-was-tartan-really-banned-after-culloden-1-4601548|url-status=live|access-date=7 November 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171121185531/http://www.scotsman.com/lifestyle/myth-buster-was-tartan-really-banned-after-culloden-1-4601548|archive-date=21 November 2017}} * {{cite news|last1=Campsie|first1=Alison|date=8 January 2020|title=The seized Jacobite money and land that helped build Scotland|work=The Scotsman|url=https://www.scotsman.com/heritage-and-retro/heritage/seized-jacobite-money-and-land-helped-build-scotland-1397974|access-date=10 March 2020}} * {{cite book|last1=Chambers|first1=Robert|title=History of the Rebellion of 1745–6|year=2018|orig-year=1827|publisher=Forgotten Books|author-link=Robert Chambers (publisher, born 1802)|isbn=978-1333574420}} * {{cite book|last1=Colley|first1=Linda|author-link=Linda Colley|title=Britons: Forging the Nation 1707–1837|date=2009|publisher=Yale University Press|isbn=978-0300152807|edition=Third}} * {{cite book|last=Corp|first=Edward|editor-last1=Macinnes|editor-first1=Allan I.|editor-last2=German|editor-first2=Kieran|editor-last3=Graham|editor-first3=Lesley|title=Living with Jacobitism, 1690–1788: The Three Kingdoms and Beyond|chapter=The Scottish Jacobite Community at Saint-Germain after the Departure of the Stuart Court|pages=27–38|year=2014|publisher=Pickering & Chatto|isbn=978-1848934702}} * {{cite book|last1=Cruikshanks|first1=Lauchlin Alexander|title=The Act of Union: Death or Reprieve for the Highlands?|date=2008|publisher=Wesleyan University|oclc=705142720}} * {{cite book|last1=Devine|first1=T. M.|author-link=Tom Devine|title=Clanship to Crofters' War: The Social Transformation of the Scottish Highlands|date=1994|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0719034824}} * {{cite book|editor-last=Dickson|editor-first=William Kirk|editor-link=William Kirk Dickson|title=The Jacobite Attempt of 1719: Letters of James Butler, second Duke of Ormonde|date=1895|publisher=T. and A. Constable at the Edinburgh University Press for the Scottish History Society|oclc=652345728}} * {{cite book|last1=Duffy|first1=Christopher|author-link=Christopher Duffy|title=The '45: Bonnie Prince Charlie and the Untold Story of the Jacobite Rising|date=2003|publisher=Orion|isbn=978-0304355259|edition=First}} * {{cite book|last1=Duke|first1=Winifred|title=Lord George Murray and the Forty-five|date=1927|publisher=Milne & Hutchison|edition=First}} * {{cite book|last=Elcho|first=David|title=A Short Account of the Affairs of Scotland in the Years 1744–46|date=2010|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1163535240|orig-year=1748}} * {{cite book|last1=Fremont|first1=Gregory|title=The Jacobite Rebellion 1745–46|date=2011|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1846039928}} * {{cite journal|last1=Gold|first1=John R|last2=Gold|first2=Margaret M|date=2007|title='The Graves of the Gallant Highlanders': Memory, Interpretation and Narratives of Culloden|journal=History and Memory|volume=19|issue=1|page=5|doi=10.2979/his.2007.19.1.5|s2cid=154655376}} *{{Cite ODNB|last1=Gooch|first1=Leo|id=27603|title=Towneley, Francis (1709–1746)|date=2004}} * {{cite book|last1=Graham|first1=Roderick|title=Bonnie Prince Charlie: Truth or Lies|date=2014|isbn=978-0861537839|publisher=Saint Andrew Press}} * {{cite book|last1=Groves|first1=Percy|title=History of the 42nd Royal Highlanders: The Black Watch, Now The First Battalion The Black Watch (Royal Highlanders) 1729–1893|year=2017|orig-year=1893|publisher=W. & A. K. Johnston|isbn=978-1376269482|url=https://archive.org/details/historyof42ndroy00grovuoft}} * {{cite book|last1=Harding|first1=Richard|title=The Emergence of Britain's Global Naval Supremacy: The War of 1739–1748|date=2013|publisher=Boydell Press|isbn=978-1843838234}} * {{cite book|last1=Harris|first1=Tim|title=Revolution: the Great Crisis of the British Monarchy 1685–1720|date=2006|publisher=Penguin|isbn=978-0141016528}} * {{cite book|last1=Higgins|first1=Charlotte|author-link=Charlotte Higgins|title=Under Another Sky: Journeys in Roman Britain|date=2014|publisher=Random House Vintage Books|isbn=978-0099552093}} * {{cite book|last1=Hopkins|first1=Paul|title=Glencoe and the end of the Highland Wars|date=1998|publisher=John Donald Publishers Ltd|isbn=0859764907}} * {{cite web|title=The Inventory of Historic Battlefields – Battle of Culloden|url=http://data.historic-scotland.gov.uk/data/docs/battlefields/culloden_full.pdf|access-date=16 November 2018|publisher=[[Historic Scotland]]|ref=CITEREFInventory of Historic}} * {{cite web|date=22 February 2017|title=Jacobite Stories: the Battle of Culloden|url=https://www.nts.org.uk/stories/jacobite-stories-the-battle-of-culloden|access-date=19 December 2018|website=National Trust for Scotland|ref=CITEREFJacobite stories: Battle}} * {{cite journal|last1=Kidd|first1=Colin|author-link=Colin Kidd|date=April 1997|title='The Strange Death of Scottish History' Revisited: Constructions of the Past in Scotland, c. 1790–1914|journal=Scottish Historical Review|volume=lxxvi|issue=100|pages=86–102|doi=10.3366/shr.1997.76.1.86|jstor=25530740}} * {{citation|last1=Kidd|first1=Colin|title=From Jacobitism to the SNP: the Crown, the Union and the Scottish Question|date=November 2013|event=The Stenton Lecture|url=https://www.reading.ac.uk/web/files/history/From_Jacobitism_to_the_SNP.pdf|access-date=14 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170325071313/http://www.reading.ac.uk/web/files/history/From_Jacobitism_to_the_SNP.pdf|archive-date=25 March 2017|url-status=live}} * {{cite book|last1=Lenman|first1=Bruce|title=The Jacobite Risings in Britain 1689–1746|date=1980|publisher=Methuen Publishing|isbn=978-0413396501}} * {{cite book|last1=Lewis|first1=William|title=Horace Walpole's Correspondence; Volume 19|date=1977|publisher=Yale University Press|isbn=978-0300007039}} * {{cite book|last1=Lord|first1=Evelyn|title=The Stuarts' Secret Army: English Jacobites, 1689–1752|date=2004|publisher=Pearson|isbn=978-0582772564}} * {{cite thesis|last1=Mackillop|first1=Andrew|title=Military Recruiting in the Scottish Highlands 1739–1815: the Political, Social and Economic Context|type=PhD|publisher=University of Glasgow|date=1995|oclc=59608677}} * {{cite thesis|last1=McCann|first1=Jean E|title=The Organisation of the Jacobite Army|date=1963|type=PHD|publisher=Edinburgh University|oclc=646764870}} * {{cite book|last1=McKay|first1=Derek|title=The Rise of the Great Powers 1648–1815|date=1983|publisher=Routledge|isbn=978-0582485549|edition=First}} * {{cite journal|last1=McLynn|first1=Frank|author-link=Frank McLynn|date=October 1980|title=An Eighteenth-Century Scots Republic? An Unlikely Project from Absolutist France|journal=The Scottish Historical Review|volume=59|issue=168|pages=177–181|jstor=25529380}} * {{cite journal|last1=McLynn|first1=Frank|author-link=Frank McLynn|date=1982|title=Issues and Motives in the Jacobite Rising of 1745|journal=The Eighteenth Century|volume=23|issue=2|pages=177–181|jstor=41467263}} * {{citation|last=Mearns|first=Alasdair B.|editor-last1=Ewan|editor-first1=Elizabeth|editor-last2=Pipes|editor-first2=Rose|editor-last3=Rendall|editor-first3=Jane|editor-first4=Siân|editor-last4=Reynolds|encyclopedia=The Biographical Dictionary of Scottish Women|title=Catriona Nic Fhearghais (Christiana Fergusson)|date=2007|publisher=Edinburgh University Press|isbn=978-0748632930}} * {{cite book|last1=Millar|first1=Alexander Hastie|title=A selection of Scottish forfeited estates papers|date=1907|publisher=Scottish History Society; Volume LVII}} * {{cite book|last1=Monod|first1=Paul Kleber|author-link=Paul Monod|title=Jacobitism and the English People, 1688–1788|date=1993|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521447935}} * {{cite book|last=Morris|first=R. J.|year=1992|author-link=Robert Morris (historian)|editor-last=Smout|editor-first=T. C.|editor-link=Christopher Smout|title=Victorian Values|chapter=Victorian Values in Scotland & England|url=https://www.thebritishacademy.ac.uk/pubs/proc/volumes/pba78.html|chapter-url=https://www.thebritishacademy.ac.uk/pubs/proc/files/78p031.pdf|series=Proceedings of the British Academy|volume=78|isbn=978-0197261194}} * {{cite web|last1=Mudie|first1=Robert|title=Historical Account of His Majesty's Visit to Scotland, Edinburgh, 1822.|url=https://digital.nls.uk/scotlandspages/timeline/18222.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20140912121218/http://digital.nls.uk/scotlandspages/timeline/18222.html|archive-date=12 September 2014|access-date=7 November 2018|website=National Library of Scotland}} * {{cite book|last1=Murray|first1=John|editor-last=Bell|editor-first=Robert Fitzroy|title=Memorials of John Murray of Broughton: Sometime Secretary to Prince Charles Edward, 1740–1747|oclc=879747289|author-link=John Murray of Broughton|date=1898|publisher=T. and A. Constable at the Edinburgh University Press for the Scottish History Society}} * {{cite book|last=Pittock|first=Murray|author-link=Murray Pittock|title=Jacobitism|date=1998|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0333667989}} * {{Cite odnb|last=Pittock|first=Murray|id=5145|title=Charles Edward Stuart; styled Charles; known as the Young Pretender, Bonnie Prince Charlie|date=2004}} * {{cite book|last1=Pittock|first1=Murray|title=Great Battles; Culloden|date=2016|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199664078|edition=First}} * {{cite journal|last1=Quynn|first1=Dorothy Mackay|date=1941|title=Flora MacDonald in History|journal=The North Carolina Historical Review|volume=18|issue=3|pages=236–258|jstor=23516055}} * {{cite book|last1=Reid|first1=Stuart|author-link=Stuart Reid (Scottish historical writer)|title=British Redcoat 1740–93|date=1996|publisher=Osprey Publishing|isbn=978-1855325548}} * {{cite book|last1=Riding|first1=Jacqueline|title=Jacobites: A New History of the 45 Rebellion|date=2016|publisher=Bloomsbury|isbn=978-1408819128}} * {{cite odnb|id=105934|last1=Robb|first1=Steven|title=Gordon, Robert (1703-1779)|date=2013}} * {{cite book|last1=Roberts|first1=John|url=https://www.google.com/books/edition/The_Jacobite_Wars/i5RnAAAAMAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=transported|title=The Jacobite Wars: Scotland and the Military Campaigns of 1715 and 1745|date=2002|publisher=Edinburgh University Press|isbn=978-1902930299}} * {{cite book|last1=Royle|first1=Trevor|title=Culloden; Scotland's Last Battle and the Forging of the British Empire|date=2016|publisher=Little, Brown|isbn=978-1408704011}} * {{cite book|last1=Seymour|first1=W. A.|title=A History of the Ordnance Survey|date=1980|publisher=Dawson|isbn=978-0712909792}} * {{cite book|last1=Shinsuke|first1=Satsuma|title=Britain and Colonial Maritime War in the Early Eighteenth Century|date=2013|publisher=Boydell Press|isbn=978-1843838623}} * {{cite thesis|type=PhD|last1=Smith|first1=Annette M.|title=The Forfeited Estates Papers, 1745: a study of the work of the Commissioners for the Forfeited Annexed Estates, 1755-1784, with particular reference to their contribution to the development of communications in Scotland in the eighteenth century|date=1975|url=https://research-repository.st-andrews.ac.uk/handle/10023/2923|access-date=10 March 2020|publisher=University of St Andrews|hdl=10023/2923}} * {{cite book|last1=Somerset|first1=Anne|author-link=Lady Anne Somerset|title=Queen Anne; the Politics of Passion|date=2012|publisher=HarperCollins|isbn=978-0007203765}} * {{cite journal|last1=Sroka|first1=Kenneth M.|date=1980|title=Education in Walter Scott's Waverley|journal=Studies in Scottish Literature|volume=15|issue=1|eissn=0039-3770}} * {{cite journal|last1=Stephen|first1=Jeffrey|date=January 2010|title=Scottish Nationalism and Stuart Unionism: The Edinburgh Council, 1745|journal=Journal of British Studies|volume=49|issue=1, Scotland Special Issue|pages=47–72|doi=10.1086/644534|jstor=27752690|s2cid=144730991}} * {{cite book|last1=Stewart|first1=James A. Jr.|title=Highland Motives in the Jacobite Rising of 1745–46: 'Forcing Out,' Traditional Documentation and Gaelic Poetry|date=2001|journal=Proceedings of the Harvard Celtic Colloquium|volume=20/21|pages=141–173|jstor=41219594|isbn=978-0674023833}} * {{cite book|last1=Streets|first1=Heather|title=Martial Races: The Military, Race and Masculinity in British Imperial Culture, 1857–1914|date=2010|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0719069635}} * {{cite book|last1=Strong|first1=Rowan|title=Episcopalianism in Nineteenth-Century Scotland: Religious Responses to a Modernizing Society|date=2002|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199249220}} * {{citation|last=Stuart|first=Charles Edward|type=letter|title=Letter from Prince Charles Edward Stuart to the Scottish Chiefs, justifying his reasons for leaving Scotland after the Battle of Culloden|id=RA SP/MAIN/273/117|date=28 April 1746|title-link=:File:Letter from Prince Charles Edward Stuart.jpg}} * {{cite book|last1=Szechi|first1=Daniel|author-link1=Daniel Szechi|title=The Jacobites: Britain and Europe, 1688–1788|date=1994|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0719037740|edition=First}} * {{cite journal|last1=Szechi|first1=Daniel|last2=Sankey|first2=Margaret|date=2001|title=Elite Culture and the Decline of Scottish Jacobitism 1716–1745|journal=Past & Present|volume=173|issue=173|pages=90–128|doi=10.1093/past/173.1.90|jstor=3600841}} * {{cite book|last1=Wemyss|first1=Alice|editor-last=Gibson|editor-first=John Sibbald|title=Elcho of the '45|date=2003|publisher=Saltire Society|isbn=978-0854110803}} * {{cite book|editor-last=Winchester|editor-first=Charles|title=Memoirs of the Chevalier de Johnstone, v. I|date=1870|publisher=D. Wylie}} * {{cite book|last1=Zimmerman|first1=Doron|title=The Jacobite Movement in Scotland and in Exile, 1749–1759|date=2003|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1403912916}} {{Refslutt}} == Bakgrunnsstoff== * [https://www.parliament.uk/about/living-heritage/evolutionofparliament/legislativescrutiny/act-of-union-1707/overview/the-1745-rebellion/ 1745 Rebellion on the UK Parliament website] * [http://www.bbc.co.uk/programmes/p00548y0 The Jacobite Rebellion], BBC Radio 4 discussion with Murray Pittock, Stana Nenadic & Allan Macinnes (''In Our Time'', May 8, 2003) [[Kategori:Hendingar i 1745]] [[Kategori:Opprør i Storbritannia]] ch255pfszx92a14qugycnavkuv60fl5 3 400034 3395617 2022-07-26T19:00:04Z Ranveig 39 /* Omsetjing */ ny bolk wikitext text/x-wiki == Omsetjing == Hei, eg ser du legg inn stor innsats for å ein betre artikkel om fyrste verdskrigen. Takk for det! For å få med lenkjer, referansar og notar på ein skikkeleg måte går det an å kopiera wikiteksten frå no: - den finn du ved å klikka "Rediger kilde" på bokmålsartikkelen - og så omsetja den. Det finst også eit omsetjingsverktøy, [[Spesial:Innhaldsomsetjing]], som verker ganske godt. Det kan mellom anna mellomlagra. For ein artikkel som finst frå før går det an å omsetja til si eiga kladdeside, og så lima inn teksten på rett stad seinare. [[Brukar:Ranveig|Ranveig]] ([[Brukardiskusjon:Ranveig|diskusjon]]) 26. juli 2022 kl. 21:00 (CEST) ly90mhyyegrw9geq516ykzkfhmctekq 14 400035 3395626 2022-07-26T19:40:40Z Ranveig 39 Oppretta sida med «[[Kategori:Stader kalla opp etter nordmenn|Sør-Georgia]] [[Kategori:Sør-Georgia]]» wikitext text/x-wiki [[Kategori:Stader kalla opp etter nordmenn|Sør-Georgia]] [[Kategori:Sør-Georgia]] 9ri6ovwgcpb37gjsttlz969nf5xsd3l 14 400036 3395628 2022-07-26T19:43:24Z Ranveig 39 Oppretta sida med «[[Kategori:Stader kalla opp etter britar|Sør-Georgia]] [[Kategori:Sør-Georgia|Britar]]» wikitext text/x-wiki [[Kategori:Stader kalla opp etter britar|Sør-Georgia]] [[Kategori:Sør-Georgia|Britar]] r6xhoybnn46x2zq4x5mtbzjqt6dlfxp 1 400037 3395652 2022-07-27T05:05:39Z 89.8.93.212 /* undersøkande isolator */ ny bolk wikitext text/x-wiki == ''undersøkande isolator'' == Dei to orda bør fjernast. [[Spesial:Bidrag/89.8.93.212|89.8.93.212]] 27. juli 2022 kl. 07:05 (CEST) k4veuac45idrinkcrp65xvz247geb7e 0 400038 3395654 2022-07-27T06:13:47Z Sigmundg 835 Omdirigerer til [[Traktor#Vernebøyle og førarhus]] wikitext text/x-wiki #OMDIRIGER [[Traktor#Vernebøyle_og_førarhus]] 5ouug95jpwtfx0b1xltws98xjricmue 0 400039 3395675 2022-07-27T10:57:10Z Oerjanjohansen 32305 Oppretta sida med «'''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]], skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, i…» wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]], skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. ====== Bakgrunnsstoff ====== Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret dotog4qp7bbgytw9705vtf92axzqzwy 3395676 3395675 2022-07-27T10:57:33Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]] på nynorsk, skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. ====== Bakgrunnsstoff ====== Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret l97men5iyvne53umy0sfx63h6km4nlz 3395677 3395676 2022-07-27T10:57:53Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]] på nynorsk, skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. ====== Bakgrunnsstoff ====== Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret ilh28cgu2eqe13tfdy4t7lnv5mv3ttg 3395678 3395677 2022-07-27T10:58:12Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]] på nynorsk, skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. ==== Bakgrunnsstoff ==== Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret psyo8uwppe14bihjwq0sxfi454bwzfl 3395679 3395678 2022-07-27T10:58:43Z Oerjanjohansen 32305 /* Bakgrunnsstoff */ wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]] på nynorsk, skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk i motsetnad til andre kokebøker, som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. === Bakgrunnsstoff === Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret hr33xxhd9zf9vqjsp1iynkg4golt1w2 3395682 3395679 2022-07-27T11:29:49Z Oerjanjohansen 32305 wikitext text/x-wiki '''Heimestell''' er Noregs første [[kokebok]] på nynorsk, skriven av [[Hulda Garborg]] og utgitt av avisa [[Den 17de Mai]] i 1898. Boka kom i mange opplag og Garborg skreiv fleire nye utgåver, den siste i 1917. Boka retta seg mot "smaae hushald, helst paa lande" og skulle vera for vanlege folk, i motsetnad til andre kokebøker som helst retta seg mot rikfolk med tenarar og store kjøkken. Boka tek føre seg heimestell i vid forstand, slik som vask av hus og barn og sengetøy, ikkje berre matstell. Boka er ei god kjelde til dagleglivet i Noreg rundt århundreskiftet, samstundes som Garborg innførte fleire utanlandske matoppskrifter. Ho blir stadig nyutgitt, sist av [[Vidarforlaget]] i 2017, med eit forord av [[Arnhild Skre]]. I 2021 gav [[Garborgsenteret]] ut teikneserieheftet Huldas Heimestell, med handling henta frå kokeboka. === Bakgrunnsstoff === Utgåva frå 1899 hos [https://www.nb.no/nbsok/nb/af0f9f24f1ab5265a905e6f22a5836e0?lang=no#0 Nasjonabiblioteket] [https://www.jaermuseet.no/garborgsenteret/julegavetips-teikneseriehefte-om-hulda-garborg/ Teikneseriehefte om Hulda Garborg] hos Garborgsenteret ikr807mjz8hm7pu82dawyr8rbbmnzk2